Seminarski rad: Prihodi i rashodi i poslovni rezultat banaka
Sadržaj
1. UVOD .......................... ........................................ ........................... ........................... ........................... ........................... ............................ ........................... ............. 3 2. POJMOVNIK ............................ ......................................... ........................... ........................... ........................... ............................ ........................... ............. 4 3. Karakteristike banaka ................. .............................. ........................... ........................... ........................... ............................ ........................... ............. 5 4. Klasa 9 – rashodi, prihodi, poslovni rezultat i vanbilansna evidencija.............. evidencija ....................... ......... 6 4.1. Rashodi .......................... ........................................ ........................... ........................... ........................... ........................... ............................ .................. .... 6 4.2. KLASA 90 -TROŠKOVI MATERIJALA, ENERGIJE, PLA ĆA I AMORTIZACIJE .......................... ........................................ ........................... ........................... ........................... ........................... ..................... ....... 10 4.2.1. Klasa 90 - Primjeri ...................... .................................... ............................ ........................... ........................... ....................... ......... 11 4.3. KLASA KLA SA 91 - TROŠKOVI USLUGA U SLUGA ................................ .............................................. ........................... .................. ..... 13 4.3.1. Klasa 91 - Primjeri ...................... .................................... ............................ ........................... ........................... ....................... ......... 13 4.4. KLASA 92 - TROŠKOVI FINANSIRANJA I OBAVEZE KOJE NE ZAVISE OD POSLOVNOG REZULTATA .............................. ........................................... ........................... ........................... .................. ..... 15 4.4.1. Klasa 92 - Primjeri ...................... .................................... ............................ ........................... ........................... ....................... ......... 16 4.5. 92 - TROŠKOVI FINANSIRANJA I OBAVEZE KOJE NE ZAVISE OD POSLOVNOG REZULTATA .................................. ................................................ ........................... ........................... ..................... ....... 17 4.6. KLASA KLA SA 93 - UKALKULISANA REZERVISANJA .......................... ........................................ .............. 18 4.7.KLASA 94 - NEPOSREDNI RASHODI ....................... .................................... ........................... ....................... ......... 19 4.7.1. KLASA 94 - PRIMJER ................................... ................................................ ........................... ............................ .................. 20 5. PRIHODI ......................... ....................................... ............................ ........................... ........................... ........................... ........................... ..................... ....... 21 5.1. KLASA KLA SA 95 - PRIHODI OD KAMATA .......................... ....................................... ........................... ..................... ....... 22 5.1.1. KLASA 95 - PRIMJERI .................... .................................. ........................... ........................... ............................ .................. 23 5.2. 96 - PRIHODI OD NAKNADA I OSTALI O STALI FINANSIJSKI PRIHODI ............ 24 5.2.1. KLASA 96 - PRIMJERI .................... .................................. ........................... ........................... ............................ .................. 25 5.3. KLASA 97 - NEPOSREDNI PRIHODI .......................... ....................................... ........................... ..................... ....... 26 5.3.1. KLASA 97 - PRIMJERI .................... .................................. ........................... ........................... ............................ .................. 27 6. POSLOVNI REZULTAT ....................................... ..................................................... ........................... ........................... ....................... ......... 29 6.1. 98 - POSLOVNI REZULTAT ........................... ......................................... ........................... ........................... ..................... ....... 30 6.1.3. PRIMJER- Obra čun poslovnog rezultata .......................... ........................................ ......................... ........... 30 7. ZAKLJUČAK ............................ ......................................... ........................... ........................... ........................... ............................ ......................... ........... 33 8. LITERATURA .......................... ....................................... ........................... ........................... ........................... ............................ ......................... ........... 34
2
Sadržaj
1. UVOD .......................... ........................................ ........................... ........................... ........................... ........................... ............................ ........................... ............. 3 2. POJMOVNIK ............................ ......................................... ........................... ........................... ........................... ............................ ........................... ............. 4 3. Karakteristike banaka ................. .............................. ........................... ........................... ........................... ............................ ........................... ............. 5 4. Klasa 9 – rashodi, prihodi, poslovni rezultat i vanbilansna evidencija.............. evidencija ....................... ......... 6 4.1. Rashodi .......................... ........................................ ........................... ........................... ........................... ........................... ............................ .................. .... 6 4.2. KLASA 90 -TROŠKOVI MATERIJALA, ENERGIJE, PLA ĆA I AMORTIZACIJE .......................... ........................................ ........................... ........................... ........................... ........................... ..................... ....... 10 4.2.1. Klasa 90 - Primjeri ...................... .................................... ............................ ........................... ........................... ....................... ......... 11 4.3. KLASA KLA SA 91 - TROŠKOVI USLUGA U SLUGA ................................ .............................................. ........................... .................. ..... 13 4.3.1. Klasa 91 - Primjeri ...................... .................................... ............................ ........................... ........................... ....................... ......... 13 4.4. KLASA 92 - TROŠKOVI FINANSIRANJA I OBAVEZE KOJE NE ZAVISE OD POSLOVNOG REZULTATA .............................. ........................................... ........................... ........................... .................. ..... 15 4.4.1. Klasa 92 - Primjeri ...................... .................................... ............................ ........................... ........................... ....................... ......... 16 4.5. 92 - TROŠKOVI FINANSIRANJA I OBAVEZE KOJE NE ZAVISE OD POSLOVNOG REZULTATA .................................. ................................................ ........................... ........................... ..................... ....... 17 4.6. KLASA KLA SA 93 - UKALKULISANA REZERVISANJA .......................... ........................................ .............. 18 4.7.KLASA 94 - NEPOSREDNI RASHODI ....................... .................................... ........................... ....................... ......... 19 4.7.1. KLASA 94 - PRIMJER ................................... ................................................ ........................... ............................ .................. 20 5. PRIHODI ......................... ....................................... ............................ ........................... ........................... ........................... ........................... ..................... ....... 21 5.1. KLASA KLA SA 95 - PRIHODI OD KAMATA .......................... ....................................... ........................... ..................... ....... 22 5.1.1. KLASA 95 - PRIMJERI .................... .................................. ........................... ........................... ............................ .................. 23 5.2. 96 - PRIHODI OD NAKNADA I OSTALI O STALI FINANSIJSKI PRIHODI ............ 24 5.2.1. KLASA 96 - PRIMJERI .................... .................................. ........................... ........................... ............................ .................. 25 5.3. KLASA 97 - NEPOSREDNI PRIHODI .......................... ....................................... ........................... ..................... ....... 26 5.3.1. KLASA 97 - PRIMJERI .................... .................................. ........................... ........................... ............................ .................. 27 6. POSLOVNI REZULTAT ....................................... ..................................................... ........................... ........................... ....................... ......... 29 6.1. 98 - POSLOVNI REZULTAT ........................... ......................................... ........................... ........................... ..................... ....... 30 6.1.3. PRIMJER- Obra čun poslovnog rezultata .......................... ........................................ ......................... ........... 30 7. ZAKLJUČAK ............................ ......................................... ........................... ........................... ........................... ............................ ......................... ........... 33 8. LITERATURA .......................... ....................................... ........................... ........................... ........................... ............................ ......................... ........... 34
2
1. UVOD Pojednostavljena definicija banke je da je to finansijska institucija koja se bavi davanjem kredita i prikupljanjem depozita. Dakle banka kao i svaka druga privredna organizacija u svom poslovanju ostvaruje određene prihode i rashode. Naravno razlika tih prihoda i rashoda je ustvari poslovni rezultat. Ono što bi se moglo navesti kao osnovna karakteristika kada su u pitanju prihodi i rashodi jeste da banka za razliku od preduzeća nema prihode od prodaje proizvoda/robe odnosno rashode od prodaje proizvoda/robe, već prihode/rashode od kamata s obzirom na njenu osnovnu djelatnost. Objasnićemo karakteristike pojedinih prihoda i rashoda banke te prikazati njihovo knjigovodstveno evidentiranje kroz primjere.
