Στρατιωτική Ιστορία 199 (Γνώμων) Stratiotiki Istoria

3 0 % ΕΚΠΪΟΣΗ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΡΟΜΕΣ+2 ΒΙΒΛΙΑ ΑΟΡΟ!

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ

Μ Η Ν Ι Α Ι Ο Π Ε Ρ ΙΟ Δ Ι Κ Ο ΓΙΑ ΤΗΝ Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Η ΚΑΙ Π Α Γ Κ Ο Σ Μ ΙΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚ Η ΙΣ ΤΟΡ ΙΑ

αυγουςτος

20ΐ3

Οι επιδρομέι; ίων θύννων σιην ΑναιοΠικη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

w w w .gnom on publications.gr

περίοδος

Β’ ·

τεύχος

1 99 ·

I f ' Ί A k l T l A V 595-455 μ.χ ΤΙΣΣΑΦΕΡΝΗΣ ΚΑΙ ΦΑΡΝΑΒΑΖΟΣ Οι epiöec ίων οαιραπω\Π^καιη παρακμή me Περοικικ AuioRpaiopiaq

Η

Αρθρα 10 OYNNOI ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΟ Οι επιδρομέτ: του ΔττίΠα omv ΛνατοΠικη Ρ ω μ α ϊ κ ή Αυτοκρατορία ( 395- 455 μ.Χ.)

22

Η ΑΑΟΣΗ ΤΗΣ ΡΠΜΗΣ Η Αιώνια ΠόΠη γνωρίζει τη μεναΠύτερπ καταοτροφή rnc ( 1524)

34

ΑΠΟΒΑΣΗ ΣΤΗ ΝΗΣΟ ΑΤΤΟΥ Η μοναδική μάχη του Β’ 00 επί αμερικανικού s ö a m o u c ( 1943 )

46

Η ΒΥΘΙΣΗ ΤΟΥ ΓΑΛΛΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ ΣΤΟ ΜΕΡΣ ΕΛ ΚΕΜΠΙΡ Το ναΠΠικό «Περτί Χάρρπορ» (1940)

58

ΥΠΟΘΕΣΗ ΡΕΝΤΑ Κατασκοπεία στο Πυκόιαωι: m e tiuioKpaiopiKiic Β ι έ ν ν ι κ (Maioc 1913)

68 Η ΜΑΧΗ TOY ΤΡΑΟΥΤΕΝΑΟΥ

Μόνιμες oinrlec 4 104 106 108 110 112 113 114

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Η μοναδική αυστριακό νίκη αιον πόΠευο των Επτά EßQouäöiJüV ( 1866)

80

ΤΙΣΣΑΦΕΡΝΗΣ ΚΑΙ ΦΑΡΝΑΒΑΖΟΣ Οι

e p iö e c

των αατραπών και π ππρακριί Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

m e flE paiK iic

ΜΟΝΤΕΑΙΣΜΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΝΛΠΟΛΕΟΝΤΑ

ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΚΑΣΤΡΑ & ΟΧΥΡΑ ΤΟ ΓΝΠΡΙΖΑΤΕ; ΒΙΒΛΙΑ

ΕΞΠΦΥΛΛΟ Υσ τερορω μαϊκό π εζικό σε γραμμή μάχης. Ενώπιον τη ς «φ ά λ α γ γα ς» των βαριά οπλισμένω ν πεζών δ ια κρίνονται τ ο ξ ό τ ε ς και α κ ο ν τισ τέ ς ελ α φ ρ ο ί π εζοί. Ο ρ ό λ ο ς το υ π εζικού είχ ε υ π ο β ιβ α σ τεί κ α τά τη δ ιά ρ κ εια το υ 5ου αιώνα, π αραχω ρώ ντας τη ν π ρ ω το κ α θ εδ ρ ία σ το ιππικό (δ η μ ο σ ιε ύ ετα ι μ ε την ά δ εια τη ς M iniA rt/Plastim odellism o, w w w .p la.gr, co lour p la te is co u rte sy o f M iniArt).

H πννωοιπ αυιιμειαχή ίων Ελλήνων οτον οιραιο ιου FiiüRou ουιοκρόιϋρα

ΕΙΔΗΣΕΙΣ Εκδότης Βασίλειος Στράτος

riD vv n c B a p o a u n c, Κ α ιερ ίνα ΒαρεΠά, Π α ν τεϋ ικ K üduküc

ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΕΝΟΣ ΘΡΥΛΟΥ ΤΗΣ LUFTWAFFE

Αρχισυντάκτης Βασίλης Καμπάνης Συνεργάτες-Σύμβουλοι Νικόλαος Κολόμθας, Αντιστράτηγος ε.α. Δημήτρης Γεδεών, Υποστράτηγος ε.α., γ.

καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας ΣΣΕ

Βασίλειος Παπαδόπουλος, Συνταγματάρχης (ΓΘ)ε.α. Κωνσταντίνος Κλάδης, Αντιουνταγματάρχης (ΠΖ)ε.α. Ηλίας Παπαθανάσης · Ανάργυρος Φαγκρίδας Κατερίνα Βαρελά · Δημήτρης Χριστοδούλου Δημήτριος Μαρκαντωνάτος · Ηλίας Μαγκλίνης Ιάκωβος Χονδροματίδης · Γεώργιος Ζουρίδης Ιωάννης Κακαβάς · Ευάγγελος Χαρατσής Σωτήρης Βουρλιώτης · Ιάσων Χανδρινός Κωνσταντίνος Παπαδημητρίου - Λάμπρος Ψωμάς Δημήτρης Μπελέζος · Σταύρος Καρκαλέτσης Γιάννης Βαρσαμής - Γιώργος Κουφογιώργος Αγγελος Μανσόλας · Αθανάσιος Κωνσταντίνου Γιάννης Παγουλάτος · Σταύρος Βαλμάς Κυριάκος Γρηγοράπουλος · Φαίδων Κόχιλας Βαγγέλης Παππάς · Ευάγγελος Τάρταρης Βησσαρίων Μακρής

Καλλιτεχνική επιμέλεια Παρασκευή Ευγενικού Σταύρος Καπλανίδης

Η Π τέρ υ γα Jagdgeschwader 71 τη ς Luftwaffe απ έσυρε από τη ν υπηρεσία το F-4F Phantom στις 29 Ιουνίου 2013. Τα γερ μ α νικά Phantom ε ν τά χ θ η κ α ν σε υπηρεσία στις 31 Α υγούστου 1973 και μ έχρ ι τη ν τ ε λ ε τ ή απόσυρσης είχαν συμπληρώσει 279.000 ώ ρ ες πτήσης. Η JG 71 υπ ήρ ξε η πρώτη μονάδα που εξο π λίσ τη κε μ ε το σ υ γκεκρ ιμ ένο α ερ οσ κά φ ος και είχ ε τη ν τιμ ή να απ οχαιρετήσ ει τα τε λ ε υ τα ία σκάφη το υ τύπου, και δ ια τη ρώ ντα ς π λέον μόνο τα Eurofighter Typhoon. Συνολικά, η Luftwaffe απ έκτη σ ε 175 F-4F, 88 αναγνω ριστικά RF-4E και 10 F-4E, που π α ρ έμεινα ν στις ΗΠΑ για εκπ αίδευση τω ν πληρωμάτων. Το πρώ το F-4F μ ε σειριακό αριθμό 37+01 π έ τα ξε στις 18 Μ αρτίου 1973. Για σχεδόν τέσ σ ερ ις δ ε κ α ε τίε ς , το Phantom α π ο τέλεσ ε το ν σ τυ λο β ά τη τη ς Luftwaffe. Η απόσυρσή το υ από τη γερμ α νική υπηρεσία μειώ νει το υ ς χ ρ ή σ τες σε υπηρεσία, μ ε τη ν Π ολεμική μας Α εροπ ορία να α π ο τελ εί έναν από αυ το ύ ς.

Το κά θ ετο σ ταθερό του ειδικά διακοσμημένου F-4F 37+01 μ ε τη θρυλική φιγούρα Spook με χαρακτηριστική γερμανική στολή.

Χαρακτηριστική όψη του 37+01 κατά την τελ ετή απόσυρσης του τύπου.

Επιμέλεια κειμένων Χρηστός Ζηκούλης Γραφεία Λέσβου 14,17237, Δάφνη, Αθήνα Τηλεφ. Κέντρο: 210 9758090 Fax: 2109737070 Email: [email protected] www.gnomonpubiications.gr Συνδρομές Εσωτερικού (Ετήσια -12 τεύχη): 33 Ευρώ (Εξάμηνη - 6 τεύχη): 16,50 Ευρώ Βιβλιοθήκες, Οργανισμοί, Τράπεζες: 115 Ευρώ Εξωτερικού (Ετήσια ■12 τεύχη): 85 Ευρώ (Εξάμηνη ■6 τεύχη): 42,50 Ευρώ Επιταγές (Ταχυδρομικές) ΓΝΩΜΩΝ Εκδοτική, Λέσβου 14,17237 Δάφνη Στην επιταγή να αναγράφονται απαραιτήτως ονοματεπώνυμο, πλήρης διεύθυνση, τηλέφωνο και η έν δ ειξη «Συνδρομή»

Υπεύθυνος σύμφωνα με τον νόμο Βασίλειος Στράτος Ιδιοκτησία Γνώμων Εκδοτική Μ. ΕΠΕ ISSN: 1109-0510 Κωδικός: 013196 ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση ή η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο, άρθρων ή τμημάτων άρΒρων του περιοδικού, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Οι εκφραζόμενες στα ενυπόγραφα άρ&ρα απόψεις, δεν ταυτίζονται κα τ’ ανάγκη με την άποψη του περιοδικού. Λόγω στενότητας χώρου, το περιοδικό διατηρεί το δικαίωμα περικοπής των επιστολών που στέλνουν οι αναγνώστες εφόσον δεν αλλοιώ νεται το νόημά τους.

t

Έκπτωση

οε βιρηία-περιοΟικά για oyopec από ία γραφεία μας

Ε π ισ κ ε φ θ ε ίτ ε τα γ ρ α φ ε ία μ α ς (Λ έσ β ο υ 14, π λ η σ ίο ν Μ ε τ ρ ό Αγ. Ιω ά ν νη , Δ ά φ ν η , τ η λ . 210 9758090) κα ι α γ ο ρ ά σ τε β ιβ λ ία κα ι π ε ρ ιο δ ικ ά μ ε έκπ τω σ η 50 %! Η π ρ ο σ φ ο ρ ά ισ χ ύ ει για α γ ο ρ έ ς α ρ χ ικ ή ς α ξία ς ά νω τ ω ν 25 ε υ ρ ώ και α φ ο ρ ά ό λ α τα έ ν τυ π α , π λ η ν ε κ ε ίν ω ν π ου β ρ ίσ κ ο ν τα ι ή δ η σε κ υ κ λ ο φ ο ρ ία σ τα π ε ρ ίπ τε ρ α . Ώρες λειτουργίας γραφείων: 9.00- 16.00 καθημερινώς, πλην Σαββάτου και Κυριακής

»I

. a-

Σ τις 26 Ιουνίου 1963, ο π ρ ό εδ ρ ο ς Κ έν ν εντυ επ ισ κέφ θ η κε το Δ υτικό Β ερ ολίνο για να εκφ ρ ά σ ει τη ν α λ λη λ εγ γύ η το υ σ τους κα το ίκο υ ς τη ς πόλης, που ή τα ν «π ερικυκλω μένοι» από τη ν κομμουνισ τική Α νατολική Γερμανία. Αφού π έρασε από το σημείο ελ έγχ ο υ Charlie (το τείχ ο ς το υ Β ερολίνου, όπου τα σ οβ ιετικά και τα α μ ερ ικα νικά άρματα μάχης είχαν έ λ θ ε ι α ντιμέτω π α δύο χρόνια νω ρίτερα), ο Κ έν ν εντυ εκφ ώ νησ ε ένα ν σ ύ ντομο λόγο που έ μ ε λ λ ε να μ είν ει σ την ιστορία ως ένα ς από το υ ς δια σ η μ ό τερ ο υ ς. Μ ε π ερ ισ σ ότερους από 120.000 Β ερ ο λ ιν έζο υ ς να το ν π αρακολουθούν, ο Κ έν ν εν τυ επ ιτέθ η κ ε στο κο μ μ ο υ νισ τικό σύστημα και, π αρότι δ εν γνώ ριζε ξέ ν ε ς γλώ σσες, χρησ ιμοπ οίησ ε κάπ οιες γ ερ μ α ν ικ ές φ ράσ εις που είχ ε αποστηθίσει, όπως «ich bin ein Berliner» («Είμαι Β ερ ολινέζος» ), Η λαϊκή απ οδοχή τη ς ομιλίας ή τα ν τό σ ο μεγάλη, ώ σ τε η π λατεία εκ είν η μ ετο ν ο μ ά σ τη κε σε «John F. Kennedy», Π ενή ν τα χρό νια α ρ γότερα , έν α ς άλλος Α μερ ικα νό ς π ρόεδρος π ροκα λεί εντύπω ση, αλλά όχι και παραλήρημα. Οι επ ο χές άλλαξαν: ο Μπάρακ Ομπάμα δ εν κ α τά φ ερ ε να π είσ ει το α κρ ο α τή ρ ιό το υ ό τι μπ ορεί να γ εφ υρ ώ σ ει τ ο χάσμα. Ο Ομπάμα δ ε ν είναι ίδιος με εκείν ο ν τη ς πρώ της π ροεδρίας, που είχ ε συνεπ άρει το υ ς π ρ ο ο δ ευ τικ ο ύ ς Β ερ ο λινέζο υ ς, ενώ τ ο Γκουαντάναμο -π αρά τις ε ξα γ γ ε λ ίες - ακόμα είναι α νοικτό. Θα π ρέπ ει να σ η μ ειω θ εί ό τι η π ρόσφατη επίσκεψ η το υ Α μερ ικα νο ύ π ρ οέδρ ου π ραγμ α το π ο ιή θ η κε πριν απ οκα λυφ θεί το σκάνδαλο π αρακολούθησ ης τω ν συνομιλιών. Ο Α μερ ικα νός π ρ ό εδρ ο ς έδω σ ε μια χλιαρή ομιλία, αν και Το χειρόγραφο σημείωμα του Κ έννεντυ μ ε τις γερμανικές φράσεις που χρησιμοποίησε στην ομιλία του.

Δ ιαμ α ρτυρία εναντίον της αμερικανικής π ολιτικής μ ε την ευκαιρία της ομιλίας του Μπάρακ Ομπάμα.

έ δ ε ιχ ν ε ά ν ετο ς και ο ικ είο ς με το υ ς ο ικο δ εσ π ό τες. Α π έφ υ γε τα «δύσκολα» θ έμ α τα , και π ερ ιο ρ ίσ τη κε σε «ιστορικά» ζητήματα, όπως ο Β ’ Π αγκόσμιος Π ό λεμ ο ς και το Ο λοκαύτω μα. Ωστόσο, η ομιλία το υ ελάχιστα θ ύ μ ιζε το μα νιφ έσ το το υ υποψ ηφίου τω ν Δ η μ ο κρ α τικώ ν το 2008. Ε λευ θ ερ ία και αγώνας για τη ν αντιμετώ πισ η τη ς π τώ χειας, σεβασμός τω ν μ ειο νο τή τω ν, ισ ότητα ευκαιριώ ν και α ν εκ τικ ό τη τα ή τα ν οι λ έξε ις -κ λ ε ιδ ιά σ την ομιλία το υ . Το π ολιτικό το υ π ρόταγμα ή τα ν ο π εριορισ μός το υ π υρηνικού οπλοστασίου τω ν Υ περδυνάμεω ν ακόμη και κα τά τ ο ένα τρ ίτο , όπως είπε. Ο γερ μ α νικό ς Τύπος δ εν το ν αντιμετώ π ισ ε με το ν ίδιο ενθουσ ιασ μό όπως τη ν π ρ ο η γο ύ μ ενη φορά. Η εφ η μ ερ ίδ α «Die Tageszeitung» χαρακτήρισ ε το ν λόγο το υ α π ο γ ο η τευ τικ ό για όποιον « π ερ ίμ ενε... τι, αλήθεια;». Η «Die Welt» α ν έφ ερ ε ότι, π αρότι το τα ξίδ ι το υ ή τα ν ε ξα ιρ ετικ ά θ ερ μ ό , ο Ομπάμα δ εν π ροκάλεσ ε σ τους Γερμανούς « ο ύ τε κρύο, ο ύ τε ζέσ τη». Η δ ε «Berliner Zeitung» έγρα ψ ε ό τι ο Ο μπάμα είναι ο κ α λ ύ τερ ο ς ρ ή το ρ α ς σ τον κόσμο, αλλά χρησ ιμοπ οίησ ε το Β ερολίνο και τη ν Πύλη το υ Β ρ α νδ εμ β ο ύ ρ γο υ για μια «κακή» ομιλία. «Μ ίλησε για πολλά, χωρίς να π ει τίπ ο τα ... ο σ π ουδαιότερ ος π ολιτικό ς σ τον π λανήτη δ εν φ α ίνετα ι να έχει πρόγραμμα. Και α υ τά είναι πολύ άσχημα νέα».

ΠΡΩΤΗ ΠΤΗΣΗ ΓΙΑ ALIZE To Breguet Alize υπ ήρξε να υ τικό αερ ο σ κά φ ο ς ανθυπ οβρυχιακού π ολέμου που α να π τύχθηκε κατά τη δ εκ α ετία το υ 1950. Το π ρω τότυπ ο π έτα ξε στις 6 Ο κτω βρίου 1956, και μ έχρ ι το 1962 είχαν κα τα σ κευ α σ τεί 89 αεροσ κά φ η για τις α νά γκες το υ Γαλλικού και Ινδικού Ν αυτικού. Τα τε λ ε υ τα ία Alize απ οσύρθηκαν από τη ν υπηρεσία τη ς Aeronavale το 2000, τα υ τό χ ρ ο να μ ε τη ν απόσυρση του αεροπ λανοφ όρου «Foch», ενώ τα ινδικά αεροσ κάφ η είχαν α ντικ α τα σ τα θ εί σε υπηρεσία σχεδόν μια δ εκ α ετία νω ρίτερα. Π ρο ω θείτο από το ν ελικοσ τρ ό βιλο Rolls Royce Dart τω ν 2.100 shp και δ ιέ θ ε τ ε τρ ιμ ε λ έ ς πλήρωμα. Σ τη ν εσ ω τερ ική απ οθήκη βομβώ ν και σε π τερ υ γικο ύ ς φ ο ρ είς μπορούσε να μ ε τα φ έ ρ ε ι ποικιλία οπλισμού ανάλογα με τη ν αποστολή το υ , όπως τορπ ίλη, β ό μ β ες βυθού, α τρ α κτίδ ια ρ ο υ κετώ ν κλπ. Μια ομάδα το υ Γαλλικού Ν αυτικού ίδρυσε το ν οργανισμό Association Alize Navy για τη ν αποκατάσταση το υ α ερ ο σ κά φ ο υ ς με σειριακό α ρ ιθμό 59. Π υρήνας τη ς ομάδας ή τα ν έ ξ ι πρώην τε χ ν ικ ο ί με εμπ ειρία στο Alize, που αξιοποίησαν επίσης τμ ή μ α τα από ένα άλλο αεροσ κά φ ος. Το αεροσ κά φ ος No 59 π ραγματοπ οίησε πρόσφατα τη ν πρώτη το υ πτήση με χειρισ τή το ν πρώην π ιλότο Alize Ζαν Ιβάρ. To αεροσ κά φ ος απ έκτησ ε α ρ ιθ μ ό νη ο λο γίο υ F-AZYI.

7ο Breguet Alize No 59 κατά τη διάρκεια της τροχοδρόμηοης στο αεροδρόμιο Νψ-Γκαρόν.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ UTOPIA I 5

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΤΑ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΡΓΟΥΣ ΚΑΙ Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Οι μ α θ η τές του 2ου Δ η μο τικού Σχολείου μ ε τους δασκάλους τους, τον πρόεδρο του Παν,Συ.Β.Α. και τους «σ τρατιώ τες» κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης.

Το Σ ά β β α το 8 Ιουνίο υ, έ λ α β ε χώρα έν α μονα δ ικό γ ε γ ο ν ό ς για τ η ν ελ λ η ν ικ ή π ρ α γ μ α τικ ό τη τα , ό τα ν ο ν ε ό τ ε υ κ τ ο ς Π α νελ λ ή νιο ς Σ ύ ν δ εσ μ ο ς Β ετερ ά ν ω ν Α ερ ο π ό ρ ω ν (Παν.Συ.Β.Α.), α ν τα π ο κρ ινό μ εν ο ς σε π ρό σ κλη σ η -α ίτη μ α το υ Σ υλλόγου Γονέων και Κ ηδ εμ ό νω ν το υ 2ου Δ η μ ο τικ ο ύ Σ χ ο λείο υ Α ρ γο υ ς και τη ς δρ α σ τήρ ια ς π ρ ο έδ ρ ο υ το υ Π ο λύ τιμ η ς Καρα6ά, στο πλαίσιο τη ς διδα σ καλία ς το υ μ α θ ή μ α το ς τη ς Ισ τορίας, π ρ α γμ α το π ο ίη σ ε τη ν π ρώ τη κα τα σ τα τική το υ δ ρ α σ τη ρ ιό τη τα ε κ τ ό ς Α ττικ ή ς . Σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν α , δ ό θ η κ ε μια δια δ ρα σ τική ομιλία στο α μ φ ιθ έ α τρ ο το υ σ χολείου μ ε θ έ μ α «Τα α ερ ο δ ρ ό μ ια το υ Α ργο υ ς ως εφ α λ τή ρ ια τη ς μά χη ς τη ς Κ ρ ή τη ς» . Θ ρ υ α λλίδ α για τη ν εκδήλω σ η α υ τή υ π ή ρ ξε η το π ο θ έτη σ η α ν α θ η μ α τικ ή ς μ α ρ μ ά ρ ινη ς π λάκας από το ν Παν.Συ.Β.Α., τ η ν Π έμ π τη 18 Μ αϊου 2013 στο ισ το ρικό π αλαιό κ τίρ ιο το υ σ χολείου, η οποία ή τα ν α φ ιερ ω μ έν η στη δ ρ α σ τη ρ ιό τη τα τη ς Σ χολής Α ερ ο π ο ρ ία ς (νυν Σ χολής Ικάρων) από τις 28 Ο κτω β ρ ίου 1940 έω ς τις 21 Α πριλίου το υ 1941, ό τα ν είχ ε μ ε τα σ τα θ μ εύ σ ε ι στο ε ν λόγω σ χολείο. Οι α ν α μ νή σ εις και οι α φ η γ ή σ εις τω ν π αλαίμαχω ν α ερ ο π ό ρ ω ν που π α ρ α β ρ έθ η κα ν στα απ οκα λυπ τήρια τη ς π λάκας και στη μ ό νιμ η ισ τορική φ ω τογρ α φ ική έκ θ εσ η (προσ φορά το υ α ρ χείο υ τ η ς ΕΕΕΣ « Κ υ ρ ή κειο ν» ) π ρ οκά λεσ α ν το έκ δ η λ ο ε ν δ ια φ έ ρ ο ν τω ν παιδιώ ν για π ερ α ιτέρ ω γνώ ση. Ετσι, ο δ ιε υ θ υ ν τή ς το υ σ χολείου Γεώ ργιος Π ασπαλιάρης και οι δ ιδά σ καλοι Ε υα νθία Γεω ργακοπ ούλου και Σ τυ λ ια ν ό ς Μ π ο υ μ π ο υ ρ έκα ς α π ηύ θ υ να ν π ρόσκληση σ το ν Παν.Συ.Β.Α. για τη ν π ραγματοπ οίησ η τη ς ομιλίας, π ρ ο κειμ έν ο υ να κ α λ υ φ θ ε ί το κενό σ τη ν ύλη το υ βιβ λίου τ η ς ισ τορίας που α ν α φ έ ρ ε τα ι στη μάχη τη ς Κ ρ ή τη ς, αλλά και για να π λ η ρ ο φ ο ρ η θ ο ύ ν σι μ α θ η τέ ς σ χ ετικά μ ε τ η ν τοπ ική ισ τορία τη ς π ερ ιο χ ή ς τ ο υ ς και τη ν α ν α γ κα ιό τη τα ύ π α ρ ξης α ερ ο δ ρ ο μ ίο υ σ τη ν Αργολίδα.

Κ ύριος ο μ ιλ η τή ς ή τα ν ο π ρ ό εδ ρ ο ς το υ Παν.Συ.Β.Α. Μ ιχαήλ Α νθ ιμ ο ς (τ. κ υ β ε ρ ν ή τ η ς ΟΑ), και ο ε ιδ ικ ό ς γ ρ α μ μ α τέα ς το υ σ υ νδ έσ μ ο υ ο οπ οίος α ν έ π τυ ξε τ ο θ ε ω ρ η τικ ό μ έρ ο ς το υ θ έ μ α το ς , με κ ε ίμ ε ν α και άγνω σ το φ ω το γρ α φ ικό υ λικό και σ το ιχεία από το α ρ χείο τη ς ΕΕΕΣ « Κ υ ρ ή κειο ν» . Α κ ο λ ο ύ θ η σ ε η π ροβολή το υ ισ το ρ ικο ύ ν το κ υ μ α ν τέ ρ το υ Π ο λεμ ικο ύ Μ ου σ είο υ Α θη νώ ν με τίτλ ο «Κ ρ ή τη - Η μάχη και η κα το χή από το υ ς Γερμανούς». Τέλος, π ρ α γ μ α το π ο ιή θ η κε για πρώ τη φ ο ρ ά σ τη ν Ε λλάδα η παρουσίαση όλω ν τω ν α ν τιμ α χ ό μ ενω ν π λευρώ ν, από τα μ έλη τη ς Ε λλ η νική ς Κ ο ιν ό τη τα ς Α ερ ο σ φ α ίρ ισ η ς Β' ΠΠ, τα οποία ή τα ν ε ν δ ε δ υ μ έ ν α με σ το λ έ ς Ε λλήνω ν, Β ρ ετα νώ ν και Γερμανώ ν α λ εξιπ τω τισ τώ ν και Κ ρητώ ν μ αχητώ ν, φ έ ρ ο ν τε ς ακριβή ο μ ο ιώ μ α τα οπλισμού. Π α ρ ά λλη λα λ ε ιτο ύ ρ γ η σ ε σ τα τική έ κ θ ε σ η μ ε ό λο το ν εξο π λισ μό που έ φ ε ρ α ν οι α ν τιμ α χ ό μ εν ες π α ρ α τά ξεις. Το ε ν δ ια φ έ ρ ο ν τω ν παιδιώ ν και τω ν γ ο νέω ν το υ ς ή τα ν έν το ν ο . Α ξίζει, ωστόσο, να σ η μ ειω θ εί η θ λ ιβ ε ρ ή απουσία το υ ΓΕΑ και τη ς Σ χολής Ικάρων, όπως σ υνέβη και σ τις δ ύ ο εκδ η λ ώ σ εις Τιμής και Μ ν ή μ η ς τη ς 16ης Μ αϊου και τη ς 8ης Ιουνίου, παρά τ η ν επίσημη πρόσκληση που το υ ς είχ ε α π ευ θ υ ν θ εί. Η δ ιεύ θ υ ν σ η το υ 2ου Δ η μ ο τικ ο ύ Σ χο λείο υ Α ργο υ ς, με επ ίσ ημη επ ισ τολή τ η ς π ρος το ν Α /ΓΕ ΕΘ Α σ τρ α τη γό Μ ιχαήλ Κω σταράκο, έ χ ε ι α ιτη θ ε ί τη ν α δ ελφ ο π ο ίη σ η το υ σ χολείου μ ε τη Σχολή Ικάρων, π ρ ο κειμ έν ο υ έτσ ι να κα λ υ φ θ εί το ισ το ρ ικό κενό στη λ ε ιτο υ ρ γ ία τ η ς Σχολής Α ερ ο π ο ρ ία ς κα τά τ ο ν Ε λλη νο ϊτα λ ικό και τ ο ν Ε λλ η νο γ ερ μ α νικό π ό λεμ ο, καθώ ς και για τη ν το π ο θ έτη σ η ε ν ό ς α ερ οπ λά νου ε ν τ ό ς το υ χώ ρου το υ σ χολείου, ως σ τα τικο ύ ε κ θ έ μ α τ ο ς , π ρ ο κειμ έν ο υ το ισ τορ ικό κτίρ ιο , μ ε τη ν ήδη υ φ ισ τά μ εν η φ ω το γρ α φ ική έκ θ ε σ η , να ε ξ ε λ ιχ θ ε ί σε Μ ο υ σ είο Ισ το ρ ική ς Α ερ ο π ο ρ ική ς Μ ν ή μ η ς για τ η ν Α ργολίδα, αλλά και π ροώ θησ ης τ η ς α ερ ο π ο ρ ικ ή ς ιδ έα ς γ ε ν ικ ό τε ρ α .

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΑΥΣΤΡΑΛΗΝ ΑΠΟΓΟΝΩΝ ΒΕΤΕΡΑΝΟΝ ΣΤΗ ΧΗΡΑ ΜΑΣ Το γ ρ α φ είο τα ξιδ ίω ν M ilitary Histrory Tours από τη ν Α υσ τραλία μ ε επ ικ εφ α λ ή ς το ν σ υ ντα γμ α τά ρ χη ε.α. Γκράχαμ Φ λήτον, π ραγματοπ οίησ ε και φ έ το ς εκδ ρ ο μ ή στη χώρα μας με π ληθώ ρα απογόνω ν β ετερ ά ν ω ν π ολεμισ τώ ν και μ ε λ ε τη τώ ν τη ς σ τρ α τιω τική ς ισ τορίας, και επ ισ κ έφ θ η κ ε τις π ερ ιο χ ές όπου έδ ρ α σ ε η 6η Α υσ τραλιανή και η 2η Ν εο ζη λα νδ ική Μ ερ α ρ χία κατά τη γ ερ μ α νική εισ βολή το ν Απρίλιο το υ 1941. Το

6 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

π ρόγραμμα τω ν π ερ ιηγήσ εω ν π ερ ιελ ά μ β α νε τ ο συμμαχικό κο ιμ η τή ρ ιο στο Φ άληρο, το ν Μπράλο, τη ν Καλαμπάκα, τη ν π ερ ιοχή το υ Ο λύμπου, τις Θ ερ μ ο π ύ λες, τη Φλώρινα, τη ν Κ ρήτη, αλλά και το Κ ατάκω λο Η λείας, όπου επ ισ κέφ θ η κα ν το Μ ο υ σ είο Κ ο ρ εα τικο ύ Π ο λέμ ο υ το υ Κ ω νσ ταντίνου Φ άρου. Ο τ ε λ ε υ τ α ίο ς π α ρ έθ εσ ε δεξίω σ η π ρος τιμ ή ν το υ ς και το υ ς ξεν ά γ η σ ε στα ε κ θ έ μ α τα , ενώ είχαν τη ν ευ κα ρ ία για μια σ ύ ντο μ η β ό λτα με

Οι Α υ σ τρ α λ ο ί α π όγονοι β ετερ ά ν ω ν σ το Μ ο υ σ είο Κ ο ρ εα τικ ο ύ Π ο λέμ ο υ .

τ ο Daimler Dingo το υ Συλλόγου Δ ια τήρ ησ ης Ισ τορικώ ν Οχημάτων.

ΓΙΝΕΤΕ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Θ έ λ ε τε να σ υ μ μ ετά σ χετε στη σ υντα κτική ομάδα το υ κορυφαίου ελλη νικο ύ π εριοδικού σ τρ α τιω τικής ιστορίας; Αν έ χ ε τ ε κα λές γνώ σεις και πλούσιο αρχείο/βιβλιοθήκη σε θ έμ α τα σ τρατιω τικής ιστορίας, ευ χέρ εια σ ύ ντα ξη ς και επαρκή γνώση μιας ξέ ν η ς γλώσσας (κατά προτίμηση τη ς αγγλικής), μη δισ τά σ ετε να μας σ τείλ ε τε το 6ιογραφικό σας σημείωμα μέσω e-mail στο in fo @ g n o m o n p u b ljc a tio n s .g r ή μέσω fax στο 210 9737070.

ΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Ε κθεσ η παλαιών χαρτών, μέσω τω ν οποίων π αρουσιάζεται η ιστορία τη ς Μ α κεδ ο νία ς μας ανά το υ ς αιώνες, εγ κα ινιά σ τη κε στις 28 Μαΐου στο Μ έγαρο Εϋνάρδου. Ο τίτλ ο ς τ η ς έ κ θ εσ η ς είναι «Μ ακεδονία. Χ αρτογραφ ία και Χάρτης της Μ ακεδονίας του 18ου αιώνα. Ιστορία, 15ος-18ος αιώνας», ενώ α ξίζει να σ η μειω θ εί ό τι έχο υ ν π ραγμ α το π ο ιη θ εί ά λλες τέσ σ ερις π αρόμοιες εκδηλώ σ εις, οι οπ οίες ή τα ν α φ ιερ ω μ έν ες σ την ιστορική πορεία διαφόρω ν π εριοχών τη ς Ελλάδας όπως η Κ ρήτη, η Π ελοπ όννησ ος, τα Επτάνησα, οι Κ υκλά δες, τα Δ ω δεκάνησ α και τα νησιά το υ Α νατολικού Αιγαίου. Σκοπός τη ς νέα ς έκ θ εσ η ς είναι να α ν α δ ειχ θ ο ύ ν οι χ ά ρ τες τη ς π εριόδου από το ν 14ο ως το ν 18ο αιώνα, ως τεκ μ ή ρ ια για τη ν ιστορία τη ς π εριοχής, συμπ ληρώ νοντας ήδη υπάρχουσες ισ τορικές πηγές. Η Μ α κεδονία δ ε ν προσήλκυσε ιδ ια ίτερα τ ο εν δ ια φ έρ ο ν τω ν χαρτογράφω ν τη ς υπό εξέτα σ η π εριόδου, μ ε α π ο τέλεσ μ α οι χ ά ρ τες τη ς να είναι πιο σπάνιοι. Σ ε α υ τό σ υ νέβ α λε επίσης το γ εγο ν ό ς ό τι τα δ ιο ικητικά όριά τη ς μ ετα β ά λ λο ν τα ν συχνά. Η έκ θ εσ η διορ γα νώ θηκε υπό τη γ εν ικ ή επ ιμ έλεια το υ Β ίκτω ρος Θ. Μ ελά και τη ν επ ισ τημονική επ ιμ έλ εια τ η ς Λ εο νό ρ α ς Ναβάρι, σε σ τεν ή συνεργασία με τη ν Α γιο ρειτική Χ α ρτο θ ήκη , τη Β ιβλιο θ ή κη τη ς Β ουλής τω ν Ελλήνω ν και τη ν Εθνική Β ιβλιο θήκη τη ς Ε λλάδος, και θ α δια ρκέσ ει ______ . .... μέχρ ι το ν Ιανουάριο το υ 2014. I

ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΤΟΜΟΣ No 45 ΜΗ ΤΟΝ ΧΑΣΕΤΕ! Κ υ κ λο φ ο ρ εί στα π ερ ίπ τερ α ο τό μ ο ς No 45 μ ε τα σ υ λ λ εκ τικ ά τε ύ χ η 190 και 191 το υ π ερ ιο δ ικο ύ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Οσοι α να γνώ σ τες δ εν έχο υ ν στη β ιβ λ ιο θ ή κη το υ ς τα δύ ο α υ τά τε ύ χ η , μπ ορούν να τα π ρ ο μ η θ ε υ το ύ ν σ τη ν ειδ ική τιμ ή τω ν 4,90 ευρώ , α ν τί τη ς κα νονική ς τω ν 8 ευρώ .

Τ ώ ρ α η ΓΝΩΜΩΝ Εκδοτική και τα π ερ ιο δ ικά ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ και ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ π ρ ο σ φ έρ ο υ ν τη δ υ ν α τό τη τα σε ό λ ο υ ς το υ ς α να γνώ σ τες, όπ ου κι αν δ ια μ έν ο υ ν στην Ελλάδα, να π α ρ α γγέλλο υ ν βιβ λία και π ερ ιο δ ικ ά μ ε α ν τικ α τα β ο λή μέσ ω ΕΛΤΑ, χ ω ρ ίς χρέω σ η εξό δ ω ν α π ο σ το λή ς και μ ε έκπ τω σ η ίση μ ε το π οσ όν τ η ς δ ω ρ ο επ ιτα γ ή ς ( 6 € ) . Η π ρ ο σ φ ο ρ ά αυτή ισχύει για α γ ο ρ ές α ρ χ ικ ή ς α ξία ς 2 5 € και άνω και α φ ο ρ ά α π ο κλεισ τικά τις εκδ ό σ εις τη ς ΓΝΩΜΩΝ. Ο σ οι α να γνώ σ τες το επ ιθ υ μ ο ύ ν , μ π ο ρ ο ύ ν να επ ιλ έξο υ ν π α ρ α λα β ή το υ δ έ μ α το ς μ ε c o u rie r και μ ε χρέω σ η μό νο 5 € ευ ρ ώ για έ ξο δ α α π ο σ το λή ς, α ν ε ξα ρ τή τω ς β ά ρ ο υ ς δ έμ α το ς. • Α ν μια π α ρ α γγελία είνα ι α ρ χ ικ ή ς α ξία ς ίσης ή μ εγ α λ ύ τερ η ς τω ν 50 , 75 ή Ι0 0 € (α κ έ ρ α ιο π ολλα π λά σ ιο τω ν 2 5 € ) , μ π ο ρ εί να σ υ νο δ εύ ετα ι απ ό 2, 3 ή 4 π ρ ω τό τυ π α δ ω ρ ο επ ιτα γ ώ ν αντίσ τοιχα, ο π ό τε η έκπ τω σ η ισ ο δ υ να μ εί μ ε 12, 18 ή 2 4 € . • Η δ ω ρ ο επ ιτα γ η δ εν σ υνδυάζεται μ ε ά λ λες π ρ ο σ φ ο ρ ές τη ς ΓΝΩΜΩΝ • Π Ρ Ο Σ Ο Χ Η : Ο ι α να γνώ σ τες θα π ρέπ ει να σ υ μ π λη ρ ώ σ ο υ ν και να τα χ υ δ ρ ο μ ή σ ο υ ν το π ρ ω τό τυ π ο τη ς δ ω ρ ο επ ιτα γ ή ς μ α ζί μ ε τη φ ό ρ μ α π α ρ α γγελία ς. Φ ω το α ντίγρ α φ α ή απ ο σ το λή μ ε fa x και e -m a il δ εν γ ίν ο ντα ι δ εκτά . Ε νη μ ερ ω θ είτε για ό λ ες τις σ ειρ ές β ιβλίω ν τ η ς ΓΝΩΜΩΝ και επ ιλ έξτε αυ τά π ου σας εν δ ια φ έρ ο υ ν , μ ε μ ια επ ίσ κεψ η σ την ισ τοσ ελίδα μ α ς www.gnomonpublications.gr (εν ό τη τα Β ΙΒ Λ ΙΑ ).

Κόψτε το ημισέλιδο, συμπληρώστε και ταχυδρομήστε τη δωροεπιταγη και τη ψόρμα παραγγελίας που θα βρείτε στο πίσω μέρος της σελίδας στη διεύθυνση:

ΓΝΩΜΩΝ Εκδοτική, Λέσβου 14, Ι7237 Δάφνη

C' " *SV ÜS

ΘΕΡΙΝΕΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ

Δ Ο Ρ Ο Ε Π ΙΤ Α Γ Η 6 € Η δωροεττιταγή δεν συνδυάζεται με άλλες προσφορές της

Λόγω τω ν θ ερ ινώ ν διακοπών τα γρα φ εία τ η ς ΓΝΩΜΩΝ θα π αραμείνουν κλεισ τά από τις 12 έω ς τις 16 Α υγούστου. Η αλληλογραφία και οι π αρ αγγελίες θ α π αραλαμβάνονται κανονικά. Ε υχόμαστε σε όλους το υ ς αναγνώ στες Καλό Καλοκαίρι!

ΓΝΩΜΩΝ

Ισχύει για αγορές αρχικής αξίας 2 5 € και άνω

Ο Ν Ο Μ /Μ Ο ...................................................................

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΠΑΝΙΟΥ WILDCAT

Ο Δ Ο Σ....................................................... ΑΡΙΘΜΟΣ.. Π Ο ΛΗ ............................................................Τ.Κ.......... ΤΗ Λ Ε Φ Ω Ν Ο

(απαραιτήτως)............................................................

E-MAIL.......................................................... ΑΦΜ

Σ ε ε ξ έ λ ιξ η β ρ ίσ κ ετα ι από τ ο ν ορ γα νισ μό Ulster Aviation Society (UAS) στη β ό ρ εια Ιρ λανδία ένα π ρόγραμμα α π οκα τάσ τασ ης εν ό ς σπάνιου μ α χ η τικο ύ Grumman Wilcat, σ τη ν έκδ ο σ η M artlet Mk V (W ildcat Mk V) τ η ς Β ρ ετα ν ικ ή ς Α ερ ο π ο ρ ία ς Ν α υ τικο ύ FAA (Fleet Air Arm). Το μ α χ η τικό μ ε σ ειριακό α ρ ιθ μ ό JV482 ή τα ν ένα από τα 312 FM1 που κ α τα σ κευ ά σ τη κα ν από τη ν Eastern A ircraft Division τ η ς General Motors για τις α ν ά γ κ ες τη ς FAA. Η έκδ ο σ η FM-1 ή τα ν π αρόμοια μ ε το F4F-4, αλλά μ ε τέσ σ ερ α π τερ υ γ ικ ά π ο λυ βό λα τω ν 0,50 in και δύο π τε ρ υ γ ικ ο ύ ς φ ο ρ ε ίς για τη μ ε τα φ ο ρ ά β ο μ βώ ν τω ν 250 Ib. Το α ερ ο σ κά φ ο ς π ιθ α νό τα τα π α ρ α δ ό θ η κε στα τ έ λ η 1943 ή σ τις α ρ χ ές το υ 1944. Ε ν τά χ θ η κ ε σε υπ ηρεσ ία στη Μ οίρα 882 τ ο ν Ιούλιο το υ 1944 σ το α ερ ο π λα νο φ ό ρ ο «Searcher» και σ υ μ μ ε τε ίχ ε στη συμμαχική απόβαση στη νό τια Γαλλία το ν Α ύγουσ το το υ 1944. Μ ετά τη ν απόβαση, τ ο α ερ ο π λ α νο φ ό ρ ο α ν α π τύ χ θ η κ ε στο Α ιγαίο και το ν Ο κτώ β ρ ιο το υ 1944 ε π έσ τρ εψ ε στο Μ π ά λιχα λμπ ερ τ στη Β όρ εια Ιρλανδία. Μ έχ ρ ι το τ έ λ ο ς το υ 1944, η Μ οίρα σ υ μ μ ε τε ίχ ε σε π ρ όγραμμα εκπ α ίδ ευ σ η ς. To JV482 έ φ ε ρ ε τ ο ν κω δικό 6C (6 ή τα ν ο κω δικός τ η ς μ ο ίρ α ς και C το α ερ ο σ κά φ ο ς). Την π α ρ α μονή τω ν Χ ρ ισ το υ γ ένν ω ν το υ 1944, το JV482 π ρ α γμ α το π ο ίη σ ε δ ύ ο π τή σ εις. Η π ρώ τη ή τα ν μια εκ π α ιδ ευ τικ ή απ οστολή αναγνώ ρισ ης και η δ ε ύ τε ρ η , αργά το ίδιο απ όγευμα, ή τα ν και η τ ε λ ε υ τ α ία το υ , καθώ ς ο κ ιν η τή ρ α ς Pratt & W hitney R-1830 τυ λ ίχ θ η κ ε σ τις φ λ ό γ ες . Ο π ιλό το ς Π ή τερ Λ οκ ε κ τ έ λ ε σ ε μια υ π ο δ ειγ μ α τική προσθαλάσσωση στη λ ίμ ν η Π ό ρ τμ ο ρ , κάθω ς οι π ρ ο σ π ά θ ειές το υ για να κ ερ δ ίσ ει ύψ ος α π ο δ είχθ η κα ν ά κα ρπ ες. Το α ερ ο σ κά φ ο ς π α ρ έμ ειν ε σ το ν β υ θ ό τη ς λ ίμ ν η ς επί 40 έ τ η , μ έχ ρ ι το ν Α πρίλιο το υ 1984 και τη ν α νέλκυ σ ή το υ από έν α ε λ ικ ό π τε ρ ο Lynx τη ς 665 Μ οίρας τ η ς Β ρ ε τα ν ικ ή ς Α ερ ο π ο ρ ία ς Σ τρ α το ύ . Σ τις 28 Σ επ τεμ β ρ ίο υ 2005 τ ο α ερ ο σ κά φ ο ς μ ε τα φ έ ρ θ η κ ε σ τις εγ κ α τα σ τά σ εις τη ς UAS, όπου άρχισαν οι ερ γα σ ίες απ οκα τάσ τασ ης.

...........

(αν επιθυμείτε τ ιμολ όγιο ).............................................................

ΔΟΥ................................................................................

ΦΟΡΜΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑΣ Μ Λ I Π α ρ α κα λ ώ να μου α ττοσ τείλετε μ ε α ν τικ α τα β ο λή Γ Ν / λ Ι τα βιβ λία / τεύ χ η που σ η μ ειώ νω π α ρ α κά τω . Δ εν στέλνω χ ρ ή μ α τα τώ ρ α . Θ α π λη ρώ σ ω κα τά τη ν π α ρ α λα β ή το υ δ έμ α το ς. Α π ό τη σ υ νο λική α ξία τη ς π α ρ α γγελία ς, α φ α ιρ έσ τε το π οσ όν τ η ς δ ω ρ ο επ ιτα γ ή ς / δ ω ρ ο επ ιτα γώ ν π ου εσ ω κλείω . Επιλέξτε τον τρόπο αποστολής του δέματος __ Α π οσ τολή μέσω ΕΛΤΑ __ Α π οσ το λή με c o u rie r

(χω ρίς χρέω οη τα χυδρομικώ ν)

(πληρώ νω μόνο

5€

για έξοδα αποστολής)

ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ / ΤΕΥΧΟΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ

ΤΙΜΗ

I 2 3 4 5 6 7 8

To JV482 κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης. Το επόμενο σημαντικό στάδιο είναι η τοπ οθέτηση της πτέρυγας.

9 ΙΟ

To JV482 στην επιφάνεια της λίμνης κατά τη διάρκεια της ανέλκυσης τον Απρίλιο του 1984.

11

A

12 13 14 15 ΣΥΝΟΛΟ (ΑΡΧΙΚΗ ΑΞΙΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑΣ) ΕΚΠΤΩΣΗ ΔΩΡΟΕΠΙΤΑΓΩΝ ΕΞΟΔΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΜΕΣΩ ΕΛΤΑ ΕΞΟΔΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ME COURIER (5€) ΤΕΛΙΚΟ ΠΟΣΟ ΑΝΤΙΚΑΤΑΒΟΛΗΣ

ΔΟΡΕΑΝ

ΜΗΠΩΣ ΔΕΝ ΒΡΙΣΚΕΤΕ ΠΑΝΤΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΤΟ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΣΑΣ; Για τη ν κα λύ τερ η εξυ π η ρ έτη σ ή σας, ζ η τά τε πάντα το π εριοδικό από το ίδιο π ερίπ τερο ή κατάσ τημα και εν η μ ερ ώ σ τε το ν ιδ ιο κτή τη το υ για τη ν π ρόθεσή σας να α γο ρ ά ζετε και τα επ όμενα τε ύ χ η από εκεί. Μ π ο ρ είτε επίσης να τη λ εφ ω ν είτε στα γρα φ εία τ η ς ΓΝΩΜΩΝ, στο 2109758090, επ ισ ημαίνοντας τα σ ημεία ή τις π ερ ιο χές όπου η διανομή μέσω το υ Π ρ ακτορ είου είναι π ροβληματική.

.ν

ΠΟΣΟ ΑΜΦΙΒΟΛΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΑΑΟΝ ΤΟΝ ΑΡΜΑΤΠΝ ΜΑΧΗΣ; Ενα αφ ιέρω μα το υ BBC για τα 70 χρόνια από τη μάχη το υ Κούρσκ, που έχει κα τα γρ α φ εί ως η μ εγ α λύ τερ η αρματομαχία στην ιστορία και η οποία έ γ ε ιρ ε τη ν πλάστιγγα υπέρ τω ν Σ οβιετικώ ν, θ έ τ ε ι ένα εν δ ια φ έρ ο ν ερώ τημα: θ α δ ιε ξα χ θ ε ί π οτέ ξανά στο μ έλ λο ν μια τόσ ο μεγάλη αρματομαχία, ή μήπως τα άρματα μάχης δ εν είναι π λέον αναγκαία σ την επ οχή μας; Στη μάχη το υ Κούρσκ έλα βα ν μ έρ ο ς 3.000 γερμ α νικά τεθω ρ α κισ μένα εν α ντίο ν διπλάσιου αριθμο ύ σοβιετικών. Το άρμα μάχης θ εω ρ είτα ι μ έχρ ι σ ήμερα βασικό μ έρ ο ς τω ν Ενόπλων Δυνάμεω ν στις π ερ ισ σ ότερ ες χώ ρες, και, σύμφωνα μ ε το Δ ιε θ ν ές Ινσ τιτο ύ το Σ τρ α τη γικώ ν Μ ελετώ ν, υπάρχουν 60.000 εν εν ερ γ εία άρματα μάχης. Κ ατά τη διά ρκεια το υ Ψ υχρού Π ολέμου, χ ιλιά δες τεθω ρ α κισ μένα είχαν το π ο θ ε τη θ ε ί κο ν τά στη Δ υτική και σ τη ν Α νατολική Γερμανία, έτο ιμ α για π ιθανή εισ βολή ή ως α μ υ ντική δύναμη σ την π εδιάδα τη ς βόρ εια ς Ευρώπης. «Δ εν υπάρχει αμφ ιβολία ό τι τα τεθω ρ α κισ μένα θ α απ οτελούσ αν ένα από τα κύρια μέσα για εισβολή ή μια μ έθ ο δ ο ς άμυνας», δήλω σε σ την έρ ευ να το υ BBC ο Μ άικλ Κ όντνερ, δ ιευ θ υ ν τή ς σ τρατιω τικώ ν επιστημώ ν στο Royal United Services Institute. Ως κορυφαία ιστορικά π αραδείγματα τη ς α π ο τελ εσ μ α τικό τη τα ς το υ όπλου προβάλλονται τόσ ο η κατασ τολή τη ς εξέγ ερ σ η ς σ την Ο υγγαρία το 1956 από το υ ς Σ ο β ιετικο ύ ς, με αποστολή εκα το ντά δ ω ν τεθω ρ ακισ μένω ν στη Β ουδαπ έσ τη, αλλά και ο π ό λεμ ος το υ Γιόμ Κιπούρ το 1973, ό τα ν η Α ίγυπ τος και η Συρία επ ιτέθ η κ α ν στις ισ ραηλινές δυνάμεις, όπου ενεπ λάκησαν π ερισ σότερα από 3.000 τεθω ρακισ μένα. Οι ΗΠΑ και το Η νω μένο Βασίλειο χρησιμοποίησαν επίσης άρματα μάχης για τη ν απ ελευθέρω σ η το υ Κ ο υ β έιτ τ ο 1991 και π ρ οκειμένο υ να εισ βάλουν στο Ιράκ τ ο 2003. Ω στόσο, σύμφωνα με τ ο BBC, οι επ ιθ έσ εις από τεθ ω ρ α κισ μένα π ερ ιορ ίζο ντα ι σ υνήθω ς σε γεω γραφικά

επ ίπ εδ ες π εριοχές, όπως σ την έρ η μ ο . Σ τις ζ ο ύ γ κ λ ες το υ Β ιετνά μ και στα βουνά το υ Αφγανιστάν, τα ελ ικό π τερ α έχουν α π ο δ ειχθ εί πολύ πιο α π οτελεσ ματικά. Μ ετά το τέ λ ο ς το υ Ψ υχρού Π ολέμου, τ ο ΝΑΤΟ μείω σε δραστικά το ν α ρ ιθ μ ό τω ν τεθ ω ρ α κισ μένω ν το υ . Η Γερμανία δ ιέ θ ε τ ε 4.000 άρματα μάχης και η Β ρετα νία και η Γαλλία π ερισ σ ότερα από 1.000 η καθεμία. Σήμερα, α ν τίθ ετα , ο α ρ ιθ μ ό ς το υ ς δ εν ξεπ ερ ν ά το ένα τ έ τα ρ το ή το ένα τ ρ ίτο τη ς αρχικής το υ ς δύναμης. Φ έτο ς τα τε λ ε υ τα ία άρματα μάχης τω ν ΗΠΑ «αποχώρησαν» από τη ν Ευρώπη. Το 2003, η καναδική κυ β έρ νη σ η ανακοίνω σε ό τι επ ιθυμούσ ε να απ αλλαγεί από τα άρματα Leopard 1. Ωστόσο, α υ τή η π ολιτική τη ς α ντισ τρ ά φ η κε α ρ γό τερα , και εξα ιτία ς τη ς εμ π λο κή ς τη ς στο Αφγανιστάν, και έτσ ι π ρ ο μ η θ εύ θ η κ ε δ ε κ ά δ ε ς Leopard 2. Ε κτό ς Ευρώπης, όμω ς, σύμφω να με το ρ επ ορ τάζ το υ BBC, τα τεθ ω ρ α κισ μένα α υ ξάνονται. Σ τη Μ έση Ανατολή, η Σαουδική Α ραβία ανα β α θμίζει τα α μ ερ ικα νικά Μ1 και τ ο Κατάρ εξο π λίσ τη κε μ ε Leopard 2. Η Κίνα α ντικα θ ισ τά τ α άρματα μάχης τη ς , η Ν ότια Κ ορέα είναι α υ τά ρ κη ς, ενώ η Ινδία και το Πακιστάν δ ια θ έτο υ ν ήδη μεγάλο αριθμό τεθω ρακισ μένω ν. Οι ασ ιατικές χώ ρες, χωρίς να έχουν κάποια παράδοση στα τεθ ω ρ α κισ μένα , ενισ χύουν π λέον τις δ υ νά μ εις το υ ς μ ε ά ρματα μάχης - για π αράδειγμα, η Σιγκαπούρη και η Ινδονησία έχο υ ν επ ιλ έξει τα Leopard 2, ενώ η Μαλαισία έχ ε ι π α ρ α γγείλει ά ρ μ α τα από τη ν Πολωνία. Μ έσω τ η ς ο ρ θ ή ς το υ ς χρήσ ης -με π εζικό, π υροβολικό, μηχανικό και ενα έρ ια υπ οσ τήριξη- τα ά ρ μ α τα μάχης εξα κ ο λ ο υ θ ο ύ ν να α π ο τελο ύ ν ένα κρίσιμο όπλο το υ σ τρατού, α ν α φ έρ ει στο BBC ο πρώην α ξιω μ α τικό ς τω ν ΗΠΑ Ρ όμπ ερτ Φόρκζικ, σ υγγραφ έας το υ υπό έκδοση βιβλίου για τη μάχη το υ Κούρσκ. Η σ ύγχρονη τεχνο λο γία , όπως η δ υ ν α τό τη τα ν υ κ τε ρ ιν ή ς όρασης, δ ίν ει στα άρματα ένα σ ημαντικό π λ εο νέκτη μ α σε σχέση μ ε τα

Γερμανικό άρμα μάχης Tiger στο Ανατολικό Μέτωπο.

τεθ ω ρ α κισ μένα το υ Β ’ Π αγκοσμίου Π ολέμου. Α ξίζει να α ν α φ ερ θ εί ό τι π ολλές χώ ρες που έχο υ ν εμ π λα κεί σε π ο λέμ ου ς στο π α ρ ελθ ό ν δ ια θ έ το υ ν τερ ά σ τιο α ριθμό τεθω ρακισ μένω ν. Χ αρα κτηρισ τικά α ν α φ έρ ετα ι η Ινδία, μ ε 3.250 άρματα μάχης και το Πακιστάν μ ε 2.400. Στη Μέση Ανατολή, η Α ίγυπ τος δ ια θ έ τε ι 2.500 και η Συρία 3.000, ενώ το Ισραήλ (μ ε 500 σε εν ερ γ ό υπηρεσία και άλλα 2.000 στις δ ιά φ ο ρ ες βάσεις) έχ ε ι χρησ ιμοπ οιήσ ει π ολλάκις τεθ ω ρ α κισ μένα σε π ρόσ φ ατες συγκρούσεις. Η Ελλάδα δ ια θ έ τε ι περίπου 1.400 άρματα μάχης έν α ν τι π ερισ σότερω ν από 3.000 τη ς Τουρκίας. Σ ε περίπτωση υ π ο θ ετικ ή ς σύγκρουσης, η Κίνα δ ια θ έ τε ι τη διπλάσια π οσ ότητα αρμάτω ν από οπ οια δήπ οτε άλλη χώρα (7.450), ενώ η Ρωσία π ερ ιο ρ ίζετα ι στα 3.300. Παρόλα αυτά, η π ιθ α νό τη τα να δ ιε ξα χ θ ε ί αρματομαχία μ ε τα ξύ Β όρ εια ς (3.500) και Ν ότιας Κ ορέας (2.500) είναι πολύ μεγα λύ τερ η . Το δημοσ ίευμα κα τα λή γει ό τι στις μάχες το υ μ έ λ λ ο ν το ς τα άρματα μάχης δ εν θ α έχο υ ν καμία σχέση μ ε τα ρωσικά Τ-34 και τα γερ μ α νικά Tiger τη ς μάχης το υ Κούρσκ, καθώ ς η σ τρατιω τική τεχ νο λ ο γία έχει π ραγματοπ οιήσ ει αλματώ δη π ρόοδο, με τα μη επ ανδρω μένα τεθ ω ρ α κισ μένα (land drones). Βέβαια δ ε ν είναι η πρώτη φ ορά που διά φ οροι «ειδικοί» και μη π ροβλέπ ουν τη ν απαξίωση τω ν βαρέω ν αρμάτω ν μάχης, με το ν επ ό μ ενο π ό λεμ ο να το υ ς δ ια ψ εύδει.

Η ΟΙΚΙΑ ΤΟΥ ΠΑΥΑ0Υ ΜΕΑΑ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ Η οικονομική κρίση δ εν είχ ε ως θ ύ μ α τα μόνο το υ ς π ο λίτες τη ς χώρας μας, αλλά και το εν δ ια φ έρ ο ν για τ α ιστορικά μνημεία. Ενα σ ημαντικό οίκημα, το σπίτι τη ς ο ικο γένεια ς το υ μακεδονομάχου Παύλου Μ ελά στην Κηφισιά κα τα ρ ρ έει από τη φ θορ ά και τη ν εγκα τά λειψ η, ενώ η εφ ορ ία έχ ει ο δ ηγήσ ει σε απόγνωση τη ν κληρονόμο και θ εμ α το φ ύ λ α κα τη ς ιστορίας του. Οπως δήλω σε σ τον «Τύπο τη ς Κ υριακής» η εγ γο ν ή το υ Παύλου Μ ελά Ναταλία Ιωαννίδη, σ υνταξιούχος το υ ΙΚΑ που ζει σήμερα δίπλα στο ερειπ ω μένο σπίτι, για το έ τ ο ς 2010 κ λ ή θ η κε να πληρώ σει 5.700 ευρώ σ την εφορία. Η απόγονος το υ μακεδονομάχου

αξιω ματικού, ό τα ν ερ ω τή θ η κ ε τι θ α κάνει ό τα ν κ λ η θ εί να π ληρώσει το ν φ όρο α κίνη τη ς π εριουσίας για τα επ όμενα έτη , απάντησε με αξιοπρέπεια: «Ε ννοείται ό τι σε μια εποχή όπως αυτή που ζούμε, δ ε ν θ α μπορούσα να έχω τη ν αξίωση από το κρ ά το ς να δίνει χ ρ ή μ α τα για τη συντήρηση και τη ν ανάδειξη εν ό ς μ νη μ είο υ που έχ ει κη ρ υ χ θ εί επίσημα ως ιστορικό. Θα ή τα ν απ όλυτα δ ικα ιο λο γη μ ένο ς όποιος αντιδρούσ ε λ έγο ν τα ς ό τι έτσ ι κό β ο ντα ι χρή μ α τα από τη δημόσια υγεία». Α υτό το οίκημα α π ο τελ εί μ ν η μ είο τη ς σ ύγχρ ονης ιστορίας μας. Οπως ορθά σχολίασε η Ναταλία Ιωαννίδη, οι επ ισ κέπ τες θ α π ρέπ ει να συνειδητοπ οιήσουν μέσα από

Το ερειπωμένο ιστορικό σπίτι του μεγάλου πατριώ τη μακεδονομάχου ανθυπολοχαγού Παύλου Μ ελά.

α υ τό τι σημαίνει «να εγκα τα λείπ εις έναν παράδεισο για να θυσιάζεσαι προς ό φ ελ ο ς τω ν π ιστεύω σου». Ομως, δυστυχώς, σήμερα φ α ίνετα ι ό τι έχ ει ξεχ α σ τεί ο Μ ελάς και η προσφορά το υ ...

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 9

Υ σ τερ ορ ω μα ϊκό π εζικό σ ε γραμμή μ ά χ η ς. Ενώπιον τη ς « φ ά λ α γ γ α ς» τω ν βαρ ιά οπλισμένω ν πεζώ ν δ ια κ ρ ίν ο ντα ι το ξ ό τ ε ς και α κ ο ν τισ τέ ς ελ α φ ρ ο ί π εζοί. Ο ρ ό λο ς το υ π εζικού είχ ε υ π ο β ιβ α σ τεί κ α τά τη δ ιά ρ κ εια το υ 5ου αιώνα, π αραχω ρώ ντας τη ν π ρ ω το κ α θ εδ ρ ία σ το ιππικό (δ η μ ο σ ιε ύ ετα ι μ ε τη ν ά δ εια τη ς M iniA rt/Plastim odellism o, w w w .p la.gr, colour p la te is co u rte sy o fM in iA rt).

ΠΑΝΤΕΛΗΣ A . Κ ΑΡΥΚΑΣ

395-455p.X.

OYNNOI Ml

M ini

Οι επιϋρομέζ ιου ΑττίΠα σιην ΑναιοΠικη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Η ιρυλή ίων θύννων, μια από tic npciiisc ασιατικές vouaöiKsc couHsc άφησε πίοω me μνήμεα τρόμου οιην Ευρώπη, ζωντανές έω ς σήμερα. Υπό ιην ηγεσία ίου ΑπίΠα, οι θύννοι σκόρπισαν ιον θάναιο και ιην καταστροφή οε όΠπ ιη ρωμαϊκή επικράτεια, σε Αύοη και Ανατολή. Ωοιόσο, η Ανατολική Αυτοκρατορία, η οποία θα μετεξελισσόταν σύντομα στο Βυζαντινό κρότοι:, θα κατάιρερνε τελικό, ύστερα από πολύ αίμα και θυσίες, να ανακόιμει την πορεία touc.

ι θ ύ ν ν ο ι ε ισ έ θ α λ α ν γ ια π ρ ώ τη φ ο ρ ά σ το έ δ α φ ο ς τ η ς Α ν α τ ο λ ικ ή ς Ρ ω μ α ϊ­ κ ή ς Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς τ ο 395 μ.Χ ., ε ξ α ν α το λ ώ ν . Ο υ ν ν ικ ά σ τίφ η ε π έ δ ρ α μ α ν απ ό τ η ν π ε ρ ιο χ ή τ η ς Α ρ μ ε ν ία ς , π ο λ ιό ρ κ η σ α ν τ η ν Ε δ ε σ σ α τ η ς Σ υ ρ ία ς κα ι τ η ν Α ν τιό χ ε ια , χ ω ρ ίς ε π ιτ υ χ ία , κ α ι έ φ θ α σ α ν μ έ χ ρ ι τ η ν Τ ύ ρ ο , Κ α τό π ιν ό ­ μ ω ς, ο κ ύ ρ ιο ς ό γ κ ο ς τ ο υ ς κ ιν ή θ η κ ε π ρ ο ς τ η ν Ε υ ρ ώ π η , μ έσ ω τ η ς σ η μ ε ­ ρ ιν ή ς Ο υ κ ρ α ν ία ς , π ρ ο σ ε γ γ ίζ ο ν τ α ς τ η Μ υ σ ία , μ ια π ε ρ ιο χ ή π ο υ ε κ τ ε ι ν ό τ α ν απ ό τ η σ η μ ε ρ ιν ή δ υ τ ικ ή Ο υ κ ρ α ν ία μ έ χ ρ ι τ η ν α ν α τ ο λ ικ ή Σ ε ρ β ία κ α ι α π ό τ η σ η μ ε ρ ιν ή Β λ α χ ία τ η ς Ρ ο υ μ α ν ία ς μ έ χ ρ ι τ η β ό ρ ε ια Β ο υ λ γ α ρ ία κ α ι μ έ ρ ο ς τ ο υ κ ρ α τ ιδ ίο υ τ ω ν Σ κοπ ίω ν.

Ο

Χ α ρ α κ τικ ό το υ ν τε Ν εβ ίλ , που εικ ο ν ίζει θ ύ ν ν ο υ ς ελ α φ ρ ο ύ ς ιπ πείς να ε π ιτίθ ε ν τα ι μ ε ά γ ρ ιες π ο λεμ ικ ές κ ρ α υ γ ές . Η έφ ο δ ο ς των βάρβαρω ν Α σιατώ ν π ολεμ ισ τώ ν ασφαλώ ς π ροκα λουσ ε τρ ό μ ο σ το υ ς αντιπ ά λους το υ ς .

Ε χ ο ν τα ς ε ν ισ χ ύ σ ε ι τ ο υ ς π ε ρ ίφ η μ ο υ ς ε λ α ­ φ ρ ο ύ ς ιπ π είς τ ο υ μ ε Γ ε ρ μ α ν ο ύ ς π ε ζ ο ύ ς -σ υ μ μ ά χ ο υ ς κα ι υ π ο τ ε λ ε ίς - ε ισ έ β α λ ε σ τη Μ υ σ ία , μ ε σ κ ο π ό ν α τ η ν κ α τ α κ τή σ ε ι. Υ π έσ τη ό μ ω ς δ ε ιν ή ή τ τ α α π ό τ ις α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις κ α ι σ ύ ν α ψ ε β ια σ τικ ά ε ιρ ή ­ ν η μ ε τ ο υ ς ν ικ η τ έ ς . Α ρ γ ό τ ε ρ α σ υ μ μ ά χ η σ ε μ ε τ η Δ υ τ ικ ή Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία κα ι π ο λ έ μ η σ ε , υ π ό τ ις δ ια τ α γ έ ς τ ο υ π ε ρ ίφ η μ ο υ σ τ ρ α τ η ­ γ ο ύ Σ τιλίχ ω να , κ α τ ά τ ω ν Γότθω ν. Τ ο ν θ ά ν α τ ο τ ο υ Ο ύ λ ν τα , τ ο 412, α κ ο ­ λ ο ύ θ η σ ε μ ια σ ε ιρ ά ε μ φ ύ λ ιω ν σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ­ ω ν μ έ χ ρ ι τ ο 420, ο π ό τ ε ο β α σ ιλ ιά ς Ο τκ ά ρ κ α τ ά φ ε ρ ε να σ υ ν ε ν ώ σ ε ι τ ο υ ς θ ύ ν ν ο υ ς . Τ ο ν Ο τκ ά ρ δ ια δ έ χ θ η κ ε ο Ρ ο ύ α ς (ή Ρ ου γίλ α ς ), ο ο π ο ίο ς π ο λ έ μ η σ ε ω ς σ ύ μ μ α χ ο ς τ η ς Δ υ τ ικ ή ς Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς , υπ ό τ ις δ ια ­ τ α γ έ ς τ ο υ Α έ τ ιο υ . Το 434 ε π έ σ τ ρ ε ψ ε σ τη ν Π α ν ν ο ν ία , σ χ ε δ ιά ζ ο ν τ α ς να ε π ιτ ε θ ε ί σ τη ν Α ν α το λ ικ ή Α υ τ ο κ ρ α το ρ ία , μ ε α φ ο ρ μ ή τ ο άσυλο π ου π αραχώ ρησ ε ο α υ το κ ρ ά το ρ α ς Θ ε ο δ ό σ ιο ς B ‘ ο Μ ικ ρ ό ς σ ε θ ύ ν ν ο υ ς α ν τ ι­ π ά λ ο υ ς τ ο υ Ρ ούα , τ ο υ ς ο π ο ίο υ ς ο ίδ ιο ς θ ε ω ρ ο ύ σ ε λ ιπ ο τ ά κ τ ε ς κ α ι π ρ ο δ ό τ ε ς . Ο ι θ ύ ν ν ο ι π ρ α γ μ α το π ο ίη σ α ν κ ά π ο ιε ς ε π ι­ δ ρ ο μ έ ς , α λ λ ά δ ε ν σ η μ ε ίω σ α ν κά π ο ια σ ο ­ β α ρ ή ε π ιτ υ χ ία κ α ι τ ε λ ικ ά υ π ο χ ρ ε ώ θ η κ α ν

ί Οι θύννοι Βασιλείς είχαν καταστήσει υποτελείς τους δεκάδες γερμανικές φυλές, πλαισιώνοντας πλέον το εξαίρετο ελαφρύ ιππικό τους με γερμανικό βαρύ ιππικό και πεζικό. 9 01 0ΥΝΝ0Ι ΚΑΙ Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ Ο ι θ ύ ν ν ο ι ε γ κ α τ α σ τ ά θ η κ α ν β ό ρ ε ια τ η ς Μ υ σ ία ς , σ τη ν Π α ν ν ο ν ία , κα ι π ε ρ ί τ ο 400 μ ε ε π ικ ε φ α λ ή ς τ ο υ ς τ ο ν β α σ ιλ ιά τ ο υ ς Ο ύ λ ν τα (ή Ο ύ λ δ η ς ), ή λ θ α ν ε π ισ ή μ ω ς σ ε ε ­ π α φ ή μ ε τ η ν Α ν α το λ ικ ή Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία , τ η ν ο π ο ία δ ιο ικ ο ύ σ ε τ ό τ ε ο α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ς Α ρ κ ά δ ιο ς . Ε κ ε ίν η τ η ν π ε ρ ίο δ ο η Α υ ­ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία α ν τ ιμ ε τ ώ π ιζ ε τ η σ τά σ η τ ο υ Γ ό τθ ο υ π ρ ώ η ν α ρ χ ισ τ ρ α τ ή γ ο υ Γαϊνά, ο ο ­ π ο ίο ς η τ τ ή θ η κ ε α π ό τ α α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ά σ τρ α τεύ μ α τα και κ α τέφ υ γ ε σ το υ ς θ ύ ν ­ ν ο υ ς . Ο θ ύ ν ν ο ς β α σ ιλ ιά ς , ό μ ω ς , τ ο ν σ κ ό ­ τω σ ε κα ι έ σ τ ε ιλ ε ω ς δ ώ ρ ο σ τ ο ν Α ρ κ ά δ ιο τ ο κ ε φ ά λ ι τ ο υ σ τα σ ια σ τή σ τρ α τη γ ο ύ . Το 408 ο Ο ύ λ ν τα ς έν ιω σ ε α ρ κ ε τ ά ισ χυ ­ ρ ό ς ώ σ τε να δ ια κ ιν δ υ ν ε ύ σ ε ι μ ια ε π ίθ ε σ η κ α τά τ η ς Α ν α το λ ικ ή ς Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς .

1 2 1 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

να υ π ο χω ρ ή σ ο υ ν. Ο Ρ ο ύ α ς π έ θ α ν ε απ ό α ­ σ θ έ ν ε ια , α φ ή ν ο ν τ α ς δ ια δ ό χ ο υ ς τ ο υ τ ο υ ς α ν ιψ ιο ύ ς τ ο υ Μ π λ έ ν τ α (Β λ έ δ α ς , Β λ ή δ α ς ) κα ι Α ττ ίλ α . Ο ι φ ιλ ό δ ο ξ ο ι α υ τ ο ί η γ έ τ ε ς ε κ τ έ λ ε σ α ν α μ έ σ ω ς μ ια μ ε γ ά λ η ς κ λ ίμ α κ α ς ε π ιδ ρ ο μ ή , φ θ ά ν ο ν τα ς ως τη Θ ρ ά κη και υ π ο χρ εώ νο ­ ν τ α ς τ ο ν α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α Θ ε ο δ ό σ ιο ν α ζ η τ ή ­ σ ει ε ιρ ή ν η . Η π ρ ό τα σ η ε ιρ ή ν η ς τ ο υ α π ό ­ λ ε μ ο υ α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α -κ α ι κ υ ρ ίω ς τ ο υ π ε ρ ι­ β ά λ λ ο ν τ ο ς τ ο υ - α π ο τ έ λ ε σ ε τ ε ρ ά σ τ ιο δ ι­ π λ ω μ α τικ ό σ φ ά λ μ α , κ α θ ώ ς ο ο υ ν ν ικ ό ς σ τ ρ α τ ό ς μ α σ τ ιζ ό τ α ν απ ό α σ θ έ ν ε ιε ς κ α ι υ ­ π ο χ ρ ε ω τικ ά θ α υ π ο χ ω ρ ο ύ σ ε. Π α ρ ό λ α α υ ­ τά , ο Θ ε ο δ ό σ ιο ς σ υ ν ο μ ο λ ό γ η σ ε τ η δ ια ­ β ό η τ η σ υ ν θ ή κ η τ ο υ Μ ά ρ γ ο υ , τ ο 435 (απ ό το όνομα τη ς ο μώ νυμης π όλης, το σ η μ ε­ ρ ινό Π ο ζ ά ρ ε β α τ ς τ η ς Σ ε ρ β ία ς ), β ά σ ε ι τ η ς ο π ο ία ς η Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία θ α π α ρ έ δ ιδ ε ό ­ λ ο υ ς τ ο υ ς Θ ύ ν ν ο υ ς π ου ε ίχ α ν κ α τ α φ ύ γ ε ι σ το έ δ α φ ο ς τ η ς - μ ε τ α ξ ύ τω ν ο π ο ίω ν π ε ­

ρ ιλ α μ β ά ν ο ν τα ν κ α ι δ ιε κ δ ικ η τ έ ς τ ο υ ο υ ν ν ικ ο ύ θ ρ ό ν ο υ - , θ α π α ρ α χ ω ρ ο ύ σ ε σ το υ ς θ ύ ν ν ο υ ς ε μ π ο ρ ικ ά π ρ ο ν ό μ ια κα ι θ α τ ο υ ς κ α τ έ β α λ λ ε 700 λ ίβ ρ ε ς χ ρ υ σ ο ύ ε τη σ ίω ς . Μ ε τ ά τ η σ υ μ φ ω ν ία , ο ι θ ύ ν ν ο ι α π ο σ ύ ρ θ η ­ κ α ν κ α ι σ το δ ιά σ τη μ α έ ω ς τ ο 441 α σ χ ο λήθ η κ α ν μ ε τ η ν υ π ο τα γ ή γ ε ιτ ο ν ικ ώ ν γ ε ρ μ α ­ ν ικ ώ ν φ υλώ ν. Ω σ τό σ ο , σ ύ ν το μ α ο Θ ε ο δ ό σ ιο ς α μ φ ι­ σ β ή τη σ ε τ η σ υ ν θ ή κ η . Μ ό ν ο τ α δ ύ ο π ρ ώ τα χ ρ ό ν ια κ α τ έ β α λ ε τ ο ν φ ό ρ ο σ το υ ς Θ ύ ν ­ ν ο υ ς και, α ν κ α ι π α ρ έ δ ω σ ε κ ά π ο ιο υ ς σημ α ίν ο ν τ ε ς Θ ύ ν ν ο υ ς , α ρ ν ή θ η κ ε να ε π ιτ ρ έ ­ ψ ε ι τ η ν π α ρ ά δ ο σ η τ ο υ ό γ κ ο υ τω ν Θ ύ ν ν ω ν π ο λ ε μ ισ τώ ν π ο υ ε ίχ α ν κ α τ α φ ύ γ ε ι σ τα ε ­ δ ά φ η τ ο υ ς κα ι τ ο υ ς ο π ο ίο υ ς ε ίχ ε ε ν τ ά ξ ε ι σ το ν σ τ ρ α τ ό το υ . Ο ι δ ύ ο θ ύ ν ν ο ι β α σ ιλ ε ίς , α π α σ χ ο λ η μ έ­ ν ο ι μ ε π ο λ έ μ ο υ ς κα ι δ υ ν α σ τ ικ έ ς δ ια μ ά ­ χ ε ς , α ρ χ ικ ά δ ε ν α ν τέ δ ρ α σ α ν . Το 441, ό ­ μ ω ς, α π ο φ ά σ ισ α ν να ε π ιβ ά λ ο υ ν τ η θ έ λ η ­ σή τ ο υ ς μ ε τ α ό π λα . Ο Θ ε ο δ ό σ ιο ς κ α ι τ ο π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν τ ο υ δ ε ν έ δ ε ιχ ν α ν να α ν η σ υ ­ χούν. Η Κ ω ν σ τα ν τιν ο ύ π ο λ η ή τ α ν ά ρ ισ τα ο ­ χ υ ρ ω μ έ ν η . Σ τ ο ν Δ ο ύ ν α β η ε ίχ ε σ υ γ κ ρ ο τ η ­ θ ε ί έ ν α ς ισ χ υ ρ ό ς σ τ ό λ ο ς π ου φ ρ ο υ ρ ο ύ σ ε τ ι ς δ ια β ά σ ε ις τ ο υ π ο τα μ ο ύ , σ τις σ υ ν ο ρ ια ­ κ έ ς π ό λ ε ις ε ίχ α ν δ ια τ ε θ ε ί ισ χ υ ρ έ ς φ ρ ο υ ­ ρ έ ς κα ι η σ τρ α τιά τ η ς Θ ρ ά κ η ς κα ι τ ο υ Ιλ λ υ ρ ικ ο ύ ή τ α ν ε τ ο ιμ ο π ό λ ε μ ε ς . Ω σ τό σ ο , η θ ε ώ ρ η σ η α υ τ ή π α ρ α γ ν ώ ρ ι­ ζ ε έ ν α σ η μ α ν τ ικ ό γ ε γ ο ν ό ς . Ο ο υ ν ν ικ ό ς σ τ ρ α τ ό ς τω ν Α τ τ ίλ α κα ι Μ π λ έ ν τ α δ ε ν ή ­ τ α ν ο ίδ ιο ς μ ε α υ τ ό ν π ο υ η Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ε ίχ ε α ν τιμ ε τ ω π ίσ ε ι σ το π α ρ ε λ θ ό ν . Η δ η ο ι θ ύ ν ν ο ι β α σ ιλ ε ίς ε ίχ α ν κ α τ α σ τ ή σ ε ι υ π ο τ ε ­ λ ε ίς τ ο υ ς δ ε κ ά δ ε ς γ ε ρ μ α ν ικ έ ς φ υ λ έ ς , π λ α ισ ιώ ν ο ν τα ς π λ έ ο ν τ ο ε ξ α ί ρ ε τ ο ε λ α φ ρ ύ ιπ π ικό τ ο υ ς μ ε γ ε ρ μ α ν ικ ό β α ρ ύ ιπ π ικό κα ι π ε ζ ικ ό . Ε π ίσ ης, η επ α φ ή τ ο υ ς μ ε τ η ν α υ ­ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία τ ο ύ ς ε ίχ ε κ α τ α σ τ ή σ ε ι γ ν ώ ­ σ τ ε ς τ ο υ π ο λ ιο ρ κ η τ ικ ο ύ π ο λ έ μ ο υ . Ε ν α ς ά λ λ ο ς π α ρ ά γ ο ν τα ς π ου ά λ λ α ξ ε τ α δ ε δ ο μ έ ν α ή τ α ν ο ι Β ά ν δ α λ ο ι, ο ι ο π ο ίο ι ε ίχ α ν κ α τ α κ τ ή σ ε ι τ η β ό ρ ε ια Α φ ρ ικ ή κα ι εκ τ ε λ ο ύ σ α ν σ υ ν ε χ ε ίς ε π ιδ ρ ο μ έ ς κ α τ ά τ η ς Δ υ τ ικ ή ς κα ι τ η ς Α ν α το λ ικ ή ς Α υ τ ο κ ρ α τ ο ­ ρ ία ς . Η Δ υ τ ικ ή Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ζ ή τ η σ ε τη σ υ ν δ ρ ο μ ή τ η ς Α ν α το λ ικ ή ς , η ο π ο ία α ν τα π ο κ ρ ίθ η κ ε , σ τ έ λ ν ο ν τ α ς ισ χ υ ρ έ ς δ υ ν ά μ ε ις κ α τ ά τ ω ν Β α ν δ ά λ ω ν , τ ις ο π ο ίε ς ό μ ω ς α π έ­ σ υ ρ ε απ ό τ α β ό ρ ε ια σ ύ ν ο ρ α . Τ έλ ο ς , σ τα α ­ ν α τ ο λ ικ ά σ ύ ν ο ρ α υ π ή ρ χ ε επ ίσ η ς η α π ειλή τ ω ν Π ερσ ώ ν.

Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ ΤΟΥ 441 Ο ι θ ύ ν ν ο ι γ ν ώ ρ ιζ α ν τ ις δ υ σ κ ο λ ίε ς τ ω ν Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ιώ ν , Α ν α τ ο λ ικ ή ς κα ι Δ υ τ ικ ή ς . Α π ο φ ά σ ισ α ν ό μ ω ς ν α ε π ιτ ε θ ο ύ ν π ρ ώ τα κ α τ ά τ η ς Α ν α τ ο λ ικ ή ς , ε π ε ιδ ή π ίσ τε υ α ν

%0

*

ΑΤΤΙΛΑΣ

Β υ ζα ντινο ί σ τρ α τιώ τε ς το υ 5ου αιώνα μ.Χ. μ ε πλήρη ε ξά ρ τυ σ η (σύγχρονη α να π αράσταση).

ό τ ι έ τ σ ι θ α ε ξ α σ φ ά λ ιζ α ν π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ α λ ά ­ φ υ ρ α . Ε τσ ι, ο ι δ ύ ο Β α σ ιλ ε ίς θ υ μ ή θ η κ α ν τη ν κα τα σ τρ α τή γ η σ η τη ς σ υ ν θ ή κ η ς το υ Μ ά ρ γ ο υ . Μ ε α φ ο ρ μ ή τ η ν υ π ο τ ιθ έ μ ε ν η σ ύ λ η σ η τ ω ν ο υ ν ν ικ ώ ν β α σ ιλ ικ ώ ν τά φ ω ν απ ό τ ο ν επ ίσ κ ο π ο τ ο υ Μ ά ρ γ ο υ , ο ι θ ύ ν ν ο ι ε ισ έ β α λ α ν σ τις β ό ρ ε ιε ς ε π α ρ χ ίε ς τ η ς Α ν α το λ ικ ή ς Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς , σ τις ο π ο ίε ς δ ε ν υ π ή ρ χ α ν π λ έ ο ν σ τ ρ α τ ιέ ς , ε ν ώ οι φ ρ ο υ ρ έ ς τω ν π ό λ ε ω ν κ α ι ο σ τ ό λ ο ς τ ο υ Δ ο ύ ν α β η ε ίχ α ν α π ο δ υ ν α μ ω θ ε ί. Μ ε ε π ικ ε φ α λ ή ς τ ο ν Α τ τ ίλ α , μ ια τ ε ρ ά ­ σ τια δ ύ ν α μ η θ ύ ν ν ω ν κ α ι Γ ε ρ μ α ν ώ ν ε ισ έ ­ β α λ ε σ τα α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ά ε δ ά φ η , π ε ρ ν ώ ­ ν τ α ς τ ο ν π ο τ α μ ό Μ ο ρ ά β α , α ν α τ ο λ ικ ά τ η ς Σ ιγ γ ιδ ό ν α ς . Π ρ ώ το ς σ τό χ ο ς ή τ α ν η π ό λ η Β ιμ ιν ά κ ιο (σ η μ ε ρ ιν ό Κ ά σ τ ο λ α τ ς τ η ς Σ ε ρ ­ β ία ς ). Η φ ρ ο υ ρ ά κ α ι ο ι κ ά τ ο ικ ο ι π ο λ έ μ η ­ σ α ν η ρ ω ικ ά , α λ λ ά η π ό λ η έ π ε σ ε τ ε λ ικ ά κα ι ό λ ο ι ο ι σ τ ρ α τ ιώ τ ε ς κ α ι ο ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ­ ρ ο ι κ ά τ ο ικ ο ι σ φ α γ ιά σ τη κ α ν . Ο σ ο ι ε π έ ζ η σ αν, ο δ η γ ή θ η κ α ν ω ς σ κ λ ά β ο ι σ τ η ν Π α νν ο ν ία . Α μ έ σ ω ς μ ε τ ά , ο Α τ τ ίλ α ς ισ ο π έ δ ω ­ σ ε κ υ ρ ιο λ ε κ τ ικ ά τ η ν π ό λ η , γ κ ρ ε μ ίζ ο ν τ α ς ό λ α τ α κ τ ίσ μ α τ α , α π ό τ α τ ε ίχ η κ α ι τ ι ς ε κ ­ κ λ η σ ίε ς μ έ χ ρ ι τ ις πιο τ α π ε ιν έ ς ο ικ ίε ς . Α ξ ίζ ε ι ν α σ η μ ε ιω θ ε ί π ά ν τω ς , ό τ ι δ ε ν κατ ά φ ε ρ ε να α ν α κ α λ ύ ψ ε ι τ ο υ ς θ η σ α υ ρ ο ύ ς τ η ς π ό λ η ς , ο ι ο π ο ίο ι π α ρ α μ έ ν ο υ ν μ έ χ ρ ι σ ή μ ε ρ α θ α μ μ έ ν ο ι, π α ρ ά τ ι ς φ ιλ ό τ ιμ ε ς π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς α ρ χ α ιο λ ό γ ω ν κ α ι κ υ ν η γ ώ ν θ η σ α υ ρ ώ ν να τ ο υ ς ε ν το π ίσ ο υ ν . Κ α τό π ιν , ο ι θ ύ ν ν ο ι σ τ ρ ά φ η κ α ν κ α τ ά το υ Μ άργου. Η π όλη π α ρ α δ ό θ η κε α μα­ χ η τ ί, π α ρ ό λ α α υ τ ά δ ε ν ε ίχ ε κ α λ ύ τ ε ρ η τ ύ ­ χ η α π ό τ ο Β ιμ ιν ά κ ιο . Η π ό λ η ισ ο π ε δ ώ θ η ­ κ ε κ α ι δ ε ν α ν ο ικ ο δ ο μ ή θ η κ ε , π α ρ ά π ο λ ύ α ρ γ ό τ ε ρ α . Κ α τό π ιν ο ι θ ύ ν ν ο ι κ α τ έ λ α β α ν τ ο φ ρ ο ύ ρ ιο τ η ς Κ ω ν σ τα ν τία ς , τ η Σ ιγ γ ιδ ό ν α (σ η μ ε ρ ιν ό Β ε λ ιγ ρ ά δ ι) κ α ι τ έ λ ο ς τ ο Σ ίρ μ ιο , τ η σ η μ α ν τ ικ ό τ ε ρ η π ό λ η τ η ς π ε ρ ιο ­ χ ή ς , η ο π ο ία δ ε ν ισ ο π ε δ ώ θ η κ ε ε ν τ ε λ ώ ς . Ο π ω ς ή τ α ν φ υ σ ικ ό , τ α π λ ή γ μ α τ α α υ ­ τ ά π ρ ο κ ά λ ε σ α ν π α ν ικ ό , τό σ ο σ τ ο υ ς ά μ ο ι­ ρ ο υ ς κ α τ ο ίκ ο υ ς τω ν π ε ρ ιο χ ώ ν , ο ι ο π ο ίο ι μ α ζ ικ ά κα ι μ ε κ ά θ ε δ ια θ έ σ ιμ ο μ έ σ ο π ρ ο ­ σ π ά θ η σ α ν ν α τ ι ς ε γ κ α τ α λ ε ίψ ο υ ν , ό σ ο κ α ι σ τη ν α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ή π ρ ω τ ε ύ ο υ σ α . Η α ­

Ο Α ττίλ α ς γ ε ν ν ή θ η κ ε μ ε τα ξύ τ η ς τ ε λ ε υ τ α ία ς δ ε κ α ε τία ς το υ 4ου και τ η ς π ρώ της το υ 5ου αιώνα μ.Χ. Π ιθ α ν ό τερ η η μ ερ ο μ η ν ία γ έν ν η σ ή ς το υ θ ε ω ρ ε ίτα ι τ ο 395. Π α τέρ α ς το υ ή ­ τα ν ο π ρίγκιπας Μ ο υ ν τζο ύ κ ή Μ α ν τζο ύ κ (Μ ο υ νδ ίο υ χο ς, όπως α π ο δ ίδ ετα ι στα ελ λη ν ικ ά από το ν ισ τορ ικό Πρίσκο), α δ ελ φ ό ς τω ν βασιλέω ν Ο κτά ρ και Ρούα. Ο Α ττίλ α ς , λοιπόν, κα­ τα γ ό τα ν από βασιλικό γένο ς. Α να φ έρ ετα ι ό τι ο θ ε ίο ς το υ Ρούας το ν έ σ τε ιλ ε σε ηλικία 12 ετώ ν στη Ρώμη, ως ό μ η ­ ρο, όπου π α ρ έμ ειν ε σ χεδόν ως τα 30 το υ χρόνια . Α νή λ θ ε σ το ν θ ρ ό ν ο μ ε τ ο ν α δ ελ φ ό το υ Μ π λέντα το 434. Ω ς βασιλιάς ε κ τέ λ ε σ ε τ ρ ε ις κα τα σ τρ ο φ ικ ές επ ιδ ρ ο μ ές κα τά τη ς Α νατο­ λ ικ ή ς Α υ το κρ α το ρ ία ς, πριν σ τρ α φ εί κα τά τη ς Δ υ τική ς. Το 445 δ ο λ ο φ ό νη σ ε το ν α δ ελ φ ό το υ (π ρ οσ χεδιάζοντας τ ο α τύ χ η μ α ) και έ μ ε ιν ε μ ο ν ο κρ ά το ρ α ς τη ς τερ ά σ τια ς α υ το κ ρ α το ­ ρίας το υ α ίμ α το ς που είχ ε ιδρ ύσ ει και ε κ τε ιν ό τ α ν από τα Ο υράλια μ έχ ρ ι τη σ η μ ερ ινή Γαλ­ λία. Είχε υπ οδουλώ σ ει δ ε κ ά δ ε ς , κυρίω ς γ ερ μ α ν ικ ές , φ υ λ ές , υ π ο χρ εώ νο ντά ς τ ε ς να το υ παραχω ρούν ά ν δ ρ ες για το υ ς π ο λ έμ ο υ ς το υ . Σύμφ ω να με μ α ρ τυ ρ ίες τη ς επ οχής, μπ ορούσ ε να π α ρ α τά ξει 700.000 π ο λ εμ ισ τές. Το 451 η τ τ ή θ η κ ε σ τη ν επ ική μάχη τω ν Εθνών, στη Σαλόν τη ς Γαλλίας, γνω σ τή και ως μάχη τω ν Κ αταλα υνικώ ν πεδίων. Παρά τη ν ή τ τα το υ , δ ιέ θ ε τ ε τόσ ο μ εγά λο σ τρ α τό που ε κ τ ό ­ ξε υ σ ε μια μ εγ ά λη ς κλίμ α κα ς επ ιδ ρ ο μ ή , ερ η μ ώ ν ο ντα ς τη ν Ιταλία. Για τ ο ν θ ά ν α τό το υ , το 453, υπάρχουν δ ύ ο εκ δ ο χ ές . Σύμφω να μ ε τη ν πρώ τη, δ η λ η τη ρ ιά σ τη κ ε από μια πριγκίπισσα τω ν Αλανών, τη ν Ινδαλγώ ή Ιντιλκώ , γ ια να ε κ δ ικ η θ ε ί για τ η ν άγρια δ ο λο φ ο νία το υ π α τέρ α τ η ς από το ν Α ττίλα . Σύμφ ω να μ ε τη δ ε ύ τε ρ η , π έθ α ν ε από τη ν οινοποσία. Η πα­ ράδοση α ν α φ έρ ει ό τι το βράδυ το υ θ α ν ά το υ το υ ο α υ το κ ρ ά το ρ α ς Μ αρκιανός ε ίδ ε σε ό ­ ν ειρ ο ένα τερ ά σ τιο τό ξο να σ τρ έ φ ε τα ι εν α ν τίο ν το υ και κατόπ ιν να δ ια λύ ετα ι. Οι θ ύ ν ν ο ι τίμ η σ α ν τ ο ν θ ά ν α τό το υ σ χίζο ντα ς τα μάγουλά το υ ς μ ε μαχαίρια, χ ύ ν ο ­ ν τα ς αίμα ανδρώ ν και όχι δά κρ υα γυναικών. Κ ατόπ ιν α ν έθ εσ α ν σε α ιχμ α λώ το υ ς να κ α τα ­ σ κευ ά σ ο υ ν έν α ν τύ μ β ο , σ το ν οπ οίο έθ α ψ α ν το ν Α ττίλ α . Οι ερ γ ά τε ς , αμέσ ω ς μ ετά , σφα­ γ ιά σ τη κα ν α νη λεώ ς, για να μη απ οκαλύψ ουν τ η ν το π ο θ εσ ία το υ τά φ ο υ .

π ό λ υ τη κ α τ α σ τ ρ ο φ ή τ ω ν π ό λ ε ω ν , α κ ό μ α κ α ι ε κ ε ίν ω ν π ο υ π α ρ α δ ό θ η κ α ν ο ικ ε ιο θ ε λ ώ ς , ό π ω ς τ ο Μ ά ρ γ ο , ίσ ω ς φ α ίν ε τ α ι π α ­ ρ ά λ ο γ η ε κ π ρ ώ τ η ς ό ψ ε ω ς . Ω σ τό σ ο , π ρ έ ­ π ε ι να λ η φ θ ε ί υ π ό ψ η τ ο γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ο ι θ ύ ν ν ο ι ή τ α ν ν ο μ ά δ ε ς - ο ι π ό λ ε ις γ ι ’ α υ ­ τ ο ύ ς ή τ α ν α π λ ώ ς κ έ ν τ ρ α ισ χ ύ ο ς τω ν α ­ ν τιπ ά λ ω ν τ ο υ ς κα ι τ ίπ ο τ α π ε ρ ισ σ ό τε ρ ο . Α π ό τ η σ τ ιγ μ ή π ο υ τ ις κ α τ έ σ τ ρ ε φ α ν , σ τ ε ­ ρ ο ύ σ α ν α π ό τ ο υ ς α ν τ ιπ ά λ ο υ ς τ ο υ ς τ ι ς σ τ α θ ε ρ έ ς κ α ι α ν α γ κ α ίε ς ε κ ε ί ν ε ς β ά σ ε ις

γ ια τ η φ ύ λ α ξ η τ ω ν σ υ ν ό ρ ω ν κα ι γ ια τ υ χ ό ν α ν τ ε π ίθ ε σ η . Ε ξά λ λ ο υ , γ ια τ ο υ ς θ ύ ν ν ο υ ς , η ο ικ ο ν ο μ ικ ή σ η μ α σ ία τ ω ν π ό λ ε ω ν ε ξ α ­ ν τ λ ε ί τ ο σ τη λ ε η λ α σ ία τ ο υ ς . Ο α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ς Θ ε ο δ ό σ ιο ς Β ’ α π ο ­ φ ά σ ισ ε ό τ ι η σ φ α γ ή έ π ρ ε π ε ν α σ τ α μ α τ ή ­ σ ει. Ε τσ ι, α π έ σ τ ε ιλ ε σ τ ο ν Α τ τ ίλ α μ ια α ν τ ι­ π ρ ο σ ω π εία ζ η τ ώ ν τ α ς α ν α κ ω χ ή . Π ρ α γ μ α ­ τικ ά , υ π ε γ ρ ά φ η μ ια σ υ ν θ ή κ η α ν α κ ω χ ή ς , δ ιά ρ κ ε ια ς ε ν ό ς έ τ ο υ ς , μ ε δ υ ν α τ ό τ η τ α να α ν α β α θ μ ισ τ ε ί σ ε σ υ ν θ ή κ η ε ιρ ή ν η ς , μ ε

Το α υ το κ ρ α το ρ ικ ά π εζικ ό εξα π ο λ ύ ει τα α κό ν τιά το υ , υ π ο σ τη ρ ιζό μ ενο από τ ο ξ ό τ ε ς , πριν τη ν επ αφ ή μ ε το ν εχ θ ρ ό .

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ UTOPIA 1 1 3

Ο Α ττίλ α ς σε πίνακα το υ Ε υγένιου Ν τελ α κ ρ ο υ ά . Α κόμ α και ο εν λόγω ζω γράφ ος τη ς Ρ ο μ α ντικ ή ς Σχολής απ έδω σε το ν Α ττίλ α ω ς β ά ρ βα ρο, όπως ή τα ν και σ τη ν π ρ α γ μ α τικ ό τη τα .

το υ ς ό ρ ο υ ς τη ς σ υ νθ ή κη ς το υ Μ άργου. Η ε ν λ ό γ ω σ υ ν θ ή κ η ε ίχ ε ω ς α π ο τ έ λ ε ­ σ μ α ν α ε ξ υ ψ ω θ ε ί ο Α τ τ ίλ α ς σ τα μ ά τια τ ω ν π ο λ ε μ ισ τ ώ ν τ ο υ , α λ λ ά κα ι τ ο υ ίδ ιο υ , αφ ού έβ λ επ ε π λέο ν ό τι μπ ορούσ ε α κόμα κ α ι να κ α τ α λ ύ σ ε ι τ η ν Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία , α ν τ ο ε π ιθ υ μ ο ύ σ ε . Η ε π ιτ υ χ ία τ ο υ α υ τ ή ή ­ τ α ν σ η μ α ν τ ικ ό τ ε ρ η σ ε δ ιπ λ ω μ α τ ικ ό ε π ί­ π ε δ ο π α ρ ά σ ε σ τ ρ α τ ιω τ ικ ό , α φ ο ύ σ τη ν ο υ σ ία δ ε ν π ο λ έ μ η σ ε μ ε τ ο ν α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ό σ τ ρ α τ ό α λ λ ά χ ω ρ ίς α ν τ ίπ α λ ο - κ υ ρ ί­ ε υ σ ε κα ι κ α τ έ σ τ ρ ε ψ ε τ έ σ σ ε ρ ις π ό λ ε ις , δ η μ ιο ύ ρ γ η σ ε τ ο ν θ ρ ύ λ ο τ ο υ , κ α ι α ν α δ ε ίχ θ η κ ε α π ό α π λ ό ς β α σ ιλ ιά ς μ ια ς ά γ ρ ια ς ν ο μ α δ ικ ή ς φ υ λ ή ς σ τ ο ν « Α τ τ ίλ α τ ο ν Κατα κ τη τή » . Ο ι ε ξ ε λ ί ξ ε ι ς α υ τ έ ς ε ίχ α ν ω ς α π ο τ έ λ ε ­ σ μ α να υ π ε ρ ε κ τ ιμ ή σ ε ι τ ι ς δ υ ν ά μ ε ις τ ο υ κ α ι ν α α λ λ ά ξ ε ι ν ο ο τρ ο π ία , ε π ιζ η τ ώ ν τ α ς ν α ιδ ρ ύ σ ει, π ια, μ ια τ ε ρ ά σ τ ια β α ρ β α ρ ικ ή α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία . Τ ο ν ο δ ή γ η σ α ν , ό μ ω ς , κ α ι σ τ η ν τ ε λ ικ ή τ ο υ π τώ σ η .

1 4 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Η ΛΕΥΤΕΡΗ ΕΠΙΔΡΟΜΗ Σ τ ο μ ε τ α ξ ύ , ο Θ ε ο δ ό σ ιο ς ε ίχ ε δ ια τ ά ­ ξ ε ι τ ις δ υ ν ά μ ε ις τ ο υ π ο υ ε ίχ α ν σ τ α λ ε ί π ρ ο ς ε ν ίσ χ υ σ η τ η ς Δ υ τ ικ ή ς Α υ τ ο κ ρ α τ ο ­ ρ ία ς κ α τ ά τ ω ν Β α ν δ ά λ ω ν να ε π ισ τ ρ έ ψ ο υ ν ά μ ε σ α , π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν α ε ν ισ χ ύ σ ο υ ν τ α β ό ρ ε ια σ ύ ν ο ρ α τ ο υ κ ρ ά τ ο υ ς . Π α ­ ρ ά λληλα , όμω ς, ο α π ό λεμ ο ς α υ το κ ρ ά το ρ α ς δ ε χ ό τ α ν ε ισ η γ ή σ ε ις α π ό τ ο υ ς σ υ μ ­ β ο ύ λ ο υ ς το υ να μη α ν α ν εώ σ ει τη σ υ ν θ ή ­ κη α ν α κ ω χ ή ς μ ε τ ο ν Α τ τ ίλ α , α λ λ ά να π ο λ ε μ ή σ ε ι ε ν α ν τ ίο ν τ ω ν θ ύ ν ν ω ν . Ο ι Γ ε ρ ­ μ α ν ο ί μ ισ θ ο φ ό ρ ο ι σ τ ρ α τ η γ ο ί τ ο υ Θ ε ο δ ο ­ σ ίο υ Α σ π αρ κ α ι Α ρ ε ο β ίν δ ο ς ε ίχ α ν π ά ­ ν τω ς α ν τ ίθ ε τ η ά π ο ψ η . Υπό τ η ν ε π ιρ ρ ο ή τ ο υ ς , η Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία δ ε ν κ α τ ή γ γ ε ιλ ε τ η ν σ υ ν θ ή κ η , α λ λ ά ο ύ τ ε τ η ν α ν α ν έω σ ε . Ε τσ ι, σ τις α ρ χ έ ς τ ο υ 443 η σ υ ν θ ή κ η έ λ η ­ ξ ε κ α ι ο Α τ τ ίλ α ς υ π έ β α λ ε ν έ ο υ ς ό ρ ο υ ς γ ια να δ ια τ η ρ η θ ε ί η ε ιρ ή ν η . Κ υ ρ ίω ς ε π έ μ ε ιν ε σ τ ο ν ό ρ ο ν α τ ο υ π α ρ α δ ο θ ο ύ ν ό λ ο ι ο ι θ ύ ν ν ο ι π ο υ ε ί τ ε ε ίχ α ν κ α τ α φ ύ γ ε ι ω ς π ρ ό σ φ υ γ ε ς , ε ί τ ε ε ίχ α ν ε ν τ α χ θ ε ί ω ς μ ι­

σ θ ο φ ό ρ ο ι σ τ ο ν α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ό σ τρ α τό . Ζ η τ ο ύ σ ε ε π ίσ η ς τ η ν κ α τ α β ο λ ή τω ν 700 λ ιβ ρ ώ ν χ ρ υ σ ο ύ π ο υ ε π έ β α λ λ ε η σ υ ν θ ή κ η το υ Μ άργου. Ο Θ ε ο δ ό σ ιο ς , μ έσ ω α ν τιπ ρ ο σ ω π ε ία ς τ ο υ , α π ά ν τ η σ ε ό τ ι δ ε ν θ α π α ρ έ δ ιδ ε τ ο υ ς θ ύ ν ν ο υ ς που ζο ύ σ α ν ε ν τ ό ς τω ν σ υνό­ ρ ω ν τ η ς Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς , κ α ι ό τ ι ε π ιθ υ ­ μ ο ύ σ ε τ η σ υ ν έ χ ισ η τ ω ν σ υ ν ο μ ιλ ιώ ν . Ο Α τ τ ίλ α ς δ ή λ ω σ ε β α ρ ιά π ρ ο σ β ε β λ η μ έ ν ο ς α π ό τ η ν α π ά ν τη σ η α υ τ ή κ α ι ε τ ο ιμ ά σ τ η κ ε γ ια τ η ν έ α ε ισ β ο λ ή . Σ τ η ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η ­ τα , ε ίχ ε ή δ η σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ σ ε ι τ ο ν σ τ ρ α τ ό τ ο υ σ τα σ ύ ν ο ρ α , σ η μ ά δ ι ό τ ι σ κ ό π ε υ ε ο ύ ­ τ ω ς ή ά λ λ ω ς να ε ισ β ά λ ε ι κ α ι α π λ ώ ς α ν α ­ ζ η τ ο ύ σ ε μ ια α φ ο ρ μ ή . Τα β α ρ β α ρ ικ ά σ τίφ η ξ ε χ ύ θ η κ α ν γ ια μ ια α κ ό μ α φ ο ρ ά σ τα α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ά ε δ ά ­ φ η σ κο ρ π ώ ντα ς το ν θ ά ν α το και τ η ν κα ­ τ α σ τ ρ ο φ ή . Π ρ ώ το ς σ τ ό χ ο ς τ ο υ ς ή τ α ν η π ό λ η Ρ α τια ρ ία (το σ η μ ε ρ ιν ό χ ω ρ ιό Α ρ χ ά ρ τ η ς ε π α ρ χ ία ς Β ιδ ιν ίο υ σ τη Β ο υ λ γ α ρ ία ), η ο π ο ία α π ο τ ε λ ο ύ σ ε σ η μ α ν τ ικ ή β ά σ η τ ο υ α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ο ύ σ τό λ ο υ π ο υ ή λ ε γ χ ε τ ο ν Δ ο ύ ν α β η . Η π ό λ η κ υ ρ ιε ύ θ η κ ε κ α ι ισ ο π ε­ δ ώ θ η κ ε . Σ τ η σ υ ν έ χ ε ια ο Α τ τ ίλ α ς σ τ ρ ά φ η ­ κ ε ν ό τ ια κ α ι κ ιν ή θ η κ ε κ α τ ά τ η ς ισ χ υ ρ ή ς Ν α ϊσ σ ο ύ ( τ η ς σ η μ ε ρ ιν ή ς Ν ις τ η ς Σ ε ρ ­ β ία ς ). Σ ύ μ φ ω ν α μ ε τ ο ν ισ το ρ ικ ό Π ρ ίσ κ ο , ο Α τ τ ίλ α ς χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ ε τ ό σ ο μ ε γ ά λ ο α ­ ρ ιθ μ ό π ο λ ιο ρ κ η τ ικ ώ ν μ η χ α ν ώ ν κ α τ ά τ η ς Ν α ϊσ σ ο ύ , ώ σ τε ο ι α μ υ ν ό μ ε ν ο ι δ ε ν ε ίχ α ν κ α μ ία ε λ π ίδ α ν α τ ο ν α π ο κ ρ ο ύ σ ο υ ν . Η ά ­ μ υ ν α κ α τ έ ρ ρ ε υ σ ε κ α ι α μ έ σ ω ς ά ρ χ ισ ε η σ φ α γ ή . Σ τ η ν π ό λ η υ π ή ρ χ α ν ε π ίσ η ς π ο λ λ ά α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ά ε ρ γ α σ τ ή ρ ια κ α τ α σ κ ε υ ή ς όπ λω ν. Ο ι θ ύ ν ν ο ι δ ε ν κ α τ έ σ χ ε σ α ν α π λ ώ ς ό λ α τα όπ λα π ου β ρ ή κα ν , α λ λά π ή ρ α ν μ α ­ ζί τ ο υ ς ό λ ο υ ς τ ο υ ς ε ιδ ι κ ε υ μ έ ν ο υ ς μ ε τ α λ ­ λ ο υ ρ γ ο ύ ς κα ι ο π λ ο υ ρ γ ο ύ ς , ο ι ο π ο ίο ι ή ­ τ α ν κ α ι ο ι μ ό ν ο ι π ο υ γ λ ίτω σ α ν α π ό τ η σ φ α γή. Ο Α τ τ ίλ α ς , ό μ ω ς , ε ίχ ε α κ ό μ η π ιο μ ε γ α λ ε π ή β ο λ α σ χ έ δ ια . Σ τ ρ ε φ ό μ ε ν ο ς ν ο τ ιο ­ α ν α τ ο λ ικ ά , ε π ιτ έ θ η κ ε κ α ι κ α τ ά σ τ ρ ε ψ ε τ η Σ ε ρ δ ικ ή ( σ η μ ε ρ ιν ή Σ ό φ ια ) κ α ι τ η Φ ιλιπ π ο ύ π ο λ η , ε ν ώ κ ιν ή θ η κ ε σ τη σ υ ν έ χ ε ια κ α ­ τ ά τ η ς Κ ω ν σ τ α ν τιν ο ύ π ο λ η ς , σ κ ο ρ π ώ ν τα ς τ ο ν π α ν ικ ό . Ο ι δ ύ ο α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ έ ς σ τ ρ α τ ιέ ς τ η ς Θ ρ ά κ η ς κ α ι τ ο υ Ιλ λ υ ρ ικ ο ύ , υ π ό τ ο υ ς Α σ π αρ κα ι Α ρ ε ο β ίν δ ο , δ ε ν ε π ε ν έβ η σ α ν . Α ν τ ίθ ε τ α , μ ά λ λ ο ν μ ε α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ή δ ια τ α γ ή , κ α τ ε υ θ ύ ν θ η κ α ν π ρ ο ς τ η ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ π ο λ η , μ ε σ κ ο π ό ν α κα λ ύ ψ ο υ ν τ η ν π ρ ω τε ύ ο υ σ α . Το σ φ ά λ μ α α υ τ ό τ η ς υ π ο χ ώ ρ η σ η ς έ ­ ν α ν τ ι ε ν ό ς σ τ ρ α τ ο ύ π ο υ σ α φ ώ ς υ π ε ρ ε ίχ ε σ ε τ α χ υ κ ιν η σ ία , π λ η ρ ώ θ η κ ε μ ε τ η ν π λ ή ­ ρ η ε ξ ό ν τ ω σ η τω ν δ ύ ο σ τρ α τιώ ν , ο ι ο π ο ί­ ε ς κ υ κ λ ώ θ η κ α ν κ α ι α φ α ν ίσ τη κ α ν . Τα υπ ολ ε ίμ μ α τ ά τ ο υ ς έ φ θ α σ α ν μ α χ ό μ ε ν α μ έ χ ρ ι τ η ν Κ α λ λ ίπ ο λ η κ α ι ο χ υ ρ ώ θ η κ α ν ε κ ε ί. Τε-

λ ικ ά , ο Α τ τ ίλ α ς έ φ θ α σ ε σ ε α π ό σ τα σ η 30 χ λ μ . α π ό τ η ν Κ ω ν σ τα ν τιν ο ύ π ο λ η , κ υ ρ ιε ύ ­ ο ν τ α ς κα ι έ ν α μ ικ ρ ό φ ρ ο ύ ρ ιο π ο υ β ρ ι­ σ κ ό τ α ν ε κ ε ί. Μ ό ν ο μ ία ε π ιτ υ χ ία ε ίχ ε ν α ε π ιδ ε ίξ ε ι η Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία έ ν α ν τ ι τ ω ν ε π ιδ ρ ο μ έ ω ν , ό ­ τ α ν π ο λ ιτ ο φ ύ λ α κ ε ς τ η ς π ό λ η ς Α σ ε μ ο (κ ο ν τ ά σ τη σ η μ ε ρ ιν ή Π λ ά ν α τ η ς Β ο υ λ γ α ­ ρ ία ς) α ιφ ν ιδ ία σ α ν μια δ ύ ν α μ η θ ύ ν ν ω ν φ ο ρ τω μ έν ω ν μ ε λά φ υ ρ α και τ η ν ε ξ ό ν τ ω ­ σ αν, α π ε λ ε υ θ ε ρ ώ ν ο ν τ α ς π α ρ ά λ λ η λ α κα ι π ο λ λ ο ύ ς α ιχ μ α λ ώ τ ο υ ς σ υ μ π α τ ρ ιώ τ ε ς το υ ς. Ε νώ π ιο ν τ η ς κ ρ ίσ η ς, ο Θ ε ο δ ό σ ιο ς κα ι τ ο π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν τ ο υ σ κ έ φ τ ο ν τ α ν να ε γ κ α τ α λ ε ίψ ο υ ν τ η ν Π ό λ η κ α ι ν α κ α τ α φ ύ γ ο υ ν σ τη Μ ικ ρ ά Α σία. Ο Α τ τ ίλ α ς , ό μ ω ς , δ ε ν τ ό λ μ η σ ε ν α ε π ιτ ε θ ε ί σ τ η ν Κ ω ν σ τ α ν τ ιν ο ύ ­ π ο λ η . Α ν τ ίθ ε τ α , σ τ ρ ά φ η κ ε κ α τ ά τ ω ν α υ ­ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν σ τ η ν Κ α λ λ ίπ ο λ η κα ι τ ις ν ίκ η σ ε , π α ρ ά τ η ν η ρ ω ικ ή ά μ υ ν α π ο υ α υ τ έ ς α ν τ έ τ α ξ α ν . Υ σ τερ α α π ό τ η ν ε ­ ξ έ λ ιξ η α υ τή , ο Θ ε ο δ ό σ ιο ς δ ε ν ε ίχ ε ά λ λ η ε π ιλ ο γ ή α π ό τ ο ν α α ιτ η θ ε ί κ α ι π ά λ ι ε ιρ ή ­ ν η . Ε σ τ ε ιλ ε , λ ο ιπ ό ν , τ ο ν σ τ ρ α τ η γ ό τ ο υ Α ν α τό λ ιο σ το ν Α τ τ ίλ α , ο ο π ο ίο ς , ό π ω ς ή ­ τ α ν φ υ σ ικ ό , α υ τ ή τ η φ ο ρ ά έ θ ε σ ε π ο λύ α υ σ τη ρ ό τερ ο υ ς όρους: όλοι οι θ ύ ν ν ο ι π ο υ Β ρ ίσ κ ο ν τα ν σ τη ν Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία θ α π α ρ α δ ίδ ο ν τα ν σ το ν Α τ τ ίλ α , μ α ζί μ ε 6.000 λ ίβ ρ ε ς χ ρ υ σ ο ύ . Ε π ίσ ης, η Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία θ α κ α τ έ β α λ λ ε σ το ν Α τ τ ίλ α 2.100 λ ίβ ρ ε ς χ ρ υ σ ο ύ ε τη σ ίω ς . Ο Θ ύ ν ν ο ς β α σ ιλ ιά ς ε π έ ­ τ ρ ε ψ ε τ η ν ε ξ α γ ο ρ ά ο ρ ισ μ έ ν ω ν α ιχ μ α λ ώ ­ τω ν , κ ο σ τ ο λ ο γ ώ ν τ α ς τ ο υ ς 12 χ ρ υ σ ά ν ο μ ίw r.a Δ' 0JKS& m λίΐΛΚΗλόΜΐ ein ,

*

ΥϊίΟ χ,ΚÖCOtlirMi MKPWii

Total mono-

m m m wK m chvröc mrrcwi

Ο ά γ ιο ς α υ το κ ρ ά το ρ α ς Μ α ρ κια νό ς π ρ ο ε δ ρ ε ύ ει τη ς Δ ’ Ο ικ ο υ μ ενικ ή ς Συ νό δ ο υ (έν θ ρ ο ν ο ς σ το κ έν τρ ο τη ς εικ ό να ς ). Ο Μ α ρ κια νό ς α ν α δ είχ 9 η κ ε σ τη μ ε γ α λ ύ τε ρ η π ροσω π ικότητα το υ 5ου αιώνα μ.Χ. στην Α να τολική Α υ το κ ρ α το ρ ία , αν και κυ β έρ νη σ ε μ ό λ ις επ τά έ τη .

Ο σ φ ογότθοι

-Ή ο ρ ικ ό '' .Παρόχθιο.

h1lHUJUl

Νορικό Μεσόγειο

Παννονία

^ ά

&

ΐ Ώ

"S

^ δ ώ

ν

Β,σ,γότθο,

ΕΥΞΕΙΝΟΣ ΠΟΝΤΟΣ

"--H a yv o W a Δαλματία

r ' ÖPÖ \

^ uol°

■· \ j

no1 —

Κ ρ κ ια ν ο ύ π ο λ η

°

r

Δακία i ' ' Μεσόνειοί «i '-V ' Πραιραλις \Δαρδανία • 'h p p jt i

Αψίμοντος Αφριανούττολη

■

* ^υςαντιο m

• Νικομήδεια

Μακεδονία

; Β,θυνία Ελλήσποντος

Τυρρηνικό Πέλαγος

^

. > ' " Γαλ<πια K -J

''.Λυδία * '·■ ·

c J S Ü f a m ia M

t

« V

m

Π,0,δία ' Καρία

Σικελία

> . %

<

Νήσοι „

* 4 φ

Κύπρος

Κρηιη

Λιβυκό Πέλαγος

ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΘΑΛΑΣΣΑ

Χ ά ρ τη ς τη ς Α να το λική ς Ρω μα ϊκής Α υ το κ ρ α το ρ ία ς .

σ μ α τα α ν ά κ ε φ α λ ή . Τ έλ ο ς , α π α ίτη σ ε να τ ο υ π α ρ α δ ο θ ο ύ ν ό λ ο ι ο ι π ο λ ιτ ο φ ύ λ α κ ε ς τ η ς π ό λ η ς Α σ ε μ ο , μ α ζί μ ε ό σ ο υ ς α ιχ μ α λ ώ ­ τ ο υ ς ε ίχ α ν α π ε λ ε υ θ ε ρ ώ σ ε ι! Ο ίδ ιο ς κα ι ο σ τ ρ α τ ό ς τ ο υ δ ε ν θ α ε γ κ α τ έ λ ε ιπ α ν τ η ν α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ή ε π ικ ρ ά τ ε ια π ρ ιν ικ α ν ο π ο ι­ η θ ο ύ ν ο ι α π α ιτή σ ε ις τ ο υ . Μ η έ χ ο ν τ α ς ά λ λ η ε π ιλ ο γ ή , ο Θ ε ο δ ό ­ σ ιο ς υ π έ κ υ ψ ε . Δ έ χ θ η κ ε , μ ά λ ισ τα , τ ο ν α ­ ν τιπ ρ ό σ ω π ο τ ο υ Α τ τ ίλ α σ τ ρ α τ η γ ό Σ κ ό τ α σ τη ν Κ ω ν σ τα ν τιν ο ύ π ο λ η , π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ να ε π ιβ λ έ π ε ι τ η ν ε κ π λ ή ρ ω σ η τ ω ν ό ρ ω ν τ η ς σ υ μ φ ω ν ία ς . Το μ ό ν ο π ο υ κ α τ ά φ ε ρ ε να ε ­ π ιτ ύ χ ε ι ο Α ν α τό λ ιο ς ή τ α ν να α π ο τ ρ έ ψ ε ι τ η ν π α ρ ά δ ο σ η τω ν γ ε ν ν α ίω ν π ο λ ιτ ο φ υ λ ά ­ κω ν τ ο υ Α σ έ μ ο υ σ τ ο ν Α τ τ ίλ α . Λ έ γ ε τ α ι ό τ ι π ο λ λ ο ί Θ ύ ν ν ο ι π ο υ β ρ ίσ κ ο ν τ α ν σ τη ν υ π η ­ ρ ε σ ία τ η ς Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς κα ι θ α π α ρ α δ ί­ δ ο ν τ α ν β ά σ ε ι τ η ς σ υ μ φ ω ν ία ς σ το ν Α τ τ ί ­ λ α , ζ ή τ η σ α ν να ε κ τ ε λ ε σ τ ο ύ ν α π ό τ ο υ ς Β υ ζ α ν τ ιν ο ύ ς , γ ν ω ρ ίζ ο ν τ α ς τ ο μ α ρ τ υ ρ ικ ό τ έ λ ο ς π ο υ τ ο υ ς π ε ρ ίμ ε ν ε α π ό τ ο ν Θ ύ ν ν ο β α σ ιλιά . Α λ λ ο υ ς , π ο υ α ρ ν ο ύ ν τ ο να π α ρ α ­ δ ο θ ο ύ ν , τ ο υ ς σ κ ό τω σ α ν α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ο ί σ τ ρ α τ ιώ τ ε ς , κ α τ ό π ιν μ ά χ η ς .

