Pripremila: Simičić Adisa, dipl. oec. Tuzla, 11.10.2011.g
VRSTE PREDUZEĆA
Šema br. 1. – Vrste preduzeća prema različitim kriterijima, sa svim podjelama
– bave se određenim proizvodnim procesom u cilju dobivanja proizvoda oji služe za podmirivanje potreba široke potrošnje i potreba reprodukcije. Obzirom na vrstu proizvodne djelatnosti, karakteristike procesa procesa rada koje obavljaju u proizvodnji, najvažnije i osnovne vrste proizvodnih preduzeća su: - industrijska - rudarska - poljoprivredna - građevinska - saobraćajna Preduzeća u oblasti proizvodnje
Industrijska preduzeća – bave se preradom sirovina biljnog, životinjskog i mineralnog porijekla u cilju proizvodnje proizvoda za široku potrošnju ili sredstava za proizvodnju. Proizvodnja se obavlja u velikom obimu uz primjenu savremenih mašina. Industrijski proces se vrši: - mehani mehaničkim čkim put putem em (kad (kadaa se se mijen mijenja ja obli oblikk pred predmet metaa rada) rada) - hemijs hemijskim kim putem putem ( mijen mijenjan janjem jem sastav sastavaa pred predmeta meta rada). rada). Vrste industrijskih preduzeća: - prema namjeni namjeni proizvo proizvoda da ( preduzeće preduzeće teške industrije, industrije, preduzeće preduzeće lake industrije) industrije) - prema prema tipu tipu proiz proizvod vodnje nje (masov (masovna, na, serijs serijska ka i poj pojedi edinač načna) na) - prema grani industrijske proizvodnje (elektroprivreda, proizvodnja i rerada uglja, proizvodnja i prerad preradaa nafte, nafte, crna crna metalu metalurgi rgija, ja, obojen obojenaa metalu metalurgi rgija, ja, proizv proizvodn odnja ja nemeta nemetala, la, hemijs hemijska ka industrija, tekstilna industrija) Masovna proizvodnja – proizvodnja u velikim količinama tj u masi. Ovako se proizvodi najjeftinije, jer se troškovi raspoređuju na veliki broj, masu proizvoda. Ova preduzeća imaju uzak asortiman proizvoda.
Serijska proizvodnja – proizvodnja određenih proizvoa u serijama. Srija može biti mala ili velika. Proizvodnja je ekonomičnijs od pojedinačne. Pojedinačna proizvodnja – znači da se u jednom proizvodnom ciklusu proizvede samo jedan proizvod. Proizvodnja drugog proizvoda započinje kada se prvi proizvod završi (mostovi, brodovi....). Rudarska preduzeća – bave
se eksploatacijom rudnog bogatstva iz zemlje. Osnovne karakteristike
rudarskih preduzeća su: - lociranje na mjestu nalazišta ruda - prethodna rudarska istraživanja (dugo traju i skupa su) - veliko ulaganje u sredstva za rad Vrste rudarskih preduzeća: - rudnici uglja, nafte, plina i drugih goriva - rudnici metalnih ruda - rudnici nemetala
bave se određenom poljoprivrednom proizvodnjom (ratarstvo, stočarstvo, voćarstvo, prerada poljoprivrednih proizvoda, ribarstvo itd). Poljoprivredna preduzeća
-
Karakteristike poljoprivrednih preduzeća: - neophodno je posjedovati zemlju,poboljšavati joj plodnost i racionalno ga koristit - veliki uticaj prirodnih faktora na količinu i kvalitet proizvodnje (neizvjesnost i rizik) - vrijeme rada traje kraće od proizvodnje - preduzeća sama reprodukuju sirovine imaterijalza slijedeći ciklus (pripremanje sadnica i sjemena, priplodnih grla...) Građevinska preduzeća – proizvodnjom,
gradnjom, građevinskih objekata za privredne svrhe ili za potrebe društvenog standarda (stambene zgrade, škole, bolnice...). ova se preduzeća mogu baviti i projektovanjem. Karakteristike građevinskih preduzeća: - proizvodi su nepokretni, a sredstva za rad pokretna i premještaju se sa gradilišta na gradilište - proces proizvodnje traje duže vremena (više mjeseci ili godina), a objekat traje jako dugo - imaju sezonski karakter - gradilišta se nalaze na više radnih mjesta - vrši se obračun sa kupcima (privremene i konačne građevinske situacije). Saobraćajna preduzeća – bave se
