ATATÜRK KÜLTÜR, DiL VE TARİH YÜKSEK KURUMU TÜRK
DiL
KURUMU
.TÜB.KÇE-SIBPÇA ••
••
SOZLUK·
HAZlRLAYANLAR Prof. Dr. SLAVOLJUB DINDIC Doç. Dr. MIRJANA TEODOSIJEVIC -Prof. Dr. DARKO TANASKOV:IC
ANKARA, 1997
TÜRK DiL KURUMU YAYINI: 689 . SÖZLÜK BİLİM VE UYGULAMA KOLU YAYINLARI İKİ DİLLİ SÖZLÜKLER NU: 2
. Inceleyen: Prof. Dr. İlk baskı: 1997
:.:~t:;, .'·\~y:~·- .~·;;:;~:~ :-:~:~.?(''
Hasa:rFÇ~N)
.,:;;
~:,.
•;t,~i,,i(t' ,.,. ··
ISBN: 975- 16- 0900- 3
··'
Atatürk Bulvan, Nu: 217. 06680 Kavaklıdere- ANKARA Tel: (03 12) 42 86 100- Belgegeçer: 42 85 288
SADRZINA PREDGOVOR ................................................................................................................ lll BIBLIOGRAFIJA ............................................................................................................. VI STRUKTURA RECNIKA 1NJEGOVA UPOTREBA ....................................................... VII TEHNICKE SKRACENICE ............................................................................................ XII TURSKA AZBUKA ................................... ·.····· ... ......... ............. ...... .. ......... ..................... XV KRATKE ORTOGRAFSKE 1FONETSKE NAPOMENE ............................................... XV A ...................................................................................................................................... 1
B .................................................................................................................................... 96 c .................................................................................................................................. 178 ç ......................................... :........................................................................................ 197 D .................................................................................................................................. 239 E .................................................................................,................................................ 323 F .................................................................................................................................. 356 G· .................................................................................................................................. 377 ~ .................................................................................................................................. 432 H .............................................. :........................................................., ........................... 433
1 .................................................................................................................................... 479
.il.. ..................................................................................................................................
485
J ................................................................................................................................... 530 K .................................................................................................................................. 531 L ................................................................................................................................... 652 M .................................................................................................................................. 664 N .................................................................................................................................. 724 o .................................................... :............................................................................. 739 ö ......... :........................................................................................................................ 756 p ................................................................................................................................... 771 R ... .-.............................................................................................................................. 804 s .................................................................................................................................. 81.8 ş .................................................................................................................................. 905 T .................................................................................................................................. 923 u .................................................................................................................................. 996 ü ................................................................................................................................ 1008 V ................................................................................................................................ 1016 y ..........................................................................,..................................................... 1029 z ................................................................................................................................ 1081 BOR GEORAFSKIH NAZIVA ................................................................................. 1095 PREGLED ................................................................................................................. 1104 '
PREDGOVOR Tursko-srpski recnik, koji se evo, predaje na upotrebu i sud javnosti, bar delimicno ce popuniti, uvereni smo, jednu veliku prazninu u jugoslovenskoj leksikografskoj literaturL Rec je o delu cija ce primena svakako biti visestruka. lako jugoslovenska turkologija korenovima seze prilicno duboko u proslost, na srpskom i hrvatskom jezickom podrucju nase zemlje ne postoji, naime, nijedan recnik turskog jezika, izuzev nekolikih starih, obimom nevelikih i zastarelih osmansko-srpskih koji danas predstavljaju bibliofilsku retkost, a u praksi su potpuno neupotrebljivi (na primer, Djordje Puljevski, Recnik od eetiri jezika, Beograd, 1873, L. Simonovic, Mali srpsko-turski recnik, Beograd, 1899, Aleksa Popovic-Sarajlija, Recnik srpsko - turski i tursko-srpski, Beograd, 1889, Ahmed Kalender, Mali tursko-bosanski rjecnik, Monastir, 1912 i sL.) Ako izuzmemo nekoliko namenskih glosara i amaterski h pokusaja, za poslednjih osam. decenija nije se pojavio nijedan ozbiljniji tursko-srpski leksikografski prirucnik. Ovaj Reönik ce, pre svega, korisno posluziti u praksi: priucenju turskog jezika u skolama turske narodnosti u nas, a, naravno, i pri ucenju srpskog, zatim strucnim i naucnim prevodiocima, sve brojnijim putnicima u Tursku, a bice, sva je prilika nezamenljiv prirucnik u vise naucnih disciplina koje se bave izucavanjem turskog kulturnog nasledja i islamske komponente u kulturi jugoslovenskih naroda uopste (na primer, istorija turskog doba, etnologija, folkloristika, balkanologija, istorija umetnosti, uporedna filoloska i knjizevha istrazivanja, arhitektura). Recnik ce se svakako intenzivno koristiti u nastavi na visim i visokim skolama u kojima se preda]e i izucava turski jezik sa knjizevnoscu i neguje turkologija u sirem smislu (Beograd, Sarajevo, Pristina, Skoplje). Turski jezik (u uzem oredjenju), cije savremeno stanje leksickog fonda ovaj Recnik nastoji sto reprezentativnije prikazati, zvanicni je i knjizevni jezik Republike Turske. U os_mansko doba, pa i nesto kasnije, obicno je nazivan Tursko osmanski ili