ΑΠΟ ΤΟΝ ΕϊΕΥΤΕΑΙΣΜΟ ΣΤΗΝ ΑΝΑΡΡΗΣΗ Ε χο ν τα ς λ ά β ει σ χ εδ ό ν ό λα όσ α ζ ή τ η ­ σ ε, ο Α τ τ ίλ α ς α π ο χ ώ ρ η σ ε α π ό τ α α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ά ε δ ά φ η κα ι ε π έ σ τ ρ ε ψ ε σ τη ν Π α ν ν ο ν ία . Δ ε ν έ π α υ σ ε ό μ ω ς κ α τ ά κ α ι­ ρ ο ύ ς ν α π α ρ ε ν ο χ λ ε ί τ η ν Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία , ε γ ε ίρ ο ν τ α ς δ ιά φ ο ρ α ζ η τ ή μ α τ α κ α ι ν έ ε ς α π α ιτή σ ε ις . Μ ά λ ισ τα , σ υ χ ν ά έ σ τ ε λ ν ε π ρ έ σ β ε ις σ τ η ν Κ ω ν σ τ α ν τιν ο ύ π ο λ η - ο ρ ι­ σ μ έ ν ο υ ς ε υ ν ο ύ μ ε ν ο ύ ς τ ο υ ε υ γ ε ν ε ίς - γ ια ν α λ α μ β ά ν ο υ ν π ο λ ύ τιμ α δ ώ ρ α , ό π ω ς ε π έ ­ β α λ λ ε τ ο δ ιπ λ ω μ α τ ικ ό π ρ ω τ ό κ ο λ λ ο τ η ς επ ο χ ή ς. Η μη π ρ ο σ φ ο ρ ά δώ ρω ν π ρ ο ς τ ο υ ς π ρ έ σ β ε ις θ ε ω ρ ε ί τ ο π ρ ο σ β ο λ ή π ρ ο ς τ ο ν α π ο σ τ ο λ έ α τ ο υ ς - σ τ η ν π ρ ο κ ε ιμ έ ν η π ρ ο ς τ ο ν Α τ τ ίλ α - μ ε ό ,τ ι σ υ ν έ π ε ιε ς μ π ο ­ ρ ο ύ σ ε να σ υ ν ε π ά γ ε τ α ι α υ τ ό . Ο λ α τ α π α ρ α π ά νω , σ ε σ υ ν δ υ α σ μ ό μ ε τ ο ν δ υ σ β ά σ τ α χ τ ο φ ό ρ ο τω ν 2.100 λ ιβ ρ ώ ν χ ρ υ σ ο ύ ε τ η σ ίω ς π ρ ο ς τ ο ν Α τ τ ίλ α , ε ίχ α ν π ρ ο κ α λ έ σ ε ι σ ο β α ρ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α σ το α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ό θ η σ α υ ρ ο φ υ λ ά κ ιο . Τα τ α ­ μ ε ία τ ο υ κ ρ ά τ ο υ ς ά δ ε ια ζ α ν , ε ν ώ η Α υ τ ο -

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ UTOPIA 1 1 5

Χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ό υ π ό δ ειγ μ α σ ύ ν θ ετο υ τό ξ ο υ , όπως π ερίπου α υ τά που εξό π λ ιζα ν το ιππικό το υ Α ττίλ α . Το τό ξο ο ν ο μ α ζό τα ν σ ύ ν θ ετο γ ια τί κ α τα σ κ ευ α ζ ό τα ν από δ ιά φ ο ρ α υλικά , που το υ π ροσ έδιδα ν μ ε γ α λ ύ τε ρ η α ν θ ε κ τ ικ ό τη τα και ισχύ.

Α ναπαράσταση μ ε μ ιν ια το ύ ρ ες τη ς γρ α μ μή ς μ ά χ η ς α υ το κ ρ α το ρ ικ ώ ν πεζών, πίσω από π ρόχειρ α ο χυρ ώ μα τα μ ε π ασσάλους, για την α ντιμ ετώ π ισ η το υ ο υννικού ιππικού.

ί Το 446 η Κωνσταντινούπολη πληροφορήθηκε ότι ο Αττίλας ετοιμαζόταν για νέα εισβολή, παρότι δεν υπήρχε καν πρόφαση, αφού η Αυτοκρατορία τηρούσε απαρέγκλιτα τους όρους της μεταξύ τους συμφωνίας. 9 κ ρ α τ ο ρ ία έ π ρ ε π ε π α ρ ά λ λ η λ α ν α α ν τ ιμ ε ­ τω π ίσ ε ι τ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς κ α ι τ ο υ ς Β α ν δ ά ­ λ ο υ ς . Για να α ν τ ιμ ε τ ω π ισ τ ε ί η έ λ λ ε ιψ η χ ρ η μ ά τ ω ν ε π ιβ λ ή θ η κ ε β α ρ ιά φ ο ρ ο λ ο γ ία , α κ ό μ α κ α ι σ τ η ν τ ά ξ η τω ν σ υ γ κ λ η τικ ώ ν . Π α ρ ό λ α α υ τά , ο Α τ τ ίλ α ς δ ε ν η ρ έ μ η ­

σ ε. Το 445, ο α δ ε λ φ ό ς τ ο υ Μ π λέντα σ κ ο τώ θ η κε σε κυ ­ ν η γ ε τικ ό α τύ χ η μ α , ο ρ γα νω ­ μ έ ν ο α π ό τ ο ν ίδ ιο τ ο ν Α τ τ ί­ λ α , κ α ι ο ίδ ιο ς α ν α κ η ρ ύ χ θ η κ ε μ ο ν α δ ικ ό ς β α σ ιλ ιά ς

θ ύ ν ν ο ι ιππείς επ ί τω έρ γω . Η νο μα δική α υ τή φ υλή δ εν αποσκοπ ούσε σ τη μόνιμη εγ κ α τά σ τα σ η σ τα α υ το κ ρ α το ρ ικ ά εδ ά φ η - εν δ ια φ ερ ό τα ν μ όνο για τη ν αρπ αγή και τη λ εη λα σ ία .

1 6 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

τω ν θ ύ ν ν ω ν . Το ε π ό μ ε ν ο έ τ ο ς α π ο φ ά σ ι­ σ ε ν α ε ισ β ά λ ε ι κ α ι π ά λ ι σ τ η ν Α ν α το λ ικ ή Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία . Α υ τ ή τ η φ ο ρ ά ό μ ω ς θ α α ­ ν τ ιμ ε τ ώ π ιζ ε ισ χ υ ρ ό τ ε ρ η α ν τίσ τα σ η . Το 446 η Κ ω ν σ τα ν τιν ο ύ π ο λ η π λ η ­ ρ ο φ ο ρ ή θ η κ ε ό τ ι ο Α τ τ ίλ α ς ε τ ο ιμ α ­ ζ ό τ α ν γ ια ν έ α ε ισ β ο λ ή , π α ρ ό τι δ ε ν υπ ήρχε καν π ρόφ ασ η, α ­ φ ο ύ η Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία τ η ρ ο ύ ­ σ ε α π α ρ έ γ κ λ ιτ α τ ο υ ς ό ­ ρους τη ς μ ετα ξύ το υ ς συμ­ φ ω ν ία ς . Ω σ τό σ ο , ο Α τ τ ίλ α ς , έχ ο ν τα ς σ υ γ κ εν τρ ώ σ ει έ ­ ν α ν τ ε ρ ά σ τ ιο σ τ ρ α τ ό α π ο τε λ ο ύ μ ε ν ο α π ό θ ύ ν ν ο υ ς , Γ ό τ­ θ ο υ ς , Γ ε π ίδ ε ς κ α ι ά λ λ ο υ ς Γ ε ρ μ α ­ ν ο ύ ς , π έ ρ α σ ε τ α σ ύ ν ο ρ α σ τη ν π ε ­ ρ ιο χ ή τ η ς Μ υ σ ία ς και, χ ω ρ ίς κ α ­ μ ία δ ικ α ιο λ ο γ ία , ά ρ χ ισ ε τ ο κ α ­ τ α σ τ ρ ο φ ικ ό τ ο υ έ ρ γ ο . Ο θ ύ ν ν ο ς β α σ ιλ ιά ς φ α ιν ό ­ τ α ν π λ έ ο ν α π ο φ α σ ισ μ έ ν ο ς να κ α τ α λ ά β ε ι τ η ν Κ ω ν σ τα ν τιν ο ύ ­ π ο λ η . Ο ι σ υ ν θ ή κ ε ς , ά λ λ ω σ τε , τ ο ν ε υ ν ο ο ύ σ α ν . Τ ο ν Ια ν ο υ ά ρ ιο τ ο υ 447 έ ν α ς τ ρ ο μ α κ τ ικ ό ς σ ε ισ μ ό ς έ π λ η ξ ε τ η ν π ρ ω τε ύ ο υ σ α τ η ς Α ν α το λ ι­ κ ή ς Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς , π ρ ο κ α λ ώ ν τ α ς σ η μ α ­ ν τ ι κ έ ς κ α τ α σ τ ρ ο φ έ ς κα ι κ υ ρ ίω ς , γ κ ρ ε μ ί­ ζ ο ν τ α ς μ ε γ ά λ ο μ έ ρ ο ς τ ω ν τ ε ιχ ώ ν τ η ς π ό ­ λ η ς . Ο Α τ τ ίλ α ς π λ η ρ ο φ ο ρ ή θ η κ ε τ ο γ ε γ ο ­ ν ό ς κ α ι φ υ σ ικ ά έ σ π ε υ σ ε ν α τ ο ε κ μ ε τ α λ λ ε υ θ ε ί. Ω σ τό σ ο κ α ι η Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία , έ χ ο ­ ν τ α ς π λ η ρ ο φ ο ρ η θ ε ί τ η ν ε π ικ ε ίμ ε ν η ε ι ­ σ β ο λ ή , ε ίχ ε π ρ ο ε τ ο ιμ α σ τ ε ί κ α τ ά τ ο δ υ ­ ν α τ ό . Η α ρ χ ισ τ ρ α τ η γ ία ε ίχ ε δ ο θ ε ί σ ε έ ­ ν α ν Γ ε ρ μ α ν ό σ τ ρ α τ η γ ό , τ ο ν Α ρ ν έ γ κ ισ κ λ ο , ο ο π ο ίο ς ε ίχ ε σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ σ ε ι έ ν α ν ισ χ υ ρ ό σ τ ρ α τ ό , φ ιλ ο δ ο ξ ώ ν τ α ς ν α π ο λ ε ­ μ ή σ ει σ ε κ α τά π α ρ ά τα ξη μά χη τ ο ν Α τ τ ί­ λ α . Ο Α ρ ν έ γ κ ισ κ λ ο ς μ ε τ α κ ίν η σ ε τ ο ν σ τ ρ α τ ό τ ο υ σ τη Μ α ρ κ ια ν ο ύ π ο λ η τ η ς Κ ά ­ τ ω Μ υ σ ία ς , σ τις ε κ β ο λ έ ς τ ο υ π α ρ α π ό τα ­ μ ο υ τ ο υ Δ ο ύ ν α β η Β ιν τ , ο ο π ο ίο ς ο ν ο μ ά ­ ζ ο ν τα ν τ ό τ ε Ο ύ το υ ς . Από ε κ ε ί κά λ υ π τε τ ι ς ο δ ε ύ σ ε ις π ρ ο ς τ η ν Κ ω ν σ τα ν τιν ο ύ π ο ­ λ η , μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α α ν ε φ ο δ ιά ζ ε τ α ι α π ό τ η θ ά λ α σ σ α κα ι, α ν ο Α τ τ ίλ α ς δ ε ν έ σ π ε υ δ ε ν α τ ο ν α ν τ ιμ ε τ ω π ίσ ε ι, μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α τ ο ν π λ α γ ιο κ ο π ή σ ε ι, α κ ό μ α κ α ι να τ ο ν κ υ κ λ ώ ­ σ ει, σ ε π ε ρ ίπ τω σ η π ο υ κ ιν ε ίτ ο α σ ύ ν ε τ α π ρ ο ς ν ό τ ο . Ο Α τ τ ίλ α ς , έ μ π ε ιρ ο ς π ο λ ε μ ι­ σ τ ή ς κ α ι ο ίδ ιο ς , δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε , π ρ ο φ α ­ ν ώ ς , ν α α γ ν ο ή σ ε ι τ η ν α π ε ιλ ή . Π α ρ ά λ λ η λ α , ο έ π α ρ χ ο ς τ η ς Κ ω ν σ τα ­ ν τ ιν ο ύ π ο λ η ς Κ ω ν σ τά ν τ ιο ς ε ίχ ε ε π ισ τρ α -

τεύ σ ει το σ ύνολο το υ π λ η θ υ σ μ ο ύ τη ς π ό λ η ς γ ια τ η ν ε π ισ κ ε υ ή τ ω ν τειχ ώ ν . Η τα ν έ ν α π α ιχ ν ίδ ι μ ε τ ο ν χ ρ ό ν ο . Ε ίτ ε ο ι Β υ ζ α ­ ν τ ιν ο ί θ α ε π ισ κ ε ύ α ζ α ν τ α τ ε ίχ η , ε ί τ ε η β α σ ιλ ίδ α τω ν π ό λ ε ω ν δ ε ν θ α π ρ ο λ ά β α ιν ε κ α ν να α ρ χ ίσ ε ι τ η ν π ρ ο σ φ ο ρ ά τ η ς σ τ ο ν π α γ κ ό σ μ ιο π ο λ ιτισ μ ό . Μ ε τ η ν π ρ ώ τη ε μ φ ά ν ισ η τ ω ν θ ύ ν ν ω ν , ο Α ρ ν έ γ κ ισ κ λ ο ς , π ο υ β ρ ισ κ ό τ α ν σ τα σ ύ ­ ν ο ρ α , κ ιν ή θ η κ ε ε ν α ν τ ίο ν τ ο υ ς . Ο σ τ ρ α ­ τ ό ς τ ο υ έ λ α β ε θ έ σ ε ις σ τ ο ν π ο τ α μ ό κα ι π ε ρ ίμ ε ν ε τ ο υ ς ε χ θ ρ ο ύ ς , ο ι ο π ο ίο ι δ ε ν ά ρ γ η σ α ν να φ θ ά σ ο υ ν . Π ρ έ π ε ι να ή τ α ν τ ρ ο μ ε ρ ό τ ο θ έ α μ α τω ν ε κ α τ ο ν τ ά δ ω ν χ ι­ λ ιά δ ω ν π ο λ ε μ ισ τ ώ ν τ ο υ Α τ τ ίλ α , ο ι ο π ο ίο ι π α ρ α τά σ σ ο ν τ α ν α π έ ν α ν τ ι σ τις , ο π ω σ δ ή ­ π ο τ ε δ ρ α μ α τ ικ ά λ ιγ ό τ ε ρ ε ς , δ υ ν ά μ ε ις τ ο υ Α ρ ν έ γ κ ισ κ λ ο υ . Η μ ά χ η π ο υ α κ ο λ ο ύ θ η σ ε ή τ α ν ε π ικ ή , σ ύ μ φ ω ν α μ ε τ ι ς ε λ ά χ ισ τ ε ς ισ τ ο ρ ικ έ ς μ α ρ τ υ ρ ίε ς π ου δ ια σ ώ θ η κ α ν α π ό ο ρ ισ μ έ ­ ν ο υ ς Β υ ζ α ν τ ιν ο ύ ς χ ρ ο ν ικ ο γ ρ ά φ ο υ ς κα ι ισ τ ο ρ ικ ο ύ ς , ό π ω ς ο Ιο ρ δ ά ν η ς , ο Μ α ρ κ ε λ ίν ο ς κ α ι ο (ά γ ν ω σ το ς ) σ υ γ γ ρ α φ έ α ς τ η ς « Ε π ιτο μ ή ς » , τ ο υ 7 ο υ α ιώ να . Τα α υ ­ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ά σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ α π ο λ έ μ η σ α ν η ρ ω ικ ά . Ο ίδ ιο ς ο Α ρ ν έ γ κ ισ κ λ ο ς , ό τ α ν σ κ ο τ ώ θ η κ ε τ ο ά λ ο γ ό τ ο υ , π ο-

ΣΤΡΑΤΟΣ ΤΟΝ ΟΥΝΝΠΝ Ο σ τρ α τό ς τω ν θ ύ ν νω ν, που α ιμ α το κύ λη σ ε, σ τη ν κ υ ρ ιο λεξία , δ ύ ο ηπ είρ ο υ ς, δ ε ν ή ­ τα ν παρά μια ορδή ιπ π οτοξοτώ ν, οι οποίοι όμω ς ζούσαν πάνω σ το άλο γο από τη ν παιδι­ κή το υ ς ηλικία. Οι θ ύ ν ν ο ι, όπως και οι Μ ο γγό λο ι απ όγονοί το υ ς , μ ετα ν ά σ τευ σ α ν από τις α σ ια τικές σ τέπ ες σ τη ν Ευρώπη, π ιεζό μ εν ο ι από άλλα ασιατικά φύλα, μέσω τη ς σ η μ ερ ι­ ν ή ς Κίνας, Ρωσίας και Ο υκρανία ς. Ο σ τρ α τό ς το υ ς ή τα ν ο ρ γα νω μ ένο ς σε φ υ λ ετικ ή βάση, μ ε κ ά θ ε το π ικό α ρ χηγό να έ χ ε ι το υ ς π ο λ εμ ισ τές α κ ο λ ο ύ θ ο υ ς το υ . Σ υ νή θ ω ς μόνο οι α ρ χηγο ί έ φ ε ρ α ν σοβαρό α μ υ ν τικ ό οπλισμό. Οι θ ύ ν ν ο ι ιπ π ο το ξό τες ή τα ν οπ λισ μένοι μ ε σ ύ ν θ ε το τ ό ξ ο και α κό ντιο , που χ ρ η σ ιμ ο π ο ιείτο και ως ελα φ ρ ιά λ ό γ ­ χη, σπάθη και μικρή ξύ λ ιν η ασπίδα ε π ε ν δ ε δ υ μ έ ν η μ ε δ έρ μ α τα ζώων. Κάποιοι έ φ ερ α ν ε ­ π ιπ λέον κράνος ή δ ερ μ ά τιν ο κάλυμμα κεφ α λή ς. Οι ε υ γ ε ν ε ίς , α ν τίθ ε τα , έ φ ε ρ α ν αλυσιδω ­ τό ή φ ο λιδ ω τό θώ ρακα, λόγχη, τό ξο , σπάθη και μ ικρή ασπίδα. Οι πιο π λούσιοι ίππευαν θ ω ρ α κισ μ ένα άλογα. Α υ τό που κα θ ισ το ύ σ ε το υ ς θ ύ ν ν ο υ ς ε ξα ιρ ε τικ ο ύ ς π ο λ εμ ισ τές ή τα ν η τα κ τικ ή το υ ς και η τ α χ ύ τη τα μ ε τη ν οποία εφ ο ρ μ ο ύ σ α ν ε ν α ν τίο ν το υ αντιπ άλου. Αν οι αντίπ αλοι δ εν δ ιέ θ ε τα ν εκ η β ό λ α όπλα, οι θ ύ ν ν ο ι το υ ς π λησίαζαν σε πολύ μικρή απόσταση και το υ ς θ έ ­ ριζαν μ ε τα τ ο ξε ύ μ α τά το υ ς . Αν οι α ντίπ αλοι α ν τε π ιτίθ ε ν το , οι θ ύ ν ν ο ι υποχω ρούσαν τα ­ χ ύ τα τα , π α ρ ενο χλώ ντα ς το υ ς συνεχώ ς. Η τα κ τικ ή α υ τή ή τα ν ιδ ια ίτερ α α π ο τελ εσ μ α τική ε ν α ν τίο ν τω ν Γερμανών, οι οπ οίοι λόγω β ά ρ ο υ ς το υ οπλισμού τ ο υ ς δ ε ν μπ ορούσαν να αντιδράσουν. Α π ένα ντι σ το α υ το κρ α το ρ ικά π εζικό, το οποίο σ υ νή θ ω ς δ ιέ θ ε τ ε ο ργα νικά τμ ή μ α τα τ ο ξο τώ ν αλλά και μ ο ν ά δ ες ε ξο π λ ισ μ έν ες μ ε α κό ντια και άλλα ελ α φ ρ ά εκη β ό λ α όπλα, οι θ ύ ν ν ο ι π α ρ έμ ενα ν σε απόσταση ασ φ αλείας, εξα π ο λ ύ ο ντα ς τα β έλ η το υ ς . Δ ε ν εκ τελ ο ύ σ α ν π ο τέ επ έλασ η κατά το υ αντιπ άλου, παρά μόνο ό τα ν α υ τό ς είχ ε χάσει τη συ­ νοχή το υ από τα το ξε ύ μ α τ α και τις απ ώ λειες. Ο σ τρ α τό ς τω ν θ ύ ν νω ν ή τα ν ικανός να διασχίσει τε ρ ά σ τιε ς απ οστάσεις σε ελάχισ το χρόνο. Από τη ν επ οχή το υ Α ττίλ α , όμω ς, τα δ ε δ ο μ έ ν α ά λλα ξαν, καθώ ς σ το ν σ τρ α τό ε ­ ν τά χ θ η κ α ν και π ολλοί Γερμανοί. Οι Γερμανοί δ ιέ θ ε τα ν τμ ή μ α τα π εζικού εξο π λισ μ ένα με μ ε γ ά λ ε ς ασπίδες, α κό ντια , σπ άθες και π ελ έκ εις , τα οποία π ο λεμ ού σ α ν σε π υκνό σχημα­ τισμό, αλλά και βαρύ ιππικό, εξο π λ ισ μ έν ο μ ε μ ε γ ά λ ε ς ασπίδες, α κό ν τια και σ π άθες, το ο ­ π οίο ε κ τε λ ο ύ σ ε ο ρ μ η τικ έ ς επ ελά σ εις κα τά τω ν αντιπάλων. Ετσι, ο Α ττίλ α ς χρησ ιμοπ οι­ ούσ ε τ ο γ ερ μ α νικό βαρύ ιππικό ως όργανο κρ ούσ ης κατά σ υ ν τετα γ μ έν ω ν αντιπ άλω ν τμ η μ ά τω ν, ενώ το π εζικό και το μηχανικό, τα οποία σ υ γ κρ ό τη σ ε από Ρω μαίους αιχμαλώ ­ τ ο υ ς ή λ ιπ ο τά κ τες , το ύ ή τα ν ιδ ια ίτερ α χρήσ ιμα σε π ο λ ιο ρ κ η τικ ές επ ιχειρ ή σ εις. Ωστόσο, τ ο γ ερ μ α ν ικ ό π εζικό και οι π ο λ εμ ικ ές μ η χα νές μ ε τις οπ ο ίες εφ ο δ ιά σ τη κε, σ τέρ ησ α ν από τ ο ν σ τρ α τό το υ τη ν παλαιά το υ τα χ ύ τη τα . Π αρόλα αυτά, ε ιδ ικ ό τε ρ α το μηχα νικό απο­ δ ε ίχ θ η κ ε ιδ ια ίτερ α α π ο τελ εσ μ α τικό σ τις επ ιχειρ ή σ εις κατά τω ν εχθ ρ ικώ ν οχυρω μένω ν πόλεων.

δ ικ α ιο λ ό γ η σ α ν τ η θ υ σ ία . Σ ύ μ ­ φ ω ν α μ ε τ ις π η γ έ ς , σ τη μ ά χ η ε ­ ν α ν τ ίο ν τω ν θ ύ ν ν ω ν σ υ μ μ ε τ ε ί­ χ α ν ο ι α ν α γ ε ν ν η μ έ ν ε ς σ τ ρ α τ ιέ ς τ ο υ Ιλ λ υ ρ ικ ο ύ κα ι τ η ς Θ ρ ά κ η ς , α λ λ ά κα ι α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ έ ς μ ο ­ ν ά δ ε ς α π ό τ η ν Κ ω ν σ τα ­ ν τ ιν ο ύ π ο λ η . Ο Α τ τ ίλ α ς , μ ε ­ τ ά τ η ν α ιμ α τ η ρ ή ν ίκ η τ ο υ , α π ί­ σ τ ε υ τ α ο ρ γ ι­ σ μένος, ε ­ π ιτ έ θ η κ ε σ τη Μ α ρ κ ια ν ο ύ π ο λ η , τη ν ο­ π ο ία κ υ ­ ρ ιο λ ε κ τ ι­

κά ε ξ α φ ά ν ισ ε α π ό τ ο ν χ ά ρ τη . Π ά ν τω ς , η ε υ κ α ιρ ία τ ο υ ν α κ α τ α λ ά β ε ι τ η ν Κ ω ν σ τα ­ ν τ ιν ο ύ π ο λ η ε ίχ ε χ α θ ε ί. Σ τ α τ έ λ η Μ α ρ τίο υ τ ο υ 447 τ α τ ε ίχ η τ η ς π ρ ω τ ε ύ ο υ σ α ς υ ψ ώ ­ ν ο ν τα ν κα ι π άλι υ π ερ ή φ α ν α και η φ ρ ο υ ­ ρ ά ε ίχ ε ε ν ισ χ υ θ ε ί α π ό σ κ λ η ρ ο τ ρ ά χ η λ ο υ ς Ισ α ύ ρ ο υ ς σ τ ρ α τ ιώ τ ε ς α π ό τ η Μ ικ ρ ά Α σία. Σ τ α τ ε ίχ η τ η ς Π ό λ η ς σ ώ ζ ε τα ι α κ ό μ α μια ε π ιγ ρ α φ ή τ ο υ έ π α ρ χ ο υ Κ ω ν σ τά ν τ ιο υ π ου α ν α φ έ ρ ε ι: « Ο ύ τ ε η Π α λ λ ά δ α δ ε ν θ α μ π ο ­ ρ ο ύ σ ε ν α τ α έ χ ε ι κ τ ίσ ε ι τ α χ ύ τ ε ρ α κα ι κ α ­ λ ύ τερ α » !

ΑΤΤΙΛΑΣ Ο ΒΑΡΒΑΡΟΣ Α υ τό π ου α κ ο λ ο ύ θ η σ ε τη μά χη το υ Β ιν τ κ α ι τ η ν α ν α κ α τ α σ κ ε υ ή τ ω ν τε ιχ ώ ν τ η ς Β α σ ιλ ε ύ ο υ σ α ς μ ό ν ο ω ς ε κ σ τ ρ α τ ε ία ε κ δ ίκ η σ η ς μ π ο ρ ε ί ν α ε κ λ η φ θ ε ί. Μ η δ ια ­ θ έ τ ο ν τ α ς ε τ ο ιμ ο π ό λ ε μ ο σ τ ρ α τό , ο α υ τ ο -

Σ ύ γχ ρ ο νη αναπ α ρά σ τα σ η βαριά οπ λισμένου α υ το κ ρ α το ρ ικ ο ύ π εζο ύ το υ 5ου αιώνα μ.Χ. Φ έρ ει σιδηρό κρά νος, μ εγ ά λ η σ κ ο ύ τα (ασπίδα), δόρ υ και α κ ό ν τιο . Το έμ β λ η μ α τη ς ασπ ίδας υπ οδηλώ νει σ τρ α τιώ τη επ αρ χια κής σ τρ α τιά ς .

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 1 1 7

Α υ το κ ρ α το ρ ικ ο ί ιπ πείς σ τη μ άχη. Ε ξο π λισ μ ένοι μ ε α κό ν τια , κυρίω ς, και σ π ά θ ες , οι α υ το κ ρ α το ρ ικ ο ί ιπ πείς δ εν δ ιέ θ ε τ α ν το ν κ α τά λλ η λο οπ λισμό για να α ντιμ ετω π ίσ ο υ ν το υ ς θ ύ ν ν ο υ ς ιπ π ο το ξό τες .

κ ρ ά τ ο ρ α ς δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε να ε π έ μ β ε ι - α ­ π λ ώ ς π α ρ α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ ε α π ό τ η ν Κ ω ν σ τα ­ ν τ ιν ο ύ π ο λ η τ η ν κ α τ α σ τ ρ ο φ ή τ ω ν π ό λ ε ­ ω ν, τ ι ς σ φ α γ έ ς , τ ις λ ε η λ α σ ίε ς κ α ι ό λ ε ς τις β α ρ β α ρ ό τη τε ς που σ υ νέδ εσ α ν το ό ­ ν ο μ α τ ο υ Α τ τ ίλ α μ ε τ η ν α ιώ ν ια κ α τ α δ ίκ η τ η ς ισ το ρ ία ς . « Ε γ ιν α ν τ ό σ ε ς σ φ α γ έ ς , τ έ ­ τ ο ια α ιμ α το χ υ σ ία , π ο υ κ α ν ε ίς δ ε ν μ π ο ρ ε ί ν α μ ε τ ρ ή σ ε ι τ ο υ ς ν ε κ ρ ο ύ ς . Ισ ο π έδ ω σ α ν ν α ο ύ ς κα ι μ ο ν α σ τή ρ ια , έ σ φ α ξ α ν μ ο ν α ­ χ ο ύ ς κ α ι π α ρ θ έ ν ε ς ...» , α ν α φ έ ρ ε ι έ ν α χ ρ ο ν ικ ό τ η ς ε π ο χ ή ς . Ο Α τ τ ίλ α ς , α φ ο ύ ισ ο π έ δ ω σ ε τ α π ά ν τα α π ό τ ο ν Δ ο ύ ν α β η κ α ι ν ό τια , έ φ θ α σ ε μ έ ­ χ ρ ι τ η Θ εσ σ α λ ία . Τ ελ ικ ά , α ν α χ α ιτ ίσ τ η κ ε

1 8 1ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

σ τις Θ ε ρ μ ο π ύ λ ε ς . Σ τ η ν Κ ω ν σ τα ν τιν ο ύ ­ π ο λ η υ π ή ρ χ α ν τ ώ ρ α δ ύ ο π α ρ α τ ά ξ ε ις : η μία , η π λ έ ο ν φ ιλ ο π ό λ ε μ η , υ π ο σ τ ή ρ ιζ ε δ ι­ κ α ιο λ ο γ η μ έ ν α ό τ ι, π α ρ ά τ ι ς κ α τ α σ τ ρ ο ­ φ έ ς π ο υ ε ίχ ε ε π ιφ έ ρ ε ι (70 π ό λ ε ις ε ίχ α ν κ α τ α σ τ ρ α φ ε ί σ υ θ έ μ ε λ α ) , ο Α τ τ ίλ α ς μ π ο ­ ρ ο ύ σ ε ν α ν ικ η θ ε ί, α φ ο ύ ο σ τ ρ α τ ό ς τ ο υ ε ίχ ε υ π ο σ τ ε ί ε π ίσ η ς κ α τ α σ τ ρ ο φ ικ έ ς α π ώ ­ λ ε ιε ς κ α ι μ α σ τ ιζ ό τ α ν α π ό τ ι ς α σ θ έ ν ε ιε ς . Τη φ ιλ ο π ό λ ε μ η μ ε ρ ίδ α ε ξ έ φ ρ α ζ α ν ο σ τ ρ α τ η γ ό ς Μ α ρ κ ια ν ό ς κ α ι ο Ζ ή ν ω ν , ο α ρ ­ χ η γ ό ς τ η ς φ ρ ο υ ρ ά ς τ ω ν Ισ αύρω ν. Ω σ τ ό ­ σ ο η ά λ λ η π α ρ ά τ α ξ η , π ο υ π ρ ό κ ρ ιν ε τ η ν ε ιρ ή ν η μ ε τ ο ν Α τ τ ίλ α , ή τ α ν ε κ ε ί ν η π ο υ κ α τ ά φ ε ρ ε ν α ε π ιβ λ η θ ε ί, μ ε ε π ικ ε φ α λ ή ς

τ ο ν Χ ρ υ σ ά φ ιο , τ ο ν π α ν ίσ χ υ ρ ο , ρ α δ ιο ύ ρ ­ γο ευ ν ο ύ χ ο που επ η ρ έα ζε τ ο ν α υ το κ ρ ά το ρ α . Κ αι π ά λ ι ο σ τ ρ α τ η γ ό ς κ α ι δ ιπ λ ω μ ά τη ς Α ν α τ ό λ ιο ς α ν έ λ α β ε τ ι ς δ ια π ρ α γ μ α τ ε ύ ­ σ ε ις . Ο Α τ τ ίλ α ς α υ τ ή τ η φ ο ρ ά δ ε ν α ύ ξ η ­ σ ε τ ις ο ικ ο ν ο μ ικ έ ς τ ο υ α π α ιτή σ ε ις , α λ λ ά α ξίω σ ε , ε π ιπ λ έ ο ν , ν α ε γ κ α τ α λ ε ιφ θ ε ί απ ό τ η ν Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία μ ια ε δ α φ ικ ή έ κ τ α σ η 50.000 τ ε τ ρ α γ ω ν ικ ώ ν χ ιλ ιο μ έ τ ρ ω ν , ν ό τια τ ο υ Δ ο ύ ν α β η , α π ό τ η Σ ιγ γ ιδ ό ν α μ έ χ ρ ι τ η Ν αϊσ σ ό. Ο α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ς Θ ε ο δ ό σ ιο ς α ­ π ο δ έ χ θ η κ ε τ η ν σ υ μ φ ω ν ία , π α ρ ά τ η ν α π ί­ σ τευ τη κ α τα κρ α υ γή που ξεσ η κ ώ θ η κ ε σ τ η ν κ ο ιν ή γ ν ώ μ η τ η ς Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς .

Α κ ό μ α κ α ι ο ισ τ ο ρ ικ ό ς Π ρ ίσ κ ο ς , ο ο π ο ίο ς μ ε τ ε ίχ ε τ ο 448 σ τ η ν π ρ ε σ β ε ία π ρ ο ς τ ο ν Α τ τ ίλ α , δ ε ν έ κ ρ υ ψ ε τ η δ υ σ φ ο ρ ία τ ο υ γ ια τ ο ν ε ξ ε υ τ ε λ ισ μ ό τ η ς Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς απ ό τ ο ν β ά ρ β α ρ ο Α τ τ ίλ α . Α ξ ίζ ε ι ν α σ η μ ε ιω θ ε ί ό τ ι ο Χ ρ υ σ ά φ ιο ς ε π ιχ ε ίρ η σ ε να δ ο λ ο φ ο ν ή σ ε ι τ ο ν Α τ τ ίλ α , δ ω ρ ο δ ο κ ώ ν τ α ς έ ν α ν υ ψ η λ ό β α θ μ ο α ξιω μ α τ ο ύ χ ο τ ο υ . Η σ υ ν ο μ ω σ ία ό μ ω ς α π ο κα λ ύ φ θ η κ ε κ α ι ο Α τ τ ίλ α ς σ ώ θ η κ ε , ζ η τ ώ ­ ν τ α ς μ ά λ ισ τ α α π ό τ ο ν Θ ε ο δ ό σ ιο τ ο κ ε φ ά ­ λ ι τ ο υ Χ ρ υ σ ά φ ιο υ . Τ ελ ικ ά , ο Α ν α τ ό λ ιο ς κ α τ ά φ ε ρ ε ό χ ι μ ό ν ο να α π ο τ ρ έ ψ ε ι τ η ν ε ­ κ τ έ λ ε σ η τ ο υ Χ ρ υ σ ά φ ιο υ , α λ λ ά κ α ι ν α π ε ί­ σ ει τ ο ν Θ ύ ν ν ο β α σ ιλ ιά να μ η ε π ιμ ε ίν ε ι σ το ν ό ρ ο γ ια ε γ κ α τ ά λ ε ιψ η ε δ α φ ώ ν απ ό τ η ν Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία κα ι ν α α ρ κ ε σ τ ε ί σ το ν χ ρ υ σ ό π ο υ α φ ε ιδ ώ ς θ α λ ά μ β α ν ε . Α υ τ ή έ ­ μ ε λ λ ε να ε ίν α ι η τ ε λ ε υ τ α ία ε π ιτ υ χ ία τ ο υ Α τ τ ίλ α κ α τ ά τ η ς Α ν α τ ο λ ικ ή ς Α υ τ ο κ ρ α τ ο ­ ρ ία ς . Σ ύ ν τ ο μ α θ α ε ρ χ ό τ α ν η Ν έ μ ε σ η . Η α λ λ α γ ή σ τά σ η ς τ ο υ Α τ τ ίλ α α π ο τ ε λ ε ί μ έ χ ρ ι σ ή μ ε ρ α σ η μ ε ίο τ ρ ιβ ή ς γ ια τ ο υ ς ισ τ ο ρ ικ ο ύ ς . Ο π ιθ α ν ό τ ε ρ ο ς , π ά ν τω ς , λ ό ­ γ ο ς ή τ α ν ό τι, έ χ ο ν τ α ς α π ο μ υ ζ ή σ ε ι τ η ν Α ν α το λ ικ ή Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία κ α ι μ η π ρ ο σ δ ο ­ κ ώ ν τα ς π ε ρ ισ σ ό τε ρ α , α π ο φ ά σ ισ ε να σ τ ρ α φ ε ί κ α τ ά τ η ς ε ξ ο υ θ ε ν ω μ έ ν η ς Δ υ τ ι­ κ ή ς Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς . Ε να ς ά λ λ ο ς λ ό γ ο ς ή ­ τ α ν ό τ ι τ ο β α σ ίλ ε ιο τ ο υ Α τ τ ίλ α σ τ η ρ ιζ ό ­ τ α ν σ τ ο ν π ό λ ε μ ο , ω ς μ έ σ ο π λ ο υ τισ μ ο ύ τ ω ν π ο λ ε μ ισ τ ώ ν κα ι α π α σ χ ό λ η σ ή ς τ ο υ ς . Αν ο σ τ ρ α τ ό ς τ ο υ δ ε ν π ο λ ε μ ο ύ σ ε , π ιθ α ­ ν ό τ α τ α θ α ξε σ π ο ύ σ α ν δ ια σ π α σ τικ έ ς έ ρ ι­ δ ε ς ε ν τ ό ς τω ν τ ά ξ ε ώ ν τ ο υ . Η ε κ σ τ ρ α τ ε ία τ ο υ Α τ τ ίλ α σ τη Δ ύ σ η , ό-

ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΜΑΡΚΙΑΝΟΣ Ο Μ αρκιανός ή τα ν α ξιω μ α τικό ς το υ σ τρ α το ύ , ο οπ οίος α ν ή λ θ ε σ το ν θ ρ ό νο σε μια πολύ δύ σ κολη για τη ν Α υ το κρ α το ρ ία π ερ ίοδο. Γ ε ν ν ή θ η κ ε το 392 στη Θ ράκη και νυ μ φ εύ θ η κ ε τ η ν α δ ελφ ή το υ α υ το κ ρ ά το ρ α Θ εο δ ο σ ίο υ Β ’ Π ουλχερ ία το 450, α να λα μ βά νο ντα ς τη ν τύ χ η τη ς Α να το λική ς Α υ το κρ α το ρ ία ς. Σ το ν π ό λ εμ ο κατά τω ν Βανδάλω ν, το 441, αιχ­ μ α λ ω τίσ τη κε από το ν βασιλιά τ ο υ ς Γιζέριχο. Σύμφω να μ ε τη διήγηση το υ ισ τορ ικού Π ρο­ κόπιου, ό τα ν ο Γιζέριχος β ρ έ θ η κ ε σ το ν χώρο όπου φ υλάσ σ ονταν οι αιχμάλω τοι, ε ίδ ε έ ­ ναν α ε τό να π ετά σ το ν ουρανό και η σκιά το υ να π έ φ τε ι σ τον Μ αρκιανό. Τον κά λεσ ε, λ ο ι­ πόν, κο ν τά το υ και το ν ρώ τησ ε π οιος ήταν. Ο τα ν π λ η ρ ο φ ο ρ ή θ η κ ε ό τι ή τα ν σ τρ α τη γός, αποφάσισε να το ν ελ ευ θ ερ ώ σ ει, θ εω ρ ώ ντα ς τ η ν παρουσία το υ α ετο ύ θ ε ϊκ ό σημάδι. Την ε κ λ ο γ ή το υ Μ αρκιανού σ τον θ ρ ό ν ο υ π ο σ τή ρ ιξε ο Γερμανός σ τρ α τη γ ό ς Ασπαρ, π ισ τεύ ο ν τα ς ό τι θ α το ν είχ ε υπ οχείριό το υ . Ο Μ αρκιανός, όμω ς, α π ο δ είχ θ η κ ε ένα ς ιδι­ α ίτερ α ά ξιο ς α υ το κρ ά το ρ α ς, ο π ρώ τος που σ τέ φ θ η κ ε από τα χ έρ ια το υ π ατριάρχη. Ε κκα­ θά ρ ισ ε τη διοίκηση το υ κρ ά το υ ς, μείω σε τη φ ο ρ ο λο γία τω ν κα τώ τερ ω ν τά ξε ω ν και ανα­ διοργάνω σ ε το ν σ τρ α τό , β α σ ιζόμενος π ερ ισ σ ό τερ ο σ το υ ς γ η γ ε ν ε ίς σ τρ α τιώ τες, παρά σ το υ ς Γερμανούς μ ισ θ ο φ ό ρ ο υ ς και σ υμμάχους. Χάρη σ το ν α ν α γ εν ν η μ έν ο το υ σ τρ α τό , ή τα ν σε θ έσ η να α ρ ν η θ ε ί σ το ν Α ττίλ α τ η ν κα­ τα β ο λ ή το υ φ ό ρ ο υ σε χρυσό, ο οπ οίος επί πολλά χ ρ ό νια απ ομυζούσ ε το κρ ά το ς. Β ελ ­ τίω σ ε τη ν άμυνα τω ν συνόρων, εγ κα θ ισ τώ ν τα ς ε κ ν έο υ π ερ ιπ ο λίες σ το ν Δ ούναβη και ενισ χ ύ ο ντα ς τις σ υ νο ρ ια κές φ ρ ο υ ρ ές . Επί τη ς βασ ιλείας το υ σ υ γ κλ ή θ η κε η Δ ’ Ο ικο υ μ ε­ νική Σ ύ νο δ ο ς. Π έθ α νε το 457 και α ν α κ η ρ ύ χ θ η κ ε άγιο ς, μαζί μ ε τη σύζυγό το υ .

π ω ς ε ίν α ι γ ν ω σ τό , έ φ θ α σ ε σ τ η ν κ α τ α λ υ ­ τ ικ ή κ λ ιμ ά κ ω σ ή τ η ς μ ε τ η μ ά χ η τω ν Ε θ ν ώ ν , τ ο 4 5 1 , σ τη Σ α λ ό ν (Κ α τα λ α υ ν ικ ά Π ε δ ία ) τ η ς Γ α λλία ς, ό π ο υ ο Θ ύ ν ν ο ς β α σ ι­ λ ιά ς γ ια π ρ ώ τη φ ο ρ ά η τ τ ή θ η κ ε . Π α ρ ό λ α α υ τ ά , ο σ τ ρ α τ ό ς τ ο υ ή τ α ν τό σ ο μ ε γ ά λ ο ς ώ σ τε , π α ρ ά τ η ν ή τ τ α τ ο υ , κ α τ ό ρ θ ω σ ε να ε ξ α π ο λ ύ σ ε ι μ ια ν έ α σ ε ιρ ά κ α τ α σ τ ρ ο φ ι­ κ ώ ν ε π ιδ ρ ο μ ώ ν σ τη Δ ύ σ η . Σ τ ο μ ε τ α ξ ύ , σ τ η ν Κ ω ν σ τα ν τιν ο ύ π ο λ η , ο α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ς Θ ε ο δ ό σ ιο ς έ π ν ε ε τ α λ ο ίσ θ ια , μ ε τ ά απ ό μ ια π τώ σ η α π ό τ ο ά λ ο ­ γ ό τ ο υ . Τ ε λ ικ ά ε ξ έ π ν ε υ σ ε τ ο ν Ιο ύ λ ιο τ ο υ 450. Η ε ξ ο υ σ ία π ε ρ ιή λ θ ε σ τ η ν α δ ε λ φ ή

τ ο υ α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α Π ο υ λ χ ε ρ ία , η ο π ο ία α ­ μ έ σ ω ς δ ιέ τ α ξ ε τ η ν ε κ τ έ λ ε σ η τ ο υ Χ ρ υ σ ά ­ φ ιο υ . Ω σ τό σ ο , η Π ο υ λ χ ε ρ ία , ω ς γ υ ν α ίκ α , δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε να κ υ β ε ρ ν ή σ ε ι μ ό ν η . Χ ρ ε ια ζ ό τ α ν έ ν α ν σ ύ ζ υ γ ο , ε π ιλ έ γ ο ν τ α ς τ ο ν Δ ο μ έ σ τ ιχ ο Μ α ρ κ ια ν ό . Σ τ η ν ε π ιλ ο γ ή α υ τ ή ε ν ε π λ ά κ η κ α ι ο π α ν ίσ χ υ ρ ο ς Γ ό τθ ο ς σ τ ρ α τ η γ ό ς Α σ π αρ, ο ο π ο ίο ς θ ε ω ρ ο ύ σ ε ό τ ι ή τ α ν σ ε θ έ σ η να ε λ έ γ χ ε ι τ ο ν Μ α ρ κ ια ν ό , θ ε ώ ρ η σ η η ο π ο ία τ ε λ ικ ά α π ο δ ε ίχ θ η ­ κε λα νθα σ μένη. Η π ρ ώ τη ε ν έ ρ γ ε ια τ ο υ Μ α ρ κ ια ν ο ύ ω ς α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ή τ α ν ν α ε ν ισ χ ύ σ ε ι τ ις σ υ ­ ν ο ρ ια κ έ ς φ ρ ο υ ρ έ ς σ τα β ό ρ ε ια σ ύ ν ο ρ α .

Ο Α ττίλ α ς π α ρ α τη ρ εί τη μάχη σ τα Κ ατα λ α υ ν ικά Π εδ ία , όπως το ν φ α ν τά σ τη κ ε, μ ε έν το νη τά σ η εξιδ α ν ίκ ευ σ η ς , ο Ο ύ γ γ ρ ο ς ζω γρ ά φ ος Φ. Κ όρπεκ. Α ν τίθ ε τ α μ ε όσα υ π ο σ τη ρ ίζο ντα ι κ α τά κ αιρ ούς, η μάχη σ τα Κ α τα λα υ νικά Π εδ ία δ εν α π ο τέλ εσ ε το «Β α τερ λώ » το υ Α ττίλ α . Μ όνο ο θ ά ν α το ς σ τα μ ά τη σ ε τη δράση το υ .

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 1 1 9

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Σ ύ γχ ρ ο νη ανα π α ρά σ τα σ η α υ το κ ρ α το ρ ικ ώ ν πεζώ ν το υ 5ου αιώνα. Α ρ ισ τερ ά δ ια κ ρ ίν ο ντα ι σ τρ α τιώ τε ς τω ν επ ίλεκ τω ν βασιλικώ ν επ ικουρικώ ν σω μάτω ν, έν α ς μ ε μ α κ ρ ύ δόρ υ κα ι ασπίδα και ο δ ε ύ τε ρ ο ς μ ε τη χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ή σ π άθη που έφ ε ρ α ν οι α υ το κ ρ α το ρ ικ ο ί σ τρ α τιώ τες εκ είν η τη ν επ οχή.

Ε π ίσ ης, γ ια να α π α λ λ α γ ε ί α π ό τ ο ν σ φ ικ τ ό « ε ν α γ κ α λ ισ μ ό » τ ο υ Α σ π α ρ ο ς , μ ε τ έ θ ε σ ε τ ο ν , ε π ίσ η ς σ τ ρ α τ η γ ό , γ ιο τ ο υ σ τη Μ ικ ρ ά Α σ ία. Τ έλ ο ς , π ρ ο σ ε τ α ιρ ίσ τ η κ ε τ ο υ ς Ισ αύρ ο υ ς , ε ν ισ χ ύ ο ν τ α ς τ ο γ η γ ε ν έ ς σ το ιχ ε ίο σ τ ο ν σ τ ρ α τ ό έ ν α ν τ ι τ ω ν Γ ε ρ μ α ν ώ ν μ ισ θ ο ­ φ όρ ω ν. Α μ έ σ ω ς μ ε τ ά ο Μ α ρ κ ια ν ό ς έ κ α ν ε τ ο μ εγ ά λο 6ήμα. Ο τα ν οι α π εσ τα λ μ έν ο ι το υ Α τ τ ίλ α έ φ θ α σ α ν σ τ η ν Κ ω ν σ τ α ν τιν ο ύ π ο ­ λ η γ ια ν α ε ισ π ρ ά ξ ο υ ν τ ο ν β α ρ ύ ε τ ή σ ιο φ ό ρ ο τω ν 2.1 00 λ ιβ ρ ώ ν χ ρ υ σ ο ύ , ο Μ α ρ κ ια ν ό ς α ν α κ ο ίν ω σ ε σ τ ο υ ς ε μ β ρ ό ν τ η τ ο υ ς θ ύ ν ν ο υ ς ό τ ι α ρ ν ε ίτ ο ν α τ ις κ α τ α β ά λ ε ι, π ρ ο σ θ έ τ ο ν τ α ς ό τ ι κα ι ο ίδ ιο ς ε ίχ ε σ τ ρ α ­ τ ιώ τ ε ς , ό χ ι κ α τ ώ τ ε ρ ο υ ς α π ό α υ τ ο ύ ς τ ο υ Α τ τ ίλ α . Κ α τ έ λ η ξ ε , μ ά λ ισ τα , π ρ ο κ α λ ώ ν τ α ς τ ο ν θ ύ ν ν ο β α σ ιλ ιά να δ ο κ ιμ ά σ ε ι τ η ν τ ύ χ η τω ν ό π λ ω ν ξα ν ά , α ν τ ο λ μ ο ύ σ ε . Η σ τά σ η τ ο υ Μ α ρ κ ια ν ο ύ ε ξ έ π λ η ξ ε κα ι ε ξ ό ρ γ ισ ε τ ο ν Α τ τ ίλ α , ο ο π ο ίο ς , ό μ ω ς , δ ε ν έ δ ω σ ε ά μ ε σ α σ υ ν έ χ ε ια , κ α θ ώ ς ο ι π ρ ο ε ­ τ ο ιμ α σ ίε ς γ ια τ η ν ε π ιδ ρ ο μ ή σ τη Δ ύ σ η ε ί ­ χ α ν ο λ ο κ λ η ρ ω θ ε ί. Σ κ ό π ε υ ε να α σ χ ο λ η θ ε ί α ρ γ ό τ ε ρ α μ ε τ η ν Α ν α το λ ικ ή Α υ τ ο κ ρ α τ ο ­ ρία, ό π ω ς α ν έ φ ε ρ ε σ τ η ν ε π ίσ η μ η α π ά ­ ν τη σ ή τ ο υ π ρ ο ς τ ο ν Μ α ρ κ ια ν ό , τ ο ν ο π ο ίο α π ε ιλ ο ύ σ ε μ ε α φ α ν ισ μ ό . Ω σ τό σ ο , τ ο π λ ή γ μ α π ο υ δ έ χ θ η κ ε , ό χ ι μ ό ν ο σ το γ ό η ­ τ ρ ό τ ο υ , ή τ α ν ιδ ια ίτ ε ρ α σ η μ α ν τ ικ ό , κ α ­ θ ώ ς υ π ο λ ό γ ιζ ε σ τ ο ν χ ρ υ σ ό τ η ς Α ν α τ ο λ ι­ κ ή ς Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς , κ α τ ά τ ο ν σ χ ε δ ία σ μ ά τ η ς ε κ σ τ ρ α τ ε ία ς σ τη Δ ύ σ η . Μ ε τ ά τ η ν ή τ τ α τ ο υ , π ά ν τω ς , κ α ι π ά λι δ ε ν σ τ ρ ά φ η κ ε κ α τ ά τ η ς Α ν α τ ο λ ικ ή ς Α υ ­

2 0 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς , α λ λ ά ε ξ α π έ λ υ σ ε μ ια ν έ α κ α τ α σ τ ρ ο φ ικ ή ε π ιδ ρ ο μ ή σ τη Δ ύ σ η . Ε π έ ­ σ τ ρ ε ψ ε σ τη β ά σ η τ ο υ σ τ η ν Π α ν ν ο ν ία τ ο 452, κ α τ α σ τ ρ ώ ν ο ν τ α ς μ ια ε π ίθ ε σ η κ α τά τ ο υ Μ α ρ κ ια ν ο ύ . Δ ε ν π ρ ό λ α β ε ό μ ω ς να υ ­ λ ο π ο ιή σ ε ι τ α σ χ έ δ ιά τ ο υ , α φ ο ύ π έ θ α ν ε τ ο 453. Α μέσ ω ς μ ετά το ν θ ά ν α τό το υ , η α υ ­ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία τ ο υ α ίμ α τ ο ς π ο υ ε ίχ ε σ υ σ τή ­ σ ε ι ά ρ χ ισ ε ν α κ α τ α ρ ρ έ ε ι, κ α θ ώ ς π ο λ λ ο ί υ π ο τ ε λ ε ίς λ α ο ί, μ ε π ρ ώ τ ο υ ς τ ο υ ς Ο σ τρ ο γ ό τ θ ο υ ς , ά ρ χ ισ α ν ν α ε π α ν α σ τ α τ ο ύ ν κ α τ ά τ ω ν θ ύ ν ν ω ν . Τ η ν κ α τ ά σ τα σ η ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ θ η κ ε σ το έ π α κ ρ ο ο Μ α ρ κ ια ν ό ς , ο ο ­ π ο ίο ς ή λ θ ε σ ε σ υ ν ε ν ν ο ή σ ε ις μ ε τ ο υ ς Γεπ ίδ ε ς , τ ο υ ς Ε ρ ο ύ λ ο υ ς , σ τ ο υ ς Σ κ ιρ ίο υ ς κα ι ά λ λ ε ς γ ε ρ μ α ν ικ έ ς φ υ λ έ ς , υ π ο τ ε λ ε ίς μ έ χ ρ ι π ρ ό τ ιν ο ς σ το ν Α τ τ ίλ α , κ α ι τ ο υ ς έ ­ π ε ισ ε να ε π α ν α σ τα τ ή σ ο υ ν , π ρ ο σ φ έ ρ ο ν τ ά ς τ ο υ ς ο ικ ο ν ο μ ικ ή κ α ι σ τ ρ α τ ιω τ ικ ή β ο ή θ ε ια . Το σ χ έ δ ιο τ ο υ Μ α ρ κ ια ν ο ύ π έ τ υ χ ε και, τ ο 455, ο ε ν ω μ έ ν ο ς σ υ μ μ α χ ικ ό ς σ τ ρ α τ ό ς δ ιέ λ υ σ ε ο ρ ισ τικ ά τ ο υ ς θ ύ ν ν ο υ ς , τ ο υ ς ο ­ π ο ίο υ ς δ ιο ικ ο ύ σ ε ο γ ιο ς τ ο υ Α τ τ ίλ α Ε λα κ , σ ε μ ε γ ά λ η μ ά χ η σ τη ν Π α ν ν ο ν ία . Ε τσ ι, ο ε φ ιά λ τ η ς τ η ς ο υ ν ικ ή ς α π ε ιλ ή ς ε ­ ξ α φ α ν ίσ τ η κ ε ο ρ ισ τικ ά . Η γ ε ν ν α ία , α λ λ ά κα ι σ ώ φ ρ ω ν , π ο λ ιτ ικ ή τ ο υ Μ α ρ κ ια ν ο ύ α ­ π έδω σ ε κα ρ π ο ύς. Ο α υ το κ ρ ά το ρ α ς π ρ ό­ λ α β ε να χ α ρ ε ί τ η ν ίκ η τ ο υ , κ α θ ώ ς π έ θ α ν ε δ ύ ο χ ρ ό ν ια μ ε τ ά τ η μ ά χ η τ η ς Π α ν ν ο ν ία ς , τ ο 457, α φ ή ν ο ν τ α ς τ η ν Α ν α τ ο λ ικ ή Α υ τ ο ­ κ ρ α τ ο ρ ία π ιο ισ χ υ ρ ή α π ό π ο τ έ .

Ο Α τ τ ίλ α ς μ ε τ ις τ ρ ε ις μ ε γ ά λ η ς κ λ ί­ μ α κ α ς ε π ιδ ρ ο μ έ ς τ ο υ τ α λ α ιπ ώ ρ η σ ε ιδ ια ί­ τ ε ρ α τ η ν Α ν α τ ο λ ικ ή Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία . Δ υ ­ σ τυ χ ώ ς γ ια α υ τ ή ν , σ τις κ ρ ίσ ιμ ε ς ε κ ε ί ν ε ς σ τ ιγ μ έ ς ε ίχ ε σ το τ ιμ ό ν ι τ η ς έ ν α ν ά β ο υ λ ο και α π ό λ εμ ο α υ το κ ρ ά το ρ α , τ ο ν Θ ε ο δ ό ­ σ ιο Β ’ , ο ο π ο ίο ς ή τ α ν έ ρ μ α ιο σ τα χ έ ρ ια τ ο υ π α ν ίσ χ υ ρ ο υ ε υ ν ο ύ χ ο υ Χ ρ υ σ ά φ ιο υ . Ο Χ ρ υ σ ά φ ιο ς , γ ια π ρ ο σ ω π ικ ο ύ ς λ ό γ ο υ ς , δ ε ν ε π ιθ υ μ ο ύ σ ε τ η ν ε ν ίσ χ υ σ η κα ι ισ χυ ­ ρ ο π ο ίη σ η τ ο υ σ τ ρ α τ ο ύ , φ ο β ο ύ μ ε ν ο ς τ η ν α ν α τρ ο π ή τ ο υ . Ε υ κ α ιρ ίε ς γ ια να η τ τ η θ ε ί ο Α τ τ ίλ α ς υ ­ π ή ρ ξ α ν κ α ι π ρ ιν τ ο ν Μ α ρ κ ια ν ό , α λ λ ά η π ο λ ιτ ικ ή τ ο υ Χ ρ υ σ ά φ ιο υ τ ις ε ξ ο υ δ ε τ έ ­ ρ ω σ ε. Χ ρ ε ιά σ τ η κ ε να α ν έ λ θ ε ι σ τ ο ν θ ρ ό ­ ν ο έ ν α ς σ τ ρ α τ ιώ τ η ς α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ς π ρ ο ­ κ ε ιμ έ ν ο υ ν α α ν α τ ρ α π ε ί η κ α τά σ τα σ η . Φ υ σ ικά , κ α ν ε ίς δ ε ν ε ίν α ι σ ε θ έ σ η να γ ν ω ρ ίζ ε ι π ο ιο θ α ή τ α ν τ ο α π ο τ έ λ ε σ μ α μ ια ς α π ε υ θ ε ία ς σ ύ γ κ ρ ο υ σ η ς μ ε τ α ξ ύ τ ο υ Α τ τ ίλ α κ α ι τ ο υ Μ α ρ κ ια ν ο ύ . Χ ά ρ η σ τα μ έ ­ τ ρ α π ο υ ε ίχ ε λ ά β ε ι ο α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ς , π ι­ θ α ν ό τ α τ α θ α δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ σ ε σ ο β α ρ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α σ τ ο ν β ά ρ β α ρ ο α ν τίπ α λ ό τ ο υ . Σ τ ό χ ο ς τ ο υ Μ α ρ κ ια ν ο ύ ή τ α ν να φ θ ε ί ρ ε ι τ ο ν σ τ ρ α τ ό τ ο υ Α τ τ ίλ α σ τα σ ύ ν ο ­ ρα, σ ε τ έ τ ο ιο β α θ μ ό ώ σ τε να μ π ο ρ έσ ει κ α τ ό π ιν ν α τ ο ν α ν τ ιμ ε τ ω π ίσ ε ι σ ε μ ά χ η . Τόσο η π ύ ρ ρ ε ιο ς ν ίκ η τ ο υ Α τ τ ίλ α σ τη μ ά ­ χ η τ ο υ π ο τ α μ ο ύ Β ιν τ ό σ ο κ α ι η ή τ τ α τ ο υ σ τη μ ά χ η τ ω ν Ε θ ν ώ ν , α π έ δ ε ιξ α ν ό τ ι ο ι θ ύ ν ν ο ι μ π ο ρ ο ύ σ α ν να η τ τ η θ ο ύ ν . Α λ λ ω ­ σ τε , ο Μ α ρ κ ια ν ό ς ή τ α ν σ τ ρ α τ ιώ τ η ς , κ α ι κ α τ ά σ υ ν έ π ε ια γ ν ώ σ τ η ς τω ν π ο λ ε μ ικ ώ ν ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν . Κ ρ ίν ο ν τ α ς α π ό τ η σ ύ ν εσ η π ο υ ε π έ δ ε ιξ ε σ τη ν π ο λ ιτ ικ ή κ α ι ο ικ ο ν ο μ ι­ κή δ ια χ ε ίρ ισ η τ η ς α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς , έ χ ο υ ­ μ ε κ ά θ ε λ ό γ ο να π ισ τ ε ύ ο υ μ ε ό τ ι θ α έ ­ π ρ α τ τ ε τ ο α υ τ ό κ α ι σ τα π ο λ ε μ ικ ά . Ξ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1) J .B . B ury: H ISTO R Y O F THE LATE R O M A N EMPIRE, M acm illan & Co, London, 1923. (2) P. S outhern, K. Dixon: THE LATE R O M A N A R M Y, B a ts fo rd Publ. London, 1996. (3) P. M acG eo rg e: LATE R O M A N S WARLORDS, O xfo rd U n iv ersity Press, O xford, 2002. (4) S. William s, G. Friell: THE R O M E THAT D ID N O T FALL, THE SURVIVAL O F THE EAST IN THE FIFTH CENTURY, R o u tledge Publishing, London, 2005. (5) Π ρ οκόπ ιος: ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΑ ΤΩΝ Π Ο Λ Ε Μ Ω Ν , το μ . Γ ’, εκ δ . Ν έα Σ ύ νο ρ α - Λιβ άνη, Α θή να , 1996.

Η Αιώνια Πόλη γνωρίζει ιη μεναΠύιερη καταστροφή me Με ιη (ρράση «άΠωοη me Ρώμης», η οκέιμη ίων περιοσόιερων καιευθύνειαι οε ορδές βαρβάρων οι οποίοι επιδράμουν οιην κοομοκράιειρα πόΠη προκειμένου να ιην καιακιήοουν και να ιη ΠεηΠατηοαυν. Η ιοιορία βρίθει ιέιοιων νενονότων. Το 390 π.Χ. οι Γοϋάίες υπό ιον Βρένο, ίο 410 μ.Χ. οι Γc ^ Βηοινόιθοι υπό ιον ΑΠάριχο και Αίγα χρόνιο \

αργόιερα (455) οι ΒάνΟαΠοι, ίο 546 οι

ΙΗ β > Ν }

0°τΡ°νότθοι και ίο 846 οι Αραβες, καιέκιηοαν και ηεπίΙάϊηοαν ιη Ρώμη και ία περίχωρά

I ά V

l

Μ

inc’ a(0l^V0Viac πίοω I0UCX|nmösc

Μ

νεκρούς και ανυποΠόγιοιες κπιαοιροιρές.

-

1

ΠαρόΑα αυιά. λίγοι θα πίσιευαν πως η

Ι Ι

υεναΠύιερη καιαοιροίρη οιην πόΠη έμεΠΠε Im να ουμβεί εκαιονιάδες χρόνια αργ όχι από ((βαρβάρους» και αΠλόθρηακους

If

I

IS

»

Im

i k

im * i/ m

αΠΠά από ομόθρησκους Ευρωπαίους, οε 111(1Ι0ί0ρία νεμόιπ nD0 0 0 ° i£C’

συνομωοίες

Καΐ !ρονικέι* ° ϋμπιώοει(ί" °nüJC ουμβαίνει σχεδόν πάνια οιις σημαντικές ιστορίες. Ο Κ άρολος τω ν Β ουρβόνω ν (χα ρ α κ τικ ή σ ε ξύ λο το υ Τομάς Λ ε).

22 I Σ Τ Ρ Α Τ Ι Ω Τ Ι Κ Η

UTOPIA

Η άλω ση τη ς Ρ ώ μ η \ (πίνακας το υ Γιοχά νες Λ ίν χ φ μ π α χ ).

■ U H ppS ^

πά τ ο 1494. τ ο κύ ρ ιό τ ε ρ ο π ε δ ίο σ ύ γ κ ρ ο υ σ η ς σ τη ν Ε υρώ π η ή τ α ν η Ιτ α λ ικ ή χ ε ρ ­ σ ό ν η σ ο ς , ό π ο υ ε ίχ α ν μ ε τ α φ έ ρ ε ι τ η δ ια μ ά χ η τ ο υ ς γ ια ε π ικ ρ ά τη σ η ο ι δ ύ ο μ ε γ ά λ ε ς δ υ ν ά μ ε ις τ η ς η π ε ί­ ρ ο υ , Ισ π ανία κ α ι Γαλλία. Ο α γ ώ ν α ς τ ο υ ς ή τ α ν μ α κ ρ ύ ς , μ ε π ο λ ­ λ ά ε π ε ισ ό δ ια κ α ι δ ια κ υ μ ά ν σ ε ις . Η κ α τ α σ τ ρ ο φ ικ ή ή τ τ α τ ω ν Γάλ­ λ ω ν σ τη ν Π α β ία κα ι η ν τρ ο π ια σ τικ ή σ ύ λ λ η ψ η τ ο υ β α σ ιλιά τ ο υ ς Φ ρ α γ κ ίσ κ ο υ Α ’ σ το τ έ λ ο ς τ η ς μ ά χ η ς , σ ή μ α ν ε τ η λ ή ξ η τω ν π ο ­ λ έ μ ω ν τ η ς π ε ρ ιό δ ο υ 1521-26. Α μ εσ α , ο π ά π α ς Κ λ ή μ η ς Ζ ’ , π ρ ώ ­ η ν σ ύ μ μ α χ ο ς τω ν Ισ π ανώ ν, φ ο β ο ύ μ ε ν ο ς π λ έ ο ν τ η ν π α ν τ ο δ υ ­ ν α μ ία τ ο υ ς σ τη ν Ιτα λία , σ υ γ κ ρ ό τ η σ ε μ α ζί μ ε τ η Β ε ν ε τ ία μια ν έ α σ υ μ μ α χ ία , η ο π ο ία ο ν ο μ ά σ τ η κ ε Ιε ρ ή α λ λ ά έ μ ε ιν ε π ερ ισ σ ό ­ τ ε ρ ο γ ν ω σ τή ω ς σ υ μ μ α χ ία τ ο υ Κ ο ν ιά κ , α φ ο ύ υ π ε γ ρ ά φ η σ τη ν ο μ ώ ν υ μ η π ό λ η σ τις 22 Μ α ΐο υ 1526. Σ ύ ν τ ο μ α π ρ ο σ χ ώ ρ η σ α ν σ ε α υ τ ή ν τ α δ ο υ κ ά τ α τ η ς Φ λ ω ρ ε ν τ ία ς κα ι τ ο υ Μ ιλ ά ν ο υ α λ λ ά κα ι η Γαλλία, α φ ο ύ μ ό λ ις ο Φ ρ α γ κ ίσ κ ο ς α φ έ θ η κ ε ε λ ε ύ θ ε ρ ο ς α π ο κή ρ υ ξ ε ό λ ε ς τ ις δ ε σ μ ε ύ σ ε ις π ο υ ε ίχ ε α ν α λ ά β ε ι έ ν α ν τ ι τ ο υ δ έ σ μ ιο ύ τ ο υ , δ η λ α δ ή τ ο υ Α ψ β ο ύ ρ γ ο υ α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α κ α ι β α σ ιλιά τ η ς Ισ π α νία ς Κ α ρ ό λ ο υ Ε ’.

Α

To κ ά λ ε σ μ α τ η ς σ υ μ μ α χ ία ς α π έ δ ω σ ε έ ν α σ τ ρ ά ­ τ ε υ μ α π ε ρ ίπ ο υ 2 0 .0 0 0 π ε ζ ώ ν κ α ι 4 .0 0 0 ιπ π έω ν , τ ο ο π ο ίο σ υ γ κ ε ν σ τις α ρ χ έ ς Ιο υ λ ίο υ σ το Μ α ρ ιν ιά ν ο τ η ς Λ ο μ β α ρ δ ία ς . Α ρ χ ισ τ ρ ά τ η γ ό ς τ ο υ ο ρ ίσ τ η κ ε ο δ ο ύ κ α ς τ ο υ Ο υ ρ μ π ίν ο , Φ ρ α ­ γ κ ίσ κ ο ς ν τ ε λ α Ρ ό β ε ρ ε . Ο Κ ά ρ ο λ ο ς , γ ν ω ρ ίζ ο ν τ α ς π ω ς ο σ τ ρ α τ ό ς τ ο υ σ τ η ν Ιτ α λ ία δ ε ν ή τ α ν π ρ ο ε τ ο ιμ α σ μ έ ν ο ς γ ια έ ­ ν α ν ν έ ο γ ύ ρ ο σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ω ν , π ρ ο σ π ά θ η σ ε δ ιά τ η ς δ ιπ λ ω μ α ­ τ ι κ ή ς ο δ ο ύ ν α ε π α ν α φ έ ρ ε ι σ τ ις τ ά ξ ε ι ς τ ο υ τ ό σ ο τ ο ν π άπ α ό σ ο κ α ι τ ο Μ ιλ ά ν ο . Κ α ι τ α δ υ ο μ έ ρ η , ό μ ω ς , α ρ ν ή θ η κ α ν . Ο τ α ν , μ ά λ ισ τ α , ο π ρ έ σ β η ς τ ο υ σ τη Ρ ώ μη ρ ώ τ η σ ε τ ο ν Κ λ ή μ η α ν τ ε λ ικ ά θ α π ο λ ε μ ο ύ σ ε ε ν α ν τ ίο ν τ ο υ α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α κα ι π ρ ο σ τ ά τ η τ ο υ , ε κ ε ί ν ο ς α π ά ν τ η σ ε α λ α ζ ο ν ικ ά π ω ς α υ τ ό ς θ α τ ο κ α τ α λ ά β ε ι μ ό λ ις α κ ο ύ σ ε ι τ ι ς σ ά λ π ιγ γ ε ς τ ο υ σ τ ρ α τ ο ύ τ ο υ . Π α ρ ό λ α α υ τ ά , ο α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ς ε π έ μ ε ιν ε σ τη δ ιπ λ ω μ α τία κ α ι σ ύ ν τ ο μ α ε ξ α σ φ ά λ ισ ε τ η ν υ π ο σ τ ή ρ ιξ η σ η μ α ν τ ικ ώ ν γ ε ι τ ό ­ ν ω ν τ ο υ πάπ α: τ ο υ δ ο ύ κ α τ η ς Φ ε ρ ά ρ α Α λ φ ό ν σ ο ν τ ’ Ε σ τε , ο ο ίκ ο ς τ ο υ ο π ο ίο υ δ ι έ θ ε τ ε τ η ν κ ο ρ υ φ α ία τ ε χ ν ο γ ν ω σ ία σ τα π υ ρ ο β ό λ α ό π λ α ε κ ε ί ν η τ η ν ε π ο χ ή σ τ η ν Ε υ ρ ώ π η , κ α θ ώ ς κα ι τ ο υ μ α ρ κ ή σ ιο υ τ η ς Μ ά ν τ ο β α Φ ρ ε ιδ ε ρ ίκ ο υ Γ κ ο ν τ σ ά γ κ α . Π α ­

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ UTOPIA I 2 3

ρ ά λ λ η λ α , σ χ ε δ ία σ ε τ ι ς π ρ ώ τ ε ς τ ο υ κ ιν ή σ ε ις σ ε σ τ ρ α ­ τ ιω τ ικ ό ε π ίπ ε δ ο κ α ι ζ ή τ η σ ε α π ό τ ο ν α δ ε λ φ ό τ ο υ , α ρ ­ χ ιδ ο ύ κ α Φ ε ρ δ ιν ά ν δ ο τ η ς Α υ σ τ ρ ία ς , ε ν ίσ χ υ σ η μ ε έ ν α σ τ ρ ά τ ε υ μ α Γ ε ρ μ α ν ώ ν μ ισ θ ο φ ό ρ ω ν , τ ο υ ς λ ά ν τ σ κ ν ε χ τ ς . Η ο ν ο μ α σ ία α υ τ ή π ρ ο ε ρ χ ό τ α ν α π ό τ ο ν τ ό π ο κ α ­ τ α γ ω γ ή ς τ ο υ ς , π ο υ ή τ α ν σ υ ν ή θ ω ς π ε δ ιν έ ς π ε ρ ιο χ έ ς τ η ς Γ ε ρ μ α ν ία ς , ώ σ τ ε ν α δ ια κ ρ ίν ο ν τ α ι α π ό τ ο υ ς ά λ ­ λ ο υ ς δ ιά σ η μ ο υ ς μ ισ θ ο φ ό ρ ο υ ς τ η ς ε π ο χ ή ς κα ι α ν τ α ­ γ ω ν ισ τ έ ς τ ο υ ς , τ ο υ ς λ ε γ ά μ ε ν ο υ ς μ ο ν τ α ν ιά ρ , α υ τ ο ύ ς δ η λ α δ ή π ο υ κ α τ ά γ ο ν τ α ν α π ό ο ρ ε ιν έ ς π ε ρ ιο χ έ ς , κ υ ­ ρ ίω ς τω ν ε λ β ε τ ι κ ώ ν κ α ν το ν ιώ ν . Ο ι λ ά ν τ σ κ ν ε χ τ ς ο ρ γ α ν ώ ν ο ν τ α ν σ ε ο μ ά δ ε ς π ε ζ ι­ κ ο ύ τ ω ν 4 .0 0 0 -1 0 .0 0 0 α ν δ ρ ώ ν , π ο λ ε μ ο ύ σ α ν σ ε τ ε τ ρ ά ­ γ ω ν ο υ ς σ χ η μ α τ ισ μ ο ύ ς φ ά λ α γ γ α ς κ α ι χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ­ σ α ν ω ς β α σ ικ ά ό π λ α έ ν α ν μ α κ ρ ύ λ ο γ χ ο π έ λ ε κ υ π ο υ έ ­ φ θ α ν ε σ ε μ ή κ ο ς έ ω ς κ α ι τ α 2,5 μ έ τ ρ α κ α ι μ ια μ ε γ ά λ η δ ίκ ο π η σ π ά θ α 1,80 μ έ τ ρ ω ν , τ α ο π ο ία έ φ ε ρ α ν σ τ ο υ ς ώ μ ο υ ς τ ο υ ς . Χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ σ α ν ε π ίσ η ς τ ο κ λ α σ ικ ό σ π α θ ί τ ο ο π ο ίο κ ρ ε μ ο ύ σ α ν σ τη ζ ώ ν η τ ο υ ς , ε ν ώ ό τ α ν ο α ρ ιθ μ ό ς τ ο υ ς ή τ α ν μ ικ ρ ό ς , δ ι έ θ ε τ α ν κ α ι α ρ κ ε β ο ύ ζια . Ο α ρ χ ιδ ο ύ κ α ς σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ ε σ ύ ν τ ο μ α 12.00014.000 ά ν δ ρ ε ς , τ ο υ ς ο π ο ίο υ ς δ ι έ τ α ξ ε ν α β α δ ίσ ο υ ν π ρ ο ς τ η ν Ιτα λ ία . Μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς δ ια δ ό θ η κ ε π ω ς υ π η ρ ε ­ τ ο ύ σ α ν ε π ιπ λ έ ο ν 4.0 0 0 π ε ρ ίπ ο υ φ α ν α τ ικ ο ί λ ο υ θ η ρ α ­ ν ο ί δ ίχ ω ς ν α α π α ιτ ο ύ ν α μ ο ιβ ή , α φ ο ύ τ ο υ ς α ρ κ ο ύ σ ε τ ο γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι π ο λ ε μ ο ύ σ α ν ε ν α ν τ ίο ν τ ο υ πάπ α. Α ς μη ξ ε χ ν ά μ ε π ω ς ο Λ ο υ θ η ρ α ν ισ μ ό ς κ έ ρ δ ιζ ε ο λ ο έ ν α κα ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο έ δ α φ ο ς σ τη β ό ρ ε ια Ε υ ρ ώ π η κ α ι η έ χ θ ρ α α π έ ν α ν τ ι σ τη Ρ ω μ α ιο κ α θ ο λ ικ ή Ε κ κ λ η σ ία α υ ξα -

2 4 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Γ ερμανός λ ά ν τσ κ ν εχ τ σε π ορεία μ ε τη γυναίκα το υ . Σ το έρ γ ο α π εικ ο ν ίζετα ι ο μ ισ θ ο φ ό ρ ο ς σ τρ α τιώ τη ς μ ε δ υ ο από τα κύρια όπλα των λά ν τσ κ ν εχ τς , δ ηλαδή , τη μ ακρ ά σπ άθα που φ έ ρ ε ι σ τον ώμο και το μ ικ ρ ό τερ ο σ π α θί π ερα σ μ ένο σ τη ζώνη (χα ρα κτική σ ε μ έ τα λ λ ο το υ Ν τά ν ιελ Χ όπ φ ερ).

Ο κόμ ης Γ κ έο ρ γκ φον Φ ρ ο ύ ντσ μπ ερ γκ (χα ρα κτική σε μ έτα λ λ ο α γνώ σ του κ α λ λ ιτέ χ ν η ).

ν ό τα ν . Α ρ χ η γ ό ς τ ω ν λ ά ν τ σ κ ν ε χ τ ς ή τ α ν επ ί π ο λ λ ά χ ρ ό ν ια ο κ ό μ η ς Γ κ έ ο ρ γ κ φ ο ν Φ ρ ο ύ ν τ σ μ π ε ρ γ κ , π ο λ ε ­ μ ισ τ ή ς τ η ς κ α τ ώ τ ε ρ η ς α ρ ισ τ ο κ ρ α τ ία ς α π ό τ η ν π ε ρ ιο ­ χ ή τ η ς Σ ο υ η δ ία ς , η ο ικ ο γ έ ν ε ια τ ο υ ο π ο ίο υ π ο λ ε μ ο ύ ­ σ ε α π ό π α λ ιά σ τ ο π λ ε υ ρ ό τ ω ν Α ψ β ο ύ ρ γ ω ν . Ο θ ρ ύ λ ο ς θ έ λ ε ι το ν φ ο ν Φ ρ ο ύ ντσ μ π ερ γκ να έ χ ε ι κ ρ εμ α σ μ έν η μ ια χ ρ υ σ ή α λ υ σ ίδ α σ τη σ έ λ α τ ο υ α λ ό γ ο υ τ ο υ , μ ε τ η ν ο π ο ία σ κ ό π ε υ ε ν α σ τ ρ α γ γ α λ ίσ ε ι τ ο ν π ο ν τ ίφ ικ α . Η σ υ μ μ α χ ία κ α τ έ λ α β ε π ο λ ύ σ ύ ν τ ο μ α τ η ν π ό λ η Λ ό ν τ ι σ τη Λ ο μ β α ρ δ ία , π ρ ο σ π α θ ώ ν τα ς ν α π ρ ο σ τ α τ ε ύ ­ σ ε ι τ ο Μ ιλ ά ν ο , η α κ ρ ό π ο λ η τ ο υ ο π ο ίο υ π ο λ ιο ρ κ ε ίτ ο σ τ α θ ε ρ ά α π ό τ ο υ ς Ισ π α ν ο ύ ς μ ε τ ά τ η μ ά χ η τ η ς Π αβ ία ς . Ο δ ο ύ κ α ς τ ο υ Ο υ ρ μ π ίν ο , υ ιο θ ε τ ώ ν τ α ς μ ια α μ φ ίθ υ μ η σ τά σ η τ η ν ο π ο ία δ ια τ ή ρ η σ ε κ α θ ’ ό λ η τ η δ ιά ρ κ ε ια α υ τ ή ς τ η ς φ ά σ η ς τω ν π ο λ έ μ ω ν , δ ε ν ε π ιτ έ ­ θ η κ ε σ το Μ ιλ ά ν ο , δ ίν ο ν τ α ς έ τ σ ι τ ο ν α π α ρ α ίτ η τ ο χ ρ ό ­ ν ο σ τ ο ν α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ν α ο λ ο κ λ η ρ ώ σ ε ι τ ις κ ιν ή σ ε ις τ ο υ . Ο α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ς Κ ά ρ ο λ ο ς Ε' α π έ σ τ ε ιλ ε σ τη Λ ο μ β α ρ δ ία έ ν α ν ν έ ο σ η μ α ν τ ικ ό σ ύ μ μ α χ ο , τ ο ν Κ ά ρ ο ­ λ ο τ ω ν Β ο υ ρ β ό ν ω ν , τ ο ν ο π ο ίο έ χ ρ ισ ε α ρ χ ισ τ ρ ά τ η γ ο τ ω ν δ υ ν ά μ ε ώ ν τ ο υ σ τ η ν Ιτα λ ία . Ο Κ ά ρ ο λ ο ς , μ έ λ ο ς τ η ς α ν ώ τ α τ η ς γ α λ λ ικ ή ς α ρ ι­ σ τ ο κ ρ α τ ία ς , ή τ α ν π α ιδ ικ ό ς φ ίλ ο ς κ α ι σ τ η ν π ο ρ ε ία σ τ ε ν ό ς σ ύ μ μ α χ ο ς κ α ι α ρ χ ισ τ ρ ά τ η γ ο ς τ ο υ Γ ά λ λο υ β α ­ σ ιλιά . Το 1521, ό μ ω ς , ή λ θ ε σ ε σ ύ γ κ ρ ο υ σ η μ ε τ η β α σ ι­ λ ικ ή ο ικ ο γ έ ν ε ια μ ε α ν τ ικ ε ίμ ε ν ο τ ις τ ε ρ ά σ τ ι ε ς ε κ τ ά ­ σ ε ις τ ο υ ο ίκ ο υ τω ν Β ο υ ρ β ό ν ω ν τ ι ς ο π ο ίε ς ο Φ ρ α γ κ ί­ σ κ ο ς θ έ λ η σ ε να π ρ ο σ δ έ σ ε ι σ το γ α λ λ ικ ό σ τ έ μ μ α . Ο Κ ά ρ ο λ ο ς α ρ ν ή θ η κ ε κ α ι τ ό τ ε ο β α σ ιλ ιά ς ξ ε κ ίν η σ ε ν ο ­ μ ικ ή κ α ι φ υ σ ικ ή ε κ σ τ ρ α τ ε ία ε ν α ν τ ίο ν τ ο υ , α ν α γ κ ά ζ ο ν τ ά ς τ ο ν ν α ε γ κ α τ α λ ε ίψ ε ι τ η χ ώ ρ α γ ια ν α δ ια φ ύ γ ε ι τ η ς σ ύ λ λ η ψ η ς . Π α ρ ό τ ι η π ε ρ ιο υ σ ία τ ο υ τ ε λ ικ ά δ η μ ε ύ θ η κ ε , ε κ ε ί ν ο ς π ρ ο σ έ φ υ γ ε σ τ η ν α υ λ ή τ ο υ Ισ πα­ ν ο ύ α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α , ο ο π ο ίο ς δ ε ν έ χ α σ ε τ η ν ε υ κ α ιρ ία

κα ι σ ύ ν α ψ ε σ υ μ μ α χ ία μ α ­ ζί τ ο υ υ π ο σ χ ό μ ε ν ο ς τ ο υ π λ ο ύ σ ια α ν τ α μ ο ιβ ή , μα π άνω α π ’ ό λ α ε κ δ ίκ η σ η . Ο Κ άρολος έφ θα σ ε σ το Μ ιλ ά ν ο σ τις 5 Ιο υ λ ί­ ο υ μ α ζ ί μ ε 800 ά ν δ ρ ε ς , α ­ ν α ζ ω π υ ρ ώ ν ο ν τα ς ά μ ε σ α τ η μ α χ η τ ικ ό τ η τ α τ ω ν π ο ­ λ ιο ρ κ η τώ ν . Η π ό λ η έ π ε σ ε σ τις 2 4 τ ο υ ίδ ιο υ μ ή ν α . Η α π ώ λ ε ια α υ τ ή κ α τ έ δ ε ι ξ ε π ω ς η σ υ μ μ α χ ία ή τ α ν π ρ ο ς τ ο π α ρ ό ν μ ια ιτ α λ ι­ κή υ π ό θ ε σ η , ε υ ά λ ω τ η σ ε π ο λ ιτ ικ ά π α ιχ ν ίδ ια κ α ι σ υ ν ε ­ π ώ ς ε ξ α ι ρ ε τ ικ ά α δ ύ ν α μ η . Ο Φ ρ α γ κ ίσ κ ο ς , ο κ ύ ρ ιο ς δ η ­ λ α δ ή σ ύ μ μ α χ ό ς τ ο υ ς , δ ε ν ε ίχ ε β ο η θ ή σ ε ι έ ω ς τ ό τ ε π ρ α κ τικ ά , α φ ο ύ ο ι ά ν δ ρ ε ς κ α ι τ α χ ρ ή μ α τ α π ο υ ε ίχ ε υπ ο σ χ ε θ ε ί π α ρ έ μ ε ν α ν α κ ό μ η σ τη Γαλλία . Π α ρ ό λ α α υ ­ τά , τ ο ν Σ ε π τ έ μ β ρ ιο ο ι σ ύ μ μ α χ ο ι κ υ ρ ίε υ σ α ν τ η ν Κ ρ ε μ ό ν α , δ ε ίχ ν ο ν τ α ς π ω ς δ ι έ θ ε τ α ν α κ ό μ η κ ά π ο ιε ς δ υ ν ά ­ μ ε ις . Ο Κ ά ρ ο λ ο ς Ε ’, ω σ τό σ ο , ε ίχ ε κ α ι ά λ λ ε ς κ ιν ή σ ε ις σ τη σ κ α κ ιέ ρ α . Π υ ρ ο δ ό τ η σ ε σ τη Ρ ώ μη μ ια ισ χ υ ρ ή α ν α ­ τ α ρ α χ ή μ ε ε κ φ ρ α σ τ έ ς τ η ν π α ν ίσ χ υ ρ η ο ικ ο γ έ ν ε ια τ ω ν Κ ο λ ό ν α κ α ι τ ο ν κ α ρ δ ιν ά λ ιο Π ο μ π ή ιο , π ρ ο σ ω π ικ ό ε ­ χ θ ρ ό τ ο υ Κ λ ή μ η , ο ο π ο ίο ς ε π ιτ έ θ η κ ε σ τ η ν π ό λ η μ ε 8.000 ο π α δ ο ύ ς π ο λ ιο ρ κ ώ ν τ α ς τ ο Β α τ ικ α ν ό κ α ι τ ο ν Α γ ιο Π έ τ ρ ο κ α ι π ρ ο κ α λ ώ ν τ α ς σ η μ α ν τ ικ έ ς φ θ ο ρ έ ς σ τ η ν π ό λ η . Ε ν τ ρ ο μ ο ς ο π ά π α ς Κ λ ή μ η ς κ α τ έ φ υ γ ε σ το Κ α σ τ έ λ ο Σ α ν τ ’ Α ν τ ζ ε λ ο , ό π ο υ γ ρ ή γ ο ρ α ξ έ χ α σ ε τ ι ς δ ια ­ κ η ρ ύ ξε ις το υ κα ι υ π ο σ χ έθ η κ ε να α π ο σ υ ρ θ εί από τη σ υ μ μ α χ ία . Ο Κ λ ή μ η ς , ό μ ω ς , ό π ω ς α π ο δ ε ίχ θ η κ ε κα ι σ τη σ υ ν έ χ ε ια , μ ό ν ο ά ν θ ρ ω π ο ς τ ο υ λ ό γ ο υ δ ε ν μ π ο ­ ρ ο ύ σ ε ν α χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ε ί. Μ ό λ ις α ισ θ ά ν θ η κ ε α σ φ α ­ λ ή ς , α ν α ίρ ε σ ε τ ις υ π ο σ χ έ σ ε ις τ ο υ . Ε χ ο ν τα ς τ ο ν χ ρ ό ν ο μ ε το μ έ ρ ο ς το υ , ο α υ το κ ρ ά ­ τ ο ρ α ς α π έ σ τ ε ιλ ε ά λ λ ο υ ς 10.000 Ισ π α ν ο ύ ς σ τ η ν Ιτ α ­ λ ία , ο ι ο π ο ίο ι α π ο β ιβ ά σ τ η κ α ν σ το λ ιμ ά ν ι τ η ς Γ κ α έ τ α σ τις α ρ χ έ ς Δ ε κ ε μ β ρ ίο υ . Ο ι Γ ε ρ μ α ν ο ί μ ισ θ ο φ ό ρ ο ι μ ε τ η σ ε ιρ ά τ ο υ ς β ρ ίσ κ ο ν τ α ν ή δ η σ τ η ν Ιτ α λ ία μ ε τ α ξ ύ τω ν π ό λ ε ω ν Μ π ρ έ σ ια κ α ι Μ ά ν τ ο β α . Ο δ ο ύ κ α ς τ ο υ Ο υ ρ μ π ίν ο έ σ π ε υ σ ε σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή κ α ι π α ρ α τ ά χ θ η κ ε σ τις ό χ θ ε ς τ ο υ π ο τ α μ ο ύ Α ν τα . Π α ρ ό τ ι ό μ ω ς ο ι δ υ ν ά ­ μ ε ις τ ο υ ή τ α ν α ν ώ τ ε ρ ε ς σ ε α ρ ιθ μ ό κα ι ε ξ ο π λ ισ μ ό , ε π έ λ ε ξ ε ν α δ ια ιρ έ σ ε ι τ ο σ τ ρ ά τ ε υ μ ά τ ο υ κ α ι ν α α κ ο λ ο υ ­ θ ή σ ε ι τ ο υ ς Γ ε ρ μ α ν ο ύ ς μ ε μ ια μ ικ ρ ό τ ε ρ η δ ύ ν α μ η μ ε σ κ ο π ό να π α ρ ε ν ο χ λ ε ί μ ό ν ο τ η ν π ο ρ ε ία τ ο υ ς . Ο Φ ρ ο ύ ν τσ μ π ερ γ κ κ α τά φ ε ρ ε έτσ ι να φ θ ά σ ει α ν ε ν ό χ λ η το ς σ τ η ν τ ο π ο θ ε σ ία Γ κ ο β ε ρ ν ό λ ο σ τις ό χ θ ε ς τ ο υ Π ά δ ο υ , ό π ο υ β ρ ισ κ ό τ α ν η γ έ φ υ ρ α τ ο υ Μ π ο ρ γ κ ο φ ό ρ τ ε , ε ξ έ χ ο ν σ τ ρ α τ η γ ικ ό σ η μ ε ίο τ η ς π ε ρ ιο χ ή ς κα ι τ ω ν Ιτ α λ ι­ κ ώ ν Π ο λ έ μ ω ν γ ε ν ικ ό τ ε ρ α . Ο σ τ ρ α τ ό ς τ η ς σ υ μ μ α χ ία ς ό μ ω ς , δ ι έ θ ε τ ε σ τις τ ά ­ ξ ε ι ς τ ο υ έ ν α ν α σ τ ά θ μ η τ ο π α ρ ά γ ο ν τ α , τ ο ν Φ λ ω ρ ε ν τ ι­ ν ό σ τ ρ α τ ιω τ ικ ό Τ ζ ιο β ά ν ι τ ω ν Μ ε δ ίκ ω ν , ικ α ν ό τ α τ ο μ ι­ σ θ ο φ ό ρ ο κ α ι δ ια β ό η τ ο γ ια τ η δ ρ ά σ η τ ο υ σ ε ό λ η τ η ν κ ε ν τ ρ ικ ή Ιτα λ ία . Ο τ ε λ ε υ τ α ί ο ς η γ ε ίτ ο μ ια ς ε ξ α ι ρ ε τ ικ ά ικ α ν ή ς ο μ ά δ α ς ιπ π έω ν π ο υ α π ο κ α λ ε ίτ ο Μ α ύ ρ ο Τ ά γ ­ μα, λ ό γ ω τ ω ν μ α ύ ρ ω ν κ ο ρ δ ε λ ώ ν π ο υ έ δ ε ν α ν σ τ ις π α ­ ν ο π λ ίε ς τ ο υ ς ω ς έ ν δ ε ιξ η π έ ν θ ο υ ς γ ια τ ο ν θ ά ν α τ ο τ ο υ π ρ ώ η ν ε ρ γ ο δ ό τ η τ ο υ ς , π ά π α Λ έ ο ν τ α Γ. Ο Τ ζ ιο β ά ν ι β ρ ισ κ ό τ α ν σ ε π ρ ο σ τ ρ ιβ έ ς μ ε τ ο ν δ ο ύ κ α ό λ ο τ ο π ρ ο η -

Υ π ο τι9 έμ εν ο π ο ρ τρ έ το του Φ ιλψ π έρ ντε Σ αλόν, α γνώ σ του κ α λ λ ιτέχ ν η .

Ο Τζιοβάνι των Μ εδίκω ν (ά γα λμα το υ Μ π ά τσ ιο Μ π α ντινέλι, π ιάτσα Σαν Λ ο ρ έν τσ ο , Φ λω ρεντία).

£ Ο Θρύλος Θέλει τον φον Φρούντσμπεργκ να έχει κρεμασμένη μια χρυσή αλυσίδα στη σέλα του αλόγου του, με την οποία σκόπευε να στραγγαλίσει τον ποντίφικα. y γ ο ύ μ ε ν ο δ ιά σ τη μ α , ε ξ α ιτ ία ς τ η ς π α θ η τ ικ ή ς σ τά σ η ς κ α ι τ η ς α ν α β λ η τ ικ ό τ η τ ά ς τ ο υ , σ τ ο ιχ ε ία ε κ δ ια μ έ τ ρ ο υ α ν τ ίθ ε τ α μ ε τ ο ν δ ικ ό τ ο υ π α ρ ο ρ μ η τ ικ ό χ α ρ α κ τή ρ α . Φ θ ά ν ο ν τ α ς σ τα ό ρ ια τ η ς υ π ο μ ο ν ή ς τ ο υ , α π ο φ ά σ ισ ε να ε π ιτ ε θ ε ί ο ίδ ιο ς σ τ ο υ ς π ρ ο ε λ α ύ ν ο ν τ ε ς Γ ε ρ μ α ν ο ύ ς . Μ ε τ η ν ε κ ρ η κ τ ι κ ό τ η τ α π ο υ δ ιέ κ ρ ιν ε τ ό σ ο τ ο ν ίδ ιο ό σ ο κ α ι τ ο σ τ ρ ά τ ε υ μ ά τ ο υ , ε π ιτ έ θ η κ ε σ τ η ν ο π ισ θ ο ­ φ υ λ α κ ή τ ο υ ς κ α θ ώ ς α υ τ ή δ ιέ σ χ ιζ ε τ η γ έ φ υ ρ α . Π ιθ α ­ ν ό τ α τ α , δ ε ν γ ν ώ ρ ιζ ε π ω ς ο ι Γ ε ρ μ α ν ο ί ε ίχ α ν μ ό λ ις ε ν ισ χ υ θ εί από το ν δ ο ύ κ α τ η ς Φ ερ ά ρ α μ ε τέσ σ ερ α π υ ρ ο ­ β ό λ α μ ικ ρ ο ύ β ε λ η ν ε κ ο ύ ς , τ α ο π ο ία ε ίχ α ν κ ρ ύ ψ ε ι πίσω α π ό έ ν α α υ τ ο σ χ έ δ ιο τ ο ιχ ίο . Ο ι ά ν δ ρ ε ς τ ο υ σ κ ό ρ π ισ α ν π ο λ ύ ε ύ κ ο λ α τ η γ ε ρ μ α ν ικ ή ο π ισ θ ο φ υ λ α κ ή κ α ι ο Τ ζ ιο ­ β ά ν ι δ ι έ τ α ξ ε τ ο ν τ ε ρ μ α τ ισ μ ό τ η ς ε π ίθ ε σ η ς . Τ ό τε , ο ι Γ ε ρ μ α ν ο ί ά ν ο ιξ α ν π υ ρ μ ε τ α π υ ρ ο β ό λ α τ ο υ ς κα ι, π α ­ ρ ό τ ι δ ε ν ε ίχ α ν ιδ ια ίτ ε ρ α α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α , έ ν α β λ ή μ α κ τ ύ π η σ ε τ ο ν Τ ζ ιο β ά ν ι σ το π ό δ ι σ υ ν θ λ ίβ ο ν τ ά ς τ ο απ ό τ ο γ ό ν α τ ο κ α ι κ ά τω . Ο δ ιά σ η μ ο ς Φ λ ω ρ ε ν τ ιν ό ς ε γ χ ε ι­ ρ ίσ τ η κ ε κ α ι σ τη σ υ ν έ χ ε ια α φ α ι ρ έ θ η κ ε τ ο δ ια λ υ μ έ ν ο τ ο υ μ έ λ ο ς . Π α λ ε ύ ο ν τ α ς ε π ί μ ία η μ έ ρ α μ ε τ ο ν θ ά ν α τ ο , έ χ α σ ε τ ε λ ικ ά τ η ζω ή τ ο υ , π ιθ α ν ώ ς α π ό σ η ψ α ιμ ία , σ τις 2 9 Ν ο ε μ β ρ ίο υ . Ο θ ά ν α τ ό ς τ ο υ α π ο τ έ λ ε σ ε σ ο β α ρ ό π λ ή γ μ α γ ια τ η σ υ μ μ α χ ία α λ λ ά κ α ι τ ο ν π λ η θ υ σ μ ό τ ω ν ιτ α λ ικ ώ ν π ό λ ε ­ ων. Π έ ρ α ν τ ω ν ε π ιπ τώ σ ε ω ν σ ε σ τ ρ α τ ιω τ ικ ό ε π ίπ ε δ ο ,

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 2 5

Σχεδίαση χ ά ρ τη : Π αρασκευή

Ευγενικού / ΓΝΩΜΩΝ

Εκδοτική 20 13

Χ ά ρ τη ς τη ς Ιτα λ ία ς σ τα τέλ η το υ 15ου αιώνα. Α π εικ ο ν ίζετα ι η π ο λιτεια κ ή κ α τά σ τα σ η τη ς Ιτα λ ία ς μ ε τα δ ιά φ ο ρ α δ ο υ κ ά τα , τις μ αρ κιω νίες, τις επ ισ κο π ές και τα ά λλα π ο λ ιτεύ μ α τα των π όλεω ν-κρατώ ν, κ α θ ώ ς και η επ ικ ρ ά τεια το υ πάπα ή αλλιώ ς τα παπικά κ ρ ά τη . Δ ια κ ρ ίν ο υ μ ε επ ίσης σ τον νό το τα β α σ ίλ εια τη ς Ν εά π ο λη ς και τη ς Σ ικ ελ ία ς , τα οποία τη ν ίδια π ερίπου π ερίοδο εν ώ θ η κα ν σε ένα β α σ ίλ ειο υπό τη ν κ υριαρ χία τω ν Α ψ βούργω ν τη ς Ισπανίας.

σ το ο π ο ίο η ε π ιθ ε τ ι κ ό τ η τ α κ α ι η α π ρ ό β λ ε π τ η σ υ μ π ε ­ ρ ιφ ο ρ ά τ ο υ μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α δ ρ ά σ ε ι α π ο τ ρ ε π τ ικ ά ε ν α ­ ν τ ίο ν κ ά θ ε α ν τιπ ά λ ο υ , ο Τ ζ ιο β ά ν ι σ υ μ β ό λ ιζ ε γ ια τ ο υ ς Ιτ α λ ο ύ ς τ η ν ε λ π ίδ α ε ν ό τ η τ α ς τ η ν ο π ο ία δ ιε κ ή ρ υ τ τ α ν α ρ κ ε τ ο ί δ ια ν ο ο ύ μ ε ν ο ι, τ η σ τιγ μ ή π ο υ ο ι ιτ α λ ικ έ ς π ό ­ λ ε ις , δ ια ιρ ε μ έ ν ε ς σ ε φ α τ ρ ίε ς κ α ι σ τ ρ α τ ό π ε δ α , α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν ε π ί χ ρ ό ν ια π α ίγ ν ιο σ τα χ έ ρ ια τ ω ν μ ε γ ά λ ω ν δ υ ­ ν ά μ εω ν . Ο χ ι τυ χ α ία , ο π ιο δ ιά σ η μ ο ς δ ια ν ο ο ύ μ ε ν ο ς τ η ς ε π ο χ ή ς Ν ικ ο λ ό Μ α κ ια β έ λ ι τ ο ν α π ο κ α λ ο ύ σ ε σ ω τή ρ α τ η ς Ιτ α λ ία ς . Ο θ ά ν α τ ο ς δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε π α ρ ά να ε ίν α ι κ α κ ό ς ο ιω ν ό ς γ ια τ η σ υ ν έ χ ε ια . Ο ι Γ ε ρ μ α ν ο ί δ ίχ ω ς ά λ λ η

2 6 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ε ν ό χ λ η σ η έ φ θ α σ α ν σ τη ν Π ια τ σ έ ν τ ζ α σ τα τ έ λ η Ν ο ε μ ­ β ρ ίο υ , ό π ο υ κ α ι σ τ ρ α τ ο π έ δ ε υ σ α ν π ε ρ ιμ έ ν ο ν τ α ς τ ο ν Κ ά ρ ο λ ο α π ό τ ο Μ ιλ ά ν ο . Ο τ ε λ ε υ τ α ίο ς , γ ρ ή γ ο ρ α α ν τ ιλ ή φ θ η κ ε π ω ς η μ ε γ α ­ λ ύ τ ε ρ η α π ε ιλ ή δ ε ν ή τ α ν ο ι ά ν δ ρ ε ς τ η ς σ υ μ μ α χ ία ς α λ ­ λ ά ο ι σ η μ α ν τ ικ έ ς ε λ λ ε ί ­ ψ ε ις σ ε χ ρ ή μ α τ α κ α ι ε φ ό ­ δια . Ο ι ά ν δ ρ ε ς τ ο υ , α ρ κ ε ­ τ ο ύ ς μ ή ν ε ς α π λ ή ρ ω το ι, δ ή ­ λ ω σ α ν π ω ς α ρ ν ο ύ ν τ ο να α ­ ν α χ ω ρ ή σ ο υ ν α π ό τ ο Μ ιλ ά ­ νο και να σ υ μ μ ετά σ χ ο υ ν σ ε μ ια ν έ α ε κ σ τ ρ α τ ε ία ε ά ν δ ε ν λ ά β ο υ ν τ ις α μ ο ιβ έ ς το υ ς . Ο Κ ά ρολος προσπά­ θ η σ ε μ ε κ ά θ ε τ ρ ό π ο να β ρ ει λύσ η. Φ ο ρ ο λό γη σ ε το ν π λη θ υ σ μ ό τη ς π όλης, ε κ β ία σ ε χ ρ ή μ α τ α α π ό τ η ν το π ικ ή α ρ ισ τ ο κ ρ α τ ία , μ έ ­ χ ρ ι π ο υ α ν α γ κ ά σ τ η κ ε ο ί­ δ ιο ς κ α ι ο ι ά λ λ ο ι α κ ό λ ο υ ­ θ ο ι κ α ι σ τ ρ α τ η γ ο ί τ ο υ να λ ιώ σ ο υ ν κ ά π ο ια α π ό τ α κ ο ­ σ μ ή μ α τ α κ α ι τ ι ς α λ υ σ ίδ ε ς τ ο υ ς π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν α π λ η ­ ρώ σ ουν μ ε α υ τά το υ ς σ τ ρ α τ ιώ τ ε ς . Μ α ζ ί μ ε υ π ο ­ σ χ έ σ ε ις κ α ι α ό ρ ισ τ ε ς δ ε ­ σ μ ε ύ σ ε ις , ο σ τ ρ α τ ό ς τ ε λ ι ­ κ ά π ε ίσ τ η κ ε κα ι, έ π ε ιτ α από κ α θ υ σ τέρ η σ η δ ύ ο μηνώ ν, α να χώ ρ η σ ε από τη Λ ο μ β α ρ δ ία . Σ τ η ν Π α β ία , ο Κ ά ρ ο λ ο ς σ υ ν ά ν τ η σ ε τ ο ν π ρ ίγ κ ιπ α τ η ς Ο ρ ά γ γ η ς Φ ιλ ιμ π έ ρ ν τ ε Σ α λ ό ν , έ ν α ν α κ ό μ η ε υ γ ε ν ή π ρ ώ η ν σ ύ μ μ α χ ο τ ο υ Φ ρ α γ κ ίσ κ ο υ ο ο π ο ίο ς θ ε ω ­ ρ ο ύ σ ε ε α υ τ ό ν α δ ικ η μ έ ν ο α π ό τ ο ν Γά λ λο β α σ ιλιά . Ο ι μ ο ίρ ε ς τω ν δ υ ο α ν δ ρ ώ ν δ έ θ η κ α ν , ό π ω ς θ α δ ια π ισ τώ ­ σ ο υ μ ε , α μ ε τ ά κ λ η τ α . Ο Κ ά ρ ο λ ο ς τ ο ν κ α λ ω σ ό ρ ισ ε σ το σ τ ρ ά τ ε υ μ α κ α ι τ ο ν έ χ ρ ισ ε υ π α ρ χ η γ ό τ ο υ . Σ τ ις α ρ χ έ ς Φ ε β ρ ο υ ά ρ ιο υ , έ φ θ α σ ε σ τ η ν Π ια τ σ έ ν τ ζ α , ό π ο υ σ υ ν ε ­ ν ώ θ η κ ε μ ε τ ο ν Φ ρ ο ύ ν τ σ μ π ε ρ γ κ . Ε κ ε ί τ α ο ικ ο ν ο μ ικ ά

ζ η τ ή μ α τ α ε π ιδ ε ιν ώ θ η κ α ν . Ο Κ ά ρ ο λ ο ς δ ια π ίσ τω σ ε π ω ς ο ύ τ ε ο ι Γ ε ρ μ α ν ο ί ε ίχ α ν λ ά β ε ι τ η ν α μ ο ιβ ή π ο υ τ ο υ ς ε ί ­ χ ε υ π ο σ χ ε θ ε ί μ ό λ ις φ θ ά σ ο υ ν σ τ η ν Ιτ α λ ία . Δ ίχ ω ς ά λ ­ λ ε ς ε π ιλ ο γ έ ς , ό μ ω ς , π ρ ο χ ώ ρ η σ ε σ τ ο ν σ χ ε δ ία σ μ ά τω ν ε π ό μ ε ν ω ν κ ιν ή σ ε ω ν , ο ι ο π ο ίε ς π ρ ο έ β λ ε π α ν π ρ ο έ λ α ­ ση π ρ ο ς τ η Φ λ ω ρ ε ν τ ία κ α ι τ η Ρ ώ μη, μ ε σ κ ο π ό ν α π λ ή ξ ο υ ν τ η σ υ μ μ α χ ία σ τ η ν κ α ρ δ ιά τ η ς . Η α π ρ ό σ κ ο π τη , έ ω ς τώ ρ α , π ρ ο έ λ α σ η τ ο υ α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ο ύ σ τ ρ α τ ο ύ θ α α ν η σ υ χ ο ύ σ ε κ α ι τ ο ν π ιο ψ ύ χ ρ α ι­ μ ο η γ ε μ ό ν α , π ό σ ο μ ά λ λ ο ν τ ο ν α δ ύ ν α μ ο Κ λ ή μ η . Α ν τί ό ­ μ ω ς ν α λ ά β ε ι κ ά π ο ια μ έ τ ρ α , ο π ά π α ς ό λ ο τ ο π ρ ο η γ ο ύ ­ μ ε ν ο δ ιά σ τη μ α ε π έ δ ε ιξ ε π ε ρ ίτ ρ α ν α τ ο ν κ υ κ λ ο θ υ μ ικ ό τ ο υ χ α ρ α κ τ ή ρ α , π ε ρ ν ώ ν τ α ς μ ε ε ν τυ π ω σ ια κ ή ε υ κ ο λ ία απ ό τ η ν α π ό γ ν ω σ η κ α ι τ η ν α π α ισ ιο δ ο ξία σ τις ε ξ ά ρ ­ σ εις μ ε γ α λ ε ίο υ κ α ι τ η ν υ π ε ρ α ισ ιο δ ο ξία . Τη μ ια σ τιγ μ ή π α ρ α κ α λ ο ύ σ ε τ ο ν Φ ρ α γ κ ίσ κ ο να έ λ θ ε ι σ τη ν Ιτ α λ ία κ α ι να τ ο ν σ ώ σ ει κ α ι τ η ν ε π ό μ ε ν η π ρ ο χ ω ρ ο ύ σ ε σ ε μ ε γ α ­ λ ό σ χ η μ ε ς δ ια π ρ α γ μ α τ ε ύ σ ε ις μ ε τ η ν π λ ε υ ρ ά τ ο υ α υ ­ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α σ τη ν Ισ π ανία κα ι τ ο Β α τικ α ν ό . Σ α ν ν α μη έ φ θ α ν α ν ο ι υ π ά ρ χ ο υ σ ε ς α π ε ιλ έ ς , σ τα τ έ λ η Ια ν ο υ α ρ ίο υ έ ν α μ ικ ρ ό ε κ σ τ ρ α τ ε υ τ ικ ό σ ώ μ α απ ό τ ο Β α σ ίλ ε ιο τ η ς Ν ε ά π ο λ η ς , τ ο ο π ο ίο α π ο τ ε λ ο ύ σ ε τ μ ή μ α τ η ς α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς , ε π ιτ έ θ η κ ε σ το Φ ρ ο ζ ιν ό ν ε , μια π ό λ η 60 π ε ρ ίπ ο υ χ ιλ ιό μ ε τ ρ α ν ό τ ια τ η ς Ρ ώ μ η ς. Π α ­ ράλληλα, οι Κ ολόνα με το υ ς οπ αδούς το υ ς κ α τέλ α ­ β α ν τ ι ς π ό λ ε ις Τ σ επ ρ ά ν ο κ α ι Π ο ν τ ε κ ό ρ β ο σ τα ν ό τ ια σ ύ ν ο ρ α τ η ς π α π ικ ή ς ε π ικ ρ ά τ ε ια ς . Ο α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ς , τ ε λ ικ ά , τ ο υ έ κ α ν ε μ ια π ρ ο σ φ ο ρ ά ε ιρ ή ν ε υ σ η ς . Ο ι ό ρ ο ι π ε ρ ιε λ ά μ β α ν α ν , μ ε τ α ξ ύ ά λ λ ω ν , τ η ν κ α τ α β ο λ ή 200 .0 0 0 δ ο υ κ ά τ ω ν ω ς α π ο ζη μ ίω σ η κ α θ ώ ς κ α ι τ η ν π α ρ ά δ ο σ η τω ν π ό λ ε ω ν Π ια τ σ έ ν τ ζ α , Π ά ρ μ α κ α ι Τ σ ιβ ιτα β έ κ ια . Ο π ά π α ς, π α ρ ό τι σ υ μ β ο υ λ ε ύ θ η κ ε τ ο υ ς σ υ μ μ ά χ ο υ ς τ ο υ , ο ι ο π ο ίο ι α ρ ν ή θ η κ α ν τ ο υ ς ό ρ ο υ ς κ α ι τ ο ν ε π έ π λ η ξ α ν γ ια τ η ν ε ν δ ο τ ικ ό τ η τ ά τ ο υ , υ π έ γ ρ α ψ ε . Π ρ ιν α κ ό μ η ό μ ω ς σ τ ε γ ν ώ σ ε ι τ ο μ ε λ ά ν ι, π λ η ρ ο φ ο ρ ή θ η κ ε ό τ ι τ α σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ ά τ ο υ ε ίχ α ν α π ο κ ρ ο ύ σ ε ι τ η ν ε π ίθ ε σ η κα ι ε ίχ α ν α π ε λ ε υ θ ε ρ ώ σ ε ι τ ο Φ ρ ο ζ ιν ό ν ε . Α μ έ σ ω ς α κ ύ ρ ω σ ε τ η σ υ ν θ ή κ η κ α ι ά ρ χ ισ ε ν α μ ο ιρ ά ζ ε ι υ π ο σ χ έ σ ε ις κ α ι α ­ π ε ιλ έ ς σ ε φ ίλ ο υ ς κ α ι ε χ θ ρ ο ύ ς α ν τίσ τ ο ιχ α . Δ ή λ ω ν ε π λ έ ο ν π ω ς ό χ ι μ ό ν ο θ α σ υ ν έ χ ιζ ε τ ο ν π ό λ ε μ ο , α λ λ ά θ α π ρ ο χ ω ρ ο ύ σ ε κ α ι σ τη ν κ α τ ά κ τ η σ η τ ο υ Β α σ ιλ ε ίο υ τ η ς Ν ε ά π ο λ η ς . Ο Κ ά ρ ο λ ο ς , ε ν τ ω μ ε τ α ξ ύ , β ρ ισ κ ό τ α ν σ τις α ρ χ έ ς Φ ε β ρ ο υ ά ρ ιο υ έ ξ ω α π ό τ η ν Μ π ο λ ό ν ια , έ χ ο ν τ α ς λ ά β ε ι κ ά π ο ια λ ιγ ο σ τά ε φ ό δ ια α π ό τ ο ν δ ο ύ κ α τ η ς Φ ερ ά ρ α , τ α ο π ο ία ό μ ω ς γ ρ ή γ ο ρ α ε ξ α ν τ λ ή θ η κ α ν . Σ τ α μ έ σ α τ ο υ μ ή ν α η α ν έ χ ε ια κ α ι η δ ια ρ κ ή ς κ α κ ο ­ κ α ιρ ία ε ίχ α ν ε ξ ο υ θ ε ν ώ σ ε ι τό σ ο τ ο σ τ ρ ά τ ε υ μ ά τ ο υ , ώ ­ σ τ ε δ ε ν ά ρ γ η σ α ν ν α ξε σ π ά σ ο υ ν τ α ρ α χ έ ς . Ε ν α ς α ξ ιω ­ μ α τ ικ ό ς ο ο π ο ίο ς α ν έ λ α β ε ν α τ ο υ ς σ υ ν ε τ ίσ ε ι δ ο λ ο φ ο ν ή θ η κ ε . Τ η ν κ α τ ά σ τα σ η π ρ ο σ π ά θ η σ ε να ε ξ ο μ α λ ύ ν ε ι ο ίδ ιο ς ο Κ ά ρ ο λ ο ς . Υ π ο σ χ έ θ η κ ε σ τ ο υ ς ά ν δ ρ ε ς τ ο υ π ω ς θ α έ κ α ν ε τ α π ά ν τα π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ να α μ ε ιφ θ ο ύ ν γ ια τ ις υ π η ρ ε σ ίε ς τ ο υ ς κ α ι τ ο π ο θ έ τ η σ ε τ ο ν ε α υ τ ό τ ο υ ω ς έ ν α ν α π λό σ τ ρ α τ ιώ τ η ό π ω ς α υ τ ο ί, ο ο π ο ίο ς σ τ η ν π α ρ ο ύ σ α φ ά σ η ε ίχ ε τ ι ς ίδ ιε ς α ν ά γ κ ε ς κ α ι τ ο υ ς ί­ δ ιο υ ς σ κ ο π ο ύ ς . Δ ε ν π ε ρ ιο ρ ίσ τ η κ ε , ό μ ω ς , μ ό ν ο σ τα λ ό γ ια : π ρ ο χ ώ ρ η σ ε σ τη δ ια μ ο ίρ α σ η τ η ς π ε ρ ιο υ σ ία ς τ ο υ , κ υ ρ ίω ς α σ η μ ικ ώ ν κ α ι κ ο σ μ η μ ά τω ν , α κ ό μ η κ α ι τω ν ρ ο ύ χ ω ν τ ο υ . Ο ίδ ιο ς κ ρ ά τ η σ ε σ υ μ β ο λ ικ ά μ ό ν ο τ ο ν α σ η μ έ ν ιο χ ιτώ ν α π ο υ φ ο ρ ο ύ σ ε π ά ν τ ο τ ε π άνω α π ό τ η ν π α ν ο π λ ία τ ο υ γ ια να τ ο ν δ ια κ ρ ίν ε ι α π ό τ ο υ ­ π ό λ ο ιπ ο σ τ ρ ά τ ε υ μ α . Ο Κ ά ρ ο λ ο ς δ ε ν ή τ α ν π ια μ ό ν ο έ ­

Ο α υ το κ ρ ά το ρ α ς Κ άρολος Ε ’ των Α ψ βούργω ν (πίνακας του Τισιανού, μ ο υ σ είο Π ρ άδο, Μ α δ ρ ίτη ).

Η άλω ση τη ς Ρώ μης από το υ ς

Β ά νδ α λο υ ς (πίνακας το υ Κ αρόλου Μ π ρ ιούλοβ, γ κ α λ ερ ί Τρετιάκοψ , Μ όσχα).

