TURSKO–SRPSKI SRPSKO–TURSKI REČNIK priredili
Enes Tuna Sanita Lisica
Beograd 2005.
Napomena uz prvo izdanje Ovaj tursko-srpski rečnik rezultat je predanog rada u želji da se zadovolje zahtevi univerzalnosti, jednostavnosti i praktičnosti, kako bi ga podjednako mogli koristiti početnici, učenici osnovnih škola, ali i studenti i prevodioci. Rečnik sinonima je od velikog značaja za korisnike sa višim stepenom znanja, pomaže u izboru prave reči za prevođenje, omogućava obogaćivanje fonda poznatih reči. Poznato je da čak i profesionalni prevodioci imaju teškoća da u potpunosti ovladaju vokabularom ranih oblasti prirode i ljudskog delovanja. Zato će im slikovni deo rečnik biti od naročite koristi, jer slika često govori više od reči. Rečnik je obogaćen terminima iz različitih oblasti ljudskog života i interesovanja. Priložena gramatika svojom jednostavnošću i jezgovitošću pruža uvid u gramatiku turskog jezika. Nadamo se da će ovaj rečnik pronaći put do mnogih čitalaca i poslužiti im u učenju turskog jezika i prevođenju. Izdavač
TURSKO-SRPSKI REČNIK
A
A, a a - prvo slovo u abecedi; Kao veznik suprotnih rečenica izostavlja se, a može se prevesti sa amma; fakat ili lâkin; (Jesen je stigla, ali je toplo. - Sonbahar geldi amma hava sıcaktır.); u upitnim rečenicama radi isticanja prevodi se sa acaba ili sa ya (npr. A hoće li doći taj čovek? - Bu adam gelecek mi, acaba?) / A šta vi radite? - Ya siz ne yapiyorsunuz? / A tako! - Öyle mi! abak f. silueta abanmak v. oslanjati se, osloniti se abanoz m. abonos abartamak v. preuveličati, preterati (rečima) abartma n. preterivanje (rečima), preuveličavanje abat a. srećan abat (s) ı, i, u, ü a. spokojan ABC n. bukvica abide n. spomenik abla (s) ı, i, u, ü a. sestrinski ablak a. bucmast abluka f. blokada (voj., polit.) deniz ablukası - pomorska blokada / iktisadî abluka - ekonomska blokada abluka etmek v. blokirati parayı abluka etmek - blokirati novac abone n. pretplata abone etmek v. pretplatiti bir şey abone olmak - pretplatiti se (na nešto) abone olan n. pretplatnik abonman n. pretplata aç gölzü a. halapljiv, proždrljiv, izjelica, pohlepan, požudan, požudno, gramziv, nezasitan, lakom aç gözlülük (-ğü) n. halapljivost, gramzivost, lakomost, nezasitost, pohlepnost, požuda aç gözlülükle yemek v. požderati aç kalmak v. izgladneti, gladovati aç olmak v. gladovati aç a. gladan, izgladneo açlıktan kırılmak - biti veoma (mrtav) gladan / kurt gibi aç olmak - biti gladan kao vuk acayıp a. neobičan, čudan
açıkça acayip adv. čudno acayıp davranış - čudno ponašanje acele adv. žurno acele a. hitan acele telegraf - hitan telegram acele n. hitnost acele içinde - u žurbi acele etmek v. žuriti se, hrliti, žuriti, hitati, pohitati, požuriti acelem yok - ne žuri mi se acemi a. neiskusan, nevešt acemi caylak n. žutokljunac acemilik n. neiskustvo, nezrelost acı a. gorak acı acı ad. - gorko / acı doğruluk - gorka istina acı n. tuga acı n. bol (telesna) acı çeken a. mukotrpan acı çekmiş a. ucveljen acı istihza n. sarkazam acı meşe tahtası n. cerovina acı meşe n. cer (vrsta hrasta) (bot.) acı ses n. vapaj acı söz n. ukor acı vermek v. ucveliti açı n. ugao (geometr.) açıdaki ev - kuća na uglu açı...(s) ı, i, u, ü a. ugaoni açı taşı - ugaoni kamen açıcık n. kutić, uglić açık (-ğı) n. manjak, deficit gelirler açığı deficit u prihodima / vergi açıği - poreski deficit / açıkta olmak - biti u deficitu / ticaret bilançosu açığı - deficit trgovinskog bilansa açık a. vedar, razumljiv, razgovetan, jasan, svetao, židak (žitka, žitko), javan, očigledan, otvoren açık havada - pod vedrim nebom / açık lapa - žitka kaša / açık telefon kabinesi - javna telefonska govornica / açık işçi - javni radnik / açık boya - otvorena (svetla) boja açık adv. razumljivo, vedro, razgovetno, svetlo, jasno, očigledno, otvoreno açık mesele - otvoreno pitanje / açık söylemek - govoriti otvoreno / şeffaf olarak ve açık şekilde - bistro i jasno açık alan n. čistina açık baş a. gologlav açık saha n. čisto polje açıkça adv. jasno, javno
A A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
A A B
C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
açıklama açıklama n. objašnjavanje, rasprava, otkrivanje, izjašnjenje açıklamak v. rastumačiti (beleške), objasniti, protumačiti, razjasniti acıklı adv. dirljivo açıklık n. jasnoća, jasnost acıkmak v. ogladneti, izgladneti, gladovati acılanmak v. snužditi se acılaşmak v. zaljutiti, zapapriti acılı a. čemeran acılık (-ğı) n. čemer, gorčina (žučnost) acılık vermek v. zagorčati açılış n. otvaranje açılma n. razvedravanje açılmak v. razvedriti (se), rascvetati se acıma n. sažaljenje, samilost acımak v. boleti, zaboleti acımak v. sažaliti se (na koga), sažaljevati acımasız a. nečovek acımayarak adv. bezobzirno acımaz a. neumitan, neumoljiv acınacak a. jadan, bedan açındırma n. razvijanje açındırmak v. razvijati, razviti acındırmak, v. ražalostiti açınım n. razvijanje acınmak v. žalostiti acınmak v. - žalostiti se acir n. rentijer acısız a. bezbolan acıyan a. bolan acıyan soru - bolno pitanje / acıyan yer - bolno mesto aciz m. slabić açlığı gidermek v. utoliti glad açlık (-ğı) n. glad, gladovanje büyük açlık - velika glad / umumî açlık - opšta glad / kurt açlığı - kurjačka glad / açlık ölümü - smrt od gladi / açlıktan ölmek - umreti od gladi / açlığı teslim etmek - utišati glad açmak v. raširiti, rastvarati, rastvoriti, razapeti, razapinjati çadır açmak - razapeti šator açmak v. otpušiti, otčepiti, otvoriti, otvarati, odvrnuti, otključati, otklopiti resmii açmak - svečano otvoriti / gözler açmak otvoriti oči / bıçak açmak - otvoriti nož / tam açmak - širom otvoriti / ağız açmak - otvoriti usta / kendini açmak - otvoriti se / gözleri açıldı - oči su mu se otvorile / vidasını açmak - odvrnuti zavrtanj (šraf)