samo osmanski. Genetski i tipolaski posmatrano, turski jezik pripada altajskom ogranku tzv. Uralskoaltajske skupine jezika, zajedno sa svim ostalim turskim ("tursko-tatarskim", "turkijskim") jezicima, ukljucujuci cuvaski, a zatim i sa udaljenijim mongolskim i mandzursko- tunguskim. Osmanski jezik razvio se i do XVI veka samostalno uoblicio iz jednog dijalekta juzne,- tv. oguske grupe zapadnoturskih govora, u cemu je veoma srodan azerbajdzanskom i turkmenskom. Osmanski turski jezik pisao se neznatno prilagodjenim arapskim alfabetom sve do 1928. godine, kada je, u sklopu jezicke komponente Ataturkove korenite drustvene reforme, ovo izrazito konsonantsko i za turski jezik neprikladno pismo zamenjeno fonetski gotovo savrsenom turskom latinicom. Od toga doba pocinje i najnovija, izrazito dinamicna faza razvoja savremenog turskog jezika. Reönik obuhvata reci i fraze iz savremenog knjizevnog, odnosno standardnog jezika, kao i najvaznije tehnicke i strucne termin e, neophodne za citanje i prevodjenje strucne literature iz razlicitih oblasti. ) U izboru leksike koju je trebalo uneti u Reönik, pored uobicajenih leksikografskih teskoca, sretali smo se i sa nekim specificnim problemima. Turski jezik je, naime, skoro kroz citav svoj razvoj, sticajem istorijsko-kulturnih okolnosti i usled interferencije sa jezicima drugih naroda, imao manje ili vise izrazen karakter mesanog jezika, narocito u domenu leksike. Ta se pojava posebno ocitovala u sferi visevekovnog islamskog civilizacijskog zajednistva i kulturnog sinkretizma, kada se osmanski jezik nalazio pod snaznim uticajem arapskog (u domenu religije i nauke) i persijskog jezika, ciji se uticaj prenosio, prevashodno, preko poezije i kicene umetnicke proze, tako da su cisto·turske
lll
reC:i tokom duzeg perioda cinile svega izmedju 20 i 40% od ukupnog leksickog fonda osmanskog jezika. U periodu sveukupnih reformi Osmanskog carstva u drugoj polovini XIX veka (Tanzimat), nastalih iz zelje da se doslednim modernizovanjem svih sektora zivota obnovi vitalnost drustvenog sistema i iz potrebe da se zemlja i duhovno okrene idejama koje su strujale sa Zapada, uticaj Evrope, a pre svega Francuske, pocinje da prodire u sve pore zivota Osmanskog carstva. Taj se uticaj, prirodno, karakteristicno odrazio i na jezik i knjizevnost. Pisci toga perioda pocinju intenzivno da upotrebljavaju francuske reci i da se izrazavaju u francuskom duhu. Z~nimljiva je i indikativna jedna izjava Ahmeda Midhata, plodnog turskog romanopisca toga vremena, koja plasticno oslikava sudbinu turskog jezika: "Mi smo postali prosjaci jezika. Kucajuci cas na vrata Arapa, cas Persijanaca, a sada Evropljana, reci i pravila prosimo kao milostinju". lako je refo~misanje i modernizovanje knjizevnojezickog izraza zapoceto krajem XIX stoleca, prvom pravom etapom u razvoju savremenog turskog jezika smatra se razdoblje od 1908. gadine do proglasenja Republike. Tek nakon raspada Osmanskog carstva i uspostavljanja Republike (1923), u Turskoj su se stekli realni drustveni uslovi za delotvorno sprovodjenje korenitih reformi u oblasti jezicke politike i planiranja jezika, koje su u turskoi nauci dobile ime Dil Devrimi ("jezicka revolucija"). Ova reforma je kao primarni zadatak pastavila puristicko ciscenje jezika od svih stranih leksickih i frazeoloskih elemenata i kodifikovanje novih gramatickih i pravopisnih normi i pravila. Novi jezik se doista za relativno kratko vreme oslobodio veeine arapskih i persijskih pozajmljenica. Tako je osmanski prakticno postao mrtav jezik, a savremenom turskom, oslonjenom na rekonstruisano i reafirmisano nacionalno kulturno nasledje, olvorili su ·se prostrani razvojni horizonti modernog i fleksibilnog pisanog jezika. S obzirom na to da se turski jezik, pocev od tridesetih gadina ovoga stoleca, odlikuje uistinu nesvakidasnjim dinamizmarn leksickog razvoja, problem stoja neologizama postaje jedno od najslozenijih pitanja u procesu izrade turskih recnika. Valja istaci da se tokom poslednje decenije, uz jenjavanje i marginalizovanje puristicke euforije i katkad nekriticne jezikoslovne ksenofobije, javlja i dosta snazna suprotno usmerena restauratorska tendencija, ali i sve ucestaliji pozivi na umerenost, uravnotezenost i uvazavanje konumikacijske realnosti u drustvenoj upotrebi jezika. Konzervativne struje insistiraju pak, sa svoje strane, na vracanju u opticaj arapske i persijske leksike, a to, ako/ kad se ostvari, dovodi do dvojstva u upotrebi leksickog fonda. Suoceni sa ovako fluidnim i nesiabiinim stanjem, sastavljaC:i ovoga Recnika pristupili su ogranicenoj kvantitativnoj analizi frekvencije neologizama na primerima znacajnijih novih knjizevnih dela, publicistike i stampe, kao i jezika radija i televizije, kako bi sagledali stvarnu sliku upotrebe neologizama u savremenom knjizevnom jeziku. Dobijeni rezultati umnogome osvetljavaju, ali na svoj nacin i komplikuju problem, jer upotreba neologizama varira od lista do lista, od casopisa do casopisa, ad odredjenog kruga pisaca i intelektualaca do drugog, a ta se razlika primecuje narocito u dvama najznaeajnijim kulturnim centrima, Ankari i lstanbulu. lzvesno je da se sa sigurnoscu ne moze prognozirati sudbina .svihneologizama, a tesko je i uvek jasno razgrariiciti koja se rec jos uvek ima smatrati neologizmom, a koja to vise nije, jer je stekla "pravo gradjanstva" u upotrebi. Paznato je, isto tako, da samo neznatan broj novih reci, tokom pedesetak minulih godina, nije, bar u ogranicenom opsegu i u odredjenim komunikacijskim registrima, usao u upotrebu. Iz istog razloga, neologizmi u Recniku nisu oznaceni posebnom skracenicom, kao sto se
IV
to u prlienom broju novijih leksikografskih dela pralctikuje. Uprkos tome sto turski jezik u pogledu jezieke norme predslavlja jednu celinu, on s aspekta leksiekog fonda pokazuje promenljivu sliku. Kao osnovni orijentacioni kriterijum u izboru aparsko-persijske pozajmljene i adaplirane leksike, neologizama, kao i evropskih, pretezno francuskih pozajmljenica, poluzio nam je dvolomni jednojezieki Türkçe Sözlük iz 1983. gadine (v.Bibliografiju), koji je, po nasem uverenju i najpouzdaniji od svih raspolozivih leksikografskih izvora. U pogledu strukture turski je lipieno sintetieki, a srpski analilieki jezik, te zbog toga gramalieki oölici i jezieka sredstva dvaju jezika pokazuju velike raziike u istoznaenim ili znaeenjski bliskim iskazima. u Reeniku se, stoga nije mogao izbeci analilieki i perifrastieki naein iskazivanja i objasnjavanja razlieitih kategorija turskih reei. Kako na primer, u srpskom ne postoji uzroeni glagoeski lik (kauzaliv), u definicijama (to jest srpskom delu reenika), nuzno bi bilo opisno objasnjavanje koje bi zauzimalo isuvise mnogo prostora, pa su takvi glagoli oznaeavani samo skracenicom caus.. , bez srpskog ekvivaletna u obradi. Slicno je postupljeno i sa pasivnim likom (skr. pass.), cija je upotreba, u odnosu na srpski jezik u turskom veoma rasirena. Korisnik Recnikom sam ce najbolje na osnovu konteksta u svakom datom slucaju utvrditi prevodni srpski ekvivalent. Sastavljaei su, prirodno u nekim slucajevima odstupali od utvrdjene norme u izboru leksike. Uvrsteni su, naime, manje-vise svi arhaizmi koji se odnose na osmanske institucije od znacaja za istoriju naseg naroda, folklor, narodna verovanja i narodni zivot uopste, a koji nisu frekventni u savremenom turskom jeziku. sırane reci (pored arapskih i persijskih ) nasle su meslo u Recniku ako su u upotrebi u stampi i, naroeito, u govornom jeziku. Njihova etimologija (uglavnom veoma transparentna) nije saopstavana.
