Seminarski rad
Jelena Sekulić
UVOD
Bog je ljudska zamisao o nekoj natprirodnoj sili. Religija je duhovna povezanost ljudi sa višim, svetim bićem, odnosno Bogom. Reč religija vodi poreklo od latinske reči “ religare” što znači ponovo svezati, povezati. Svaka religija podrazumeva učenje koje se odnosi na suštinu, svrhu i poreklo svega postojećeg što okružuje čoveka. Nastalo u Palestini u I veku naše ere, hrišćanstvo je religija zasnovana na životu Isusa Hrista. Hrista. Isus Hrist je centralna centralna figura hrišćanstv hrišćanstva, a, rodio se za vreme vladavine vladavine rimskog rimskog cara Augusta, u pokorenoj Palestini. Od godine njegovog rođenja računa se hrišćanska era . Odrastao je u jevrejskoj porodici u Nazaretu, pa se u jevanđeljima naziva Isusom 1
iz Nazareta ili Isusom Nazarećaninom. Po zanimanju je bio tesar. O njegovom životu do njegov njegove e trides tridesete ete godine godine ne zna se ništa, ništa, a tada, tada, nakon nakon kršten krštenja ja u reci reci Jordan Jordanu u od strane Jovana Krstitelja i kasnijeg iskušavanja u pustinji, počinje njegovo propovedanje u Galileji, Galileji, Judeji Judeji i Jerusalimu. Jerusalimu. Isus je propovedao propovedao o božjem božjem i nebeskom nebeskom kraljevstvu, kraljevstvu, ljubavi prema bližnjem, tako skupljajući mnogo pobornika, koji su ga smatrali Mesijom ili prema grčkom jeziku Kristom. Po nalogu nalogu jevrejskih jevrejskih verskih verskih poglavara poglavara uhvaćen uhvaćen je i kasnije optužen da zabunjuje narod i predan rimskom upravniku Ponciju Pilatu, koji ga je osudio na smrt razapinjanjem na krst. Isus nije ništa napisao, ali su njegovu poruku (Jevanđelje) posle njegove smrti zabeležili njegovi učenici, apostoli i jevanđelisti. Hrišćanstv Hrišćanstvo o predstavlja predstavlja prvu univerzalnu univerzalnu religiju, religiju, nasuprot nasuprot dotadašnji dotadašnjim m nacionaln nacionalnim im religi religijam jama a i propov propoveda eda jednak jednakost ost svih svih ljudi ljudi pred pred Bogom Bogom:: i Jevrej Jevreja, a, Grka, Grka, Rimlja Rimljana, na, i siro siroma mašn šnih ih,, boga bogatitih, h, i žena žena,, mušk muškar arac aca. a. Zbog Zbog prop propove oveda danj nja a jedn jednak akos ostiti brzo brzo je zavladalo među siromašnima. Kao religija hrišćanstvo se pojavilo u periodu raspada robovlasničke države, kasnije kada je postalo zvanična, državna religija, hrišćanstvo je veza vezalo lo svoj svoje e inte intere rese se sa inte intere resi sima ma vlad vladaj ajuć uće e klas klase e i udal udaljil jilo o se od idea ideala la koje koje propovedaju jevanđelja. Dogmatske rasprave, kao i političke prilike i razni interesi su doveli do toga da je danas hrišćanstvo razjedinjeno. U početku je imalo mnogobrojne sekte, ali se kasnije, uglavnom zaslugom jevrejskog propovednika - Apostola Pavla, organizovalo u jedinstvenu religioznu zajednicu, crkvu. Danas, Danas, hrišća hrišćanst nstvo vo presta prestavlj vlja a terito teritorija rijalno lno najra najraspr sprost ostran ranjen jeniju iju i brojča brojčano no najveć najveću u svetsku religiju, čiji broj vernika prelazi 2 milijarde. ISTORIJA HRIŠĆANSTVA 1
Prema novijim saznanjima Isus Hristje Hristje rođen nekoliko godina pre nego od kada se računa Nova era.