açmak v. zavladati hastalık açmak - zavladati bolest açmaz a. rezervisan (ćutljiv) açmazlık n. rezervisanost acun n. svemir, vasiona (astr.) ad (-dı) n. ime, naziv ad günü - krsno ime (slava) / adınız nedir? - kako vam je ime? / adlı - po imenu ad (-dı) n. imenica ad günü n. imendan ad koymak v. nadenuti (ime) ad vermek v. nadenuti ime, nazivati, nazvati ada n. ada, ostrvo, parcela ada tavşanı n. kunić (zoo.) adaçayı n. kadulja, žalfija (bot.) adacık (-ğı) n. ostrvce adak n. zavet adalet (-ti) n. pravda, pravednost adaletli adv. pravedno adaletli a. pravedan adaletsiz a. nepravedan adaletsizlik n. nepravda adalı n. ostrvljanin adamak v. zavetovati se adamakıllı n. dobričina adamlar n. pl. ljudi benim adamlarım moji ljudi adaş n. imenjak (po imenu) aday n. kandidat adaylık (-ğı) n. kandidatura addetmek v. smatrati aded n. broj Adem elması n. jabučica (grlo) (anat.) âdet (-ti) n. navika, običaj âdet olmak v. - imati običaj (naviknuti se) / onun âdet üzere - po njegovom običaju adet edinmek v. svići, sviknuti se, navaditi se, navići, naviknuti se, privići se, priviknuti se, privikavati se âdet...(s) ı, i, u, ü a. običajan âdet hukuku - običajno pravo âdetli a. naviknut âdi a. inferioran, prost, jednostavan adı kötüye çıkmış a. zloglasan adıl n. zamenica (gram.) âdil a. pravedan âdil adv. pravedno adilik n. inferiornost, prostota adım n. korak her adımda - na svakom ko-
raku / adım değiştirmesi - promena koraka (nogu) / adım adım - korak po korak adım atmak v. zakoračiti, koraknuti, koračati adlandırma n. imenovanje adlandırmak v. nazivati, nazvati adliye n. pravda adres n. adresa mektupta adres - adresa na pismu Adriyatik denizi n. Jadransko more (geogr.) Adriyatik...(s) ı, i, u, ü a. jadranski Adriyatik kıyısı - jadranska obala af (-ffı) n. izvinjenje, opraštanje, oprost, pomilovanje yazılı af - pismeno izvinjenje af (-ffı) n. amnestija (jur.) afacan n. mangup afakî a. objektivan, objektivno afallamış a. zabezeknut Aferin! interj. bravo! (uzv.) âfet (-ti) n. belaj, jad (beda) affetme n. praštanje, rastanak affetmek v. praštati, opraštati, oprostiti, opravdati (se) Affedersiniz! - Oprostite! affetmek v. amnestirati (jur.) afiş n. plakat, oglas gazete afişi - novinski oglas afiyet (-ti) n. zdravlje afsız a. neoprostiv afsun n. čarolija afsuncu n. vrač, čarobnjak afsunlamak v. opčiniti, omađijati, vračati afyon n. opijum (med.), droga afyon çiçeği n. mak, bulka (bot.) ağ n. mreža ağ bırakmak - baciti mrežu / tel ağı - žičana mreža / balık ağı - ribarska mreža / trafik ağı - saobraćajna mreža / yol ağı - putna mreža ağaç (-cı) n. drvo (bot.), deblo ağaç gövdesi - stablo drveta / ağaçlar n.pl. - drveće / budaklı ağaç - čvornovato drvo / yumuşak ağaç - meko drvo / ham ağaç - sirovo drvo / kuru ağaç - suvo drvo / sert ağaç tvrdo drvo / dikenli ağaç - igličasto drvo / yapraklı ağaç - lisnato drvo ağaç aşısı yapmak v. cepiti (kalemiti voćke) çiçek aşısı yapmak - cepiti, vakcinisati (protiv boginja) (med.) ağaç çileği n. malina (bot.) ağaç çileği şurubu - sok od maline, malinovac ağaç gövdesi n. stablo
ağlamak ağaç işleri n. drvenarija ağaç kütüğü n. panj ağaç...(s) ı, i, u, ü a. drven ağaç köprüsü drveni most / ağaç kömürü - drveni ugalj ağaçkakan n. žuna (zoo.), detlić (zoo.) büyük ağaçkakan - veliki detlić ağaçlandırma n. pošumljavanje ağaçlandırmak v. pošumiti ağaçlı yol n. drvored ağaçtan mamul a. drven ağarık a. sed ağarmış a. prosed, sedokos ağartmak v. pobeleti, beliti (činiti nešto belim) ağıl n. stado, tor ağılamak v. zatrovati zehirli gazla ağılamak - zatrovati bojnim otrovima ağır adv. teško, jedva ağır a. težak, mučan, naporan bu on kiloluk ağır - ovo je teško 10 kg ağır (-ti) n. zločin ağır hapis cezası n. robija ağir hava a. sparan, sparno ağır ihanet n. veleizdaja ağır surette adv. teško, jedva ağırbaşlı a. trezven ağırlama n. čašćenje ağırlamak v. ugostiti (svečano), gostiti, častiti, počastiti ağırlanmak v. častiti se ağırlaştırma n. otežanje ağırlaştırmak v. otežati ağırlık n. težina, tromost vücut ağırlığı težina tela / kendi ağırlığı - vlastita težina / brüt ağırlık - bruto težina; ağırlık merkezi n. težište (fiz.) ağıt n. tužaljka, naricanje, naricaljka ağıt etmek v. naricati ağıtıçı n. narikača ağız (ğzı) n. grotlo, ušće volkan ağzı - grotlo vulkana / top ağzı - topovsko grotlo / gemi ağzı - brodsko grotlo / nehir ağzı - rečno ušće ağız (ğzı) n. usta ağız açmak v. zinuti ağız sıkılığı n. diskrecija ağlama n. tužaljka, plač, plakanje, oplakivanje ağlamak v. plakati, oplakati, oplakivati hıçkıra hıçkıra ağlamak - gorko plakati
A A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
A A B
C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
ağlamaklı ağlamaklı a. plačljiv, plačan ağlamaya başlamak v. zaplakati ağlatmak v. rasplakati ağlamak v. - rasplakati se ağlayış n. plač, dreka ağlamağa başlamak - briznuti u plač Ağostos n. avgust ağrı n. bol (telesna) bel ağrısı - bol u krstima ağrılı a. bolan ağrımak v. boleti, zaboleti Başım ağrıyor. - Boli me glava. ağrısız a. bezbolan ağstos böceği n. cvrčak ağyı açık a. zabezeknut ağyı yayvan...(s) ı, i, u, ü a. brbljiv ağzı açık bakıp durma n. zijanje, vika ağzı açık bakıp durmak v. zijati (u šta), vikati ağzı bir a. jednoglasan agzı...(s) ı, i, ü, u a. grlen ağzında gevelemek v. progunđati ah çekmek v. uzdahnuti ah! jao!, oh! (uzv.) ahali n. stanovništvo, narod ahbap (-bı) n. prijatelj ahbap... a. prijateljski ahbaplaşmak v. sprijateljiti se ahbaplık n. prijateljstvo ahenk (-gi) n. harmonija ahenkli a. harmoničan, složan ahenkli adv. složno ahenksiz a. neskladan ahenksizlik n. razdor ahır n. staja at ahırı - konjska staja / domuz ahırı - svinjska staja / inek ahırı - kravlja staja ahır...(s) i, ı, ü, u a. stajski ahır gübresi stajsko đubrivo ahıra götürmek v. uterati, uterivati ahlâk (-kı) n. moral ahlâk bozukluğu n. pokvarenost (moralna) ahlak bozulmasi n. razvrat ahlâka mugayir a. nemoralan ahlâka münafi a. nemoralan ahlâkî a. moralan ahlâkını bozulmak v. iskvariti, pokvariti ahlâksız a. nemoralan ahlaksız adv. obesno, obestan