3
2. POJMOVNIK
Prihod je bruto priliv ekonomskih koristi tokom perioda koji proizlazi iz redovnih aktivnosti subjekta, i koji ima za posljedicu pove ćanje kapitala, osim onih povećanja kapitala koja se odnose na unose učesnika u kapitalu. 1 Rashodi su smanjenja ekonomskih koristi kroz obračunsko razdoblje u obliku odljeva ili iscrpljenja imovine ili stvaranja obaveza što za posljedicu ima smanjenje glavnice, osim onog u vezi s raspodjelom sudionicima u glavnici. 2 Dobici predstavljaju druge stavke koje udovoljavaju definiciji prihoda i mogu, ali ne moraju proisteći iz redovnih aktivnosti subjekta. Dobici predstavljaju povećanja ekonomskih koristi i kao takvi po prirodi nisu različiti od prihoda. Definicija rashoda obuhva ća i gubitke kao i one rashode koji proistječu iz redovnih aktivnosti subjekata. Gubici predstavljaju druge stavke koje udovoljavaju definiciji rashoda i mogu, ali ne moraju, proisteći iz redovnih aktivnosti subjekta. Gubici predstavljaju smanjenja ekonomskih koristi i kao takvi po prirodi se ne razlikuju od drugih rashoda. Ukupna sveobuhvatna dobit se odnosi na promjene kapitala tijekom razdoblja koje su proizašle iz transakcija i drugih događaja, osim promjena koje su proizašle iz transakcija vlasnicima u njihovom svojstvu vlasnika. Dobit dijelimo na: realiziranu i nerealiziranu dobit (ostala sveobuhvatna dobit) Realizirana dobit se sastoji od dobiti od neprekinutog poslovanja i dobiti prekinutog poslovanja.3 Dobit ili gubitak je ukupan prihod umanjen za rashode, isključujući sastavne dijelove ostale sveobuhvatne dobiti. Ostala sveobuhvatna dobit obuhvata stavke prihoda i rashoda, uključ ujući usklađenja prilikom reklasifikacije, koje se ne priznaju kao dobit ili gubitak kako to nalažu ili dopuštaju drugi MSFI-jevi. Stavke ostale sveobuhvatne dobiti uključuju: a) promjene revalorizacionih rezervi b) aktuarske dobitke, odnosno aktuarske gubitke po planovima definisanih primanja koji se priznaju u skladu s MRS 19 - Primanja zaposlenih; 1
MRS 18 - Prihodi OKVIR ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH IZVJEŠTAJA 3 OKVIR ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH IZVJEŠTAJA 2
4
c) dobitke ili gubitke proizašle iz preračunavanja finansijskih izvještaja inostranog poslovanja ; d) dobitke ili gubitke proizašle iz ponovnog mjerenja finansijske imovine raspoložive za prodaju; e) dobitke ili gubitke koji se odnose na efektivni dio zaštite nov čanog toka 4
3. Karakteristike banaka
Na temelju prikupljenih izvora sredstava banka odobrava kredite. U tom smislu uz prikupljanje depozita odobravanje kredita je druga temeljna krakteristika banke u odnosu na ostale finansijske institucije, a naro čito na ostale privredne subjekte. Odobravanje kredita je bančina nezaobilazna karakteristika odnosno njezin osnovni posao. Drugim riječima, banke profesionalno i stalno, a ne povremeno odobravaju kredite. Zbog toga u strukturi aktive bilansa banke najzna čajniji udio uvijek zauzimaju krediti ostalim komitentima i krediti finansijskim institucijama. Isto tako, najzna čajniji prihodi u bilansu uspjeha banke su kamatni prihodi koji se ostvaruju na odobrene kredite, ali istodobno banka je dužna plaćati kamatu na prikupljene depozite te u tom smislu najznačajniji rashodi su rashodi od kamata (ukupno kamatni troškovi). Međutim, sredstva prikupljena iz izvora imovine mogu uložiti u finansijsku imovinu što se prije svega odnosi na depozite kod bankarskih institucija, trezorske zapise Ministarstva finansija i blagajničke zapise Centralne banke, ili u vrijednosne papire. Osim prikupljanja depozita i odobravanja kredita kao treća karakteristika koja se obično navodi jest da su banke institucije platnog prometa. Na temelju obavljanja usluga prijenosa novca s računa na račun banka ostvaruje prihode od naknada i provizija.
4
OKVIR ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH IZVJEŠTAJA
5
4. Klasa 9 – ashodi, prihodi, poslovni re ultat i anbilansna evidencija
4.1. Rashodi
STRUKTURA RASHODA
Operativni rasho i
Ostali rashodi
Finansijski rasho i
Postoji nekoliko pravila koj h se treba pridržavati prilikom priznavan a rashoda: načelo nastanka posl vnih doga đaja; načelo opreznosti; načelo sučeljavanja rihoda i rashoda; rashodi se priznaju k ada postoji vjerojatnost da će doći do odlj eva budu ćih ekonomskih koristi k oje se povezuju sa smanjenjem imovine i li povećanjem obaveza; rashodi se iskazuju k ada se njihov iznos može pouzdano izmj riti.
POSLOVNI RASHODI USLU NIH PREDUZEĆA Tipični poslovni rashodi usl užnih preduze ća sastoje se od rashoda r zdoblja. Ako se preduze će bavi isklj čivo pružanjem usluga tada svi troškovi postaju rashodi razdoblja u istom obra čuns om razdoblju. Za glavne vrste prihoda i ra hoda se primjenjuje bruto princip knjigo odstvenog evidentiranja.
