sportska reportaza seminarski

Sadržaj I. Uvod................. Uvod........................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ...................... .................................... ......................... 1

II. Reportaža..................... ............................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ................. ...... 3 III. Sportska reportaža ..................... ............................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .......................... ............... 5 3.1. Referencijalna funkcija .................... .............................. ..................... ...................... ..................... ..................... ........................... ................ 5 3.2. Konativna funkcija .................... ............................... ..................... ..................... ...................... .......................................... ............................... 6 3.3. Estetska funkcija ..................... ............................... ..................... ...................... ..................... ..................... ..................... ....................... ............. 6 3.4. Metajezička funkcija .................... ............................... ..................... ..................... ..................... ..................... .............................. ................... 7 3.. Ekspresivna funkcija .................... ............................... ..................... ..................... ..................... ..................... .............................. ................... 7 3.!. 3.!. Stilske o"like sportske reportaže .............................................................................8 I#. $aključak ..................... ................................ ...................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ......................... ............... 9 Izvori%..................... ............................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ...................... ..................... ...................... ............ 10 &iteratura%.................... ............................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... .................. ........ 10

S'(R)SK* RE'(R)*+* I. Uvod 'u,licistički stil je je"an o" pet osnovni- funkcionalni- stilova. )o je stil javne kounikacije koji se ostvaruje u /ovorno i pisano e"iju. 'u,licistički stil ože ,iti i jest sve o" vijesti "o feljtona0 o" kakvo/ novinsko/ izvjetaja "o filske kritike ili poleike. jie se služe novinari i pu,licisti piuči tekstove za "nevne novine0 časopise i ostale tiskovine te vo"ei eisije na televiziji i ra"iju. ezik pu,licistike je0 ,ilo "a je riječ o nje/ovu pisano ili /ovorno očitovanju0 nužno posre"ovan e"ije. 'u,licistički stil je najsloženiji funkcionalni stil0 to je o"re5eno složenou i neje"noro"nou za"ataka koji stoje pre" pu,licistiko0 kao no/oo,razno pojavo sa njeni različiti funkcijaa i foraa 67arki0 28820 198:. (snovne funkcije ovo/ funkcionalno/ stila su% 1

2

referencijalna (funkcija saopćenja) konativna (ubjeđivačka) − − − − −

inforativna  prosvjetiteljska vaspitna or/anizaciona za,avna

1 Čarkić, 2002, 180 2 Sili0 1<<=0 4
3

;unkcije novinarstva: − − − − − −

inforativna  propa/an"na  popularizatorska a/itativna  pe"a/oka za,avna

inforativna konativna

Ka"a je u pitanju iz,or jezički- sre"stava0 pu,licistički stil koristi razna e5ustilska sre"stva0 o"nosno sre"stva koja >pripa"aju? "ru/i funkcionalni stilovia. Me5uti0 ono to /a čini  pose,ni funkcionalni stilo jeste% inforaciona prezasienost0 konkretnost0 lakoničnost0 ekspresivnost. Ka"a je u pitanju po"jela pu,licističko/ stila na po"stilove i tu ia različiti- tuačenja. )ako 7arki razlikuje tri po"stila% informacioni, analitički i umjetničko-publicistički,

"ok Marina Katni@Aakari pu,licistički stil "ijeli na%  publicistički u užem smislu, književno-publicistički, naučno-popularni, memoarski podstil.

$a razliku o" tra"icionalne po"jele funkcionalne stilistike na pet osnovni- funkcionalnistilistika0 Aakari razlikuje est priarni- funkcionalni- stilova 6naučni0 žurnalistički0  pu,licistički0 književnoujetnički0 a"inistrativni i raz/ovorni:. ovina je u toe to  pu,licistički stil "ijeli na žurnalistički i pu,licistički. B vezi sa nave"eni0 Aakari u je"no slučaju reportaži "aje status analitičko/ žanra 6u okviru žurnalističko/ stila:0 "ok ju u "ru/o slučaju sjeta u književno@pu,licistički po"stil pu,licističko/ stila.

