УНИВЕРЗИТЕТ “ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ” – ШТИП ФАКУЛТЕТ ЗА ТУРИЗАМ И БИЗНИС ЛОГИСТИКА БИЗНИС ЛОГИСТИКА СКОПЈЕ
Складирањето како логистичка активност - Семинарска работа -
Изработиле: Христина Трајчевска, 17 Александра Ѓурчиновска Иван Костески, 17618 Киро Костовски, 17625 ПРЕДМЕТ: БИЗНИС ЛОГИСТИКА Ментор:
Доц. Др. Мичо Апостоловски
Содржина 1. СКЛАДИРАЊЕ И ЛОГИСТИКА НА СКЛАДИШТА...............3 1.1 Поим и врсти на складишта.........................................3 1.2. Функции и ефекти на складирање.............................4 2. Одлуки на логистичките складишта................................4 2.1. Одлука за типот на складишта.................................5 2.2. Одлука за бројот и локацијата на складиштата.......6 2.2.1. Број и локација на влазни складишта...............6 2.2.2. Број и локација на излезни складишта..............6 2.2.3. Модели на оптимизација на бројот и локациите на складиштата...............................................................8 3. ЛОГИСТИЧКО УПРАВУВАЊЕ СО СКЛАДИШТАТА...............8 3.1. Управување со процесот на складирање.................9 3.2.Управување со трошоците за складирање ................9 3.2.1
Пораст на трошоците за складирање................9
3.2.2. Пратење на трошоците за складирање...........10 4. СТРАТЕГИЈА НА СКЛАДИРАЊЕ.........................................11 4.1. Врсти на стратегии:..................................................11 4.2. СДЦ како логистички посредник..............................11 4.3. Складишни документи:.............................................12 4.3.1. Договор за складирање....................................12 4.3.2. Складишница.....................................................13
Складирањето како логистичка активност
СКЛАДИРАЊЕТО КАКО ЛОГИСТИЧКА АКТИВНОСТ
1. СКЛАДИРАЊЕ И ЛОГИСТИКА НА СКЛАДИШТА
1.1 Поим и врсти на складишта Складирањето има свои оправдувања и факти дека ретко кога моментот на производство и трошоците се поклопуваат (многу производи од областа на храна се сезонски производи, а се трошат цела година).Со складирање се прескокнува временска неусогласеност моментот на производство и потрошувачка.Од таа гледна точка складирањето има големо значење за економијата бидејќи допринесува за брза и ефикасна размена на производите. Дкладиштето може да биде: Само функција на складирање, или Складишна и дистрибутивна функција. Складиштето кое врши функција на чување, се нарекува класично складиште, а складиштето кое врши и функција на дистрибуција се нарекува дистрибутивно складиште. Класичните складишта служат за залиха поради производство или продажба на пазарот.Во класичното складиште мозе да се вброи и транзитно складиште, чија функција е исто така чување на производи во транзит. Дистрибутивните складишта производите не се чуваат исклучиво до испорака, как во класичното складиште. Низ дистрибутивното складиште производите поминуваат за да се препакуваат и испорачуваат на различни корисници, т.е. потрошувачи. Дистрибутивните складишта ги превземаат производите во големи количини, а потоа вршат испорака во помали количини. Кога е во прашање дистрибутивното складиште на трговска компанија, тогаш производите во големи количини се превземаат од повеќе производители, а потоа во помали количини се испорачуваат во сопствени објекти или други трговски компании. Современата пракса покажува складиштата на производителите се лоцирани во близина на производствените пунктови. Служат за складирање на материјали неопходни за
3
Складирањето како логистичка активност
одвивање на континуиран процес на производство.
Складирањето на производи во современи услови се врши преку дистрибутивни центри кои превземаат функција на чување и дистрибуција на производите од класичните складишта на производителите. Светскиот познат ланец на дисконти „Wal-Mart"има четири дистрибутивни центри од кои двапати неделно ги снабдува своите продажни места, наместо да снабдува да го снабдува секој објект од најблиската фабрика.Од магацинот дневно се товарат повеќе од десет камиони.Пример е компанијата која нуди висока услуга по ниски цени. Можат да се складираат суровини, полупроизводи и готови производи: -складиште на материјали, т.е. влезни складишта, -складиште на полупроизводи, т.е. внатрешни складишта, -складишта на производи, т.е. излезни складишта.