6
RASHODI BANAKA U
ODERNOM OKRU ENJU
Rashodi banaka industrijali ovanih zemalja, posljednjih godina rastu ugrožavaju ći tako operativni dohodak (ra zliku između rashoda i prihoda). Veća konkurencija izme đu amih banaka i nebankarskih finansijskih institucija je rezultirala velikim porasto troškova pribavljanja sredstava. Najveći dio rashoda banaka otpada na kamate koje pla ćaju na depozi e i uzete kredite. Nakon toga, slijede troško i odnosno rashodi na zarade i plate zapos lenih.
STRUKTURA UKUPNI PRIHODA I RASHODA BANAKA U FBiH Struktura ukupnih priho a5
30.09.2011.
n knada za izvr ene usluge 17,50%
ostali prihodi od kamata 5,70%
prihodi iz posl. sa devizama 3,90% ostali oper. prihodi 7,60%
Na grafikonu je predstavlje Vidimo da su najzna čajniji naknada za izvršene usluge, zanemarivi iznosi ostalih pr ostali operativni prihodi.
5
kamate na kredite 65,30%
a struktura ukupnih prihoda banaka u FB iH 30.09.2011. rihodi od kamata na kredite, slijede ih pr ihodi po osnovu dok su ukupnoj strukturi nešto manje zn čajniji ali i ne hoda po osnovu kamata, prihodi iz posl va devizama i
Informacija o bankarskom sistemu Federacije Bosne I Hercegovine, Agencija za bankar tvo FBiH
7
30.09.2012.
naknada za izvršene usluge 1 ,20%
ostali prihodi od kamata 6,60%
ostali oper. priho i 4,00%
prihodi iz posl. sa deviza a 4,20%
kamate na kredite 66,00%
Na ovom grafikonu je preds tavljena struktura ukupnih prihoda banak a u FBiH 30.09.2012. Vidimo da se u odnosu na prošli godinu (grafikon iznad) visina prihoda od kamata povećala za 0,70%, oni i dalje predstavljaju najzna čajniju sta ku u ukupnoj strukturi, i jedno od zna čajnijih pove ćanja jeste u prihodima od nakn da za izvršene usluge koji su se pove ćali z 1,7% u odnosu na prošlu godinu.
8
Struktura ukupnih rasho a6
30.09.2011.
tr. plata i doprinosa 21,80% tr. posl. prost ra i amort. 13,90%
ostali posl. i dir. tr. 6,20%
troškovi rezervi za kred. gubitke 24,10%
rashodi od kamata 25,70%
stali operativni tr. 8,30%
Na grafikonu je predstavlje a struktura ukupnih rashoda banaka u F iH 30.09.2011. Najznačajniji iznosi rashod u strukturi su rashodi od kamata, zatim i h slijede troškovi rezervi za kreditne gubitke, pa troškovi plata i doprinosa, imamo još roškove amortizacije, ostale poslovn e i operativne troškove.
6
Informacija o bankarskom sistemu Federacije Bosne I Hercegovine, Agencija za bankar tvo FBiH
9
30.09.2012.
tr. plata i d prinosa 5,60%
troškovi ispravke vrijed. 13% rashodi od kamata 28,20%
tr. posl. prostora i amort. 16,40% os ali poslovni i dir. tr. 7,60%
ostali operativni tr. 9,20%
Grafikon prikazuje struktur ukupnih rashoda banaka u FBiH 30.09. 012. Vidimo da su se rashodi od kamata po ećali u odnosu na prošlu godinu za 2,5% , dok su se troškovi rezervi za kreditne gubitke znatno smanjili za čak 11,10%, t oškovi plata i doprinosa su se pove ćali za 3,8%, došlo je i do pove ćanja troškova m aortizacje za 2,5%.
4.2. KLASA 90 -TR
KOVI MATERIJALA, ENERGIJE, PLAĆA I AMORTIZACIJE
900 - Troškovi materij la 901 - Otpis sitnog inve tara, auto guma i HTZ opreme 902 - Troškovi energij 903 – Amortizacija 904 – Plaće 905 - Naknade plaća Na računima skupine 90 isk azuju se op ći administrativni troškovi i a ortizacija dugotrajne materijalne i ne aterijalne imovine prema nazivima poje inih računa.
Troškovi amortizacije pre stavljaju vrijednosni tj nov čani izraz trošenja osnovnih sredstava i nematerijalnih u aganja u vijeku trajanja osnovnih sredsta va.
Troškovi plaća i naknada plaća predstavljaju naj češće najveću stavku u rashodima banaka.
10
4.2.1. Klasa 90 - Primjeri
Troškovi materijala Banka je nabavila kancelarijskog materijala u iznosu od 5.000 KM + PDV. Utrošena je polovina kancelarijskog materijala. RB Opis
Konto
Duguje
1.
Materijal na zalihi
062
5.000
Potraživanja za ulazni PDV
286
850
Dobavljači
680
Potražuje
5.850
Faktura za kancelarijski materijal
2.
Troškovi materijala
900
Materijal na zalihi
062
2.500 2.500
Troškovi materijala
Otpis sitnog inventara, auto guma i HTZ opreme Nabavili smo 9.000 KM + 17% pdv-a sitnog inventara. U upotrebu je izdata polovina sitnog inventara po 50% indirektnoj metodi.
RB Opis
Konto
Duguje
1.
Sitan inventar
060
9.000
Potraživanja za ulazni PDV
286
1.530
Dobavljači
680
Potražuje
10.530
Faktura za sitan inventar
2.
Sitan inventar u upotrebi
061
Sitan inventar na zalihi
060
3.000 3.000
11
Za izdati sitan inventar
3.
Otpis sitnog inventara
901
Ispravka vr. sitnog inventara
086
1.500 1.500
Za otpis SI po 50% indirektnoj metodi
Troškovi amortizacije Stanje konta građevine na dan 31.12.2012. iznosi 756.000 KM, kancelarijska oprema 300.000 KM. Obračunati amortizaciju po stopama: građevine 3%, oprema 33,3%.
RB
Opis
Konto
Duguje
Potražuje
1.
Amortizacija
903
122.580
Ispravka vrijednosti opreme
081
99.900
Ispravka vrijednosti nekretnina
080
22.680
Za obračunatu amortizaciju
Troškovi plaća Obračunate su plaće za tekući mjesec, u bruto iznosu od 200.000 KM, olakšice za koje su zaposlenici dokazali da imaju pravo koristiti iznose 60.000,00 KM, porez na plate iznosi 7.800 KM, doprinosi na teret osiguranika (doprinosi IZ plate- 31%) u iznosu od 62.000 KM, doprinosi na teret poslodavca (doprinosi NA platu- 10,50%) u iznosu od 21.000 KM. Plaća je isplaćena preko Ž-R-a Banke.
