Kontabiliteti Publik Kontabiliteti është një nga tre funksionet themelore në aktivitetet e një biznesi: 1.prodhimi, 2.marketingu. 3. kontabiliteti, 1.ë një biznes prodhues duhet te kemi produkte të mira e të prodhuara me efikasitet e !ila është puna e funksionit të prodhimit. 2."uhet në të njejtën kohë të kemi një marketing të sukseshëm në mën#rë $ë ai produ!t te shitet. 3."he duhet të kemi kontabilist kompetentë për të parë nëse të gjitha këto veprimtari janë fitim%prurëse dhe për të ofruar informa!ione finan!iare për ti mundësuar mena&hmentit të ndërmarrjes ose organizimit publik marrjen evendimeve. Kontabiliteti është s#stem informa!ioni $ë mat,përpunon dhe k omunikon informa!ionin finan!iar të një entiteti ekonomik. 'lojet kr#esore te organizatave ne sektorin publik janë: (nstitu!ionet $everitare%$everia $ëndrore,$everia komunale,$#teti,etj (stitu!ionet edukative%shkollat publike,kolegjet dhe shkollat tjera private,universitetet. (nstitu!ionet shëndetsore dhe so!iale%spitalet,shtëpitë e shëndetit,agjen!itë për shërbime so!iale etj. Po ashtu% agjen!itë religjioze dhe humanitare,fonda!ionet etj. Kontabiliteti publik pas$#ron kr#esisht veprimtarinë ekonomike%finan!iare të organizatave publike,maë dhe kontrollon krijimin e burimeve finan!iare dhe përdorimin e t#re,në përputhje me planifikimin bu&hetor. Kontabiliteti publik përmbledh: 1.kontabilitetin e shtetit,2.kontabilitetin e $everive komunale,3.kontabilitetin e ndërmarrjeve publike,).kontabilitetin e organizatave dhe institu!ioneve jo fitimprurëse. 1.Kontabiliteti i shetetit%jep informa!ion dhe kontrollon realizimin e të ardhurave dhe të shpenzimeve të bu&hetit të shtetit si dhe pas$#ron dhe kontrollon veprimtarinë ekonomike%finan!iare të organeve të pushtetit $endror. Kontabilitetit i shetetit përfshin* a.kontabilitetin e thesarit të shtetit b.kontabilitetin e institu!ioneve administrative kombëtare. 2.kontabiliteti i $everive komunale%pas$#ron veprimtarinë ekonomike%finan!iare të $everive komunale. 3.kontabiliteti i ndërmarrjeve publike%nuk ndr#shon nga kontabiliteti i ndërmarrjeve private. ).kontabiliteti i institu!ioneve jofitimprurëse dhe +-%ve është disiplin e ve$antë ekontabilitetit.
eton #t#$i
1
Kontabiliteti Publik 'idhja në mes kontabilitetit kontabilitetit publik dhe bu&hetit të të shtetit. %u&heti i shetetit është plan finan!iar i shtetit per periudhen një vje$are.ai detajohet sipas muajve dhe zbatimi i i tij kontrollohet ko ntrollohet nga drejtoria e pergjithshme e thesarit. %u&heti vjetor tek njësit publike përfshinë bu&hetin e veprimtarisë rrjedhëse dhe bu&hetin e shpenzimeve kapitale. Buxheti operativ pas$#ron të gjitha llojet e shpenzimeve rrjedhëse,$ë do tikr#ej njësia publike gjatë periudhës bugjetore,si dhe të gjitha burimet e parashikuara te finan!imit te t#re. Buxheti kapital pas$#ron shpenzimet e planifikuara per investimet dhe burimet e finan!imit të t#re për periudhën bu&hetore. /ra lidhëse midis kontabilitetit të njësive publike dhe bu&hetore janë* 1.të ardhurat publike dhe 2.shpenzimet publike. 'idhja ne mes kontabilitetit kontabilitetit dhe bu&hetit është e d#anshme: %bu&heti vendos standardit,te !ilin kontabiliteti e krahason me te dhenat faktike per te për!aktuar shmangien. %Kontabiliteti kontallon hap pas hapi zbatimin e bu&hetit dhe për!akton shamngiene te dhënave faktike prej tij,duke u dhene perdoruesve informa!ionin e nevojshem per marrjen e vendimeve. Kontabiliteti siguron një baze te domosdoshme te dhenash per hartimin e bu&hetit te periudhes se re nëperme pas$#rave finan!iare $e i harton. 