OSNOVI USTAVNOG UREĐENJA - Ustav – najviši pravni, politički i konstitutivni akt jedne države - Vrste ustava – 1. Pisani 2. Nepisani - Ustavno uređenje BIH je Bosna i Hercegovina sastavljena od 2 entiteta: Republika Srpska i Federacija BIH - Organi vlasti u BIH su: 1) skupština – sastoji se od doma naroda i pretstavničkog doma – 3 predstavništva 2) izvršna vlast – sastoji se od pretsjedništva i savjeta ministara - Ustavni sud – Ustavni sud BIH sastoji se od 9 članova. 4 bira pretstavnički dom Federacije BIH, 2 člana skupština Republike Srpske, a preostala 3 člana za prvi mandat bira predsjednik Evropskog suda za ljudska prava u konsultaciji sa pretsjedništvom - Nadležnost ustavnog suda: 1) odlučuje o sporu koji se javlja po ustavu 2) odlučuje o tome da li je odluka entiteta saglasna sa ustavom BIH 3) odlučuje o saglasnosti ustava i zakona entiteta sa ustavom BIH i o svim drugim pitanjima - Centralna banka – ima ovlaštenje da vrši emisiju novca i vodi monetarnu politiku za cijelu BIH, a centralnom bankom upravlja upravni odbor centralne banke - Ustavne Ustavne odredbe odredbe o državljanst državljanstvu vu – Ustav BIH predviđa složeno državljanstvo i to državljanstvo BIH i entitetsko državljanstvo
- Pravosudni organi BIH – a) Sud BIH – ima 3 nadležnosti: 1) krivičnu 2) upravnu 3) apelacionu b) Tužilaštvo BIH – čine ga: 1) glavni tužilac 2) 3 zamjenika 3) određeni broj tužilaca BIH - Drugi ograni BIH : 1. Komisija za ljudska prava – sastoji se od Ombudsmena i Doma za ljudska prava - Osnove ustavnog uređenja Republike Srpske – Republika Srpska je jedinstven i nedjeljiv ustavno – pravni entitet koji samostalno obavlja svoje ustavotvorne, zakonodavne, izvršne i sudske funkcije - Organizacija vlasti dijeli se na : 1) zakonodavnu (narodna skupština) 2) izvršnu (vlada) 3) sudsku (pravosudni organi) Cjelokupnu vlast vrše narodna skupština i vijeće naroda - Predsjednik Republike – ima 2 potpredsjednika iz različitih konstitutivnih naroda - Vladu čine: predsjednik i 2 potpredsjednika
- Ustavni sud Republike Srpske – ima 7, a može imati maksimalno 9 sudija. Bira ih Narodna skupština Republike Srpske i Vijeće naroda na prijedlog pretsjednika Republike. - Vrhovni sud Republike Srpske – najviši sud u Republici - Tužilaštvo Republike Srpske – nije pravosudni organ, nego državni organ koji goni učinioce krivičnih djela - Javno Pravobranilaštvo Republike Srpske – posebna institucija pravosudnog sistema koji štiti imovinska prava Republike Srpske - Ustav Republike Srpske –mijenja se ustavnim amandmanima
OSNOVI SISTEMA DRŽAVNE UPRAVE I LOKALNE SAMOUPRAVE
- Državnu upravu vrše organi državne uprave u skladu sa važećim propisima - Javna uprava je širi pojam i obuhvata veći broj vršilaca upravnih aktivnosti i širi sadržaj tih aktivnosti - Uprava je vezana za vladu kao organ izvršne vlasti - Izvršnu vlast u BIH čine pretsjedništvo i savjet ministara - Vrste organa uprave u Republici Srpskoj: 1) centralni (odnose se na čitavu teritoriju) i necentralni (odnose se na dio teritorije) 2) viši i niži organi 3) samostalni i u sastavu samostalnih organa 4) Federalni ili zajednički ograni uprave 5) opšti i posebni
6) oružani (vojska) i nenaoružani (civilni) - Oblici organa uprave su: 1) ministarstva 2) uprave 3) inspektorati 4) zavodi 5) direkcije - Agencija za državnu upravu – samostalan i nezavisan organ državne uprave koji osniva vlada. Nadležnosti: 1) obuka i stručno usavršavanje državnih službenika 2) praćenje i zapošljavanje državnih službenika 3) razrješenje državnih službenika 4) polaganje ispita pripravnika i drugi poslovi - Lokalna samouprava – vrši je Opština, odnosno Grad 1. Opština ima 3 vrste organa: a) skupštinu opštine - odbornici b) načelnik opštine – izvršna vlast c) opštinske uprave – poslovi lokalne uprave 2. Grad - je teritorijalna jedinica u kojoj građani ostvaruju lokalnu samoupravu, a tu teritorijalnu jedinicu čini više opština. Grad ima 3 vrste organa: 1) skupština grada – čine je gradski odbornici 2) gradonačelnik – izvršna vlast