Ukoliko pojedine turske reei, kao pozajmljenice (turcizmi) cine deo leksickog fonda iıa sega jezika, radovno se daje, pored njihovih znacenja, i oblik koji su kao turcizmi poprimle u nasem jeziku. Nisu, naravno, unete one reci koje se u sarernenam turskom vise ne upotrebljavaju, a kod nas su jos uvek zive kao davno odomacene pozajmljenice. Napomenimo jos da se u lumacenjima daje znacenje koje.imaju u lurskom, ane i ono.ı:ıo mereno ili promenjeno koje imaj u u nasem jeziku. Vulgarne reci i izrazi iz argoa unoseni su ukoliko se sire upolrebljavaju u knjizevnom i u govornom jeziku, a oznaceni su skracenicama vulg. i arg, Srpski ekvivalenti ovakvih reci IraZeni su po pravilu u odgovarajucem funkcionalnom i slilsko-ekspresivnom registru. Za bolanicke i zooloske nazive, pored najcesceg imena u nasem jeziku, u zagradama se daju i njihovi naucni (lalinski) lermini, kako bi, prvenstveno slrucnjacima, ali i zainleresovanim laicima, bila omogucena njihova jednoznacna i precizna idenlifikacija. To je, uoslalom, postupak koji se primenjuje u veeini opseznijih dvojezicnih prevodnih recnika. Vlastita imena su nasla mesto samo ukoliko se upotrebljavaju u sklopu izraza i poslovica. Sastavljaci ce uvazavati primedbe korisnika Recnikom koje bi se odnosile na eventualne propuste i manjkavosti. Slavoljub DINDIC
,. BIBLIOGRAFIJA
Acıpayamlı, Orhan, Halkbili'm terimleri Sözlüğü, TOK, Ankara, 1978. · Aksoy, Ömer Asım, Atasözleri ve Deyimler, TOK, Ankara, 1965. Alpdündar, Remzi, Hukuk Sözlüğü, Istanbul, 1977, Berke, Vardar, Dilbilim ve Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, TOK, Ankara, 1980. Oevellioğlu,
Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara, 1962.
Oevellioğlu, Ferit, Türk Argosu,
6.
baskı, lzmir,
1970.
Haber Dili Sözlüğü, TOK, Ankara, 1968. Hançerlioğlu, Orhan, Islam Inançları Sözlüğü, Istanbul, 1982.
1,1
Heuser-Şevket,
ı,,: li
Xonos, B. M., TypelJKO·pycwıH soeHHbıH cnosapb, MocKsa, 1968.
li
Karaalioğlu, Seyit Kemal, Ansiklopedik Edebiyat Sözlüğü, Istanbul, 1983.
ıl
Türkisch"Deutsches Wörterbuch, Wiesbaden, 1962.
Hony, N.C. A Turkish English Dictionary, Oxford, 1957.
l
Karol, Sevinç, Zooloji Terimleri Mara3aHı.ıK,
\
~
Sözlüğü,
TOK, Ankara, 1963.
IlA., TypellKO·pyccKı.ı~ cnosapb, MocKsa, 1945.
Moran, Vahit, Türkçe-lngilizce Sözlük, Istanbul, 1945. Önder, Ali Rıza, Yasa Dili Sözlüğü, TOK, Ankara, 1966. Özbalkan, Nuri, Teknik Terimler Lügatı, Türkçe-Ingilizce, Istanbul, 1970. Özdemir, Emin, Açıklamalı Atasözleri Sözlüğü, Istanbul, 1981. Özen, Mustafa Nihat, Türkçe-Yabancı Kelimeler Sözlüğü, Istanbul, 1962. Özen, Nejat, Sinema Terimleri Sözlüğü, TOK, Ankara, 1963. Püsküllüoğlu, Ali, Öz Türkçe Sözlük, Ankara, 1975.
Redhouse Yeni Türkçe-lngilizce Sözlük, Istanbul, 1974. Resimli Türkçe Sözlük, TOK, Ankara, 1977. Saraçbaşı; M. Ertuğrui-Minnetoğlu, lbrahim, Türkçe Deyimler Sözlüğü, 2. baskı, Is-
tanbul, 1980. Sinanoğlu, Orhan, Fiziksel Kimya Terimleri Sözlüğü, Ankara, 1978.
Steuerwald, Karl, Türkisch-Deutsches Wörterbuch, Wiesbaden, 1972. Tuğlacı, Pars, Iktisadi ve Hukuki Terimler Sözlüğü, Ingilizce-Fransızca-Türkçe, lstanb'uı, 1970. Tuğlacı, Pars, Okyanus 20. Yüzyıl Ansiklopedik Türkçe Sözlük, Istanbul, TypeljKO·pyccKı.ıH
cnosapb, AKaAeMI-151 HayK CCCP,
TypcKo·6bnrapcKı.ı
Türkçe Sözlük,
pe4HI-1K, noA pbKOBOA. ÜT051H genişletilmiş
7.
baskı,
V1Hcrı.ıryr socroKoBeAeHı.ıH,
PoMaHcKı.ı, Cocfıı.ı51,
1971.
MocKBa, 1977.
1962.
TOK, Ankara, 1983.
