2
Kagamitan ng Mag-aaral
Ang kagamitan sa pagtuturong pagtuturong ito ay magkatuwang magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungka mungkah hi sa Kagawaran Kaga waran ng Edukasyon Edukasyon sa actio
[email protected].
[email protected]. Mahalaga sa amin amin ang inyong mga puna at mungkahi.
Kagawaran ng Edukas Edu kasyon yon Republika ng Pilipinas
i
Mother Tongue-Based Multi-lingual Education – Ikalawang Baitang Kagamitan ng Mag-aaral sa Ilokano Unang Edisyon, 2013 ISBN: 978-971-9601-06-7 Paunawa hingil sa karapatang-sipi. karapatang-sipi . Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas Pambansa Bilang Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang sipi sa an o mang akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapang kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing nasabing akda. Kabilang sa mga maa aring gawin ng nasabing ahensiya o tangga pan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang bilang kondisyon. Ang mga akda/m ateryales (mga kuwento, seleksiyon, seleks iyon, tula, awit, larawan, ngalan ngala n ng produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at mahingi ang pahintulot ng mga may karapatang-ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi inaangkin ng kinakatawan ng mga tag apaglathala apaglathala ( publisher ) at may-akda ang karapatang -aring -aring iyon.
Inilathala Inilathala ng Kagawaran ng Eduk asyon Kalihim: Br. Armin A. Luistro, FSC Pangalawang Kalihim: Yolanda S. Quijano, Ph.D.
Mga Bumuo ng Kagamitan ng Mag-aaral Consultant: Mga Manunulat: Manunulat :
Tagarepaso: Dibuhista Layout Artist: Artist:
Rowena T. Nefangui : Marcelli G. Macob, Perlita P. Quinto Aidena Aidena L. Nuesca, Nuesca, at Vilma Alcayaga
Lourdes Lourdes M. Baldos. Lorie Ann P. Pugad Pugad Maria L uisa D. Naval Naval a t Aileen Ailee n Tuma Tuma lip-Espin lip-Espi nas
Inilimbag sa Pilipinas ng Department of Education- Instructional Materials Council Secretari S ecretariat at (DepEd-IMCS) Office Office Address: 2nd Floor Dorm G, P hilsports hilsports Complex, Meralco A ve nue, Pasig City, Philippine 1600 Tele Tele fax: (02) 634-1054 or 634-1072 E-mail Address:
[email protected] ii
DAGITI LINAONNA UM UN UNA A A TALL TALL O A BULAN TI TAW TAW EN
Aramiden
1
………………………………………………………….
2
Aramiden
2
………………………………………………………….
3
Aramiden
3
………………………………………………………….
4
Aramiden
4
………………………………………………………….
5
Aramiden
5
………………………………………………………….
7
Aramiden
6
………………………………………………………….
8
Aramiden
7
………………………………………………………….
9
Aramiden
8
………………………………………………………….
10
Aramiden
9
………………………………………………………….
11
Aramiden
10
………………………………………………………….
12
Aramiden
11
………………………………………………………….
15
Aramiden
12
………………………………………………………….
18
Aramiden
13
………………………………………………………….
20
Aramiden
14
………………………………………………………….
24
Aramiden
15
………………………………………………………….
26
Aramiden
16
………………………………………………………….
30
Aramiden
17
………………………………………………………….
32
Aramiden
18
………………………………………………………….
34
Aramiden
19
………………………………………………………….
37
Aramiden
20
………………………………………………………….
38
iii
Aramiden
21
………………………………………………………….
39
Aramiden
22
………………………………………………………….
40
Aramiden
23
………………………………………………………….
41
Aramiden
24
………………………………………………………….
42
Aramiden
25
………………………………………………………….
43
Aramiden
26
………………………………………………………….
45
Aramiden
27
………………………………………………………….
46
Aramiden
28
………………………………………………………….
47
Aramiden
29
………………………………………………………….
48
Aramiden
30
………………………………………………………….
50
Aramiden
31
………………………………………………………….
52
Aramiden
32
………………………………………………………….
53
Aramiden
33
………………………………………………………….
55
Aramiden
34
………………………………………………………….
56
Aramiden
35
………………………………………………………….
57
Aramiden
36
………………………………………………………….
58
Aramiden
37
………………………………………………………….
60
Aramiden
38
………………………………………………………….
61
MAIKADUA A TALLO A BULAN TI TAW EN
Aramiden
39
………………………………………………………….
64
Aramiden
40
………………………………………………………….
66
Aramiden
41
………………………………………………………….
67
Aramiden
42
………………………………………………………….
68
iv
Aramiden
43
………………………………………………………….
70
Aramiden
44
………………………………………………………….
72
Aramiden
45
………………………………………………………….
73
Aramiden
46
………………………………………………………….
74
Aramiden
47
………………………………………………………….
75
Aramiden
48
………………………………………………………….
76
Aramiden
49
………………………………………………………….
77
Aramiden
50
………………………………………………………….
80
Aramiden
51
………………………………………………………….
81
Aramiden
52
………………………………………………………….
82
Aramiden
53
………………………………………………………….
83
Aramiden
54
………………………………………………………….
84
Aramiden
55
………………………………………………………….
85
Aramiden
56
………………………………………………………….
86
Aramiden
57
………………………………………………………….
88
Aramiden
58
………………………………………………………….
90
Aramiden
59
………………………………………………………….
92
Aramiden
60
………………………………………………………….
93
Aramiden
61
………………………………………………………….
94
Aramiden
62
………………………………………………………….
95
Aramiden
63
………………………………………………………….
97
Aramiden
64
………………………………………………………….
99
Aramiden
65
…………………………………………………………. 102
Aramiden
66
…………………………………………………………. 104 v
Aramiden
67
…………………………………………………………. 105
Aramiden
68
…………………………………………………………. 107
Aramiden
69
…………………………………………………………. 108
Aramiden
70
…………………………………………………………. 109
Aramiden
71
…………………………………………………………. 111
Aramiden
72
…………………………………………………………. 112
Aramiden
73
…………………………………………………………. 114
Aramiden
74
…………………………………………………………. 115
Aramiden
74
…………………………………………………………. 117
Aramiden
76
…………………………………………………………. 118
Aramiden
77
…………………………………………………………. 119
MAIK MA IKATLO ATLO A TALLO TALLO A BULAN TI TAWE N
Aramiden
78
…………………………………………………………. 121
Aramiden
79
…………………………………………………………. 122
Aramiden
80
…………………………………………………………. 123
Aramiden
81
…………………………………………………………. 124
Aramiden
82
…………………………………………………………. 125
Aramiden
83
…………………………………………………………. 126
Aramiden
84
…………………………………………………………. 127
Aramiden
85
…………………………………………………………. 128
Aramiden
86
…………………………………………………………. 129
Aramiden
87
…………………………………………………………. 130
Aramiden
88
…………………………………………………………. 131 vi
Aramiden
89
…………………………………………………………. 132
Aramiden
90
…………………………………………………………. 134
MA IKAPAT IKAPAT A TALLO A BULAN TI TAWEN TAWE N
Aramiden
91
…………………………………………………………. 137
Aramiden
92
…………………………………………………………. 138
Aramiden
93
…………………………………………………………. 139
Aramiden
94
…………………………………………………………. 140
Aramiden
95
…………………………………………………………. 141
Aramiden
96
…………………………………………………………. 143
Aramiden
97
…………………………………………………………. 145
Aramiden
98
…………………………………………………………. 147
Aramiden
99
…………………………………………………………. 148
Aramiden
100
…………………………………………………………. 149
Aramiden
101
…………………………………………………………. 151
Aramiden
102
…………………………………………………………. 153
Aramiden
103
…………………………………………………………. 154
Aramiden
104
…………………………………………………………. 155
Aramiden
105
…………………………………………………………. 156
Aramiden
106
…………………………………………………………. 157
Aramiden
107
…………………………………………………………. 158
Aramiden
108
…………………………………………………………. 159
Aramiden
109
…………………………………………………………. 160
Aramiden
110
…………………………………………………………. 161 vii
Aramiden
111
…………………………………………………………. 162
Aramiden
112
…………………………………………………………. 163
Aramiden
113
…………………………………………………………. 164
Aramiden
114
…………………………………………………………. 165
Aramiden
115
…………………………………………………………. 167
Aramiden
116
…………………………………………………………. 168
Aramiden
117
…………………………………………………………. 170
Aramiden
118
…………………………………………………………. 172
Aramiden
119
…………………………………………………………. 173
Aramiden
120
…………………………………………………………. 175
Aramiden
121
…………………………………………………………. 176
viii
MTB-MLE (ILOKANO) (ARAMATEN DAGITI AGAD-ADAL) UMUNA A TALLO A BULAN TI TAWEN
1
ARAMIDEN 1
Direksion: Kumpletuen ti sarita babaen ti panangisurat ti umno a sungbat iti papel.
Naimbag a bigatyo. Komustakayo? Siak ni ___________. ____________ ti tawenko. Ni ___________________ti tatangko. Ni __________________ ti nanangko. Maragsakannak unay a makaam-ammo kadakayo.
2
ARAMIDEN 2
Isurat iti metacard dagiti sarita nga Makita iti uneg ti kahon nga agpada ti pannakaibalikas na.
lata aso apa mata baso mapa makan ikan ili sili
3
ARAMIDEN 3
Kumpletuen ti “rhyme” usaren dagiti sumaganad a balikas. Isurat ti sungbat iti papel. bassit-nangisit tulang-lelang
agdigos-nadalus gayyem-isem
Adda asok a ______ Maris na ket _______ Kanayon nga ______ Tapno _____. Mangmangan ti ______ Nga ited ni _____ Pudno a _______ Mangted amo na ti _______.
4
ARAMIDEN 4
Kitaen dagiti ladawan. Kumpletuen ti balikas babaen ti panangisurat iti papel ti awan a letra.
n_n_ng
ta_a_g
m_n_n_
m_n_ng
5
ARAMIDEN 5
Isurat iti papel dagiti impormasion a maipapan kenka iti daytoy a porma.
Nagan:_____________________________________ Panakaiyanak:______________________________ Nakaiyanakan:______________________________ Nagan ni Tatang:____________________________ Nagan ni Nanang:___________________________
6
ARAMIDEN 6
Kopiaen iti papel dagiti sumaganad. Marisan ti nalabbaga dagiti pangnagan a balikas.
tatang
tiendaan
lapis
Vigan
nanang
aso
mangan
nalukmeg
7
ARAMIDEN 7
Mangidrowing ti pangnagan ti tao, ken
iti papel no ti balikas ket no lugar, no banag
no ayup.