1
Seminarski rad
Jelena Sekulić
Može reći da su temelji hrišćanstva postavljeni još 2000 godina pre nove ere, pojavom Avrama, Isaka i Jakova. Oni su predstavljeni kao proroci koji su verovali u boga Jehovu i njihov zadatak je bio da propovedaju božije reči i da pripreme put i nagoveste rođenje Isusa Hrista - Sina božijeg. Hrišćanstvo je na neki način proizašlo iz Judeizma, ali je prema njemu bilo i suprostavljeno. Prihvaćen je starozavetni monoteizam, ali je nadopunjeno učenjem o Trojstvu. Starozavetnom legalizmu suprotstavilo se novozavetnim jevanđeljima, a nacionalnoj religiji suprostavilo je univerzalističku, nadnacionalnu religiju. Prvi hrišćani su, za simbol Isusa Hrista odabrali znak ribe. "Isus Hrist, Božiji sin, Spasitelj", se na grčkom piše " Isu Histu Teu Ios Sotir ", a prva slova daju reč "IHTIS", što u prevodu sa grčkog znači: riba.
Slika br. 1: Riba kao stari simbol hrišćanstva.
Hrišćanstvo je nastalo u prvom veku naše ere u Palestini unutar Judaizma. U drugoj polovini tog veka osamostaljuje se kao posebna religija i širi po gradovima Rimskog carstva, posebno zaslugom apostola Pavla i njegovih misijskih putovanja. Najnovija istraživanja govore da je Isus ipak istorijska ličnost. Naime, Isusa u svojim delima spominju i nehrišćanski pisci iz prvog veka (Tacit, Josif Flavije). Ipak, osnovni izvor podataka o Isusovom životu, radu i učenju predstavlja Biblija (grčki: " knjige"), sveta knjiga hrišćanstva, odnosno Novi zavet. Novi zavet je zbirka spisa ideologa i osnivača rane hrišćanske crkve, pisanih na grčkom i delimično na jevrejskom jeziku u prvom i drugom veku nove ere. U četiri jevanđelja predstavljen je Isusov život, njegova propovedanja i dela. Prema Bibliji, Isus je začet bezgrešnim začećem. Ideja da je Isusa rodila devica trebalo bi da ispuni verovanje iz Starog zaveta da je on Sin Božiji. Prema Josifu Flaviju kod Jevreja su u to vreme postojale tri struje: fariseji, sadukeji i takozvani esenci. U Isusovo vreme Palestina je imala izvesnu autonomiju u okviru Rimskog carstva, a vlast u Palestini su držali fariseji. Esenci nisu prihvatali Zakonik koji je po mnogo čemu bio gotovo nepodnošljiv i koji su fariseji nametnuli narodu, i zbog toga su i bili prezreni i 2
Seminarski rad
Jelena Sekulić
izolovani od strane sadukeja i fariseja. Isus je i sam poticao iz siromašnih krugova koji mahom nisu poštovali Zakonik. Braneći interese svih Jevrejskih plemena Isus se sukobio sa sadukejima i farisejima, doveli su do njegovog hapšenja i razapinjanja na krstu. Prema Bibliji, Isus je nakon tri dana Uskrsao iz mrtvih, svojim vaskrsnućem pobedio smrt, vratio se Bogu Ocu i otvorio vrata raja. Najveći hrišćanski praznici su Uskrs i Božić. Božić je posvećen Hristovom rođenju, dok Uskrs slavi Hristovo Vaskrsnuće. IDEJA HRIŠĆANSTVA
Hrišćanstvo je jedinstveno u odnosu na druge vere, zato što je Hrišćanstvo više stvar odnosa nego religijskih običaja. Umesto da se čvrsto drži liste "uradi i nemoj" cilj Hrišćana je da neguju blizak odnos sa Bogom Ocem. Ovaj odnos je omogućen zbog onog što je prema verovanju Isus Hrist uradio, i zbog službe Svetog Duha u životu Hrišćana. Hrišćani veruju da je Biblija nadahnuta, nepogrešiva Reč Božija i njeno učenje je najveći autoritet. Hrišćani veruju u jednog Boga koji postoji u tri osobe, Otac, Sin (Isus Hrist), i Sveti Duh. Hrišćani veruju da je čovečanstvo stvoreno posebno da bi imalo odnos sa Bogom, ali da greh odvaja sve ljude od Boga. Hrišćanstvo uči da je Isus Hrist hodao ovom zemljom, u potpunosti Bog i u potpunosti čovek i da je umro na krstu. Hrišćani veruju da je posle Njegove smrti na krstu, On bio sahranjen, da je ustao i da sada živi sa desne strane Oca, gde