2

II. Reportaža Repotaža je najza-tjevnija i najsloženija novinarska vrsta koja "o/a5aje ili pojave "onosi kroz  priču. B literaturi postoje o"re5ene razlike u "efinisanju poja reportaže i njene priarne funkcije. ajopenitija "efinicija jeste ona koja kaže "a je reportaža književna vrsta koja neki događaj, pitanje i sl. prikazuje novinarskim stilom tj. lako i zanimljivo . 6#ujaklija 1
 eto konkretniju "efiniciju navo"i Sili0 koji satra "a je reportaža  podstil novinarskoga  funkcionalnog stila koji /ovori o stvarni "o/a5ajia tako "a se njia "očarava atosfera u

 poje"inoj situaciji. Aavi se uvijek aktualni teaa0 sažeta je0 nastoji ,iti zaniljiva0 te "u-ovito prezentirati inforacije i stav autora o njia. 'rea iljenju Milosava 7arkia reportaža je  forma novinarskog izražavanja  kojo se opisuje je"an ili "ru/i "o/a5aj kroz nje/ovo neposre"no "oživljavanje o" strane reportera 6novinara:0 koji je očevi"ac ili učesnik u sao "o/a5aju.  eki pak satraju "a reportaža spa"a u književno-publicistički podstil   pu,licističko/ funkcionalno/ stila 6Katni@Aakari 1<<<0 !2:0 o"nosno u /rupu tzv. beletrističkih oblika novinarskog izražavanja 6Ceirovi0 28880 143:0 "ok "ru/i satraju "a reportaža nije

nikakav po"stil0 ne/o hibrid između književnoumjetničkog i novinarskog stila   6Saar"žija 1<<0 41:. (vakvo iljenje se javilo z,o/ to/a to reportaža izvjetava o "oživljajia0 "rutvenoj "jelatnosti ili priro"noj pojavi na način koji se ože u veoj ili anjoj jeri  pi,ližiti ujetničko načinu izla/anja jer se za "očaravanje atosfere novinar služi opiso i "ijalo/o nalik opisu i "ijalo/u u književnoe "jelu. (snovno o,ilježje reportaže jeste postojanje estetske funkcije 6vi"ljiva u usjerenosti poruke na sau se,e u se,e0 na svoja izražajna sre"stva0 i u vi"ljivo stavu /ovornika prea poruci: kao je"ne o" ključni- funkcija. Bz nju0 svojstvena joj je i referencijalna  6inforativna0 "enotativna:0 zati konativna 6uvjerljivačka0 apelativna:0 metajezična 6sa"ržana u "efinicijaa i citatia: i nialo nevažna ekspresivna funkcija  6eotivna0 autoreferencijalna0 usjerena na eitenta poruke0 vi"ljiva u uzvicia0 lekseia ocjene0 eksklaativni rečenicaa0 uskličnoj intonaciji:.

$,o/ izrazite estetske uo,ličenosti0 aeričko novinarstvo je ,ilo potisnulo reportažu u "ru/i  plan0 "ajui pre"nost inforativni o,licia0 o čeu /ovori i Ala/oje &azi% >Ipresionističko0 povrno pisanje pseu"oliterarno/ karaktera u koe stilske /ravure i i/re rečia "o,ijaju pre"nost na" činjenicaa0 na" z,ivanjia i na" nji-ovi sislo? 6Ceirovi0 28880 143:. (prečno iljenje "aje Ivo *n"ri za koje/a >"o,ar reporter ue "a  poveže stvari sa razni- po"ručja i iz razni- epo-a u je"nu cjelinu0 koja uz,u5uje atu i  po"stiče na raziljanje. Ao/atstvo0 selost i irina ,rzi- i tačni- asocijacija velike su "raži "o,ri- svetski- reporteraD one i "aju visoku vre"nost u to ra"u0 a poneka" i- uz"ižu "o trajniji- uetnički- "ela? 6Ceirovi0 28880 144:. Me5uti0 ono to o"vaja reportažu o" književni- "jela jeste njena "okuentarnost0 ona se ,avi stvarni ličnostia i "o/a5ajia0 "ok se literatura ,avi iziljeni ličnostia i "o/a5ajia. Cakle0 reportaža izvjetava o neko "oživljaju0 "o/a5aju0 "rutvenoj "jelatnosti ili priro"noj pojavi na način koji se ože u veoj ili anjoj jeri pri,ližiti ujetničko načinu izla/anja0 jer pisac reportaže izlaže i vlastiti po/le" na pre"et reportaže0 koristei se vlastiti "ojovia i životni iskustvia 6Solar0 1<=!0 222:.