1. doktor
______
_____2. kalding _____3. aso _____4. pagay-ayaman _____5. bag _____6. bandera _____7. manang _____8. baka _____9. pulis ____10. plasa
8
ARAMIDEN 8
Koparen a nasayaat dagiti sumaganad a sarita iti papel. 1. Nalaing nga agsala diay babai. _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ 2. Saan nga agul-ulbod diay lalaki. _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ 3. Ni Mr. Alcayaga ti prinsipalmi. _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ 4. Maestra ni nanangko. _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ 5. Kabarbaro diay bag. _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________
9
ARAMIDEN 9
Isurat iti papel ti pangyababaan dagiti sumaganad a balikas. Dagiti Katulungan ti Komunidad
Pangyababaan
Doktor Inhiniero Kapitan Arkitekto Attorni Senador Pastor Presidente Inspektor Diputado
10
ARAMIDEN 10
Kitaen dagiti ladawan. Mangisurat ti sarita maipapan kadagiti katulungan ti komunidad. Aramaten ti umno a pangyababaan kadagitoy.
1.
________________________________________ ________________________________________
2.
________________________________________ ________________________________________ 11
3.
________________________________________ ________________________________________
4.
________________________________________ ________________________________________
12
5.
________________________________________ ________________________________________
13
ARAMIDEN 11
Isurat iti papel ti klase dagiti kawes iti ubing. Pilien ti sungbat iti uneg ti kahon. pangturog
pangpormal
_______________ 1.
________________ 2.
________________ 3. 14
pangkasual
________________ 4.
________________ 5.
________________ 6.
________________ 7. 15
________________ 8.
________________ 9.
________________ 10.
16
ARAMIDEN 12
Marisan iti berde ti kahon iti abay ti kawes no ti kawes ket pangturog, nalabaga no pangpormal ken amarilio no pangkasual.
1.
4.
2.
5.
3.
6.
17
7.
9.
8.
10.
18
ARAMIDEN 13
Kumpletuen ti sarita babaen ti panangisurat ti umno a demonstrative a pangsandi-a-nagan (dagitoy, dagidiay) iti papel. Kitaen ti ladawan.
1. _____ ket sabsabong.
2. _____ ket lamlamisaan.
19
3. ____________ ket liblibro.
4. ______ ket natnateng.
5. ________ ket prutprutas.
20
6. _________ ket luplupot.
7. _______ ket bambantay.
8. __________ ket laplapis.
21
9. _______ ket bulbulong.
10. _____ ket tumatayab.
22
ARAMIDEN 14
Kumpletuen ti sarita babaen ti pnanagisurat ti umno a panagtagikua a pangsandi-a-nagan nga adda iti kahon. Isurat ti sungbat iti papel.
gayyemmo tatangko hardinmo balaymi manangmo asom librona bayyabasko dingwenda lapisko
1. Nakitak ti nangisit nga _____________. 2. Adu ti sabsabong ti ________________. 3. ______________ ti gayyemko. 4. Nalaing a sumala ni ______________. 5. Ni ________ ket naayat ti aglawlaw. 23
6. Ipabulodko
ti
_______
kenka
tapno
adda
aramatem nga agsurat. 7. Nalulukmeg dagiti __________ agsipud ta adu ti ruot ti aglawlawda. 8. Nagdadakkel ti ______________ nga inted ni tatang. 9. Binulodko ti ____________ ta basaek ti istoria a napauluan ti “Diay Baluarte .” 10. Mapantanto diay ___________ madamdama ta mapanta agmerienda.
24
ARAMIDEN 15
Babaen dagiti ladawan, kumpletuen ti sarita babaen ti pananangisurat ti umno a panagtagikua a pangsandi-a-nagan nga adda iti kahon. Isurat ti sungbat iti papel.
Kabsatko librok pagadalanmi asom bagna balonko aywanko naganko lupotko nanangko
1. Ti ________ ket Karen.
25
2. Daytoy kadi ti __________?
3. Ayan ni Carla? Daytoy ti __________.
4. Daytoy ti __________.
26
5. Daytoy ti ___________ a linuto ni nanangko.
6. Daytoy ti ladawan ti _______ a pusa.
7. Daytoy ni Loreto, isu ti _________ nga agadadal diay Narvacan, Ilocos Sur.
27
8. Ni ______________ ti nangluto ti balonko.
9. Daytoy ti _________ nga inted ti maestrak.
10. Lablabaak dagiti _______.
28
ARAMIDEN 16
Basaen ti daniw. Isurat iti papel dagiti balikas nga agkauni.
Diay Hardin Ni: Perlita P. Quinto
Sabsabong ket makita Nadumaduma iti marisda Makaay-ayo kadagiti mata Sabsabong a kastunay pintasda Kulibangbang iti aglawlaw Pudno a makapukaw Ti bisin ken uwaw A tarigagay ti amin a dumar-aw Ania a pintasnan Toy hardin ni Perlan Pasiarem….umaykan Ta makitam ti hardinnan.
29
1. ________________________________________ 2. ________________________________________ 3. ________________________________________ 4. ________________________________________ 5. ________________________________________ 6. ________________________________________ 7. ________________________________________ 8. ________________________________________ 9. ________________________________________ 10. _______________________________________
30
ARAMIDEN 17
Aramaten iti sarita dagiti balikas nga agkakauni nga adda iti daniw a napauluan ti “Diay Hardin.” Isurat ti sungbat iti papel. 1.
__________________________________________ __________________________________________ __________________________________________
2.
__________________________________________ __________________________________________ __________________________________________
3.
__________________________________________ __________________________________________ __________________________________________
4.
__________________________________________ __________________________________________ __________________________________________
5.
__________________________________________ __________________________________________ __________________________________________
31
6.
__________________________________________ __________________________________________ __________________________________________
7.
__________________________________________ __________________________________________ __________________________________________
8.
__________________________________________ __________________________________________ __________________________________________
9.
__________________________________________ __________________________________ ________ __________________________________________
10.
_________________________________________ __________________________________________ __________________________________________
32
ARAMIDEN 18
Isurat ti umno a personal a pangsandi-a-nagan iti papel babaen ti ladawan. Pilien ti sungbat iti uneg ti kahon.
siak, sika, isuna, datayo, dakayo, isuda
1. _______ ket agsalsala.
2. _________ ket agay-ayam.
33
3. _________ ket agmulmula.
4. ________ ket mangmangan.
5. Daytoy ni tatangko. ______ ti mangisursuro kaniak nga agbasa.
6. ___________ dagiti gagayyem ko nga agad-adal diay asideg ti Bantay Tirad.
34
7. ___________ dagiti padak nga agadal.
8. Dayta ti hardin ditoy pagadalan mi.____ ket m aysa kadagiti ubbing nga nga adda hardinna.
9. Daytoy ti mulami a natnateng. ________ ti nagmula kadagitoy.
10. ________ da mamang ken adingko.
35
ARAMIDEN 19
Kumpletuen ti parupo babaen iti panangisurat ti umno a personal a pangsandi-a-nagan iti papel.
_________ ni Marco Imperial. Maysa a Maestro ti amak. Agisursuro ______ kadagiti ubbing nga adda iti maikadua a grado. Maysa met nga nars ti inak. Agtrabtrabaho ______ diay Sanidad Hospital. ______ ket agay-awan kadagiti masakit. Uray no adu ti trabaho dagiti nagannakko, naragsak ti pamiliak gapu ta agiinnayat_____.
36
ARAMIDEN 20
Pagparisen ti aldaw ken dagiti sarita a mangiladawan kadagitoy. Isurat ti sungbat iti papel. 1. Daytoy ti umuna nga aldaw a mapan agbasa ni Rey. 2. Kanayon a mapan makimisa ti Pamilia Dias iti daytoy nga aldaw.
Domingo
Lunes
3. Sumaruno daytoy nga aldaw iti Lunes.
Sabado
4. Daytoy ti maikapito nga aldaw iti makalawas.
Biernes
5. Sarunuen daytoy nga aldaw ti Biernes.
Martes
6. Daytoy ti maikapat nga aldaw a mapan agbasa ni Rina.
Mierkoles
7. Daytoy ti aldaw kalpasan ti Huebes ken sakbay ti aldaw ti Sabado.
37
Huebes
ARAMIDEN 21
Pilien dagiti banag a kabaelam nga aramiden tapno maprotektaran dagiti kabambantayan ken mapagtalinaed ti kinadalus ti aglawlaw. Marisan iti berde ti kahon dagiti napilim.
38
ARAMIDEN 22
Isurat iti papel dagiti napilim a kabaelam nga aramiden tapno maprotektaran dagiti kabambantayan ken mapagtalinaed ti kinadalus ti aglawlaw.Suruten ti umno a pannakaisurat dagiti sarita.
Kabaelak ti:
________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________ ____________________________________________ _____ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ ____________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________
39
ARAMIDEN 23
Idrowing ken marisan ti kayo iti papel. Agaramid ken isurat ti bukod a pakaammo maipapan iti panagmula ti natnateng iti arubayan.
Pakaammo
40
ARAMIDEN 24
Kopiaen iti papel dagiti sumaganad a sarita. Ikkan ti tesk (/) ti batog ti umno a sungbat maipapan ti kinadaras ti panangaramidmo kadagitoy. Kanayon 1. Agmula ti kaykayo ti kabambantayan 2. Saluadan dagiti paggapuan ti Ubbog 3. Ibelleng dagiti basura sadino man 4. Agdalus iti aglawlaw 5. Protektaran ti kabambantayan ken ti aglawlaw 6.Agkali ti abut a pagibellengan 7. Ibelleng dagiti natay nga ayup iti karayan. 8. Tukkulen dagiti mula iti arubayan 9. Purusen da giti sabsabong iti hardin 10.Suruten dagiti pagalagadan tapno mapagtalinaed t i kinadalus ti aglawlaw 41
Sagpaminsan
Saan
ARAMIDEN 25
Pagparisen ti ladawan iti Batog A ti tignay nga ipakpakita iti Batog B. Isurat ti sungbat iti papel. Batog A
Batog B
1.
agmulmula
2.
agbasbasa
42
3.
agsagsagad
4.
agkarkarayam
5.
aglutluto
43
ARAMIDEN 26
Isurat iti papel dagiti balikas a mangipakita ti tignay. 1. Aglutluto ni nanang iti taraon. _________________________________________ 2. Agdadait ni Apong Martina iti naabutan a langgusti (sako). _________________________________________ 3. Agar-arado dagiti lallaki ti taltalon. _________________________________________ 4. Agdaldalus dagiti ubbing iti pagmulaanda ti natnateng. _________________________________________ 5. Nuang ti ar-aramatenmi nga agarado idiay taltalon. _________________________________________
44
ARAMIDEN 27
Isurat ti pakaammo iti umno a pannakaisuratna iti papel. Suruten dagiti umno a wagas ti panangisurat iti daytoy.
