Kabanata 1: Ang Kubyerta umaga ng Disyembre -ang bapor Tabo ay hirap na hirap sa pagsalunga sa agos ng paliku-likong ilog Pasig -naghahatid ito ng maraming manlalakbay na patungo sa lalawigan ng LAGUNA Katangian ng Bapor: 1. mabigat, halos mabilog tulad ng isang tabo na pinaghanguan ng pangalan nito 2. may karumihan bagamat nagpapanggap na maputi at maharlika sa kanyang pagpupumilit na lumakad ng banayad 3. isang bapor ngunit di ganap na bapor, di nagbabago, may kapintasan, ngunit di matuligsa 4. matatawag na DAONG NG PAMAHALAAN-dahil niyari sa ilallim ngpamamahala ng mga REVERENDOS at ILUSTRISIMOS ibaba ng kubyerta(dito nagsisiksikan kasama ang mga kalakal at mga baul) -narito ang mga: a. mukhang kayumanggi at maitim na buhok b. mga Indio c. Intsik d. mestiso itaas ng kubyerta narito ang mga: a. manlalakbay na nakasuot-Europeo b. mga prayle c. mga opisyal na nakaupo sa mga maginhawang silyon
Kapitan -isang taong may anyong mabait at may edad na -dating mariner na nakapaglakbay na lulan ng matutuling saskyang-dagat Donya Victorina -tanging ginang na nasa pangkat ng mga Europeo -ang makakapagsabi kung ang bapor Tabo ay sumpungin, di masunurin at tamad -nerbiyosa -tinutuligsa at pinipintasan ang mga kasko, Bangka, at balsa ng niyong ng mga Indio
Tatlong prayle na naniniwala na lalakad nang pabaligtad ang mundo sa araw na lumakad sila ng matuwid: a. Don Custodio -di marunong mapagod -kilalang opisyal na tagapayo, tahimik na nasisiyahan sa kanyang mga balak at programa b. Ben Zayb(anagram ng Ibanez) -batikang manunulat -naniniwalang sa MAYNILA ay nakapag-iisip sapagkat siya’s nag-iisip c. Padre Irene -kanonigong na nagbibigay-ningning sa mga apri dahil sa kanyang namumula at ahit-na-ahit na mukha -maganda ang ilong na hugis-Hudyo at sa kanyang sutanang sutla na magara ang tabas at may masinsin na butones Simoun -kinikilalang tagapayo at pinanggalingan ng lahat ng mga
gawain ng kanyang kamahalan— KAPITAN HENERAL “Bapor” o “Estribor” -sinisigaw ng kapitan at ditto umiinit ang ulo ng ginang tuwing sinisigaw ito Paulita Gomez -pamangkin ni Donya Victorina -isang napakaganda at napakayamang dalaga na ulila na sa ama’tina Don Tiburcio de Espadana -sawimpalad na lalaking napangasawa ng ginang *15 taon ng kasal sila Donya Victorina at Don Tiburcio Padre Camorra-paring mukhang artilyero na nakipagtalo kay Ben Zayb Simoun-sumali sa usapan na ang lunas daw ay napakadali Katangian: 1. 2. 3. 4.