se neprestano moli za verne. Hrišćanstvo tvrdi da je Isusova smrt na krstu bila u potpunosti dovoljna da plati cenu greha koju svi ljudi duguju i to je ono zbog čega je obnovljenje odnosa između Boga i čoveka moguće. Da bi se spasao, prema hrišćanstvu, čovek jednostavno mora da u potpunosti poveruje u svršeno Hristovo delo na krstu. Ako neko veruje da je Hrist umro umesto njega i da je platio cenu njegovog greha, i da je ponovo ustao, tada će on biti spašen. Ne postoji ništa što neko može da uradi da bi zaslužio spasenje. Niko ne može da bude "dovoljno dobar" da bi ugodio Bogu sam od sebe, jer smo svi mi grešnici. Drugo, ne postoji ništa više što treba da se uradi, jer je Hrist svršio svo delo! Kada je bio na krstu, Isus je rekao: "Svršeno je". Kao što ne postoji ništa što bi neko mogao da uradi da bi zaradio spasenje, isto tako, ako jednom poverujemo u ono što je Hrist uradio na krstu za nas, ne postoji ništa što 3
Seminarski rad
Jelena Sekulić
možemo da uradimo da to spasenje i izgubimo. Neko može da misli: "Ovo je super - jednom kad sam spašen, mogu da radim što hoću, i neću izgubiti moje spasenje!" Ali kod spasenja se ne radi o tome da imamo slobodu da radimo šta hoćemo. Spasenje označava da smo postali slobodni da ne služimo svojoj prirodi, i da smo slobodni da tražimo ispravan odnos sa Bogom. Sve dok verni žive na ovoj zemlji u svojim grešnim telima, uvek će postojati borba da popustimo pred grehom. Život u grehu nas sprečava da imamo odnos sa Bogom koji on želi da ima sa ljudima, i sve dok neko živi u grehu kao vernik, neće moći da uživa u odnosu sa Bogom koji je On nameravao da ima sa njim. Međutim, hrišćani se bore sa grehom tako što proučavaju i primenjuju Božiju Reč (Bibliju) u svojim životima, i što će biti kontrolisani Svetim Duhom, što znači, da se pokoravaju uticaju i vođstvu Duha u svim svakodnevnim okolnostima i da u Duhu tumače Božiju Reč. RANI HRIŠĆANI
Izmešanost naroda, izmešanost kultura i jezika na teritoriji ogromnog Rimskog carstva u to vreme, dovelo je da je hrišćanstvo kao nadnacionalna i univerzalna religija, bilo veoma dobro i brzo prihvaćeno. Takođe, klasna nejednakost, gde su potlačeni slojevi naroda su u novoj religiji videli spas, sredstvo izbavljenja iz ropstva i siromaštva, dovelo je da je hrišćanstvo prvo bilo prihvaćeno od strane nižih, a odbacivano od strane viših slojeva društva. U prvom veku nove ere rani hrišćani su se tajno okupljali na zajedničkim verskim obredima, propovedima i molitvama. Zajednice hrišćanskih vernika zvale su se hrišćanske opštine, bilo ih je u svim delovima Rimskog carstva i u njima je imovina bila zajednička. Budući da je hrišćanstvo propagiralo monoteizam, tj. veru u samo jednog Boga i netrpeljivost sa ostalim religijama, ranim hrišćanima je to donelo velike teškoće, pogotovo u vreme velikih kriza u Rimskom carstvu. Neretki su bili progoni hrišćana, što bez i što uz odobravanje tadašnjih rimskih vladara. Veoma stroga crkvena organizacija, pisani zapisi i dogmatika koja je bila protkana helenističkom filozofijom je dovela do toga da je hrišćanstvo ipak opstalo. Vremenom sve više bogataša, nesigurnih i nezadovoljnih državnom vlašću, pristupalo je novoj veri. Hrišćanske opštine su se sve više širile i bogatile. Tada hrišćani menjaju svoje učenje i od svojih pristalica počinju da traže poslušnost i pokornost državnoj vlasti. Uskoro je nestalo i imovinske jednakosti među 4
Seminarski rad
Jelena Sekulić
hrišćanima. Krajem drugog veka nove ere sve hrišćanske opštine ujedinile su se u jednu zajednicu čiji je poglavar postao rimski episkop, kasnije nazvan papa (latinski: papa - otac). Tako je stvorena verska organizacija Hrišćanska crkva.