Gornji spisak ogranicen je na najvise koriscena defa u radu na recniku i u njega nisu uneti brojni terrtıinoloski recnici iz raznih oblasti. VI
STRUKTURA RECNIKA 1 NJEGOVA UPOTREBA
1. Glavne odrednice su svrstane prema alfabetskom redu i sa relevantnim materijalom sacinjavaju recnicki clanak. 2. Odrednice, sintagme i izrazi na turskom jeziku stampani su polumasnim slovima, a gramalieki pokazetelji koji se daju uz turske reci svetlim slovima. 3. Turske reci i izrazi prevode se na istocnu varijantu srskohrvatskog jezika, odnosno na srpski. 4. U turskom delu recnika oznaceni su slede6i gramalieki pokazatelji:
1) ozvucavanje finaeni h bezvucnih konsonanata (ç, k, p, t) ispred vokalnih nastavaka (izuzev reci sa sufiksom -lık, (-lik, -luk, -lük) cije se k ·uvek umeksava u ğ ): ağaç (-cı), kaşık (-ğı) kitap (-bı), tenkit (-di). 2) promene reci u kojima se finaini konsonanti ç, k, p, t ne ozvucavaju-ispred vokalnih nastavaka: ak (-kı), demet (-ti), ip (-pi), millet (-ti), ok (-ku), saç (-çı) 3) gubljenje okruglog vokala iz drugog sloga u dvosloznim imenicama u njihovoj promeni: ağız (-ğzı), burun (-mu), gönül (-nlü), isim (-smi), şekil (-kli), şehir (-hri) 4) udvajanje finalnih konsonanata u nekim arapskim imenicama u poziCiji ispred vokalnih nastavaka: af (-ffı), hak (-kı), hat (-ttı), üs (-ssü), zan (-nnı) 5} zadrzavanje hijata u padeznim sufiksima i sufiksima pripadnosti; mevki (-i), mevzi (-i), mevzu (-u), sanayi (-i)
6) osnova (particip) aorista glagola sa jednosloznom osnovom almak (-ır), basmak(ar), bulmak (-ur); çıkmak (-ar), gelmek Hr), görmek (-ür), inmek (-er), sokmak (-ar), vermek (-ir), vurmak (-ur), yılmak (-ar) U zagradama se navodi potpuna osnova cetiri glagola cije se t iz korena ozvucava u d: ditmek (dider); etmek (eder), gitmek (gider) i gütmek (güder). · 5. Redosled u sklopu jednog recnickog cianka ima slede6i izgled: osnovna odrednica, osnovni pokazatelji (etimoloski, granski i uputni). Ukoliko se odrednica u sklopu sintagme ili izraza ponavlja u neizmenjenom obliku, ona se zamenjuje tildom (- ). U imenicama kod kojih se javlja ozvucavanje finalnog konsonanta ili gubljenje vokala, tilda zamenjuje rec u njenom fonetski izmenjeriom obliku; kitap (·bı) ... ; alfabe-ı bukvar; gönül (-nlü) ... ; - ü açık iskren, prostosrdacan; - ü bol stedar.
6. Sintagme u kojima je na prvoj poziciji osnovna odrednica, zamenjena tildom, svrstavaju se prema alfabetskom redesiedu druge reci. Prema alfabetskom redu prve reci rasporedjuju se sintagme i izrazi u kojima je odrednica na drugoj poziciji: çıban cir, apsces; - ağırşaği crveni i natekao deo ci ra; - başı 1) vrh cira, ... 2) fig. osetljiva stvar; ... kan - ı emi prist; sıcak - akutni apsces; soğuk - hronicni apsces.
7. Hornonimi se daju kao posebne odrednice koje se oznacavaju arapskim brojem u indeksu:
VII
r bahar 1 p 1. prolece; ct. ilkbahar 2. behar, list i evet vocke ... bahar2 a zacin, mirodjija; pikantnesi (jela) çay11. caj ... çay2 recica, potok... 8. u sklopu jednog recnickog clanka, vrste turskih reci odvajaju se rimskim brojevima, a njihova leksicka znacenja arapskim brojevima sa tackom. Razna znacenja idiomatskog i frazeoloskog materijala odvajaju se arapski m brojevima sa zagradom: aşağı 1donji d eo; donja sıra na; prostor ispod cega ... ll 1. donji, n izi... 2. nizak... 3. jednostavan, primilivan (po razvijenosti) 4. los (po kvalitetu) ... lll (ili - ya ) dole, nanize; nize salgın 1 1 . epidemija, zaraza ... 2. najezda, navala, provala 3. po rez, dazbina, danak ll 1. epidemijski, zarazan; - hastalıklar zarazne bolesti 2. nasrtljiv, agresivan ...
9. Ukoliko se odrednica ne upotrebljava samostalno ili je neprevodiva izvan sintagme i izraza, iza nje stoje dve tacke, a potom sa daje u sastavu sintagme: çangır:
- çungur onom. reskog zvuka: cangr!
kalplilik: iyi - dusevnosl, dobrodusnost senli: - benli prisno, intimno ... şırıl: - - zuboreci, sa zuborom
1O. ldiomalsko-frazeoloski izrazi i sintagme koje posebno ne odgovaraju nijednom znacenju odrednice, lehnicki lermini, izreke i poslovice, uvrsteni su na kraju recnickog cianka oznacenim rombom (0). 11. lmenice se navode u nominativu jednirıe bez gramatickih oznaka, osim glagolskih imenica koje se oznacuju kao gl. im. od:, .. ; kao i neke arapske imenice u pluralnom obliku i u zenskom rodu. 12. Pridevi se daju bez ikakvih gramatickih oznaka.. Na srpskohrvatski se prevode u obliku muskog roda, osim u slucajevima kada se iskljucivo odnose na zenski pol. 13. Prilozi se daju bez gramatickih oznaka. 14. U recnik se unose sve vrste zamenica bez gramatickih pokazatelja. 15. Glagoli se daju u formi opsteg infinitiva mak/rnek. S obzirom na to da se turskim infinitivom ne iskazuje glagolski vid, glagoli se, po pravilu, prevode, nesvrsenim, redje svrsenim, a ukoliko je potrebno ijednimi drugim vidom. Uz turski glagol daje se rekcija: bağışlamak
ak. 1. poklanjati, darivati 2. prastati; ...
faydalanmak ab/. korisiili se cime; ct. yararlanmak güvenmek dat. verovati, gajiti poverenje; uzdati se, oslanjali se, racunati ısmarlamak
ak. dat. poruciti, naruciti
U frazeoloskom delu recnika, kao i kod sastavljenih glagola, znaci /-af, /-dal, /-dan/, /i /-la/ ukazuju na rekciju:
ı/, /-ın/
VIII
/-ın/ başını ağrıtmak /-ı/ başa çıkarmak
zamarati, dosadjivati, morili koga
ostvariti, postici; uspesno okoncati
/-la/ başa
çıkmak
izaci nakraj s kime, savladati koga
!-al gözü
ilişrnek
primetiti, opaziti, pasti u oci
!-dal gözü kalmak 1) zudeti za ci me .. /-dan/ şikayet etmek zaliti se, jadati se, ku kati
16. Glagolske imenice se daju kao odrednice samo ukoliko imaju leksikalizovano znacenje ili ako ulaze u sastav sintagmi: ayaklanma 1. gl. im. od ayaklanmak 2. ustanak, pobuna, bu nt; metez basma ı 1 . gl. im. od basmak 2. basma, cic 3. stampana stvar, stampano delo; cf. matbua... ll stampan, tiskan önleme gl. im. od önlemek; - tedbirleri preventivne mere; - uçağı voj. avionpresretac şaşırtma
1. gl. im. od
şaşırtmak
2. agr. presadjivanje; rasadjivanje.
