MAKALAH KEBIDANAN KOMUNITAS “MASALAH KEBIDANAN ANC, ANC, INC, PNC DAN BBL”
DOSEN MATA MATA KULIAH :
Bd. Erwani, M. Kes,-
DISUSUN OLEH :
KELOMPOK IV :
PROGRAM STUDI MAGISTER KEBIDANAN FAKULTAS KEDOKTERAN UNIVERSITAS ANDALAS PADANG 2014
1
BAB I PENDAHULUAN 1.1 Laa! Laa! B"#a$a% B"#a$a%& &
Kebidanan berasa dari !erawa"an #an$ diberi%an %e!ada ib& 'ea(ir%an )e( ib& ain ain dari dari %)'&ni %)'&ni"as "as a"a& a"a& %e&ar %e&ar$an $an#a #a sendir sendiri. i. *aa&!&n a&!&n !r)+esi !r)+esi)na )nais isasi asi %ebidanan den$an re$is"rasi bidan s&da( ada, seba$ian besar berdasar%an !ada %)'& %)'&ni" ni"as as..
Ma#) Ma#)ri ri"as "as
!ersa !ersai ina nan n
dir& dir&'a 'a(, (,
den$ den$an an
!erb !erban andi din$ n$an an
an"a an"ara ra
!ersainan di r&'a( sa%i" 'en$aa'i !er&ba(an sea'a se"en$a( abad "era%(ir. Ha ini 'en#ebab%an "eradin#a !e'isa(an an"ara %ebidanan di r&'a( sa%i" dan %eb %ebidan idanan an
%)' %)'&ni"a ni"as s
%e"i% e"i%aa
bid bidan
bera berada da
di
r&'a r&'a( (
sa%i sa%i", ",
'ere% ere%aa
di)r$anisasi%an berdasar%an ')de as&(an %ebidanan, )e( %arena i"&, !erawa"an #an$ #an$ diberi% diberi%an an 'enad 'enadii se'a%i se'a%in n "er!ea( "er!ea(-!e -!ea(. a(. Seain Seain i"&, i"&, %arena %arena as&(an as&(an 'a"erni"as 'enadi se'a%in bersi+a" "e%nis dan 'edis, se'a%in s&i" !&a ba$i bidan &n"&% ber!ra%"i% seara )")n)'. A%iba"n#a, !)"ensi "eri!"an#a (&b&n$an #an$ %)n"in& an"ara bidan dan ib& se'a%in sedi%i", dan %e'a'!&an bidan &n"&% 'en$$&na% 'en$$&na%an an se'&a %e"era'!ian %e"era'!ian dan !en$e"a(&a !en$e"a(&ann# nn#aa dan 'ena"aa%san 'ena"aa%sana%an a%an !erawa"an &$a se'a%in %ei /0rase M Diane and ))!er A Mar$are", 23345. Masaa( %er&sa%an in$%&n$an (id&! 'an&sia di b&'i "ea( di%e"a(&i seara &'&' &'&'
dan dan
berd erda'!a a'!a% %
'er& er&$i%a $i%an n
%ese( ese(a" a"an an
ib& ib&
dan dan
ba#i a#i
se( se(in$ in$$a
'en$a%iba"%an %e'a"ian. Masaa( %ebidanan %)'&ni"as "erdiri dari %e'a"ian ib& dan ba#i, %e(a'ian re'aa, &nsa+e ab)r"i)n, bera" badan a(ir renda( /BBL65, "in$ "in$%a %a"" %es& %es&b& b&ran ran,, as&(a as&(an n an"e an"ena na"a "a /AN /AN55 #an$ #an$ %&ra %&ran$ n$ di %)'& %)'&ni ni"a "as, s, !er"))n$an !ersainan n)n-%ese(a"an, sindr)' !ra-'ens"r&asi, !eria%& dan s)ia b&da#a #an$ ber!en$ar&( !ada !ea#anan %ebidanan #an$ %)'!re(ensi+ dan 'en# 'en#e&r e&r&( &( %e!ada %e!ada se'&a se'&a a!isan a!isan 'as#ara% 'as#ara%a". a". Bidan Bidan da!a" da!a" 'en$e" 'en$e"a(& a(&ii %eb&"&(an !ea#anan %ebidanan /S#a+r&din, 23345. 0a%")r #an$ 'e'!en$ar&(i %ese(a"an ib& dan ana% san$a" &as dan r&'i". Da'!a%n#a '&n& a&( sebe&' %e(a'ian dan a%an "er&s beran&" se"ea( !e'&an$an wani"a dari a#anan 'a"erni"as. Oe( %arena i"&, a#anan %ese(a"an %)'&ni %)'&ni"as "as dan s)ia s)ia ber!er ber!eran an !en"in !en"in$ $ daa' daa' si%&s si%&s %e(id& %e(id&!an !an %e&ar %e&ar$a $a di ban#a% 'as#ara%a" /0rase M Diane and ))!er A Mar$are", 23345.
1
Men& Men&r& r&""
M( M(ar ar"# "#
dan dan
Main Mainee
/144 /14425 25 daa daa' '
%era %eran$ n$%a %a %)ns %)nse! e!n# n#aa
'en$e'&%a%an ba(wa !eran de"er'inan seba$ai andasan #an$ 'ea"arbea%an$i dan 'enadi !en#ebab an$s&n$ dan "ida% an$s&n$ dari iden"i+i%asi %e'a"ian ib& dan ba#i, %e(a'ian re'aa, unsafe abortion, abortion, BBL6, dan "in$%a" %es&b&ran #an$ ada di %)'&ni"as /S#a+r&din, 23345. Se"ia! 'eni", se"ia! (ari, di'ana!&n di d&nia, se)ran$ ib& 'enin$$a d&nia a%iba" a%iba" %)'!i% %)'!i%asi asi #an$ #an$ '&n& '&n& sea'a sea'a 'asa 'asa (a'i (a'i dan !ersa !ersaina inan, n, seba$ia seba$ian n besar %e'a"ian ini "ida% bisa di(indari /Varne# /Varne# e" a, 23375. 1.2 T'('a% '('a%
Un"&% 'en$e"a(&i 'asaa(-'asaa( %ebidanan an"ena"a are, in"rana"a are, !)s"na"a are dan ba#i bar& a(ir di Ind)nesia
2
BAB II PEMBAHASAN 2.1 A)'*a% A)'*a% A%"%a A%"%aa# a# + Antenatal Care
a.De+inisi As&(an As&(an an"ena an"ena"a "a adaa( adaa( as&(an as&(an #an$ #an$ diberi% diberi%an an %e!ada %e!ada ib& (a'i (a'i sea% sea% %)n+ %)n+ir ir'a 'asi si %)ns %)nse! e!si si (in$ (in$$a $a awa awa !ersa !ersai ina nan. n. Bida Bidan n a%an a%an 'en$ 'en$$& $&na na%a %an n !ende%a"an #an$ ber!&sa" !ada ib& daa' 'e'beri%an as&(an as &(an %e!ada ib& dan %e&ar$an#a den$an berba$i in+)r'asi &n"&% 'e'&da(%ann#a 'e'b&a" !ii(an "en"an$ as&(an #an$ a%an di"eri'a /0rase M Diane and ))!er A Mar$are", 23345. T&&an as&(an an"ena"a adaa( 'e'an"a& !er%e'ban$an %e(a'ian daa' 'enin$%a"% 'enin$%a"%an an %ese(a"an %ese(a"an ib& dan !er%e'ban$a !er%e'ban$an n anin n)r'a. Pen"in$ Pen"in$ ba$i bidan &n"&% seara %ri"is 'en$e8a&asi da'!a% +isi%, !si%))$is, dan s)si))$i %e(a'i %e(a'ian an "er(ad "er(ada! a! ib& dan %e&ar %e&ar$an $an#a #a.. Bidan Bidan da!a" da!a" 'ea%& 'ea%&%an %an (a ini den$an : 15 Men$e'ban$%an (&b&n$an %e'i"raan den$an den$an ib& 25 Mea%&%an Mea%&%an !ende%a"an !ende%a"an #an$ ()is"i daa' 'e'beri%an 'e'beri%an as&(an %e!ada ib& #an$ da!a" 'e'en&(i %eb&"&(an indi8id&an#a. 95 Menin$%a"% Menin$%a"%an an %esadaran "er(ada! "er(ada! 'asaa( %ese(a"an 'as#ara%a" 'as#ara%a" ba$i ib& dan %e&ar$an#a. 5 Ber"&% Ber"&%ar ar in+)r' in+)r'asi asi den$an den$an ib& dan %e&ar %e&ar$an $an#a #a dan 'e'b&a" 'e'b&a" 'ere%a 'ere%a 'a'!& 'a'!& 'enen"&%an 'enen"&%an !ii(an berdasara' in+)r'asi "en"an$ "en"an$ %e(a'ian %e(a'ian dan %ea(iran. ;5 Menadi Menadi ad8)%a" ad8)%a" ba$i ib& dan %e&ar$an# %e&ar$an#aa sea'a %e(a'ian, %e(a'ian, 'end&%&n$ 'end&%&n$ (a%-(a% (a%-(a% ib& &n"&% &n"&% 'e'ii 'e'ii( ( as&(an as&(an #an$ #an$ sses&a sses&aii den$an den$an %eb&"& %eb&"&(an (ann# n#aa sendiri dan %e&ar$an#a. <5 Men$e"a(&i Men$e"a(&i %es&i"an %es&i"an %e(a'ian %e(a'ian dan 'er&&% ib& den$an "e!a" daa' "i' '&"idisi!in 75 Me'+ Me'+asi asii i"as "asii ib& ib& dan dan %e& %e&ar ar$a $a daa daa' ' 'e'! 'e'!er ersia sia!% !%an an %ea %ea(i (ira ran, n, dan dan 'e'b&a" renana !ersainan =5 Me'+asi Me'+asii" i"asi asi ib& &n"&% &n"&% 'e'b&a 'e'b&a"" !ii(a !ii(an n berdas berdasar% ar%an an in+)r' in+)r'asi asi "en"an "en"an$ $ 'e")de !e'berian 'a%an &n"&% ba#i dan 'e'beri%an saran #an$ "e!a" dan sensi"i8e &n"&% 'end&%&n$ %e!&"&sann#a
9
