A. ANALISIS RANCANGAN PENGAJARAN HARIAN 1.0 Pengenalan Rancangan Pengajaran Harian (RPH) merupakan satu tanggungjawab setiap guru di sekolah. Menurut Akhiar Pardi dan Shamsina Samsuddin (2014), perancangan pengajaran merupakan suatu penulisan tentang kaedah menyampaikan pengajaran, objektif atau hasil pembelajaran serta tempoh masa yang diperuntukkan untuk menyampaian isi kandungan pelajaran. Berdasarkan definisi ini, jelaslah bahawa RPH amat penting untuk membantu guru menzahirkan perancangan yang dibuat supaya boleh dilihat secara jelas dan diikuti secara sistematik. Melalui penulisan RPH, guru dapat mengenalpasti kaedah pengajaran, menetapkan objektif dengan jelas dan mengatur serta menyusun aktiviti mengikut tempoh masa yang sesuai. Penghasilan RPH merupakan satu amalan professional bagi kerjaya guru di mana melalui RPH boleh menampakkan sikap professional dan kemahiran guru. RPH juga bertujuan sebagai rekod untuk rujukan guru tersebut atau guru lain di samping digunakan untuk menambahbaik amalan guru melalui refleksi. Sistem pendidikan di negara ini amat menitikberatkan tugas guru dalam menulis RPH. Kepentingan menulis rancangan pengajaran di tonjolkan dalam kewujudan Surat Pekeliling Ikhtisas Bil 3/1999 mengenai penyediaan rekod Pengajaran dan Pembelajaran. Guru yang tidak menyediakan RPH boleh dikenakan tindakan yang berat. Oleh itu, RPH amat penting dalam soal kerjaya seorang guru.
2.0 Analisis Rancangan Pengajaran Harian Mata Pelajaran Pendidikan Kesihatan Dalam penulisan ini, saya telah memilih untuk menganalisis satu Rancangan Pengajaran Harian (RPH) yang telah saya hasilkan. RPH ini telah saya sediakan untuk salah satu tugasan Kerja Kursus PKE 3033E iaitu Kurikulum dan Pedagogi Pendidikan Kesihatan. Untuk RPH ini, saya telah memilih tajuk daripada sukatan pelajaran Pendidikan Kesihatan Tahun 3. Berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum Prestasi (DSKP) Pendidikan Kesihatan Tahun 3, saya telah telah memilih sub topik ‘Kesan Merokok Kepada Diri dan Persekitaran’ di bawah topik besar iaitu ‘Penyalahgunaan ‘Penyalahgunaan Bahan’. Secara spesifiknya, tajuk yang telah dipilih adalah seperti berikut: STANDARD KANDUNGAN
STANDARD PEMBELAJARAN
Penyalahgunaan Bahan 1.4
Mengetahui
jenis
1.4.3 Menyatakan kesan merokok terhadap dan
kesan
penyalahgunaan bahan serta berkemahiran menangani situasi berisiko terhadap diri, kelurga dan masyarakat.
kesihatan dan persekitaran. persekitaran.
Sesi Pengajaran dan Pembelajaran (PdP) ini dijalankan dalam tempoh masa 30 minit, selaras dengan peruntukan masa mata pelajaran Pendidikan Kesihatan di sekolah iaitu hanya 30 minit. Dalam masa 30 minit, saya telah menjalankan empat langkah pengajaran iaitu bermula dengan set induksi, aktiviti penerangan, aktiviti berkumpulan dan diakhiri dengan penutup. Bagi tempoh masa, saya menggunakan nisbah 5:10:10:5. Untuk pengajaran ini, saya telah menetapkan objektif pengajaran ini seperti berikut: 1. Domain Psikomotor i.
Melibatkan diri dengan aktif sepanjang berlangsungnya Pengajaran, Pembelajaran dan Pemudahcara (PdPC) seperti mengangkat tangan atau bergerak untuk perbincangan.