0ë ardhurat ,realizohen përmes politikës për të ardhura fiskale,mbledhja e tatimeve dhe taksave. hpenzimet publike,para$esin përfitimet e të ardhurave publike sipas $ëllimeve të për!aktuara nga bu&heti i shtetit. ektori publik dhe sektori privat -farë eështë sektori privat %0ermi sektori privat përdoret per te pershkruar kompanitë,te !ilat ushtrojnë viprimtarinë e t#re per te realizuar fitim. %0ermi sektori publik nenkupton se!ilen organizatë,e !ila administrohet per te ofruar sherbime ndaj publikut dhe jo per te realizuar fitime. ektori publik i nje vendi përbëhetnga autoritetet publike $e per!aktohen ne men#re politike, te !ilat kanë monopolin ne periudhen kontabel te !aktuar. unksioni paresor ka sigurimin e te mirave publike dhe sherbimeve te rendesishme. gjajshmeritë ne mes d# sektorëve: 0ë d# sektoret perdorin: %kontabilitetitn me regjistrim te d#fihtë %zbatojn të njejtat parime themelore kontabel,te tilla si hipoteza e vijushmerisë dhe akrualeve %te d# sektoret zabtojnë standardet kontabel.
eton #t#$i
2
Kontabiliteti Publik
ektori publik perbehet nga nje sere organizmash,te !ilat kr#ejnë veprimtari komplekse,ato janë* 1.organet e $everisjes $endrore dhe njesitë varese te t#re. 2.organet e $everisjes rajonale. 3.organet e $everisjes vendore. ).dermarrjet publike. 4.organizatat jofitimprurese publike. +rganet e $everisjes $endrore: +rganet $endrore ekzekutive,si kr#eministrija ministrit,njesit varese të t#re. jësit varese janë drejtorie pergjithshme e doganave,drejtoria e pergjithshme e tatimeve,etj. +rganet $endrore ligjevense,si kuvendi,presiden!a. +rganet $endrore gj#$esore,si:gj#katae lartë,gj#kata kushtetuese,prokuroria e pergjithshme. +rganiet e $everisjes rajonale* zene vend ndermjetës ne mes organeve te $everisjes $endrore dhe at#re vendore. unksionin e t#re e ushtrojn nen kontrollin nga organet $endrore,perve$ ne vendet federative,ku jane te pavarura nga $everija federative. +rganet e $everisjes vendore: janë njesite publike $e i $everisin $#tetet dhe fshatrat,si$ jane komunat. -everisjen e t#re e kr#ejne ne zonat ku ndodhen me juridiksionin e t#re. dermarrjet publike* jan ndermarrje prodhuese,tregtare dhe sherbuese ne varësi te organeve te $everisjes $endrore dhe at#re vendore. +raganizatat jofitimprurese publike* jane organizma publike,$e kane $ellim permisimin e mir$enjes sho$erore,pa s#nuar te sigurojnë fitimin ne kembim te sherbimeve $e ato kr#ejnë. Kontabiliteti ne sektorin publik Kontabiliteti ne sektorin publik siguron informa!ione për: marrjen e vendimeve lidhur me perdorimin e rezervave ekonomike,identifikimin e a5zonave k#$e te vendimeve dhe per per!aktimin e objektivave b5drejtimin dhe kontrollimin me efektivitet te burimeve njerzore e materiale. materiale. 65ruajtjen e pasuris Kontabilitetit ne raportimin raportimin finan!iar ne sektorin publik fokusohet tek: 1.kontrollo.2.pergjegjshmeria,ne perdorimine burimeve finan!iare. "# mjetet kr#esore ligjore dhe finan!iare,$e perdoren per realizimin e ket#re $ellimeve janë:1bu&heti.2.kontabiliteti
eton #t#$i
3