ν α ς ε π α γ γ ε λ μ α τ ία ς σ τ ρ α τ ιω τ ικ ό ς κ α ι ο ι ά ν δ ρ ε ς τ ο υ δ ε ν ή τ α ν π λ έ ο ν μ ό ν ο σ τ ρ α τ ιώ τ ε ς . Τα δ υ ο μ έ ρ η σ υ ν ­ δ έ ο ν τ α ν ό λ ο κ α ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς , π ρ ο ς έ ­ ν α ν σ κ ο π ό π ο υ δ ε ν ή τ α ν ξ ε κ ά θ α ρ ο ς . Το π α ρ α μ ικ ρ ό α ­ π ρ ό β λ ε π τ ο γ ε γ ο ν ό ς ή τ α ν δ ε δ ο μ έ ν ο π ω ς θ α ε ίχ ε κ α ι α π ρ ό β λ ε π τ ε ς σ υ ν έ π ε ιε ς . Μ έ σ α σ τ ο ν ε ν θ ο υ σ ια σ μ ό τ ο υ γ ια τ η ν α π ε λ ε υ θ έ ­ ρω σ η τ ο υ Φ ρ ο ζ ιν ό ν ε , ο Κ λ ή μ η ς δ ι έ τ α ξ ε μ ια ε κ σ τ ρ α ­ τ ε ί α σ τ ις γ ε ι τ ο ν ι κ έ ς π ε ρ ιο χ έ ς τ ο υ Α μ π ρ ο ύ τσ ο κ α ι τ η ς Α π ο υ λ ία ς . Χ ω ρ ίς , ό μ ω ς , τ ι ς ε ν ισ χ ύ σ ε ις π ο υ τ ο υ ε ίχ ε

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 2 7

υ π ο σ χ ε θ ε ί ε δ ώ κ α ι κ α ιρ ό ο Φ ρ α γ κ ίσ κ ο ς , ο ι ά ν δ ρ ε ς τ ο υ ε γ κ α τ έ λ ε ιψ α ν τ ο ε γ χ ε ίρ η μ α κ α ι δ ια λ ύ θ η κ α ν . Το Β α σ ίλ ε ιο τ η ς Ν ε ά π ο λ η ς τ ό τ ε π έ ρ α σ ε σ τ η ν α ν τ ε π ίθ ε ­ ση κ α ι ο ι ά ν δ ρ ε ς τ ο υ δ ίχ ω ς ν α σ υ ν α ν τ ή σ ο υ ν κ α μ ία α ­ ν τίσ τ α σ η έ φ θ α σ α ν σ το Π ιπ έ ρ ν ο , 100 χ ιλ ιό μ ε τ ρ α π ε ρ ί­ π ο υ ν ό τ ια τ η ς Ρ ώ μ η ς . Ο π ά π α ς γ ια ά λ λ η μ ια φ ο ρ ά β υ ­ θ ίσ τ η κ ε σ ε α π ό γ ν ω σ η . Ξ ε κ ίν η σ ε ν έ ε ς δ ια π ρ α γ μ α τ ε ύ ­ σ ε ις μ ε τ ο ν α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α κ α ι τ ο ν Μ ά ρ τ ιο υ π έ γ ρ α ψ ε μ ια κ α ιν ο ύ ρ ια σ υ ν θ ή κ η , ε π ιτ υ γ χ ά ν ο ν τ α ς π ε ρ ιέ ρ γ ω ς π ιο ε υ ν ο ϊκ ο ύ ς ό ρ ο υ ς . Π λ έο ν ή τα ν ό μ ω ς π ολύ αργά . Σ το σ τρ α τό π ε ­ δ ο τ ο υ Κ α ρ ό λ ο υ ξέ σ π α σ ε ν έ α α ν τα ρ σ ία , η π ιο σ ο β α ρ ή α π ό τ η ν α ρ χ ή τ η ς ε κ σ τ ρ α τ ε ία ς . Ισ π α ν ο ί σ τ ρ α τ ιώ τ ε ς -ή Γ ε ρ μ α ν ο ί κ α τ ’ ά λ ­ λ ο υ ς - ε π ιτ έ θ η κ α ν σ τ ο υ ς α ξ ιω μ α τ ικ ο ύ ς το υ ς και έφ θ α σ α ν μ έχ ρ ι τη σ κη νή το υ α ρ χ ισ τ ρ α τ ή γ ο υ τ ο υ ς , ό π ο υ σ κ ό τω σ α ν έ ν α ν α κ ό λ ο υ θ ο κ α ι α π ε ίλ η σ α ν κ α ι τ ο ν ίδ ιο . Ο Κ ά ρ ο λ ο ς λ έ γ ε τ α ι π ω ς σ ώ θ η κ ε τ η ν τ ε λ ε υ τ α ία σ τ ιγ μ ή , ε γ κ α τ α λ ε ίπ ο ν τα ς τα κ α τα λ ύ μ α τά το υ και κα τα φ ε ύ γ ο ν τ α ς σ τη σ κ η ν ή τ ο υ Φ ρ ο ύ ν τ σ μ π ε ρ γ κ . Ο γ η ρ α ιό ς κ ό μ η ς , ο ο ­ π ο ίο ς α ν α φ έ ρ ε τ α ι π ω ς ή τ α ν ά νω τ ω ν 80 ε τ ώ ν , α ν έ λ α β ε τ ό τ ε ν α σ υ ν ε τ ί­ σ ε ι τ ο υ ς ά ν δ ρ ε ς τ ο υ κ α ι τ ο υ ς Ισ π α­ ν ο ύ ς μ ε μ ια σ τ ε ν τ ό ρ ε ια κ α ι σ υ γ κ ιν η τ ικ ή ο μ ιλ ία . Ο μ ω ς γ ια π ρ ώ τη φ ο ρ ά ο ι Γ έ ρ μ α ν ο ί δ ε ν κ α θ η σ υ χ ά σ τ η κ α ν α π ό τ α λ ό γ ια τ ο υ κ α ι σ υ ν έ χ ισ α ν τ ι ς τ α ρ α χ έ ς . Το σ ο κ ή τ α ν μ ε γ ά λ ο γ ια τ ο ν σ τ ρ α τ η γ ό , ο ο ­ π ο ίο ς α π ό τ η ν έ ν τ α σ η κα ι τ η ν α ­ π ο γ ο ή τ ε υ σ η υ π έ σ τη , π ιθ α ν ό ­ τ α τ α , ε γ κ ε φ α λ ικ ό . Μ ε τ α φ έ ρ ­ θ η κ ε σ τη Φ ε ρ ά ρ α γ ια να λ ά ­ β ε ι τ ις α π α ρ α ίτ η τ ε ς φ ρ ο ­ ν τ ίδ ε ς , α λ λ ά ο υ δ έ π ο τ ε κ α τ ά φ ε ρ ε ν α σ υ ν έ λ θ ε ι. Π έ θ α ν ε τ ο ν Α ύ γ ο υ σ το τ ο υ ίδ ιο υ έ τ ο υ ς σ τ η ν π α τρ ίδ α τ ο υ , μ ε τ ά α π ό π ολύμηνη ανάρρω σ η σ τ η ν Ιτα λ ία . Το π λ ή γ μ α τ η ς α π ώ λ ε ια ς ε ­ ν ό ς τό σ ο έ μ π ε ιρ ο υ κ α ι ε π ιφ α ν ή η ­ γ έ τ η γ ια τ ο σ τ ρ α τ ό π ε δ ο τ ο υ Κ α ρ ό λ ο υ ή τ α ν π ο λ ύ σ η μ α ν τ ικ ό . Μ ε τ ο υ ς ά ν δ ρ ε ς σ τα π ρ ό θ υ ρ α τ η ς λ ιπ ο τ α ξ ία ς , η ε ξ ε ύ ρ ε σ η λ ύ σ η ς ή ­ τ α ν ε π ιτ α κ τ ικ ή ώ σ τε η ε κ σ τ ρ α τ ε ία να μ η κ α τ α λ ή ξ ε ι σ ε κ α τ α σ τ ρ ο φ ή , τ η σ τ ιγ μ ή π ο υ ο ι α ν τ ίπ α ­ λ ο ι έ δ ε ιχ ν α ν α ν ίκ α ν ο ι γ ια ο π ο ια δ ή π ο τ ε α ν τ ίσ τ α ­ ση. Ε να μ ικ ρ ό δ ά ν ε ιο α π ό τ ο ν δ ο ύ κ α τ η ς Φ ε ρ ά ρ α ε ξ ο μ ά λ υ ν ε ε λ α φ ρ ώ ς τ ο κ λ ίμ α . Ο Κ ά ρ ο λ ο ς υ π ο σ χ έ θ η κ ε ξ α ν ά π ω ς θ α τ ο υ ς ο δ η γ ο ύ σ ε σ τη Ρ ώ μη. Η κ α τ ά σ τα σ η έ δ ε ι ξ ε ν α δ ι ε υ θ ε τ ε ί τ α ι , α λ λ ά τ ό τ ε έ φ θ α σ ε σ το σ τ ρ α τ ό π ε δ ο ο ε κ π ρ ό σ ω π ο ς τ ο υ α υ ­ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α μ ε τ η ν έ α σ υ ν θ ή κ η ς ε ιρ ή ν η ς π ο υ υ ­ π έ γ ρ α ψ ε μ ε τ ο ν π ά π α κ α ι μ ε δ ια τ α γ έ ς π ρ ο ς τ ο ν Κ ά ρ ο λ ο να α ν α κ ό ψ ε ι τ η ν π ο ρ ε ία τ ο υ . Η τ α ν ό ­ μ ω ς π λ έ ο ν φ α ν ε ρ ό π ω ς ο ύ τ ε η π ο ρ ε ία ο ύ τ ε και ο π ό λ ε μ ο ς μ π ο ρ ο ύ σ α ν να α ν α κο π ο ύ ν α­ κ ό μ α κ α ι μ ε α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ι κ έ ς δ ια τ α γ έ ς . Ο ι χ ι­

2 8 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Π ρ ο το μ ή το υ Μ π εν β εν ο ύ το Τσελίνι (νεώ τερ ο έρ γ ο το υ Ρ α φ α έλο Ρ ο μ α νέλι, Π ό ν τε Β έκ ιο , Φ λω ρεντία).

λ ιά δ ε ς π έ ν η τ ε ς ά ν δ ρ ε ς , π ρ ο σ δ ο κ ο ύ σ α ν ε π ί μ ή ν ε ς τ η λ ε η λ α σ ία τ ω ν π λ ο ύ σ ιω ν ιτ α λ ικ ώ ν π ό λ ε ω ν κ α ι σ ίγ ο υ ­ ρα η π ε ν ιχ ρ ή α π ο ζ η μ ίω σ η π ο υ ε ίχ ε υ π ο γ ρ ά ψ ε ι ο Κ λ ή ­ μ η ς σ τη ν έ α σ υ ν θ ή κ η (60.000 δ ο υ κ ά τ α ) δ ε ν ή τ α ν δ υ ν α τ ό ν να μ ε τ ρ ιά σ ε ι τ ο ν π υ ρ ε τ ό α π λ η σ τ ία ς π ου τ ο υ ς ε ίχ ε κ υ ρ ιε ύ σ ε ι. Ο Κ ά ρ ο λ ο ς , π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ό μ η ρ ο ς π α ρ ά ε π ικ ε φ α ­ λ ή ς τ ο υ ς , π ή ρ ε τ ο μ έ ρ ο ς τ ο υ ς . Ο ι ά ν δ ρ ε ς π ου ε ίχ ε μ π ρ ο σ τά τ ο υ ά λ λ ω σ τ ε δ ε ν ή τ α ν π λ έ ο ν έ ν α τ α κ τ ικ ό , ο ρ γ α ν ω μ έ ν ο σ τ ρ ά τ ε υ μ α α λ λ ά μ ια σ ύ ν α ξη μ ι­ σ θ ο φ ό ρ ω ν κ α ι τ υ χ ο δ ιω κ τ ώ ν τ ο υ ς ο π ο ίο υ ς ε ίχ α ν κ α τ α σ τ ή σ ε ι έ τ σ ι ο ι κ α κ ο υ χ ίε ς κ α ι τ α δ α ιδ α λ ώ δ η π ο λ ιτ ικ ά π α ιχ ν ίδ ια τ ω ν μ ε γ ά ­ λ ω ν κ α ι μ ικ ρ ώ ν π ρ ω τα γ ω ν ισ τώ ν τ η ς υ π ό ­ θ ε σ η ς . Ο ι δ ια τ α γ έ ς ή τ α ν α ν ώ φ ε λ ε ς . Μ ά ­ τ α ια ο ε κ π ρ ό σ ω π ο ς τ ο υ α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α π ρ ο σ π ά θ η σ ε ν α τ ο υ ς π ε ίσ ε ι. Μ ό λ ις δ ια δ ό θ η κ α ν σ το υ π ό λ ο ιπ ο σ τ ρ α τ ό π ε ­ δ ο τ α ν έ α π ο υ κ ό μ ιζ ε , έ π ρ ε π ε να τ ρ έ ξ ε ι γ ια ν α σ ώ σ ει τ η ζω ή τ ο υ . Μ α ζί τ ο υ ό μ ω ς α π ο χ ώ ρ η σ ε κ α ι ο δ ιο ικ η τ ή ς τ ο υ ισ π α ν ικ ο ύ π ε ζ ικ ο ύ Α λ φ ό ν σ ο ν τ ’ Α β α λ ο ς , ο ο π ο ίο ς δ ια μ ή ν υ σ ε π ω ς δ ε ν ε π ρ ό κ ε ιτ ο να π α ρ α κ ο ύ σ ε ι τ ι ς ε π ιθ υ ­ μ ίε ς τ ο υ η γ ε μ ό ν α τ ο υ υ π ό ο π ο ιε σ δ ή π ο τε σ υ ν θ ή κ ες. Η φ υ γή το υ κα τέγ ρ α ­ ψ ε α κ ό μ η μ ια α π ώ λ ε ια σ ε ε π ίπ ε δ ο δ ιο ί­ κη σ η ς μ ε τά από α υ τή το υ Φ ρ ο ύ ντσ μ π ερ γ κ . Το σ τ ρ ά τ ε υ μ α τ ο υ Κ α ρ ό λ ο υ ε ίχ ε σ χ ε ­ δ ό ν μ ε τ α τ ρ α π ε ί σ ε σ υ μ μ ο ρ ία . Σ τ ις 30 Μ α ρ τ ίο υ ξ ε κ ίν η σ ε η π ρ ο έ ­ λ α σ η π ρ ο ς τ η Φ λ ω ρ ε ν τ ία . Ε π ε ιτα απ ό μ ια τ ε λ ε υ τ α ία δ ο κ ιμ α σ ία σ τη δ ύ σ β α τ η ο ρ ο σ ε ιρ ά τω ν Α π ε ν ν ίν ω ν , τ ο σ τ ρ ά τ ε υ ­ μ α β ρ ή κ ε ε π ιτ έ λ ο υ ς κ α τ α φ ύ γ ιο σ τις π λ ο ύ σ ιε ς π ε δ ιά δ ε ς τ η ς Τ ο σ κ ά ν η ς . Τ ρ ο ­ μ ο κ ρ α τ η μ έ ν ο ς ο π ά π α ς, κ α τ έ φ υ γ ε α κ ό μ α κ α ι σ τ ο ν α ν τ ιβ α σ ιλ έ α τ η ς Ν ε ά π ο λ η ς Λ α ν ό ι, ώ σ τε ν α μ ε σ ο λ α β ή σ ε ι σ τ ο ν Κ ά ρ ο ­ λο, α ν εβ ά ζο ν τα ς τη ν π ροσ φ ορά το υ σ τα 150.000 δ ο υ κ ά τ α . Ο Λ α ν ό ιθ ο ρ υ β η μ έ ν ο ς κ α ι ο ίδ ιο ς α π ό τ η λ ιπ ο τ α ­ ξία τ ο υ α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ο ύ σ τ ρ α ­ το ύ , σ υ ν ά ν τη σ ε τ ο ν Κ ά ρολο σ τ α τ έ λ η Α π ρ ιλ ίο υ σ το Α ρ έ τσ ο . Ε κ ε ί, μ ό λ ις δ ια π ίσ τω σ ε τ η ν κ α τ ά σ τ α σ η π ο υ ε π ικ ρ α ­ τ ο ύ σ ε , π ιθ α ν ό τ α τ α δ ε ν α π ο τ ό λ μ η σ ε κ α ν να τ ο ν μ ε τ α π ε ίσ ε ι. Φ οβούμε­ ν ο ς γ ια τ η ν α σ φ ά λ ε ιά τ ο υ , π α ρ έ μ ε ιν ε σ το σ τ ρ α τ ό π ε δ ο γ ια λ ίγ ε ς η μ έ ρ ε ς και ύ σ τερ α απ οσ ύρθηκε σ τη Σ ιέ ν α α ν α μ έ ν ο ν τ α ς τις ε ξ ε λ ίξ ε ις . Ο Κ ά ρολος συ­ ν έ χ ισ ε τ η ν π ρ ο έ λ α σ ή τ ο υ σ τ η ν π ε δ ιά δ α τ ο υ Α ρ ν ο α λ λ ά ο ι Φ λ ω ρ ε ν τ ιν ο ί μ ά λ λ ο ν π ρ ό σ φ ε ρ α ν κ ά π ο ια λ ύ τ ρ α κα ι γ λ ί­

τω σ α ν τ η ν ε π ίθ ε σ η . Το ίδ ιο δ ιά σ τ η μ α ο ι κ ά τ ο ικ ο ί τ η ς ε π α ν α σ τ ά τη σ α ν κ α τ ά τω ν Μ ε δ ίκ ω ν η γ ε μ ό ν ω ν τ ο υ ς . Η κ α τ ά κ τ η σ η τ η ς π ό λ η ς ε ν ε ίχ ε α ρ κ ε τ ο ύ ς κ ιν δ ύ ν ο υ ς κα ι ο Κ ά ρ ο λ ο ς , δ ια θ έ τ ο ν τ α ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς π ω ς η ά μ υ ν α τ η ς Ρ ώ μης ή τα ν κα τά π ολύ υ π ο δ εέσ τερ η , σ τρ ά φ η κ ε π ρ ο ς α υ τή ν . Τα λ ύ τ ρ α τ η ς Φ λ ω ρ ε ν τ ία ς μ ό ν ο κ α τ ε υ ν α ­ σ μ ό δ ε ν π ρ ό σ φ ε ρ α ν σ τ ο υ ς ά ν δ ρ ε ς τ ο υ . Α ν τ ίθ ε τ α , π ρ έ π ε ι να ε ν ίσ χ υ σ α ν α κ ό μ η π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο τ η ν α π λ η ­ σ τία τ ο υ ς . Π ρ ά γ μ α τι, ο Κ λ ή μ η ς δ ε ν α π ο γ ο ή τ ε υ σ ε τ ο ν Κ ά ρ ο ­ λο τω ν Β ουρ βόνω ν. Ε κ τό ς από τ ο να υ π ο γ ρ ά φ ει και να α κ υ ρ ώ ν ε ι σ υ ν θ ή κ ε ς , ε ίχ ε μ ε ρ ιμ ν ή σ ε ι ε λ ά χ ισ τ α γ ια τ η θ ω ρ ά κ ισ η τ η ς π ό λ η ς τ ο υ . Ο Κ ά ρ ο λ ο ς α ύ ξ η σ ε τ η ν τ α χ ύ τ η τ α τ η ς π ρ ο έ λ α σ ή ς τ ο υ κα ι, δ ια ν ύ ο ν τ α ς 25-30 χ ιλ ιό μ ε τ ρ α τ η ν η μ έ ρ α , β ρ έ θ η κ ε τ η ν 1η Μ α ΐο υ σ τ η ν ε ­ π ικ ρ ά τ ε ια τ ο υ πάπ α. Δ ιέ σ χ ισ ε τ ο ν Π ά λια , π α ρ α π ό τα μ ο τ ο υ Τ ίβ ε ρ η , κ α ι λ ε η λ ά τ η σ ε τ ις ο ρ ε ιν έ ς π ό λ ε ις Μ ο ν τ ε φ ια σ κ ό ν ε κ α ι Ρ ο ν τσ ιλ ιό ν ε , ο ι ο π ο ίε ς α τ υ χ ώ ς τ ο υ α ρ ν ή θ η κ α ν τ η ν ε λ ε ύ θ ε ρ η δ ιά β α σ η . Τα τ ε λ ε υ τ α ία ν έ α π ρ ο κ ά λ ε σ α ν τ ρ ό μ ο σ τ ο ν Κ λ ή μ η . Π ρ ο σ π ά θ η σ ε σ π α σ μ ω δ ικ ά τ η ν ύ σ τ α τ η σ τιγ μ ή ν α σ υ ­ γ κ ε ν τ ρ ώ σ ε ι κ ά π ο ιο υ ς ά ν δ ρ ε ς α λ λ ά ο α ρ χ ισ τ ρ ά τ η γ ό ς τ ο υ , Ρ έ ν τσ ο ν τ α Τ σ έρ ι, δ ε ν κ α τ ά φ ε ρ ε σ π ο υ δ α ία π ρ ά γ ­ μ α τα δ ίχ ω ς χ ρ ή μ α τ α κ α ι χ ρ ό ν ο σ τη δ ιά θ ε σ ή τ ο υ . Σ τ ρ α τ ο λ ό γ η σ ε 3.00 0 -4 .0 0 0 ά ν δ ρ ε ς χ ω ρ ίς σ τ ρ α τ ιω τ ικ ή ε μ π ε ιρ ία α π ό δ ιά φ ο ρ α σ η μ ε ία τ η ς π ό λ η ς , ο υ σ ια σ τ ικ ά από το ν δ ρ ό μ ο και τα κ α τα σ τή μ α τα , ά ν δ ρ ε ς το υ ς ο ­ π ο ίο υ ς τ ο π ο θ έ τ η σ ε π ρ ό χ ε ιρ α σ τα τ ε ί χ η τ ο υ ο ικ ισ μ ο ύ Μ π ό ρ γ κ ο σ τα δ υ τ ικ ά κ α ι τ ο υ Τ ρ α σ τ ε β έ ρ ε σ τα ν ό τ ια τ ο υ Β α τ ικ α ν ο ύ . Σ τ ις 5 Μ α ΐο υ ο Κ ά ρ ο λ ο ς έ φ θ α σ ε σ τη ν κ ο ρ υ φ ή τ ο υ λ ό φ ο υ Τ ζ ια ν ίκ ο λ ο , σ τη δ υ τ ικ ή π λ ε υ ρ ά τ η ς Ρ ώ μ η ς, α π ’ ό π ο υ ο ι ε ξ α θ λ ιω μ έ ν ο ι σ τ ρ α τ ιώ τ ε ς μ π ο ρ ο ύ σ α ν ε π ιτ έ λ ο υ ς ν α α ν τ ικ ρ ύ σ ο υ ν τ ο μ ε γ α λ ε ιώ -

Η π ολιο ρκία τη ς Φ λω ρ εντίας (πίνακας του Τ ζό ρ τζ/ο Β αζάρ ι, Π α λ ά τσ ο Β έκιο , Φ λω ρεντία).

ή τ α ν ε ξ α ν τ λ η μ έ ν ο α π ό τ ι ς κ α κ ο υ χ ίε ς κ α ι τ η σ υ ν ε χ ή π ο ρ ε ία κ α ι μ ε τ έ θ ε σ ε τ η ν ε π ίθ ε σ η γ ια τ η ν ε π ο μ έ ν η . Σ τ ρ α τ ο π έ δ ε υ σ ε μ ε τ α ξ ύ τ η ς π ύ λ η ς Σ α ν Π α ν κ ρ ά τσ ιο κ α ι Σ ά ν τ ο Σ π ίρ ιτ ο κ α ι π ρ α γ μ α τ ο π ο ίη σ ε τ η ν τ ε λ ε υ τ α ία τ ο υ ο μ ιλ ία π ρ ο ς τ ο υ ς ά ν δ ρ ε ς τ ο υ . Μ ε τ ά α π ό έ ν α ν σ ύ ­ ν τ ο μ ο α π ο λ ο γ ισ μ ό τ η ς π ο ρ ε ία ς τ ο υ ς , τ ο υ ς α ν α κ ο ίν ω ­ σ ε π ω ς η σ τ ιγ μ ή τ ο υ θ ρ ιά μ β ο υ κ α ι τ η ς α ν τ α μ ο ιβ ή ς ε ί ­ χ ε φ θ ά σ ε ι. Τ η ν υ π ό λ ο ιπ η ν ύ κ τ α τ η ν π έ ρ α σ ε μ α ζ ί μ ε τ ο υ ς ε π ιτ ε λ ε ί ς τ ο υ , κ α τ α σ τ ρ ώ ν ο ν τ α ς τ ι ς λ ε π τ ο μ έ ρ ε ι ­ ε ς τ η ς α υ ρ ια ν ή ς η μ έ ρ α ς . Το έ ρ γ ο τ ο υ , π α ρ ά τ η ν ε λ λ ιπ ή α μ υ ν τ ικ ή π ρ ο ε τ ο ι­ μ α σ ία τ ο υ π άπ α, δ ε ν ή τ α ν ε ύ κ ο λ ο . Π έ ρ α ν τ ο υ σ υ μ β ο ­ λ ισ μ ο ύ κ α ι τ ο υ ψ υ χ ο λ ο γ ικ ο ύ φ ο ρ τ ίο υ π ο υ π ρ ο κ α λ ο ύ σ ε η Ρ ώ μη, δ ι έ θ ε τ ε σ η μ α ν τ ικ ά ο χ υ ρ ω μ α τ ικ ά έ ρ γ α κα ι τ ε ίχ η τ α ο π ο ία , λ ό γ ω τ η ς α π ο υ σ ία ς π υ ρ ο β ο λ ικ ο ύ , ή ­ τ α ν α δ ύ ν α τ ο ν ν α κ α τ ε δ α φ ισ τ ο ύ ν κ α ι έ π ρ ε π ε ν α κ α τ α ­ λ η φ θ ο ύ ν μ ε σ κ ά λ ε ς . Η π ρ ό σ β α σ η ύ σ τ ε ρ α α π ό ε κ ε ίν ο τ ο σ η μ ε ίο σ τ η ν π ό λ η ή τ α ν ε φ ι κ τ ή μ έσ ω τ ρ ιώ ν γ ε φ υ -

£ Στις 5 Μαΐου ο Κάρολος έφθασε στην κορυφή του λόφου Τζιανίκολο, στη δυτική πλευρά της Ρώμης, απ’ όπου οι εξαθλιωμένοι στρατιώτες μπορούσαν επιτέλους να αντικρύσουν το μεγαλειώδες θέαμα της διάσημης πόλης να τους περιμένει, y δ ε ς θ έ α μ α τ η ς δ ιά σ η μ η ς π ό λ η ς να τ ο υ ς π ε ρ ιμ έ ν ε ι, μ ε τ α π λ ο ύ τ η τ η ς β ο ρ ά σ τις ά γ ρ ιε ς δ ια θ έ σ ε ις τ ο υ ς . Δ ε ν ε ίν α ι δ ύ σ κ ο λ ο , ε π ίσ η ς , ν α φ α ν τ α σ τ ε ί κ α ν ε ίς κ α ι τ ο β λ έ μ μ α τ ω ν χ ιλ ιά δ ω ν Γ ε ρ μ α ν ώ ν λ ο υ θ η ρ α ν ώ ν ο ι ο π ο ί­ ο ι θ ε ω ρ ο ύ σ α ν τ η Ρ ώ μη ω ς μ ια π ό λ η α μ α ρ τ ω λ ή κ α ι α ­ κ ά θ α ρ τ η . Ο ι λ η σ τ ρ ικ έ ς δ ια θ έ σ ε ις , λ ο ιπ ό ν , σ υ ν υ π ή ρ ­ χ α ν μ ε τ ο ν θ ρ η σ κ ε υ τ ικ ό ζ ή λ ο , γ ε γ ο ν ό ς π ο υ κ α θ ισ τ ο ύ ­ σ ε τ ο μ ίγ μ α ε κ ρ η κ τ ικ ό . Το α π ό γ ε υ μ α τ η ς ίδ ια ς η μ έ ρ α ς , ο Κ ά ρ ο λ ο ς δ ιέ τ α ­ ξ ε τ ο υ ς ά ν δ ρ ε ς τ ο υ να κ α τ ε υ θ υ ν θ ο ύ ν π ρ ο ς τ α σ ύ ν ο ­ ρα το υ Μ π ό ρ γ κο μ ε το Τ ρ α σ τεβ έρ ε, α π ’ όπ ου η π ρό­ σ β α σ η σ το κ έ ν τ ρ ο τ η ς π ό λ η ς ή τ α ν π ιο ε ύ κ ο λ η . Σ κ ό ­ π ε υ ε να ε ξ α π ο λ ύ σ ε ι τ η ν ε π ίθ ε σ ή τ ο υ τ ο ίδ ιο κ ιό λ α ς β ρ ά δ υ , α φ ο ύ ο ι π ρ ο μ ή θ ε ιέ ς τ ο υ θ α έ φ θ α ν α ν γ ια α κ ό ­ μη δ υ ο η μ έ ρ ε ς . Δ ια π ίσ τω σ ε ό μ ω ς π ω ς τ ο σ τ ρ ά τ ε υ μ α

ρ ώ ν τ ο υ Τ ίβ ε ρ η , ο ι ο π ο ίε ς π ο λ ύ ε ύ κ ο λ α θ α μ π ο ρ ο ύ ­ σ α ν ν α κ α τ ε δ α φ ισ τ ο ύ ν δ υ σ χ ε ρ α ίν ο ν τ α ς τ η ν ε ίσ ο δ ο , ε ν ώ π ρ ό σ θ ε τ ο ε μ π ό δ ιο α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν ο ι δ ε κ ά δ ε ς π ύ ρ γ ο ι κ α ι π ρ ο μ α χ ώ ν ε ς π ο υ β ρ ίσ κ ο ν τ α ν δ ιά σ π α ρ το ι σ ε ό λ ο τ ο μ ή κ ο ς τ η ς π ο ρ ε ία ς τ ο υ ς . Ο σ ο ν α φ ο ρ ά τ η ν α ρ ιθ μ η τ ικ ή δ ύ ν α μ η τ ω ν υ π ε ρ α σ π ισ τώ ν , α υ τ ή υ π ο λ ο ­ γ ιζ ό τ α ν π ε ρ ί τ ο υ ς 5.0 0 0 ά ν δ ρ ε ς , α δ ιε υ κ ρ ίν ισ τ η ς σ τ ρ α τ ιω τ ικ ή ς ε μ π ε ιρ ία ς , ε ν ώ ω ς ε π α γ γ ε λ μ α τ ίε ς σ τ ρ α τ ιώ τ ε ς μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α θ ε ω ρ η θ ο ύ ν μ ό ν ο ο ι 500 Ε λ β ε τ ο ί μ ισ θ ο φ ό ρ ο ι τ η ς φ ρ ο υ ρ ά ς τ ο υ πάπα. Τ η ν α υ γ ή τ η ς 6 η ς Μ α ΐο υ ο Κ ά ρ ο λ ο ς έ δ ω σ ε δ ια τ α ­ γ ή γ ια ε π ίθ ε σ η σ το Μ π ό ρ γ κ ο σ ε τ ρ ε ις σ χ η μ α τ ισ μ ο ύ ς , α ν ά λ ο γ α μ ε τ ι ς τ ρ ε ις κ ύ ρ ιε ς ε θ ν ό τ η τ ε ς τ ο υ σ τ ρ α τ ο ύ τ ο υ (Ισ π α νο ί, Γ ε ρ μ α ν ο ί κ α ι Ιτα λ ο ί), μ ε σ κ ο π ό ν α α ν α θ ε ρ μ ά ν ε ι τ ο ν α ν τα γ ω ν ισ μ ό κ α ι τ η μ α χ η τ ικ ό τ η τ ά

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 2 9

£ Πρώτος ο Κάρολος έσπευσε να δώσει το παράδειγμα αφιππεύοντας και ξεκινώντας την ανάβαση. Τότε, μια βολή αρκεβούζιου τον κτύπησε και τον σώριασε στο έδαφος, ιρ

τ ο υ ς . Ο ίδ ιο ς τ έ θ η κ ε ε π ικ ε φ α λ ή ς τ ο υ ς έ φ ιπ π ο ς , φ ο ­ ρ ώ ν τ α ς τ ο ν α σ η μ έ ν ιο χ ιτώ ν α τ ο υ π ά νω α π ό τ η ν π α ν ο ­ π λ ία κ α θ ώ ς κ α ι τ η φ τ ε ρ ω τ ή τ ο υ π ε ρ ικ ε φ α λ α ία , τ α ο ­ π ο ία τ ο ν δ ιέ κ ρ ιν α ν α π ό τ ο υ ς ά ν δ ρ ε ς κ α ι τ ο υ ς ε π ιτ ε ­ λ ε ίς τ ο υ . Α μ έ σ ω ς , ά ρ χ ισ α ν ο ι π ρ ώ τ ε ς α ν τ α λ λ α γ έ ς π υ ρ ο β ο λ ισ μ ώ ν α π ό τ α α ρ κ ε β ο ύ ζ ια τω ν δ υ ο π λ ε υ ρ ώ ν , ε ν ώ σ ύ ­ ν τ ο μ α έ π ε σ α ν κ α ι ο ι π ρ ώ τ ο ι κ α ν ο ν ιο β ο λ ισ μ ο ί α π ό τ ο Κ α σ τέ λ ο Σ α ν τ ' Α ν τ ζ ε λ ο , τ ο ο π ο ίο δ ι έ θ ε τ ε α ξ ιό λ ο γ ο π υ ρ ο β ο λ ικ ό . Τα π υ ρ ο β ό λ α τ ο υ π ρ ο ς σ τ ιγ μ ή ν κ α θ ή λ ω ­ σ α ν τ ο υ ς ε π ιτ ιθ έ μ ε ν ο υ ς . Μ ε τ η ν α ν α τ ο λ ή , ό μ ω ς , π υ ­ κ ν ή ο μ ίχ λ η κ ά λ υ ψ ε τ ο π ε δ ίο τ η ς μ ά χ η ς ε π ιτ ρ έ π ο ν τ α ς σ τ ο υ ς π ο λ ιο ρ κ η τ έ ς ν α π ρ ο σ ε γ γ ίσ ο υ ν μ ε α σ φ ά λ ε ια τ α τ ε ίχ η . Ο ι σ κ ά λ ε ς ε μ φ α ν ίσ τ η κ α ν κ α ι π ρ ώ τ ο ς ο Κ ά ρ ο ­ λ ο ς έ σ π ε υ σ ε ν α δ ώ σ ε ι τ ο π α ρ ά δ ε ιγ μ α α φ ιπ π ε ύ ο ν τ α ς κ α ι ξ ε κ ιν ώ ν τ α ς τ η ν α ν ά β α σ η . Τ ό τε , μ ια β ο λ ή α ρ κ ε β ο ύ ζ ιο υ τ ο ν κ τ ύ π η σ ε κ α ι τ ο ν σ ώ ρ ια σ ε σ το έ δ α φ ο ς . Δ ε ν ε ίν α ι ξ ε κ ά θ α ρ ο τ ι ε π α κ ο λ ο ύ θ η σ ε α μ έ σ ω ς μ ε τ ά . Ο ά τ υ χ ο ς Γ ά λ λ ο ς ε υ γ ε ν ή ς ε ίχ ε τ ρ α υ μ α τ ισ τ ε ί π ο λ ύ σ ο ­ β α ρ ά σ τη β ο υ β ω ν ικ ή χ ώ ρ α κ α ι κ ά π ο ιε ς μ α ρ τ υ ρ ίε ς α ­ ν α φ έ ρ ο υ ν π ω ς π έ θ α ν ε α κ α ρ ια ία . Α λ λ ο ι υ π ο σ τ η ρ ίζ ο υ ν π ω ς μ ε τ α φ έ ρ θ η κ ε σ ε έ ν α π α ρ α κ ε ίμ ε ν ο π α ρ ε κ κ λ ή σ ι, ό π ο υ π έ θ α ν ε μ ε τ ά α π ό π ε ρ ίπ ο υ μ ια ώ ρ α . Σ ε κ ά θ ε π ε ­ ρ ίπ τω σ η , ο Κ ά ρ ο λ ο ς έ φ υ γ ε α π ό τ η ζω ή σ ε η λ ικ ία 37 ε ­ τώ ν , χ ω ρ ίς ν α λ ά β ε ι τ η δ ικ α ίω σ η ή τ η ν α ν τ α μ ο ιβ ή π ο υ π ρ ο σ δ ο κ ο ύ σ ε , τ η σ τ ιγ μ ή π ο υ έ μ ε λ λ ε ν α ζ ή σ ε ι τ ο ν θ ρ ία μ β ό τ ο υ , κ ά τ ι π ο υ τ ο ν κ α θ ισ τ ά δ ίχ ω ς ά λ λ ο μ ια απ ό τ ις π ιο τ ρ α γ ικ έ ς φ ιγ ο ύ ρ ε ς τ η ς Α ν α γ έ ν ν η σ η ς . Η

3 0 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Ο βασ ιλιάς τη ς Γαλλίας Φ ρ αγκίσ κος Α ’ (πίνακας το υ Ζαν Κ λο υ έ, μ ο υ σ είο Λ ού β ρ ο υ , Π αρίσι).

β ο λ ή ε ικ ά ζ ε τ α ι π ω ς π ρ ο ή λ θ ε α π ό τ ο α ρ κ ε β ο ύ ζ ιο τ ο υ π ε ρ ίφ η μ ο υ κ α ι ε κ κ ε ν τ ρ ι κ ο ύ κ α λ λ ιτ έ χ ν η τ η ς Α ν α γ έ ν ­ ν η σ η ς Μ π ε ν β ε ν ο ύ τ ο Τ σ ελ ίν ι, ε υ ν ο ο ύ μ ε ν ο υ ε κ ε ίν η τ η ν ε π ο χ ή τ ο υ Κ λ ή μ η , ό π ω ς ισ χ υ ρ ίζ ε τ α ι ο ίδ ιο ς ο κ α λ λ ιτ έ χ ν η ς σ τ η ν α υ τ ο β ιο γ ρ α φ ία τ ο υ . Ε κ ε ί ε ξ η γ ε ί λ ε π τ ο μ ε ρ ώ ς , ε κ τ ό ς α π ό τ η δ ρ ά σ η τ ο υ σ τη Ρ ώ μη, κα ι τ ις ε ν έ ρ γ ε ι έ ς τ ο υ κ α τ ά τ η ν π ο λ ιο ρ κ ία τ η ς . Α ν α φ έ ρ ε ι π ω ς σ κ ό π ε υ σ ε τ ο ν Κ ά ρ ο λ ο α κ ρ ιβ ώ ς ε π ε ιδ ή τ ο ν θ ε ώ ­ ρ η σ ε λ ό γ ω τ η ς α μ φ ίε σ η ς , κ α ι ε ιδ ι κ ό τ ε ρ α τ ο υ α σ η μ έ ­ ν ιο υ μ α ν δ ύ α τ ο υ , ω ς κ ά π ο ιο ν α ν ώ τ ε ρ ο α ξ ιω μ α τ ικ ό . Ε να α π ό τ α λ ίγ α π ρ ο σ ω π ικ ά α ν τ ικ ε ίμ ε ν α π ο υ κ ρ ά τ η σ ε α π ό τ η ν π ε ρ ιο υ σ ία τ ο υ μ α κ ρ ιά α π ό τ ο υ ς ε ξ α θ λ ιω μ έ ­ ν ο υ ς ά ν δ ρ ε ς τ ο υ ή τ α ν α υ τ ό π ο υ τ ο υ σ τ ο ίχ ισ ε τ η ζω ή. Ο θ ά ν α το ς το υ Κ α ρ ό λο υ , όμ ω ς, ε κ τ ό ς από τη ν τ ρ α γ ικ ό τ η τ ά τ ο υ κ α θ ’ α υ τ ή , ε ίχ ε κ α τ α λ υ τ ικ έ ς κ α ι α ­ π ρ ό β λ ε π τ ε ς σ υ ν έ π ε ιε ς . Η π τώ σ η τ ο υ σ το έ δ α φ ο ς έγ ιν ε α ν τ ιλ η π τ ή α π ό π ο λ ιο ρ κ η τ έ ς κ α ι π ο λ ιο ρ κ η μ έ ν ο υ ς κ α ι γ ια μ ια σ τιγ μ ή η ε ξ έ λ ι ξ η τ η ς μ ά χ η ς έ μ ο ια ζ ε α μ φ ίβ ο λ η . Η ιδ έ α τ η ς ε κ δ ίκ η σ η ς τ ε λ ικ ά ε π ικ ρ ά τ η σ ε κ α ι μ ε τ η δ ιά δ ο σ η τ η ς ε ίδ η σ η ς , ο ι ά ν δ ρ ε ς τ ο υ κ υ ρ ιε ύ θ η κ α ν α π ό ε κ δ ικ η τ ικ ή μ α ν ία η ο π ο ία ε ν ίσ χ υ σ ε α ­ κ ό μ η π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο τ η φ ρ ε ν ίτ ιδ α α π λ η σ τία ς . Ε ν τ ό ς μ ια ς ώ ρ α ς π ε ρ ίπ ο υ ε ίχ α ν υ π ε ρ π η δ ή σ ε ι τ α τ ε ίχ η κ α ι ξ ε χ ύ ν ο ν τ α ν σ το Μ π ό ρ γ κ ο ο υ ρ λ ιά ζ ο ν τ α ς τ ο ό ν ο μ α τ ο υ σ τ ρ α τ η γ ο ύ τ ο υ ς κα ι σ φ α γ ιά ζ ο ν τ α ς ό π ο ιο ν έ β ρ ι­ σ κ α ν σ το π έ ρ α σ μ ά τ ο υ ς . Μ ό λ ις έ φ θ α σ α ν σ το Κ α σ τ έ ­ λ ο , τ ο ο π ο ίο κ λ ε ιδ ώ θ η κ ε τ η ν τ ε λ ε υ τ α ί α σ τ ιγ μ ή κ α ι σ κ ό τω σ α ν ό σ ο υ ς δ ε ν π ρ ό λ α β α ν να ε ισ έ λ θ ο υ ν σ ε α υ ­ τ ό , ο Φ ιλ ιμ π έ ρ , ω ς ν έ ο ς η γ έ τ η ς τ ο υ σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ ο ς , τ ο υ ς κ α τ η ύ θ υ ν ε π ρ ο ς τ ο Τ ρ α σ τ ε β έ ρ ε , Ε κ ε ίν ο έ π ε σ ε α κ ό μ α π ιο γ ρ ή γ ο ρ α . Σ ύ ν τ ο μ α , Ισ π α νοί, Γ ε ρ μ α ν ο ί α λ λ ά κ α ι Ιτ α λ ο ί σ τ ρ α ­ τ ι ώ τ ε ς σ ε κ α τ ά σ τ α σ η α λ λ ο φ ρ ο σ ύ ν η ς δ ιέ σ χ ισ α ν τ ις γ έ φ υ ρ ε ς τ ο υ Τ ίβ ε ρ η κ α ι ξ ε χ ύ θ η κ α ν σ το Φ ό ρ ο υ μ , σ το Κ α π ιτώ λ ιο , σ τ ο ν Π α λ α τίν ο λ ό φ ο κ α ι σ τα υ π ό λ ο ιπ α σ η ­ μ ε ία σ τ η ν κ α ρ δ ιά τ η ς π ό λ η ς . Κ ο ν τ ά σ τ ο ν ο β ε λ ίσ κ ο έ ξ ω α π ό τ η β α σ ιλ ικ ή τ ο υ Α γ ίο υ Π έ τ ρ ο υ , τ ο υ ς π ε ρ ίμ ε ν α ν ο ι Ε λ β ε τ ο ί φ ρ ο υ ρ ο ί μ ε ε π ικ ε φ α λ ή ς τ ο ν Κ ασ π άρ Ρ ά ισ τ, ο ι ο π ο ίο ι α ν τ ισ τ ά θ η κ α ν γ ε ν ν α ία , χ ά ν ο ν τ α ς 147 ά ν δ ρ ε ς α π ό τ ο υ ς σ υ ν ο λ ικ ά 189 π ο υ β ρ ίσ κ ο ν τ α ν σ ε υ ­ π η ρ ε σ ία . Κ α τ ά φ ε ρ α ν ό μ ω ς ν α κ α λ ύ ψ ο υ ν τ η φ υ γ ή τ ο υ Κ λ ή μ η , ο ο π ο ίο ς ε γ κ α τ ά λ ε ιψ ε τ ο ν Α γ ιο Π έ τ ρ ο μ έσ ω τ ο υ μ υ σ τ ικ ο ύ π ε ρ ά σ μ α τ ο ς π ο υ ο δ η γ ο ύ σ ε σ το Κ α σ τ έ ­ λ ο . Ο ι π η γ έ ς α ν α φ έ ρ ο υ ν ό τ ι ο Ρ ά ισ τ τ ρ α υ μ α τ ίσ τ η κ ε

σ τη μ ά χ η κ α ι π ρ ο σ π ά θ η σ ε ν α β ρ ε ι κ α τ α φ ύ γ ιο σ τ η ν ο ι­ κ ία τ ο υ , ο ι ε ισ β ο λ ε ίς ό μ ω ς τ ο ν α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν κ α ι τ ο ν σ κ ό τω σ α ν μ π ρ ο σ τά σ τη σ ύ ζ υ γ ό τ ο υ . Ε κ τ ο τ ε , ο ι ν έ ο ι φ ρ ο υ ρ ο ί τ ο υ Β α τ ικ α ν ο ύ σ τ ρ α τ ο λ ο γ ο ύ ν τ α ι τ η ν 6η Μ ά ίο υ κ ά θ ε έ τ ο υ ς π ρ ο ς τ ιμ ή ν τω ν Ε λ β ε τ ώ ν π ο υ έ π ε ­ σ α ν σ το κ α θ ή κ ο ν π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν α σ ώ σ ο υ ν τ ο ν ε ρ γ ο ­ δ ό τη το υ ς. Το α π ε ίθ α ρ χ ο σ τ ρ ά τ ε υ μ α , μ ό λ ις α ν τ ιλ ή φ θ η κ ε ό τ ι ο Κ λ ή μ η ς ε ίχ ε δ ια φ ύ γ ε ι, μ η έ χ ο ν τ α ς κ ά π ο ιο ν ά λ λ ο ν σ τό χ ο , ε π ιδ ό θ η κ ε σ τη λ ε η λ α σ ία . Ο Φ ιλ ιμ π έ ρ α π ο δ ε ί­ χ θ η κ ε π ο λ ύ γ ρ ή γ ο ρ α π ω ς δ ε ν ε ίχ ε κ α μ ία ε π ιρ ρ ο ή σ τ ο υ ς ά ν δ ρ ε ς τ ο υ ς , ο ι ο π ο ίο ι, σ ύ μ φ ω ν α μ ε τ ις π ε ρ ι­ γ ρ α φ ές τη ς επ ο χή ς, όρ μ η σ α ν σ το υ ς δ ρ ό μ ο υ ς τη ς π ό­ λ η ς σ α ν α γ έ λ ε ς λ ύ κ ω ν , α ρ π ά ζ ο ν τ α ς ο τ ιδ ή π ο τ ε ε ίχ ε α ­ ξία . Α π ό τ ο μ έ ν ο ς τ ο υ ς δ ε ν γ λ ίτ ω σ ε ο ύ τ ε τ ο ν ο σ ο κ ο ­ μ ε ίο τ ο υ Σ ά ν τ ο Σ π ίρ ιτο , ό π ο υ ό λ ο ι ο ι α σ θ ε ν ε ίς σ φ α ­ γ ιά σ τ η κ α ν , α λ λ ά ο ύ τ ε κα ι τ ο ο ρ φ α ν ο τ ρ ο φ ε ίο τ η ς Π ιετ ά μ α ζ ί μ ε τ α α ν υ π ε ρ ά σ π ισ τα π α ιδ ιά τ ο υ , τ α ο π ο ία σ κ ο τ ώ θ η κ α ν μ έ χ ρ ι ε ν ό ς . Ο ι Ισ π α ν ο ί α ν α δ ε ίχ θ η κ α ν π ρ ώ το ι σ τις θ η ρ ιω δ ίε ς , ε ν ώ ο ι Γ ε ρ μ α ν ο ί λ ο υ θ η ρ α ν ο ί σ υ μ π λ ή ρ ω ν α ν , έ χ ο ν τ α ς σ το σ τ ό χ α σ τ ρ ο κ υ ρ ίω ς μ ν ή ­ μ α τα κ α ι ρ ω μ α ιο κ α θ ο λ ικ ά σ ύ μ β ο λ α . Α ν α ρ ίθ μ η τ α έ ρ γ α τ έ χ ν η ς κ α ι σ χ ο λ έ ς ζ ω γ ρ α φ ικ ή ς κ α τ α σ τ ρ ά φ η κ α ν -μ ε π ρ ο ε ξ έ χ ο υ σ α α υ τ ή τ ο υ Ρ α φ α ή λ - ε ν ώ β ιβ λ ιο θ ή κ ε ς κ α ι α ρ χ ε ιο θ ή κ ε ς -ό π ω ς α υ τ ή τ ο υ Β α τ ικ α ν ο ύ - ε κ θ ε μ ε λ ιώ ­ θηκαν. Ο γ ν ω σ τ ό ς κ α λ λ ιτ έ χ ν η ς Π α ρ μ ιτ ζ ια ν ίν ο φ υ λ α κ ί­ σ τ η κ ε κ α ι λ έ γ ε τ α ι π ω ς έσ ω σ ε τ η ζω ή τ ο υ ζ ω γ ρ α φ ίζ ο ­ ν τ α ς σ κ ίτσ α τ ω ν δ ε σ μ ω τ ώ ν τ ο υ . Α κ ό μ α κ α ι π ε ρ ιο υ ­ σ ίε ς ε π ιφ α ν ώ ν σ υ μ μ ά χ ω ν τ ο υ α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α δ ε ν γ λ ίτω σ αν. Ο ι ε π ιτ ιθ έ μ ε ν ο ι υ π έ β α λ α ν σ ε κ ά θ ε ε ίδ ο υ ς τ α ­ π είν ω σ η κ α ι ε ξ ε υ τ ε λ ισ μ ό τ ό σ ο ε κ π ρ ο σ ώ π ο υ ς κα ι μ έ ­ λ η τ η ς ε κ κ λ η σ ία ς ό σ ο κ α ι κ α τ ο ίκ ο υ ς τ η ς π ό λ η ς α π ό κ ά θ ε τ ά ξ η . Γ υ ν α ίκ ε ς - α κ ό μ α κ α ι κ α λ ό γ ρ ιε ς - β ιά σ τ η ­ κα ν , ε ν ώ π ο λ ίτ ε ς , α φ ο ύ π ε ρ ιφ έ ρ θ η κ α ν π ρ ο π η λ α κ ιζ ό μ ε ν ο ι σ τ ο υ ς δ ρ ό μ ο υ ς τ η ς π ό λ η ς π ά νω σ ε μ ο υ λ ά ρ ια φ ο ρ ώ ν τ α ς σ ύ μ β ο λ α τ ο υ π άπ α κα ι τ η ς π ό λ η ς , π ω λ ο ύ ν τ ο σ τη σ υ ν έ χ ε ια σ ε α υ τ ο σ χ έ δ ια σ κ λ α β ο π ά ζ α ρ α . Ο ερ χ ο μ ό ς τ η ς ν ύ κ τα ς ή τα ν θ ε ίο δώ ρο, α φ ο ύ οι απ οκα μ ω μ έ ν ο ι ε π ιδ ρ ο μ ε ίς σ τ α μ ά τ η σ α ν τ ο έ ρ γ ο τ ο υ ς κ α ι σ τ ρ α τ ο π έ δ ε υ σ α ν σ τη ν Π ιά τσ α Ν α β ό ν α κα ι τ ο Κ ά μ π ο ν τ έ ι Φ ιόρ ι. Τις ε π ό μ ε ν ε ς δ ύ ο η μ έ ρ ε ς , ό μ ω ς , τ ο σ κ η ν ικ ό τ η ς λ ε η λ α σ ία ς κ α ι τω ν σ φ α γ ώ ν σ υ ν ε χ ίσ τ η κ ε . Α κ ό μ α κ α ι ο Π ο μ π ή ιο ς Κ ο λ ό ν α ο ο π ο ίο ς ε ίχ ε φ θ ά σ ε ι σ τ η ν π ό λ η μ ε τ ο υ ς ο π α δ ο ύ ς τ ο υ γ ια ν α σ υ μ μ ε τ ά σ χ ε ι σ τ η ν π ο λ ιο ρ ­ κία , σ υ γ κ λ ο ν ίσ τ η κ ε α π ό τ ο σ κ η ν ικ ό α π ό γ ν ω σ η ς π ο υ β ίω σ ε κ α ι π ρ ο σ π ά θ η σ ε ν α α π α λ ύ ν ε ι κ ά π ο ιο υ ς δ ιω κ ό ­ μ ε ν ο υ ς π ρ ο σ φ έ ρ ο ν τ α ς τ η ν ο ικ ία τ ο υ , τ ο Π α λ ά τσ ο Κ ο ­ λ ό ν α , ω ς κ α τ α φ ύ γ ιο . Σ τ ις 9 Μ ά ίο υ ο Φ ιλ ιμ π έ ρ δ ι έ τ α ξ ε τ η ν π α ύ σ η τ ω ν β ια ιο π ρ α γ ιώ ν , α λ λ ά κ α ι π ά λ ι λ ίγ ο ι υ π ά ­ κο υ σ α ν. Μ έ σ α σ τη μ έ θ η τ ω ν α ρ π α γ ώ ν κ α ι τ η ν ο σ μ ή τ ο υ α ίμ α τ ο ς , κ α θ ο λ ικ ο ί κ α ι λ ο υ θ η ρ α ν ο ί σ υ ν έ χ ισ α ν τ ο φ ρ ικ ια σ τ ικ ό τ ο υ ς έ ρ γ ο , σ α ν ν α μ η τ ο υ ς χ ώ ρ ιζ ε τ ίπ ο τ α . Μ ό ν ο έ π ε ιτ α α π ό α κ ό μ η ο κ τ ώ η μ έ ρ ε ς ο ι α κ ρ ό τ η ­ τ ε ς μ ε τ ρ ιά σ τ η κ α ν . Τη θ έ σ η τ ο υ ς ό μ ω ς π ή ρ α ν τ ό τ ε ο ι π ρ ο σ ω π ικ ές α ν τ ε κ δ ικ ή σ ε ις μ ε τ α ξ ύ τ ω ν φ α τ ρ ιώ ν τ η ς π ό λ η ς κ α ι τ ο ξ ε κ α θ ά ρ ισ μ α λ ο γ α ρ ια σ μ ώ ν , ε ν ώ η ε κ τ ε ­ τ α μ έ ν η α ν ο μ ία π ρ ο σ έ λ κ υ σ ε κ ά θ ε λ ο γ ή ς σ υ μ μ ο ρ ίε ς , α υ ξ ά ν ο ν τ α ς σ τ α θ ε ρ ά τ ο ν α ρ ιθ μ ό τ ω ν θ υ μ ά τ ω ν ε π ί έ ­ ν α ν α κ ό μ η μ ή ν α . Α κ ό μ α κ α ι σ τ ις α ρ χ έ ς Ιο υ ν ίο υ , ό τ α ν ε μ φ α ν ίσ τ η κ ε σ τις π α ρ υ φ έ ς τ η ς π ό λ η ς ο δ ο ύ κ α ς τ ο υ

Ο πάπας Κ λήμ ης Ζ ’, όπως α π εικ ο ν ίζετα ι σε πίνακα του Σ εμ π α σ τιά νο ν τελ Π ιόμπ ο, που φ ιλ ο τε χ ν ή θ η κ ε λίγο μ ε τ ά τη ν άλω ση της Ρώ μης. Η γ εν ειά δ α κα ι το ύφ ος το υ Κλήμη μ α ρ τυ ρ ο ύ ν το π έν θ ο ς το υ για τα γεγ ο ν ό τα και ίσως μ ια α ίσ θη σ η αποδοχής του μ ο ιρ α ίο υ (μ ουσ είο Κ ά π ο ν τψ ό ν τε, Ν εάπ ολη).

Ο υ ρ μ π ίν ο μ ε τ ο ν σ υ μ μ α χ ικ ό σ τ ρ α τ ό , ο υ δ ε μ ία κ ίν η σ η έ γ ιν ε ε ν α ν τ ίο ν τ ω ν ε π ιδ ρ ο μ έ ω ν , ο ι ο π ο ίο ι μ έ σ α σ το χ ά ο ς π ο υ ε ίχ α ν π ε ρ ιπ έ σ ε ι κ α ι κ α τ ε υ ν α σ μ έ ν ο ι α π ό τ ο π λ ιά τσ ικ ο , θ α ή τ α ν ε ύ κ ο λ η λ ε ία γ ια ο π ο ιο ν δ ή π ο τ ε υπ ο τυ π ω δ ώ ς ο ρ γ α ν ω μ έ ν ο σ τ ρ α τ ό . Π ο λ λ ο ί α ν α φ έ ρ ο υ ν π ω ς ο λ ό γ ο ς γ ια τ ο ν ο π ο ίο ο δ ο ύ κ α ς τ ο υ Ο υ ρ μ π ίν ο α ­ κ ο λ ο ύ θ η σ ε τ η ν ε ν λ ό γ ω τ α κ τ ικ ή ό λ ο α υ τ ό τ ο δ ιά σ τ η ­ μ α δ ε ν ή τ α ν η φ υ σ ικ ή τ ο υ δ ισ τ α κ τ ικ ό τ η τ α α λ λ ά τ ο π ρ ο σ ω π ικ ό τ ο υ μ ίσ ο ς γ ια τ ο ν Κ λ ή μ η κ α ι τ ο υ ς Μ έ δ ικ ο υ ς γ ε ν ικ ό τ ε ρ α , α λ λ ά κ α ι η γ ε ν ι κ ό τ ε ρ η θ ο λ ή π ο λ ιτ ι­ κή τ ω ν Β ε ν ε τ ώ ν . Ο ο ίκ ο ς τ ω ν ν τ ε λ α Ρ ό β ε ρ ε κ α τ ά τ η ν π ε ρ ίο δ ο η γ ε μ ο ν ία ς τ ω ν Μ ε δ ίκ ω ν σ τη Ρ ώ μη π α ρ α γ κ ω ­ ν ίσ τ η κ ε σ η μ α ν τ ικ ά κ α ι σ τ ε ρ ή θ η κ ε π ο λ λ ά ε δ ά φ η . Σ τ η ν π α ρ ο ύ σ α φ ά σ η α υ τ ά ό μ ω ς λ ίγ ο ε ν δ ιέ φ ε ρ α ν τ ο ν πάπ α. Σ τ ις 6 Ιο υ ν ίο υ , δ ίχ ω ς τ η ν π α ρ α μ ικ ρ ή ε λ π ίδ α κα ι σ υ ν τ ε τ ρ ιμ μ έ ν ο ς α π ό τ η ν κ α τ α σ τ ρ ο φ ή π ο υ α ν τ ίκ ρ ιζ ε ό λ ο α υ τ ό ν τ ο ν κ α ιρ ό , π α ρ α δ ό θ η κ ε α π ο δ ε χ ό μ ε ν ο ς Β α ­ ρ ύ τ α τ ο υ ς ό ρ ο υ ς α π ο ζη μ ιώ σ εω ν . Η π τώ σ η κ α ι ά λ ω σ η τ η ς Ρ ώ μ η ς δ ε ν τ ε ρ μ ά τ ισ ε ε π ’ ο υ δ ε ν ί τ ο ν π ό λ ε μ ο . Ο Φ ρ α γ κ ίσ κ ο ς θ ο ρ υ β η μ έ ν ο ς απ ό τ η ν έ κ τ α σ η τ η ς κ α τ α σ τ ρ ο φ ή ς , π ρ ο σ π ά θ η σ ε να λ ά β ε ι κ ά π ο ιε ς π ρ ω τ ο β ο υ λ ίε ς κα ι σ χ ε δ ία σ ε μ ια ν έ α ε π ίθ ε σ η σ τ η ν Ιτ α λ ία . Ο σ τ ρ α τ ό ς τ ο υ ό μ ω ς α π ο δ ε κ α τ ίσ τ η κ ε α π ό τ η ν π α ν ο ύ κ λ α κ α τ ά τ η ν π ο λ ιο ρ κ ία τ η ς Γ έ ν ο β α ς τ ο ν ε π ό μ ε ν ο χ ρ ό ν ο , ε ν ώ η τ τ ή θ η κ ε ο ρ ισ τ ικ ά τ ο ν Ιο ύ ­ ν ιο τ ο υ 1529 σ τη Λ ο μ β α ρ δ ία α π ό τ ο υ ς Ισ π α ν ο ύ ς . Τ ο ν ε π ό μ ε ν ο μ ή ν α ο ι α ν τ ιπ ρ ο σ ω π ε ίε ς τ ω ν δ υ ο α ν τιπ ά λ ω ν , Ισ π α ν ία ς κ α ι Γ α λ λία ς, σ υ ν α ν τ ή θ η κ α ν σ το Κ α μ π ρ α ίτ η ς β ό ρ ε ια ς Γ α λ λία ς , ό π ο υ μ ε τ η ν ο μ ώ ν υ μ η σ υ ν θ ή κ η ε π ι­ β ε β α ίω σ α ν τ η ν κ υ ρ ια ρ χ ία τ ω ν π ρ ώ τω ν σ τ η ν Ιτα λ ία .

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 131

Α μ έ σ ω ς ο Κ ά ρ ο λ ο ς Ε ’ α ν α χ ώ ρ η σ ε γ ια τ η ν Ιτ α λ ία κ α ι έ φ θ α σ ε σ τ η ν Μ π ο λ ό ν ια , ό π ο υ έ γ ιν ε δ ε κ τ ό ς α π ό τ ο ν Κ λ ή μ η , ο ο π ο ίο ς ε ν τω μ ε τ α ξ ύ σ υ γ χ ώ ρ ε σ ε ό λ ο υ ς τ ο υ ς υ π α ιτ ίο υ ς γ ια τ η ν ά λ ω σ η τ η ς Ρ ώ μ η ς , δ ίχ ω ς β έ β α ια να α π ο τ ο λ μ ή σ ε ι ν α σ υ μ π ε ρ ιλ ά β ε ι τ ο ν α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α σ ε α υ τ ο ύ ς . Α ν τ ιθ έ τ ω ς , τ ο ν έ σ τ ε ψ ε ε π ισ ή μ ω ς κ α ι έ λ α β ε ω ς α ν τ ά λ λ α γ μ α τ η δ ια τ ή ρ η σ η τ ο υ α ξ ιώ μ α τ ο ς τ ο υ κ α ι κ ά π ο ια α π ό τ α ε δ ά φ η π ο υ ε ίχ ε α π ο λ έ σ ε ι. Μ ό ν ο ς θ ύ ­ λ α κ α ς α ν τ ίσ τ α σ η ς σ τ η ν Ιτ α λ ία α π έ μ ε ιν ε η Φ λ ω ρ ε ν τ ία , η ο π ο ία ε ίχ ε ε γ κ α θ ιδ ρ ύ σ ε ι α ν ε ξ ά ρ τ η τ ο π ο λ ίτ ε υ μ α . Ο α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ικ ό ς σ τ ρ α τ ό ς , μ ε ε π ικ ε φ α λ ή ς τ ο ν Φ ιλιμ π έρ , π ο λ ιό ρ κ η σ ε τ η ν π ό λ η ε π ί δ έ κ α σ χ ε δ ό ν μ ή ν ε ς , α π ό τ ο ν Ο κ τ ώ β ρ ιο τ ο υ 1529 έ ω ς τ ο ν Α ύ γ ο υ σ τ ο τ ο υ 1530. Μ ε τ ά τ η ν ικ η φ ό ρ α μ ά χ η σ τ η ν Γ κ α β ιν ά ν α , ό π ο υ κ α ι ο Φ ιλ ιμ π έ ρ τ ε λ ικ ά έ χ α σ ε τ η ζω ή τ ο υ , η Φ λ ω ρ ε ν τ ία έ π ε σ ε κ α ι ο Κ ά ρ ο λ ο ς α π ο κ α τ έ σ τ η σ ε τ ο υ ς Μ έ δ ικ ο υ ς σ τ η ν ε ξ ο υ σ ία , ο λ ο κ λ η ρ ώ ν ο ν τ α ς τ ο ν θ ρ ία μ β ό τ ο υ . Η ά λ ω σ η τ ο υ 1527 ε ίχ ε σ η μ α ν τ ικ έ ς σ υ ν έ π ε ιε ς σ ε σ υ μ β ο λ ικ ό α λ λ ά κ α ι σ ε π ρ α κ τ ικ ό ε π ίπ ε δ ο . Ο ι υ λ ικ έ ς κ α τ α σ τ ρ ο φ έ ς ή τ α ν α ν υ π ο λ ό γ ισ τ ε ς : σ ύ μ φ ω ν α μ ε π η ­ γ έ ς , μ ό ν ο η Κ α π έ λ α Σ ισ τίν α δ ιε σ ώ θ η , α φ ο ύ ε κ ε ί τ ο π ο θ ε τ ή θ η κ ε γ ια κ ά π ο ιο δ ιά σ τ η μ α τ ο ά ψ υ χ ο σ ώ μα τ ο υ Κ α ρ ό λ ο υ τ ω ν Β ο υ ρ β ό ν ω ν . Μ ά λ ισ τα , ο ρ ισ μ έ ν ο ι, μ ε μ ια δ ό σ η υ π ε ρ β ο λ ή ς υ π ο σ τ ή ρ ιξ α ν ό τ ι τ ε ρ μ α τ ί σ τ η κ ε η ε ­ π ο χ ή τ η ς Α ν α γ έ ν ν η σ η ς σ τη Ρ ώ μη. Α λ λ ά κ α ι ο ι α ν θ ρ ώ ­ π ιν ε ς α π ώ λ ε ιε ς ή τ α ν ε ξ ίσ ο υ σ η μ α ν τ ικ έ ς . Ε ίν α ι χ α ρ α ­ κ τ η ρ ισ τ ικ ό π ω ς α π ό τ ο υ ς 5 5 .0 0 0 π ε ρ ίπ ο υ κ α τ ο ίκ ο υ ς ό π ω ς ε κ τ ι μ ά τ α ι ο π λ η θ υ σ μ ό ς τ η ς π ό λ η ς π ρ ιν τ η ν ε π ί­ θ ε σ η · έ ν α ν μ ή ν α α ρ γ ό τ ε ρ α υ π ο λ ο γ ίζ ε τ α ι π ω ς ε ίχ α ν απ ο μ ε ίν ε ι μ ε τ ά β ία ς 10.000. Σ τ ις α π ώ λ ε ιε ς , ε κ τ ό ς τ ω ν ν ε κ ρ ώ ν , π ο υ ε κ τ ιμ ώ ν τ α ι μ ε τ α ξ ύ 6.0 0 0 κ α ι 12.000 α ν ­ θ ρ ώ π ω ν , σ υ γ κ α τ α λ έ γ ο ν τ α ι κ α ι ό σ ο ι ε γ κ α τ έ λ ε ιψ α ν τ η ν π ό λ η ε ί τ ε γ ια να σ ω θ ο ύ ν ε ί τ ε γ ια ν α α ν α ζ η τ ή σ ο υ ν

3 2 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Σ ύ γχ ρ ο νη φ ω το γ ρ α φ ία το υ Κ α σ τέλο Σ α ν τ' Α ντζελο , Ρώ μη.

α λ λ ο ύ τ η ν τ ύ χ η τ ο υ ς , μ α κ ρ ιά α π ό τ α ε ρ ε ίπ ια τ ω ν ο ι­ κ ιώ ν τ ο υ ς . Σ η μ α ν τ ικ ό ή τ α ν τ ο κ ό σ τ ο ς κα ι γ ια τ ο υ ς ε π ιτ ιθ έ ­ μ ε ν ο υ ς , ό χ ι τό σ ο κ α τ ά τ η μ ά χ η α λ λ ά α π ό τ ις ε π ιδ η ­ μ ίε ς κ α ι τ ις α σ θ έ ν ε ιε ς π ο υ ξέ σ π α σ α ν λ ό γ ω τ ω ν ά τ α ­ φ ω ν ν ε κ ρ ώ ν π ο υ π λ η μ μ ύ ρ ισ α ν τ η ν π ό λ η κ α θ ’ ό λ ο τ ο δ ιά σ τ η μ α π ο υ π α ρ έ μ ε ιν α ν ε κ ε ί, δ η λ α δ ή α π ό τ ο ν Μ ά ιο τ ο υ 1527 μ έ χ ρ ι τ ο ν Φ ε β ρ ο υ ά ρ ιο τ ο υ 1528. Η ά ­ λω σ η , ε π ιπ λ έ ο ν , π υ ρ ο δ ό τ η σ ε σ η μ α ν τ ικ έ ς π ο λ ιτ ικ έ ς κ α ι κ ο ιν ω ν ικ έ ς ε ξ ε λ ί ξ ε ι ς σ τ η ν Ε υ ρ ώ π η , ο ι ο π ο ίε ς απ ο τ έ λ ε σ α ν τ η θ ρ υ α λ λ ίδ α γ ια τ ο ξέ σ π α σ μ α τω ν Θ ρ η ­ σ κ ε υ τ ικ ώ ν Π ο λ έ μ ω ν . Ο Ρ ω μ α ιο κ α θ ο λ ικ ισ μ ό ς κα ι η θ έ σ η τ ο υ π άπ α α π ο δ υ ν α μ ώ θ η κ α ν . Ο Κ λ ή μ η ς , π έ ρ α ν τ ω ν ε δ α φ ώ ν π ο υ α π ώ λ ε σ ε κα ι τω ν ο ικ ο ν ο μ ικ ώ ν α π ο ­ ζ η μ ιώ σ ε ω ν π ο υ κ α τ έ β α λ ε , α ν α γ κ ά σ τ η κ ε κ α ι σ ε ά λ λ ο υ ε ίδ ο υ ς π α ρ α χ ω ρ ή σ ε ις - ό π ω ς , γ ια π α ρ ά δ ε ιγ μ α , τ η ν π α ρ ά δ ο σ η τ η ς ε π ισ κ ο π ή ς τ η ς Ο υ τ ρ έ χ τ η ς σ τ ο ν α υ τ ο ­ κ ρ ά τ ο ρ α - ο ι ο π ο ίε ς ζ η μ ίω σ α ν τ η ν ε ικ ό ν α κ α ι τ η ν ισ χύ τ η ς π α π ο σ ύ ν η ς . Ο α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ς μ ε τ η σ ε ιρ ά τ ο υ , έ ­ χ ο ν τ α ς κ α τ α σ τ ή σ ε ι τ ο ν π άπ α ο υ σ ια σ τ ικ ά υ π ο χ ε ίρ ιό το υ , θ εώ ρ η σ ε πως μ π ο ρ ο ύ σ ε να κ α τα π ο λ εμ ή σ ει α π ε­ ρ ίσ π α σ το ς τ ο ν Π ρ ο τ ε σ τ α ν τ ισ μ ό π ο υ ε ξ α π λ ω ν ό τ α ν ο ­ λ ο έ ν α κα ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο . Ω σ τό σ ο , τ ο α π ο τ έ λ ε σ μ α ή ­ τ α ν ε ν τ ε λ ώ ς δ ια φ ο ρ ε τ ικ ό : ό π ω ς π ο λ ύ ε ύ σ τ ο χ α π α ρ α ­ τ ή ρ η σ ε ο Λ ο ύ θ η ρ ο ς λ ίγ ο μ ε τ ά τ η ν ά λ ω σ η , « ...ο α υ ­ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ς π ο υ κ α τ α δ ιώ κ ε ι τ ο ν Λ ο ύ θ η ρ ο γ ια τ ο ν πάπ α, κ α τ α λ ή γ ε ι να κ α τ α σ τ ρ έ ψ ε ι τ ο ν π άπ α γ ια τ ο ν Λούθηρο». Η άλω σ η τ η ς Ρ ώ μης α π ο τε λ ε ί έν α α κ α ν θ ώ δ ε ς θ έ ­ μ α γ ια τ ο υ ς ισ τ ο ρ ικ ο ύ ς ό σ ο ν α φ ο ρ ά τ ο π ρ α γ μ α τ ικ ό μ ε ρ ίδ ιο ε υ θ ύ ν η ς τ ο υ κ α θ ε ν ό ς α π ό τ ο υ ς π ρ ω τα γ ω ν ι­ σ τ έ ς σ το τ ε λ ικ ό , τ ρ α γ ικ ό α π ο τ έ λ ε σ μ α . Ε ίν α ι τ έ τ ο ι ο τ ο μ έ γ ε θ ο ς τ η ς κ α τ α σ τ ρ ο φ ή ς κ α ι τ ό σ ο ι ο ι π ρ ω τα γ ω -

ν ισ τ έ ς κ α ι ο ι π α ρ ά π λ ε υ ρ ο ι ή ρ ω ε ς κ α θ ώ ς κ α ι ο ό γ κ ο ς τ ω ν γ ε γ ο ν ό τ ω ν , ώ σ τε τ ε λ ικ ά κ ά θ ε π λ ε υ ρ ά κ α τ η γ ο ρ ε ί τ η ν ά λ λ η . Ο ι Ιτ α λ ο ί κ α ι Γ ά λ λο ι ισ τ ο ρ ικ ο ί τ ο ν Κ ά ρ ο λ ο , ο ι Ισ π α ν οί τ ο ν π άπ α κ α ι τ ο ν Φ ρ α γ κ ίσ κ ο κ .ο .κ . Σ υ ν ο π τικ ά , μ π ο ρ ο ύ μ ε ν α α ν α φ έ ρ ο υ μ ε π ω ς σ ε ό ,τ ι α φ ο ρ ά τ ο ν α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α Κ ά ρ ο λ ο , δ ε ν δ ια φ α ίν ε τ α ι σ α φ ή ς ε ν ο χ ή τ ο υ α π ό τ ις μ α ρ τ υ ρ ίε ς κ α ι τ ις π η γ έ ς . Σ ί­ γ ο υ ρ α ή τ α ν ε ξ ο ρ γ ισ μ έ ν ο ς α π ό τ η σ υ μ π ε ρ ιφ ο ρ ά τ ο υ πάπ α, κ α ι ε ικ ά ζ ο υ μ ε π ω ς ε π ιζ η τ ο ύ σ ε έ ν α α π ο φ α σ ισ τι­ κό π λ ή γ μ α ώ σ τε ν α λ ή ξ ε ι τ ο ν π ό λ ε μ ο υ π έ ρ τ ο υ . Ε π ι­ π λ έ ο ν , υ π ο δ έ χ θ η κ ε μ ά λ λ ο ν μ ε χ α ρ ά τ η ν ε ίδ η σ η τ η ς ά λ ω σ η ς σ το π α λ ά τι τ ο υ , π α ρ ό τι, ύ σ τ ε ρ α κα ι α π ό τ η ν π ίεσ η τω ν ε π ισ κ ό π ω ν τ ο υ , ά λ λ α ξ ε ά π ο ψ η . Δ ε ν έ χ ο υ ν β ρ ε θ ε ί, ό μ ω ς , ε π ισ τ ο λ έ ς ή ά λ λ ε ς α π ε υ θ ε ία ς δ ια τ α γ έ ς τ ο υ π ρ ο ς τ ο ν Κ ά ρ ο λ ο τ ω ν Β ο υ ρ β ό ν ω ν κα ι τ ο σ τ ρ ά ­ τ ε υ μ ά τ ο υ ν α π ρ ο χ ω ρ ή σ ο υ ν σ τη λ ε η λ α σ ία τ η ς Ρ ώ μ η ς. Α ν τ ιθ έ τ ω ς , έ χ ο υ ν κ α τ α γ ρ α φ ε ί ε ν έ ρ γ ε ι ε ς α ν τ ιπ ρ ο σ ώ ­ πων το υ που π ροσ π α θούσ α ν να α να κό ψ ο υ ν τη ν π ο­ ρ ε ία τ ο υ α π ε ίθ α ρ χ ο υ σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ ο ς , ό π ω ς κ α ι δ ια ρ ­ κ ε ίς ε ν έ ρ γ ε ι ε ς τ ω ν δ ιπ λ ω μ α τώ ν τ ο υ ν α ε κ μ α ιε ύ σ ο υ ν μια σ υ ν θ ή κ η ε ιρ ή ν η ς α π ό τ ο ν π άπ α κ α ι τ ο υ ς σ υ μ μ ά ­ χ ου ς το υ . Το π ιο π ιθ α ν ό είν α ι, ω σ τό σ ο , π ω ς ο α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α ς, α ν κ α ι ή τ α ν ε ν ή μ ε ρ ο ς τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν α π ό τ ο ν Ια ­ ν ο υ ά ρ ιο γ ια τ η ν κ α τ ά σ τα σ η τ ο υ σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ ο ς τ ο υ κ α ι γ ια τ ο γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ο α ρ χ ισ τ ρ ά τ η γ ό ς τ ο υ ή τ α ν σ χ ε ­ δ ό ν α ν α γ κ α σ μ έ ν ο ς ν α κ ι ν η θ ε ί ε ν α ν τ ίο ν τ η ς Ρ ώ μ η ς α ­ φ ο ύ ή τ α ν α δ ύ ν α τ ο ν να ε ξ α σ φ α λ ίσ ε ι δ ια φ ο ρ ε τ ικ ά τ η ν α μ ο ιβ ή τ ω ν α ν δ ρ ώ ν τ ο υ , δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε ο υ σ ια σ τικ ά ν α π α ρ έ μ β ε ι. Κ αι α υ τ ό ε π ε ιδ ή τ ο κ υ ρ ιό τ ε ρ ο ζ ή τ η μ α π ο υ τ ο ν α π α σ χ ο λ ο ύ σ ε ε κ ε ί ν η τ η ν π ε ρ ίο δ ο ή τ α ν ο ι σ υ ­ ζ η τ ή σ ε ις σ χ ε τ ικ ά μ ε τ η σ υ μ μ α χ ία μ ε τ α ξ ύ τ ο υ Φ ρ α γ κ ί­ σ κ ο υ κ α ι τ ο υ σ ο υ λ τ ά ν ο υ τ ω ν Ο θ ω μ α ν ώ ν Σ ο υ λ ε ϊμ ά ν μ ε σ κ ο π ό ν α ε π ιτ ε θ ο ύ ν σ τ η ν α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία α π ό α ν α ­ τ ο λ ή κ α ι δ ύ σ η . Α ξ ίζ ε ι ν α σ η μ ε ιω θ ε ί ό τ ι τ ο ν Α ύ γ ο υ σ τ ο τ ο υ 1527 ο ι Ο θ ω μ α ν ο ί, ο ι ο π ο ίο ι β ρ ίσ κ ο ν τ α ν σ το α π ό ­ γ ε ιο τ η ς ισ χ ύ ο ς τ ο υ ς , ε ισ έ β α λ α ν σ τ η ν α ν α τ ο λ ικ ή Ε υ ­ ρ ώ π η κ α ι κ α τ ά φ ε ρ α ν σ υ ν τ ρ ιπ τ ικ ή ν ίκ η κ α τ ά τ η ς Ο υ γ ­ γ α ρ ία ς σ τη μ ά χ η τ ο υ Μ ό χ α κ ς , ό π ο υ ο β α σ ιλ ιά ς Λ ο υ ­ δ ο β ίκ ο ς κ α ι ο α ν θ ό ς τ η ς ο υ γ γ ρ ικ ή ς α ρ ισ τ ο κ ρ α τ ία ς ε ­ ξ ο ν τ ώ θ η κ α ν . Τρία σ χ ε δ ό ν χ ρ ό ν ια α ρ γ ό τ ε ρ α , ο ίδ ιο ς σ τ ρ α τ ό ς β ρ ισ κ ό τ α ν έ ξ ω α π ό τ η Β ιέ ν ν η . Ο ι ε υ θ ύ ν ε ς τ ο υ π άπ α Κ λ ή μ η α π ο δ ε ικ ν ύ ο ν τ α ι δ υ ­ σ α ν ά λ ο γ α μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ε ς τ η ς ε π ιρ ρ ο ή ς κ α ι τ η ς ισ χ ύ ο ς π ου π ρ α γ μ α τ ικ ά δ ι έ θ ε τ ε . Η ε ξ ο ν τ ω τ ι κ ή π α ρ ε λ κ υ σ τ ι­ κή π ο λ ιτ ικ ή π ου α κ ο λ ο ύ θ η σ ε , α ν κ α ι τ ο υ π ρ ο σ έ δ ω σ ε π ρ ο σ ω ρ ιν ά ρ ό λ ο ρ υ θ μ ισ τ ή , τ ε λ ικ ά , α π ο ν ε ύ ρ ω σ ε τ η ν ό π ο ια δ ύ ν α μ η τ η ς Α γ ία ς Ε δ ρ α ς κ α θ ισ τ ώ ν τ α ς τ η μαρ ιο ν έ τ α τ ω ν ε ξ ε λ ίξ ε ω ν , μ ε τ ρ ο μ α κ τ ι κ έ ς τ ε λ ικ ά σ υ ν έ ­ π ε ιε ς γ ια τ ο ν π λ η θ υ σ μ ό κα ι τ η Ρ ώ μη. Ο Κ λ ή μ η ς κ α τ έ δ ε ιξ ε π ω ς μ ε τ η ν π α ρ ο υ σ ία τ ο υ σ τ ο ν θ ρ ό ν ο σ υ μ π ύ ­ κ ν ω σ ε ό λ ε ς τ ι ς α δ υ ν α μ ίε ς κ α ι α ν τ ιφ ά σ ε ις τ ω ν ιτ α λ ι­ κ ώ ν π ό λ ε ω ν -κ ρ α τ ώ ν τ ο υ Μ ε σ α ίω ν α κ α ι τ η ς Α ν α γ έ ν ν η ­ σ η ς, τ α ο π ο ία π ρ ο σ έ φ ε ρ α ν ε π ί χ ρ ό ν ια α π λ ό χ ε ρ α ε υ ­ κ α ιρ ίε ς σ τις μ ε γ ά λ ε ς δ υ ν ά μ ε ις τ η ς ε π ο χ ή ς να π α ίξ ο υ ν τ α π α ιχ ν ίδ ια ε ξ ο υ σ ία ς τ ο υ ς σ τα ε δ ά φ η τ ο υ ς . Α υ τ ό τ ο γ ε γ ο ν ό ς , ό μ ω ς , θ α γ ιν ό τ α ν α ν τ ιλ η π τ ό π ο λ λ ά χ ρ ό ν ια α ρ γ ό τ ε ρ α σ το σ ύ ν ο λ ο τ η ς Ιτ α λ ία ς . Ο Κ ά ρ ο λ ο ς τω ν Β ο υ ρ β ό ν ω ν , μ ο λ ο ν ό τ ι χ α μ η λ ό τ ε ­ ρ ο υ κ ύ ρ ο υ ς α π ό τ ο ν α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α κ α ι τ ο ν π άπ α, α π ο ­ δ ε ίχ θ η κ ε , ε κ τ ό ς α π ό τ ρ α γ ικ ό π ρ ό σ ω π ο τ η ς υ π ό θ ε ­ σ η ς, κ α ι β α σ ικ ό ς π ρ ω τα γ ω ν ισ τή ς τ η ς ά λ ω σ η ς - α π ό

Σ τρ α τιώ τε ς του α υ το κ ρ ά το ρ α π ερ ιγ ελ ο ύ ν τη ν πομπή το υ πάπα κ α τά τα γεγ ο ν ό τα τη ς άλω σης τη ς Ρώ μης (χα ρα κτική σε μ έτα λ λ ο α γνώ σ το υ κα λ λ ιτέχ ν η ).

έ ν α σ η μ ε ίο κ α ι έ π ε ιτ α , β έ β α ια σ ε ε π ίπ ε δ ο εικ α σ ιώ ν. Ε χ ο ν τ α ς χ ά σ ε ι ό λ η τ ο υ τ η ν π ε ρ ιο υ σ ία σ τ η ν π α τρ ίδ α τ ο υ , ε ίχ ε δ ε θ ε ί σ το ά ρ μ α κ α ι σ τ ο υ ς σ κ ο π ο ύ ς τ ο υ α υ ­ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α μ ε σ τό χ ο να λ ά β ε ι τ η δ ικ α ίω σ η κα ι τ η ν ε κ ­ δ ίκ η σ ή τ ο υ . Δ ε ν ή τ α ν έ ν α ς α κ ό μ α ε υ γ ε ν ή ς ή α ρ χ ι­ σ τ ρ ά τ η γ ο ς , α λ λ ά έ ν α ς τ α π ε ιν ω μ έ ν ο ς α ρ ισ τ ο κ ρ ά τ η ς μ ε μ ό ν ο τ ρ ό π ο να α ν α κ τ ή σ ε ι ό σ α τ ο υ α ν ή κ α ν τ ο ν π ό ­ λ ε μ ο . Μ ο λ α τ α ύ τ α , α π ό έ ν α σ η μ ε ίο κα ι μ ε τ ά δ ε ν ή λ ε γ χ ε ο υ σ ια σ τικ ά τ ο σ τ ρ ά τ ε υ μ ά τ ο υ π α ρ ό τ ι ε ν μ έ ρ ε ι τ ο χ ρ η μ α τ ο δ ό τ η σ ε κ α ι ο ίδ ιο ς - έ ν α σ τ ρ ά τ ε υ μ α ε ξ α θ λ ιω ­ μ έ ν ω ν , α π λ ή ρ ω τω ν σ τ ρ α τ ιω τ ώ ν π ο υ σ τ ο υ ς κ ό λ π ο υ ς τ ο υ σ υ ν υ π ή ρ χ α ν ε π ιπ λ έ ο ν φ α ν α τ ισ μ έ ν ο ι θ ρ η σ κ ό λ η ­ π τ ο ι κ α ι π λ ή θ ο ς π ε ρ ιφ ε ρ ό μ ε ν ω ν τ υ χ ο δ ιω κ τ ώ ν π ου π ρ ο σ κ ο λ λ ή θ η κ α ν σ τ η ν π ο ρ ε ία . Ισ ω ς η μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η « ε υ θ ύ ν η » τ ο υ ή τ α ν ο ά δ ικ ο ς κ α ι π ρ ό ω ρ ο ς θ ά ν α τ ό ς τ ο υ , α φ ο ύ η π α ρ ο υ σ ία τ ο υ ίσ ω ς ν α μ ε τ ρ ία ζ ε τ ις σ φ α ­ γ έ ς κα ι τ ις κ α τ α σ τ ρ ο φ έ ς π ο υ α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν τ η ν π τώ ­ ση τ η ς π ό λ η ς . Ε ν τ έ λ ε ι , ό π ω ς α ν α φ έ ρ ο υ ν χ ιο υ μ ο ρ ισ τ ικ ά κ ά π ο ιο ι μ ε λ ε τ η τ έ ς , ίσ ω ς τ ο π ιο β ο λ ικ ό θ α ή τ α ν ό λ ο τ ο φ τ α ί ξ ι­ μ ο να κ α τ α λ ο γ ισ τ ε ί σ τ ο ν Τ σ ελ ίν ι. Α λ λ ω σ τ ε , ο κ α λ λ ιτ έ ­ χ ν η ς π α ρ α δ έ χ θ η κ ε π ω ς α υ τ ό ς σ κ ό τω σ ε τ ο ν Κ ά ρ ο λ ο , τ ο ν θ ά ν α τ ο τ ο υ ο π ο ίο υ α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν ο ι γ ν ω σ τ έ ς ε ­ ξ ε λ ίξ ε ι ς . ΞΙ

(1) Francis H ac kett: FR A NC IS THE FIRS, D oubleday, D oran & Co., G arden City, N e w York, 1937. (2) C harles O m an: A H ISTO R Y O F THE A R T O F WAR IN THE SIXTEENTH CENTURY, M ethuen & Co., London, 1937. (3) F ran cesco G uicciardini: THE H ISTO R Y O F ITALY, tra n s la te d by S yd ney A lexander, Princeton U niversity Press, Princeton, 1984. (4) F.L. Taylor: THE A R T O F WAR IN ITALY, 1494-1529, G reen w o o d Press, W estport, Conn., 1973. (5) J.J. N orw ich: A HISTO R Y O F VENICE, Vintage B ooks, N ew York, 1989.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 3 3

In c 11 Μαΐου 1943, μια ισχυρή δύναμη αμερικανικών στρατευμάτων, με την υποστήριξη ναυτικού και αεροπορίαν επεχείρηοε την πρώτη αποβατική ενέργεια κατά νήσου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου από τμήματα του Αμερικανικού Στρατού. Αντικειμενικό της σκοπό αποτέΠεσε η απελευθέρωση της αμερικανικής νήσου Αϊτού, μίας εκ των δύο Αλεούτιων νήσων, τις οποίες είχε καταλάβει ο Ιαπωνικός Στρατός πριν έναν περίπου χρόνο. Ενώ κατά τον σχεδίασμά της επιχείρησης εκτιμήθηκε ότι θα αρκσύσε χρονικό διάστημα τριών ημερών, τελικά απαιιήθηκαν τρεις εβδομάδες νια να καμφθεί η ηρωική αντίσταση των Ιαπώνων και ταυτόχρονα να αντιμετωπιστούν οι »WM αντίξοες καιρικές συνθήκες. 0 μεγάλος αριθμός απωλειών, αναλογικά με τις δυνάμεις που ενεπλάκησαν στην επιχείρηση, την κατέστησε τη δεύιερη α ίίΐΜ Φονικότερη μάχη του Ειρηνικού μετά την κστάληιμη της 16ο Τζίμα. ■

ψ*

**

' i jf F

Α μ ερικα νικό ρ υ μ ο υ λ κ ο ύ μ εν ο πυροβόλο Μ 2Α 1 τω ν 105 mm . Κ άτω από το υ ς τρ ο χ ο ύ ς το υ έχουν τ ο π ο θ ε τ η θ ε ί π λ έγ μ α τα (ψ ά θ ε ς ) για να μη β ο υ λ ιά ξο υ ν σ τη λάσπη.

ΑΠΟΒΑΣΗ ΣΤΗ ΝΗΣΟ ATTOY Β ΑΣΙΛΕΙΟΣ Α . ΠΑΠΑΑΟΠΟΥΑΟΣ

luviavuaiöpxnc(Τ β )ε .α .

Η μοναδική μάχη ίου Β’ ΠΠ επί αμερικανικού εδάιρουι; (1943) Α π ο β ατικά σκάφη και Α μ ερ ικα νο ί σ τρ α τιώ τες σε α κ τή το υ κόλπ ου Μ ά σ α κερ .

ι Α λ ε ο ύ τ ι ε ς ν ή σ ο ι - 7 0 π ε ρ ίπ ο υ η φ α ι­ σ τ ε ι ο γ ε ν ή κ ύ ρ ια ν η σ ιά κ α ι 150 ά λ λ ε ς μ ι­ κ ρ ό τ ε ρ ε ς ν η σ ίδ ε ς - α π ο τε λ ο ύ ν έ ν α ν η ­ σ ιω τ ικ ό τ ό ξ ο μ ή κ ο υ ς 2 .5 0 0 χ λ μ ., τ ο ο ­ π ο ίο ε κ τ ε ί ν ε τ α ι α π ό τ η ν Α λ ά σ κ α έ ω ς τ η ρ ω σ ικ ή χ ε ρ σ ό ν η σ ο Κ α μ τ σ ά τ κ α , χ ω ρ ίζ ο ν τ α ς τ ο ν Ε ιρ η ν ικ ό ω κ ε α ν ό (ν ό τ ια ) α π ό τ η Β ε ρ ί γ γ ε ιο θ ά ­ λ α σ σ α ( β ό ρ ε ια ). Σ τ ο σ ύ ν ο λ ό τ ο υ ς α ν ή κ ο υ ν σ τις ΗΠΑ, ε κ τ ό ς τ η ς ο μ ά δ α ς τω ν νήσ ω ν Κ ο μ α ν τό ρ σ κ ι (δ υ τ ικ ά ), η ο π ο ία α ν ή κ ε ι σ τη Ρω σία. Το π λ έ ο ν α π ο μ α κ ρ υ σ μ έ ν ο α μ ε ρ ικ α ν ικ ό ν η σ ί ε ίν α ι η ν ή σ ο ς Α τ τ ο ύ , 1.8 0 0 χ λ μ . π ε ρ ίπ ο υ α ν α τ ο λ ικ ά α π ό τ η χ ε ρ σ ό ν η σ ο τ η ς Α λ ά σ κ α ς κ α ι 1.200 π ε ρ ίπ ο υ χ λ μ . α π ό τ ις Κ ο υ ρ ίλ ε ς ν ή σ ο υ ς ( ν ο τ ιο δ υ τ ικ ά ). Η α π ό ­ σ τα σ η Η Π Α -Ια π ω ν ία ς μ έ σ ω τ ω ν Α λ ε ο ύ τ ιω ν ν ή ­ σ ω ν ε ίν α ι 2 ,8 0 0 χ λ μ . μ ικ ρ ό τ ε ρ η α π ό τ η ν α π ό σ τ α ­ ση τ ω ν δ ύ ο χ ω ρ ώ ν μ έ σ ω τ η ς ν ή σ ο υ Μ ίν τ γ ο υ ε ϊ, σ τ ο ν κ ε ν τ ρ ικ ό Ε ιρ η ν ικ ό . Ε τσ ι, α π ο τ ε λ ώ ν τ α ς μ ια φ υ σ ικ ή « γ έ φ υ ρ α » π ρ ο σ έ γ γ ισ η ς μ ε τ α ξ ύ τ ω ν ια ­ π ω ν ικ ώ ν ν η σ ιώ ν κ α ι τ η ς Β ό ρ ε ια ς Α μ ε ρ ικ ή ς , κ α ­ τ ά τ ο ν Β ’ Π α γ κ ό σ μ ιο Π ό λ ε μ ο ( Β ’ Π Π ) ε ίχ α ν ιδ ια ί­ τ ε ρ η σ τ ρ α τ η γ ικ ή σ η μ α σ ία γ ια τ ο Θ έ α τ ρ ο Ε π ιχ ε ι­ ρ ή σ ε ω ν τ ο υ β ο ρ ε ίο υ Ε ιρ η ν ικ ο ύ . Ο π ο ιο ς τ ι ς ε ίχ ε σ τη ν κ α το χ ή το υ μ π ο ρ ο ύ σ ε να ε λ έ γ χ ε ι τ ο υ ς ά ­ ξ ο ν ε ς ε π ικ ο ιν ω ν ία ς μ ε τ α ξ ύ Η Π Α κ α ι Σ ο β ιε τ ι κ ή ς Ε ν ω σ η ς . Τ α υ τ ό χ ρ ο ν α , η κ α τ ο χ ή τ ο υ ς π ρ ο σ έ δ ιδ ε β ά θ ο ς σ τ η ν α σ φ ά λ ε ια (κ ά λ υ ψ η ) τ η ς χ ώ ρ α ς π ο υ τ ι ς κ α τ ε ίχ ε , τ ό σ ο δ ιό τ ι σ υ ν ε ισ έ φ ε ρ α ν σ τ η ν έ ­ γ κ α ιρ η π ρ ο ε ιδ ο π ο ίη σ η τ η ς ίδ ια ς , ό σ ο κ α ι δ ιό τ ι α π ο σ τερ ο ύ σ α ν τη δ υ ν α τό τη τα χ ρ ή σ η ς τ ο υ ς ω ς π ρ ο ω θ η μ έ ν η ς β ά σ η ς ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν α π ό τ ο ν α ­ ν τίπ α λ ο . Η ν ή σ ο ς Α τ τ ο ύ έ χ ε ι έ κ τ α σ η 893 τ .χ λ μ . Ο ι α ­ κ τ έ ς τ η ς σ ε π ο σ ο σ τ ό 9 0 % ε ίν α ι β ρ α χ ώ δ ε ις κ α ι α ­

Ο

π ό κ ρ η μ ν ε ς . Χ α ρ α κ τ η ρ ίζ ο ν τ α ι α π ό τ η ν ύ π α ρ ξη μ ε γ ά λ ο υ α ρ ιθ μ ο ύ κ ό λ π ω ν κ α ι ό ρ μ ω ν , σ τ ο ν μ υ χ ό τ ω ν ο π ο ίω ν σ χ η μ α τ ίζ ο ν τ α ι ε λ ά χ ισ τ ε ς μ ικ ρ έ ς π α ­ ρ α λ ίε ς . Η π ρ ο σ έ γ γ ισ ή τ ο υ ς α π α ιτ ε ί ιδ ια ίτ ε ρ α μ ε γ ά λ η π ρ ο σ ο χ ή , δ ιό τ ι π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν τ α ι α π ό π ο ­ λ υ ά ρ ιθ μ ο υ ς σ κ ο π έ λ ο υ ς κ α ι υ φ ά λ ο υ ς . Σ τ ο ε σ ω ­ τ ε ρ ικ ό τ ο υ ν η σ ιο ύ κ υ ρ ια ρ χ ο ύ ν β ρ α χ ώ δ η β ο υ ν ά , χ ιο ν ισ μ έ ν α κ α θ ' ό λ η τ η δ ιά ρ κ ε ια τ ο υ έ τ ο υ ς , μ ε μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο υ ψ ό μ ε τ ρ ο τ α 9 0 7 μ. Μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς σ χ η μ α τ ίζ ο ν τ α ι σ τ ε ν έ ς κ ο ιλ ά δ ε ς μ ε μ ε γ ά λ η υ ­ γ ρ α σ ία , χ α ρ ά δ ρ ε ς κ α ι φ α ρ ά γ γ ια χ ε ιμ ά ρ ρ ω ν . Η ε ­ π ιφ ά ν ε ια τ ο υ ε δ ά φ ο υ ς ε ίν α ι ά γ ο ν η κ α ι ά δ ε ν δ ρ η , κ α λ ύ π τε τα ι α π ό θ α μ ν ώ δ η β λά σ τη σ η το ύ ν δ ρ α ς (γ ρ α σ ίδ ι, β ρ ύ α κ α ι λ ε ιχ ή ν ε ς ) , ε ν ώ σ ε π ο λ λ ά σ η ­ μ ε ία δ ια μ ο ρ φ ώ ν ο ν τ α ι β ά λ τ ο ι κ α ι έ λ η . Η σ π ο γ γ ώ ­ δ η ς κ α ι υ δ α ρ ή τ ο ύ ν δ ρ α ε κ τ ε ί ν ε τ α ι σ τ ις π λ α γ ιέ ς τ ω ν β ο υ ν ώ ν σ ε σ η μ α ν τ ικ ό ύ ψ ο ς , α π α γ ο ρ ε ύ ο ­ ν τ α ς τ η ν κ ίν η σ η ο χ η μ ά τ ω ν κ α ι δ υ σ χ ε ρ α ίν ο ν τ α ς

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 3 5

Τ

ΗΠΑ

ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

ΑΛΑΣΚΑ Α νκορέητζ

Ε κδοτική 2 0 1 3

&$

Ανιάκ

Απού

\

/ Κίσκα

&

Βερίγγειος θάλασσα

(ΕΣΣΔ)

& ■*?

Ε υ γ ε ν ικ ο ύ /Γ Ν Ω Μ Ω Ν Σχεδίαση χά ρ τη: Π αρασκευή

Κομαντόρσκι

ΚΑΝΑΔΑΣ

Ουναλάσκα

\ Αμτσίτκα

^ Λ Ε Ο Υ Τ Ι Ε Ι NWS-0 '

α <

ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

Χ ά ρ τη ς τη ς π ερ ιο χή ς το υ β ό ρ ειο υ Ειρηνικού μ ε τις Α λ ε ο ύ τιε ς νήσους.

α κ ό μ α κ α ι τ ο β ά δ ισ μ α . Σ υ χ ν ά σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή ε π ικ ρ α τ ο ύ ν θ υ ε λ ­ λ ώ δ ε ις ά ν ε μ ο ι κ α ι ξ ε σ π ο ύ ν ξ α φ ν ι κ έ ς κ α τ α ιγ ίδ ε ς . Τα π α ρ α π ά ν ω χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά τ ο υ π ε δ ίο υ ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν τ ο κ α θ ισ τ ο ύ σ α ν α π ό μ ό ν ο τ ο υ έ ν α σ η μ α ν τ ικ ό κ ώ λ υ μ α π ο υ έ π ρ ε π ε ν α λ ά β ο υ ν σ ο β α ρ ά υ π ό ψ η τ ο υ ς ο ι ε π ι τ ι θ έ μ ε ν ε ς α μ ε ρ ικ α ν ι­ κ έ ς δ υ ν ά μ ε ις .

ΙΑΠΩΝΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ Σ τ ις 3 Ιο υ ν ίο υ 1942 - έ ξ ι μ ή ν ε ς μ ε τ ά τ η ν ε ίσ ο δ ο τ ω ν Η Π Α σ τ ο ν Β ' Π Π - ια π ω ν ικ έ ς α ε ρ ο π ο ρ ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις , α φ ο ύ α π ο ν η ώ θ η κ α ν α π ό α ε ρ ο π λ α ν ο φ ό ρ α , β ο μ β ά ρ δ ισ α ν τ ι ς α μ ε ρ ικ α ν ι κ έ ς ν α υ τ ικ έ ς ε γ κ α τ α σ τ ά σ ε ις κ α ι τ η σ τ ρ α τ ιω τ ικ ή β ά σ η σ τη ν ή σ ο Ο υ ν α λ ά σ κ α . Κ α τά τ ο ίδ ιο χ ρ ο ν ικ ό δ ιά σ τ η μ α , ά λ λ ε ς δ υ ν ά μ ε ις , α π ο τ ε λ ώ ν τ α ς τ ο κ ύ ρ ιο σ ώ μ α τ ο υ 5 ο υ Ια π ω ν ικ ο ύ Σ τ ό λ ο υ , κ ιν ή θ η κ α ν γ ια τ η ν κ α τ ά λ η ψ η τ ω ν ν ή σ ω ν Α τ τ ο ύ , Κ ίσ κ α κ α ι Α ν τά κ . Σ τ ις 7 Ιο υ ν ίο υ , 1.250 Ιά π ω ν ε ς α π ο β ιβ ά σ τ η κ α ν σ τ η ν Κ ίσ κ α κ α ι τ η ν ε π ό μ ε ν η η μ έ ρ α μ ια π ε ρ ίπ ο υ ισ ά ρ ιθ μ η δ ύ ν α μ η σ τη ν ή σ ο Α τ τ ο ύ . Τ η ν ε π ο χ ή ε κ ε ί ν η δ ιέ μ ε ν α ν σ τη δ ε ύ τ ε ρ η 45 γ η γ ε ν ε ίς Α λ ε ο ύ τ ι ο ι κ α ι δ ύ ο Α μ ε ρ ικ α ν ο ί, σ ε έ ν α ν μ ικ ρ ό - ο μ ώ ν υ μ ο - ο ικ ι­ σ μ ό σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή τ ο υ κ ό λ π ο υ Τ σ ίτσ α κ ο φ , α π ο τ ε λ ο ύ μ ε ν ο α π ό λ ιγ ο σ τ ά σ π ίτια . Μ ε τ ά τ η ν κ α τ ά λ η ψ η τ ο υ ν η σ ιο ύ ο δ η γ ή θ η κ α ν σ ε σ τ ρ α τ ό π ε δ ο α ιχ μ α λ ώ τ ω ν κ α ι μ έ χ ρ ι τ η ν α π ο φ υ λ ά κ ισ ή τ ο υ ς ο ι 16 ε ίχ α ν π ε θ ά ν ε ι. Μ ε α υ τ ή ν τ η ν ε ν έ ρ γ ε ια ο ι Ιά π ω ν ε ς ε π ε δ ίω ξ α ν τ η ν ε π ίτ ε υ ξ η τ ρ ιώ ν σ τό χ ω ν. Α ρ χ ικ ά α π έ β λ ε π α ν σ τ η ν α ύ ξ η σ η τ η ς ε ξ ω τ ε ρ ικ ή ς π ε ρ ιμ έ τ ρ ο υ κ ά λ υ ψ η ς τ ω ν π α τρ ώ ω ν ια π ω ν ικ ώ ν ν η σ ιώ ν , π α ρ έ ­ χ ο ν τ α ς μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η α σ φ ά λ ε ια σ τη χ ώ ρ α τ ο υ ς . Τ α υ τ ό χ ρ ο ν α ε ­ ξα σ φ ά λ ιζ α ν α π α ρ ε μ π ό δ ισ τ η α λ ιε ία α π ό τ ο ν α λ ιε υ τ ι κ ό τ ο υ ς σ τ ό λ ο σ τα ν ε ρ ά τ ο υ β ό ρ ε ιο υ Ε ιρ η ν ικ ο ύ , κ α θ ό σ ο ν ο ι θ α λ ά σ ­

3 6 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

σ ιε ς α υ τ έ ς π ε ρ ιο χ έ ς α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν α ν έ κ α θ ε ν β α σ ικ ή π η γ ή π ό ­ ρ ω ν γ ια τ ο ια π ω ν ικ ό κ ρ ά τ ο ς , η α π ώ λ ε ια τ ω ν ο π ο ίω ν θ α ε π η ρ έ ­ α ζ ε τ η ν ικ α ν ό τ η τ ά τ ο υ ς γ ια π ό λ ε μ ο . Τ έ λ ο ς α π ο σ κ ο π ο ύ σ α ν σ τ η ν α π ό σ π α σ η τ η ς π ρ ο σ ο χ ή ς τ ο υ α ρ χ η γ ο ύ τ ο υ Α μ ε ρ ικ α ν ικ ο ύ Σ τ ό λ ο υ Ε ιρ η ν ικ ο ύ , ν α υ ά ρ χ ο υ Τ σ έ σ τε ρ Ν ίμ ιτ ς , κ α ι σ τ η ν π ρ ο ­ σ έ λ κ υ σ η α μ ε ρ ικ α ν ικ ώ ν ν α υ τ ικ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή τ ο υ β ό ρ ε ιο υ Ε ιρ η ν ικ ο ύ , π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν α ε ξ α π ο λ ύ σ ο υ ν τ η ν κ ύ ρ ια ε ­ π ίθ ε σ ή τ ο υ ς κ α τ ά τ ω ν α ν τιπ ά λ ω ν τ ο υ ς σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή τ ο υ κ ε ­ ν τ ρ ικ ο ύ Ε ιρ η ν ικ ο ύ (Ν α υ μ α χ ία τ ο υ Μ ίν τ γ ο υ ε ϊ - 4 Ιο υ ν ίο υ 1942). Μ ε τ ά τ η ν κ α τ ά λ η ψ η τ ω ν δ ύ ο ν η σ ιώ ν ( Α τ τ ο ύ κ α ι Κ ίσ κ α ) α π ό τ ο υ ς Ιά π ω ν ε ς , ο ι Α μ ε ρ ικ α ν ο ί δ ε ν α ν τ έ δ ρ α σ α ν α μ έ σ ω ς , δ ιό τ ι α φ ε ν ό ς δ ε ν γ ν ώ ρ ιζ α ν τ η ν α κ ρ ιβ ή δ ύ ν α μ η κ α ι δ ιά τ α ξ η τ ω ν α ν τ ιπ ά λ ω ν τ ο υ ς , α λ λ ά κ υ ρ ίω ς δ ιό τ ι έ κ ρ ιν α ν ό τ ι τ ο υ φ ι­ σ τ ά μ ε ν ο σ τ ρ α τ ιω τ ικ ό δ υ ν α μ ικ ό σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή (Δ ιο ίκ η σ η Α μ υ ­ ν α ς Α λ ά σ κ α ς μ ε έ δ ρ α τ ο Α ν κ ο ρ έ η τ ζ , η ο π ο ία υ π α γ ό τ α ν σ τη Δ ι­ ο ίκ η σ η Α μ υ ν α ς Δ ύ σ η ς μ ε έ δ ρ α τ ο Σ α ν Φ ρ α ν σ ίσ κ ο ) δ ε ν ή τ α ν σ ε θ έ σ η ν α φ έ ρ ε ι σ ε π έ ρ α ς ε γ χ ε ίρ η μ α α ν α κ α τ ά λ η ψ η ς τ ω ν ν ή ­ σων. Ε τσ ι α π ο φ α σ ίσ τ η κ ε ν α σ χ ε δ ια σ τ ε ί κ α ι ν α ο ρ γ α ν ω θ ε ί ο ρ ­ θ ό τ ε ρ α α ν ά λ ο γ η ε π ιχ ε ίρ η σ η σ ε μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ ο χ ρ ό ν ο , α φ ο ύ π ρ ώ τα δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν τ ο κ α τ ά λ λ η λ ε ς π ρ ο ω θ η μ έ ν ε ς β ά σ ε ις κ α ι υ π ο δ ο μ έ ς , κ α ι μ ε τ α φ ε ρ ό τ α ν τ ο π ο λ ε μ ικ ό υ λ ικ ό π ο υ α π α ιτ ε ίτ ο γ ια τ η ν ε ξ α σ φ ά λ ισ η τ η ς ε π ιτ υ χ ία ς τ η ς ε π ιχ ε ίρ η σ η ς . Τ ο ν Μ ά ιο 1943 ε π ί τ η ς ν ή σ ο υ Α τ τ ο ύ β ρ ισ κ ό τ α ν ια π ω ν ικ ή φ ρ ο υ ρ ά δ ύ ν α μ η ς 2 .3 0 0 α ν δ ρ ώ ν π ε ρ ίπ ο υ (2 .8 0 0 σ ύ μ φ ω ν α μ ε ά λ λ ε ς π η γ έ ς ), υ π ό τ η δ ιο ίκ η σ η τ ο υ σ υ ν τ α γ μ α τ ά ρ χ η Γ ια σ ο ύ γ ιο Γ ια μ α σ ά κ ι, α π ο τ ε λ ο ύ μ ε ν η α π ό τ ι ς π α ρ α κ ά τ ω μ ο ν ά δ ε ς : • 8 3 ο Α ν ε ξ ά ρ τ η τ ο Τ ά γ μ α Π ε ζ ικ ο ύ (ΤΠ ) Φ ρ ο υ ρ ίω ν (λ ο χ α γ ό ς Γ ιο ν ε γ κ ά β α , 4 3 0 ά ν δ ρ ε ς , τ ρ ε ι ς λ ό χ ο ι π ε ζ ικ ο ύ ). • 3 0 3 Α ν ε ξ ά ρ τ η τ ο Τ Π ( τ α γ μ α τ ά ρ χ η ς Γ ο υ α τα ν ά μ π ε , 650 ά ν ­ δ ρ ε ς , τ έ σ σ ε ρ ις λ ό χ ο ι π ε ζ ικ ο ύ , έ ν α ς λ ό χ ο ς π ο λ υ β ό λ ω ν , έ ν α ς

λ ό χ ο ς π υ ρ ο β ό λ ω ν π ε ζ ικ ο ύ , έ ν α ς λ ό χ ο ς μ ε τ α φ ο ρ ώ ν ) . • Α ν τ ια ε ρ ο π ο ρ ικ ή μ ο ίρ α π υ ρ ο β ο λ ικ ο ύ (Α /Α Μ Π Β ) ( τ α γ μ α ­ τ ά ρ χ η ς Α ό τ ο , 526 ά ν δ ρ ε ς , τ έ σ σ ε ρ ις Α /Α π υ ρ ο β ο λ α ρ χ ίε ς ) . • 6 η Α ν ε ξ ά ρ τ η τ η Π υ ρ ο β ο λ α ρ χ ία Ο ρ ε ιβ α τ ικ ο ύ Π υ ρ ο β ο λ ικ ο ύ (Π Ο Π ) (υ π ο λ ο χ α γ ό ς Ε ν το , 160 ά ν δ ρ ε ς , τ ρ ε ις ο υ λ α μ ο ί π υ ρ ο β ό λ ω ν ). • 302 Α ν ε ξ ά ρ τ η τ ο ς Λ ό χ ο ς Μ η χ α ν ικ ο ύ (Λ Μ Χ ) (λ ο χ α γ ό ς Ο ν ο , 140 ά ν δ ρ ε ς , τ έ σ σ ε ρ ις δ ιμ ο ιρ ίε ς μ η χ α ν ικ ο ύ ). • 2 ο ς Λ ό χ ο ς Ν α υ τ ικ ώ ν Κ α τ α σ κ ε υ ώ ν (λ ο χ α γ ό ς Κ ο μ π α γ ιά σ ι, 150 ά ν δ ρ ε ς ) . • Ν ο σ ο κ ο μ ε ίο Ε κ σ τ ρ α τ ε ία ς (λ ο χ α γ ό ς Γ ια μ α μ ό τ ο , 70 ά ν δ ρ ε ς ) . • Α λ λ α τ μ ή μ α τ α υ π ο σ τ ή ρ ιξ η ς ( ρ α δ ιο τ η λ ε π ικ ο ιν ω ν ιώ ν , μ ε τ ε ­ ω ρ ο λ ο γ ία ς , ν α υ τ ικ ή ς α ν α γ ν ώ ρ ισ η ς , τ α χ υ δ ρ ο μ ε ίο υ ε κ σ τ ρ α τ ε ί­ α ς , α γ κ υ ρ ο β ο λ ίο υ κ α ι δ ια δ ρ ό μ ο υ ε κ σ τ ρ α τ ε ία ς ) . Το ια π ω ν ικ ό σ χ έ δ ιο ά μ υ ν α ς α π έ β λ ε π ε σ τη σ τ α θ ε ρ ή δ ια τ ή ­ ρ η σ η τ ω ν κ ό λ π ω ν Τ σ ίτσ α κ ο φ κ α ι Χ ο λ τ ζ κ α ι τ ω ν π ε ρ ιο χ ώ ν π έρ ιξ α υ τ ώ ν (σ το β ό ρ ε ιο τ μ ή μ α τ ο υ ν η σ ιο ύ ), κ α θ ώ ς κ α ι σ τ η ν α ­ π α γ ό ρ ε υ σ η κ α τ ά λ η ψ ή ς τ ο υ ς α π ό τ ι ς α μ ε ρ ικ α ν ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις π ο υ θ α ε π ιχ ε ιρ ο ύ σ α ν α ν α κ α τ ά λ η ψ η τ η ς ν ή σ ο υ . Για τ ο ν λ ό γ ο α υ τ ό ν , τ ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο μ έ ρ ο ς τ ω ν ια π ω ν ικ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν ε ίχ ε α ­ ν α π τ υ χ θ ε ί σ τ ις ε ν λ ό γ ω π ε ρ ιο χ έ ς , ε λ έ γ χ ο ν τ α ς μ ε ο ρ γ α ν ω μ έ ­ ν ε ς θ έ σ ε ι ς τ α π ε ρ ά σ μ α τ α (δ ια β ά σ ε ις ), τ α ο π ο ία σ υ ν έ δ ε α ν τ ο ν ό τ ιο μ ε τ ο β ό ρ ε ιο τ μ ή μ α τ ο υ ν η σ ιο ύ , κ α θ ώ ς κ α ι τ ι ς α κ τ έ ς μ ε π ρ ο π α ρ α σ κ ε υ α σ μ έ ν ε ς θ έ σ ε ι ς κ α ι φ υ λ ά κ ια . Η κ ο ρ υ φ ο γ ρ α μ μ ή Γ κ ίλ μ π ε ρ τ , μ ε τ α ξ ύ τ ω ν κ ο ιλ ά δ ω ν Μ ά σ α κ ε ρ κ α ι Σ α ρ ά ν α , μ ε τ ο π έ ρ α σ μ α Γ κ λ ίβ ε σ ι ε π ’ α υ τ ή ς , ε ίχ ε α ν α ­ τ ε θ ε ί σ τ ο ν 2 /3 0 3 Λ ό χ ο ( υ π ο λ ο χ α γ ό ς Χ ό ν α ), έ χ ο ν τ α ς ω ς υ π ο ­ σ τ ή ρ ιξ η τ ο ν 4 /3 0 3 Λ ό χ ο (υ π ο λ ο χ α γ ό ς Γ κ ό τ ο ) . Τ ο π έ ρ α σ μ α Γ ια ρ μ ίν , τ ο ο π ο ίο σ υ ν έ δ ε ε τ η ν κ ο ιλ ά δ α Μ ά σ α κ ε ρ μ ε τ ο ν κ ό λ ­ πο Χ ο λ τ ζ , α ν ή κ ε σ τ η ν ε υ θ ύ ν η τ ο υ 1/303 Λ ό χ ο υ (λ ο χ α γ ό ς Χ α γ ιά σ ι). Η π ρ ώ τη δ ιμ ο ιρ ία τ ο υ λ ό χ ο υ ε ίχ ε λ ά β ε ι π ρ ο ω θ η μ έ ν ε ς

Α μ ερ ικ α ν ο ί σ τρ α τιώ τε ς σ το κ α τά σ τρ ω μ α το υ π λοίου που το υ ς μ ε τ α φ έ ρ ε ι προς τη νήσο Α ττο ύ , σ υντη ρ ώ ντα ς το ν οπ λισμό το υ ς και π ρ ο ετο ιμ ά ζο ν τα ς τα ιν ίες π ολυβόλω ν για τη ν επ ικ είμ εν η απόβαση.

θ έ σ ε ι ς σ τ η ν κ ο ιλ ά δ α Μ ά σ α κ ε ρ , μ ε α π ο σ τ ο λ ή ν α ε ν ε ρ γ ή σ ε ι ω ς δ ύ ν α μ η έ γ κ α ιρ η ς π ρ ο ε ιδ ο π ο ίη σ η ς κ α ι ε π ιβ ρ ά δ υ ν σ η ς τ ο υ α ­ ν τ ιπ ά λ ο υ . Ο ι υ π ό λ ο ιπ ε ς ια π ω ν ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις ε ίχ α ν α ν α π τ υ χ θ ε ί σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή τ ω ν κ ό λ π ω ν Χ ο λ τ ζ κ α ι Τ σ ίτσ α κ ο φ .