Kadagiti amin a bumarangay maawiskayo amin a tumabuno iti maangay a taripnong inton domingo, oras ti alas dos iti malem idiay barangay hall. Pagsasaritaantayo no kasanotayo nga ipatungpal ti greening program ti gobiernotayo. Manamnama ti kaaddayo amin PB. ernesto cruz
_________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ ______________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ _________________________________________________ ______________________________ ___________________________ ___________________________ 45
ARAMIDEN 28
Kumpletuen ti istoria babaen iti panangisurat ti umno a balikas iti papel. Ibasar ti sungbat iti ladawan. No saan a nagawis t i gobernador ti probinsiatayo kadagit i t apno pagsasarit aan ti pannakipartisipart ayo
iti
kadagiti
ken
No intay baybay-an ti aglawlatayo, mangted daytoy ti didigra a kas iti ken
Mapukaw ti
,
ken masakbayan dagiti
.
Agyamantayo kadagiti mangidadaulo kadatayo gapu t a t arigagayda a prot ekt aran dagit i kabambantayan ken kabakiran
babaen t i panagmula kadagit i
tapno maisalakan t i
.
46
ARAMIDEN 29
Pagparisen ti ladawan ti Batog A iti balikas ti Batog B. Isurat ti sungbat iti papel.
Batog A
Batog B
1.
a.
baboy
b.
apoy
a. 2.
47
3.
c.
balay
4.
d.
lugaw
5.
e.
kalapaw
48
ARAMIDEN 30
Pagparisen ti ladawan a mangipakita iti tignay ti Batog A iti balikas ti Batog B. Isurat ti sungbat iti papel. A
B
1.
a.
agsursurat
2.
b.
aglablaba
49
3.
c.agtaktakder
4.
d.
agdigdigos
5.
e.
agsalsala
50
ARAMIDEN 31
Kopyaren, biruken ken timpukelan dagiti diptonggo a masarakan iti kahon. Naisuratda nga agpangato, agpababa wenno pakuros.
B A L L A S I W S
A P O Y S A W A A
W A Y W A Y L L G
A G I W L A U A A
Y K A H O Y G A Y
B A B O Y B A G S
B A L A Y A W I A
apoy
kalapaw
wayway
sagaysay
baboy
ballasiw
balay
lugaw
51
K A L A P A W W Y
ARAMIDEN 32
A. Basaen ti “chant”. Ti Pamiliami Dumngegkayo ita, ta adda innak ibaga Pakaistoriaan ti pamiliami A naragsak ken natalna. Daytoy ni Tatangko, nagaget a pudno Inaldaw a mapan idiay taltalon Tapno agmula ken agarado. Daytoy m et ni Nanangko, ayat na’t napalalo Agriing a masapa Pammigatmi ti inna niluto. Daytoy met ni Manongko Isu ti kanayon a kadua ni Tatangko A mapan idiay taltalon tapno agtrabaho. Ni Manangko nga Annie isu’t agaw-awir iti buridekmi Bassit ngem nasalun-at nga ubing Mangit-ited liwliwa iti pamiliami
52
Daytoy ti pamiliami naragsak a pudno No parikut ti sumangbay masolbar nga alisto Sangsangkamaysakami nga agkararag iti Dios nga Amatayo. B. Sungbatan dagiti saludsod maipapan iti ”chant.” 1. Siasino dagiti kamkameng ti pamilia? Pilien ti umno a sungbat iti uneg iti kahon. Isurat ti sungbat iti papel.
Pangamaen
Tatang
Apong a Lakay
Nanang
Manong
Ading
Manang
Apong a Baket
Panginaen
53
ARAMIDEN 33
Pilien ti umno a sungbat nga adda iti uneg ti pangserra dagiti ar-aramiden ti tunggal miembro ti pamilia nga adda iti chant. Isurat ti sungbat iti papel. 1. Tatang ( agaw-awir aglutluto agmulmula ) 2. Nanang ( agmulmula
aglutluto
agar-arado )
3. Manong (agdalus tumulong idiay taltalon aglaba ) 4. Manang ( agluto
agmula
54
agaw-awir )
ARAMIDEN 34
Direksion: Ikkan ti no ti sarita ket ar-aramiden ti pamiliayo ken no saan nga ar-aramiden. Idrowing ti sungbat iti papel. _____________1. Agtitinulongkami ti trabaho iti uneg ti balay. _____________2. Naragsakkami a mangaramid ti trabahomi. ____________ 3. Agriririkami nga annak iti sango ti panganan. ____________4. Kanayonkam i a babauten ni Nanangmi. ____________5. Bagbagaannakami da Nanang ken Tatang no adda pagbiddutanmi.
55
ARAMIDEN 35
Mangisurat iti papel ti sarita a maipapan kadagiti ladawan.
56
57
ARAMIDEN 36
A: Biruken Biruken iti uneg ti hardin dagiti sarita sarita a mangibaga iti nalpasen a tignay. Isurat ti sungbat iti papel.
agay -ayam
nagkali
na s ibo
nagdalus
agsagsagad
nagburas
agkankanta nagsakdo nagruot
58
B: Pilien ti umno a sungbat iti uneg ti pangserra. Isurat ti sungbat iti papel. 1. (Agar-arado, (Agar-arado, Nagarado) Nagarado ) ni Tatang idiay taltalon idi kalm kalman. an. 2. (Naglaba, Aglablaba) ni Leny iti badona idi Sabado. 3. (Agay-ayam, Nagay-ayam) dagiti ubbing iti siatong siatong idi Lunes. Lunes . 4. (Nagpasiar, agpaspasiar) da Ben ken Lito diay Parke idi n apalabas a tawen tawen.. 5. (Imminom, Umin-inom) ni ading iti gatas idi rabii.
59
ARAMIDEN 37
Mangisurat iti papel iti maysa a parupo nga adda lima a sarita maipapan iti inaramid ti pamiliayo.
_______________________________________________ ________________________.___________________________ __________________________________________________._ ___________________________________________________ _________________________.__________________________ ___________________________________________________. ___________________________________________________ __________________________._________________________ ___________________________________________________ _.__________________________________________________ ___________________________.________________________ ___________________________________________________.
60
ARAMIDEN 38
Biruken dagiti balikas nga adda agsaruno a uni a letrana iti uneg ti basket. Isurat ti sungbat iti papel.
agklase traktor
klasrum
agsao transistor
trabaho
61
grupo
tumulong
Mangisurat ti lima a sarita iti papel. Aramaten dagiti balikas nga adda agsaruno a uni a letra. 1. __________________________________________ 2. __________________________________________ 3. __________________________________________ 4. __________________________________________ 5. __________________________________________
62
MTBMLE (ILOKANO) (ARAMATEN DAGITI AGAD-ADAL) MAIKADUA A TALLO A BULAN TI TAWEN
63
ARAMIDEN 39
Isurat iti papel ti dua nga awan a uni a letra tapno makumpleto ti balikas.
1.
___ ___ utas
2.
___ ___ usa
3.
___ ___ ato
64
4.
___ ___ antsa
5. ___ ___ ipo
65
ARAMIDEN 40
A: Isurat iti papel ti umno a pangiladawan dagiti sumaganad a balikas no dua a tao wenno banag ti pagdiligen. 1. napno 2. nadalus 3. napuskol 4. napintas 5. nadagsen 6. nalaing 7. nalukmeg 8. nakuttong 9. nasirib 10. napateg
_________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________
B: Isurat iti papel ti umno a pangiladawan dagiti sumaganad a balikas no tallo wenno ad-adu a tao wenno banag ti pagdidiligen. 1. napudot 2. nalaka 3. natured 4. nagaget 5. naimot 6. napigsa 7. nalawag 8. adayo 9. alisto 10. nasingpet
________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ 66
ARAMIDEN 41
Kumpletuen ti blanko ti umno a pangiladawan segun ti bilang ti pagdidiligen. Isurat ti sungbat iti papel. No Maysa ti Sarsaritaen
No Dua ti Pagdildilig en
No Tallo Wenno Ad-adu ti Pagdildiligen
1. napigsa 2. 3.
katitibkeran dakdakkel
4. naraniag 5.
kaadaywan
6.
kadalusan
7. bassit 8. nasam-it 9.
nabarbaro
10.
nasimple
67
ARAMIDEN 42
Kitaen dagiti baro nga “electronic gadgets.”
Mangisurat iti papel ti tallo a sarita maipapan kadagitoy a “gadgets”. Usaren ti tallo a panagdilig ti pangiladawan. 1. No Maysa ti Sarsaritaen ________________________________________ ________________________________________
68
2. No Dua ti Pagdiligen ________________________________________ ________________________________________
3. No Tallo Wenno Ad-adu ti Pagdiligen ________________________________________ ________________________________________
69
ARAMIDEN 43
Basaen ti istoria ken sungbatan dagiti sumaganad a saludsod. Isurat ti sungbat iti papel.
Ni lolongko ket agnanaed diay probinsia. Adda nalawa a taltalonna. Adu ti dingwen a tarakenna. No mapanak agpasiar, tumulongak a mangtaripatu kadakuada. Tallo kadagitoy ti magusgustuak, maysa a kalding, nuang ken kabalio. Ammoyo kadi no apay nga magusgustuak ida? Diay kalding ket dakkel ken mangmangted iti naimas a gatas. Diay met kabalio ket dakdakkel. Kayatko nga kaay-ayam daytoy. Maguyod na diay bassit nga karison ni adingko. Ti nuang ti kadadakkelan kadagiti tallo. Maguyod na diay paglugluganak a karison nga adda kargana a mais, niog wenno unas.
70
1.Siasino ti agis-istoria ti binasayo? _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ 2. Ania dagiti dinguen a magusgustuanna? _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ 3. Ania kadagitoy a dinguen ti kadakkelan? _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ 4. Ania kadagitoy a dinguen ti kabassitan? _____________________________________________ _______________________________ ______________ _____________________________________________ 5. Ania ti nakapasamakan ti istoria? _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________
71
ARAMIDEN 44
Kitaen dagiti ladawan. Mangisurat ti lima (5) a sarita iti papel ti maipapan kadagitoy babaen ti panangaramat ti umno a pangiladawan (No Maymaysa ti Sarsaritaen, No Dua ti Pagdiligen ken No Tallo wenno Ad-adu ti Pagdildiligen).