Kontabiliteti Publik Kon!eptet themelore te te kontabilitetit ne sektorin publik janë: 1.pergjegjshmeria, 2.mbulimi i shpenzimeve rrjedhese nga te ardhurat rrjedhese. Pergjegjshmeria eshte det#rim $e kane organizmat publike per te vertetuar ne men#r bindese permes pas$#rave finan!iare. Kemi d# lloje te pergjegjshmeris* 1.Pergjegjmeria financiare% tregon se njesia publike i ka perdor fondet publike ne perputhje me vendimet publike te shprehura ne bu&het dhe pas$#ra finan!iare. 2.pergjegjshmeria operative%tregon efikasitetin me te !ilin i kane realizuar objektivat e veprimatrisë se t#re. Komiteti i sektorit publik ka per $ellim realizim e programeve për të përmisuar mena&himin finan!iar dhe pergjegjshmerinë ne sektorin publik. Parimi i akrualeve nënkupton $e ne krahasojmë të ardhurat dhe shpenzimet gjatë një periudhe kontabël,dhe ndonjë dallim raportohet si sufi!it apo si defi!it. hembuj të të ardhurave qarkulluese: tarifa dhe ngarkesat për pranuesite shërbimeve gjobat dhe ndëshkimet tarifat për li!en!a,leje,lejime,etj. hitjet,tatimet,grantet dhe transferet nga organet $everitare,dona!ionet. shembuj te shpenzimeve qarkulluese janë: pagat,meditjet dhe benifi!ionet e puntorëve grantet për organizatat tjera furnizime dhe materiale shpenzuese zhvlersimi dhe ngarkesa tjera për asete kosto e transportit finan!imi i kostove humbjet në shitjen e aseteve jo $arkulluese. Klasifikimi e njesit publike pasurit afatgjata klasifikohen në: 1.pasuri afatgjata jo materiale. 2.pasuri afatgjata materiale. 3.pasuri afatgjata finan!iare. Karakteristik te njesit publike eshte se tek to kemi më pak pasuri afatgjata jomateriale se sa ne biznes. dersa sa i perket pasurive afatgjata materiale,disa disa prej t#re jan karakteristike karakteristike per njesit publike,si:p#jet planta!ionet,infrastruktura,monumentet historike,etj. Pasurit afatgjata finan!iare ndahen ne huadhenje te brendshme,te jashtme,investime afatgjata.
eton #t#$i
)
Kontabiliteti Publik igurimi i pasurive afatgjata materiale jësitë publike i sigurojn ato permes : 1.kr#erjes se investimeve kapitale. 2.përfitimit te t#re si dhurime. (nvestimet kapitale kr#hen * %duke i bler ato. %duke i ndertuar ato. %duke i rikonstruktuar. Kontabiliteti i daljes se pasurive afatgjata ja njesia publike pasurit afatgjata dalin kur: 1.n&irren jasht perdorimit per shkak te konsumimit fizik. 2.demtohet per shka$e te jashtezakonshme 3.shiten. ).dhurohen. Nxjerrja jasht perdorimit%ne momentin kur psuria n&irret jasht perdorimit nderpritet llogarija e zhvlersimit te tij dhe mb#llet. Demtimi per shkaqe te jashtezakonshme%te tilla konsiderohen p.sh demtimet nga fu$itee nat#res. Shitja e pasurive afatgjata%kur njesit publike nuk i nevojiten me nje pasuri per teushtruar veprimtarinë e saj,si dhe ne rastet e privatizimit te pronave publike,ajo mund ta shes ate. Dhurimi i pasurive afatgjata%njesit publike ashtu si$ perfitojne grantet,mund edhe te dhurojnë grantet,pra tu japim pasuri njesive pub like te tjera te tenjejtit nivel. "hurimet pakesojn vleren e pasurive afatgjata te njesisë publike dhe zvoglon fondet ne baz te tij. Pasurit afatgjata finan!iare 7 pasurit afatshkurtra Huadhenjet%dhenja e huave perben nje nga format e ndihmes se shtetit ndaj njesive ne sektorin publik dhe privat. ga kjo ndihme perfitojn njesit varese te $everisjes $endrore,njesite ekonomike private dhe individet. dërh#rja e shtetit në sektorët e ndr#shum të ekonomis bëhet përmes: %huadhënieve dhe %paradhënieve Përfituesit janë* %organet e pushteti te vendit %institu!ionet bu&hetore %ndërmarrjet publike dhe private %individët %shtetet e huaja Paradhëniet njihen si dhurata afatmesme të shtetit,te !ilat jepen në afat deri në 2 vjet,mund të ripërtriten edhe për 2 vjet tjera,pas përfundimit,paradheniete pashl#era transformohen në huadhënie.