prevozom robe, ljudi i raznih vijesti. Zadatak im je savladavanje prostorne udaljenosti između proizvođača i potrošača. Troškovi transporta ulaze u cijenu koštanja proizvoda Vrste saobraćajnih preduzeća: - željeznička transportna preduzeća - preduzeća drumskog saobraćaja - preduzeće pomorskog, riječnog i zračnog saobraćaja - preduzeće PTT saobraćaja
Saobraćajno preduzeće „GRAS“ d.o.o. Sarajevo
Javni gradski prevoz putnika predstavlja danas, bez sumnje, jednu od najvažnijih, ako ne i ključnu funkciju savremenog grada, prevazilazeći čisto komunikacijski značaj. To je danas dio politike razvoja grada, osnova zdravog življenja u njemu, a nimalo zanemariva nije niti socijalna funkcija, jer praksa pokazuje da su siromašniji slojevi društva, posebno mladi i penzioneri, najvećim dijelom korisnici javnog prevoza. Misija javnog prevoza u Sarajevu predstavlja svrhu i filozofiju poslovanja preduzeća. a to prije svega znači da unaprijedimo uslove i sigurnost u gradskom saobraćaju, povećanje ponude usluga, poboljšanje efikasnosti komuniciranja i maksimiziranje dobiti. Vizija javnog prevoza u Sarajevu je davanje totalnog prioriteta javnom prevozu, kvalitetan, brz i pouzdan javni prevoz za masovno korištenje, podrška poslovanju od strane Vlade Kantona, brža obnova i razvoj tramvajskog i trolejbuskog saobraćaja - ekologija i energetska efikasnost. Ciljevi javnog prevoza su učešće na tržištu, nivo sposobnosti i efikasnosti pružanja usluge, prihod i dobit, rast i razvoj. Za GRAS su i ciljevi koji nisu tako vidljivi, a to je povećanje bezbjednosti saobraćaja, smanjenje zagađenja čovjekove sredine, smanjenje buke i si.
Građevinsko preduzeće „Bosna“
Kompanija je registrovana i osposobljena da gradi sve vrste objekata visokogradnje i niskogradnje. Poslovne referense u proteklih pola vijeka odlučile su da se GP "BOSNA" d.d. povjere izvršenja izuzetno složenih projekata u zemlji i inostranstvu. Iz oblasti stambene izgradnje, od osnivanja do danas, GP "BOSNA" je izgradila više od 20 hiljada stambenih jedinica. Izgrađen je značajan broj škola, bolnica, hotela, fakulteta, poslovnih i javnih objekata, sportskih i olimpijskih objekata, industrijskih i objekata za specijalne namjene, te objekata niskogradnje, cesta, pruga i tunela. Izgrađeni objekti, koji su plod rada, znanja i iskustva zaposlenika GP "BOSNA"d.d., su najbolja garancija za projekte koje trenutno izvodimo. Promjenom vlasničke strukture sredinom 2001. godine GP "BOSNA"d.d prelazi iz državnog u 100% privatno vlasništvo, i sada je dioničko društvo za građevinsko poduzetništvo.
Poljoprivredno preduzeće „Sava Kovačević“
Poljoprivredno preduzece “Sava Kovačević” A.D. je osnovano 1946 godine. Svoj nagli razvoj poljoprivredno preduzece “Sava Kovačević” započelo je 1965. godine, da bi se 1973. godine integrisalo u IPK “Vrbas” kao prva poljoprivredna članica bačkog agro kompleksa. Decembra 2003 godine je izvršena privatizacija i kompanija “Mirotin” D.O.O. iz Vrbasa postaje vlasnik 68.23% kapitala preduzeća “Sava Kovačević”, čime počinje njegov nagli i ubrzani razvoj u savremeno ratarsko – stočarsko gazdinstvo. Uz permanentne investicije novih vlasnika, prilagođavanje proizvodnog asortimana i uvođenjem modernih agro-tehničkih mera postali smo jedno od vodećih poljoprivrednih preduzeća u Srbiji. Danas preduzeće raspolaže sa 3.880 ha zemljišta u sopstvenom vlasništvu i oko 750 ha državnog zemljišta uzetog u zakup. Na oko 4.600 ha obradivog zemljišta, za potrebe ratarske proizvodnje zastupljeno je industrisko bilje (40%), žitarice (55%) i krmno bilje. Osim ratarskih, razvijena je i stočarska proizvodnja u koju su poslednjih godina uložena značajna sredstva, s obzirom na njen vrlo jak položaj u okviru agrara. Ova proizvodnja usmerena je u dva pravca: program proizvodnje mleka na farmi i program proizvodnje kvalitetnih grla goveda i ovaca.