RB Opis
Konto
Duguje
Potražuje
1.
Troškovi plata
9040
200.000
Rashodi po osnovu doprinosa
9041
21.000
Obaveze prema radnicima
681
130.200
Obaveze za doprinose iz plata
6841
62.000
12
Obaveze za poreze
6842
7.800
Obaveze za doprinose na plate
6843
21.000
Obračun plata
2.
Obaveze prema radnicima
681
130.200
Obaveze za doprinose iz plata
6841
62.000
Obaveze za poreze
6842
7.800
Obaveze za doprinose na plate
6843
21.000
Žiroračun
204
221.000
Isplata plata
4.3. KLASA 91 - TROŠKOVI USLUGA 910 - Održavanje stalnih sredstava 911 - Zakupnine (poslovni najam) 912 - Bankarske usluge 913 - Izrada novca, vrijednosnica i taksenih maraka 915 - Naknade troškova radnicima i drugim licima 916 - Neproizvodne usluge 917 - Reklama, propaganda i reprezentacija 918 - Članarine i slični izdaci 919 - Troškovi ostalih usluga
4.3.1. Klasa 91 - Primjeri
Održavanje stalnih sredstava Ugovoreni su radovi investicijskog održavanja i obnavljanje krova bančine zgrade za iznos 150.000 KM, isplaćen je avans u iznosu od 60.000,00 KM. Nakon završetka radova primljen je ra čun (faktura) na 150.000,00 KM + PDV. Obavljena je isplata računa po odbitku avansa.
13
RB Opis
Konto
Duguje
1.
Dati avansi
0391
60.000
Žiroračun
204
Potražuje
60.000
Za dati avans
2.
Održavanje stalnih sredstava
910
150.000
Potraživanje za ulazni PDV
286
25.500
Dobavljači
680
175.500
Za troškove održavanja
3.
680
175.500
039
60.000
204
115.500
Za izmiranje obaveza
Naknade troškova radnicima i drugim licima Radniku je isplaćena putna akontacija u iznosu 2.000 KM. Po povratku sa službenog puta radnik podnosi obračun na 2.200 KM. RB
Opis
Konto
Duguje
1.
Potraživanja od radnika
281
2.000
Blagajna
200
Potražuje
2.000
Za isplaćenu akontaciju
2.
Naknade troškova radnicima i drugim licima
915
2.200
281
2.000
200
200
Za putni obračun
14
4.4. KLASA 92 - TROŠKOVI FINANSIRANJA I OBAVEZE KOJE NE ZAVISE OD POSLOVNOG REZULTATA 920 - Pasivne kamate 9200 - Kamata na depozite 9201 - Kamate po primljenim kreditima 9202 - Kamate stanovništvu 9203 - Kamate za sredstva po vi đenju u inostranstvu 9209 - Ostale pasivne kamate Najveći broj prihoda i rashoda banka ostvaruje obavljaju ći aktivne i pasivne bankarske poslove. Banke obavljaju pasivne bankarske poslove tako što vrše mobilizaciju i koncentraciju slobodnih novčanih sredstava od stanovništva i pravnih lica. Bilansno posmatrano radi se o tuđim sredstvima koja predstavljaju dug banke, tako da se evidentiraju u pasivi bilansa stanja. U okviru skupine računa 92 iskazuju se nastali kamatni troškovi tokom obračunskog razdoblja. Pod kamatnim troškovima podrazumijevaju se troškovi pasivne kamate i drugi troškovi koji su izravno povezani s primljenim kreditima i depozitima i drugim instrumentima putem kojih banka prikuplja izvore sredstava, te kojima osnovicu za obračun predstavljaju primljeni krediti i depoziti ili drugi instrumenti, bilo da se obračun obavlja jednokratno ili na vremenskoj osnovi.
15
4.4.1. Klasa 92 - Primjeri
Kamata na depozite Fizičko lice je oročilo iznos od 5.000 KM na period od 15 mjeseci, uz mjese čni paušalni iznos kamate od 45 KM. Evidentirati plaćanje kamate za prvi mjesec. RB
Opis
Konto
Duguje
1.
Blagajna
200
5.000
Dugoročno oročeni depoziti od 1 do 3 godine stanovništva Za oročeni depozit
716
Kamate na depozite stanovništvu
9202
Kamate stanovništvu
584
2.
Potražuje
5.000
45 45
Za obračunatu kamatu
3.
584 200
45 45
Za isplaćenu kamatu
16
4.5. 92 - TROŠKOVI FINANSIRANJA I OBAVEZE KOJE NE ZAVISE OD POSLOVNOG REZULTATA
921 - Kaznene kamate 922 - Troškovi premija osiguranja 923 - Ostali troškovi finansiranja 924 - Obaveze koje ne zavise od poslovnog rezultata 925 - Date naknade iz osnova kupoprodaje deviza 926 - Rashodi iz osnova finansijske imovine koja se drži radi trgovanja 927 - Rashodi iz osnova finansijske imovine raspoložive za prodaju 928 - Rashodi iz osnova finansijske imovine koja se drži do dospijeća 929 - Rashodi od trgovanja derivata
Troškovi premija osiguranja Preduzeće je primilo fakturu po osnovu premije osiguranja poslovne zgrade na iznod 5.000 KM. Faktura je pla ćena sa žiroračuna.
RB
Opis
1.
Konto
Duguje
922
5.000
680
Potražuje
5.000
Za primljenu fakturu
2.