17. U recnik se unose kolicinski brojevi 1-1 O, desetine, sto, hiljadu, tnilion i milijarda. 18. Distributivni bröjevi fungiraju kao odrednice u istom obimu kao i kolicinski. 19. Redni brojevi-isto kao kolicinski. 20. Raziomaeki brojevi daju se u sklopu odrednica kolicinskih brojeva; üç 1. tri; - te bir jedna trecina 21. Posebne odrednice cine sve vrste sveza. 22. c estice se unose zajedno sa objasnjenjima njihove upotrebe: da ... 3. pri izratavanju omalovatavanja, nepoverenja, hvaljenja; pa, ta, ama; o da ne oluyor ta, sta se on pravi? sta on predstavlja? söyle de artık ta, reci vee!. .. 23. postpozicije su oznacene doticnim padezima: beri ... lll post. sa ab/. od; vee; beş günden - vee tri .dana; o günden - od onog dana; öteden - odavno 24. Ukoliko ime poseduje funkciju sastavljene (izafetske) postpozicije, u recnickom clanku se oznacuje rimskim brojem: art(-dı) ... lll funkciji sastavljenih postpozicija; /-ın/ - ına iza, pozadi; /-ın/ - ından za (kime, cime); odmah (posle)
25. Uzvici nose oznaku uzv. Daju se njihovi moguci prevodi ili objasnjenja o upotrebi (u zagradi) ayol uzv. (od ay oğul) hej! cuj! (u govoru zena) heyhat a uzv. kakva zalost! jao! avaj! 26. Onomatopejske reci i izrazi u recniku su predstavljeni na dva nacina: 1) Ukoliko u srpskom jeziku postoji ekvivalenat, daje se prevod i, kada je neophodno, objasnjenje: çak onom. metalnog zvuka, zveketa cin! cak! din!
IX
çıtçıt
anam. tik-tak!
2) U odsustvu adekvatnog prevoda daje se objasnje: çangıl: çatır
- çungul anam. astrag i grubag zvuka (zveketa, klaparanja, tandrkanja)
anam. pucketanja, treska, udara
27. Poslovice i izreke daju se u sklopu recnickog cianka posle znaka romba (0). Najcesce se daje srpski ekvivalenat bez obzira na leksicki sastav turske poslovice. Kada u srpskom ne postoji odgovarajuca poslovica, daje se knjizevni prevod kao i objasnjenje o upotrebi.
28. Prevodi znacenja p·ojedinih reci se,. po potrebi, blize objasnjavaju (u zagradama) baran red (cokota, vocaka)
koğuş spavaonica; odelenje (bolnice, zatvora, kasarne) öğün
put(a) (ab. za obedovanje) 1
29. Za najveci deo biljaka i zivotinja se, pored prevoda, daje i njihov latinski naziv: baştankara
çiğdem
zaaf. senica velika (parus maior)
bat. mrazovac, kacunak (Colchicum)
ömerotu (-nu) bat. hmelj (Humulus lupulus)
30. etimoloske oznake daju se samo za reci arapskog (a) i persijskog (p) porekla. Njihovi derivati se ne oznacavaju.
31. Oznaka v. (vidi) upucuje s jedne ortografske varijante reci na drugu, kao i na si·- nonimske idiome i izraze u okviru iednog recnickog clanka: anma v. ama
dev. da miv.mı
günÜnü hoş geçirmek v. gününü gün etmek
32. Oznaka ct. (sravni) upucuje na sinonimske ekvivalente kako turskih reci, tako i arapskih i persijskih pozajmica: dışsatım
izvoz; ct. ihraç
münakaşa
revaç
(-cı)
a rasprava, diskusija, polemika; prepirka; ct.
tartışma
a prodja potraznja, promet (robe); ct. geçerlik, sürüm
zabit(-ti) a oficir; ct. subay
33. Reci koje prema alfabetu slede jedna za drugom, a jednake su po znacenjı,.ı i etimologiji, daju se u jednom clanku sa zajednickim prevodom. çağlar, çağlayan
slap, vodopad
çaydan, çaydanlık cajnik şiğil, şlğir
X
p prsten, alka
34. S obzirom na to da se veliki broj sintagmi u knji:evnom jeziku pise zajedno ili odvojeno, kao i na sve izrai:eniju tendenciju ka leksikalizovanju, u recniku su takve sintagme izdvojene kao posebne odrednice bez upucivanja na njihove odvojeno pisane oblike: başkent
(umesto
baş
başkomutan (baş
başrol (baş
kent)
komutan)
rol)
hanımböceği (hanım böceği) hanımgöbeği (hanım göbeği)
havaalanı
(hava
alanı)
ikiyüzlü (iki yüzlü) karakavak (kara kavak) sıkıyönetim (sıkı
yönetim)
35. S obzirom na to da je kao poseban dodatak recniku uradjen fzbor geografkih naziva, toponimi nisu dati kao odrednice, a srecu se samo u sastavu sintagmi i idioma. U recniku su kao odrednice, dati nazivi pripadnika dri:ava i naroda.
Xl
r
f
1
1
ı
TEHNicKE SKRACENICE
a
arapska rec-Arapçadan çıkma
abi.
ablativ-ablatif,
av.
avijacija-havacılık
durumu
agr.
agronomija-tarımbilim, tarımcılık
ak.
akuzativ-yükleme durumu
anat.
anatomija-anatomi terimi
a-p
arapsko-persijska slozenica- arapça- farsça bileşik kelime
arg.
argotizam, argo izraz-argo sözü, argo deyimi
arh.
arhaizam, zastarela rec-arkaizm
arheol.
arheologija-arkeoloji terimi
terimi
arhit.
arhitektura-mimarlık
as tr.
astronomija-gökbilim terimi
auto.
automobilizam-otomobilcilik
bez ı.
bezlicni glagol-öznesiz fiil.
bibl.
bibliotekarstvo-kütüphanecilik
biol.
biologija-biyoloji terimi
bot.
botanika-botanik terimi
v.
vidi
(te)-bakın baytarlık
vet.
veterina- veterinerlik,
voj.
vöjni termin- askerlik terimi
vulg.
vulgarno- kaba söz,
1'
gen.
genitiv- jenitif, tamlayan durumu
geog.
geografija-
geol.
geologija-jeoloji, yerbilim terimi
t
geom.
geometrija- geometri, hendese
ı
~
lj
i
'
ı
ı
coğrafya
bayağı
söz
terimi
gl.
glagol- fiil, eylem
gl. im.
glagolska imenica- fiil ismi, eylem
gradj.
gradjevinarstvo-
gram.
gramalieki termin- dilbilgisi terimi
inşaat
adı
terimi
dat.
dativ- yönelme durumu
dem.
deminutiv- küçültme (ismi)
dijal.
dijalektizam- diyalektizm
d ipi.
diplomatija- diplomasi terimi
ek.
ekonomija- ekonomi, iktisat
el.
elektrika, ·elektronika-elektrik, eiE!ktronik
XII
rad.
radio- radyo
razg. re ı.