eton #t#$i
4
Kontabiliteti Publik
Huadhëniet jepen me afat deri ne ) vjet.urdhërdhënësi*ministri i finan!ave apo i deleguarii tij,arkëtimet dhe pagesat kr#hen nga thesari i shtetit apo thesareve lokale. 8uadheniet dhe paradheniet regjistrohen gjatë viti vijues në thesarin e degëve. Huadhëniet klasifikohen në: 1.te brendshme%direkte afatgjata dhe nenhuadhenie: 2.te jashtme Huadheniet e rendshme direkte afatgjata janë hua afatgjata $e u jep $everia njesive te sektorit publik per ti ndihmuar ato me mjete finan!iare. Nenhuadheniet janë pjese huave te nenshkruara nga $everia per organizma te huaja. 0epri!a debitore e llogarise huadhenie tregon shumene huase $e nuk eshte arketuar ende. 'logaria te ardhurat nga interesi i huadhenies huad henies ben pjes ne te ardhurat finan!iare.
Pasurit afarshkurtera te njesive pulike ndahen në! 1.mjetet monetare%llogaria ne thesar.ne banka,arka,etj. 2.investimet afatshkurtera%huadhenie afatshkurtera,investime ne letra me vlerë 3.te drejta%klintë,dëftesa te arketueshme,etj. ).inventare%materiale,objekte,mallra,etj. 4.parapagimet%$eraja e parapaguar,abonimet,sigurimet,etj. 9jetet monetare%njesitë publike i mbajnë mjetet monetare ne llogarinë ne thesar dhe ne llogarinë arka. Burimet e financimit ne njësite publike ndahen në* 1.burimet e veta. 2.burimet e huazuara%det#rimet. 1.urimet e veta te nje njesie publike jofitimprurëse përbëhet ngafondete veta dhe mund te ket ne te edhe edh e sufi!it. rantet kapitale janë finan!imet finan!imet ose ndihmat finan!iare $e u vihen ne dispozi!ion njesive publike.perdoren per investime kapitale, $e do te thot per sigurimin e pasurive afatgjata.ato mundte perfitohen nga shteti, organizmat publike brenda dhe jasht shtetit. 2.urimet e huazuara klasifikohen ne det#rime: 1.afatgjata 2.afatshkurtera 8#jne*det#rimet ndaj furnitorëve,kreditorëve,personelit,ndaj shtetit per tatimet dhe taksat,etj.karakteristike per njesitë publike janë huamarrjet afatshkurtera dhe afatgjata.
Parimete pergjithshme te shtetit te kontabilizimit te huamarrjeve te shtetit: shtetit: %kriteri i origjinis së bor&hit %kriteri i afatit të shl#erjes Borxhi i perhershum;afatgjat dhe afatmesëm:obliga!ionet afatgjata dhe huamarrjet afatgjata të shtetit nga organizmat finan!iarë ndërkombëtar dhe nga bankat e huaja. Borxhi me afat të shkurtër;bonat e thesarit dhe huamarrjet afatshkurtëra5 %kriteri i kombësisë së huadhënësve 1.bor&hi i mbrendshëm 2.bor&hi i jashtëm.
eton #t#$i
<
Kontabiliteti Publik
Kollekfiumu i 2 Shpenzimet e njesis pulike hpenzimet e zvioglojn pasurin e njesive publike ose ose shtojne det#rimet e t#re . =rjedhin nga kr#erja e veprimtaris rrjedhese ,investuse apo huamarrjes. hpenzimet e njesive publike i nenshtrohen planifikumit bu&hetor,andaj edhe njihen si shpenzime bu&hetore. hpenzimet publike njihen ne periudhe kur ka lindur ,apo kur eshte dokumentuar det#rimi per tu paguar, pra zbatohet kontabiliteti akrual%rrjedhes. Baza ligjore%te gjitha shpenzimet realizohen sipas kornizes ligjare i !ili vendos bazë ligjore per kontrollin e brendshëm të finan!ave publike $ë të hartoj rregulla finan!iare $ë e per!akton ne men#r se si shpenzohen paratë publike në pajtim me ligjin "onceptet kr#esore per shpenzimet e parave pulike janë: darja e bu&hetore, alokimi, zotimi Prokurimi , obligimi, pagesat.