Car Konstantin Veliki koji je vladao u IV veku uvideo je bezopasnost i potencijalnu korisnost nove religije po državu, zbog hrišćanskog učenja da je svaka vlast od boga, 30. aprila 313. godine Milanskim ediktom proglašava ravnopravnost hrišćanstva sa ostalim religijama, i ono ubrzo postaje i zvanična državna religija u Rimskom carstvu. Između crkve i države sklopljen je obostrano koristan savez. HRIŠĆANSKE ZAJEDNICE
Hrišćanstvo je organizovano kao zajednica vernika, crkvi, okupljenih oko hrišćanskog dogmatskog, moralnog i kanonskopravnog sistema koji poštuje Boga. Ipak, početna hrišćanska zajednica se kroz istoriju raščlanila na brojne kršćanske crkve i sekte. Glavna podela je nastala zbog brojnih nesuglasica između istoka i zapada Rimske imperije, kao i zbog različitosti filozofskih orijentacija i tumačenja teoloških pitanja (na primer tumačenje dogme o svetom trojstvu). Sve to je dovelo do raskola, tj. podele hrišćanske crkve za vreme spora između rimskog pape Lava XIX i carigradskog Patrijarha Mihajla Kerularija, 1054. godine. Događajem, poznatim kao Velika šizma sa jedne strane je ostala Pravoslavna crkva (ona koja poštuje i čuva kanone i odluke sedam prethodnih Vaseljenskih Sabora), koja odbacuje i ne priznaje univerzalni autoritet pape i koja je danas organizovana uglavnom na nacionalnom nivou. Na drugoj strani je nastala Rimokatolička crkva, nad kojom Papa ima potpunu jurisdikciju. U XVI veku u zapadnom hrišćanstvu se javlja snažan versko-politički pokret reformacije čiji je vođa bio Martin Luter. Reformacija je zapadno hrišćanstvo podelila u dve osnovne struje: rimokatolicizam i protestantizam (latinski: protestatio - protest). Povod za pobunu Martina Lutera bila je prodaja indulgencija, odnosno opraštanje grehova, čak i budućih, vernicima za novac. Indulgenciju je odobrio sam papa. Pokret reformacije i protivreformacije, rascep do kog je došlo u zapadnom hrišćanstvu, bili su povod za mnoge duge i teške verske ratove (npr. Stogodišnji rat između Engleske i Francuske). Ono što razlikuje protestantizam od rimokatoličanstva je odbacivanje svih crkvenih odluka, neprihvatanje pape kao posrednika između Boga i vernika i odbacivanje kulta svetaca, ikona i relikvija. Savremeni protestantizam se deli na Luteransku, Kalvinističku i Anglikansku crkvu. 5
Seminarski rad
Jelena Sekulić
U skladu sa razlazom nastale su i razlike u organizacijama crkvenih organizacija. U Rimokatoličkoj je crkvi prevladao strogo centralizovan i hijerarhijski crkveni sistem (papa i biskupi), a u pravoslavnim crkvama sinodalno načelo (Sveti Sinod s patrijarhom ili mitropolitom na čelu). U protestantskim crkvama nema svešteničke hijerarhije. Katolička je crkva nadnacionalna, pravoslavne i pretkalcedonske crkve su autokefalne, a neke protestantske crkve bile su državne crkve, a vladar je ujedno i vrhovni crkveni poglavar (Anglikanska crkva). DOKTRINE - DOGME
Još na prvim vaseljenskim saborima definisane su glavne hrišćanske verske istine. Prihvaćene su od strane svih hrišćanskih zajednica. Postoji pet glavnih istina:
monoteizam - postojanje jednog Boga, čija je poruka sadržana u Svetom pismu i
Trojstvo (u Bogu su tri osobe: Otac, Sin i Sveti Duh) stvaranje i providnost - Bog je sve stvorio, sve ozdržava i svime upravlja utelovljenje i otkupljenje - sin je Božji postao čovekom radi njegovog spasenja
besmrtnost ljudske duše i uskrsnuće tela
sudbina nakon smrti - odlazak u raj ili pakao, zavise od milosti Božije, čovekove vere u njega, kao i od čovekovih dela za vreme ovozemaljskog života.