10 ahlâksızlık n. nemoralnost, iskvarenost, razvrat, obest ahlamak v. uzdahnuti, zajecati, jecati ahmak a. priglup, budala(st), bezuman ahmak (-ğı) n. glupak, blesan ihtiyarlanmiş ahmak - matora budala ahmak kadın n. glupača ahmak n. lud, glup, luda, šenut, idiot ahmakça adv. glupo ahmaklık (-ğı) n. budalaština, blesavost, glupost büyük ahmaklık yaptı - napravio je veliku budalaštinu ahmlaksız a. budala(st) ahşama n. jecaj, jecanje ahu dudu n. malina (bot.) ahval n. stanje, okolnost aidiyet n. pripadnost aile n. porodica, familija aile soyu - poreklo porodice aile efradı n. čeljade aile n. čeljad aile sahibi n. domaćin aile...(s) ı, i, u, ü a. porodični, kućna, kućni aile dostu - kućni prijatelj ailevî a. familijaran ait olmak v. pripadati (nekom) ajan n. agent ajans n. agencija turistik ajansı - turistička agencija ajderha n. ala ajitasyon etmek v. agitovati ajitasyon n. agitacija ajitatür n. agitator ak a. beo, bela, belo, sed ak ciğer n. pluća (anat.) ak ciğer iltihabı zapaljenje pluća ak ciğer...(s) ı, i, u, ü a. plućni ak ciğer zarı - plućna maramica ak diken n. glog (bot.) siyah ak diken - crni glog ak kefal n. ukljeva (zoo.) ak kor a. usijan ak saçlı a. belokos, prosed ak sakallı a belobrad akaç n. odvod su akacı - odvod za vodu akaçlama n. melioracija, odvodnjavanje, isušenje (zemljišta) akaçlamak v. odvodnjavati akademi f. akademija Askerî akademi Vojna akademija / Güzel Sanatlar aka-
11 demisi - Umetnička akademija / Deniz akademisi - Pomorska akademija / Ticaret akademisi - Trgovačka akademija / merasim akademisi - svečana akademija / akademi derecesi - akademski stepen akademik a. akademski akademisyen m. akademik akamet (-ti) n. neuspeh akamete uğramak v. izjaloviti se akar a. tekući akar su - tekuća voda akasya ağacı f. bagremovina akasya m. bagrem (bot.) akasya balı - bagremov med akasyalık a. bagremar akça ağaç m. javor (bot.) akçe n. para, novac Akdeniz m. Sredozemno more Akdeniz...(s) ı, i, ü, u a. sredozeman akıbet (-ti) n. završetak, svršetak, kraj akide f. dogma akıl (-klı) n. um, pamet, bistrina, oštroumnost, razum, mudrost aklına gelmek - pasti na um / aklında tutmak - imati na umu / aklı başında olmak - biti pri pameti / akılsız ad. - bez pameti / akıll kafa - bistra glava akıl (-klı) n. mudrac, mudrijaš akıl dişi n. umnjak akıl erdirmek v. shvatiti, shvatati akıl ermez a. neshvatljiv akıl hastalıkları n. psihoza akıl öğretmek v. upućivati, uputiti akılını çalma n. nadmudrivanje akılını çalmak v. nadmudriti, nadmudrivati akillandirmak v. urazumiti akıllanmak v. - urazumiti se akıllanmak v. opametiti se akıllı a. bistrouman, pametan, razuman, uman, pametno, razumno, umno, mudar, inteligentan akıllı adam - pametan čovek / akıllı ol - budi pametan / artk akıllı değilim - nisam više pametan akıllı geçinme a. bistar, pametan akıllı geçinmek v. umovati akıllılık taslama n. nadmudrivanje akılsız a. bezuman, lud, nerazuman, šenut akılsızca ad. - nerazumno akılsız n. bezumnik, luda akılsızlık n. bezumlje
akreditif akim a. bezuspešan, jalov akimlik n. jalovost, nekorisnost akın etmek v. nagrnuti, navaliti, navaljivati akıntı n. struja, tok, rečna matica deniz akıntısı - morska struja / elektrik cereyanı - električna struja / güçlü cereyan - jaka struja / zayıf cereyan - slaba struja / cereyan kesmesi - prekid struje / olaylar akıntısı - čitav tok događaja akıp gitmek v. oteći, oticati akis (-ksi) a. suprotnost, odsjaj, odblesak akışkan adv. tečno akışkan a. tečan akit (kdi) n. ugovor akıtma n. prolivanje akıtmak v. uliti, ulivati, otakati, otočiti, natočiti, istočiti, izliti, razliti, razlivati, proliti, prosuti, prosipati akla başına gelmek v. trezniti se, opametiti se akla getirmek v. dosetiti se akla sığmaz a. nepojmljiv, neshvatljiv aklamak v. rehabilitovati aklanmak v. rehabilitovati se aklen adv. razumno aklen a. razuman aklı başına gelmek v. drznuti se, otrezniti se aklı gelişmemiş a. zatucan aklı gelişmemişlik n. zatucanost aklık n. belilo, belina aklını başına getirmek v. opametiti (koga) aklını kaybetmek v. izbezumiti (se) korkudan aklını kaybetmek - izbezumiti se od straha aklını oynatmak v. poludeti, pomahnitati, pobudaliti akmak v. slivati se, teći, preliti se, prelivati se alkım gibi akmak - prelivati se kao duga akort n. (muz.) akord akraba n. rođak, rođaka, srodnik akraba kadın n. srodnica akraba...(s) ı, i, u, ü a. rodbinski, rođački akrabalı a. srodan akrabalık n. rodbina, srodnost, srodstvo akraballar n. rodbina akreditif açmak v. akreditovati
A A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
REČNIK SINONIMA
281
K
kaba adam terbiyesiz adam kaba edepsiz; kabaca kabahat (-ti) suçluluk; suç (-çu), kusur; taksir kabahat sahibi suçlu; mücrim Kâbe Beytullah kabile aşiret (-ti); soy; oymak (-ğı) kabiliyetli istidatlı kabiliyetsiz iktidarsız; kifayetsiz kabiliyetsizlik iktidarsızlık; kifayetsizlik kabuk (-ğu) kapçık, kışır (- şrı) kabul etmek edinmek; benimsemek, kabullenmek kabul resepsiyon, istikbal kaburga dılı, eğe kaç? ne kadar? kaça? kaç para? kaçak firarî kaçık deli; çılğın; tahtası eksik; acayip fikirli kaçınılmaz önüne geçilemez kaçınılmazlık önüne geçilemezlik kaçınmak çekinmek kaçıp gitmek sıvışmak, tabanları yaülamak kaçırma kapıp götürme kaçış kaçma; firar kaçışmak bırdenbire dağılmak kaçma firar kaçmak firar etmek kadar gelmek kadar varmak; yetişmek kadar dek; ilâ kader mukadderat, kısmet (ti), talih kadı hâkim kadın müennes kafile konvoy kâğıt parçası pusula; varaka kâğıttan kâğıt...; kâğıt...(s)ı,i,u,ü kağnı talika kahkahası basmak kahkahalarla gülmek; gülmeden çatlamak kahpe orospu; fahişe kahraman yiğit (-di) kahramanlık (-ğı) yiğitlik (-ği) kahvaltı sabah kahvaltısı kahve rengi kestane rengi, kumral