S$%&" %është %është sistem i integruar i teknologjisë informatike për mena&himin dhe kontrollimin dhe kontabilitetin e finan!av $everitare (9K pas$#ron nje plan kontabël të detajuar për kosoven,$e mundeson kodifikimin dhe kontrollin e të gjitha transaksioneve finan!iare, si psh : regjistrimin e klasifikimit ekonomik dhe funksionalte shpenzimeve dhe regjistrimin e burimit te fondit. 'lokimi i fondeve% është pro!es i veniesne dispozi!ion te fondeve për tu shpenzuar sipas ndarjeve bu&hetore te perfshira ne ligjinm per ndarje bu&hetore jat mena&himit te alokimeve thesari bazohet në planet e detajuar të rrjedhjës së parasë $e i derszojnë organizatat bu&hetore bu &hetore ne fillim të vitit (otimi i fondeve)është njohje kontabel në (9K e nje obligimi te mundshem në të ardhmen për të bërë një shpenzim të parave publike.>otimi i fondeve behet përmes />P dhe nënshkrimeve nga autorizuesit Prokurimi publik 7pro!esi i prokurimit drejtohet përmes ligjit mbi prokurimin publik. "odet% shpenzimet duhet ken kode adekuade,në pajtim me udhëzimet administrative për klasifikimin ekonomikte leshuar nga thesari sipas strukturës së planit kontabël të vendosur në (9K.
Shpenzimet qe nuk kerkojne prokurim jane! Pagat, Praja e imët , ?vanset për udhëtime , Komunalit ,ubvensionet@0ransferet, 0ransaksiopnet ndërdepartamentale.
"lasifikimi i shpenzimit pulik Shpenzime per investime rrjedhese)kr#hen gjat nje periudhe kontabel dhe i sherbejn vetem asaj periudhe ;psh :shp e personelit,materialit,të sherbimeve,per subven!ione,etj5 Shpenzimet për veprimtari investuese%kr#hen gjat periudhes kontabel dhe sherbejn për krijimin e pasurive afatgjata $ë do te perdoren ne të ardhmen;shp për ndertime,blerje n dertime,blerje te pasurive afatgjata ,dhe finan!ohen nga bu&heti ,nga vendet e jashtme dhe ngab urimet e brendshme $e i krijone njesia publike5
eton #t#$i
A
Kontabiliteti Publik
*ë ardhu ar dhurat rat e njesi nj esiss pulik pu likee 0ë ardhurat zmadhojn vleren e pasurisë dhe te drejtave te njesive publike, ato realizohen ne njesi publike gjat kr#rjes se veprimtaris rrjedhese dhe gjatë huamarrjes. ?to i nenshtrohen planifikimit bu&hetor ,për këtë ars#e njihen si të ardhura bu&hetore dhe perfshihen ne ligjin e bu&hetit ë kontabilitet njihen ne momentin e lindjes se t#re dhe dokumentimit e te drejtes per tu arketuar , pra zbatohet parimi i kontabiliteti akrual%rrjedhes. *e ardhurat nga veprimtarija rrjedhse e njesis pulike janë: 0e ardhurat tatimor , 0e ardhurat jotatimore, 0e ardhurat nga grandet rrjedhse, 0e ardhurat finan!iare , 0e ardhurat tjera.
*e ardhurat nga tatimet dhe kontriutet% pas$#rojnë pas$#rojnë realizimin e te ardhurave fiskale. ?to realizohen bazuar ne te drejten e njesive $everisese te !ilat i mbledhin ato duke ushtruar pushtetin publik te t#re . *e ardhurat jotatimore%janë ato te !ilat realizohen nga veprimtaria ekonomik $e kr#ej njesit publike vendore,si$ janë te ardhurat e ndermarrjeve publike,institu!ionet finan!iare publike,nga sherbimet administrative,nga gjobat,nga veprimtaria gj#$ësore,etj *e ardhurat nga grandet financiare%janë te ardhura nga ndihma finan!iare per veprimtarin rrjedhse;finan!imi nga bu&heti5.ato u jepen njesive pub like nga bu&heti i shtetit ,nga $everia e huaja te organizmave nderkombetare,nga individet. 0e ardhurat finan!iare%janë teardhurat nga interesat $e realizojne njesit publike nga huadhëniet .