kapayatan kayumangging-kayumanggi nakasuot ng damit-ingles nakasebastipol ng waring saakot na timsim
Ab actu ad posu valet ilatio -Kung ano ang nangyari noon ay maaring mangyari ngayon Havana -kung saan nakatagpuan ng Kapitan Heneral si Simoun Kabanata II: Sa Ilalim ng Kubyerta 2 kabataan na iginagalang at kinikilala kaya mahusay ang pakikitungo sa kanila ng kanilang mga kasamahan na nakipag usap kay Kapitan Basilio:
a. Basilio -mag-aaral ng medisina at kilala na dahil sa kahusayan niya sa panggagamot b. Isagani -mataas at matipuno ang pangaangatawan ngunit higit ang kabataan -isang makata or masasabing manunugma na nakatapos saATENEO ng taong iyon -palaging walang kibo at may mga pansariling katanginang ikaiiba sa karamihan Padre Irene -ang paring nagpayo na pauwiin si Basilio sa San Diego -matalik na kaibigan at pinagkakatiwalaang tagapayo ni Kapitan Tiyago noon kanyang mga huling araw -nangako kanila Isagani at Basilio na mapapatayo at pagtatag ng akademya para sa pagtuturo ng wikang Kastila -pumunta sa LOS BANOS para makipagkita kay Kapitan Heneral Makaraig-nag alok ng isa sa kanyang mga bahay upang gawing gusali sa pagpapatayo ng akademya Aetas parentum pejor avis tulit nos neguiores-HORACIO -“the age of our fathers, worse than that of their fathers, has bred us even worse than them” Kardinal Moreno -tinatawag kay Simoun *Si Kardinal Richelieu na minsa’y nagging makapangyarihang punong ministro ng Pransya, ay may tagapayong kaputsino na tinatawag na kamahal-mahalang Gris, dahil kahit siya’y lagging nakasuot ng gris na tulad
ng mga prayle, siya’y kasing-kapangyarihan ng kardinal
katipan nang ito ay nabiyuda. At sa mga higit na takagang nakakaalam, Anak ito ng kanyang pinsan sa Maynila
Padre Florentino -may gulang na Talambuhay: 1. Ipinanganak sa nakaririwasa at kinikilalang pamilya sa Maynila 2. hindi kailanman ginusto ang mag pari 3. pinilit siyang pumasok sa seminaryo ng kanyang ina upang makatupad sa kanyang pangako 4. ang kanyang ina ay kaibigan ng isang arsobispo at naniniwalang ang ginagawa niya ay kalooban ng Diyos 5. tumanggi si Florentino at nakiusap ngunit walang nangyari 6. naging pari sya sa edad na 25 7. maligayang namatay ang kanyang ina at iniwan ang lahat ng kayamanan sa kanya 8. ngunit nasaktan dahil ilang lingo bago idinaos ang kanyang unang misa, ang babaing kanyang pinakaminamahal ay nag asawa kung kanino man dahil sa sama ng loob Agham Pangkalikasan -kung saan pinayabong ang kanyang hilig dito dahil sa pagpapahalaga sa tungkulin Cavite Mutiny noong 1872 -tatlong paring Pilipino na kilala sa samahang IBALIK ANG PAROKYA SA PARING INDIO ay napagbintangan na kasangkot sa rebelyon at patayin, ipinanganib ni Padre Florentino na ang mayamang pinagkukunan ng kanyang parokya ay makatawag-pansin at sa dahilang ang ibig niyon ay kapayapaan kaya siya ay humingi ng pamamahinga sa paghawak ng tungkulin. *Inampon ni Padre Florentino si Isagani na ayon sa sabi-sabi ay anak niya sa dating
KABANATA III: Mga Alamat A. Malapad na Batumbuhay -sagrado noon pang bago dumating ang mga Kastila at diumano’y tinitirhan ng mga espiritu Mga di nakakaalam ng kuwento tungkol kay Donya Geronima: 1. 2. 3. 4.
Simoun Ben Zayb Padre Irene Padre Camorra
B. Kuwento ni Donya Geronima 1. May mag aaral na nangakong pakakasal sa kanyang dalagang kababayan subalit nakalimot samantalang ang babae ay patuloy na naghintay habang lumilipas ang mga taon 2. sa tagal ng paghihintay ay lumipas ang kanyang kabataan at siya ay nagging matandang dalaga 3. Nabalitaan ng babae na ang kanyang hinihintay ay arsobispo na ng Maynila 4. Nag damit lalaki siya at lumigid sa ilog 5. nakipagkita siya sa kamahalan para tuparin ang sa kanya ay ipinangako ngunit mahirap na ito mangyari