rečnik sinonima kahve kahvehane kaide kural kakım as kalabalık (-ğı) sıkışıklık (-ğı); kargaşa; izdiham; tehacüm; kesretli, müteaddit, tıkışıklık, yığılışma kalbur çalkar kalburdan geçirmek kalburlamak kalça but, kalça mafsalı kaldıraç manivela; külçe kaldırma iptal etme kaldırmak lağvetmek, igla etmek, feshetmek, geri almak; iptal etmek kaldırmasız iptalsiz kalem odası kalem; yazıhane kalınlık şişmanlık kalıntı artık (-ğı); bakiye; kusur kalıp (-bı) model kalıt miras; tereke kalite keyfiyet (-ti) kalkış hareket; gidiş kalkışmak cesaret etmek; cüret etmek kalkmak ayağa kalkmak, gitmek; hareket etmek; uzaklaşmak; çıkmak kalp para basmak kalpazanlık etmek kama şeklinde kamamsı kama takoz kambur kamburlu kamburlaşmak; kamburu çıkmak kamçı izi değenek izi kamçı kırbaç kamış saz kamu âlem umumiyet; halk (-kı) kamyon yük otomobili kan dolaşımı kan deveranı kan dem kana susamış kan dökücü; hunhar; gaddar kanaat getirmek kanmak; kani olmak kanal su yolu kanalizasyon tesisatı kanalizasyon kanamak kan gelmek kanape sedir kanara kasap dükkânı kanat (-dı) cenah kanatlanıp uçmak fırlamak; fırlayıp uçmak kandırma ikna (-aı) kandırmak ikna etmek kani kanmış, kanaat getirmiş, inançlı
rečnik sinonima kanış kanaat (ti), inanma, inancılık kanıtla delille göstermek; yerine getirmek kanlamak kana bulamak kanlı kanyan kansız anemik kansızlık (-ğı) anemi kantar topu tartı kanun yasa kanuna aykırı kanuna mugayir; gayri meşru kanuni yasamalı; yasali kanuniyet (-ti) meşrutiyet (-ti) kanunlara aykırı hareket ağır suç kanunname yasa kitabı kanunsuzluk kanuna mufayeret; anarşi kaolin arıkil kap (-bı) sahan; kâse; çanak kapalı kız kapalı müslüman kadını kapamak kapatmak; örtmek; tıkamak kapanış hapsetme; sınırlama; loğsalık kapanmak onulmak kapatmak örtmek kapcık sahancık kapiler kılcal boru kapıp götürücü kaçıran kapıyı zorlamak zorla açmak kaplamak ciltlemek kaplumbağa tosbağa kapma tutma; yakalama kapmak tutmak, yakalamak kapsama gücü gem, yükü kapsül kovan kaptan süvari; gemi süvarisi kara siyah; kapkara; anakara; kıta karaca siyahımsı; esmer karacı çamurcu karakteristik tipik; mahsus karakterize etmek vasıfllandırmak karalamak çamur atmak; iftira etmek karalık zulmek (-ti) karamasar kötümser; bedbin; pesimist karamasarlı pesimist...(s)ı,i,u,ü karamasarlık pesimizm karanlık (-ğı) zulmet (-ti), muzlim, muzelim karar (-name) tüzük; emir (-name); nizam (-name); talimat (-name); hüküm karar vermek kararlaştırmak, çözmek, hüküm vermek
282 kararlaştırmak karar getirmek; emretmek; tayin etmek; talimat vermek; tespit etmek kararlılık kesinlik kararmak rengi karaya dönmek; siyahlanmak; siyah olmak kararname emirname, berat (tı) kararsız olmak tereddüt etmek kararsız mütereddit; oynak; sebatsız; devamsız; dönek; vefasız kararsızlık (-ğı) ikircim; tereddüt (-dü) kararsızlık göstermek bir türlü karar vermek; duraksamak; tereddüt etmek karartma karanlık karartmak siyaha boyamak; siyahlatmak; karanlık etmek karaya çıkma karaya çıkarma; inme; indirme kare murabbaı tam; tam kare kargımak beddua etmek; lânet etmek; telin etmek; ilenlemek kargın rende, mutfak rendesi kargış beddua; lânet (-ti); telin karı eş; zevce; sevgili; yâr karikatürcü karikatürist karikatürize etmek karikatürleştirmek karın batın karışı halita; alaşım; mahlut karışık renkli rengârenk; ala; alaca karışık dolaşık; çapraşık; komplike; muğlak; katışık karışıklık kargaşalık, kaos karışıtçı aleyhtar; muhalif; düşman; hasım karışma müdahale, çaparız karışmak müdahale etmek, dahletmek karıştırma deşeleme; eşeleme karıştırmak katıştırmak, mezcetmek, dolaştırmak, deşelemek; eşelemek; yanlış yapmak karmakarışıklık hercümerç karnabahar karnabit (-ti) karşı davranmak muamele etmek; hareket etmek karşı durmak karşı gelmek, muhalefet (ili mukavemet) etmek karşı günah işlemek bir şeye tecavüz etmek karşı aleyhine; karşısında karşılama kabul; istikbal karşılaşma görüşme, buluşma, rendevu, mülakat
283 karşılaşmak buluşmak, görüşmek, rast gelmek, rastlaşmak karşılaştırma kıyaslama, benzetme; mukayese karşılaştırmak kıyaslamak, mukayese etmek, teşbih etmek, benzetmek karşılık cevap (-bı); mukabele; inanca; teminat; ödün; rövanş; mütekabil, karşılıklı olarak, her iki taraflı kartel danışma birliği kas adale kaş ebru kasa vezane kaşıkçı kuşu pelikan kaşımak tırmalamak; kazımak kaşınıcı talikacı kaşınmak gidişmek kasırga bora; fırtına; fena hava; uygunsuz zaman; vakitsiz kasırgalı boralı; fırtınalık kasıt (-stı) taammüt (-dü) kaşları çatmak somurtamak; surat asmak; yüz buruşturmak kasten isteyerek; bile bile katı olarak sıkıca; metanetle katı yürekli merhametsiz, hissiz, insafsız, zalim, gaddar katî nihaî katı sert; sulp katil kasten öldürme katılaşmak sertleşmek; pekişmek katılaştırmak pekiştirmek katîleşmiş kesinleşmiş katılık pekişiklik; duygusuzluk katılmak ortak olmak, iştirak etmek, müşareket etmek katip sekreter katiplik katiplik dairesi, sekreterlik katlamak sarmak katma munzam katmak ilâve etmek; eklemek katot negativ elektrot katsayı emsal; misli tezyit kavak (-ğı) kavak ağacı kavak kerestesi kavak odunu kaval çoban kavalı kavga etmek çekişmek; münazaa etmek; atışmak; dalaşmak
rečnik sinonima kavga çekişme, dalaş, münakaşa, münazaa, niza, ihtilaf kavgacı yaygaracı kavram mefhum kavruk yanık kaya yosunu liken kaya kayalık; mağara; in kayağan taş arduaz kayak yapma kayak kayakçılık kayak sporu kayanılmamış haksız; müstahak olmayan kaybetmek yitirmek; zayi etmek kaybolma ortadan kaybolma kaydetmek tescil etmek, kütüğe geçirmek, not etmek; yazmak kaygan kayağan, kaymak kaygana omlet kaygı endişe, üzüntü, korku, merak kaygılı düşünceli; meraklı; endişeli kaygısız endişesiz; kaytısız; düşüncesiz; rahat; meraksız; kedersiz; gamsız kaygısızca rahat rahat kaygısızlık (-ğı) endişesizlik (-ği); rahatlık (-ğı) kayık (-ğı) sandal kayın ağacı huş ağacı kayın peder kaynata kayın valide kaynana kayın kayınbirader kayıp (-ybı) yitim; zıya (-aı); telef kayıp düşmek kayıp sürçemek kayış sırım kayıt (-ydı) not; muhtıra; tescil; kaydetme, tecil, sicil, defter, kütük, ceride kayıtsız aldırışsız, ilgisiz, meraksız, lakayt, aldırmaz, özensiz; dikkatsiz; ihmalci; itinasız; ihtimamsız kayıtsızlık aldırışsızlik, ilgisizlik, meraksızlık, aldırmazlık kaymak düz, ıslak ve ya kaygan bir yüzey üzerinde sürtünerek kolayca yer değiştirmek; kaymak: sütün yüzünde zar durumunda toplanan açık sarı renkli koyu yağlı katman, yağlı öz, krema kaynak (-ğı) pınar, memba (-aı) kaynama kaynayış; galeyan kaynamak galeyan etmek, pişmek, haşlanmak
