Sprawdziany po epokach | Zrozumieć tekst – zrozumieć człowieka
LITERATURA I KULTURA modernizmu (WIADOMOŚCI WSTĘPNE i LIRYKA) SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI
Grupa iI
1. Przeczytaj zacytowany niżej fragment, a następnie: a) na podstawie analizy refrenu (druga strofa) określ dwa sposoby dźwiękowego naśladowania deszczu w utworze, ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... b) zinterpretuj symboliczny obraz poetycki wykreowany w wierszu. ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... Leopold Staff Deszcz jesienny (fragment) Przez ogród mój szatan szedł smutny śmiertelnie I zmienił go w straszną, okropną pustelnię... Z ponurym, na piersi zwieszonym szedł czołem I kwiaty kwitnące przysypał popiołem, Trawniki zarzucił bryłami kamienia I posiał szał trwogi i śmierć przerażenia... Aż, strwożon swym dziełem, brzemieniem ołowiu Położył się na tym kamiennym pustkowiu, By w piersi łkające przytłumić rozpacze, I smutków potwornych płomienne łzy płacze... To w szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny, Dżdżu krople padają i tłuką w me okno... Jęk szklany... płacz szklany... a szyby w mgle mokną I światła szarego blask sączy się senny... O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny... 2. Przeczytaj zacytowany dalej fragment, a następnie: a) wypisz z tekstu personifikację, ............................................................................................................................................................................................... b) wypisz z tekstu epitet metaforyczny. ...............................................................................................................................................................................................
© Copyright by WSiP sp. z o.o., Warszawa 2013
1
Sprawdziany po epokach | Zrozumieć tekst – zrozumieć człowieka
c) wypisz z tekstu epitet malarski, ............................................................................................................................................................................................... d) rozpoznaj kierunek artystyczny obecny w utworze, ............................................................................................................................................................................................... e) podaj trzy argumenty na poparcie swojego zdania. ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... Kazimierz Przerwa-Tetmajer Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej (fragmenty) Taki tam spokój... Na gór zbocza światła się zlewa mgła przezrocza, na senną zieleń gór. […] Ponad doliną się rozwiesza srebrzystoturkusowa cisza nieba w słonecznych skrach. Patrzę ze szczytu w dół: pode mną przepaść rozwarła paszczę ciemną – patrzę w dolinę, w dal: i jakaś dziwna mię pochwyca bez brzegu i bez dna tęsknica, niewysłowiony żal... 3. Określ ramy czasowe epoki. ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... 4. Objaśnij znaczenie i genezę trzech nazw epoki: a) neoromantyzm, ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... b) modernizm, ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... c) Młoda Polska. ............................................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................................
© Copyright by WSiP sp. z o.o., Warszawa 2013
2
Sprawdziany po epokach | Zrozumieć tekst – zrozumieć człowieka
5. Uzupełnij tabelę dotyczącą kierunków artystycznych modernizmu. Kierunek
Charakterystyka (dwie cechy)
Claude Monet
Edvard Munch
Gustav Klimt
6. Przedstaw trzy główne założenia koncepcji moralności autorstwa Friedricha Nietzschego. ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... 7. Opisz młodopolską koncepcję miłości i śmierci wyrażoną w poniższym fragmencie wiersza. Kazimierz Przerwa Tetmajer Ja, kiedy usta... (fragmenty) Ja, kiedy usta ku twym ustom chylę, nie samych zmysłów szukam upojenia, ja chcę, by myśl ma omdlała na chwilę, chcę czuć najwyższą rozkosz – zapomnienia. […] Błogosławiona śmierć, gdy się posiada, czego się pragnie nad wszystko goręcej, nim twarz przesytu pojawi się blada, nim się zażąda i znowu i więcej... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................................
© Copyright by WSiP sp. z o.o., Warszawa 2013
3
Sprawdziany po epokach | Zrozumieć tekst – zrozumieć człowieka
8. Przeczytaj zacytowany niżej fragment, a następnie: a) nazwij postawę wyrażoną w utworze, ............................................................................................................................................................................................... b) podaj nazwisko filozofa, którego poglądy były inspiracją dla modernistycznej postawy zilustrowanej w utworze, ............................................................................................................................................................................................... c) scharakteryzuj tę postawę (wskaż cztery cechy), ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... d) przedstaw kreację podmiotu lirycznego. ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... Kazimierz Przerwa-Tetmajer Koniec wieku XIX (fragment) Cóż więc jest? Co zostało nam, co wszystko wiemy, dla których żadna z dawnych wiar już nie wystarcza? Jakaż jest przeciw włóczni złego twoja tarcza, człowiecze z końca wieku?... Głowę zwiesił niemy. R 9. Uzupełnij tabelę dotyczącą twórczości poetów europejskiego modernizmu. Autor
Tytuł
Problematyka
Padlina
Paul Verlaine
Moja Bohema
R 10. Przeczytaj zacytowany dalej fragment, a następnie: a) scharakteryzuj stosunek Jana Kasprowicza do tradycji hymnicznej – wskaż w utworze dwa nawiązania do wzorca gatunkowego hymnu oraz dwa odstępstwa od tego wzorca, ............................................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................................
© Copyright by WSiP sp. z o.o., Warszawa 2013
4
Sprawdziany po epokach | Zrozumieć tekst – zrozumieć człowieka
............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... b) przedstaw kreację Boga w utworze (wskaż cztery cechy), ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... c) objaśnij, co łączy postawę podmiotu lirycznego wiersza z postawą Konrada z III cz. Dziadów Adama Mickiewicza. ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... Jan Kasprowicz Dies irae (fragment) Mą duszę pali wieczna, niezamknięta rana! Któż mi lekarstwo poda? Ojcze rozpusty! Kyrie elejson. Nic, co się stało pod sklepem niebiosów, bez Twej się woli nie stało! Kyrie elejson! O źródło zdrady! Kyrie elejson! Przyczyno grzechu i zemsty, i rozpaczy szaleńczego śmiechu! Kyrie elejson! Sądź, Sprawiedliwy! Krusz światów posady, rozżegnij wielki pożar w tlejącej iskierce, na popiół spal Adama oszukane serce i płacz! Z nim razem płacz, kamienny, lodowaty Boże! R 11. Przeczytaj zacytowany dalek fragment, a następnie: a) rozpoznaj kierunek artystyczny obecny w utworze, ............................................................................................................................................................................................... b) podaj trzy argumenty na poparcie swojego zdania, ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................................
© Copyright by WSiP sp. z o.o., Warszawa 2013
5
Sprawdziany po epokach | Zrozumieć tekst – zrozumieć człowieka
c) podaj tytuł księgi biblijnej, do której nawiązuje autor, ............................................................................................................................................................................................... d) określ, na czym polega to nawiązanie. ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... Jan Kasprowicz Dies irae (fragmenty) Trąba dziwny dźwięk rozsieje, ogień skrzepnie, blask ściemnieje, w proch powrócą światów dzieje. Z drzew wieczności spadną liście na Sędziego straszne przyjście, by świadectwo dać Psalmiście... […] Miliardy krzyży, opromienione okręgami tęczy, z padolnych Styksów powstają głębiny w Pańskiego gniewu nieskończony dzień i rosną, rosną w jakiś straszny las [...]. R 12. Wskaż jedno podobieństwo i trzy różnice między symbolem a alegorią. Alegoria
© Copyright by WSiP sp. z o.o., Warszawa 2013
Symbol
6
