Sprawdziany po epokach | Zrozumieć tekst – zrozumieć człowieka
LITERATURA I KULTURA modernizmu (WIADOMOŚCI WSTĘPNE i LIRYKA) SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI
Grupa I
1. Objaśnij znaczenie i genezę trzech nazw epoki: a) Młoda Polska, ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... b) modernizm, ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... c) neoromantyzm. ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... 2. Określ ramy czasowe epoki. ............................................................................................................................................................................................... 3. Przedstaw trzy główne założenia koncepcji moralności autorstwa Friedricha Nietzschego. ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... 4. Uzupełnij tabelę dotyczącą kierunków artystycznych modernizmu. Kierunek
Charakterystyka (dwie cechy)
Gustav Klimt
Claude Monet
Edvard Munch
© Copyright by WSiP sp. z o.o., Warszawa 2013
1
Sprawdziany po epokach | Zrozumieć tekst – zrozumieć człowieka
5. Przeczytaj cytowany niżej fragment, a następnie: a) scharakteryzuj kreację podmiotu lirycznego, ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... b) nazwij postawę wyrażoną w utworze, ............................................................................................................................................................................................... c) scharakteryzuj tę postawę (wskaż cztery cechy), ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... d) podaj nazwisko filozofa, którego poglądy były inspiracją dla modernistycznej postawy zilustrowanej w utworze. ............................................................................................................................................................................................... Kazimierz Przerwa-Tetmajer Koniec wieku XIX (fragment) Cóż więc jest? Co zostało nam, co wszystko wiemy, dla których żadna z dawnych wiar już nie wystarcza? Jakaż jest przeciw włóczni złego twoja tarcza, człowiecze z końca wieku?... Głowę zwiesił niemy. 6. Opisz młodopolską koncepcję miłości i śmierci wyrażoną w poniższym fragmencie wiersza. Kazimierz Przerwa Tetmajer Ja, kiedy usta... (fragmenty) Ja, kiedy usta ku twym ustom chylę, nie samych zmysłów szukam upojenia, ja chcę, by myśl ma omdlała na chwilę, chcę czuć najwyższą rozkosz – zapomnienia. […] Błogosławiona śmierć, gdy się posiada, czego się pragnie nad wszystko goręcej, nim twarz przesytu pojawi się blada, nim się zażąda i znowu i więcej... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................................
© Copyright by WSiP sp. z o.o., Warszawa 2013
2
Sprawdziany po epokach | Zrozumieć tekst – zrozumieć człowieka
7. Przeczytaj cytowany niżej fragment, a następnie: a) rozpoznaj kierunek artystyczny obecny w utworze, ............................................................................................................................................................................................... b) podaj trzy argumenty na poparcie swojego zdania, ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... c) wypisz z tekstu personifikację, ............................................................................................................................................................................................... d) wypisz z tekstu epitet malarski, ............................................................................................................................................................................................... e) wypisz z tekstu epitet metaforyczny. ............................................................................................................................................................................................... Kazimierz Przerwa-Tetmajer Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej (fragmenty) Taki tam spokój... Na gór zbocza światła się zlewa mgła przezrocza, na senną zieleń gór. […] Ponad doliną się rozwiesza srebrzystoturkusowa cisza nieba w słonecznych skrach. Patrzę ze szczytu w dół: pode mną przepaść rozwarła paszczę ciemną – patrzę w dolinę, w dal: i jakaś dziwna mię pochwyca bez brzegu i bez dna tęsknica, niewysłowiony żal... 8. Przeczytaj zacytowany dalej fragment, a następnie: a) zinterpretuj symboliczny obraz poetycki wykreowany w wierszu, ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................................
© Copyright by WSiP sp. z o.o., Warszawa 2013
3
Sprawdziany po epokach | Zrozumieć tekst – zrozumieć człowieka
b) na podstawie analizy refrenu (druga strofa) określ dwa sposoby dźwiękowego naśladowania deszczu w utworze. ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... Leopold Staff Deszcz jesienny (fragment) Przez ogród mój szatan szedł smutny śmiertelnie I zmienił go w straszną, okropną pustelnię... Z ponurym, na piersi zwieszonym szedł czołem I kwiaty kwitnące przysypał popiołem, Trawniki zarzucił bryłami kamienia I posiał szał trwogi i śmierć przerażenia... Aż, strwożon swym dziełem, brzemieniem ołowiu Położył się na tym kamiennym pustkowiu, By w piersi łkające przytłumić rozpacze, I smutków potwornych płomienne łzy płacze... To w szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny, Dżdżu krople padają i tłuką w me okno... Jęk szklany... płacz szklany... a szyby w mgle mokną I światła szarego blask sączy się senny... O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny... R 9. Wskaż jedno podobieństwo i trzy różnice między symbolem a alegorią. Alegoria
Symbol
R 10. Przeczytaj zacytowany dalej fragment, a następnie: a) podaj tytuł księgi biblijnej, do której nawiązuje autor, ............................................................................................................................................................................................... b) określ, na czym polega to nawiązanie, ............................................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................................
© Copyright by WSiP sp. z o.o., Warszawa 2013
4
Sprawdziany po epokach | Zrozumieć tekst – zrozumieć człowieka
c) rozpoznaj kierunek artystyczny obecny w utworze, ............................................................................................................................................................................................... d) podaj trzy argumenty na poparcie swojego zdania. ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... Jan Kasprowicz Dies irae (fragmenty) Trąba dziwny dźwięk rozsieje, ogień skrzepnie, blask ściemnieje, w proch powrócą światów dzieje. Z drzew wieczności spadną liście na Sędziego straszne przyjście, by świadectwo dać Psalmiście... […] Miliardy krzyży, opromienione okręgami tęczy, z padolnych Styksów powstają głębiny w Pańskiego gniewu nieskończony dzień i rosną, rosną w jakiś straszny las [...]. R 11. Przeczytaj zacytowany dalej fragment, a następnie: a) przedstaw kreację Boga w utworze (wskaż cztery cechy), ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... b) objaśnij, co łączy postawę podmiotu lirycznego wiersza z postawą Konrada z III cz. Dziadów Adama Mickiewicza. ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... c) scharakteryzuj stosunek Jana Kasprowicza do tradycji hymnicznej – wskaż w utworze dwa nawiązania do wzorca gatunkowego hymnu oraz dwa odstępstwa od tego wzorca. ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................................
© Copyright by WSiP sp. z o.o., Warszawa 2013
5
Sprawdziany po epokach | Zrozumieć tekst – zrozumieć człowieka
Jan Kasprowicz Dies irae (fragment) Mą duszę pali wieczna, niezamknięta rana! Któż mi lekarstwo poda? Ojcze rozpusty! Kyrie elejson. Nic, co się stało pod sklepem niebiosów, bez Twej się woli nie stało! Kyrie elejson! O źródło zdrady! Kyrie elejson! Przyczyno grzechu i zemsty, i rozpaczy szaleńczego śmiechu! Kyrie elejson! Sądź, Sprawiedliwy! Krusz światów posady, rozżegnij wielki pożar w tlejącej iskierce, na popiół spal Adama oszukane serce i płacz! Z nim razem płacz, kamienny, lodowaty Boże! R 12. Uzupełnij tabelę dotyczącą twórczości poetów europejskiego modernizmu. Autor
Tytuł
Problematyka
Moja Bohema
Padlina
Paul Verlaine
© Copyright by WSiP sp. z o.o., Warszawa 2013
6