rečnik sinonima kaynana eşin annesi, kayın valide kaynata kayın baba, kayın peder kazanç (-cı) kâr, istifade kazanç düşkünü para canlısı, faydacı; bezirgân kazanç hırsı tamahkârlık (-ğı) kazancı bakırcı kazançlı ranatabl, kârlı; yararlı; istifadeli kazançlık kârlık; yararlık; istifadelik kazanmak edinmek, elde etmek, kesp etmek, iktisap etmek, kâr etmek; faydalanmak; istifade etmek kazaya uğaramak kaza geçirmek kazaya uğramak kaza geçirmek, felâkete uğramak, zarar görmek kazımak rendelemek; raspa etmek kazma topraktan çıkarma; kürdan; mızrap kazmak topraktan çıkarmak keçi yavrusu oğlak (-ğı) kederlendirmek hüzün vermek; müteessir etmek kedi yavrusu kedicik kefalet (-ti) tekeffül; teminat (-tı); garanti kefil olmak kefalet etmek kefil ciranta, garanti eden keke pepe kekeleme pepeleme kekre sert; buruk kelimesi kelimesine harfiyen; lafzan kelo saçsız kemancı viyolonist kemer köprü viyadük kemirerek delmek; aşındırarak delmek kemirgen kemirici hayvan kemiyet (-ti) miktar; nicelik kenar ayrıt, köşe;marj kendi bizzat, özel; şahsî; zatî; hususî kendini göstermek temayüz etmek kendini öldürme intıhar kenevir kendir kereste fabrikası bıçkıhane kerevet (-ti) karyola;yatak (-ğı) kervan kafile kese küçük torba; torba kesek toprak parçası keşif (-şfi) bulgu; icat (-dı); istikşaf kesik bıçak yarası; çatlak yer kesik; bıçak yarası
284 kesilme kesinti, durdurma, durdurulma; inkıta; fasıla; sekte kesilmek peynirlenmek; bozulmak kesilmiş parça dilim kesilmiş çekmiş kesim kesişme; kesinti; biçim kesinlikle katî surette; kesenkes; katiyetle; kategorik keskin akıllı zeyrek; zaki; kiyasetli; varışlı keskin ses yüksek ses keskin sesle bağırmak yüksek sesle bağırmak keskin taraf çalım keskin sivri; zağlı kesme; kesilme; durdurma; durma; tatil; bitime; inkıtaa uğratma; öldürme kesmek biçmek, yarmak, ikiye bölmek, kesip koparmak; dilmek; öldürmek; uçurmak keyfı hodbehot; şenlik, neşe keyiflenmek keyfi gelmek, neşelenmek keyifli neşeli, şen kibirli azametli; burnu havada;çalımlı kıç (-çı) makat (-dı); göt (-tü); dip (-bi); kaba et (-ler); oturak kılavuz rehber kılıf mahfaza; zarf; sarma; kap; zarf; pansuman; yüz kılık değiştirmek; gizlemek kilim halı kilim küçük halı; keçe; seccade kıllı barak kilogram kilo kımıldanma hareket; devim kımıldanmak hareket etmek; davranmak; yerinden oynamak kımıldanmaz durgun; hareketsiz kımıldatma oynatma kımıldatmak hareket ettirmek, oynatmak kimlik kağıdı hüviyet varakası kimlik hüviyet; benzerlik; özdeşlik kimyager kimyacı kimyevî kimyasal kin garaz; haset (-di); hainlik; bedhahlık kınamak:eleştirmek; kusur bulmak kinci kinli; garazlı; hasut (-du); hasetçi; bedhah kınnap (-bı) sicim kıpırdamak kımıldamanmak
KRATKA GRAMATIKA TURSKOG JEZIKA
305
GRAMATIKA
ABECEDA - ALFABE Turski jezik pripada jugozapadnoj grupi turkijskih jezika. Govori se u Republici Turskoj, gde je jedini službeni jezik. Reformom pisma iz 1928. godine (do tada se pisalo arapskim pismom), Turci su ukinuli arapski alfabet i uveli novi, koji se temelji na latiničnom. U turskom jeziku ima 29 slova. A
a
A
B
b
Be
B
C
c
Ce
Dž
Çe
Č
D
d
De
D
E
e
E
E
F
f
Fe
F
Ç
G
Ğ
H I İ J
K
ç
g
A
ğ
Ge
G
“yumuşak g’
meko g
ı
He
H
I
e/i
i
I
h i j
Je
J
k
Ke
K
L
l
Le
L
M
m
me
M
N
n
Ne
N
O
o
O
O
Ö
ö
Ö
o/u
p
Pe
P
R
r
Re
R
S
s
Se
S
Şe
Š
t
Te
T
u
U
U
Ü
u/o V
P
Ş
T U
ş
Ü
ü v
Ve
Y
y
Ye
J
Z
z
ze
Z
V
306
GRAMATIKA
U turskom jeziku nema razlike u rodovima. Zato se imenice menjaju samo po padežima i brojevima. U turskom ima osam padeža. Padežni nastavci zavise od poslednjeg vokala iz korena reči. Na primer, ako je poslednji vokal reči koja se menja jedan od vokala prednjeg reda (e, i, ö, ü), i vokali kojima se prave novi padeži biće iz vokala prednjeg reda. Ako je poslednji vokal iz korena reči jedan od vokala zadnjeg reda (a, ı, o, u), onda će se padežni nastavci graditi pomoću tih vokala. Kakva će promena biti, zavisi od toga da li se reč završava vokalom ili konsonantom. Ako se imenica završava konsonantom, onda dobija samo osnovne nastavke bez ikakvih umetanja. Ako se završava vokalom, umeće se između imenice i nastavka pomoćni konsonant (n, y) da bi se izbegao „hijatus“ (zev – dva vokala jedan pored drugog). Množina se pravi dodavanjem nastavka –ler za imenice u kojima je poslednji vokal jedan od vokala prednjeg reda. Ukoliko je poslednji koreniti vokal jedan od vokala a, ı, o, u, onda se za pravljenje množine dodaje nastavak –lar. PRIDEVI se ne menjaju ni po padežima ni po brojevima. Ukoliko vidimo da je pridev dobio neki padežni nastavak, znači da je izgubio funkciju prideva i postao imenica (npr. ako se menja reč yeşil - zelen, onda više neće imati svoje prvobitno značenje, nego će značiti zelenilo.) PADEŽNI NASTAVCI GENITIV: 1. in (za imenice čiji je poslednji vokal e ili i) npr: güneş–in = sunca mısafır-in = gosta 2. ün (za imenice čiji je poslednji vokal ö ili ü) npr: söz-ün = reči hüzün-ün = žalosti 3. ın (za imenice čiji je poslednji vokal a ili ı) npr: kar-ın = snega yıl-ın = godine 4. un (za imenice čiji je poslednji vokal o ili u) npr: kol-un = ruke kum-un = peska
307
GRAMATIKA
DATIV: 1. e (za imenice čiji je poslednji vokal e, i, ö, ü) npr: güneş-e; misafir-e; söz-e; hüzün-e; 2. a (za imenice čiji je poslednji vokal a, ı, o, ili u) npr: yıl-a; kar-a; kol-a; kum-a; AKUZATIV: 1. Tamo gde se u genıtıvu dodaje i, i u akuzativu se dodaje i, npr: güneş-i; misafir-i; a gde se dodaje ü, i u akuzativu se dodaje ü, npr: söz-ü; hüzün-ü. 2. Gde se u genitivu dodaje ı, i u akuzativu se dodaje ı, npr: kar-ı; yıl-ı; a genitivnom u odgovara akuzativno u, npr: kol-u; kum-u. VOKATIV nema nastavka nego se piše kao i nominativ. INSTRUMENTAL: 1. Ako je poslednji vokal e, i, ö ili ü, dodaje se le. 2. Ako je poslednji vokal a, ı, o ili u, dodaje se la. LOKATIV: 1. Ako je poslednji vokal e, i, ö ili ü, dodaje se de ili te (güneş-te; misafir-de; söz-de; hüzün-de). 2. Ako je poslednji vokal a, ı, o ili u, dodaje se da ili ta (kar-da; yıl-da; kum-da; kat-ta). ABLATIV: 1. 2.