45 Me'beri Me'beri%an %an !en#& !en#&&( &(an an "en"an "en"an$ $ !eran !eran 'enad 'enadii )ran$ )ran$ "&a daa' daa' s&a"& s&a"& !r)$ra' "erenana a"a& seara !erse)ran$an 135 Be%er e%era a sa' sa'a den$ en$an )r$an r$anis isas asii ain ain.. b. S"andard As&(an As&(an An"ena"a An"ena"a are Seba$a Seba$aii !r)+esi !r)+esi)na )na bidan, bidan, daa' daa' 'ea%s 'ea%sana% ana%an an !ra%"e !ra%"e%n# %n#aa (ar&s (ar&s ses&ai ses&ai den$an s"andard !ea#anan %ebidanan #an$ bera%&. S"andard 'ener'in%an n)r'a, n)r'a, !en$e" !en$e"a(& a(&an an dan "in$%a "in$%a"" %inera %inera #an$ #an$ "ea( "ea( dise!a dise!a%a" %a"ii )e( )e( !r)+esi !r)+esi.. Penera!an s"andard !ea#anan a%an se%ai$&s 'eind&n$i 'as#ara%a" %arena !eniaian "er(ada! !r)ses dan (asi !ea#anan da!a" dia%&%an a"as dasar #an$ eas. Keaaian daa' !ra%"e% "eradi bia !ea#anan #an$ diberi%an "ida% 'e'en&(i 'e'en&(i s"andard s"andard dan "erb&%"i "erb&%"i 'e'ba(a# 'e'ba(a#a%an. a%an. Terda!a Terda!a"" < s"andar s"andar daa' s"andar !ea#anan an"ena"a se!er"i seba$ai beri%&": 15 S"an S"anda darr 9 Iden Iden"i "i+i% +i%asi asi ib& ib& (a'i (a'i Bida Bidan n 'ea% 'ea%&% &%an an %&n %&n&n &n$a $an n r&'a r&'a( ( den$an berin"era%si den$an 'as#ara%a" seara ber%aa &n"&% 'e'beri%an !en#&&(an dan 'e')"i8asi ib&, s&a'i dan an$$)"a %e&ar$an#a a$ar 'end)r)n$ ib& &n"&% 'e'eri%sa%an %e(a'iann#a sea% dini dan seara "era"&r. 25 S"anda S"andarr : Pe'eri% Pe'eri%saan saan dan !e'an" !e'an"a&an a&an an"ena an"ena"a "a Bidan Bidan 'e'beri 'e'beri%an %an sedi%i"n#a > !ea#anan an"ena"a. Pe'eri%saan 'ei!&"i ana'nesa dan !e'an"a&an ib& dan anin den$an se%sa'a &n"&% 'eniai a!a%a( !er%e'ban$an beran$s&n$ n)r'a. Bidan &$a (ar&s 'en$ena %e(a'ian ris"i? %eainan, %(&s&sn#a %(&s&sn#a ane'ia, ane'ia, %&ran$ %&ran$ $i@i, (i!er"ensi, (i!er"ensi, PMS? in+e%si HIV 'e'beri%an !ea#anan i'&nisasi, nase(a" dan !en#&&(an %ese("an ser"a "&$as "er%ai" ainn#a #an$ diberi%an )e( !&s%es'as. Mere%a (ar&s 'ena"a" 'ena"a" da"a #an$ "e!a" !ada se"ia! %&n&n$an. %&n&n$an. Bia di"e'&%an di"e'&%an %eainan, %eainan, 'ere%a (ar&s 'a'!& 'en$a'bi "inda%an #an$ di!er&%an dan 'er&&%n#a &n"&% "inda%an sean&"n#a. 95 S"andar S"andar ;: Pa!asi Abd)'ina. Abd)'ina. Bidan 'ea%&%an !e'eri%saan !e'eri%saan abd)'ina abd)'ina sear searaa se%sa' se%sa'aa dan dan 'ea 'ea%& %&%a %an n !a! !a!asi asi &n"& &n"&% % 'e'! 'e'!er er%i %ira ra%an %an &sia &sia %e(a'ian, ser"a bia &'&r %e(a'ian ber"a'ba(, 'e'eri%sa !)sisi, ba$ian "erenda( anin dan 'as&%n#a %e!aa anin %e daa' r)n$$a !an$$&, &n"&% 'enari %eainan ser"a 'ea%&%an r&&%an "e!a" wa%"&.
5 S"andar S"andar <: !en$e)aan !en$e)aan ane'ia !ada %e(a'ian. %e(a'ian. Bidan 'ea%&%an 'ea%&%an "inda%an !ene$a(an, !ene'&an, !enan$anan dan ? a"a& r&&%an se'&a se'&a %as&s ane'ia !ada %e(a'ian ses&ai den$an %e"en"&an #an$ bera%&. ;5 S"andar 7: Pen$e)aan Pen$e)aan Dini Hi!er"ensi !ada Ke(a'ian. Bidan 'ene'&%an 'ene'&%an seara dini se"ia! %enai%an "e%anan dara( !ada %e(a'ian dan 'en$enai "anda "anda ser"a $eaa !ree%a'sia ainn#a, se"a 'en$a'bi "inda%an #an$ "e!a" dan 'er&&%n#a. <5 S"an S"anda darr =: Persi Persia! a!an an Persa Persai ina nan. n. Bida Bidan n 'e'b 'e'beri eri%a %an n saran saran #an$ an$ "e!a "e!a"" %e!ada ib& (a'i, s&a'i ser"a %e&ar$an#a !ada "ri'es"er %e"i$a, &n"&% 'e'a 'e'as"i s"i%a %an n ba(w ba(waa !ersi !ersia! a!an an !ersa !ersai ina nan n #an$ #an$ bersi bersi( ( dan dan a'an a'an ser"a ser"a s&asana #an$ 'en#enan$%an a%an direnana%an den$an bai%, disa'!in$ !ersia!an "rans!)r"asi dan bia#a &n"&% 'er&&%, bia "iba "iba "eradi %eadaa %eadaan n $awa" $awa" dar&ra dar&ra". ". Bidan Bidan (enda% (enda%n# n#aa 'ea%& 'ea%&%an %an %&n&n %&n&n$an $an r&'a( r&'a( &n"&% (a ini /S"andard Pea#anan Kebidanan, IBI, 23325. .Ti!e Pea#anan As&(an Ke(a'ian 15 Independent 15 Independent Midwive? Midwive? BPS en"er en"er !ea# !ea#ana anan n %ebida %ebidanan nan berada berada !ada !ada bidan. bidan. 6&an$ 6&an$ in$%& in$%&! ! dan wewena wewenan$ n$ as&(an as&(an ses&ai ses&ai den$an den$an Per'en Per'en%es1 %es11< 1
95 Public 95 Public Health Center ? P&s%e'as en"er !ea#anan %ebidanan berada !ada "ea' an"ara bidan dan d)%"er &'&'. Lin$%&! !ea#anan %ebidanan 'ei!&"i +isi))$i dan !a"))$i ses&ai den$an !ea#anan #an$ "ersedia. 6&&%an dia%&%an !ada s#s"e' #an$ ebi( "in$$i. 5 Hospital 5 Hospital
;
en"er !ea#anan %ebidanan berada !ada "ea' an"ara bidan dan SPOC. Lin$ Lin$%& %&! ! !ea# !ea#an anan an %ebi %ebida dana nan n 'ei! 'ei!&" &"ii +isi) +isi)) )$i $i dan dan !a") !a")) )$i $i #an$ #an$ dises&ai%an den$an !ea#anan %ebidanan #an$ "ersedia. 6&&%an di"&&%an !ada r&'a( sa%i" #an$ ebi( "in$$i "i!en#a. "i!en#a. 2.2 A)'*a% A)'*a% I%!a%a I%!a%aa# a# + Intranatal Care
a.De+inisi As&( As&(an an in"r in"ran ana" a"a a ada adaa( a( as&(a as&(an n !ada !ada !r)s !r)ses es daa' daa' !en$ !en$e e&a &aran ran (asi (asi %)nse!si #an$ da!a" (id&! dari daa' &"er&s 'ea&i 8a$ina %e d&nia &ar. Persa Persai ina nan n dan dan %ea %ea(i (iran ran ada adaa( a( a%(i a%(irr %e(a %e(a'i 'ia an n dan dan "i"i "i"i% % di'& di'&a ain in#a #a %e(id&!an %e(id&!an di &ar ra(i'. Persainan Persainan adaa( !r)ses !en$e&aran !en$e&aran (asi %)nse!si %)nse!si /anin dan &ri5 #an$ "ea( &%&! b&an a"a& da!a" (id&! di &ar %and&n$an 'ea&i aan a(ir a"a& 'ea&i aan ain, den$an ban"&an a"a& "an!a ban"&an a"a& %e%&a"an sendiri /Man&aba, 233= : 1<5. T&&a T&&an n as&(a as&(an n in"r in"ran ana" a"a a ada adaa( a( 15 'e'as" 'e'as"i% i%an an !ersainan #an$ #an$ "ea( "ea( diren direnana ana%an, %an, 25 'e'as"i 'e'as"i%an %an !ersia! !ersia!an an !ersainan !ersainan bersi(, a'an, dan daa' s&asana s&asana #an$ #an$ 'en#e 'en#enan nan$%a $%an, n, 95 'e'!ers 'e'!ersia! ia!%an %an "rans! "rans!)r" )r"asi asi,, ser"a ser"a bia#a bia#a r&&%an a!abia di!er&%an. b. S"andar Pea#anan Ke bidan bidanan an 15 As&(an As&(an saa" !ersainan saa" !ersainan Bidan 'eniai 'eniai seara seara "e!a" ba(wa ba(wa !ersainan !ersainan s&da( '&ai, %e'&dian 'e'be e'beri ri%a %an n
as&( as&(an an
dan
!e' !e'an"a an"a&a &an n
#an$ an$
'e'ad e'ada( a(i, i,
den$ en$an
'e'!er(a"i%an %eb&"&(an %ien, sea'a !r)ses !ersainan !r)ses !ersainan beran$s&n$ beran$s&n$
25 Persainan Persainan #an$ #an$ a'an Bidan Bidan 'ea%&%an 'ea%&%an !er") !er"))n$ )n$an an !ersainan #an$ #an$ a'an a'an den$ den$an an si%a! si%a! s)!a s)!an n
dan
!en$ !en$(a (arr$aan aan
"er( "er(ad ada! a!