1.2. Функции и ефекти на складирање Примарни функции на складиштата се: • Чување • Прием, преглед и сортирање • Померување и поместување, • Припрема за испорака • Испорака и • Евиденција на трудот низ сите наведени фази
2. Одлуки на логистичките складишта Одлуки на логистичките складишта се однесуваат на одлуки за: • типот на складиште, • број и локација на складишта, и • стратегија на складирањето. -
Одлуки на логистички складишта се под влијание на: карактерот на производите, услови и испораки, оптималното ниво на залихи, расположливи капацитети на складирање, моќта на компаниите, и 4
Складирањето како логистичка активност
- позиција на компаниите во ланецот на снабдување . Одлука во меѓународното складирање помалку е под влијание на државната регулатива на пазарот, повеќе е под влијание на посредниците и нивните капацитети на пазарот, а не се запоставува и значењето на претходните наведени фактори .
2.1. Одлука за типот на складишта Категорија на сопственоста над просторот за складирање директно предизвикува можности, предности и недостатоци на складирање, кои се од клучен интерес за ефикасно одвивање на складишните активности. Многу автори ги класифицираат складиштата според сопственоста. Според сопственичките односи складиштата можат да бидат : • сопствени, • заеднички, и • туѓи. Сопствените складишта, компанијата ги стекнува: - Инвестирање ви изградба на складишта, - Купување на складишта, или стекнување на складишта при спојување или припојување на компании. - Заеднички складишта на компаниите се: - Резултат на заеднички вложувања на компаниите, или - складишта на две или повеќе компании кои во одредени деловни потфати настапуваат заедно (франшизен или алијансен партнер). Туѓи складишта може да бидат:: - јавни, и - закупени. Компанијата се определува за оној тип на складишта кое највише пружа во однос на квалитетот на услугите – трошоци кај кои таквата услуга е неопходна Во еден период компанијата може да користи и складишта под закуп, а во друг период таквата одлука не мора да биде оптимална. За една врста на производи компанијата може да биде оптималнен сопственик, а за друг вид на производи закупено складиште. На домашниот пазар компанијата може да користи сопствено складиште, а во странство јавно складиште. Одлука за типот на складиште за базира врз информацијата за тоа какви карактеристики имаат поедини типови на складишта, квалитетот на услугите, нивото на трошоци кои произлегуваат од нивната употреба. 5
Складирањето како логистичка активност
Анализа на преломната точка на рентабилитетот овозможува избор на оптимална стратегија на ускладиштување . набдување со гориво, организирање паркирање на возила и одложува 2.2. Одлука за бројот и локацијата на складиштата Одлука за бројот и локацијата на складиштата се донесуваат симултано. Компанијата може да бира помеѓу: - помал број на поголеми складишта. 2.2.1. Број и локација на влазни складишта Оптималната стратегија на локација на влезните складишта подразбираат локација на капацитетот на складиштето во подрачјето каде ги врши производните активности. Број на влезни складишта е дефиниран: -
количина на материјалите кои се складираат фреквенција на прием и испорака на материјалите , хетероген производствен програм и материјал , слободен простор во подрачјето на производствениот погон , степен на концентрација на производни активности .
Голем број на материјали кои показуваат фреквенција на влез и излез бара складирање во близина на производниот погон.Посебно ако станува збор за осетливи материјали, кои бараат избегнување на поместување, транспорт и сл. Хомоген производен програм и материјали како и просторно концентрирано производство им е потребно едно големо влезно складиште во кругот на погонот или некое големо складиште во негова близина.. Хетероген програмот и материјали бара физичко раздвојување на материјалите, сто значи поделба на едно големо складиште на повеќе подскладишта или просторно одвојување на на складиштата од една врста на материјали од останатите осетливи материјали. Доколку производството е просторно дисперзирана, неопходно е секој одалечен производствен пункт го прати влезно складиште за складирање материјали кои се потребни во производствениот процес на пунктот. Во некои случаеви материјалите не е потребно да се складираат бидејќи веднаш се ставаат за испорака на продажните места. 2.2.2. Број и локација на излезни складишта Компанијата ги оптмизира трошоците на логистика така што го зголемува нивото на услуги на потрошувачите, а не да ги зголемува трошоците на складирање.При зголемување на 6
Складирањето како логистичка активност
нивото на услуги на потрошувачите, одржување на трошоците за складирање на исто ниво би довело до зголемување на трошоците на транспорт (видете слика). Голем број на складишта го подигнуваат нивото на услуги на потрошувачите, како и трошоците за складирање. Стратегијата на помал број од големите складишта бара организација на складишно-дистрибутивни функции во оквир на складиште, со тоа логистичките активности би биле глобално ефикасни. Функционирањето на помал број од големите складишта во глобални размери овозможува ЕДИ технологија и автоматизирани,компјутеризирани системи на управување на складишни активности во глобална логистичка мрежа. . Компанијата може да има: - едно или неколку автоматизирани централизирани повеќе, децентрализирано поставени складишта кои ги пратат продажните објекти.