Gde je u lokativu de ili te, u ablativu će biti den ili ten. Gde je u lokativu da ili ta, u ablativu će biti dan ili tan.
SRPSKO-TURSKI REČNIK
327 gönderilen mal ya da para hakkında raporu avizirati v. rapor etmek (ili vermek); bildirmek avlija f. avlu azbučni a. alfabe… azbučni red m. - alfabe sırası azbuka f. alfabe Azija f. (geogr.) Asya Mala Azija f. - Küçük Asya Azijat m. Asyalı aziјski a. Asya… azijska Turska - Asya Türkiyesi azot m. azot (- tu); nitrojen azur (plavetnilo) m. mavilik azuran (plavičast) a. mavimsi, mavimtırak aždaja f. ejder; ejderha aždajin, aždajski a. ejderha… (s) ı, i, u, ü aždajin plamen - ejderha alevi
B
baba f. (očeva ili majčina majka) büyük anne po babi - büyük annece / babaroga f. - canavar baba f. (starica) kocakarı; ihtiyar kadın babetina f. ihtiyar kadın; kocakarı babica f. (pri porođaju) ebe; kabile; ninecik babin a. büyük anne…(s) ı, i, u, ü babinje n. kapanış; hapsetme; sınırlama; loğsalık babo m. (otac) baba bacač m. atıcı bacač plamena m. (voj.) ateş makinesi; alev cıhazı / bacač mina (minobacač) m. (voj.) - bomba topu; siper havanı bacanje n. atma bacanje diska - disk atma baciti v. atmak; fırtlamak baciti bombu (iz aviona) - bomba atmak / bolest baci u krevet - hastalık yatağa atar; / bacakati se u krevetu - yatakta atılmak; / baciti se na koga - kimseye atılmak; / baciti se na koga kamenom - kimseye taşla atılmak bačen a. part. atmak…(s) ı, i, u, ü bačen papir - atmak kağıdı bačva (bure) f. fıçı veća bačva - büyük fıçı bačvar m. fıçıcı
bakšiš bačvica f. varil badava (besplatno) ad. parasız; bedava; caba (uzalud) - boş yere; nafile / ne zabadava - parasız yok badavadžija (gotovan) m. bedavacı badem m. (bot.) badem bademovo ulje n. - badem yağı badnjak m. (hrišć.) Noel ağacı Badnje veče (hrišć.) - Noel gecesi / Badnji dan (hrišć.) - Noel gün bagatela f. son fiyat kupiti nešto za bagatelu - birşeyi son fiyata almak bagatelisati v. değerini bilmemek; takdir etmek bager m. (tehn.) tarak makinesi bagra f. yumurcak; velet bagrem m. (bot.) akasya bagremov med akasya balı bagremar m. akasyalık bagremovina f. akasya ağacı bahat m. gururlu; kibirli bahatost - kibir; azamet bajagi ad. sözum ona; sanki ko bajagi güya / bajagi je bolestan - sanki hasta bajan a. büyülü bajanje (vračanje) n. büyücülük; sihir bajat a. bayat bajati v. büyü yapmak bajka f. masal bajonet m. süngü napad bajonetom - süngü maherebesi / puška s bajonetom - süngü tüfek Bajram m. (isl.) Bayram Ramazanski Bajram - Ramazan Bayramı / Kurban Bajram - Kurban Bayramı baka (starica) f. ihtiyar kadın; kocakarı bakalar m. (zoo.) morina balığı bakalin m. bakkal bakalnica f. bakkal bakandža f. uzun konçlu ayakkabı bakar m. (hem.) bakır bakarni a. bakır bakarna ruda - bakır cevher baklja f. meşale; fener bakljada f. fener alayı bakrač m. bakraç bakren a. vidi bakarni bakrorez m. bakır baskısı baksuz m. bahtsız; talihsiz baksuzluk m. bahtsızlık; talihsizlık bakšiš m. bahşiş
A
B B C Č Ć D DŽ Đ E F G H I J K L LJ M N NJ O P R S Š T U V Z Ž
A
B B C Č Ć D DŽ Đ E F G H I J K L LJ M N NJ O P R S Š T U V Z Ž
bal bal (svečanost s plesom) balo maskenbal maskeli balo bala (veliki zamotak) f. balya bala pamuka - pamuk balyası bala (slina) f. sümük balada f. (lit.) balat balav a. sümüklü balavac (dečačić) m. toy; tüysüz balavica f. göğüslük balaviti v. sümüklemek balčak m. balçak baldahin m. kıymeti yatak örtusu balega f. fışkı; hayvan tersi; tezek balerina f. dansöz; balet dansözü; balerin balet m. bale; balet baletan m. dansör; balet dansörü; baletçi balon m. balon balsam m. balsam balsamovanje n. tahnit balsamovati v. tahnit etmek balvan m. kiriş; mertek ban m. ban bansko zvanje n. - ban unvanı bančenje n. çok içme bančiti v. çok içmek; içi âlemi yapmak banda f. çete; şebeke razbojnička banda haydut çetesi bandoglav a. isiyancı banka f. banka Narodna banka - Millet bankası / Državna banka - Devlet bankası / Centralna banka - Merkez bankası / direktor banke - banka müdürü bankar m. banker; banka sahibi bankarski a. banka…(s) ı, i, u, ü bankarski poslovi pl. - banka işlemler / bankarski činovnik m. - banka memuru bankarstvo n. bankacılık banknota f. banknot bankovni a. vidi bankarski bankrot m. iflâs; müflis; batkın duševni bankrot - ruh batkını bankrotirati v. batmak; iflâs etmek banuti v. tessaddüfen ortaya çıkmak banja f. banyo; banyo salonu javno kupatilo - hamam; umumî banyo / lekovita banja - ılıca banjski a. ılıca …(s) ı, i, u, ü banjski gosti m. pl. - ılıca ziyaretçileri / banjsko lečenje n. - ılıca tedavisi / banjska sezona f. - ılıca mevsimi bapski a. kocakarı…(s) ı, i, u, ü bapski lek m. - kocakarı ilâcı