ND+,*$%$$ P'S-.,'/+ &$N'N0$',+ /1+*2,+ Pasq#rat financiare vjetore te njesis pulike para$esin ne men#r të permbledhur gjendjen finan!iare te t#re ,performan!en e veprimtaris dhe ndr#shimin e gjendjes finan!iare gjat vitit bu&hetor.ato perdoren nga nje rreth i gjer perdoruesish,si:drejtuesit e njesis publike,tatimpaguesitdhe taksapaguesit,furnitoret dhe kreditoret,donatoret dhe finan!uesit, organet e kontrollit finan!iar dhe nga mediat.
B$3'N0$ "2N*'B+3 ilan!i kontabel është pas$#ra $ë tregon gjendjen finan!iare të njesive publike. "uke dhënë informa!ion mbi gjendjen finan!iare ,bilan!i hedh drite mbi pergjegjshmerine finan!iare te njesis publike. Bilanci kontael jep informa!ionin e neovjshme për të gj#kuar se veprimtaria publike eshte kr#er në perputhje me vendimet publike te per!aktuara në bu&hetin e miratuar.
'na e majt e ilancit perehet nga tri grupe!
'na e djathtë e ilancit përehet nga tre grupe!
1. pasuritë pasuritë afatgjata, afatgjata, 2. pasuritë pasuritë afatshkurte afatshkurter, r, 3. pasuri pasuri tjera, tjera,
eton #t#$i
1. llogarit llogarit eburimeve eburimeve te veta, 2. llogarit llogarit e det#rimeve, det#rimeve, 3. llogar llogarit it tjera, tjera,
B
Kontabiliteti Publik
P'SH nga veprimtaria rrjedhese P'SHa nga veprimet rrjedhse para$et shpenzimet e kr#era dhe te ardhurat e realizuara gjat periudhes kontabel per veprimtarinnë rrjedhese 7o perative te njesive publike. "iferen!a eventuale në mes t#re per!akton rezultatin e periudhes kontabel.
Shpenzimet paraqiten ne tri grupe te medha : 1. shpenzime shpenzime të veprim veprimtari tariss kr#esore kr#esore rrjedhese rrjedhese 7shpenz 7shpenzimet imet operati operative, ve, 2. shpenzime shpenzime të veprimtari veprimtariss rrjedh rrjedhse se finan!iare finan!iare,, 3. shpe shpenz nzim imee tje tjera ra,,
*e ardhurat paraqiten në tri grupe te medha: 1. te ardhurat ardhurat të të veprimtari veprimtariss kr#esore kr#esore rrjedhs rrjedhse%shpe e%shpenzimet nzimet operative, operative, 2. te ardhura ardhuratt nga nga veprimt veprimtarit arit rrjedhse rrjedhse finan!i finan!iare, are, 3. te ardh ardhur urat at tjer tjera, a, 0ri grupet perbejne shpenzimet shpenzimet e veprimtaris rrjedhse te nje njesie publike Pas totalit totalit para$itet rezultati pozitiv pozitiv ose tejkalimii teardhuraveë rrjedhse ndaj shpenzimeve rrjedhse S4&$0$* , ne te kunderten para$itet relzultati relzultati negativ ose D+&$0$*5 tejkalimi i shpenzimeve rrjedhese ndaj te ardhurave rrjedhese 7 D+&$0$*5 =ezultati perfundimtar tregon se si i ka zbatuar njesia publike bu&hetin e saj nga ng a veprimtaria rrjedhse.