680 204
5.000 5.000
Za izmirenje fakture
17
4.6. KLASA 93 - UKALKULISANA REZERVISANJA 930 - Ukalkulisana opća rezervisanja za kreditne i druge gubitke 931 - Ukalkulisana pojedinačna (posebna) rezervisanja za kreditne i druge gubitke 939 - Ostala ukalkulisana rezervisanja Rezervisanja se razlikuju od drugih obaveza, poput obaveza iz poslovanja i obračunatih obaveza, jer je kod rezervisanja prisutna neizvjesnosti u pogledu vremena nastanka ili iznosa budućih izdataka potrebnih za njihovo podmirenje. Suprotno tome: a) obaveze prema dobavljačima su obaveze pla ćanja za dobra koja su primljena ili usluge koje su korištene, za koje su primljeni računi ili su odgovarajuće dogovorene s dobavljačem; i b) obračunate obaveze su obaveze plaćanja za dobra koja su primljena ili usluge koje su korištene, ali nisu plaćene, fakturisane ili odgovarajuće dogovorene s dobavljačem, uključujući i iznose obaveza prema zaposlenima (na primjer, iznosi koji se odnose na obračunata plaćanja za vrijeme odsustvovanja s posla). Iako je i kod obra čunatih obaveza ponekad nužno procijeniti iznos ili vrijeme nastanka, neizvjesnost je ovdje općenito mnogo manja nego kod rezervisanja. Obračunate obaveze se često iskazuju kao dio poslovnih i drugih obaveza, dok se rezervisanja iskazuju odvojeno. 7 Rezervisanja treba preispitivati na svaki datum izvještaja o finansijskom položaju i usklađivati ih tako da odražavaju najbolju sadašnju procjenu. Ako više nije vjerovatno da će podmirivanje obaveze zahtijevati odliv resursa koji sadrže ekonomske koristi, rezervisanje treba ukinuti. 8 Rezervisanje se koristi samo za pokriće onih izdataka za koje je rezervisanje bilo izvorno priznato. Iznos priznat kao rezervisanje treba predstavljati najbolju procjenu, na datum izvještaja o finansijskom položaju, izdataka potrebnih za podmirivanje postoje će obaveze. Najbolja procjena izdataka potrebnih za podmirivanje sadašnje obaveze jest iznos koji bi subjekt na datum izvještaja o finansijskom položaju realno platio radi podmirivanja obaveze, ili da tu obavezu prenese trećoj strani u tom trenutku. Često će biti nemoguće ili isuviše skupo podmiriti ili prenijeti obavezu na datum izvještaja o finansijskom položaju. Međutim, procjena iznosa koji bi subjekt objektivno platio za podmirivanje ili prenos obaveze predstavlja najbolju procjenu izdataka koji su potrebni za podmirenje sadašnje obaveze na datum izvještaja o finansijskom položaju. Procjenu ishoda i finansijskog efekta vrši menadžment subjekta, prosu đivanjem, korištenjem iskustava za slične transakcije, a u nekim slu čajevima i izvještaja nezavisnih stručnjaka. Dokazi koji se pritom razmatraju uklju čuju i one dokaze koji su dobiveni usljed događaja nastalih nakod datuma izvještaja o finansijskom položaju. Neizvjesnosti povezane s iznosom koji treba biti priznat kao rezervisanje rješavaju 7 8
MRS 37 -Rezervisanja, potencijalne obaveze i potencijalna sredstva MRS 37 -Rezervisanja, potencijalne obaveze i potencijalna sredstva
18
se na različite načine, zavisno od datih okolnosti. Kada rezervisanje koje je predmet mjerenja obuhvata veliki broj stavki, obaveza se procjenjuje ponderisanjem svih mogućih ishoda s njihovim vjerovatnoćama. 9 Po svakom odobrenom kreditu banka je dužna da obračuna rezervu u iznosu od 2% od odobrenog kredita.
Primjer - Ukalkulisana rezervisanj a Banka je odobrila kratkoročni kredit PP za nabavku obrtnih sredstava od 100.000 KM. Dužnik je svrstan u kategoriju A, i obračunata je opšta rezerva za kreditne gubitke od 2%. Knjižiti obračun rezervi.
RB
Opis
Konto
Duguje
1.
Ukalkulisana opća rezervisanja za kreditne i druge gubitke Revalorizacija kratkoročnih kredita privatnim preduzećima Za obračunate rezerve za kreditne gubitke
9300
2.000
1902
Potražuje
2.000
4.7.KLASA 94 - NEPOSREDNI RASHODI 940 - Rashodi (gubici) iz osnova stalnih sredstava 941- Otpis potraživanja 942 – Manjkovi 943 - Kazne, penali i naknade štete 944 - Učešće u negativnom rezultatu kod drugih 945 - Humanitarni rashodi 947 - Negativna razlika vremenskih razgraničenja 948 - Naknadno utvrđeni neposredni rashodi 949 - Ostali rashodi Gubici koji nastaju u vezi sa nenaplatom zajmova zbog pogoršanog boniteta dužnika se priznaju u godini u kojoj nastaju. U izveštaju o finansijskom položaju /bilansu stanja/ za iznos ovih gubitaka se umanjuju odobreni zajmovi i iskazuje se neto iznos zajmova. 10
Rashodi (gubici) iz osnova stalnih sredstava - ovdje se evidentiraju gubici koji nastaju pri prodaji osnovnih sredstava ako su osnovna sredstva prodata po vrijednosti 9
MRS 37 -Rezervisanja, potencijalne obaveze i potencijalna sredstva
10
Specifičnosti finansijskog izvještavanja banaka - Dr. Kata Škari ć Jovanović (PPT)
19
nižoj nego što je sadašnja tj knjigovodstvena vrijednost osnovnog sredstva; rashodovanje osnovnih sredstava znači povlačenje iz upotrebe, tj otuđenje osnovnih sredstava najčešće uslijed zastarjelosti, oštećenja i sl.
Manjkovi - evidentiraju se manjkovi gotovine, materijala, stalnih sredstava nastali kao razlika kada je stvarno stanje ove imovine utvrđeno popisom manje od njihove knjigovodstvene vrednosti
4.7.1. KLASA 94 - PRIMJER
Rashodi (gubici) iz osnova stalnih sredstava Ukradeni su automobili banke , nabavne vrijednosti 220.000 KM i otpisane vrijednosti 165.000 KM. Automobili su bili osigurani i osiguranje priznaje štetu u iznosu od 35.000 KM.
RB
Opis
Konto
Duguje
1.
Ispravka vrijednosti opreme
081
165.000
Sredstva transporta i veza
012
Ostala potraživanja iz tekućeg poslovanja Rashodi (gubici) iz osnova stalnih sredstava Za ukradene automobile.