4

III. Sportska reportaža  a početku je ,itno spoenuti "a su oso,ine reportaže nužno uvjetovane njezini e"ije. 'riro"a e"ija ,itno o"re5uje foru jer0 uz jezička sre"stva0 i sa e"ij prenosi inforacije i "oja. Slično je i sa žanro sportske reportaže0 koji se razlikuje s o,ziro na to "a li se ostvaruje u ra"io ili televizijsko pro/rau jer na ra"iju nea vizuelne koponente0 te reporter 6koentator: ora to vjernije prenijeti svaki "etalj sportsko/ takičenja. B novinaa0 kao pan"an ovi žanrovia "olazi članak kao postfaktu koentar sportskiz,ivanja 6 Aakari0 1<<<0 <:. B ovo ra"u pažnja e ,iti posveena sportskoj reportaži ostvarenoj u novinaa. #e so spoenuli "a su osnovne reportažne funkcije referencijalna0 konativna0 etajezična0 ekspresivna i estetska.

3.1. Referencijalna funkcija Referencijalna funkcija je "oinantna oso,ina /otovo svi- funkcionalni- stilova. $a"atak ove funkcije jeste "onoenje novi- inforacija0 tj. to o,jektivnije0 tačnije inforacije o referentu. Karakteriziraju je neutralna jezička sre"stva0 o,jektivnost0 o"sutnost eocionalno@ ekspresivni- eleenata0 "oiniraju fore tree/ lica0 te ,ezlične i pasivne konstrukcije 6Aakari0 1<<<0 2:. Sportska reportaža ostvaruje referencijalnu funkciju o,ilje inforacija o onoe o čeu /ovori0 o klu,ovia i i/račia0 nji-ovoj konkretnoj i/ri i i/ri u protekloe perio"u0 atosferi na sta"ionu i svi "o/a5ajia vezania uz konkretna z,ivanjaD Selektor našeg državnog tima Safet Suši, kojem sadašnja ugovorna obaveza sa !"#S$i% važi do &'.decembra( )iparski prvak *poel je kolo prije kraja grupne faze +ige prvaka osigurao  plasman osmine finala( *ragon je u špansku elitu ušao .godine, prošlu sezonu završio je na šestom mjestu, a najvei evropski uspjeh ostvario je u sezoni /"0( !a ovom takmičenju učestvovalo je 1 takmičara iz ' zemalja( 2ladi reprezentativac $i% ljetos je obukao dres mostarskog 3rinjskog(  !ogometaši 4iteza danas su, u okviru '. kola 5rve lige  !S # $i%, ugostili sastav )rajišnika iz 4elike )laduše( !a tribinama 6radskog stadiona u

4itezu i danas se okupilo gotovo  posjetitelja( 7eprezentacija $osne i %ercegovine večeras je na 8stadio de +uzu u +isabonu doživjela debakl od 5ortugala /- i tako ostala bez  plasmana na 8uro( 9va gola koja su igrači $i% postigli bili su jedan iz penala, a drugi iz čistog ofsajda.

3.2. Konativna funkcija (va funkcija ia za cilj "a "jeluje na priaoca poruke0 "a >apelira? na nje/ove isli i osjeanja i "a izazove o"re5enu reakciju. )ipična jezička sre"stva ove funkcije su vokativ0 "ru/o lice je"nine ili nožine0 iperativ0 te retorička pitanja 6Aakari0 1<<<0 3:. Konativna funkcija je vie zastupljena u televizijski i ra"io reportažaa0 kao npr.  sigurno se  pitate gdje su prilike $a:era( ;ma li što slađe nego zabiti svojim izbacivačima, pogledajte kako je to izgledalo na jubilarnom stotom izdanju
 je riječ o reportaži u novinaa0 uočeno je "a se konativna funkcija u/lavno ostvaruje kroz naslove 6 5ape, odvedi nas u $razil( 5objeda imperativ( Samo se nemojte osramotiti, sve ostalo je premija= čie se želi skrenuti pozornost čitatelja na sa"ržaj teksta. 'risutni su i