72
ARAMIDEN 45
Kitaen ti balikas a pangiladawan nga adda iti sarita ken ti naaramat a panangdilig kadagitoy iti blanko. Isurat iti papel ti P no Maymaysa ti Sarsaritaen, C no Dua ti Pagdiligen ken S no Tallo wenno Ad-adu ti Pagdildiligen. ________1. Diay ostrich ti kadakkelan a tumatayab iti intero a lubong. ________2. Ti kabassitan a tumaytayab ket diay “humming bird”. ________3. Diay kullaaw ket addaan iti dakkel a mata. ________4. Ti “flamingo” ket addaan ti atiddog a tengnged ken saka. ________5. Ania iti napimpintas, maysa a “lovebird” wenno maysa a “pigeon”? ________6. Nalalaing nga agsala ni Alelie ngem ni Marie. _______7. Ti kudil ti maysa nga ubing ket nalukneng. _______8. Ni Marco ti kalukmegan a lalaki diay klasemi. _______9. Tay bag ni nanangko ket nadagsen. _______10. Nakakitaak ti nabanglo a sabong diay tiendaan. 73
ARAMIDEN 46
Isurat iti papel dagiti dua a balikas nga agpada ti uni iti umunana. 1. gripo
plato
grupo
tsinelas
2. plansta
prito
paryok
plete
3. tsokolate
tsinelas
tasa
parya
4. luppo
ngipen
ngiwat
5. trapo
timbukel
tisa
6. plato
prito
prutas
laso
7. ngilaw
dila
palda
nganga
8. plaka
platito
posporo
pana
9. pinya
tako
planggana
plasa
10. krayon
krema
kali
kasoy
74
lapayag trianggulo
ARAMIDEN 47
Isurat iti papel ti umno a grupo dagiti balikas nga adda iti baba. paria
kaimito
saba
tabungao
karne ti baboy
Prutas
karne ti manok tilapia
kamatis
Nateng
75
sandia
bayabas
Karne/Ikan
ARAMIDEN 48
Pagparisen ti balikas iti Batog A a kaaweng”) ti balikas iti Batog B. Isurat ti sungbat iti papel. Batog A
Batog B
1.
regalo
ugsa
2.
banga
danum
3.
tatang
makan
4.
papaya
napudaw
5.
gatas
atep
6.
rasa
radio
7.
dagum
panga
8.
dalan
nanang
9.
aldaw
pinya
10.
ulep
unas
76
ARAMIDEN 49
Kitaen dagiti ladawan. Isurat iti papel ti umno a pangiladawan tapno mabukel dagiti sarita. 1. Natayag Ni Rey ket natayag. Ni Lito ket ________ ngem ni Rey. Ni Nilo ti _______ kaniada a tallo.
Rey
Lito
Nilo
2. Dakkel Ti balay da Rose ket dakkel. Ti balay da Rina ket ________ ngem ti balay da Rose. Ti balay da Roda ti ________ a balay kadagiti tallo.
77
Balayda Rose
Balayda Rina
Balayda Roda
3. Napuskol Ti komiks ket napuskol. Ti libro ket _________ ngem ti komiks. Ti diksionario ti ________ kadakuada.
komiks
libro
diksionario
4. Bassit Ti pusa ket bassit. Ti koneho ket ______ ngem ti pusa. Ti bao ti _______ kadakuada.
78
pusa
koneho
bao
5. Nangina Nangina ti lapis. ______ ti bolpen. ______ ti pentelpen.
lapis
bolpen
pentel pen
79
ARAMIDEN 50
Ugedan ti umno a pangiladawan kadagiti tao ken arwaten. Isurat ti sungbat iti papel. 1. 2. 3. 4. 5.
Ni Melissa ket (napintas, napimpintas, kapipintasan) ngem ni Mona. Ni Mila ti (kasapaan,nasapa, nasapsapa ) a simmangpet ti pagadalan. Ti linuto ni Nanang ket (naimas, naim-imas, kaiimasan ) ngem tay lutok. Ti mansanas ket (nalabbaga, nalablabbaga, kalalabbagaan) ngem iti makopa. Ti balon ni Mila ket lima a piso, ni Lorna ket sangapulo a piso ken ni Riza ket duapulo a piso. Ni Riza ti (kaaduan, kaadduan, ad-adu) ti balonna kadakuada a tallo.
surat iti papel ti umno a panangidilig kadagiti balikas a pangiladawan. No Maysa ti Sarsaritaen 6. 7. 8. 9. 10.
No Dua ti Pagdiligen
atiddog nalamuyot nagaget nataray nalamiis
80
No Tallo Wenno Ad-adu ti Pagdiligen
ARAMIDEN 51
Urnusen dagiti syllable tapno makabukel ti balikas a tignay. Isurat ti sungbat iti papel. 1. ka-mot-ag-ra-kar ____________________ 2. ya-bu-buy-ag
_____________________
3. gay-sag-sa-ag-say
__________________
4. gos-ag-di-dig
_____________________
5. sa-ba-bas-ag
_____________________
6. lu-to-lut-ngi-ma _____________________ 7. lag-to-lag-ag
_____________________
8. sa-ag-sag-gad
_____________________
9. da-dan-ag-niw _____________________ 10.da-el-da-nag
_____________________
81
ARAMIDEN 52
Basaen dagiti sarita nga addaan iti “multi-syllabic words”. Isurat ti sungbat iti papel. 1. magna, nagna, magmagna __________________________________________ 2. gelgel, aggelgelgel, naggelgel __________________________________________ 3. agkopkopia, nagkopia, kopia __________________________________________ 4. agsarsarita, nagsarita, sarita __________________________________________ 5. agtaray, agtartaray, nagtaray __________________________________________ 6. mangan, mangmangan, nangan __________________________________________ 7. agbisbisikleta, nagbisikleta, bisikleta __________________________________________ 8. karayam, agkarkarayam, nagkarayam __________________________________________ 9. gusugos, aggus-gusugos, gusugusan __________________________________________ 10.aggatgatas, naggatas, aggatas __________________________________________
82
ARAMIDEN 53
Pilien ti umno a tignay nga adda iti pangserra tapno makumpleto ti sarita. Isurat ti sungbat iti papel. 1. Ni Ara ket (agsursurat, nagsurat) ti daniw itatta. 2. Da manong Mario ken manong Amor ket (aggapgapas, naggapas) idi kalman. 3. Ni Nana Merla ket (aglutluto, nagluto) ti pangaldaw di naminsan nga aldaw. 4. Dagiti ub-ubbing ket (agay-ayam, nagayayam) idi kalman. 5. Da Nana Merta ken Nana Rosa ket (aglablaba, naglaba) idiay karayan. 6. Dagiti mamaestra ket madamada nga (mangisursuro, nangisuro). 7. Ni Perla ket ( agsibsibog, nagsibog) ti mula itay bigat. 8. Ni Juan ket (mangmangan, nangan) ti bayabas di kalman. 9. Dagiti lallaki ket (agbagbagkat, nagbagkat) ti tugaw idi Lunes. 10. Ni Nora ket (agpunpunas, nagpunas) ti tawa ken lamisaan.
83
ARAMIDEN 54
Kopiaen ken kumpletuen iti kahon ti umno a tignay. Isurat ti sungbat iti papel. Madama a maar-aramid a tignay 1. agkankanta 2. 3. magmagna 4. 5. umin-inom 6. matmaturog 7. 8. agdig-digos 9. 10.
84
Nalpasen a tignay nagsala nagugas
nagsipilio nagburas nagsagid
ARAMIDEN 55
Basaen ti daniw. Sungbatan dagiti sumaganad a saludsod. Isurat ti sungbat iti papel. Ti Kalapaw Adda maysa a kalapaw Idiay nangato a bantay Agdalan ka’t dan-aw Ken kayo a kas rangtay. Ditoy kalapaw adda kawitan Ni Lolo Ambo a kapitan A mangmangted ray-aw Kaniana ti inaldaw. Nagsayaat ti lamiis a kumablaaw Kadagiti mairana a sumar-ong Iti kalapaw no inda maturog Aglallalo iti kapudot ti aglawlaw. Saludsod: 1. 2. 3. 4.
Ania ti masarsarita iti daniw? Sino ti agnanaed iti kalapaw? Kasano ka a makadanun iti kalapaw? Ania ti mangmangted ray-aw ken Lolo Ambo iti inaldaw? 5. Ania dagiti sarita nga agpada ti uni iti daniw? 85
ARAMIDEN 56
Basaen ti istoria. Sungbatan dagiti sumaganad a saludsod. Isurat ti sungbat iti papel. Maysa nga aldaw ti Sabado, nagnagna a napan nagpasiar da Kathleen, Ana ken Iv y a napan nagpasiar diay parke. Naduma-duma ti inubrada diay parke. Nagay-ayamda ti siso, nagpagayasda ken nagin-indayonda. Idin ta mabannogda ket naginanada nga nagmerienda. Idi agmermeriendada adda nakitada a maysa nga agsangsangit nga ubing. Inasitganda daytoy ket kinasaritada. Tinulunganda ti ubing a mangkita kadagiti kakaduana iti parke. Naragsakan dagiti kakadua ti ubing kada Kathleen, Ana ken Iv y. Nagyamanda kadakuada. Nagawidda a naragsak. Inistoriada ti pamiliada ti padasda iti parke. Saludsod: 1. 2. 3. 4.
Siasino dagiti napan ti parke? Kasanoda a napan idiay parke? Ania ti inubrada idiay? No sika ti nakakita iti ubing, ania ti aram idem? 86
5. Ania a kababalin ti inpakita dagiti ubbing iti istoria? 6. Rumbeng kadi ti inaramidda Kathleen, Ana ken Ivy? Apay? 7. Ania dagiti rumbeng nga aramiden no sika met ti mapan diay parke? 8. Apay a naragsakda Kathleen, Ana ken Iv y a nagawid? 9. Ania ti rumbeng a paulo ti istoria? 10. Ania ti naadalmo a nasayaat a kababalin iti istoria?