2. Domain kognitif i.
Menyatakan dua contoh kesan merokok secara lisan dengan betul.
ii.
Mengelaskan 3 daripada 5 kesan merokok dengan betul.
3. Domain efektif i.
Menjelaskan bahaya rokok kepada rakan.
Fokus utama penulisan ini adalah untuk menjelaskan pendekatan, teknik, kaedah dan strategi. Fokus diberikan kepada aspek-aspek ini kerana kepentingannya dalam membantu proses PdP Pendidikan Kesihatan. Penjelasan saya terhadap aspek-aspek ini akan menentukan sejauhmana saya memahami bagaimana menyediakan satu RPH Pendidikan Kesihatan yang baik. 2.1 Pendekatan Menurut Kamus Dewan, pendekatan merupakan cara atau langkah-langkah bagi memulakan dan melaksanakan sesuatu tugas, contohnya sewaktu menyelesaikan masalah. Berdasarkan definisi ini, pendekatan boleh diertikan sebagai siri langkah-langkah yang di gunakan untuk menyelesaikan sesuatu perkara atau bagi mencapai satu sasaran. Misalnya, seorang pemburu yang ingin memburu rusa. Beliau mempunyai pilihan untuk menggunakan pendekatan secara senyap atau pendekatan secara tembak melulu. Pemilihan kedua-dua pendekatan ini mempunyai kesan yang berbeza. Begitu juga dengan pengajaran dan pembelajaran di dalam kelas. Pendekatan yang dipilih oleh guru memainkan peranan untuk memberi kesan yang pelbagai berdasarkan pendekatan yang dipilih. Guru harus tahu tahap kemampuan murid supaya pendekatan yang dipilih bersesuaian dengan keperluan murid. Dalam PdP yang telah dirancang ini, saya telah memilih pendekatan induktif untuk mengajar topik ‘Kesan Merokok Kepada Diri dan Persekitaran’. Menurut Mohd . Fuad Sam, et. al. (2013), pendekatan induktif adalah satu langkah mengumpul dan mentafsir maklumatmaklumat kemudiannya membuat satu generalisasi atau kesimpulan. Dalam kata mudahnya,
pendekatan induktif digunakan untuk membuat generalisasi terhadap contoh-contoh yang sesuai mengenai topik pembelajaran. Bagi pengajaran ini, pendekatan induktif dijelaskan dalam aktiviti penerangan. Dalam aktiviti penerangan saya, saya telah menggunakan gambar rajah tubuh seorang perokok terlebih dahulu. Langkah ini adalah untuk memastikan murid mendapat gambaran jelas dan konkrit apa yang sedang mereka pelajari. Gambaran yang jelas dan konkrit merupakan satu aspek penting dalam menjelaskan kepada murid peringkat sekolah rendah. Perkara ini ada dijelaskan oleh pelopor teori perkembangan kognitif kanak-kanak iaitu Jean Piaget. Mok Soon Sang (2011) memetik penjelasan Jean Piaget mengenai kanak-kanak dalam peringkat Operasi Konkrit iaitu dalam lingkungan umur 7 hingga 12 tahun (sekolah rendah) memerlukan gambaran yang konkrit untuk memahami sesuatu perkara. Penggunaan gambar rajah tubuh perokok membolehkan saya menjelaskan kesan rokok kepada diri secara terperinci iaitu mengikut kawasan tubuh badan. Misalnya, asap rokok yang terkena pada paru-paru perokok semasa merokok akan menyebabkan kanser paru-paru. Selain itu, saya menggunakan gambaran realistik untuk menjelaskan kesan rokok kepada persekitaran iaitu menggunakna perbuatan. Penerangan saya merangkumi tindakan saya membuang kertas yang dibalut menjadi rokok ke atas lantai kelas bagi menjelaskan bahawa rokok mengotorkan persekitaran. Bagi aktiviti kumpulan pula, saya telah melaksanakan aktiviti berkumpulan. Aktiviti berkumpulan merangkumi aktiviti memadankan contoh-contoh kesan yang dicetak di atas kad dan dipadankan ke kategori yang betul iaitu ‘Kesan Merokok’ dan ‘Bukan Kesan Merokok’. Setiap kumpulan diedarkan 9 kad yang mengandungi penyataan kesan. Aktiviti ini akan membantu murid untuk melihat dengan lebih jelas tentang kesan merokok dan akhirnya membuat generalisasi bahawa contoh-contoh yang telah dipelajari akan menyebabkan kesan yang buruk kepada diri dan persekitaran. Berdasarkan dua aktiviti ini, telah jelas bahawa saya menggunakan pendekatan pengajaran secara induktif. 