Pri daljem tumačenju tih temeljnih dogmi došlo je do razlika između hrišćanskih zajednica. Sporenja su se odnosila na ljudske i božanske naravi. Nakon Velikog raskola (Šizme) rimokatolicizam dodao je još neke dogme (učenje o čistilištu, bezgrešno začeće, papska nepogrešivost, Marijino uznesenje na nebo), kojima se razlikuje od pravoslavlja. HRIŠĆANSKI OBREDI
Bog se slavi životom prema veri i jevanđelju, kao i posebnim obredima, koji se obavljaju u posebnom prostoru, tokom crkvene godine, nedeljama i praznicima. Obred se naziva liturgija ili bogosluženje. Hrišćanske obrede predvode članovi crkvene hijerarhije, u rimokatoličanstvu biskup, sveštenik i đakon, u pravoslavlju episkop, sveštenik i đakon, u protestantizmu pastor. 6
Seminarski rad
Jelena Sekulić
Klanjanje, tj. davanje poštovanja ne samo Bogu, već i oslikanim ili prikazanim anđelima, svecima i ostalim relikvijama se razlikuje kod katolika i pravoslavaca. U katolicizmu i pravoslavlju umjetnost je snažnije uključena u oblikovanje bogoslužnog prostora (crkvena arhitektura, slikarstvo, vajarstvo), a svečanosti same liturgije pridonosi crkveno pevanje, liturgijsko odelo i liturgijski predmeti. U protestantizmu, bogoslužni prostor je jednostavniji, slike su dopuštene samo u pedagoške i dekorativne svrhe, a liturgija je pojednostavljena i svedena na liturgiju reči (čitanje biblijskog teksta, propovedanje, crkvene pesme) i primanje sakramenata (krštenje, večera Gospodnja). Kod katolika su obavezni službeni bogoslužni činovi (nedeljna misa, godišnja ispovest i pričest) strože propisani nego u pravoslavlju (gde su godišnje obavezna 4 posta) i protestantizmu. MORAL
Središnje mesto u hrišćanskom životu zauzima moral. Stari i Novi zavet su izvori hrišćanskog morala. Iz Starog zavjeta su prihvaćene Deset zapovesti, načelo lične odgovornosti, a iz Novog zaveta je dodata i ljubav prema Bogu i bližnjemu. Deset Božijih zapovesti, prema Bibliji su jevreji primili od proroka Mojsija na Svetoj gori, nakon prelaska preko Crvenog mora i izlaska iz Egipta oko 12 vekova pre rođenja Isusa Hrista. Budući da u jevrejskom tekstu ne postoji numeracija ni neka druga jasna podela zapovesti, te nije lako odrediti njihov broj, do tradicionalnog broja od deset zapovesti u različitim se predanjima dolazi na različite načine. Raznolikost je prisutna među raznim hrišćanskim zajednicama. Tako npr. postoje neznatne razlike u interpretaciji deset Božijih zapovesti kod rimokatoličke crkve u odnosu na pravoslavnu crkvu. Navešćemo ovih deset zapovesti prema pravoslavnoj interpretaciji: 1. Ja sam Gospod Bog Tvoj; nemoj imati drugih bogova osim mene. 2. Ne pravi sebi idola niti kakva lika; nemoj im se klanjati niti im služiti. 3. Ne uzimaj uzalud imena Gospoda Boga svojega. 4. Sećaj se dana odmora da ga svetkuješ; šest dana radi i svrši sve svoje poslove, a sedmi dan je odmor Gospodu Bogu tvojemu. 5. Poštuj oca svojega i majku svoju, da ti dobro bude i da dugo poživiš na zemlji. 6. Ne ubij. 7. Ne čini preljube. 8. Ne kradi.