328 bar, barem ad. bari; hiç olmazsa bar (noćni lokal) m. bar barska dama - bar kadını bara f. (lokva) su birikintisi močvara n. bataklık baraba m. derbeder; serseri baraka m. baraka baratati v. kullanmak; idare etmek bariti v. haşlamak barjak (zastava) m. bayrak; sancak nacionalna zastava - millî bayrağı / podići zastavu - bayrak asmak / spustiti zastave na pola koplja - bayrakları yarıya indirmek barjaktar m. bayraktar; sancaktar barok m. (arh.) barok barokni stil - barok üslûbu barovit a. bataklı barska ptica f. - batak kuşu baršun m. kadife baršunast a. kadife gibi barut m. barut bezdimni barut - dumansız barut barutana f. baruthane; barut deposu barutni a. barut…(s) ı, i, u, ü barutni dim - barut dumanı bas m. basso (glas) / basso (muz. instrument) basna f. (lit.) masal; fabl basnopisac m. masalcı; fabl muharriri basnoslovan a. görülmemiş; efsânevî; emsalsiz baš ad. tam baš ništa - tam hiç bir şey / baš sad - tam bu sırada / baš ću da vidim vallahi goreceim / baš uz kuću - tam evin yanında bašta f. bahçe staklena bašta - cam bahçesi; kış bahçesi baštenski a. bahçe…(s) ı, i, u, ü baštenski radovi - bahçe çalşmaları baština (nasledstvo) m. miras; kalıt; tereke baštinik (naslednik) m. mirasçı; kalıtçı baštovan m. bahçıvan baštovanstvo n. bahçıvanlık bata (mali brat) m. küçük kardeş naišao si na batu - küçük kardeşini karşıladın batak m. bacak guščji batak - kaz bacağı bataliti v. bozmak, (fig.) bırakmak batali to! (fig.) - bırak şunu! bataljon m. (voj.) tabur komandant bataljona m. - tabur kumandanı baterija f. 1.(elektr.) pil; elektrik bataryası
329 baterija za džepnu lampu - cep lamba bataryası; / 2.(voj.) batarya / brdska baterija f. - dağ bataryası / obalska baterija f. - sahil bataryası baterijski a. batarya…(s) ı, i, u, ü baterijski zaklon m. - batarya siperi batina f. sopa; değnek batine pl. - sopalar; değnekler / dobiti batine - sopa yemek batinanje n. sopalama batinati v. dayak atmak; sopa çekmek bauk m. umacı; karakoncolos; korkunç hayalet bauljati v. amaçsız gitmek baviti se v. (čime) uğraşmak bavljenje n. uğraş baza f. 1. (osnova) temel; esas; asıl ekonomska baza - iktisat temeli / 2. vojna baza - üs / pomorska baza - deniz üssü / vazduhoplovna baza - hava üssü / 3. (u geometriji) kaide; taban / 4. (u logaritmima) baz; kaide bazar m. pazar bazen m. havuz bazen za plivanje - yüzme havuzu bazirati (se) v. kurmak; tesis etmek baždaren (ocarinjen) part. gümrüklü baždarenje (carinjenje) n. gümrükleme; oktruva baždariti (cariniti) v. gümrüklemek bdenje n. nöbetçilik bdeti v. nöbet beklemek beba f. (malo dete) bebek; kucak çocuğu dečja lutka n. - kukla Beč m. (geogr.) Viyana bečki a. Viyana…(s) ı, i, u, ü Bečki kongres - (istor.) Viyana Kongresi bečiti (oči) v. gözlerini belertmek Bečlija m. Viyanalı Bečlijka f. Viyanalı kadın bećar (neženja) m. bekâr; evlenmemiş ~ stari (vulg.) - abazan beda f. 1. (siromaštvo) yoksulluk; parasızlık; fakirlik; fukarlık 2. (nevolja) - sefalet; zaruret; sefillik / 3. (nesreća) - felaket; belâ; musibet / dopasti bede - bela başına gelmek bedak m. yoksul; zavallı bedan a. (siromašan) yoksul; parasız; fakir; fukara; elidar; muhtaç bedast a. (jadan) zavallı; sefil; çaresiz; bedbaht; acınacak
beo bedem m. sür; kale duvarı; beden bednica f. yoksul (ili zavallı) kadın bednik m. mutsuz (ili zavallı) erkek bedro n. kalça; but beg m. bey beg m. kaçma; firar begunac m. kaçak; firarî vojni begunac m. - asker kaçağı bekeljiti se v. kimseye gülmek; sinsi sinsi gülmek beknuti v. söylemek nije ni beknuo - bir kelime bile söylemedi; / nije znao ni da bekne - bir kelime bile söylemek bilmedi bekrija m. bekri bekstvo n. kaçış; kaçma; firar dati se u bekstvo - kaçmak belac m. 1. (čovek bele rase) beyaz adam 2. (konj bele dlake) - beyaz at belaj m. belâ; felaket; âfet belance n. yumurta akı belančevina f. (hem.) albümin belasati se v. beyazlaşmak belega f. 1. (znak, obeležje) alâmet; blirti; işaret; iz; marka 2. (ožiljak) - yara izi beleška f. not; kayıt; muhtıra beleti se v. beyazlamak; aĝartmak beli luk m. - sarımsak / beli slez m. - beyaz ebe gümeci beležiti v. kaydetmek; not etmek; yazmak beležnica f. not defteri; bloknot beležnički a. not defterler…(s) ı, i, u, ü beležnička arhiva - not defterler arşivi beležnik m. noter Belgija f. (geogr.) Belçika Belgijanac m. Belçikalı belgijski a. Belçika… (s) ı, i, u, ü; Belçika beličast a. beyazımsı; beyazımtırak belilo n. aklık belina f. beyazlık; aklık beliti (činiti nešto belim) v. beyazlatmak; ağartmak beliti (krečiti) zidove - badana etmek belobrad a. ak sakallı belokos a. ak saçlı belutak m. kuvars benzin m. benzin benzinski a. benzin… (s) ı, i, u, ü benzinski motor m. - benzin motoru benzol m. (hem.) benzol beo, bela, belo a. ak; beyaz beo belcat a. bem beyaz / beo kao sneg - kar gibi beyaz
A
B B C Č Ć D DŽ Đ E F G H I J K L LJ M N NJ O P R S Š T U V Z Ž
A
B B C Č Ć D DŽ Đ E F G H I J K L LJ M N NJ O P R S Š T U V Z Ž
Beograd Beograd m. (geogr.) Belgrat beogradski a. Belgrat…(s) ı, i, u, ü Beograđanin m. Belgratlı berač m. toplamçı berač pamuka m. - pamuk toplayicisı beračica f. toplayçı kadın berba f. toplama kosidba f. - hasat / berba grožđa f. - bağ bozumu / berba voća f. meyve toplama berberin m. berber berbernica f. berber bermet m. apsent; vermut berza f. borsa efektna berza f. - borsa eshamı / produktna berza (robna berza) f. - borsa malı / berza rada f. - iş borsası / crna berza f. - kara borsası berzanski a. borsa…(s) ı, i, u, ü berzanski izveštaj m. - borsa bülteni / berzanski tečaj m. - borsa oyunları berzijanac m. borsacı crnoberzijanac m. - kara borsacı bes m. öfke kızgınlık; gazap; hiddet; hırs; hışım obest f. - azgınlık / iskaliti bes - öfkesi geçmek besan a. (ljut) kızgın; gazaplı; hiddetli; hışımlı obestan a. - azgın besan a. düşüz besane noći pl. - düşüz geceler besanica f. uyukusuzluk besavesno vicdansızca besavestan a. vicdansız bescenje n. yok fiyatı dati u bescenje - yok fiyatına vermek / kupiti u bescenje - yok fiyatına almak besciljan a. gayesiz; maksatsız besciljno ad. gayesizce; maksatsızca; ereksizce beseda f. söz; söylev; hitap; nutuk beseda na gori f. - dağda hitap besediti v. 1. (držati govor) söz söylemek; söylev vermek; hitapta bulunmak; nutuk söylemek 2. (govoriti) - söylemek konuşmak besednik m. söz satmak besedništvo n. söz sanatı; hitabet; retorik beskamatan a. faizsiz beskamatni zajam - faizsiz ödünç beskarakteran a. seciyesiz; karaktersiz beskičmenjak m. 1. (životinja) omurgasız hayvan 2. (čovek) (figurat.) - seciyesiz adam; karaktersiz adam