Pasq#ra e shpenzimeve kapitale Kur shpenzimet kapitale nuk finan!ohen nga huatë e marra,organizata është efektivisht duke bërë perdorimtë fondeve të lira. -ellimi i shpenzimeve kapitale eshte të qenurit të sigurt se mund te ketë : perdorim më efikas të burimeve kapitale duke rritur ndërgjegjshmerin per kosto • kapitale vënja e $mimeve më real për sherbime, • Shpenzimet kapitale duhet të për!aktohen duke u bazuar mbi kostot aktuale në vend të kostove historike me men#r $ë të bëjnë të sigurt krahasushmerinë midis organizatave. Shpenzimi kapital, ( !illi perdr#she njihet edhe si shpenzim ( kon!eptuar ( interesit,llogaritet duke perdorur nje normë teorikebnte interesit dhe duke e zbatuar këtë ndaj pasurive te organizatës,me $ellimin $ë të perfa$sohet se sa do te kishte $enë interesi i kostove te te finan!imit të t#re pasurive. ,egjistrimi kontael nuk ka ndikim mbi bilan!in neto te gjendjes të organizatës ,me$enëse edhe rrit edhe zvoglon fondet e pergjithshme, por është përfshirë në pas$#ren e te ardhurave dhe shpenzimeve në mën#rë $ë të per!aktohet kostoja e plotë e ofrimit të shërbimeve. Shpenzimet kapitale shkaktohen me rastin e: shtimit te pasuris afatgjate* • transferte kapitale* • humbja nga shitja e pasurive afatgjata* • investimet ne letra me vlerë* • pagesat e huamarrjeve ,etj •
eton #t#$i
C
Kontabiliteti Publik
Pasq#ra e rrjedhjes se paras "ontailiteti akrual ka shunë dobi ,mbase pas$#rat finan!iare finan!iare te bazuara në akruale mund të japin informa!ion më të besueshme dhe më kuptimplot se sa pas$#rat e përpiluara në baze paraje. ,rezik ,re ziku u p ër falimen fal imentin tin zakunisht nuk para$et problem për organizatat e sektorit publik,miërpo informatat për gjendjen me paranë ende janë shumë të rëndësishme. 2rganisatat qe investohen nga grandet ,$ështja k#$ mund të jetë disponushmëria e kësteve te grantit ne kohen relevante me $ellim te përmbushjes së pagesave kur ato e kanë kohën. ë nivel qeveritar, gjendja eparasë mund të këtë nje ndikim në nevojat e huazimit dhe prandaj mund të këtë ndikim në koston e pergjithshme të dhënies së shërbimit nëse kostoja e huazimit është e lartë. Prandaj P','1' është një rëndësie $enësore $ë përdoruesit kanë nevojë për një pas$#rë, e !ila siguron informata për atë se prej nga ka ardhur paraja gjatë vitit dhe se $fare ka bërë organizata me ato para,;kjo eshte informat $e pas$#ren e rrjedhjes së paras e siguron5.
Struktura Stru ktura e pasq#r pasq #rës së rrjedh r rjedhës ës së paraë p araë urimet e paras $e janë në dispozi!ion per organizatat e sektorit publik janë: ufi!iti%nese organet gjenerojnë më shumë të ardhura sesa $ë shpenzon ,kjo duhet • të rezultoj me para të gatshme shtesë në dispozi!ion. hitja e aseteve jo$arkulluse • Paksimi i të arkëtueshmeve%nese organizatat ka më pak të arkëtueshme në fund të • periudhës sesa $ë ka pasur në fillim,kjo nënkupton $ë klientët kanë kontribuar me më shum para për organizatën to$et%nese organizata ka me shumë sto$e në fund të periudhës sesa $ë kishte në • fillim atëherë paraja mund të jetë shpenzuar për përvetësimin e sto$eve,kësisoji duke $uar tek zvoglimi i nivelit të parasë në organizatë. Kapitali i ri $ë sillet në organizat • Pranimi i kredive të reja • 0ë pagushmet%nënkupton se sa më shumë e kemi mbajtur paranë në organizatë • sesa përdorur ato për të paguar furnitorët.