7
Seminarski rad
Jelena Sekulić
9. Ne svedoči lažno na bližnjega svojega. 10.Ne poželi ništa što je tuđe.
U istoriji hrišćanstva odnos naravi (dobro i zlo, dužnost i obveza, sloboda i određenost) i nad-naravi (greh i milost, opravdanje i spasenje) bio je središnja tema teoloških sporenja. U novije vrijeme hrišćanski moralisti sve više naglašavaju društvenu stranu morala, poštovanje ljudskih prava i socijalnu pravednost. DUHOVNOST U HRIŠĆANSTVU
Duhovnost u hrišćanstvu se zasniva u unutrašnjem prihvatanju temeljnih hrišćanskih dogmatskih i moralnih načela, u njihovom ličnom doživljavanju i iskustvu. Postoje razni načini sticanja hrišćanske duhovnosti. Ona se može steći, putem liturgija i raznih sakramenata i običaja, ili načinom koja to čine posebna lica koja su crkveno angažovana i tu duhovnost stiču posebnim asketsko-mističnim putem. U liturgijskosakramentalnoj duhovnosti sudeluju svi vernici i ona postoji u svim hrišćanskim zajednicama. Asketsko-mistični oblik duhovnosti razvio se u otačkoj Crkvi (monaštvo, redovništvo), a na svoj su ga način razvile i normirale Katolička crkva i istočne hriršćanske crkve, posebno pravoslavna crkva. Sem ova dva načina, postoji i pobožnost izražena putem hodočašća, postova, i ostalih moltvenih oblika izražavanja. Ova pobožnost karakteristična je za katolicizam i pravoslavlje, a nije zastupljena kod protestanata. Kod katoličke i pravoslavne duhovnosti posebno je bogata sakralna umetnost. U pravoslavlju je veoma naglašeno i poštovanje prema ikonama. Protestantska duhovnost je posebno izražena u čitanju biblijskih tekstova i pevanju crkvenih pesama. FILOZOFIJA
Hrišćanska filozofija polazi od svetopisamske poruke i pokušava je detaljno izložiti. Pošto se hrišćanstvo unutar grčko-rimskog sveta na samom početku srelo s grčkom filozofijom, koja polazi od prirodne spoznaje ljudskog razuma, njemu se neizbežno nametnuo odnos vere i razuma, poruke i filozofije, naravi i nadnaravi, slobodne volje i mogućnosti ljudskog razuma da dokaže postojanje Boga i besmrtnost ljudske duše. U ranom hrišćanstvu je tumačeno da se poruke iz Biblije mogu prepoznati i u helenskoj 8
Seminarski rad
Jelena Sekulić
filozofiji pa su grčki filozofi (Sokrat, Platon, Aristotel) smatrani pretečama hrišćanstva. Tako je helenska filozofija koristila za dublje poimanje poruke i vere. U kasnijem razdoblju u metafizičkim će razmišljanjima prevladati platonistički i neoplatonistički uticaj, a u etici stoički. U srednjovjekovnoj hrišćanskoj filozofiji (skolastika) prevladao je aristotelizam. Filozofija je bila u službi teologije. U novom vijeku filozofija se osamostaljuje, a religiozni hrišćanski mislioci tragaju za novim pitanjima u susretu sa novovekovnim skepticizmom i ateizmom. U XIX veku dolazi do buđenja i kod ruske pravoslavne religiozne filozofije (F. M. Dostojevski), a zatim i kod protestantske zajednice uvodeći hrišćanski egzistencijalizam i personalizam XX veka. U savremenom društvu hrišćanstvo prati kako sekularizacija (slabljenje uticaja), tako i proces njenog reprodukovanja, tj. čak i povremenog jačanja. Savremeno društvo je sklono velikim i krupnim promenama, kako u