287
35.000
940
20.000
Potražuje
220.000
20
5. PRIHODI STRUKTURA PRIHOD
MRS 18 – metoda stepena ovršenosti Kada se ishod transakcije, k oja obuhvata pružanje usluga, može pouz dano procijeniti, prihod povezan s tom trans kcijom priznaje se prema stepenu dovrše osti transakcije na datum izvještaja o finans ijskom položaju. Priznavanje prihoda prema ivou dovršenosti transakcije često se naz iva metodom stepena dovršenosti. Prema ovoj metodi, prihodi se priznaju u onim obra čunskim periodi a u kojima su usluge izvršene. Priznavanje prihoda na ovoj osnovi pruža korisne informacije o obim u aktivnosti 11 usluga i u činku tokom perio da. Stepen dovršenosti transakc ije može biti odre đen različitim metodama. Subjekt koristi metodu koja pouzdano mje i obavljene usluge. U zavisnosti od priro e transakcije, te metode mogu uklju čiti: a) preglede obavljenog posl a; b) usluge obavljene do odre đenog datuma, kao procenat ukupnih usl ga koje se 11
MRS 18 - Prihodi
21
trebaju obaviti; ili c) srazmjeran dio troškova, nastalih do određenog datuma, u ukupno procijenjenim troškovima transakcije. U troškove nastale do određenog datuma uključuju se samo oni troškovi koji odražavaju usluge koje su obavljene do tog datuma. U procijenjene ukupne troškove transakcije uključuju se samo oni troškovi koji odražavaju usluge koje su već obavljene ili trebaju biti obavljene.12
AKTIVNE KAMATE Aktivnim poslovima banke plasiraju novčana sredstva u vidu različitih vrsta kreditnih i ne kreditnih ulaganja. Odobreni krediti predstavljaju potraživanja banke tako da se evidentiraju u aktivi bilansa stanja. Obavljajući aktivne poslove banke ostvaruju prihode od kamata. Prema tome, aktivne kamate, kao najzna čajniji bankarski prihod, banke naplaćuju kad daju odnosno plasiraju sredstva u vidu kratkoročnih i dugoročnih kredita. Krediti kao izvor kamatnih prihoda 1) Dugoročni krediti: veća kamatna stopa, veći prihod, veći kreditni i kamatni rizik 2) Srednjoročni krediti: nešto manja kamatna stopa, manji kreditni i kamatni rizik 3) Kratkoročni krediti:niža kamatna stopa,manja stopa kreditnog i kamatnog rizika, glavni izvor kamatnog prihoda banke. Glavninu svojih prihoda banke ostvaruju iz kamata i provizija koje napla ćuju po osnovu plasiranja kredita. U bankama razvijenih industrijalizovanih zemalja po značenju slijede kamate i dividende na bazi hartija od vrijednosti koje banke drže. Ostali, minorni izvori prihoda su zarade po osnovu povjerilačkih poslova i usluga koje zaračunavaju po osnovu vođenja tekućih računa.
5.1. KLASA 95 - PRIHODI OD KAMATA Na računima u okviru računa skupine 95 iskazuju se ostvareni kamatni prihodi obračunskog razdoblja, koji se priznaju u ra čunu dobitka i gubitka. Pod kamatnim prihodima podrazumijevaju se prihodi od aktivne kamate i drugi prihodi kojima osnovicu za obračun predstavljaju krediti i drugi plasmani, bilo da se obračun obavlja jednokratno ili na vremenskoj osnovi. Kamatni prihodi se iskazuju prema sektorskoj pripadnosti dužnika, te vrsti instrumenta na osnovu kojeg je kamatni prihod ostvaren.
12
MRS 18 - Prihodi
22
O prihodima i rashodima po osnovu kamata izvještava se odvojeno da bi se omogućio uvid u visinu neto kamate. U vezi sa kamatom uprava treba da obezbjedi komentar o visini prosječnih kamatnih stopa, prosječnim sredstvima koja donose kamatu i prosječnim obavezama na koje se pla ća kamata. 13 Kamate, tantijemi i dividende Prihodi će se priznati na sljedećim osnovama: (a) kamate se priznaju primjenom efektivne kamatne stope kako je navedeno u MRS-u 39, tačka 9. i tačke VP5-VP8 Vodiča za primjenu; (b) tantijemi se priznaju na osnovi nastanka doga đaja, u skladu sa suštinom relevantnog ugovora; i (c) dividende se priznaju kada je ustanovljeno dioničarevo pravo na naplatu dividende.14
950 - Prihodi od redovnih kamata 9500 - Kamate od komitenata po datim kreditima 9501 - Kamate od banaka i drugih finansijskih organizacija po datim kreditima 9502 - Kamate od stanovništva 9503 - Kamate na sredstva po vi đenju u inostaranstvu 9504 - Kamate na oro čena sredstva u inostranstvu 9505 - Kamate po vrijednosnim papirima koji se drže do dospijeća 9506 - Kamate po vlasničkim vrijednosnim papirima 9509 - Ostale redovne kamate 951 - Prihodi od kaznenih kamata
Kamatni prihodi predstavljaju osnovni tj. poslovni prihod za banku.
Osnovni prihodi se ne mogu razgraničavati = PRIHODI OD KAMATA SE NE MOGU RAZGRANIČAVATI.
5.1.1. KLASA 95 - PRIMJERI
Prihodi od redovnih kamata Obračunali smo na kraju godine kamate na dugoročne kredite u iznosu od 350.000 KM, i kamate na kratkoro čne kredite u iznosu od 200.000 KM.
13
Specifičnosti finansijskog izvještavanja banaka - Dr. Kata Škari ć Jovanović (PPT)
14
MRS 18 - Prihodi
23
RB
Opis
Konto
Duguje
1.
Kamate po datim kreditima Prihodi od redovnih kamata Za obračunatu kamatu
180
550.000
950
Potražuje
550.000
Primjer – ZATEZNE KAMATE Javno preduzeće “XY”iz tuzle vratilo je kredit u iznosu od 200.000 KM, sa zakašnjenjem od 10 dana. Kaznena kamata u visini 18% godišnje. Po primitku obračunskog lista komitent je uplatio zateznu kamatu na žiro-račun.15 RB
Opis
Konto
Duguje
1.
Zatezne kamate po datim kreditima Prihodi od kaznenih kamata Obračun zateznih kamata
181
986,30
2.
951
204
Potražuje
986,30
986,30
181
986,30
Naplata zatezne kamate
5.2. 96 - PRIHODI OD NAKNADA I OSTALI FINANSIJSKI PRIHODI 960 - Naknade za bankarske usluge 961 - Naknade po vanbilansnim poslovima 965 - Naknade iz osnova kupoprodaje deviza 966 - Prihodi iz osnova finansijske imovine koja se drži radi trgovanja 967 - Prihodi iz osnova finansijske imovine raspoložive za prodaju 968 - Prihodi iz osnova finansijske imovine koja se drži do dospijeća 969 - Prihodi od trgovanja derivata
15
Prof. dr Mehmed Jahić i drugi: Računovodstvo finansijkih institucija, Sarajevo, 2008
24
Na računu 960 se evidentiraju prihodi po osnovu naknada za bankarske usluge i ovi su prihodi klasificirani prema obavljenom poslu na osnovu kojeg je ostvaren prihod. Pod nekamatnim prihodima podrazumijevaju se svi prihodi koje banka ostvaruje pružanjem usluga svojim klijentima, korištenjem ljudskih i tehni čkih resursa banke, ali bez izravnog angažovanja novčanih sredstava (pružajući usluge ne pojavljuje se plasman u aktivi banke). Naknade za bankarske usluge ili nekamatni prihodi To su provizije ili naknade, primjerice, za: usluge platnog prometa (uključujući otvaranje akreditiva), izdavanje garancija i drugih oblika jamstava, uklju čujući akceptiranje mjenica akceptni krediti (osim prihoda na dospjele akceptne kredite), upravljanje zajmovima u ime i za ra čun drugih osoba, čuvanje vrijednosnih papira i transakcije s istima u ime i za ra čun drugih osoba, iznajmljivanje sefova i druge izvanbilansne aktivnosti banke, te druge usluge čije pružanje nije povezano s angažovanjem novčanih sredstava banke.16 5.2.1. KLASA 96 - PRIMJERI
Naknade za bankarske usluge Po osnovu odobrenog kredita obračunata je i naplaćena provizija u iznosu od 500 KM. RB 1.