slučajevi ka"a jesto naslova popunjava retoričko pitanje D 8vropsko Sarajevo>

3.3. Estetska funkcija (snovno o,ilježje svi- žanrova književno@pu,licističko/ po"stila jeste postojanje estetske funkcije0 i to kao je"ne o" /lavni- funkcija. Sa estetsko funkcijo susreeo se tao /"je se ver,alna koponenta oneo,ičava0 /"je su jezička sre"stva anje pre"vi"ljiva0 sai ti stilistički inforativnija 6Aakari0 1<<<0 =2:. *utor ne po"ražava svijet na "irektan način0 ne/o preko tvoračko/ sistea. *utor ,ira0 ko,inuje0 "opunjava i o,je"injuje faktore života u zavisnosti o" svo/a po/le"a na svijet 67arki0 28820 1:. ajkarakterističnije su stilske fi/ure zajene etaforičko/ tipa0 uspore",e0 kontrasti0 oksioroni0 frazei i sl. • 

Metafora!etoni!ija: Spuštena je zavjesa na terenima ?mladinsk lige @ Aentar(

 #udbaleri s )oševa( zatresti mrežu( hoe li Slavija jednom nogom ve biti u nižem rangu(  $orac je u prošlom kolu produžio crnu seriju( klub iz prodavnice bombona( plavi su prišli lideru Birokom $rijegu na samo bod( prosuti bodovi( pred praznim tribinama(C3ebreC su • 

 prošetale 5ionirom( prvi reket svijeta "oređenje: njihovi dueli su, inače, izgledali kao scene iz nekog stripa ili filma.

6

• 

#ontrast:  stvorili smo pet ili šest odličnih prilika, ali ih nismo iskoristili( bliže odlasku,

nego ostanku • 

$ksi!oronD loša srea( novi-stari trener.

•

'ore" neutralni- i ekspresivni-0 za reportažu su karakteristična i izražajna sre"stva koja su inicijalno ,ila ekspresivna0 ali su se z,o/ česte i stalne upotre,e prestala "oživljavati kao o,ilježena. )o su tzv. s%e!ati&irani i&ra&i' upisati se u strijelce( u redovima momčadi(

•

 zatresti mrežu( čuvar mrež( van terena( strateg na čelu(aktuelni prvak. (so,ito su kreativni u tvor,i ori/inalni- polusloženica'  penal-lutrija( het-trik.

3.4. Metajezička funkcija Reportaža sa"rži i etatekstualne eleente% citatnost i referiranje na poznate tekstovne o,rasceD ne sanjajui da e se E godina poslije njihovom projektu diviti cijela 8vropa kao  9avidu koji je u +igi prvaka ukrotio fudbalske golijate.

3.. Ekspresivna funkcija • 

Reportaža ora ,iti to inforativnija pa su z,o/ to/a za nju važna neutralna jezična sre"stva kojia se točno i o,jektivno prenose vijesti i inforacije. Me5uti0 reportaža tako5er teži prenijeti u/o5aj z,ivanja o kojia /ovori0 pa se u njoj iplicitno ili eksplicitno vi"i stav novinara o "o/a5ajia. $,o/ to/a je ova funkcija "oinantna u  porukaa u 1.licu je"nine0 u iskazia sa e!ocionalnoekspresivni! sredstvi!a D uistinu  je prava šteta da je nastupila pauza, jer su naši nogometaši napravili uistinu niz odličnih rezultata( za očekivati je kako e drugi dio sezone posjeta još porasti s obzirom na odličnu igru koju prezentiraju domai igrači(  zaista su imali šta vidjeti( svojim dobrim odbranama doveo je )rajišnik u četvrtfinale( i za kraj, očekivanja su što se tiče rezultata vrlo mala.

• 

Ekspresivna funkcija se vi"i u  ironiji% Suši je trenutno bliže odlasku, nego ostanku, na čelu reprezentacije $i% iz više razloga @ od godišnje plae oko /. eura i činjenice da mu porodica živi u 5arizu( 2eđutim, glavni sudac susreta je, vjerovatno jedini od svih aktera susreta i publike vidio prekršaj te poništio zgoditak Smrike( 9ok su navukli kopačke, u mreži su ve imali četiri gola, i u ocjenjivački! atributi!a'  plejmejker Sam 6rece( sjajni golman.

• 

'otre,a reportera "a sveu pri"a veliko značenje i zaniljivost uslovljava upotre,u %iperbole i superlativa:  7eal je mogao masakrirati 9inamo( impozantna serija mečeva,

 sjajni golman je bio nesavladiva prepreka( izvanredan gost( nemaju namjeru gostima ostaviti ni najmanju šansu za iznenađenje( najskromniji su bili plaeni selektori Sjeverne  )oreje( najvei i najjači plivački klub( velemajstor.