%ie %ien n
"radisi se"e'!a". 95 Pen$e&aran Pen$e&aran !asen"a !asen"a den$an !ene$an$an !ene$an$an "ai !&sa"
<
ser" ser"aa
'e'! e'!er(a er(a"i "i%a %an n
Bidan 'ea%&%an Bidan 'ea%&%an !ene$an$an "ai !&sa" den$an benar &n"&% 'e'ban"& !en$e&aran !asen"a dan sea!&" %e"&ban seara en$%a! 5 Penan$anan %aa II den$an $awa" anin 'ea&i e!isi)")'i. Bidan 'en$enai Bidan 'en$enai seara "e!a" "anda-"anda $awa" anin !ada %aa II #an$ a'a, dan se$era 'ea%&%an e!isi)")'i den$an a'an &n"&% 'e'!eranar !ersainan,, dii%&"i den$an !ena(i"an !erine&' !ersainan .Ke$awa"dar&ra"an Persainan 15 an$an an$an 'en&n 'en&nda da &n"&% &n"&% 'ea%& 'ea%&%an %an r&&% r&&%an an 25 Men$enai Men$enai 'asa( 'asa( dan dan 'e'beri% 'e'beri%an an ins"r&%si ins"r&%si #an$ "e!a" 95 Sea' Sea'aa !r)s !r)ses es 'er& 'er&& &% % dan dan 'en& 'en&n$ n$$& $& "ind "inda% a%an an sean sean& &"n "n#a #a a%&% a%&%an an !enda'!in$an seara "er&s 'ener&s 5 La%&%an La%&%an )bser8asi )bser8asi Vi"a Vi"a Sin$ Sin$ seara %e"a" ;5 6&&% 6&&% se$er se$eraa bia bia "eradi "eradi 0e"a 0e"a Dis"res Dis"resss <5 A!ab A!abi iaa 'e'& 'e'&n$ n$%i %in% n%an an,, 'in" 'in"aa ban" ban"&a &an n "e'an "e'an &n"& &n"&% % 'ena 'ena"a" "a" riwa# riwa#a" a" %as&s den$an sin$%a" 2.- A)'*a% A)'*a% P)%aa P)%aa## + Postnatal Care
a.De+inisi Masa ni+as 'er&!a%an ni+as 'er&!a%an 'asa sea'a !ersainan sea'a !ersainan dan dan se$era se"ea( %ea(iran #an$ #an$ 'ei!& 'ei!&"i "i 'in$$& 'in$$&-'i -'in$$ n$$& & beri%& beri%&"n# "n#aa !ada !ada wa%"& wa%"& sa&ran re!r)d&%si re!r)d&%si %e'bai %e %eadaan "ida% (a'i #an$ (a'i #an$ n)r'a. n)r'a. /&nnin$(a', 23125. As&( As&(an an %ebi %ebida dana nan n di %)'& %)'&ni ni"a "ass ada adaa( a( !e'b !e'ber eria ian n as&( as&(an an sea seara ra 'en#e&r&( 'en#e&r&( "ida% (an#a %e!ada ib& ni+as a%an "e"a!i !e'berian as&(an #an$ 'eiba" 'eiba"%an %an se&r&( se&r&( %e&ar %e&ar$a $a dan an$$)" an$$)"aa 'as#ara% 'as#ara%a" a" di se%i"a se%i"arr ib& ni+as. ni+as. As&(an As&(an ini 'er&! 'er&!a%a a%an n %ean %ean&"a &"an n as&(an as&(an dari dari r&'a( r&'a( sa%i" sa%i" a"a& a"a& !ea# !ea#anan anan %ese(a"an ainn#a. Pea#anan ni+as ni+as 'er&!a%an 'er&!a%an !ea#anan !ea#anan %ese(a"an #an$ #an$ ses&ai ses&ai s"anda s"andarr !ada !ada ib& '&ai < a' sa'!ai den$an 2 (ari !asa !ersainan !asa !ersainan )e( )e( "ena$a %ese(a"an %ese(a"an.. As&(an 'asa ni+as ni+as !en"in$ !en"in$ diberi%an !ada ib& dan ba#i dan ba#i,, %arena 'er&!a%an 'asa %risis bai% ib& dan ba#i dan ba#i.. Ena' !&&( !ersen /<35 %e'a"i %e'a"ian an ib& ib&"eradi "eradi se"ea( !ersainan se"ea( !ersainan,, dan ;3 %e'a"ian %e'a"ian !ada !ada 'asani+as 'asa ni+as "eradi 2 a' !er"a'a. De'i%ia De'i%ian n (an# (an#aa den$an den$an 'asa 'asa ne)na" ne)na"&s &s &$a &$a 'er&!a 'er&!a%an %an 'asa 'asa %risis %risis dari dari
7
%e(id&!an ba#i %e(id&!an ba#i.. D&a !er"i$a %e'a"ian %e'a"ian ba#i ba#i "eradi 'in$$& se"ea( !ersainan !ersainan,, dan <3 %e'a"ian %e'a"ian ba#i ba#i bar& a(ir "eradi a(ir "eradi 7 (ari se"ea( a(ir. b. T&&an As&(an Masa Ni+as 15 Mena$a %ese(a"an ib& dan ib& dan ba#in#a, bai% +isi% 'a&!&n !si%))$is 'a&!&n !si%))$is.. 25 Mea% Mea%san sana% a%an an s%ri s%rinn nnin in$ $ sear searaa %)'! %)'!re re(e (ens nsi+, i+, de"e%si de"e%si dini, dini, 'en$)ba"i a"a& 'er&&% bia "eradi %)'!i%asi !ada %)'!i%asi !ada ib& 'a&!&n ba#i 'a&!&n ba#i.. 95 Me'beri%an !endidi%an %ese(a"an "en"a "en"an$ n$ !eraw !erawa"a a"an n %ese(a"an %ese(a"an diri, n&"risi, n&"risi, KB, KB, ara ara dan 'an 'an+a +aa" a"'en#&s&i 'en#&s&i,, !e'berian i'&nisasi i'&nisasi ser"a !erawa"an ba#i se(ari-(ari. ba#i se(ari-(ari. 5 Me' Me'beri beri% %an !ea#anan an !ea#anan%e&ar$a %e&ar$a berenana. berenana. ;5 Mend Menda! a!a" a"%a %an n %e %ese se(a (a"a "an ne')si e')si.. .Peran .Per an dan Tan$$&n$ Tan$$&n$ awab Bidan daa' Masa Ni+as Bidan 'e'ii%i Bidan 'e'ii%i !eranan #an$ san$a" !en"in$ daa' !e'berian as&(an !)s" !ar"&'. !ar"&'. Ada!&n !eran dan "an$$&n$ awab daa' 'asa ni+as an"ara ni+as an"ara ain: 15 Me'beri eri%an d&%&n$an seara d&%&n$an seara ber%esina'b&n$an sea'a 'asa ni+as ses&ai ni+as ses&ai den$an den$an %eb&"&(an %eb&"&(an ib& &n"&% &n"&% 'en$&ran$ 'en$&ran$ii %e"e$an$an %e"e$an$an +isi% dan !si%))$is dan !si%))$is sea'a 'asa ni+as. ni+as. 25 Seba$a Seba$aii !r)')") !r)')")rr (&b&n$a (&b&n$an n an"ara an"ara ib& dan dan ba#i ba#i ser"a ser"a %e&ar$a %e&ar$a.. 95 Mend)r)n$ ib& &n"&% 'en#&s&i ba#in# ba#in#aa den$an den$an 'enin$ 'enin$%a"% %a"%an an rasa n#a'an. 5 Me'b&a" %ebia%an %ebia%an,, !erenan !erenanaa !r)$ra' !r)$ra'%ese(a"an %ese(a"an #an$ #an$ ber%ai"an ib& dan ana% dan dan 'a'!& 'ea%&%an %e$ia"an %e$ia"an ad'inis"rasi. ad'inis"rasi. ;5 Mend Mende" e"e% e%si si %)'!i%asi %)'!i%asi dan dan !er&n#a r&&%an. <5 Me' Me'beri% eri%an an %)nsein$ %)nsein$ &n"&% &n"&% ib& dan %e&ar$an#a 'en$enai ara 'ene$a( !erdara(an,, 'en$enai "anda-"anda !erdara(an "anda- "anda ba(a#a, ba(a#a, 'en 'ena$ a$aa $i@i #an$ bai%, ser"a 'e'!ra%"e%%an %ebersi(an %ebersi(an #an$ #an$ a'an a'an.. 75 Mea Mea%& %&%a %an n
'ana anae' e'en en
as&( as&(an an
den den$an $an
ara ara
'en$ en$&'!& &'!&% %an an
da"a, a"a,
'ene"a!%an dia$n)sa dan renana "inda%an ser"a 'ea%sana%ann#a &n"&% 'e'!ere!a" 'e'!ere!a" !r)ses !r)ses !e'&i(an, !e'&i(an, 'ene$a( 'ene$a( %)'!i%asi %)'!i%asi den$an 'e'en&(i %eb&"&(an ib& dan ba#i dan ba#i sea'a sea'a !ri)de ni+as ni+as.. =5 Me'beri Me'beri%an %an as&(a as&(an n seara seara !r)+essi !r)+essi)na )na. .
=
Peran bidan adaa( 'ena$a (&b&n$an den$an ib& dan ba#i sea% !ersainan (in$$a !e'eri%saan -< 'in$$& !)s" !ar"&'. As&(an %ebidanan ib& ni+as saa( sa"& sa"&n# n#aa #ai"& ai"& support system daa daa' ' !ea# !ea#an anan an !)s" !)s" na"a na"a 'ei 'ei!& !&"i "i breast feeding , !era !eran n 'en 'enad adii )ran )ran$ $ "&a "&a dan dan %e) %e)'! '!)% )% ib& ib& !)s" !)s" !ar" !ar"&' &' a"a& a"a& postpartum group group.. d. Kebia%an Kebia%an Pr)$ra' Pr)$ra' Nasi)na Nasi)na Masa Masa Ni+as Kebi Ke bia% a%an an !r)$ra' !r)$ra' nasi)na nasi)na !ada 'asa ni+as 'asa ni+as #ai"& #ai"& !ain$ sedi%i" e'!a" %ai 'ea%&%an %&n&n$an !ada 'asa ni+as 'asa ni+as,, den$an "&&an &n"&% : 15 Meni Menia aii %)n %)ndi disi si %ese(a"an %ese(a"an ib& dan ba#i. dan ba#i. 25 Mea%&%an !ene$a(an "er(ada! "er(ada! %e'&n$%in %e'&n$%inan-%e' an-%e'&n$% &n$%inan inan adan#a adan#a $an$$ $a n$$&a &an n%es %ese(a e(a"an "an ib& ib&ni+as ni+as dan dan ba#in#a. 95 Mend Mende" e"e% e%si si adan adan# #a %)'!i%asi a"a& 'asaa( #an$ "eradi !ada 'asa ni+as. ni+as. 5 Menan$ani %)'!i%asi a"a& a"a& 'asa 'asaa( a( #an$ "i'b "i'b& & dan dan 'en$ 'en$$a $an$ n$$& $& %ese(a %es e(a"an "an ib& ib&ni+as ni+as 'a&!&n 'a&!&n ba#in#a. ;5 As&(an #an$ #an$ diberi%an diberi%an sewa%"& sewa%"& 'ea%& 'ea%&%an %an %&n&n$an %&n&n$an 'asa ni+as 'asa ni+as:: K'%('%&a% /a /a$'
A)'*a%
Mene$a( !erdara(an Mene$a( !erdara(an 'asa 'asa ni+as ni+as )e( )e( %arena a")nia %arena a")nia &"eri. Mende"e%si dan !erawa"an !en#ebab ain !erdara(an ain !erdara(an ser"a 'ea%&%an r&&%an bia !erdara(an bia !erdara(an beran&". beran&".