ΣΧΕΔΙΑΣΜ0Σ ΚΑΙ ΠΡ0ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Μ ε τ α ξ ύ τ η ς Α τ τ ο ύ κ α ι τ η ς Κ ίσ κα , η δ ε ύ τ ε ρ η ε ίχ ε ιδ ια ίτ ε ρ η σ τ ρ α τ η γ ικ ή σ η μ α σ ία , δ ιό τ ι δ ι έ θ ε τ ε ε π ιχ ε ιρ η σ ια κ ό α ε ρ ο δ ρ ό ­ μ ιο κ α ι λ ιμ ά ν ι ε κ σ τ ρ α τ ε ία ς . Π α ρ ό λ α α υ τ ά , σ τις α ρ χ έ ς Μ α ρ τ ίο υ α π ο φ α σ ίσ τ η κ ε ο ι ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η ς τ ω ν δ ύ ο ν η ­ σ ιώ ν ν α ξ ε κ ιν ή σ ο υ ν α π ό τ η ν ή σ ο Α τ τ ο ύ , α ν κ α ι ή τ α ν η π ιο α ­ π ο μ α κ ρ υ σ μ έ ν η , κ α θ ώ ς σ τ η ν Κ ίσ κ α υ π ή ρ χ α ν π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς ια ­ π ω ν ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις . Ε π ιπ λ έ ο ν , η κ α τ ά λ η ψ η τ η ς Α τ τ ο ύ θ α π α ρ ε ­ μ π ό δ ιζ ε - έ ω ς έ ν α ν β α θ μ ό - τ α δ ρ ο μ ο λ ό γ ια α ν ε φ ο δ ια σ μ ο ύ τ η ς Κ ίσ κα . Η ο ρ ισ τ ικ ή α π ό φ α σ η ε λ ή φ θ η σ τ ις 2 2 Μ α ρ τ ίο υ κ α ι ω ς η ­ μ έ ρ α α π ό β α σ η ς ( η μ έ ρ α «D ») ε π ιλ έ χ θ η κ ε η 7 η Μ ά ίο υ 1943. Η δ ύ ν α μ η α π ό β α σ η ς σ υ γ κ ρ ο τ ή θ η κ ε μ ε β ά σ η τ η ν 7η Μ ε ­ ρ α ρ χ ία Π ε ζ ικ ο ύ (Μ Π ), σ τ η ν Κ α λ ιφ ό ρ ν ια . Η ε π ιλ ο γ ή τ ο υ α μ ε ρ ι­ κ α ν ικ ο ύ σ χ η μ α τ ισ μ ο ύ β α σ ίσ τ η κ ε σ το ό τ ι τ ε λ ο ύ σ ε σ ε υ ψ η λ ή ε ­ τ ο ι μ ό τ η τ α , α φ ο ύ ή δ η π ρ ο ε τ ο ιμ α ζ ό τ α ν γ ια ν α α π ο σ τ α λ ε ί σ το Μ έ τ ω π ο τ η ς β ό ρ ε ια ς Α φ ρ ικ ή ς . Σ τ η μ ε ρ α ρ χ ία , η ο π ο ία ε ίχ ε δ ι­ ο ικ η τ ή τ ο ν υ π ο σ τ ρ ά τ η γ ο Α λ μ π ε ρ τ Η γ κ ε ρ Μ π ρ ά ο υ ν , δ ι α τ έ θ η ­ κ α ν τα : • 1 7 ο Σ ύ ν τ α γ μ α Π ε ζ ικ ο ύ (Σ Π ). • 3 2 ο ΣΠ . • Π ρ ο σ ω ρ ιν ό Σ ύ ν θ ε τ ο Τ ά γ μ α (Π Σ Τ ), τ ο ο π ο ίο σ υ γ κ ρ ο τ ή θ η κ ε α π ό τ μ ή μ α τ α α ν ιχ ν ε υ τ ώ ν τ η ς 7 η ς Μ Π κ α ι τ η ς Δ ιο ίκ η σ η ς Α μ υ ­ να ς Α λάσ κας. • Π υ ρ ο β ο λ ικ ό Μ ά χ η ς (4 8 η κ α ι 4 9 η Μ ο ίρ ε ς Π ε δ ιν ο ύ Π υ ρ ο β ο ­ λ ικ ο ύ - Μ Π Π - μ ε π υ ρ ο β ό λ α τ ω ν 105 m m ). • 7 8 ο Σ ύ ν τ α γ μ α Α /Α Π υ ρ ο β ο λ ικ ο ύ (μ ία μ ο ίρ α μ ε π υ ρ ο β ό λ α

Α ιγια λ ό ς σ το ν κόλπο Χ ο λ τζ (β ό ρ ειο τμ ή μ α , σ το ν μ υχό το υ κόλπ ου).

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ U TOPIA I 3 7

Ε κρηξη σε χώ ρο α π ο θ ή κ ευ σ η ς εφ ο δίω ν και υλικών. Δ ια κ ρ ίν ε τα ι ο καπνός από α υ τή ν, καθώ ς και Α μ ερ ικα νο ί σ τρ α τιώ τε ς να τρ έχ ο υ ν προς α ν τίθ ε τη κ α τε ύ θ υ ν σ η .

Ε ρ π υσ τριοφ όρ ος ελ κ υ σ τή ρ α ς Μ1 (C aterp illar D7) α π ο β ιβ ά ζετα ι επ ί τη ς α κ τή ς από α π ο β α τική ά κ α το μ ε τα φ ο ρ ά ς οχημά τω ν LCM3.

τ ω ν 90 m m , δ ύ ο μ ο ίρ ε ς μ ε π υ ρ ο β ό λ α τ ω ν 40 m m κ α ι δ ύ ο π υ ­ ρ ο β ο λ α ρ χ ίε ς π ο υ σ υ γ κ ρ ο τ ή θ η κ α ν α π ό τ α σ τ ο ιχ ε ία π υ ρ ο β ο λ ι­ κ ο ύ τ ω ν σ υ ν τ α γ μ ά τ ω ν π ε ζ ικ ο ύ κ α ι δ ι έ θ ε τ α ν έ ξ ι π υ ρ ο β ό λ α τ ω ν 75 m m ). • Μ η χ α ν ικ ό Μ ά χ η ς (13 ο κ α ι 5 0 ό Τ ά γ μ α τα Μ η χ α ν ικ ο ύ - Τ Μ Χ ). • Δ ιά φ ο ρ ε ς μ ο ν ά δ ε ς υ π ο σ τ ή ρ ιξ η ς δ ιο ικ η τ ικ ή ς μ έ ρ ιμ ν α ς . • 1/4 Τ Π , τ η ς Δ ιο ίκ η σ η ς Α μ υ ν α ς Α λ ά σ κ α ς ( δ ια τ έ θ η κ ε σ τη μ ε ­ ρ α ρ χ ία ω ς ε ν ίσ χ υ σ η , κ α τ ά τ η δ ιά ρ κ ε ια τ η ς ε π ιχ ε ίρ η σ η ς ). Α ν ώ τ ε ρ ο ς δ ιο ικ η τ ή ς - τ ο υ θ ε ά τ ρ ο υ ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν σ υ ν ο λ ι­ κ ά - ο ρ ίσ τ η κ ε ο δ ιο ι κ η τ ή ς τ η ς Δ ύ ν α μ η ς Β ο ρ ε ίο υ Ε ιρ η ν ικ ο ύ , υ ­ π ο ν α ύ α ρ χ ο ς Τ ό μ α ς Κ έ ισ ιν Κ ιν κ έ η ν τ . Τ ο σ ύ ν ο λ ο τ ω ν δ υ ν ά μ ε ω ν κ α ι τ ω ν τ ρ ιώ ν κ λ ά δ ω ν , α ρ χ ικ ά , ο ν ο μ ά σ τ η κ ε Δ ύ ν α μ η Ε π ιχ ε ιρ ή ­ σ ε ω ν 8 (Δ Ε -8 ) κ α ι μ ε τ ά τ ις 15 Μ α ρ τ ίο υ μ ε τ ο ν ο μ ά σ τ η κ ε σ ε Δ Ε 16. Δ ιο ικ η τ ή ς Α μ φ ίβ ιω ν Δ υ ν ά μ ε ω ν (Δ Ε -5 1 ) ο ρ ίσ τ η κ ε ο υ π ο ­ ν α ύ α ρ χ ο ς Φ ρ ά ν σ ις Ο υ ό ρ ε ν Ρ ό κ γ ο υ ε λ , έ χ ο ν τ α ς τ η ν ε υ θ ύ ν η τ η ς α π ό β α σ η ς μ έ χ ρ ι τ η ν έ ξ ο δ ο κ α ι α γ κ ίσ τρ ω σ η τ ω ν χ ε ρ σ α ίω ν δ υ ν ά μ ε ω ν σ το ν η σ ί. Δ ιο ικ η τ ή ς Α π ο β α τ ικ ή ς Δ ύ ν α μ η ς (χ ε ρ σ α ί­ ω ν δ υ ν ά μ ε ω ν ) ο ρ ίσ τ η κ ε ο δ ιο ι κ η τ ή ς τ η ς 7 η ς Μ Π υ π ο σ τ ρ ά τ η ­ γ ο ς Μ π ρ ά ο υ ν . Η μ ε ρ α ρ χ ία κ α τ ά τ η ν π ρ ώ τη φ ά σ η τ η ς ε π ιχ ε ί­ ρ η σ η ς - μ έ χ ρ ι τ η ν α π ό β α σ η - θ α α ν ή κ ε σ τη Δ Ε -51 (ω ς Ο μ ά δ α Ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν 51.4 ). Μ ε τ ά τ η ν α π ό β α σ η σ τ ο ν η σ ί, ω ς Δ ύ ν α μ η Κ α τ ά λ η ψ η ς Ν ή σ ο υ Α τ τ ο ύ π ια , θ α α ν ή κ ε α π ε υ θ ε ία ς σ τη Δ Ε -1 6 (Ο μ ά δ α Ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν 16.4). Ο τ α ν η ε π ιχ ε ίρ η σ η ο λ ο κ λ η ρ ω ν ό ­ τ α ν ε π ιτ υ χ ώ ς κ α ι ο ι Α μ ε ρ ικ α ν ο ί α π ο κ τ ο ύ σ α ν τ η ν π λ ή ρ η κ υ ρ ιό ­ τ η τ α τ η ς ν ή σ ο υ , η σ τ ρ α τ ιω τ ικ ή δ ιο ίκ η σ ή τ η ς θ α π ε ρ ν ο ύ σ ε σ τ η ν α λ υ σ ίδ α δ ιο ίκ η σ η ς τ ω ν χ ε ρ σ α ίω ν δ υ ν ά μ ε ω ν κ α ι θ α υ π α ­ γ ό τ α ν , μ έ σ ω τ η ς Δ ιο ίκ η σ η ς Α μ υ ν α ς Α λ ά σ κ α ς ( υ π ο σ τ ρ ά τ η γ ο ς Α μ ερ ικ α ν ο ί σ τρ α τιώ τε ς π ροσ π α θούν να α π εγκλω β ίσ ουν από τη λάσπη ερ π υ σ τρ ιο φ ό ρ ο ελ κ υ σ τή ρ α Μ1 (C aterp illar D7). 3 8 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Σ ά ιμ ο ν Μ π ο λ ιβ ά ρ Μ π ά κ ν ε ρ ), σ τη Δ ιο ίκ η σ η Α μ υ ν α ς Δ ύ σ η ς (α ­ ν τ ισ τ ρ ά τ η γ ο ς Τ ζ ω ν Λ έ σ ε ν Ν τ ε Β ιτ). Α ξ ίζ ε ι ν α α ν α φ ε ρ θ ε ί ό τ ι η 7 η Μ Π ε π ιλ έ χ θ η κ ε α π ό τ ο Υ π ο υ ρ γ ε ίο Π ο λ έ μ ο υ , χ ω ρ ίς ν α σ υ μ φ ω ν ε ί σ τ η ν ε π ιλ ο γ ή α υ τ ή ν ο α ν τ ισ τ ρ ά τ η γ ο ς Ν τ ε Β ιτ, ο ο π ο ίο ς υ π ο χ ρ ε ώ θ η κ ε ν α τ η ν α π ο ­ δ ε χ θ ε ί . Ο ίδ ιο ς ε ίχ ε π ρ ο τ ε ίν ε ι τ η ν 3 5 η Μ Π . Ε π ιπ λ έ ο ν π ρ ο σ π ά ­ θ η σ ε ν α π ε τ ύ χ ε ι τ η ν α ν τ ικ α τ ά σ τ α σ η τ ο υ υ π ο σ τ ρ α τ ή γ ο υ Μ π ρ ά ο υ ν , σ τη δ ιο ίκ η σ η τ η ς μ ε ρ α ρ χ ία ς , α π ό τ ο ν τ α ξ ία ρ χ ο Γιο υ τζή ν Μ α ν ο υ έλ Λ ά ν τρ ο υ μ , β ε τε ρ ά ν ο και και μ ε α ρ κ ε τέ ς γ ν ώ σ ε ις γ ια τ η ν π ε ρ ιο χ ή , ο ο π ο ίο ς ε ίχ ε υ π η ρ ε τ ή σ ε ι ω ς υ π ο δ ι­ ο ικ η τ ή ς σ τη Δ ιο ίκ η σ η Α μ υ ν α ς Α λ ά σ κ α ς . Ο τ α ν κ α ι α υ τ ή τ ο υ η π ρ ο σ π ά θ ε ια δ ε ν ε υ ο δ ώ θ η κ ε , ο Ν τ ε Β ιτ α ξίω σ ε α π ό τ ο ν Μ π ρ ά ­ ο υ ν ν α δ ε χ θ ε ί τ ο ν Λ ά ν τ ρ ο υ μ ω ς υ π ο δ ιο ικ η τ ή τ ο υ σ χ η μ α τ ι­ σ μ ο ύ , κ ά τ ι π ο υ ό μ ω ς δ ε ν έ γ ιν ε δ ε κ τ ό . Μ ε τ ά τ η ν ο λ ο κ λ ή ρ ω σ η τ η ς ε κ π α ίδ ε υ σ η ς , η δ ύ ν α μ η π ρ ο ω θ ή θ η κ ε α π ό τ ο Σ α ν Φ ρ α ν σ ίσ κ ο σ τ η ν Α λ ά σ κ α , έ ω ς τ ι ς 3 0 Α π ρ ιλ ίο υ . Ο ι Α μ ε ρ ικ α ν ο ί ή τ α ν α ι­ σ ιό δ ο ξ ο ι ό τ ι ο ι δ υ ν ά μ ε ις τ ο υ ς ή τ α ν α ρ κ ε τ ά ισ χ υ ρ έ ς ώ σ τ ε να ο λ ο κ λ η ρ ώ σ ο υ ν τ η ν α π ο σ τ ο λ ή τ ο υ ς σ ε τ ρ ε ι ς η μ έ ρ ε ς , μ ια ε κ τ ί ­ μ η σ η π ο υ τ ε λ ι κ ά α π ο δ ε ίχ θ η κ ε ε κ τ ό ς π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α ς . Το σ χ έ δ ιο ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν , σ τ η ν τ ε λ ικ ή τ ο υ μ ο ρ φ ή μ ε τ ά α π ό π ο λ λ έ ς τ ρ ο π ο π ο ιή σ ε ις , π ρ ο έ β λ ε π ε τ η σ υ γ κ ρ ό τ η σ η έ ξ ι τ α κ τ ι ­ κ ώ ν σ υ γ κ ρ ο τ η μ ά τ ω ν ε π ιπ έ δ ο υ τ ά γ μ α τ ο ς , α π ό τ α ο π ο ία τ α τ έ σ σ ε ρ α (1/17, 2 /1 7 , 3 /17, 2/32) θ α α π ο β ιβ ά ζ ο ν τ α ν σ τ ις α κ τ έ ς , ε ν ώ τ α δ ύ ο θ α τ η ρ ο ύ ν τ ο ε π ί τ ω ν π λ ο ίω ν ω ς ε φ ε δ ρ ε ί α (1/32, 3 /3 2 ). Α ρ χ ικ ά , τ μ ή μ α τ α α ν ιχ ν ε υ τ ώ ν τ ο υ Π Σ Τ θ α μ ε τ α φ έ ρ ο ν τ α ν μ ε υ π ο β ρ ύ χ ια κ α ι θ α α π ο β ιβ ά ζ ο ν τ α ν σ τ ο ν ό ρ μ ο Ο σ τιν (α κ τ ή α π ό β α σ η ς « Β α θ ύ Κ ό κ κ ιν ο » ) κ α ι π λ η σ ίο ν τ ο υ α κ ρ ω τ η ρ ίο υ Γ κ ο λ τ σ ό β (« Κ ό κ κ ιν η » α κ τ ή α π ό β α σ η ς ), σ τ ο β ό ρ ε ιο τ μ ή μ α τ ο υ ν η σ ιο ύ κ α ι σ τ ο α κ ρ ω τ ή ρ ιο Α λ ε ξ έ ι ( α κ τ ή α π ό β α σ η ς « Ο υ ρ ά ν ιο Τ ό ξο » ) σ το ν ό τ ιο τ μ ή μ α . Μ ε α υ τ ά θ α π ρ α γ μ α τ ο π ο ιε ίτ ο α ν α ­ γ ν ώ ρ ισ η τ ο υ π ε δ ίο υ κ α ι ε ξ α σ φ ά λ ισ η τ ω ν α κ τ ώ ν , π ρ ο τ η ς α π ό ­ β α σ η ς τ η ς κ ύ ρ ια ς δ ύ ν α μ η ς . Σ τ ο ν κ ό λ π ο Μ ά σ α κ ε ρ , π α ρ ό λ ο π ο υ ε κ ε ί β ρ ισ κ ό τ α ν ο κ ύ ρ ιο ς α ιγ ια λ ό ς α π ό β α σ η ς (μ ε τ ι ς « Κ ί­ τ ρ ιν η » κ α ι « Μ π λ ε » α κ τ έ ς α π ό β α σ η ς ), δ ε ν σ χ ε δ ιά σ τ η κ ε κ ά τ ι α ­ ν ά λ ο γ ο , δ ιό τ ι θ ε ω ρ ή θ η κ ε ό τ ι ή τ α ν α ρ κ ε τ ά γ ν ω σ τ ό ς κ α ι δ ε ν απ α ιτ ε ίτ ο ε π ιπ λ έ ο ν α ν α γ ν ώ ρ ισ η . Ο ι δ υ ν ά μ ε ις α π ό β ο ρ ρ ά θ α κα τ ε υ θ ύ ν ο ν τ α ν κ α τ ά τ ω ν ια π ω ν ικ ώ ν μ ο ν ά δ ω ν σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή τ ο υ κ ό λ π ο υ Χ ο λ τ ζ . Ο ι δ υ ν ά μ ε ις π ο υ θ α α π ο β ιβ ά ζ ο ν τ α ν σ τ ις α κ τ έ ς

τ ο υ κ ό λ π ο υ Μ ά σ α κ ε ρ , α π ο τ ε λ ώ ν τ α ς τ η ν κ ύ ρ ια π ρ ο σ π ά θ ε ια τ η ς ε π ιχ ε ίρ η σ η ς , θ α κ α τ ε υ θ ύ ν ο ν τ α ν β ό ρ ε ια π ρ ο ς τ ο ν κ ό λ π ο Χ ο λ τ ζ κα ι, α φ ο ύ σ υ ν ε ν ώ ν ο ν τ α ν μ ε τ ις υ π ό λ ο ιπ ε ς , σ τη σ υ ν έ ­ χ ε ια θ α κ α τ ε υ θ ύ ν ο ν τ α ν π ρ ο ς τ ο ν κ ό λ π ο Τ σ ίτσ α κ ο φ . Ο ι Α μ ε ρ ικ α ν ο ί δ ε ν ε ίχ α ν σ τη δ ιά θ ε σ ή τ ο υ ς α κ ρ ιβ ε ίς κ α ι λ ε π τ ο μ ε ρ ε ί ς χ ά ρ τ ε ς τ η ς ν ή σ ο υ Α τ τ ο ύ . Για τ ο ν λ ό γ ο α υ τ ό ν , κ α τ ά τ η δ ιά ρ κ ε ια τ ο υ ε π ιτ ε λ ικ ο ύ σ χ ε δ ια σ μ ο ύ , η Δ ιο ίκ η σ η Α μ υ ­ ν α ς Δ ύ σ η ς κ α τ α σ κ ε ύ α σ ε έ ν α τ ρ ισ δ ιά σ τ α τ ο μ ο ν τ έ λ ο τ η ς ν ή ­ σ ο υ σ ε κ λ ίμ α κ α 1:5.000, β α σ ισ μ έ ν ο σ ε α ε ρ ο φ ω τ ο γ ρ α φ ίσ ε ις . Α υ τ έ ς , π α ρ ό λ ο π ο υ δ ε ν π α ρ ε ίχ α ν τ η ν α π α ιτ ο ύ μ ε ν η α κ ρ ίβ ε ια γ ια ν α κ α τ α σ κ ε υ α σ τ ο ύ ν π ο λ ε μ ικ ο ί τ ο π ο γ ρ α φ ικ ο ί χ ά ρ τ ε ς , ε π έ ­ τ ρ ε ψ α ν τ η ν ε ν λ ό γ ω κ α τ α σ κ ε υ ή μ ε ικ α ν ο π ο ιη τ ικ ή σ χ ε τ ικ ά α ­ κ ρ ίβ ε ια .

ΛΙΕΙΑΓΠΓΗ ΤΗΣ ΑΠΟΒΑΣΗΣ Ο ι δ υ σ μ ε ν ε ίς κ α ιρ ικ έ ς σ υ ν θ ή κ ε ς π ο υ ε π ικ ρ α τ ο ύ σ α ν σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή κ α τ ά τ η σ χ ε δ ια σ θ ε ίσ α η μ έ ρ α α π ό β α σ η ς , ε π έ β α λ α ν τ η μ ε τ ά θ ε σ ή τ η ς α ρ χ ικ ά σ τ ις 9, κ α τ ό π ιν σ τις 10 κ α ι τ ε λ ικ ά σ τις 11 Μ ά ίο υ . Η ν η ο π ο μ π ή , μ ε τ α α π ο β α τ ικ ά π λ ο ία κ α ι τ α π λ ο ία σ υ ν ο δ ε ία ς , α π ό τ η ν ή σ ο Ο υ ν α λ ά σ κ α κ ι ν ή θ η κ ε ν ό τ ια τ ω ν Α λ ε ο ύ τ ιω ν έ ω ς τ η ν ή σ ο Α μ τ σ ίτ κ α κ α ι κ α τ ό π ιν ε ισ ή λ θ ε σ τη Β ε ρ ίγ γ ε ιο θ ά λ α σ σ α , κ α τ ε υ θ υ ν ό μ ε ν η π ρ ο ς τ η ν ή σ ο Α τ τ ο ύ α π ό α ν α ­ τ ο λ ικ ά . Ο τ α ν τ η ν ύ κ τ α τ η ς 1 0 η ς π ρ ο ς 11η Μ ά ίό υ π ρ ο σ έ γ γ ισ ε τ ο ν η σ ί, δ ια χ ω ρ ίσ τ η κ ε σ ε δ ύ ο ε π ιμ έ ρ ο υ ς τ μ ή μ α τ α . Τα π λ ο ία μ ε τ ο 1/17 ΤΠ κ α ι τ ο Π Σ Τ κ α τ ε υ θ ύ ν θ η κ α ν π ρ ο ς τ η β ό ρ ε ια π λ ε υ ρ ά τ ο υ ν η σ ιο ύ ( Β ό ρ ε ια Α π ο β α τ ικ ή Δ ύ ν α μ η - Β Α Δ ), ε ν ώ τ α υ π ό λ ο ιπ α μ ε τ ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο μ έ ρ ο ς τ ω ν δ υ ν ά μ ε ω ν π ρ ο ς τ η ν ό τ ια π λ ε υ ρ ά (Ν ό τ ια Α π ο β α τ ικ ή Δ ύ ν α μ η - Ν Α Δ ). Κ α τά τ η δ ιά ρ ­ κ ε ια τ η ς ν ύ κ τ α ς , ο ι κ α ιρ ικ έ ς σ υ ν θ ή κ ε ς ή τ α ν ε υ ν ο ϊκ έ ς , ό μ ω ς σ τις 0 5 .1 5 η χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ή ο μ ίχ λ η τ ω ν Α λ ε ο ύ τ ιω ν ν ή σ ω ν ε μ ­ φ α ν ίσ τ η κ ε . Π ο λ ύ σ ύ ν τ ο μ α έ γ ιν ε α ν τ ιλ η π τ ό ό τ ι ή θ α έ π ρ ε π ε να α ν α β λ η θ ε ί γ ια ά λ λ η μ ία φ ο ρ ά η ε π ιχ ε ίρ η σ η ή η α π ό β α σ η θ α π ρ α γ μ α τ ο π ο ιε ίτ ο μ ε δ υ σ κ ο λ ία π ρ ο σ α ν α τ ο λ ισ μ ο ύ κ α ι χ ω ρ ίς υ ­ π ο σ τ ή ρ ιξ η π υ ρ ώ ν α π ό τ α α μ ε ρ ικ α ν ικ ά π ο λ ε μ ικ ά π λ ο ία κ α ι α ε ­ ρ οπ λά να.

11 ΜαΤου Η α π ό β α σ η τ ω ν τ μ η μ ά τ ω ν τ ο υ Π Σ Τ σ τ ο ν ό ρ μ ο Ο σ τιν , α π ό τ α υ π ο β ρ ύ χ ια « N a rw h a l» (S S 167) κ α ι « N a u tilu s » (S S 168) π ο υ τ α μ ε τ έ φ ε ρ α ν , π ρ α γ μ α τ ο π ο ιή θ η κ ε μ ε τ α ξ ύ 0 3 .1 0 κ α ι 05.1 0 . Ο ι α ­ ν ι χ ν ε υ τ έ ς ε ξ ή λ θ α ν σ τ η ν α κ τ ή α π ό β α σ η ς « Β α θ ύ Κ ό κ κ ιν ο » , χ ρ η σ ιμ ο π ο ιώ ν τ α ς ε λ α σ τ ι κ έ ς λ έ μ β ο υ ς , χ ω ρ ίς ν α σ υ ν α ν τ ή σ ο υ ν ια π ω ν ικ ή α ν τ ίδ ρ α σ η . Μ ε τ η ν ο λ ο κ λ ή ρ ω σ η τ η ς α π ό β α σ ή ς τ ο υ , π ρ ιν τ ο ξ η μ έ ρ ω μ α , τ ο τ ά γ μ α κ ι ν ή θ η κ ε ν ό τ ια π ρ ο ς τ ο ε σ ω τ ε ρ ι­ κ ό τ ο υ ν η σ ιο ύ , μ ε κ α τ ε ύ θ υ ν σ η κ α τ ά μ ή κ ο ς τ η ς κ ο ιλ ά δ α ς Μ π α λ ε ν τά ιν . Σ τ ις 09.00, μ ε σ η μ α ν τ ικ ή κ α θ υ σ τ έ ρ η σ η λ ό γ ω ο μ ίχ λ η ς , λ ίγ ο α ν α τ ο λ ικ ό τ ε ρ α σ τ η ν « Κ ό κ κ ιν η » α κ τ ή α π ό β α σ η ς , α π ο β ιβ ά σ τ η ­ κ ε ά λ λ ο τ μ ή μ α α ν ιχ ν ε υ τ ώ ν , ω ς π ρ ο π ο μ π ό ς τ ο υ 1/17 Τ Π , γ ια τ η ν α ν α γ ν ώ ρ ισ η κ α ι α σ φ ά λ ισ η τ η ς π ε ρ ιο χ ή ς . Π α ρ ό τ ι δ ε ν α ν τ ιμ ε ­ τώ π ισ ε ε χ θ ρ ικ ή α ν τίσ τα σ η δ ε ν κ α τ ά φ ε ρ ε ν α ε ν η μ ε ρ ώ σ ε ι τ η ν α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ α δ ύ ν α μ η λ ό γ ω π ρ ο β λ η μ ά τ ω ν α σ ύ ρ μ α τ ω ν ε π ικ ο ι­ νω νιώ ν. Ε τσ ι, η α π ό β α σ η τ ο υ 1/17 Τ Π , η ο π ο ία έ λ α β ε χ ώ ρ α σ τις 14.50, ο υ σ ια σ τικ ά π ρ α γ μ α τ ο π ο ιή θ η κ ε σ χ ε δ ό ν « σ τα τ υ φ λ ά » κ α ι χ ω ρ ίς υ π ο σ τ ή ρ ιξ η π υ ρ ώ ν (ο μ ίχ λ η , έ λ λ ε ιψ η α ν α γ ν ώ ρ ισ η ς ). Α π ό τ η ν « Κ ό κ κ ιν η » α κ τ ή α π ό β α σ η ς , τ ο 1 /17 Τ Π , α φ ο ύ π ο ­ λύ γ ρ ή γ ο ρ α α ν α δ ιο ρ γ α ν ώ θ η κ ε , κ ι ν ή θ η κ ε π ε ρ ίπ ο υ τ έ σ σ ε ρ α χ ι­ λ ιό μ ε τ ρ α ν ό τ ια π ρ ο ς τ α υ ψ ώ μ α τ α «X» π ο υ α π ο τ έ λ ε σ α ν τ ο ν α ρ χ ικ ό τ ο υ α ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ό σ κ ο π ό . Η π ρ ώ τη ε π α φ ή μ ε ια π ω ν ικ ά τ μ ή μ α τ α έ λ α β ε χ ώ ρ α σ τ ις 19.00, ό τ α ν τ α π ρ ο π ο ρ ε υ ό μ ε ν α α ­

2 ______ £

' ■ < . Μ Μ Μ Μ ί ■

' . ■■■· >.

·

■

Ρ υ μ ο υ λκ ο ύ μ εν ο π υροβόλο Μ 2 Α 1 των 105 m m σ ε θ έ σ η βολής σ την ενδοχώ ρα τη ς νήσου Α ττο ύ .

μ ε ρ ικ α ν ικ ά σ τ ο ιχ ε ία σ υ ν ά ν τ η σ α ν κ α ι έ β α λ α ν κ α τ ά ε ν ό ς ια π ω ­ ν ικ ο ύ φ υ λ α κ ίο υ . Ο ι ε π ιτ ιθ έ μ ε ν ο ι ε π ικ ρ ά τ η σ α ν , α λ λ ά δ έ χ θ η ­ κ α ν π υ ρ ά π υ ρ ο β ο λ ικ ο ύ λ ίγ ο μ ε τ ά τ η δ ια φ υ γ ή ο ρ ισ μ έ ν ω ν ε κ τ ω ν α μ υ ν ο μ έ ν ω ν υ π ό τ η ν α π ό κ ρ υ ψ η τ η ς ο μ ίχ λ η ς . Η π ρ ο ώ θ η σ η τ ω ν Α μ ε ρ ικ α ν ώ ν σ υ ν ε χ ίσ τ η κ ε μ ε π ο λ ύ α ρ γ ό ρ υ θ μ ό λ ό γ ω τ η ς π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν η ς ο ρ α τ ό τ η τ α ς κ α ι τ ο υ ά γ ν ω ­ σ τ ο υ ε δ ά φ ο υ ς . Η ο μ ίχ λ η ή τ α ν τ ό σ ο π υ κ ν ή , ώ σ τ ε α π α γ ό ρ ε υ ε κ ά θ ε π ρ ο σ π ά θ ε ια π ρ ο σ α ν α τ ο λ ισ μ ο ύ . Ο ι ε π ιτ ιθ έ μ ε ν ο ι σ τ α μ ά ­ τ η σ α ν τ η ν κ ίν η σ ή τ ο υ ς σ τ ις 2 0 .0 0 μ ε τ ο τ ε λ ε υ τ α ί ο φ ω ς , 800 μ. π ε ρ ίπ ο υ π ρ ιν λ ά β ο υ ν ε π α φ ή μ ε τ ο ν α ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ό τ ο υ ς σ κ ο ­ π ό. Α υ τ ό α π ο δ ε ίχ θ η κ ε λ ά θ ο ς , δ ιό τ ι ο ι Ιά π ω ν ε ς γ ν ω ρ ίζ ο ν τ α ς π ια γ ια τ η ν π α ρ ο υ σ ία τ ω ν Α μ ε ρ ικ α ν ώ ν κ α ι έ χ ο ν τ α ς ό λ η τ η ν ύ ­ κ τ α σ τη δ ιά θ ε σ ή τ ο υ ς , π ρ ο ώ θ η σ α ν δ υ ν ά μ ε ις κ α ι ε γ κ α τ α σ τ ά ­ θ η κ α ν α μ υ ν τ ικ ά σ τα υ ψ ώ μ α τ α «X », σ τ α ο π ο ία μ έ χ ρ ι τ ό τ ε δ ε ν υ π ή ρ χ α ν μ ό ν ιμ α ε γ κ α τ ε σ τ η μ έ ν α ια π ω ν ικ ά τ μ ή μ α τ α . Για τ η ν υ π ο σ τ ή ρ ιξ η τ η ς α π ό β α σ η ς σ τ ο ν κ ό λ π ο Μ ά σ α κ ε ρ , μ ία δ ιμ ο ιρ ία α ν ιχ ν ε υ τ ώ ν α π ο β ιβ ά σ τ η κ ε σ τ η ν α κ τ ή « Ο υ ρ ά ν ιο Τ ό ξο » , π λ η σ ίο ν τ ο υ α κ ρ ω τ η ρ ίο υ Α λ ε ξ έ ι , μ ε α π ο σ τ ο λ ή ν α ε ξ α ­ σ φ α λ ίσ ε ι τ ο α ν α τ ο λ ικ ό π λ ε υ ρ ό τ ω ν α π ο β α τ ικ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν . Η α π ό β α σ η τ η ς κ ύ ρ ια ς δ ύ ν α μ η ς ξ ε κ ίν η σ ε σ τ ις 15.30, α ν τ ί τ η ς σ χ ε δ ια σ θ ε ίσ α ς ώ ρ α ς (0 7.40) ε ξ α ι τ ία ς τ η ς ο μ ίχ λ η ς . Το 2 /1 7 Τ Π α π ο β ιβ ά σ τ η κ ε σ τ η ν « Κ ίτ ρ ιν η » α κ τ ή κ α ι τ ο 3 /1 7 ΤΠ σ τ η ν « Μ π λ ε » . Ο α π ο π ρ ο σ α ν α τ ο λ ισ μ ό ς ε ίχ ε ω ς α π ο τ έ λ ε σ μ α έ ν α κ ύ ­ μ α α π ο β α τ ικ ώ ν σ κ α φ ώ ν ν α κ α τ α λ ή ξ ε ι σ ε λ ά θ ο ς α κ τ ή . Η π υ κ ν ή ο μ ίχ λ η κ ά π ο ια σ τ ιγ μ ή α ν ά γ κ α σ ε τ ο α ν τ ιτ σ ρ π ιλ ικ ό « P ru itt» (D M 2 2 ) ν α δ ια κ ιν δ υ ν ε ύ σ ε ι τ η ν ε ίσ ο δ ό τ ο υ σ τ ο ν κ ό λ π ο , γ ια να ο δ η γ ή σ ε ι ( κ α τ ε υ θ ύ ν ε ι) τ α α π ο β α τ ικ ά σ κ ά φ η π ρ ο ς τ ι ς α κ τ έ ς β α σ ιζ ό μ ε ν ο σ το ρ α ν τ ά ρ τ ο υ . Η π λ ο ή γ η σ η α υ τ ώ ν τ ω ν σ κ α φ ώ ν ή τ α ν ιδ ια ίτ ε ρ α δ ύ σ κ ο λ η κ α ι ε π ικ ίν δ υ ν η ό χ ι μ ό ν ο λ ό γ ω τ η ς ο ­ μ ίχ λ η ς , α λ λ ά κ α ι λ ό γ ω τ ο υ μ ε γ ά λ ο υ α ρ ιθ μ ο ύ σ κ ο π έ λ ω ν κ α ι υ ­ φ ά λ ω ν . Σ ε μ ία π ε ρ ίπ τω σ η έ ν α α π ο β α τ ικ ό σ κ ά φ ο ς π ρ ο σ έ κ ρ ο υ -

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 3 9

ΥΠΟΜΝΗΜΑ

% . ^

Ακτή «Βαθύ Κόκι

Βόρεια Αττοβατικη Δύναμη

«Κόκκι· Ακρ. Γκολτσόβ

I

I Ιάπωνες

Αμερικανοί

ΤΠ: Τάγμα Πεζικού ΠΣΤ: Προσωρινό Σύνθετο Τάγμα ΛΜΧ: Λόχος Μηχανικού

Κόλπος Χολτζ

ΛΠ: Λόχος Πεζικού

Εκδοτική 20 13

ΠΟΠ: Πυροβολαρχία Ορειβατικού Πυροβολικού

Σχεδίαση χ ά ρ τη : Π αρα σκευή

Ευγενικού /ΓΝΩΜΩΝ

ίκλίβεσι

2/32 ΤΠ

Κόλπος Μάσακερ

Διμοιρία 7ου Π ΣΤ

Νότια Αποβατικη Δύναμη

Η δ ιά τα ξη των ιαπωνικών δυνάμεω ν και σ χεδ ιά γ ρ α μ μ α επ ιχειρ ήσ εω ν σ τη νήσο Α ττο ύ .

σ ε σ ε ύ φ α λ ο κ α ι β υ θ ίσ τ η κ ε , π ρ ο κ α λ ώ ν τ α ς τ ο ν π ν ιγ μ ό τ ε σ σ ά ­ ρ ω ν σ τρ α τιω τώ ν . Μ έ χ ρ ι τ ι ς 17.0 0 ο λ ο κ λ η ρ ώ θ η κ ε η α π ό β α σ η τ ο υ μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο υ μ έ ρ ο υ ς τ ω ν δ υ ν ά μ ε ω ν τ ο υ π ρ ώ τ ο υ κ λ ιμ α κ ί­ ο υ , ε κ τ ό ς τ ο υ 2 /3 2 Τ Π , τ ο ο π ο ίο δ ε ν π ρ ό λ α β ε λ ό γ ω σ κ ό τ ο υ ς κ α ι α π ο β ιβ ά σ τ η κ ε τ η ν ε π ό μ ε ν η η μ έ ρ α . Ο λ ε ς ο ι π α ρ α π ά ν ω ε ν έ ρ γ ε ι ε ς δ ε ν έ γ ιν α ν α ν τ ιλ η π τ έ ς κ α ι π ρ α γ μ α τ ο π ο ιή θ η κ α ν χ ω ρ ίς κ α μ ία ια π ω ν ικ ή α ν τ ίδ ρ α σ η . Η π ρ ώ ­ τ η ε π α φ ή μ ε τ ο υ ς α μ υ ν ο μ έ ν ο υ ς (π υ ρ ά τ υ φ ε κ ίω ν , π ο λ υ β ό λ ω ν

κ α ι ό λ μ ω ν ) ε λ ή φ θ η π ε ρ ίπ ο υ έ ν α χ ιλ ιό μ ε τ ρ ο α π ό τ η ν α κ τ ή , κ α ­ θ ώ ς τ α α μ ε ρ ικ α ν ικ ά τ μ ή μ α τ α κ ιν ο ύ ν τ ο π ρ ο ς τ ο ε σ ω τ ε ρ ικ ό τ ο υ ν η σ ιο ύ . Τα ια π ω ν ικ ά π υ ρ ά π έ τ υ χ α ν τ η ν κ α θ ή λ ω σ η τ ω ν ε ­ π ιτ ιθ έ μ ε ν ω ν μ έ χ ρ ι τ η ν ε π ό μ ε ν η η μ έ ρ α . Σ τ ις 2 3 .0 0 , η δ ιο ίκ η σ η τ η ς 7 η ς Μ Π ( υ π ο σ τ ρ ά τ η γ ο ς Μ π ρ ά ο υ ν ) α π ο β ιβ ά σ τ η κ ε σ τ η ν « Κ ίτ ρ ιν η » α κ τ ή , ό π ο υ ε γ κ α τ α σ τ ά θ η ­ κ ε ο σ τ α θ μ ό ς δ ιο ίκ η σ η ς τ η ς μ ε ρ α ρ χ ία ς . Κ α τ ά τ η δ ιά ρ κ ε ια τ η ς ν ύ κ τ α ς ο ι Α μ ε ρ ικ α ν ο ί δ ε ν π ρ α γ μ α τ ο π ο ίη σ α ν ά λ λ η ε π ιθ ε τ ικ ή

Α μ ερικα νικό νο σ ο κο μ είο ε κ σ τρ α τε ία ς . Σ ε δύο από τις μ ε γ ά λ ε ς σ κηνές λ ειτο υ ρ γ ο ύ σ α ν χ ειρ ο υ ρ γ ε ία ε κ σ τρ α τε ία ς .

Α μ ερ ικ α ν ο ί σ τρ α τιώ τες , οι οπ οίοι π ρο σ β λή θη κα ν από κ ρ υ ο π α γή μ α τα , νο σ η λεύ ο ν τα ι σ ε α υ το σ χ έδ ιο κ α τά λυ μ α , λόγω έλ λ ειψ η ς ά λλου κ α τά λλ η λο υ χώ ρου.

4 0 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ U TOPIA

Μ ε τα φ ο ρ ά τρ α υ μ α τιώ ν από α π ο β α τική ά κ α το οχημά τω ν (LCV) σε μ ετα γ ω γ ικ ό πλοίο, μ ε χρ ήσ η ειδ ικ ο ύ α νυψ ούμ ενου λίκνο υ , μ έσ α στο οποίο έ χ ε ι τ ο π ο θ ε τ η θ ε ί το φ ο ρ είο . Σ ε δ ε ύ τε ρ ο επ ίπ εδο μία α π οβ ατική ά κ α το ς προσω πικού και οχημ ά τω ν (LCVP).

π ρ ο σ π ά θ ε ια , α λ λ ά π ρ ο ώ θ η σ α ν σ τ ις α κ τ έ ς τ μ ή μ α τ α π υ ρ ο β ο λ ι­ κ ο ύ κ α θ ώ ς κ α ι σ η μ α ν τ ικ ή π ο σ ό τ η τ α π υ ρ ο μ α χ ικ ώ ν κ α ι ε φ ο ­ δίω ν. Α ρ χ ικ ά , τ α σ τ ο ιχ ε ία π υ ρ ο β ο λ ικ ο ύ κ α ι τ α κ έ ν τ ρ α δ ιε ύ ­ θ υ ν σ η ς π υ ρ ώ ν τ ά χ θ η κ α ν ε π ί τ ω ν α κ τώ ν .

12-17 Μαΐου Τ η δ ε ύ τ ε ρ η η μ έ ρ α τ η ς ε π ίθ ε σ η ς σ η μ ε ιώ θ η κ ε μ ικ ρ ή β ε λ ­ τίω σ η σ τ ις σ υ ν θ ή κ ε ς ο ρ α τ ό τ η τ α ς , ε π ιτ ρ έ π ο ν τ α ς τ η δ ιά θ ε σ η π υ ρ ώ ν υ π ο σ τ ή ρ ιξ η ς α π ό τ ο θ ω ρ η κ τ ό «Idaho» (Β Β 4 2 ) π ο υ ε ίχ ε π α ρ α μ ε ίν ε ι σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή , σ υ μ μ ε τ έ χ ο ν τ α ς σ τ ο ν θ α λ ά σ σ ιο α ­ π ο κ λ ε ισ μ ό τ η ς ν ή σ ο υ . Α κ ό μ η π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ε π ιτ ρ ά π η κ ε κ α ι η π τή σ η α ε ρ ο π λ ά ν ω ν ε γ γ ύ ς υ π ο σ τ ή ρ ιξ η ς υ π έ ρ τ η ς π ρ ο σ π ά θ ε ι­ α ς τ ο υ 1/17 Τ Π , γ ια π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν ο ό μ ω ς χ ρ ό ν ο . Τ ο τ ά γ μ α , υ π ο σ τ η ρ ιζ ό μ ε ν ο α π ό π υ ρ ο β ο λ ικ ό , ε π ιχ ε ίρ η σ ε μ ια σ ε ιρ ά ε π ιθ έ σ ε ­ ω ν γ ια ν α κ α τ α λ ά β ε ι τ α υ ψ ώ μ α τ α « X », χ ω ρ ίς ό μ ω ς ε π ιτ υ χ ία . Μ ικ ρ ά ο φ έ λ η π ο υ π έ τ υ χ ε κ α τ ά τ ι ς α π ο γ ε υ μ α τ ιν έ ς ώ ρ ε ς , απ ω λ έ σ θ η σ α ν α π ό τ ι ς ο ρ μ η τ ικ έ ς ια π ω ν ικ έ ς α ν τ ε π ιθ έ σ ε ις . Η α π ο ­ φ α σ ισ τικ ή α ν τ ίσ τ α σ η τ ω ν α μ υ ν ο μ έ ν ω ν δ ε ν ε π έ τ ρ ε ψ ε σ τ ο υ ς ε π ιτ ιθ έ μ ε ν ο υ ς ν α κ α τ α λ ά β ο υ ν τ η ν τ ο π ο θ ε σ ία π α ρ ά μ ό ν ο μ ε ­ τ ά τ η ν π α ρ έ λ ε υ σ η τ ρ ιώ ν η μ ε ρ ώ ν . Ο τ α ν α υ τ ό ε π ιτ ε ύ χ θ η κ ε , τ ο 1/17 ΤΠ ή τ α ν π λ έ ο ν ε ξ α ν τ λ η μ έ ν ο , ό χ ι μ ό ν ο α π ό τ ο ν σ υ ν ε χ ή α ­ γ ώ ν α , α λ λ ά κ α ι α π ό τ ις α ν τ ί ξ ο ε ς κ α ιρ ικ έ ς σ υ ν θ ή κ ε ς κ α ι τ ο υ ­ π ε ρ β ο λ ικ ό ψ ύ χ ο ς , α ν α γ κ ά ζ ο ν τ α ς τ ο ν δ ιο ικ η τ ή τ ο υ ν α α ι τ η θ ε ί ε ν ισ χ ύ σ ε ις . Κ α τ ά τ ο ίδ ιο χ ρ ο ν ικ ό δ ιά σ τ η μ α , τ μ ή μ α τ α τ ο υ Π ΣΤ, μ ε τ ά α π ό μ ια ιδ ια ίτ ε ρ α ε π ίπ ο ν η κ ίν η σ η , π ρ ο σ έ γ γ ισ α ν τ ο ν β ό ­ ρ ε ιο μ υ χ ό τ ο υ κ ό λ π ο υ Χ ο λ τ ζ , α π ό δ υ τ ικ ή κ α τ ε ύ θ υ ν σ η . Σ τ ο ν ν ό τ ο , τ ο 17ο Σ Π σ υ ν έ χ ισ ε τ η ν π ρ ο σ π ά θ ε ιά τ ο υ , μ ε τ α 2 /17 κ α ι 3 /1 7 Τ Π σ ε π ρ ώ το κ λ ιμ ά κ ιο κ α ι τ ο 2 /3 2 Τ Π - π ο υ σ το μ ε ­ τ α ξ ύ ε ίχ ε α π ο β ιβ α σ τ ε ί σ τ η ν α κ τ ή - ω ς α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ α δ ύ ν α μ η κ α ι α ν τ ικ ε ιμ ε ν ικ ό σ κ ο π ό τ ο π έ ρ α σ μ α Γ ια ρ μ ίν. Η ισ χ υ ρ ή α ν τ ί­ σ τα σ η τ ω ν Ια π ώ ν ω ν δ ε ν ε π έ τ ρ ε ψ ε σ τ ο υ ς Α μ ε ρ ικ α ν ο ύ ς τ ίπ ο τ α π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο α π ό τ ο ν α λ ά β ο υ ν μ ό ν ο ε π α φ ή μ ε τ η ν π ε ρ ιο χ ή τ ο υ π ε ρ ά σ μ α τ ο ς , κ α τ ά τ ι ς α π ο γ ε υ μ α τ ιν έ ς ώ ρ ε ς . Τα π υ ρ ά τ ω ν α μ υ ν ο μ έ ν ω ν κ α ι ο ι φ υ σ ικ ώ ς ο χ υ ρ έ ς υ π ε ρ κ ε ί μ ε ν ε ς θ έ σ ε ι ς τ ο υ ς α ν ά γ κ α σ α ν τ ο υ ς ε π ιτ ιθ έ μ ε ν ο υ ς ν α τ α χ θ ο ύ ν α μ υ ν τ ικ ά . Ε τσ ι δ ια μ ο ρ φ ώ θ η κ ε μ ια κ α τ ά σ τ α σ η π ο υ π α ρ έ μ ε ιν ε σ τά σ ιμ η γ ια τ ι ς ε π ό μ ε ν ε ς π έ ν τ ε η μ έ ρ ε ς (έ ω ς τ ι ς 17 Μ α ΐο υ ), κ α θ ώ ς κ ά ­ θ ε ε π ιθ ε τ ι κ ή π ρ ο σ π ά θ ε ια α π ο κ ρ ο ύ σ τ η κ ε α π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ ά , π ρ ο κ α λ ώ ν τ α ς σ η μ α ν τ ικ έ ς α π ώ λ ε ιε ς . Η ο μ ίχ λ η , α ρ ω γ ό ς τ ω ν Α μ ε ρ ικ α ν ώ ν κ α τ ά τ η φ ά σ η τ ω ν α π ο β ά σ ε ω ν - π α ρ ά τ α π ρ ο β λ ή ­ μ α τ α α π ο π ρ ο σ α ν α τ ο λ ισ μ ο ύ π ο υ ε ίχ ε δ η μ ιο υ ρ γ ή σ ε ι- , τ ώ ρ α έ ­ δ ιν ε τ ο π λ ε ο ν έ κ τ η μ α σ τ ο υ ς Ιά π ω ν ε ς . Α υ τ ο ί, μ ε τ ά τ η ν α ρ χ ικ ή τ ο υ ς α δ ρ ά ν ε ια , γ ν ω ρ ίζ ο ν τ α ς κ α λ ύ τ ε ρ α τ ο έ δ α φ ο ς τ ο υ ν η σ ι­ ο ύ , ή τ α ν σ ε θ έ σ η ν α α ν τ ιμ ε τ ω π ίσ ο υ ν ο ρ θ ά κ ά θ ε ε π ιθ ε τ ι κ ή π ρ ο σ π ά θ ε ια . Ο τ α ν σι Α μ ε ρ ικ α ν ο ί ε ν τ ό π ιζ α ν κ α ι έ β α λ λ α ν κ α τ ά μ ια ς ια π ω ν ικ ή ς θ έ σ η ς , ο ι α μ υ ν ό μ ε ν ο ι μ ε τ α κ ι ν ο ύ ν τ ο α π ό α υ ­ τ ή ν , α π ο κ ρ υ π τ ό μ ε ν ο ι μ έ σ α σ τ η ν ο μ ίχ λ η , κ α ι ε λ ά μ β α ν α ν μ ια ν έ α θ έ σ η τ ο ίδ ιο π λ ε ο ν ε κ τ ικ ή , σ υ ν ε χ ίζ ο ν τ α ς τ η ν α π ο τ ε λ ε ­ σ μ α τ ικ ή τ ο υ ς ά μ υ ν α . Μ ά λ ισ τ α σ τ ις 12 Μ α ΐο υ , κ α τ ά τ η δ ιά ρ ­ κ ε ια μ ια ς α ν α γ ν ώ ρ ισ η ς , σ κ ο τ ώ θ η κ ε ο δ ιο ικ η τ ή ς τ ο υ 1 7 ο υ ΣΠ , σ υ ν τα γ μ α τά ρ χ η ς Ε ν το υ α ρ ν τ Ε ρλ. Μ ε τ η ν κ α τ ά σ τα σ η α μ ε τ ά β λ η τ η κ α ι σ τα δ ύ ο μ έ τω π α , ο υ ­ π ο σ τ ρ ά τ η γ ο ς Μ π ρ ά ο υ ν ε κ τ ί μ η σ ε ό τ ι έ π ρ ε π ε ν α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή ­ σ ε ι τ ι ς ε φ ε δ ρ ι κ έ ς δ υ ν ά μ ε ις π ο υ δ ι έ θ ε τ ε . Ο μ ω ς τ α ε φ ε δ ρ ικ ά τ ά γ μ α τ α δ ε ν ε ίχ α ν σ το μ ε τ α ξ ύ α π ο β ιβ α σ τ ε ί σ τ ο ν η σ ί. Π ρ ο ­ β λ ή μ α τ α ε π ικ ο ιν ω ν ιώ ν δ ε ν ε ίχ α ν ε π ιτ ρ έ ψ ε ι τ η ν ε ν η μ έ ρ ω σ η

Η μ ε τα φ ο ρ ά πυρομαχικώ ν, υλικώ ν και εφ ο δίω ν έω ς τα πρώτα κλιμ ά κια μ ά χ η ς π ρ α γ μ α το π ο ιείτο μ ε α π ο β α τικ ές α κ ά το υ ς και σ τη σ υ νέχεια μ ε τα χ έρ ια , λό γω έλ λ ειψ η ς λιμα νιού και μ ετα φ ο ρ ικ ώ ν μέσω ν, α ντίσ το ιχ α .

Α μ ερ ικ α νικ ο ί σ τρ α τιώ τε ς σ ε δεσ π όζουσα θ έ σ η σ το π έρασμα που ο δ η γ ε ί σ τη ν π εριοχή το υ κόλπ ου Χ ο λ τζ.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 141

Η α π ο τ ε λ ε σ μ α τ ι κ ό τ η τ α τ ω ν Ια π ώ ν ω ν ο φ ε ιλ ό τ α ν σ το ό τ ι ε ί ­ χ α ν ε γ κ α τ α σ τ ή σ ε ι τ ι ς δ υ ν ά μ ε ις τ ο υ ς σ ε ο ρ θ ά π ρ ο ε π ιλ ε γ μ έ ν ε ς κ α ι π ρ ο π α ρ α σ κ ε υ α σ μ έ ν ε ς κ ύ ρ ιε ς θ έ σ ε ι ς ά μ υ ν α ς , ο ι ο π ο ί­ ε ς ε π ικ ο ιν ω ν ο ύ σ α ν μ έ σ ω ο ρ υ γ μ ά τ ω ν μ ε α ρ ιθ μ ό ε ν α λ λ α κ τ ι­ κ ώ ν κ α ι σ υ μ π λ η ρ ω μ α τ ικ ώ ν θ έ σ ε ω ν . Ο λ ε ς α υ τ έ ς ή τ α ν υ π ε ρ ­ κ ε ί μ ε ν ε ς ω ς π ρ ο ς τ ι ς θ έ σ ε ι ς τ ω ν α ν τ ιπ ά λ ω ν τ ο υ ς κ α ι δ ι έ θ ε ­ τ α ν ε υ ρ έ α π ε δ ία β ο λ ή ς . Η μ ε τ α κ ίν η σ η τ ω ν Ια π ώ ν ω ν σ τ ρ α τ ιω ­ τ ώ ν α π ό τ η μ ία θ έ σ η σ τ η ν ά λ λ η τ ο υ ς ε π έ τ ρ ε π ε ν α σ υ ν ε χ ίζ ο υ ν τ η ν α π ο σ το λ ή τ ο υ ς τ ο ίδ ιο α π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ ά , χ ω ρ ίς ν α ε κ τ ί θ ε ­ ν τ α ι σ ο β α ρ ά σ τα π υ ρ ά τ ω ν ε π ιτ ιθ έ μ ε ν ω ν . Ε π ιπ λ έ ο ν , η ε υ σ τ ο ­ Θ έση βο λ ή ς ιαπω νικού χ ία τ ω ν υ π ε ρ κ ε ίμ ε ν ω ν π υ ρ ώ ν τ ο υ ς ε π η ρ ε α ζ ό τ α ν λ ιγ ό τ ε ρ ο π υροβόλου. Δ ε ξιά α π ό τ η ν π υ κ ν ή ο μ ίχ λ η , σ ε σ χ έ σ η μ ε τ η ν π α ρ α τ ή ρ η σ η κ α ι τ α δ ια κ ρ ίν ετα ι η είσ ο δ ο ς π υ ρ ά τ ω ν Α μ ε ρ ικ α ν ώ ν , α π ό χ α μ η λ ό τ ε ρ ο κ α ι ά γ ν ω σ τ ο έ δ α φ ο ς . τη ς σ ή ρ α γ γ α ς μ ε τη ν Για τ ο υ ς ε π ιτ ιθ έ μ ε ν ο υ ς η μ ε τ α φ ο ρ ά π υ ρ ο μ α χ ικ ώ ν κ α ι ε φ ο ­ οποία επ ικοινω νούσε δ ίω ν α π ό τ ι ς α κ τ έ ς π ρ α γ μ α τ ο π ο ιε ίτ ο μ ε τ α χ έ ρ ια , κ α θ ώ ς δ ε ν υ ­ μ ε τη θ έ σ η βολής ά λλου π υροβ όλου και π ή ρ χ α ν δ ρ ό μ ο ι, α λ λ ά ο ύ τ ε κ α τ ά λ λ η λ ο έ δ α φ ο ς γ ια ο χ ή μ α τ α . Το μ ε τα υπ όγεια γ ε γ ο ν ό ς α υ τ ό α π α σ χ ό λ η σ ε μ ε γ ά λ ο α ρ ιθ μ ό σ τ ρ α τιω τώ ν , μ ε ιώ ­ κ α τα λ ύ μ α τα το υ ν ο ν τ α ς τ η μ α χ η τ ικ ή ισ χύ τ ω ν ε μ π ρ ό ς κ λ ιμ α κ ίω ν , π ρ ο κ ά λ ε σ ε προσωπικού. σ η μ α ν τ ικ ή κ α θ υ σ τ έ ρ η σ η κ α ι ε ξ ο υ θ έ ν ω σ ε τ α α μ ε ρ ικ α ν ικ ά σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ α . Κ α τά τ η φ ά σ η τ ο υ σ χ ε δ ια σ μ ο ύ τ η ς ε π ιχ ε ίρ η σ η ς , Α μ ερικα νική φ ο ρ τη γ ίδ α τ ο ιδ ια ίτ ε ρ ο α υ τ ό π ρ ό β λ η μ α ε ίχ ε ε π ισ η μ α ν θ ε ί α π ό τ ο ν σ ύ ν δ ε ­ σε α κ τή το υ κόλπου σ μ ο τ η ς Δ ιο ίκ η σ η ς Α μ υ ν α ς Α λ ά σ κ α ς , σ υ ν τ α γ μ α τ ά ρ χ η Ο υ ίλ ια μ Μ ά σ α κερ , Α λ ε ξ ά ν τ ε ρ . Ε χ ο ν τ α ς τ η ν ε μ π ε ιρ ία τ η ς π ο λ υ ε τ ο ύ ς υ π η ρ έ τ η σ η ς μ ε τα φ έ ρ ο ν τα ς γερανό και ά λλα μ η χα νή μ α τα , σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή τ ω ν Α λ ε ο ύ τ ιω ν , ο Α λ ε ξ ά ν τ ε ρ ε ίχ ε π ο λ ύ χ α ρ α κ τ η ­ για τη ν εκ φ ό ρ τω σ η των ρ ισ τ ικ ά π ρ ο τ ε ίν ε ι γ ια κ ά θ ε μ ά χ ιμ ο σ τ ρ α τ ιώ τ η ν α υ π ο λ ο γ ισ τ ο ύ ν οποίων κ α τα σ κ ευ ά σ τη κ ε δ ύ ο ά λ λ ο ι ε π ιπ λ έ ο ν γ ια τ ο ν α ν ε φ ο δ ια σ μ ό τ ο υ . Δ υ σ τυ χ ώ ς γ ια χω μ ά τινο ς α να β α θ μ ό ς . τ ο υ ς Α μ ε ρ ικ α ν ο ύ ς , η π ρ ό τ α σ ή τ ο υ δ ε ν ε λ ή φ θ η σ ο β α ρ ά υ π ό ψ η Δ ε ξ ιά δ ια κ ρ ίν ετα ι ο ερ π υ σ τρ ιο φ ό ρ ο ς α π ό τ α σ χ ε δ ια σ τικ ά ε π ιτ ε λ ε ία . ελ κ υ σ τή ρ α ς M 2. Τ α υ τ ό χ ρ ο ν α μ ε τ α π α ρ α π ά ν ω , ο ι ε π ιτ ιθ έ μ ε ν ο ι έ π ρ ε π ε ν α α ­ ν τ ιμ ε τ ω π ίσ ο υ ν κ α ι έ ν α ν ε π ιπ λ έ ο ν α ρ ν η τ ικ ό π α ρ ά γ ο ν τ α : τ ο σ χ ε δ ό ν α ρ κ τ ικ ό κ ρ ύ ο τ ω ν Α λ ε ο ύ τ ιω ν ν ή σ ω ν. Ο ι α π ώ λ ε ιε ς υ ­ τ ο υ υ π ο ν α υ ά ρ χ ο υ Ρ ό κ γ ο υ ε λ γ ια τ η ν ε ξ έ λ ι ξ η τ ω ν ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ­ γ ε ία ς μ η μ ά χ η ς ε ξ α ι τ ία ς τ ω ν κ α ιρ ικ ώ ν σ υ ν θ η κ ώ ν α υ ξ ή θ η κ α ν ω ν κ α ι λ ό γ ω τ η ς ά γ ν ο ια ς α υ τ ή ς τ α 1/32 κ α ι 3/32 ΤΠ π α ρ έ μ ε ν α ν δ ρ α μ α τ ικ ά , α π ο δ ε ικ ν ύ ο ν τ α ς τ ο ν ε λ λ ιπ ή ε ιδ ικ ό ρ ο υ χ ισ μ ό κα ι « ε ν π λω » σ τα μ ε τ α γ ω γ ικ ά π ο υ τ α μ ε τ έ φ ε ρ α ν . Ο Ρ ό κ γ ο υ ε λ σ υ ­ ε ξ ο π λ ισ μ ό τ ω ν Α μ ε ρ ικ α ν ώ ν κ α ι μ ε ιώ ν ο ν τ α ς α κ ό μ η π ε ρ ισ σ ό τ ε ­ ν ε ιδ η τ ο π ο ίη σ ε ό τ ι τ α ε ν λ ό γ ω τ ά γ μ α τ α δ ε ν β ρ ίσ κ ο ν τ α ν σ τ ις α ­ ρ ο τ η μ α χ η τ ικ ή τ ο υ ς ισ χύ . Το Π Σ Τ , ό τ α ν σ υ ν ε ν ώ θ η κ ε μ ε τ ο κ τ έ ς , ό π ω ς π ρ ο έ β λ ε π ε τ ο σ χ έ δ ιο α π ό β α σ η ς , τ η ν ε π ό μ ε ν η η ­ 1/17 ΤΠ σ τ ις 15 Μ ά ίο υ , ε ίχ ε α π ο λ έ σ ε ι τ ο 5 0 % σ χ ε δ ό ν τ η ς δ ύ ­ μ έ ρ α , ό τ α ν δ έ χ θ η κ ε τ ο α ίτ η μ α τ ο υ Μ π ρ ά ο υ ν . Α μ έ σ ω ς δ ι έ τ α ξ ε ν α μ ή ς τ ο υ ε ξ α ι τ ία ς κ ρ υ ο π α γ η μ ά τ ω ν . α ν ά λ ο γ α κ α ι έ τ σ ι τ ο μ ε τ α γ ω γ ικ ό «G rant« (Α Ρ 2 9 ) π ρ ο σ έ γ γ ισ ε Η π α ρ α μ έ ν ο υ σ α ε π ί η μ έ ρ ε ς σ τ α σ ιμ ό τ η τ α σ τ ο ν ό τ ιο μ έ τ ω ­ τ η ν α κ τ ή σ τ ο ν κ ό λ π ο Μ ά σ α κ ε ρ κ α ι α π ο β ίβ α σ ε τ ο 1/32 ΤΠ π ο κ α ι η π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν η ε π ιτ υ χ ία σ το β ό ρ ε ιο , ο δ ή γ η σ ε τ ο ν δ ι­ π ρ ο ς ε ν ίσ χ υ σ η τ η ς Ν Α Δ . Σ τ ο ν β ο ρ ρ ά , ό τ α ν τ ο μ ε τ α γ ω γ ικ ό ο ικ η τ ή τ η ς μ ε ρ α ρ χ ία ς ν α α ι τ η θ ε ί ν έ ε ς ε ν ισ χ ύ σ ε ις κ α ι τ η ν ε ­ «C hirikof» (A P ) π ρ ο σ έ γ γ ισ ε τ η ν α κ τ ή , δ έ χ θ η κ ε σ φ ο δ ρ ά - ά μ ε ­ μ π λ ο κ ή σ τ ο ν α γ ώ ν α τ ο υ 4 ο υ Σ Π τ η ς Δ ιο ίκ η σ η ς Α μ υ ν α ς Α λ ά ­ σα κ α ι έ μ μ ε σ α - ια π ω ν ικ ά π υ ρ ά α π ό τ η ν π ε ρ ιο χ ή τ ο υ κ ό λ π ο υ σ κ α ς , τ ο ο π ο ίο β ρ ισ κ ό τ α ν σ τη ν ή σ ο Α ν τ ά κ . Τ ο α ίτ η μ ά τ ο υ ό ­ Τ σ ίτσ α κ ο φ κ α ι δ ε ν κ α τ ά φ ε ρ ε ν α α π ο β ιβ ά σ ε ι τ ο 3 /3 2 Τ Π . Τ ε λ ι­ μ ω ς , σ ε π ρ ώ τ ο χ ρ ό ν ο , α π ο ρ ρ ίφ θ η κ ε α π ό τ ο ν υ π ο ν α ύ α ρ χ ο κά , η π ρ ο σ π ά θ ε ια ε π α ν α λ ή φ θ η κ ε μ ε τ η ν υ π ο σ τ ή ρ ιξ η ν α υ τ ι­ Ρ όκγουελ. κ ώ ν κ α ι α ε ρ ο π ο ρ ικ ώ ν π υ ρ ώ ν , ε ν ώ η α π ο β ίβ α σ η τ ο υ τ ά γ μ α τ ο ς Π α ρ ά τ η δ υ σ μ ε ν ή γ ια τ ο υ ς Α μ ε ρ ικ α ν ο ύ ς ε ξ έ λ ι ξ η τ ο υ α γ ώ ­ π ρ ο ς ε ν ίσ χ υ σ η τ η ς Β Α Δ ε π ιτ ε ύ χ θ η κ ε . να , ο σ υ ν τ α γ μ α τ ά ρ χ η ς Γ ια σ ο ύ γ ιο Γ ια μ α σ ά κ ι α π ο φ ά σ ισ ε τ η σ ύ ­ Μ ε τ ι ς ν έ ε ς δ υ ν ά μ ε ις ε π ί τ η ς ν ή σ ο υ ο ι ε π ιθ έ σ ε ις σ υ ν ε χ ί­ μ π τ υ ξ η τ ω ν τ μ η μ ά τ ω ν τ ο υ α π ό τ ο π έ ρ α σ μ α Γ ια ρ μ ίν , φ ο β ο ύ ­ σ τη κ α ν . Το 17ο Σ Π , π α ρ ά τ ι ς σ υ ν ε χ ε ίς π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς π ο υ κ α τ έ ­ μ ε ν ο ς μ ή π ω ς ε γ κ λ ω β ισ τ ο ύ ν μ ε τ α ξ ύ τ ω ν δ ύ ο μ ετώ π ω ν . Ε τσ ι, β α λ ε γ ια ν α κ α τ α λ ά β ε ι τ ο π έ ρ α σ μ α Γ ια ρ μ ίν , δ ε ν κ α τ ό ρ θ ω σ ε π α ρ ό τ ι μ έ χ ρ ι ε κ ε ί ν η τ η ν ώ ρ α ο ι α π ώ λ ε ιέ ς τ ο υ ς δ ε ν ή τ α ν σ η ­ τ ίπ ο τ α ο υ σ ια σ τικ ό , α φ ο ύ κ ά θ ε ε π ίθ ε σ ή τ ο υ α ν α χ α ιτ ίσ τ η κ ε . μ α ν τ ικ έ ς , ο ι α μ υ ν ό μ ε ν ε ς δ υ ν ά μ ε ις σ υ μ π τ ύ χ θ η κ α ν σ τ η ν π ε ­ Α ρ χ ικ ά , α ν ά λ ο γ η ή τ α ν η ε ξ έ λ ι ξ η κ α ι σ τ ο β ό ρ ε ιο μ έ τ ω π ο , ό π ο υ ρ ιο χ ή τ ο υ κ ό λ π ο υ Τ σ ίτσ α κ ο φ . Η ε ν έ ρ γ ε ια τ ω ν Ια π ώ ν ω ν ε κ τ ε κ α μ ία α μ ε ρ ικ α ν ικ ή π ρ ο σ π ά θ ε ια δ ε ν ε υ ο δ ώ θ η κ ε , τ ό σ ο α π ό τ α λ έ σ τ η κ ε α ρ ισ τ ο τ ε χ ν ικ ά μ ε α π ό λ υ τ η β ό ρ ε ια (1 /17 Τ Π ) ό σ ο κ α ι α π ό τ α δ υ ­ ε π ιτ υ χ ία , χ ω ρ ίς ν α γ ίν ε ι α ν τ ιλ η π τ ή τ ικ ά (Π Σ Τ ). Τα α μ ε ρ ικ α ν ικ ά σ τ ρ α τ ε ύ ­ ' ns * ι , > \ \ . ·*"·*. — ^ ^ - __ __ _Μa α π ό τ ο υ ς Α μ ε ρ ικ α ν ο ύ ς έ ω ς τ η ν ύ κ τ α μ α τ α σ η μ ε ίω σ α ν μ ικ ρ έ ς μ ό ν ο ε π ιτ υ ­ τ η ς 1 6 η ς π ρ ο ς 17η Μ ά ίο υ . χ ίε ς σ τα υ ψ ώ μ α τ α «X». Τ ε λ ικ ά , σ τ ις 15 Μ ά ίό υ , μ ε τ ά α π ό σ η μ α ν τ ικ έ ς α ­ π ώ λ ε ιε ς , τ α υ ψ ώ μ α τ α κ α τ α λ ή φ θ η ­ Υπ αίθριος σ τα θ μ ό ς α νεφ ο δ ια σ μ ο ύ κ α ν κ α ι ο ι δ ύ ο β ό ρ ε ιε ς κ α τ ε υ θ ύ ν ­ καυσίμω ν, ο οπ οίος δ η μ ιο υ ρ γ ή θ η κ ε για τη ν τρ ο φ ο δ ο σ ία των μ η χα νημ ά τω ν που σ ε ις σ υ ν ε ν ώ θ η κ α ν , ε ν ώ τ α ια π ω ν ικ ά χρ η σ ιμ ο π ο ιή θ η κ α ν σ τα δ ιά φ ορ α τ μ ή μ α τ α σ υ μ π τ ύ χ θ η κ α ν ν ο τ ιο α ν α ­ κ α τα σ κ ευ α σ τικ ά έ ρ γ α τα οποία τ ο λ ικ ά , σ ε ν έ ε ς θ έ σ ε ι ς σ τ η ν κ ο ρ υ π ρ α γ μ α το π ο ιή θ η κ α ν μ ε τ ά τη ν φ ογραμμή Μ ούρ. κ α τά λη ψ η τη ς νήσου Α ττο ύ . Το α ντιτο ρ π ιλ ικ ό «Pruitt» (D M 22) ε κ μ ε τα λ λ ε υ ό μ ε ν ο τις δ υ ν α τό τη τε ς του ρ α ν τά ρ το υ , ο δ η γ ε ί τις -μ η δ υ ν ά μ εν ες να π ροσ α να τολισ τούν λόγω ο μ ίχ λ η ς α π ο β α τικ ές α κ ά το υ ς προς τη ν α κ τή απ όβασης.

42

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ U TOPIA

.V

Το μ ονα δικό -ο μ ώ ν υ μ ο -χ ω ρ ιό τη ς νήσου Α ττο ύ , τη ν επ οχή τη ς κ α τά λη ψ η ς τη ς νήσου από το υ ς Ιάπ ω νες, α π ο τε λ ε ίτο από λ ίγα σπ ίτια σ το ν κόλπο Τσίτσακοψ.

Κ α τά τη δ ιά ρ κ εια το υ επ ιτελ ικ ο ύ σ χεδιασ μ ού τη ς επ ιχείρ ησ ης «L andcrab», κ α τα σ κ ευ ά σ τη κ ε ένα ομοίω μα τη ς νήσου Α ττο ύ σε κ λίμ α κα 1/5.000, βα σ ισμένο σ ε α ερ σ φ ω το γ ρ α ψ ίσ εις τη ς .

Σ τ ο μ ε τ α ξ ύ , η σ υ ν ε χ ιζ ό μ ε ν η α π ό ρ ρ ιψ η τ ο υ α ι τ ή μ α τ ο ς τ ο υ γ ια ε ν ισ χ ύ σ ε ις α ν ά γ κ α σ ε τ ο ν υ π ο σ τ ρ ά τ η γ ο Μ π ρ ά ο υ ν ν α μ ε τ α β ε ί, κ α τ ά τ ι ς α π ο γ ε υ μ α τ ιν έ ς ώ ρ ε ς τ η ς 1 5 η ς Μ α ΐο υ , σ τ ο θ ω ρ η κ τ ό « P e n n sylva n ia » (Β Β 3 8 ) γ ια ν α σ υ ν α ν τ ή σ ε ι π ρ ο σ ω π ικ ά τ ο ν Ρ ό κ γ ο υ ε λ κ α ι ν α τ ο ν μ ε τ α π ε ίσ ε ι. Τ ε λ ικ ά , τ ο α ίτ η μ α π ρ ο ω θ ή θ η κ ε σ τ ο ν υ π ο ν α ύ α ρ χ ο Κ ιν κ έ η ν τ . Ε π ιπ λ έ ο ν , ο δ ιο ικ η τ ή ς τ η ς 7 η ς Μ Π α ι τ ή θ η κ ε ε π ίμ ο ν α π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς δ υ ν ά μ ε ις κ α ι υ ­ λ ικ ά μ η χ α ν ικ ο ύ γ ια τ η ν υ π ο σ τ ή ρ ιξ η τ ο υ α γ ώ ν α ( δ ιε υ θ έ τ η σ η α ­ κ τώ ν , δ ιά ν ο ιξ η δ ρ ο μ ο λ ο γ ίω ν , κ.ά .) Το α ίτ η μ α τ ο υ Μ π ρ ά ο υ ν π α ρ ε ρ μ η ν ε ύ θ η κ ε α π ό τ ο ν Κ ιν κ έ η ν τ , ο ο π ο ίο ς - σ ε σ υ ν δ υ α σ μ ό μ ε τ η ν π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν η ε ν η μ έ ρ ω ­ σή τ ο υ γ ια τ η ν ε ξ έ λ ι ξ η τ ο υ α γ ώ ν α - ε κ τ ί μ η σ ε ό τ ι ο δ ιο ικ η τ ή ς τ η ς 7 η ς Μ Π ε π ιζ η τ ο ύ σ ε τ α ε π ιπ λ έ ο ν μ έ σ α μ η χ α ν ικ ο ύ γ ια ν α ε ­ γ κ α τ α σ τ α θ ε ί α μ υ ν τ ικ ά , σ τ α μ α τ ώ ν τ α ς τ ο ν ε π ιθ ε τ ι κ ό α γ ώ ν α . Α φ ο ύ τ ο σ υ ζ ή τ η σ ε κ α ι μ ε τ ο υ ς Ν τ ε Β ιτ κ α ι Μ π ά κ ν ε ρ , α π ο φ ά ­ σ ισ ε τ η ν α ν τ ικ α τ ά σ τ α σ ή τ ο υ Μ π ρ ά ο υ ν κ α ι σ τη θ έ σ η τ ο υ δ ιο ι­ κ η τ ή τ η ς 7 η ς Μ Π τ ο π ο θ έ τ η σ ε τ ο ν υ π ο σ τ ρ ά τ η γ ο (τ ώ ρ α π ια) Λ ά ν τ ρ ο υ μ . Ε ξι ώ ρ ε ς μ ε τ ά , ό τ α ν ε ν η μ ε ρ ώ θ η κ ε ο Ρ ό κ γ ο υ ε λ γ ια τ η ν α ν τ ικ α τ ά σ τ α σ η τ ο υ Μ π ρ ά ο υ ν , ζ ή τ η σ ε α π ό τ ο ν Κ ιν κ έ η ν τ ν α α ν α σ τ ε ίλ ε ι τ η ν α π ό φ α σ ή τ ο υ , τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν γ ια λ ίγ ο , μ έ χ ρ ι α π ε σ τ α λ μ έ ν ο ς τ ο υ σ τη ν ή σ ο ν α ε κ τ ι μ ή σ ε ι ε π ιτ ό π ο υ τ η ν κ α τ ά ­ σ τα σ η κ α ι ν α ε ξ α χ θ ο ύ ν π ιο ο ρ θ ά σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α . Π α ρ ό λ α α υ ­ τ ά , η ε ισ ή γ η σ ή τ ο υ δ ε ν ε ισ α κ ο ύ σ τ η κ ε .

Π ρ ιν τ ο τ ε λ ε υ τ α ί ο φ ω ς τ η ς 1 6 η ς Μ α ΐο υ (D +5), ο Λ ά ν τ ρ ο υ μ π α ρ ο υ σ ιά σ τ η κ ε σ τ ο ν Ρ ό κ γ ο υ ε λ κ α ι τ έ θ η κ ε υ π ό τ ι ς δ ια τ α γ έ ς τ ο υ . Μ ε τ ά α π ό μ ια σ ύ ν τ ο μ η κ α ι τ υ π ικ ή ε ν η μ έ ρ ω σ η α π ό τ ο ν Μ π ρ ά ο υ ν μ ε τ έ β η σ τη ν ή σ ο Α τ τ ο ύ κ α ι α ν έ λ α β ε τ η δ ιο ίκ η σ η τ ω ν α μ ε ρ ικ α ν ικ ώ ν χ ε ρ σ α ίω ν δ υ ν ά μ ε ω ν . Κ α τά τ ο ίδ ιο χ ρ ο ν ικ ό δ ιά σ τ η μ α , ο Μ π ρ ά ο υ ν μ ε τ έ β η σ τη ν ή σ ο Κ ό ν τ ια κ κα ι σ τη σ υ ­ ν έ χ ε ια α π ο χ ώ ρ η σ ε α π ό τ ο θ έ α τ ρ ο ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν Α λ ε ο ύ τ ιω ν Α λ ά σ κ α ς . Μ ε τ α τ έ θ η κ ε σ το Ε υ ρ ω π α ϊκ ό Θ έ α τ ρ ο Ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν α ν α λ α μ β ά ν ο ν τ α ς τ η δ ιο ίκ η σ η τ η ς 5 η ς Μ Π . Μ ε τ ά τ η λ ή ξ η τ ο υ π ο λ έ μ ο υ δ ιο ίκ η σ ε τ η ν 6 η Μ Π σ τ η ν Κ ο ρ έ α κ α ι ε π έ σ τ ρ ε ψ ε σ τις Η Π Α τ ο 1947.

17-30 Μαΐου Σ τ ις 17 Μ α ΐο υ , σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή τ ο υ π ε ρ ά σ μ α τ ο ς Γ ια ρ μ ίν , ε π ι­ τ ε ύ χ θ η κ ε η σ υ ν έ ν ω σ η τ ω ν δ ύ ο ε π ιθ ε τ ικ ώ ν κ α τ ε υ θ ύ ν σ ε ω ν (μ ε τ ώ π ω ν ). Τ η ν ε π ό μ ε ν η η μ έ ρ α , ο ι α μ ε ρ ικ α ν ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις ε ν ισ χ υ μ έ ν ε ς μ ε τ ο 1/4 Τ Π , τ ο ο π ο ίο μ ό λ ις ε ίχ ε μ ε τ α φ ε ρ θ ε ί σ το ν η σ ί, ε π ιτ έ θ η κ α ν κ α τ ά τ ω ν τ μ η μ ά τ ω ν τ ο υ υ π ο λ ο χ α γ ο ύ Χ ό ν α σ το π έ ρ α σ μ α Γ κ λ ίβ ε σ ι, μ ε π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν η ε π ιτ υ χ ία . Ο ι α μ υ ν ό ­ μ ε ν ο ι α γ ω ν ίζ ο ν τ α ν η ρ ω ικ ά , ε κ μ ε τ α λ λ ε υ ό μ ε ν ο ι δ ε ξ ι ο τ ε χ ν ικ ά τ α π λ ε ο ν ε κ τ ή μ α τ α π ο υ τ ο υ ς π α ρ ε ίχ ε τ ο έ δ α φ ο ς . Σ ε π ο λ λ έ ς π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ις μ ά χ ο ν τ α ν μ έ σ α α π ό σ π η λ ιέ ς κ α ι ε σ ο χ έ ς β ρ ά χ ω ν , σ χ ε δ ό ν ά τ ρ ω τ ο ι σ ε π υ ρ ά τ υ φ ε κ ίω ν , α ν α γ κ ά ζ ο ν τ α ς τ ο υ ς ε π ιτ ι­ θ έ μ ε ν ο υ ς ν α π ρ ο ω θ ή σ ο υ ν π υ ρ ο β ό λ α γ ια ν α τ ο υ ς π ρ ο σ β ά ­ λ ο υ ν μ ε ε κ ρ η κ τ ικ ά β λή μ α τα . Κ α τά τ ι ς μ ε σ η μ β ρ ιν έ ς ώ ρ ε ς τ η ς 2 2 α ς Μ α ΐο υ , 15 ια π ω ν ικ ά β ο μ β α ρ δ ισ τ ικ ά α ε ρ ο σ κ ά φ η π ρ ο σ έ β α λ α ν μ ε τ ο ρ π ίλ ε ς δ ύ ο α ­ μ ε ρ ικ α ν ικ ά π λ ο ία , τ η ν κ α ν ο ν ιο φ ό ρ ο « C h a rle sto n » (P G 51) κ α ι τ ο α ν τ ιτ ο ρ π ιλ ικ ό « P h e lp s» (D D 3 6 0 ), μ ε α μ φ ισ β η τ ο ύ μ ε ν α α π ο τ ε ­ λ έ σ μ α τ α , ε ν ώ έ ρ ιξ α ν π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν ε ς π ρ ο μ ή θ ε ιε ς σ τα α μ υ ν ό ­ μ ε ν α τ μ ή μ α τ α . Π α ρ ό μ ο ια α ε ρ ο π ο ρ ικ ή π ρ ο σ β ο λ ή π ρ α γ μ α τ ο π ο ιή θ η κ ε κ α ι τ η ν 2 3 η Μ α ΐο υ κ α τ ά τ ω ν χ ε ρ σ α ίω ν α μ ε ρ ικ α ν ι­ κ ώ ν σ τ ρ α τ ε υ μ ά τ ω ν ε π ί τ η ς ν ή σ ο υ , χ ω ρ ίς ο υ σ ια σ τ ικ ά κ α μ ία ε ­ π ίπ τω σ η . Σ τ ις 2 4 Μ α ΐο υ , η α μ ε ρ ικ α ν ικ ή ε π ίθ ε σ η σ υ ν ε χ ίσ τ η κ ε μ ε υ π ο σ τ ή ρ ιξ η π υ ρ ο β ο λ ικ ο ύ κ α ι α ε ρ ο π ο ρ ία ς , α λ λ ά μ ε τ ά τ η ν α ρ χ ικ ή ε π ιτ υ χ ία τ α ε π ιτ ιθ έ μ ε ν α τ μ ή μ α τ α α ν α γ κ ά σ τ η κ α ν να Α ερ ο φ ω το γ ρ α φ ία το υ κόλπ ου Χ ο λ τζ. Σ το δ εξιό τμ ή μ α τη ς εικ ό να ς δ ια κ ρ ίν ετα ι η α κ τή όπ ου α π ο β ιβ ά σ τη κ α ν οι δ υ ν ά μ εις το υ 1/17 Τ ά γμ α τος Π εζικ ο ύ .

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 4 3

Το δ ύ σ β α το το υ εδ ά φ ο υ ς α π ο τέλ εσ ε ένα πολύ σ η μ α ντικό εμ π ό δ ιο , το οποίο έπ ρ επ ε να υπ ερνικήσουν οι α μ ερ ικ α ν ικ ές δ υ νά μ εις , όπως πολύ χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ά φ α ίν ετα ι σ τη φ ω το γ ρ α φ ία .

σ υ μ π τ υ χ θ ο ύ ν σ τ ις θ έ σ ε ι ς ε κ κ ίν η σ η ς . Το α π ό γ ε υ μ α τ η ς ίδ ια ς η μ έ ρ α ς , 15 ια π ω ν ικ ά β ο μ β α ρ δ ισ τ ικ ά , τ α ο π ο ία κ α τ ε υ θ ύ ν ο ν τ α ν π ρ ο ς τ η ν Α τ τ ο ύ , ε ν τ ο π ίσ τ η κ α ν κ α ι α ν α χ α ιτ ίσ τ η κ α ν α π ό π έ ν τ ε α μ ε ρ ικ α ν ικ ά α ε ρ ο σ κ ά φ η . Ο Ιά π ω ν α ς δ ιο ικ η τ ή ς , σ υ ν τ α γ μ α τ ά ρ χ η ς Γ ια σ ο ύ γ ιο Γ ια μ α σ ά κ ι, ε ίχ ε π ε ρ ιέ λ θ ε ι σ ε ε ξ α ι ρ ε τ ικ ά δ υ σ χ ε ρ ή θ έ σ η , μ ε μ ε ιω μ έ ­ ν η δ ύ ν α μ η , α π ο μ ο ν ω μ έ ν ο ς κ α ι χ ω ρ ίς κ α μ ιά β ο ή θ ε ια . Ε κ τ ό ς τ ο υ τ α κ τ ικ ο ύ σ φ ά λ μ α τ ο ς ν α μ η ν α ν τ ιμ ε τ ω π ίσ ε ι τ ο υ ς ε π ι τ ι θ έ ­ μ ε ν ο υ ς π ρ ο κ α ι ε π ί τ ω ν α κ τ ώ ν , δ ιε ξ ή γ α γ ε τ ο ν α μ υ ν τ ικ ό τ ο υ α ­ γ ώ ν α ε π ί δ ύ ο ε β δ ο μ ά δ ε ς μ ε ά ρ ισ τ ο κ α ι ιδ ια ίτ ε ρ α α π ο τ ε λ ε ­ σ μ α τ ικ ό τ ρ ό π ο , π ρ ο κ α λ ώ ν τ α ς μ ε γ ά λ ε ς α π ώ λ ε ιε ς σ τ ο υ ς Α μ ε ­ ρ ικ α ν ο ύ ς . Η ε π ιχ ε ιρ η σ ια κ ή δ ιο ίκ η σ ή τ ο υ μ π ο ρ ε ί ν α θ ε ω ρ η θ ε ί α ξ ιο θ α ύ μ α σ τ η , ιδ ια ίτ ε ρ α ε ά ν λ ά β ο υ μ ε υ π ό ψ η μ α ς ό τ ι μ ε τ έ β η σ τη ν ή σ ο κ α ι α ν έ λ α β ε τ α κ α θ ή κ ο ν τ ά τ ο υ μ ό λ ις έ ν α ν μ ή ν α π ρ ιν κ α ι π ω ς α ν τ ισ τ ά θ η κ ε σ τ ις υ π ε ρ ά ρ ιθ μ ε ς α μ ε ρ ικ α ν ι κ έ ς δ υ ν ά μ ε ις χ ω ρ ίς κ α μ ιά π ε ρ α ιτ έ ρ ω ε ν ίσ χ υ σ η . Ο τ α ν η ια π ω ν ικ ή ιε ρ α ρ χ ία ε ν η μ ε ρ ώ θ η κ ε γ ια τ η ν α μ ε ρ ικ α ­ ν ικ ή α π ό β α σ η , ε π ε δ ίω ξ ε τ η ν ε ν ίσ χ υ σ η τ η ς φ ρ ο υ ρ ά ς σ τ η ν Α τ τ ο ύ (19 Μ α ΐο υ ) μ ε τ ρ ία τ ά γ μ α τ α π ε ζ ικ ο ύ , μ ία μ ο ίρ α π υ ρ ο β ο ­ λ ικ ο ύ κ α ι ε π ιπ λ έ ο ν μ ο ν ά δ ε ς υ π ο σ τ ή ρ ιξ η ς , σ υ ν ο λ ικ ή ς δ ύ ν α ­ μ η ς 4.7 0 0 α ν δ ρ ώ ν . Ο μ ω ς τ α π λ ο ία π ο υ μ ε τ έ φ ε ρ α ν τ η δ ύ ν α μ η α υ τ ή ν α ν α χ α ιτ ίσ τ η κ α ν α π ό τ ο ν α μ ε ρ ικ α ν ικ ό σ τ ό λ ο π ο υ ε ίχ ε α π ο μ ο ν ώ σ ε ι τ ο ν η σ ί, έ χ ο ν τ α ς ε π ιτ ύ χ ε ι τ η ν υ π ε ρ ο χ ή σ το θ έ α ­ τ ρ ο ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν τ ω ν Α λ ε ο ύ τ ιω ν ν ή σ ω ν. Λ ίγ ε ς η μ έ ρ ε ς α ρ γ ό ­ τ ε ρ α α π ο φ ά σ ισ α ν ν α ε κ κ ε ν ώ σ ο υ ν τ η ν Α τ τ ο ύ α π ό τ ι ς δ υ ν ά μ ε ις τ ο υ ς , α λ λ ά κ α ι π ά λ ι τ α π λ ο ία ε π ιφ α ν ε ία ς α ρ χ ικ ά κ α ι τ α υ π ο ­ β ρ ύ χ ια σ τη σ υ ν έ χ ε ια , τ α ο π ο ία κ α τ ε υ θ ύ ν θ η κ α ν π ρ ο ς τ η ν ή σ ο , κ α τ α δ ιώ χ θ η κ α ν α π ό τ ο ν α μ ε ρ ικ α ν ικ ό σ τ ό λ ο . Τ ε λ ικ ά , έ χ ο ν τ α ς π λ ή ρ η ε ικ ό ν α γ ια τ ι ς ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις ε π ί τ η ς ν ή σ ο υ (λ ό γ ω τ ω ν ά ­ ρ ισ τω ν ε π ικ ο ιν ω ν ιώ ν τ ο υ ς ) , μ η δ υ ν ά μ ε ν ο ι ν α ε ν ισ χ ύ σ ο υ ν ή να α π οσ ύρ ουν τη ν α μ υ ν ό μ εν η φ ρ ο υ ρ ά και λ α μ β ά ν ο ν τα ς υπόψ η τ ι ς α ν ά γ κ ε ς π ο υ α ν τ ιμ ε τ ώ π ιζ α ν σ ε ά λ λ α μ έ τ ω π α τ ο υ Ε ιρ η ν ι­ κ ο ύ , α π ο φ ά σ ισ α ν ν α ε γ κ α τ α λ ε ίψ ο υ ν τ ο ν σ υ ν τ α γ μ α τ ά ρ χ η Γιαμ α σ ά κι και τ ο υ ς ά ν δ ρ ε ς το υ σ τη ν τύ χ η το υ ς . Το ε π ό μ ε ν ο χ ρ ο ν ικ ό δ ιά σ τ η μ α , ο υ π ο σ τ ρ ά τ η γ ο ς Λ ά ν τ ρ ο υ μ α π ο φ ά σ ισ ε μ ια σ ύ ν τ ο μ η δ ια κ ο π ή τ ω ν ε π ιθ έ σ ε ω ν , ώ σ τ ε ο ι μ ο ­ ν ά δ ε ς τ ο υ ν α α ν α δ ιο ρ γ α ν ω θ ο ύ ν κ α ι ν α α ν ε φ ο δ ια σ τ ο ύ ν , π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν α ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ι μ ια τ ε λ ικ ή ισ χ υ ρ ή π ρ ο σ π ά θ ε ια κ α τ ά τ ω ν Ιαπώ νω ν. Π α ρ ά λ λ η λ α π ρ ο ω θ ή θ η κ ε α π ό τ ι ς α κ τ έ ς σ η μ α ­ ν τ ικ ό ς α ρ ιθ μ ό ς π υ ρ ο β ό λ ω ν κ α ι π υ ρ ο μ α χ ικ ώ ν , α π α ρ α ίτ η τ ω ν γ ια τ η ν υ π ο σ τ ή ρ ιξ η τ η ς ν έ α ς π ρ ο σ π ά θ ε ια ς . Τ ο π υ ρ ο β ο λ ικ ό σ ε

4 4 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ό λ η τ η ν ε π ιχ ε ίρ η σ η δ ια δ ρ α μ ά τ ισ ε κ α τ α λ υ τ ικ ό ρ ό λ ο , β ά λ λ ο ­ ν τ α ς σ υ ν ο λ ικ ά 3 2 .2 7 0 β λ ή μ α τ α τ ω ν 105 m m κ α ι 1 0.000 β λ ή μ α ­ τ α τ ω ν 75 m m . Η Α /Α μ ο ίρ α , ό μ ω ς , χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή θ η κ ε ε λ ά χ ισ τ α κα ι μ ε γ ά λ ο μ έ ρ ο ς τ ο υ π ρ ο σ ω π ικ ο ύ τ η ς α ξ ιο π ο ιή θ η κ ε σ το ρ ε ύ μ α α ν ε φ ο δ ια σ μ ο ύ . Σ τ ις 28 Μ α ΐο υ , ο Ιά π ω ν α ς δ ιο ικ η τ ή ς β ρ ισ κ ό τ α ν π ια « μ ε τ η ν π λ ά τη σ τ ο ν το ίχ ο » , έ χ ο ν τ α ς τ ρ ε ι ς δ ια φ α ιν ό μ ε ν ε ς ε π ιλ ο γ έ ς : ή να σ υ μ π τ υ χ θ ε ί σ υ ρ ρ ικ ν ώ ν ο ν τ α ς τ ι ς δ υ ν ά μ ε ις τ ο υ , ό σ ο τ ο έ δ α ­ φ ο ς τ ο υ ε π έ τ ρ ε π ε , γ ια ν α κ α θ υ σ τ ε ρ ή σ ε ι α π λ ώ ς τ ο τ έ λ ο ς τω ν ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν ή ν α σ υ ν ε χ ίσ ε ι τ ο ν α γ ώ ν α σ τ ις κ α τ ε χ ό μ ε ν ε ς θ έ ­ σ ε ις μ έ χ ρ ι τ ο υ τ ε λ ε υ τ α ί ο υ ά ν δ ρ α ή ν α π α ρ α δ ο θ ε ί. Α ν τί α υ τώ ν ε ν ή ρ γ η σ ε μ ε έ ν α ν τ ρ ό π ο ε ν δ ε ικ τ ι κ ό τ ο υ ε π ιθ ε τ ικ ο ύ π ν ε ύ μ α ­ τ ο ς π ο υ δ ια κ α τ ε ίχ ε τ ό σ ο α υ τ ό ν ό σ ο κ α ι τ ο υ ς 8 0 0 -1 .0 0 0 ε ν α π ο μ ε ίν α ν τ ε ς ά ν δ ρ ε ς τ ο υ . Ο Γ ια μ α σ ά κ ι, π ισ τό ς σ τ ο π ν ε ύ μ α τ ο υ κ ώ δ ικ α « μ π ο υ σ ίν τ ο » τ ω ν π ο λ ε μ ισ τ ώ ν σ α μ ο υ ρ ά ι, α π ο φ ά σ ισ ε να ε π ιτ ε θ ε ί κ α τ ά τ ω ν π ο λ ιο ρ κ η τ ώ ν τ ο υ κα ι, α φ ο ύ κ α τ α λ ά β ε ι τ α π υ ρ ο β ό λ α τ ο υ ς , ν α κ α τ α σ τ ρ έ ψ ε ι μ ε α υ τ ά τ α π υ ρ ο μ α χ ικ ά κα ι τ α ε φ ό δ ιά τ ο υ ς τ α ο π ο ία σ υ σ σ ω ρ ε ύ ο ν τ α ν σ τ ις α κ τ έ ς α π ό β α ­ σ η ς . Μ ε α υ τ ό ν τ ο ν τ ρ ό π ο θ α ε π ε δ ίω κ ε τ η ν π ρ ό κ λ η σ η σ ύ γ χ υ ­ σ η ς κ α ι α π ο δ ιο ρ γ ά ν ω σ η ς σ τις α μ ε ρ ικ α ν ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις κ α ι δ ια χ ω ρ ίζ ο ν τ ά ς τ ε ς ν α τ ις ε ξ ο υ δ ε τ ε ρ ώ σ ε ι. Π ρ ιν τ η ν ε κ τ ό ξ ε υ σ η τ η ς φ ιλ ό δ ο ξ η ς α υ τ ή ς α ν τ ε π ίθ ε σ η ς δ ι έ τ α ξ ε τ η θ α ν ά τω σ η τω ν 600 π ε ρ ίπ ο υ τ ρ α υ μ α τ ισ μ έ ν ω ν σ τ ρ α τ ιω τ ώ ν τ ο υ ο ι ο π ο ίο ι δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ α ν να π ο λ εμ ή σ ο υ ν. Α π ό α υ το ύ ς , 200 α υ το κ τό ν η σ α ν κα ι ο ι υ π ό λ ο ιπ ο ι θ α ν α τ ώ θ η κ α ν α π ό τ ο ια τ ρ ικ ό π ρ ο σ ω π ικ ό . Σ τ ις 0 3 .0 0 τ η ς 2 9 η ς Μ α ΐο υ , ο ι Ιά π ω ν ε ς ε π ιτ έ θ η κ α ν κ α τ ά τ ω ν α μ ε ρ ικ α ν ικ ώ ν θ έ σ ε ω ν σ τ η ν κ ο ιλ ά δ α Τ σ ίτσ α κ ο φ , ε π ιτ υ γ ­ χ ά ν ο ν τ α ς α π ό λ υ τ ο α ιφ ν ιδ ια σ μ ό τ ω ν α ν τιπ ά λ ω ν τ ο υ ς . Κ ιν ο ύ ­ μ ε ν ο ι δ ιά τ ω ν π α ν ικ ο β λ η μ έ ν ω ν Α μ ε ρ ικ α ν ώ ν τ η ς π ρ ώ τ η ς γ ρ α μ ­ μ ή ς κ α τ ε υ θ ύ ν θ η κ α ν π ρ ο ς τ α δ υ τ ικ ά . Μ ε τ α ξ ύ ά λ λ ω ν , δ ύ ο α ­ μ ε ρ ικ α ν ικ ο ί σ τ α θ μ ο ί δ ιο ίκ η σ η ς π ρ ο σ β λ ή θ η κ α ν κ α ι τ ο π ρ ο σ ω ­ π ικ ό τ ο υ ς σ κ ο τ ώ θ η κ ε . Α ν ά λ ο γ η τ ύ χ η ε ίχ ε κ α ι έ ν α ς σ τ α θ μ ό ς δ ια λ ο γ ή ς τ ρ α υ μ α τ ιώ ν , ό π ο υ π ο λ λ ο ί Α μ ε ρ ικ α ν ο ί -π ρ ο σ ω π ικ ό κ α ι τ ρ α υ μ α τ ί ε ς - σ κ ο τ ώ θ η κ α ν σ τ ο ν ύ π ν ο τ ο υ ς . Σ τ η σ υ ν έ χ ε ια , ο ι ια π ω ν ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις ε ν ε π λ ά κ η σ α ν μ ε τ μ ή μ α τ α τ ο υ 5 0 ο ύ Τ Μ Χ , τ α ο π ο ία ή τ α ν ε π ιφ ο ρ τ ισ μ έ ν α μ ε τ η δ ιά ν ο ιξ η δ ρ ό μ ο υ σ τ η ν π ε ρ ιο χ ή τ η ς κ ο ρ υ φ ο γ ρ α μ μ ή ς Π ρ έ ν τ ε ρ γ κ α τ . Ο ι σ τ ρ α τ ιώ ­ τ ε ς τ ο υ μ η χ α ν ικ ο ύ , α γ ω ν ιζ ό μ ε ν ο ι ω ς τ μ ή μ α π ε ζ ικ ο ύ , κ α θ υ σ τ έ ­ ρ η σ α ν τ η ν ια π ω ν ικ ή ε ν έ ρ γ ε ια τ ό σ ο ό σ ο α π α ιτ ε ίτ ο γ ια ν α α ν α ­ σ υ γ κ ρ ο τ η θ ο ύ ν ο ι α μ ε ρ ικ α ν ι κ έ ς μ ο ν ά δ ε ς , ν α π ρ ο σ β ά λ ο υ ν τ ο υ ς Ιά π ω ν ε ς κ α ι να σ τ α μ α τ ή σ ο υ ν ο ρ ισ τ ικ ά τ η ν α ν τ ε π ίθ ε σ ή τ ο υ ς . Η σ ύ γ κ ρ ο υ σ η υ π ή ρ ξ ε σ φ ο δ ρ ή , μ ε χ ρ ή σ η χ ε ιρ ο β ο μ β ί­ δ ω ν κ α ι κ ά θ ε δ ια θ έ σ ιμ ο ό π λ ο (σ ε ο ρ ισ μ έ ν ε ς π ε ρ ιπ τ ώ σ ε ις μ ό ­ νο μ ε ξ ιφ ο λ ό γ χ ε ς ) , μ έ χ ρ ι τ ι ς α π ο γ ε υ μ α τ ιν έ ς ώ ρ ε ς , ό τ α ν π λ έ ο ν ο ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ι Ιά π ω ν ε ς σ τ ρ α τ ιώ τ ε ς ε ίχ α ν σ κ ο τ ω θ ε ί, μ ε τ α ξ ύ α υ τ ώ ν κ α ι ο σ υ ν τ α γ μ α τ ά ρ χ η ς Γ ια μ α σ ά κ ι. Α ρ γ ό τ ε ρ α , μ ε τ ά τ ο π έ ρ α ς τ ο υ α γ ώ ν α , ο ι Α μ ε ρ ικ α ν ο ί β ρ ή κ α ν σ ω ρ ο ύ ς ν ε κ ρ ώ ν Ια ­ π ώ ν ω ν π ο υ γ ια ν α μ η π α ρ α δ ο θ ο ύ ν α υ τ ο κ τ ό ν η σ α ν μ ε τ ι ς δ ικ έ ς τ ο υ ς χ ε ιρ ο β ο μ β ίδ ε ς . Κ α τ ά τ η δ ιά ρ κ ε ια τ ω ν ε π ό μ ε ν ω ν η μ ε ρ ώ ν , η 7 η Μ Π α σ χ ο λ ή θ η κ ε μ ε τ η ν ε κ κ α θ ά ρ ισ η τ ο υ ν η σ ιο ύ α π ό κ ά θ ε ε π ιζ ή σ α ν τ α Ιά ­ π ω να , ε ν ώ σ τ ις 30 Μ α ΐο υ ο υ π ο σ τ ρ ά τ η γ ο ς Λ ά ν τ ρ ο υ μ α ν έ φ ε ρ ε τ η ν ο λ ο κ λ ή ρ ω σ ή τ η ς . Σ τ η σ υ ν έ χ ε ια μ ε τ α φ έ ρ θ η κ α ν σ τη ν ή σ ο μ ο ν ά δ ε ς μ η χ α ν ικ ο ύ π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν α κ α τ α σ κ ε υ α σ τ ο ύ ν δ ύ ο α ­ ε ρ ο δ ρ ό μ ια κ α ι έ ν α λ ιμ ά ν ι ε κ σ τ ρ α τ ε ία ς . Η κ υ β έ ρ ν η σ η τ η ς Ια π ω ν ία ς , γ ια λ ό γ ο υ ς ε σ ω τ ε ρ ικ ή ς π ρ ο ­ π α γ ά ν δ α ς , π ρ ο σ π ά θ η σ ε ν α ε κ μ ε τ α λ λ ε υ θ ε ί τ η μ ά χ η σ τη ν ή σ ο Α τ τ ο ύ , ε σ τ ιά ζ ο ν τ α ς σ τ η ν η ρ ω ικ ή α ν τ ίσ τ α σ η κ α ι σ τ ο ν έ ν δ ο ξ ο - τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν κ α τ ά τ α ια π ω ν ικ ά ή θ η - θ ά ν α τ ο τ ω ν α ν δ ρ ώ ν τ η ς φ ρ ο υ ρ ά ς τ η ς . Για τ ο ν σ κ ο π ό α υ τ ό ν δ η μ ο σ ίε υ σ ε ε υ ρ έ ω ς δ ιά ­ φ ο ρ α σ υ γ χ α ρ η τ ή ρ ια μ η ν ύ μ α τ α α π ό τ ο υ ς σ υ μ μ ά χ ο υ ς τ η ς , ο ι ο ­ π ο ίο ι ε ξ ή ρ α ν τ η ν α υ τ ο θ υ σ ία τ ω ν υ π ε ρ α σ π ισ τώ ν τ η ς Α τ τ ο ύ .

Σ τ ις α ρ χ έ ς Α π ρ ιλ ίο υ , ο α ν τ ισ τ ρ ά τ η γ ο ς Ν τ ε Β ιτ ε ίχ ε δ η λ ώ ­ σ ε ι ό τ ι κ α τ ά τ η ν ε π ιχ ε ίρ η σ η « L a n d cra b » ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο ς ε ­ χ θ ρ ό ς τ ω ν Α μ ε ρ ικ α ν ώ ν θ α ή τ α ν ο ι κ α ιρ ικ έ ς σ υ ν θ ή κ ε ς κ α ι ό χ ι ο ι Ιά π ω ν ες . Τ ε λ ικ ά δ ικ α ιώ θ η κ ε μ ό ν ο κ α τ ά τ ο ή μ ισ υ . Για ν α κ α ­ τ α β ά λ ο υ ν τ η σ χ ε τ ικ ά μ ικ ρ ή ια π ω ν ικ ή φ ρ ο υ ρ ά (2 .3 0 0 -2 .8 0 0 ά ν ­ δ ρ ε ς , α π ό τ ο υ ς ο π ο ίο υ ς ε π έ ζ η σ α ν μ ό λ ις 29 ), ο ι Α μ ε ρ ικ α ν ο ί χ ρ η σ ιμ ο π ο ίη σ α ν σ υ ν ο λ ικ ά μ ια δ ύ ν α μ η π ο υ ξ ε π έ ρ α σ ε τ ο υ ς 11.000 ά ν δ ρ ε ς (σ ύ μ φ ω ν α μ ε ο ρ ισ μ έ ν ε ς π η γ έ ς έ φ θ α σ ε τ ις 15.000). Ο ι α μ ε ρ ικ α ν ικ έ ς α π ώ λ ε ιε ς α ν ή λ θ α ν σ ε 3 .8 2 9 ν ε κ ρ ο ύ ς κ α ι τ ρ α υ μ α τ ί ε ς , π ε ρ ίπ ο υ τ ο έ ν α τ ρ ί τ ο τ η ς δ ύ ν α μ η ς . Ιδ ια ίτ ε ρ η ε ν τ ύ π ω σ η π ρ ο κ α λ ε ί τ ο γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι ε ξ α υ τ ώ ν ο ι 1.697 ή τ α ν α ­ π ώ λ ε ιε ς μ ά χ η ς , ε ν ώ τ ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο μ έ ρ ο ς τ ω ν α π ω λ ε ιώ ν (56% ) ο φ ε ιλ ό τ α ν σ τ ις κ α ιρ ικ έ ς σ υ ν θ ή κ ε ς (1.200), σ ε α σ θ έ ν ε ι­ ε ς (614) κ α ι ά λ λ α α τ υ χ ή μ α τ α (318). Μ ε τ ά τ η ν α ν α κ α τ ά λ η ψ η τ η ς Α τ τ ο ύ , ο ι Α μ ε ρ ικ α ν ο ί σ τ ρ ά φ η ­ κ α ν π ρ ο ς τ η ν ή σ ο Κ ίσ κ α , σ χ ε δ ιά ζ ο ν τ α ς κ α ι π ρ ο ε τ ο ιμ ά ζ ο ν τ α ς τ η ν ε π ιχ ε ίρ η σ η « C o tta g e » π ρ ο σ ε κ τ ικ ά , μ α θ α ίν ο ν τ α ς α π ό τ α λ ά θ η τ η ς ε π ιχ ε ίρ η σ η ς « L a n d cra b » κ α ι δ ίν ο ν τ α ς μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο β ά ρ ο ς σ τ η ν ε κ π α ίδ ε υ σ η κ α ι σ τ ο ν ε ιδ ικ ό ε ξ ο π λ ισ μ ό .

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Τ ο ν Ιο ύ ν ιο 1942, σ ε μ ια έ ρ ε υ ν α π ο υ π ρ α γ μ α τ ο π ο ιή θ η κ ε σ ε ό λ ε ς τ ι ς Η Π Α , π ρ ο έ κ υ ψ ε ό τ ι τ ο 71 % τ ω ν Α μ ε ρ ικ α ν ώ ν γ ν ώ ρ ιζ α ν τ η θ έ σ η τ ω ν Α λ ε ο ύ τ ιω ν ν ή σ ω ν κ α ι μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α τ ι ς κ α τ α δ ε ί­ ξ ο υ ν σ ε έ ν α ν χ ά ρ τ η , ε ν ώ γ ια τ η Χ α β ά η (ό π ο υ σ υ ν έ β η η β ιβ λ ικ ή κ α τ α σ τ ρ ο φ ή τ ο υ Π ε ρ λ Χ ά ρ μ π ο ρ ) τ ο ίδ ιο μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α π ρ α γ ­ μ α τ ο π ο ιή σ ε ι ε π ιτ υ χ ώ ς μ ό λ ις τ ο 2 1 % τ ο υ π λ η θ υ σ μ ο ύ . Το γ ε γ ο ­ ν ό ς α υ τ ό α ν α δ ε ικ ν ύ ε ι τ η ν ε π ιρ ρ ο ή π ο υ ά σ κ η σ α ν ο ι ε π ιχ ε ιρ ή ­ σ ε ις σ τις Α λ ε ο ύ τ ι ε ς ν ή σ ο υ ς κ α θ ώ ς κ α ι τ η σ η μ α σ ία κ α ι β α ρ ύ ­ τ η τ α π ο υ α π έ δ ω σ ε σ ε α υ τ έ ς ο μ έ σ ο ς Α μ ε ρ ικ α ν ό ς π ο λ ίτ η ς . Μ ε τ ά τ η ν κ α τ ά λ η ψ η τ η ς Α τ τ ο ύ α π ό τ ο υ ς Ιά π ω ν ε ς , ο ι Α μ ε ­ ρ ικ α ν ο ί δ ε ν π ρ ο έ β η σ α ν σ ε β ε β ια σ μ έ ν η α π ό π ε ιρ α α ν α κ α τ ά λ η ­ ψ ή ς τ η ς , α λ λ ά κ α τ έ β α λ α ν μ ια ο ρ γ α ν ω μ έ ν η κ α ι σ χ ο λ α σ τικ ά σ χ ε δ ια σ μ έ ν η π ρ ο σ π ά θ ε ια . Π α ρ ό λ α α υ τ ά π ρ α γ μ α τ ο π ο ίη σ α ν σ η μ α ν τ ικ ά λ ά θ η , τ α ο π ο ία , υ π ό σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν ε ς - ε ν τό π ω κ α ι χ ρ ό ν ω - σ υ ν θ ή κ ε ς , έ θ ε σ α ν τ η ν ε π ιχ ε ίρ η σ η « ε ν α μ φ ιβ ό λ ω » . Η έ κ β α σ η τ η ς ε π ιχ ε ίρ η σ η ς α π ο κ α λ ύ π τ ε ι ό τ ι ο ι α ρ χ ικ έ ς ε κ τ ι μ ή ­ σ ε ις τ ο υ ς γ ια τ η ν α π α ιτ ο ύ μ ε ν η δ ύ ν α μ η ε π ίθ ε σ η ς -α π ό β α σ η ς ή τ α ν ε σ φ α λ μ έ ν ε ς . Π ιθ α ν ό ν δ ε ν γ ν ώ ρ ιζ α ν τ ο ν α κ ρ ιβ ή α ρ ιθ μ ό τ ω ν α ν τ ιπ ά λ ω ν τ ο υ ς , α λ λ ά α δ ια μ φ ισ β ή τ η τ α υ π ο ε κ τ ίμ η σ α ν τ η μ α χ η τ ικ ή τ ο υ ς ισ χύ. Δ ε ύ τ ε ρ ο σ ο β α ρ ό σ φ ά λ μ α π ο υ δ ιέ π ρ α ξ α ν α π ο τ έ λ ε σ ε η λ α ν θ α σ μ έ ν η α ξ ιο λ ό γ η σ η τ ω ν ε π ιπ τώ σ ε ω ν τ ο υ ε ­ δ ά φ ο υ ς . Η τ ο ύ ν δ ρ α α π ο δ ε ίχ θ η κ ε έ ν α ς ε ξ ίσ ο υ δ ύ σ κ ο λ ο ς α ν τ ί­ π α λ ο ς π ο υ σ χ ε δ ό ν α π α γ ό ρ ε υ σ ε τ ι ς μ ε τ α κ ιν ή σ ε ις , μ ε τ έ τ ρ ε ψ ε τ η μ ε τ α φ ο ρ ά π υ ρ ο μ α χ ικ ώ ν σ ε τ ι τ ά ν ι ο έ ρ γ ο κ α ι π ε ρ ιό ρ ισ ε τ η ν π ρ ο ώ θ η σ η -υ π ο σ τ ή ρ ιξ η τ ο υ π υ ρ ο β ο λ ικ ο ύ . Ε ξίσ ο υ δ ρ α μ α τ ικ ά ε π η ρ έ α σ α ν τ ι ς ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις ο ι κ α ιρ ικ έ ς σ υ ν θ ή κ ε ς . Η σ χ ε δ ό ν σ υ ν ε χ ή ς κ α ι π υ κ ν ή ο μ ίχ λ η π ο λ ύ σ υ χ ν ά ε ξ ο υ δ ε τ έ ρ ω ν ε τ η δ υ ­ ν α τ ό τ η τ α υ π ο σ τ ή ρ ιξ η ς δ ιά π υ ρ ώ ν , τ ό σ ο α π ό τ ο Ν α υ τ ικ ό κ α ι τ η ν Α ε ρ ο π ο ρ ία , ό σ ο κ α ι α π ό τ ο π υ ρ ο β ο λ ικ ό . Α υ τ ό ό μ ω ς π ο υ ε ­ ξ έ θ ε σ ε α κ ό μ α π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο τ η ν ε π ιτ ε λ ικ ή δ ια δ ικ α σ ία σ χ ε δ ια σ μού και τ ο υ ς υ π ε ύ θ υ ν ο υ ς π ου έλ α β α ν τις τ ε λ ικ έ ς α π ο φ ά ­ σ ε ις , ή τ α ν τ ο π ο λ ικ ό ψ ύ χ ο ς , γ ια τ ο ο π ο ίο α π ο δ ε ίχ θ η κ ε τ ε λ ικ ά ό τ ι ο ι Α μ ε ρ ικ α ν ο ί ή τ α ν α π ρ ο ε τ ο ίμ α σ τ ο ι κ α ι α ν υ π ε ρ ά σ π ισ τ ο ι. Ο ρ ο υ χ ισ μ ό ς τ ο υ π ρ ο σ ω π ικ ο ύ υ π ή ρ ξ ε α ν ε π α ρ κ ή ς κ α ι π ο λ ύ γ ρ ή γ ο ρ α ε π η ρ έ α σ ε τ η μ α χ η τ ικ ή ισ χύ τ ω ν σ τ ρ α τ ε υ μ ά τ ω ν . Ε ίν α ι χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ό ό τ ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς α π ό τ ις μ ισ έ ς α π ώ λ ε ιε ς ο φ ε ί λ ο ν τ α ν κ υ ρ ίω ς σ το δ ρ ιμ ύ ψ ύ χ ο ς . Η κ α τ ά λ η ψ η τ η ς ν ή σ ο υ Α τ τ ο ύ , ε ιδ ικ ά κ ά τ ω α π ό τ ι ς σ υ ν θ ή ­ κ ε ς π ο υ ε π ιτ ε ύ χ θ η κ ε , α π ο τ έ λ ε σ ε μ ια π ο λ ύ σ η μ α ν τ ικ ή ε π ιτ υ ­ χ ία τ ω ν α μ ε ρ ικ α ν ικ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν . Τ ο κ ό σ τ ο ς σ ε α ν θ ρ ώ π ιν ο δ υ -

Η έλ λ ειψ η δένδρω ν σ τη νήσο Α ττο ύ ο δ ή γ η σ ε το υ ς Α μ ερ ικα νο ύ ς σ τρ α τιώ τε ς μηχα νικού να «δ ημ ιουρ γήσ ουν» ένα και να το π ρ ο σ τα τεύ σ ο υ ν π ερ ιφ ρ ά ζο ντά ς το .