%ën#rat ën#ra t në të cillen ci llen paraja par aja del55 de l55 • • • • •
• •
"efi!iti lerja e aseteve jo $arkulluse =ritja e të arkëtushmeve =ritja e sto$eve Kapitali i n&err nga biznesi%organi i !ili kontribuon me kapital në organizat në ndonjë fazë mund të tërhe$ë një pjesë të kapitalit nga organizata apo mund të kërkojë pagesë të rregullt në formë dividende Pagesa e kredive >vogëlimi i të pagueshmeve
eton #t#$i
1D
Kontabiliteti Publik
'ktivitetet operrative 'ktivitetet operrative%para$esin të gjitha rrjedhat e parasë $ë dalin nga tatimet dhe prej pranuesve të mallrave dhe sherbimeve të ofruara nga organizatat. ,rjedhja e paras nga aktivitetet operuese: Pranimet e parasë nga tatimet,gjobat dhe taksat të ndr#shme • Pranimet e parasë për pagesat për mallra dhe shërbime siguruar nga organizata, • Pranimet e parasë nga grantet apo transferet • Pranimet e parasë nga privilegjet,tarifat,komisionet,etj • Pagesat e parase për organe tjera publike për finan!im të opera!ioneve të t#re • Pagesat në para të gatshme furnitorëve •
'ktivitetet 'ktiv itetet investue inv estuese seuojn 'ktivitetet investuese)kan te bëjnë me rrjedhjën e parasë $ë ndërlidhët me resurse,të !ilat kanë për $ëllim të kontribuojnë k ontribuojnë për të ardhmenë e organizatës për ofrimin e sherbimeve.
,rjedhja e pasras nga aktivitetet investues! • • • • •
prekshme dhe paprekshme5 paprekshme5 Pagesat me para për të përvetësuar asetet jo$arkulluse; prekshme Pranimet e parasë nga shitja e aseteve jo$arkulluse Pagesat me para për të bërë investime;ekuitet apo investime bor&hi;aksi.bolig.55 bor&hi;aksi.bolig.55 Pranimet e parasë nga shitja apo investimet Pagesa me para në formë kredish organizatave tjera
'ktivitete financues 'ktivitete financues%kjo pje fokusihet në parime dhe pagesa $ë ndërlidhen me mën#rën se si finan!ohet organizata.
,rjedhja e paras nga aktivitetet financues! • • • • •
Pranimet e paraë nga kapitali ka pitali i ri i sjellë në organizatë =i%pagesat me para të kapitalit siguruesit të atij kapitali 0ë h#rat në paara nga lëshimi i bondeve, kredive etj apo lloje të huasë =i%pagesa me para e shumës $ë është huazuar Pagesat me para për finan!imin e $irasë
Procesi Proce si i përgaditjes ërgad itjes së pasq#rës pasq #rës së s ë rrjedhjës rrjed hjës së s ë parasë paras ë Keni d# op!ione kr#esor të përgatitjes së rrjedhjes së parasë e kto janë: (ndefikoni të gjitha rrjedhat e parasë ndarasi nd arasi dhe i !aktoni ato për aktivitetet operuese,investuese dhe finan!uese në mën#rën e duhur Përdorni informatat në bazëakruale në pas$#rat tjera kr#esore dhe i përshtatni ato shifra akruale për të n&jerrë shifrat e parasë $ë mund të përfshihen në pas$#rën e rrjedhës së parasë.
eton #t#$i
11
Kontabiliteti Publik
S$S*+ 6%$ $ *H+S',$ * H+S',$* * *+ SH*+*$* SH* +*$* DH+ D H+ "2N*'B$3$ "2N*' B$3$*+*$ *+*$ $ *$1 * $1 9inistria e ekonomis dhe finan!av është përgjegjëse për koordinimin dhe mena&himin finan!iar të bu&hetit të Kosoves.
&unksionet themelore të %inistris janë! • • • • •
>hvillimi dhe zbatimi i politikave fiskale dhe i sistemeve administrative ?naliza ekonommike dhe projeksionet makroekonomike Planifikimi bu&hetor >hvillimi dhe zbatimi i një administrate $endrore tatimmore >hvillimi dhe zbatimi, i një thesari $endror dhe sistemit të kontabilitetit;P.gatshme5
2rganizimi i sherimit të thesarit të shtetit Sherimi $ thesarit të shtetit ose shërimi $ të ardhurave dhe shpenzimeve të shtetit,është tërsiae organizumave të krijuara nga shteti ,për të ndjekur,për të kontrolluar dhe për të informuar lidhur me zbatimin e bu&hetit të shtetit. hErbimi ( thesarti tE shtetit EshtE nE varEsi tE ministries se finan!ave
2rganizmi $ uxhetit 9inistria e finan!ave zbatimin e bu&hetit tE shtetit e bEnE pErmes: 1.
eton #t#$i
12