87
ARAMIDEN 57
A: Kopyaren iti papel ti sumaganad a paragraph. Suruten ti umno a wagas ti panagsurat. Idi ubingak ket kakuyognak ni Lola Ines a mapan sumakdo ti mainom idiay karayan. Agsusuonkami a dua iti karamba. Adda bassit a karamba nga impaaram idda para kaniak. Adda diken a pangiparabawanmi ti karamba iti ulomi. Iti igid ti karayan ket mangaramidkami ti abot. Iti di unay agbayag ket agubbog ti abot. Urayenmi nga aglitnaw ti danum iti abot saminto ikarga iti karamba. Nakaragragsakkami a dua nga agsarsarita nga agawid iti balaymi. Umno kadi met laeng ti panangkopiam iti paragraph? B: Sungbatan dagiti sumaganad a saludsod. Isurat iti papel ti wen no ti sarita ket umno ken saan no saan. 1. Nangrugi ti dakkel a letra ti umuna a balikas ti kada sarita? 2. Umno ti espasio ti pannakakopia dagiti sarita? 3. Naipauneg ti umuna a balikas ti parupo? 4. Dakdakkel ti mardyin ti kannigid ngem ti kannawan? 5. Napagtalinaedko a nadalus ti papel a nagsuratak? 88
ARAMIDEN 58
Direksion: Basaen ti istoria.
Nakakaasi a Piek Maysa nga aldaw, magmagna ni Piek diay sirok ti mangga. Iti saan a mabayag, natinnagan ti bassit a manga diay ulona. Nasaktan t i ulona daytoy. Iti saan nga adayo, adda maysa a Pato ti nakakita kenkuana. “Apay, ania ti napasamak?” sinaludsod ni Pato." Natinnagan ti bassit a mangga daytoy ulok,” insungbat ni Piek. Idi nangngeg ni Pato ti nasao ni Piek, timmaray daytoy a napan kenni Nanangna. “Ay! nanang nadamagmo kadin diay napasamak kenni Piek? “Natinnagan ti niyog dia y ulona!” “ Ayna anakko!” kinuna ni nanang Pato. Kalpasanna, timmaray ni Nanang Pat o diay ayan ni Pabo. “Nadamag mo kadin diay napas amak kenni Piek?” sinaludsod na. “Natinnagan ti sanga ti kayo diay ulona.” “Ayna gayyem!” kinuna ni Pabo. Ket napan met ni Pabo kenni Pag –ong. “Nadamag mo kadin diay napasamak kenni Piek?” “Natinnagan ti hallow block diay ulona,” kinuna ni Pabo. Ayna ga yyem!” kinuna ni Pag – ong. Ket timmaray ni Pag –ong a napan kenni Kalding. “ Nadamag no kadin diay napasamak kenni Piek?” “Nat innagan ti balay diay ulona.” kinuna na kenni Kalding. “Ayna gayyem! Insungbat ni Kalding. Ket napan ni Kalding kenni Upa. “Nadamagmo kadin diay napasamak kenni Piek?” “Nat innagan ti langit diay ulona.” “Ayna gayyem!” bassit laeng a mangga ti natinnag iti ”
89
Pilien iti uneg ti pangserra ti umno a sungbat kadagiti sumaganad a sarita. Isurat ti sungbat iti papel. 1.Ni ( Pato, Piek, Pag – ong) ti natinnagan ti bassit a mangga. 2.Ni (Pato, Kalding, Pag – ong) ti napan kenni Upa. 3. Sinobraan ni (Pato, Piek, nagipadamag ken ni Inangna.
Kalding)
ti
4. Ni Piek ket natinnagan ti bassit a ( mangga, bato, kayo) iti ulona. 5. Ti immuna a nakakita kenni Piek ket ni (Pato, Kalding, Pabo ).
90
ARAMIDEN 59
Isurat iti papel dagiti balikas a pangiladawan nga adda iti kahon iti maiyannatup a grupo/klase nga adda iti baba. puraw a panio nalabbaga a bado saba sandia salamagi kasla bituen a pungan
Kolor
Sukog
nalamuyot a pungan nangisit a sapatos dakkel a bola natangken a kayo nakirsang a bato traianggulo nga apa
Klase
91
Tekstura
ARAMIDEN 60
Kopiaen iti papel ti balikas a pangiladawan a masarakan kadagiti sumaganad an sarita, 1. Ni nanangko ket nagluto ti naimas a sopas. 2. Nagbado ti baro a terno ni Jojo. 3. Nabanglo ken napintas dagiti sabsabong dagiti mulmula ni Manang Vilma. 4. Nasingpet ken natulnog nga ubing ni Mico. 5. Nalabbaga ti maris ti naluom a kamatis.
Suraten ti umno a pangiladawan iti papel. sungbat iti uneg ti kahon.
Pilien ti
berde nasingpet tsokolate nalinak bassit ken nalukmeg 1. Ti maris ti naganus a mangga ket ________________. 2. Maris ___________________ ti nagango a kayo. 3. Ti danum ti baybay ket _______________ no agin – init. 4. Ni Lolo Ambo ket ____________ a lakay. 5. Tay tarakenko nga aso ket ______________. 92
ARAMIDEN 61
Urnusen dagiti syllable iti uneg ti parenthesis tapno mabukel ti umno a pangiladawan a naaramat iti tunggal sarita. Isurat ti sungbat iti blanko. 1. Ni Andrea ket ( pet na sing ) nga ubing. 2. ( ing la Na ) nga agkanta ni Rey. 3. Makapaay-ayo a kitkitan ti ( na luk meg ) nga ubing. 4. ( na da lus ) ti aglawlaw ti pagadalanmi. 5. Kaay-ayo dagiti babbaket ken lallakay ti (na tul nog ) nga ubing. 6. ( is na la mi ) ti pul – oy ti angin no madanunan ti paskua. 7. ( mek na uli ) ti aglawlaw no tengnga ti rabii. 8. ( pin Na pi tas ) dagiti mula a petsay ni Myrna iti likudan ti balayda. 9. ( to lis a ) nga agburda ni Manang Lucia. 10. ( par Na par das ) a tumaray ni Cedric ngem ni Benedick.
93
ARAMIDEN 62
Kitaen dagiti ladawan. Mangisurat ti sarita iti papel babaen ti panangaramat ti umno a preposision nga adda iti uneg ti parenthesis (ti, iti). 1.
2.
________________ ________________
________________ ________________
3.
4.
________________ ________________
________________ ________________
94
5.
_______________________ _______________________
95
ARAMIDEN 63
Kopyaren ti umno a preposision iti uneg ti parenthesis. Isurat ti sungbat iti papel. 1. Adda diay libro ( ti, iti) uneg ti bag.
2. Dagitay libro ket naiparabaw (ti, iti) lamisaan.
96
3. Adda diay ullaw (ti, iti) ngato ti balay.
4. Tay pusa ket adda (ti, iti) sirok ti tugaw.
5. Dagiti prutas ket naikabil diay rabaw (ti, iti) lamisaan.
97
ARAMIDEN 64
Adalen dagiti ladawan ken saludsod. Sungbatan dagitoy babaen ti panangaramat ti umno a preposision. Isurat ti sungbat iti papel. 1.
2.
Ania ti nakapairabawan dagiti libro? Sungbat: ___________________________ _______________________________ ______
Ania ti nakaikabilan ti ladawan? Sungbat: ___________________________ _____________________________________
98
3.
4.
Naggianan ti ubing ? Sungbat: ___________________________ _____________________________________
Ania ti pakakitaan ti ullaw ? Sungbat: ___________________________ _____________________________________
99
5.
Ania ti nakaikabilan ti telebision ? Sungbat: ___________________________ _____________________________________
100
ARAMIDEN 65
Kitaen dagiti umuna a ladawan. Kopiaen ti letra ti ladawan a mangipakita ti sumaruno a mapasamak. Isurat ti sungbat iti papel. 1.
A.
B.
2.
A.
101
B.
3.
A.
102
B.
ARAMIDEN 66
Isurat iti papel ti possible a mapasamak kadagiti sumaganad sitwasion. 1. Maiparit a mabannog ni Marie ta adda sakitna nga angkit. Gapu ta napanda nagdidigos diay baybay, nagmalmalem isuna a nagay-ayam. Idin ta dandanida agawiden, nakita ni Nanangna daytoy a nagdadakkel ti angesna. 2. Inbaon ni Nanangna ni Perlie nga agluto iti inapoy. Nangisaang ngarud isuna sa napan nagbuya ti telebision. 3. Nasapa a napan ni Malou iti eskwela. Rabii pay laeng ket nakasaganan dagiti arwatenna. 4. Tartaripatuen a nasayaat ni Nanang dagiti tarakenna a baboy. Husto ti ipakpakanna ken nadalus ti kulunganda. Mapalabas ti uppat nga bulan… 5. Magmagna ni Lolie nga agawid idi mangrugi nga agarbis. Awan intugot na a payong.
103
ARAMIDEN 67
Urnusen ti letra nga adda iti baba dagiti ladawan tapno mabukel ti istoria. Isurat ti umno a panagsasaruno dagiti letra iti papel.
R
E
Y
N 104
A
105
ARAMIDEN 68
Direksion: Kopiaen iti papel dagiti tignay a naaramat kadagiti sairta. 1. Mangmangan ni Elisa iti pammigat. 2. Natagari nga aga-ayam dagiti ubbing diay likod ti balay. 3. Binigat nga agak-akup ti basura ti “Dump truck”. 4. Kanayon nga agpunpunas ti tugaw ni Joseph. 5. Nagaget nga agsagsagad iti minalem ni Remy. Basaen a nasayaat dagiti grupo ti sarita. Pilien ti mangibagbaga ti tignay. Isurat ti sungbat iti papel. 1. 2. 3. 4. 5.
napintas, agdigdigos, balay pagadalan, simbaan, agsursurat matmaturog, taraon, natayag libro, agsalsala, aritos kalsada, agtatakder, mulmula
106
ARAMIDEN 69
Isurat iti papel ti uneg, rabaw, sirok, wenno ruar iti linia tapno makumpleto dagiti sarita.
1. Kadawyan nga aggian ti pusa iti _____ ti lamisaan no mangmangantayo. 2. Inkabil ni Celia ti libro diay _______ ti bag. 3. Adda dagitay prutas diay _________ ti basket. 4.Ti surat ket adda diay _______ ti lamisaan. 5. Naturog ti buwaya diay _______ ti kayo. 6. Aga-ayam dagiti ubbing diay __________ ti gym. 7. Simrek dagiti makimisa iti ________ ti simbaan. 8. Indisso ni Morena tay suratna iti __________ ti lamisaan. 9. Nagipan ni Noel ti pantalon na iti __________ ti kabinet. 10. Napan tiniliw ni Oli tay tumatayab idiay ________ ti kayo.