I
Me'b Me'ber eri% i%an an %)nsein$ !ada ib& ib& dan dan %e&ar$a "en"an "en"an$ $ ara ara 'ene 'ene$a( $a( !erdara(an #an$ disebab%an a")nia &"eri. &"eri. <-= <-= a' a' !erdara(an #an$ !)s" Pe'berian ASI awa. ASI awa. !ar"&' Men$aar%an ara 'e'!erera" (&b&n$an an"ara ib& dan ba#i dan ba#i bar& a(ir. Mena$a ba#i Mena$a ba#i "e"a! "e"a! se(a" 'ea&i !ene$a(an 'ea&i !ene$a(an(i!)"er'i (i!)"er'i.. Se"ea( bidan 'ea%&%an 'ea%&%an !er"))n$a !er"))n$an n !ersainan, 'a%a !ersainan, 'a%a bidan bidan (ar&s 'ena$a ib& dan ba#i dan ba#i &n"&% &n"&% 2 a' !er"a'a se"ea( %ea(iran a"a& %ea(iran a"a& sa'!ai %eadaan ib& dan ba#i dan ba#i bar& a(ir daa' %eadaan bai%. Me'a Me'as" s"i% i%an an in in8) 8)& &si si&"er&s &"er&s baraan baraan den$an n)r'a, n)r'a, &"er&s &"er&s ber%)n"ra%si den$an den$an bai%, bai%, "in$$i +&nd&s &"eri &"eri di bawa( &'bii%&s, "id &'bii%&s, "ida% a% ada !erdara(an abn)r'a.
II
Meniai adan#a "anda-"anda de'a', in+e%si de'a', in+e%si dan !erdara(an. dan !erdara(an. < (ari Me'as"i%an ib& 'enda!a" is"ira(a" #an$ is"ira(a" #an$ &%&!. !)s" !ar"&' Me'as"i%an ib& 'enda!a" 'a%anan #an$ 'a%anan #an$ ber$i@i dan &%&! airan &%&! airan.. Me'as"i%an ib& 'en#&s&i ib& 'en#&s&i den$an bai% dan benar ser"a "ida% ada "anda-"anda %es&i"an 'en#&s&i. 'en#&s&i. Me'beri%an %)nsein$ "en"an$ %)nsein$ "en"an$ !erawa"an ba#i !erawa"an ba#i bar& a(ir.
III
2 As&(an !ada 2 'in$$& !)s" 'in$$& !)s" !ar"&' sa'a !ar"&' sa'a den$an as&(an #an$ diberi%an !ada 'in$$& %&n&n$an < (ari !)s" (ari !)s" !ar"&'. !ar"&'. !)s"
4
!ar"&'
IV
< Menan#a%an !en#&i"-!en#&i" #an$ diaa'i ib& sea'a 'asani+as. 'asa ni+as. 'in$$& !)s" Me'beri%an %)nsei %)n sein$ n$KB KB seara seara dini. !ar"&'
2.4 A)'*a% a a a!' #a*! +BBL +BBL
a. De+i De+ini nisi si Ba#i bar& a(ir a"a& ne)na"&s 'ei!&"i &'&r 3 - 2= (ari. Ke(id&!an !ada 'asa ne)na"&s ini san$a" san$a" rawan rawan )e( )e( %arena %arena 'e'er 'e'er&%a &%an n !en# !en#es&a es&aian ian +isi))$i% a$ar ba#i di &ar %and&n$an da!a" (id&! sebai%-bai%n#a . b. Pea#anan %ese(a"an ne)n"a&s Pea#anan %ese(a"an ne)na"&s adaa( !ea#anan %ese(a"an ses&ai s"andar #an$ #an$ diberi diberi%an %an )e( )e( "ena$a "ena$a %ese(a %ese(a"an "an #an$ #an$ %)'!e" %)'!e"en en %e!ada %e!ada ne)na" ne)na"&s &s sedi%i"n#a 9 %ai, sea'a !eri)de 3 sa'!ai den$an 2= (ari se"ea( a(ir, bai% di +asii"as %ese(a"an 'a&!&n 'ea&i %&n&n$an r&'a(. Pea%sanaan !ea#anan %ese(a"an ne)na"&s : 15 K&n&n$an K&n&n$an Ne)na"a Ne)na"a %e-1 %e-1 /KN 15 15 dia%&%an dia%&%an !ada !ada %&r&n wa%"& wa%"& < F = = a' se"ea( a(ir. Ha #an$ dia%sana%an : a5 a$a %e(an$a"an "&b&( ba#i b5 Beri%an Asi E%s%&si+ 5 6awa" "ai !&sa" 25 K&n&n K&n&n$an $an Ne)na" Ne)na"a a %e-2 /KN 25 dia%& dia%&%an %an !ada !ada %&r&n wa%"& wa%"& (ari %e 9 sa'!ai den$an (ari %e 7 se"ea( a(ir. a5 a$a a$a %e( %e(an an$a $a"a "an n "&b&( "&b&( ba# ba#ii b5 Bari%an Asi E%s%&si+ 5 e$a( e$a( in+e in+e% %si d5 6awa 6awa"" "a "aii !&s !&sa" a" 95 K&n&n K&n&n$an $an Ne)na" Ne)na"a a %e-9 /KN 95 dia%& dia%&%an %an !ada !ada %&r&n wa%"& wa%"& (ari %e = sa'!ai den$an (ari %e 2= se"ea( a(ir. a5 Peri%sa ada ? "ida% "anda ba(a#a dan a"a& $eaa sa%i" b5 La%&%an : 1. a$a %e(an$a"an "&b&( 2. Beri ASI E%s%&si+ 9. 6awa" "ai !&sa" K&n K&n&n &n$a $an n ne)n ne)na" a"a a ber"& ber"&& &an an &n"& &n"&% % 'eni 'enin$ n$%a %a"% "%an an a%ses a%ses ne)n ne)na"& a"&ss "er(ada! !ea#anan %ese(a"an dasar, 'en$e"a(&i sedini '&n$%in bia "erda!a" %eainan?'asaa( %ese(a"an !ada ne)na"&s. 6isi%) "erbesar %e'a"ian ne)na"&s
13
"eradi !ada 2 a' !er"a'a %e(id&!an, 'in$$& !er"a'a dan b&an !er"a'a %e(i %e(id& d&!a !ann nn#a #a.. Se(i Se(in$ n$$a $a i%a i%a ba#i ba#i a(i a(irr di +asi +asii" i"as as %ese( %ese(a" a"an an san$a san$a"" dian&r%an &n"&% "e"a! "in$$a di +asii"as %ese(a"an sea'a 2 a' !er"a'a. Pea#anan Kese(a"an Ne)na"a dasar dia%&%an seara %)'!re(ensi+ den$an 'ea%& 'ea%&%an %an !e'eri !e'eri%saa %saan n dan !erawa" !erawa"an an Ba#i Ba#i bar& bar& La(ir La(ir dan !e'eri% !e'eri%saan saan 'en$$&na%an !ende%a"an Manae'en Ter!ad& Ba#i M&da /MTBM5. 2.3 Ma)a#a* K"a%a% K"a%a% +ANC, INC, PNC,BBL
2.;.1 U'&' /D&nia5 Men&r&" *)rd Hea"( Or$ani@a"i)n /*HO5, An$%a Ke'a"ian Ib& /AKI5 di Asia Ten Ten$$ara $$ara 'en#&'ban 'en#&'ban$ $ (a'!ir (a'!ir se!er"i$a &'a( %e'a"ian %e'a"ian ib& $)ba. An$%a Ke'a"ian Ib& /AKI5 di ne$ara-ne$ara Asia Ten$$ara se!er"i se!er"i Maa#s Maa#sia ia /24?13 /24?133.3 3.333 33 %ea(i %ea(iran ran (id&!5 (id&!5,, T(aia T(aiand nd /=?13 /=?133.3 3.333 33 KH5, KH5,V Vie"na e"na' '
/;4? /;4?13 133. 3.33 333 3
KH5, KH5,
ser"a ser"a
Sin$ Sin$a! a!)r )ree
/9?1 /9?133 33.3 .333 33
KH5. KH5.
Dibandin$%an den$an ne$ara-ne$ara 'a&, an$%an#a san$a" a&( berbeda se!er"i se!er"i A&s"ra A&s"raia ia /7?133 /7?133.33 .333 3 KH5 dan e!an$ e!an$ /;?133 /;?133.33 .333 3 KH5 /*HO, /*HO, 23115. Ind) Ind)ne nesia sia %ini %ini 'en 'enad adii saa( saa( sa"& sa"& dari dari 19 ne$a ne$ara ra den$ den$an an an$% an$%aa %e'a"ian ib& "er"in$$i di d&nia. Men&r&" *HO /23135 se%i"ar 2=7.333 ib& 'eni 'enin$ n$$a $a %are %arena na %)'! %)'!i i%a %asi si %e(a %e(a'i 'ian an dan dan %ea( %ea(ir iran an ana% ana%,, se!e se!er" r"ii !erdara(an 2=, !ree%a'!si?e%a'!si 2, in+e%si 11, dan !en#ebab "ida% an$s&n$ /"ra&'a )bs"e"ri5 ;. Dan seba$ian besar %as&s %e'a"ian ib& did&ni did&niaa "eradi "eradi di ne$arane$ara-ne$ ne$ara ara ber%e' ber%e'ban ban$ $ "er'as& "er'as&% % Ind)ne Ind)nesia sia /*HO, 23115 2.;.2 Ind)nesia Masa Masaa( a( %e'a %e'a"i "ian an ib& ib& #an$ "in$ "in$$i $i "e"a "e"a! ! di ba$i ba$ian an a"as a"as a$en a$enda da %ese(a %ese(a"an "an di Ind)ne Ind)nesia. sia. S"&di S"&di #an$ #an$ berbed berbedaa a!)ra a!)ran n berba$ berba$ai ai !er%ir !er%iraan aan MM6a"i), dari bebera!a ra"&s sa'!ai e'!a" %ai "in$%a", na'&n berba$ai !er%iraan 933 - 33 %e'a"ian ib& !er 133.333 %ea(iran (id&! "ea( &'&' di"er di"eri' i'aa seba$ seba$ai ai "in$ "in$%a %a"" #an$ #an$ bera bera%& %&.. Tin$% in$%a" a" ini ini berar berar"i "i ba(w ba(waa di Ind)nesia se)ran$ wani"a 'enin$$a se"ia! a' dari %e(a'ian, %)'!i%asi sea'a !ersainan, r&&%an "era'ba" &n"&% a#anan r&'a( sa%i" dan dar&ra"
11
'is%in 'is%in %ebida %ebidanan nan.. Den$an Den$an "ren saa" ini, ini, "ar$e" "ar$e" MDCs MDCs "ida% "ida% '&n$% '&n$%in in dia!ai %e&ai &!a#a "a'ba(an #an$ dia%&%an &n"&% 'en$&ran$i MM6. Da"a Da"a dari dari berb berba$ a$ai ai s&' s&'ber ber s&b s&bs"an s"ansi sia a
daa daa' '
MM6
an"a an"arr
'en&n en&n& &%% %%an an ba(w ba(waa ada ada 8ari 8arias asii !r)!i r)!in nsi. si.