- Во зависност од избраната стратегија, едно, помал број централизирани или повеке децентрализирани складишта, компанијата концентрира или дисперзира складишно-дистрибутивни активности. Складишно-дистрибутивните активности се концентрирани доколку целните пазари на компаниите подржуваат централизирани складишно-дистрибутивни пунктови, блиски на производните пунктови. Складишно-дистрибутивните активности се дисперзирани, доколку се ново цилно пазарно подрачје на компаниите ги подржуваат со децентрализирани пунктови кои се просторно блиски на продажните објекти на компаниите. Складиштата можат да бидат лоцирани во: - Близина на производните погони и - Близина на главните пазари. Одговорот што се однесува до бројот, големината и просторниот распоред на складишта, затвора отворено прашање на оптимално организирање на складишно-дистрибутивен тек. Складишно-дистрибутивниот тек на производи и информации од подрачјето на складишно-дистрибутивни активности како сто се процесирање на нарачки, одржување на оптимално ниво на залихи и текови на интерен и екстерен транспорт. Во оптимизацијата на бројот и локациите на складиштата централна тоќка завзема односот помеѓу транспортни и складишни трошоци со тенденции на смалување на трошоците на транспорт.
7
Складирањето како логистичка активност
Трошоците за транспорт се смалуваат како последица на пад на трошоците на извоз на производите до точката на оптималниот број на складишта, после кои трошоците на транспорт растат како последица на порастот на трошоците на увоз на производите (види слика). Оптималниот број на складишта резултира од нејзините транспортни трошоци. Се наоѓа во точката на пресекот на трошоци на увозот и трошоците на извозот на производите.
2.2.3. Модели на оптимизација на бројот и локациите на складиштата Сите модели на оптимизација на локациите на складиштата можат да се поделат во две групи: - Континуелни и - дисконтинуелни Континуелните модели поминуваат од претпоставка дека било која локација може да биде локација на складиште на компанијата Дисконтинуелните модели поминуваат од алтернативните локации , меѓу кои се бира оптималната локација. Нивната примена во пракса е значајна и многу поголема од примената на континуелните методи. Изборот на оптимална локација на складишта, со помош на дисконтинуелниот метод, поминува низ неколку фази: идентификација и евиденција на расположливите локации во избрани градски подрачја кои одговараат на потребите на компанијата, - проценка на потенцијалот на расположливи локации , - iидентификување на атрактивни локации во оквир на избраните градски подрачја,
- селекција и избор на локација. Дисконтинуелниот метод ги вклучува сите фактори на ризик во изборот на локација, и затоа е поприменлив во пракса.
3. ЛОГИСТИЧКО УПРАВУВАЊЕ СО СКЛАДИШТАТА Суштината на логистичкото управување со складиштата е зголемувањето на квалитетот на складирања без значајно зголемување на трошоците за складирање.
8
Складирањето како логистичка активност
3.1. Управување со процесот на складирање Складишните процеси се однесуваат на движење на материјалите и производите до складиштата и внатре во складиштата како и движење на материјалите до местото на потрошувачка.Со оглед на тоа можат да бидат влезни и излезни. Влезните процеси бараат обавување на влезните складишни активности, а излезните процеси обавување на излезни складишни активности. Влезните складишни активности се однесуваат на прием и сместување наматеријали и производи. Излезните складишни активности се однесуваат на комисионирање и испорака на материјали и производи. Складот на влезно-излезни активности допринесува оптимализација на протокот на материјали и производи во складиштето. Оптималниот проток на материјали и производи во складиштето е цел на секоја компанија во областа на логистичкото складирање. Протокот наматеријали и производи во складиштето има количинска и квалитетна димензија. Квантитативната димензија на прптпкот на материјали и производи во складиштето се однесуваат на количината на материјалите и производите која треба да одговара на потребите Квалитативната димензија на протокот на материјали и производи е резултат на потребата на потрошувачите за производите .