ν α μ ικ ό - σ ε σ χ έ σ η μ ε τ ο ν σ υ ν ο λ ικ ό α ρ ιθ μ ό σ τ ρ α τ ε υ μ ά τ ω ν π ο υ χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή θ η κ ε σ ε α υ τ ή ν - τ η ν κ α τ α τ ά σ σ ε ι π ρ ώ τ η σ τ ις π λ έ ­ ο ν α ι μ α τ ο β α μ μ έ ν ε ς μ ά χ ε ς τ ο υ Ε ιρ η ν ικ ο ύ , μ ε τ ά τ η ν α π ό β α σ η σ τ η ν Ιβ ο Τ ζ ίμ α . Τα σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α , δ ε , π ο υ ε ξ ή χ θ η σ α ν α π ό α υ ­ τ ή ν α π ο τ έ λ ε σ α ν τ η β ά σ η π ά ν ω σ τ η ν ο π ο ία σ χ ε δ ιά σ τ η κ α ν ό ­ λ ε ς ο ι κ α τ ο π ιν έ ς α μ ε ρ ικ α ν ι κ έ ς α π ο β ά σ ε ις . Α π ο τ ε λ ώ ν τ α ς τ η ν π ρ ώ τη τ έ τ ο ι ο υ ε ίδ ο υ ς ε π ιχ ε ίρ η σ η , η α π ό β α σ η σ τη ν ή σ ο Α τ τ ο ύ , μ ε ό λ α τ α λ ά θ η κ α ι τ ι ς π α ρ α λ ε ίψ ε ις τ η ς , ο δ ή γ η σ ε σ τις μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ ε ς ε π ιτ υ χ ε ίς α π ο β ά σ ε ις τ ο υ Α μ ε ρ ικ α ν ικ ο ύ Σ τ ρ α τ ο ύ σ το Θ έ α τ ρ ο Ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ω ν τ ο υ Ε ιρ η ν ικ ο ύ . ΞΙ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1) R o b e rt Johnson: ALEUTIAN CAMPAIGN, W W II: HISTORICAL STUDY A N D CURRENT PERSPECTIVE, U.S. A rm y C om m and an d G eneral S ta ff College, F o rt Leavenw orth, Kansas, 1992. (2) G eorge M acG arrigle: ALEUTIAN ISLANDS, 3 JU N E 1942 - 24 AUGUST 1943 (C M H Pub 72-6), U.S. A rm y C enter o f M ilita ry H istory, Washington, 1992. (3) B rian G arfield: THE THO USAND-M ILE WAR, W W II IN ALASKA AN D THE ALEUTIANS, B allan tin e Books, N ew York, 1978. (4) D a v id H u n to o n : THE A L E U T IA N S - LESSO N S F R O M A FO RGO TTEN CAMPAIGN, U.S. A rm y C om m and a n d G eneral S ta ff College, F o rt Leavenw orth, Kansas, 1988. (5) S tets o n Conn - R ose Engelm an - B yron Fairchild: GUARDING THE UN ITED STATES AN D ITS O UTPO STS (C M H Pub 4-2), U.S. A rm y C enter o f M ilita ry H istory, W ashington, 2000. (6) Lynn D avis S m ith: PRELIM IN AR Y R EPO R T O N ATTU LANDING, H ea d q u arte rs W estern D efe n se C om m and an d Fourth Army, O ffic e o f the A s s is ta n t C h ie f o f S taff, S an Francisco, 1943. (7) K ent R o b erts G reen field: THE WAR A G A IN ST JAPAN, U.S. A rm y C enter o f M ilita ry H istory, Washington, 2001. (8) John Polham us: THE ALEUTIAN CAMPAIGN IN W W II: A STRATEGIC PERSPECTIVE, U.S. A rm y C om m and a n d G eneral S ta ff College, F o rt Leavenw orth, Kansas, 2005.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 4 5

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΚΟΤΣΗΣ

46 ΙιτΡΑπητικΗ ιστορία

Μ ε ρ ικ έ ς από τις ζη μ ιές που υ π έσ τη το « D unkerque» μ ε τ ά και τη δ ε ύ τε ρ η β ρ ετα ν ικ ή επ ίθ εσ η , σ τις 6 Ιο υ λ ίο υ . > :

δ υ ν ά μ ε ις γ ια να τ η ν α π ο κ ρ ο ύ σ ο υ ν , ο ι ο ν Μ ά ιο τ ο ϋ 1940, η Β ρ ε τ α ν ία Β ρ ε τ α ν ο ί σ τ ή ρ ιζ α ν τ ις ε λ π ίδ ε ς τ ο υ ς σ τη δ ιε ρ χ ό τ α ν μία α π ό τ ις χ ε ι ρ ό τ ε ρ ε ς π ε ρ ιό δ ο υ ς τ η ς Ισ το ρ ία ς τ η ς . Μ ε ­ δ ο κ ιμ α σ μ έ ν η α ξιο π ισ τία τ ο υ Β α σ ιλ ικ ο ύ Ν α υ τ ικ ο ύ (R oyal N a vy - RN) γ ια ν α α ν τ ι­ τά και τη ν τα χ ύ τα τη κ α τά κτη σ η τ η ς Γ α λ λία ς (10 Μ ά ίο υ - 21 Ιο υ ν ί­ μ ε τω π ίσ ο υ ν τ η ν κ ρ ίσ ιμ η σ υ γ κ υ ρ ία . ο υ ), ο ι Β ρ ε τ α ν ο ί ε ίχ α ν β ρ ε θ ε ί ν α δ ίν ο υ νΩ σ τό σ ο , μ ε τ η ν ε μ π λ ο κ ή τ ο υ Ιτ α λ ι­ κ ο ύ Β α σ ιλ ικ ο ύ Ν α υ τ ικ ο ύ (R egia M a rin a μ ό ν ο ι έ ν α ν α π ε λ π ισ μ έ ν ο α γ ώ ν α ε ν α ν τ ίο ν R M ) η ισ ο ρ ρ ο π ία τ η ς ν α υ τ ικ ή ς ισ χ ύ ο ς τ η ς π α ν ίσ χ υ ρ η ς γ ε ρ μ α ν ικ ή ς π ο λ ε μ ικ ή ς μ η χ α ν ή ς . Η π τώ σ η τ η ς Γ α λλία ς, σ ε σ υ ν ­ σ τη Μ ε σ ό γ ε ιο ε ίχ ε α ν α τ ρ α π ε ί υ π έ ρ τ ο υ Α ξο ν α , ε ν ώ μ ε τ η γ α λ λ ικ ή σ υ ν θ η κ ο λ ό γ η ­ δ υ α σ μ ό μ ε τ η ν ε ίσ ο δ ο τ η ς Ιτ α λ ία ς σ τ ο ν π ό λ ε μ ο (10 Ιο υ ν ίο υ ), ε ίχ ε θ έ σ ε ι τ ο σ ύ ν ο ­ ση τ ο RN α π ώ λ ε σ ε κα ι τ ι ς π ρ ο σ β ά σ ε ις λ ο σ χ ε δ ό ν τ η ς Ε υ ρ ώ π η ς υ π ό τ η σ τ ρ α τ ιω ­ τ ο υ σ τα λ ιμ ά ν ια π ο υ ή λ ε γ χ α ν ο ι Γάλλοι, τ ό σ ο σ τ η ν η π ε ιρ ω τ ικ ή Γαλλία, ό σ ο κ α ι τ ικ ή ή π ο λ ιτ ικ ή ε π ικ υ ρ ια ρ χ ία τ ο υ Γ ’ Ράιχ, α φ ή ν ο ν τ α ς τ ο Λ ο ν δ ίν ο τ ε λ ε ίω ς α π ο μ ο ­ σ τη β ό ρ ε ιο Α φ ρ ικ ή . Υπό τ ις σ υ ν θ ή κ ε ς α υ τ έ ς , η μ ό ν η ε π ιλ ο γ ή τ ο υ RN θ α ή τ α ν ν ω μ έ ν ο . Το Β ρ ε τ α ν ικ ό Ε κ σ τ ρ α τ ε υ τ ικ ό Σ ώ μ α (B ritish E x p e d itio n a ry Force - BEF) ε ί­ ν α π ε ρ ιο ρ ίσ ε ι τ η δ ρ ά σ η τ ο υ γ ύ ρ ω α π ό τ η β ά σ η τ ο υ Γ ιβ ρ α λ τά ρ , μ ε ό ,τ ι α υ τ ό σ υ ν ε ­ χ ε « θ υ σ ιά σ ει» σ τη Γα λλία π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο υ ς α π ό 68.000 ά ν δ ρ ε ς , σ η μ α ν τ ικ ό α ρ ιθ μ ό α ­ π α γ ό τα ν γ ια τ η ν υ π ο σ τ ή ρ ιξη τω ν β ρ ε τ α ­ ε ρ ο σ κ α φ ώ ν κ α ι δ υ σ α ν α π λ ή ρ ω τ ε ς π ο σ ό ­ ν ικ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν σ τη ν Α ίγ υ π το , α λ λ ά κα ι γ ε ν ι κ ό τ ε ρ α γ ια τ η ν ε π ικ ο ιν ω ν ία μ ε τ α α ­ τ η τ ε ς π ο λ ε μ ικ ο ύ υ λ ικ ο ύ , α γ ω ν ιζ ό μ ε ν ο π ο μ α κ ρ υ σ μ έ ν α σ η μ ε ία τ η ς Β ρ ε τ α ν ικ ή ς π λ έ ο ν να δ ια σ ώ σ ει τ α υ π ο λ ε ίμ μ α τ ά τ ο υ Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ία ς μ έσ ω τ ο υ Σ ο υ έ ζ . Π ρ ο ­ σ τη Δ ο υ ν κ έ ρ κ η . Μ ε ό λ ε ς τ ις ε ν δ ε ί ξ ε ι ς να σ υ γ κ λ ίν ο υ ν σ τη δ ια π ίσ τω σ η π ω ς τ ο ε π ό ­ σ π α θ ώ ν τα ς ν α α π ο τ ρ έ ψ ε ι τ η δ ια κ ο π ή μ ε ν ο β ή μ α τ ο υ Χ ίτ λ ε ρ θ α ή τ α ν μ ια α π ό ­ τ ω ν θ α λ ά σ σ ιω ν ε π ικ ο ιν ω ν ιώ ν , ο Τ σ ώ ρ τσ ιλ δ ι έ τ α ξ ε τ η ν α π ο σ το λ ή κ ά θ ε δ υ ν α τ ή ς ε ν ί­ β α σ η σ τ η ν ίδ ια τ η Β ρ ε τ α ν ία κ α ι κ α θ ώ ς ■δεν δ ιέ θ ε τ α ν τ ις α π α ρ α ίτ η τ ε ς χ ε ρ σ α ίε ς σ χ υ σ η ς σ τη Μ ε σ ό γ ε ιο . Ενώ , ό μ ω ς , μ ε τ ο ν

Τ

τ ρ ό π ο α υ τ ό ν ε π ιτ ε ύ χ θ η κ ε η - έ σ τ ω κα ι π ρ ο σ ω ρ ιν ή - α π ο κ α τά σ τα σ η τ η ς π ρ ω το ­ κ α θ ε δ ρ ία ς τ ο υ RN, έ ν α ν έ ο β α σ α ν ισ τικ ό π ρ ό β λ η μ α ή λ θ ε μ ε π ιε σ τ ικ ό τ ρ ό π ο σ τη ν ε π ιφ ά ν ε ια . Μ έ χ ρ ι κα ι τ η σ τ ιγ μ ή ε κ ε ίν η , τ ο Γ α λ λι­ κ ό Ν α υ τ ικ ό (M a rin e N ational - Μ Ν) α π ο τ ε λ ο ύ σ ε τ η ν τ έ τ α ρ τ η ν α υ τ ικ ή δ ύ ν α μ η παγ κ ο σ μ ίω ς ( μ ε τ ά τ ο Β ρ ε τ α ν ικ ό , τ ο Α μ ε ρ ι­ κ α ν ικ ό κ α ι τ ο Ια π ω ν ικ ό ), π ε ρ ιλ α μ β ά ν ο ­ ν τ α ς ε π τ ά θ ω ρ η κ τ ά , 19 κ α τ α δ ρ ο μ ικ ά , 71 α ν τ ιτ ο ρ π ιλ ικ ά κ α ι 76 υ π ο β ρ ύ χ ια . Μ ε τ ά τ η γ ε ρ μ α ν ικ ή ε ισ β ο λ ή σ τη Γαλλία (10 Μ ά ίο υ ), π ο λ λ ά α π ό τ α π λ ο ία α υ τ ά ε γ κ α τ έ λ ε ιψ α ν τ ις β ά σ ε ις τ ο υ ς α ν α ζ η τ ώ ν τ α ς κ α ­ τ α φ ύ γ ιο σ ε λ ιμ ά ν ια π ο υ ε λ έ γ χ ο ν τ α ν απ ό τ ο υ ς Β ρ ε τ α ν ο ύ ς , ε ί τ ε σ τ η ν ίδ ια τ η Β ρ ε ­ τ α ν ία (Π λ ύ μ ο υ θ , Π ό ρ τ σ μ ο υ θ κ.ά .) ε ίτ ε α λ λ ο ύ (π.χ. Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ια ) . Α ρ κ ε τ ά π α ρ έ μ ε ιν α ν σ τη Γαλλία, ε ν ώ τ α ισ χ υ ρ ό τ ε ρ α κα ι π ιο σ ύ γ χ ρ ο ν α κ α τ ε υ θ ύ ν θ η κ α ν π ρ ο ς τ η γ α λ λ ικ ή Α λ γ ε ρ ία κα ι σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν α σ το λ ιμ ά ν ι τ ο υ Ο ρ ά ν κ α ι σ τ ο ν π α ρ α κ ε ίμ ε ν ο ν α ύ σ τ α θ μ ο τ ο υ Μ ε ρ ς ε λ Κ εμ π ίρ . Το μ έ λ λ ο ν τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν π λ ο ίω ν α π α ­ σ χ ο λ ο ύ σ ε τ η β ρ ε τ α ν ικ ή η γ ε σ ία ή δ η απ ό

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 4 7

mm

Η ηγ εσ ία τη ς γα λλικής κ υ β έρ νη σ η ς του Β ισύ. Από α ρ ισ τερ ά προς τα δ εξιά , ο α ρ χη γό ς το υ Γα λλικού Κ ρ ά το υ ς, σ τρ α τά ρ χ η ς Φιλίπ Π ετα ίν , ο υπ ουργός Ν αυτικώ ν, ναύαρχος Φ ρανσουά Ν τα ρ λά ν, και ο π ρω θυπ ουρ γό ς Π ιέρ Λ αβάλ.

τ ις α ρ χ έ ς Ιο υ ν ίο υ , ό τ α ν τ ο ζ ο φ ε ρ ό ε ν δ ε ­ χ ό μ ε ν ο τ η ς γ α λ λ ικ ή ς κ α τ ά ρ ρ ε υ σ η ς ά ρ χ ι­ σ ε ν α γ ίν ε τ α ι ο ρ α τ ό . Αν τ α α ξ ιό μ α χ α α υ τ ά σ κ ά φ η ε ν σ ω μ α τ ώ ν ο ν τ α ν σ το Γ ε ρ μ α ν ικ ό Ν α υ τ ικ ό (K rie g sm a rin e - K M ), η δ υ ν α μ ικ ή

ν ο κ ίν δ υ ν ο . Μ ε τ η ν κ υ ρ ια ρ χ ία τ ο υ RN να χ ά ν ε τ α ι π λ έ ο ν ο ρ ισ τικ ά , δ ε ν θ α α π ο κ ο π τ ό τ α ν μ ό ν ο ο θ α λ ά σ σ ιο ς « ο μ φ ά λ ιο ς λ ώ ­ ρ ο ς » π ο υ σ υ ν έ δ ε ε τ ο κ έ ν τ ρ ο τ η ς Γ η ρ α ι­ ό ς Α λ β ιώ ν α ς μ ε τ ι ς α ν ά τ ο ν κ ό σ μ ο α π ο ι­ κ ίε ς τ η ς . Ε π ίσ η ς, δ ια κ υ β ε υ ό τ α ν κα ι η δ υ ­ ν α τ ό τ η τ ά τ η ς ν α λ α μ β ά ν ε ι σ τ ρ α τ ιω τ ικ ή β ο ή θ ε ια α π ό τ η ν ά λ λ η π λ ε υ ρ ά τ ο υ Α τ λ α ­ ν τ ικ ο ύ , κ ά τ ι π ο υ α π ο τ ε λ ο ύ σ ε ζ ω τικ ή π ρ ο ­ τ ε ρ α ι ό τ η τ α γ ια τ η ν επ ιβ ίω σ ή τ η ς κ α ι γ ια τ η σ υ ν έ χ ισ η τ ο υ π ο λ έ μ ο υ . Π έ ρ α ν ό λ ω ν α υ τώ ν , η α π ώ λ ε ια τ ο υ ε λ έ γ χ ο υ ε π ί τω ν θ α λ α σ σ ώ ν π ο υ π ε ρ ιέ β α λ λ α ν τ α β ρ ε τ α ν ι­ κά ν η σ ιά ισ ο δ υ ν α μ ο ύ σ ε μ ε τ η μ ε τ α τ ρ ο π ή τ ο υ ς σ ε π λ α τ ιέ ς κ α ι α σ φ α λ ε ίς ν α υ τ ικ έ ς λ ε ω φ ό ρ ο υ ς , τ ις ο π ο ίε ς β έ β α ια δ ε ν θ α α ρ γ ο ύ σ ε να δ ια β ε ί μ ια χ ε ρ σ α ία α π ο β α τ ι­ κή δ ύ ν α μ η . Μ π ρ ο σ τά σ τη θ α ν ά σ ιμ η π α ρ ά μ ε τ ρ ο π ο υ θ α α π ο τ ε λ ο ύ σ ε μ ια ε ν δ ε χ ό μ ε ν η (α ­ κ ό μ α ) γ α λ λ ο γ ε ρ μ α ν ικ ή σ υ ν θ η κ ο λ ό γ η σ η , ο Τ σ ώ ρ τσ ιλ ε ίχ ε α π α ιτ ή σ ε ι τ ις δ ε σ μ ε ύ ­

® Παρότι δεν αποφασίστηκε η ανάληψη συγκεκριμένης δράσης σε Βάρος των Γάλλων, ομόφωνα ελήφθη η απόφαση πως τα πλοία τους έπρεπε, πάση θυσία, να περάσουν στον Βρετανικό έλεγχο, 9 τ ο υ θ α ε κ τ ιν α σ σ ό τ α ν κ α τ α κ ό ρ υ φ α . Σ υ ν υ ­ π ο λ ο γ ίζ ο ν τ α ς τ η ν ισ χύ τ ο υ Ιτ α λ ικ ο ύ Ν α υ ­ τ ικ ο ύ (R M ) α λ λ ά κ α ι τ ις ε π ιχ ε ιρ η σ ια κ έ ς δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς π ο υ π ρ ο σ έ δ ιδ ε σ τ ο ν Α ξ ο ν α η χ ρ ή σ η τω ν γ α λ λ ικ ώ ν λ ιμ ε ν ικ ώ ν υ π ο δ ο ­ μώ ν, δ ε ν ή τ α ν δ ύ σ κ ο λ ο γ ια τ ο Β ρ ε τ α ν ικ ό Ν α υ α ρ χ ε ίο ν α π ρ ο β λ έ ψ ε ι τ ο ν ε π ε ρ χ ό μ ε -

σ ε ις τ ο υ Γ ά λ λο υ π ρ ω θ υ π ο υ ρ γ ο ύ Π ω λ Ρ εϋνώ , α λ λ ά κ α ι τ ο υ σ τ ρ α τ ά ρ χ η Φ ιλίπ Π ε ­ τ α ίν , ο ο π ο ίο ς τ ο ν ε ίχ ε δ ια δ ε χ θ ε ί σ τις 16 Μ α ΐο υ , π ω ς ό σ α π λ ο ία τ ο υ Μ Ν β ρ ίσ κ ο ­ ν τ α ν α κ ό μ α σ τη Γα λλία ή σ τ η ν Α λ γ ε ρ ία , θ α κ α τ ε υ θ ύ ν ο ν τ α ν σ ε β ρ ε τ α ν ικ ά ή α μ ε ­ ρ ικ α ν ικ ά λ ιμ ά ν ια κ α ι δ ε ν θ α χ ρ η σ ιμ ο π ο ι-

Η κ α τα σ κ ευ ή τη ς να υ τικ ή ς βάσης σ το Μ ε ρ ς ελ Κεμπίρ α π ο φ α σ ίσ τη κε μ ό λις το 1939. Η σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν η το π ο θ εσ ία β ρ ισ κ ό τα ν κ ο ντά σ το Ο ράν και επ ί το υ θα λ ά σ σ ιο υ δ ρ ό μ ο υ που σ υ ν έ δ εε το Σ ο υ έ ζ μ ε το Γ ιβ ρ α λτά ρ . Π α ρ ά λλη λα , ο κολπ ίσκος ή τα ν β α θ ύ ς και π ερ ιβ α λλό τα ν από βουνά που μ π ο ρούσ α ν να φ ιλο ξενή σ ο υ ν δ ιά φ ο ρ ες α μ υ ν τικ ές υ π οδομ ές.

4 8 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

0 Β ρ ετα ν ό ς α ντινα ύ α ρ χο ς Τ ζέη μ ς Σ ό μ ερ β ιλ , δ ιο ικ η τή ς τη ς Δ ύ ν α μ η ς «Η».

ο ύ ν τ ο ω ς δ ια π ρ α γ μ α τ ε υ τ ικ ό « χ α ρ τί» σ ε τ υ χ ό ν σ υ ν ο μ ιλ ίε ς μ ε τ ο υ ς Γ ε ρ μ α ν ο ύ ς . Ε χ ο ν τ α ς α π ο κ ο μ ίσ ε ι τ η ν α ίσ θ η σ η π ω ς ο ι Γ ά λ λο ι ε ίχ α ν σ υ μ φ ω ν ή σ ε ι, ο Τ σ ώ ρ τσ ιλ θ ο ρ υ β ή θ η κ ε ε ν τ ο ν ό τ α τ α , ό τ α ν σ τις 20 Ιο υ ν ίο υ ο Π ε τ α ίν ξ ε κ ίν η σ ε δ ια π ρ α γ μ α ­ τ ε ύ σ ε ι ς μ ε τ ο υ ς Γ ε ρ μ α ν ο ύ ς (π α ρ α β ιά ζ ο ­ ν τ α ς τ η ν π ρ ο γ ε ν έ σ τ ε ρ η γ α λ λ ο β ρ ε τ α ν ικ ή σ υ μ φ ω ν ία π ο υ δ έ σ μ ε υ ε τ ις δ ύ ο χ ώ ρ ε ς ν α μ η σ υ ν ά ψ ο υ ν ξε χ ω ρ ισ τ ή σ υ ν θ ή κ η ε ι­ ρ ή ν η ς ). Μ ε τ α γ α λ λ ικ ά π λ ο ία ν α π α ρ α μ έ ­ ν ο υ ν α μ ε τ α κ ίν η τ α , ο Χ ίτ λ ε ρ έ σ π ε υ σ ε να π ρ ο τ ε ίν ε ι σ τ ο υ ς Γ ά λ λ ο υ ς μ ια δ ε λ ε α σ τ ικ ή σ υ μ φ ω ν ία . Η γ α λ λ ικ ή κ υ β έ ρ ν η σ η θ α δ ια ­ τ η ρ ο ύ σ ε τ η ν ε ξ ο υ σ ία τ η ς σ το π λ α ίσ ιο ε ­ ν ό ς « α ν ε ξ ά ρ τ η τ ο υ » κ α ι « α υ τ ο δ ιο ίκ η ­ τ ο υ » κ ρ ά τ ο υ ς σ το ν ό τ ιο ή μ ισ υ τ η ς χ ώ ­ ρ α ς κ α ι σ τις α π ο ικ ίε ς , ε ν ώ τ α γ ε ρ μ α ν ικ ά σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ α θ α π ε ρ ιο ρ ίζ ο ν τ α ν σ ε μ ια ζ ώ ν η κ α τ ο χ ή ς σ το β ό ρ ε ιο . Ω ς α ν τ ά λ λ α γ ­ μα, ο ι Γ ε ρ μ α ν ο ί ζ ή τ η σ α ν τ η ν ε π ά ν ο δ ο τ ω ν σ κ α φ ώ ν τ ο υ Μ Ν τ α ο π ο ία β ρ ίσ κ ο ­ ν τ α ν ε κ τ ό ς Γ α λ λία ς σ τα α γ κ υ ρ ο β ο λ ιά το υ ς , όπ ου και θ α π α ρ έμ ενα ν ε φ ε ξή ς υ π ό γ ε ρ μ α ν ικ ή « ε π ιτή ρ η σ η » . Το θ έ μ α έ ­ κ λ ε ισ ε σ τις 18.50 τ η ς 2 2 α ς Ιο υ ν ίο υ , ό τ α ν ο γ η ρ α ιό ς σ τ ρ α τ ά ρ χ η ς α π ο δ έ χ θ η κ ε τ η ν π α ρ α π ά ν ω σ υ μ φ ω ν ία υ π ο γ ρ ά φ ο ν τ α ς τ η γ α λ λ ικ ή σ υ ν θ η κ ο λ ό γ η σ η σ το δ ά σ ο ς τ η ς Κ ο μ π ιέ ν η ς . Μ ε τ ο υ ς φ ό β ο υ ς το υ να έχ ο υ ν μ ε τα ­ β λ η θ ε ί σ ε β ε β α ιό τ η τ α , ο Τ σ ώ ρ τσ ιλ αισ θ ά ν θ η κ ε β α θ ιά π ρ ο δ ο μ έ ν ο ς . Κ α ι α ­ σ φ α λ ώ ς η π ικ ρ ία τ ο υ α υ τ ή δ ε ν μ ε τ ρ ιά ­ σ τ η κ ε δ ιό λ ο υ , ό τ α ν σ τ ις 24 Ιο υ ν ίο υ ο ν α ύ α ρ χ ο ς Φ ρ α ν σ ο υ ά Ν τ α ρ λ ά ν , ο ο π ο ίο ς ε ίχ ε α ν α λ ά β ε ι υ π ο υ ρ γ ό ς Ν α υ τ ικ ώ ν σ τη ν έ α φ ιλ ο γ ε ρ μ α ν ικ ή γ α λ λ ικ ή κ υ β έ ρ ν η σ η τ ο υ Β ισ ύ , π ρ ο σ π ά θ η σ ε ν α τ ο ν κ α θ η σ υ ­ χ ά σ ε ι δ ε σ μ ε υ ό μ ε ν ο ς ό τ ι, ε ά ν ο ι Γ ε ρ μ α ­ ν ο ί π α ρ έ β α ιν α ν τ ο υ ς ό ρ ο υ ς τ η ς σ υ ν θ η ­ κ ο λ ό γ η σ η ς ε π ιχ ε ιρ ώ ν τ α ς ν α κ α τ α λ ά ­ β ο υ ν τ α γ α λ λ ικ ά π λ ο ία , θ α δ ιέ τ α σ σ ε ο ί­ δ ιο ς τ η β ύ θ ισ ή τ ο υ ς . Π α ρ ό τ ι ω ς τ η σ τ ιγ ­ μ ή ε κ ε ί ν η ο Γ ά λ λ ο ς ν α ύ α ρ χ ο ς ε ίχ ε α π ο δ ε ι χ θ ε ί α ξ ιό π ισ τ ο ς (1), ο κ ίν δ υ ν ο ς μ ια ς ε κ ο ύ σ ια ς ή α κ ο ύ σ ια ς π α ρ ά δ ο σ η ς τω ν

π λ ο ίω ν σ το Κ Μ ή τ α ν τ ό σ ο μ ε γ ά λ ο ς , ώ ­ σ τε ο Β ρ ετα ν ό ς π ρ ω θ υ π ο υ ρ γό ς δ εν μ π ο ρ ο ύ σ ε , α σ φ α λ ώ ς , ν α Β α σ ισ τε ί σ τις υ ­ π ο υ ρ γ ικ έ ς δ ια β ε β α ιώ σ ε ις . Ε ιδ ικ ά α π ό τ η σ τ ιγ μ ή π ο υ ο ι Γ ά λ λ ο ι ε ίχ α ν μ ό λ ις π α ρ α β ε ί τ η ν π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν η σ υ μ φ ω ν ία τ ο υ ς μαζί το υ . Α λ λ ω σ τ ε ε ίχ α ν π λ έ ο ν ε ξ α ν τ λ η θ ε ί κα ι τ α χ ρ ο ν ικ ά π ε ρ ιθ ώ ρ ια γ ια τ η ν ε ξ ε ύ ρ ε σ η μ ια ς δ ιπ λ ω μ α τ ικ ή ς λ ύ σ η ς . Ο Τ σ ώ ρ τσ ιλ γ ν ώ ρ ιζ ε π ω ς α μ έ σ ω ς μ ό λ ις ο ι Γ ε ρ μ α ν ο ί α ν α δ ιο ρ γ α ν ώ ν ο ν τ α ν α π ό τ η γ α λ λ ικ ή ε κ ­ σ τ ρ α τ ε ία , τ α U -B o o t θ α ε ν έ τ ε ι ν α ν τ ι ς ε ­ π ιθ έ σ ε ις κ α τ ά τ ω ν ν η ο π ο μ π ώ ν π ο υ τ ρ ο ­ φ ο δ ο το ύ σ α ν τη χώ ρα το υ , εξο ρ μ ώ ν τα ς π λ έ ο ν α π ό τ η β ό ρ ε ια Γα λ λία κ α ι τ ι ς Κ ά τω Χ ώ ρ ε ς . Ε ξ ά λ λ ο υ , ο ι ε π ιδ ρ ο μ έ ς τ η ς L u ftw a ffe α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν ή δ η μ ια ζ ο φ ε ρ ή κ α θ η μ ε ρ ι ν ό τ η τ α γ ια τ η ν ό τ ια Β ρ ε τ α ν ία , π α ρ έ χ ο ν τ α ς μ ια σ α φ έ σ τ α τ η έ ν δ ε ι ξ η τω ν γ ε ρ μ α ν ικ ώ ν π ρ ο θ έ σ ε ω ν . Αν, λ ο ιπ ό ν , ο ι Β ρ ε τ α ν ο ί ε π ιθ υ μ ο ύ σ α ν ν α α ν α χ α ιτ ίσ ο υ ν μ ια ε π ε ρ χ ό μ ε ν η α π ό β α σ η , ό φ ε ιλ α ν π ρω τ ίσ τ ω ς ν α ε π ικ ε ν τ ρ ω θ ο ύ ν σ τη ν α υ τ ικ ή θ ω ρ ά κ ισ η τ η ς ν η σ ιω τ ικ ή ς τ ο υ ς π α τ ρ ί­ δ α ς κ α ι ιδ ια ίτ ε ρ α τω ν ν ό τ ιω ν κ α ι τ ω ν α ­ ν α τ ο λ ικ ώ ν α κ τ ώ ν τ η ς . Κ α ι κ α θ ώ ς η θ ω ­ ρ ά κ ισ η α υ τ ή α π α ιτ ο ύ σ ε τ η σ υ γ κ έ ν τ ρ ω ­ ση κ ά θ ε δ ια θ έ σ ιμ ο υ μ έ σ ο υ , τ ο θ έ μ α τω ν γ α λ λ ικ ώ ν π λ ο ίω ν έ π ρ ε π ε ν α λ ή ξ ε ι α μ έ ­ σ ω ς, ώ σ τ ε τ α π λ ο ία τ ο υ RN π ο υ τ α π α ρ α ­ κ ο λ ο υ θ ο ύ σ α ν , να α π ο δ ε σ μ ε υ θ ο ύ ν και ν α π ρ ο ε τ ο ιμ α σ τ ο ύ ν γ ια ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις σ τη Β ρ ε τ α ν ία ή ο π ο υ δ ή π ο τ ε α λ λ ο ύ . Ε κ τ ό ς α π ό τ ι ς ε π ιχ ε ιρ η σ ια κ έ ς σ υ ν ­ θ ή κ ε ς π ίε ζ α ν κ α ι ο ι π ο λ ιτ ικ έ ς . Ο Τ σ ώ ρ­ τ σ ιλ γ ν ώ ρ ιζ ε π ω ς η δ υ ν α τ ό τ η τ α τ η ς χ ώ ­ ρα ς το υ να α ν τ ε π ε ξ έ λ θ ε ι σ ε έν α ν π αρατ ε τ α μ έ ν ο π ό λ ε μ ο ή τ α ν α σ ύ γ κ ρ ιτ α α σ θ ε ­ ν έ σ τε ρ η ε κ ε ίν η ς το υ Α ξο να . Σ υ νεπ ώ ς, ω ς μ ο ν α δ ικ ή ε λ π ίδ α ε π ιβ ίω σ η ς α π έ μ ε ν ε η σ υ μ μ α χ ία μ ε κ ά π ο ια μ ε γ ά λ η δ ύ ν α μ η π ο υ δ ε ν θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε να ε ίν α ι ά λ λ η α π ό τ ις Η Π Α . Π α ρ ό τι, ό μ ω ς , η κ υ β έ ρ ν η σ η τ η ς Ο υ ά σ ιν γ κ τ ο ν ή τ α ν φ ιλ ικ ά δ ια κ ε ίμ ε ν η π ρ ο ς τ ο Λ ο ν δ ίν ο , α ν τ ι τ ί θ ε τ ο σ το ε ν ­ δ ε χ ό μ ε ν ο π ε ρ α ιτ έ ρ ω α μ ε ρ ικ α ν ικ ή ς ε ­ μπ λοκής. Α υ τό φ ά ν η κ ε ξεκ ά θ α ρ α , ό τα ν ο Τ σ ώ ρ τσ ιλ ζ ή τ η σ ε α π ό τ ο υ ς Α μ ε ρ ικ α ­ ν ο ύ ς τ η ν π α ρ α χ ώ ρ η σ η 50 π α λ α ιώ ν α ν τ ιτ ο ρ π ιλ ικ ώ ν (τ α ο π ο ία δ ε ν χ ρ ε ια ζ ό τ α ν ά ­ μ ε σ α τ ο Α μ ε ρ ικ α ν ικ ό Ν α υ τ ικ ό ). Υ π ό τ ις δ ε δ ο μ έ ν ε ς σ υ ν θ ή κ ε ς , τα σ κά φ η α υ τά θ α α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν « θ ε ίο δ ώ ρ ο » γ ια τ ο R N. Ω σ τό σ ο , τ ο α ίτ η μ α π ρ ο σ έ κ ρ ο υ σ ε σ τη ν ά ρ νη σ η το υ Ρ ο ύ ζβ ελτ, κα θ ώ ς σ τ ο υ ς α μ ε ρ ικ α ν ικ ο ύ ς η γ ε τ ικ ο ύ ς κ ύ ­ κ λ ο υ ς υ π ή ρ χ ε δ ιά χ υ τ η η α ν τ ίλ η ψ η π ω ς μ ε τ ά κ α ι τ η ν π τώ σ η τ η ς Γ α λ λ ία ς η σ υ ν ­ θ η κ ο λ ό γ η σ η τ η ς Β ρ ε τ α ν ία ς δ ε ν ή τ α ν παρά θ έ μ α χρ ό νο υ . Μ ε ό λα τα έω ς τ ό τ ε δ ε δ ο μ έ ν α να ε ­

0 να ύ σ τα θ μ ο ς το υ Μ ε ρ ς ελ Κ εμπίρ μ ε τις θ έ σ ε ις τω ν γαλλικώ ν πλοίων και τις κινήσεις τω ν Βρετανώ ν. ν ισ χ ύ ο υ ν τ η ν α π α ισ ιό δ ο ξ η α υ τ ή ν ε κ τ ί ­ μησ η, ο ι Β ρ ε τα ν ο ί έπ ρ επ ε να π ρ α γ μ α το ­ π ο ιή σ ο υ ν μ ια θ ε α μ α τ ι κ ή κ ίν η σ η γ ια να α π ο δ ε ίξ ο υ ν τ ι ς μ α χ η τ ικ έ ς τ ο υ ς δ υ ν α τ ό ­ τ η τ ε ς κα ι να «σπ άσ ουν» τα δ εσ μ ά τ η ς π ο λ ιτ ικ ή ς τ ο υ ς α π ο μ ό ν ω σ η ς . Ο Τσώ ρ­ τ σ ιλ , μ ε τ η μ ο ν α δ ικ ή π ο λ ιτ ικ ή τ ο υ ο ξ ύ ­ ν ο ια , α ν τ ιλ α μ β α ν ό τ α ν π ω ς μ ό ν ο μ ια δ υ ­ ν α μ ικ ή ε π ίδ ε ιξ η π υ γ μ ή ς μ π ο ρ ο ύ σ ε να α ­ ν α τ ρ έ ψ ε ι τ α δ ε δ ο μ έ ν α . Ο ι π ε ρ ισ τ ά σ ε ις α π α ιτ ο ύ σ α ν έ ν α α δ υ σ ώ π η το ό σ ο κ α ι π α ­ ρ ά τ ο λ μ ο κ τ ύ π η μ α π ο υ θ α έ π ε ιθ ε τ ο υ ς π ά ν τ ε ς , κ α ι ε ιδ ικ ά τ ι ς Η Π Α , γ ια τ η σ τ ρ α ­ τ ιω τ ικ ή ισ χύ τ ω ν Β ρ ε τ α ν ώ ν α λ λ ά κα ι γ ια τ η ν τ ε λ ε σ ίδ ι κ η α π ό φ α σ ή τ ο υ ς ν α σ υ ν ε χ ίσ ο υ ν τ ο ν α γ ώ ν α κ α τ ά τ η ς Γ ε ρ μ α ν ία ς μ έ χ ρ ι τ έ λ ο υ ς . Κ αι τ α γ α λ λ ικ ά π λ ο ία φ α ί­ ν ο ν τ α ν ν α α π ο τ ε λ ο ύ ν τ ο ν ιδ α ν ικ ό σ τό χ ο γ ια έ ν α τ έ τ ο ι ο κ τ ύ π η μ α .

0 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ «CATAPULT» Π α ρ ό τι κ α ν ε ίς σ το Λ ο ν δ ίν ο δ ε ν α μ φ έ ­ β α λ λ ε π ω ς ε ν δ ε χ ό μ ε ν η χ ρ ή σ η β ία ς κ α τ ά τ ο υ γ α λ λ ικ ο ύ σ τ ό λ ο υ θ α έ β λ α π τ ε α ν ε π α ­ ν ό ρ θ ω τ α τ ις σ χ έ σ ε ις μ ε τ ο υ ς - μ έ χ ρ ι π ρ ό ­ τ ι ν ο ς - σ υ μ μ ά χ ο υ ς , η ε π ε ίγ ο υ σ α π ρ α γ μ α ­ τ ι κ ό τ η τ α δ ε ν ά φ η ν ε τ ο π ε ρ ιθ ώ ρ ιο γ ια π ο λ λ έ ς ε π ιλ ο γ έ ς . Ε τσ ι, τ η ν ίδ ια η μ έ ρ α π ο υ ο Ν τ α ρ λ ά ν π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε να δ ια σ κ ε ­ δ ά σ ε ι τ ο υ ς φ ό β ο υ ς τ ο υ Τ σ ώ ρ τσ ιλ, τ ο π ο ­ λ ε μ ικ ό σ υ μ β ο ύ λ ιο τ η ς β ρ ε τ α ν ικ ή ς κ υ ­ β έ ρ ν η σ η ς (2) π ρ α γ μ α τ ο π ο ίη σ ε μ ια σ ειρ ά α π ό σ υ σ κ έ ψ ε ις σ χ ε τ ικ ά μ ε τ ο φ λ έ γ ο ν α υ ­ τ ό ζ ή τ η μ α . Π α ρ ό τ ι δ ε ν α π ο φ α σ ίσ τη κ ε η α ν ά λ η ψ η σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η ς δ ρ ά σ η ς σ ε β ά -

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ U TOPIA I 4 9

Σχεδίαση χάρτη: ΓΝΩΜΩΝ Εκδοτική 2013

.¥

■ Αναζητώντας τον βέλτιστο τρόπο για να «απενεργοποιήσει» τον γαλλικό στόλο στο Μερς ελ Κεμπίρ, στις 27 Ιουνίου το πολεμικό συμβούλιο αποφάσισε να αποστείλει επιτόπου μία ισχυρή βρετανική μοίρα. J ρ ο ς τω ν Γά λλω ν, ο μ ό φ ω ν α ε λ ή φ θ η η α ­ π ό φ α σ η π ω ς τ α π λ ο ία τ ο υ ς έ π ρ ε π ε , π άση θ υ σ ία , ν α π ε ρ ά σ ο υ ν σ τ ο ν β ρ ε τ α ν ικ ό έ ­ λ εγ χ ο ή -α ν α υ τό ή τα ν α δ ύ ν α το - να τ ε ­ θ ο ύ ν μ ο ν ίμ ω ς ε κ τ ό ς μ ά χ η ς . Α π ό ό λ ε ς τ ις δ υ ν ά μ ε ις τ ο υ Μ Ν ε κ ε ί ν ε ς π ο υ α ν η σ υ χ ο ύ ­ σ α ν π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο τ ο υ ς Β ρ ε τ α ν ο ύ ς ή τ α ν ο ι ισ χ υ ρ έ ς γ α λ λ ικ έ ς μ ο ίρ ε ς σ το Ο ρ ά ν κα ι κ υ ρ ίω ς σ το Μ ε ρ ς ε λ Κ εμ π ίρ . Μ ε τ ις α λ γ ε ρ ιν έ ς α κ τ έ ς ν α α π έ χ ο υ ν μ ό ν ο μ ε ρ ικ έ ς ε ­ κ α τ ο ν τ ά δ ε ς χ ιλ ιό μ ε τ ρ α απ ό τ η ν ε γ γ ύ τ ε ­ ρ η ε π ικ ρ ά τ ε ια τ ο υ Α ξο ν α , σ ε π ερ ίπ τω σ η α ν ά κ λ η σ ή ς τ ο υ ς τ α γ α λ λ ικ ά σ κ ά φ η θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν ε ν τ ό ς μ ε ρ ικ ώ ν ω ρ ώ ν να β ρ ε ­ θ ο ύ ν σ τη ν κ α τ ο χ ή τ ω ν Γ ερ μ α νώ ν. Κ α θ ώ ς δ ε ν υ π ή ρ χ ε π ε ρ ιθ ώ ρ ιο χ ρ ο ν ο ­ τ ρ ιβ ή ς , τ η ν ε π ό μ ε ν η κ ιό λ α ς η μ έ ρ α τ ο π ο ­ λ ε μ ικ ό σ υ μ β ο ύ λ ιο α ν έ θ ε σ ε σ τ ο ν α ν τ ι­ ν α ύ α ρ χ ο Ν τ ά ν τ λ ε ϋ Ν ο ρ θ να π λ ε ύ σ ε ι π ρ ο ς τ ο Ο ρ ά ν , π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ να β ο λ ιδ ο ­ σ κ ο π ή σ ει τ ο ν ε κ ε ί Γά λλο ν α υ τ ικ ό δ ιο ικ η ­ τ ή σ χ ε τ ικ ά μ ε τ η ν π ιθ α ν ό τ η τ α π α ρ ά δ ο ­ σ η ς τω ν π λ ο ίω ν τ ο υ . Ο τ α ν ο τ ε λ ε υ τ α ίο ς α π ά ν τη σ ε π ω ς π ο τ έ κ α ι γ ια κ α ν έ ν α ν λ ό γ ο δ ε ν ε π ρ ό κ ε ιτ ο να π α ρ α δ ώ σ ε ι τ α σ κ ά φ η , τ ο π ο λ ε μ ικ ό σ υ μ β ο ύ λ ιο σ υ γ κ λ ή θ η κ ε ε κ ν έ ο υ σ τις 27 Ιο υ ν ίο υ γ ια να λ ά β ε ι τ ις ο ρ ι­ σ τ ικ έ ς τ ο υ α π ο φ ά σ ε ις . Σ τ η σ υ ν ά ν τη σ η ε ­ κ ε ίν η κ α ι μ ε τ ο ν χ ρ ό ν ο να π ιέ ζ ε ι α σ φ υ ­ κ τ ικ ά , ο Τ σ ώ ρ τσ ιλ π α ρ α μ έ ρ ισ ε τ ο υ ς ό π ο ι­ ο υ ς σ κ ε π τ ικ ισ μ ο ύ ς ο ρ ίζ ο ν τ α ς τ η ν 3η Ιο υ -

λ ίο υ ω ς τ η ν κ α τ α λ η κ τ ικ ή η μ ε ρ ο μ η ν ία κ α ­ τ ά τ η ν ο π ο ία ό σ α γ α λ λ ικ ά π λ ο ία β ρ ίσ κ ο ­ ν τ α ν ε ν τ ό ς τ η ς β ρ ε τ α ν ικ ή ς α κ τ ίν α ς δ ρ ά ­ σ η ς, ε ί τ ε θ α κ α τ α λ α μ β ά ν ο ν τ α ν ε ί τ ε θ α κ α τα σ τρ έφ ο ν τα ν . Μ ε τ ο ν « κ ύ β ο » ν α έ χ ε ι π λ έ ο ν ρ ιφ θ ε ί, κ α τ ά τ ις ε π ό μ ε ν ε ς έ ξ ι η μ έ ρ ε ς τ ο π ο λ ε μ ι­ κ ό σ υ μ β ο ύ λ ιο , σ ε σ υ ν ε ρ γ α σ ία μ ε τ ο ν α υ ­ τ ικ ό ε π ιτ ε λ ε ίο , σ χ ε δ ία σ ε τ ι ς ε π ιχ ε ιρ η σ ια ­ κ έ ς π α ρ α μ έ τ ρ ο υ ς , δ ίν ο ν τ ά ς τ ο υ ς τ η ν κω δ ικ ή ο ν ο μ α σ ία ε π ιχ ε ίρ η σ η «C atapult» (« Κ α τ α π έ λ τ η ς » ), Ο ι σ χ ε δ ια σ τ έ ς τ η ς ε π ι­ χ ε ίρ η σ η ς γ ν ώ ρ ιζ α ν π ω ς δ ε ν ε ίχ α ν κα ι π ο λ λ ά ν α φ ο β η θ ο ύ ν α π ό τ α γ α λ λ ικ ά π λ ο ία π ο υ ε ίχ α ν α γ κ υ ρ ο β ο λ ή σ ε ι σ τα β ρ ε ­ τ α ν ικ ά λ ιμ ά ν ια κ α ι σ τα ο π ο ία π ε ρ ιλ α μ β ά ­ ν ο ν τ α ν τ α π α λ α ιά θ ω ρ η κ τ ά «C ourbet» κα ι «Paris», τα μεγά λα α ν τ ιτ ο ρ π ιλ ικ ά «Leopard» κ α ι «Le Triom phant», τ α μ ικ ρ ό -

Το α ντπ ο ρ π ιλικ ό «M ogador» έχ ο ν τα ς π λ η γ εί < ό ο β ίδ ες τω ν 381 mm.

5 0 1Σ Τ Ρ Α Τ Ι Ω Τ Ι Κ Η Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

τερ α α ν τ ιτ ο ρ π ιλ ικ ά «M istral» και « O uragan», τ ο υ π ο β ρ ύ χ ιο «S urcouf» π ου ή τ α ν τ η ν ε π ο χ ή ε κ ε ίν η τ ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο τ ο υ κ ό σ μ ο υ , κ α ι α ρ κ ε τ ά α κ ό μ α μ ικ ρ ό τ ε ­ ρα σ κά φ η. Ο ύ τε η κ α τά λη ψ η το υ θ ω ρ η κ τ ο ύ «Jean B art» π ο υ β ρ ισ κ ό τ α ν σ τ η ν Καζ α μ π λ ά ν κ α , ή τ ο υ θ ω ρ η κ τ ο ύ «R ichelieu» π ο υ ε ίχ ε φ θ ά σ ε ι σ το Ν τ α κ ά ρ τ η ς δ υ τ ικ ή ς Α φ ρ ικ ή ς , δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ σ ε ιδ ια ίτ ε ρ ο π ρ ο ­ β λ η μ α τ ισ μ ό , α φ ο ύ κ α ι τ α δ ύ ο α υ τ ά σ κ ά ­ φ η β ρ ίσ κ ο ν τ α ν υπ ό τ η σ τ ε ν ή ε π ιτ ή ρ η σ η ικ α ν ο ύ α ρ ιθ μ ο ύ β ρ ε τ α ν ικ ώ ν π λοίω ν. Α λ λ ά κ α ι τ α τ ρ ία π α λ α ιό τ ε ρ α θ ω ρ η κ τ ά , π ερ ιλ α μ β α ν ο μ έ ν ο υ τ ο υ «Lorraine», κ α ι τ α τ έ σ ­ σ ε ρ α κ α τ α δ ρ ο μ ικ ά π ο υ ν α υ λ ο χ ο ύ σ α ν σ τ η ν Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ια μ π ο ρ ο ύ σ α ν κ α ι ε κ ε ίν α ν α « α π ε ν ε ρ γ ο π ο ιη θ ο ύ ν » χ ω ρ ίς π ρ ό β λ η ­ μα από τη ν ε κ ε ί δ ύ να μ η το υ να υά ρ χου Α ν τ ρ ιο υ Κ ά ν ιν γ κ α μ . Το π ρ α γ μ α τ ικ ό π ρ ό β λ η μ α ε ν τ ο π ιζ ό ­ τ α ν σ τη β ο ρ ε ιο δ υ τ ικ ή Α λ γ ε ρ ία . Τη δ ε δ ο ­ μ έ ν η σ τιγ μ ή σ το Ο ρ ά ν β ρ ισ κ ό τ α ν μ ια υ ­ π ο λ ο γ ίσ ιμ η ν α υ τ ικ ή δ ύ ν α μ η α π ό ε π τά αν τ ιτ ο ρ π ιλ ικ ά , τ έ σ σ ε ρ α υ π ο β ρ ύ χ ια κ α ι μ ε ­ ρ ικ ά τ ο ρ π ιλ ο β ό λ α . Λ ίγ ο π ιο δ υ τ ικ ά , σ το Μ ε ρ ς ε λ Κ εμ π ίρ , υ π ό τ η ν π ρ ο σ τα σ ία ι­ σ χ υ ρ ώ ν π υ ρ ο β ο λ α ρ χ ιώ ν ε γ κ α τ ε σ τ η μ έ ­ νω ν σ το υ ς λ ό φ ο υ ς γύ ρ ω από το ν δ υ ­ σ π ρ ό σ ιτο κ ό λ π ο , ε ίχ ε σ τ α θ μ ε ύ σ ε ι μ ία α π ό τ ις ισ χ υ ρ ό τ ε ρ ε ς σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ σ ε ις π ο ­ λ ε μ ικ ώ ν π λ ο ίω ν σ τη Μ ε σ ό γ ε ιο . Η δ ύ ν α μ η α υ τ ή π ε ρ ιε λ ά μ β α ν ε δ ύ ο θ ω ρ η κ τ ά τ η ς ε ­ π ο χ ή ς τ ο υ Λ ' Π Π, τ α «B retagne» κα ι «P rovence». Μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο π ο ν ο κ έ φ α λ ο γ ια τ ο Β ρ ε τ α ν ικ ό Ν α υ α ρ χ ε ίο α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν τ α κ α τ α δ ρ ο μ ικ ά μ ά χ η ς «D unkerque» κα ι «S tra sb o u rg » . Το « D unkerque», π ου απ ο τ ε λ ο ύ σ ε κ α ι τ η ν α υ α ρ χ ίδ α τ η ς μ ο ίρ α ς , ε ίχ ε ν α υ π η γ η θ ε ί μ ό λ ις τ ο 1937, ό ν τ α ς έ ν α α π ό τ α π λ έ ο ν ε π ίφ ο β α π ο λ ε μ ικ ά π λ ο ία τ η ς π ε ρ ιό δ ο υ . Ο π ω ς κ α ι τ ο «S tra sb o u rg » , έ φ ε ρ ε ο κ τ ώ π υ ρ ο β ό λ α τω ν 13 in κ α ι ή τ α ν τ α χ ύ τ ε ρ ο α π ό ο τ ιδ ή π ο τ ε δ ιέ θ ε τ α ν ο ι Β ρ ε τ α ν ο ί (μ ε μ ό ν η ε ξ α ίρ ε σ η τ ο κ α τ α δ ρ ο μ ικ ό μ ά χ η ς « H o o d » ). Υ π ή ρ χ ε α κ ό μ α τ ο σ υ ν ο δ ε υ τ ικ ό υ δ ρ ο π λ ά ν ω ν «C om m a n d a n t Teste», τ α α ν τ ιτ ο ρ π ιλ ικ ά « M o g a d o r» , «Volta», «Terrible», «K ersaint», «Lynx», «Tigre» κ α ι κ ά π ο ια μ ικ ρ ό τ ε ρ α π λ ο ία . Τ ο ν γ α λ λ ικ ό σ τ ο λ ίσ κ ο δ ιο ικ ο ύ σ ε έ ­ ν α ς ε υ φ υ ή ς κ α ι π ε ιθ α ρ χ η μ έ ν ο ς α ξ ιω μ α ­ τ ικ ό ς , ο ν α ύ α ρ χ ο ς Μ α ρ σ έ λ Γ κ ε ν σ ο ύ λ . Ο ι δ ια θ έ σ ιμ ε ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς τ ο ν ε μ φ ά ν ιζ α ν ω ς α π ο λ ύ τω ς π ισ τό σ τ η ν κ υ β έ ρ ν η σ η τ ο υ Β ισ ύ κ α ι ιδ ια ίτ ε ρ α σ τ ο ν Ν τα ρ λ ά ν , α λ λ ά κ α ι ω ς έ ν α ν ά ν θ ρ ω π ο π ε ίσ μ ο ν α κ α ι δ ύ ­ σ κ ο λ ο σ τις δ ια π ρ α γ μ α τ ε ύ σ ε ις , ο ο π ο ίο ς ή τ α ν , ε π ίσ η ς , γ ν ω σ τ ό ς γ ια τ η ν ε π ιφ υ λ α κ τ ι κ ό τ η τ ά τ ο υ έ ν α ν τ ι τω ν Β ρ ε τα ν ώ ν . Α ν α ζ η τώ ν τ α ς τ ο ν β έ λ τ ισ τ ο τ ρ ό π ο γ ια ν α « α π ε ν ε ρ γ ο π ο ιή σ ε ι» τ ο ν γ α λ λ ικ ό σ τ ό ­ λ ο σ το Μ ε ρ ς ε λ Κ εμ π ίρ , σ τις 27 Ιο υ ν ίο υ

τ ο π ο λ ε μ ικ ό σ υ μ β ο ύ λ ιο α π ο φ ά σ ισ ε να απ ο σ τ ε ίλ ε ι ε π ιτ ό π ο υ μία ισ χ υ ρ ή β ρ ε τ α ν ι­ κ ή μ ο ίρ α , ε λ π ίζ ο ν τ α ς π ω ς κ α τ ά τ η ν ά φ ιξ ή τ η ς τ α γ α λ λ ικ ά π λ ο ία θ α β ρ ίσ κ ο ν τ α ν ε ­ ν τ ό ς τ ο υ λ ιμ α ν ιο ύ , ώ σ τε να ε γ κ λ ω β ι­ σ τ ο ύ ν κ α ι ν α δ ιε υ κ ο λ υ ν θ ε ί έ τ σ ι η β ία ιη εξο υ δ ετέρ ω σ ή το υ ς . Α σφαλώ ς τα π ρά γμα ­ τ α δ ε ν χ ρ ε ια ζ ό τ α ν να φ θ ά σ ο υ ν μ έ χ ρ ις ε ­ κ εί. Για τ ο ν λ ό γ ο α υ τ ό ν , μ ε τ η ν ά φ ιξ ή τ ο υ έ ξ ω α π ό τ ο λ ιμ ά ν ι ο Β ρ ε τ α ν ό ς ε π ικ ε φ α ­ λ ή ς θ α δ ια β ίβ α ζ ε σ το ν Γ κ ε ν σ ο ύ λ έ ν α τ ε ­ λ ε σ ίγ ρ α φ ο μ ε τ έ σ σ ε ρ ις ε ν α λ λ α κ τ ικ έ ς π ρ ο τά σ ε ις . Αν ε ν τ ό ς τρ ιώ ν ω ρ ώ ν κ α μ ιά α π ό τ ις π ρ ο τ ά σ ε ις α υ τ έ ς δ ε ν γ ιν ό τ α ν α ­ π ο δ ε κ τ ή , τ ό τ ε τ α β ρ ε τ α ν ικ ά π υ ρ ο β ό λ α θ α σ τ ρ έ φ ο ν τ α ν κ α τ ά τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν κα ι θ α τ α β ύ θ ιζα ν . Τ η ν ίδ ια κ ιό λ α ς η μ έ ρ α , τ ο σ υ μ β ο ύ λ ιο ό ρ ισ ε τ ο ν α ν τιν α ύ α ρ χ ο Τ ζ έ ιμ ς Σ ό μ ε ρ β ιλ ε π ικ ε φ α λ ή ς τ η ς Δ ύ ν α μ η ς «Η» (Force Η). Ε π ρ ό κ ε ιτ ο γ ια τ ο ν σ το λ ίσ κ ο π ο υ ε ίχ ε σ υ ­ γ κ ρ ο τ η θ ε ί β ια σ τικ ά μ ε β ά σ η τ ο Γ ιβ ρ α λ ­ τά ρ , π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν α π α ρ α κ ο λ ο υ θ ε ί τ ις ε ξ ε λ ί ξ ε ι ς σ τη Μ ε σ ό γ ε ιο , ο ο π ο ίο ς θ α α ­ ν α λ ά μ β α ν ε να δ ιε κ π ε ρ α ιώ σ ε ι τ η β α σ ικ ή φ ά σ η τ η ς ε π ιχ ε ίρ η σ η ς «C a ta p u lt» . Τ η ν ε ­ ν τυ π ω σ ια κ ή ισ χύ π υ ρ ό ς π ο υ τ έ θ η κ ε υπ ό τ ις δ ια τ α γ έ ς τ ο υ Σ ό μ ε ρ β ιλ α π ο τ ε λ ο ύ σ α ν τ ο κ α τ α δ ρ ο μ ικ ό μ ά χ η ς (κ α ι ν α υ α ρ χ ίδ α τ η ς Δ ύ ν α μ η ς «Η ») «H ood», τ α θ ω ρ η κ τ ά «R esolution» κ α ι «Valiant», τ ο α ε ρ ο π λ α ν ο ­ φ ό ρ ο «A rk R oyal», τ α ε λ α φ ρ ά κ α τ α δ ρ ο μ ι­ κά «A rethusa» «E nterprise» κ α ι τ α α ν τ ιτ ο ρ π ιλ ικ ά «Faulknor», «Foxhound», «Fearless», «Forester», «Foresight», «E sco rt» , «Keppel», «A ctive», «W restler», «Vidette» κα ι «V ortigern». Ο Σ ό μ ε ρ β ιλ ε ν η μ ε ρ ώ θ η κ ε γ ια τ ο α ­ κ ρ ιβ έ ς π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο τ η ς α π ο σ το λ ή ς τ ο υ π ε ρ ί τ ις 15.30 τ η ς 2 9 η ς Ιο υ ν ίο υ κα ι α π έ ­ π λ ε υ σ ε α π ό τ ο Γ ιβ ρ α λ τά ρ τ ο π ρ ω ί τ η ς 2 α ς Ιο υ λ ίο υ . Τη ν ύ κ τ α , ε ν ό σ ω β ρ ισ κ ό τ α ν ε ν π λω π ρ ο ς τ η ν Α λ γ ερ ία , έ λ α β ε έ ν α σ ή ­ μ α μ ε τ ις τ ε λ ε υ τ α ί ε ς ο δ η γ ίε ς ό π ω ς κ α ι τ ο π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο ε ν ό ς τ ε λ ε σ ιγ ρ ά φ ο υ π ο υ έ π ρ ε π ε ν α ε π ιδ ο θ ε ί σ το ν Γά λλο ν α ύ α ρ χ ο . Μ ε τ η σ ε ιρ ά τ ο υ , ο Σ ό μ ε ρ β ιλ σ υ γ κ ά λ ε σ ε μ ια σ ύ σ κ ε ψ η π ά νω σ το «H o o d » , π ρ ο κ ε ι­ μ έ ν ο υ ν α ε ν η μ ε ρ ώ σ ε ι τ ο υ φ ισ τ ά μ ε ν ο π ρ ο σ ω π ικό . Το σ χ έ δ ιο ή τ α ν α π λό : Α ρ χ ικ ά , ο ι Β ρ ε τ α ν ο ί θ α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ σ α ν π ε ίθ ω κ α ι α π ε ιλ έ ς π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν α π ιέ σ ο υ ν τ ο ν Γ κ ε ν σ ο ύ λ να σ υ μ β ιβ α σ τε ί. Αν ο τ ε λ ε υ τ α ί ­ ο ς π α ρ έ μ ε ν ε α δ ιά λ λ α κ τ ο ς , θ α έ ρ ιχ ν α ν μ ε ρ ικ έ ς ο β ίδ ε ς κ ο ν τ ά σ τα γ α λ λ ικ ά π λο ία . Αν κα ι α υ τ έ ς δ ε ν ε π έ φ ε ρ α ν τ ο ε π ιθ υ μ η τ ό α π ο τ έ λ ε σ μ α , τ ό τ ε η Δ ύ ν α μ η «Η» θ α ά ν ο ι­ γ ε μ α ζ ικ ά π υ ρ ε ν α ν τ ίο ν τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν π λ ο ίω ν μ ε σ κ ο π ό τ η ν ο λ ο σ χ ε ρ ή κ α τ α ­ σ τ ρ ο φ ή τ ο υ ς μ ε ό σ ο τ ο δ υ ν α τ ό ν μ ικ ρ ό ­ τ ε ρ ο α ν θ ρ ώ π ιν ο κ ό σ το ς .

ΤΟ ΤΕΛΕΣΙΓΡΑΦΟ Μ ε τ η ρ η τ ή ε ν τ ο λ ή να ο λ ο κ λ η ρ ώ σ ε ι τ η ν ε π ιχ ε ίρ η σ η σ τη δ ιά ρ κ ε ια τ η ς η μ έ ρ α ς , ο Σ ό μ ε ρ β ιλ μ ε τ ο ν σ τ ο λ ίσ κ ο τ ο υ έ φ θ α σ ε έ ξ ω α π ό τ ο Μ ε ρ ς ε λ Κ εμ π ίρ σ τις 5.30 τ η ς 3 η ς Ιο υ λ ίο υ . Π ρ ο τ ιμ ώ ν τ α ς να μ η ν επ ιδ ώ σ ε ι π ρ ο σ ω π ικά τ ο τ ε λ ε σ ίγ ρ α φ ο τ η ς β ρ ε ­ τ α ν ικ ή ς κ υ β έ ρ ν η σ η ς , α ν έ θ ε σ ε τ η ν α π ο ­ σ το λ ή α υ τ ή σ το ν κ υ β ε ρ ν ή τ η τ ο υ «A rk R oyal», π λ ο ία ρ χ ο Σ έ ν τ ρ ικ Χ ό λ α ν τ , ο ο π ο ί­ ο ς μ ιλ ο ύ σ ε γ α λ λ ικ ά κα ι γ ν ώ ρ ιζ ε π ρ ο σ ω π ι­ κά α ρ κ ε τ ο ύ ς Γ ά λ λ ο υ ς α ξ ιω μ α τ ικ ο ύ ς . Π ρ ά γ μ α τι, π ε ρ ί τ ις 6.30, ο Χ ό λ α ν τ επ ιβ α ίν ο ν τ α ς σ το «Foxhound» κ α τ ε υ θ ύ ν θ η κ ε π ρ ο ς τ η ν ε ίσ ο δ ο τ ο υ λ ιμ α ν ιο ύ μ ε τ η ν ε ­ ν τ ο λ ή ν α σ υ ν α ν τ η θ ε ί π ρ ο σ ω π ικά μ ε τ ο ν Γ κ ε ν σ ο ύ λ κ α ι ν α τ ο υ ε ξ η γ ή σ ε ι α ν α λ υ τ ικ ά τ ο υ ς β ρ ε τ α ν ικ ο ύ ς ό ρ ο υ ς . To «Foxhound» σ τ ά θ μ ε υ σ ε σ τ η ν ε ίσ ο δ ο τ ο υ ν α υ σ τ ά θ ­ μ ο υ φ ρ ά σ σ ο ν τ ά ς τ η ν κ α ι ο Χ ό λ α ν τ ε π ιβ ι­ β ά σ τ η κ ε σ ε μ ια λ έ μ β ο κ α τ ε υ θ υ ν ό μ ε ν ο ς π ρ ο ς τ η γ α λ λ ικ ή ν α υ α ρ χ ίδ α . Ο τα ν ο Γ κεν σ ο ύ λ π λ η ρ ο φ ο ρ ή θ η κ ε τ ο ν λ ό γ ο τ η ς β ρ ε τ α ν ικ ή ς « ε π ίσ κ ε ψ η ς » κ α ι κ ρ ίν ο ν τ α ς « α π α ξιω τ ικ ό » τ ο ν α δ ια π ρ α γ μ α τευ θ εί μ ε έν α ν κ α τώ τερ ό το υ α ­ ξ ιω μ α τ ικ ό , δ ι έ τ α ξ ε σ τις 8.10 τ ο ν υ π α ρ χ η γ ό τ ο υ , π λ ο ία ρ χ ο Μ π ε ρ ν ά ρ ν τ Ν τ ο υ φ έ (3), να δ ε ι ε κ ε ίν ο ς τ ο ν Β ρ ε τ α ν ό α π ε σ τ α λ ­ μ έ ν ο . Σ τη σ υ ν ά ν τη σ η π ο υ α κ ο λ ο ύ θ η σ ε ο Χ ό λ α ν τ π ρ ο σ π ά θ η σ ε να ε ξ η γ ή σ ε ι σ το ν Γά λλο ο μ ο ιό β α θ μ ό τ ο υ π ω ς ή τ α ν ά μ ε σ η α ν ά γ κ η να μ ιλ ή σ ε ι π ρ ο σ ω π ικά σ το ν Γ κ ε ν ­ σ ούλ, α λλά ο Ν το υ φ έ , β ά σ ει τω ν ε ν το λ ώ ν τ ο υ , α ρ ν ή θ η κ ε . Ε νό σ ω ε ξ ε λ ισ σ ό τ α ν η σ κ η ν ή α υ τ ή , ο Γ κ ε ν σ ο ύ λ , ο ο π ο ίο ς π α ρ α ­ τ η ρ ο ύ σ ε τ ι ς κ ιν ή σ ε ις τ ω ν β ρ ε τ α ν ικ ώ ν π λ ο ίω ν, δ ε ν ά ρ γ η σ ε ν α α ν τ ιλ η φ θ ε ί τ η ν α ­ π ώ τ ε ρ η σ η μ α σ ία τ η ς π α ρ ο υ σ ία ς τ ο υ ς . Σ υ ν ε ιδ η τ ο π ο ιώ ν τ α ς α γ α ν α κ τ ισ μ έ ν ο ς π ω ς α υ τ ό π ο υ ε ξ ε λ ισ σ ό τ α ν δ ε ν ή τ α ν π α ρ ά « δ ιπ λ ω μ α τία μ ε τ ο ό π λ ο σ τ ο ν κ ρ ό τ α φ ο » , σ τις 8.47 δ ιέ τ α ξ ε ο ρ γ ισ μ έ ν ο ς το «Foxhound» ν α μ ε τ α κ ι ν η θ ε ί α μ έ σ ω ς απ ό

Μ « B re ta g n e» «D u n kerque» «P rovence» « S tra sb o u rg » «M o g a d o r» «R ig a u lt d e G e n o u illy» «Terre N euve» «A rm en» «E ste re i» Σ ύ νο λο

Β

Το « S trasb o u rg » φ λ έ γ ε τα ι. Π αρ ά τις α λ λ επ ά λ λ η λ ες π ρ ο ειδ ο π ο ιή σ εις, οι Γάλλοι δ εν π ίσ τεψ α ν πως η β ρ ετα ν ικ ή α π ειλή 9 α υ λ ο π ο ιείτο . Ο α ιφ νιδ ια σ μ ό ς που υπ έστησαν δ ικ α ιο λ ο γ εί, ως έναν β α θ μ ό , τις α ν α π ο τελ εσ μ α τικ ές α ν τιδ ρ ά σ εις το υ ς .

τ η ν ε ίσ ο δ ο τ ο υ λ ιμ α ν ιο ύ . Σ τ ο μ ε τ α ξ ύ ο Χ ό λ α ν τ , ο ο π ο ίο ς γ ν ώ ­ ρ ιζ ε τ ι θ α ε π α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ ε α ν ο ι δ ια π ρ α γ ­ μ α τ ε ύ σ ε ις ν α υ α γ ο ύ σ α ν , π ρ ο σ π ά θ η σ ε να π α ρ α κ ά μ ψ ε ι τ ο ν α μ ε τ ά π ε ισ τ ο Ν τ ο υ φ έ κ α ι ν α π ρ ο σ ε γ γ ίσ ε ι τ ο ν Γ κ ε ν σ ο ύ λ δ ιά τ η ς π λ α γ ία ς ο δ ο ύ . Ε π ιβ α ίν ο ν τ α ς σ τη ν ά κ α τ ό τ ο υ κ α ι π ρ ο σ π ο ιο ύ μ ε ν ο ς ό τ ι ε ξ έ ρ χ ε τ α ι απ ό τ ο λ ιμ ά ν ι, κ α τ ε υ θ ύ ν θ η κ ε ε κ ν έ ο υ μ ε τ α χ ύ τ η τ α π ρ ο ς τ ο « D unkerque». Ε μ π ο δ ί­ σ τη κ ε, όμω ς, και π άλι από το ν Ν το υ φ έ. Α π ε λ π ισ μ έ ν ο ς , π λ έ ο ν , ο Β ρ ε τ α ν ό ς π λ ο ί­ α ρ χ ο ς π α ρ έ δ ω σ ε σ τ ο ν υ π α σ π ισ τή έ ν α ν χ α ρ τ ο φ ύ λ α κ α μ ε τ ο τ ε λ ε σ ίγ ρ α φ ο , σ το ο ­ π ο ίο μ ε τ α ξ ύ ά λ λ ω ν α ν α φ ε ρ ό τ α ν :

Β

Β

Β

Β

Μ

36

151

825

9

32

169

1

2

1012 210 3

2

3

5

3

35

38

3

9

12

1

6

3

3

8 6

1050

1300

1

5

48

202

6

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 51

Σ τιγ μ ιό τυ π ο από τη να υμαχία. Τα σ κάφ η σ το Μ ε ρ ς ελ Κ εμπιρ α νήκαν σ το ν π ανίσχυρο Γαλλικό Σ τό λ ο το υ Α τλ α ν τικ ο ύ (Force de Raid). Ε φ θα σ α ν σ το ν ν α ύ σ τα θ μ ο σ τις α ρχές Ιο υ ν ίο υ , ερ χό μ ενα από τη Β ρ έσ τη .

« ...ε ίν α ι α δ ύ ν α τ ο γ ια ε μ ά ς , τ ο υ ς έ ω ς τώ ρ α σ υ ν τ ρ ό φ ο υ ς σ α ς, ν α ε π ιτ ρ έ ψ ο υ μ ε τ α θ α υ μ ά σ ια π λ ο ία σ α ς να π ε ρ ιέ λ θ ο υ ν σ τη δ ύ ν α μ η τ ο υ Γ ε ρ μ α ν ο ύ ε χ θ ρ ο ύ . Ε ίμ α ­ σ τ ε α π ο φ α σ ισ μ έ ν ο ι να σ υ ν ε χ ίσ ο υ μ ε να π ο λ ε μ ο ύ μ ε μ έ χ ρ ι τ έ λ ο υ ς κ α ι α ν ν ικ ή σ ο υ ­ μ ε , ό π ω ς π ισ τ ε ύ ο υ μ ε ό τ ι θ α γ ίν ε ι, ο υ δ έ ­ π ο τ ε θ α ξ ε χ ά σ ο υ μ ε π ω ς η Γα λλία υ π ή ρ ξ ε σ ύ μ μ α χ ό ς μας, πως τα σ υ μ φ έρ ο ν τά μας τ α υ τ ίζ ο ν τ α ι μ ε τ α δ ικ ά τ η ς κ α ι π ω ς κ ο ι­ ν ό ς μ α ς ε χ θ ρ ό ς ε ίν α ι η Γ ε ρ μ α ν ία . Ε ά ν ν ι­ κ ή σ ο υ μ ε , δ η λ ώ ν ο υ μ ε κ α τ η γ ο ρ η μ α τ ικ ά π ω ς θ α α π ο κ α τ α σ τ ή σ ο υ μ ε τ ο μ ε γ α λ ε ίο κ α ι τ η ν ε π ικ ρ ά τ ε ια τ η ς Γα λλία ς. Για τ ο ν σ κ ο π ό α υ τ ό ν π ρ έ π ε ι να κ α τ α σ τ ή σ ο υ μ ε

β έ β α ιο π ω ς τ α κ α λ ύ τ ε ρ α π λ ο ία τ ο υ Γ α λ λι­ κ ο ύ Ν α υ τ ικ ο ύ δ ε ν θ α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιη θ ο ύ ν ε ν α ν τ ίο ν μ α ς α π ό τ ο ν κ ο ιν ό ε χ θ ρ ό . Υπό τις σ υ ν θ ή κ ε ς α υ τέ ς , η κ υ β έρ ν η σ η τ η ς Α υ τ ο ύ Μ ε γ α λ ε ιό τ η τ α ς μ ε ε ξ ο υ σ ιο δ ό τ η ­ σ ε ό π ω ς α π α ιτή σ ω ο γ α λ λ ικ ό ς σ τ ό λ ο ς π ο υ β ρ ίσ κ ε τ α ι τώ ρ α σ το Μ ε ρ ς ε λ Κ εμ π ίρ και τ ο Ο ρ ά ν να ε ν ε ρ γ ή σ ε ι σ ύμφ ω να μ ε μ ία ε κ τ ω ν α κ ό λ ο υ θ ω ν ε ν α λ λ α κ τ ικ ώ ν : (α) Να σ υ μ π λ ε ύ σ ε ι μ α ζ ί μ α ς κ α ι να σ υ ν ε ­ χ ίσ ε ι τ ο ν α γ ώ ν α μ έ χ ρ ι τ ε λ ικ ή ς ν ίκ η ς ε ν α ­ ν τ ίο ν τ ω ν Γερ μ α νώ ν. (6) Να π λ ε ύ σ ε ι μ ε μ ε ιω μ έ ν α π λ η ρ ώ μ α τα κ α ι υπ ό τ ο ν έ λ ε γ χ ό μ α ς σ ε κ ά π ο ιο β ρ ε τ α ­ ν ικ ό λ ιμ ά ν ι. Τα π λ η ρ ώ μ α τ α θ α επ α ν α π α -

Η σ τιγ μ ή τη ς έκ ρ η ξη ς το υ θ ω ρ η κ το ύ «B retagne». Το μ εγ α λ ύ τε ρ ο μ έρ ο ς των γαλλικώ ν απω λειώ ν π ρ ο ή λ θ ε από το σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν ο π λήγμα.

5 2 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

k

τ ρ ισ τ ο ύ ν τ ο σ υ ν τ ο μ ό τ ε ρ ο δ υ ν α τό ν . Ε ά ν υ ι ο θ ε τ η θ ε ί μ ία ε κ τω ν λ ύ σ ε ω ν α υ ­ τώ ν , μ ε τ η ν ο λ ο κ λ ή ρ ω σ η τ ο υ π ο λ έ μ ο υ θ α ε π α ν α φ έ ρ ο υ μ ε τ α π λ ο ία σ α ς σ τη Γαλλία κα ι θ α α π ο ζ η μ ιώ σ ο υ μ ε π λ ή ρ ω ς ο π ο ιεσ δ ή π ο τ ε ζ η μ ιέ ς θ α έ χ ο υ ν υ π ο σ τε ί σ το μ ε ­ τα ξύ . (γ) Ε ν α λ λ α κ τ ικ ό , α ν δ ε σ μ ε ύ ε σ τ ε π ω ς τ α π λ ο ία σ α ς δ ε ν θ α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιη θ ο ύ ν από τ ο υ ς Γ ε ρ μ α ν ο ύ ς , ε κ τ ό ς α ν ε κ ε ίν ο ι π α ρ α β ο ύ ν τη σ υ νθ η κο λό γη σ η , τ ό τ ε π λ εύ σ τε μ α ζ ί μ α ς μ ε μ ε ιω μ έ ν α π λ η ρ ώ μ α τα σ ε κ ά ­ π ο ιο ν γ α λ λ ικ ό λ ιμ έ ν α τ ω ν Δ υ τ ικ ώ ν Ιν δ ιώ ν , π.χ. τ η Μ α ρ τ ιν ίκ α , ό π ο υ (τα π λ ο ία ) θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν να π α ρ ο π λ ισ το ύ ν π ρ ο ς ι­ κ α ν ο π ο ίη σ ή μ α ς ή, π ιθ α ν ώ ς , να α ν α τ ε ­ θ ο ύ ν σ τη φ ύ λ α ξ η τω ν Η Π Α κ α ι να π α ρ α ­ μ ε ίν ο υ ν α σ φ α λ ή έ ω ς τ η λ ή ξ η τ ο υ π ο λ έ ­ μ ο υ , ε ν ώ τ α π λ η ρ ώ μ α τ α θ α ε π α ν α π α τρ ισ το ύ ν . Αν α ρ ν η θ ε ίτ ε τ ις π ρ ο σ φ ο ρ έ ς α υ τ έ ς , ο φ ε ίλ ω , μ ε β α θ ε ιά μ ο υ λύ π η , να α π α ιτή ­ σω α π ό ε σ ά ς να β υ θ ίσ ε τ ε τ α π λ ο ία σ α ς ε ­ ν τ ό ς 6 ωρών. Τ ελ ικ ά , σ ε π ερ ίπ τω σ η μ η ε φ α ρ μ ο γ ή ς τω ν α ν ω τέ ρ ω , έχ ω δ ια τ α γ έ ς α π ό τ η ν κ υ ­ β έ ρ ν η σ η τ η ς Α υ τ ο ύ Μ ε γ α λ ε ιό τ η τ α ς ό ­ π ω ς χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή σ ω ο π ο ια ν δ ή π ο τ ε δ ύ ν α ­ μ η ε ίν α ι α π α ρ α ίτ η τη γ ια ν α α π ο τρ έ ψ ω τ η ν π τώ σ η τω ν π λ ο ίω ν σ α ς σ ε γ ε ρ μ α ν ικ ά χ έ ρ ια » . Ο τα ν ο Γ ά λ λ ο ς ν α ύ α ρ χ ο ς δ ιά β α σ ε τ ο π α ρ α π ά ν ω κ ε ίμ ε ν ο , ε ξ ε μ ά ν η ! Π ιθ α ν ώ ς , η α ν τ ίδ ρ α σ ή τ ο υ ν α ή τ α ν η π ιό τ ε ρ η , ε ά ν ο Β ρ ε τ α ν ό ς δ ια π ρ α γ μ α τ ε υ τ ή ς ε ίχ ε κ α τ α ­ φ έ ρ ε ι ν α τ ο υ « α ν α λ ύ σ ει» τ ο υ ς ό ρ ο υ ς σ ε π ιο « δ ιπ λ ω μ α τικ ή » γ λώ σ σ α . Κ α θ ώ ς , ό ­ μ ω ς, η Δ ύ ν α μ η «Η» έ π ρ ε π ε να ο λ ο κ λ η ρ ώ ­ σ ε ι τ η ν α π ο σ το λ ή τ η ς π ρ ιν α π ό τ η δ ύ σ η τ ο υ η λ ίο υ κα ι μ π ρ ο σ τά σ τ ο ν α ν έ ν δ ο τ ο Ν τ ο υ φ έ , ο Χ ό λ α ν τ δ ε ν ε ίχ ε ά λ λ η ε π ιλ ο γ ή α π ό τ ο να ε π ιδ ώ σ ε ι τ ο τ ε λ ε σ ίγ ρ α φ ο . Σ ε κ ά θ ε π ερ ίπ τω σ η , π ε ρ ί τ ις 9.45 κ α ι ό ν τ α ς υπ ό τ ο κ α θ ε σ τ ώ ς ψ υ χ ικ ή ς φ ό ρ τ ισ η ς , ο Γ κ ε ν σ ο ύ λ ε ν η μ έ ρ ω σ ε τ ο Γ α λ λ ικ ό Ν α υ α ρ ­ χ ε ίο σ τ η ν Τ ο υ λ ό ν π ω ς μ ια β ρ ε τ α ν ικ ή δ ύ ­ ν α μ η β ρ ισ κ ό τ α ν έ ξ ω α π ό τ η β ά σ η τ ο υ κα ι ό τ ι ε ίχ ε λ ά β ε ι έ ν α τ ε λ ε σ ίγ ρ α φ ο ν α β υ θ ί­ σ ε ι τ α π λ ο ία τ ο υ ε ν τ ό ς έ ξ ι ω ρώ ν. Π α ρ ό τι, ό μ ω ς , δ ε ν δ ια β ίβ α σ ε τ ο π λ ή ρ ε ς κ ε ίμ ε ν ο τ ο υ τ ε λ ε σ ιγ ρ ά φ ο υ , δ ε ν π α ρ έ λ ε ιψ ε τ α τ ο ­ ν ίσ ε ι τ η ν π ρ ό θ ε σ ή τ ο υ ν α α π α ν τ ή σ ε ι σ τη β ία μ ε τ η β ία . Σ τ ο μ ε τ α ξ ύ , α ν α μ έ ν ο ν τ α ς τ η γ α λ λ ικ ή α π ά ν τη σ η , ο Χ ό λ α ν τ π α ρ α τ ή ρ η σ ε μ ια κ ι­ ν η τ ικ ό τ η τ α π άνω σ τα γ α λ λ ικ ά π λ ο ία , τ η ν ο π ο ία ε ξ έ λ α β ε ω ς π ρ ο ε τ ο ιμ α σ ία γ ια ν α ε γ κ α τ α λ ε ίψ ο υ ν τ ο λ ιμ ά ν ι. Ζ η τ ώ ν τ α ς π ε ­ ρ α ιτ έ ρ ω ο δ η γ ίε ς απ ό τ ο υ ς α ν ω τ έ ρ ο υ ς τ ο υ , έ λ α β ε τ η ν ε ν τ ο λ ή να α π ο φ ρ ά ξ ε ι τ η ν ε ίσ ο δ ο τ ο υ λ ιμ α ν ιο ύ μ ε ν ά ρ κ ε ς , ώ σ τε να π α ρ ε μ π ο δ ίσ ε ι τ ο ν α π ε γ κ λ ω β ισ μ ό τ ο υ

Σ τη φ ω το γ ρ α φ ία α υ τή ν (που έχ ει π ιθ α ν ό τα τα λ η φ θ ε ί από το κ α τά σ τρ ω μ α του «D unkerque»), δ ια κ ρ ίν ο υ μ ε σ ε πρώ το επ ίπ εδο το «Provence» και σ ε δ ε ύ τε ρ ο το « S tras b o u rg » που έ χ ε ι α ρ χ ίσ ει να κ ιν είτα ι για να ε ξ έ λ θ ε ι από το λιμά νι. Σ το β ά θ ο ς δ ια κ ρ ίν ετα ι το φ λ εγ ό μ εν ο «B retagne».

γ α λ λ ικ ο ύ σ τό λ ο υ . Π ε ρ ί τ ις 10.00, ο Σ ό μ ε ρ β ιλ έ λ α β ε τ ε λ ι ­ κά έ ν α μ ή ν υ μ α α π ό τ ο ν Γ κ ε ν σ ο ύ λ , σ το ο ­ π ο ίο ο δ ε ύ τ ε ρ ο ς δ ιε μ ή ν υ ε π ω ς θ α α ν τ ι­ σ τ ε κ ό τ α ν σ ε κ ά θ ε β ία ιη π ρ ο σ π ά θ ε ια α ν ά ­ κ τ η σ η ς τ ο υ ε λ έ γ χ ο υ τω ν γ α λ λ ικ ώ ν π λ ο ί­ ω ν, π ρ ο σ θ έ τ ο ν τ α ς ό τ ι η π ρ ώ τη β ο λ ή π ου θ α ρ ιπ τ ό τ α ν ε ν α ν τ ίο ν τ ο υ ς θ α σ η μ α τ ο ­ δ ο τ ο ύ σ ε τ η σ υ ν ο λ ικ ή μ ε τ α σ τ ρ ο φ ή τ ο υ Μ Ν ε ν α ν τ ίο ν τ η ς Β ρ ε τ α ν ία ς . Μ ε τ η ν ώ ρ α ν α π ερ ν ά , τ α γ α λ λ ικ ά π λ ο ία έ τ ο ιμ α ν α απ ο π λ ε ύ σ ο υ ν κα ι τ η ν α γ ω ν ία ν α έ χ ε ι κο ρ υ φ ω θ ε ί, ο Σ ό μ ε ρ β ιλ ε ν η μ έ ρ ω σ ε μ ε τ η σ ε ιρ ά τ ο υ τ ο Β ρ ε τ α ν ικ ό Ν α υ α ρ χ ε ίο γ ια τ η ν α π ό ρ ρ ιψ η τ ο υ τ ε λ ε σ ιγ ρ ά φ ο υ κ α ι π ω ς σ κ ό π ε υ ε ν α α ν ο ίξ ε ι π υ ρ σ τις 13.30. Π α ­ ρ ά λ λ η λ α , ο Χ ό λ α ν τ , ε ξ α κ ο λ ο υ θ ώ ν τ α ς να ε λ π ίζ ε ι π ω ς μ ια ε ιρ η ν ικ ή δ ιε υ θ έ τ η σ η ή ­ τ α ν δ υ ν α τ ή , ε κ λ ιπ α ρ ο ύ σ ε τ ο ν Σ ό μ ε ρ β ιλ κ α ι τ ο Ν α υ α ρ χ ε ίο ν α δ ώ σ ο υ ν π ε ρ ισ σ ό τ ε ­ ρ ο χ ρ ό ν ο γ ια δ ια π ρ α γ μ α τ ε ύ σ ε ις . Ε τσ ι δ ό ­ θ η κ ε μ ια ν έ α π ρ ο θ ε σ μ ία γ ια τ η ν έ ν α ρ ξ η τ ω ν ε χ θ ρ ο π ρ α ξ ιώ ν , η ο π ο ία ο ρ ίσ τ η κ ε σ τις 16.30. Α ρ χ ικ ά , η π α ρ ά τα σ η α υ τ ή έ δ ε ιχ ν ε να α π ο φ έ ρ ε ι κ α ρ π ο ύ ς , κ α θ ώ ς π ε ρ ί τ ις 16.15 ο Γ κ ε ν σ ο ύ λ ε ν η μ έ ρ ω σ ε π ω ς τ ε λ ικ ά σ υ μ ­ φ ω ν ε ί ν α δ ια π ρ α γ μ α τ ε υ θ ε ί μ ε τ ο ν Χ ό λ α ­ ν τ . Ω σ τό σ ο , η α ισ ιο δ ο ξ ία ε π ισ κ ιά σ τη κ ε , ό ­ τ α ν σ τη σ υ ν ά ν τη σ η π ο υ α κ ο λ ο ύ θ η σ ε , ο Γά λ λο ς α π λ ώ ς ε π α ν έ λ α β ε ό τι, ε φ ό σ ο ν Γ ερ μ α ν ία κα ι Ιτα λ ία τ η ρ ο ύ σ α ν α π α ρ έ γ κ λ ι­ τ α τ ο υ ς ό ρ ο υ ς τ η ς γ α λ λ ικ ή ς σ υ ν θ η κ ο λ ό ­ γ η σ η ς , θ α τ ο υ ς τ η ρ ο ύ σ ε κ α ι ε κ ε ίν ο ς . Ε νώ ο ι δ ύ ο ά ν δ ρ ε ς σ υ ν ο μ ιλ ο ύ σ α ν , έ ­ ν α ς α ρ ιθ μ ό ς β ρ ε τ α ν ικ ώ ν το ρ π ιλ ο π λ ά ν ω ν Fairey S w ordfish, σ υ ν ο δ ε υ μ έ ν ο ς α π ό β ο μ ­ β α ρ δ ισ τ ικ ά κ ά θ ετη ς εφ ό ρ μ η σ η ς B la ckb u rn Β -24 S kua, α π ο ν η ώ θ η κ ε α π ό τ ο «A rk R oyal» ξ ε κ ιν ώ ν τ α ς τ η ν π ό ν τισ η μαγ ν η τ ικ ώ ν ν α ρ κ ώ ν σ τη ν έ ξ ο δ ο τ ο υ λ ιμ α ν ι­ ο ύ . Ο π ω ς ή τ α ν φ υ σ ικ ό , η β ρ ε τ α ν ικ ή ε ­ ν έ ρ γ ε ια δ ιέ λ υ σ ε κ α ι τ α τ ε λ ε υ τ α ία ψ ή γ μ α ­ τ α κ α λ ο ύ π ν ε ύ μ α τ ο ς π ο υ ε ίχ α ν α π ο μ ε ίν ε ι. Η κ α τά σ τα σ η ο ξ ύ ν θ η κ ε π ε ρ ισ σ ό τ ε ­ ρ ο, ό τ α ν τ α β ρ ε τ α ν ικ ά α ε ρ ο σ κ ά φ η α ν α ­ χ α ιτ ίσ τ η κ α ν α π ό γ α λ λ ικ ά μ α χ η τ ικ ά C u rtiss H aw k M ode l 75 (4), μ ε α π ο τ έ λ ε σ μ α τ η ν κ α τ ά ρ ρ ιψ η ε ν ό ς Skua. Το β ο μ β α ρ δ ι­ σ τικ ό σ υ ν ε τ ρ ίβ η σ τη θ ά λ α σ σ α , μ ε α π ο τ έ ­ λ ε σ μ α τ ο ν θ ά ν α τ ο τω ν δ ύ ο χ ε ιρ ισ τ ώ ν π ο υ α π ο τ έ λ ε σ α ν κα ι τ ις μ ο ν α δ ικ έ ς απώ -

λ ε ί ε ς τ η ς Δ ύ ν α μ η ς «Η» σ τη δ ιά ρ κ ε ια τ η ς ε π ιχ ε ίρ η σ η ς . Π α ρ ά λ λ η λ α μ ε τ η δ υ σ μ ε ν ή α υ τ ή ν ε ξ έ λ ιξ η , ο Χ ό λ α ν τ , ο ο π ο ίο ς σ ε ο ­ ρ ισ μ έ ν ε ς σ τ ιγ μ έ ς ε ίχ ε π ισ τ έ ψ ε ι π ω ς θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε να ε π ιτ ύ χ ε ι κ ά π ο ια σ υ μ φ ω ν ία , σ υ ν ε ιδ η τ ο π ο ίη σ ε π λ έ ο ν π ω ς ο ι Γ ά λλο ι α ­ π λ ώ ς χ ρ ο ν ο τ ρ ιβ ο ύ σ α ν .

N

im

U

ie

z

Η ΕΠΙΘΕΣΗ Π ρ ά γ μ α τι, ο Γ ά λ λο ς ν α ύ α ρ χ ο ς δ ε ν ε ίχ ε π ο τ έ σ κ ο π ό να υ π ο κ ύ ψ ε ι σ το ν ε κ β ια σ μ ό κα ι π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε α π ε λ π ισ μ έ ν α να κ ε ρ δ ί­ σ ει χ ρ ό ν ο . Το π ρ ω ινό σ ή μ α τ ο υ ε ίχ ε φ θ ά σ ει σ το Γ α λλικό Ν α υ α ρ χ ε ίο , α λ λ ά λ ό γω α ­ π ο υ σ ία ς τ ο υ Ν τα ρ λ ά ν , ο ο π ο ίο ς δ ε ν κ α τ έ ­ σ τη δ υ ν α τ ό να ε ν τ ο π ισ τ ε ί ε γ κ α ίρ ω ς , κ α τ έ ­ λ η ξ ε σ το ν α ρ χ η γ ό τ ο υ γ α λ λ ικ ο ύ ΓΕ Ν , ν α ύ ­ α ρ χ ο Μ ο ρ ίς λ ε Α ο ύ κ . Α π α ν τ ώ ν τ α ς μ ε τ ο ό ­ ν ο μ α τ ο υ υ π ο υ ρ γ ο ύ , ο λ ε Α ο ύ κ δ ιέ τ α ξ ε τ ο ν Γ κ ε ν σ ο ύ λ να π α ρ α μ ε ίν ε ι α μ ε τ α κ ίν η ­ το ς, εν η μ ερ ώ νο ν τα ς π αράλληλα το σύνο­ λ ο τ ω ν γ α λ λ ικ ώ ν α ε ρ ο ν α υ τ ικ ώ ν δ υ ν ά μ ε ω ν

p

w

O

ra

n

!

Ν α «μ η ν ξεχ ά σ ο υ ν το Ο ρά ν» κ α λ ε ί το υ ς Γάλλους η π ροπ α γα νδισ τική α υ τή αφ ίσ α τη ς κ υ β έρ νη σ η ς το υ Β ισύ, υ π ο γρ α μ μ ίζο ντα ς το ν μ α ρ τυ ρ ικ ό θ ά ν α το των Γάλλων ναυτικών. Η φ ιλο γερ μ α νικ ή π ροπ αγάνδα κ α τέ β α λ ε κ ά θ ε π ροσ π ά θεια να ε κ μ ε τ α λ λ ε υ θ ε ί το τρ α γ ικ ό ανθρώ π ινο δρ ά μ α π ροσπ αθώ ντας να υπ οδαυλίσ ει τη γ α λλ ο β ρ ετα νικ ή α ν τιπ α λ ό τη τα .

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 5 3

Γάλλοι ν α ύ τες π ροσ π α θούν να κ α τα σ β έσ ο υ ν τη φ ω τιά που εξα π λ ώ ν ετα ι σ το πλοίο το υ ς , α νεβ ά ζο ν τα ς π αρ ά λληλα σ το κ α τά σ τρ ω μ α το υ ς σ υ να δ έλ φ ο υ ς το υ ς οι οπ οίοι έχουν ε γ κ λ ω β ισ τε ί σ τα εσ ω τερ ικ ά δ ια μ ερ ίσ μ α τα .

τ η ς δ υ τ ικ ή ς Μ ε σ ο γ ε ίο υ να κ α τ ε υ θ υ ν θ ο ύ ν ε π ε ιγ ό ν τ ω ς σ τη ν π ε ρ ιο χ ή (5). Ε νώ ο ι σ υ ν ο μ ιλ ίε ς σ υ ν ε χ ίζ ο ν τα ν , τ ο Β ρ ε τ α ν ικ ό Ν α υ α ρ χ ε ίο υ π έ κ λ ε ψ ε τ α σ ή μ α ­ τα το υ ν τε Λ ούκ, π ρ ο τρ έπ ο ν τα ς το ν Σ ό ­ μ ε ρ β ιλ να δ ρ ά σ ε ι α μ έσ ω ς , α ν δ ε ν ή θ ε λ ε ν α α ν τιμ ε τω π ίσ ε ι τ ις γ α λ λ ικ έ ς ε ν ισ χ ύ σ ε ις ή τ α γ ε ρ μ α ν ικ ά U -B o o t π ου ε ν δ ε χ ο μ έ ν ω ς

σ κ ά φ ο ς τ ο υ δ ε ν ε ίχ ε π ρ ο λ ά β ε ι α κ ό μ α να ε γ κ α τ α λ ε ίψ ε ι τ ο λ ιμ ά ν ι, ό τ α ν ο ι λ ά μ ψ ε ις α π ό τ α π λ ο ία τ η ς Δ ύ ν α μ η ς «Η» σ η μ α τ ο ­ δ ό τ η σ α ν τ η ν έ ν α ρ ξ η τ η ς π ρ ώ τη ς γ α λ λ ο β ρ ε τ α ν ικ ή ς ν α υ τ ικ ή ς σ ύ γ κ ρ ο υ σ η ς μ ε τ ά α π ό 135 χ ρ ό ν ια (6)! Σ τ η ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α , ο ό ρ ο ς « σ ύ ­ γ κ ρ ο υ σ η » α π έ χ ε ι μ α κ ρ ά ν τ η ς π ρ α γ μ α τ ι­ κ ό τ η τ α ς . Π α ρ ό τ ι σ ε ε π ίπ ε δ ο ισ χ ύ ο ς οι δ ύ ο α ν τ ίπ α λ ο ι φ α ίν ο ν τ α ν π ε ρ ίπ ο υ ισ ο δ ύ ­ ν α μ ο ι, ο ι Β ρ ε τ α ν ο ί δ ι έ θ ε τ α ν π ο λ λ ά π λ ε ο ­ ν ε κ τ ή μ α τ α . Το σ η μ α ν τ ικ ό τ ε ρ ο , β έ β α ια , ή ­ τ α ν π ω ς ο ι α ν τ ίπ α λ ο ί τ ο υ ς β ρ ίσ κ ο ν τ α ν π α γ ιδ ε υ μ έ ν ο ι σ ε έ ν α ν σ τ ε ν ό χ ώ ρ ο , χ ω ρ ίς ο υ σ ια σ τ ικ έ ς δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς ε λ ιγ μ ώ ν . Ε ίνα ι χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ό π ω ς τ α « D unkerque» κα ι « S tra sb o u rg » , τ α ο π ο ία ε ίχ α ν τ α ε π ίφ ο β α π υ ρ ο β ό λ α τ ο υ ς τ ο π ο θ ε τ η μ έ ν α σ τη ν π λώ ρ η , δ ε ν ε ίχ α ν λ ά β ε ι τ η ν κ α τ ά λ λ η λ η θ έ σ η ώ σ τε ν α τ α σ τ ρ έ ψ ο υ ν ε ν α ν τ ίο ν τω ν Β ρ ε τα ν ώ ν . Ε π ίσ η ς, η σ υ ν τρ ιπ τικ ή π λ ε ιο ψ η φ ία τω ν π υ ρ ώ ν π ρ ο ή λ θ ε α π ό τ η Δ ύ ν α ­ μ η «Η », κ α θ ώ ς τ α π υ ρ ο β ό λ α τω ν 381 mm τ ω ν β ρ ε τ α ν ικ ώ ν π λ ο ίω ν μ π ο ρ ο ύ σ α ν να

! ο γαλλικός στόλος δεν είχε καμιά ελπίδα επιβίωσης όταν στις 17.54 η Δύναμη «Η» γενίκευσε τα πυρά της. θ α έ σ π ε υ δ α ν σ τη ν π ε ρ ιο χ ή . Το τ ε λ ε υ τ α ίο τ η λ ε γ ρ ά φ η μ α απ ό τ ο Λ ο ν δ ίν ο ή τ α ν χ α ρ α ­ κ τη ρ ισ τικ ά λ α κ ω ν ικ ό π ε ρ ιέ χ ο ν τ α ς τ ρ ε ις μ ό ν ο λ έ ξ ε ις : « Κ λ ε ίσ τε θ έ μ α τά χ ισ τα » . Μ ε τ η ν α γ ω ν ία να κ ο ρ υ φ ώ ν ε τ α ι, ο Σ ό ­ μ ε ρ β ιλ α π έ σ τ ε ιλ ε έ ν α τ ε λ ε υ τ α ίο σ ή μ α σ το ν Γ κ ε ν σ ο ύ λ ξ ε κ α θ α ρ ίζ ο ν τ α ς π ω ς σ τις 17.30 θ α έ π λ η τ τ ε τ α π λ ο ία τ ο υ . Το σ ή μ α έ φ θ α σ ε σ το «D unkerque» σ τις 17.15, ο ρ ισ τικ ο π ο ιώ ν τα ς κ α ι τ υ π ικ ά τ ο τ έ λ ο ς τ η ς δ ια π ρ α γ μ ά τ ε υ σ η ς . Β λ έ π ο ν τ α ς π ω ς ο ι π ρ ο σ π ά θ ε ιέ ς τ ο υ δ ε ν ε ίχ α ν π λ έ ο ν κ α ν έ ­ να ν ό η μ α , ο Χ ό λ α ν τ ε γ κ α τ έ λ ε ιψ ε τ η γ α λ ­ λ ικ ή ν α υ α ρ χ ίδ α σ τις 17.25. Το τ α χ ύ π λ ο ο

Γάλλοι ν α ύ τες ε ξ ε τά ζ ο υ ν τις ζη μ ιές που υπ έσ τη το « D unkerque» μ ε τ ά και τη δ ε ύ τε ρ η β ρ ετα ν ικ ή επ ίθ εσ η , σ τις 6 Ιο υ λ ίο υ .

5 4 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

9

ρ ίξ ο υ ν ισ χ υ ρ ό τ ε ρ ε ς ο μ ο β ρ ο ν τ ίε ς α π ό τ α γ α λ λ ικ ά . Τα β ρ ε τ α ν ικ ά π υ ρ ά , π α ρ ό τ ι σ ύ ­ ν τ ο μ α σ ε δ ιά ρ κ ε ια , ή τ α ν ε ξ α ι ρ ε τ ικ ά π υ ­ κ ν ά κ α ι α κ ρ ιβ ή . Ο ι π ρ ώ τ ε ς β ρ ε τ α ν ικ έ ς ο β ίδ ε ς α ιφ ν ιδ ία σ α ν τ ο υ ς Γ ά λ λ ο υ ς π ο υ , π α ρ ά τ ο κ α τ η ­ γ ο ρ η μ α τ ικ ό ύ φ ο ς τ ο υ τ ε λ ε σ ιγ ρ ά φ ο υ , δ ε ν ε ίχ α ν π ισ τέ ψ ε ι π ω ς ο ι - μ έ χ ρ ι π ρ ιν απ ό δ ύ ο ε β δ ο μ ά δ ες - σύμμαχοί το υ ς θ α έφ θ α να ν σ το σ η μ ε ίο α υ τ ό . Σ υ ν ε π ώ ς δ ε ν ε τ ο ιμ ά ­ σ τη κ α ν π ο τ έ γ ια μ ια π ρ α γ μ α τικ ή μ ά χ η , π α ­ ρά μ ό ν ο ό τ α ν ή τ α ν π ο λύ α ρ γ ά . Α λ λ ά α κ ό ­ μα κα ι τ ό τ ε , ο ι « α π α ν τή σ ε ις » τ ο υ ς ή τ α ν σ π ο ρ α δ ικ έ ς κ α ι α ν α π ο τ ε λ ε σ μ α τ ικ έ ς . Υπό τ ις σ υ ν θ ή κ ε ς α υ τ έ ς , ο γ α λ λ ικ ό ς σ τό λ ο ς δ ε ν ε ίχ ε κ α μ ιά ε λ π ίδ α επ ιβ ίω σ η ς ό τ α ν σ τις 17.54 η Δ ύ ν α μ η «Η» γ ε ν ίκ ε υ σ ε τ α π υ ρ ά τ η ς . Τη σ τιγ μ ή ε κ ε ίν η ε κ τ ο ξ ε ύ θ η κ ε η τ ρ ίτ η ο μ ο β ρ ο ν τ ία τ η ς β ρ ε τ α ν ικ ή ς δ ύ ­ ν α μ η ς , η ο π ο ία ή τ α ν κα ι η π ρ ώ τη π ο υ έ π λ η ξ ε τ ο υ ς σ τό χ ο υ ς τ η ς . Το «B retagne» υ ­ π ή ρ ξ ε μ ε τ α ξ ύ τω ν π ρ ώ τω ν « θ υ μ ά τω ν » , κ α θ ώ ς μ ία ε ύ σ τ ο χ η β ρ ε τ α ν ικ ή β ο λ ή έπ λ η ξ ε τ η ν α π ο θ ή κ η π υ ρ ο μ α χ ικ ώ ν τ ο υ . Η τ ρ ο ­ μ α κ τ ικ ή έ κ ρ η ξ η π ο υ α κ ο λ ο ύ θ η σ ε π ρ ο κά λ ε σ ε τ η β ύ θ ισ η τ ο υ π λ ο ίο υ (σ τις 18.09), π α ρ α σ ύ ρ ο ν τα ς σ το ν θ ά ν α τ ο 977 μ έ λ η τ ο υ π λ η ρ ώ μ α το ς . Μ ία ά λ λ η ο β ίδ α έ π λ η ξ ε τ η ν

Ο α ρ χη γό ς το υ Γαλλικού Ν α υ τικ ο ύ και υπ ουργός Α μυνας το υ Β ισύ ναύαρχος Φ ρανσουά Ν ταρλάν. π ρ ύ μ ν η τ ο υ α ν τ ιτο ρ π ιλ ικ ο ύ « M ogador» ακ ιν η τ ο π ο ιώ ν τ α ς το , ε ν ώ τ ο «Provence» π ρ ο σ ά ρ α ξε σ τα α β α θ ή έ χ ο ν τ α ς υ π ο σ τε ί σ ο β α ρ ό τ α τ ε ς ζ η μ ιέ ς . Το «D unkerque» δ έ ­ χ θ η κ ε κα ι ε κ ε ίν ο α π α ν ω τά π λ ή γ μ α τα , α λ ­ λ ά κ α τ ά φ ε ρ ε να α ν τα π ο δ ώ σ ε ι τ α π υ ρά , ρ ί­ χ ν ο ν τ α ς 40 π ερ ίπ ο υ ο β ίδ ε ς ε ν α ν τ ίο ν τ ο υ «H ood», π ρ ιν τ ε θ ε ί τ ε λ ικ ά ε κ τ ό ς μ ά χ η ς . Μ έ σ α σ ε 15 π ερ ίπ ο υ λ ε π τ ά κ α ι έ χ ο ν τ α ς δ ε χ θ ε ί π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ε ς απ ό 30 ο μ ο β ρ ο ­ ν τ ίε ς , τ α γ α λ λ ικ ά π λο ία έπ α ψ α ν να α π α­ ν τ ο ύ ν σ τα π υ ρ ά . Σ τ ο σ η μ ε ίο α υ τ ό κα ι σ ε α π ά ν τη σ η ε ­ ν ό ς σ ή μ α τ ο ς π ο υ σ τ ά λ θ η κ ε απ ό τ η ν α κ τ ή κ α λ ώ ν τ α ς τ ο ν να σ τ α μ α τ ή σ ε ι τ α π υρ ά , ο Σ ό μ ε ρ β ιλ δ ιέ τ α ξ ε τ α π υ ρ ο β ό λ α τ ο υ να σιγ ή σ ο υ ν. Μ ε τ ο ν τρ ό π ο α υ τ ό ν ο Β ρ ε τ α ν ό ς δ ιο ικ η τ ή ς θ έ λ η σ ε να δ ώ σ ει σ τα γ α λ λ ικ ά π λ η ρ ώ μ α τα μ ια ε υ κ α ιρ ία να ε γ κ α τ α λ ε ίψ ο υ ν τ α φ λ ε γ ό μ ε ν α π λ ο ία τ ο υ ς . Ω σ τό σ ο , η γ α λ λ ικ ή δ ιο ίκ η σ η π ρ ο σ π ά θ η σ ε να χ ρ η ­ σ ιμ ο π ο ιή σ ει τ η ν π ρ ό σ κ α ιρ η α υ τ ή ν α ν α ­ σ το λ ή γ ια να α π ο μ α κ ρ ύ ν ε ι α π ό τ ο λ ιμ ά ν ι τ α ε λ ά χ ισ τα π λ ο ία τ η ς π ο υ ε ίχ α ν α π ο μ ε ίν ε ι α λ ώ β η τα . Ετσι, κ α θ ώ ς τ α σ κ ά φ η τ η ς Δ ύ ν α μ η ς «Η» ε ίχ α ν μ ε τ α κ ιν η θ ε ί π ρ ο ς τ α δ υ τ ικ ά π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ να α π ο φ ύ γ ο υ ν τ η ν έ κ θ ε σ ή τ ο υ ς σ τις π α ρ ά κ τ ιε ς π υ ρ ο β ο λ α ρ ­ χ ίε ς , τ ο «S trasbourg», τ ο «C om m andant Teste» κ α ι τ έ σ σ ε ρ α α κ ό μ α α ν τιτο ρ π ιλ ικ ά κ α τ ά φ ε ρ α ν μ ε ε π ιδ έ ξ ιο υ ς χ ε ιρ ισ μ ο ύ ς να α π ο φ ύ γ ο υ ν τ ις ν ά ρ κ ε ς , να ε ξ έ λ θ ο υ ν από τ ο λ ιμ ά ν ι κα ι να δ ια φ ύ γ ο υ ν π ρ ο ς τ α α ν ο ι­ κ τά . Ο Σ ό μ ε ρ β ιλ α ν τ έ δ ρ α σ ε δ ια τά σ σ ο ν τα ς δ ια δ ο χ ικ ά τ ρ ε ις ε ν α έ ρ ιε ς ε π ιθ έ σ ε ις ε ν α ­ ν τ ίο ν τ ο υ «Strasbourg» α π ό ε ξο π λ ισ μ έ ν α μ ε β ό μ β ε ς S w ordfish π ου α π ο ν η ώ θ η κ α ν α π ό τ ο «Ark Royal». Π ρ ά γ μ α τι, ο ι Β ρ ε τ α ν ο ί

π ιλ ό το ι κ α τ ά φ ε ρ α ν έ ν α α π ε υ θ ε ία ς , α λ λά ό χ ι μ ο ιρ α ίο , κ τύ π η μ α σ το κ α τ α δ ιω κ ό μ ε ν ο π λο ίο. Α λ λ ά κα ι τ α γ α λ λ ικ ά π λ ο ία α π ά ν τ η ­ σαν μ ε κ α τ α ιγ ισ τικ ά α ν τια ε ρ ο π ο ρ ικ ά π υ ­ ρά, κ α τ α φ έ ρ ν ο ν τ α ς να κ α τ α ρ ρ ίψ ο υ ν δ ύ ο α κ ό μ α β ρ ε τ α ν ικ ά α ε ρ ο σ κ ά φ η , τ ω ν ο π ο ίω ν τ α π λ η ρ ώ μ α τα δ ια σ ώ θ η κ α ν τ ε λ ικ ά κ α ι π ερ ισ υ ν ε λ έ γ η σ α ν απ ό τ ο «W restler». Δ ια π ισ τώ ν ο ν τα ς π ω ς ο ι ε ν α έ ρ ιε ς ε π ι­ θ έ σ ε ις δ ε ν ε π έ φ ε ρ α ν ο υ σ ια σ τικ ά α π ο τ ε ­ λ έ σ μ α τα , σ τις 18.43 ο Σ ό μ ε ρ β ιλ δ ιέ τ α ξ ε τ α «Arethusa» κα ι «Enterprise» να κ α τ α δ ιώ ­ ξ ο υ ν τ α έ ξ ι γ α λ λ ικ ά π λοία . Μ ε τ ά , ό μ ω ς , α π ό μια σ ύ ν το μ η εμ π λ ο κ ή τ ο υ ς μ ε έ ν α γ α λ λ ικ ό α ν τ ιτ ο ρ π ιλ ικ ό κα ι φ ο β ο ύ μ ε ν ο ς να π ρ α γ μ α το π ο ιή σ ε ι μ ία π α ρ ά λ λ η λ η ν υ κ τ ε ρ ι­ ν ή επ ιχ είρ η σ η , ο Β ρ ε τ α ν ό ς δ ιο ικ η τ ή ς α κ ύ ­ ρ ω σ ε τ η ν κ α τ α δ ίω ξη σ τις 20.20. Π ρ α γ μ α ­ το π ο ίη σ ε , ω σ τό σ ο , μία τ ε λ ε υ τ α ία π ρ ο σ π ά ­ θ ε ια να β υ θ ίσ ε ι τ ο «Strasbourg», σ τις 20.55, δ ια τά σ σ ο ν τα ς μία α κ ό μ α ε π ιδ ρ ο μ ή μ ε S w ordfish, η ο π ο ία δ ε ν ε ίχ ε κ α ν έ ν α α ­ π ο τέ λ ε σ μ α , κ α θ ώ ς ε ίχ ε π λ έ ο ν ν υ κ τώ σ ε ι. Ε τσ ι, χ ω ρ ίς ά λ λ η π α ρ ε ν ό χ λ η σ η , τ α υ π ο ­ λ ε ίμ μ α τ α τ η ς κ ά π ο τε π α ν ίσ χ υ ρ η ς γ α λ λ ι­ κ ή ς α ρ μ ά δ α ς έ φ θ α σ α ν τ ε λ ικ ά σ το λ ιμ ά ν ι τ η ς Τ ο υ λ ό ν , τ ο π ρ ω ί τ η ς 4 η ς Ιο υ λ ίο υ . Σ τ ο Μ έ ρ ς ε λ Κ εμ π ίρ , ο κ ύ ρ ιο ς ό γ κ ο ς τ ο υ γ α λ λ ικ ο ύ σ τό λ ο υ π ου β ρ ισ κ ό τα ν σ το λ ιμ ά ν ι, ε ίτ ε φ λ ε γ ό τ α ν ε ί τ ε β ρ ισ κ ό τα ν σ το ν β υ θ ό . Ε να θ ω ρ η κ τ ό ε ίχ ε β υ θ ισ τ ε ί, ε ν ώ σ ο β α ρ έ ς ζ η μ ιέ ς υ π έσ τη σ α ν έ ν α α κ ό ­ μ α θ ω ρ η κ τ ό , έ ν α κ α τ α δ ρ ο μ ικ ό μ ά χ η ς και τ ρ ία α ν τιτο ρ π ιλ ικ ά . Ε π ίσ ης, έ ν α α ν τ ιτ ο ρ π ιλ ικ ό ε ίχ ε π ρ ο σ α ρ ά ξε ι (7). Η Δ ύ ν α μ η «Η» δ ε ν ε ίχ ε χ ά σ ει π α ρ ά έ ξ ι α ε ρ ο σ κ ά φ η . Π α ρ ά τ α ο δ υ ν η ρ ά π λ ή γ μ α τα π ο υ ε ίχ ε ε π ιφ έ ρ ε ι σ τ ο υ ς Γ ά λ λο υ ς, ο Σ ό μ ε ρ β ιλ δ ια ­ τ η ρ ο ύ σ ε κ ά π ο ιε ς α μ φ ιβ ο λ ίε ς γ ια τ η ν π ρ α γ μ α τικ ή έ κ τα σ η τω ν ζ η μ ιώ ν σ τα «D unkerque» κ α ι «Provence». Για τ ο ν σ κ ο ­ π ό α υ τ ό ν δ ιε ν ή ρ γ η σ ε μία α κ ό μ α ε π ίθ ε σ η μ ε τ α Fairey S w ordfish τ ο υ «Ark Royal» τ ο π ρω ί τ η ς 6 η ς Ιο υ λ ίο υ . Σ τη δ ιά ρ κ ε ια τ η ς ε ­ π ίθ ε σ η ς α υ τ ή ς , μ ία το ρ π ίλ η κ τύ π η σ ε τ ο π ε ρ ιπ ο λ ικ ό σ κ ά φ ο ς «Terre N euve» π ο υ ε ί­ χ ε α γ κ υ ρ ο β ο λ ή σ ε ι δ ίπ λ α σ το «D unkerque»

Τα ελ ά χ ισ τα γαλλικά πλοία που κ α τό ρ θ ω σ α ν να ε ξ έ λ θ ο υ ν από το λιμά νι δ έχ ο ντα ι τα β ρ ετα ν ικ ά πυρά.

κα ι ή τ α ν φ ο ρ τ ω μ έ ν ο μ ε β ό μ β ε ς β υ θ ο ύ . Η έ κ ρ η ξη π ου α κ ο λ ο ύ θ η σ ε π ρ ο κ ά λ εσ ε τη β ύ θ ισ η τ ο υ «Terre N euve» α λ λ ά κα ι σ ο β α ­ ρ ό τ α τ ε ς ζ η μ ιέ ς σ το «D unkerque».

ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΛΙΜΑΝΙΑ

Η β ύ θ ισ η το υ «B retagne». Τη σ τιγ μ ή τη ς σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν η ς λή ψ η ς, σ το εσ ω τερ ικ ό το υ πλοίου υπήρχαν π ερίπου 1.000 ά νδ ρ ες.

Τα γ α λ λ ικ ά π λ ο ία π ο υ ε ίχ α ν κ α τ α φ ύ γ ε ι σ τα λ ιμ ά ν ια τ ο υ Π λ ύ μ ο υ θ κα ι τ ο υ Π ό ρ τ σ μ ο υ θ κ α τ ε λ ή φ θ η σ α ν απ ό τ ο υ ς Β ρ ε τ α ­ ν ο ύ ς τ η ν ύ κ τ α τ η ς 3 η ς Ιο υ λ ίο υ . Ο ι τ ε λ ε υ ­ τ α ίο ι α π λώ ς ε π ιβ ιβ ά σ τη κ α ν α ιφ ν ιδ ια σ τικ ά σ τα α γ κ υ ρ ο β ο λ η μ έ ν α σ κ ά φ η σ υ λ λ α μ β ά ν ο ν τ α ς τ α π λ η ρ ώ μ α τα χ ω ρ ίς ιδ ια ίτε ρ α π ρ ο β λ ή μ α τα . Ε ξα ίρ ε σ η α π ο τ έ λ ε σ ε τ ο π λ ή ρ ω μ α τ ο υ «Surcouf» (σ το Π ό ρ τσ μ ο υ θ ), τ ο ο π ο ίο α ν τ ισ τ ά θ η κ ε μ ε α π ο τ έ λ ε σ μ α τ ο ν θ ά ν α τ ο τ ρ ιώ ν Β ρ ε τα ν ώ ν (δ ύ ο α ξ ιω μ α τ ι­ κώ ν κα ι ε ν ό ς ν α ύ τη ) α λ λ ά κα ι ε ν ό ς Γάλλου ν α ύ τ η . Μ ε τ α ξ ύ τω ν π λ ο ίω ν π ο υ κ α τ ε λ ή ­

φ θ η σ α ν π ε ρ ιλ α μ β ά ν ο ν τ α ν τ α θ ω ρ η κ τ ά «Paris» κα ι «C ourbet», τ α α ν τ ιτο ρ π ιλ ικ ά «LeTriom phant» κ α ι «Leopard», ο κ τώ τ ο ρ π ι­ λ ο β ό λ α , π έ ν τ ε υ π ο β ρ ύ χ ια κα ι 200 π ερ ίπ ο υ μ ικ ρ ό τ ε ρ α σ κ ά φ η . Π ο λ λ ά απ ό α υ τά , π ερ ιλ α μ β α ν ο μ έ ν ο υ τ ο υ «S urcouf», θ α π ε ρ ν ο ύ ­ σ α ν α ρ γ ό τ ε ρ α σ τις δ υ ν ά μ ε ις τω ν Ε λ ε υ θ έ ­ ρ ω ν Γάλλων. Α π ό τ α γ α λ λ ικ ά π λ η ρ ώ μ α τα , α ρ κ ε τ ο ί ά ν δ ρ ε ς π α ρ έ μ ε ιν α ν σ τη Β ρ ε τ α ­ ν ία κ α ι α ρ γ ό τ ε ρ α ε ν τ ά χ θ η κ α ν σ τις δ υ ν ά ­ μ ε ις τ ο υ σ τ ρ α τη γ ο ύ ν τ ε Γκω λ, ε ν ώ ά λ λ ο ι ε π α ν α π α τρ ίσ τη κ α ν σ τη Γαλλία. Τ η ν α υ γ ή τ η ς ίδ ια ς η μ έ ρ α ς , τ α γ α λ λ ικ ά π λ ο ία σ τη ν Α λ ε ξ ά ν δ ρ ε ια (έ ν α θ ω ρ η κ τ ό κα ι τ έ σ σ ε ρ α κ α τ α δ ρ ο μ ικ ά ) ε γ κ λ ω β ίσ τ η ­ κ α ν α π ό τ ο υ ς Β ρ ε τ α ν ο ύ ς σ το λ ιμ ά ν ι. Ο Κ ά ν ιν γ κ α μ δ ια β ίβ α σ ε σ το ν δ ιο ικ η τ ή τ ο υ ς , ν α ύ α ρ χ ο Ρ ε ν έ Γ κ ο ν τ φ ρ ο υ ά , τ ο υ ς ίδ ιο υ ς α ­ κ ρ ιβ ώ ς ό ρ ο υ ς π ο υ ε ίχ α ν π ρ ο τ α θ ε ί κα ι σ το ν Γ κ ε ν σ ο ύ λ . Τ ελ ικ ά , μ ε τ ά απ ό μ ια σ ει-

ΣΤΡΑΤΙίΙΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 5 5

Ο ι σ ο ρ ο ί ορισμένω ν από το υ ς 1.297 Γάλλους ν α υ τικ ο ύ ς που έχα σ α ν τη ζω/j το υ ς από την επ ίθ εσ η .

m Η προσβολή ενός αεροπλανοφόρου γέμισε με ιδιαίτερη ανυπομονησία τους έμπειρους βετεράνους των D3A1, οι οποίοι αναζητούσαν διακαώς μια τέτοια ευκαιρία. ® ρ ά λ ε π τώ ν δ ια π ρ α γ μ α τε ύ σ ε ω ν μ ε τ α ξ ύ τ ω ν δ ύ ο ν α υ ά ρ χ ω ν , σ τις 7 Ιο υ λ ίο υ ο Γ κο ν τ φ ρ ο υ ά σ υ μ φ ώ ν η σ ε να π α ρ ο π λ ίσ ει τ α π λ ο ία τ ο υ , τ α ο π ο ία κα ι θ α π α ρ έ μ ε ν α ν σ το λ ιμ ά ν ι μ έ χ ρ ι τ η λ ή ξ η τ ο υ π ο λ έ μ ο υ . Π ρ ά γ ­ μ α τι, τ α π λ ο ία π α ρ έ μ ε ιν α ν σ τις θ έ σ ε ις τ ο υ μ έ χ ρ ις ό τ ο υ ε ν τ ά χ θ η κ α ν , τ ε λ ικ ά , σ τις σ υ μ μ α χ ικ έ ς δ υ ν ά μ ε ις τ ο 1943. Ε π ίσ ης, τ η ν ε π ο μ έ ν η τ η ς ε π ίθ ε σ η ς σ το Μ ε ρ ς ε λ Κ ε ­ μπίρ, τ ο β ρ ε τ α ν ικ ό υ π ο β ρ ύ χ ιο «Pandora» β ύ θ ισ ε τ η γ α λ λ ικ ή κ α ν ο ν ιο φ ό ρ ο «R igault de G enouilly», ό τ α ν α υ τ ή π ρ ο σ π ά θ η σ ε να α π ο π λ ε ύ σ ε ι α π ό τ ο λ ιμ ά ν ι τ ο υ Οράν. Η τ ε λ ε υ τ α ία φ ά σ η τ η ς ε π ιχ ε ίρ η σ η ς ή ­ τ α ν η επ ίθ ε σ η π ου π ρ α γ μ α το π ο ίη σ α ν σ τις 8 Ιο υ λ ίο υ τ α α ε ρ ο σ κ ά φ η τ ο υ α ε ρ ο π λ α ν ο ­ φ ό ρ ο υ «H erm es» ε ν α ν τ ίο ν τ ο υ «Richelieu» σ το Ν τα κ ά ρ . Μ ία α π ό τ ις β ρ ε τ α ν ικ έ ς τ ο ρ ­ π ίλ ε ς κ α τ ά φ ε ρ ε να π ρ ο κ α λ έ σ ε ι σ ο β α ρ ό ­ τ α τ ε ς ζ η μ ιέ ς σ το θ ω ρ η κ τ ό .