2.2 Teknik Teknik merupakan kemahiran atau cara pelaksanaan penyampaian bahan pengajaran kepada murid dari segi langkah dalam aktiviti pembelajaran. Maksud teknik boleh dianalogikan dengan contoh di mana seorang posmen yang menghantar barangan yang dikirimkan. Teknik yang dia boleh gunakan adalah teknik berkereta atau teknik atas udara iaitu melalui kapal terbang. Namun demikian, teknik yang dipilih perlulah bersesuaian dengan keadaan. Dalam hal ini, jika penerima barangan itu dalam kawasan lingkungan 30 km, wajarlah posmen tersebut menggunakan kereta. Begitu juga pengajaran di dalam kelas. Pemilihan teknik oleh guru bagi mengajar perlu bersesuaian dengan keadaan dan keperluan
murid. Misalnya, sesuatu topik tidak semestinya boleh diajar melalui sumbangsaran dan sebagainya. Harus ada teknik yang paling sesuai untuk mengajar topik tersebut. Saya telah memilih satu teknik untuk pengajaran ini yang telah digunakan untuk aktiviti berkumpulan. Teknik yang telah dipilih adalah teknik penyelesaian masalah. Menurut Mohd. Fuad Sam (2013), penyelesaian masalah merupakan suatu proses inkuiri yang mana muridmurid mencari jawapan untuk soalan yang relevan kepada mereka. Oleh kerana aktiviti kedua ini memerlukan murid mencari jawapan yang betul dan perlu memadankan kesan merokok dan juga bukan kesan merokok, adalah relevan bahawa teknik yang digunakan dalam aktiviti ini adalah berbentuk penyelesaian masalah. Saya sebagai pengurus aktiviti memberikan masalah yang perlu diselesaikan iaitu satu lembaran kad manila yang mengandungi dua kategori iaitu ‘kesan merokok’ dan ‘bukan kesan merokok’. Peranan murid pula menyelesaikan masalah yang dikemukakan ini dengan memadankan kad penyataan kesan yang diberikan pada katergori yang betul. Untuk penutup pengajaran, saya telah memilih satu lagi teknik untuk melihat sejauhmana kefahaman murid melalui teknik drama. Saya telah memilih teknik ini untuk melihat kemampuan murid untuk mengaplikasi pengetahuan mengenai bahaya rokok dan menggunakannya dalam situasi yang mungkin akan berlaku dalam kehidupan murid. Teknik ini telah dipilih untuk menambah sedikit elemen pergerakan dalam sesi PdP saya kerana dalam 3 langkah yang awal sebelum penutup tidak begitu banyak melibatkan pergerakan. Saya turut mengaitkan pemilihan teknik ini dengan faktor kewujudan kecerdasan yang pelbagai dalam kelas. Mungkin ada murid yang boleh melakonkan watak dengan baik dan mungkin ada yang mampu bertutur dengan baik semasa berdialog. Kecerdasan pelbagai merupakan satu konsep yang diperkenalkan oleh Howard Gardner. Mohd Fuad Sam telah memetik pernyataan Howard Gardner yang mengatakan bahawa terdapat lapan kecerdasan pelbagai yang dapat digunakan oleh guru sebagai panduan untuk memilih kaedah dan teknik pembelajaran yang lebih baik serta meransang murid untuuk membina masa depan mereka berdasarkan kelebihan yang dimiliki oleh mereka. 