107
ARAMIDEN 70
Kitaen ti ladawan. Isurat iti papel ti letra ti umno a sungbat dagiti saludsod.
1. Ania ti makita iti uneg ti kuna? a. maladaga b. munmunieka c. tumatayab 2. Ania ti makita iti sirok ti kuna? a. munmunieka b. ubing c. tumatayab
108
3. Adda kulibangbang diay _________ ti kayo. a. sirok b. ngato c. sikig 4. Adda agtutugaw a lalaki iti _________ kayo. a. ngato b. sikig c. sirok
5. Ania ti makita iti ngato ti ulep? a. eroplano b. banka c. tao 109
ARAMIDEN 71
Isurat iti papel ti umno nga agdama a tignay dagiti balikas nga adda iti uneg ti parenthesis tapno mabukel dagiti sarita. (ensayo) 1. Ni Reynald ket ___________ para iti pasalip iti kinnantaan. (taray)
2. Alisto nga ____________ dagiti atleta.
(punas) 3. _____________ iti datar ni Lorna. (birok)
4. _____________ ni Nana Maria iti diket ta agaramid iti suman.
(duron) 5. _____________ dagiti lallaki daydiay kotse ta madida mapaandar. (suro)
6. Ni Anton ket ____________ ti sala kadagiti ubbing.
(uray)
7. ____________ ni Amante ken Tatangna iti ruar ti eskwela.
(sagad) 8. Ni Mila ket _____________ diay arubayanda. (pakan) 9. _____________ ni Noel kadagiti tarakenna nga manok. (kiwar)
10. _____________ da Sheryl ken Marites iti dudol.
110
ARAMIDEN 72
Mangisurat iti papel ti maysa a sarita no ania ti agdama nga ar-aramiden ti/dagiti tao/tattao iti ladawan.
1.
2.
111
3.
4.
5.
112
ARAMIDEN 73
Isurat iti papel ti agdama a tignay kadagiti sumaganad a garaw. 1. sangpet
_______________
2. taray
_______________
3. aywan
_______________
4. isem
_______________
5. dasar
_______________
6. dengngeg
_______________
7. tayab
_______________
8. kanta
_______________
9. inum
_______________
10.uli
_______________
113
ARAMIDEN 74
Basaen dagiti sarita. Pilien ti letra ti posible a mapasamak. Isurat ti sungbat iti papel. 1. Mabisin la unay diay aso ni Leila isu nga taul a taul. Nilukatan ni Leila diay balay ti asona. Ania ti aramiden ni Leila? a. Bautenna diay asona. b. Pakanenna diay asona. c. Dalusanna diay asona. 2. Nabato ni Ronald diay tawa ti kaarrubada iti bola ta madama nga agay-ayam iti basketbol. Nagsardeng ngarud a nagay-ayam ni Ronald. Ania ti aramiden ni Ronald? a. Ibaunna diay gayyemna a mapan makisarita ti kaarrubana. b. Dumawat ti pammakawan ken ikarina a sukatanna tay nabuong a tawa. c. Makiapa ti kaarrubana. 3. Naulep ti tangatang. Ania ngata ti sumaruno a mapasamak? a. makatudtuduen b. rumuar ti init c. agibilag ti nilabaan nga arwaten.
114
4. Nakita ni Carol ti baket a lumasat iti kalsada. Adda isuna diay bangir a kalsada a makisarsarita kadagiti gagayyemna. Ania ti aramiden ni Carol? a. Ibagana iti baket a madi lattan ti lumasat diay kalsada. b. Panawanna pay dagiti gagayyemna tapno mapanna tulungan diay baket. c. Ibaonna dagiti gagayyemna ta pagsardengenda dagiti lugan. 5. Adda maysa nga ubing nga adda sapsapulenna iti uneg ti bag na. Inburaisna amin a karga ti bag na. Insublina manen sa na inruar manen. Manerbios unay diay ubing. Ania ti mapaspasamak iti ubing? a. Adda napukaw diay ubing. b. Saanna a naipasa ti ubing ti eksamna. c. Naiyaw-awan ti ubing.
115
ARAMIDEN 75
Kumpletuen dagiti sarita iti kabaelanna wenno saanna a kabaelan . Isurat iti papel ti umno a sungbat. 1. Ti maladaga ket ________ ti agbagkat iti nadagsen nga karton. 2. Ti lalaki ket ________ ti umuli ti kayo. 3. Ti tuleng ket _______ ti agdengngeg. 4. Ti tumatayab ket __________ ti aglangoy. 5. Ti pusa ket _________ ti agtaul. 6. Ni James ket ______ ti agpatayab ti ullaw. 7. Ti ikan ket ________ ti tumayab. 8. Ni Loida ket _______ ti agsala 9. Ti pag-ong ket _______ ti agkaradap. 10. Ni Nelia ket ______ ti agdaniw.
116
ARAMIDEN 76
Sungbatan ti wen wenno saan dagiti sumaganad a saludsod. Isurat iti papel ti umno a sungbat. 1. Kabaelan kadi ti aso ti tumayab? 2. Kabaelan kadi ti maladaga ti agsangit? 3. Kabaelan kadi ti munmunieka ti mangpatukar ti gitara? 4. Kabaelan kadi ti sumasala ti agpusipos? 5. Kabaelan kadi ti agila ti aglangoy? 6. Kabaelan kadi ti parot ti agsao? 7. Kabaelan kadi ti maestra ti mangagas iti masakit? 8. Kabaelan kadi ti ubing ti umuli ti puon ti salamagi? 9. Kabaelan kadi ti karpintero ti agaram id ti balay? 10. Kabaelan kadi ti pato ti aglangoy?
117
ARAMIDEN 77
Isurat iti papel dagiti aramid a kabaelam nga aramiden aramiden ken saa s aanm nmo o a kabaelan nga ara a ramiden miden.. Kabaelan nga Aram Ara miden
Saan a Kabaelan nga Aramiden
__________________________ ___________________________ _
__________________________ _____________________________ ___
__________________________ ___________________________ _
__________________________ _____________________________ ___
__________________________ ___________________________ _
__________________________ _____________________________ ___
__________________________ ___________________________ _
__________________________ _____________________________ ___
__________________________ ___________________________ _
__________________________ _____________________________ ___
__________________________ ___________________________ _
__________________________ _____________________________ ___
___________________________ ___________________________
__________________________ _____________________________ ___
__________________________ ___________________________ _
__________________________ _____________________________ ___
__________________________ ___________________________ _
__________________________ _____________________________ ___
__________________________ ___________________________ _
__________________________ _____________________________ ___
___________________________ ___________________________
__________________________ _____________________________ ___
__________________________ ___________________________ _
__________________________ _____________________________ ___
118
MTBMLE (ILOKANO) ( ARAMA RAM ATEN DA D AGITI AG AD-A D- ADAL) MAIKATLO AIKAT LO A TALLO A BUL BULA AN TI T I TAWEN
119
ARAMIDEN 78
Kopiaen iti papel ti prepositional phrase a phrase a naaramat iti tunggal tunggal sari sar ita. ta . 1. Sin Sin ibugan ibugan ni n i Masi dagiti d agiti mulmulana diay igid ti kalsada. kalsada . 2. Adu ti billit diay ngato ti kayo. 3. Indulin ni Rey ti gawgaw diay uneg ti tukador. 4. Inkabil ni Ana ti libro diay sirok iti tugaw. 5. Nakakitaak ti dakkel a bao diay uneg ti abot.
120
ARAMIDEN 79
Isurat ti umno a prepositional phrase iti papel tapno makumpleto ti istoria. Pilien ti sungbat iti uneg ti kahon. diay pasagad diay tambak diay alug diay tengnga ti alug nakalugan ti pasagad
Napan ni Tata Kulas ___________ a ________________. Nakita dagiti tattao n i Tata Kulas nga aggapgapas ___________________. Idi malpasna ti ar-aramidenna, napan ______________________ tapno aginana bassit. Kalpasanna, nagawiden daytoy. Nasabatna ni Tata Sepas a nakalugan _________________ a nakaikargaan ti irik a nagapasna.
121
ARAMIDEN 80
Kopyaren iti papel ti balikas nga adda klusterna a aweng iti sumaganad a sarita . 1. Mapmapankami Sabado.
diay
plasa
ti
tunggal
2. Nagmaris ti puraw diay blusa ni Carmen. 3. Agplanplantsaak Domingo.
ti
unipormek
ti
4. Iparitda ti agusar ti plastik diay Subadi. 5. Naikkan ti grasa diay pantalon ni Ben.
122
tunggal
ARAMIDEN 81
Kumpletuen ti sarita babaen ti panangusar ti umno a balikas. Sungbatan daytoy iti uneg ti sangapulo a minuto. Isurat iti papel ti umno a sungbat. Take ten! No sika ni Tata Tino, kasanom a solbaren ti problema. No siak ni Tata Tino
123
……………………….
ARAMIDEN 82
Mangisurat iti papel ti tallo a balikas a mangrugi ti kluster a aweng nga adda iti baba.
pl
bl
124
gr
ARAMIDEN 83
Mangisurat iti papel ti kabukbukudan nga istoria maipapan kadagiti sumaganad a ladawan. Ikkan ti paulo ti istoria.
125
ARAMIDEN 84
Isurat dagiti sumaganad a balikas iti papel. 1. nakakaskasdaaw ________________________________________ ________________________________________ ________________________________________ 2. bantay ________________________________________ ________________________________________ ________________________________________ 3. aggargaraw ________________________________________ ________________________________________ ________________________________________ 4. inaldaw ________________________________________ ________________________________________ ________________________________________ 5. barinsaway ________________________________________ ________________________________________ ________________________________________
126
ARAMIDEN 85
Mangaramid ti maysa nga istoria babaen ti panangkumpleto ti “Story Map” iti baba. Isurat ti istoria iti papel.
Dagiti Mangngalap
Dagiti nagpaset ti istoria
Nakapasamakan ti isotria
127
Dagiti kapapatgan a pasamak ti istoria
ARAMIDEN 86
Ipares ti sitwasion iti ladawan a mangibaga ti sumaruno a mapasamak. Isurat ti letra ti umno a sungbat iti papel.