društvenoj svesti, tako i shvatanjima ljudi i u sistemu vrednosti. Sve više nestaje tradicionalizam i konzervativizam i ljudi su sve više okrenuti ličnim uživanjima, zabavi i kulturi. U tom smislu čovek se sve više oslobađa dogmatskog propovedanja koje takođe nosi i hrišćanstvo, dok se religiji više vraća samo povremeno i emotivno. Savremeno društvo, koje je produkt i razvoja prirodnih i društvenih nauka raztkrilo je naivnost i neodrživost religioznih dogmi. Iz razloga tih velikih promena u društvu, dolazi do opadanja opšteg stepena religioznosti i uticaja i hrišćanske crkve u društvenom životu u mnogim državama. RASPROSTRANJENOST HRIŠĆANSTVA
U antici, u ranom hrišćanstvu (od I do IV vijeka) hrišćanstvo se proširilo po gradovima Rimskog Carstva i glavna su mu središta bila Jerusalim, Antiohija, Aleksandrija, Rim i Carigrad. Nakon seobe naroda od V do X veka hrišćanstvo su primili germanski, slavenski i ugrofinski narodi, koji danas naseljavaju Evropu. U isto vreme hrišćanstvo se proširilo u Armeniji i Etiopiji, ustanovljene su i brojne episkopije na širokom prostoru od Sirije do Kine i zapadne Indije. Nakon širenja islama od VII veka hrišćanstvo gotovo nestaje u severnoafričkim berberskim zemljama, dok manje zatvorene zajednice uspevaju da opstanu u Egiptu i na Bliskom i Srednjem istoku. Nakon velikih pomorskih otkrića (od XV do XVIII veka) hrišćanstvo se širi uporedo sa kolonizacijom tih područja (Severna i Južna Amerika, crna Afrika, Australija, Filipini). Hrišćanstvo je danas najrasprostranjenija religija na svetu, uz islam, sa najvećim brojem vernika. Hrišćani čine većinu u Evropi, celoj Americi, Australiji, a ima ih i u Aziji i Africi. 9
Seminarski rad
Jelena Sekulić
Rimokatolika ima blizu 1 milijarde. Oko 300 miliona je pravoslavne veroispovesti, dok je oko 700 miliona protestanata i ostalih grupacija. Crkve rimokatoličke ispovesti deluju u Španiji, Francuskoj, Italiji, Austriji, Poljskoj, Mađarskoj, južnoj Nemačkoj, Sloveniji, Hrvatskoj, Češkoj, Slovačkoj, gotovo celoj Latinskoj Americi. Anglikanska crkva razvijena je u Engleskoj. Protestantske crkve pokrivaju sve skandinavske zemlje, severnu Nemačku i Holandiju. Kalvinizam dominira u Škotskoj, Švajcarskoj i Holandiji, dok Luteranstvo preovlađuje u Skandinaviji, Nemačkoj i Baltičkim zemljama. Manji broj protestanata živi u Istočnoj Evropi i Francuskoj. Pravoslavlje je zastupljeno na teritoriji Evrope (Srbija, Crna Gora, Bugarska, Grčka, Rumunija, Republika Makedonija, Moldavija, Rusija, Ukrajina, Belorusija i Gruzija, delovima Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Albanije, Jermenije, Estonije, Letonije, Kipra te na bliskom istoku, a sada u porastu i u zemljama zapadne evrope, Amerike, dalekog istoka.
Slika br. 2: Raspodela procenta hrišćana po državama
LITERATURA:
1.
Sociologija, prof. dr. Vlajko Petković, Visoka poslovna škola Čačak, 2008.
2.
Istorija hrišćanske crkve za srednje škole po Smirnovu, Pobedonoscevu i drugim piscima, Sveska prva, Beograd, 1898.
10
Seminarski rad
3.
Jelena Sekulić
http://www . pravoslavlje.net
4. http://www.gotquestions.org/Srpski/Hriscanstvo.html 5. http://www.wikipedia.org/
11