Ιο υ λ ίο υ η κ υ β έ ρ ν η σ η τ ο υ Β ισ ύ δ ιέ κ ο ψ ε τ ις δ ιπ λ ω μ α τ ικ έ ς τ η ς σ χ έ σ ε ις μ ε τ η Β ρ ε ­ τα ν ία . Για έ ν α δ ιά σ τη μ α , ο ι Γ ά λλο ι φ ά ν η ­ κ α ν δ ια τ ε θ ε ιμ έ ν ο ι α κ ό μ α κ α ι να κ η ρ ύ ­ ξ ο υ ν τ ο ν π ό λ ε μ ο κ α τ ά τ η ς Β ρ ε τ α ν ία ς . Π α ρ ό τι η κ λ ιμ ά κ ω σ η τ η ς α ν τ ιπ α ρ ά θ ε σ η ς τ ε λ ικ ά α π ο φ ε ύ χ θ η κ ε , ο Ν τα ρ λ ά ν δ ιέ τ α ξ ε τ α γ α λ λ ικ ά π λ ο ία ν α π λ ή τ τ ο υ ν ε φ ε ξ ή ς τ α β ρ ε τ α ν ικ ά ο π ο τ ε δ ή π ο τ ε τ α σ υ ν α ν το ύ ν . Η

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ο ίδ ιο ς ο Σ ό μ ε ρ β ιλ ε ίχ ε π ρ ο β λ έ ψ ε ι π ω ς η ε π ίθ ε σ η σ το Μ ε ρ ς ε λ Κ εμ π ίρ θ α απ ο τ ε λ ο ύ σ ε « ...τ ο μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο π ο λ ιτ ικ ό λ ά θ ο ς σ τη σ ύ γ χ ρ ο ν η ε π ο χ ή » , τ ο ο π ο ίο « ...θ α ξε σ η κ ώ σ ε ι ο λ ό κ λ η ρ ο τ ο ν κ ό σ μ ο ε ­ ν α ν τ ίο ν μ α ς...» . Π ρ ά γ μ α τι σ ε δ ιπ λ ω μ α τικ ό ε π ίπ ε δ ο , ο Γ ά λ λο ς ε π ιτ ε τ ρ α μ μ έ ν ο ς σ το Λ ο ν δ ίν ο δ ια μ α ρ τ υ ρ ή θ η κ ε ε ν τ ο ν ό τ α τ α γ ια τ ις β ρ ε τ α ν ικ έ ς ε ν έ ρ γ ε ιε ς , εν ώ α π ό τ ις 8

5 6 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

k

Εναέρια φ ω το γ ρ α φ ία από β ρ ετα νικό α ερο π λάνο τη ς επ ίθ εσ η ς κ α τά το υ γα λλικού σ τό λ ο υ σ το Μ ε ρ ς ελ Κ εμπίρ.

π ρ ο τρ ο π ή α υ τ ή ή τ α ν β έ β α ια « θ ε ω ρ η τ ι­ κή » , κ α θ ώ ς τ ο Μ Ν ε ίχ ε α π ο λ έ σ ε ι τ ο 84% τ η ς ε π ιχ ε ιρ η σ ια κ ή ς τ ο υ δ υ ν α μ ικ ή ς , υπ οβ α θ μ ιζ ό μ ε ν ο π λ έ ο ν σ ε έ ν α ν α κ ίν δ υ ν ο σ το λ ίσ κ ο α π ό μ ικ ρ ό τ ε ρ α π λ ο ία κ α ι υ π ο­ β ρ ύ χ ια . Ο ι Γ ά λλο ι π ρ ο χ ώ ρ η σ α ν σ ε κά π ο ια α ν τίπ ο ιν α α π ο σ τ έ λ λ ο ν τ α ς έ ν α σ μ ή ν ο ς α ε ­ ρ ο σ κ α φ ώ ν γ ια ν α π λ ή ξ ε ι τ ις β ρ ε τ α ν ικ έ ς β ά σ ε ις σ το Γ ιβ ρ α λ τά ρ , σ τις 5 Ιο υ λ ίο υ . Ω σ τό σ ο , ο ι α ν α ιμ ικ έ ς τ ο υ ς π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς δ ε ν ε π έ φ ε ρ α ν π α ρ ά π ε ρ ιο ρ ισ μ έ ν ε ς υ λ ι­ κ έ ς ζ η μ ιέ ς (8). Π έ ρ α ν τ ω ν δ ιπ λ ω μ α τικ ώ ν κ α ι σ τρ α ­ τ ιω τ ικ ώ ν τ η ς σ υ ν ε π ε ιώ ν , η ε π ιχ ε ίρ η σ η ς «C atapult» κα ι η α ν θ ρ ώ π ιν η ε κ α τ ό μ β η π ο υ π ρ ο κ ά λ ε σ ε χ α ρ ά χ τ η κ α ν α ν ε ξ ίτ η λ α σ τη γ α λ λ ικ ή σ υ λ λ ο γ ικ ή μ ν ή μ η , δ η μ ιο υ ρ ­ γ ώ ν τ α ς μ ια μ ν η σ ικ α κ ία ε ν α ν τ ίο ν τω ν Β ρ ε ­ τα ν ώ ν , η ο π ο ία σ υ ν τ η ρ ή θ η κ ε γ ια δ ε κ α ε ­ τ ί ε ς μ ε τ ά τ η λ ή ξ η τ ο υ π ο λ έ μ ο υ . Το Μ Ν θ ρ ή ν η σ ε τ η ν α π ώ λ εια 1.297 α ν δ ρ ώ ν (ο ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ι α π ό τ ο υ ς ο π ο ίο υ ς α ν ή κ α ν σ το π λ ή ρ ω μ α τ ο υ « B retagne»), ε ν ώ υ π ή ρ ­ ξ α ν κ α ι π ε ρ ίπ ο υ 350 τ ρ α υ μ α τ ίε ς . Για τ ο υ ς Γ ά λ λ ο υ ς , η α π ρ ό κ λ η τη β ρ ε τ α ν ικ ή ε π ίθ ε ­ ση π α ρ έ μ ε ιν ε έ ν α ε ιδ ε χ θ έ ς , α λ λ ά κ α ι τ ε ­ λ ε ίω ς π ε ρ ιτ τ ό , έ γ κ λ η μ α π ο λ έ μ ο υ . Για ε ­ κ ε ίν ο υ ς τ ο π λ ή γ μ α δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ ε να δ ι­ κ α ιο λ ο γ η θ ε ί α π ό κ α μ ιά σ κ ο π ιμ ό τη τα , ε ι­ δ ικ ά ό τ α ν κ α ν έ ν α απ ό τ α π λ ο ία τ ο υ ς δ ε ν έ π ε σ ε π ο τ έ σ τα γ ε ρ μ α ν ικ ά χ έ ρ ια (9). Α σ φ α λ ώ ς , η φ ιλ ο γ ε ρ μ α ν ικ ή π ρ ο π α ­ γ ά ν δ α κ α τ έ β α λ ε κ ά θ ε π ρ ο σ π ά θ ε ια ν α ε κ μ ε τ α λ λ ε υ θ ε ί τ ο ν α π ο τρ ο π ια σ μ ό π ου π ρ ο κ ά λ ε σ ε η ε π ίθ ε σ η , ε π ιχ ε ιρ ώ ν τ α ς να α ν α β ιώ σ ε ι τ α « π α ρ α δ ο σ ια κ ά » ε θ ν ικ ισ τ ι­ κά α γ γ λ ο φ ο β ικ ά α ισ θ ή μ α τ α π ου υ π έ β ο ­ σ κ α ν σ τη Γα λλία κα ι σ ε ά λ λ α κ ρ ά τ η τ η ς Ε υ ρ ώ π η ς . Μ ε τ η ν υ π ο δ α ύ λ ισ η τ ο υ Γκα ίμ π ε λ ς , η ό π ο ια φ ιλ ικ ή (ή έ σ τω ο υ δ έ τ ε ρ η ) σ τά σ η τ ω ν Γά λ λω ν α π έ ν α ν τ ι σ τ ο υ ς π ρ ώ ­ η ν σ υ μ μ ά χ ο υ ς τ ο υ ς χ ά θ η κ ε ο ρ ισ τικ ά κα ι τ ο π ρ ο φ ίλ τ ο υ Τ σ ώ ρ τσ ιλ α μ α υ ρ ώ θ η κ ε α ­ ν ε ξ ίτ η λ α . Τα α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α τ η ς γ α λ λ ικ ή ς π ι­ κ ρ ία ς ε κ φ ρ ά σ τ η κ α ν τ ο ν Ν ο έ μ β ρ ιο τ ο υ 1942 κ α τ ά τ η δ ιά ρ κ ε ια τ ω ν α γ γ λ ο α μ ε ρ ικ α ν ικ ώ ν α π ο β ά σ ε ω ν σ τ η ν Α λ γ ε ρ ία κα ι σ το Μ α ρ ό κ ο (ε π ιχ ε ίρ η σ η «Torch» - « Π υ ρ ­ σ ό ς » ). Ο ι 125.000, π ε ρ ίπ ο υ , Γ ά λ λο ι σ τρ α ­ τ ιώ τ ε ς π ο υ φ ρ ο υ ρ ο ύ σ α ν τ α α φ ρ ικ α ν ικ ά π α ρ ά λ ια π α ρ α μ έ ν ο ν τ α ς π ισ το ί σ τ η ν κ υ ­ β έ ρ ν η σ η τ ο υ Β ισ ύ (ό ν τ α ς σ τ η ν π λ ε ιο ψ η φ ία τ ο υ ς υπ ό τ ις δ ια τ α γ έ ς τ ο υ Ν τα ρ λ ά ν ), α ν τ ισ τ ά θ η κ α ν μ ε π α ρ ά λ ο γ ο φ α ν α τισ μ ό σ τις β ρ ε τ α ν ι κ έ ς α π ο β ά σ ε ις , ε ν ί ο τ ε συν ερ γ α ζ ό μ ε ν ο ι α κό μ α και μ ε το υ ς Γερ μ α ­ ν ο ύ ς . Σ ε μ ε γ ά λ ο β α θ μ ό , η σ τά σ η τ ο υ ς α υ τ ή α π ο δ ίδ ε τ α ι σ τη ν κ α λ λ ιέ ρ γ ε ια σ υ ­ ν α ισ θ η μ ά τ ω ν β α θ ιά ς ε χ θ ρ ό τ η τ α ς ε ν α ­ ν τ ίο ν τω ν Β ρ ε τ α ν ώ ν ω ς σ υ ν έ π ε ια τ η ς ε ­ π ίθ ε σ η ς σ το Μ ε ρ ς ε λ Κ εμ π ίρ .

Ω σ τό σ ο , π α ρ ά τ ις α λ γ ε ιν έ ς ε ν τ υ π ώ ­ σ εις π ου π ρ ο κ ά λ ε σ ε σ τη Γαλλία, τ ο ε π ι­ χ ε ιρ η σ ια κ ό α π ο τ έ λ ε σ μ α τ η ς ε π ιχ ε ίρ η σ η ς «C atapult» ε π ιβ ε β α ίω σ ε τ ις ε π ιλ ο γ έ ς τ ο υ Τ σ ώ ρ τσ ιλ. Το ε ν τυ π ω σ ια κ ό π λ ή γ μ α σ το Μ ε ρ ς ε λ Κ εμ π ίρ ό σ ο κα ι η α ν α ίμ α κ τη κ α ­ τ ά λ η ψ η τω ν γ α λ λ ικ ώ ν π λ ο ίω ν σ τα υ π ό λ ο ι­ πα λ ιμ ά ν ια ε κ μ η δ έ ν ισ α ν τ ο ν κ ίν δ υ ν ο να π ε ρ ιέ λ θ ο υ ν τ α σ κ ά φ η σ το ν έ λ ε γ χ ο τ ο υ Α ξο ν α . Α κ ό μ α σ η μ α ν τ ικ ό τ ε ρ α ή τ α ν τ α ο ­ φ έ λ η σ ε π ο λ ιτ ικ ό ε π ίπ ε δ ο . Π α ρ ά τ ις π α ­ ρ ά π λ ε υ ρ ε ς α π ώ λ ε ιέ ς τ ο υ ς , τ α α π ο τ ε λ έ ­ σ μ α τα τ η ς ε π ιχ ε ίρ η σ η ς δ ε ν α π ο τ έ λ ε σ α ν μ ό ν ο μ ια α π ο σ το μ ω τικ ή ε π ίδ ε ιξ η τ η ς β ρ ε ­ τ α ν ικ ή ς ν α υ τ ικ ή ς ισ χ ύ ο ς π ρ ο ς ο λ ό κ λ η ρ ο τ ο ν κ ό σ μ ο κα ι ιδ ια ιτ έ ρ α π ρ ο ς τ ις Η Π Α , α λ ­ λ ά επ α ν ε π ιβ ε β α ίω σ α ν μ ε τ ο ν π ιο α ν α ν τ ίρ ­ ρ η τ ο τ ρ ό π ο τ η ν α κ λ ό ν η τ η α π ο φ α σ ισ τικ ό ­ τ η τ α τω ν Β ρ ε τ α ν ώ ν να σ υ ν ε χ ίσ ο υ ν τ ο ν α ­ γ ώ ν α έ ν α ν τ ι ο π ο ιο υ δ ή π ο τ ε τ ιμ ή μ α τ ο ς . Η α μ ε ίλ ικ τ η ε π ιθ ε τ ικ ό τ η τ α τ ο υ RN α π ο δ ε ί­ χ θ η κ ε κ α θ ο ρ ισ τ ικ ό ς π α ρ ά γ ο ν τ α ς γ ια να κ ε ρ δ η θ ε ί η ε μ π ισ το σ ύ ν η π ο λ λ ώ ν ο υ δ έ τ ε ­ ρ ω ν ε θ ν ώ ν κα ι κ υ ρ ίω ς ν α μ ε τ α β λ η θ ε ί η σ τά σ η τ ω ν Η Π Α , δ ια λ ύ ο ν τ α ς κ ά θ ε α μ φ ι­ β ο λ ία π ο υ μ π ο ρ ε ί ν α έ τ ρ ε φ ε η Ο υ ά σ ιν γ κ τ ο ν σ χ ε τ ικ ά μ ε τ ις δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς τ η ς Β ρ ε τ α ν ία ς να α π ο κ ρ ο ύ σ ε ι μ ια χ ε ρ σ α ία ε ­ χ θ ρ ικ ή ε ισ β ο λ ή . Ο Ρ ο ύ ζ β ε λ τ ε π ικ ρ ό τ η σ ε τ ις β ρ ε τ α ν ι κ έ ς ε ν έ ρ γ ε ιε ς , τ ι ς ο π ο ίε ς χ α ι­ ρ έ τ ισ ε ω ς κ α λ έ ς υ π η ρ ε σ ίε ς γ ια τ η ν ά μ υ ­ να τω ν Η Π Α , ε ν ώ η α ν α ν έω σ η τ η ς ε μ π ι­ σ το σ ύ νη ς το υ δ ε ν ά ρ γη σ ε να « μ ε τα φ ρ α ­ σ τε ί» κ α ι σ ε υ λ ικ ά ο φ έ λ η . Σ ύ ν τ ο μ α , ο Α μ ε ρ ικ α ν ό ς π ρ ό ε δ ρ ο ς σ υ μ φ ώ ν η σ ε γ ια τ η ν π α ρ α χ ώ ρ η σ η τ ω ν 50 α ν τ ιτ ο ρ π ιλ ικ ώ ν , π ιέ ζ ο ν τ α ς π α ρ ά λ λ η λ α τ ο Κ ο γ κ ρ έ σ ο ώ ­ σ τ ε ν α α υ ξ η θ ε ί η β ο ή θ ε ια π ρ ο ς τ ο υ ς Β ρ ετα νο ύ ς. Για ό λ ο υ ς α υ τ ο ύ ς τ ο υ ς λ ό γ ο υ ς η ε π ι­ χ ε ίρ η σ η « C a ta p u lt» , π α ρ ό τ ι ε ν ί ο τ ε υ π ο ­ β α θ μ ίζ ε τ α ι ω ς έ ν α ε π ε ισ ό δ ιο π ε ρ ιο ρ ι­ σ μ έ ν η ς σ η μ α σ ία ς , σ τ η ν π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η ­ τ α α π ο τ ε λ ε ί μ ία α π ό τ ις κ α θ ο ρ ι σ τ ι κ ό τ ε ­ ρ ε ς κ α μ π έ ς σ τ η ν ε ξ έ λ ι ξ η τ ο υ Β ' ΠΠ. Π ρ ό κ ε ιτ α ι γ ια μ ία - α ν α ν τ ί ρ ρ η τ α - β ρ ε τ α ­ ν ικ ή ν ίκ η , ό χ ι β έ β α ια τ ό σ ο λ α μ π ρ ή κ α ι έ ν δ ο ξ η ό σ ο α υ τ ή τ η ς α ε ρ ο π ο ρ ικ ή ς μ ά ­

Α ερ οσ κά ψ η B lackburn Β -24 S ku a τη ς 800 Ν α υ τικ ή ς Α ερ ο π ο ρ ικ ή ς Μ ο ίρ α ς (N aval A ir Squadron), λ ίγ ο πριν τη ν απονήωσή το υ ς από το «A rk R oyal».

Τα κ α τα δ ρ ο μ ικ ά μ ά χ η ς «Dunkerque» και «S trasbourg» ελ λ ιμ εν ισ μ έν α σ το Μ ε ρ ς ελ Κ εμπίρ.

χ η ς τ η ς Α γ γ λ ία ς η ο π ο ία α κ ο λ ο ύ θ η σ ε α ­ μ έ σ ω ς μ ε τ ά , α λ λ ά σ ίγ ο υ ρ α ε ξ ίσ ο υ σ η μ α ­ ν τ ικ ή , ιδ ια ίτ ε ρ α σ ε π ο λ ιτ ικ ό κ α ι ψ υ χ ο λ ο ­ γ ικ ό ε π ίπ ε δ ο . S3

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Οταν κατά τη διάρκεια των γαλλογερμανικών διαπραγματεύσεων οι Γερμανοί απαίτησαν την ένταξη στη δύναμη του ΚΜ όσων γαλλικών πλοίων βρίσκονταν στα λιμάνια της ζώνης κατοχής (στην ακτή του Ατλαντικού), ο Νταρλάν, ως αρχηγός του ΜΝ, με&όδευσε την απομάκρυνσή τους, ώστε να μην πέσουν στα γερμανικά χέρια. 2. Επρόκειτο για ένα διευρυμένο υπουργικό συμβούλιο στο οποίο μετείχαν στελέχη των ΕΔ και άλλοι παράγοντες. 3. Σε άλλες πηγές αναφέρεται ως Αντουάν Ντουφέ. 4. Γνωστά και ως Curtiss Ρ-36 Hawk. 5. Το γεγονός ότι ο Νταρλάν δεν έλαβε το πλήρες κείμενο του βρετανικού τελεσιγράφου (όχι μόνο λόγω της απουσίας του, αλλά κυρίως διότι δεν το διαβίβασε ο Γκενσούλ) «σφράγισε» τις εξελίξεις. Η μεταφορά των γαλλικών πλοίων σε αμερικανικά ύδατα ήταν μια προοπτική που θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή από τον Γάλλο υπουργό, αποτελώντας μάλιστα και τμήμα των διαταγών που είχε δώσει στον Γ\ενσούλ σε περίπτωση που μια ξένη δύναμη επιχειρούσε να καταλάβει τα πλοία του. Ο Γκενσουλ, από την πλευρά του, δεν επεδίωκε βέβαια την κλιμάκωση της έντασης και τη βύθιση των πλοίων του. Απλώς με τις αλλεπάλληλες αναβολές είχε πειστεί πως οι Βρετανοί δεν 9α υλοποιούσαν τις απειλές τους. 6. Το σχόλιο αναφέρεται στη Ναυμαχία του Τραφάλγκαρ, η οποία εκτυλίχθηκε στις 21 Οκτωβρίου 1805, στα ανοικτά του ομώνυμου ακρωτηρίου της νοτιοδυτικής Ισπανίας, μεταξύ του RN και των ενωμένων δυνάμεων του Γαλλικού και του Ισπανικού Στόλου. Επρόκειτο για την αποφασιστικότερη βρετανική ναυτική νίκη των Ναπολεόντειων Πολέμων. 7. Αργότερα τα «Dunkerque», «Provence» και «Mogador» επισκευάστηκαν πρόχειρα και επέστρεψαν στην Τουλόν. 8. Οι γαλλικές αεροπορικές επιδρομές στο

Γιβραλτάρ επαναλήφθηκαν στις 14 Ιουλίου με τα ίδια πενιχρά αποτελέσματα, ενώ κάπως ισχυρότερες ήταν οι επιδρομές που πραγματοποιήθηκαν στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου. 9. Η φερεγγυότητα του Νταρλάν επιβεβαιώθηκε στις 27 Νοεμβρίου 1942, όταν οι Γερμανοί (παραβαίνοντας τους όρους της συνθηκολόγησης) επιχείρησαν να καταλάβουν τα γαλλικά πλοία στο λιμάνι της Τουλόν (επιχείρηση «Lila»), Μπροστά στο ενδεχόμενο αυτό, ο Γάλλος υπουργός δεν δίστασε να διατάξει τα πληρώματα να βυθίσουν όσα πλοία είχαν στρατιωτική αξία (περιλαμβανομένων των «Dunkerque» και «Strasbourg») λίγο πριν από την άφιξη των γερμανικών δυνάμεων. Μερικές ημέρες αργότερα ο Νταρλάν απέστειλε μια επιστολή προς τον Τσώρτσιλ αναφέροντας: «...κ. πρωθυπουργέ, μου είχατε πει “Ελπίζω να μην παραδώσετε ποτέ τον Στόλο σας". Απάντησα "Δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα". Εχω την εντύπωση πως δεν πιστέψατε τα λεγόμενό μου. Η καταστροφή του στόλου στην Τουλόν μόλις απέδειξε ότι είχα δίκιο"».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1) P. A uphan, J. M o rd al: THE FRENCH NAVY IN WORLD WAR II, G reen w oo d Press, 1976. (2) P. Collier: THE SEC O ND W ORLD WAR (4): THE M ED ITERR A N EA N 1940-1945, O sprey, London, 2003. (3) J. G reene, A. M assignani: THE NAVAL WAR IN THE M EDITERR A N EA N 19401943, C hatham Publishing, London, 1998. (4) V. O ’H ara: STRUGGLE FO R THE M IDD LE SEA: THE GREAT NAVIES AT WAR IN THE M EDITERR A N EA N THEATER, 1940-1945, N av al In s titu te Press, A nnapolis, 2009. (5) P. Κ α ρ τιέ: ΙΣ ΤΟ Ρ ΙΑ TOY ΔΕ ΥΤΕΡΟ Υ Π Α Γ Κ Ο Σ Μ ΙΟ Υ Π Ο Λ Ε Μ Ο Υ , Π άπ υρος, Α θή να , 1966. (6) D. B row n: THE ROAD TO O RA N : AN G LO -FR EN C H NAVAL RELATIONS, SEPTEM BER 1939 - JULY 1940, R outledge, London, 2004.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 5 7

ι{

a+

*

η"-tß-"fiHilitß$$#,s.ξ,frft

η}

,β9: :

,,':.'':,--

' "

'

:

'.'-

_,...

|:,

,,, 1'1:Ι,

: :,,'.,, , .

,ι,,,,.,,.

üιο§

,},§ιt

._a,..,

,, . ,1 .,,,','

ψ

'.:1] ::, ]

,l'.l',"Ι

ý

]σ

, . ,,

"":,

"':,':,,,:'l,

:,',l',}.1Ι.,;.ι..,

''..

'.'§'ι,

,

,\

,.

'%

ß"¸,

συμβουλευθούμε» «Δεν συμβουλευόμαστε κανέναν ε­ κτός από το κέντρο», τον διέκοψε ο Εμπινγκερ. Οι πράκτορες κοιτάχτηκαν και πάλι με έκπληξη. Είχαν μόλις σκεφθεί το ίδιο διαβολικό πράγμα. Ο Εμπινγκερ α­ ποδείχθηκε πιο ψύχραιμος: «Οταν ο συνταγματάρχης μπήκε μό­ λις πριν από λίγο, τι φορούσε;» «Μήπως φορούσε γκρίζο καπέλο;» ρώτησε ανυπόμονος ο Στάιντλ. «Πάντοτε βγάζει το καπέλο του όταν μπαίνει στο ξενοδοχείο. Είναι κύριος!» Οι πράκτορες επέμειναν: «Τι χρώμα ήταν;» «Νομίζω γκρίζο... Οπωσδήποτε γκρίζο» «Τι ώρα έφθασε στο ξενοδοχείο;» «Μα, μόλις πριν από 10-15 λεπτά» «Πήγε κατευθείαν στο δωμάτιό του;» «Μάλιοτα. Ζήτησε το κλειδί του» «Είπε αν θα κατέβει σύντομα και πά­ Ο συνταγματάρχης Αουγκουστ Ουρμπάνσκι σε γαμήλια φωτογραφία το 1908.

® Ο Ρεντλ επέδειξε ισχυρό χαρακτήρα, φυσική αντοχή, εξυπνάδα και φιλομάθεια, και αποφοίτησε το 1881 ως αριστούχος. 5 κρατούσε στα χέρια του. Οι πράκτορες πήραν μαζί τους τη θήκη και κατευθύνθηκαν βιαστικά προς το «Κάιζερχοφ». 0 σερβιτόρος τούς πληροφόρησε ότι κα­ νείς δεν είχε μπει τα τελευταία δεκαπέ­ ντε λεπτά στο καφέ. Οι πράκτορες βγή­ καν και άρχισαν να κάνουν ερωτήσεις στους οδηγούς των ταξί που στάθμευαν εκεί. Ο υπάλληλος που καθάριζε τα οχή­ ματα και άνοιγε τις πόρτες στους επιβά­ τες ήταν αυτός που τους έδωσε την πλη­ ροφορία: ένα ταξί που είχε μόλις φύγει, είχε πράγματι ως επιβάτη έναν κύριο με γκρίζο καπέλο. Είχε κατέβει από ένα ταξί και είχε αμέσως πάρει ένα άλλο μπροστά από το καφέ. Είχε μάλιστα φωνάξει τον προορισμό του καθώς έμπαινε. «Ηταν... α, ναι! Κλόμσερ. Ξενοδοχείο Κλόμσερ»! Οι Εμπινγκερ και Στάιντλ συνέχισαν προς το ξενοδοχείο. Οχι πολύ μακριά, στον αριθμό 19 της Χερενγκάσε στην πα­ λιά πόλη, το παλιό μέγαρο των Μπατυάνυ-Στράτμαν, κοντά στο αυτοκρατορικό ανάκτορο Χόφμπουργκ. Ο επί της υποδο­ χής δεν μπορούσε να τους βοηθήσει: κα­ νένας κύριος Νιτσέτας δεν έμενε εκεί, ούτε είχε επισκεφθεί το ξενοδοχείο. Οι πράκτορες δεν παραιτήθηκαν. Αρχισαν να ρωτούν ποιοι είχαν μπει στο ξενοδο­

6 0 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ UTOPIA

χείο τα τελευταία τριάντα λεπτά περί­ που. »0 κύριος Φέλζεν, κατόπιν οι δύο κυ­ ρίες..., ο νεαρός κύριος Βίντενερ, ο συ­ νταγματάρχης Ρεντλ, ο καθηγητής Τσανκ...» «Ο συνταγματάρχης Ρεντλ;» τον διέ­ κοψαν οι πράκτορες έκπληκτοι. «Ο συ­ νταγματάρχης Αλφρεντ Ρεντλ;» επανέλαβαν, τονίζοντας το μικρό του όνομα. «Μάλιστα. Πάντοτε ο συνταγματάρ­ χης μένει στο ξενοδοχείο μας όταν έρχε­ ται από την Πράγα. Πάντα στο νούμερο 1» «Τί σύμπτωση, θ εέ μου!» έκανε με θαυμασμό ο Στάιντλ. «Ευκαιρία να τον

Ο στρατηγός Αρτουρ Γκησλ φον Γκήσλινγκεν (αριστερά) με τον Ρεντλ στην Πράγα το 1913.

λι;» «Οχι, αλλά σίγουρα θα βγει το βράδυ. Πάντοτε παίρνει έξω το δείπνο του». Ενας μόνο τρόπος υπήρχε για να μά­ θουν οι πράκτορες αν ο πρώην προϊστά­ μενός τους, τον οποίο θαύμαζαν, ήταν ο «κύριος Νιτσέτας», ο κατάσκοπος των Ρώσων που αναζητούσαν επί μήνες. «Μόλις κατέβει ο συνταγματάρχης Ρεντλ, ρώτησέ τον αν έχασε αυτή τη θή­ κη χαρτοκόπτη». Ο υπάλληλος συγκατένευσε. Οι πρά­ κτορες κάθισαν διακριτικά πίσω από τη γλάστρα ενός φοίνικα που στόλιζε την αί­ θουσα υποδοχής, από όπου μπορούσαν με ασφάλεια να βλέπουν καθαρά τις κι­ νήσεις του υπαλλήλου και των πελατών. Δεν περίμεναν παρά μισή ώρα περίπου. Η αγωνία τους, όμως, ήταν τέτοια, ώστε η αναμονή αυτή τους φαινόταν πολύ μεγα­ λύτερη σε διάρκεια από τις έξι εβδομά­ δες που είχαν περάσει απέναντι από το ταχυδρομείο. Κατά τις επτά το βράδυ, ένας άνδρας άνω των σαράντα ετών, μετρίου αναστή­ ματος, μάλλον λεπτός, με περιποιημένο ξανθό μουστάκι, περπατούσε στο παχύ κόκκινο χαλί της αίθουσας. Δεν υπήρχε γκρίζο καπέλο. Κάτω από τον ώμο του εί­ χε το πηλίκιο της στρατιωτικής στολής που φορούσε. Οι πράκτορες τον αναγνώ­ ρισαν. «Καλησπέρα σας συνταγματάρχα», είπε ο υπάλληλος του ξενοδοχείου με τη συνηθισμένη του ευγένεια. «Με συγχωρείτε, μήπως χάσατε αυτή τη θήκη;» «Α, ναι!» Ο συνταγματάρχης άπλωσε το χέρι του, αλλά το τράβηξε αμέσως! Πο­ λύ αργά...

Ο Μ ΙΚΡΟΑΣΤΟΣ ΠΟΥ ΖΟ ΥΣΕ ΣΑΝ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΗΣ Ο Αλφρεντ Ρεντλ είχε γεννηθεί στις 14 Μαρτίου 1864 στο Λέμπεργκ της επαρ­ χίας της Γαλικίας της Αυστροουγγαρίας, το σημερινό Λ0σ6 της Ουκρανίας, γόνος φτωχής πιστής ρωμαιοκαθολικής οικογέ­ νειας με γερμανοουγγρική, πιθανώς και ε­ βραϊκή, καταγωγή. Ο πατέρας του ήταν υ­ πάλληλος των σιδηροδρόμων. Το 1878 έγινε δεκτός στη σχολή δοκίμων αξιωματι­ κών του Λέμπεργκ. Ο Ρεντλ επέδειξε ι­ σχυρό χαρακτήρα, φυσική αντοχή, εξυ­ πνάδα και φιλομάθεια, και αποφοίτησε το 1881 ως αριστούχος. Ανέλαβε ενεργό υπη­ ρεσία στο 30ό Σύνταγμα του Αυτοκρατορικού και Βασιλικού Πεζικού που έδρευε στο Λέμπεργκ. Ταξίδεψε αρκετά, μιλούσε έξι ξένες γλώσσες και, τελικά, ως υπολοχαγός του πεζικού, έγινε δεκτός στη στρατιωτική σχολή αξιωματικών της Βιέν­ νης. Μετά από την αποφοίτησή του, άρχι­ σε η θεαματική του άνοδος, καθώς το 1889-90 στάλθηκε ως παρατηρητής στον Ρωσικό Στρατό, όπου γνώρισε πολλούς Ρώσους αξιωματικούς. Στις 18 Ιουνίου 1898 ένας αριστοκρά­ της αξιωματικός, ο συνταγματάρχης Αρτουρ Γκησλ βαρώνος φον Γκήσλινγκεν (1857-1935), γόνος στρατιωτικής οικογέ­ νειας, τοποθετήθηκε διοικητής του Γρα­ φείου Πληροφοριών (Evidenzbureau), το ο­ ποίο ανήκε στο αυτοκρατορικό Γενικό Επιτελείο. Ο λοχαγός Ρεντλ τοποθετήθη­ κε βοηθός του, επειδή μιλούσε τη ρωσική γλώσσα και ανέλαβε τις ρωσικές υποθέ­ σεις. Ο βαρώνος εκτίμησε τις ικανότητες του νέου αξιωματικού και τον έθεσε υπό την προστασία του. Ο Ρεντλ εντάχθηκε στην αντικατασκοπεία (1900), ταξίδεψε στο Καζάν για να τελειοποιήσει τα ρωσικά του και ανέλαβε υπεύθυνος του γραφεί­ ου των ρωσικών υποθέσεων το 1902. Την 1η Νοεμβρίου 1905 προήχθη σε ταγματάρχη του Γενικού Επιτελείου και τοποθετήθηκε υποδιευθυντής του Γρα­ φείου Πληροφοριών. Από τη θέση αυτή συνέχισε το μεταρρυθμιστικό του έργο και πολλαπλασίασε τις επιτυχίες του. Η τάση του να εμπλέκει πολλούς τομείς της αστυνομικής έρευνας και εγκληματολο­ γίας για την επίτευξη του σκοπού του, του χάρισαν πολύτιμη εμπειρία και την ευκαιρία να αποκτήσει γνώσεις από άλ­ λους ειδικούς. Το 1908 η θέση του ανα­ βαθμίστηκε, λόγω της όξυνσης των αυστρορωσικών σχέσεων μετά τη βοσνιακή κρίση. Η επιτυχημένη λύση μιας δύσκο­ λης υπόθεσης το 1909 του χάρισε την προαγωγή σε αντισυνταγματάρχη του Γε­

νικού Επιτελείου. Οι εξαιρετικές επιτυχίες του δεν αφο­ ρούσαν μόνο τον ρωσικό τομέα, αλλά και τις άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, όπως και τα Βαλκάνια, και ιδιαίτερα τη Σερβία. Δεν δίστασε να πρωτοτυπήσει, χρησιμοποιώντας τα μέσα που του προσέφερε η τεχνολογία της εποχής (κρυφές φωτογραφίσεις, καταγραφή συνομιλιών και ανακρίσεων, αρχείο δακτυλικών απο­ τυπωμάτων κ.ά.). Η περίπτωση της παρα­ κολούθησης του ταχυδρομείου αποτέλεσε εφαρμογή των δικών του ιδεών, αν και τελικά λειτούργησε εις βάρος του. Πα­ ράλληλα, εφάρμοσε και ψυχολογικές πρακτικές, καθώς θεωρείται ο επινοητής της περιβόητης «ανάκρισης τρίτου βαθ­ μού», η οποία συνίστατο στην πρόκληση σύγχυσης στον ανακρινόμενο: ένα δυνα­ τό φως έπεφτε στα μάτια του, ενώ ο ανα­ κριτής υπέβαλλε με έντονο τρόπο τις ε­ ρωτήσεις στο σκοτάδι. Το βασικό ερώτημα σχετιζόταν με τα αίτια της προδοσίας του. Ο Ρεντλ είχε δύο αδυναμίες: ήταν ομοφυλόφιλος και α­ γαπούσε την πολυτέλεια. Ενδεικτικό ή­ ταν το πάθος του για τις λιμουζίνες Daimler. Είχε κατορθώσει μάλιστα να αγο­ ράσει δύο αυτοκίνητα, σε μια εποχή που καθένα από αυτά κόστιζε τέσσερις φορές τις ετήσιες αποδοχές του. Φορούσε πά­ ντοτε ακριβά ρούχα, κοσμήματα και αρώ­ ματα, ενώ ήταν θαμώνας τον ακριβότε­ ρων καφέ, εστιατορίων και ξενοδοχείων της πρωτεύουσας. Τέλος, ζούσε σε μια πολυτελώς επιπλωμένη και διακοσμημέ­ νη κατοικία στη Φλοριανιγκάσε, μερικά μέτρα πίσω από το εντυπωσιακό νεογοτθικό Νέο Δημαρχείο. Ο Ρεντλ είχε μετα­ τρέψει την κατοικία του σε χώρο συνεύ­ ρεσης αξιωματικών που μοιράζονταν τις ομοφυλοφιλικές προτιμήσεις του. Είχε, ωστόσο, συνάψει και μόνιμη σχέση, από το 1908 περίπου, με τον νεαρό υπολοχαγό των ουλάνων λογχοφόρων Στέφαν Χρόμινκα. Εμφανιζόταν δημόσια μαζί του και τον παρουσίαζε ως ανιψιό του. Αν και η ο­ μοφυλοφιλία, ως κατηγορία, ήταν ικανή να οδηγήσει στην απόταξη κάποιου αξιω­ ματικού, ήταν κοινό μυστικό στην υψηλή βιεννέζικη κοινωνία και αντιμετωπιζόταν περισσότερο με διακριτικότητα, παρά με εχθρότητα. Φαίνεται λοιπόν ότι η ανάγκη χρηματοδότησης των πολυτελών συνη­ θειών του ήταν αυτή που τον οδήγησε στην προδοσία. Ενα ακόμη σημαντικό ερώτημα ήταν αυτό του χρόνου κατά τον οποίον άρχισε η συνεργασία του Ρεντλ με τους Ρώσους. Σύμφωνα με τη μέχρι πρόσφατα επικρα­ τέστερη εκδοχή, ο συνταγματάρχης Νικολάι Μπατυούσιν (1874-1957), επικεφα­

Ο στρατηγός Φραντς Κόνραντ φον Χέτσεντορφ. λής της τσαρικής αντικατασκοπείας στη Βαρσοβία, είχε πληροφορηθεί τις αδυνα­ μίες του ανερχόμενου Ρεντλ, όταν αυτός βρισκόταν στο Καζάν. Εκεί τον παγίδευσε, αποκτώντας φωτογραφικό υλικό που μπο­ ρούσε να καταστρέψει τον φιλόδοξο α­ ξιωματικό. Ετσι, ο Ρεντλ φαίνεται ότι πρόδιδε μυστικά στους Ρώσους ήδη από το 1901-02. Ο ίδιος, όμως, ο Μπατυούσιν δημοσί­ ευσε αργότερα τις εμπειρίες του, όπου α­ ναφέρθηκε στην υπόθεση Ρεντλ μόνο περιστασιακά και χωρίς τον παραμικρό υπαι­ νιγμό περί ανάμιξής του. Αλλωστε, την ε­ πίμαχη διετία 1900-01, ο Μπατυούσιν δεν βρισκόταν στη Βαρσοβία. Επιπλέον, η Στρατιωτική Περιφέρεια Βαρσοβίας α-

Το μέγαρο Μπατυάνυ-Στρατμαν ως ξενοδοχείο «Κλόμσερ» πριν την ανακαίνιση του 1924.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 1 6 1

διώχθηκε, για τους ίδιους λόγους, το 1913. Ο Ρεντλ συνεργαζόταν πιθανώς με τη Γαλλία, καθώς οι τελευταίες πληρωμές που έλαβε προέρχονταν και από γαλλικές

Ο στρατηγός Γκησλ φον Γκήσλινγκεν το 1914.

πηγές. Το 6έ6αιο πάντως είναι ότι περ­ νούσε -έναντι των ανάλογων αμοιβών πά­ ντα· υψηλού επιπέδου πληροφορίες και στους Ιταλούς, στους οποίους ήταν γνω­ στός ως «A.B.», ειρωνεία για το «Αυτοκρατορικός και Βασιλικός», με τα οποία χαρακτηρίζονταν όλες οι δημόσιες υπη­ ρεσίες της αυτοκρατορίας, συμπεριλαμ­ βανομένου και του στρατού. Ενας ακόμη παράγοντας που καθιστά δύσκολο να καθοριστεί πότε ακριβώς ξε­ κίνησε η διπλή δράση του Ρεντλ είναι το γεγονός ότι κατάφερε να μη γίνει αντιλη­ πτός. Σε αυστριακές αναφορές ο Ρεντλ εμφανίζεται ως πρόσωπο ισχυρού χαρα­ κτήρα, τίμιος, ανοικτός, ιδιαίτερα έξυ­ πνος και ταλαντούχος, γενναίος και δρα­ στήριος. Αντίθετα, ο Μαρτσένκο τον θεω­ ρούσε μάλλον πανούργο, κίβδηλο και κυνικό, που απολάμβανε τις σπατάλες και τις ακολασίες. Ο σκανδαλώδης τρόπος ζωής του, πάντως, δεν φαίνεται να είχε κι­ νήσει τις υποψίες των Αυστριακών. Για να

σχολείτο με τη Γερμανία και όχι με την Αυ­ στροουγγαρία, για την οποία υπεύθυνη ή­ ταν η Στρατιωτική Περιοχή Κιέβου. Τέλος, όπως προκύπτει από τα ρωσικά αρχεία που ανοίχθηκαν μετά το 1990, οι Ρώσοι α­ γνοούσαν τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις του. Πιθανότερο θεωρείται σήμερα ότι ο ί­ διος ο Ρεντλ προσέγγισε για τους λόγους που αναφέρθηκαν προηγουμένως περί το 1905 τον στρατιωτικό ακόλουθο της ρωσι­ κής πρεσθείας στη Βιέννη, συνταγματάρ­ χη Βλαντίμιρ Ρούπ (1865-1929). Οταν αυ­ τός διώχθηκε από την Αυστρία με την κα­ τηγορία της κατασκοπείας, επέστησε την προσοχή του διαδόχου του, συνταγμα­ τάρχη Μητροφάν Μαρτσένκο (1866-1932), στην περίπτωση του «Ρ». Οι Ρώσοι αξιολό­ γησαν τον Ρεντλ ως μια αξιόπιστη πηγή πληροφοριών υψηλού επιπέδου, και τον

6 2 1ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ UTOPIA

αντάμειψαν ανάλογα. Ενώ μέχρι το 1906 οι τραπεζικοί του λογαριασμοί ανέρχο­ νταν σε περίπου 2.500 κορώνες, έως το 1912-1913 είχαν φθάσει τις 60.000 κορώ­ νες. Εκτός από τον Μαρτσένκο, ο οποίος γνώριζε τον Ρεντλ προσωπικά και είχε συ­ ναντήσεις μαζί του, λίγοι Ρώσοι γνώριζαν ποιος ήταν ο «πράκτορας 25», όπως ήταν γνωστός στις ρωσικές μυστικές υπηρε­ σίες. Οι κατασκοπευτικές δραστηριότη­ τες του Μαρτσένκο έγιναν γνωστές στο αυστριακό Γραφείο Πληροφοριών το 1910, κηρύχθηκε ανεπιθύμητο πρόσωπο και απελάθηκε. Ο Ρεντλ, όμως, δεν αποκαλύφθηκε. Η συνεργασία του με τους Ρώσους συνεχίστηκε απευθείας πλέον με την Αγία Πετρούπολη. Μόνο περιστασιακά συνεργάστηκε με τον διάδοχο του Μαρτσένκο, συνταγματάρχη Μιχαήλ Ιππολύτο6ιτς Ζάνκεβιτς, ο οποίος επίσης

δικαιολογηθεί, είχε ισχυριστεί ότι είχε κληρονομήσει μια πλούσια και άτεκνη θεία του. Κανείς, ωστόσο, δεν επιχείρησε να το επαληθεύσει -χαρακτηριστικό δείγ­ μα της νωθρότητας που χαρακτήριζε τις αυτοκρατορικές δημόσιες υπηρεσίες της εποχής του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Ιω­ σήφ (1848-1916). Για να γίνει αντιληπτή η σχεδόν ε­ γκληματική αυτή νωθρότητα, αξίζει να α­ ναφερθεί ότι ο στρατιωτικός ακόλουθος της βρετανικής πρεσβείας στην Αγία Πε­ τρούπολη συνταγματάρχης Γκάυ Ουΐνταμ (1865-1941) αποκάλυψε το 1909 στον Αυ­ στριακό ομόλογό του και στενό φίλο του ταγματάρχη κόμη Λέλιο Σπανότσι ότι το αυτοκρατορικό Γενικό Επιτελείο βρισκό­ ταν σε κίνδυνο, αφού υψηλά ιστάμενος α­ ξιωματικός του μετέφερε πληροφορίες ζωτικής σημασίας στους Ρώσους. Ο Σπανότσι μετέβη στη Βιέννη, όπου ενημέρω­ σε τον τότε προϊστάμενο του Ρεντλ στο Γραφείο Πληροφοριών συνταγματάρχη Οϋγκεν Χρόντλιτσκα. Ο τελευταίος, σε μια απερίγραπτη επίδειξη αδιαφορίας, α­ πάντησε ότι κάτι τέτοιο δεν έπρεπε να διαδοθεί για να μη στενοχωρηθεί ο γηραι­ ός αυτοκράτορας... Μετά από επιμονή του Σπανότσι, ο Χρόντλιτσκα τον παρέπεμψε στον Ρεντλ ως τον πλέον κατάλλη­ λο να χειριστεί το ζήτημα! Αργότερα, ο Σπανότσι θυμόταν ότι στην κατ’ ιδίαν συ­ νάντηση που είχε μαζί του, ο Ρεντλ έγινε κατακόκκινος στο άκουσμα των αποκαλύ-

ψεων, αλλά συγκρατήθηκε και τον διαβεβαίωσε ότι θα αναλάμβανε προσωπικά την υπόθεση...

ΜΙΑ ΠΡΟΔΟΣΙΑ ΠΡΩΤΟΥ Μ ΕΓΕΘΟΥΣ Προκειμένου να μη κινήσει υποψίες εις βάρος του Ρεντλ, η ρωσική Υπηρεσία Πληροφοριών φρόντιζε να προδίδει η ίδια χαμηλά ισταμένους πράκτορες της, τους οποίους ο Ρεντλ συνελάμβανε, αυξάνο­ ντας τον αριθμό των «επιτυχιών» του. Αντίθετα, Αυστριακοί πράκτορες που εί­ χαν σταλεί από τον Ρεντλ στην Αγία Πε­ τρούπολη και είχαν κατορθώσει να διεισδύσουν σε νευραλγικές θέσεις, ακόμα και στο Ρωσικό Επιτελείο, είχαν προδοθεί από τον ίδιο και είχαν εκτελεστεί ή αυτοκτονήσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι το 1907 είχαν αναπτυχθεί στη Ρωσία περί­ που εκατό Αυστριακοί πράκτορες. Ως το 1913 δεν είχε μείνει ουσιαστικά κανένας! Ακόμη χειρότερα, ο Ρεντλ είχε παραδώσει στους Ρώσους σχέδια των αυστριακών ο­ χυρώσεων στα αυστρορωσικά σύνορα, τα αμυντικά τους σχέδια σε περίπτωση ενα­ ντίον τους ρωσικής επίθεσης, αναφορές για την κατάσταση των οδικών και των σι­ δηροδρομικών δικτύων της αυτοκρατο­ ρίας, ενώ, παράλληλα, είχε χαλκεύσει ε­ νοχοποιητικά στοιχεία, εξουδετερώνο­ ντας συναδέλφους του που αποκάλυπταν Ρώσους κατασκόπους.

ί Ο Ρεντλ είχε παραδώσει στους Ρώσους σχέδια των αυστριακών οχυρώσεων στα αυστρορωσικά σύνορα, τα αμυντικά τους σχέδια σε περίπτωση εναντίον τους ρωσικής επίθεσης. 9 θεωρείτο ότι είχε συμβάλει σε τεράστιο βαθμό στις νίκες της Πρωσίας εναντίον της Αυστρίας (1866) και της Γαλλίας (18701871). Επιπλέον, περιείχε υποθέσεις, με βάση διμερείς συνομιλίες, για τον τρόπο με τον οποίον η Γερμανία θα συνέδραμε την Αυστρία, αποκάλυψη που έθιγε και τους Γερμανούς.

ΑΝΑΚΑΛΥΨ Η, ΣΥΓΚΑΛΥΨ Η. ΑΠΟΚΑΛΥΨ Η Το κουβάρι της ανακάλυψης άρχισε να ξεδιπλώνεται όταν ο Ρεντλ προήχθη σε συνταγματάρχη του Γενικού Επιτελεί­ ου την 1η Μαΐου 1912 και μετατέθηκε ως επιτελάρχης του υψίστης πολιτικής ση­

μασίας 8ου Σώματος Στρατού στην Πρά­ γα, το οποίο διοικούσε ο προστάτης του, στρατηγός πλέον Γκησλ. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα σχέδια, το Σώμα θα οδηγού­ σε την επίθεση κατά της Σερβίας. Ο α­ δελφός του στρατηγού Γκησλ, Βλαντίμιρ Γκησλ βαρώνος φον Γκήσλινγκεν (18601936), ήταν ο πρέσβης της Αυστροουγ­ γαρίας στο Μαυροβούνιο -λίγο αργότε­ ρα μετατέθηκε στο Βελιγράδι- και ενη­ μέρωνε τον στρατηγό για όλο το διπλω­ ματικό παρασκήνιο. Ο Ρεντλ ανέλαβε να προστατεύσει τα σχέδια δράσης και επι­ στράτευσης του Σώματος, ενώ γινόταν κοινωνός και των πληροφοριών που α­ νταλλάσσονταν μεταξύ των δύο αδελ­ φών. Η θητεία αυτή του έδινε την προο­ πτική νέων ανώτατων προαγωγών. Η μοί-

Από την άλλη πλευρά, Αυστριακοί πράκτορες είχαν κατορθώσει να μεταφέ­ ρουν στη Βιέννη τα ρωσικά σχέδια επίθε­ σης κατά της Αυστροουγγαρίας. Ο Ρεντλ, όμως, ενημέρωσε τους Ρώσους εγκαίρως. Οι αποτυχίες των πρακτόρων του Ρεντλ είχαν προβληματίσει σοβαρά το Γραφείο Πληροφοριών, ενώ ταυτόχρονα είχαν γί­ νει αντιληπτές κάποιες από τις διαρροές απόρρητων εγγράφων. Ο Ρεντλ, όμως, συ­ σκότιζε και καθοδηγούσε σε λάθος ατρα­ πούς τις σχετικές έρευνες. Η μεγαλύτερη επιτυχία του Ρεντλ ή­ ταν η διαρροή προς τους Ρώσους του Σχεδίου C. Επρόκειτο για το επιτελικό σχέδιο αυστριακής εισβολής στη Σερβία, σχέδιο που διακαώς υποστήριζαν ορισμέ­ νοι στρατοκρατικοί κύκλοι της Βιέννης, συμπεριλαμβανομένου και του αρχηγού του επιτελείου Φραντς Κόνραντ φον Χέτσεντορφ (1852-1925). Η προδοσία, ωστό­ σο, δεν είχε γίνει αντιληπτή από την αυ­ στριακή πλευρά. Το σχέδιο αυτό δεν περιελάμβανε μόνο τις θέσεις και τις κινή­ σεις των μονάδων, την αριθμητική τους δύναμη ή τις πληροφορίες για το μέγε­ θος του υλικού τους, αλλά και τα ζωτικής σημασίας σχέδια επιστράτευσης, η οποία

Το μέγαρο Μπατυάνυ-Στρατμαν που σήμερα στεγάζει την εφημερίδα «Στάνταρντ». Στη γωνία αυτή περίμενε η επιτροπή την αυτοκτονία του Ρεντλ.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 6 3

κτικά από τον έμπειρο Γερμανό ταγμα­ τάρχη των Μυστικών Υπηρεσιών Βάλτερ Νικολάι (1873-1947). Μέσα στον φάκελο υ­ πήρχε το σημαντικό ποσό των 6.000 αυ­ στριακών κορωνών μαζί με δύο διευθύν­ σεις, η μία στο Παρίσι και η άλλη στη Γε­ νεύη. Και οι δύο διευθύνσεις ήταν γνω­ στές στους Γερμανούς, καθώς συνδέο­ νταν με τη ρωσική και τη γαλλική κατα­

Ο διάδοχος Φραγκίσκος Φερδινάνδος, λίγους μήνες πριν τη δολοφονία του. ρα του, όμως, ακολούθησε εντελώς δια­ φορετική τροπή... Μια επιστολή χωρίς πλήρη διεύθυνση, με μόνη ένδειξη «Γενικές Παραδόσεις», είχε σταλεί χωρίς αποστολέα από πόλη της Ανατολικής Πρωσίας, στα γερμανορω­ σικά σύνορα, προς κάποιον «κύριο Νίκωνα Νιτσέτα, Βιέννη». Οι επιστολές αυτού του είδους κρατούντο στο Κεντρικό Ταχυ­ δρομείο μέχρι την εμφάνιση του ενημε­ ρωμένου από τον αποστολέα παραλήπτη. Ο παραλήπτης, όμως, δεν είχε εμφανισθεί στη Βιέννη και οι υπάλληλοι έστει­ λαν τον φάκελο πίσω στο Βερολίνο στις αρχές Απριλίου 1913. Την περιέργεια της εκεί μυστικής αστυνομίας κίνησε ο όγκος του φακέλου, ο οποίος ανοίχθηκε προσε­

σκοπεία. Η ανακάλυψη θεωρήθηκε βαρύνουσας σημασίας. Ο φάκελος κλεί­ στηκε και πάλι προσεκτικά ώστε να μη γί­ νει αντιληπτή η παραβίαση, και ο Νικολάι ενημέρωσε τον προστατευόμενο και διά­ δοχο του Ρεντλ στη διεύθυνση αντικατασκοπείας, ταγματάρχη Μαξιμίλιαν Ρόνγκε (1874-1953), λόγω μιας αυστρογερμανικής συμφωνίας ανταλλαγής πληροφοριών που είχε υπογράφει το 1911, με πρωτο­ βουλία του ίδιου του Ρεντλ. Ο Ρόνγκε ή­ ταν αυτός που οργάνωσε την παγίδα του ταχυδρομείου, στο οποίο είχαν εν τω με­ ταξύ φθάσει δύο ακόμη φάκελοι με τον ί­ διο παραλήπτη, που περιείχαν το συνολι­ κό ποσό των 15.000 κορωνών. Μετά το λάθος του Ρεντλ με τη θήκη του χαρτοκόπτη, οι πράκτορες τον πλη­ σίασαν για να του δείξουν ότι είχε προδοθεί, αλλά δεν τον συνέλαβαν. Η ανακάλυ­ ψη ήταν απίστευτη και έπρεπε να ενημε­ ρώσουν τον Ρόνγκε. Περιορίστηκαν μόνο να τον παρακολουθούν, χωρίς να προσπα­ θούν να του το κρύψουν. Ο Ρόνγκε ενη­ μέρωσε άμεσα τον προϊστάμενό του, τον διοικητή του Γραφείου Πληροφοριών συ­ νταγματάρχη Αουγκουστ Ουρμπάνσκι φον Οστρυμίετς (1866-1950). Αυτός ανέ­ φερε άμεσα στον αρχηγό του Επιτελείου στρατηγό Κόνραντ. Λίγο μετά τις 21.00 το ίδιο βράδυ, ο

Ο Τσέχος δημοσιογράφος Εγκον Ερβιν Κις το 1935.

64 I Σ Τ Ρ Α Τ Ι Ω Τ Ι Κ Η Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Ουρμπάνσκι περνούσε το εντυπωσιακό νεοαναγεννησιακό κατώφλι του πολυτε­ λέστερου ξενοδοχείου της Βιέννης, του «Γκραν Οτέλ». Στη βραδινή τραπεζαρία, ο χήρος στρατηγός Κόνραντ, είχε μόλις ο­ λοκληρώσει ένα βαλς με τη νεαρή πα­ ντρεμένη ερωμένη του. Κρατούσε ένα ποτήρι σαμπάνια, όταν ο Ουρμπάνσκι τον πλησίασε, χαιρέτισε και έσκυψε στο αυτί του. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα ο στρα­ τηγός είχε χλωμιάσει και άφηνε το ποτήρι του στο τραπέζι μουδιασμένος. Λίγα λε­ πτά αργότερα εγκατέλειπε βιαστικός και συνοφρυωμένος την αίθουσα. Η έκπληξή του έδειχνε να είχε περάσει. Προσπαθού­ σε να αναλογιστεί το μέγεθος της κατα­ στροφής ή τις ενέργειες στις οποίες έ­ πρεπε να προβεί; Στις 01.45 τα ξημερώματα της Κυρια­ κής 25ης Μαΐου 1913, ο συνταγματάρχης Ρεντλ, φορώντας ακόμη τη στολή των επι­ τελικών αξιωματικών, στεκόταν με σβησμένο βλέμμα μπροστά σε ένα καθρέπτη. Ενα γεμάτο πιστόλι Frommer Stop διαμε­ τρήματος 7,65 χλστ., βρισκόταν δίπλα του, πάνω σε ένα τραπέζι από μαόνι. Το πήρε, έβαλε την κάννη στο στόμα του και πυροβόλησε. Ενας από τους μεγαλύτε­ ρους προδότες όλων των εποχών δεν υ­ πήρχε πια. Η έγκυρη βιεννέζικη εφημερί­ δα «Neuefreie Presse» («Νέος Ελεύθερος Τύπος») δημοσίευσε το πρωί της Δευτέ­ ρας την είδηση ότι ένας από τους γνω­ στότερους, ικανότερους και πιο ταλα­ ντούχους επιτελικούς αξιωματικούς είχε αυτοκτονήσει, λόγω σοβαρής νευρασθέ­ νειας. Λίγο πιο κάτω, το Γενικό Επιτελείο ανακοίνωνε λιτά ότι η ταφή του εκλιπόντος θα γινόταν με όλες τις αρμόζουσες στρατιωτικές τιμές. Ο στρατηγός Κόνραντ, παρά την πρώ­ τη έκπληξη, είχε λάβει ταχύτατες αποφά­ σεις. Μόνο που αυτές δεν υπαγορεύτη­ καν από το δημόσιο συμφέρον, αλλά από αυτό που θεωρούσε ως συμφέρον του στρατού: συγκάλυψη, για να μη θιγεί η δη­ μόσια εικόνα του. Οπως ανέφερε ο ίδιος, «όλα θα γίνουν απόψε». Χωρίς να ενημε­ ρώσει κανέναν από τους προϊσταμένους του, ο αρχηγός του Επιτελείου δημιούρ­ γησε μια επιτροπή υπό τον υπαρχηγό του Επιτελείου υποστράτηγο Φραντς Χέφερ φον Φέλντστουρμ (1861-1918), και με τη συμμετοχή του Ουρμπάνσκι, του Ρόνγκε και του ταγματάρχη-ανακριτή Βέντσελ Φόρλιτσεκ, την οποία έστειλε στο ξενο­ δοχείο του Ρεντλ για να του αποσπάσει μια ομολογία, ενώ ταυτόχρονα έδωσε ε­ ντολή να πραγματοποιηθεί διεξοδική έ­ ρευνα στο διαμέρισμά του στην Πράγα. Ο Ρεντλ είχε φθάσει στη Βιέννη στις 16.00 εκείνη την ημέρα από την Πράγα, ο­

δηγώντας μια πανάκριβη Daimler. Είχε καταλύσει στο ξενοδοχείο «Κλόμσερ», ενώ, λίγο αργότερα, είχε δεχθεί την επίσκεψη του εραστή του, του νεαρού Χρόμινκα, με τον οποίο είχε διαπληκτιστεί, επειδή ο τε­ λευταίος του είχε αποκαλύψει την ερωτι­ κή του σχέση με μια κοπέλα, την οποία σκόπευε να νυμφευθεί. Είχε φύγει από το ξενοδοχείο του βιαστικά, γύρω στις 17.30, προκειμένου να πάρει τα χρήματα που τον περίμεναν στο ταχυδρομείο. Υστερα από το μοιραίο του σφάλμα με τη θήκη του χαρτοκόπτη του, και βλέποντας τους πράκτορες που τον πλησίασαν σιωπηλοί, ο Ρεντλ ήξερε ότι όλα είχαν τελειώσει, αλ­ λά προσπάθησε να αντιδράσει. Συναντήθηκε, όπως είχε προγραμμα­ τίσει, με τον φίλο του ανώτατο εισαγγε­ λέα Βίκτωρ Πόλακ, με τον οποίο δείπνησε στο εστιατόριο «Ρήντχοφ» στη συνοικία Γιόζεφστατ, ενώ παρακολουθείτο στενά. Στον Πόλακ έκανε ορισμένες γενικόλογες αποκαλύψεις περί εμπλοκής του σε κάποια αξιόποινη πράξη, ζητώντας του να

την υπογραφή του. Η επιτροπή ετοιμαζό­ ταν να αποχωρήσει, όταν ο Ρόνγκε ρώτη­ σε τον Ρεντλ: «Εχετε όπλο;» «Οχι» «Μπορείτε να ζητήσετε» «Τότε, θα προτιμούσα ένα πιστόλι», α­ πάντησε ο Ρεντλ. Με τον τρόπο αυτόν η επιτροπή τού παρουσίαζε τις επιλογές του: μπορούσε να ζήσει, να δικαστεί από στρατοδικείο, να αποταχθεί εξευτελιστικά και να εκτελεστεί ή να αυτοκτονήσει και να ταφεί με τιμές, χωρίς την παραμικρή αποκάλυψη. Ο Ρεντλ προτίμησε το δεύτερο. Η επιτρο­ πή περίμενε στη γωνία λίγο παρακάτω. Λί­ γες ώρες μετά την αυτοκτονία του, οι πράκτορες ειδοποίησαν την αστυνομία. Είχαν, όμως, αφαιρέσει από το δωμάτιο κάθε ενοχοποιητικό στοιχείο, όπως και τις σύντομες επιστολές του. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι η εκδοχή αυτή των γεγονότων οφείλεται κυρίως

λιών για την επομένη ημέρα. Ο Ρεντλ δεν μπορούσε να επισπεύσει τα πράγματα χω­ ρίς να αποκαλύψει τα πραγματικά γεγονό­

στην επίσημη αναφορά του Ρόνγκε. Υπάρ­ χουν πολλές εναλλακτικές εκδοχές για τα γεγονότα εκείνης της βραδιάς, από το τα­ χυδρομείο ως την αυτοκτονία. Σύμφωνα με μία από αυτές, οι υπάλληλοι τόυ ξενο­ δοχείου κατέθεσαν ότι ο Ρεντλ είχε αρνηθεί να αυτοκτονήσει, βγήκε τρέχοντας από το δωμάτιό του και πυροβολήθηκε από τους συναδέλφους του που το φρου­ ρούσαν. Το βέβαιο είναι ότι ο Ρεντλ άργη­ σε αρκετά να (αυτο)πυροβοληθεί, ανα­

τα και εγκατέλειψε την προσπάθεια. Απο­ χαιρετίστηκε με τον φίλο του μπροστά στο ξενοδοχείο του στις 23.30 και απο­ σύρθηκε στο δωμάτιό του. Εκεί έγραψε δύο γράμματα προς τον αδελφό του και προς τον Γκησλ, ενώ, με σύντομα σημειώ­ ματα, ενημέρωσε και τις χώρες στις οποί­ ες πρόδιδε μυστικά. Στους Ιταλούς έγρα­ ψε: «Είμαι προδομένος και χαμένος. A.B.». Η επιτροπή, υπό τον υποστράτηγο φον Φέλντστουρμ, έφθασε στο ξενοδο­ χείο λίγο πριν τα μεσάνυκτα. Ο συνταγμα­ τάρχης τους άνοιξε την πόρτα ψύχραι­ μος: «Ξέρω γιατί ήλθατε». Ο Ρόνγκε του είπε ότι δεν υπήρχε αμφιβολία για την ε­ νοχή του, επειδή είχε γίνει η ταύτιση των υπογραφών «Νιτσέτας» και «Ρεντλ», και του ζήτησε να ομολογήσει την πράξη του και τις λεπτομέρειες της προδοσίας του. Ο Ρεντλ ομολόγησε και τον ενημέρωσε ότι όλα τα σχετικά στοιχεία βρίσκονταν

γκάζοντας την επιτροπή να περιμένει επί δύο περίπου ώρες. Οι Φέλντστουρμ και Ρόνγκε έσπευσαν να ενημερώσουν τον Κόνραντ ότι όλα εί­ χαν τελειώσει, ενώ, παράλληλα, στις 06.15 το πρωί της Κυριακής 25ης Μάίου, οι Ουρμπάνσκι και Φόρλιτσεκ πήραν το τρένο για την Πράγα, όπου έφθασαν περί το με­ σημέρι. Εκεί ενημέρωσαν τον στρατηγό Γκησλ για όσα είχαν συμβεί. Ολοι μαζί μετέβησαν στην κατοικία του Ρεντλ, ενώ ταυτόχρονα στρατιωτικοί με πολιτικά απήγαγαν τον κλειδαρά και ερασιτέχνη πο­ δοσφαιριστή Χανς Βάγκνερ, ενώ αυτός κατευθυνόταν προς το γήπεδο. Οι στρα­ τιωτικοί ζήτησαν από τον Βάγκνερ να πά­ ρει τα εργαλεία του και να τους ακολου­ θήσει. Επρόκειτο να ξεκλειδώσει την πόρτα του διαμερίσματος του Ρεντλ. Οταν η κλειδαριά ανοίχθηκε, τα μέλη της επιτροπής με τον Γκησλ αλλά και ο κλειδαράς βρέθηκαν σε ένα αρωματισμέ­

στο διαμέρισμά του στην Πράγα. Ενα κεί­ μενο συντασσόταν από τον Φόρλιτσεκ ενώ αυτός μιλούσε. Οταν ο Φόρλιτσεκ διάβασε το κείμενο δυνατά, ο Ρεντλ κατέρρευσε. Χρειάστηκαν κάποια λεπτά για να τον συνεφέρουν προκειμένου να βάλει

νο διαμέρισμα, με γυναικεία ρούχα και φωτογραφίες, μερικές εκ των οποίων καδραρισμένες στους τοίχους, που εξέθε­ ταν και άλλους αξιωματικούς. Ο Βάγκνερ συνέχισε να εργάζεται ξεκλειδώνοντας το γραφείο του Ρεντλ, τα συρτάρια και τις

τον βοηθήσει να επιστρέφει με ασφάλεια στην Πράγα. Αργότερα, και ενώ έπιναν τον καφέ τους στο «Κάιζερχοφ», ο Ρεντλ του ζήτησε να τον φυγαδεύσει σε κάποιο σανατόριο. Ο Πόλακ φάνηκε διατεθειμέ­ νος να βοηθήσει, όλες, όμως, οι προτά­ σεις του ανέβαλλαν τη λήψη πρωτοβου­

·\ Ο Βρετανός στρατιωτικός ακόλουθος στην Αγία Πετρούπολη Γκάυ Γουΐνταμ (όρθιος), με τον αδελφό του Τζωρτζ.

ντουλάπες του, ανακαλύπτοντας κομμάτι-κομμάτι όλο το πολύτιμο προσωπικό αρχείο του προδότη. Ο Γκησλ βιάστηκε να το καταστρέψει. Πάνω στη σπουδή του εί­ χε, όμως, διαπράξει ένα σημαντικό σφάλ­ μα: είχε λησμονήσει την παρουσία του κλειδαρά... Την επομένη ημέρα, ο Βάγκνερ αποκάλυψε τα πάντα στον αρχηγό της ηττημένης ομάδας του, τον 28χρονο Τσέχο δη­ μοσιογράφο Εγκον Ερβιν Κις (1885-1948), εκδότη της τσεχικής εφημερίδας «Bohemia» («Βοημία») και ανταποκριτή στην Πράγα μιας βερολινέζικης εφημερί­ δας, προκειμένου να δικαιολογηθεί για την απουσία του από τον αγώνα. Ο Κις κα­ τάλαβε ότι συμπτωματικά βρισκόταν προ μιας εκπληκτικής δημοσιογραφικής απο-

0 υποστράτηγος Φέλντστουρμ, επικεφαλής της επιτροπής που χειρίστηκε την υπόθεση Ρεντλ.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 6 5

^ Ολόκληρη η πλεκτάνη συγκάλυψης που είχε υφάνει ο Κόνραντ είχε αποκαλυφθεί μέσα σε λίγες ημέρες και η όλη υπόθεση αποκτούσε ανεξέλεγκτες διαστάσεις. 9 κάλυψης. Ερεύνησε προσεκτικά, αλλά και διακριτικά, την υπόθεση, φθάνοντας γρή­ γορα στα σωστά συμπεράσματα. Νεώτεροι ερευνητές έχουν σήμερα αμφισβητήσει την εκδοχή αυτή, αν και προέρχεται από τον ίδιο τον Κις: ούτε πο­ δοσφαιρικό αγώνα έδωσε η Στούρμ τη συγκεκριμένη ημερομηνία, ούτε υπήρχε στο δυναμικό της ποδοσφαιριστής με το όνομα Βάγκνερ. Πιθανότατα, ο αριστε­ ρός και φίλα προσκείμενος προς τον τσε­ χικό εθνικισμό Κις, ήταν πράκτορας των Ρώσων και αυτοί του είχαν κάνει τις σχε­ τικές αποκαλύψεις. Το βέβαιο, πάντως, είναι ότι η δημοσίευση της αποκάλυψης ήταν δύσκολη υπόθεση. Μια τέτοια δη­ μοσίευση θα λογοκρινόταν. Ετσι, έγινε υπό τη μορφή διάψευσης, στην εφημερί­ δα «Bohemia» την Τρίτη 27 Μάίου: «Μας έχει ζητηθεί από επίσημες πη­ γές να διαψεύσουμε τις φήμες, ιδιαίτερα παρούσες στους στρατιωτικούς κύκλους, ότι ο αρχηγός του επιτελείου του Σώμα­ τος της Πράγας, συνταγματάρχης Αλφρεντ Ρεντλ, ο οποίος προχθές αυτοκτόνησε στη Βιέννη, πρόδωσε στρατιωτι­ κά μυστικά και άσκησε κατασκοπεία προς

Ο συνταγματάρχης Μαξιμίλιαν Ρόνγκε το 1917, ως αρχηγός του Γραφείου Πληροφοριών.

όφελος της Ρωσίας. Η εξεταστική επιτρο­ πή, που στάλθηκε από τη Βιέννη [...] και η οποία, παρόντος του διοικητή του σώμα­ τος βαρώνου Γκησλ, παραβίασε την πε­ ρασμένη Κυριακή το διαμέρισμα και ε­ ρεύνησε επί τρεις ώρες τα συρτάρια και τις ντουλάπες του συνταγματάρχη Ρε­ ντλ, ερευνούσε παρατυπίες τελείως δια­ φορετικής φύσης». Οι υπεύθυνοι λογοκρισίας της Πρά­ γας θεώρησαν προφανώς ότι, εφόσον επρόκειτο για διάψευση, το 8ο Σώμα ήταν αυτό που είχε προωθήσει τη δημοσίευση, ενώ, από την άλλη, το σώμα θεώρησε ότι η λογοκρισία την είχε εγκρίνει. Ταυτόχρο­ να, ο Κις, έστειλε ολόκληρη την ιστορία του Ρεντλ στην εφημερίδα του Βερολί­ νου, με την οποία συνεργαζόταν. Τα νέα διαδόθηκαν ταχύτατα στις δύο χώρες, ό­ που άρχισαν πλέον να οργιάζουν οι φή­ μες. Ολόκληρη η πλεκτάνη συγκάλυψης που είχε υφάνει ο Κόνραντ είχε αποκαλυ­ φθεί μέσα σε λίγες ημέρες και η όλη υπό­ θεση αποκτούσε ανεξέλεγκτες διαστά­ σεις: δηλητηρίαζε τις ήδη τεταμένες σχέ­ σεις με τη Ρωσία, κλόνιζε την εμπιστοσύ­ νη της Γερμανίας, έβλαπτε την εικόνα του στρατού και έπληττε το κύρος ακόμη και του ίδιου του αυτοκράτορα, ο οποίος είχε στο παρελθόν προσωπικά εκδηλώσει δη­ μόσια την ευαρέσκειά του και είχε παρα­ σημοφορήσει τον Ρεντλ. Την Τετάρτη 28 Μάίου, ο Ρεντλ ετάφη τελικά με κάθε μυ­ στικότητα και χωρίς στρατιωτικές τιμές, σε κεντρικό νεκροταφείο της πρωτεύου­ σας. Την Πέμπτη, το αυτοκρατορικό Υπουργείο Πολέμου αναγκάστηκε να εκδώσει λιτή ανακοίνωση στη «Στρατιωτική Επιθεώρηση»: «Ο συνταγματάρχης Αλφρεντ Ρεντλ αυτοκτόνησε [...] καθώς επρόκειτο να του απαγγελθούν κατηγορίες για τα πα­ ρακάτω βαριά παραπτώματα: 1. Ομοφυλοφιλικές σχέσεις, οι οποίες προξένησαν οι­ κονομικές δυσκολίες. 2. Πώληση μυστι­ κών επισήμων πληροφοριών σε πράκτο­ ρες ξένης δύναμης». Η ανακοίνωση και οι αποκαλύψεις που ακολούθησαν προξένησαν νέα κύματα σοκ στον τύπο, στο κοινοβούλιο και στην

κοινωνία. Ο πολλαπλά παρασημοφορημένος και άψογος Ρεντλ, γνωστός στους υ­ ψηλούς κοσμικούς κύκλους της Βιέννης ως αξιωματικός ευγενής, με ιδιαίτερη χά­ ρη, ευχάριστος και πνευματώδης, ο οποί­ ος ενσάρκωνε το πνεύμα του αφοσιωμένου στρατιώτη, του γενναίου ιππότη, του καλλιεργημένου, επινοητικού και προο­ δευτικού αξιωματικού, η ελπίδα όλων των νέων στρατιωτικών, παρουσιαζόταν «γυ­ μνός και τετραχηλισμένος», χωρίς τις μά­ σκες που με τόση επιμέλεια φορούσε. Αποκαλυπτόταν ότι είχε ξοδέψει μια μι­ κρή περιουσία σε βαφές μαλλιών, καλλυ­ ντικά, αρώματα, γυναικεία ρούχα και πα­ νάκριβα δώρα για τον ερωμένο του, πωλώντας, έναντι αδρής αμοιβής, ζωτικής σημασίας στρατιωτικά μυστικά της χώρας του σε μια δυνητικά εχθρική δύναμη! Εκείνο, μάλιστα, που απασχολούσε τους πιο σοβαρά σκεπτόμενους ήταν ο χειρισμός της υπόθεσης από τον αρχηγό του Επιτελείου. Η συγκάλυψη προκάλεσε οργή. Πολλά ερωτήματα έμεναν αναπά­ ντητα: Ποια ακριβώς έγγραφα είχαν διαρρεύσει στη ρωσική πλευρά; Είχε παραδώσει και τα μυστικά του 8ου ΣΣ; Ποιοι παραλάμβαναν τις πληροφορίες; Πού; Πώς; Υπήρχαν άλλοι ξένοι πράκτορες μέσα στην αυστριακή διοίκηση; Είχε ο Ρεντλ συνεργούς μέσα στο Επιτελείο; Είναι εν­ δεικτικό ότι μέσα στον ίδιο χρόνο, οι Ρώ­ σοι απέκτησαν και το αυστριακό σχέδιο ε­ πίθεσης κατά του Μαυροβουνίου. Ποτέ δεν έγινε γνωστό το μέγεθος της προδο­ σίας. Είναι ευνόητο, η υποψία του συγ­ χρόνου ιστορικού να στρέφεται εναντίον όλων όσοι ενήργησαν για τη συγκάλυψη. Ηταν και αυτοί αναμεμιγμένοι ή απλώς ή­ θελαν να εξαφανίσουν μια υπόθεση που μπορούσε να ματαιώσει επ’ αόριστον τα πολεμικά τους σχέδια; Τι ήταν ο Ρεντλ: θύτης ή θύμα - ο μοναδικός δράστης ή ο αποδιοπομπαίος τράγος; Ο στρατηγός Κόνραντ είπε μια σειρά από ψέματα για την υπόθεση. Στο ανά­ κτορο Μπελβεντέρε -το μέγαρο του Ευ­ γενίου της Σαβοΐας- ο διάδοχος αρχιδού­ κας Φραγκίσκος Φερδινάνδος (18631914), άτυπος επικεφαλής της αντιπολε­ μικής παράταξης, άφησε όλο το εκρηκτι­ κό ταπεραμέντο του να ξεσπάσει πάνω στον στρατηγό. Τον κατηγόρησε για την πίεση που ασκήθηκε στον Ρεντλ για να αυτοκτονήσει, μια άθεη ενέργεια (οι Αψβσύργοι ήταν παραδοσιακά πιστοί Κα­ θολικοί). Τον κατηγόρησε γιατί αγνόησε την ιεραρχία και γιατί δεν προέβη σε ανά­ κριση, που μπορούσε να αποδειχθεί ζωτι­ κής σημασίας. Τον ρώτησε, τέλος, με ορ­ γισμένη ειρωνεία, πώς έβλεπε πλέον έναν πόλεμο με τη Σερβία και, ίσως και, τη Ρω­

σία, τώρα που οι βασικοί αξιωματικοί του είχαν περάσει ζωτικές πληροφορίες στους δυνητικούς αντιπάλους. Ο Κόνρα­ ντ υπερασπίστηκε τις επιλογές του, ισχυριζόμενος ότι οι πληροφορίες που είχαν διαρρεύσει στη ρωσική πλευρά δεν ήταν τόσο ζωτικής σημασίας, ότι ο Ρεντλ είχε αρχίσει να συνεργάζεται με τους Ρώσους μόλις το προηγούμενο έτος (1912) -ψέμα το οποίο επανέλαβε και στο Κοινοβούλιοκαι ότι, λόγω των αλλαγών που είχαν ήδη επέλθει στα προηγούμενα σχέδια, σι πλη­ ροφορίες του Ρεντλ μάλλον θα παραπλα­ νούσαν τους Ρώσους, παρά θα τους δια­ φώτιζαν. Ισχυρίστηκε επίσης ότι είχε ε­ νεργήσει με σκοπό να αποφύγει το σκάν­ δαλο, το οποίο θεωρούσε σημαντικότερο από οτιδήποτε άλλο. Η ενέργεια αυτή έπρεπε να γίνει ταχύτατα και δεν υπήρχε χρόνος για ενημέρωση. Ο διάδοχος δεν πείσθηκε και τον κατέστησε υπεύθυνο για όλα όσα είχαν συμβεί. Ομως οι ραγδαίες αποκαλύψεις δεν είχαν ανησυχήσει λιγότερο το Βερολίνο. Ο αρχηγός του γερμανικού Γενικού Επιτε­ λείου, Χέλμουτ φον Μόλτκε ο νεώτερος (1848-1916) είχε γνωρίσει τον Ρεντλ και εί­ χε εκπλαγεί με την προδοσία του, καθώς τον θεωρούσε σπάνια περίπτωση ικανού Αυστριακού αξιωματικού. Ζήτησε πιεστι­ κά να μάθει σε ποιον βαθμό ο τελευταίος είχε πρόσβαση σε στρατιωτικά μυστικά της Γερμανίας, γνωστά στο αυστριακό Γε­ νικό Επιτελείο. Ο Κόνραντ με δυσκολία κατόρθωσε να πείσει τον αυστηρό Πρώσο στρατηγό ότι ο Ρεντλ δεν είχε καμία πρό­ σβαση στα γερμανικά σχέδια και ότι ο ί­ διος είχε δώσει ήδη εντολή για σημαντι­ κές μεταβολές στα στρατιωτικά σχέδια, για να καταστήσει τις ρωσικές πληροφο­ ρίες άχρηστες. Η γερμανική πλευρά απά­ ντησε με ευγένεια, αλλά δεν φρόντισε κα­ θόλου να κρύψει την ανησυχία της. Αλλά και στον υπουργό των Εξωτερι­ κών της αυτοκρατορίας, τον σλοβακικής καταγωγής κόμη Λέοπολντ φον Μπέρχτολντ (1863-1942), ο Κόνραντ δήλωσε ότι ο Ρεντλ δεν είχε πρόσβαση σε έγ· γραφα που μπορούσαν να αλλάξουν την έκβα­ ση ενός μελλοντι­ κού πολέμου με τη Σερβία. Ο αρχηγός | Γ του Επιτελείου, το ™ σεβάσμιο σύμβολο των φιλοπόλεμων, προσπαθούσε να καθηΤο πιστόλι Frommer Stop υποδείγματος 1912 του Ούγγρου Ρούντολφ Φρόμερ. Ενα τέτοιο όπλο χρησιμοποίησε ο Ρεντλ για να Θέσει τέλος στη ζωή του.

συχάσει τους πάντες και να διαφυλάξει τον πόλεμό του. Τη νύκτα της Τετάρτης 28ης Μάίου, όταν όλα είχαν πλέον γίνει γνωστά, ο αυτοκράτορας Φραγκίσκος Ιωσήφ είχε μεί­ νει ξάγρυπνος, ανίκανος να δεχθεί μια προδοσία τέτοιου μεγέθους. Οταν σηκώ­ θηκε, κατά τη συνήθειά του, στις 04.00 τα ξημερώματα της επομένης ημέρας, α­ πευθύνθηκε στον ηλικιωμένο υπασπιστή του, αντιστράτηγο κόμη Εντουαρντ Πάαρ: «Αυτή είναι λοιπόν η νέα εποχή; Αυ­ τός είναι ο τύπος ανθρώπου που ανα­ δύεται; Στα χρόνια μας κάτι τέτοιο θα ή­ ταν αδιανόητο».

ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ Φ ΙΛΕΙΡΗΝΙΣΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΑΔΙΚΟ ΤΟΥ ΦΙΛΟΠΟΛΕΜΟΥ Ο φιλειρηνιστής Φραγκίσκος Φερδινάνδος είχε κατανοήσει τις πραγματικές διαστάσεις της υπόθεσης. Αντίθετα, ο Κόνραντ ψευδόταν στους Γερμανούς, στον διάδοχο και στον Μπέρχτολτ όταν υποβάθμιζε τη σημασία της υπόθεσης. Δεν δίστασε μάλιστα να πει ψέματα και στον αυτοκράτορα όταν τον διαβεβαίωσε ότι τα σχέδια του 8ου Σώματος, που επρόκειτο να οδηγήσει την επίθεση κατά της Σερβίας, δεν είχαν διαρρεύσει στους Ρώσους. Ο χρόνος που χρειαζόταν για την εκπόνηση νέων σχεδίων και την ανα­ διάταξη των δυνάμεων ήταν μεγάλος. Πολλές από τις πρόνοιες των σχεδίων ή αλλαγές στις οχυρώσεις δεν μπορούσαν να γίνουν ούτως ή άλλως. Οταν το επό­ μενο καλοκαίρι, του 1914, ξέσπασε τελι­ κά ο πόλεμος που ο στρατηγός τόσο πο­ λύ επιθυμούσε, ο Αυστριακός Στρατός κινήθηκε σύμφωνα με τα σχέδια που οι Ρώ­ σοι ήδη γνώριζαν και για τα οποία οι Σέρβοι είχαν έ­ γκαιρα ενημε­ ρωθεί, με αποτέλεσμα να ηττηθεί, παρά την ε­ ντυπωσιακή αριθμητική του υπεροχή, και να απολέσει περίπου 227.000 άνδρες σε ένα σύνολο 450.000. Σε αυτό το μέτωπο έδρασε και ο στρα­ τηγός Γκησλ, του οποίου το σώμα ο­ δήγησε την επίθεση κατά των Σέρβων, γνωρίζοντας τη συντριβή. Εναν μήνα μετά την έναρξη του πολέμου, ο Γκησλ είχε ήδη α­ παλλαγεί από τα καθήκοντά του.

Ο αυτοκράτορας Φραγκίσκος Ιωσήφ το 1910. Τη συντριβή γνώρισε η Αυστρία και στο μέτωπο της Ουκρανίας, εναντίον των Ρώσων, από όπου ο ηττημένος της στρα­ τός είχε αποσυρθεί μέχρι τον Μάρτιο του 1915. Ο Κόνραντ είχε επιμείνει σε έ­ ναν πόλεμο που είχε αποδειχθεί κατα­ στροφικός για τη χώρα του. Η μοίρα υ­ πήρξε άδικη μόνο με τον φιλειρηνιστή Φραγκίσκο Φερδινάνδο, ο οποίος έγινε, άθελά του, η αφορμή για να ξεσπάσει η φοβερή σύρραξη, όταν δολοφονήθηκε στο Σεράγεβο της Βοσνίας τον Ιούλιο του 1914. Ξ3

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦ ΙΑ (1) Alan Sked: A PATRIOT FOR WHOM? ALFRED REDL AND THE QUESTION OF IDENTITY, History Today, 36:7, 1986. (2) Egon Erwin Kisch: THE RAGING REPORTER: A BIO-ANTHOLOGY, επιμ. Harold B. Segel, Purdue Research Foundation, Δυτικό Λαφαγιέτ, 1997. (3) Frederic Morton: THUNDER AT TWILIGHT: VIENNA 1913-1914, Macmillan, Νέα Υόρκη, 1989. (4) John R. Sindler: REDL: SPY OF THE CENTURY ?, International Journal of Intelligence and Counter-Intelligence, 18:3, 2005. (5) Lawrence Sondhaus, FRANZ CONRAD VON HOZENDORF: THE ARCHITECT OF THE APOCALYPSE, Humanities Press, Βοστώνη, 2000. (6) Robert Asprey: THE PANTHER’S FEAST, Jonathan Cape, Λονδίνο, 1959. (7) Γεωργίου Ζουρίδη: ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ ΡΕΝΤΛ: ΕΝΑ ΟΡΓΑΝΟ ΤΩΝ ΡΩΣΩΝ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΚΟΠΙΑ, περιοδικό Ιστορικά Θέματα, τεύχος 88, Οκτώβριος 2009. (8) Διάφορα άρθρα στο διαδίκτυο.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ UTOPIA I 6 7

Ο Χέλμουτ Καρλ ψον Μόλτκε υπήρξε ο πραγματικός νικητής του πολέμου, πριν και αυτός αρχίσει, χάρη στις στρατηγικές ικανότητες αλλά και στην ανικανότητα του αντίπαλου ομολόγου του Μπένεντεκ· :'

l ö e n e r a l i> e r 3 « f a n 6 8 1flPATIßTIKH ΙΣΤΟΡΙΑ

n p u o ia c -A u o ip ia c και των συμμάχων io u c , Γερμανών και Ιιαλών ανιίαιοιχα, άρχισε one 14 Ιουνίου 1866 και έπηξε one 23 Αυνούσιου ίου ίδιου έτους, αποιεΠώνιαα ιην πρώιη κεραυνοβόΠα εκοιρατεία ίου δεύτερου ίου 19ου αιώνα. Ο πόnεμoc κρίθηκε Π ρ ω σ ία ς κυρίως χάρη οια οτραιηγικά σχέδια ίου Πρώοου αρχιστρατήγου (ρον ΜόΠτκε, αΠΠά και Πάνω ίου ανώτερου οπλισμού και των τακτικών μάχης του πρωσικού πεζικού. Στη σύγκρουση αυτή εναντίον των Πρώ σω ν, οι Αυστριακοί είχαν να επιδείξουν μόνο μια νίκη, αυτή στο Τράουτεναου.

Η

Μ

Α

Χ

Η

Ο νικητής του Τράουτεναου, Αυστριακός στρατηγός Λούντβιχ φον Γκάμπλεντς. Ο Γκάμπλεντς ήταν ένας έμπειρος αξιωματικός και θεωρείτο ο νικητής του πολέμου κατά των Δανών στο Σλέσβιγκ-Χόλσταϊν. Κάποια στιγμή ο αυτοκράτορας Φραγκίσκος Ιωσήφ σκέφτηκε να του ανα&έσει την αρχιστρατηγία, καταλήγοντας όμως τελικά στον Μπένεντεκ. Από τότε ο τελευταίος έτρεφε μεγάλη προσωπική αντιπάθεια προς τον Γκάμπλεντς.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΙΟΑΝΝΙΑΗΣ

1

8

6

6

ΤΟΥ ΤΡΑΟΥΤΕΝΑΟΥ Η μοναδική αυοιριακιί νίκη οιον πόϋειιο ίων Επιά Εβδομάδων

ένταση στις σχέσεις Πρωσίας και Αυ­ στρίας υπέβοσκε αρκετές δεκαετίες πριν την έκρηξη του πολέμου των Επτά Εβδομάδων. Αν και τα προσχήμα­ τα ήταν πολλά, η πραγματική αιτία του πολέμου ήταν η ανάληψη της ηγεμονίας των γερμανικών κρατών. Η Αυστρία είχε δημιουργή­ σει μια συμμαχία γερμανικών κρατών, η οποία, εκτός από την ίδια, περιελάμβανε στις τάξεις της τα βασίλεια της Σαξονίας, της Βαυαρίας,

της Βυρτεμβέργης, του Ανόβερου, το εκλεκτοράτο και το Δουκάτο της Εσσης, το Δουκάτο του Νασάου και τα μικρότερα κρατίδια του Ράους, του Σαξ Μάινινγκεν, του Σάουμπουργκ Λ ίππε και της Φρανκφούρτης (επί του ποταμού Μάιν). Από την άλλη πλευρά, η Πρωσία είχε απαντήσει σχηματίζοντας και αυτή μια συμμαχία με τα υπόλοιπα, βορειογερμανικά, κυρίως κράτη,

; Γ 7 Λ " m |ίΐ| '

όπως τα δουκάτα του Μεκλεμβούργου Σβέριν, . „Λΐ

v■ -. -ί·»*-··.·«

· ;. -jm

·

. . .>·

&

1’ * "· ^

·.** *ΐ·.

minru! **r*

j,

. » «Γ»

_

του Μεκλεμβούργου Στέρλιτς, του Ολντενμπουργκ, του Ανχαλτ, του Μπράουνσβαϊγκ, του Σαξ Αλτενμπουργκ, του Σαξ Κόμπουργκ και Σαξ Γκότα και τα κρατίδια του Λίππε, του Σβάρτσμπουργκ, του Βάλντεκ, του Αμβούργου και της Λυβέκης. Με την Πρωσία συμμάχησε ε­ πίσης η Ιταλία, η οποία είδε στον πόλε­ μο αυτόν μια πρώτης τάξης ευκαιρία να κερδίσει κάποια από τα αυστροκρατούμενα εδάφη της, και κυρίως την περιοχή της Βενετίας. Συνολικά, η Αυστρία και οι σύμμαχοί της μπορούσαν να παρατάξουν περί τους 600.000 άνδρες, η Πρωσία και οι σύμμαχοί της 500.000 άνδρες και η Ιτα­ λία 300.000 άνδρες. Στην πραγματικότη­ τα, όμως, οι παρατακτέοι αριθμοί ανδρών, από όλες τις πλευρές, ήταν σα­ φώς μικρότεροι.

ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΙ ΚΑΙ ΠΡΩΣ0Ι Αυστρία και Πρωσία συγκρούστηκαν για πρώτη φορά το 1740, όταν ο Φρειδε­ ρίκος Β' (ο Μέγας) της Πρωσίας εισέβα­ λε στην αυστριακή επαρχία της Σιλεσίας και την κατέλαβε. Μετά το πέρας και του Επταετούς Πολέμου (17561763), οι δύο δυνάμεις συνέχισαν την α­ ντιπαράθεσή τους, περισσότερο σε πο­ λιτικό επίπεδο (ζήτημα διαμελισμού της Πολωνίας, Πόλεμος Βαυαρικής Διαδο­ χής), χωρίς πάντως να εμπλακούν ξανά σε μεγάλης κλίμακας σύγκρουση. Μετά τον θάνατο του Φρειδερίκου, οι σχέσεις εξομαλύνθηκαν αρκετά. Υστερα, όμως, ξέσπασε η Γαλλική Επα­ νάσταση και οι Ναπολεόντειοι πόλεμοι, με τις δύο μεγάλες γερμανικές δυνά­ μεις να βρίσκονται, τελικά, στο ίδιο στρατόπεδο, αυτό των νικητών. Η συμπόρευση των δύο αυτών δυνάμεων, παρά τις προστριβές που υπήρξαν, συ­ νεχίστηκε περίπου μέχρι το 1850, οπότε άρχισε μια περίοδος διαμάχης σχετικά με το ζήτημα της τελωνιακής ένωσης των γερμανικών κρατών. Ωστόσο, σύ­ ντομα η Αυστρία ενεπλάκη στις διπλω­ ματικές ζυμώσεις του Κριμαϊκού πολέ­ μου και λίγο αργότερα υπέστη ταπεινω­ τική ήττα από τους Πεδεμόντιους και τους Γάλλους συμμάχους τους στη βό­ ρεια Ιταλία. Η Αυστρία υπέστη σοβαρό πλήγμα στο γόητρό της. Ωστόσο, το 1864, τα δύο κράτη βρέθηκαν να μάχονται από κοινού κατά της Δανίας, διεκδικώντας τα δου­ κάτα του Σλέσβιγκ και του Χόλσταϊν. Ο πόλεμος έληξε με νίκη των δύο συμμά­ χων. Με τη συνθήκη του Γκέσταϊν, η Πρωσία έλαβε το Δουκάτο του Σλέσβιγκ

7 0 1ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

και η Αυστρία αυτό του Χόλσταϊν. Ενα σημαντικό γεγονός, σχετιζόμενο άμεσα με την έκρηξη του πολέμου, ή­ ταν η ανάρρηση του Οττο φον Βίσμαρκ στη θέση του υπουργού Εξωτερικών της Πρωσίας. Ο Βίσμαρκ ήταν αποφασι­ σμένος να αναδείξει την Πρωσία σε πρώτη γερμανική δύναμη, ακόμα και αν αυτό προϋπέθετε έναν πόλεμο κατά της Αυστρίας. Ο Βίσμαρκ θεωρούσε ού­

τως ή άλλως αναπόφευκτο τον πόλεμο, και γι' αυτό φρόντισε να τον προκαλέσει, κατηγορώντας την Αυστρία ότι κα­ ταπατά τη συνθήκη του Γκέσταϊν. Αυτή ήταν και η αφορμή του πολέμου. Παράλ­ ληλα βέβαια, είχε φροντίσει να προσε­ ταιριστεί την Ιταλία, φιλοδοξώντας να θέσει τον Αυστριακό Στρατό ανάμεσα στην πρωσική σφύρα και στον ιταλικό άκμονα.

ΑΝΤΙΠΑΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΚΑΙ ΔΟΓΜΑΤΑ Στον πόλεμο των Επτά Εβδομάδων συγκρούστηκαν, πέραν των αντίπαλων στρατών, και δύο αντιμαχόμενα στρατη­ γικά και τακτικά δόγματα. Στο σημείο αυ­ τό αξίζει να πραγματοποιηθεί μια σύντο­ μη ιστορική επισκόπηση της εξέλιξης της στρατηγικής και της τακτικής κατά την

περίοδο μετά τον Ναπολέοντα, καθώς και στις εξελίξεις που σημειώθηκαν στην πολεμική τεχνολογία. Σε τακτικό επίπεδο, οι αλλαγές σε σχέση με τους Ναπολεόντειους πολέ­ μους ήταν μικρές. Η γραμμή βάθους τριών ζυγών και η φάλαγγα εφόδου, προστατευόμενη κατά μέτωπο από γραμμή ακροβολιστών, εξακολουθούσαν να αποτελούν τους πλέον διαδεδομένους σχη­

ματισμούς στα ευρωπαϊκά πεδία μαχών έως το 1864. Οι Γάλλοι, αν και επίσημα διατηρού­ σαν σε χρήση τον ίδιο κανονισμό από το 1791, υποχρεώθηκαν να υιοθετήσουν ένα μάλλον πιο ευέλικτο τακτικό υπό­ δειγμα, λόγω της εμπλοκής τους στην Αλγερία κατά τη δεκαετία του 1830, η ο­ ποία αποτελούσε τον παράδεισο του ελα­ φρού πεζικού και της διάταξης ακροβολι-

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ UTOPIA 1 7 1

πίσω από τους δύο πρώτους, ανά ζεύ­ γος). Οι Αυστριακοί θεώρησαν ότι η ορ­ μητική έφοδος του πεζικού της σε τέτοι­ ους σχηματισμούς μπορούσε να ανατρέ­ ψει κάθε αντίπαλο. Το πόσο έσφαλε μη λαμβάνοντας υπόψη τις νέες τεχνολογι­ κές εξελίξεις, φάνηκε σύντομα. Στην πρωσική πλευρά, τα πράγματα δεν ήταν διαφορετικά, μέχρι το 1848. Το

Μετά τις ήττες στις μάχες των συνόρων, η τύχη της Αυστριακής Στρατιάς του Βορρά ήταν προδιαγεγραμμένη, και επισφραγίστηκε με τη μεγάλη ήττα στη μάχη του Κένιγκρατς.

ί Το σχέδιο του Μόλτκε ήταν πολύ απλούστερο και σαφώς πιο επιθετικό. Σκόπευε, αρχικά, να συντρίψει τις δυνάμεις των Γερμανών συμμάχων της Αυστρίας και, κατόπιν, να εισβάλει στη Βοημία, από τον Βορρά και την ανατολή, κατατροπώνοντας τον Αυστριακό Στρατό.

9

σμού. Στην Κριμαία, οι γαλλικές δυνάμεις πολέμησαν πάλι με τον ναπολεόντειο τρόπο, παρά το γεγονός ότι διέθεταν πο­ λύ πιο εξελιγμένα όπλα σε σχέση με αυτά των αντιπάλων τους. Οι Βρετανοί επίσης παρέμειναν προσκολλημένοι στον σχη­ ματισμό γραμμής, βάθους δύο ζυγών. Στις αρχές της δεκαετίας του 1850 οι Αυστριακοί υιοθέτησαν το εξαίρετο εμπροσθογεμές τυφέκιο ραβδωτής κάννης Lorenz, διαμετρήματος 13,7 χλστ. Ωστόσο, η ελλιπής αξιοποίηση των δυνα­

δευση των ανδρών και η προσκόλληση σε παρωχημένες τακτικές (έμφαση στην ι­ σχύ πυρός και υιοθέτηση σχηματισμού γραμμής βάθους τριών ζυγών), οδήγησαν στην οδυνηρή ήττα του 1859, στην Ιταλία. Η ήττα αυτή προβλημάτισε ιδιαίτερα την αυστριακή ηγεσία και την έπεισε να ακολουθήσει το γαλλικό τακτικό δόγμα, το οποίο, κατ’ αυτήν, συνίστατο στη χρή­ ση των κλασικών ναπολεόντειων φαλαγ­ γών εφόδου, καλυπτόμενων κατά μέτω­ πο από πλήθος ακροβολιστών. Στην

τοτήτων του όπλου, η ανεπαρκής εκπαί-

πραγματικότητα, όμως, ο Γαλλικός Στρα­ τός στον πόλεμο του 1859 δεν πολέμησε έτσι. Κατά περίπτωση εκτέλεσε επιθέ­ σεις σε σχηματισμό φάλαγγας, ενώ άλλο­ τε ολόκληρα τάγματα ρίχθηκαν στη μάχη σε διάταξη ακροβολισμού και άλλοτε σε σχηματισμό γραμμής. Η τακτική των Γάλ­ λων απλώς προσαρμοζόταν στις εκάστοτε συνθήκες και, κυρίως, στον φόβο των Γάλλων αξιωματικών και στρατιωτών για το τυφέκιο Lorenz, ο οποίος τελικά δεν ε­ παληθεύτηκε. Η αυστριακή ηγεσία όμως, υιοθέτη­ σε, ως πανάκεια, το δόγμα της εφόδου σε σχηματισμό φάλαγγας, κατά διλοχία (το τάγμα παρουσίαζε μέτωπο δύο λό­ χων, με τους υπόλοιπους να τάσσονται

Σκηνή μάχης Πρώσων και Αυστριακών σε λαϊκή λιθογραφία της εποχής. Σε πρώτο επίπεδο απεικονίζονται Πρώσοι πεζοί να βάλλουν ομοβροντία με το τυφέκιο Dreyse.

7 2 ! ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

έτος αυτό ο Πρωσικός Στρατός υιοθέτη­ σε ένα νέο όπλο, το οπισθογεμές τυφέ­ κιο Dreyse. Το εν λόγω τυφέκιο επέφερε, παρά τα πολλά του μειονεκτήματα, μια ε­ πανάσταση στην πολεμική τέχνη, λόγω της ταχυβολίας του. Ωστόσο, αν και διέ­ θετε βεληνεκές μάχης της τάξης των 600 μέτρων, δεν ήταν καθόλου ακριβές, παρά μόνο σε απόσταση μικρότερη των 300 μέτρων. Επίσης, ήταν πολλές φορές επικίνδυνο για τον χρήστη του, καθώς τα αέρια της έκρηξης της πυρίτιδας στη θα­ λάμη διέφευγαν από το κλείστρο, προκαλώντας εγκαύματα στο πρόσωπο του χρήστη. Μετά δε από βολή 60-80 φυσιγ­ γίων (όσα έφερε επάνω του ο στρατιώ­ της, που επαρκούσαν για 6-15 λεπτά μά­ χης), το όπλο απαιτούσε άμεσα πρόχειρη συντήρηση, διαφορετικά το κλείστρο του δεν έκλεινε καν. Τέλος, ο μακρύς βε­ λονοειδής επικρουστήρας ύστερα από έ­ ναν αριθμό βολών συχνά έσπαζε. Ο Αυστριακός Στρατός, από την άλ­ λη, συνέχισε να βασίζεται στο εμπροσθογεμές τυφέκιο ραβδωτής κάννης Lorenz, το οποίο παρήχθη σε τρεις παραλλαγές (μεγάλου, μέσου και βραχέος βεληνεκούς), με σταθερά σκοπευτικά. Με όπλα της πρώτης παραλλαγής εξοπλίστηκαν οι επίλεκτοι Αυστριακοί κυνηγοί. Τα όπλα αυτά διέθεταν μέγιστη ταχυβολία δύο βολών ανά λεπτό και μέγιστο βεληνεκές 1.100 περίπου μέτρων, χάρη στις βαθύτε­ ρες ραβδώσεις της κάννης τους. Τα τυ­ φέκια ήταν εξαιρετικά ακριβή. Τα τυφέ­ κια μέσου βεληνεκούς εξόπλιζαν τις λοι­ πές μονάδες ελαφρού πεζικού και τα κοι­ νά, βραχέος βεληνεκούς, το κοινό πεζι­ κό. Ακόμα και τα βραχέος βεληνεκούς, πάντως, είχαν βεληνεκές μάχης 800 μέ­ τρων και δραστικό 400. Το πρόβλημα για τους Αυστριακούς ξεκινούσε σε αποστάσεις μικρότερες των 300 μέτρων, για τις οποίες θα έπρεπε, βάσει του τακτικού τους δόγματος, να πλησιάσουν σε πυκνό σχηματισμό τις πρωσικές γραμμές μάχης, οι άνδρες των οποίων έφεραν τα τυφέκια Dreyse. Σε αυ­ τήν την απόσταση, με δεδομένη την τα­ χυβολία του Dreyse, η προέλαση των Αυ­ στριακών μπορούσε να εξελιχθεί σε πραγματική σφαγή. Επίσης οι Πρώσοι, χά­ ρη στον αρχιστράτηγό τους φον Μόλτκε,

υιοθέτησαν ως βασικό τακτικό σχηματι­ σμό τη γραμμή ακροβολισμού, επειδή το Dreyse μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και

Εκδοτική χάρτη: ΓΝΩΜΩΝ Σχεδίαση

τός θα συγκεντρωνόταν, στο σύνολό του, είτε στη Βοημία, είτε στη Μοραβία, από όπου θα μπορούσε να αντιμετωπί­ σει κάθε πρωσική απόπειρα εισβολής μέσω των συνοριακών περασμάτων. Ο ουγγρικής καταγωγής αρχιστρά­ τηγος του Αυστριακού Στρατού στρατη­ γός Λούντβιχ (Λάγιος) φον Μπένεντεκ, είχε καταστήσει το ως άνω στρατηγικό δόγμα «Λυδία λίθο» επί όλων των στρα­ τιωτικών προβλημάτων της αυτοκρατο­ ρίας των Αψβούργων. Ηδη από τον Μάιο του 1866, καθώς τα σύννεφα του πολέ­ μου πύκνωναν, ο Μπένεντεκ υπέθετε ότι η πρωσική επίθεση θα εκδηλωνόταν στη Μοραβία, και για τον σκοπό αυτόν διέταξε τη μετάβαση του στρατού στο Ολμιτς (σημερινό Ολομουτς της Τσε­ χίας). Εκεί συγκεντρώθηκε η Στρατιά του Βορρά, με οκτώ σώματα στρατού και τέσσερις ανεξάρτητες μεραρχίες ιπ­ πικού (συνολικά 240.000 άνδρες) και α­ πλά περίμεναν, με τον αρχιστράτηγο να επιδίδεται σε κοινωνικές επαφές με την αριστοκρατία της μοραβικής πόλης. Οι Πρώσοι, όμως, δεν έμεναν αδρα­ νείς. Αντίθετα με τον Μπένεντεκ, ο Πρώσος αρχιστράτηγος φον Μόλτκε εί­ χε αποφασίσει να δράσει αποκεντρωμέ­ να. Ετσι, παρέταξε τρεις στρατιές, ορ­ γανωμένες σε δύο στρατηγικά συγκρο­ τήματα. Δυτικά είχε αναπτύξει τη Στρα­ τιά του Ελβα υπό τον στρατάρχη Καρλ Εμπερχαρντ φον Μπίτενφελντ και την 1η Στρατιά υπό τον πρίγκιπα Φρειδερίκο Κάρολο, ενώ ανατολικά τη 2η Στρατιά, υπό τον πρίγκιπα Φρειδερίκο Γουλιέλμο. Οι δύο δυτικές πρωσικές στρατιές πα­ ρέτασσαν συνολικά 140.000 άνδρες, ενώ η 2η 115.000 άνδρες. Το σχέδιο του Μόλτκε ήταν πολύ α­ πλούστερο και σαφώς πιο επιθετικό. Σκόπευε, αρχικά, να συντρίψει τις δυνά­ μεις των Γερμανών συμμάχων της Αυ­ στρίας και, κατόπιν, να εισβάλει στη Βο η ­ μία, από τον βορρά και την ανατολή, κα­ τατροπώνοντας τον Αυστριακό Στρατό, αγκιστρώνοντάς τον με τις δυτικές στρα­ τιές και κατακόπτοντάς τον με υπερκερωτικό ελιγμό της 2ης Στρατιάς. Σημα­ ντικό στοιχείο στην επίτευξη της στρα­ τηγικής συγκέντρωσης του Πρωσικού

2013

από τη θέση βάλλοντος πρηνηδόν. Σε στρατηγικό επίπεδο, οι Αυστρια­ κοί στήριζαν την επιτυχία τους στον ε­ λιγμό επί εσωτερικών γραμμών - έναν ε­ λιγμό που χρησιμοποίησε κατά κόρον ο Μέγας Ναπολέων. Σε περίπτωση πολέ­ μου με την Πρωσία, ο Αυστριακός Στρα­

Αυστρία, Πρωσία και τα γερμανικά κράτη το 1866. Στρατού ήταν το ανεπτυγμένο πρωσικό σιδηροδρομικό δίκτυο. Αντίθετα, ο Μπέ­ νεντεκ είχε στη διάθεσή του μόνο μία σι­ δηροδρομική γραμμή. Σε περίπτωση δε που έπρεπε να βαδίσει από τη Μοραβία προς τη Βοημία, αυτό μπορούσε να επι­ τευχθεί μόνο μέσω δύο κύριων οδών. Το σχέδιο του Μόλτκε τέθηκε σε ε­ φαρμογή στις 15 Ιουνίου. Τα πρωσικά στρατεύματα κατόρθωσαν να καταβά­ λουν τα περισσότερα μικρά συμμαχικά κράτη της Αυστρίας στη δυτική Γερμα­ νία. Μόνο στη Λάγκεντσάλσα, η άκαιρη επίθεση μιας πρωσικής ταξιαρχίας (9.000 άνδρες) κατά του Στρατού του Ανόβερου (19.000 άνδρες) οδήγησε τους Πρώσους σε μια οδυνηρή ήττα, τα αποτελέσματα της οποίας όμως σύντο­ μα αντισταθμίστηκαν από την κατάλη­ ψη του Ανόβερου από τα πρωσικά στρα­ τεύματα. Κατόπιν ο Μόλτκε, πιστός στο σχέ­ διό του, επιτέθηκε με τις δυτικές του στρατιές στη Σαξονία, σύντομα κατέλα­ βε την πρωτεύουσα Δρέσδη και ετοιμά­ στηκε να εισβάλει στη Βοημία. Ο Σαξονικός Στρατός, ισχύος ενός σώματος στρατού, οπισθοχώρησε στο αυστριακό έδαφος, υπό την ηγεσία του πρίγκιπα Αλβέρτου της Σαξονίας. Η κίνηση αυτή των Πρώσων προκάλεσε την αντίδραση του Αυστριακού αυτοκράτορα Φραγκίσκου Ιωσήφ, ο οποίος αδυνατούσε να κατανοήσει πώς ο αρχι­ στράτηγός του δεν μπορούσε να αντι-

ληφθεί τον εμφανή κίνδυνο της πρωσι­ κής εισβολής στη Βοημία. Ετσι, εξοργι­ σμένος, ο αυτοκράτορας απέστειλε μή­ νυμα στον Μπένεντεκ, διατάσσοντάς τον να κινηθεί άμεσα προς τη Βοημία, λαμβάνοντας θέσεις στις περιοχές Γιόζεφσταντ, Κένιγκρατς και Τερεζιενστάντ. Ο Μπένεντεκ δεν είχε άλλη επιλογή από το να υπακούσει και έτσι διέταξε τις δυνάμεις του κινηθούν δυτικά, μέσω των δύο μοναδικών κύριων οδεύσεων, αφού οι τρεις δευτερεύουσες οδοί που υπήρχαν ήταν κατάλληλες μόνο για την κίνηση πεζικού. Η κίνηση του Αυστρια­ κού Στρατού ξεκίνησε στις 17 Ιούνιου και, σύμφωνα με τα σχέδια του αρχι­ στρατήγου, θα διαρκούσε 13 ολόκληρες ημέρες! Παράλληλα, ο Μπένεντεκ διέταξε το

Στη μάχη του Βίσοκοβ το πρωσικό ιππικά επικράτησε του αντίστοιχου αυστριακού, με τη συνεργασία των πυρών του πρωσικού πεζικού, και στη συνέχεια στράφηκε κατά του πεζικού του αντιπάλου.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ UTOPIA I 7 3

t Στην κίνηση του Μπένεντεκ προς τη Βοημία, ο Μόλτκε αντέδρασε διατάσσοντας και τις τρεις στρατιές του να εισβάλουν συντεταγμένα στη Βοημία. J 1ο Σώμα Στρατού του, υπό τον στρατη­ γό Κλαμ Γκάλας, να βαδίσει βόρεια και να ενωθεί με τους υποχωρούντες Σάξονες, σχηματίζοντας, μαζί με την 1η Μ ε­ ραρχία Ελαφρού Ιππικού υπό τον στρα­ τηγό Εντελσχαϊμ, τη Στρατιό του Ιζερ, με σκοπό να επιτηρεί τις δυτικές πρωσι­ κές στρατιές στο ύψος του ομώνυμου ποταμού. Επίσης απέσπασε το 2ο Σώμα Στρατού του, το οποίο ανέλαβε να επι­ τηρεί τα σύνορα προς τη Σιλεσία. Η πορεία των αυστροουγγρικών δ υ ­ νάμεων προς τη Βοημία διεξήχθη υπό ά­ θλιες συνθήκες. Τα μεταγωγικά της στρατιάς, των σωμάτων και των μεραρ­ χιών αναμίχθηκαν, αποκλείοντας τους

δρόμους επί ημέρες και αποδιοργανώνοντας έτσι την κίνηση των μάχιμων μο­ νάδων, με αποτέλεσμα οι άνδρες να στερηθούν το συσσίτιο, καθώς τα μα­ γειρεία εκστρατείας κινούντο τελευ­ ταία. Χιλιάδες στρατιώτες κατάρρευσαν από την πείνα, τη δίψα και την κόπωση. Πολλοί άλλοι πέταξαν τα όπλα, τις εξαρ­ τύσεις και τα όπλα τους και περίμεναν τα μεταγωγικά να τους μεταφέρουν! Η εικόνα διάλυσης είχε, όπως θα ήταν άλ­ λωστε αναμενόμενο, σοβαρή επίδραση στο ηθικό του στρατού. Ο πόλεμος φαι­ νόταν να έχει ήδη χαθεί για τον Μπένε­ ντεκ.

ΟΙ ΜΑΧΕΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΟΝ Στην κίνηση του Μπένεντεκ προς τη Βοημία, ο Μόλτκε αντέδρασε διατάσσοντας και τις τρεις στρατιές του να εισβά­ λουν συντεταγμένα στη Βοημία, τηρώ­ ντας απόσταση ενός σταθμού πορείας η μία από την άλλη, ώστε να μη επιτρέψουν τυχόν διείσδυση αυστριακών δυνάμεων στα μεταξύ τους κενά. Ετσι, θα αποκλειό­ ταν κάθε πιθανότητα εφαρμογής του ε­ λιγμού επί εσωτερικών γραμμών που σκό­ πευε να εκτελέσει ο Μπένεντεκ, συγκε­ ντρώνοντας τον όγκο του κατά των δύο δυτικών πρωσικών στρατιών αρχικά και μετά την ήττα αυτών, όπως υπολόγιζεκατά της 2ης Πρωσικής Στρατιάς. Καθώς οι Αυστριακοί βάδιζαν με αμέ­ τρητα προβλήματα προς την κεντρική βοημική πεδιάδα, οι δυτικές πρωσικές στρατιές αναπτύσσονταν στη δυτική ό­ χθη του ποταμού Ιζερ και η 2η Στρατιά στις βοημικές διαβάσεις του Αϊπελ, του Νάχοντ και του Τράουτεναου, στα λεγάμε­

Τυπικά εξοπλισμένος στρατιώτης του Αυστριακού Στρατού το 1866. Φέρει το βαρύ γκρίζο αμπέχωνο, το οποίο αποτέλεσε εφιάλτη γα τους στρατιώτες κατά τις ατέλειωτες πορείες στις οποίες τους υπέβαλε ο Μπένεντεκ, κάτω από τον καυτό καλοκαιρινό ήλιο. Στο πηλίκιο φέρει φύλλα δρυός, χαρακτηριστικό έμβλημα των στρατιωτών των Αψβούργων ήδη από τον 16ο αιώνα. Το όπλο του είναι Lorenz βραχέος βεληνεκούς.

7 4 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ UTOPIA

νη όρη των Γιγάντων (σημερινά σύνορα Τσεχίας-Πολωνίας). Δυτικά, η Στρατιά του Ελβα και η 1η Πρωσική Στρατιά πέρασαν τον ποταμό Ιζερ, με τους Αυστριακούς και Σάξονες συμμάχους τους να υποχωρούν, χωρίς μάχη, καθώς είχαν διαταχθεί να ε­ πιτηρούν μόνο τις πρωσικές κινήσεις και όχι να εμπλακούν σε μάχη με αυτές. Ξαφνικά, όμως, ο Μπένεντεκ, λαμβάνοντας την αναφορά του Κλαμ Γκάλας, άλλαξε γνώμη και διέταξε τον στρατηγό

του «να κρατήσει τη γραμμή του Ιζερ, με κάθε κόστος», χωρίς όμως να εξηγεί τους λόγους ή να αναλύει τις προθέσεις του. Υπακούοντας στις διαταγές, ο Κλαμ Γκά­ λας έδωσε εντολή στον επιτελάρχη του, στρατηγό Λέοπολντ Γκόντρεκουρτ, να μεταβεί στη δυτική όχθη του ποταμού και να επιχειρήσει να ανατρέψει τα ανιχνευτικά τμήματα της Πρωσικής Στρατιάς του Ελβα. Ο Γκόντρεκουρτ τέθηκε ο ίδιος επι­ κεφαλής ενός τάγματος Σλοβάκων κυνη­ γών και ενός τάγματος πεζικού της γραμ­ μής, αποτελούμενο από Ούγγρους και Ρουμάνους -συνολικά περί τους 1.500 άν­ δρες- και εφόρμησε. Οι Αυστριακοί βάδισαν κατά του χωρι­ ού Χινερβάσερ, το οποίο είχε εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους του. Στις παρυ­ φές συνάντησαν έναν πρωσικό λόχο και α­ ντάλλαξαν πυρά μαζί του. Τα πυρά όμως συνέγειραν και τις λοιπές μονάδες της πρωσικής εμπροσθοφυλακής, με αποτέ­ λεσμα σε μικρό χρονικό διάστημα τέσσε­ ρις πρωσικοί λόχοι να έχουν αναπτυχθεί απέναντι στα δύο αυστριακά τάγματα. Ο Γκόντρεκουρτ ανέπτυξε τα δύο τάγματά του σε γραμμή και διέταξε την ε­ ξαπόλυση τριών ομοβροντιών. Αμέσως μετά, διέταξε έφοδο με τη λόγχη. Οταν ό­ μως οι Αυστριακοί έφθασαν σε απόσταση 300 μέτρων, οι τέσσερις πρωσικοί λόχοι έ­ βαλαν μια ομοβροντία. Κατόπιν οι άνδρες άρχισαν ανεξάρτητο πυρ. Οταν ο θόρυ­ βος των πυρών έπαυσε και ο καπνός δια­ λύθηκε, οι Πρώσοι είδαν έκπληκτοι το το­ πίο ενώπιον τους κατάσπαρτο από νε­ κρούς και τραυματίες Αυστριακούς. Οι υ­ πόλοιποι είχαν απλώς τραπεί σε φυγή, με τους αξιωματικούς τους να προσπαθούν μάταια να τους συγκροτήσουν. Οι απώλει­ ες των δύο πλευρών ήταν ενδεικτικές της παταγώδους αποτυχίας του αυστριακού εγχειρήματος: οι Πρώσοι είχαν 50 νε­ κρούς και τραυματίες, ενώ οι Αυστριακοί 277! Τα οπισθογεμή τυφέκια είχαν αποδεί­ ξει την αξία τους, θέτοντας παρακαταθή­ κες και για το αποτέλεσμα των επερχόμενων μαχών. Παρόμοια πανωλεθρία υπέστη ο Κλαμ Γκάλας στις 26 Ιουνίου, όταν επιχείρησε να καταλάβει το χωριό Πόντολ και τη γέφυρά του επί του Ιζερ, χάνοντας σε διά­ στημα λίγων λεπτών 1.048 άνδρες, έναντι 100 Π ρώσων. Στο μεταξύ, στην ανατολική Βοημία, τα τέσσερα σώματα στρατού που αποτελούσαν τη 2η Πρωσική Στρατιά είχαν αρχί­ σει να διασχίζουν τα ορεινά δασωμένα πε­ ράσματα στα όρη των Γιγάντων, εισβάλ­ λοντας στο αυστριακό έδαφος. Κάθε πρωσικό σώμα σχημάτιζε μια φάλαγγα μή­ κους 50 χλμ. Αν οι Αυστριακοί διέθεταν α-

νεπτυγμένες δυνάμεις στην περιοχή, θα μπορούσαν να έχουν επιφέρει τρομακτι­ κή ήττα στη 2η Πρωσική Στρατιά. Χάρη στον Μπένεντεκ, όμως, δεν υπήρχαν στην περιοχή παρά μικρές αυστριακές δυνάμεις, και αυτές όχι στις κατάλληλες θέσεις.