2.
16
Opis Naknade za usluge Naknade za bankarske usluge Za naknadu za bankarske usluge Žiroračun Naknade za usluge Za naplaćenu naknadu
Konto 182 960
Duguje 500
204 182
500
Potražuje 500
500
RAČUNOVODSTVO BANAKA, dr. sc. Ivica Filipovi ć
25
Naknade po vanbilansnim poslovima Banka je svom klijentu JP "AA" na njegov zahtjev, izdala garanciju na iznos od 280.000 KM, radi osiguranja plaćanja dobavljaču. Provizija za izdavanje garncije je 3.000 KM.
RB
Opis
1.
Konto
Duguje
991
280.000
996
Potražuje 280.000
Za izdatu garanciju
2.
182
3.000
961
3.000
Za proviziju za garanciju
3.
600
3.000
182
3.000
Za naplatu provizije
5.3. KLASA 97 - NEPOSREDNI PRIHODI 970 - Prihodi (dobici) iz osnova stalnih sredstava 971 - Naplaćena otpisana potraživanja 972 – Viškovi 973 - Prihodi od dotacija, subvencija, kompenzacija i slično 974 - Učešće u pozitivnom rezultatu kod drugih 975 - Humanitarni prihodi 976 - Prihodi od umanjenja ranijih rezervisanja 977 - Pozitivna razlika vremenskih razgrani čenja 978 - Naknadno utvrđeni neposredni prihodi 979 - Ostali prihodi
Prihodi od premija, subvencija, dotacija, donacija od državnih organa – svi ovi oblici prihoda predstavljaju oblike novčane pomoći koje viši državni organi daju nižim državnim organima, preduzećima, granama, regijama i sl. Ovi oblici finansijske
26
pomoći mogu biti namjenski (unaprijed se utvrde svrhe – socijalni programi, obrazovanje, urbanistički zahvati, pokretanje proizvodnje itd.) i nenamjenski..
Viškovi ( ovdje se evidentiraju viškovi gotovine, robe, materijala, osnovnih sredstava nastali kao razlika kada je stvarno stanje ovih dijelova imovine utvr đenih popisom, veće od njihove knjigovodstvene vrijednosti) Naplaćena otpisana potraživanja (ovdje se obuhvataju prihodi od potraživanja koja su ranije direktno ili indirektno otpisana. Naime potraživanje će biti otpisano ako je naplata potraživanja neizvjesna zbog teške finansijske situacijekomitenta, nepla ćanje kredita tako da komitenta možemo svrstati u rizi čnu kategoriju E i sl., a ako ovakav komitent prema kome je potraživanje otpisano ipak svoju obavezu izmiri, ovaj iznos smatramo prihodom.) 5.3.1. KLASA 97 - PRIMJERI
Banka je izvršila prijenos građevinskih objekata iz sredstava u upotrebi na sredstva namjenjena prodaji. Nabavna vrijednost ovih objekata je 1.895.000 KM a otpisana vrijednost 938.000 KM. Objekti su prodati za 1.000.000 KM.
RB 1.
2.
Opis Nekretnine namjenjene prodaji Ispravka vr. nekretnina Građevine Ispravka vr. sred. namjenjenih prodaji Za preknjižavanje sredstava Žiroračun
Prihodi (dobici) iz osnova stalnih sredstava Za prodaju nekretnina
Konto 040
Duguje 1.895.000
080 011 084
938.000
204 040 084 970
1.000.000
Potražuje
1.895.000 938.000
1.895.000 938.000 43.000
976 - Prihodi od umanjenja ranijih rezervisanja 9760 - Prihodi od umanjenja opštih rezervisanja 9761 - Prihodi od umanjenja posebnih rezervisanja
27
9769 - Prihodi od umanjenja ostalih rezervisanja Ukidanje rezervisanja za rizike tj.oprihodovanje rezervisanja će nastati poslije naplate potraživanja za koje je prethodno izvršeno rezervisanje ili smanjenje rezervisanja kod ponovne procjene rizika (tj. prenosa plasmana u neku drugu rizičnu skupinu).
Primjer - Prihodi od umanjena rezervisanja. Po osnovu odobrenog kratkoročnog kredita PP je izvršeno rezervianje u iznosu 2.000 KM. Dužnik je izmirio dug, isknjižiti rezervisanje.
RB
Opis
Konto
Duguje
1.
Revalorizacija kratkoročnih kredita privatnim preduzećima Prihodi od umanjenja opštih rezervisanja
1902
2.000
9760
Potražuje
2.000
Za isknjižavanje rezervi
28
6. POSLOVNI REZULTAT
Neto kamatni dohodak Svoje zarade banke utv đuju na taj način što saberu sve prihode od kamata koje su naplatile tokom godine (aktivne kamate) po osnovu datih kredita i investicija u hartije od vrijednosti. Potom sabiraju sve kamate koje su isplatile po osnovu depozita i uzetih kredita i oduzimaju od ukupno naplaćenih kamata. Razlika predstavlja neto kamatni dohodak ili kamatnu marginu. Kamatne margine mjere koliko je banka efikasna u finansijskom posredovanju, odnosno obavljanju funkcije uzimanja i davanja kredita. Za mnoge banke je kamatna margina klju čna determinanta za odre đivanje njene profitabilnosti. Međutim, pored ovih prihoda porastao je značaj nekamatnih margina koje predstavljaju razliku između nekamatnog dohotka (provizije po osnovu držanja depozita) i nekamatnih rashoda (plate zaposlenih). Ove nekamatne margine imaju sve ve ći značaj za profitabilnost banaka pošto su banke razvile mnoge usluge na osnovu kojih naplaćuju provizije kao što je garantovanje otkupa novoemitovanih obveznica, kreditne garancije komitentima koji koriste kredit kod treće strane, upravljanje penzionim planovima preduzeća itd. Pošto su pritisnuti jakom konkurencijom bankari ne mogu mnogo uticati na nivo kamatnih troškova po osnovu pribavljenih sredstava. Zbog toga se veoma angažuju na snižavanju svojih nekamatnih rashoda, naročito ličnih rashoda-plata što uspijevaju na bazi uvođenja većeg stepena automatizacije i smanjenja troškova ljudskog rada. Ciljevi poslovanja banke: Osnovni (opšti) cilj poslovanja banke, kao i svakog društva kapitala, je profit, iskazan pokazateljima profitabilnosti. Profitabilno poslovanje omogućava realizaciju parcijalnih ciljeva akcionara, deponenata, investitora, ostalih klijenata, menadžera i zaposlenih. Specifičnost bankarskog poslovanja uslovljava profitabilnost obezbeđivanjem likvidnosti i sigurnosti. •
•
•
Kriterijumi uspješnosti: 1) vlasnički – ispunjavanje ciljeva dioničara, 2) tržišni – rezultat u odnosu na konkurente, 3) regulatorni - usklađenost poslovanja banke 4) korporativni – ostvarivanje interesa menadžera i zaposlenih.