A
B
C
D
E
1. Ni Lito ket naggapo ti napanglaw a pamilia ngem isuna ket nasirib ken nagaget nga ubing. Kanayon isuna nga agbasa ti leksionna. Ania ngata ti mapasamak kaniana? 2. Nagay-ayam ti ading ni Carlito iti posporo. Ania ti sumaruno a mapasamak? 3. Immuli ni Allan iti kayo ta alaenna ti naisalat nga ullawna. Kabayatan ti iyuulina, natukkol ti nagbaddekanna a sanga. 4. Inwara dagiti tattao ti basurada. Ania ti mapasamak no tiempo ti tudtudo? 5. Magusgustuan ni Laila ti mangan ti kendi ken tsokolate. Ania ngata ti mapasamak kenkuana?
128
ARAMIDEN 87
Basaen dagiti sumaganad a sarita. Kopiaen iti papel dagiti balikas a mangipakpakita iti panagkaykaysa ken panagtitinnulong dagiti mangisursuro, opisiales ti barangay, nagannak ken ubbing iti pagadalan. 1. Agtitinnulongtayo nga agdalus iti solar iti pagadalan. 2. Sinimpa dagiti nagannak a karpintero dagiti nadadael a lamisaan ken tugaw dagiti ubbing. 3. Saan nga immasideg dagiti nagannak diay pagadalan. 4. Kadkadwaen dagiti barangay tanod dagiti agbasbasa no agballasiwda iti kalsada.
129
ARAMIDEN 88
Basaen dagiti sumaganad a sarita. Pagsasarunuen dagitoy iti panakapasamakna iti istoria. Isurat iti blanko ti 1-5 iti papel. _____ Nagpakada dagiti ubbing nga agawiddan diay pagtaengada. _____ Nagyaman ti prinsipal kadagiti bisita. _____ Binilin ti maestro dagiti ubbing nga agannadda iti dalanda. _____ Kalpasan iti makalawas, simmangpet dagiti bisita a mapan mangted iti donasion a para iti pagadalan. _____ Nagsagana dagiti nagannak, PTA, ububbing ken opisiales iti barangay para iti isasangbay dagiti sangaili.
130
ARAMIDEN 89
Kitaen dagiti ladawan. Urnusen dagitoy babaen ti panagsasaruno dagiti pasamak. Isurat ti sungbat iti papel. a.
b.
131
c.
d.
132
ARAMIDEN 90
Kitaen dagiti ladawan ken isurat iti papel ti makagapu ken epekto dagiti pasamak. 1.
2.
133
3.
4.
5.
134
MTBMLE (ILOKANO) (ARAMATEN DAGITI AGAD-ADAL) MAIKAPAT A TALLO A BULAN TI TAWEN
135
ARAMIDEN 91
Kopiaen ti sequence map iti papel. Ikabil dagiti detalye nga adda iti uneg dagiti nagtimbukel.
Nagan ti produkto
Ladawan ti produkto
Kasano ti Pannakaaramidna
Kasano ti panakausarna
136
ARAMIDEN 92
Pumili ti maysa a produkto ti kumunidadyo. Idrowing ken mangisurat ti rhyme maipapan iti ladawan iti papel.
Rhyme _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _____________________________________
137
ARAMIDEN 93
Basaen dagiti sarita. Isurat iti papel dagiti possible a sumaruno a mapasamak. 1. Immuli ni Lito diay sanga ti bayabas. 2. Nakawara dagiti papel diay kuarto iti maikadua a Grado. 3. Agtitinnulong a nagdalus dagiti agkakaarruba diay Barangay Subadi. 4. Saanna a kayat ni Terry ti agsida ti nateng ken mangan iti prutas. 5. Inaldaw nga agad-adal ti leksionna ni Evelyn.
138
ARAMIDEN 94
Kitaen dagiti ladawan. Idrowing iti papel dagiti mapasamak no awan dagitoy iti komunidadtayo.
139
ARAMIDEN 95
Isurat iti papel dagiti pagsayaatan a maipaay dagiti sumaganad nga arawaten. 1. Washing machine
2. Refrigerator
140
3. Rice cooker
4. Electric fan
5. Computer
141
ARAMIDEN 96
Kitaen ti ladawan. Isurat iti papel ti sarita nga adda iti ladawan. Pilien ti sungbat iti baba.
Iddepen ti silaw no saan nga us-usaren. Sumrek iti husto nga oras. Agulimek a sumrek iti kuarto a pagadalan Maiparit ti agpuros iti sabong
__________________
__________________ 142
__________________
__________________
143
ARAMIDEN 97
Basaen ti istoria. Isurat iti papel ti letra ti umno a sungbat a mangibaga no ania ti sumaruno a mapasamak. 1. Nakaturog dagiti amin a tattao. Lumawlawagen ti aglawlaw. Dagiti bituen ket umaw-awanda. Mangngeg dagiti taraok iti kawitan. a. Agsapan b. Agtudo c. Lumneken ti init d. Mangrugin ti pasalip 2. Ti tangatang ket nasipnget. Ti napuskol nga ulep ket nalengdanna ti init. Sumaruno ti gurrood ken kimat. a. Nalawag ti tangatang b. Mangrugi nga agtudo c. Sumingising ti init d. Lumnek ti init
144
3. Maysa nga aldaw, inawis ni Mr. Peralta dagitiubbingna diay zoo. Nagtugaw dagiti ubbingna diay sango iti lion. Nangted ni Mr. Peralta kadagiti ubbingna ti papel ken krayola. a. Idrowingda ti nakitada a lion. b.Agsuratda iti istoria maipapan iti lion. c.Agawid dagiti ubbing a masapa. d. Iyawid dagiti ubbing ti lion. 4.Agdardaras a nagballasiw ni Lourdes. Saanna a.nakita ti napardas a dyip. Nagriaw dagiti tattao. a. Nadungpar ni Lourdes. b. Naglugan ni Lourdes. c. Nalabsan ni Lourdes. d. Nagsala ni Lourdes. 5. Manarimaan nga agplanplantsa ni Bebeng. Immasideg ti aywanna a ni Ada. Kellaat a nagsangit ti ubing. a. Nasinit ni Ada. b. Naipit ni Ada c. Mabisin ni Ada. d. Nakatakki ni Ada.
145
ARAMIDEN 98
Pagsasarunuen dagiti pasamak ti umno a panagsasagannadda. Isurat iti papel ti bilang 1-5. ____ Nagtudo iti napigsa. ____Agbirbirok iti taraon ni pusa nakasagana a kanenda iti panagtutudo.
tapno adda panawen ti
____ Awanen ti mabalin a kanen ni billit. ____ Agay-ayam laeng ti aramid ni billit idi panawen iti kalgaw. ____ Inawis ni billit ni dudon nga agay-ayam.
146
ARAMIDEN 99
Mangaramid ti pakaammo maipapan ti proyekto a “Arubayak, Dalusak .” Isurat ti sungbat iti papel. Pakaammo Ania: _____________________________________________ Kaano: ___________________________________________ Sadino: ___________________________________________ Siasino: ___________________________________________
147
ARAMIDEN 100
Kitaen dagiti ladawan. Mangisurat iti papel ti tallo (3) a sarita a rumbeng nga aramiden base kadagiti ladawan.
1. a. _____________________________________ b. _____________________________________ c. _____________________________________
148
2.
a.____________________________________ b. ____________________________________ c. ____________________________________
149
ARAMIDEN 101
Isurat iti papel ti innem nga aramiden no makariing ka iti agsapa.
Dagiti aramiden no makariing
______________________ ______________________ ______________________
______________________ ______________________ ______________________
______________________ ______________________ ______________________
150
_____________________ ______________________ ______________________
_____________________ _____________________ _____________________
_____________________ _____________________ _____________________
151
ARAMIDEN 102
Isurat iti papel ti umno a sao nga adda agsaruno a syllable nga letra. Pilien ti umno a sungbat iti kahon. 1. Nagbalon ni Gani iti ________________________ nga ikan. 2. Ininnawan ni Anita dagiti narugit a ________________. 3. _______________________ ni tatangko idiay Saudi Arabia. 4. Ni Joy ti kalalaingan iti _______________________ tayo. 5. _________ ni Nanangko dagiti badomi a pangpasiar.
plato
naprito
plinantsa
agtrabtrabaho klase
152
ARAMIDEN 103
Isurat iti papel dagiti maaw-awan a sao nga adda agsaruno nga awing nga letrana babaen kadagiti ladawan. 1. Puraw a ___________ ti kawes ni Emma.
2. Agay-ay-ayam dagiti ubbing diay _____________________
3. Pinunno ni Jose ti danum iti ___________ .
4. Tinarimaan ni Mang Tonyo diay _________________ nga nadadael.
5. Mangmangan ni Lito iti naluom a _________________ . 153
ARAMIDEN 104
Naamuanyo iti istoria nga “Arubayak, Dalusak,” no kasano a pinagdadaseg dagiti tattao ti Barangay dagiti rugit/basurada ken no kasano a napagbalinda a kadadalusan ti barangayda. No sika ti kapitan ti barangay, kasano a maguyugoymo dagiti tattao tapno maaram idda ti barangayyo a kadadalusan iti intero nga ili? Mangisurat iti papel ti ababa nga anunsio no kasano a maguyugoymo dagiti tattao nga makipartisipar.
ANUNSIO __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ __________________________________________________ ____________.
154
ARAMIDEN 105
Sungbatan ti saludsod. Isurat ti sungbat iti papel. No sika ti agramid ti ginittaan, ania dagiti rekado nga ilaokmo? Apay? No siak ti agluto ti ginittaan, laukak ti _______________________________________________ _______________________________ ________________ _______________________________________________ tapno_____________________________________________ _____________.
155
ARAMIDEN 106
Direksion: Kitaen ti mapa. Mangted ti tallo a wagas tapno madanunmo iti pagtaengam. Isurat ti sungbat iti papel.
Kired St.
Napintas St.
156
ARAMIDEN 107
Isurat iti papel ti innem nga addang ti panaginnaw ti nanganan.
1. ____________________________________________. 2. ____________________________________________. 3. ____________________________________________. 4. ____________________________________________. 5. ____________________________________________. 6. ____________________________________________.
157
ARAMIDEN 108
A. Sun Sungbatan gbatan ti saludsod. Isurat ti sungbat iti papel. No sika sika ti agluto agl uto ti naidumduma naidum duma a taraon, taraon , an an ia ti lutuem? B: Idrow ing iti ti n aidumduma aidum duma a lutom . Agsurat iti tallo a sarita a mangiladawan ti ramanna. Ikkam ti naganna ti lutom. lutom .