2.3 Kaedah Kaedah pengajaran merupakan cara mengelolakan dan menggunakan teknik, isi pengajaran dan alat bantu mengajar untuk mencapai sesuatu objektif pengajaran. Sebagai contoh, guru menggunakan kaedah demonstrasi dalam mengajar mengenai penggunaan gergaji dalam mata pelajaran Kemahiran Hidup. Isi pelajarannya adalah mengenai gergaji dan alat bantunya adalah gergaji sendiri. Pemilihan kaedah yang sesuai adalah penting untuk mengajar dengan baik. Dalam konteks contoh ini, jika guru ingin mengajar melalui kaedah perbincangan, mungkin murid tahu secara teori sahaja cara menggergaji kayu. Jika kaedah
demonstrasi dipilih, murid akan mendapat gambaran yang lebih jelas mengenai cara menggergaji. Dalam pengajaran saya ini, saya telah menggunakan dua kaedah yang jelas dalam aktiviti 1 dan 2 saya. Bagi aktiviti 1, saya telah menggunakan penyampaian melalui kaedah penerangan. Isi pelajaran iaitu berupa contoh mudah telah disampaikan sendiri oleh saya tanpa memerlukan murid untuk berfikir terlalu banyak. Kaedah ini telah saya guna kerana saya menyusun aktiviti saya secara berperingkat daripada mudah kepada susah. Penerangan dianggap sebagai kaedah belajar yang mudah kerana guru berkuasa sepenuhnya menyampaian isi pelajaran. Murid hanya perlu memberi perhatian dan memberi respon. Respon daripada murid ini akan mewujudkan suasana kelas yang harmoni serta mesra budaya. Menurut Noriati A. Rashid, et. al. (2014), mesra budaya didefinisikan sebagai keadaan kelas yang selesa, ceria serta gembira dan mempunyai kesejahteraan dalam kelompok di dalam kelas. Aktiviti ini saya anggap sebagai satu pencetus kepada keadaan kelas yang mesra budaya di mana wujud kegembiraan dan kesejahteraan antara interaksi guru dan murid. Dalam aktiviti 2 pula, kaedah perbincangan telah digunakan kerana ianya dijalankan secara berkumpulan. Perbincangan merupakan satu proses yang aktif yang melibatkan guru dan murid. Ianya bukan sahaja meransang interaksi antara murid-murid secara bermakna tetapi juga menggalakkan pelbagai pembelajaran yang merangkumi kandungan, kemahiran, sikap dan proses-proses pembelajaran (Mohd Fuad Sam, et. al. 2013). Kaedah ini digunakan untuk menggalakkan proses interaksi antara murid dalam mencari jawapan semasa aktiviti memadankan. Murid akan berbincang antara satu sama lain untuk mendapatkan jawapan. Penggunaan kaedah ini turut memastikan murid memberikan penglibatan yang aktif dalam pembelajaran di mana bukan sahaja guru yang aktif. Haliza Hamzah dan Joy Nessamalar Samuel (2014) mengatakan bahawa untuk mengekalkan persekitaran pembelajaran yang berkesan perlu melibatkan penglibatan murid secara aktif dalam aktiviti pembelajaran. Oleh itu, pembelajaran yang berlaku sepatutnya berlaku secara dua hala iaitu dari guru kepada murid dan dari murid kepada guru. 2.4 Strategi Bagi pengajaran ini, saya telah memilih beberapa strategi mengajar. Pertama sekali, dalam set induksi saya menggunakan strategi berpusatkan bahan untuk mencetuskan minat murid untuk belajar tajuk yang akan dipelajari pada hari tersebut. Dalam set induksi ini, saya telah melaksanakan aktiviti menyusun “puzzle” yang berupa gambar -gambar penyakit atau kesan yang diakibatkan oleh rokok. “Puzzle” yang merupakan bahan dalam aktiviti ini akan membantu murid berfikir tentang apa yang akan dipelajari mereka pada hari tersebut.