Mes% Mes%i! i!&n &n
s&i s&i""
&n"& n"&%
'e'!er%ira%an MM6 di "in$%a" %ab&!a"en /%adan$-%adan$ ba(%an !ada "in$%a" "in$%a" !r)8insi5, !r)8insi5, UN0PA UN0PA "ea( 'end&%&n 'end&%&n$ $ BS /Bir) P&sa" S"a"is"i%5 S"a"is"i%5 &n"&% 'e'!er%ira%an MM6 di 9 %ab&!a"en di S&'a"ra Sea"an, awa Bara", Kai'an"an Bara", dan NTT. 6asi) ber8ariasi dari 2<< di S&'ba Bara" /NTT5 &n"&% ;<1 di ia'is /awa Bara"5. Pen#ebab &"a'a %e'a"ian ib& adaa( !erdara(an /2=5, e%a'!sia /2 /25, 5, se!si se!siss /11 /115, 5, %)'! %)'!i i%a %asi si ab)r ab)rsi si /<5 /<5,, $an$ $an$$& $&an an !ada !ada saa" saa" 'ea 'ea(i (ir% r%an an /;5 /;5,,
dan dan
ain ain- -ai ain n
/2< /2<5. 5. Mere Mere%a %a %)'! %)'!i i%a %asi si
"ida "ida% %
di!era%&%an den$an bai% %arena %eban#a%an dari 'ere%a "ida% 'eneri'a !erawa"an #an$ ber%&ai"as. 6e!r)d&%si ')rbidi"as dan !en#ebab %e'a"ian ib&. Di'ensi ain dari %ese(a %ese(a"an "an ib& di Ind)ne Ind)nesia sia adaa( adaa( 'asaa 'asaa( ( Kese(a Kese(a"an "an 6e!r)d 6e!r)d&%s &%sii #an$ #an$ 'e' 'e'!en$ !en$ar ar&( &(ii wani wani"a "a sebe sebe& &', ', sea sea'a 'a dan dan se"e se"ea a( ( "a(& "a(&n n 'ere 'ere%a %a 'ea 'ea(i (ir%a r%an n ana% ana%.. Mere% Mere%aa "er' "er'as& as&% % in+e% in+e%si si sa& sa&ra ran n re!r re!r)d )d&% &%si si dan dan ')rbidi"as %e(a'ian ain #an$ "er%ai", #an$ 'eneri'a %&ran$ !er(a"ian dibandin$ dibandin$%an %an den$an den$an !en#ebab !en#ebab &"a'a &"a'a %e'a"ian %e'a"ian ib&. Ke%&ran$an Ke%&ran$an ener$i ener$i %r)nis adaa( +a%")r ain #an$ ber%)n"rib&si "er(ada! %e'a"ian ib& Se"ia e"ia! !
%e(a %e(a' 'ian ian
da! da!a"
'eni' eni'b& b&% %an an
risi risi% %)
%e' %e'a"ia a"ian n
ib& ib&.
Pe'an"a&an Pe'an"a&an dan !erawa"an !erawa"an %ese(a"an %ese(a"an #an$ 'e'adai 'e'adai sea'a %e(a'ian sa'!ai sa'!ai 'asa 'asa ni+as ni+as san$a" san$a" !en"in !en"in$ $ &n"&% &n"&% %ean$ %ean$s&n s&n$an $an (id&! (id&! ib& dan ba#in#a. Daa' &!a#a 'e'!ere!a" !en&r&nan %e'a"ian ib&, Ke'en"erian Kese(a" Kese(a"an an 'ene%a 'ene%an%a n%an n !ada !ada %e"erse %e"ersedia diaan an !ea#a !ea#anan nan %ese(a" %ese(a"an an ib& di 'as#ara%a". A. P"5"!$)a P"5"!$)aa% a% K"*a5#a% K"*a5#a% a% B"!)a# B"!)a#% % D'$'% +ANC +ANC 6 INC 1. P"!5a) P"!5a)a#a a#a*a% *a%
Di ban#a ban#a% % daera( daera( !edesaa !edesaan n di Ind)ne Ind)nesia, sia, ara-ar ara-araa "radisi) "radisi)na na 'ea(i 'ea(ir%a r%an n ba#i ba#i "e"a! "e"a! !)!&e !)!&er. r. Seba$a Seba$aii )n")( )n")(,, di U$ai%a U$ai%a$)! $)!aa di ba$ian "i'&r Ne$ara Ind)nesia, d&%&n "radisi)na 'e'bawa wani"a
12
(a'i (a'i %e "en$ "en$a( a( (&"a (&"an n &n"& &n"&% % 'ea( 'ea(ir ir%a %an n ba# ba#i. Mere% Mere%aa '&n$ '&n$%i %in n 'en$$& 'en$$&na% na%an an sera" sera" #an$ #an$ dia'bi dia'bi dari dari ba'b& ba'b& &n"&% &n"&% 'e')") 'e')")n$ n$ "ai "ai !&sar dan 'en#e%a "&b&( ba#i ba#i bar& a(ir Gden$an da&n a'b& bii. Ins"r&'en Ins"r&'en #an$ di$&na%an di$&na%an "ida% s"eri dan da!a" 'en#ebab%an 'en#ebab%an in+e in+e%s %si. i. Para Para !en# !en#e' e'b& b&( ( "rad "radis isi) i)na na, , a"a& a"a& d&%& d&%&n n daa' daa' ba(a ba(asa sa Ind)nesia Ind)nesia a"a& Ba(asa, Ba(asa, '&n$%in '&n$%in "ida% da!a" 'enan$ani 'enan$ani %)'!i%asi %)'!i%asi sea'a !ersainan, dan !ada saa" ib& sa'!ai %e seb&a( %ini% )%a '&n$%in s&da( "era& "era'ba". A%iba"n#a, an$%a %e'a"ian ib& di Ind)nesia "in$$i dibandin$%an dibandin$%an den$an ne$ara F ne$ara Asia Ten$$ara Ten$$ara !ain$ sea"an. Pe'eri%saan Ke(a'ian dan Bersain di d&%&n 'asi( 'er&!a%an +en)'ena #an$ biasa "eradi di Ind)nesia dan (a "erseb&" di%(awa"ir%an 'enadi saa( sa"& !en#ebab "in$$in#a "in$%a" %e'a"ian ib& di Ind)nesia. Pen#ebab Pen#ebab &"a'a &"a'a %e'a"ian %e'a"ian ib& di Ind)nesia Ind)nesia adaa( !erdara(an, !erdara(an, dii% dii%&" &"ii )e( )e( e%a' e%a'!s !sia, ia, in+e in+e%s %si, i, dan dan %)'! %)'!i i%a %asi si dari dari ab)r ab)rsi si dan dan !ersainan a'a. Seba$ian besar %e'a"ian "eradi den$an %ea(iran di"an$ di"an$ani ani )e( bidan bidan "radisi) "radisi)na na dari!ada dari!ada )e( )e(
!e'ber !e'berii !erawa !erawa"an "an
%ese(a"an !r)+esi)na #an$ "era"i(. Ban#a Ban#a% % %e&ar %e&ar$a $a 'e'ii( 'e'ii( &n"&% &n"&% 'en$$& 'en$$&na% na%an an d&%&n d&%&n %arena %arena %e#a% %e#a%in inan an dan dan %a'e %a'er& r&!a !a%a %an n !ii !ii(a (an n #an$ #an$ ebi ebi( ( '&ra( '&ra( dari dari!a !ada da 'en$$& 'en$$&na% na%an an se)ran se)ran$ $ bidan bidan a"a& a"a& !er$i !er$i %e r&'a( r&'a( sa%i". sa%i". Seain Seain i"&, i"&, d&%&n berana% 'ea%&%an !e%eraan r&'a( "an$$a sea'a ib& !&i( 2. B"%'$ P"5"7a*a% Ma)a#a* B"!a)a!$a% B"!a)a!$a% 8'!%a# 8'!%a# Sa#a* )a' $a'9a" $a'9a"% % 8aa T5'! "#a* 5"59"!$" 5"59"!$"%a#$a %a#$a% % )$"5a a!' '%'$ 5"%&'!a%& A%&$a K"5aa% I'
Seb&a( s%e'a di N$awi Kab&!a"en di awa Ti'&r "ea( di'&ai &n"&% 'en)ba 'e'as"i%an ba(wa bidan a"a& !e"&$as #an$ "era"i( ainn# ainn#aa 'e'ban 'e'ban"& "& !r)ses !r)ses !ersai !ersainan nan.. ai"& den$an den$an 'e'an+a 'e'an+aa"%a a"%an n "ena$a d&%&n #an$ san$a" di!era#a )e( 'as#ara%a" se%i"ar. Ben"&%-ben"&% "inda%an #an$ dia%&%an an"ara ain:
19
1. Sea Sea% % "a(& "a(&n n 233< 233<,, d&%& d&%&n n dibe diberi ri%a %an n inse insen" n"i+ i+ sa'!a sa'!aii den$ den$an an 6! 133. 133.33 333 3 &n"& &n"&% % 'er& 'er&& &% % ib& ib& (a'i (a'i %e bida bidan n "er "era"i a"i( ( a"a& a"a& bida bidan n %)'&ni"as. Pendanaan berasa dari an$$aran !e'erin"a( daera( 2. Sea Seain in i"&, i"&, d&%& d&%&n n 'ener 'eneri' i'aa se& se&' 'a( a( %ei %ei &an$ &an$ %e"i %e"i%a %a 'ere% 'ere%aa 'e'ban"& bidan 9. Mere%a Mere%a /bidan /bidan55 ber"an ber"an$$& $$&n$ n$ awab awab &n"&% &n"&% 'erawa" 'erawa" "ai !&sa" !&sa" ba#i ba#i dan &n"&% 'e'andi%an ba#i bar& a(ir - diawasi )e( bidan - sea'a 'in$$& !er"a'a.
Den$an ara ini, d&%&n "ida% 'erasa "erana'
)e( )e( %eda"an %eda"an$an $an !e"&$a !e"&$ass %ea(i %ea(iran ran "era'! "era'!i i a"a& a"a& bidan bidan berbas berbasis is %)'&ni"as di daera( 'ere%a, "e"a!i senan$ &n"&% be%era sa'a. Kesadaran a%an risi%) 'en&nda 'er&&% wani"a (a'i %e !&sa" !&sa" %ese(a"an &$a "ea( "&'b&( seba$ai s eba$ai (asi dari Pr)$ra' Cera%an Sa#an Sa#an$ $ Ib& Ib& /Pr) /Pr)$r $ra' a' Men Menin in"ai "ai
Ib& Ib& daa' daa' Ba(a Ba(asa sa Ind) Ind)ne nesi sia5. a5.