σώματα στρατού για να κρατήσουν τα τέσσερα πρωσικά σώματα που συγκρο­ τούσαν τη 2η Πρωσική Στρατιά, στα ανα­ τολικά βοημικά περάσματα. Συγκεκριμέ­ να, απέστειλε το 6ο Σώμα Στρατού υπό τον στρατηγό Βίλελμ Ράμινγκ να κρατή­ σει το Νάχοντ και το 10ο Σώμα Στρατού, υπό τον στρατηγό Λούντβιχ Γκάμπλεντς να κρατήσει τα περάσματα του Αϊπελ και του Τράουτεναου. Η καθυστερημένη, ού­ τως ή άλλως, αυτή κίνηση, απλώς καταδί­ καζε τα δύο αυστριακά σώματα σε κατα­ στροφή, αφού αδυνατούσαν να συνδε­ θούν και θα έπρεπε, μεμονωμένα και απο­ μονωμένα το ένα από το άλλο, να σηκώ­ σουν το βάρος του αγώνα απέναντι σε δι­ πλάσιους, τουλάχιστον, αντιπάλους, οι οποίοι διατηρούσαν μάλιστα και την από­ λυτη πρωτοβουλία των κινήσεων. Στην α­ πόφαση, πάντως, του Μπένεντεκ να στεί­ λει τα συγκεκριμένα σώματα στη μέγγενη της πρωσικής προέλασης φαίνεται πως έ­ παιξε ρόλο και η προσωπική του διαμάχη με τους διοικητές των σωμάτων αυτών, οι οποίοι, αμφότεροι, υπήρξαν διεκδικητές της αρχιστρατηγίας. Στις 27 Ιουνίου, το 10ο Σώμα Στρατού κινήθηκε προς το Τράουτεναου. Οι στρα­ τιώτες του Γκάμπλεντς βρίσκονταν σε συ­ νεχή κίνηση ήδη εννέα ημέρες, χωρίς α­ νάπαυλα, έχοντας διανύσει πεζοί 215 χλμ., μέσα στη ζέστη του Ιουνίου, μεταφέροντας βαρύ φορτίο και με λίγο φαγη­ τό. Η μόνη τους ανάπαυση ήταν για μερι­ κές ώρες στο Γιόζεφσταντ, στις 26 Ιουνί­ ου, πριν ξεκινήσουν τη νέα τους πορεία προς το Τράουτεναου. Την ίδια στιγμή, ο

Εκδοτική

1

Κένιγκρατς

1 Α υ σ τ ρ ια κ ο ί

11 Πρ ώ σοι

Κ Ι Στρατιά του Βορρά

Η πρωσική επίθεση και η μάχη του Τράουτεναου. Μπένεντεκ είχε πληροφορηθεί τη μεγάλη νίκη που πέτυχε η Αυστριακή Στρατιά της Ιταλίας στην Γκουστόζα και αποφάσισε να συνεχίσει την ίδια τακτική της «ενεργού αδράνειας»! Στο μεταξύ, το 10ο Σώμα βάδιζε προς το Τράουτεναου, χωρίς να έχει λάβει σα­ φείς εντολές. Μόνο κατά την πορεία, ο δι­ οικητής του, στρατηγός Γκάμπλεντς, διατάχθηκε από το προϊστάμενο κλιμάκιο, μέσω έφιππου αγγελιοφόρου, να «επιτε­ θεί κατά του εχθρού με τη μέγιστη ενερ­ γητικότητα, όπου αυτός εμφανιστεί». Η ε­ ντολή αυτή ακούστηκε μάλλον περίεργα στον Γκάμπλεντς, ο οποίος είχε ζητήσει ε­ νισχύσεις από τον Μπένεντεκ πριν ξεκι­ νήσει για το Τράουτεναου, ακριβώς για να επιτεθεί στον εχθρό όταν αυτός εμφανι­ στεί, είτε στο Τράουτεναου, είτε στο Αϊπελ, τις οποίες όμως ενισχύσεις ο αρχι-

Πρώσοι πυροβολητές προσπαθούν να αναπτύξουν πρόχειρα τα πυροβόλα τους. Στο Τράουτεναου, το αυστριακό πυροβολικό κέρδισε τη μονομαχία πυράς λόγω όγκου και ευκινησίας.

στράτηγος αρνήθηκε. Το 10ο Σώμα Στρατού παρέτασσε τέσ­ σερις ταξιαρχίες πεζικού, καθεμία εκ των οποίων διέθετε δύο συντάγματα πεζικού γραμμής και ένα τάγμα κυνηγών, με εξαί­ ρεση την 4η, της οποίας το τάγμα κυνη­ γών είχε αποσπαστεί σε άλλη αποστολή. Κάθε ταξιαρχία διέθετε επίσης οργανικό πυροβολικό - συνήθως δύο πυροβολαρ­ χίες. Το 10ο Σώμα παρέτασσε, λοιπόν: • την 1η Ταξιαρχία (συνταγματάρχης Μόντελ) με τα 10ο και 24ο Συντάγματα Πεζι­ κού (ΣΠ), το 12ο Τάγμα Κυνηγών και 12 πυ­ ροβόλα • τη 2η Ταξιαρχία (συνταγματάρχης Γκρίβισιτς) με τα 2ο και 23ο ΣΠ, το 16ο Τάγμα Κυνηγών και 12 πυροβόλα • την 3η Ταξιαρχία (συνταγματάρχης φον Κνέμπελ) με τα 1ο και 3ο ΣΠ, το 28ο Τάγμα Κυνηγών και 12 πυροβόλα και • την 4η Ταξιαρχία (συνταγματάρχης Βίμπφεν) με τα 13ο και 58ο ΣΠ και δύο πυ­ ροβολαρχίες με 12 πυροβόλα. Επίσης, το 10ο Σώμα διέθετε άλλες τέσσερις πυροβολαρχίες (πυροβολικό σώματος), συνολικά, δηλαδή, 72 πυροβό­ λα. Στην αντίπαλη πλευρά, στο πέρασμα του Τράουτεναου, κατευθυνόταν το 1ο Πρωσικό Σώμα Στρατού, υπό τον στρατη­ γό φον Μπόνιν, το οποίο παρέτασσε δύο μεραρχίες: • την 1η Μεραρχία, υπό τον αντιστράτηγο φον Γκρόσμαν, με το 1ο Σύνταγμα Γρενα­ διέρων (δύο τάγματα), ένα προσωρινό σύ­ νταγμα φουζιλιέρων ακροβολιστών (δύο

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 7 5

χάρτη: ΓΝΩΜΩΝ

χχχχ

Σχεδίαση

Στρατιάς του Βορρά προς την ανατολή και θα επιτίθετο με το σύνολο των δυνάμεών του κατά των πρωσικών σωμάτων της 2ης Στρατιάς, την ώρα που αυτά θα ε­ ξέρχονταν από τα ορεινά περάσματα, σε σχηματισμό φάλαγγας πορείας, συντρίβοντάς τα με τον όγκο του. Αντ’ αυτού, όμως, ο Μπένεντεκ συνέ­ χισε τη Βασανιστική πορεία του στρατού του προς την κεντρική βοημική πεδιάδα, εγκαθιστώντας το στρατηγείο του στο Γιόζεφσταντ, στις 26 Ιουνίου, και αδιαφο­ ρώντας πλήρως για την απειλή που συνιστούσε η προέλαση της 2ης Πρωσικής Στρατιάς για το δεξιό του πλευρό. Τελικά αποφάσισε να αποστείλει δύο

2013

Οποιοσδήποτε άλλος στη θέση του Μπένεντεκ θα είχε στρέψει τον όγκο της

ί Οι Αυστριακοί κυνηγοί κατηφόρισαν τη δασωμένη πλαγιά και έφθασαν στη βορειοανατολική παρυφή του χωριού, όπου βρισκόταν η πλατεία του χωριού, γεμάτη από αναπαυόμενους Πρώσους στρατιώτες. 9 τάγματα) αποτελούμενο από τα τάγματα φουζιλιέρων του 1ου και του 41ου Συ­ ντάγματος, το 3ο Σύνταγμα Γρεναδιέρων, το 1ο Τάγμα Κυνηγών, το 1ο Σύνταγμα Δραγώνων και το 8ο Σύνταγμα Ουλάνων (λογχοφόροι) και τέσσερις πυροβολαρ­ χίες με 24 συνολικά πυροβόλα και • τη 2η Μεραρχία υπό τον αντιστράτηγο Φρίντριχ Καρλ Βίλελμ φον Κλαούζεβιτς, γιο του περίφημου θεωρητικού του πολέ­ μου Καρλ φον Κλαούζεβιτς, η οποία πα­ ρέτασσε το 4ο και το 5ο Σύνταγμα Γρενα­ διέρων, τα 44ο και 45ο ΣΠ και 24 πυροβό­ λα. Από τη σύγκριση των δυνάμεων είναι εμφανές ότι οι Αυστριακοί υπερείχαν α­ ριθμητικά σε πεζικό, παρατάσσοντας 27 τάγματα πεζικού, έναντι 22 πρωσικών. Στο πυροβολικό οι Αυστριακοί υπερείχαν και πάλι, σε αναλογία 3:2. Τα αυστριακά πυρο­ βόλα ήταν όλα εμπροσθογεμή, ραβδωτά, των 4 ή 8 pdr. Τα πρωσικά πυροβόλα ήταν οπισθογεμή, ραβδωτής κάννης των 4 ή 6 pdr και λειόκαννα εμπροσθογεμή των 12 pdr. Τα πρωσικά πυροβόλα των 4 και των 6 pdr έβαλλαν βαρύτερο βλήμα από τα αντίστοιχα αυ­

0 θάνατος για τον Αυστριακό στρατιώτη, το 1866, άκουγε στο όνομα Dreyse. Το πρωσικό οπισθογεμές τυφέκιο, παρά τα πολλά και σημαντικά μειονεκτήματά του, προσέδωσε στο Πρωσικό Πεζικό τέτοια ισχύ πυρός, ώστε ακόμα και μικρές υπομονάδες δύναμης λόχου μπορούσαν να αναχαιτίζουν, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ολόκληρα αυστριακά συντάγματα. Αυστριακό τάγμα βαδίζει στη μάχη με τον διοικητή του έφιππο και τον σημαιοφόρο να ακολουθεί, σαν να μη πέρασε ούτε μια ημέρα από τη ναπολεόντεια εποχή.

7 6 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

στριακά των 4 και 8 pdr, επιτυγχάνοντας μεγαλύτερη ταχύτητα εξόδου του βλήμα­ τος από την κάννη, άρα και μεγαλύτερο βεληνεκές. Τα αυστριακά πυροβόλα, ό­ μως, ήταν ελαφρύτερα και επομένως εί­ χαν μεγαλύτερη τακτική ευκινησία. Τα πρωσικά λειόκαννα πυροβόλα των 12 pdr -ένας άχρηστος ναπολεόντειος α­ ναχρονισμός· ελάχιστα χρησιμοποιούντο, λόγω του πολύ περιορισμένου τους βελη­ νεκούς. Τέλος, οι Πρώσοι παρέτασσαν δύο συντάγματα ιππικού, ενώ οι Αυστρια­ κοί δεν διέθεταν ιππείς.

ΤΡΑΟΥΤΕΝΑΟΥ Ενώ το 10ο Αυστριακό Σώμα εκτελούσε αγώνα δρόμου ώστε να προλάβει να καλύψει τα περάσματα του Αϊπελ και του Τράουτεναου εγκαίρως, το 6ο Αυ­ στριακό Σώμα του στρατηγού Ράμινγκ βάδιζε με εξαντλητικό ρυθμό προς το πέρασμα του Νάχοντ, χωρίς να γνωρίζει ότι οι Πρώσοι το είχαν ήδη παραβιάσει και είχαν αναπτύξει τρία τάγματα στη μικρή πεδιάδα του Βίσοκοβ, στο νο­ τιοδυτικό άκρο του πε­

ράσματος, τα οποία σύντομα έμελλε να ενισχυθούν. Οι αυστριακές ταξιαρχίες, αφικνούμενες σε πλήρη αταξία στο πεδίο της μάχης, ενεπλάκησαν άμεσα στον αγώνα κατά των Πρώσων, και σύντομα άρχισαν να αντιλαμβάνονται το βάρος της ταχυ­ βολίας των πρωσικών τυφεκίων. Ακο­ λούθησε μια ακόμα άσκοπη σφαγή, κα­ θώς το αυστριακό πεζικό επιτέθηκε σε πυκνούς σχηματισμούς κατά της πρωσι­ κής γραμμής πυρός. Το αποτέλεσμα ή­ ταν τα αυστριακά συντάγματα να αποδεκατιστούν. Οι συνολικές απώλειες σε νεκρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους κατά τη σύγκρουση, η οποία διήρκεσε 90 λεπτά, ανήλθαν σε 5.719 άνδρες, έ­ ναντι 1.222 Πρώσων νεκρών και τραυμα­ τιών. Το 6ο Αυστριακό Σώμα οπισθοχώ­ ρησε κακήν κακώς, αφήνοντας εντελώς ελεύθερο το πέρασμα. Βορειότερα, το 10ο Αυστριακό Σώμα Στρατού βρισκόταν τώρα σε ακόμα τρα­ γικότερη θέση, ακάλυπτο από παντού, με ένα πρωσικό σώμα στρατού απέναντι του, ένα στο δεξιό του πλευρό και ένα ακόμα να έχει τη δυνατότητα να βαδίσει στα νώτα του. Τα δύο σώματα στρατού που συγκροτούσαν τη νότια πτέρυγα της 2ης Πρωσικής Στρατιάς (το 5ο Σώμα και το Σώμα της Βασιλικής Φρουράς) εί­ χαν καταλάβει τα περάσματα του Νάχο­ ντ και του Αϊπελ αντίστοιχα και ήταν σε θέση να υπερκεράσουν το 10ο Αυστρια­ κό Σώμα από τα νότια. Στο μεταξύ, η 1η Μεραρχία του 1ου Πρωσικού Σώματος είχε εξέλθει του πε­ ράσματος του Τράουτεναου και είχε κα­ ταλάβει το ομώνυμο χωριό, δυτικά του περάσματος. Το 10ο Αυστριακό Σώμα δεν είχε προλάβ»

βει να φράξει το πέρασμα. Ωστόσο, εξαντλημένοι από την οκτάωρη νυκτερι­ νή πορεία, οι Πρώσοι στα­ μάτησαν στο χωριό για να αναπαυθούν, χωρίς να εν­ διαφερθούν για την κατο­ χή τριών δασωμένων υψω­ μάτων νότια και νοτιο­ Αυστριακοί κυνηγοί δυτικά του χωριού, τα εξοπλισμένοι με τυφέκιο οποία δέσποζαν πάνω Lorenz μεγάλου από αυτό. βεληνεκούς. Οι κυνηγοί ήταν τα πλέον επίλεκτα Ο Γκάμπλεντς, ατμήματα του Αυστριακού ντιλαμβανόμενος ότι Στρατού εκείνη την δεν θα προλάβαινε να περίοδο, μετά την καταλάβει το χωριό, κατάργηση των λόχων διέταξε τον Μόντελ γρεναδιέρων των συνταγμάτων πεζικού. και την 1η Ταξιαρχία

* *

του να αναπτυχθούν αμυντικά στα υψώ­ ματα αυτά. Ο Μόντελ, βλέποντας τους Πρώσους να αδρανούν στο χωριό, απο­ φάσισε να κρατήσει τα δύο συντάγματα γραμμής του στα υψώματα και να επιτε­ θεί με το τάγμα των κυνηγών του. Οι Αυ­ στριακοί κυνηγοί κατηφόρισαν τη δασω­ μένη πλαγιά και έφθασαν στη βορειοα­ νατολική παρυφή του χωριού, όπου βρι­ σκόταν η πλατεία του χωριού, γεμάτη από αναπαυόμενους Πρώσους στρατιώ­ τες. Οι κυνηγοί άνοιξαν αιφνιδιαστικά πυρ κατά των Πρώσων, σκοτώνοντας αρκετούς και τραυματίζοντας ακόμη περισσότερους. Οι Πρώσοι αμέσως άρχισαν να αντα­ ποδίδουν τα πυρά, άλλοι από τα παρά­ θυρα και τις στέγες των σπιτιών όπου κατέφυγαν και άλλοι ακάλυπτοι από την πλατεία. Κατόπιν, αγνοώντας τις διατα­ γές των αξιωματικών τους, οι Πρώσοι στρατιώτες εφόρμησαν κατά των Αυ­ στριακών κυνηγών, δεχόμενοι όμως πυ­ ρά και από τους άνδρες του Μόντελ που είχαν αναπτυχθεί στα υψώματα, οι πρόποδες των οποίων απείχαν μερικές δεκάδες μέτρα από τα σπίτια του χωρι­ ού. Ο Γκάμπλεντς διέταξε τότε τον Μ ό­ ντελ να μη εμπλέξει όλες του τις δυνά­ μεις στη μάχη, έως ότου αναπτυχθούν και οι άλλες ταξιαρχίες του 10ου Σώμα­ τος, οι οποίες ακόμη δεν είχαν αφιχθεί στο πεδίο. Ετσι, ο Μόντελ άφησε δύο τάγματα στο κεντρικό ύψωμα, τον λόφο Γιοχάνεσμπεργκ, και έδωσε εντολή για οπισθοχώρηση των υπόλοιπων ταγμά­ των του. Οι Πρώσοι πίεσαν τα δύο τάγ­ ματα της αυστριακής οπισθοφυλακής, τα οποία, οχυρωμένα σε μια μικρή εκ­ κλησία που βρισκόταν στο ύψωμα και στον αυλόγυρο της, αντιστάθηκαν ηρω­ ικά, προκαλώντας τους σοβαρές απώ­ λειες. Τελικά οι Πρώσοι κατέλαβαν την εκκλησία, αιχμαλωτίζοντας λίγους Αυ­ στριακούς που δεν πρόλαβαν να υποχω­ ρήσουν. Ο φον Μπόνιν, έχοντας την εντύπω­ ση πως η μάχη είχε λήξει, διέταξε την 1η Μεραρχία του να συνεχίσει την προς δυσμάς κίνησή της και τη 2η να ακολου­ θήσει την 1η, κυριεύοντας παράλληλα το ύψωμα Χόπφενμπεργκ, ανατολικά του χωριού, προωθώντας αναγνωρίσεις ως το χωριό Αλτ Ρόγκνιτς, 2 χλμ. περί­ που νοτιοανατολικά του υψώματος Γιοχάνεσμπεργκ. Τα ανιχνευτικά τμήματα της 2ης Μεραρχίας του φον Μπόνιν, μά­ λιστα, συνάντησαν τα αντίστοιχό τους του Σώματος της Φρουράς που είχαν διαβεί το πέρασμα του Αϊπελ. Το πρωσι­ κό «προγεφύρωμα» στη βόρεια Βοημία

Ο εμπνευστής του Αυστροπρωσικού πολέμου δεν ήταν άλλος από τον δαιμόνιο Οττο ψον Βίσμαρκ, που εικονίζεται εδώ σε πίνακα του ζωγράφου φον Λένμπαχ. Ο Βίσμαρκ κατάλαβε ότι, αν η Πρωσία ή&ελε να εξελιχθεί στην ηγέτιδα γερμανική δύναμη, ο πόλεμος με την Αυστρία ήταν αναπόφευκτος. φαινόταν διαρκώς.

στέρεο

και

επεκτείνονταν

Ο Γκάμπλεντς, παρόλα αυτά, δεν εί­ χε πει την τελευταία του λέξη. Οντας ι­ κανός αξιωματικός, με πολεμική εμπει­ ρία και από τον πόλεμο του ΣλέσβιγκΧόλσταϊν, αντιλήφθηκε ότι αν κατάφερνε να ανακτήσει τα τρία υψώματα -τον λόφο του Ικριώματος στα δυτικά, του Γιοχάνεσμπεργκ στο κέντρο και του Χόπφενμπεργκ στα ανατολικά- είχε ελ­

πίδες να περιορίσει τη 2η Πρωσική Μ ε­ ραρχία στο Τράουτεναου, ξανακερδίζο­ ντας τον έλεγχο του περάσματος και αποκόπτοντας ολόκληρο το 1ο Πρωσικό Σώμα Στρατού, που το είχε διασχίσει. Το πρόβλημα του Γκάμπλεντς ήταν ότι δεν είχε στη διάθεσή του όλες του τις δυνά­ μεις, καθώς οι ταξιαρχίες των Αυστρια­ κών έφθαναν σταδιακά στο πεδίο της μάχης. Τις πρώτες απογευματινές ώρες, η ταξιαρχία του συνταγματάρχη Βί-

ΙΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 7 7

ί Η μάχη του Τράουτεναου αποτέλεσε μια πύρρειο αυστριακή τακτική επιτυχία, χωρίς κανένα στρατηγικό αντίκτυπο. 9

μπφεν διατάχθηκε να επιτεθεί και να καταλάβει τον λόφο του Γιοχάνεσμπεργκ, ενώ αυτή του συνταγματάρχη Γκρί6ισιτς έλαβε εντολή να επιτεθεί στον λόφο Χόπφενμπεργκ. Η καταπονημένη ταξιαρχία του Μόντελ αποτέλεσε την ε­ φεδρεία, ενώ από ώρα σε ώρα αναμενόταν και η άφιξη της ταξιαρχίας του φον Κνέμπελ. Ο Γκάμπλεντς θα υποστήριζε την έ­ φοδο του Γκρίβισιτς με 40 πυροβόλα. Ο Αυστριακός στρατηγός θεωρούσε ορθώς ότι εκεί έπρεπε να ρίξει το βάρος του, καθώς ο λόφος Χόπφενμπεργκ αποτελούσε κυριολεκτικά το κλειδί του περάσματος του Τράουτεναου. Οι άνδρες του Γκρίβισιτς, αφού εκ­ καθάρισαν τα ανιχνευτικά πρωσικά αποσπάσματα, αναπτύχθηκαν για την επί­ θεση στο ύψωμα, το οποίο ήδη κατακαιγόταν από τα σφοδρά πυρά του αυ­ στριακού πυροβολικού. Οι Πρώσοι πυ­ ροβολητές, με κόπο κατάφεραν να με­ ταφέρουν δέκα πυροβόλα στο ύψωμα, τα οποία όμως, το ένα μετά το άλλο, σίγησαν από τα μαζικά αυστριακά πυρά. Παρόλα αυτά, το πρωσικό πεζικό δεν λύγισε και αντιμετώπισε τις ορμητικές αυστριακές εφόδους στα δύο υψώματα με σφοδρά πυρά, αποδεκατίζοντας τις πυκνές μάζες του αντιπάλου. Ο συνταγ­ ματάρχης Γκρίβισιτς ανέφερε αργότε­ ρα: «το 2ο και το 23ο Σύνταγμά μου αποδεκατίστηκαν. Οι απώλειες που υπέ­ στησαν υπερέβησαν ό,τι είχα δει στη μέχρι τότε σταδιοδρομία μου σε τρεις πολέμους»! Οι αυστριακές επιθέσεις τρομοκράτησαν τον φον Μπόνιν, ο ο­ ποίος ήταν ένας αξιωματικός «των ανα­ κτορικών τελετών», και όχι των μαχών. Ο φον Μπόνιν αποφάσισε ότι δεν μπο­ ρούσε να κρατήσει το Τράουτεναου και διέταξε οπισθοχώρηση, παραβλέποντας το γεγονός ότι τέσσερα μόνο τάγματά του είχαν συντρίψει τις αυστριακές επι­ θέσεις. Ενώ τα τέσσερα αυτά πρωσικά τάγ­ ματα πολεμούσαν, άλλα 18 τάγματα υ­ ποχωρούσαν! Η κίνηση του φον Μπόνιν θα μπορούσε να καταστρέψει ολόκληρο το στρατηγικό σχέδιο του φον Μόλτκε, που βασιζόταν ακριβώς στην υπερκέρα­

C B cu erai ο . B o n in . C & tn e ra lg o u p e rn e u r n o n C o tb rin g e n . Ο διοικητής του 1ου Πρωσικού Σώματος Στρατού της 2ης Στρατιάς στρατηγός φον Μπόνιν. Ο Μπόνιν πανικοβλήθηκε από την αυστριακή επίθεση στο Τράουτεναου και, με την υποχώρηση που διέταξε, έθεσε σε κίνδυνο τα στρατηγικά σχέδια του Μόλτκε.

7 8 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ση της Αυστριακής Στρατιάς του Βορρά από τη 2η Πρωσική Στρατιά. Ο ίδιος ο Βίσμαρκ δήλωσε ότι η υποχώρηση του φον Μπόνιν ήταν «...ένα χαστούκι που τσάκισε ολόκληρο τον Πρωσικό Στρα­ τό». Στο μεταξύ, αφίχθη και η ταξιαρχία του φον Κνέμπελ, την οποία ο Γκάμπλε­ ντς διέταξε να παραμείνει σε εφεδρεία, μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση. Ευ-

τυχώς γι’ αυτόν, ο Κνέμπελ αποφάσισε

Πρώσοι στρατιώτες βάλλουν με τυφέκια Dreyse κατά των επιτιθέμενων Αυστριακών.

να αγνοήσει τις διαταγές του. «Υπολόγι­ σα ότι ο εχθρός θα είναι ήδη καταπονη­ μένος από τις προηγούμενες εφόδους και με νέες επίμονες εφόδους θα μπο­ ρούσε να ανατραπεί», είπε μετά τη μάχη ο Κνέμπελ. Ετσι και έπραξε. Ανέπτυξε την τα­ ξιαρχία του αριστερά της Ταξιαρχίας Βίμπφεν και επιτέθηκε στον λόφο Γιοχάνεσμπεργκ, καταφέρνοντας να νικήσει την πρωσική άμυνα, υποβοηθούμένος από τους άνδρες του Βίμπφεν, αν και κατά την έφοδο έχασε περισσότερους από 900 στρατιώτες. Τα αυστριακά τμή­ ματα, παρότι επίσης καταπονημένα, κα­ ταδίωξαν τους υποχωρούντες Πρώσους και κατέλαβαν το Τράουτεναου. Η μάχη είχε λήξει με νίκη των Αυ­ στριακών. Ωστόσο, υπήρχαν δύο μελανά σημεία. Το πρώτο αφορούσε τις απώλει­ ες που υπέστη το 10ο Αυστριακό Σώμα, οι οποίες πλησίασαν τους 4.800 νε­ κρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους. Αντίθετα, οι συνολικές απώλειες των Πρώσων δεν ξεπερνούσαν τους 1.400 άνδρες. Το δεύτερο, και ίσως σημαντικότερο για την περαιτέρω εξέλιξη του πολέμου, αφορούσε την προέλαση του Πρωσικού Σώματος της Φρουράς στα νώτα του 10ου Αυστριακού Σώματος, από την κα­ τεύθυνση του Αϊπελ. Για τον Γκάμπλεντς, επομένως, δεν υπήρχε χρόνος για επινίκια, ούτε καν για ανάπαυση των κα­ τάκοπων ανδρών του. Ο Αυστριακός σω­ ματάρχης άρχισε να σχεδιάζει τον υπο­ χωρητικό του ελιγμό, τον οποίο εφάρ­ μοσε την επομένη, με κατεύθυνση προς το Κένιγκρατς, το νέο σημείο συγκέ­ ντρωσης του Αυστριακού Στρατού που είχε ορίσει ο Μπένεντεκ. Κατά την υπο­ χώρηση, η ταξιαρχία του Γκρίβισιτς, που αποτελούσε την οπισθοφυλακή, καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η μάχη του Τράουτεναου αποτέλεσε μια πύρρειο αυστριακή τακτική επιτυ­ χία, χωρίς κανένα στρατηγικό αντίκτυ­ πο. Οι επιεικώς παράλογοι σχεδιασμοί του Μπένεντεκ, αλλά και η απρονοησία του Αυστριακού μονάρχη και των υπευ­ θύνων επί των πολεμικών υπουργών του, καταδίκασαν την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία σε μια ήττα που στοίχισε περίπου 80.000 ζωές και είχε ως αποτέ­ λεσμα τον υποβιβασμό της σε δύναμη δεύτερης κατηγορίας. Σε κάθε περίπτωση, οι ευθύνες α­ νήκουν στην ανώτατη ηγεσία του κρά­

τους. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας Φραγκί­ σκος Ιωσήφ ήταν αυτός που όρισε τον ανίκανο Μπένεντεκ αρχιστράτηγο και ο οποίος ακολούθησε ναπολεόντειες τα­ κτικές εναντίον ενός σύγχρονα εξοπλι­ σμένου αντιπάλου. Ο Ναπολέων υπο­ στήριζε ότι το ελάχιστο που οφείλει να προσφέρει ένα κράτος στον στρατό του είναι η ποιοτική ισορροπία στον τομέα των εξοπλισμών έναντι του αντιπάλου. Στον Αυστριακό Στρατό του 1866, το α­ πόφθεγμα αυτού του μεγάλου στρατη­ λάτη δεν βρήκε εφαρμογή. Οι γενναίοι στρατιώτες της Αψβουργικής Αυτοκρατορίας στάλθηκαν να πο­ λεμήσουν με εμπροσθογεμή όπλα ένα­ ντι οπισθογεμών, με ναπολεόντειες τα­ κτικές έναντι των ακροβολισμένων αντι­ πάλων, χωρίς επιμελητειακή και υγειο­ νομική υποστήριξη. Ακόμα και μετά την αιματηρή τους νίκη στο Τράουτεναου, οι Αυστριακοί στρατιώτες δεν επιβραβεύθηκαν ούτε με ένα καλό δείπνο, α­ φού τα μαγειρεία εκστρατείας του 10ου Σώματος βρίσκονταν «...κάπου προς το Γιόζεφσταντ». Από την άλλη, και στον καθόλα ανώ­

τερο Πρωσικό Στρατό δεν λειτουργού­ σαν όλα με την ακρίβεια ωρολογίου, πα­ ρά τις προσπάθειες του Μόλτκε. Σημα­ ντικό πρόβλημα ήταν η ανάθεση διοική­ σεων μεγάλων σχηματισμών σε υπέργηρους ή ανίκανους ευνοούμενους του πρωσικού βασιλικού οίκου, όπως ο φον Μπόνιν ή ο γηραλέος βετεράνος των Ναπολεόντειων Πολέμων Στάινμετς. EJ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1) G. Wawro: THE AUSTRO-PRUSSIAN WAR, Cambridge University Press, Cambridge, 1996. (2) H. Friedjung: THE STRUGGLE FOR SUPREMACY IN GERMANY, 1859-1866, Russell & Russell publications, New York, 1966. (3) H. Montague: THE SEVEN WEEKS WAR, Macmillan & Co, London, 1867. (4) F. E. Whitton: MOLTKE, Constable and Co. Publishing, London, 1921. (5) G. R. Glunicke: THE CAMPAIGN IN BOHEMIA, 1866, S. Sonnenschein & co. London, 1907.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 7 9

Καιά ιην ιεΠευιαία φ άση ιου Πελοποννησιακού πολέμου (4 1 2 -4 0 4 π .Χ .) , οι σατράπες m e Μ ικρός Ao ia c TiooatoBpvnc και Φ αρνάβαζος ανέΠαβαν ιην περσική εξω τερική πολιτική via ία μικρασιατικά παράλια και ιο Αιγαίο. Σύμμαχοι μα και αντίζηλοι, ενεπλάκησαν οε έναν σφ οδρό ανταγωνισμό με έπαθλο ιην επιβίωση και ιην α νέ λιξη οε ένα ιδιαίτερα ασταθές πολιτικό π ε ριβάλλον. Οι π ρ ά ξε ις το υ ς, που θα αναλυθούν στο παρόν άρθρ ο, σκιαγραφούν με σαφ ήνεια t ic έ ριδε ς και δ ιε ν έ ξε ις της περσικής ά ρ χο υ σ ας τ ά ξ η ς . Μήδος (αριστερά) και Πέρσης στρατιώτης (δεξιά). Οι Μήδοι, συγγενείς των Περσών, κατείχαν σημαντικό ρόλο στον περσικό στρατό, καθώς στελέχωναν ένα από τα πλέον επίλεκτα τμήματά του (αρχαιολογικός χώρος Περσέπολης, Ιράν).

8 0 1ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Πανοραμική άποψη της Περσέπολης, μίας εκ των πρωτευουσών της Περσικής Αυτοκρατορίας στο σημερινό Ιράν.

αρχαία Περσική Αυτοκρατορία (550-330 π.Χ.) του οίκου των Αχαιμενιδών έφθαρε στο απόγειο της εδαφικής της επέκτα­

Η

σης κατά τη βασιλεία του Δαρείου Α ’ του Μεγάλου (521-486 π.Χ.). Οι κτίσει<| της κάλυπταν μια έκταση σχεδόν 8 εκατομμυρίων τε­ τραγωνικών χιλιομέτρων, από τρ σημερινό Πακι­ στάν/βορειοδυτική Ινδία έως τηΥίικρά Ασία και από την Αρμενία έως την Αίγυπτο\Σε αυτήν την αχανή, ακόμη και για τα σημερινά ίεδομένα, πε­ ριοχή, ζούσε μια πανσπερμία λαών|με διαφορετι­ κές γλώσσες, θρησκείες και πολιτισμούς, καθι­ στώντας τη διοίκηση της αυτοκρατορίας ιδιαίτε­ ρα απαιτητική. Η ανάγκη αυτή ώθησε τους Πέρσες να αναπτύξουν έναν συνδυασμό συγκεντρω­ τικής και αποκεντρωτικής διοίκησης, με στόχο α­ φενός τον καλύτερο έλεγχο της επικράτειάς τους και την αποφυγή αποσχιστικών τάσεων και αφετέρου τον κατευνασμό των εθνικισμών μετα­ ξύ των διαφόρων υποτελών λαών. Ετσι, η συγκε­ ντρωτική γραφειοκρατική διοίκηση υπό τον βασι­ λιά, ο μεγάλος επαγγελματικός στρατός και οι δημόσιες υπηρεσίες λειτουργούσαν παράλληλα με τη διαίρεση της αυτοκρατορίας σε διοικητικές περιφέρειες, τις σατραπείες, και την ενσωμάτωση πολλών τοπικών αρχόντων των κατακτημένων λαών στις κατώτερες βαθμίδες της περσικής ιε­ ραρχίας. Οι σατράπες ήταν Πέρσες στην καταγωγή, συνήθως μέλη της βασιλικής οικογένειας ή της

\

περσικής αριστοκρατίας, και έμπιστοι ίου «μεγά­ λου βασιλέα (όπως οι αρχαίοι Ελληνες αποκαλούσαν τον Πέρση μονάρχη), ο οποίος έίχε το απο­ κλειστικό δικαίωμα να διορίζει σατράπες. Ομως με την πάροδο του χρόνου οι σατράπες απολάμ­ βαναν ολοένα και μεγαλύτερη αυτονομία ενερ­ γώντας ιδιοτελώς, ασχέτως εάν'έρχονταν σε α­ ντίθεση με την κεντρική εξουσία ή άλλους συνα­ δέλφους τους. Σε αυτό συνέβαλαν πολλοί λόγοι, όπως η βασιλική καταγωγή πολλών σατραπών και, σε αρκετές περιπτώσεις, η μετατροπή του α­ ξιώματος του σατράπη σε κληρονομικό δικαίωμα. Οι τάσεις αυτές αμβλύνονταν ή οξύνονταν ανά­ λογα με την ισχύ και τον δυναμισμό της κεντρι­ κής εξουσίας. Επί των ημερών του Αρταξέρξη Α ’ του Μακρόχειρα (464-424 π.Χ.), η περσική επικράτεια

Κεφαλή Πέρση ευγενους από την Περσέπολη (Αρχαιολογικό Μουσείο, Τεχεράνη).

σταθεροποιήθηκε, καθώς δεν διεξήχθησαν πε­ ραιτέρω κατακτητικές ενέργειες. Το προσωνύμιό του ερμηνεύεται είτε κυριολεκτικά (το δεξί χέρι του ήταν μακρύτερο από το αριστερό, κατά τον Πλούταρχο) είτε και μεταφορικά, λόγω της επιβο­ λής της θέλησής του σε απομακρυσμένες περιο­ χές. Οι ενέργειες του Αρταξέρξη στην εξωτερική σκηνή προδίδουν έναν συνετό, δυναμικό και ευ­ φυή ηγεμόνα, ικανού να εκμεταλλεύεται τις αδυ­ ναμίες των αντιπάλων του αλλά και να αναλαμβά­ νει δράση όταν το απαιτούσαν οι περιστάσεις. Ωστόσο, από τη βασιλεία του άρχισαν να διαφαίνονται αμυδρά κάποια σημάδια παρακμής, τα

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 1 8 1

Περσικό σέκελ οπό τις Σάρδεις (500 - 450 π.Χ.), πρωτεύουσα του λυδικού βασιλείου και έπειτα της Μεγάλης Σατραπείας των Σάρδεων, η οποία περιελάμβανε το σύνολο σχεδόν της Μικρός Ασίας.

οποία αργότερα ενισχύθηκαν, συμβάλ­ λοντας σημαντικά στη διάλυση της αυτο­ κρατορίας. Τα κυριότερα από αυτά ήταν η αυξανόμενη δυσαρέσκεια των υποτε­ λών λαών από την υπερφορολόγηση και η επίσης συνεχώς αυξανόμενη διαφθορά της ηγετικής τάξης και των διοικητικών υπαλλήλων. Συνήθως, οι φόροι καταβάλ­ λονταν σε χρυσό ή ασήμι. Οι ποσότητες των πολύτιμων μετάλλων που συλλέγονταν τήκονταν και αποθηκεύονταν σε μορφή ράβδων, ενώ μια πολύ μικρή πο­ σότητα διοχετευόταν ξανά στην οικονο­ μία με τη μορφή νομισμάτων. Ετσι, εμφα­ νίστηκε το παράδοξο φαινόμενο οικονο­ μικού μαρασμού των υπηκόων (ακόμη και των Περσών), ενώ παράλληλα το βα­ σιλικό θησαυροφυλάκιο ασφυκτιούσε από τις συσσωρευόμενες ποσότητες πο­ λύτιμων μετάλλων. Από την άλλη, η δια­ φθορά της άρχουσας τάξης εκφράστηκε αρχικά με την ανάμιξη του χαρεμιού του Αρταξέρξη Α ’ σε ίντριγκες και ραδιουρ­ γίες και αργότερα με τον σκληρό αντα­ γωνισμό μεταξύ σατραπών, αυλικών, δι­ οικητικών υπαλλήλων αλ­ λά και των συζύγων και παλλακίδων των βα­ σιλέων, που πολ­ λές φορές εκ­ φραζόταν ανοι­ κτά. Συνέπεια αυτού ήταν η συνεχής μείω­ ση της ισχύος της κεντρικής εξουσίας, που οδήγησε σε σο­ βαρές σατραπικές εξεγέρσεις ενώ το ξέ­ σπασμα πλήθους επανα­

8 2 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

γεια είχε ακριβώς τα αντίθετα αποτελέ­ σματα. Ο Κύρος αντεπιτέθηκε, συνέτριψε τους Λυδούς και προσάρτησε το κρά­ τος τους στην Αχαιμενιδική Αυτοκρατο­ ρία (πιθανώς το 546 π.Χ.). Οι νέες περιο­ χές οργανώθηκαν σε σατραπείες κατά το πρότυπο της υπόλοιπης περσικής ε­ πικράτειας. Το μεγαλύτερο μέρος της Μικράς Ασίας ανήκε διοικητικά στη Μ ε­ γάλη Σατραπεία των Σάρδεων, με κέ­ ντρο την ομώνυμη πόλη (πρώην πρωτεύ­ ουσα του λυδικού κράτους). Η σατρα­ πεία αυτή περιελάμβανε την Κύρια Σα­ τραπεία των Σάρδεων-Λυδίας (η οποία με τη σειρά της αποτελείτο από τις μι­ κρότερες σατραπείες της Ελλησποντιακής ή Μικρής Φρυγίας, της Μείζονος Φρυγίας, της Καρίας και της Θράκης) και την Κύρια Σατραπεία της Καππαδοκίας. Οι ελληνικές πόλεις της Ιωνίας και της Αιολίδας αποτελούσαν ξεχωριστή φορο­

στάσεων υποτελών λαών από τη βασι­ λεία του Αρταξέρξη Α ’ και έπειτα προξέ­ νησε ακόμη και απόσχιση ολόκληρων πε­ ριοχών (Αίγυπτος, Κύπρος, Φοινίκη, Συ­ ρία) για μικρότερα ή μεγαλύτερα διαστή­ ματα.

λογική περιφέρεια υπό το όνομα «Ιω­ νία», η οποία όμως υπαγόταν στον σα­ τράπη των Σάρδεων. Μετά τους Περσικούς Πολέμους και την αντεπίθεση των Ελλήνων της Δηλιακής Συμμαχίας, οι πόλεις της Ιωνίας και της Αιολίδας αποσπάστηκαν από τον

Τ ΙΣΙΑ Φ ΕΡ Ν Η Ι ΚΑΙ Φ ΑΡΝΑΒΑΖΟΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ

περσικό έλεγχο και εντάχθηκαν στη Συμμαχία. Το καθεστώς αυτό επισημοποιήθηκε με την Καλλίειο Ειρήνη (449 π.Χ.), οπότε καθορίστηκαν οι σφαίρες ε­ πιρροής των Αθηναίων και των Περσών.

Η ανατολική Μικρά Ασία (Καππαδο­ κία, Κιλικία, Αρμενία) ανήκε στη Μηδική Αυτοκρατορία ήδη από τα τέλη 7ου αιώ­

Ωστόσο, τα επόμενα χρόνια η Καλλίειος Ειρήνη παραβιάστηκε και από τις δύο

να π.Χ. Τον επόμενο αιώνα, ο τελευταίος Μήδος μονάρχης Αστυάγης (585 550/549 π.Χ.) ανατράπηκε (550 π.Χ.) από τον υποτελή Πέρση ηγεμόνα Κύρο Β' τον Μεγάλο (559 - 530 π.Χ.), ιδρυτή της Αχαιμενιδικής Αυτοκρατορίας, και όλη η μηδική επικράτεια πέρασε στον έλεγχο των Περσών. Στη δυτική Μικρά Ασία με­ σουρανούσε το ισχυρό λυδικό κράτος με ηγεμόνα τον περίφημο για τα πλούτη του Κροίσο. Κατά τον Ηρόδοτο, ο Κροίσος ερμήνευσε κατά το δοκούν έναν διφορούμενο χρη­ σμό του μαντείου των Δελφών και επιτέθη­ κε στους Πέρσες (547 π.Χ.), βέβαιος για τη νίκη του. Ωστόσο, αυτή η α­ περίσκεπτη ενέρ-

Νόμισμα του Τισσαψέρνη, σατράπη των Σάρδεων και αντίζηλο του Φαρνάβαζου.

πλευρές. Ο τότε σατράπης των Σάρδεων Πισσούθνης (περί το 440 π.Χ. - 415 π.Χ.) βοήθησε την επαναστατημένη Σάμο ε­ ναντίον της Αθήνας και κατέλαβε αρκε­ τές πόλεις της Καρίας και των μικρασια­ τικών παραλίων που ανήκαν στη Δηλιακή Συμμαχία, ενώ η Αθήνα απέσπασε από τους Πέρσες κάποιες πόλεις των ποντιακών παραλίων και πιθανώς προ­ σωρινά τη Λυκία. Η κατάσταση άλλαξε άρδην με το ξέ­ σπασμα του Πελοποννησιακού Πολέμου (431 -404 π.Χ.). Ο ελληνικός εμφύλιος όχι μόνο απάλλαξε τους Πέρσες από την ε­ πιθετικότητα των Αθηναίων, αλλά κατέ­ στησε επιπλέον τον μεγάλο βασιλιά ρυθ­ μιστή των ελληνικών πραγμάτων. Η περ­ σική πολιτική ασκείτο μέσω των σατρα­ πών Πισσούθνη (σατραπεία Σάρδεων) και Φαρνάκη Β ' (Ελλησποντιακή Φρυγία) και είχε σκοπό τη διαιώνιση των ελληνι­ κών ερίδων, αν και τυπικά ο μεγάλος βα­ σιλιάς ευνοούσε τους Σπαρτιάτες. Ωστό­ σο, πολύ σύντομα ο Αρταξέρξης σταμά­ τησε να ενδιαφέρεται για τα τεκταινόμενα στα δυτικά του σύνορα αλλά και στις περιοχές της Μικράς Ασίας. Η υποχώρη­

ση του κεντρικού ελέγχου συνοδεύθηκε από ενίσχυση των διασπαστικών τάσεων, οι οποίες πάντοτε ελλόχευ­ αν στην πολυεθνική Περσι­ κή Αυτοκρατορία. Ηδη από

ση του Τισσαφέρνη ότι η ζωή του δεν κινδύνευε. Οντως, ο Τισσαφέρνης σεβάστηκε τον αιχμάλωτό του και τον συνόδευσε στα Σούσα, όπου όμως ο Δαρείος, αγνοώντας τη συμ­ φωνία, εκτέλεσε τον Πισσούθνη. Η μοίρα του τελευταίου έδωσε παράταση στην εξέ­ γερση. Ο νόθος γιος του Πισσούθνη, Αμόργης, συνέχισε να αντιστέκεται οχυρωμένος στις ακτές της Καρίας, με την ενεργό υποστήριξη των Αθη­ ναίων, οι οποίοι παραβίασαν ακόμη μια φορά τη συνθήκη ειρήνης με την Περσία. Η πό­ λη της Παλλάδας, παρά την

τις προηγούμενες δεκαε­ τίες η Καρία, η Λυκία και η Πισιδία είχαν ανακτήσει την αυτονομία τους απέναντι τόσο στην Περσική Αυτο­ κρατορία όσο και στην αθη­ ναϊκή συμμαχία, ενώ ο υπο­ τελής ηγεμόνας της Βιθυ­ νίας απολάμβανε ευρεία αυ­ τονομία, ενεργώντας πολ­ λές φορές ως ημιανεξάρτητος ηγεμόνας. Φαίνεται ότι ο Αρταξέρξης δεν προέβη σε κάποιες ενέργειες για να επαναφέρει αυτές τις πε­ ριοχές υπό τον περσικό έ­ λεγχο. Δυστυχώς για τους Πέρ­ σες, η πρώτη φάση του Πελοποννησιακού Πολέμου (Αρχιδάμειος πόλεμος, 431 421 π.Χ.) έληξε με τη Νικίειο Ειρήνη και προς στιγμήν φάνηκε ότι ο ελληνικός κό­ σμος θα ειρήνευε για μεγάλο διάστημα. Στην Περσία, ο θάνατος του Αρταξέρξη (424 π.Χ.) πυροδότησε τις πατροπαράδο­ τες πλέον διαμάχες μεταξύ των διαφό­ ρων ανταπαιτητών του θρόνου του «Βα­ σιλέα των Βασιλέων». Νικητής από τις ενδοπερσικές έριδες εξήλθε ο Ωχος, νό­ θος γιος του Αρταξέρξη Α ’, που κατέλα­ βε τον θρόνο ως Δαρείος Β ’ (423 - 405 π.Χ.). Σύζυγός του ήταν η ετεροθαλής α­ δελφή του Παρυσάτις, περίφημη για την εκδικητικότητα και τον φθόνο της απέ­ ναντι στους εχθρούς της. Εναντίον του Δαρείου Β ’ επαναστά­ τησε, περί το 420 π.Χ., ο σατράπης Πισσούθνης ο οποίος ήταν βασιλικής κατα­ γωγής. Η παύση των εχθροπραξιών μετα­ ξύ Αθήνας και Σπάρτης έδωσε τη δυνα­ τότητα στον εξεγερμένο σατράπη των Σάρδεων να στρατολογήσει πολλούς Ελληνες, με τη βοήθεια των οποίων κατάφερε να αντισταθεί στον κεντρικό περσικό στρατό επί επτά ολόκληρα χρό­ νια. Καθώς η επανάσταση του Πισσούθνη διαρκούσε πολύ, ο Δαρείος Β ’ απέστειλε εναντίον του τονΤισσαφέρνη (413 π.Χ.). Η οικογένεια του Τισσαφέρνη ήταν από τις επιφανέστερες στην περσική αυ­ λή. Ισως επρόκειτο για ένα παρακλάδι του οίκου των Αχαιμενιδών, και είχε συν­ δεθεί με τη βασιλική οικογένεια μέσω πολλών επιγαμιών. Ο παππούς του Τισσα-

παταγώδη αποτυχία της Σικε­ λικής Εκστρατείας (415 - 413 π.Χ.), διατηρούσε ακόμη το σφρίγος της χάριν της αδιαμ­ φισβήτητης ναυτικής υπερο­ χής και της επακόλουθης κυ­ ριαρχίας της στο Αιγαίο. Ετσι, μπορούσε πάλι να αναλαμβά­ νει επιχειρήσεις στην περιο­ χή, ακόμη και όταν οι Σπαρ­ τιάτες εισέβαλαν στην Αττική και οχύρωσαν τη Δεκέλεια Ανάγλυψη παράσταση θωρακοφόρου Πέρση πεζικού. φέρνη, Υδάρνης, ήταν σατράπης επί πέ­ ντε σατραπειών (κάτι εξαιρετικά ασυνή­

(413 π.Χ.). Μετά την εκτέλεση του Πισσούνθη, ο Τισσαφέρνης επέστρεψε στη Μικρά Ασία (φθινόπωρο 413 π.Χ.), αναλαμβάνο­

θιστο) και διοικητής του περίφημου σώ­ ματος των Αθανάτων, δηλαδή της βασι­ λικής σωματοφυλακής, κατά τη μάχη των Θερμοπυλών (480 π.Χ.). Ο πατέρας του Υδάρνη, επίσης Υδάρνης, ήταν μεταξύ των επτά συνωμοτών που βοήθησαν τον Δαρείο Α ’ να ανέλθει στον θρόνο, φονεύ­ οντας τον σφετεριστή Γκαουμάτα (522 π.Χ.), ενώ στη συνέχεια έλαβε ενεργό ρό­ λο στην καταστολή των διαφόρων εξε­ γέρσεων που είχαν ξεσπάσει με αφορμή τις δυναστικές έριδες. Σίγουρα η καταγωγή του Τισσαφέρνη έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανέλιξή του στις τάξεις της περσικής διοίκησης, αλλά

ντας τη σατραπεία των Σάρδεων -ουσια­ στικά τη διοίκηση όλης της Μικράς Ασίας- ως ανταμοιβή για την εξουδετέρωση του στασιαστή προκατόχου του. Η υποστήριξη των Αθηναίων στον Αμόργη ώθησε τον Δαρείο να αποφασίσει τη στή­ ριξη της Σπάρτης στον αναζωπυρωμένο Πελοποννησιακό πόλεμο (τελευταία φά­ ση, Ιωνικός πόλεμος, 412 - 405 π.Χ.) με στόχο την επαναφορά των μικρασιατι­ κών παραλίων στην περσική κυριαρχία. Το έργο αυτό ανέλαβαν οι σατράπες της Μικράς Ασίας Τισσαφέρνης και Φαρνάβαζος. Ο τελευταίος μόλις είχε διαδε­ χθεί (μεταξύ 414 και 412 π.Χ.) τον πατέρα του Φαρνάκη Β ’ στην κληρονομική μικρή

η σταδιοδρομία του κάθε άλλο παρά οφειλόταν αποκλειστικά στην κοινωνική του θέση. Αρκετοί ερευνητές τον χαρα­ κτηρίζουν ως τον πιο πανούργο και αδί­ στακτο πολιτικό που ανέδειξε η Αχαιμενιδική Αυτοκρατορία. Πράγματι, πολύ σύντομα παρουσίασε ένα δείγμα των ε­ ξαιρετικών ικανοτήτων του. Το 413 π.Χ. ε­ ξουδετέρωσε τον Πισσούθνη, εξαγορά­ ζοντας τους Ελληνες μισθοφόρους του τελευταίου. Ακολούθως, ο στασιαστής παραδόθηκε, βασιζόμενος στην υπόσχε­

σατραπεία της Ελλησποντιακής Φρυ­ γίας. Ο Φαρνάβαζος καταγόταν από έναν πλάγιο κλάδο των Αχαιμενιδών. Ο πρόγο­ νός του, Αρσάμης, ήταν παππούς του Δα­ ρείου Α ’, ενώ ο γιος του Αρσάμη και ι­ δρυτής της σατραπικής δυναστείας Φαρνάκης Α' ήταν αρχιοικονόμος του ίδιου βασιλιά. Ισως με ενέργειες του Φαρνάκη Α ’, ο γιος του Αρτάβαζος έλαβε τη σα­ τραπεία της Ελλησποντιακής Φρυγίας. Οι δύο σατράπες ανέλαβαν τα καθήκοντά τους περίπου την ίδια περίοδο και

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 8 3

2013 Εκδοτική Ευγενικού / ΓΝΩΜΩΝ χάρτη: Παρασκευή Σχεδίαση

Η περσική Μικρά Ασία κατά το πρώτο μισό του 5ου αιώνα π.Χ. Με έντονα γράμματα αναγράφονται τα ονόματα των σατραπειών, ενώ με πλάγια τα ονόματα των ιστορικών περιοχών. Τα όρια των σατραπειών είναι κατά προσέγγιση.

αμέσως αναδύθηκαν στην επιφάνεια η α­ μοιβαία έχθρα και ο φθόνος. Ο λόγος ή­ ταν πολύ απλός: καθένας εκ των δύο ή­ θελε να επιτύχει πρώτος την υλοποίηση της περσικής εξωτερικής πολι­ τικής όσον αφορά τα μικρά. α. σιατικά παράλια και το Αι- , γαίο, εκθέτοντας ταυτό­ χρονα τον αντίπαλό του στα μάτια του μεγάλου βασιλιά. Πρώτη πράξη Α και των δύο σατρα­ πών ήταν η αποστολή παράλληλων πρε­ σβειών στη Σπάρτη για τον καθορισμό του από κοινού αγώνα τους εναντίον της Αθή­ νας (χειμώνας 413/412 π.Χ.). Στην ιδιότυπη αντιδι­ κία των περσικών πρεσβειών 8 4 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ενώπιον των σπαρτιατικών αρχών, οι Σπαρτιάτες απάντησαν θετικά και στις δύο, δίνοντας προτεραιότητα στον Τισσαφέρνη, αφού η πρότασή του συγκέ­ ντρωνε περισσότερα πλεονεκτήμα­ τα. Στη Μικρά Ασία εστάλη ο ναύαρχος Μίνδαρος, που αρχικά συνεργάστηκε

Η Ατοσσα, μητέρα του Ξέρξη Α’. Ιδίως από τη βασιλεία του Αρταξέρξη Α’, οι πολλές σύζυγοι και παλλακίδες των Περσών βασιλέων άρχισαν να αναμιγνύονται στην πολιτική, προσθέτοντας ακόμη έναν αποσταθεροποιητικό παράγοντα στο εσωτερικό της αυτοκρατορίας.

ικανοποιητικά με τον σατράπη των Σάρδεων. Το αποτέλεσμα ήταν η αποστασία αρκετών πόλεων (Μίλητος, Εφεσος, Φώκαια κ.ά.) από την αθηναϊκή συμμαχία, στις περισσότερες εκ των οποίων εγκα­ ταστάθηκαν περσικές φρουρές. Ακολού­ θως, υπεγράφη η πρώτη συνθήκη μετα­ ξύ Τισσαφέρνη και Σπαρτιατών, με ιδιαί­ τερα ευνοϊκούς όρους για τον σατράπη της Λυδίας. Ενας από αυτούς όριζε ότι οι εχθροί του μεγάλου βασιλιά ήταν και ε­ χθροί της Σπάρτης. Ο όρος αυτός στρε­ φόταν ευθέως εναντίον του επαναστάτη Αμόργη, τον οποίο ο Τισσαφέρνης ήθελε να εξουδετερώσει άμεσα. Οι κοινές επι­ χειρήσεις των δύο συμμάχων συνεχίστη­ καν, προκαλώντας και άλλες αποστασίες συμμαχικών προς την Αθήνα πόλεων, ενώ τον χειμώνα του 412/411 π.Χ. οι Λα­ κεδαιμόνιοι με τους Λυκίους της πόλης Ξάνθος κατέλαβαν την ελληνική Ιασσό

ΛΥΚΙΟΣ ΠΕΖΟΝΑΥΤΗΣ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΩΝ ΠΕΡΣΩΝ (489 -479 π.Χ.) Οι πολεμιστές της Μικρός Ασίας έφεραν πανοπλία επηρεασμένη από τις αντίστοιχες ελληνικές. Ορισμένα εξαρτήματα όπως η εξεζητημένη ασπίδα, το κυρτό ξίφος τύπου «δρέπανον» και η λόγχη με τις δύο αιχμές παραμένουν τοπικές ιδιαιτερότητες (έρευνα-εικονογράφηση: Χρήστος Γιαννόπουλος).

Επέλαση δρεπανηφόρων αρμάτων σε νεώτερη απεικόνιση (1901). Οι περισσότεροι ιρανικοί λαοί, καθότι νομάδες, φημίζονταν για το πολυάριθμο και ικανό ιππικό τους και τα πολεμικά άρματα. Το ιππικό και τα δρεπανηφόρα άρματα του Φαρνάβαζου έφεραν σε δύσκολη θέση τον Αγησίλαο Β ' της Σπάρτης.

της Καρίας, έδρα της επανάστασης του Αμόργη. Ο τελευταίος αιχμαλωτίστηκε και λίγο αργότερα εκτελέστηκε, οι κάτοι­ κοι της πόλης πωλήθηκαν ως δούλοι, ενώ οι Ελληνες μισθοφόροι του Αμόργη, κατά πάσα πιθανότητα Αρκάδες, πέρασαν στη υπηρεσία του Τισσαφέρνη. Μετά την ευνοϊκή για τους Πέρσες τροπή του πολέμου, ο Τισσαφέρνης δεν ήταν πλέον διατεθειμένος να συνδράμει τους Σπαρτιάτες με τον ίδιο ζήλο. Την ί­ δια εποχή έφθασε στην αυλή του και ο τυχοδιώκτης Αθηναίος εξόριστος Αλκι­ βιάδης, ο οποίος είχε πλέον εκδιωχθεί και από τη Σπάρτη, όπου είχε καταφύγει. Οι απόψεις των δύο ανδρών συνέπιπταν, αλλά για διαφορετικούς λόγους. Ο Αλκι­ βιάδης επιθυμούσε να επιστρέφει στην Αθήνα και γι’ αυτό επιζητούσε τη διάλυ­ ση της εύθραυστης συμμαχίας ΣπάρτηςΤισσαφέρνη, την οποία θα παρουσίαζε στους συμπολίτες του ως δικό του έργο. Από την άλλη, ο Τισσαφέρνης, κατά τη διάρκεια των επαφών του με τους Σπαρ­ τιάτες, συνειδητοποίησε ότι η Σπάρτη ή­ θελε να αντικαταστήσει την Αθήνα ως ηγεμονίδα πόλη στον ελληνικό κόσμο, γε­ γονός που αργά ή γρήγορα θα έφερνε τη λακωνική πόλη σε σύγκρουση με τα συμ­

8 6 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ UTOPIA

φέροντα των Περσών στη Μικρά Ασία και στο Αιγαίο. Συνεπώς, η Περσία θα επω­ φελείτο τα μέγιστα από έναν παρατεταμένο ελληνικό εμφύλιο που θα έφθειρε και τους δύο αντιπάλους. Για αυτούς τους λόγους ο Τισσαφέρνης άρχισε να καθυστερεί τις συμφωνημένες αμοιβές των πληρωμάτων του σπαρτιατικού στό­ λου, ενώ παράλληλα ήλθε σε επαφή και με τους Αθηναίους. Οι τελευταίοι δεν ε­ νέδωσαν στην προσέγγιση του Πέρση σατράπη, και ο Τισσαφέρνης υπέγραψε νέες συνθήκες με τους Σπαρτιάτες αλλά συνέχισε να είναι ασυνεπής. Επιπλέον, είχε υποσχεθεί την ενίσχυση του πελοποννησιακού στόλου με φοινικικά πλοία, τα οποία δεν φαίνονταν στον ορίζοντα. Την ευκαιρία άδραξε ο Φαρνάβαζος υπο­ σχόμενος στον Μίνδαρο ότι αυτός θα ή­ ταν πιο συνεπής χρηματοδότης εάν ο πελοποννησιακός στόλος συνεργαζόταν μαζί του. Ετσι, ο στόλος των τελευταίων κατευθύνθηκε προς τη σατραπεία της Ελλησποντακής Φρυγίας, αφήνοντας έ­ νας μικρό τμήμα του στην Καρία. Σύντο­ μα τα εναπομείναντα πλοία ακολούθη­ σαν τον κύριο όγκο του στόλου, αφού ο Τισσαφέρνης διέκοψε πλήρως τη χρημα­ τοδότηση. Η αιτία ήταν η άφιξη του φοι­

νικικού στόλου, ο οποίος ωστόσο δεν ενεπλάκη σε πολεμικές ενέργειες. Η αδράνεια του φοινικικού στόλου ερμηνεύεται από τους αρχαίους ιστορι­ κούς είτε ως προσωπική απόφαση του Τισσαφέρνη (Θουκυδίδης), που προσπα­ θούσε να αποφύγει την υπέρμετρη ισχυ­ ροποίηση των Σπαρτιατών, είτε σαν α­ πόρροια εσωτερικών προβλημάτων της Περσικής Αυτοκρατορίας (Διόδωρος ο Σικελιώτης). Πράγματι, την ίδια περίοδο οι Πέρσες αντιμετώπιζαν ταραχές σε διά­ φορα μέρη της επικράτειάς τους (Αρα­ βία, Αίγυπτο, Κύπρο), ενώ ταυτοχρόνως προβλήματα ξέσπασαν και στην καρδιά της αυτοκρατορίας. Σε αντίθεση με την πληθώρα πηγών για τις εξελίξεις στο δυ­ τικό άκρο της Αχαιμενιδικής Αυτοκρατο­ ρίας, ελάχιστα γνωρίζουμε για τα δρώμε­ να στην υπόλοιπη περσική επικράτεια. Στις αρχαίες πηγές γίνεται λόγος για μια εξέγερση της Μηδίας που φαίνεται ότι κατεστάλη σχετικά σύντομα και χωρίς ι­ διαίτερη δυσκολία, ενώ παλατιανές δο­ λοπλοκίες απείλησαν τον ομαλό πολιτικό βίο της αυτοκρατορίας. Μία από αυτές οφειλόταν στον αδελφό του Τισσαφέρ­ νη, Τεριτεύχμη, ο οποίος είχε διαδεχθεί τον πατέρα του στη σατραπεία της Υρκα-

νιας (σημερινά Ιράν και Τουρκμενιστάν, νότια και νοτιοανατολικά της Κασπίας). Ο Τεριτεύχμης ήταν παντρεμένος με μια κόρη του Δαρείου Β ’, την οποία όμως σχεδίαζε να δολοφονήσει. Το σχέδιο διέρρευσε, με συνέπεια ο Τεριτεύχμης, τα περισσότερα αδέλφια του και η μητέ­ ρα του να υποστούν την εκδίκηση της βασίλισσας Παρυσάτιδος και να θανατω­ θούν με απάνθρωπο τρόπο. Μόνο ο Τισ­ σαφέρνης γλίτωσε, λόγω των πολύτιμων διπλωματικών υπηρεσιών που προσέφερε στο στέμμα, καθώς και η αδελφή του Στάτειρα, σύζυγος του διαδόχου του περσικού θρόνου Αρσάκη. Ωστόσο, ο φθόνος της Παρυσάτιδος θα έπαιζε στο μέλλον σημαντικό ρόλο στην εξόντωση των τελευταίων εκπροσώπων της οικο­ γένειας αυτής. Πίσω στη Μικρά Ασία, η από κοινού δράση Σπαρτιατών και Φαρνάβαζου (411 410 π.Χ.) έφερε άμεσα αποτελέσματα. Ο Τισσαφέρνης, βλέποντας ότι ο αντίζηλός του πετυχαίνει τους στόχους του μεγά­ λου βασιλιά, έσπευσε προς τον Ελλήσπο­ ντο με σκοπό να πείσει τους Σπαρτιάτες να συνεργαστούν και πάλι μαζί του. Ως α­ πόδειξη των προθέσεών του, συνέλαβε και φυλάκισε τον Αλκιβιάδη (ο οποίος αυτή τη φορά πολεμούσε στο πλευρό των Αθηναίων) αλλά οι Σπαρτιάτες, έχο­ ντας βρει έναν αξιόπιστο σύμμαχο στο πρόσωπο του Φαρνάβαζου, αγνόησαν τον σατράπη των Σάρδεων. Μάλιστα, με την ανοχή του Φαρνάβαζου, οι Σπαρτιά­ τες βοήθησαν τους κατοίκους της Αντάνδρου να εκδιώξουν την περσική φρουρά που είχε εγκαταστήσει στην πό­ λη τους ο Τισσαφέρνης. Ομως οι Αθηναί­ οι ανασύνταξαν τις δυνάμεις τους και πέτυχαν ολοκληρωτικές νίκες (ναυμαχία της Αβύδου, τον Νοέμβριο του 411 π.Χ. και ναυμαχία της Κυζίκου το 410 π.Χ., στην οποία σκοτώθηκε ο Μίνδαρος). Η βοήθεια του Φαρνάβαζου προς τους Σπαρτιάτες υπήρξε σημαντικότατη και, σε συνδυασμό με την αδιαλλαξία των Αθηναίων, ώθησε τους Λακεδαιμονίους να συνεχίσουν τον πόλεμο. Από την άλλη πλευρά, ο Τισσαφέρνης κατηγορήθηκε ότι βοήθησε την επανάσταση των Θασίων εναντίον των Σπαρτιατών (410 π.Χ.), ενώ πλέον βασιζόταν σε δικές του δυνά­ μεις για την εκδίωξη των Αθηναίων από τα μικρασιατικά παράλια. Αν και αντίζη­ λοι, οι δύο σατράπες εφάρμοζαν συνετά την πολιτική «διαιρεί και βασίλευε», διαιωνίζοντας έναν πόλεμο ο οποίος καθη­ μερινά εξανέμιζε τις δυνάμεις των απο­ γόνων των νικητών στον Μαραθώνα, στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές.

ΚΥΡΟ Σ 0 ΝΕΟΤΕΡΟΣ ΠΕΡΣΙΚ Ο Σ ΕΜΦ ΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Ωστόσο, οι συνεχείς επιτυχίες των Αθηναίων δυσαρέστησαν τον Δαρείο, ο οποίος δικαιολογημένα απέδωσε την α­ νανεωμένη επιθετικότητά τους στην έ­ ντονη αντιζηλία και ασυνεννοησία μετα­ ξύ των σατραπών του. Μάλιστα, ο Φαρνάβαζος, λόγω των συνεχών αποτυχιών του εναντίον των Αθηναίων και του Αλκιβιά­ δη, εξαναγκάστηκε σε συνθηκολόγηση. Για τον λόγο αυτόν, ο Πέρσης βασιλιάς απέστειλε τον δευτερότοκο γιο του, Κύρο, στη Μικρά Ασία με τον τίτλο του καράνου, δηλαδή του στρατιωτικού διοικη­ τή των σατραπειών της Λυδίας, Μείζονος Φρυγίας και Καππαδοκίας, με σκοπό την απρόσκοπτη ενίσχυση των Σπαρτιατών και την εξουδετέρωση των Αθηναίων. Με άλλα λόγια, ο Κύρος διορίστηκε αρχι­ στράτηγος όλων των στρατιωτικών δυνά­ μεων της Μικράς Ασίας και οι σατράπες Φαρνάβαζος και Τισσαφέρνης τέθηκαν υπό τις διαταγές του, ενώ ο τελευταίος περιορίστηκε επιπλέον στην περιοχή της Καρίας. Η ασύνετη, όπως αποδείχθηκε, αλλα­ γή ηγεσίας και πολιτικής στη Μικρά Ασία από πλευράς των Περσών είχε αίτια βα­ θύτερα από τον ανταγωνισμό των τοπι­ κών σατραπών. Μετά την εξόντωση των περισσότερων μελών της οικογένειας του Τισσαφέρνη, η εκδικητική βασίλισσα Παρυσάτις συγκέντρωσε το μίσος της ε­ ναντίον των εναπομεινάντων μελών και όσων σχετίζονταν μαζί τους. Ετσι, υπο­ νόμευε τον Τισσαφέρνη, ενώ άρχισε να ευνοεί τον δευτερότοκο γιο της, Κύρο, αφού ο πρωτότοκος και ήδη ορισθείς διάδοχος του περσικού θρόνου, Αρσάκης, είχε υπερασπιστεί σθεναρά τη σύζυ­

γό του, Στάτειρα, αδελφή του Τισσαφέρ­ νη. Μάλιστα, η βασίλισσα συχνά τόνιζε ότι ο ένδοξος Ξέρξης Α ’ δεν ήταν ο πρω­ τότοκος γιος του Δαρείου Α ’ αλλά ο πρώ­ τος πορφυρογέννητος. Ο παραλληλι­ σμός μεταξύ του πρωτότοκου Αρσάκη και του πρώτου πορφυρογέννητου Κύρου ήταν προφανής. Η προώθηση του τελευταίου στη σημαντική θέση του καράνου της Μικράς Ασίας εντάσσεται στα σχέδια της Παρυσάτιδος για ενίσχυση του ευνοούμενου γιου της έναντι του Αρσάκη, καθώς στην περιοχή αυτή εκεί­ νη την εποχή βρισκόταν μεγάλος όγκος των περσικών δυνάμεων. Επίσης, το νεα­ ρό της ηλικίας του Κύρου, ο οποίος ήταν μόλις δεκαεπτά ετών, ήταν κάτι το εξαι­ ρετικά ασυνήθιστο για ένα τέτοιο αξίω­ μα. Με αυτήν την ενέργεια, λοιπόν, η βα­ σίλισσα έθεσε το συμφέρον του γιου της πάνω από τα συμφέροντα της πατρίδας της με συνέπειες παραλίγο τραγικές για την αυτοκρατορία. Με την άφιξή του στη Μικρά Ασία (407 π.Χ.), ο έφηβος σατράπης φρόντισε να α­ κολουθήσει κατά γράμμα τις εντολές του πατέρα του. Με τον Κύρο επικεφαλής, οι πρωτοβουλίες αλλά και ο ανταγωνισμός μεταξύ των σατραπών μειώθηκαν στο ε­ λάχιστο. Ο Φαρνάβαζος περιορίστηκε σε εκτελεστικό όργανο του Κύρου, ενώ οι σοφές παραινέσεις του Τισσαφέρνη για επανάκαμψη στην προηγούμενη διαιρετι­ κή πολιτική έπεσαν στο κενό. Ο Κύρος προσέφερε απλόχερα βοήθεια στους Σπαρτιάτες (εκτιμάται ότι η συνολική οι­ κονομική ενίσχυση προς τη Σπάρτη έφθασε τα 5.000 τάλαντα) σι οποίοι κατάφεραν τελικά να συντρίψουν τους Αθη­ ναίους και να θέσουν οριστικά τέλος στον Πελοποννησιακό πόλεμο (404 π.Χ.). Τον ίδιο χρόνο πέθανε ο Δαρείος και στον θρόνο ανήλθε ο Αρσάκης με το ό­ νομα Αρταξέρξης Β' «Μνήμων» (404359/358 π.Χ.). Ο Κύρος, συνοδευόμενος από τον Τισσαφέρνη, ταξίδεψε στις Πασαργάδες, θρησκευτική πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας, όπου επρόκειτο να στεφθεί ο αδελφός του. Εκεί ο Τισσα­ φέρνης ειδοποίησε τον Αρταξέρξη ότι ο Κύρος σχεδίαζε να τον δολοφονήσει κα­ τά τη διάρκεια της στέψης του. Αν και η εγκυρότητα της κατηγορίας ελέγχεται, όντως ο Κύρος βρέθηκε σε ύποπτο μέ­ ρος μέσα στον ναό όπου επρόκειτο να γί-

Ανάγλυφη παράσταση Κάρα οπλίτη. Οι μικρασιατικοί λαοί αποτελούσαν μια σημαντική δεξαμενή μισθοφόρων για τους σατράπες της περιοχής. Ωστόσο, οι Ελληνες μισθοφόροι παρέμεναν ποιοτικώς ανώτεροι (αρχαιολογικός χώρος Περσέπολης, Ιράν).

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 8 7

νει η τελετή. Αμέσως συνελήφθη, αλλά γλίτωσε την εκτέλεση την τελευταία στιγμή από την παρέμβαση της βασιλομήτορος. Η Παρυσάτις όχι μόνο κατάφερε να χαριστεί η ζωή στον Κύρο, αλλά συνετέλεσε στο να επιστρέφει στη Μικρά Ασία, αν και κατά πάσα πιθανότητα με μειωμένες αρμοδιότητες. Αμέσως μετά την επιστροφή του στη σατραπεία του (404/403 π.Χ.), ο χολωμένος Κύρος άρχισε να προετοιμάζεται για την ένοπλη διεκδίκηση του θρόνου. Στην προσπάθεια αυτή είχε ενεργό ρόλο η Σπάρτη, που ανεπίσημα βοήθησε τον Κύ­ ρο να στρατολογήσει τους περίφημους Μυρίους του. Με αφορμή την καταστολή κάποιων τοπικών εξεγέρσεων και την α­ ντιπαράθεσή του με τον Τισσαφέρνη, ο Κύρος δικαιολογούσε τη συσσώρευση στρατευμάτων υπό τη διοίκησή του. Ο Αρταξέρξης αντιμετώπιζε θετικά την α­ ντιπαλότητα του αδελφού του με τον Τισσαφέρνη, αφού έτσι θεωρούσε ότι ε­ λέγχει και τους δύο κατά την πάγια τα­ κτική των Περσών βασιλέων. Ωστόσο, ο Κύρος κατάφερε για ένα μεγάλο διάστη­ μα να αποκρύψει τις πραγματικές του προθέσεις. Τελικά, ο Αρταξέρξης πληροφορήθηκε τα σχέδια του Κύρου, πιθανό­ τατα από τον Τισσαφέρνη (σύμφωνα με άλλες πηγές, τον Φαρνάβαζο). Ομως ε­ κείνη την περίοδο η αυτοκρατορία αντι­ μετώπιζε ακόμη μια αιγυπτιακή επανά­ σταση (405 π.Χ.), καθώς και μια εξέγερση της ιρανικής φυλής των Καδουσίων, στο βορειοδυτικό Ιράν, σχετικά κοντά στο κέντρο της περσικής επικράτειας. Αυ­ τές οι ταραχές ανάγκασαν τον Αρτα­ ξέρξη να αρκεστεί στις προστριβές του Κύρου με τον Τισσαφέρνη και κάποιους άλλους διοικητές της Μι­ κρός Ασίας μέχρι να διευθετήσει τις υπόλοιπες εκκρεμότητες. Στις αρχές του 401 π.Χ., ο Κύρος ξεκίνησε με τον στρατό του με επίσημο στόχο κάποιες τοπικές επαναστάσεις. Σύντομα έγινε αντιληπτό από όλους ότι ο πραγματικός στόχος ήταν ο περσι­ κός θρόνος. Στην περίφημη μάχη στα Κούναξα (Σεπτέμβριος 401 π.Χ.), ο στρατός του Κύρου, χάρη στους Ελληνες μισθοφόρους του, νίκησε το βασιλικό στρά­ τευμα. Ωστόσο ο ίδιος ο Κύρος σκοτώθηκε, θέτοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τέρμα στην επανάστα­ ση. Η αναστάτωση που προκάλεσε στην Περσική Αυτοκρατο­ ρία αυτή η σύγκρουση ήταν τε­ ράστια. Καταρχήν, έδωσε πολύτι­ μο χρόνο στην αιγυπτιακή επανάστα­

8 8 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ση, η οποία εδραιώθηκε και οδήγησε σε απόσχιση της πλούσιας χώρας του Νεί­ λου μέχρι το 343 π.Χ. Επίσης, η επιτυχη­ μένη επιστροφή των Ελλήνων μισθοφό­ ρων (Κάθοδος των Μυρίων) αποκάλυψε στους Ελληνες πολιτικούς τις αδυνα­ μίες της αχανούς αυτοκρατορίας και ο­ δήγησε τη Σπάρτη σε ανοικτή σύγκρου­ ση με τους Πέρσες.

ΠΑΝΤΟΔΥΝΑΜ ΙΑ ΤΟΥ ΤΙΣΣΑΦ ΕΡΝΗ Ο Τισσαφέρνης από την πρώτη στιγ­ μή τάχθηκε στο πλευρό του Αρταξέρξη, προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες στον κλονιζόμενο βασιλιά. Η ανταμοιβή του ήταν ανάλογη, αφού έλαβε όλη τη διοίκηση που προηγουμένως ανήκε στον Κύρο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο Τισ­ σαφέρνης επανήλθε στη Μικρά Ασία ι­ σχυρότερος από ποτέ, ευρισκόμενος στο απόγειο της σταδιοδρομίας του. Για τον Φαρνάβαζο οι περισσότερες πηγές σιωπούν, εκτός του Διοδώρου του Σικελιώτου, που έχει τη συνήθεια να αποδίδει πράξεις του Τισσαφέρνη στον Φαρνάβαζο. Οι σύγχρονοι ερευνητές εί­ τε αποδέχονται την άποψη του Διοδώρου, θεωρώντας ότι ο Φαρνάβαζος επέδειξε νομιμοφροσύνη προς τον Αρτα­ ξέρξη, είτε υποθέτουν ότι ο σατράπης της Ελλησποντιακής Φρυγίας απείχε

από την εμφύλια σύγκρουση, προσπα­ θώντας να επιβιώσει και να διατηρήσει τη θέση του, ανεξαρτήτως της έκβασης. Επιπλέον, έχει διατυπωθεί η άποψη ότι ο Φαρνάβαζος πιθανώς συνέδραμε τον Κύρο, καθώς στον στρατό του Πέρση πρίγκιπα εντάχθηκε μια ισχυρή μονάδα παφλαγονικού ιππικού (ο ηγεμόνας της Παφλαγονίας υπόκειτο διοικητικά στον σατράπη του Δασκυλείου). Το ότι η θέση του εμφανίζεται ενισχυμένη, αν και πάλι υποδεέστερη αυτής του Τισσαφέρνη, μετά το πέρας του εμφυλίου δεν αποτελεί απαραιτήτως κάτι παράδοξο. Οσοι από τους υποστηρικτές του Κύρου άλ­ λαξαν στρατόπεδο εγκαίρως (ακόμη και μετά τη μάχη στα Κούναξα, όπως ο υπαρχηγός του Κύρου Αριαίος, ο οποίος, αφού δήλωσε πίστη στον Αρταξέρξη, σχεδίασε και εφάρμοσε μαζί με τον Τισ­ σαφέρνη την προδοτική σύλληψη της η­ γεσίας των Ελλήνων μισθοφόρων), εμ­ φανίζονται ξανά στις τάξεις της περσι­ κής διοίκησης μετά τη μάχη στα Κούνα­ ξα. Το σίγουρο είναι ότι ο Φαρνάβαζος, μετά την αποτυχία της επανάστασης του Κύρου, εμφανίζεται στην επαυξημέ­ νη σατραπεία του, όπου το επόμενο έ­ τος ήλθε αντιμέτωπος με τους Μυρίους που επέστρεφαν στις πατρίδες τους με­ τά την επική πορεία τους μέσα από την περσική ενδοχώρα. Με την επάνοδο του Τισσαφέρνη στη Μικρά Ασία (άνοιξη 400 π.Χ.), οι υποστηρικτές του Κύρου ανησύχησαν, καθώς θεωρούσαν ότι θα αντιμετώπιζαν την εκδικητικότητα του νέου σατράπη. Οι περισσότερες μη ελληνικές πό­ λεις έσπευσαν να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με τον Τισσα­ φέρνη. Ωστόσο, οι Ελληνες της περιοχής, έχοντας πικρή ε­ μπειρία από την καταπίεση που είχαν υποστεί από τον τε­ λευταίο κατά τον Ιωνικό πόλεμο, δεν αναγνώρισαν την επικυ­ ριαρχία του και απευθύνθη­ καν στη Σπάρτη για την παρο­ χή βοήθειας εναντίον της νέας περσικής απειλής. Η Σπάρτη αμέσως έστειλε τον στρατηγό , Θίβρωνα (φθινόπωρο 400 π.Χ.) με την εκπεφρασμένη πρόθεση να απαλλάξει τους Μικρασιάτες ομοε­ θνείς της από τον περσικό ζυγό. Αυτός ενίσχυσε τον στρατό του προσλαμβά­ νοντας μεγάλο μέρος των Μυρίων που μόλις είχαν επιστρέψει στα παράλια του

Πέρσες στρατιώτες σε απεικόνιση του 19ου αιώνα.

•* » 'l

Ο τάφος του Κύρου Β ’ του Μεγάλου στις Πασαργάδες, αρχική πρωτεύουσα των Περσών και μετέπειτα θρησκευτική πρωτεύουσα.

Αιγαίου. Για ακόμη μια φορά, ο επιτήδει­ ος σατράπης δικαιώθηκε, καθώς η νική­ τρια Σπάρτη επεδίωκε να αναλάβει τον ρόλο της Αθήνας ως ηγεμονίδα των Ελλήνων. Το επόμενο έτος, ο Θίβρων αντικαταστάθηκε από τον Δερκυλίδα (καλοκαίρι 399 π.Χ.) λόγω της αδράνειας και ανα­ βλητικότητας που επέδειξε. Ο νέος Σπαρτιάτης αρχηγός αποδείχθηκε ιδανι­ κή επιλογή για τους Ελληνες. Κατά τον Ξενοφώντα, έφερε το προσωνύμιο «Σί­ συφος» λόγω της μεγάλης πανουργίας και εξυπνάδας του, και αμέσως επιβε­ βαίωσε τον χαρακτηρισμό. Εφόσον δεν διέθετε τα απαραίτητα μέσα για να αντι­ μετωπίσει και τους δύο σατράπες ταυ­ τόχρονα, εφάρμοσε και αυτός την τακτι­ κή του «διαίρει και βασίλευε». Εξασφα­ λίζοντας την ουδετερότητα του Τισσα­

Αιολίδα. Εκεί επικρατούσε παρόμοια κα­ τάσταση, με τον Φαρνάβαζο να αντιμε­ τωπίζει την εξέγερση του τοπικού δυνά­ στη Μειδιά. Φυσικά, ο οξυδερκής Σπαρ­ τιάτης εκμεταλλεύθηκε τις εσωτερικές διαμάχες της σατραπείας του Δασκυλείου, πετυχαίνοντας εντυπωσιακά αποτε­ λέσματα: ελευθέρωσε πολλές ελληνικές πόλεις της περιοχής εξουδετερώνοντας τον Μειδιά, από τον οποίο απέσπασε τους μισθοφόρους και τους πλούσιους θησαυρούς του. Επειτα, από θέση ι­ σχύος πρότεινε ανακωχή (τέλη 399 π.Χ.) στον Φαρνάβαζο, με τον όρο να διαχει­ μάσει στην πλούσια Βιθυνία, μια περιο­ χή εχθρική απέναντι σε Ελληνες και Πέρσες. Μη μπορώντας να κάνει διαφο­ ρετικά, ο Φαρνάβαζος δέχθηκε να απο­ τρέψει, έστω προσωρινά, την απειλή λε­ ηλασίας της περιοχής του ακολουθώ­

φέρνη υπό τον όρο να δράσει εναντίον του Φαρνάβαζου, με τον οποίο άλλωστε και ο ίδιος ο Σπαρτιάτης στρατηγός είχε προσωπική αντιδικία από την εποχή του Πελοποννησιακού πολέμου, ο ελληνικός στρατός εισέβαλε στην Τρωάδα και την

ντας το παράδειγμα του Τισσαφέρνη. Την άνοιξη του επομένου έτους η ανα­ κωχή ανανεώθηκε και ο Δερκυλίδας α­ πομακρύνθηκε από την περιοχή. Η ανακωχή έδωσε στον Φαρνάβαζο την ευκαιρία να ταξιδέψει στα Σούσα, ό­

που εισηγήθηκε στον Αρταξέρξη τη ναυ­ πήγηση στόλου με σκοπό να αποσπάσει το Αιγαίο από τους Σπαρτιάτες. Ως αρ­ χηγό πρότεινε τον Αθηναίο Κόνωνα, ναύαρχο του αθηναϊκού στόλου κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, ο οποίος μετά την οριστική ήττα της πατρίδας του (405 π.Χ.) είχε καταφύγει στην αυλή του Ευαγόρα, βασιλιά της κυπριακής Σα­ λαμίνας και υποτελή των Περσών. Ο με­ γάλος βασιλιάς πείσθηκε και παρείχε στον Φαρνάβαζο τους απαραίτητους πό­ ρους (500 τάλαντα). Επίσης, αναγνωρίζο­ ντας τα αίτια της δυσπραγίας των περσι­ κών δυνάμεων εναντίον των Ελλήνων, ε­ νοποίησε τη στρατιωτική διοίκηση της Μικράς Ασίας υπό τον Τισσαφέρνη. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο Φαρνάβαζος τέθηκε ξεκάθαρα στην υπηρεσία του αντίζηλού του. Ο σατράπης του Δασκυλείου, αφού προέβη στις αντίστοιχες προετοιμασίες (κατασκευή στόλου στα φοινικικά και κυπριακά ναυπηγεία, στρατολόγηση Κό­ νωνα), επέστρεψε στη σατραπεία του, ό­ που είχαν ξεκινήσει εκ νέου οι εχθρο­ πραξίες.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 1 8 9

ΠΤΠΣΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΤΙΣΣΑΦ ΕΡΝΗ Παρά τις επιτυχίες του, ο Δερκυλίδας δεν είχε αντιμετωπίσει τον Τισσαφέρνη, που αποτελούσε τον αντικειμενικό σκοπό της εκστρα­ τείας του. Οι Ιωνες, λοιπόν, διαμαρτυρήθηκαν στις σπαρτιατικές αρχές, με αποτέλεσμα ο Σπαρτιά­ της στρατηγός να λάβει σαφή ε­ ντολή εισβολής στην Καρία, έδρα του σατράπη-διοικητή της Μικράς Ασίας. Ο Δερκυλίδας υπάκουσε και εισέβαλε στην περιοχή με παράλληλη υποστήριξη του σπαρτιατικού στόλου που είχε μόλις καταφθάσει στα παράλια. Μπροστά στη νέα απειλή, οι δύο σατρά­ πες αναγκάστηκαν να συμπράξουν. Ο Φαρνάβαζος έφθασε στην Καρία και υποσχέθηκε στον Τισσαφέρνη ότι θα τον υπηρετήσει με αφοσίωση. Οι περσικές δυνάμεις υπερτερούσαν σημαντικά των αντιπάλων τους (30.000 άνδρες έναντι 7.000). Ετσι, η συνάντηση των δύο στρα­ τών λίγο έλειψε να αποβεί μοιραία για τους Ελληνες, οι οποίοι ευνοήθηκαν από μια περίεργη τροπή της τύχης. Μο­ λονότι αρκετά μικρασιατικά τμήματα του ελληνικού στρατού λιποψύχησαν και εγκατέλειψαν το πεδίο της μάχης, ο Τισσαφέρνης, γνωρίζοντας τις δεινές πολεμικές ικανότητες των Μυρίων που υπηρετούσαν στον στρατό του Δερκυλίδα, φοβήθηκε με τη σειρά του και πρότεινε ανακωχή. Οι παραινέσεις του Φαρνάβαζου να διενεργηθεί επίθεση λόγω της σαφώς πλεονεκτικότερης θ έ ­ σης των Περσών δεν εισακούσθηκαν και τελικά συμφωνήθηκε ανακωχή ενός έτους (άνοιξη 397 π.Χ.). Παρά την ανακωχή, και οι δύο πλευ­ ρές εντατικοποίησαν τις προσπάθειές τους. Η Σπάρτη έστειλε στη Μικρά Ασία τον βασιλιά της Αγησίλαο Β ’ (καλοκαίρι 396 π.Χ.) με επιπλέον στρατό και οικονο­ μικούς πόρους, θέλοντας να επιτύχει μια αποφασιστική νίκη πριν την έλευση του μεγάλου περσικού στόλου. Ο Τισσα­ φέρνης ταξίδεψε στην περσική πρωτεύ­ ουσα για να ζητήσει περισσότερες στρα­ τιωτικές δυνάμεις, ενώ ο Φαρνάβαζος οργάνωσε τα πρώτα τμήματα του στό­ λου που είχαν ήδη ναυπηγηθεί και, μαζί με τον Κόνωνα, ξεκίνησαν τις επιθετικές ενέργειες κατά του σπαρτιατικού στό­ λου στο Αιγαίο σημειώνοντας σημαντι­ κές επιτυχίες. Σύντομα όμως ο Φαρνά­ βαζος αναγκάστηκε να επιστρέψει ε­ σπευσμένα στην σατραπεία του λόγω της αναζωπύρωσης του μετώπου (φθινό­ πωρο 396 π.Χ.). Ο Αγησίλαος εφάρμοσε

9 0 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Αργυρός στατήρας που απεικονίζει τον Φαρνάβαζο με ελληνική περιβολή ως σατράπη της Κιλικίας (379-374 π.Χ.) (Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο).

την τακτική του Δερκυλίδα, η οποία αυ­ τή τη φορά απέδωσε καρπούς, λόγω των περισσότερων πόρων και της μεγαλύτε­ ρης ελευθερίας κινήσεων που απολάμ­ βανε ο Σπαρτιάτης βασιλιάς. Παραπλα­ νώντας τους αντιπάλους του, εισέβαλε στην επικράτεια του Φαρνάβαζου, ενώ ο Τισσαφέρνης ανέμενε ότι θα επιτεθεί στην Καρία. Εξω από το Δασκύλειο ο Φαρνάβαζος παρέταξε όσους άνδρες πρόλαβε να συγκεντρώσει και αντιστάθηκε γενναία στους εισβολείς. Η μάχη ή­ ταν αμφίρροπη, αφού οι Ελληνες υπερ­ τερούσαν στις πεζικές δυνάμεις ενώ οι Πέρσες διέθεταν πολυάριθμο και ικανό ιππικό. Ο Αγησίλαος διέγνωσε την αδυ­ ναμία του στρατού του και αποσύρθηκε στην Ιωνία για να ανασυνταχθεί (τέλη 396 π.Χ.). Στις αρχές του επομένου έτους, ο Αγησίλαος, έχοντας ετοιμάσει ικανό ιπ­ πικό εισέβαλε στην Καρία. Ο Τισσαφέρ­ νης απέτυχε πάλι να προβλέψει τις κινή­ σεις του αντιπάλου του κι έτσι βρέθηκε απροετοίμαστος. Η μοναδική μάχη δό­ θηκε στον ποταμό Πακτωλό, όπου οι Πέρσες υπέστησαν πανωλεθρία, αφού τα πεζικά τμήματα του σατραπικού στρατού δεν έφθασαν εγκαίρως. Ο Τισ­ σαφέρνης και τα υπολείμματα του στρα­ τού του υποχώρησαν και κλείστηκαν στις Σάρδεις, ενώ ο Αγησίλαος αφού δήωσε ανενόχλητος την ύπαιθρο, στράφη­ κε ακάθεκτος προς τη Μείζονα Φρυγία. Η συντριπτική ήττα του Τισσαφέρνη σφράγισε τη μοίρα του. Ο Αρταξέρξης, έχοντας ξεχάσει τις πολύτιμες υπηρε­ σίες του τελευταίου, στον οποίο όφειλε

σε μεγάλο βαθμό τον θρόνο του, αντικα­ τέστησε τον Τισσαφέρνη με τον Τιθραύστη, αρχηγό της βασιλικής σωματοφυ­ λακής, με την εντολή να αποκεφαλί­ σει τον αποτυχημένο σατράπη. Ο Τιθραύστης παρέσυρε τον Τισσαφέρ­ νη στην κατοικία του Αριαίου, σα­ τράπη της Μείζονος Φρυγίας (και παλαιού υπαρχηγού του Κύρου), ό­ που ο πρώην παντοδύναμος σατρά­ πης της Μικράς Ασίας συνελήφθη, εκτελέστηκε και η κεφαλή του εστά­ λη στον Αρταξέρξη (395 π.Χ.). Με τον θάνατο του Τισσαφέρνη εξέλειπε η οικογένειά του που είχε διαδραματίσει ση­ μαντικό ρόλο στην περσική διοίκηση για περισσότερο από έναν αιώνα. Μολονότι ο Ξενοφώντας, σύγχρονος των γεγονότων, υποστηρίζει ότι η αιτία απώλειας της βασιλικής εύνοιας και η ε­ πακόλουθη εκτέλεση του Τισσαφέρνη οφειλόταν στις συνεχείς αποτυχίες του ε­ ναντίον του Αγησιλάου, οι σύγχρονοι ε­ ρευνητές, λαμβάνοντας υπ’ όψιν πολλές πηγές, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι στην πτώση του Τισσαφέρνη συνέβαλαν πολλοί εσωτερικοί εχθροί του δραστήρι­ ου σατράπη. Την κύρια θέση λαμβάνει η βασιλομήτωρ Παρυσάτις, που είχε ήδη πετύχει την εξόντωση της Στάτειρας (περί το 400 π.Χ.), συζύγου του Αρταξέρ­ ξη και αδελφής του Τισσαφέρνη. Μετά τον θάνατο της αδελφής του, ο Τισσα­ φέρνης έχανε συνεχώς έδαφος στη σκακιέρα του αδυσώπητου εσωτερικού α­ νταγωνισμού, αφού η αδίστακτη Παρυσάτιδα κέρδιζε μέρα με τη μέρα την εύ­ νοια προς τον γιο της. Επίσης, αρκετοί αρχαίοι συγγραφείς (όπως ο Ρωμαίος Κορνήλιος Νέπως) ανα­ φέρουν ότι ο Φαρνάβαζος εξαπέλυσε κατηγορίες περί προδοσίας του Τισσα­ φέρνη στον μεγάλο βασιλιά όταν ο σα­ τράπης του Δασκυλείου βρέθηκε στην περσική πρωτεύουσα για να εισηγηθεί τη ναυπήγηση στόλου. Επίσης, καθώς ο Αρταξέρξης μπορούσε να αρκεστεί σε μια ήπια πολιτική έναντι των ελληνικών πόλεων της Μικράς Ασίας εφόσον κατέ­ βαλλαν τον φόρο υποτέλειας, θεωρού­ σε τον Τισσαφέρνη υπεύθυνο για τις σπαρτιατικές εκστρατείες λόγω της α­ διαλλαξίας του απέναντι στους Ελληνες υπηκόους του. Τέλος, από κάποιους ε­ ρευνητές έχει επισημανθεί ότι η συσσώ­ ρευση στρατευμάτων υπό τον Τισσα­ φέρνη λόγω των σπαρτιατικών εισβολών πιθανώς να ανησύχησε τον Αρταξέρξη, φέρνοντας στον νου του τις ανάλογες κινήσεις του Κύρου και καθιστώντας πιο αληθοφανείς τις διαβολές των εχθρών του σατράπη των Σάρδεων.

·#

ΘΡΙΑΜ ΒΟΣ Φ ΑΡΝΑΒΑΖΟΥ - ΕΠΙΛΟΓΟΣ Παρά τον θάνατο του Τισσαφέρνη, τα προβλήματα του Φαρνάβαζου δεν τε­ λείωσαν αμέσως. Τη θέση του Τισσαφέρ­ νη έλαβε για λίγο καιρό ο Τιθραύστης, ο οποίος, για να απαλλαγεί από τον Αγησί­ λαο, συνομολόγησε ανακωχή μαζί του, προσφέροντας μάλιστα 30 τάλαντα με τον όρο να αποχωρήσει από την περιοχή του και να διαχειμάσει στην περιοχή του Φαρνάβαζου. Ο Αγησίλαος δέχθηκε και εισέβαλε στην Ελλησποντιακή Φρυγία, έλαβε με το μέρος του τους αποστάτες υφισταμένους του Φαρνάβαζου Σπιθριδάτη και Οτυ (ή Κότυ, ηγεμόνα της Βιθυ­ νίας) και από κοινού λεηλάτησαν συστη­ ματικά την ύπαιθρο. Ο άρχοντας του Δασκυλείου βρέθηκε στην πιο δύσκολη στιγμή της καριέρας του, αφού είχε μετατραπεί σε φυγά μέσα στην ίδια του τη χώρα, κατά τη φράση του ιδίου. Για να αποφύγει την κύκλωση από τις αντίπαλες δυνάμεις έμενε με τον στρατό του στην ύπαιθρο μετακινούμενος διαρκώς. Ωστόσο προέβαλε ενεργητική αντίστα­ ση και προσέβαλλε τους εισβολείς όπου και όπως μπορούσε, εξολοθρεύοντας κάποια αποσπάσματα που απομακρύνο­ νταν από τον κύριο στράτευμα. Τέλος, με τη διαμεσολάβηση κοινού φίλου, ο Φαρνάβαζος συναντήθηκε με τον Αγησίλαο. Ο Πέρσης σατράπης διαμαρτυρήθηκε για την αχαριστία των Σπαρτιατών, υπενθυμίζοντας τον κοινό αγώνα τους κατά της Αθήνας στον Πελοποννησιακό πόλεμο. Ο Αγησίλαος απά­

ντησε ότι δεν πολεμούσε προσωπικά τον ίδιο αλλά τον Αρταξέρξη, καλώντας τον μάλιστα να αποστατήσει. Η σύντομη απόκριση του Φαρνάβαζου συνοψίζει ά­ ριστα την επισφαλή θέση των Περσών αξιωματούχων στο περιβάλλον των ατέρμονων δολοπλοκιών και συνωμοσιών της αυτοκρατορίας, αλλά και της συνεχούς και αγωνιώδους επιδίωξης της βασιλι­ κής εύνοιας: «Αν ο βασιλιάς στείλει άλ­ λον στρατηγό στη θέση μου, θα συντα­ χθώ με εσάς. Αν με διατηρήσει στη θέση μου, θα κάνω το παν για να σας πολεμή­ σω». Η πολύχρονη πείρα στις τάξεις της περσικής διοίκησης και οι πολλές εναλ­ λαγές της τύχης, είχαν διδάξει στον Φαρνάβαζο ότι η βασιλική εύνοια και η δυσμένεια χωρίζονται από μια πολύ λε­ πτή γραμμή. Ωστόσο, θα έπρεπε να πα­ λέψει με το ίδιο πάθος για τα συμφέροντά του, ασχέτως με το ποια πλευρά θα επέλεγε. Ο Αγησίλαος εκτίμησε την ειλι­ κρινή απάντηση του αντιπάλου του και αποχώρησε από την περιοχή του. Η επιλογή του Φαρνάβαζου να μείνει πιστός στον μεγάλο βασιλιά αποδείχθη­ κε ορθή. Σύντομα ο Αγησίλαος αποχώ­ ρησε εσπευσμένα για τη μητροπολιτική Ελλάδα, όπου είχε ξεσπάσει ένας ακόμη εμφύλιος πόλεμος. Ο Κορινθιακός πό­ λεμος (395-387 π.Χ.) ξέσπασε κατόπιν των άοκνων ενεργειών του Φαρνάβαζου και συνάθροισε στο ίδιο στρατόπεδο πα­ λαιούς και νέους εχθρούς της Σπάρτης. Ο δραστήριος σατράπης έκανε πράξη την υπόσχεσή του στον Σπαρτιάτη βασι­ λιά, εκμηδενίζοντας τη σπαρτιατική κυ­ ριαρχία στο Αιγαίο, παρότι στο τέλος

του πολέμου η Σπάρτη και η Περσία βρί­ σκονταν ξανά στο ίδιο στρατόπεδο! Η Ανταλκίδειος Ειρήνη, με την οποία τερ­ ματίστηκε ο πόλεμος, ανέδειξε την Περ­ σία σε δικτάτορα της Ελλάδας. Πριν από το τέλος του πολέμου, ο Φαρνάβαζος αντικαταστάθηκε και ανακλήθηκε στα Σούσα, όπου τιμήθηκε με αξιώματα και με την κόρη του Αρταξέρξη ως σύζυγο. Κατά τις επόμενες δεκαετίες ανέλαβε την ηγεσία των αποτυχημένων περσικών εκστρατειών εναντίον της Αιγύπτου (386-383 π.Χ. και 374-373 π.Χ.). Η Μικρά Ασία δεν έμελλε να ησυχά­ σει για πολύ καιρό. Ο Δατάμης, σατρά­ πης της Καππαδοκίας, εξωθήθηκε σε ε­ πανάσταση (372 π.Χ.) λόγω των μηχανορ­ ραφιών των πολιτικών του αντιπάλων στην αυλή, εγκαινιάζοντας έναν νέο κύ­ κλο εξεγέρσεων που κορυφώθηκε με τη γενικευμένη Μεγάλη Επανάσταση των Σατραπών (367/366-360 π.Χ.) που συντά­ ραξε τη Μικρά Ασία και τη Συρία. Αυτή η θλιβερή περίοδος συνεχών πολέμων και καταστροφών κατασπατάλησε τις δυνά­ μεις των δυτικών σατραπειών, υποβαθ­ μίζοντας την ποιότητα των στρατών τους. Ο αριθμός των Περσών γαιοκτη­ μόνων είχε μειωθεί σημαντικά, ενώ κατά τον Ξενοφώντα οι εναπομείναντες άρ­ χοντες έστελναν πλέον στον σατραπικό στρατό τους υπηρέτες και τους εργά­ τες τους με προφανή επίπτωση στην ποιότητα των στρατευμάτων. Ολα αυτά συνέβαλαν καθοριστικά στην πτώση της αυτοκρατορίας στους Ελληνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου λίγες δεκαετίες αργότερα. ΞΙ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Σατράπης δέχεται επισκέπτη. Οι σατράπες αποτελούσαν μικρογραφία του μεγάλου βασιλιά, γεγονός που αντικατοπτριζόταν και στην περίπλοκη εθιμοτυπία της σατραπικής αυλής. Οι πηγές υπαινίσσονται χαρακτηριστικά την παροιμιώδη δυσκολία που αντιμετώπιζε όποιος ήθελε να συναντήσει τον Φαρνάβαζο (Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο).

(1) A. Τ. Otmstead: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΣΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ, εκδ. Οδυσσέας, Αθήνα, 2002. (2) Nick Secunda: Ο ΠΕΡΣΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ, εκδ. Τέσσερα Πι Α.Ε. Ειδικές Εκδόσεις, Χαλάνδρι, 2011. (3) Κωνσταντίνος Τ. Κολιόπουλος: Η ΥΨΗΛΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΣΠΑΡΤΗΣ, εκδ. Ποιότητα, Αθήνα, 2002. (4) Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού (http://www.ehw.gr/). (5) ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ, Εκδοτική Αθηνών, 1983-1988 (6) ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, Τόμοι Γ1 & Γ2, Εκδοτική Αθηνών, 1972. (7) Αγγέλας Βλάχος: ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 2003. (8) Pierre Briant: FROM CYRUS TO ALEXANDER - A HISTORY OF THE PERSIAN EMPIRE, Eisenbrauns, Winona Lake, Indiana, 2002. (9) Paul Rahe: THE MILITARY SITUATION IN WESTERN ASIA ON THE EVE OF CUNAXA, American Journal of Philology, vol. 101, No. 1, Baltimore, 1980. (10) John Hyland: PHARNABAZOS, CYRUS’ REBELLION, AND THE SPARTAN WAR OF 399, www.achemenet.com. 11) Westlake, H.D.: DECLINE AND FALL OFTISSAPHERNES, Historia 30, 1981. (12) Stephen Ruzicka: CYRUS AND TISSAPHERNES, 407-401 B.C., The Classical Journal, vol. 80, No. 3, The Classical Association of the Middle West and South, 1985. (13) el.wikipedia.org (14) www.iivius.org (15) Διάφορες ιστοσελίδες στο διαδίκτυο.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ UTOPIA 1 9 1

aasi T O i i i ^

m m gm sm

92 I Σ Τ Ρ Α Τ Ι Ω Τ Ι Κ Η U T O P I A

Στο απ ο κ ο ρ ύ φ ω μ α της ισ χ ύ ο ς ίου ο στρατός ίου ΝαποΠέονια αποιεΠούοε μια τεράστια ποΠυεθνικη δ ύ να μ η , περιΠαμβάνοντας ά ν δ ρ ε ς από Οιάιρορα έθνη της Ε υ ρ ώ π η ς . Α νάμ ε σα σε αυτούς βρέθηκαν και αρκετοί Ε Π Π η ν ε ς, οι οποίοι συγκρότησαν ξε χ ω ρ ισ το ύ ς στρατιω τικούς σ χη μ α τισ μ ο ύ ς. Τόσο η ύ π α ρ ξη όσο και η δράση τω ν μ ο νά δ ω ν αυτώ ν αποτελεί ένα κειρύλαιο της εΠΑηνικ ής στρατιωτικής ιστορίας που παραμένει σχετικά άγνω στο στο ευρύ κοινό.

Η μάχη της Αλεξάνδρειας (ή μάχη στην Κάνωπο), κατά την οποία οι Ελληνες γρεναδιέροι της Ελληνικής Λεγεώνας πολέμησαν ενταγμένοι στις γαλλικές δυνάμεις εναντίον των Βρετανών.

Γάλλος υπαξιωματικός εκπαιδεύει στην Κέρκυρα Ελληνες στρατιώτες στη χρήση των πυροβόλων.

ένταξη Ελλήνων στρατιωτών στον στρατό

Η

του Ναπολέοντα είναι άμεσα συνδεδεμένη με την επέκταση των επιχειρήσεων του Γάλ­ λου στρατηλάτη σε περιοχές όπου κατοικού­ σαν συμπαγείς ελληνικοί πληθυσμοί. Από όλα τα θέατρα στα οποία έδρασε ο Γαλλικός Στρατός κατά τους πολέμους της Γαλλικής Επανάστασης και τους Ναπολεόντειους πολέμους, μόνο σε δύο από αυτά τέθηκαν Ελληνες στην υπηρεσία του Βοναπάρτη: στην Αίγυπτο και στα Επτάνησα-Αδριατική. Η εισβολή των Γάλλων υπό τον Ναπολέοντα στην Αίγυπτο, το 1798, εντασσόταν στο πλαίσιο των επιχει­ ρήσεων κατά των Βρετανών. Η κατοχή της χώρας θα παρεμπόδιζε το βρετανικό εμπόριο και θα έθετε την Ινδία υπό γαλλική απειλή. Την περίοδο εκείνη, η Αί­ γυπτος ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά την πραγματική εξουσία ασκούσε η στρατιωτική δυ­ ναστεία των Μαμελούκων. Οι Γάλλοι, αφού πέρασαν απαρατήρητοι από τον βρετανικό στόλο της Μεσογείου, αποβιβάστηκαν την 1η Ιουλίου 1798 στον όρμο του Αμπουκίρ, κοντά στην Αλεξάνδρεια. Την επομένη κατέλαβαν την πόλη και, Ο Πρεβεζάνος από εκεί, βάδισαν εναντίον του Κάιρου. Καθ’ οδόν νί­ οπλαρχηγός Χρηστάκης κησαν τον στρατό Μαμελούκων και Οθωμανών σε Καλόγερος, ένας δύο μάχες (Σουμπραχίτ στις 13 Ιουλίου και μάχη των από τους Πυραμίδων στις 21 Ιουλίου) και στις 25 Ιουλίου εισήλδιοικητές του θαν θριαμβευτικά στο Κάιρο. Την 1η Αυγούστου του Αλβανικού 1798, όμως, ο Βρετανός ναύαρχος Οράτιος Νέλσον Συντάγματος. συνέτριψε τον γαλλικό στόλο στη ναυμαχία του Νείλου-Αμπουκίρ, αποκόπτοντας έτσι τις επικοινωνίες του Ναπολέοντα. Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς ξέ­ σπασε εξέγερση κατά των Γάλλων στο Κάιρο, η οποία κατεστάλη με ιδιαίτερη αγριότητα. Μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα εισβολής στην οθωμανική Συρία τον χειμώνα του 1799, ο Να­ πολέων εγκατέλειψε την Αίγυπτο στις 22 Αυγού­ στου, ορίζοντας διάδοχό του στην αρχιστρατηγία τον Ζαν-Μπατίστ Κλεμπέρ. Οι διαπραγματεύσεις του τελευταίου με τους Οθωμανούς και τους Β ρ ε ­ τανούς τον χειμώνα του 1800 για την εκκένωση της Αιγύπτου δεν καρποφόρησαν και οι εχθροπραξίες συνεχίστηκαν. Ο Γάλλος στρατηγός κατανίκησε τον Οθωμανικό Στρατό στη μάχη της Ηλιούπολης στις 20 Μαρτίου 1800 και κατέστειλε μια δεύτερη εξέ­ γερση στο Κάιρο, την ίδια χρονιά, ωστόσο το καλο­ καίρι ο Κλεμπέρ δολοφ ονήθηκε και τον διαδέχθηκε ο Αμπντ Αλλάχ Ζακ Μενού, Γάλλος στρατηγός που είχε ασπαστεί το Ισλάμ. Τον Μάρτιο του 1801, η συν­ δυασμένη εισβολή Βρετανών και Οθωμανών ανά­ γκασε τις γαλλικές δυνάμεις να παραδοθούν και να εγκαταλείψουν ηττημένες την Αίγυπτο τον Σεπτέμ­ βριο της ίδιας χρονιάς.

9 4 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

£ Κατά την εκστρατεία αυτή, συστάθηκε το πρώτο ελληνικό τμήμα στην υπηρεσία των Γάλλων, η λεγάμενη Ελληνική Λεγεώνα, συνέχεια της οποίας ήταν και το σώμα των Κυνηγών της Ανατολής, j Κατά την εκστρατεία αυτή, συστάθηκε το πρώτο ελληνικό τμήμα στην υπηρεσία των Γάλλων, η λεγά­ μενη Ελληνική Λεγεώνα, συνέχεια της οποίας κατά κάποιον τρόπο ήταν και το σώμα των Κυνηγών της Ανατολής. Ηγετική μορφή των δύο αυτών μονάδων υπήρξε ο συνταγματάρχης Νικόλαος Παπάζογλου, για τη δράση του οποίου θα μπορούσαν να γρα­ φτούν πάρα πολλές σελίδες. Γεννήθηκε στον Τσεσμέ της Μικράς Ασίας το 1758 και, ύστερα από έναν έντονα τυχοδιωκτικό βίο, εγκαταστάθηκε στην Αίγυ­ πτο. Την περίοδο της εισβολής του Ναπολέοντα υ­ πηρετούσε ως αξιωματικός στον στόλο των Μαμε­ λούκων, και πολέμησε εναντίον των Γάλλων στη μά­ χη των Πυραμίδων. Λίγο αργότερα, όμως, πέρασε στο αντίπαλο στρατόπεδο και ήλθε σε επαφή με τον Να­ πολέοντα. Κερδίζοντας την εμπιστοσύνη των Γάλ­ λων επιτελών, ο Ελληνας αξιωματικός διεδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο στη σύσταση των πρώτων ελλη­ νικών τμημάτων σε γαλλική υπηρεσία.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΕΓΕΟΝΛ Ο αρχικός πυρήνας της Ελληνικής Λεγεώνας (Legion Grecque) ήταν τρεις α­ νεξάρτητοι λόχοι Ελλήνων Αιγυπτιωτών που είχαν συσταθεί από τους Γάλλους το 1798, κατά τα πρώτα στάδια της εισβο­ λής του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο. Κα­ θένας από αυτούς τους λόχους στάθ­ μευε σε μια αιγυπτιακή πόλη: ένας στο Κάιρο, ένας στη Δαμιέττη και ένας στη Ροζέτα. Αποστολή τους ήταν η διασφάλι­ ση της ελεύθερης ναυσιπλοΐας των Γάλ­ λων στον Νείλο και η προστασία των γραμμών συγκοινωνίας του Γαλλικού Στρατού. Σύντομα οι Ελληνες στρατιώ­ τες αποδείχθηκαν αξιόμαχοι στις συ­ γκρούσεις τους με τους Μαμελούκους και τους Τούρκους, κερδίζοντας έτσι την εκτίμηση των Γάλλων επιτελών, ενώ στις 17 Σεπτεμβρίου του 1798 ένας ελληνικός λόχος με επικεφαλής τον Παπάζογλου

■Ί τανεμημένους σε δύο τάγματα των εννέα λόχων. Κά­ θε τάγμα διέθετε από έναν λόχο γρεναδιέρων, ενώ υ­ πήρχε και μια πυροβολαρχία που δεν ήταν ενταγμένη σε κάποιο τάγμα. Οι άνδρες της Ελληνικής Λεγεώ­ νας έφεραν γαλλικό εξοπλισμό, αλλά αρκετοί εξακο­ λουθούσαν να προτιμούν ανατολίτικα όπλα, όπως κα­ ριοφίλια, γιαταγάνια και κουμπούρες. Διοικητής της Λεγεώνας ορίστηκε ο Νικόλαος Παπάζογλου, ο οποί­ ος πλέον ήταν ταγματάρχης, κερδίζοντας ολοένα και περισσότερο την εμπιστοσύνη του γαλλικού επιτε­ λείου. Ο Ελληνας στρατιωτικός μάλιστα προήχθη στον βαθμό του συνταγματάρχη την άνοιξη του 1800, λόγω της εξαιρετικής επίδοσης της Ελληνικής Λ εγε­ ώνας κατά τη δεύτερη εξέγερση του Κάιρου και την ανακατάληψη του προαστίου Μπουλάκ.

'-f■ ώΐ! / A - M SS

<■/

,

:::|ί|

ϋί^ιοιι 7 ??·

'9

κατέπνιξε μια εξέγερση των Μαμελούκων που είχε ξεσπάσει στη Δαμιέττη. Διαδεχόμενος τον Ναπολέοντα, ο Κλεμπέρ απο­ φάσισε να συνενώσει τους τρεις ελληνικούς λόχους, να διευρύνει τη στρατολόγηση Αιγυπτιωτών Ελλήνων και να προχωρήσει τελικά στον σχηματισμό της Ελλη­ νικής Λεγεώνας στις 15 Σεπτεμβρίου 1799. Εκτός από Ελληνες κάτοικοι της Αιγύπτου, στρατολογήθηκαν και πολλοί ναύτες ελληνικών πλοίων που είχαν ακινητοποιηθεί στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας εξαιτίας του πολέμου. Η Ελληνική Λεγεώνα αριθμούσε 1.500 άνδρες κα­

Στρατιώτης της Ελληνικής Λεγεώνας πριν από τη χορήγηση σε αυτήν ευρωπαϊκών στολών.