Walaupun murid tidak tahu apa tajuk khusus pelajaran pada hari tersebut, mereka mampu mengaitkan gambar tersebut dengan pengalaman yang ada pada mereka kerana gambargambar tersebut mungkin tertera pada kotak rokok yang pernah dilihat oleh murid di luar bilik darjah. Dalam langkah seterusnya, saya menggunakan strategi berpusatkan guru di mana saya yang mengawal sepenuhnya isi pembelajaran yang disampaikan dalam langkah tersebut iaitu aktiviti penerangan. Menurut Akhiar Pardi (2014), strategi ini bermaksud pengetahuan dipindahkan daripada guru kepada murid dan murid menjadi penerima pelajaran secara pasif. Hal ini bermaksud, tiada cetusan idea atau pendapat daripada murid kerana mereka hanya menerima apa yang disampaikan oleh guru. Saya telah memilih strategi ini kerana pendekat an yang saya pilih iaitu secara induktif. Pendekatan ini membolehkan saya menstrukturkan langkah pengajaran daripada mudah kepada susah. Dalam langkah ini, pelajaran yang disampaikan adalah pada tahap yang mudah kerana semuanya diberikan oleh guru dan murid hanya menerima. Untuk aktiviti seterusnya iaitu aktiviti berkumpulan, saya memiliih untuk menggunakan strategi berpusatkan murid di mana saya memberikan bahan bantu belajar atau BBM kepada murid dan murid sendiri yang mentadbir aktiviti berdasarkan arahan yang telah diberikan kepada murid. Arahan ini tidak dijelaskan oleh saya kerana ianya dicetak dan adalah bergantung kepada murid untuk memahami arahan dengan betul supaya aktiviti dapat dijalankan dengan baik. Strategi ini dipilih untuk membawa murid terlibat sama secara aktif dalam pembelajaran dan tidak hanya menunggu ‘disuap’ oleh guru setiap masa. Saya ingin murid saya mampu bergerak dan berdiri dengan sendirinya untuk melahirkan generasi yang berdikari dan mampu bersaing serta mempunyai motivasi yang tinggi untuk terus maju.
3.0 Kesimpulan Kesimpulannya, untuk menghasilkan satu sesi pengajaran dan pembelajaran yang baik, guru perlu memahami dengan mendalam akan apa pendekatan, teknik, kaedah dan strategi yang akan digunakan. Hal ini kerana guru yang mengajar di dalam kelas akan menghadapi murid yang pelbagai serta memerlukan keperluan pembelajaran yang berbeza tahap. Oleh itu, guru harus berkemahiran untuk menyelesaikan isu sebegini dalam merancang satu pengajaran yang baik dan berkesan.
Rujukan Akhiar Pardi dan Shamsina Samsuddin. (2014). Rancangan Pengajaran Harian. Selangor: Penerbitan Multimedia Sdn. Bhd.
Haliza Hamzah dan Joy Nesamalar Samuel. (2014). Pengurusan Bilik Darjah dan Tingkah Laku. Selangor: Oxford Fajar Sdn. Bhd.
Mohd Fuad Sam, Marina Majid, Afrah Salwani Jusoh dan Mohd Zain Kosnon. (2013). Murid dan Alam Belajar. Selangor: Penerbitan Multimedia Sdn. Bhd.
Mok Soon Sang. (2011). Perkembangan Kanak-Kanak. Selangor: Penerbitan Multimedia Sdn. Bhd.
Noriati A. Rashid, Boon Pong Ying, Sharifah Fakhriah Syed Ahmad dan Zuraidah A. Majid. (2014). Budaya dan Pembelajaran. Selangor: Oxford Fajar Sdn. Bhd.