(raz) govorni jezik, govorni izraz- konuşma dili, konuşma deyimi religija- din
refl.
refleksiv- dönüşlü çatı (eylem)
rec.
reciprok- işteş çatı (eylem)
sa st.
sastavljen-
birleşmiş
sin.
kinematografija- sinemacılık
skr.
skraceno, skracenica- kısaltılmış, kısaltmf1
S lik.
slikarstvo- resimeilik
soc.
sociologija- toplumbilim terimi
sp.
sport-spor terimi
tekst.
tekstil, tekstilna industrija- dokumacılık
te h.
tehnika- teknik terimi
tip.
tipografija, stamparstvo- basımcılık
trg.
trgovina, ticaret terimi
umet.
umetnost- sanat
uzv.
uzvik- nida, ünlem
fa rm.
farmacija- eczacılık
fig.
figurativno- mecazi
fiz iol.
fiziologija- fizyoloji terimi
fil.
filozofija- felsefe terimi
fin.
finansijski termin-'inaliye terimi
fiz.
fizika- fizik terimi
folk.
folklor- folklor, halk bilgisi terimi
foto.
fotografija- fotoğrafçılık
hem.
hemija- kimya terimi
ca us.
kauzativ- etirgen çatı (eylem)
cf.
sravni- karşılaştırın
eest.
cestica-edat
salj.
saljivo- şaka yollu
sa h.
sahovski termin- satranç terimi
sk.
skolski termin- okul terimi
XIV
TURSKA AZBUKA
A
a
ı
ı
R r
B
b
s
s
c
c
J j
ş
ş
ç
ç
K k
T
D
d
L
u
u
E
e
Mm
ü
ü
n
V
V
y
N
F
G
g
o o
y
G
ğ
Öö
z z
H
h
p p
KRATKE ORTOGRAFSKE 1 FONETSKE NAPOMENE Turska ortografija se zasniva na fonematskom principu; znak oznacava odredjenu fonemu, a ne njene fonetske varijante. 1. Pored 29 znakova za glasove, u turskom, kao ortografski znaci, postoje jos i apostraf i cirkumfleks. 1) Apostrof (') se upotrebljava: -za odvajanje vlastitih imena ili nekih posebno naglasenih reci od njihovih gramatickih nastavaka, a najcesce od padeznih sufikasa: Aydın'a (Adjinu), Avrupa'da (u Evropi), Ankara'dan (iz Ankare), Orhan'ı (Orhana). -za oznacavanje izostavljenih slova kao u n'olur um. ne olur (molim vas). n'apalım um. ne yapalım (sta da radimo, sta mozemo). -za ukazivanje na neznatan glotalni predah unutar nekih arapskih reci u nesto starijim tekstovima: mes'ele (pitanje, problem), mer'i (validan, vazeci), te'sir (uticaj) i si. -za odvajanje nastavaka koji slede iza brojeva: 1955'te, 1963'te, 1977'de, saat 8'de itd. 2) Cirkumfleks (") se srece iskljucivo u pozajmljenicama arapskog, persijskog i francuskog porekla: -uz·vokale ai u da ukaze na palatalizovanost konsonanata g, k i ı. koji im prethode: hikaye (prica), gavur (nevernik, kaurin), lale (lala), laf (razgovor, rec), Latin (Latin), lanet (kletva), lastik (guma), rüzgar (vetar) i td. -u homonimima: alem (zastava), alem (svet), adet (broj), adet (obicaj), hala (tetka), hala Oos, i sada), pri cemu vokal, nosilac cirkumfleksa, postaje dug.
xv
r -u relativnim pridevima, koji se grade od arapskih imenica; ferdi (individualni), milli (nacionalni), resmi (zvanican), siyasi (politicki), tarihi (istorijski) i td. 2. Upotreba velikih slova. Navodimo samo slucajeve koji se razlikuju od pisanja u nasem jeziku: -velikim slovima pise se svaka rec u sastavu naziva ustanova i institucija: Anayasa Mahkemesi (Ustavni sud), Türk Dil Kurumu (Tursko jezicko drustvo), Türkiye Iş Bankası (Turska polovna banka), Milli Güvenlik konseyi (Savet za nacionalnu bezbednost) i td. -velikiin slovima pisu se imena jezika: Arapça (arapski), Çince (kineski), Fransızca (francuski), Ingilizce (engleski) Türkçe (turski). -velikim slovima pisu se i glagoli izvedeni od naziva pripadnika odredjene nacije; Al(germanizovati se), Amerikanlaştırmak (amerikanizovati), Türkleşrnek (poturciti se) itd.
manlaşmak
-imena religija i pripadnika odredjenih religija: Hristiyan (Hriscanin), Müsliman (musliman), Protestan (protestant), Hristiyanlık (hriscanstvo), Islam (islam), Budizm (budizam) itd. -reci uz vlastita imena koje iskazuju postovanje, titule nadimke: Bay Saracoğlu (gospodin Saradzoglu), Mehmet Bey (gospodin Mehmed), Seniha Hanım (gospodja Seniha), lsmet Paşa (lsmet-pasa), Fatih Sultan Mehmet (sultan Mehmed Osvajac) itd. -svaka rec u nazivu knjiga i clanaka, izuzev sveza ve, de, ile, ya i upitne recce mı (mi, mu, mü), pise se velikim slovo Godo'yu Beklerken (Cekajuci Gçıdoa), Suç ve Ceza (Ziocin i kazna), Türk Dilinin Yapısı Üzerine (O strukturi turskog jezika) Nevşehir ve Yöresi Ağızları (Govori Nevsehira i okoline), itd. i!,
3. Vokali i njihov izgovor. Sa svojih osam vokala i nekoliko realizacija, turski jezik se ubraja u jezike sa veoma razvijenim vokalskim sistemom.
A Po izgovoru se razlikuje od srpskohrvatskog a po tome sto je nesto du biji. E lma dve nijanse izgovora, zatvorenu i otvorenu, i pored toga sto ı,ı standardnam jeziku ne postoje dve foneme. U dvosloznim recima, na poziciji u prvom slogu, izgovara se nesto zatvorenije; eski (star), ekmek (hleb), gece (noc), yeşil (zelen) itd.
1
1 Moze se samo donekle porediti sa ruskim tvrdim nenaglasenimi. Tacnije, to je glas izmedju srpskohrvatskih e i i. lzgovora se tako sto se. govorin organ podesi za izgovor vokala e a izgovori se i: kış (zima), kız (devojka), çıkmak (izaci), Slican kvalitet izgovora oseca se u nekim nasim recima kao sto su rt, krs, krma.
1 lzgovara se kao nase i: iki (dva), istek (zelja), iğne (igla).