Pr)$ra' Pr)$ra' in+)r'asi in+)r'asi ini 'end)r)n$ 'end)r)n$ ban#a% ban#a% desa &n"&% &n"&% 'en#edia%an 'en#edia%an "ran "rans! s!)r )r"a "asi si &n"& &n"&% % 'er& 'er&& &% % wani wani"a "a (a'i (a'i
%e !&sa !&sa""
%ese %ese(a (a"a "an n
'as#ara%a" /!&s%es'as 5 a"a& !)nd)% !ersainan bidan /!)indes5 Inisia"i+ ini 'er&!a%an ba$ian dari s"ra"e$i Me'b&a" Persainan Lebi( A'an /Ma%in$ Pre$nan# Sa+er5, #an$ di&n&r%an *HO !ada "a(&n 1444 den$an d&%&n$an dari Uni"ed Na"i)ns P)!&a"i)n 0&nd /UN0PA5, /UN0PA5, Uni"ed Na"i)ns (idren 0&nd /UNIE05 dan Ban% D&nia. Ma%in$ Pre$nan# Sa+er di Ind)nesia 'e'ii%i "i$a !rinsi! #ai"& 1. se"ia! %ea(iran %ea(iran (ar&s (ar&s di"))n$ di"))n$ )e( bidan "era'!i, "era'!i, 2. se"ia! %)'!i%asi %)'!i%asi (ar&s (ar&s dir&&% dan di%e)a di%e)a den$an den$an "e!a", dan 9. se'&a se'&a !ere'! !ere'!&an &an &sia re!r)d re!r)d&%s &%sii (ar&s (ar&s 'e'ii 'e'ii%i %i a%ses a%ses "er(ada "er(ada! ! !ea#anan %)n"rase!si dan !asa-ab)rsi. -. Ca!a M"%&aa) Ma)a#a* B"!a)a!$a% T" T"! !
a. M"5"! 9"#aa%a% "%&a% "%a&a "!#a*. Di Ind)ne Ind)nesia sia !ersai !ersainan nan d&%&n d&%&n sebesar sebesar ;3-<3 ;3-<3 "er&"a' "er&"a'aa di daera( !edesaan. Per"))n$an !ersainan )e( d&%&n 'eni'b&%an berba$ai 'asaa( dan !en#ebab &"a'a "in$$in#a an$%a %e'a"ian dan %esa%i" %esa%i"an an ib& dan !erina !erina"a "a.. D&%&n D&%&n "ida% "ida% da!a" da!a" 'en$e" 'en$e"a(& a(&ii "and "anda" a"an anda da ba(a ba(a#a #a !era !eraa ana nan n !ersa !ersai ina nan. n. A%iba %iba"" !er" !er") ))n )n$a $an n
1
!ersainan #an$ "ida% ade%&a" da!a" "eradi !ersainan %ase!, %e'a %e'a"ia "ian n ani anin n daa' daa' ra(i ra(i', ', r&!" r&!"&r &r &"eri &"eri,, !erd !erdar ara( a(an an /a%ib /a%iba" a" !er"))n$an saa(, r)be%an aan a(ir, re"ensi) !asen"a, !asen"a res"5, dan ba#i 'en$aa'i as+i%sia, in+e%si, a"a& "ra&'a !ersainan. b. P"#aa%a% $")"*aa% a%& 9a' #a$)a%a$a% a% 15 Menin$ Menin$%a" %a"%an %an &!a#a &!a#a !en$aw !en$awasan asan ib& (a'i. (a'i. 25 Menin$ Menin$%a" %a"%an %an $i@i $i@i ib& ib& (a'i (a'i dan dan ib& ib& 'en#& 'en#&s&i. s&i. 95 Menin Menin$% $%a" a"%a %an n $era% $era%an an !en !eneri eri'a 'aan an KB. KB. 5 Menin Menin$% $%a" a"%a %an n %ese( %ese(a"a a"an n in$% in$%&n &n$a $an. n. ;5 Menin Menin$% $%a" a"%a %an n sis"e sis"e' ' r&& r&&%a %an. n. <5 Menin$ Menin$%a" %a"%an %an !ene !eneri' ri'aan aan i'&ni i'&nisasi sasi ib& ib& (a'i (a'i dan dan ba#i ba#i.. Seain Seain i"& bidan bidan &$a &$a 'ea%& 'ea%&%an %an !en$aw !en$awasan asan %e(a'i %e(a'ian an dan 'ene"a!%an 'ene"a!%an %e(a'ian, !ersainan, !ersainan, dan !asa!ar"&' !asa!ar"&' den$an risi%) "in$$i "in$$i %e(a'ian, %e(a'ian, !ersainan, !ersainan, dan !asa!ar"&' !asa!ar"&' #an$ 'era$&%an 'era$&%an dan %e(a'ian, !ersainan, dan !asa!ar"&' den$an risi%) renda(. Berdasar%an !en$$))n$ann#a, si%a! #an$ da!a" dia%&%an bidan ada adaa( a(
'enin enin$% $%a" a"%a %an n
!asa!ar"&',
dan
!en$ !en$aw awas asan an
'ea%&%an
(a' (a'i, i,
r&&%an
!ersa ersai in nan
se(in$$a
dan dan
'enda!a"
!er"))n$an #an$ ade%&a". . M"%%&$a$a% 9"%&"a*'a% $")"*aa% 5a)a!a$a Pend Pendid idi% i%an an 'as# 'as#ara ara%a %a"" 'e'e 'e'e$a $an$ n$ !eran !eranan an !en" !en"in in$ $ #an$ #an$ 'ei!&"i 'ei!&"i !en"in$n# !en"in$n#aa ar"i !en$awasan !en$awasan (a'i, (a'i, 'en$aar%an 'en$aar%an "en"an$ "en"an$ 'a%anan #an$ ber!ed)'an !ada e'!a" se(a" dan i'a se'!&'a, !en"in$n#a ar"i i'&nisasi "e"an&s ")%s)id ib& (a'i, !en"in$n#a ar"i !ea%sanaan %e&ar$a berenana, 'en$ara(%an "e'!a" !ersainan dia dia%& %&%a %an n &n"& &n"&% % 'end 'enda! a!a"% a"%an an we we b)rn b)rn bab# bab#,, !en$ !en$aw awasa asan n !asa!ar"&' dan !ersia!an &n"&% 'erawa" ba#i dan 'en#&s&i, !en"in$n#a 'e'beri ASI ASI sea'a 2 "a(&n dan rawa" $ab&n$. P"% P"%$a $a% % $")"*a $")"*aa% a% ' *a5# *a5# a9a a9a #a$' #a$'$a% $a% 9aa 9aa a$': Pen$awasan (a'i di P&s%es'as a"a& !)nd)% bersain desa
dan !ra%"i% bidan swas"a.Saa" 'en#een$$ara%an P)s#and&.Mea&i !er"e'&an
ber%aa
a"a&
%&rs&s
!ada
PKK
/Pendidi%an
Kesea("eraan Kesea("eraan Ke&ar$a5.P Ke&ar$a5.Pada ada saa" 'e'beri 'e'beri !en#&&(an !en#&&(an %(&s&s. %(&s&s. Pada saa" 'ea%&%an %&n&n$an r&'a(. T'('a% ('a% 9"% 9"% $ $a% a% $")" $")"*a *aa a% % 'eni 'enin$ n$%a %a"% "%an an
!en$ !en$e" e"a( a(&a &an n
1;
ini 5a) 5a)a! a!a$ a$a a ini
'as# 'as#ar ara% a%a" a"
"en" "en"an an$ $
ada adaa( a(
%ese %ese(a (a"a "an, n,
'en$ 'en$ara ara(% (%an an 'as# 'as#ara ara%a %a""
'e'i 'e'ii i( (
"ena$ "ena$aa
%ese %ese(a (a"a "an n
"er "era" a"i( i(,,
'enin$%a"%a 'enin$%a"%an n !en$er"ian !en$er"ian 'as#ara%a" 'as#ara%a" "en"an$ "en"an$ i'&nisasi, i'&nisasi, %e&ar$a %e&ar$a berenana, dan $i@i se(in$$a 'en$&ran$i ib& (a'i (a'i den$an ane'ia. d. M"%%&$a$a% '9aa 9"%"!5aa% &"!a$a% $"#'a!&a "!"%7a%a Pe'ban$&n Pe'ban$&nan an e%)n)'i e%)n)'i diseen$$ara% diseen$$ara%an an !e'erin"a( !e'erin"a( bersa'a 'as# 'as#ar ara% a%a" a",,
dii% dii%&" &"ii
den$ den$an an !r)$ !r)$ra ra' '
dan dan
$era $era%a %an n
%e& %e&ar ar$a $a