Οπως αναφέρθηκε, στις 14 Ιουνίου 1800 ο Κλε­ μπέρ δολοφονήθηκε στο Κάιρο από έναν Σύρο μου­ σουλμάνο σπουδαστή, και τη διοίκηση της γαλλικής στρατιάς ανέλαβε ο στρατηγός Μενού. Οι διχογνω­ μίες και οι αντιζηλίες που εκδηλώθηκαν στο γαλλικό επιτελείο, όμως, άρχισαν σταδιακά να έχουν δυσμε­ νέστατες επιπτώσεις σε ολόκληρο το στράτευμα. Υπό αυτές τις συνθήκες, στις 23 Σεπτεμβρίου 1800, η δύναμη της Ελληνικής Λεγεώνας είχε περιοριστεί στους 670 άνδρες, σι οποίοι υπηρετούσαν ως τμήμα της φρουράς του Κάιρου. Από την άλλη πλευρά, οι Γάλλοι δεν ήταν πλέον σε θέση να στρατολογήσουν εκ νέου Ελληνες της Αιγύπτου. Στις 21 Μαρτίου 1801, στη γαλλοβρετανική μάχη της Αλεξάνδρειας (γνωστή και ως μάχη στην Κάνωπο), οι δύο λόχοι γρεναδιέρων της Ελληνικής Λεγεώ­ νας περιλαμβάνονταν σε ένα προσωρινό τάγμα από λόχους γρεναδιέρων διάφορων μονάδων του Γαλλι­ κού Στρατού, το οποίο πολέμησε στο κέντρο της πα­ ράταξης των Γάλλων. Παρά το γεγονός ότι οι άνδρες του στρατηγού Μενού υπερτερούσαν αριθμητικά, η

Τμήμα των τειχών του Ντουμπρόβνικ (Ραγουζα), κατά την πολιορκία του οποίου οι Ελληνες των Κυνηγών της Ανατολής ενεπλάκησαν σε φονικές μάχες εναντίον των Ρώσων και των Μαυροβουνίων.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 9 5

ΣΤΟΛΕΣ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΜΟΝΑΔΟΝ ΤΟΥ ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΑ • Ελληνική Λεγεώνα. Κατά το πρώτο στάδιο του σχηματισμού της συγκεκριμένης μονάδας, οι άνδρες που υπηρετούσαν σε αυ­ τήν έφεραν την παραδοσιακή ελληνική ενδυμασία των νησιών και των παραθαλάσσιων περιοχών (κεντημένο αμάνικο γιλέκο, πουκάμισο, 6ράκα, φέσι κλπ.), Αργότερα όμως, οι Ελληνες λεγεω­ νάριοι εφοδιάστηκαν με στολή ευρωπαϊκού τύπου, η οποία αποτελείτο από ένα λευκό παντελόνι κι ένα καφέ/κεραμιδί χιτώνιο με περιλαίμιο και ακροχειρίδες μανικών ίδιου χρώματος. Επίσης, οι επωμίδες είχαν ίδιο χρώμα με το χιτώνιο στους οπλίτες, ενώ στους αξιωματικούς ήταν ασημένιες. Το κάλυμμα κεφαλής των ο­ πλιτών ήταν ένα μαύρο γαλλικό δερμάτινο κράνος με γείσο και αναδιπλούμενα δερμάτινα τμήματα για την κάλυψη του αυχένα και των αυτιών. Στην κορυφή του το κράνος έφερε ένα κοντό μάλλι­ νο λοφίο κόκκινου χρώματος. Αντίθετα, οι αξιωματικοί φορούσαν ένα μαύρο τρίκοχο καπέλο, το οποίο στα αριστερά του έφερε μια κυκλική τρίχρωμη κονκάρδα με τα χρώματα της Γαλλίας (λευκό, κόκκινο και μπλε). • Κυνηγοί της Ανατολής. Η στολή της συγκεκριμένης μονάδας καθορίστηκε από τον ίδιο τον Ναπολέοντα με διαταγή του η οποία εκδόθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 1802. Σύμφωνα με αυτήν, οι Κυνηγοί της Ανατολής θα έφεραν την ίδια στολή με τις μονάδες του γαλλι­ κού ελαφρού πεζικού, δηλαδή μπλε σκούρο χιτώνιο με κόκκινο πε­ ριλαίμιο και κόκκινες επωμίδες και ακροχειρίδες μανικών, μπλε σκούρο παντελόνι και μαύρο γαλλικό πηλίκιο τύπου σακό το οποίο εμπρός έφερε ρομβοειδή μεταλλική πλάκα με παράσταση κυνηγε­ τικού κέρατος (κόρνου). Τα κουμπιά του χιτωνίου έφεραν κι αυτά παράσταση του ίδιου κυνηγετικού κόρνου μαζί με την επιγραφή Chasseurs d’ Orient (Κυνηγοί της Ανατολής, στα γαλλικά). • Ελληνες Πεζοί Κυνηγοί. Οι άνδρες της συγκεκριμένης μονά­ δας δεν πρέπει να διέθεταν κάποιο είδος στολής ευρωπαϊκού τύ­ που. Είναι όμως σίγουρο ότι έφεραν την παραδοσιακή ελληνική ενδυμασία (φουστανέλα, φέσι, κεντημένο γιλέκο κλπ.), όπως οι κλέφτες και οι αρματολοί της κυρίως Ελλάδας. • Αλδανικό Σύνταγμα. Η εμφάνιση των ανδρών που υπηρετού­ σαν στο Αλδανικό Σύνταγμα δεν διέφερε από αυτήν των κλεφτών και αρματολών, καθώς οπλίτες και αξιωματικοί είχαν διατηρήσει την παραδοσιακή σουλώτικη/ηπειρώτικη ενδυμασία (φουστανέ­ λα, φέσι, κεντημένο γιλέκο κλπ.). Αυτό φαίνεται και σε μια περι­ γραφή της «στολής» από τον Μινό σε κάποια επιστολή του. Σύμ­ φωνα με τα αρχεία του Γαλλικού Στρατού, σε κάθε άνδρα του Αλβανικού Συντάγματος χορηγούντο τα ακόλουθα είδη: ένας μάλλινος κόκκινος μπερές (φέσι), μια χλαίνη, ένα χιτώνιο, ένα γι­ λέκο, δύο ζώνες, δύο πουκαμίσες, δύο περισκελίδες, ένα ζευγάρι γκέτες (περικνημίδες), δύο ζευγάρια μάλλινες κάλτσες, έξι ζευ­

σύγκρουση κατέληξε σε μια βρετανική νίκη αποφασι­ στικής σημασίας. Μετά την ήττα, οι δύο ελληνικοί λό­ χοι μαζί με τα φίλια τμήματα υποχώρησαν στην Αλε­ ξάνδρεια και ενσωματώθηκαν στη φρουρά της πό­ λης, την οποία οι Βρετανοί άρχισαν να πολιορκούν τον Αύγουστο του 1801. Οι Ελληνες γρεναδιέροι πα­ ραδόθηκαν τελικά, μαζί με τις άλλες γαλλικές μονά­ δες, στις 2 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς, οπότε το βρετανικό εκστρατευτικό σώμα κατέλαβε την Αλε­ ξάνδρεια. Ο κύριος όγκος της Ελληνικής Λεγεώνας που παρέμενε στο Κάιρο είχε ήδη παραδοθεί στους Βρετανούς μαζί με την υπόλοιπη φρουρά της πόλης στις 27 Ιουνίου της ίδιας χρονιάς. Η ήττα και οι μαζικές λιποταξίες οπλιτών και α­ ξιωματικών που σημειώθηκαν στη συνέχεια, οδήγη­ σαν κατά τη διάρκεια του Σεπτεμβρίου του 1801 στη σταδιακή διάλυση της Ελληνικής Λεγεώνας. Πολλοί άνδρες της, όμως, ακολούθησαν τους αποχωρούντες Γάλλους και η μονάδα έπαυσε να υφίσταται επί­ σημα μόνο μετά την άφιξή της στο λιμάνι της Τουλόν.

9 6 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

γάρια παπούτσια, μια φυσιγγιοθήκη, μια δερμάτινη ζώνη για πι­ στόλα, ένα μουσκέτο και μία πιστόλα. Στους υπαξιωματικούς και οπλίτες του λόχου επιλέκτων καθώς και στους υπαξιωματικούς των λόχων τυφεκιοφόρων χορηγείτο επίσης και μια σπάθη. Ιδιαί­ τερη εντύπωση είχε προκαλέσει στους Γάλλους η συνήθεια των Σουλιωτών να ξυρίζουν το μπροστινό τμήμα του κεφαλιού και τους κροτάφους τους, αφήνοντας πλούσια χαίτη στο πίσω μέρος. • Επτανησιακό Τάγμα. Το τάγμα είχε στολή όμοια με αυτήν του γαλλικού ελαφρού πεζικού αλλά με κάποιες παραλλαγές. Μπλε σκούρο παντελόνι με γαλάζιο σιρίτι, μπλε σκούρο χιτώνιο με κόκ­ κινες επωμίδες για τους οπλίτες και χρυσές ή ασημένιες σύμφω­ να με άλλες πηγές για τους αξιωματικούς. Οι ακροχειρίδες και το περιλαίμιο του χιτωνίου ήταν γαλάζιου χρώματος, αλλά κάποιοι λόχοι ίσως είχαν κόκκινο κολάρο. Τα κουμπιά της στολής ήταν από λευκό μέταλλο και έφεραν παράσταση κυνηγετικού κέρα­ τος. Στο κεφάλι οι άνδρες του Επτανησιακού Τάγματος είχαν μαύρο γαλλικό πηλίκιο τύπου σακό με ρομβοειδή μεταλλική πλά­ κα που έφερε τους χαρακτήρες «BS», αρχικά του «Bataillon Septinsulaire» (ή απλώς τον αετό του Ναπολέοντα, σύμφωνα με κάποιες πηγές). • Ιόνιοι Σκαπανείς. Στολή παρόμοια με αυτήν του Επτανησια­ κού Τάγματος, από τα υπολείμματα του οποίου σχηματίστηκε αυ­ τή η μονάδα. • Ιόνιοι Εφιπποι Κυνηγοί. Στολή όμοια με το 25ο Σύνταγμα Εφιππων Κυνηγών με εξαίρεση τα κουμπιά: πράσινο χιτώνιο με κόκκινο περιλαίμιο (κολάρο), ακροχειρίδες μανικών και παραρράμματα ίδιου χρώματος με το κολάρο, πράσινο παντελόνι με λευκό σιρίτι και μαύρο γαλλικό πηλίκιο τύπου σακό το οποίο μπροστά έφερε ρομβοειδή μεταλλική πλάκα με τον αετό του Να­ πολέοντα. Τα κουμπιά του χιτωνίου έφεραν την επιγραφή «Chasseurs loniens» (Ιόνιοι Κυνηγοί, στα γαλλικά). • Επτανησιακό Πυροβολικό. Στολή παρόμοια με αυτήν του γαλ­ λικού πυροβολικού γραμμής: μπλε σκούρο χιτώνιο με κόκκινα παραρράμματα και λευκό παντελόνι, γαλλικό πηλίκιο τύπου σακό μαύρου χρώματος το οποίο έφερε ρομβοειδή μεταλλική πλάκα με τον αετό του Ναπολέοντα, χωρίς αριθμό συντάγματος. • Ιόνιοι Βετεράνοι. Δεν υπάρχουν σχετικές πληροφορίες. Ισως να μη υφίστατο καν κάποιο είδος στολής, αφού τα μέλη του σώ­ ματος αυτού προέρχονταν από διαφορετικές μονάδες. • Επτανησιακή Χωροφυλακή. Δεν υπάρχουν αδιάσειστα στοι­ χεία για τη στολή της μονάδας αυτής, η οποία κατά πάσα πιθανό­ τητα αποτελείτο από μαύρο γαλλικό πηλίκιο τύπου σακό, μπλε σκούρο χιτώνιο με κόκκινο περιλαίμιο και παραρράμματα ίδιου χρώματος, και μπλε σκούρο παντελόνι.

Εκτός από τους Ελληνες, την ίδια πορεία είχαν ακο­ λουθήσει και τα υπολείμματα της Κοπτικής Λεγεώ­ νας, μιας μονάδας που είχαν συστήσει στην Αίγυπτο οι Γάλλοι από χριστιανούς κόπτες εθελοντές. Οι εναπομείναντες Ελληνες λεγεωνάριοι συνενώθηκαν με όσα μέλη της Κοπτικής Λεγεώνας είχαν διαφύγει στη Γαλλία από την Αίγυπτο και αποτέλεσαν έναν νέο ενιαίο στρατιωτικό σχηματισμό, τους Κυνηγούς της Ανατολής.

01 ΚΥΝΗΓΟΙ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ Η μονάδα αυτή συγκροτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 1802, ενώ η δομή της καθορίστηκε με μεταγενέστε­ ρη διαταγή, στις 8 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς. Οι Κυνηγοί της Ανατολής (Chasseurs d’Orient) θα εί­ χαν δικό τους επιτελείο, συνιστώντας ένα τάγμα δέ­ κα λόχων, εκ των οποίων ο ένας χαρακτηρίστηκε ε­ πίλεκτος λόχος καραμπινιέρων. Διοικητής του τάγ­ ματος ορίστηκε ο συνταγματάρχης Νικόλαος Παπά­

ζογλου και υποδιοικητής ο επίσης συνταγματάρχης Γαβριήλ Σιδέριος, ο οποίος υπήρξε και ο τελευταίος διοικητής της Κοπτικής Λεγεώνας. Ο οπλισμός της μονάδας ήταν ίδιος με αυτόν του γαλλικού ελαφρού πεζικού. Παρόλα αυτά, η διαδικασία στρατολόγησης ανδρών για τους Κυνηγούς της Ανατολής αντιμετώπι­ σε εξαρχής πολλές δυσκολίες και η συγκρότηση της μονάδας προχωρούσε με εξαιρετικά αργούς ρυθ­ μούς. Αρκετοί από τους υποψήφιους νεοσύλλε­ κτους κρίθηκαν τελικά ακατάλληλοι για υπηρεσία. Οσοι έγιναν δεκτοί, δυσκολεύονταν να προσαρμο­ στούν σε ένα εντελώς ξένο γι’ αυτούς περιβάλλον ό­ πως εκείνο της Γαλλίας, ενώ δεν έλειψαν και τα κρούσματα απειθαρχίας. Οι λιποταξίες αποτελούσαν ένα μόνιμο πρόβλημα το οποίο επιδεινωνόταν από τη σχετική αδράνεια της μονάδας και την επα­

Ο Γάλλος στρατηγός Ζαν Μπατίστ Κλεμπέρ, με πρωτοβουλία του οποίου σχηματίστηκε η Ελληνική Λεγεώνα.

το πρώτο τάγμα που διέσπασε τις εχθρικές θέσεις, παρά τη σθεναρή αντίσταση Ρώσων και Μαυροβουνίων. Τέσσερις Σταυροί της Λεγεώνας της Τιμής απονεμήθηκαν σε εκείνη τη μάχη σε μέλη των Κυνηγών της Ανατολής: στους λοχαγούς Νικόλαο Κυριάκό από τη Μικρά Ασία, Ιωάννη Χαραγλή από το Κάιρο, Ματ­ θαίο Σαμοθράκη από την Τήνο και στον υποδιοικητή της μονάδας, συνταγματάρχη Γαβριήλ Σιδέριο, ο ο­ ποίος στη συγκεκριμένη επιχείρηση εκτελούσε χρέη διοικητή λόγω απουσίας του Παπάζογλου στην Κων­ σταντινούπολη. Το τίμημα όμως που πλήρωσαν σε αυτή την εκστρατεία οι Κυνηγοί της Ανατολής ήταν πολύ βαρύ. Στις 20 Νοεμβρίου του 1806, η μονάδα εί­ χε απομείνει μόνο με 17 αξιωματικούς και 60 υπαξιωματικούς και οπλίτες. Επιστρέφοντας από την Κων­ σταντινούπολη, ο Παπάζογλου διεπίστωσε ιδίοις όμ-

κόλουθη πτώση του ηθικού των στρατιωτών. Επίσης, η παραμονή του τάγματος πρώτα στη Μασσαλία κι έ ­ πειτα στην Τουλόν ευνοούσε τις λιποταξίες καθώς οι άνδρες έρχονταν σε επαφή με τα ελληνικά πλοία που διέρχονταν πολύ συχνά από τα γαλλικά λιμάνια. Ετσι, παρά το ότι η προβλεπόμενη δύναμη της μονά­ δας είχε οριστεί από τη διαταγή της 8ης Σεπτεμβρί­ ου 1802 στα 1.000 άτομα, ο αριθμός αυτός δεν επι­ τεύχθηκε ποτέ. Αρχικά, το σύνολο των υπηρετούντων στους Κυνηγούς της Ανατολής ανήλθε στους 339 οπλίτες και αξιωματικούς. Το 1806 ο αριθμός τους είχε μειωθεί στους 288 άνδρες, ενώ δε ξεπέρασε ποτέ τους 400 καθ’ όλη τη διάρκεια ύπαρξης του τάγματος. Παρόλα αυτά, και ενώ δεν είχε ολοκληρωθεί ακό­ μα η συγκρότηση της μονάδας, 100 άνδρες των Κυ­ νηγών της Ανατολής επιβιβάστηκαν στον στόλο της Τουλόν προκειμένου να υπηρετήσουν ως πεζοναύ­ τες. Το 1805 έλαβαν μέρος στη ναυμαχία του Τραφάλγκαρ, όπου τραυματίστηκαν δυο λοχαγοί του συγκε­ κριμένου τμήματος, ο ένας εκ των οποίων θανάσιμα. Κατά τα άλλα, από το 1802 μέχρι το 1806 η δράση των Κυνηγών της Ανατολής περιορίστηκε στην εκτέλεση καθηκόντων φρουράς στα λιμάνια της Μασσαλίας και της Τουλόν. Η κατάσταση αδράνειας θα διεκόπτετο το 1806 και οι Κυνηγοί της Ανατολής θα αναλάμβαναν ενεργό δράση σε φονικότατες μάχες στην πρώτη γραμμή του μετώπου της Αδριατικής. Μετά την ήττα της στον πόλεμο του Τρίτου Συνασπισμού, η Αυστρία α­ ναγκάστηκε να παραχωρήσει τη Δαλματία στη Γαλλία. Ο Ναπολέων συμπεριέλαβε τους Κυνηγούς της Ανα­ τολής στις δυνάμεις που εστάλησαν να καταλάβουν την παραχωρηθείσα από την Αυστρία περιοχή. Το φθινόπωρο του 1806, ο Γάλλος στρατηγός Ζακ Λωριστόν, που κατείχε την πόλη της Ραγούζας (σημερινό Ντουμπρόβνικ), βρέθηκε πολιορκημένος από τους Ρώσους και τους Μαυροβούνιους συμμάχους τους. Μια γαλλική δύναμη με επικεφαλής τον στρατηγό Μολιτόρ έσπευσε στην περιοχή και πέτυχε τη λύση της πολιορκίας ύστερα από σφοδρές συγκρούσεις. Στο τμήμα του Μολιτόρ ήταν ενταγμένοι οι Κυνηγοί της Ανατολής, οι οποίοι διακρίθηκαν ιδιαίτερα κατά τις επιχειρήσεις γύρω από τη Ραγούζα. Αποτελώντας την εμπροσθοφυλακή των γαλλικών δυνάμεων, ήταν

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ UTOPIA I 9 7

IßERTfi.

EGA LIT!

_ y*

‘/ t , /

Λ Λ sfW U *'"

ft

/

7

ie·· b

V

{· /

/ ')

' an / ■>. ilc la

Ripubliqun Jrunrnise.

N

ic o l a s

P apa O

COMMANDANT

uglou

DES

,

C

h ef

de

CHASSEURS

μασι την οικτρή κατάσταση του τάγματος. Η άμεση στρατολόγηση επιπλέον ανδρών ήταν πλέον απαραί­ τητη, διαφορετικά οι Κυνηγοί της Ανατολής θα έπαυ­ αν να υφίστανται ως μονάδα. Στις αρχές του 1807, ο στρατηγός Ωγκύστ ντε Μαρμόν, στρατιωτικός διοικητής της Δαλματίας, απέστειλε τον Παπάζογλου μαζί με δύο άλλους αξιω­ ματικούς του τάγματός του σε διπλωματική αποστο­ λή στα Ιωάννινα. Σκοπός του εγχειρήματος αυτού ή­ ταν η στρατιωτική συνεργασία των Γάλλων με τον Αλή πασά εναντίον των Ρώσων, αλλά και η στρατολόγηση Ελλήνων για τους Κυνηγούς της Ανατολής. Η υπο-

b r ig a d e ,

PO K IEST. Ο γαλλικός υπηρεσιακός φάκελος του Νικολάου Παπάζογλου ως διοικητή των Κυνηγών της Ανατολής.

Γάλλων. Εκεί, εκτός από τα συνήθη καθήκοντα φρού­ ρησης, οι άνδρες του Παπάζογλου επάνδρωναν επά­ κτιες πυροβολαρχίες με αποστολή να βάλλουν κατά των διερχόμενων βρετανικών πλοίων, τα οποία αμυ­ νόμενα ανταπέδιδαν τα πυρά. Αυτές οι ανταλλαγές κανονιοβολισμών λάμβαναν χώρα καθ’ όλη τη διάρ­ κεια παραμονής του τάγματος στην Κέρκυρα και εί­ χαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο αρκετών αξιωματι­ κών που υπηρετούσαν στις τάξεις του. Η λειψανδρία συνέχισε να απειλεί την ύπαρξη της μονάδας, το μέγεθος της οποίας μειώθηκε από 293 άνδρες το 1810 σε μόλις 104 το 1812. Η διενέρ­ γεια νέας στρατολόγησης δεν απέφερε τα αναμενό­ μενα αποτελέσματα, καθώς οι περισσότεροι διαθέ­ σιμοι εθελοντές στα Επτάνησα είχαν ήδη καταταγεί στο σώμα των Ελλήνων Κυνηγών. Για να καλύψουν τα κενά, οι Γάλλοι άρχισαν να στρατολογούν άνδρες από κάθε διαθέσιμη πηγή, μετατρέποντας σταδιακά τους Κυνηγούς της Ανατολής σε ένα σώμα με μεγά­ λη εθνική ανομοιογένεια. Κάτι τέτοιο φανερώνει και μια αναφορά του 1812, σύμφωνα με την οποία η μο­ νάδα αποτελείτο από 30 Ελληνες των Επτανήσων, 14 Ελληνες από τα νησιά του Αιγαίου, 17 Δαλματούς, 18 Γάλλους, 15 Αιγυπτίους, 4 Ιταλούς, έναν Ούγγρο, έ­ ναν Πολωνό, έναν Σέρβο, έναν Γερμανό, έναν Μαλτέζο κι έναν άνδρα από το Βασίλειο της Νεάπολης. Τον Φεβρουάριο του 1813, με τη δύναμή τους να έχει μειωθεί στα 96 άτομα, οι Κυνηγοί της Ανατολής μεταφέρθηκαν από την Κέρκυρα στην Ανγκόνα της Ιταλίας. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, 30 άνδρες του τάγματος αιχμαλωτίστηκαν όταν το μεταγωγικό

ί

Στη διάρκεια της γαλλικής κυριαρχίας στα Επτάνησα σχηματίστηκαν αρκετές ελληνικές μονάδες που εντάχθηκαν στον στρατό του Ναπολέοντα. y

γραφή όμως της συνθήκης ειρήνης του Τίλσιτ στέρη­ σε την αποστολή του Παπάζογλου από τον βασικό σκοπό της, αφού πλέον η Γαλλία θα ήταν σύμμαχος και όχι εχθρός της Ρωσίας. Παρόλα αυτά, η αλλαγή στη γαλλική εξωτερική πολιτική βοήθησε τον Ελληνα συνταγματάρχη να στρατολογήσει νέα μέλη για το τάγμα του από τους άνδρες ενός ελληνικού σώματος εθελοντών που πολεμούσε για τους Ρώσους την πε­ ρίοδο 1806-1807 και το οποίο είχε διαλυθεί λίγο μετά τη λήξη του πολέμου. Κατά το διάστημα που ακολούθησε, οι Κυνηγοί της Ανατολής εκτελούσαν καθήκοντα φρουράς στις βαλκανικές κτήσεις της Γαλλίας, μεταφερόμενοι από τη μια πόλη στην άλλη, ενώ σποραδικά εμπλέκονταν σε μάχες μικρής κλίμακας με Μαυροβούνιους και Αλβανούς. Τον Απρίλιο του 1809 η μονάδα μετατέθηκε στην Κέρκυρα, που είχε πλέον περάσει στον έλεγχο των

9 8 IΣΤΡΑΤΙΟΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

πλοίο στο οποίο επέβαιναν έπεσε στα χέρια του Βρ ε­ τανικού Ναυτικού. Εν τω μεταξύ, οι Γάλλοι είχαν ανα­ θέσει στον Παπάζογλου τη διοίκηση της άμυνας της Πάργας που βρισκόταν υπό γαλλικό έλεγχο και συνε­ πώς ο Ελληνας συνταγματάρχης δεν ακολούθησε τη μονάδα του στην Ιταλία. Κατόπιν τούτου, ο Σιδέριος ανέλαβε εκ νέου καθήκοντα διοικητή, θέση την ο­ ποία διατήρησε μέχρι τη διάλυση του σώματος. Οι Κυνηγοί της Ανατολής εντάχθηκαν στη φρουρά της Ανγκόνας, αλλά η δύναμη του τάγματός τους είχε μειωθεί απελπιστικά. Μέχρι τον Αύγουστο του 1813, ο Σιδέριος είχε μόνο 33 άνδρες υπό τις διαταγές του και η αναλογία στρατιωτών και αξιωματικών ήταν έ­ νας προς έναν. Παρόλα αυτά η μονάδα συνέχισε να μάχεται στο πλευρό των γαλλικών δυνάμεων μέχρι την κατάρρευση της αυτοκρατορίας του Ναπολέο­ ντα το 1814. Μετά την ήττα των Γάλλων, οι αποδεκατισμένοι

Κυνηγοί της Ανατολής μεταφέρθηκαν στη Μασσαλία και λίγο αργότερα στη Λυών, όπου και διαλύθηκαν ε­ πίσημα στις 24 Σεπτεμβρίου 1814. Ολο αυτό το διά­ στημα ο Παπάζογλου, έχοντας στη διάθεσή του και αρκετούς ντόπιους Ηπειρώτες, υπερασπιζόταν την Πάργα από τις επιθέσεις του Αλή πασά, ο οποίος ή­ ταν πλέον σύμμαχος της Βρετανίας. Τον Μάρτιο του 1814, όμως, ο Ελληνας συνταγματάρχης αναγκάστη­ κε να παραδώσει την πόλη στους Βρετανούς και να επιστρέφει στη Μασσαλία για να ενωθεί με ό,τι είχε απομείνει από τη μονάδα του. Πέντε χρόνια αργότε­ ρα πέθανε άνεργος και πάμπτωχος στη Γαλλία των Βουρβόνων, οι οποίοι διέκειντο εχθρικά προς όλους τους ξένους που είχαν πολεμήσει για τον Ναπολέο­

την περιοχή, μετά τη συνθήκη του Τίλσιτ. Το τάγμα των Ελλήνων Πεζών Κυνη­ γών αποτελείτο από 951 άνδρες κατανε­ μημένους σε οκτώ λόχους, οι τρεις εκ των οποίων χαρακτηρίζονταν ως λόχοι ε­ πίλεκτων. Η μονάδα συγχωνεύθηκε τελι­ κά με το Αλβανικό Σύνταγμα την 1η Ιου­ λίου 1809 και έπαυσε να υφίσταταιως ξε­ χωριστός σχηματισμός.

ΑΛΒΑΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜ Α

ντα.

01 ΓΑΛΛΟΙ ΣΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ Τα Επτάνησα αποτελούσαν βενετική κτήση μέχρι το 1797, οπότε παραχωρήθηκαν στη Γαλλία με τη συν­ θήκη του Κάμπο Φόρμιο. Την περίοδο 1798-1799, η περιοχή πέρασε στον κοινό έλεγχο Ρώσων και Τούρ­ κων που εκδίωξαν τους Γάλλους, ενώ το 1800 ιδρύθη­ κε το κράτος της Επτανήσου Πολιτείας. Το κρατίδιο αυτό θα τελούσε υπό την επικυριαρχία και την προ­ στασία του Οθωμανού σουλτάνου, στον οποίο θα κα­ τέβαλλε φόρο κάθε τρία χρόνια. Ο τσάρος της Ρω­ σίας τέθηκε εγγυητής της ακεραιότητας και της ανε­ ξαρτησίας της Επτανήσου Πολιτείας. Οι σαρωτικές νίκες του Ναπολέοντα, όμως, στα χρόνια που ακο­ λούθησαν, μετέβαλαν άρδην την κατάσταση. Με τη συνθήκη του Τίλσιτ το 1807, η Γαλλία αποκτούσε για δεύτερη φορά τον έλεγχο των Επτανήσων, διορίζο­

Οπλίτης της Ελληνικής Λεγεώνας με την ευρωπαϊκού τύπου στολή που χορηγή&ηκε στη μονάδα του.

ντας ως διοικητή τους τον στρατηγό Σεζάρ Μπερτιέ. Η Βρετανία, συνεχίζοντας τον πόλεμο εναντίον του Ναπολέοντα, κατάφερε να αποσπάσει από τους Γάλ­ λους σχεδόν όλα τα νησιά του Ιονίου κατά την περίο­ δο 1809-1810, ενώ μέχρι το 1814 είχε ολοκληρώσει την κατάκτησή τους. Στη διάρκεια της γαλλικής κυριαρχίας στα Επτά­ νησα σχηματίστηκαν αρκετές ελληνικές μονάδες που εντά­ χθηκαν στον στρατό του Ναπολέοντα.

ΕΛΛΗ Ν ΕΣ ΠΕΖΟΙ ΚΥΝΗΓΟΙ Το σώμα των Ελλή­ νων Πεζών Κυνηγών (Chasseurs a Pied Grecs) δύναμης ενός τάγματος σχηματί­ στηκε στις 10 Μαρτί­ ου 1808. Τα μέλη του προέρχονταν από Ελληνες πρόσφυγες στα Επτάνησα τους ο­ ποίους οι Γάλλοι βρή­ καν καταλαμβάνοντας

Ανδρας του Αλβανικού Συντάγματος με το χαρακτηριστικ ό ξύρισμα του μπροστινού τμήματος της κεφαλής και τις πιστόλες με ίσια λαβή.

Οπως προαναφέρθηκε, καταλαμβά­ νοντας τα Επτάνησα, οι Γάλλοι βρήκαν χιλιάδες πρόσφυγες Σουλιώτες, Ηπειρώ­ τες και άλλους Ελληνες, αλλά και Αλβα­ νούς χριστιανούς που είχαν καταφύγει εκεί προκειμένου να απαλλαγούν από την τυραννία του Αλή πασά. Ο Ναπολέων θεώρησε ότι τα άτομα αυτά αποτελούσαν μια πρώτης τάξης πηγή στρατολόγησης, λαμβάνοντας υπόψη την τρομερή φήμη που είχαν ως πολεμιστές οι Σου­ λιώτες και γενικότερα οι αρματολοί της ηπειρωτικής Ελλάδας. Την περίοδο που οι Ρώσοι κατείχαν τα Επτάνησα, είχαν συστήσει ένα σώμα από Ηπειρώτες και Σουλιώτες, οι άνδρες του οποίου εντάχθηκαν αρ­ γότερα στον Γαλλικό Στρατό. Με αρχικό πυρήνα αυ­ τούς, οι Γάλλοι σχημάτισαν δύο στρατιωτικές μονά­ δες από τους Ελληνες πρόσφυγες των Ιονίων νήσων: το τάγμα των Ελλήνων Πεζών Κυνηγών, που αναφέρ­ θηκε πριν, και το Αλβανικό Σύνταγμα (Regiment Albanais). Το τελευταίο, παρά την ονομασία του, απο­ τελείτο στη συντριπτική του πλειοψηφία από Σουλιώ­ τες. Το επίθετο «αλβανικός» στη συγκεκριμένη περί­ πτωση δεν είχε εθνική σημασία, αλλά οφείλεται στο γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι εκείνη την εποχή δεν είχαν σαφή εικόνα για τα έθνη των Βαλκανίων, με αποτέ­ λεσμα να συγχέουν διαφορετικές φυλές και να δί­ νουν λανθασμένα συνεκδοχικές ονομασίες, όπως οι Βυζαντινοί αποκαλούσαν «Φράγκους» όλους τους Δυτικούς, ανεξαρτήτως του αν ήταν Γάλλοι ή όχι. Κατ’ άλλους, ο όρος «αλβανικός» αναφερόταν στην πολεμική τακτική των βαλκανικών λαών, η οποία, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις των Γάλλων, είχε την προέλευσή της στα δυτικά Βαλκάνια και την Αλβανία. Αρχικά, οι Γάλλοι σκέφτηκαν να προσκολλήσουν από δύο λόχους Ελλήνων σε κάθε γαλλικό σύνταγμα, αλλά τελικά επικράτησε η πρόταση για σχηματισμό αυτοτελούς μονάδας. Το Αλβανικό Σύνταγμα συστάθηκε στις 12 Οκτωβρίου 1807 στην Κέρκυρα. Αποτε­ λείτο από τρία τάγματα των εννέα λόχων, καθένα εκ των οποίων διέθετε το δικό του επιτελείο. Παρά τις προσπάθειες εντατικής στρατολόγησης, η δύναμη της μονάδας δεν έφθασε ποτέ τον προβλεπόμενο α­ ριθμό των 3.254 ανδρών. Την 1η Ιουλίου 1809 το Αλβα­ νικό Σύνταγμα αναδιοργανώθηκε, ύστερα από την ενσωμάτωση σε αυτό του τάγματος των Ελλήνων Πε­ ζών Κυνηγών. Ακολουθώντας το γαλλικό πρότυπο, η μονάδα διέθετε δικό της επιτελείο και αποτελείτο πλέον από έξι τάγματα των έξι λόχων, εκ των οποίων οι πέντε ήταν λόχοι τυφεκιοφόρων και ένας ήταν λό­ χος επιλέκτων. Η συνολική δύναμη του σώματος α-

ΙΤΡΑΤΙΟΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ I 9 9

C Κατά τη βρετανική επίθεση που οδήγησε στην κατάληψη της Λευκάδας την άνοιξη του 1810, οι άνδρες του Επτανησιακού Τάγματος υπέστησαν μεγάλες απώλειες, κυρίως σε αξιωματικούς, j

νήλθε στους 160 αξιωματικούς και 2.394 οπλίτες. Εκτός από τα γαλλικό μουσκέτα, ο οπλισμός των ανδρών περιελάμβανε επίσης παραδοσιακά βαλκανικά όπλα, όπως καριοφίλια, γιαταγάνια και πιστόλες με ί­ σια λαβή. Αρχικά, διοικητής του Αλβανικού Συντάγματος ο­ ρίστηκε ο Χρηστάκης Καλόγερος από την Πρέβεζα, ο οποίος όμως παρέμεινε στη θέση για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, αφού υπήρξαν έντονες αντιδρά­ σεις από τους οπλαρχηγούς που ανήκαν σε φάρες α­ ντίπαλες με αυτήν του Χρηστάκη Καλόγερου. Ετσι, τον Νοέμβριο του 1807, ο Πρεβεζάνος αρχηγός αντικαταστάθηκε από τον συνταγματάρχη Ζαν Λουί Τουσαίν Μινό, βετεράνο των εκστρατειών της Ιταλίας και της Αιγύπτου. Ο Γάλλος αξιωματικός, μάλιστα, συνή­ θιζε να φέρει σουλιώτικη ενδυμασία όσο ήταν επικε­ φαλής του συντάγματος. Οι διοικητές των έξι οριστι­ κών ταγμάτων της μονάδας ήταν οι Κωνσταντίνος Ανδρούτσης, Χρήστος Καλόγερος (δεν πρέπει να συγχέεται με τον οπλαρχηγό από την Πρέβεζα), Φώτος Τζαβέλλας, Χρηστάκης Καλόγερος (ο πρώην διοι­ κητής του συντάγματος), Κίτσος Μπότσαρης και Αναγνωσταράς. Μεγάλες μορφές της μετέπειτα Ελληνι­ κής Επανάστασης υπηρέτησαν ως αξιωματικοί στη συγκεκριμένη μονάδα, όπως ο Κίτσος Τζαβέλας, ο Μάρκος Μπότσαρης, ο Χριστόφορος Περραιβός κ.ά. Τα τάγματα και οι επιμέρους λόχοι του Αλβανικού Συ­ ντάγματος τοποθετήθηκαν στα διάφορα νησιά του Ιονίου και στην περιοχή της Πάργας, προς ενίσχυση των γαλλικών φρουρών. Τον Οκτώβριο του 1809 οι Βρετανοί κατέπλευσαν με τον στόλο τους στο Ιόνιο και πραγματοποίησαν α­ ποβάσεις στα περισσότερα Επτάνησα. Στη Ζάκυνθο στις 4 Οκτωβρίου, ο Αναγνωσταράς με τέσσερις λό­ χους του Αλβανικού Συντάγματος δεν κατόρθωσε να καταφύγει στο φρούριο του νησιού και παραδόθηκε ύστερα από σύντομη μάχη. Την ίδια ημέρα κατέθε­ σαν τα όπλα και οι υπόλοιπες γαλλικές δυνάμεις του

1 0 0 1ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

k

Ο Ναπολέων και το επιτελείο του στην Αίγυπτο, σε πίνακα του Γάλλου ζωγράφου Ζαν Λεόν Ζερόμ. Οι πρώτες μονάδες Ελλήνων στην υπηρεσία των Γάλλων σχηματίστηκαν κατά την εκστρατεία της Αιγύπτου.

νησιού. Εξίσου εύκολα οι Βρετανοί κατέλαβαν την Κεφαλονιά (4 Οκτωβρίου), την Ιθάκη (8 Οκτωβρίου) και τα Κύθηρα (12 Οκτωβρίου). Πολλοί από τους άν­ δρες του Αλβανικού Συντάγματος που παραδόθη­ καν προσχώρησαν στο αντίπαλο στρατόπεδο και συμμετείχαν στο Ελληνικό Ελαφρύ Πεζικό των Βρ ε­ τανών. Την άνοιξη της επόμενης χρονιάς ήταν η σει­ ρά της Λευκάδας να δεχθεί τη βρετανική επίθεση. Αυτή τη φορά, η γαλλική φρουρά αμύνθηκε σθενα­ ρά, με τα τμήματα του Αλβανικού Συντάγματος να διακρίνονται στις σκληρές συγκρούσεις που ακολού­ θησαν την απόβαση. Οι θέσεις των αμυνομένων ή­ ταν ιδιαίτερα ισχυρές καθώς προστατεύονταν από τρεις σειρές πυροβόλων. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις βρετανικές δυνάμεις περιλαμβάνονταν και 500 περί­ που οπλίτες και αξιωματικοί του συντάγματος Ελλη­ νικού Ελαφρού Πεζικού με επικεφαλής τον Θεόδω­ ρο Κολοκοτρώνη, οι οποίοι συνεπλάκησαν με τους άνδρες του Αλβανικού Συντάγματος. Ετσι, Ελληνες πολέμησαν εναντίον Ελλήνων σε μια αγγλογαλλική. μάχη. Παρά την επίμονη αντίσταση που συνάντησαν, οι Βρετανοί κατέλαβαν τελικά τη Λευκάδα και το φρούριό της στις 21 Απριλίου 1810. Ο Ναπολέων δεν έμεινε ικανοποιημένος από την απόδοση του Αλβανικού Συντάγματος κατά τις βρε­ τανικές αποβάσεις στα Επτάνησα. Ετσι, σκέφθηκε να περιορίσει τη δύναμη της μονάδας σε 1.000 άν­ δρες, εντάσσοντας τους υπόλοιπους στον στρατό του Βασιλείου της Νεάπολης. Η γαλλική διοίκηση πρότεινε επίσης διάφορα άλλα σχέδια, όπως την ενσωμάτωση του Αλβανικού Συντάγματος στην Αυτοκρατορική Φρουρά, ή τη συγχώνευσή του με τους Κυνηγούς της Ανατολής. Τίποτε όμως από όλα αυτά δεν εφαρμόστηκε τελικά. Στις 6 Νοεμβρίου 1813, το Αλβανικό Σύνταγμα αναδιοργανώθηκε και η δύναμή του μειώθηκε σημαντικά. Αυτή τη φορά, η μονάδα θα αποτελείτο από ένα επιτελείο και δύο μόνο τάγ­ ματα των έξι λόχων (ενός επιλέκτων και πέντε τυφεκιοφόρων). Ο κάθε λόχος θα αποτελείτο από τρεις α­ ξιωματικούς και 100 υπαξιωματικούς και οπλίτες. Η συνολική δύναμη του Συντάγματος μετά την ανα­ διοργάνωση ανήλθε τελικά στους 47 αξιωματικούς και 1.204 στρατιώτες. Εντύπωση προκαλεί το γεγο­ νός ότι σύμφωνα με τα γαλλικά αρχεία, στις κατα­ στάσεις της μονάδας περιλαμβάνονταν εκτός από τους μάχιμους άνδρες 1.036 γυναικόπαιδα, 1.426 αι­

ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΟ ΤΑΓΜΑ

γοπρόβατα, 36 άλογα, ένας ημίονος και μια αγελάδα. Αυτό φανερώνει ότι οι πολεμιστές συνοδεύονταν όχι μόνο από τις οικογένειές τους αλλά και από τα κοπά­ δια τους.

Το Επτανησιακό Τάγμα (Bataillon Septinsulaire) σχηματίστηκε στην Κέρκυρα στις 13 Σεπτεμβρίου 1807. Αρχικός του πυρήνας ήταν οι άνδρες μιας δια­ λυμένης μονάδας του Βενετικού Στρατού, οι οποίοι είχαν περάσει αργότερα στην υπηρεσία των Ρώσων.

Το καλοκαίρι του 1813 ο συνταγματάρχης Μινό προήχθη σε ταξίαρχο και μετατέθηκε στη Γαλλία. Ετσι, η διοίκηση του Αλβανικού Συντάγματος πέρασε ξανά στον Χρηστάκη Καλόγερο. Η μονάδα δεν έμελλε να λά6ει ξανά μέρος σε κάποια σημαντική πολεμική επιχείρηση. Το 1814 οι εναπομείνασες γαλλικές κτή­ σεις στα Επτάνησα δέχθηκαν εκ νέου τη συνδυασμέ­ νη επίθεση των Βρετανών. Στις 13 Φεβρουάριου κα­ τέλαβαν τους Παξούς και στις 22 Μαρτίου την Πάργα, την άμυνα της οποίας είχε αναλάβει ο Παπάζο­ γλου, όπως προαναφέρθηκε. Μετά την πτώση του Ναπολέοντα, η απομονωμένη Κέρκυρα καταλήφθηκε από τις βρετανικές δυνάμεις στις 21 Ιουνίου 1814. Ηταν το οριστικό τέλος της παρουσίας του Ναπολέο­ ντα στην περιοχή. Η τελική επικράτηση των Βρετανών επέφερε και τη διάλυση του Αλβανικού Συντάγματος, καθώς οι νικητές δεν είχαν πλέον σκοπό να . , , _ χρησιμοποιήσουν για λογαριασμο τους τους ανδρες

Ανδρες του Επτανησιακού ΤαΥνα™ ϊ σε γκραβουρα J0U Ανρί

αυτής της μονάδας.

Μπουασελιέ.

Σύμφωνα με το διάταγμα της ίδρυσής του, το Επτα­ νησιακό Τάγμα περιελάμβανε έξι λόχους των 150 ανδρών. Την 1η Ιανουαρίου, όμως, η μονάδα αναδιοργα­ νώθηκε σε τάγμα αποτελούμενο από 9 λόχους των 100 ανδρών. Ο οπλισμός και οι εξαρτύσεις τους ήταν ίδιου τύπου με του γαλλικού ελαφρού πεζικού. Πηγή στρατολόγησης του σώματος αυτού απετέλεσε ο το­ πικός πληθυσμός των Επτανήσων, και διοικητής του ορίστηκε ο ταγματάρχης (σύμφωνα με άλλες πηγές συνταγματάρχης) Λορέντζος Πιέρρης, βετεράνος στρατιωτικός που είχε γεννηθεί στη Ζάκυνθο το 1744. Αλλοι αξιωματικοί του Επτανησιακού Τάγματος ήταν ο ταγματάρχης Ανδρέας Γκαρτσόνης και οι λο­ χαγοί Μεταξάς Λίσκος, Χριστόδουλος Μακρής, Τιμό­ θεος Ουγκάρος, Σταματέλλος Σουμάκης, Θεόδωρος Τσιταντίνος και Μιχαήλ Χαμοσφακίδης. Χρέη στρα­ τιωτικού χειρουργού της μονάδας εκτελούσε ο Νικό­ λαος Ραζής. Οι διάφορες υπομονάδες του Επτανη­ σιακού Τάγματος τοποθετήθηκαν στα νησιά του Ιονίου, ενισχύοντας έτσι την άμυνά τους. Το τάγμα όμως δεν ανταποκρίθηκε στις προσδο­ κίες του Ναπολέοντα, όταν τον Οκτώβριο του 1809 οι Βρετανοί επιτέθηκαν στα Επτάνησα και κατέλα­ βαν, όπως προαναφέρθηκε, σχετικά εύκολα την Κεφαλονιά, τη Ζάκυνθο, την Ιθάκη και τα Κύθηρα. Ο Λορέντζος Πιέρρης με έναν λόχο του Επτανησιακού Τάγματος στην Κεφαλονιά παραδόθηκε στις βρετα­ νικές δυνάμεις χωρίς οι άνδρες του να ρίξουν ούτε έναν πυροβολισμό. Οταν απελευθερώθηκε ο ηλικιω­ μένος συνταγματάρχης, τέθηκε σε αποστρατεία και τη διοίκηση της μονάδας ανέλαθε ο Ανδρέας Γκαρ­ τσόνης. Κατά τη βρετανική επίθεση που οδήγησε στην κατάληψη της Λευκάδας την άνοιξη του 1810, οι άνδρες του Επτανησιακού Τάγματος υπέστησαν μεγάλες απώλειες, κυρίως σε αξιωματικούς. Τον Ιού­ λιο της ίδιας χρονιάς, κατά τη διάρκεια βρετανικής επιδρομής στην Κέρκυρα, η οποία όμως αποκρούστηκε με επιτυχία, τραυματίστηκε ο λοχαγός Λίσκος. Η μονάδα αντιμετώπιζε πλέον σοβαρά προβλήμα­ τα επάνδρωσης. Η στρατολόγηση από τον τοπικό πληθυσμό των Ιονίων νήσων δεν απέδιδε πια τα ανα­ μενόμενα αποτελέσματα. Ετσι στο Επτανησιακό Τάγ­ μα άρχισαν να κατατάσσονται Ιταλοί, Δαλματοί, άν­ δρες από το Βασίλειο της Νεάπολης, ακόμα και Αυ­ στριακοί αιχμάλωτοι που είχαν προσχωρήσει στη γαλλική πλευρά. Μια πρόταση να γίνουν δεκτοί και Ισπανοί αιχμάλωτοι απορρίφθηκε από τον Ναπολέο­ ντα, ο οποίος δεν εμπιστευόταν τους Ιβηρες. Εκτός αυτών των προβλημάτων όμως, στη μονάδα παρου­ σιάζονταν πλέον και κρούσματα απειθαρχίας και α­ νυπακοής προς τις διαταγές της διοίκησης. Με το πέρασμα του χρόνου, ο Γάλλος αυτοκράτορας πείσθηκε τελικά ότι αφενός το Επτανησιακό Τάγμα δεν είχε πια καμία χρησιμότητα, αφετέρου το κόστος συ­ ντήρησής του ήταν υπερβολικά υψηλό. Ετσι, η μονά­

ΙΤΡΑΤΙΟΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 1 1 0 1

Γκραβούρα του Μπουασελιέ που απεικονίζει στρατιώτη των Ιονίων Εφιππων Κυνηγών.

£ Οι Ιόνιοι Εφιπποι Κυνηγοί (Chasseurs a Cheval loniens) συγκροτήθηκαν στην Κέρκυρα στις 27 Νοεμβρίου 1807 από τον στρατηγό Μπερτιέ και οργανώθηκαν σύμφωνα με τα πρότυπα των αντίστοιχων γαλλικών σχηματισμών κυνηγών του ιππικού, y γών που βρισκόταν στο Βασίλειο της Νεάπολης. Αυ­ τό ήταν και η αιτία για την οποία οι Ιόνιοι Εφιπποι Κυ­ νηγοί υιοθέτησαν τη στολή του συγκεκριμένου σώ­ ματος. Η μόνη διαφορά βρισκόταν στα κουμπιά του χιτωνίου των Επτανησίων στρατιωτών και αξιωματι­

δα διαλύθηκε επίσημα το 1812 και τα υπολείμματά της αποτέλεσαν τη βάση των Ιόνιων Σκαπανέων.

ΙΟΝΙΟΙ ΣΚ ΑΠ ΑΝ ΕΙΣ/ΥΠ Ο Ν Ο Μ ΕΥΤΕΣ Η μονάδα των Ιόνιων Σκαπανέων (Sapeurs loniens), δύναμης ενός λόχου, σχηματίστηκε στις 7 Αυγούστου 1812 από τα υπολείμματα του διαλυθέντος Επτανη­ σιακού Τάγματος, τα οποία συνενώθηκαν με τον 9ο Λόχο των Λευκών Σκαπανέων (Pionniers Blancs). Οι τε­ λευταίοι αποτελούσαν ένα σώμα αυτόμολων πρώην αιχμαλώτων, αρχικά Αυστριακών και αργότερα προ­ ερχόμενων και από άλλα ευρωπαϊκά έθνη. Ο 9ος Λό­ χος στάθμευσε διαδοχικά στην Αλεξάνδρεια της Αι­ γύπτου και στην Ιταλία. Λίγα είναι γνωστά σχετικά με τη δράση των Ιόνιων Σκαπανέων. Μετά την παραίτη­ ση του Ναπολέοντα, μεταφέρθηκαν στη Γαλλία και διαλύθηκαν στη Λυών την 5η Σεπτεμβρίου 1814.

ΙΟΝΙΟΙ ΕΦΙΠΠΟΙ ΚΥΝΗΓΟΙ

Ανδρες των Κυνηγών της Ανατολής με Αιγύπτιο αστυνομικό, από γκραβούρα του Μπουασελιέ.

κών τα οποία έφεραν την επιγραφή Chasseurs loniens (Ιόνιοι Κυνηγοί, στα γαλλικά). Σύντομα, στον αρχικό πυρήνα προστέθηκαν εθελοντές στρατολογημένοι από τον τοπικό πληθυσμό των Επτανήσων, οι οποίοι και αποτέλεσαν τη συντριπτική πλειοψηφία του σχη­ ματισμού. Αρχικά υπήρχε μεγάλη προσέλευση εθε­ λοντών, με αποτέλεσμα η μονάδα των Ιόνιων Εφιπ­ πων Κυνηγών να αποκτήσει το μέγεθος επιλαρχίας (τάγματος ιππικού). Ως διοικητής της αναφέρεται ο Γάλλος αξιωματικός Λαστούρ. Στη συνέχεια όμως η δύναμή της άρχισε να μειώνεται με γρήγορους ρυθ­ μούς, και τελικά, σύμφωνα με σχετικό διάταγμα που εκδόθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 1808, απέμεινε μόνο μια ίλη (λόχος ιππικού) αποτελούμενη από 128 αξιω­ ματικούς και οπλίτες. Οι Επτανήσιοι ιππείς υπηρέτη­ σαν σε όλα τα νησιά του Ιονίου κατά τη διάρκεια της γαλλικής κυριαρχίας. Μετά την οριστική επικράτηση των Β ρ ε­ τανών στην περιοχή το 1814, η μονάδα μεταφέρθηκε στη Γαλ­ λία μαζί με την υπόλοιπη γαλλι­ κή φρουρά που υπερασπιζόταν την Κέρκυρα. Τα υπολείμματα των Ιονίων Εφιππων Κυνηγών ενσωματώθηκαν στο 6ο Σύνταγ­ μα Λογχοφόρων στη Λυών στις 12 Σεπτεμβρίου 1814.

Οι Ιόνιοι Εφιπποι Κυνηγοί (Chasseurs a Cheval loniens) συγκροτήθηκαν στην Κέρκυρα στις 27 Νοεμ­ βρίου 1807 από τον στρατηγό Μπερτιέ και οργανώ­ θηκαν σύμφωνα με τα πρότυπα των αντίστοιχων γαλ­ λικών σχηματισμών κυνηγών του ιππικού. Ο οπλι­ σμός και οι εξαρτύσεις των ανδρών ήταν ίδιου τύπου με του γαλλικού ελαφρού ιππικού, όπως ήταν φυσι­ κό. Ο αρχικός πυρήνας της μονάδας αυτής ήταν κάποια στελέχη του 25ου Συντάγματος Εφιππων Κυνη-

1 0 2 1ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΟ ΠΥΡΟΒΟΛΙΚΟ Οι δύο λόχοι του Επτανησια­ κού Πυροβολικού (Artillerie Septinsulaire) σχηματίστηκαν την 1η Ιανουαρίου 1808. Η μονάδα αυτή, εκτός από Ελληνες, περιε-

λάμβανε επίσης Βενετούς και Αυστριακούς, ενώ η οργάνωση και ο εξοπλισμός της ακολουθούσαν τα πρότυπα του Γαλλικού Πυροβολικού. Την άνοιξη του 1810, άνδρες του Επτανησιακού Πυροβολικού περι­ λαμβάνονταν στη γαλλική δύναμη που αντιμετώπισε τη βρετανική επίθεση εναντίον της Λευκάδας (Αγία Μαύρα). Διοικητής τους ήταν ο λοχαγός Νικόλας Βλατάς, ο οποίος αιχμαλωτίστηκε από τους Βρετα­ νούς μετά τη συνθηκολόγηση των Γάλλων και την κα­ τάληψη του νησιού από τον Βρετανικό Στρατό. Η μο­ νάδα διαλύθηκε το 1814. Κατά τα άλλα, δεν υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες γΓ αυτήν.

ΕΠΤΑΝΗΣΙ0Ι/Ι0ΝΙ0Ι ΒΕΤΕΡΑΝΟΙ Για το σώμα των Επτανησίων/Ιονίων Βετεράνων (Veterans Septinsulaires/loniens), ελάχιστα στοιχεία εί­ ναι γνωστά, αλλά θεωρείται βέβαιο ότι δεν επρόκειτο για μάχιμο σχηματισμό. Ο σκοπός της ίδρυσής του ή­ ταν η παροχή στέγης και περίθαλψης σε ηλικιωμέ­ νους και ανάπηρους απόμαχους στρατιώτες των διά­ φορων επτανησιακών μονάδων.

ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΗ ΧΩΡΟΦ ΥΛΑΚΗ Η μονάδα αυτή συστάθηκε στην Κέρκυρα μάλλον περί το 1812 και ήταν διάδοχος ενός άλλου σώματος, των Κερκυραίων Χωροφυλάκων, που είχαν σχηματι­ στεί την περίοδο 1799-1800. Η Επτανησιακή Χωροφυ­ λακή (Gendarmerie Septinsulaire), είχε πιθανώς δύναμη ενός λόχου και οι άνδρες της πρέπει να υπηρέτησαν αποκλειστικά στο νησί της Κέρκυρας. Ο εξοπλισμός τους περιελάμβανε, εκτός από το μουσκέτο και το κοντό σπαθί που έφεραν οι πεζοί του Γαλλικού Στρα­ τού, και ένα ζευγάρι πιστόλες.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Εκτός από τις μονάδες που προαναφέρθηκαν, Ελληνες στρατιώτες υπηρέτησαν επίσης στην Κοπτική Λεγεώνα και τους Μαμελούκους του Γαλλικού Στρατού. Τα δύο όμως αυτά σώματα δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να χαρακτηριστούν ελληνικά, κα­ θώς οι Ελληνες που συμμετείχαν σε αυτά ήταν ελάχι­ στοι σε σχέση με τη συνολική δύναμη των ανδρών. Είναι σίγουρο ότι οι Ελληνες που υπηρέτησαν στον στρατό του Ναπολέοντα δεν είχαν όλοι τα ίδια κίνητρα. Κάποιοι ήταν ιδεολόγοι και οραματιστές που προσδοκούσαν την απελευθέρωση των υπόδουλων ομοεθνών τους με τη βοήθεια της Γαλλικής Αυτοκρα­ τορίας. Αλλοι κατετάγησαν για βιοποριστικούς λό­ γους, είτε για να γλιτώσουν από τη φτώχεια είτε επι­ διώκοντας μια λαμπρή καριέρα στον ισχυρότερο στρατό της εποχής. Τέλος, υπήρχαν και εκείνοι που, λόγω της τυχοδιωκτικής τους φύσης, αναζητούσαν την περιπέτεια χωρίς να τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα ο χώρος και οι συνθήκες. Ολοι τους όμως συνέβαλαν με τον τρόπο τους στην πολεμική αλλά και την ιδεο­ λογική προετοιμασία της ελληνικής Επανάστασης, κατά τη διάρκεια της οποίας οι Ελληνες βετεράνοι των Ναπολεόντειων πολέμων αξιοποίησαν στο έπα­ κρο τις γνώσεις που είχαν αποκομίσει σχετικά με τα

Ανδρας του Επτανησιακού Πυροβολικού (αριστερά) και Γάλλος πεζός (δεξιά) σε γκραβούρα του Μπουασελιέ.

οπλικά συστήματα, τις τακτικές και την οργάνωση των ευρωπαϊκών στρατών. Από την άλλη πλευρά, η υ­ πηρεσία στον στρατό του Ναπολέοντα έφερε σχεδόν αναπόφευκτα τους Ελληνες στρατιώτες σε επαφή με τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης, τις οποίες μετέ­ δωσαν στους ομοεθνείς τους. Με αυτόν τον τρόπο ε ­ πιταχύνθηκε η αφύπνιση των υποδούλων και η ωρίμανση των κατάλληλων συνθηκών για έναν γενικό ξε­ σηκωμό εναντίον της οθωμανικής τυραννίας.El

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1) Guy C. Dempsey: NAPOLEON’S MERCENARIES, Greenhill Books, London/Stackpole Books, Pennsylvania, 2002. (2) Michael Barthorp: NAPOLEON’S EGYPTIAN CAMPAIGNS 1798-1801, Men At Arms, Osprey, London, 1978. (3) ΙΣΤΟΡΙΑ TOY ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, τόμος ΙΑ', Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1975. (4) Vladimir Brnardic: NAPOLEOON’S BALKAN TROOPS, Men At Arms, Osprey, Oxford, 2004. (5) Παντελής Καρύκας: ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΕΥΧΟΣ 34: ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΕ ΞΕΝΟΥΣ ΣΤΡΑΤΟΥΣ, Επικοινωνίες Α.Ε., Αθήνα, 2003. (6) Περιοδικό «Figurines»: LES LEGIONS ETRANGERESAU SERVICE DE LA FRANCE, τεύχος 99, Αύγουστος-Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2012. (7) Περιοδικό «Figurines»: LES FRAN_AIS DANS LES ILESIONIENNES, τεύχος 100, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2012. (8) Otto Von Pivka: NAPOLEON’S ITALIAN AND NEAPOLITAN TROOPS, Men At Arms, Osprey, London, 1979. (9) Διάφορες ιστοσελίδες στο διαδίκτυο.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 1 1 0 3

Κ ΙΝ Η Μ Α Τ Ο ΓΡ Α Φ Ο Σ

A vöpeac ΑιιάηονΠου

Επιχείρηση «Βαλκυρία»

Κάθε έθνος έχει κατασκευάσει τους εθνικούς του «μύθους». Για τη σύγχρονη Γερμανία, ένας «μύθος» που βοήθησε σημαντικά στην εξισορρόπηση του ενοχικού βάρους που προήλθε από τις επιπτώσεις των ενεργειών του ενθικοσοσιαλιστικού καθεστώτος, ήταν η ενεργός συμμετοχή κορυφαίων αξιωματικών του Γερμανικού Στρατού σε απόπειρες ανατροπής του Χίτλερ. Μεταξύ άλλων, ο συνταγματάρχης κόμης Κλάους φον Στάουφενμπεργκ υπήρξε μια ξεχωριστή μορφή που διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στο σχέδιο ανατροπής και δολοφονίας του Χίτλερ το οποίο πραγματοποιήθηκε, με βομβιστική επίθεση, στις 20 Ιουλίου του 1944. Θαρραλέος αξιωματικός, ευγενικής καταγωγής, με σημαντικό ηθικό ανάστημα και πάνω από όλα ιδεαλιστής, ο Στάουφενμπεργκ δεν δίστασε να εκθέσει τον εαυτό του και την οικογένειά του στον απόλυτο κίνδυνο, προκειμένου να «σώσει» τη Γερμανία από τους εθνικοσοσιαλιστές. Ωστόσο, οι ανατρεπτικές ενέργειες της ομάδας των αξιωματικών της οποίας ηγήθηκε ο

1 0 4 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Στάουφενμπεργκ, παρόλο τον καλό σχεδίασμά τους, τις ευνοϊκές συγκυρίες και τις καλές προθέσεις τους, δεν μπόρεσαν να επιφέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο Χίτλερ επιβίωσε της επίθεσης, το σχέδιο κινητοποίησης στρατιωτικών δυνάμεων για ανακατάληψη της εξουσίας από τους εθνικοσοσιαλιστές δεν ευοδώθηκε και η οργή του καθεστώτος απέναντι στους «επαναστάτες» εκδηλώθηκε με απόλυτο τρόπο. Παρόλα αυτά, ο Στάουφενμπεργκ και οι ομοϊδεάτες του, χωρίς να το γνωρίζουν, προσέφεραν μοναδικές υπηρεσίες προς το έθνος τους, το ευεργέτημα των οποίων θα αποκαλυπτόταν με το βάθος του χρόνου. Στην αρχή, οι ίδιοι αλλά και οι συγγενείς τους καταγράφηκαν στο γερμανικό συλλογικό συνειδητό ως προδότες. Ακόμα και μετά τη λήξη του πολέμου και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1950, η γερμανική κοινωνία δεν είχε αποδεχθεί το ηθικό έρεισμα των ενεργειών τους. Ομως, με το πέρας του χρόνου και με τη σταδιακή αποκάλυψη των

φρικαλεοτήτων του ναζιστικού καθεστώτος και της φαυλότητάς του, η ενέργεια του Στάουφενμπεργκ αποτέλεσε το ηθικό έρεισμα και το ψυχικό υπόβαθρο για την οικοδόμηση της σύγχρονης συλλογικής ταυτότητας των Γερμανών αλλά και την εξιλέωσή τους προς τον υπόλοιπο κόσμο. Οι ενέργειες ανατροπής του Χίτλερ και ο μαρτυρικός θάνατος των υψηλόβαθμων «επαναστατών» Γερμανών αξιωματικών κατέδειξαν στην παγκόσμια κοινή γνώμη ότι δεν ήταν όλοι οι Γερμανοί εθνικοσοσιαλιστές. Αυτή, λοιπόν, η δραματική ιστορία προσέλκυσε το ενδιαφέρον των σεναριογράφων Κρίστοφερ Μακουάρι και Νέιθαν Αλεξάντερ κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής τους στη Γερμανία. Ο Μακουάρι είχε συνεργαστεί στο παρελθόν με τον σκηνοθέτη Μπράιαν Σίνγκερ για το επιτυχημένο αστυνομικό θρίλερ «Συνήθεις Υποπτοι» (1995), φιλμ που αποτέλεσε το εισιτήριο και των δύο για το Χόλυγουντ. Τόσο ο Μακουάρι όσο και ο Σίνγκερ από το 1995 εξειδικεύθηκαν στην παραγωγή φιλμ περιπέτειας και επιστημονικής φαντασίας με μεγάλη επιτυχία. Με αυτόν τον τρόπο εξοικειώθηκαν με τα μυστικά της κινηματογραφικής βιομηχανίας ως προς τη δημιουργία εμπορικά

επιτυχημένων παραγωγών. Ο Μακουάρι προσέγγισε τον Σίνγκερ με την πρότασή του για τη μεταφορά στον κινηματογράφο των δραματικών γεγονότων που εξελίχθηκαν το καλοκαίρι του 1944 στη Γερμανία και ο Σίνγκερ δέχθηκε με μεγάλο ενθουσιασμό. Ωστόσο, κορυφαίος αρωγός της όλης προσπάθειας υπήρξε ο Τομ Κρούζπου, όταν του παρουσιάστηκε το σενάριο, δέχθηκε να συμμετάσχει με ζήλο (λέγεται ότι ο Κρούζ εντυπωσιάστηκε από την ομοιότητα που παρουσίαζε με τον Στάουφενμπεργκ βλέποντας το προφίλ του τελευταίου σε φωτογραφίες). Ο Τομ Κρούζ δεν ανέλαβε μόνο τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία, αλλά υπήρξε εμψυχωτής και ενεργός συμμέτοχος σε όλες τις διαδικασίες του φιλμ. Οι προσπάθειές του υπήρξαν κρίσιμες και συνέβαλαν προκειμένου να καμφθούν οι αντιρρήσεις των Γερμανών ιθυνόντων και να υλοποιηθούν τα γυρίσματα της ταινίας στα κτίρια και στις τοποθεσίες όπου εξελίχθηκαν τα δραματικά γεγονότα. Ο φόβος των Γερμανών ήταν να μην παραποιηθεί και, εντέλει, μειωθεί το αντίκτυπο της πραγματικής ιστορίας. Ωστόσο, οι αντιρρήσεις κάμφθηκαν μπροστά στις διαβεβαιώσεις -προσωπικά του Τομ Κρουζ- για το ειλικρινές

.V

g ...

91 -f

της προσπάθειας των κινηματογραφιστών να αποδώσουν την ιστορία με σεβασμό στα γεγονότα και στα πραγματικά πρόσωπα, αλλά και στη σημαντική θετική προβολή που θα σήμαινε για τη Γερμανία η θέαση αυτής της ιστορίας από ένα ευρύ κοινό που μόνο η αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία γνωρίζει πώς να ελκύει. Το ερώτημα, λοιπόν, ήταν μεγάλο και η πρόκληση διττή: μπορούσε μια ταινία του Χόλυγουντ να καταφέρει να αποδώσει με σεβασμό και

αρμόζουσα βαρύτητα τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα και αντίστροφα μήπως αυτή ήταν η ευκαιρία για να καταστεί ευρέως γνωστή (ελέω Τομ Κρούζ) μια ιστορία που κατέδειξε με απόλυτο τρόπο ότι δεν ήταν όλοι οι Γερμανοί εθνικοσοσιαλιστές; Ακόμα παραπέρα, πόση εμπορική επιτυχία θα μπορούσε να γνωρίσει μια ταινία που επρόκειτο να περιγράφει μια ιστορία δίχως ευτυχές τέλος, αφού είναι γνωστό ότι η απόπειρα ανατροπής του ναζιστικού καθεστώτος υπήρξε ανεπιτυχής; Καταρχάς, εμπορικά το φιλμ

Επιχείρηση «Βαλκυρία»

Τίτλος: Valkyrie Εταιρία παραγωγής: Metro-Goldwyn-Mayer, United Artists Παραγωγός: Γκίλμπερτ Αντλερ Σκηνοθεσία: Μπράιαν Σίνγκερ Σενάριο: Κρίστοφερ Μακουάρι, Νέιθαν Αλεξάντερ Μουσική: Τζων Οτμαν Ετος:2008 Πρωταγωνιστές: Τομ Κρούζ, Κένεθ Μπράνα, Μπιλ Νάιγκι, Κάρις φαν Χάουτεν, Εντι Λίζαρντ, Τέρενς Σταμπ, Τομ Γουίλκινσον, κ.ά. Διάρκεια: 121 λεπτά Σλόγκαν: Πολλοί είδαν το κακό. Αυτοί τόλμησαν να το αντιμετωπίσουν (Many saw evil. They dared to stop it)

κινήθηκε σε αξιοπρεπέστατα επίπεδα. Η «Επιχείρηση Βαλκυρία» αποτέλεσε μία από τις μεγάλες εμπορικές επιτυχίες του 2008 καθώς και μία από τις πολεμικές ταινίες με τις μεγαλύτερες εισπράξεις στην ιστορία του κινηματογράφου. Επιπλέον, η ταινία μπορεί να μην απέσπασε μεγάλες διακρίσεις σε κινηματογραφικά φεστιβάλ, αλλά -αν μη τι άλλο- υπήρξε μια αξιόλογη και προσεγμένη σε όλα τα επίπεδα κινηματογραφική παραγωγή με μεστό σενάριο και καλοδουλεμένη πλοκή, ενώ οι κριτικές που δέχθηκε ήταν θετικές. Η ταινία καταφέρνει να αποδώσει με επιτυχία τα πραγματικά γεγονότα, χωρίς να φλυαρεί ούτε και να υπερβάλλει στην ηρωοποίηση των πρωταγωνιστών. Με τη γνωστή γρήγορη αμερικανική κινηματογραφική αφήγηση, καταφέρνει να εντάξει τον θεατή στο πλαίσιο της ιστορίας και να προσελκύσει με επιτυχία το ενδιαφέρον του. Παράλληλα, αποδίδει έναν πραγματικό φόρο τιμής στους συντελεστές της πραγματικής επιχείρησης «Βαλκυρία», ενώ στο τέλος του φιλμ δεν μπορείς παρά να νιώσεις ευγνωμοσύνη απέναντι σε ανθρώπους που δεν δίστασαν να θυσιάσουν τη ζωή τους για αδιαμφισβήτητες κοινωνικές αξίες και ιδεώδη. Ως εκ τούτου, το μήνυμα της ταινίας είναι πανανθρώπινο και επίκαιρο. Εντύπωση προκαλεί το επιτελείο ηθοποιών το οποίο αποτελείται

από πολύ αξιόλογους εκπροσώπους του βρετανικού κινηματογράφου με κορυφαίους όλων τον Κένεθ Μπράνα. Βέβαια ξενίζει το γεγονός ότι δεν χρησιμοποιήθηκαν στους ρόλους περισσότεροι Γερμανοί ηθοποιοί, αλλά είναι η αλήθεια ότι η ταινία γυρίστηκε στην αγγλική γλώσσα (με ένα τέχνασμα στην αρχή της ταινίας σι ηθοποιοί από γερμανικά αρχίζουν να μιλούν αγγλικά), χωρίς να προσπαθούν -ευτυχώςοι συντελεστές του έργου να αποδώσουν την αγγλική γλώσσα με γερμανική χροιά. Εν κατακλείδι, η «Επιχείρηση Βαλκυρία» αποτελεί ένα φιλμ που γυρίστηκε από μια ομάδα ανθρώπων με ταλέντο στη δημιουργία επιτυχημένων κινηματογραφικών περιπετειών. Ωστόσο, αν και ακολουθεί επιτυχημένες εμπορικές συνταγές της κινηματογραφικής αφήγησης, ποτέ δεν ξεπερνάει το μέτρο και δεν προσπαθεί να εντυπωσιάσει, αλλά να αφηγηθεί. Σε αυτό ίσως συνέβαλε η δύναμη της πραγματικής δραματικής ιστορίας που φάνηκε ότι οι συντελεστές σεβάστηκαν απόλυτα. Γιατί αξίζει να δεις την ταινία:

• Μια γνήσια πολεμική ταινία από αυτές που σε εντυπωσιάζουν με τη δύναμη της πλοκής και όχι με τα εφέ. • Γιατί η υπόθεση είναι ξεχωριστή και ιστορικά σημαντική, ενώ αποτελεί κομμάτι της σύγχρονης γερμανικής κουλτούρας.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ U T O P IA 11 05

Μ Ο Ν Τ Ε Λ ΙΣΜ Ο Σ

A ü s E a v ö p o c Ν . Λ ν έ ο ιικ

Trumpeter 1/72 (01661)

Su-27 (Early type) Flanker

Η καλλιτεχνική απεικόνιση του κουτιού έχει τις καταβολές της στο επεισόδιο του 1987μεταξύ ενός σοβιετικού Su-27 και ενός νορβηγικού P-3C. Η Trumpeter κυκλοφόρησε σχετικά πρόσφατα ένα ακόμη κιτ της γνωστής οικογενείας των Flanker, το οποίο αποτελεί την πρώιμη έκδοση παραγωγής του Su27, ενώ έχουν προηγηθεί οι εκδόσεις οι οποίες έχουν ενταχθεί σε υπηρεσία στην Κινεζική Αεροπορία, όπως το J-11 και το Su30ΜΚΚ, καθώς και η διθέσια έκδοση επιχειρησιακής εκπαίδευσης SU-27UB. Ανοίγοντας το κουτί, εντύπωση προκαλούν τα χάρτινα διαχωριστικά, τα οποία, μαζί με τις σακούλες και το επιπλέον υλικό συσκευασίας σε επιλεγμένα και ευαίσθητα μέρη όπως το συγκρότημα της καλύπτρας και τους αεραγωγούς, παρέχουν τη μεγίστη προστασία στα μέρη του κιτ. Το πλούσιο περιεχόμενο του

Οι κατατοπιστικοί έγχρωμοι οδηγοί βαψίματος και σήμανσης των προτεινόμενων αεροσκαφών και των εξωτερικών φορτίων τους.

1 0 6 I ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

κουτιού περιλαμβάνει τον οδηγό συναρμολόγησης, ο οποίος συνοδεύεται από τα συνήθη πλέον έγχρωμα φύλλα τοποθέτησης χαλκομανιών για το αεροσκάφος και τον οπλισμό του, τέσσερα φύλλα χαλκομανιών, 11 πλαίσια σκούρου γκρι χρώματος και ένα με διαφανή μέρη, τα οποία περιλαμβάνουν συνολικά 140 κομμάτια. Το κιτ παρέχει δύο ζεύγη κάθετων σταθερών και πηδαλίων ανόδου-καθόδου καθώς επίσης και δύο κώνους ραντάρ και πίνακες οργάνων, γεγονός που μαρτυρά την προσπάθεια της κινεζικής εταιρίας να αναπαραστήσει όσο το δυνατόν πιστότερα την κάθε έκδοση της οικογενείας των Flanker. Οι επιφάνειες του μοντέλου διαθέτουν πολύ καλή εγχάρακτη

Η εξαιρετική αναπαράσταση της κατάληξης του οπίσθιου μέρους της ατράκτου για την πρώιμη έκδοση του Su-27.

γράμμωση, η εικόνα της οποίας συμπληρώνεται από τα λιγοστά και πολύ διακριτικά, επίσης εγχάρακτα, πριτσίνια σε επιλεγμένα σημεία, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην αυθεντικότερη αναπαράσταση του ανάγλυφου του μοντέλου. Οπως προτείνει και το φύλλο οδηγιών, η συναρμολόγηση του μοντέλου θα αρχίσει από το κόκπιτ, που αποτελείται από την μπανιέρα -από την οποία απουσιάζουν τα ποδωστήρια-, το χειριστήριο, ένα μέτριο εκτινασσόμενο κάθισμα -το οποίο θα προτείναμε να αντικατασταθεί με ένα αυθεντικότερο Κ-36 από ρητίνη-, τον πίνακα οργάνων και τις πλαϊνές κονσόλες. Τα δύο τελευταία δεν διαθέτουν ανάγλυφη λεπτομέρεια, αλλά η αναπαράστασή τους γίνεται από το μικρό φύλλο χαλκομανιών που είναι αφιερωμένο στη διακόσμηση του θαλάμου χειριστού. Η άτρακτος αποτελείται από δυο τμήματα, άνω και κάτω, στο καθένα από τα οποία είναι προσκολλημένα τα αντίστοιχα μέρη των πτερύγων, διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη σωστή γεωμετρία μεταξύ σκάφους και πτερύγων. Σωστά έχει αποδοθεί επίσης η κατάληξη του οπίσθιου μέρους της ατράκτου, η οποία στις πρώιμες εκδόσεις παραγωγής του Su-27 ήταν ελαφρώς διαφορετική από αυτήν που χρησιμοποιήθηκε ευρέως στις εκδόσεις που ακολούθησαν. Οι αεραγωγοί, οι οποίοι διαθέτουν αληθοφανές βάθος, καταλήγουν στην πρώτη βαθμίδα του συμπιεστή του κινητήρα, ενώ περιλαμβάνονται επίσης τα τμήματα που προστατεύουν τον κινητήρα από την εισροή ξένων σωμάτων (FOD), αλλά και οι γρίλιες στο κάτω μέρος τους. Στα ίδια επίπεδα κινείται και το συγκρότημα του θαλάμου μετάκαυσης, που διαθέτει ανάλογο βάθος και καταλήγει στον στρόβιλο του κινητήρα. Οι φωλεές του συστήματος

προσγείωσης διαθέτουν ικανοποιητικό βάθος αλλά όχι ιδιαίτερη ανάγλυφη λεπτομέρεια, ενώ μέτριες από πλευράς εσωτερικής λεπτομέρειας χαρακτηρίζονται και οι αντίστοιχες θυρίδες του συστήματος προσγείωσης. Ολοι οι τροχοί είναι ενιαίοι και όχι διαιρούμενοι, ενώ θετικό είναι το γεγονός ότι ο ριναίος τροχός είναι ανεξάρτητος και όχι πακτωμένος στο σκέλος, όπως συμβαίνει σε πολλά κιτ της κλίμακας. Βέβαια, οι κύριοι τροχοί και ο λασπωτήρας του ριναίου χρειάζονται κάποιες μικρές τροποποιήσεις, γιατί αναπαριστούν τα αντίστοιχα μέρη νεώτερων εκδόσεων του αεροσκάφους, και όχι αυτά της πρώιμης. Τα σκέλη του συστήματος προσγείωσης είναι λεπτά και διαθέτουν καλή λεπτομέρεια για την κλίμακα. Η Trumpeter μερίμνησε και για την περιοχή του αερόφρενου, το οποίο δίνεται σε ξεχωριστό κομμάτι ώστε να μπορεί να τοποθετηθεί σε ανοικτή ή κλειστή θέση.

Το άνω και κάτω μέρος της ατράκτου και των πτερύγων. Προσέξτε το επιπρόσθετο υλικό συσκευασίας και το πλαστικό το οποίο περιβάλλει τα ακροπτερύγια για τη μέγιστη προστασία των ευαίσθητων περιοχών του μοντέλου.

Στοιχεία των αεραγωγών και των εξαγωγών καυσαερίων των κινητήρων και ο κώνος του ραντάρ.

Τα δύο εναλλακτικά ζεύγη των κάθετων σταθερών.

Οι πολυπληθείς πύραυλοι αέροςαέρος μικρής και μεσαίας-μακράς ακτίνας δράσης και οι αντίστοιχοι φορείς ανάρτησής τους.

Το ένα από τα δύο ζεύγη των κάθετων σταθερών είναι τα σωστά για την πρώιμη έκδοση, διότι φέρουν τα στοιχεία απόσβεσης πτερυγισμών, ενώ το δεύτερο ζεύγος αναπαριστά τον τύπο που χρησιμοποιήθηκε στις μετέπειτα εκδόσεις (ή ίσως και σε παλαιότερες εκδόσεις υπό μορφή εκσυγχρονισμού). Τα πηδάλια ανόδου-καθόδου αποτελούν ανεξάρτητα τμήματα, αλλά λόγω του μηχανισμού κίνησής τους μπορούν να κολληθούν μόνο στην ουδέτερη θέση. Αξίζει επίσης να αναφερθούν η λεπτή κεραία

επικοινωνιών και οι σωλήνες λήψης στοιχείων αέρα, τα οποία συμβάλλουν στην αυθεντικότερη εικόνα του τελειωμένου μοντέλου. Ο οπλισμός είναι και σε αυτήν την περίπτωση ένα ακόμα δυνατό σημείο του κιτ. Τα τέσσερα πλαίσια περιλαμβάνουν κομμάτια από τα οποία μπορούν να κατασκευαστούν οι βασικότεροι πύραυλοι αέρος-αέρος που μπορούσε να μεταφέρει το αεροσκάφος, συνοδευόμενοι από τους αντίστοιχους σταθμούς ανάρτησης και φορείς. Πιο συγκεκριμένα, περιλαμβάνονται

Τα δύο ζεύγη πηδαλίων ανόδου-καθόδου, ο μη χρησιμοποιούμενος κώνος του ραντάρ καθώς και στοιχεία του κόκπιτ, του αερόφρενου των σκελών των τροχών και των θυρίδων του συστήματος προσγείωσης συνθέτουν ένα από τα βασικότερα πλαίσια του κιτ. πύραυλοι αέρος-αέρος μικρής και μεσαίας-μακράς ακτίνας δράσης, για τους κοιλιακούς και πτερυγικούς φορείς όπως οι R73Ε (ΑΑ-11 Archer), R-27T και R-27R (ΑΑ-10 Alamo) αντίστοιχα. Μάλιστα, στην τελευταία σελίδα του οδηγού συναρμολόγησης παρατίθεται ειδικό διάγραμμα με τον συνδυασμό των εξωτερικών φορτίων ανά σταθμό ανάρτησης. Τα διαυγή διαφανή μέρη αναπαριστούν το διαιρούμενο συγκρότημα αλεξήνεμουκαλύπτρας, το σκοπευτικό, και τους προβολείς τροχοδρόμησης και απο/προσγείωσης. Εκτός από το μικρό φύλλο, το οποίο όπως αναφέρθηκε περιέχει τη σήμανση του θαλάμου χειριστού, τα υπόλοιπα τρία μεγαλύτερα φύλλα χαλκομανιών περιλαμβάνουν ξεχωριστά τα πολυάριθμα προειδοποιητικά για το αεροσκάφος, τους φορείς και τους πυραύλους του, ενώ το τέταρτο προσφέρει δύο επιλογές για την διακόσμηση του αεροσκάφους. Αυτές αφορούν δύο τρίχρωμα γκρι αεροσκάφη, για τα οποία, όπως (κακώς) συνηθίζει η Trumpeter, δεν αναφέρονται σχετικές πληροφορίες. Ωστόσο, η καθόλου τυχαία -όπως ανακαλύψαμε αργότερα- επιλογή της εικαστικής απεικόνισης του αεροσκάφους με

το «σχισμένο» αριστερό κάθετο σταθερό, μας δελέασε και αποτέλεσε αφορμή για περαιτέρω έρευνα. Ετσι, οδηγηθήκαμε στη διαδικτυακή διεύθυνση του acig.org, στην οποία αναφέρεται εκτενώς το περιστατικό σύγκρουσης του Su-27, με σειριακό αριθμό «36» και πρωταγωνιστή τον υποσμηναγό Βασίλι Τσιμπάλ του 941 Συντάγματος, με ένα P-3C της Βασιλικής Αεροπορίας της Νορβηγίας, το οποίο συνέβη στις 13 Σεπτεμβρίου του 1987. Είναι σίγουρο ότι οι φίλοι του συγκεκριμένου τύπου αεροσκάφους θα αναζητήσουν κι άλλα αεροσκάφη, τα οποία θα φέρουν ασυνήθιστα εθνόσημα και εξωτικές παραλλαγές, κάποια από τα οποία είναι ήδη διαθέσιμα. Το νέο κττ της Trumpeter έρχεται να συμπληρώσει ένα σημαντικό κενό, προσφέροντας ένα πραγματικά σύγχρονο Su-27, αποτελώντας την καλύτερη αναπαράσταση του τύπου στην κλίμακα 1/72. Για όλα τα παραπάνω, το προτείνουμε ανεπιφύλακτα σε όλους τους φίλους σύγχρονων αεροσκαφών ανεξαρτήτως κλίμακας, ευελπιστώντας ότι κάποια στιγμή θα δούμε ακόμη περισσότερα μέλη της δημοφιλούς οικογενείας του ρωσικού μαχητικού.

Τα τέσσερα φύλλα χαλκομανιών και το πλαίσιο με τα διαυγή διαφανή μέρη. Καθένα από τα φύλλα χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την επένδυση του κόκπιτ, του αεροσκάφους με προειδοποιητικά, εθνόσημα και σειριακούς αριθμούς, καθώς και για τη σήμανση των εξωτερικών φορτίων.

Τα μοντέλα της Trumpeter εισάγονται από το Plastimodelismo, Ιπποκράτους 59, Αθήνα. Περισσότερες πληροφορίες στο www.plastimodellismo.com και στο τηλ.: 2103613011.

Σ Τ Ρ Α Τ Ι Ω Τ Ι Κ Η Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α 1107

ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ

AVIIÜVIOC n o n o ö o K o c

Züaßoc noüEpioinc Σλάβος τοξότης, στη σύγχρονη εκδοχή του, από Ρώσο αναπαραστάτη.

(5oc - 6oc αιώνας M.)

Οι Σλάβοι εριρανίοτηκαν σιην περιοχή me σημερινής Βαλκανικής χεροονήοου ιον 5ο αιώνα ρ .Χ ., ουρπολερώ ντας ρε ασιατικά φ ύλα, οια οποία είχαν υποταχθεί. Ηιαν ρια κοινωνία πατριαρχικών οικογενειών, χ ω ρίς ιδιαίτερη στρατιωτική η πολίτικη οργάνω ση.

Ol Σλάβοι συνήθως τάσσονταν υπό την εξουσία της ισχυρότερης οικογένειας της φυλής τους, αν και κατά τον 5ο-6ο αιώνα ήταν συνήθως υποτελείς άλλων λαών. Για τον λόγο αυτόν, οι Βυζαντινοί τούς ονόμαζαν σκλάβους, από όπου, κατά μια εκδοχή, προήλθε και το εθνικό τους όνομα Σλάβοι. Ζούσαν σε «ζαντρούγκες», δηλαδή μεγάλες πατριαρχικές οικογένειες ή ομάδες πατριαρχικών οικογενειών, με εκατοντάδες, πολλές φορές, μέλη. Το 581, περίπου 100.000 Σλάβοι -άνδρες, γυναίκες και παιδιά- με επικεφαλείς τους Αντες, αλλά περιλαμβάνοντας στις τάξεις τους πολλούς Γερμανούς, ακόμα και Αλανούς του Καυκάσου, εισέβαλαν στη Βαλκανική. Το 602 ηττήθηκαν από τους Αβάρους και υποτάχθηκαν σε αυτούς. «Τα έθνη των Σκλάβων και των Αντών [...] ομότροπα είναι. [...] Απιστα είναι κατά πάντα και καταπατούν τις συνθήκες. Με τον φόβο δε καταλαβαίνουν, και όχι με τα δώρα». Με τα λόγια αυτά περιγράφει ο αυτοκράτορας Μαυρίκιος τους Σλάβους, στα τέλη του 6ου αιώνα. Κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι το έθνος των Βένετων, που είχε κάνει την εμφάνισή του στην περιοχή μεταξύ του 1ου και 2ου αιώνα, ανήκε στη σλαβική ομοεθνία. Ωστόσο, οι βυζαντινές πηγές αναφέρουν τους Βένετους τον 6ο αιώνα μ.Χ. και τους διαχωρίζουν σε δύο ομάδες, τους Σκλάβους ή Σκλαβηνούς και στους Αντες, τους προγόνους δηλαδή των Σλάβων της Δύσης και της Ανατολής, αντίστοιχα. Από τους Σκλαβηνούς προήλθαν οι φυλές των Πολωνών, των Πομερανών, των Βενδών, των Βοημών, των Μοραβών, των Σιλεσιανών,

108ΙΠΜΜΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

αλλά και των Σέρβων και των Κροατών, οι οποίοι είχαν έλθει σε επιμιξίες με τους Σαρμάτες. Οι Ανατολικοί Σλάβοι, σε επιμιξία με τους Σκανδιναβούς εισβολείς, τους Βίκινγκς και άλλα φύλα, είναι πρόγονοι των Ρώσων, των Λευκορώσων και των Ουκρανών. Οι Σλάβοι εγκαταστάθηκαν αργότερα στα εδάφη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, για να προστατευθούν κυρίως από τους Αβάρους. Τον 6ο αιώνα προκάλεσαν κάποιες ταραχές και μικροεπιθέσεις, οι οποίες εύκολα αποκρούστηκαν. Κάποιοι από αυτούς εγκαταστάθηκαν στη νότια ορεινή Πελοπόννησο, αλλά σύντομα εξελληνίστηκαν. Η στρατιωτική τους οργάνωση βασιζόταν στην πάτριά. Οι πολεμιστές δήλωναν πίστη στον ισχυρότερο ηγέτη της πάτριάς, σχηματίζοντας μια «ντρουζίνα», δηλαδή μια ομάδα ακολούθων μάχης, η οποία μπορούσε να αριθμεί από μερικές δεκάδες μέχρι μερικές χιλιάδες ανδρών, ανάλογα με το κύρος του εκάστοτε αρχηγού και την περιοχή την οποία ήλεγχε. Οι πολεμιστές της ντρουζίνας ονομάζονταν ντρουζίνικ, δηλαδή ακόλουθοι. Κατώτερη τακτική μονάδα ήταν η εκατοντάδα. Ο αυτοκράτορας Μαυρίκιος, που τους αντιμετώπισε στο πεδίο της μάχης, αναφέρει στο «Στρατηγικό» του ότι ως πολεμιστές οι Σλάβοι «...καμία παράταξη και τάξη δεν γνωρίζουν, ούτε στον σώμα με σώμα αγώνα είναι επιτήδειοι, ούτε σε ομαλό τόπο μπορούν να πολεμήσουν». Οι Σλάβοι ήταν κυρίως πεζοί, με ελάχιστους ευγενείς ιππείς, οπλισμένοι με «κυνηγετικό» εξοπλισμό, δηλαδή με ασπίδες, ακόντια, πελέκεις και, μερικοί, με τόξα. Πολεμούσαν κυρίως με ενέδρες. Σε ομαλό πεδίο δεν είχαν καμιά ελπίδα έναντι ισχυρών δυνάμεων πεζικού, εφόσον το πεζικό των Σλάβων δεν διέθετε εκπαίδευση, άρα ούτε και συνοχή, ούτε τον κατάλληλο οπλισμό ώστε να αντεπεξέλθει σε μια αντίπαλη επέλαση. Οι σλαβικοί στρατοί άρχισαν να αναπτύσσουν ισχυρές δυνάμεις ιππικού από τον 9ο αιώνα και έπειτα. Για τον λόγο αυτόν, προτιμούσαν να μάχονται σε δύσβατα ορεινά εδάφη ή σε δάση, όπου το αντίπαλο ιππικό και το βαρύ πεζικό δεν μπορούσαν να δράσουν. Στο «Στρατηγικό», ο Μαυρίκιος επίσης αναφέρει ότι οι Σλάβοι έκαναν χρήση δηλητηριασμένων βελών. Ο αντίπαλος που θα πολεμούσε εναντίον τους θα έπρεπε να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός και να έχει προπαρασκευάσει άριστα τον στρατό του. Ηταν απαραίτητο να διαθέτει ικανό αριθμό ελαφρά οπλισμένων πεζών, τοξοτών και ακοντιστών, ιππικό -το οποίο θα τηρούσε σε εφεδρεία και θα το εξαπέλυε μόνο όταν ο αντίπαλος θα είχε τραπεί σε φυγή ή για τη διενέργεια αιφνιδιαστικών επιδρομών- και μεγάλο απόθεμα εφοδίων και βλημάτων.

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ

Α η ι ι ή ι ρ ι κ ίε δ ε ώ ν

Αλλαγή στρατοπέδου στη διάρκεια των μαχών K o Bo p io ii k o c παράγονιαί οιην έκβασή iouc llonncc ιρορές οιην ιοιορία μάχες κερΟηΘηκαν ή χάθηκαν επειδή οιη διάρκεια ιους ιμήμαια ίου ε νό ς ατραιού ιον εγκατέίίειιυαν οε κρίοιμο οημείο ιης μάχης ή, ακόμα χειρότερα, προσχώ ρηοαν αιον αντίπαλο.

Η μάχη της Αγκυρας μεταξύ Οθωμανών και Μογγάλων. Εξετάζοντας τα πολλά παραδείγματα της στρατιωτικής ιστορίας, διακρίνονται διάφορες περιπτώσεις: • Πολυεθνικοί στρατοί (όπως, για παράδειγμα, ο οθωμανικός) στους οποίους συγγενή φύλα με τον αντίπαλο προσχωρούν σε αυτόν. • Απουσία υποστήριξης σε κρίσιμο σημείο της μάχης από ένα τμήμα του στρατού λόγω αντιπαλότητας μεταξύ των ηγετών του (όταν η ήττα του ενός αποβαίνει σε όφελος του άλλου). • Εμφύλιος πόλεμος, όταν τμήματα της μίας πλευράς καιροσκοπούν και, όταν η νίκη κλίνει προς την αντίπαλη πλευρά, προσχωρούν σε αυτήν προκειμένου να αποφύγουν ενδεχόμενες συνέπειες. Κλασικό παράδειγμα στην πρώτη περίπτωση είναι η μάχη της Αγκυρας το 1204, μεταξύ του Οθωμανού σουλτάνου Βαγιαζήτ και του Μογγόλου κατακτητή Ταμερλάνου. Ο στρατός του Βαγιαζήτ περιελάμβανε τους λεγάμενους Μαύρους Τατάρους και τμήματα σπαχήδων προερχόμενα από τις πρόσφατες κατακτήσεις των μπεηλικίων της Ανατολίας. Ωστόσο, οι μπέηδες της Ανατολίας είχαν καταφύγει στον Ταμερλάνο, ο οποίος, φυσικά, εκμεταλλεύθηκε την κατάσταση. Ο Βαγιαζήτ είχε φροντίσει να τοποθετήσει τους Τατάρους ως εφεδρεία πίσω από το αριστερό πλευρό του στρατού του και τους

1 1 0 1 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

σπαχήδες πίσω από το δεξιό. Αγνωστο πώς, ο Ταμερλάνος είχε επικοινωνήσει με τους Τατάρους και τους έπεισε να προσβάλουν από τα νώτα το αριστερό πλευρό, το οποίο υποτίθεται ότι κάλυπταν. Παράλληλα, διέταξε τους μπέηδες της Ανατολίας να κάνουν αισθητή την παρουσία τους στο πεδίο της μάχης. Οι σπαχήδες αντιλήφθηκαν τους φυσικούς αρχηγούς τους (μπέηδες Ανατολίας) και προσέβαλαν με τη σειρά τους τα νώτα του δεξιού πλευρού. Με τον τρόπο αυτό, εξουδετερώθηκαν οι πτέρυγες της διάταξης του Βαγιαζήτ, με αποτέλεσμα την τελική ήττα και την άδοξη κατάληξή του. Αντιπροσωπευτική της δεύτερης περίπτωσης είναι η μάχη του Μαντζικέρτ το 1071. Η μάχη διεξήχθη μεταξύ τμημάτων του Σελτζούκου σουλτάνου Αρπ Ασλάν και βυζαντινών τμημάτων υπό τον ίδιο τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ρωμανό Διογένη. Η αναμέτρηση διήρκεσε όλη την ημέρα χωρίς αποφασιστικό αποτέλεσμα, έως ότου ο αυτοκράτορας έδωσε διαταγή να επιστρέφει στο στρατόπεδο ένα τμήμα του κέντρου της παράταξής του. Η δεξιά πτέρυγα του Ρωμανού δεν αντιλήφθηκε τον σκοπό της κίνησης και την εξέλαβε ως υποχώρηση, με αποτέλεσμα να προκληθεί σύγχυση. Τότε ο διοικητής των εφεδρειών Ανδρόνικος Δούκας, γιος του καίσαρα Ιωάννη Δούκα, βρήκε την ευκαιρία να προδώσει τον αυτοκράτορα προς τον οποίο ο πατέρας του έτρεφε άσβεστο μίσος. Ο Ανδρόνικος διέδωσε ότι ο αυτοκράτορας είχε σκοτωθεί και με τη δικαιολογία αυτή απομακρύνθηκε από τη μάχη με 30.000 άνδρες, αντί να καλύψει την υποχώρηση του Ρωμανού. Με τη μειωμένη δύναμη που του απέμεινε, ο αυτοκράτορας πολέμησε γενναία, αλλά τελικά ηττήθηκε και αιχμαλωτίστηκε από τον Αρπ Ασλάν, ο οποίος του φέρθηκε με μεγάλη ευγένεια. Παράδειγμα της τρίτης περίπτωσης είναι η μάχη της Σεκιγκαχάρα στην Ιαπωνία το 1600, με την οποία ο Τοκουγκάουα Ιεγιάσου παγίωσε την κυριαρχία του στην Ιαπωνία και τον μετέπειτα τίτλο του σογκούν. Η μάχη διεξήχθη μεταξύ των δυνάμεων της Ανατολικής και της Δυτικής Ιαπωνίας, με διοικητές τους πολέμαρχους Ιεγιάσου και Ισίντα αντίστοιχα. Οι δυνάμεις των δύο αντιπάλων ήταν σχεδόν ισοδύναμες, αλλά ο Ιεγιάσου είχε την υπόσχεση ενός στρατηγού του Ισίντα ότι θα προσχωρούσε σε αυτόν. Επειδή, όμως, ο στρατηγός έδειχνε διστακτικότητα, ο Ιεγιάσου διέταξε τους άνδρες του να βάλουν εναντίον του ώστε να τον αναγκάσει να συμμετέχει στη μάχη. Ετσι και έγινε και, παρά το γεγονός ότι ο αυτόμολος στρατηγός δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα, ο Ιεγιάσου βρέθηκε να υπερτερεί αριθμητικά. Βλέποντας αυτή την υπεροχή του αντιπάλου, άλλοι τέσσερις στρατηγοί του Ισίντα αυτομόλησαν στον Ιεγιάσου, γεγονός που έκρινε το αποτέλεσμα της μάχης.

ΚΑΣΤΡΑ ΚΑΙ ΟΧΥΡΑ

Anunipnc Σ. Mnsüezoc

To oxupo me Αμωμου Συϋϋηιρεωε Ε ν ο μ νη μ ε ίο m e α π ο ικ ιο κ ρ α τία ς ο ια β ά θ η m e ζ ο ύ ν κ ϋ α ς

·

Ρ

Ρ

Ρ

Γ _

Το οχυρό της Αμωμου ΣυϋΠήιμεω ς αποτελεί ένα απο ια πιο ενδιαιρερονια καταλοιπα της ισπανικής αποικιακής κυριαρχίας στην Κεντρική Αμερική. Κατασκευάστηκε με σκοπό την προστασία της ενΰοχώ ρας της Νικαράγουας από επιθέσεις πειρατών και παρέχει πολύτιμα στοιχεία σχετικά με τις οχυρώ σεις της εποχής. Το οχυρό της Αμώμου Συλλήψεως (Castillo de la Inmaculada Concepcion στα ισπανικά), βρίσκεται στον νότο της Νικαράγουας, κοντά στα σύνορα της χώρας με την Κόστα Ρίκα, και πιο συγκεκριμένα στις όχθες του ποταμού Σαν Χουάν, ο οποίος διατρέχει τη ζούγκλα της περιοχής και στο σημείο του οχυρού σχηματίζει εντυπωσιακούς καταρράκτες. Στα βορειοδυτικά της βρίσκεται η λίμνη της Νικαράγουας, η οποία συνδέεται με την Καραϊβική θάλασσα μέσω του ποταμού Σαν Χουάν. Οι πρώτοι Ισπανοί εξερευνητές της περιοχής έφθασαν στην περιοχή της λίμνης ακολουθώντας τον ρου του ποταμού κατά τον 16ο αιώνα. Οι εύφορες όχθες της προσέλκυσαν το ενδιαφέρον αποίκων από την Ισπανία, και λίγες δεκαετίες αργότερα αναπτύχθηκαν στην περιοχή ανθηροί οικισμοί γεωργών και κτηνοτροφών. Ο σημαντικότερος από αυτούς τους οικισμούς ήταν η πόλη της Γρανάδας, στο δυτικό τμήμα της λίμνης. Ο πλούτος των αποίκων, ωστόσο, δεν άφησε αδιάφορους ούτε τους πειρατές που λυμαίνονταν την Καραϊβική, οι οποίοι εισέβαλλαν στην περιοχή μέσω του ποταμού Σαν Χουάν, που ήταν πλωτός από μικρά σκάφη στο μεγαλύτερο τμήμα του, και έτσι έφθαναν ως τις όχθες της λίμνης. Γΐ αυτόν τον λόγο, ο κυβερνήτης της περιοχής επόπτευσε την περιοχή σε συνεργασία με μηχανικούς του ισπανικού στρατού και τελικά επιλέχθηκαν οι καταρράκτες ως η καλύτερη θέση για τη δημιουργία του νέου οχυρού. Η κατασκευή του οχυρού άρχισε το 1673 και ολοκληρώθηκε ύστερα από δύο χρόνια. Περιμετρικά του οχυρού αναπτύχθηκε ένας μικρός οικισμός, ο οποίος ονομάστηκε από τους κατοίκους του Ελ Καστίγιο («Το Κάστρο» στα ισπανικά), λόγω της ασφάλειας που παρείχε πλέον η περιοχή. Η ύπαρξη του οχυρού απέτρεψε τις επιθέσεις από μικρές ομάδες

πειρατών. Το καλοκαίρι του 1762, ωστόσο, η περιοχή της Νικαράγουας υπήρξε στόχος του βρετανικού στρατού. Οι βρετανικές δυνάμεις αποτελούντο από 2.000 άνδρες, Βρετανούς και ιθαγενείς μισθοφόρους, και διέθεταν 50 σκάφη. Η ισπανική φρουρά, αντίθετα, αποτελείτο από 100 μόλις στρατιώτες. Οι οχυρώσεις αποδείχθηκαν εξαιρετικά ισχυρές για τους εισβολείς. Μετά από πολιορκία έξι ημερών, και αφού είχε φονευθεί ο Ισπανός διοικητής του οχυρού, οι Βρετανοί αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Το 1779, κατά τη διάρκεια της Αμερικανικής Επανάστασης, η Ισπανία τάχθηκε με το μέρος των επαναστατών, επιδιώκοντας την αποδυνάμωση της βρετανικής παρουσίας στην Αμερική. Η στάση αυτή της Ισπανίας προσέφερε στις βρετανικές αρχές της Τζαμάικας την αφορμή για μια νέα επίθεση στη Νικαράγουα. Στόχος των Βρετανών δεν ήταν να πραγματοποιήσουν απλώς μια επιδρομή, αλλά να καταλάβουν ολόκληρη την περιοχή, καθώς η κατάληψη της Νικαράγουας θα εξασφάλιζε στους Βρετανούς έξοδο από την Καραϊβική προς τον Ειρηνικό ωκεανό και θα διέκοπτε τη γεωγραφική συνοχή των ισπανικών κτήσεων της Αμερικής. Το σχέδιο των Βρετανών προέβλεπε να ακολουθήσουν τον ρου του ποταμού Σαν Χουάν και, αφού εξουδετερώσουν τη φρουρά στο οχυρό της Αμώμου Συλλήψεως, να καταλάβουν την περιοχή της λίμνης Νικαράγουα. Η εκστρατεία αυτή πραγματοποιήθηκε το 1780 και μεταξύ των αξιωματικών που συμμετείχαν ήταν και ο Οράτιος Νέλσον, ο οποίος οδήγησε μέσα από τη ζούγκλα μια ομάδα πεζοναυτών και κατόρθωσε να καταλάβει το οχυρό. Οι Βρετανοί παρέμειναν στο οχυρό για λίγους μήνες. Τελικά, όμως, αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν λόγω μιας επιδημίας χολέρας που εμφανίστηκε μεταξύ των ανδρών τους και της αδράνειας της ανώτερης διοίκησης των βρετανικών δυνάμεων, η οποία δεν κατόρθωσε να εκμεταλλευτεί την ταχεία κατάληψη του οχυρού και να εισβάλει στην ενδοχώρα της Νικαράγουας. Στη σύγχρονη εποχή το οχυρό διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση και φιλοξενεί ένα μουσείο και μια βιβλιοθήκη. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα μνημεία στη Νικαράγουα και, παρά τη σχετικά δυσπρόσιτη θέση του, αφού βρίσκεται αε μια περιοχή το μεγαλύτερο μέρος της οποίας καλύπτεται από ζούγκλα, δέχεται πολλούς επισκέπτες. Η πλευρά του οχυρού που δεσπόζει στην όχθη του ποταμού. Στο κάτω μέρος της εικόνας διακρίνονται κάποιες από τις κατοικίες του μικρού οικισμού που περιβάλλει το οχυρό.

1 1 2 1 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

rmvvnc Bopoaunc

I TO ΓΝ Ω Ρ ΙΖΑ Τ Ε ;

ΠΑΣ ΦΟΝΕΥΘΗΚΕ Ο «ΑΓΝΠΣΤΟΣ» KENENTY; Ο Τζόζεφ Πάτρικ Τζο Κένεντυ Τζούνιορ (25 Ιουλίου 1915 -12 Αυγούστου 1944)ήταν το μεγαλύτερο από τα εννέα παιδιά του Τζόζεφ Πάτρικ Τζο Κένεντυ και της Ρόουζ Ελίζαμπεθ Φιτζέραλντ και αδελφός του μετέπειτα Αμερικανού προέδρου Τζων Φιτζέραλντ Τζακ Κένεντυ (29 Μαϊου 1917-22 Νοεμβρίου 1963). Στον ορίζοντα του μεγαλύτερου αδελφού Κένεντυ προδιαγραφόταν μια σημαντική πολιτική καριέρα και πιθανώς να Οι δύο αδελφοί Κένεντυ με ήταν εκείνος που κανονικά θα στολές του Αμερικανικού ανελισσόταν στο ανώτατο αξίωμα Ναυτικου, αριστερα ο Τζων και των ηπα δεξιά ο Τζόζεφ. Τ Τον Αυγουστο του 1944 ο υποπλοίαρχος Τζόζεφ Κένεντυ, έμπειρος αεροπόρος με 25 πολεμικές αποστολές, συμμετείχε στην επιχείρηση «Aphrodite» του Αμερικανικού Ναυτικού. Το σκεπτικό πίσω από την επιχείρηση ήταν απλό: η μετατροπή τετρακινητήριων βομβαρδιστικών Β-17 και Β-24 σε τηλεκατευθυνόμενα βομβαρδιστικά υπό την καθοδήγηση Lockheed Ventura. Μετά την

εκτέλεση των πρώτων αποστολών από τη USAAF, ο Τζόζεφ Κένεντυ και ο υποπλοίαρχος Ουίλφορντ Τζων Ουίλι αποτέλεσαν το πρώτο πλήρωμα του Αμερικανικού Ναυτικού που θα συμμετείχε σε μια αποστολή βομβαρδισμού. Οι δύο αεροπόροι επάνδρωσαν ένα τροποποιημένο Β-24 με την ονομασία «BQ-8», το οποίο μετέφερε 9.600 kg εκρηκτικών Torpex. Στόχος του τηλεκατευθυνόμενου βομβαρδιστικού ήταν οι εγκαταστάσεις στο Μιμογιέκ της βόρειας Γαλλίας, όπου οι Γερμανοί ανέπτυσσαν μια σειρά υπερπυροβόλων που θα μπορούσαν να πλήξουν το Λονδίνο. Το απόγευμα της 12ης Αυγούστου 1944 ο αμερικανικός σχηματισμός απογειώθηκε από τη βάση του Φέρσφιλντ. Αποτελείτο από δύο Lockheed Ventura για την καθοδήγηση και ένα Β-17 για ναυτιλία, ενώ πίσω τους ακολουθούσε ένα αναγνωριστικό Mosquito της USAAF που είχε αναλάβει την κινηματογράφηση της αποστολής. Το διμελές πλήρωμα ενεργοποίησε τα εκρηκτικά και μετέδωσε την κωδική ονομασία. Δύο λεπτά αργότερα, το BQ-8 εξερράγη στον αέρα, λίγο πριν την προκαθορισμένη εγκατάλειψη του πληρώματος, φονεύοντας ακαριαία τους δύο άνδρες. Τα συντρίμμια κατέπεσαν κοντά στο Μπλάιθμπουργκ, στο Σάφολκ, προκαλώντας υλικές ζημιές. Ο Κένεντυ τιμήθηκε μεταθανάτια με τον Σταυρό του Ναυτικού, τον Σταυρό Διακεκριμένου Ιπταμένου και το Μετάλλιο Αεροπόρου. Το δυστύχημα αποδόθηκε σε αστοχία του ηλεκτρικού συστήματος, που οδήγησε στην πρόωρη πυροδότηση των εκρηκτικών.

ΗΤΑΝ ΤΟ ΠΡΠΤΟ ΚΙΝΕΖΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΤΙΚΟ; Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 οι σχέσεις Σοβιετικής Ενωσης και Κίνας βρίσκονταν ακόμα σε άριστα επίπεδα. Ετσι, παραχωρήθηκαν 25 στρατηγικά βομβαρδιστικά Tupolev Tu-4 (κωδική ονομασία NATO: «Bull») που αποτελούσαν τα σοβιετικά αντίγραφα των Β-29Α Superfortress. Η κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή ήταν ιδιαίτερα κρίσιμη, με τον πόλεμο της Κορέας σε πλήρη εξέλιξη, ενώ η αντιπαράθεση με την Ταϊβάν ήταν στην πραγματικότητα ένας ακήρυκτος πόλεμος. Η επιχειρησιακή μετάπτωση των κινεζικών πληρωμάτων δεν είχε ολοκληρωθεί όταν ξεκίνησαν οι πρώτες πολεμικές αποστολές και Σοβιετικοί εκπαιδευτές ανέλαβαν ως κυβερνήτες των αποστολών αυτών. Οι εγγραφές στα ημερολόγια υπήρξαν χαρακτηριστικές: «εκπαιδευτική πτήση με πραγματική άφεση βομβών πάνω από το πεδίο βολής -νησί Ταϊβάν». Σε ορισμένες περιπτώσεις οι Κινέζοι αντάμειψαν τους Σοβιετικούς εκπαιδευτές με αυτοκίνητα, μια ιδιαίτερη πολυτέλεια για τα δεδομένα της εποχής. Βασική αποστολή των κινεζικών Tu-4 υπήρξε η μεταφορά πυρηνικών βομβών. Ολα έδειχναν ότι θα αντικαθίσταντο σύντομα από τα αεριωθούμενα Tu-16, αλλά η Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο οδήγησε σε αποδιοργάνωση της κινεζικής αεροπορικής βιομηχανίας. Η επιχειρησιακή καριέρα των Tu-4 υπήρξε ιδιαίτερα μακρόβια και, εκτός από βομβαρδιστικά, χρησιμοποιήθηκαν και ως αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας και για αποστολές μεταφορών. Κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους, τα αεροσκάφη εκσυγχρονίστηκαν με ηλεκτρονικά συστήματα αυτοπροστασίας. Το μεγαλύτερο πρόβλημα κατά τη δεκαετία του 1970 ήταν η έλλειψη των αστεροειδών κινητήρων ASh-73TK των 2.400 shp, που

Το 225008 υπήρξε ένα από τα κινεζικά Τυ-4 που εκσυγχρονίστηκαν με τους ελικοστρόβιλους WJ-6.

πλέον είχαν φθάσει στο τέλος της ωφέλιμης ζωής τους. Η κινεζική βιομηχανία ανέπτυξε μια ευφυή λύση και οι αστεροειδείς κινητήρες αντικαταστάθηκαν από ελικοστρόβιλους WJ-6 των 4.250 shp τους οποίους κινούσαν τετράφυλλες έλικες. Το προωστικό σύστημα προήλθε από το μεταφορικό Υ-8, το οποίο με τη σειρά του βασιζόταν στο Antonov An-12BK. Τα εκσυγχρονισμένα βομβαρδιστικά αεροσκάφη εκτιμάται ότι παρέμειναν σε υπηρεσία μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Ενα βομβαρδιστικό μετατράπηκε σε αεροσκάφος έγκαιρης προειδοποίησης KJ-1 με χαρακτηριστικό θόλο στην άτρακτο. Τουλάχιστον ένα ακόμα αεροσκάφος μετατράπηκε σε φορέα εκτόξευσης αναγνωριστικών οχημάτων Chang Hong 1 (αντίγραφα των AQM-34N Firebee). Τα αεροσκάφη αυτά χρησιμοποιήθηκαν σε δοκιμές και τα τελευταία Bull εκτιμάται ότι αποσύρθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Σ Τ Ρ Α Τ Ι Ω Τ Ι Κ Η Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α 1113

Β ΙΒ Λ ΙΑ

Ε ιρ ή ν η Π α νέ Α η

M ykel H aw ke

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΕΙΔΙΚΠΝ Δ ΥΝ Α Μ ΕΩ Ν Ο σύνχρ ονο ς ujopmöc oönvoc επιΒιωσηα Εκδόσεις Eurobooks Αθήνα 2 0 13 , Isrliösc 320 Τι θα κάνατε αν χανόσασταν στο δάσος στη διάρκεια μιας πεζοπορίας; Αν βρισκόσασταν αποκλεισμένοι στο χιόνι ή ναυαγούσατε στη θάλασσα; Κανείς δεν περιμένει ότι θα αναγκαστεί να αντιμετωπίσει μια τέτοια κατάσταση, ωστόσο παρόμοια περιστατικά συμβαίνουν κάθε χρόνο σε χιλιάδες ανθρώπους. Το νέο βιβλίο του Μάικελ Χωκ, βετεράνου λοχαγού των Ειδικών Δυνάμεων του Στρατού των ΗΠΑ και ειδικού σε θέματα επιβίωσης, αποτελεί ένα χρήσιμο εικονογραφημένο εγχειρίδιο για την αντιμετώπιση τέτοιου είδους κρίσιμων καταστάσεων που θα μπορούσε να σας σώσει τη ζωή. Ο οδηγός αυτός δεν απευθύνεται στους γνώστες του αντικειμένου, αλλά στον απλό, καθημερινό άνθρωπο, ο οποίος, φυσικά, δεν είναι κατάλληλα προετοιμασμένος -πρακτικά ή ψυχολογικά- ώστε να αντεπεξέλθει σε μια τέτοια κατάσταση. Στο εγχειρίδιο του Χωκ ο αναγνώστης θα βρει πολύτιμες πληροφορίες και οδηγίες -πλαισιωμένες από κατατοπιστική εικονογράφηση- σχετικά με την εξεύρεση καταφυγίου και νερού, την εξασφάλιση τροφής και το άναμμα φωτιάς, τα εργαλεία που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ή να κατασκευάσει από απλούστατες

1/ Ί

ΙΞ

Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΦΟΡΗΤΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ

γ χ ι ε ι ρ ι δ

Ί

ο

ΙΞ ΙΊ I B Ι Ω Σ Η Σ ΙΞ I Δ I Κ ί ) Ν Δ Υ Ν Α Μ Ε Ω Ν HAWKE

1 1 4 1 ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

πρώτες ύλες, τα φάρμακα με τα οποία θα μπορούσε να προστατεύσει την υγεία του ή να αντιμετωπίσει κάποιον τραυματισμό ή μόλυνση, τον προσανατολισμό και τα σήματα, αλλά και την ψυχολογία της επιβίωσης. Το βιβλίο διατίθεται από τις εκδόσεις Eurobooks, Ιπποκράτους 112,11472, Αθήνα, τηλ.; 2103614736, και από τα γραφεία της ΓΝΩΜΩΝ Εκδοτική, Λέσβου 14,17237, Δάφνη, τηλ.: 2109758090, www.gnomonpublications.gr.

Γιώια Σιρυρή

Μ Α Κ ΕΔ Ο Ν ΙΑ (1870-1908) ΕκΟόοείϋ Andy’ s Publishers Αθήνα 2009, Zsrliösc 234 Το βιβλίο της Γιώτας Σφυρή καλύπτει ενδελεχώς την περίοδο 1870-1908 και τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην περιοχή της Μακεδονίας και γενικότερα των Βαλκανίων, γεγονότα που έχουν αντίκτυπο στην πολιτική ζωή της χώρας μας ακόμη και σήμερα. Οι πρώτες προσπάθειες για εθνική ολοκλήρωση των χριστιανικών λαών που βρίσκονταν υπό οθωμανική κυριαρχία κατά τη δεκαετία του 1870 είχαν ως συνέπεια την εμφάνιση πληθώρας κινημάτων ανεξαρτησίας στα Βαλκάνια. Ετσι, η Οικουμενική Ορθοδοξία άρχισε να διασπάται σε μικρότερα εθνικά σύνολα, καθένα εκ των οποίων είχε δικές του διεκδικήσεις και οράματα: κοινό χαρακτηριστικό, όμως, όλων ήταν η επιθυμία για αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού και απαλλαγή από την κηδεμονία του Πατριαρχείου. Με την υποστήριξη της Ρωσίας, τα κινήματα των βαλκανικών λαών ισχυροποιήθηκαν, με βασικότερο εκείνο της Βουλγαρίας, η οποία επιχείρησε να επηρεάσει τη διεθνή κοινή γνώμη υποστηρίζοντας ότι η Ανατολική Ρωμυλία, η Θράκη και η Μακεδονία αποτελούσαν μέρος της βουλγαρικής επικράτειας και ότι οι ελληνικοί πληθυσμοί που κατοικούσαν εκεί ήταν Βούλγαροι που είχαν εξελληνιστεί από το Πατριαρχείο. Η συγγραφέας στο έργο της περιγράφει τα σημαντικότερα γεγονότα που έλαβαν χώρα από την εμφάνιση του

Μακεδονικού προβλήματος μέχρι και το 1908 και τις μάχες που δόθηκαν στη Μακεδονία, παρουσιάζει τους οπλαρχηγούς και τα σώματα που έδρασαν στην περιοχή αλλά και το πολιτικό και στρατιωτικό παρασκήνιο. Πρόκειται για ένα αξιόλογο εγχείρημα, που συμπυκνώνει μέσα σε λίγες, σχετικά σελίδες έναν ολόκληρο αγώνα, ο οποίος έχει αφήσει ανεξίτηλα τα ίχνη του στην ιστορία μας και, δυστυχώς, εξακολουθεί να αποτελεί ένα αγκάθι στις σχέσεις της χώρας μας με τις βαλκανικές χώρες. Το βιβλίο διατίθεται από τις εκδόσεις Andy's Publishers, Σόλωνος 54,10672, Αθήνα, τηλ.: 2103628288.

ΓΕΣ/ΑΙΙ

0 1 ΕΛΛ Η Ν 0 Α Μ ΕΡ ΙΚ Α Ν 0 Ι ΕΘ ΕΛ Ο Ν Τ ΕΣ ΣΤΗΝ Ε0Ν ΙΚΗ Α Ν ΤΙΣΤΑ ΣΗ Ιστορικό ίω ν επιχειρήσεω ν στην ΕΠΠάΟο ίου 2671 Ανεξάρτητου Ειδικού Tavuoioc Αναγνω ρίσεω ν Αθήνα 2005. leiliösc 203

Λόχος του, έχοντας εισέλθει μυστικά στην Ελλάδα, έδρασε επί 216 ημέρες σημειώνοντας εντυπωσιακές επιτυχίες. Το παρόν βιβλίο, που βασίζεται σε αρχεία του Γραφείου Στρατηγικών Υπηρεσιών (OSS) τα οποία παρέμεναν απόρρητα μέχρι το 1988, παρουσιάζει τη δράση του Γ’ Λόχου του 2671 ΕΤΑ καθ’ όλη τη διάρκεια της παραμονής του στη χώρα μας, αποκαλύπτοντας άγνωστα μέχρι σήμερα γεγονότα και πληροφορίες, ανδραγαθήματα και επιχειρήσεις, τα οποία αποδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο τους στενούς δεσμούς των Ελλήνων της διασποράς με την πατρίδα μας, σε όποιο σημείο του πλανήτη κι αν βρίσκονται. Συνεργαζόμενοι άριστα με τις ελληνικές και τις βρετανικές δυνάμεις, οι Ελληνοαμερικανοί επέδειξαν μοναδική γενναιότητα και αυτοθυσία. Η δράση τους αποτυπώνεται με κάθε λεπτομέρεια στις σελίδες της παρούσας έκδοσης, στις οποίες περιγράφονται αναλυτικά οι επιχειρήσεις που ανέλαβαν οι Ομάδες στις οποίες χωρίστηκε ο Γ’ Λόχος, οι ημερολογιακές τους αναφορές, ο κατάλογος με τα ονόματα των αξιωματικών και των οπλιτών που επάνδρωσαν την ελληνοαμερικανική δύναμη, αλλά και ο θλιβερός κατάλογος των νεκρών και των τραυματιών της. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το φωτογραφικό υλικό και οι κατατοπιστικοί χάρτες στο παράρτημα στο τέλος του βιβλίου. Η κεντρική διάθεση γίνεται από το Τυπογραφείο Ε.Σ., στρατόπεδο Παπάγου, Μεσογείων 227-231, 15451, Νέο Ψυχικό -Χολαργός, τηλ.: 2106553532.

ΟΙ ΕΛΛΗ Ν Ο ΑΜ ΕΡΙΚΑΝ Ο Ι ΕΘ ΕΛΟ ΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

Το 122 Ελλληνοαμερικανικό Ανεξάρτητο Τάγμα Πεζικού αποτελεί ένα μόνο από τα πολλά παραδείγματα της έμπρακτης βοήθειας την οποία έσπευδε ανέκαθεν να προσφέρει στη χώρα μας ο απόδημος Ελληνισμός. Συγκροτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου του 1943, με διαταγή του προέδρου Ρούσβελτ και με τη συναίνεση της ελληνικής κυβέρνησης, και από αυτό προέκυψε το 2671 Ειδικό Τάγμα Αναγνωρίσεων (ΕΤΑ). Ο Γ’

Κ π ο*κ7 ό m m ip A oΕ tu vχσ ην Εv Μ ο τ ο υο2 1vA vtE to ox tm o u Λ οιυ Tö uΟ otβ o cÄKO yvudO iuv < 2 3ΛηριΛου-20N O C U ftM xj19441