1
O U recima turskog porekla nalazi se samo u prvom slogu. lzgovara se otvereno kao i nase o: oda (soba), olta (udica), ordu (vojska). U recima se vokalima u i o drugom slogu, izgovara se zatvorenije: omuz (rame), odun (drvo), oyun (igra), dokuz (devet). U lzgovor mu je isti kao i naseg u: ulus (narod), bulmak (naci), buz (led).
i
J
Ö U otvorenom slogu izgovara se kao francuski glas eu, a u satvorenom kao nemacki ö: göl üezero), çöl (pustinja), ödev (zadatak), öfke (ljutnja).
XVI
ü lma izgovor kao nemacko ü (über) ili francusko u (prune): üs (baza), ürün (proizvod), sünger (sundjer), süt (mleko), sürmek (trajati). 4. Konsonanti i njihov izgovor. Turski konsonanti su b, 'c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, ı, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, Reci turskog porekla, po pravilu, ne pocinju suglasnicima c, j, 1, m, n, r, t, z. lzuzetke cine neki onomatopejski izrazi, upitna recca mı (mi, mu, mü) i upitna zamenica ne. Suglasnikom
ğ
ne pocinje nijedna rec.
lzgovor konsonanata: B kao sr. B. C kao sr. DZ·. samo nesto umeksanije. Ç kao sr. c, samo sa rneksim prizvkom.
D kao sr. D. F kao sr. F. G ima dva razlicita kvaliteta u zavisnosti od toga da li je pracen velarnim ili palatainim vokalima. Kada je u poziciji ispred vokala zadnjeg reda, izgovara se dublje, odnosno kao sr. g : gam (tuga), gaga (kljun), gıda (hrana), gurbet (tudjina) i si. lspred uplatalnih vokala, glas g je umeksan, narocito ispred ö i ü: gün-gjün (dan), göz-gjöz (oko), güzel-güzel (lep) i si. U turcizmima se takvo g iz modela izgovara dj: djuzel (od güzel), djozjluk (od gözlük), djoja (od güya) itd. (umeko G) izgovara se kao francuski aspirirani suglanik r: ağız (usta), ağa (aga), (plakati). U intevokalskoj poziciji sa palatainim vokalima, ğ se izgovara kaoslabo j: değil- dejil (nije), eğer- ejer (ako). Na isti nacin se izgovara kada prethodi vokalu ö: öğle- öjle (podne).
G
ağlamak
Kada je u poziciji izmedju o i a ili o i u, ğ se moze izgovarati kao slabo v. ili se, jed. nostavno, ne izgovara; oğul (sin), soğan (crni luk), soğuk (hladan), boğa (bik) itd. H kao sr. H. J kao sr. z. Ne javlja se u turskim recima vee samo u psijskim i francuskim pozajmljenicama: jale (rosa), jüri (zirikomisija), jeton (zeton), jerse (zersej)
K podleze uticaju vokala isto kao g i ima dva razlicita kvaliteta izgovora (ct. G). U turcizmima u sh. jeziku, palatal zovani k izgovara se i pise kao eeten (od .keten), C,·elepir (od kelepir), citab (od kitap), C,·emal (od Kemal), cup (od küp).
c:
L u zavisnosti od prirode vokala koji ga okruzuju, ralikuje dva kvaliteta. Sa vokalima zadnjeg reda. 1odgovara sh. (godina), kol (ruka)
ı,
odnosno ima polarni prizvuk; yol (put),
yıl
Sa vokalima prednjeg reda 1se palatalizuje; böyle (ovakav), kelebek (leptir), el (ruka) U arapskim, persijskim i francuskim pozajmljenicama, sa vokalima, nosiocima cirkumfleksa, 1 se takodje izgovara meko; la- ljale (!ala), lazım- ljazım (potreban), lavaboljavabo (lavabo)
XVII
r ı
Blateralni ı u arapskim i francuskim recima ima prizvuk ruskog mekog 1: hal (stanje), rol (uloga), suat (pitanje), kontrol (kontrola) i si.
M
kao sr.
m.
Ş
kao sr.
s.
N
kao sr.
n.
T
kao sr.
t.
P
kao sr.
p.
V kao sr.
v.
kao sr.
j.
kao sr.
z.
R
kao sr.
r.
y
S
kao sr.
s.
z
5. Udvojeni konsonanti (geminate) ne postoje u korenu turskih reci. lzuzetak cini neznatan broj reci kao sto su anne (majka), elli (pedeset), ıssı (topao), ninni (uspavanka), okka (oka, stara mera za tezinu). Sve gemina te u. pozajmljenicama iz evropskih jezika uproscuju se u jedan konsonant Pozajmljenice iz arapskog jezika civaju geminate: dikkat (paznja), hürriyet (sloboda), tereddüt (kolebanje), teşekkür (zahvalnost) itd.
Pojedine asimilirane pozajmljenice kao sto su npr. evvel (pre) i amma (ali), imaju i jednokonsonantsku varijantu (evel, ama). Gerninale na kraju jednosloznih arapskih reci gube jedan konsonant koji se ispred vokalnih nastavaka ponovo javlja: hak (pravo},
hakkı
(njegovo pravo); his (osecanje), hissim (moje osecanje) i si.
Gornje reci se u recniku oznacavaju na sledeci nacin: hak(-kkı), his(-ssi), hat(-ıtı), üs(ssü). 6. Akcent. S obzirom na to da najveci broj reci, kako turskih tako i pozajmljenica, ima akcent na poslednjem slogu, moze se reci da u turskom jeziku preovladjuje oksitoni akcent: güneş (sunce), baba (otac), pencere (prozor), şehir (grad}, hürriyet (sloboda}, avukat (advokat), asit (kiselina). Akcent na prvom slogu (baritoni) imaju prilozi, postpozucije, sveze i uzvici: yarın (sutra), yalnız (samo), belki (moze), sonra (posle), önce (pre), sanki (kao da), haydi (hajde). Baritani akcent imaju i neke imenice koje ukazuju na srostvo: abla (starija sestra), amca (stric), teyze (tetka), yenge (snaha) itd.
XVIII
.
.