berenana, se(in$$a di(ara!%an %esea("eraan 'a%in e!a" "era!ai. Pe'ban$&n Pe'ban$&nan an ban$sa Ind)nesia Ind)nesia ber)rien"asi ber)rien"asi !ada !e'ban$&n !e'ban$&nan an %e& %e&ar ar$a $a #an$ #an$ !ada !ada $iir $iiran ann# n#aa 'en 'enin in$% $%a"% a"%an an s&'b s&'ber er da#a da#a 'an&sia. 'an&sia. Daa' !ea%sanaan $era%an %e&ar$a %e&ar$a berenana berenana da!a" 'en$a'bi ba$ian !en"in$: 15 Me'beri Me'beri KIE dan dan ')"i8asi ')"i8asi.. Men$a!a 'en$i%&"i $era%an KB Ka!an wa%"& #an$ "e!a" berKB Me")de a!a #an$ di!a%ai ses&ai den$an wa%"&: !asa!ar"&' a"a& !as"a-ab)r"&s, in"er8a, !ada re'aa, a"a& wani"a di a"as 9; "a(&n. Di'ana da!a" 'eneri'a !ea#anan KB 25 Me'beri Me'beri !ea# !ea#anan anan dan !e'eri !e'eri%saa %saan n !eser"a !eser"a KB. KB. Kebera Keberadaa daan n bidan di "en$a( 'as#ara%a" 'as #ara%a" da!a" 'e'beri !ea#anan KB daa' ben"&%: 15 Me")de seder(ana seder(ana /%)nd)', /%)nd)', sis"e' %aender, %aender, dsb5. 25 Me")de ()r')na ()r')na /!i, s&n"i%an, s&n"i%an, s&s&%5. 95 Me")de 'e%an 'e%an is /!e'asan$a /!e'asan$an n IUD5. 5 Mea%&%an Mea%&%an !en$awasan !en$awasan !eser"a. !eser"a. ;5 Mer&&% %ien %ien #an$ 'en$in$in% 'en$in$in%an an %)n"a! %e P&s%es'as P&s%es'as a"a& 6SU. e. P"%$a% '$'% "!a%a$ Peranan d&%&n berana% s&i" di"iada%an %arena 'asi( 'enda!a" %e!era %e!era#aa #aan n 'as#a 'as#ara%a ra%a"" dan "ena$a "ena$a "era"i "era"i( ( #an$ #an$ 'asi( 'asi( be&' be&' 'en&%&!i. D&%&n berana% 'asi( da!a" di'an+aa"%an &n"&% i%&" ser"a ser"a 'e'beri 'e'beri !er") !er"))n$ )n$an an !ersa !ersaina inan. n. Kerasa Kerasa'a 'a bidan bidan di desa desa den$an d&%&n berana% !er& diain den$an bai% 'ea&i: a. Pen Pendid didi%an i%an
d&%&n &%&n #an$ an$
ber% ber%ai ai"a "an n
den$ en$an
"an "anda ba(a ba(a# #a
%e(a'ian %e(a'ian dan !ersainan !ersainan ser"a !asa!ar"&', !asa!ar"&', "e%ni% !er"))n$a !er"))n$an n !ersainan seder(ana "e"a!i bersi( dan e$ear"is, !erawa"an dan !e')")n$an "ai!&sa", !erawa"an ne)na"&s, !erawa"an ib&
1<
!asa!ar"&', 'enin$%a"%an %erasa'a daa' ben"&% r&&%an bidan a"a& P&s%es'as. b. Dii%&"ser"a%an daa' $era%an %e&ar$a berenana: 'e'ba$i%an %)nd)', 'e'ba$i%an !i KB, 'ea%&%an r&&%an KB. . Me'beri Me'beri %ese'! %ese'!a"a a"an n &n"&% &n"&% 'ea%& 'ea%&%an %an !er") !er"))n$ )n$an an !ersa !ersaina inan n den$an risi%) renda(. d. Menin$%a"% Menin$%a"%an an sis"e' r&&%an r&&%an #an$ #an$ 'an"a!. Den$an !ene'!a"an bidan di desa di(ara!%an !eranan d&%&n a%an 'a%in ber%&ran$ seaan den$an 'a%in "in$$in#a !endidi%an dan !en$e"a(&an 'as#ara%a" dan "ersedian#a +asii"as %ese(a"an. +. M"%%&$a$a% M"%%&$a$a% ))"5 !'('$a% Saa( Saa( sa"& %ee'a %ee'a(an (an !ea#a !ea#anan nan adaa( adaa( !ea%s !ea%sana anaan an r&&%an r&&%an #an$ #an$ %&ran$ %&ran$ e!a" e!a" dan "e!a", "e!a", s&a"& s&a"& %e%&ra %e%&ran$a n$an, n, "e"a!i "e"a!i "an$$& "an$$&n$ n$ awab #an$ "in$$i dan 'enda(&&%an %e!en"in$an 'as#ara%a". Keanaran r&&%an da!a" 'enadi +a%")r #an$ 'enen"&%an &n"&% 'en&r&n%an an$%a %e'a"ian ib& dan !erina"a. Tinda%an r&&%an di"&&%an !ada 'ere%a #an$ "er$))n$ daa' risi%) "in$$i. 6&&%an &n"&% 'enin$%a"%an !ea#anan %ese(a"an #an$ ebi( ber'&"&.
&. K" K"( (a$a a$a% % P"5"! P"5"!% %a* a* a#a5 5"%&'!a 5"%&'!a%& %& a%&$a a%&$a $"5a $"5aa% a% ' a% a
15 Men# Men#ed edia% ia%an an s"ra" s"ra"e$ e$ii dan dan !ed) !ed)'a 'an n #an$ ea eass &n"& &n"&% % !r)$ !r)$ra' ra' %ese(a"an re!r)d&%si. 25 Mena' Mena'in in a%ses a%ses "er(ad "er(ada! a! %&ai" %&ai"as as a#ana a#anan n Kese(a" Kese(a"an an 6e!r)d&% 6e!r)d&%si si dan KB &n"&% &n"&% !asan$ !asan$an an dan indi8i indi8id& d& /"er'as /"er'as&% &% #an$ #an$ be&' be&' 'eni%a( dan re'aa5 95 Mena'in Mena'in a%ses a%ses '&da( '&da( %e Perawa"a Perawa"an n Kebidana Kebidanan n Dar&ra" Dar&ra" 5 Men$e'ban$%an
s"ra"e$i
#an$
e+e%"i+
&n"&%
'ena$a
%eberan&"an %)'&ni"as bidan /bidan di desa5 ;5 Pea"i Pea"i(an (an "en"an$ "en"an$ sa+e ')"(e ')"(er() r())d )d dan 'en$e' 'en$e'ban ban$% $%an an s"ra"e$ s"ra"e$ii #an$ eas &n"&% 'anae'en !e'ban$&nan 'as#ara%a". B. Ca$'9a% Ca$'9a% P"#aa% P"#aa%a% a% $")"*a $")"*aa% a% 5a)a %;a) %;a) +PNC +PNC
17
Masa ni+as 'asi( 'er&!a%an 'asa #an$ ren"an ba$i %ean$s&n$an (id&! ib& bar& bersain. Men&r&" S"&di Tinda% Lan&" Ke'a"ian Ib& SP 2313 /A+i+a( d%%, 23115, 23115, seba$ian seba$ian besar %e'a"ian %e'a"ian ib& "eradi !ada 'asa ni+as se(in$$a !ea#anan %ese(a"an 'asa ni+as ber!eran !en"in$ daa' &!a#a &!a#a 'en&r& 'en&r&n%a n%an n an$%a an$%a %e'a"ia %e'a"ian n ib&. ib&. Pea# Pea#anan anan 'asa 'asa ni+as ni+as adaa( adaa( !ea#anan %ese(a"an #an$ diberi%an !ada ib& sea'a !eri)de < a' sa'!ai 2 (ari se"ea( 'ea(ir%an. Ke'en"erian Kese(a"an 'ene"a!%an !r)$ra' !ea#anan a"a& %)n"a% ib& ni+as #an$ din#a"a%an daa' indi%a")r: 15 K01, %)n"a% ib& ni+as !ada !eri)de < a' sa'!ai 9 (ari se"ea( 'ea(ir%an 25 K02, %)n"a% ib& ni+as !ada !eri)de 7-2= (ari se"ea( 'ea(ir%an dan 95 K09, %)n"a% ib& ni+as !ada !eri)de 24-2 (ari se"ea( 'ea(ir%an.
Ca'bar: Ca'bar: Pr)!)r Pr)!)rsi si %ea(i %ea(iran ran (id&! (id&! !eri)d !eri)dee 1 an&ar an&arii 2313 2313 sa'!ai sa'!ai saa" saa" wawanara 'en&r&" !ea#anan !e'eri%saan 'asa ni+as, Ind)nesia 2319
Ca' Ca'bar bar
"ers "erseb eb&" &"
'e'! 'e'!er eri i(a (a"% "%an an
ba(w ba(waa
a%& a%&!a !an n
!ea !ea# #anan anan
%ese(a %ese(a"an "an 'asa 'asa ni+as ni+as seirin seirin$ $ den$an den$an !eri)d !eri)dee wa%"& wa%"& se"ea( se"ea( bersai bersain n !r)!)rsi se'a%in 'en&r&n. Kea(iran #an$ 'enda!a" !ea#anan %ese(a"an 'asa ni+as seara en$%a! #an$ 'ei!&"i K01, K02 dan K09 (an#a 92,1. Peri Peri)d )dee 'asa 'asa ni+a ni+ass #an$ an$ beri berisi si%) %) "er( "er(ad ada! a! %)'! %)'!i i%a %asi si !as !asaa !ersainan "er&"a'a "eradi !ada !eri)de 9 (ari !er"a'a se"ea( 'ea(i 'ea(ir%an r%an.. a%&!a a%&!an n !ea# !ea#anan anan %ese(a %ese(a"an "an 'asa 'asa ni+as ni+as !eri)d !eri)dee 9 (ari (ari
1=
!er"a'a se"ea( 'ea(ir%an ber8ariasi 'en&r&" !r)8insi #ai"& "er"in$$i di DI )$#a%ar"a )$#a%ar"a /49,;5 dan "erenda( "er enda( di Pa!&a /;,45.