3.2.Управување со трошоците за складирање За ефикасно управување на трошоците за складирање неопходно е: - следење и мерење на трошоците за складирање, и - применување на методи нивно оптимизирање .
3.2.1
Пораст на трошоците за складирање
Трошоците за складирање покажаа најголем пораст на америчкиот пазар, според тоа таа е иницијатор за сите активности од сите размери за контрола на трошоците за складирање и транспорт. Порастот на трошоците бил толку транспарентен и интензивен што
9
Складирањето како логистичка активност
брзо се пристапило кон нивно намалување поради поттикот на пораст на профитабилноста. Идентификацијата на местата и носителите на трошоците кои овозможуваат АБМ и АБЦ методи, можно е да се интервенира во подрачјата и наместата на кои пораснатите трошоци ги оптоваруваат вкупните складишни трошоци а и со тоа продажната цена. Неефикасното завршување на поединечни активности во ланецот на складирање предизвикува помала ефикасност во спроведување на активностите во следните карики. Тоа значи дека времето на завршување на поединечните активности се продолжува, сто ја смалува продуктивноста. Продуктивноста на складиштето може релативно лесно да се мери. Операциите на складирање се доста транспарентни , во некои се воочува слабо искористен простор. Порастот на трошоци за складирање допринесува: - високо ниво на неискористеност на капацитетот на просторот за складирање - забавен проток на производи во складиштето и низ него . Високото ниво на неискористеност нааа капацитетот на просторот за складирање и забавениот проток на производите во складиштето и низ него изазиваат пад на продуктивноста на работата во складиштето и ефикасност обавување на поединечни складишни активности. Овие се две подрачја на кои се концентрираат менадзментите за подигање на продуктивноста и ефикасноста со последиците на логистичкиот ланеци ланецот на снабдување во целина, а не само на логистиката на складирање. Информационата технологија, компјутерската техника се бази за отклонување на примероците на неефикасност на логистичките активности и намалување на продуктивноста во обавувањето на складишните активности.
3.2.2. Пратење на трошоците за складирање Ефикасното пратење на трошоците за складирање подразбира:: - утврдување на вкупните трошоци за складирање - структуирање на трошоците за складирање - декомпонирање на трошоците на варијабилен и фиксен дел . Со анализа на трошоците за складирање можно е да се утврди ефикасноста на обавување на складишните активности и сите подактивности во оквир на складишна функција. Методите АБМ и АБЦ се значајна помош во анализата за ефикасно обавување на складишните активности. 10
Складирањето како логистичка активност
Со анализата на трошоците можно е да се утврди дали на компанијата повеќе и одговара да има сопствено складиште или да користи јавно складиште.Со споредување на капацитетите на сопственото и јавното складиште и трошоците кои настануваат со нивната употреба можно е да се добие преломна точка после која е оптимално и оправдано користење на сопствено складиште.
4. СТРАТЕГИЈА НА СКЛАДИРАЊЕ 4.1. Врсти на стратегии: Обавувањето на складишните активности може да се врши: • со стратегија на самостално обавување на складишните активности, •со стратегија на обавување на складишните активности во партнерски аранзмани, •со стратегија на обавување на складишните активности преку складишно-дистрибутивни центри (СДЦ) како логистички посредници. Стратегијата на самостојното обавување на складишните активности во партнерските аранжмани се базира на основниот концепт на логистичката стратегија.
4.2. СДЦ како логистички посредник Поголемиот број на активности денес се одвива во СДЦ , а помалку во класичните складишта. СДЦ е специјализирана логистичка организација, која за потребите на компаниите –коминтентите врши посреднички активности и организирање на логистички работи. СДЦ е наследник на развојот на складишните организации кои ја преминале основната дејност за која се формирани, а тоа е складирање и чување на производите. СДЦ врши повеќе активности ,кои можат да се класифицираат во основни, помошни и останати. Во основните активности на СДЦ спаѓаат класичните складишни активности како сто е складирањето, чувањето како и манипулација на производите. Активностите на манипулација на производите се примарни активности на СДЦ. Се однесуваат на прием, сместување,комисионирање и испорака на производите. Помошни активности на СДЦ се активностите на дистрибуција, транспорт, шпедиција и контрола.СДЦ или ги завршува самостално или посредува помеѓу представништвата на 11
Складирањето како логистичка активност
специјализираните институции и организации во кругот на СДЦ и компаниите-коминтенти. Советничките активносто кои СДЦ им ги дава на компаниитекоминтентите се однесуваат на организација на логистика, управување со залихите, пополнување на транспортната и друга документација и сл. Од останатите активности, СДЦ пружа услуги за попрвка и одржување на технички средства, с ње на контејнери, исто така се грижи и за вработените.