3) gradska uprava – obavlja poslove više opština - Finansiranje lokalne samouprave – Opština i Grad obezbjeđuju sredstva za rad od: 1) porez na imovinu 2) porez na dohodak građana 3) novčane kazne prekršajnih postupaka 4) administrativne takse 5) komunalne takse 6) porez na dobitke od igara na sreću
OSNOVE UPRAVNOG POSTUPKA - Razlikuje se: 1) opšti upravni postupak 2) posebni upravni postupak - Državni organi dužni su da postupaju po ZUP-u (Zakon o upravnom postupku) - Načelo upravnog postupka: 1) načelo zakonitosti 2) načelo materijalne istine 3) načelo saslušanja stranke 4) načelo ekonomičnosti 5) načelo efikasnosti
- Nadležnost za vođenje upravnog postupka data je samo onim organima i organizacijama koji su na to ovlašteni zakonom. 2 vrste nadležnosti: 1) stvarna – vrste poslova koje obavlja 2) mjesna – određivanje teritorije odnosno područja na kojem djeluje - Sukob nadležnosti – kada se organi ne mogu sporazumiti koji je od njih u nekom slučaju nadležan za vođenje postupka - Stranka i njeno zastupanje – Da bi neko lice moglo imati svojstvo stranke u upravnom postupku potrebno je da ima stranačku ili pravnu sposobnost, procesnu sposobnost (može samostalno vršiti procesne radnje) i da ima stvarnu ili stranačku legitimaciju (da to lice ima veze sa predmetom o kome se raspravlja) - Stranka može biti svako fizičko i pravno lice - Opštenje organa i stranaka – obavlja se: 1) podnescima 2) pozivanjem 3) zapisnicima 4) razmatranjem spisa (uvid u spis) 5) davanjem obavještenja o toku postupka - Rokovi – mogu biti: 1) zakonski (ne mogu se produžiti) 2) rokovi koje određuje organ koji vodi postupak - Troškovi postupka – 1) opšti troškovi – redovni troškovi u postupku 2) posebni troškovi – putni troškovi službenika, troškovi vještaka
- Odluke u upravnom postupku su: 1) rješenja – njima se okončava postupak (rok za donošenje je mjesec dana) 2) zaključak – odluka o sporednim pitanjima postupka - Žalba – jedini redovni pravni lijek - Vanredni pravni lijek: 1) obnova postupka 2) zahtjev za zaštitu zakonitosti 3) vanredno ukidanje rješenja 4) oglašavanje rješenja ništavnim - Izvršenje rješenja – a) izvršno rješenje - je ono koje se može izvršiti b) konačno rješenje – protiv njega se ne može izjaviti žalba
OSNOVE RADNIH ODNOSA I RADNI ODNOSI ZAPOSLENIH U DRŽAVNIM ORGANIMA
- Radni odnos – ugovoreni odnos između radnika i poslodavca. Može se zasnovati na: 1) neodređeno radno vrijeme 2) određeno radno vrijeme a reguliše se kolektivnim, odnosno posebnim ugovorom
- Radno mjesto – skup poslova koje obavlja radnik u radnom odnosu i koji ima stručnu spremu potrebnu za obavljanje tih poslova - Radno iskustvo – iskustvo stečeno radom i u radu u dužem vremenskom periodu - Radni staž – označava vremenski period u kome je radnik bio u radnom odnosu (staž osiguranja) - Penzijski staž – određeni vremenski period proveden u osiguranju, gdje se stiču prava po osnovu penzijskog osiguranja - Poseban staž – staž koji nije proveden u radnom odnosu, već se stiče po drugom osnovu (beneficirani staž) - Radna knjižica – isprava o stručnoj spremi radnika i o radnom stažu. Ona je javna isprava - Radno vrijeme – vremenski period u toku 24h kome je radnik obavezan da vrši posao na koji je raspoređen - Stručni ispit – način provjere stručne sposobnosti radnika - Stručna sprema – osposobljenost radnika za vršenje određenih poslova. Naše zakonodavstvo poznaje: 1) nižu stručnu spremu (osnovno obrazovanje) 2) srednju stručnu spremu (srednja škola – 3 ili 4 razreda srednje škole) 3) viša stručnu spremu (6. stepen) 4) visoka stručnu spremu (7. i 8. stepen) - Pod stručnom spremom za rad u državnoj upravi podrazumijeva se školska sprema, pripravnički staž i položen stručni ispit
- Propisi i ugovori u oblasti radnih odnosa – 1) zakon o državnoj upravi 2) zakon o radu 3) zakon o administrativnoj službi u upravi 4) zakon o radnim odnosima 5) pravilnik o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta 6) opšti kolektivni ugovor 7) posebni kolektivni ugovor - Zapošljavanje, postavljanje i imenovanje – - Upražnjeno radno mjesto u organu državne uprave popunjava se putem oglasa, javnog konkursa, akta o imenovanju ili napredovanja u službi