6. ang arsobispo ay nagpagawa na lamang ng kuweba sa may ilog para sa kanya 7. ang pasukan sa kuwebang ito ay napapalamutian ng mga baging at dito siya tumira hangga’t mamatay at dito rin inilibing. -Si Donya Geronima ay kinikilalang engkantada dahil sa pagtatapon niya sa ilog ng mga kasangkapang pilak matapos ang pagbibigay niya ng masaganang bangkete para sa mararangal na tao 20 taon -na ang nakakaraan na ang ilog ay halos humahalik sa bunganga ng kuweba hanggang unti-unting lumalagos gaya rin ng unti-unting pagkapawi sa gunita ng mga indio ni Donya Geronima C. San Nicolas 1. noong unang panahon ang ilog pati na ang lawa ay pinaninirahan ng mga buwaya. ang mga ito ay malalakit at masisiba kaya sinsiyab nito ang mga Bangka, naitataob sa pamamagitan ng pagpalo ng buntot 2. May isang intsik na di bingyagan na paraan sa tapat ng simbahan 3. Isang demonyo na nag-anyong buwaya ang nagpalubog ng Bangka upang siya’y makain at madala sa impiyerno 4. Sa paghingi ng tulong kay SAN NICOLAS, sinaklolohan siya kaya ang buwaya ay naging BATO
13 taon na ang nakakalipas ng mangyari ang trahedya na nangyari daw kay Ibarra Kabanata IV: Kabesang Tales Tandang Selo -ang mangangahoy na tumangkilik kay Basilio noong siya ay bata pa ay buhay at malusog, bagamat puti nang lahat ang kanyang buhok -gumagawa na lamang ng WALIS bilang aliwan Telesforo o Tales -matapos magkaroon ng dalawang kalabaw at makapag imok ng ilang daang piso ay nagsarili na sa tulong ng kanyang AMA, ASAWA AT TATLONG ANAK. *pumanaw ang asawa ni Tales at ang kanyang pinakamatandang anak na babae na si LUCIA dalawampu o tatlumpung piso taun-taon - kundisyon na babayaran ni Kabesang Tales kung patuloy nitong linagin ang lupain Naisipan ni Tales na magpatayo ng bahay na table sa baryon g Sapang sa bayan ng Tiyani na karatig ng San Diego dahil sa masagana ang ani Julia o Juli -batang anak na babae ni Kabesang Tales na nais niyang pag aralin -kababanaagan ng kagandahan at katalinuhan
Tano -anak na lalaki -14 taon pa lamang nang siya ay tawaging Kabesang Tales na ibig sabihin ays i TALES ang NANGUNGUNA -inatasan bilang pangunahing maniningil ng buwis sa baryo
Makalipas ang 6 na buwan -napabalitang si Tano ay ipinadala sa Carolinas at may ibang nagsasabing nakita siya na nakasuot ng uniporme ng guardia civil Mga bagay na idinala ni Tales ngunit ipinagbawal: 1. baril 2. itak 3. palakol ng ama 500 daang piso -hinihingi ng mga tulisan na hindi mahuhuli sa dalawang araw na papantubos kay Kabesang Tales Hermana Bali -isang batikang pangginggera na kagagaling lang sa Maynila dahil sa pagdalo sa pagsasanay na panrelihiyon sa BEATERIO DE LA COMPANIA Kabanata V: Noche Buena ng Isang Kutsero 1. Matusalem-NOEL 2. Tatlong haring Mago na nakakabayo a. haring melchor b. Gaspar c. Baltazar Haring Bernardo-naipagkakamali kay Bernardo Carpio na di umano’y bayaning Kastlia na tumalo kay Rolando ng Pransya 3. Dalawang pila ng mga batang lalaki a. iba ay may dalang mga parol na nasa patpat na kawayan b. iba ay may mga sulo
4. San Jose -nasa payak na andas at mapanglaw ang mukha at ang tungkod ay may mga bulaklak na susena 5. Mga batang babaing may mga belong nabubuhol sa ilalim ng mga baba 6. ilang bata na naghihilahan sa kunehong papel na may nakataas na buntot na naliliwanagan ng maliliit at mapupulang kandila *Isinasama sa prusisyon ang mga batang may hilang laruan upang pasayahin ang pagdiriwang ng kaarawan ng MESIYAS Sinong Hermana Tersero 7. Brihen -kahuli hulihan sa prusisyon na nakasuot pastora at may sumbrerong may malapad na perdiyos at may mahahabang balahibo upang ipakita ang paglalakbay sa Jerusalem\ Bahay ni Kapitan Basilio -ang tanging bahay na may kasayahan Nakita ni Basilio na kusap ni Simoun sa bahay ni Kapitan Basilio: a. Kapitan Basilio b. kura paroko c. alperes Mga balitang natanggap ni Basilio: a. dalawa sa katulong sa bukid ay nasa kulungan: ang isa ay ipatatapon, may mga namatay na hayop b. Isang kasama ang namatay -ang matandang lalaking katiwala sa gubat