____________ ___ _______________ _______________ ____________ ___
1.____________________________________ 2.____________________________________ 3.____________________________________
158
ARAMIDEN 109
Isurat iti papel ti balikas nga adda iti nabasayo nga istoria. istoria. Pagsasarunuen dagitoy dagitoy base b ase ti umno a pan pan agsasaruno agsasaruno dagiti letra. letra .
Ti D iksionario ks ionario ti Maysa a Lawas ____________ ___ __________________ __________________ ________________ ____________ _____ ____________ ___ _______________ _______________ ________________ _______________ ________ ____________ ___ _______________ _______________ ________________ _______________ ________ ____________ ___ __________________ __________________ _____________ ____________ ________ ____________ ___ _______________ _______________ ________________ _______________ ________ ____________ ___ _______________ _______________ ________________ _______________ ________ ____________ ___ _______________ _______________ ________________ _______________ ________ ____________ ___ _______________ _______________ ________________ _______________ ________ ____________ ___ __________________ __________________ ________________ ____________ _____ ____________ ___ __________________ __________________ ________________ ____________ _____
159
ARAMIDEN 110
Isurat iti papel ti husto a balikas babaen ti panangu panangurnos rnos kadagiti letra. letra .
1. ____________ ___ ____________ ___ layba 2. ___ 2. ____________ ____________ ___ dawir 3. ___ 3. ____________ _____________kraanay ____kraanay 4. ___ 4. ____________ ____________ ___ adamel 5. ___ 5. ____________ ____________ ___ sadoba 6. ___ 6. ____________ ____________ ___ tannaok 7. ___ 7. ____________ ____________ ___ nuarba 8. ___ 8. ____________ ____________ ___ dala 9. ___ 9. ____________ ____________ ___ longtu 10. ____________ ___ __________ _ tatolen tatole n
160
ARAMIDEN 111
Agsurat ti maysa nga “ excuse letter” iti papel. Aramaten dagiti umno a wagas ti panagsurat.
___________________________ ___________________________ ___________________________ ____________________ _______________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ______ _________________________ _________________________
161
ARAMIDEN 112
Isurat iti papel dagiti balikas a mangiladawan kadagiti sumaganad: ____________________________ Nanang ____________________________ Brian Viloria _____________________________ Jose Rizal _____________________________ Lea Salonga _____________________________ Benigno Aquino
162
ARAMIDEN 113
Urnusen ti istoria babaen ti panagsasaruno dagiti pasamak. Isurat ti bilang 1-4 iti papel. 1.____________ Nagdigos ni Loida. ____________ Nasapa a nagriing ni Loida. ____________ Nangan ti pammigat. ____________ Napan ti eskwela. 2. ____________Nagbatir iti itlog ni nanang. ____________ Ninayunanna ti arina diay nabatir nga itlog. ____________ Inikkanna ti gatas ken butter. ____________ Nilutona diay hotcake diay pariok. 3. ___________Sinabunanna dagiti bado a labaan. ___________ Inurnongna dagiti mureng a lalabaan. __________ Binalnasanna ti namintaalo ti nilabaanna. __________ Insalapayna dagiti nilabaanna.
163
ARAMIDEN 114
Sungbatan dagiti saludsod. Isurat ti sungbat iti papel. A. 1. Nagado ti bunga ti kamatis ni Lito. 2. Nalipatanna nga inaladan. 3. Nakastrek dagiti manokda. Ania ti sumaruno a mapasamak? B. Ania ti maudi a mapasamak iti daytoy a sitwasion. Pilien ti letra ti umno a sungbat. Agawiden ni Gerry diay balayda Simmipnget ti tangatang. Nagtaray ni Gerry. a. Agtudo ti napigsa. b. Mabuteng ni Gerry ti alalia. c. Kinamat ti aso ni Gerry
164
C.Kitaen ti ladawan. Sungbatan ti saludsod a maipapan iti daytoy. Isurat ti sungbat iti papel. Apay a naragsak ni Dino? a. agkasangay ni Dino b. Nangabak ni Dino ti pasalep. c. Nagturpos ni Dino. d. Nakaawat ti premyo ni Dino.
D. Ania ti makita ti ladawan? Apay nga agsangsangit ni Bunsoy? a.Natinnag ni Bunsoy iti katre. b. Mabain ni Bunsoy. c. Kinagat ti Kuton ni Bunsoy.
E. Ania iti ipakpakita ti ladawan. Ania ti mapasamak? a.adda ti sumangpet a bagyo b. agtudtudo ti napigsa c. aginit
165
ARAMIDEN 115
Kopiaen iti papel dagiti sarita. Ugedan ti maysa ti gapuna ken dua iti bungana dagiti pasamak. 1. Diay ubbing ket agsangsangit ta mabisin. 2. Agadal ti leksion tapno nangato ti maala ti eksam. 3. Nasinit ti dila ni Jose ta imminum ti napudot a kape. 4. Intarayda diay hospital ni Apong ta maulaw. 5. Sibugan a kanayon ti mula tapno saan a matay.
166
ARAMIDEN 116
Ikabil dagiti naawan a letra iti balikas tapno makumpleto daytoy. Ibasar ti sao iti ladawan. 1.
r___ n ___ t ___ y
2.
p ___ p ___ k a ___
___ u y ___ 3.
167
i ___ l ___ ___
4.
5.
___ a ___ ___
168
ARAMIDEN 117
Basaen ti istoria, “ The Legend of the Left Footprint of Angalo in Kinmadilian Falls.” Kalpasanna, sungbatan dagiti sumaganad a saludsod. Isurat ti sungbat iti papel. Idi un-unana a panawen, iti adayo nga lugar, adda maysa a higante nga agnagan iti Angalo. Ni Angalo ket nasingpet, nagaget ken managayat ti ayup. Adda it i kaayan-ayatna nga higant e a balasang nga agnagan ti Aran. Ni Aran ket napintas ken managayat kadagiti ubbing. Isursurona dagit oy kadagiti nasayaat nga aramid ken kababalin. Iti maysa nga aldaw nga tultulungan ni Angalo dagiti tattao, ni Aran ket tiniliw ken inpanaw dagiti tallo a managdakdakes a higante. Idi naammuan ni Angalo ti napasamak ken ni Aran, binirokna ti balasang. Intugotna ti aso na ket nagdaliasat da tapnu birukenda dayt oy. Bayat ti panagin-inana ni Angalo ti panagbirbirokna, nagkimat ti napigsa. Tiniliwna ti kimat gapu ta patien dagiti tattao a mapatayna ti maladaga iti uneg ti tian ti ina. Pinugsatpugsatna sana inpurwak. Bigla a rimuar ken nagayos ti danum ti daga a nagdissuan dagiti kimat . Sakbay nga intuloy ni Angalo ti panagbirbirukna ken ni Aran, nagparintumeng ket nagkararag ti napasnek. Nagayos ti ling-et ti rupana. Inpunasna dagiti imana kadagiti ling-etna sana inwarsi. Naabut-abutan dagiti batbato a nagdissuan dagiti lingetna. Timmakder ni Angalo ket immaddang. Bigla a kinagat iti anggagama ti sakana isu nga inyaddangna a dagus ti maysa a sakana. Ti kannigid a dapan na ket nagmarka iti rabaw ti bato. Saan nga nagsardeng ni Angalo a nangbirbirok ti babai nga ayayatenna. Saan nga nagsardeng ni Angalo a nangbirbirok ti babae nga inay-ayat na.
1. Siasino dagiti agayan-ayat a higante? 2. Ania ti napasamak iti babai a higante? 169
ARAMIDEN 118
Kopiaen ti krosword puzzle iti papel. Biruken ken timbukelan dagiti sarita nga adda iti baba. W O T
Y
N
A
A
S
N
S
G H
T
P
G H
I
S
X
C
H
I
G A
N
T
J
L
G L
M T
I
O V
I
R
L
B
I
N
O U
T
I
N
G P
A
P
K
B
W J
I
M C
E
I
M H
KI
O P
D
G Y
A
N
V
Y
O P
D
P
W T
N
L
I
R
U
K
H
T
Y
Y
M B
N
M R
U
M B
E
N
G I
A
R
N
T
M E
I
U
E
P
_____higante _____binirok _____kimat _____nagparintumeng _____napasnek _____pinilit
170
N
M
G
ARAMIDEN 119
A. Basaen dagiti sarita maipanggep ti istoria a binasayo. Isurat no daytoy ket immuna, tengga wenno naudi a napasamak. _______1. Nabannog ni Angalo a nangsapsapul ken Aran manipud iti adayo a lugar. Pinagtutuon na dagiti batbato sakbay a naginana. _______2. Pinuersaanda nga intaray dagiti tallo a managdakdakes a higante ni Aran. _______3. Tiniliw ni Angalo ti kimat sana pinugsatpugsat daytoy. _______4. Kinagat iti alinggagama ti kattiged a saka ni Angalo. Dagus nga inyaddang na daytoy. _______5. Intuloy ni Angalo ti nangsapul ti babai nga ay-ayatenna.
171
B: Basaen ti dialogo ti agpatpatang nga ubbing. Isurat iti papel ti umno a nadayaw a pagsasao tapno makumpleto ti sarita. Pilien ti sungbat iti kahon ti baba. Rosa: __________________________ mo gayyem. Maria: Kasta met kenka. ______________________. Rosa: _________________ gayyem ta saanak nakaumay idi kasangaymo. Ana: Nagragsak met ti kasangay ni Maria gayyem. Maria: _____________________ ti idadar-ayyo. Ana: ______________________ na gayyem. -
Naimbag a bigat Awan aniaman na Agyamanak Despensarem Komusta
172
ARAMIDEN 120
A: Kopiaen iti papel dagiti balikas. Ugedan dagiti dua a balikas nga agpada ti kaipapananna. 1. 2. 3. 4. 5.
bassit, ababa, natayag nauyong,nasingpet, naranggas naliday, naragsak, narambak nalawag, nasilnag, nalidem nalawa, nakepet, nailet
B: Kopiaen iti papel dagiti balikas. Pagparisen dagiti sao nga agduma ti kaipapananna. A B 1. dakkel a. nabuntog 2. nadalus b. nakapsot 3. nabanglo c. bassit 4. nadaras d. nabangsit 5. napigsa e. narugit C. Kitaen dagiti jumbled words. Isurat ti umno a sarita manipud iti istoria a nabasayo 1. ehnigat 2. sedamaknagdak 3. nihrda 4. lagamada 5. gararak
173