3.! . Stilske o"like sportske reportaže Ka"a so /ovorili o funkcijaa reportaže spoenuli so o"re5ene stilske o"re"nice poou koji- se nave"ene funkcije ostvaruju. B ovo "ijelu eo /ovoriti o oni stilski sre"stvia koja nisu spoenuta.  a stilsko planu reportažu karakterizira o/unost o"a,ira jezički- je"inica iz svi- slojeva  jezika. Me5uti0 postoji alo riječi0 izraza i konstrukcija koje se upotre,ljavaju sao u  pu,licistici    žurnali&!i. &eksički žurnalizi0 ,ez o,zira na nji/ovu uočljivu o,ilježenost0 nisu "u/ovječni. Ka"a žurnalizi postaju "io ope upotre,e0 on"a /u,e svoju specifičnu ,oju i tie postaju novinski klieiD ostala bez plasmana( zatresti mrežu( lider( upisati se u  strijelce( plasman( doping(

Bpotre,a riječi iz tu5i- jezika sasvi je priro"na pojava. Svi jezici se u/le"aju je"ni na "ru/e i pozajljuju riječi je"ni "ru/ia. Razlikujeo "va slučaja upotre,e strani% riječi:  1. Ka"a ujesto tu5e riječi neao svoju 2. Ka"a ujesto tu5e riječi iao svoju. B prvo slučaju neao iz,ora0 pa orao upotrije,iti tu5u riječ% het-trik( dopinška pravila( grenslem titula. S "ru/e strane0 ka"a ujesto svoje "oae riječi upotre,ljavao stranu riječ satra se /reko 6Ciitrijevi0 1
 astojanje na ekonoičnosti i ,rzoj pro"ukciji reportažni- tekstova "ovo"i "o upotre,e leksike ra&ovorno stila . (va leksika se upotre,ljava ka"a reporter prenosi neku

8

inforaciju >naro"ski?0 >laički?0 >svoji riječia?4% Bpanac 9avid #erer pomeo je  Fokovia( 9emerkant razbio 2ontepaski( uskočio umjesto 8ndija 2ereja(

I*. +aključak  Sportska reportaža je o,lik novinarsko/ izražavanja kojo se javnost upoznaje sa aktuelno činjenico0 pri čeu joj se ora prii na ori/inalan0 in"ivi"ualan i istraživački način0 a ostvaruje se u pisanoe i /ovornoe e"iju. (na ia za cilj "a operativno0 sa puno neo,ični- "etalja0 u veoa izražajnoj fori saopi o najznačajniji i najinteresantniji  poje"inostia. a ovaj način se čitatelju oo/uava "a se u potpunosti uživi u sa sa"ržaj "o/a5aja0 kao "a je prisutan u sveu toe. Reportaža spa"a u književno@pu,licistički po"stil pu,licističko/ stila0 a njeno osnovno o,ilježje je postojanje i estetske funkcije0 pore" referentne0 konativne i ekspresivne. Iako reportaža ora ,iti inforativna i to o,jektivnija0 autor reportaže unosi svoj su,jektivni stav. $,o/ to/a to je autorski stav jasno vi"ljiv0 kao i z,o/ svijesti autora o vlastitoj  jezičnokreatorskoj ulozi0 jezično@ekspresivna sre"stva u reportaži prevla"avaju na" neutralnia. *utori reportaže nastoje na ori/inalnosti i zaniljivosti. Me5uti0 i pore" to/a0  jezična su sre"stva vrlo pre"vi"ljiva0 poneka" autoatizirana0 to oo/uuje ,rzu pro"ukciju novinski- tekstova.

4 Bakaršić, 1999, 34.

I&vori:

• • •

Sport0 ,r. 1!4=0 Sarajevo0 petak0 2. nove,arFstu"eni 2811. Cnevni avaz0 ,r. 930 Sarajevo0 petak0 2. nove,arFstu"eni 2811. GGG.vitez.infoFsportFvijesti@iz@sportaFvitezF3!4!@foto@nastavljen@velicanstveni@niz@ no/oetasa@viteza

•

  www.sport.ba/tekst/18/55062

,iteratura:

• • • • • •

7arki0 Milosav0
10