-ayaw pumayag ng kura na bigyan ng pangmahirap na misa dahil sang-ayon sa kanya ay mayaman naman daw ang kanyang panginoon -ikinamatay ay katandaan c. Pagkakabihag kay kabesang Tales Kabanata VI: Si Basilio 13 taon -ang lumipas buhat nang mamatay an ina ni Basilio Kapitan Tiyago at Tiya Isabel -hinatid si Maria Clara sa beateryo Tinanggap ni Kapitan Tiyago si Basilio bilang utusan na walang bayad subalit pinahintulutan siyang makapag aral sa SAN JUAN DE LETRAN kung kalian niya ibigin Unang taon sa Latin: siya ay marumi, walang kaayusan at nakabakya Walong buwan ng pag-aaral: walang narinig na pag uusap ang guro at si Basilio maliban sa pagbasa ng kanyang pangalan at pagsagot naman niya ng ADSUM sa araw araw. Ikalawang Taon: Nanalo nang malaki ang tandang ni Kapitan Tiyago na alaga niya Naging disente ang itsura ni Basilio nang ibili siya ng isang paris ng sapatos at sumbererong piyeltro Ikatlong Taon: Pinalad na maging guro ang isang mayamang Dominiko na mahilig manudyo at magpatawa Ikaapat na taon: Nagpatuloy si Basilio na sira ang loob at parang ibig nang tumigil sa pag-aaral isa sa mga propesor niya ay isinama siya sa isang labanan at dahil sa kanyang kasipagan
mag aral ay nagkaroon siya ng mataas na marka at ng medalya *Si Kapitan Tiyago na may sama ng loob sa mga prayle buhat nang magmadre ang anak, ay hinimok si Basilio na lumipat sa ATENEO na katanyagan noong panahong iyon Paaralan ng Heswita -natagpuan ni Basilio ang sistema ng pagtuturo na hindi niya akalaing kanyangmatatagpuan Bachiller en Artes -kursong natutuhan niya ng buong limang taon Medisina -ang gustong niya kunin Abogasya -ibig ni Kapitan Tiyago na kunin ni Basilio Ikatlong taon siya ay nagsimula nang makapaggamot, bagay na maituturing na paghahanda para sa isang magandang kinabukasan at isang paraan para kumita siya ng pera at makabili ng mainam na kasuotan at makapagtabi nang kaunti Sa loob ng DALAWANG BUWAN ay ganap na doktor na siya Kabanata VII: Si Simoun Escolta-tahanan ni Simoun kung saan pwedeng pumunta si Basilio kung nagbago ang kanayang isipan. Kabanata VIII: Masayang Pasko! Ang pasko sa Pilipinas ayon sa matatanda ay para lamang sa mga bata. Ito ang araw na ginigising nila nang maaga,nililinis, at binibihisan ng damit na magara. Isinisimba sila sa misa mayor na tumatagal nang halos ay isang oras Pagkatapos ng misa ililibot sila sa mga kamag-anak, mamamasko’t hahalik ng kamay
Kapag sumuway ang mga bata ay kurot, bulyaw at galit ang kanilang matatamo Kabanata IX: Si Pilato Padre Clemente -kailangang mag ingat at hind niy aibig ang mga tingin ni Tals Hermana Penchang -ang matandang pinaglilingkuran ni Juli na nakaalam din sa kasawiang ito Juli -ang tinutukoy ni Hermana Penchang na sa kanyang paningin ay makasalanan pulyeto ni Tandang Basyo -isang kilalang babasahin ukol sa relihiyon na pinabasa ni Hermana Penchang kay Juli Mga sanhi na nangyari dahil sa bukirin: 1. sanhi ng pagkamatay ng kanyang asawa’t anak 2. ama na hindi na makausap 3. anak na si Juli na naglilingkod sa ibang tao 4. utos ng hukuman na iwanan na niya ang kanyang bahay sa loob ng TATLONG ARAW Kabanata X: Kayamanan at Kagustuhan Dumating si Simoun sa bahay ni Kabesang Tales Mga dala ni Simoun: 1. dalawang utusan 2. malalaking baul ng mga alahas Kanila Tales siya nanuluyan dahil malapit sa SAN DIEGO at TIYANI na siyang pagmuulan ng kanyang mga Mimili Dumating si Kapitan Basilio kasama ang asawa at anak na si Sinang at ang asawa nito --handang gumugol ng TATLONG LIBONG PISO Hermana Penchang
-diyamanteng singsing na naipangako sa BIRHEN NG ANTIPOLO Mga ipinagmamalaki ni Simoun: kuwintas -dati ay kay Cleopatra -natagpuan sa piramide singsing -dati ay pag aari ng mga mambabatas Romano na natagpuan sa labi ng guho sa Cartago mamahaling hikaw -dating pag aari ng mga kaginingan sa Roma na natagpuan sa villa ng ANNEIS MUCIUS PAPILINE sa POMPEII rosaryong nabendisyunan ng papa -mga bagay na nagbibigay ng siguradong kapatawaran kahit hindi ka mangumpisal -ibig at pagnanasa ng mga kababaihan
Kahon ng mga alahas: (mga dramadeng enenggastehan ng iba’t ibang makukulay na bato) 1. 2. 3. 4.