330 beskonačan a. sonsuz; nihayetsiz; bitimsiz; sınırsız; nâmütenahi beskonačno ad. sonsuz; bitmez tükenmez beskonačno veliki - sonsuz büyük beskonačnost f. sonsuzluk; nihayetsizlik; nâmütenahilik beskorisno ad. boşuna; faydasız olarak; nafile beskoristan a. faydasız; yararsız; boş; neticesiz beskrajno ad. sonsuz; bitmez tükenmez; nâmütenahi beskrajan a. sonsuz; nihayetsiz; sınırsız; nâmütenahi beskrajnost f. sonsuzluk; ölçüsüzlük; nihayetsizlik; nâmütenahilik u beskrajnost - sonsuzluğa beskrupulozan a. engelsiz beskrupuloznost f. engelsizlik beskrvan a. kansız beskućnik m. evsiz, odsuz; ocaksız (skitnica) - serseri; yersiz yurtsuz besmisleno ad. manasız besmislen a. manasız; abes; saçma besmislica f. manasızlık; boş laf; saçma govoriti besmislice - saçma söylemek; saçmalamak besmrtno ad. ölümsüz besmrtan a. ölmez; ölümsüz; lâyemut besmrtnik m. ölmez besmrtnost f. ölmezlik; ölümsüzlük besneti v. (mnogo se razljutiti) öfkelenmek; hiddetlenmek; kiyamet koparmak; gazaba gelmek besnilo n. delirmek besnilo n. (bolest) (med.) - kuduz hastalığı besparica f. parasızlık besplatan a. parasız; bedava; meccanî besplatna karta f. - bedava bilet besplatno ad. parasız; bedava; caba; meccanem besplatno školovanje - parasız tahsil besplodan a. 1. (za zemljište) borak; çorak; kıraç; bereketsiz 2. (za ženu) - kısır besplodnost f. çoraklık; kıraçlık bespokojan a. bihuzur; huzursuz bespokojnost f. bihuzurluk; huzursuzluk bespolni a. cinsiyetsiz; cinsliksiz bespomoćan a. çaresiz; zavallı; kuvvetsiz; himayesiz besposlen a. işsiz güçsüz
331 besposleno ad. işsiz olarak besposlenost f. işsizlik besposlica f. işsizlik besposličar m. haylaz; avare; boş; gezen; tembel besposličariti v. hiç bir şey yapmamak; bomboş durmak; haylazlık etmek bespravan a. haksız; hukuka aykırı; yolsuz; gayri kanunî bespravno ad. haksız yere; haksız olarak bespravnost f. haksızlık činiti nepravdu haksızlık etmek besprekoran a. kusursuz; eksiksiz; pürüzsüz; kıvrak besprekorno ad. kusursuz; kusursuz olarak; pürüzsüz olarak besprimeran a. emsalsiz; emsali bulunmaz; misli görülmemiş bespuće n. yolsuz: yer besraman (bestidan) a. utanmaz; yüzsüz; edepsiz; arsız; hayâsιz; sιyrιk; sιkιlmaz bestidno (besramno) ad. utanmadan bestidnost f. utanmazlιk; arsιzlιk; sιyιrιkιk; hayâsιzlιk bestraga ad. pek uzak idi bestraga! - defol! besvest f. baygιnlιk; şuursuzluk besvestan a. kendinden geçmiş; baygιn;şuursuz beščašće s. namussuzluk beščastan a. namussuz bešika f. (kolevka) beşik mokraćna bešika f. (med.) - mesane; sidik kavuğu; sidik torbası beton m. beton armirani beton m. - betonarme betoniranje n. betonaj betonirati v. betonlamak betonski a. beton…(s) ı, i, u, ü betonski most m. - beton köprü bez ad. sız; …siz; …suz; … süz / Navedeni sufiksi se dodaju posle imenica i ličnih zamenica, zavisno od zadnjeg vokala u imenici, tj. u zamenici. / npr. bez kose – saçsız; bez tebe – sensiz bezakonje n. kanunsuzluk; kanuna mufayeret; anarşi bezalkoholan a. alkolsüz bezazlen a. saf; safdil; sadedil bezazleno ad. saf saf; saf dille; hilesizce bezazlenost f. saflık; hilesizlik bezbedan a. güvenli
bezobziran bezbednost f. güvenlik; sağlamalık; emniyet javna bezbednost - genel emniyet bezbojan a. renksiz bezbolan a. ağrısız; acısız; sancısız bezbožan a. dinsiz; imansız bezbožnik m. Tanrı tanımaz; dinsiz; imansız; kâfir; gâvur; ateist bezbožništvo s. Tanrısızlık; Tanrıtanımazlık; dinsizlik; kâfirlik; ateizm bezbrižan a. kaygısız; endişesiz; kaytısız; düşüncesiz; rahat; meraksız; kedersiz; gamsız bezbrižno ad. kaygısızca; rahat rahat bezbrižnost f. kaygısızlık; endişesizlik; rahatlık bezbroj ad. pek çok bezbroj puta - sonsuz bezbrojan a. sayısız; sayıya gelmez; sayılmaz bezdan m. uçurum; çok derin çukur; sonsuz derinlik; dipsizlik bezdimni a. dumansız bezdušan a. merhametsiz; insafsız; kalpsiz bezglav a. başsız bezgraničan a. sınırsız; sonsuz; nâmütenahi bezgrešan a. günahsız; suçsuz; kabahatsız bezimen a. isimsiz; adsız; anonim bezizgledan a. şekilsiz bezizlazan a. çaresiz; inçinden çıkılmaz bezizrazan a. ifadesiz; tabirsiz bezličan a. gayri şahsî bezmeran a. ölçüsüz bezmernost f. ölçüsüzlük beznačajan a. önemsiz; ehemiyetsiz beznačelan a. prensipsiz beznačelnost f. prensipsizlik beznadežan a. ümtisiz; çarezis u beznadežnom stanju - ümtisiz bir halde; ümtisiz bir vaziyette beznadežno ad. ümtisizce; ümtisizlikle; çaresizce beznadežnost (beznađe) f. ümtisizlik; umutsuzluk bezobrazan a. utanmaz; yüzsüz; arsız; edepsiz; hayâsız; küstah bezobrazluk m. utanmazlık; yüzsüzlük; arsızlık; edepsizlik; küstahlık bezobraznica f. utanmaz kadını bezobraznik m. utanmaz erkek bezobziran a. insafsız; merhametsiz; şefkatsiz; saygısız; hürmetsiz
A
B B C Č Ć D DŽ Đ E F G H I J K L LJ M N NJ O P R S Š T U V Z Ž