- Ocjenu rada i napredovanje u službi vrši neposredno nadređeni državni službenik - Uslovi za prijem državnog službenika u radni odnos:
1) opšti – a) da je državljanin RS b) da je stariji od 18 godina c) da ima opštu zdravstvenu sposobnost d) da je dostojan ugleda državnog službenika e) da nije osuđivan za krivična djela f) da ispunjava druge uslove utvrđene zakonom
2) posebni - a) odgovarajuća stručna sprema b) položen stručni ispit c) odgovarajuće radno iskustvo - Probni rad – traje od 30 do 60 dana - Pripravnički staž – kada se neko prima u državnu službu u svojstvu pripravnika sa srednjom školom pripravnički staž traje 6 mjeseci, sa višom stručnom spremom 9 mjeseci, a sa visokom stručnom spremom 1 godinu - Dnevni odmor – odmor u toku radnog vremena koji traje 30 minuta (pauza) - Sedmični odmor – traje najmanje 24h neprekidno - Godišnji odmor – službenik koji ima najmanje 6 mjeseci neprekidnog staža u trajanju od 18 radnih dana. Uvećava se za 1 dan svake 3 godine, s tim da je maksimalan godišnji odmor do 30 radnih dana - Plaćeno odsustvo – 1) sklapanje braka – 5 radnih dana 2) smrt člana uže porodice - 5 radnih dana 3) smrt člana šire porodice - 2 radna dana 4) teže bolesti člana porodice – 1 radni dan 5) preseljenje u drugi stan – 2 radna dana 6) rođenje djeteta – 5 radnih dana 7) vjerski praznik – 2 radna dana 8) polaganje stručnog ispita – 1 radni dan
- Neplaćeno odsustvo - 1) obavljanje ličnih i porodičnih poslova 2) pripremanje i polaganje ispita na fakultetu 3) posjeta članu uže porodice koji živi u inostranstvu 4) stručno usavršavanje u inostranstvu 5) njega teško oboljelog člana uže porodice Neplaćeno odsustvo može biti najviše do 3 mjeseca, ali u pogledu stručnog usavršavanja do 1 godine - Odgovornost službenika: 1) materijalna – odgovoran za štetu na radu 2) disciplinska – povreda radnih dužnosti - Sankcije – disciplinske mjere: 1) pismeni ukor 2) udaljenje sa posla (od 2 dana do 6 mjeseci) 3) obustavljanje plate u iznosu od 50% 4) prestanak radnog odnosa - Državni službenik ima pravo na: 1) platu 2) troškove prevoza 3) topli obrok 4) regres 5) troškove selidbe
- Ako se proglasi viškom ima puno pravo na otpremninu u visini šestomjesečne plate - Prekovremeni rad – ne može se odrediti da radi prekovremeno: 1) trudnica počevši od 6 mjeseca trudnoće, kao i majka do 3 godine života djeteta 2) radnik mlađi od 18 godina 3) invalid sa 70% i višeg stepena tjelesnog oštećenja Prekovremeni rad može trajati 30 dana u toku godine ili 12 sati u toku radne sedmice
KANCELARIJSKO POSLOVANJE
- Kancelarijsko poslovanje obuhvata: 1) primanje, otvaranje, pregledanje, raspoređivanje pošte 2) zavođenje akata 3) združivanje, dostavljanje u rad, otpremanje pošte, razvođenje, klasifikacija, arhiviranje - Akt – pisani sastav kojim se pokreće, dopunjuje, mijenja neka službena radnja - Prilog – predmet koji se prilaže uz akt - Predmet – skup svih priloga koji se odnose na isto pitanje - Dosije – više predmeta koji se odnose na isto pravno i fizičko lice - Fascikl – više dosijea koji se poslije završenog postupka čuvaju u istom omotu - Arhivska građa – svi dokumenti koji su nastali u radu jednog organa - Registarski materijal – spisi, akti, predmeti nastali u radu organa
- Arhiva – dio pisarnice gdje se čuvaju završeni predmeti - Pisarnica – mjesto gdje se vrši otvaranje, pregledanje, arhiviranje pošte - Djelovodni protokol – zavode se svi primljeni akti, kao i oni koji su nastali u radu organizacije - Prijemni pečat – stavlja se na svaki akt koji se zavodi u protokol - Sastavni dijelovi akta: 1) zaglavlje – gornji lijevi ugao 2) naziv i adresa primaoca 3) kratak sadržaj predmeta (molba) 4) tekst akta 5) potpis službenog lica 6) pečat - OTS – dokument stoji do 15 dana - Dostavnica – potvrda o izvršenom dostavljanju koju potpisuje primalac i dostavljač - Taksa – plaća se za: 1) podneske – tužba, žalba, odgovor na tužbu, itd. 2) sudski prepis 3) sudske odluke 4) sudska poravnanja 5) ostavinu 6) prinudno poravnanje (likvidacija i stečaj) i dr.
Taksa se mora platiti u roku od 15 dana, a ukoliko se ne plati u tom roku uvećava se za 50% Rok za zastaru takse je 3 godine