singsing relikaryo palawit ng kuwintas krus
Kapitana Ines -ang nagtanong kung magkano ang hikaw, sinabi ni Simoun ay TATLONG LIBO Ikatlong bandeha: 1. 2. 3. 4.
relo pitaka relikaryo at iba pang napapalamutian ng brilyante
Quiroga-Intsik nag alok kay Simoun ng anim na libong piso para ipangregalo sa isang makapangyarihang babae Binili ni Kapitan Tika ang relikaryong naglalaman ng tapyas ng batong pinamahingahan ng PANGINOONG JESUKRISTO matapos ang ikatlo niyang pagkakaluhod papunta sa BUNDOK NG KALBARYO Kay Sinang ay isang paris ng hikaw Kay Kapitan Basilio ay: a. ang relong nasa pinong kadena para sa tenyente b. pambabaeng hikaw para sa prayle sa parokya Dinakip si Tandang Selo ng hindi makita si Kabesang Tales Tatlong pagpatay ang naganap nang sinundang gabi: a. administrador ng mga prayle b. bagong magsasaka ng lupain ni Tales basag ang bungo at puno ng lupa ang mga bibig ang asawa ng bagong magsasaka ng lupain ay natagpuan ding patay noong madaling araw—ang bibig nito ay puno ng lupa at tagpas ang leeg sa tabi niya ay may natagpuang papel na may sulat dugo na TALES
Talasalitaan: Kabanata 1: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
pagsalunga-pagsalubong pagkukulapol-paglalagay nababalaho-nahihinto tikin-kawayan panukala-mungkahi katigan-sang-ayunan pangangamkam-pagkuha nasindak-nagulat magkanugnog-magkalapit
Kabanata 2: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
masinsinan-seryosong pag-uusap matikas-matipuno apyanpag-uuyam-paglait namalikmata-nabigla tukayo-marijuana manunugma-manunula salot-peste nahihibang-nawawala sa sarili nakaririwasa-nakaangat sa buhay
Kabanata 3: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
hinaing-sama ng loob makamkam-gahaman salo-salo-handaan balandra-biglang mabangga taripa-takdang buwis gobernardoreklasyastiko-pangalawa sa arsobispo 7. kinakagat-sinasakmal 8. sagrado-banal 9. panlilibak-pag-uuyam
Kabanata 4: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
tumangkilik-nag-aruga masukal-madawag hinawan-nilinis kababanaagan-kakikitaan lumaon-tumagal lukbutan-bulsa matinag-nagbago
Kabanata 5: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
karomata-kalesa nabalam-nahuli inalopeste-salot kinulata-pinukpok pitagan-respeto lipos-puno sulo-lamp pabasbasan-
Kabanata 6: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
misa de gallo-misang pamasko tinalunton-sinundan samsamin-ipunin umalingawngaw-umeko mauulinigan-maririnig naaninag-nakita apuhapin-hanapin manilbihan-maglingkod natunton-nahanap namimighati-nalulungkot
Kabanata 7: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
makakita-makabanaag tunogbigla-gulilat nakita-namalas pagkapagod-pagkahapok nalaman-nabunyag wasak-wasak-lasug-lasog
Kabanata 8: 1. 2. 3. 4. 5.
imulat-ibinukas mataimtim-taos-puso nagbabadya-nagpapakita ikinaligalig-ikinabalisa pumanaog-bumaba
Kabanata 9: 1. nakikipighati-lungkot pasakit, 2. tinutugis- inuhuli ng mga may pangayarihan sa batas -hinuhuli 3. nagigitla-nagugulat; di kapani paniwala; di napapaniwala 4. hinihimok- mangatwiran, makipagtalo, mananggalang sa paglilitis 5. nalalabing-natitira, naiiwan Kabanata 10: 1. bitbit-dala-dala; buhat-buhat 2. gugulin-aksayahin; gastusin; babayarin 3. antigong-luma; dating