29
Vlasnički kriterijumi uspješnosti su primarni, mada njihovi ciljevi nisu ostvarljivi bez ispunjavanja ostalih kriterijuma.
6.1. 98 - POSLOVNI REZULTAT 980 - Obračun poslovnog rezultata 981 – Dobit 982 – Gubitak 989 - Raspored ostvarenog rezultata Na računima ove skupine evidentira se razlika prihoda i rashoda za obra čunsko razdoblje, obaveze za porez na dobit, te ostvareni dobitak ili gubitak teku će godine. Knjiženje se vrši na način: 1. Konta prihoda 95-979 se zatvaraju knjiženjem na dugovnoj strani, a za zbir svih prihoda odobrava se konto 980- Obračun poslovnog rezultata. 2. Konta rashoda 90-949 se zatvaraju knjiženjem na potražnoj strani, a za zbir rashoda se zadužuje konto 980. 3. Saldo konta 980 se prenosi na odgovarajuću stranu računa 989 – Raspored ostvarenog rezultata. 4. Sa ovog konta (989) se dalje prenosi finansijski rezultat (dobit ili gubitak) na odgovarajuće račune, s tim što kod dobiti imamo i formiranje obaveze za porez na dobit. 5. Za saldo na kontu 989, po odluci organa banke, može se odobriti neraspore đena dobit iz tekuće godine (850) ili se mogu odobriti konta grupe 84- rezerve banke, dividende i obaveze prema radnicima. 17 6.1.3. PRIMJER- Obračun poslovnog rezultata
U periodu od 01.01. do 31.12.2012. su ostvareni sljedeći prihodi i rashodi: 900 - 2.500 KM 950 - 550.000 KM 901 - 1.500 KM 951 - 986,30 KM 903 - 122.580 KM 960 - 500 KM 9040 - 200.000 KM 961 - 3.000 KM 9041 - 21.000 KM 970 - 43.000 KM 910 - 150.000 KM 9760 - 2.000 KM 915 - 2.200 KM 9202 - 45 KM 922 - 5.000 KM 9300 - 2.000 KM 17
Prof. dr Mehmed Jahić i drugi: Računovodstvo finansijkih institucija, Sarajevo, 2008
30
940 - 20.000 KM Izvršiti obračun poslovnog rezultata. U slučaju dobiti porez na dobit iznosi 10% Rasporediti ostvarenu dobit: 20% na zakonske rezerve 80 % ZA DIVIDENDE.
RB Opis
Konto Duguje
1.
Kamate od komitenata po datim kreditima Prihodi od kaznenih kamata
950
550.000
951
986,30
Naknade za bankarske usluge Naknade po vanbilansnim poslovima
960 961
500 3.000
Prihodi (dobici) iz osnova stalnih 970 sredstava Prihodi od umanjenja ranijih rezervisanja 9760 Obračun poslovnog rezultata 980
Potražuje
43.000 2.000 599.486,30
Za zatvaranje konta prihoda
2.
Obračun poslovnog rezultata Troškovi materijala Otpis sitnog inventara Amortizacija Neto plaće Porez na plaće i lična primanja
980 900 901 903 9040 9041
526.825
Održavanje stalnih sredstava Naknade troškova radnicima i drugim licima Kamata stanovništvu Troškovi premija osiguranja
910 915
150.000 2.200
9202 922
45 5.000
Ukalkulisana opća rezervisanja za kreditne i druge gubitke Rashodi (gubici) iz osnova stalnih sredstava
9300
2.000
940
20.000
2.500 1.500 122.580 200.000 21.000
Za zatvaranje konta rashoda
3.
Raspored ostvarenog rezultata Dobit Za ostvareni rezultat
980 981
72.661,30 72.661,30
31
4.
981 Porez na dobit
72.661,30
684 850
7.266,13 65.395,17
Za ostvarenu dobit 5. Zakonske rezerve Dobit izvještajne godine
850 849 687
65.395,17 13.079,034 52.316,136
Za raspored dobiti
32
7. ZAKLJUČAK S obzirom da banke vrše poslove pružanja karakterističnih usluga shodno tome prihodi i rashodi banaka se razlikuju od onih kod privrednih preduzeća. Banke se osnivaju sa ciljem ostvarivanja dobiti kroz obavljanje djelatnosti davanja kredita i primanja depozita. Po osnovu osnovne djelatnosti banke i razloga njenog osnivanja možemo prepoznati i njene osnovne prihode i rashode a to su prihodi od kamata i rashodi od kamata ili drugim nazivom aktivne i pasivne kamate. Vidjeli smo da u strukturi ukupnih prihoda banaka u Federaciji BiH, a to je karakteristično i za druga područ ja, najveći dio predstavljaju prihodi od kamata, iza njih slijede prihodi od naknada koje banka ne obavlja plasiranjem sredstava ve ć pružanjem nekih svojih usluga tj. obavljanjem posredničkih poslova. Kada su u pitanju rashodi u ukupnoj strukturi javlja se gotovo jednak iznos rashoda po osnovu kamata i troškova zaposlenih. Kako su bančini prihodi od kamata gotovo uvijek veći od rashoda od kamata što se može na neki način objasniti i ročnom strukturom plasiranih sredstava i visinom kamatne stope na plasirana i primljena sredstva kamatne margine mogu i često jesu pozitivne iako banka može ostvarivati gubitak u smislu ukupnog poslovnog rezultata. To se najčešće dešava upravo zbog visokog učešća troškova zaposlenih u ukupnoj strukturi rashoda. Još jedna karakterističnost bankarskih prihoda i rashoda se ogleda u visini rezervisanja za kreditne gubitke koja su izuzetno veća nego u preduzećima upravo zbog toga što se na taj način banka štiti s obzirom na neizvjesnost plaćanja sa kojom se suočava kod svakog odobravanja novog kredita. Banke su danas jedne od najprofitabilnijih organizacija koje uglavnom ostvaruju pozitivne rezultate i u BiH i šire.
33