4.3. Складишни документи: Базични складишни документи се: • договор за складирање, како основ за складишниот однос, и • складишница, како потврда за складирање на производот. 4.3.1. Договор за складирање Под договор за складирање на производите, а кој се смета за договор за трговски услуги , складиштарот се обврзува да превземе потребни односно договорени мерки , да го прими и чува производот , поради негово сочувување во одредена состојба и да на барање на компанијата – депонент или друго овластено лице ги предаде, а компанијата депонент се обврзува да за тоа му плати одредена надокнада на складиштарот. Договорот за складирање е од консензуален карактер , што значи да е направен на согласност на двете страни. Тоа знаци дека е склучен кога компанијата-депонент предаде писмена диспозиција , потпишана и заверена од страна на компанијатаскалдиштар. По договорот складиштарот се обврзува да ги чува превземените производи по упатства на компанијата-депонент до нивно предавање на страната на која е наведена во договорот како и да ги превземе сите работи до предавањето. Складиштарот е спремен да инвестира во очувувањето на залихите. Компанијата-депонент мора да наведе во договорот вредност на производите односно залихите, поради евентуални оштети доколку складиштарот не ја заштити залихата према договорот.Складиштарот не одговара за штетата на производите доколку се докаже дека штетата е настаната надвор од неговите одговорности.Доколку е одговорен за настанатата штета , плаќа оштета која не може да биде поголема од вредноста на производот. Складиштарот води складишна книга во која ги евидентира сите податоци за секоја работа која ја превзема или која настанува во неговата работа а кја е врзана за прием, чување и испорака на производите. Покрај складишната книга, 12
Складирањето како логистичка активност
складиштарот води и матична книга на сите складишници која во прилог ги има и нивните копии.
издадени
Обврска на депонентот во договорот за складирање се однесува и на исплатата на провизијата на складиштарот за завршената работа и накнада за трошоците кои складиштарот ги направил поради чување на производите на депонентот.
4.3.2. Складишница Складишница е документ кој се добива од страна на складиштарот веднаш по склучување на договорот за складирање на производите. Складишницата обично ја издава јавното и царинско складиште. Служи како доказ дека производот е означен во складишницата , примен на чување од депонентот и да врз основана неа складиштарот е обврзан да го издаде производот на лицето кое според складишницата е легитимно да го прими производот. Ја сочинуваат обавезни и необавезни елементи. Обавезни елементи на складишницата се признаница и заложница. Складишницата е хартија од вредност врз основа на која депонентот: - го докажува правото на своина и правото на пренос на своината над производите кои се сместени во складиштето и тоа првиот примерок кој се вика признаница. - Стекнува право на залог на производите врз основа на кој добива ломбардни кредит , со помош на другиот примерок кој се вика заложница. Складишницата му служи на складиштарот како: - Потврда, обврска која треба да ја заврши на основ на правото на депонентот а кои се содржани во складишницата - Документ кој потврдува настанатиот однос помеѓу договорените страни и на основ на кој се хронолошки евидентирани и архивирани настанатите складишни активности.
-
Складишницата ги содржи основните информации за складирање како што се: Назив, т.е. име и занимање на депонентот, седиште, назив и седиште на складиштарот, датум и број на складишница, место каде складиштето се наоѓа, врста, природа и количина на производот, износ до кој е производот осигуран.. 13
Складирањето како логистичка активност
Договорот помеѓу меѓународните ускладиштувања и складишници во работата на меѓународното складирање се базираат на принципите на домашните договори и складишници.
14
Користена литература: Donald W. – Logistics an introduction to supply chain Coyle J. – The management of business logistics Cooper J. – Logistics and distribution planning International journal of physical distribution & logistics management
15