C. D";) SDM +S'5"! Daa Ma%')a Ma%')a T"%a T"%a&a &a K")"*aa% K")"*aa% "!#a*
1. Per' Per'as asa aa( a(an an Saa Saa( (
sa"& sa"&
ben" ben"&% &%
!er' !er'as asa aa( a(an an
%ese %ese(a (a"a "an n
di
Ne$a Ne$ara ra-n -ne$ e$ar araa
ber%e'ban$ adaa( %e%&ran$an "ena$a %ese(a"an. Ne$ara-ne$ara ber%e'ban$ saa" ini sedan$ ber&an$ &n"&% 'ena!ai "(e Mienni&' De8e)!'en" C)a 0i8e de'i 'en$&ran$i an$%a %e'a"ian ib& an"ara 1443 dan 231;. 231;. Ban#a% Ban#a% sis"e' %ese(a"an 'en$(ada!i 'en$(ada!i %e%&ran$an %e%&ran$an !e"&$as %ese(a"an #an$ dib&"&(%an &n"&% 'en#edia%an as&(an %e(a %e(a'i 'ian an,, %e(a %e(adi diran ran !e"& !e"&$a $ass !ers !ersai aina nan n "era "era'! '!i i dan dan !ea# !ea#ana anan n %e$awa"dar&ra"an )bs"e"ri% #an$ #an$ !en"in$ &n"&% 'en$&ran$i %e'a"ian %e'a"ian ib&. Or$anisasi Or$anisasi Kese(a"an Kese(a"an D&nia 'e'!er%ira% 'e'!er%ira%an an %e%&ran$an %e%&ran$an d)%"er, d)%"er, !erawa" dan bidan saa" ini (a'!ir 'ena!ai 2, &"a. 2. Ben" Ben"&% &% Pe'e Pe'ea a(an (an Masaa Masaa( ( Bar&-bar Bar&-bar& & ini (&b&n$ (&b&n$an an an"ara an"ara s&'ber s&'ber da#a da#a 'an&si 'an&siaa /SDM5 /SDM5 dan %ese(a"an !end&d&% "ea( 'eneri'a ban#a% !er(a"ian. Ada b&%"i #an$ ber%e'ban$ ba(wa SDM 'er&!a%an in!&" !en"in$ !enen"& berbasis !)!&asi #an$ ebi( &as (asi se!er"i an$%a %e'a"ian ib&. Seba$ai )n")( dari &rna #an$ di"e'&%an: India 'en#&'ban$ ebi( dari 23 dari beban $)ba %e'a"ian ib& dan "erbesar &'a( %e'a"ian ib& &n"&% se"ia! ne$ara. Keban#a%an dari %e'a"ian ini disebab%an )e( !erdara(an /245, ane'ia /145, se!sis /1<5, $an$$&an !ada saa" 'ea(ir%an /135, ab)rsi "ida% a'an /45 /45 dan $an$$& $an$$&an an (i!er"e (i!er"ensi nsi %e(a'i %e(a'ian an /=5. /=5. Ha ini seara seara &as &as di!era di!era#a #a ba(wa ba(wa an$%a an$%a %e'a"ia %e'a"ian n ib& !ain$ !ain$ da!a" da!a" die$a die$a( ( den$an den$an !erawa"an )bs"e"ri% "era'!i. Or$anisasi Or$anisasi Kese(a"an D&nia D&nia /*HO5 "ea( 'e'!ri)ri"as%an 'e'!ri)ri"as%an s%ied bir"( a""endane a""endane /SBA5 seba$ai s"ra"e$i s"ra"e$i !en"in$ &n"&% 'en$&ran$i an$%a %e'a"ian ib& di ne$ara-ne$ara ber%e'ban$. *HO 'ende+inisi%an SBA seba$ai J "ena$a %ese(a"an
14
!r)+esi)na "era%redi"asi - se!er"i d)%"er, bidan a"a& !erawa" - #an$ "ea( dididi% dan dia"i( &n"&% %e'a'!&an daa' %e"era'!ian #an$ dib& dib&"& "&(% (%an an &n"& &n"&% % 'en$ 'en$e e) )aa sea seara ra n)r' n)r'a a /"an /"an!a !a %)'! %)'!i i%a %asi si55 %e(a'i %e(a'ian, an, !ersai !ersainan nan dan 'asa 'asa ni+as, ni+as, dan daa' daa' 'en$ide 'en$iden"i n"i+i% +i%asi, asi, 'e'anae'en 'e'anae'en dan 'e'beri%an 'e'beri%an r&&%an %)'!i%asi %)'!i%asi !ada wani"a dan ba#i bar& a(ir. Sa"& s"&di 'e'!er%ira%an ba(wa (a'!ir 11 dari &&san &n"&% se'&a se%)a( %ed)%"eran di India bere'i$rasi %e ne$ara ain &n"&% bera"i(. Si"&asi adaa( ser&!a &n"&% !erawa". Seb&a( s&r8ei "erbar& #an$ #an$ dia dia%& %&%a %an n
di d&a d&a
se%) se%)a a( (
%e!e %e!era rawa wa"an "an besa besarr
di Indi Indiaa
'en&n&%%an ba(wa se%i"ar ;3 siswa &&s ber'i$rasi %e&ar ne$eri. Ha ini 'e'ii%i i'!i%asi besar ba$i s"a+ dan !ea"i(an daa' sis"e' %ese(a"an 'as#ara%a". Penei"ian "ea( 'en&n&%%an ba(wa India "ea( %e(ian$an %e(ian$an (in$$a 6! ; 'iiar daa' bia#a !ea"i(an sea% 14;1 %arena e'i$rasi. Ha ini 'en&n&%%an !er'asaa(an ain ba$ai'ana "ena$a %ese(a"an di India 'enadi de+ii" a"a& %e%&ran$an. Oe( %arena i"&, !en"in$ 'enin$%a"%an SDM "ena$a %ese(a"an "era "era"i( "i( dan dan a(i a(i di %ebi %ebida dana nan n #ai"& ai"& bida bidan n dan dan d)%" d)%"er er s!esi s!esia ais is %ebidanan de'i 'en&r&n%an an$%a %e'a"ian ib&. D. BBL
Ind)nesia "ea( 'ea%&%an &!a#a #an$ a&( ebi( bai% daa' 'en&r&n%an an$%a %e'a"ian !ada ba#i dan bai"a #an$ 'er&!a%an MDC %ee'!a". Ta(&n Ta(&n 1443-an 1443-an 'en&n&%% 'en&n&%%an an !er%e'ban$ !er%e'ban$an an "e"a! daa' 'en&r&n%an 'en&r&n%an an$%a %e'a"ian bai"a, bersa'a-sa'a den$an %)'!)nen-%)'!)nenn#a, an$%a %e'a"ian ba#i dan an$%a %e'a"ian ba#i bar& a(ir. A%an "e"a!i, daa' bebera!a "a(&n "era%(ir, !en&r&nan an$%a %e'a"ian ba#i bar& a(ir /ne)na"a5 "a'!a%n#a "er(en"i. i%a "ren ini beran&", Ind)nesia '&n$%in "ida% da!a" 'ena!ai "ar$e" MDC %ee'!a" /!en&r&nan an$%a %e'a"ian ana%5 !ada "a(&n 231;, 'es%i!&n na'!a%n#a Ind)nesia berada daa' ara( #an$ "e!a" !ada "a(&n-"a(&n sebe&'n#a. Seba$ian besar %e'a"ian ana% diInd)nesia saa" ini "eradi !ada 'asa bar& a(ir /ne)na"a5 b&an !er"a'a %e(id&!an. Ke'a"ian ba#i bar& a(ir %ini
23
'er&!a 'er&!a%an %an (a'ba" (a'ba"an an &"a'a &"a'a daa' daa' 'en&r& 'en&r&n%a n%an n %e'a"ia %e'a"ian n ana% ana% ebi( ebi( an&". Seba$ian besar !en#ebab %e'a"ian ba#i bar& a(ir da!a" di"an$ani. S&r8ei De')$ra+i dan Kese(a"an 2337 /SDKI 23375 'en&n&%%an ba(wa bai% an$%a %e'a"ian bai"a 'a&!&n an$%a %e'a"ian ba#i bar& a(ir "ea( 'enin$%a" !ada %&in"i %e%a#aan "er"in$$i, "e"a!i aasann#a "ida% eas.
Ca'bar Ca'bar :Ke'a"i :Ke'a"ian an ana% ana% bai"a bai"a dan ba#i ba#i bar& bar& a(ir a(ir 'en&r 'en&r&" &" %e)'! %e)'!)% )% %e%a#aan daa' !eri)de 13 "a(&n sebe&' se"ia! s&r8e#
Mesk Meskip ipun un ruma rumah h tang tangga ga perd perdes esaa aan n masi masih h memi memili liki ki angk angka a kemat kematian ian balita balita sepertiga sepertiga lebih lebih tinggi tinggi daripada daripada angka angka kemati kematian an bali balita ta
pada pada
ruma rumah h
tang tangga ga
perk perkot otaa aan, n,
teta tetapi pi
sebu sebuah ah
stud studii
menunjuk menunjukkan kan bahwa bahwa angka angka kemati kematian an di perdesa perdesaan an mengalami mengalami penurunan lebih cepat daripada angka kematian kematian di perkotaan, perkotaan, dan bahw bahwa a
kemat matian ian
dipe diperk rko otaan aan
bah bahkan
telah lah
peni pening ngka katk tkan an pada pada masa masa neon neonat atal al.. Tren ini ini urba urbani nisa sasi si
yang yang
cepa cepat, t,
sehi sehing ngga ga
mengal ngala ami
terk terkai aitt deng dengan an
meny menyeb ebab abk kan
kepad epadat atan an
pendu penduduk duk yang yang berle berlebih bihan, an, kondisi ondisi sanita sanitasi si yang yang buruk buruk pada pada pendu penduduk duk miskin miskin perko perkotaa taan, n, yang yang diperb diperbur uruk uk oleh oleh perub perubaha ahan n dalam dalam masya masyarak rakat at yang yang telah telah menye menyebab babka kan n hilang hilangnya nya jaring jaring penga pengaman man sosial sosial tradis tradision ional. al. Kualita ualitas s pelaya pelayanan nan yang yang kurang urang optimal di daerah-daerah miskin perkotaan juga merupakan faktor penyebab.
Dari 193 &"a ba#i a(ir se"ia! "a(&nn#a, ebi( dari &"a 'a"i daa' !eri)de ne)na"a, dan 44 !ersen dari %e'a"ian ini "eradi di ne$ara ber%e'ban$. Sea'a 93 "a(&n "era%(ir, !en&r&nan an$%a %e'a"ian ba#i "ea( ebi( a'ba", bai% !ada %e'a"ian bai"a dan "in$%a" %e'a"ian ana% se"ea( b&an !er"a'a %e(id&!an. 0a%")r #an$ "er%ai" den$an %e'a"ian ne)na"a:
21
1. ne)n ne)na" a"&s &s a(i a(irr dari dari ib& ib& #an$ an$ 'en$ 'en$a aa' a'ii %)'! %)'!i i%a %asi si sea sea' 'a !ersainan, se!er"i !endara(an 8a$ina, de'a', dan %ean$-%ean$ 2. Un"&% Un"&% ba#i ba#i bar& bar& a(ir, a(ir, #an$ #an$ a(ir &%&ran &%&ran ses&ai ses&ai den$an den$an ib& ebi( ebi( %ei dari ra"a-ra"a 9. bera" bera" badan badan a(i a(irr renda( renda( /2;33 /2;33 $ra'5 $ra'5 . s"a"&s s"a"&s !e%e !e%era raan an $ab& $ab&n$a n$an n )ran$ )ran$"&a "&a ;. 0a%")r 0a%")r !eraw !erawa"a a"an n !ea# !ea#ana anan n %ese(a %ese(a"an "an <. !ersai !ersainan nan "ida "ida% % diban" diban"& & )e( bida bidan n "era"i( "era"i( 7. &'a( &'a( %&n&n %&n&n$an $an !erawa"an !erawa"an an"ena"a an"ena"a #an$ renda( =. !ea# !ea#anan anan !eraw !erawa"a a"an n se"ea( se"ea( 'ea 'ea(ir% (ir%an an
22
29
DAFTAR PUSTAKA
0rase M Diane and ))!er A Mar$are". /23345. Buku /23345. Buku !ar Bidan Myles" a%ar"a: Myles" a%ar"a: EC. Linda Linda V *as(. s(. 2331. 2331. Midwivery Community Based Care. Care. P(iade!ia: *B Sa&nders )'!an#. 6eed 6eeder er and and S(ar S(ar)n )n . /231 /2311 15. #eperawatan Maternitas #esehatan $anita% Bayi & #eluarga" a%ar"a: #eluarga" a%ar"a: EC.
S#a+r&din. /23345. #ebidanan /23345. #ebidanan #omunitas" a%ar"a: #omunitas" a%ar"a: EC.
T)' Lissa&er dan A8r)# 0anar)++. /233=5. t a glance neonatologi" neonatologi" a%ar"a: a%ar"a: EMS.
Varne# e" a. /23375. Buku /23375. Buku !ar suhan #ebidanan /"( #ebidanan /"( ed., V). 15. /E. *a(#&nin$si(, Ed.5 a%ar"a: EC.
i8