-A-
a 1 uzv. 1. ispred imena iskazuje prekor, upozorenje, ironiju; ah! no! - be evladım, ne yaptın? ah, dete moje, sta si uradio? dostum, ne biçim adamsın sen? ah, prijatelju, kakav si ti covek? - kızım, neredesin? ta, gde si kceri? 2. iskazuje ushicenje, dopadanje, ljutnju, iznenadjenje; bu ne güzel elbise! oh, kako je ovo lepa haljina! - bunu ben mi yapmıştım? ah, zar sam to ja ucinio? - sen de mi burada idin? oh, zar si i ti bio ovde? - yapma, ben böyle sözlerden hoşlanmam, ah, nemoj, takve reci mi se ne dopadaju a2 cest. na kraju recenice kazuje nadu govornika u nepogresivost pretpostavke; bu, ondan iyi değil, - ? to nije dobro od njega, ha? ona dargınsın - ? ljut si na njega, ha? yeni geldiniz - ? tek ste stigli, ha? a3 cest. dodata na 2. lice kondicionala, daje mu prirodu imperativa; alsanal uzmi, de! gelsenize dodjite! iyi bir çay yapsana spremi dobar caj! aa, aah uzv. ne! aha! nikako! niposto!
aba 1 a 1. aba (gruba tkanina) 2. ogrtac (od abe) o -altından değnek göstermek fig. potajno pretiti; - yı atmak raste·retiti se cega, odahnuti; - yı serrnek dugo ostati, zasesti; cf. postu sermek; - yı yakmak razg. zatjubiti se, zacopati se u koga; bir m var atarım, narda olsa yatarım u cemu hodam u tome i spavam aba2 dijal. 1. v. abla 2. tetka 3. svekrva abacı abadzija; - kebeci, sen neci? sta ti imas s tim? sta se to tebe tice?
abajur abazur abak (-ğı) 1. v. abakus 2. racunaljka 3. silueta, nejasna slika, senka pokrivrıica
stubu abah 1. u ogrtacu, s ogrtacem (od abe) 2. fig. slab, nemocan; bespomocan abamak ak. dijal. odbiti, odbaciti abandırmak 1. ca us. od abanmak 2. potoziti, baciti koga na kolena
abandone: - etmek sp. odustati od borbe (u boksu) abanma sp. oslanjanje, naslanjanje (u boksu) abanmak dat. 1. oslanjati se, naslanjati se o; nalakcivati se 2. arg. ziveti na tudjacun abanoz p. 1. abonosovina 2. bot. (ili abonos, abonosovo drvo (Diospyros ebenum); - gibi 1) cm kao abonos, precrn 2) veoma tvrd; - kesitrnek fig. oceliciti se; - yürekli tvrd, bezdusan ağacı)
abartı, abartma uvelicavanje
preterivanje,
pre-
abartmak ak. uvelieavati, naduvati
preterivati,
pre-
abartmalı
ab p voda (samo u slozenicama)
abakus arhit. ploca,
.
na
abaşo
preteran, preuvelican
mor. 1. donji deo, donjiste; donji,
nizi; - gabya donje parno jedro (na jarbolu) 2. komanda "spustaj" (uzad, jedra) abat (-dı) p 1. napredan, cvetan; cf. bamarnur 2. veseo, srecan, spokojan
yındır,
Abaza Abhazac Abazaca abhaski jezik abazan vulg. pozudan, "zagoreo" (seksualno) ~bbas: - yolcudur - bağlasan durmaz niko ne moze zadrZati nekog ko naumi da putuje
Abdal1 1. tursko pleme na severu Avganistana 2. pripadnik polunomadskog plemena u Anadoliji
abdal abdal 1. lutajuci dervis; dağ yürümezse, yürür pas/. ako breg nece Muhamedu, muhamed Ce bregU 2. V. aptal abdes, abdest v. aptes abdülleziz a bat. 1. kiki ri ki, arahis (Arachis hypogaea) 2. slatki koren (Cyperus esculentus) abdüsselam (ili - otu ) a bat. mandragora; cf. adamotu abdüsselatin a bat. ricinus, procist (Croton tiglium) abe uzv. hej! (u Trakiji) abeci arg. glupak, tikvan, budak aberasyon astr. aberacija; cf.
sapınç
abes a ı 1. luckast, sasav; besmislen 2. bespotreban, izlisan, uzaludan ll besmislica, budalastina, ludorija; - le geçirmek dangubiti, provoditi vreme u neradu Abhaz v. Abaza abıhayat (-tı)
a-p zivotvorna voda, eliksir zivota; cf. bengisu; - içmiş krepak bodar, cio (o coveku u poodmaklom dobu)
abiru p cast, dostojanstvo, ugled; cf. yüzsuyu; - dökmek moliti, preklinjati abi razg.
~ ağabey
abide a spomenik; cf. si spomenik slobodi abideleştirmek
anıt;
hürriyet -
ak. uciniti besmrtnim,
ovekoveciti abidevi a velicanstven, ogroman, monumentalan; cf. anıtsal abis geog. duboko more, pucina (preko 900 metara);·ponor, ambis abit (-bdi) a rob, suzanj; fig. bozji rob, covek abit (-di) a pobozan, bogobojazljiv abla 1. starija sestra 2. -! uetivo obra6anje starijoj zeni ili devojci; Güler -
2
sestro Guler! ablak a okrugao, bucmast (obraz, lice) ablc~lik sestrinstvo, sestrinsko ophodjenje; /-af - etmek postupati kao starija sesira
abiasyon geog. ablacija, odnosenje; otapanje (glecera) ablatif gram. ablativ abii mor. uze (za skupljanje jedara); yi bırakmak (ili kaçırmak) fig. izgubiti kontrolu, zbuniti se, spetljati se abluka blokada, opsada, okruzenje; ya almak (ili - etmek ) blokirati, sprovesti blokadu; opsedati; - kaldırmak skinuti blokadu, ukinuti opsadu; - yı yarmak probiti blokadu; ekonomik - ekonomska blokada abone 1. pretplata; /-ı/ - etmek pretplatiti (novine i si.) - fiyatı pretplatna cena; - yi kesrnek obustaviti, prekinuti pretplatu; /-af - olmak pretplatiti se; - yi yenilemek obnoviti pretplatu 2. pretplatnik, abonent; telefon - si telefonski pretplatnik abonman 1. pretplata 2. pretplatnicka knjizica, karta; mevsim - ı sezonska pretplatna karta aborda mor. pristajanje (broda uz brod), privezivanje (uz obalu); /-al etmek (ili olmak) pristati uz bok (drugom brodu ili abali) abortif 1 1. med. abortivan, kratkotrajan (o bolesti) 2. biol. nerazvijen, zakrzljao (organ, biljka) ll pobacajni, za pobacivanje abortus med. pobacaj, abortus abosa mor. stop! drZi! (komanda) abra dija/. 1. preteg, teret (koji se stavlja na !aksu stranu kod bazdarenja) 2. pride, dodatak (pri razmeni) abramak dijal. upravljati, krmaniti (brodom) abraş
aı
1. saren, pegav (koni) 2. bes-
acemi pigmentan, bezbojan (deo lica ili listova) 3. med. leprozan, gubav ll (svetle ili tamne) mrlje (na tkanini, usled loseg bojenja) abraşlık
med. lepra, guba
acayiplik cudnovatost, neobicnost; retkast
abse v. apse
acelacayip a veoma cudno; veoma smesno
absent v. apsent absolütizm apsolutizam; cf.
saltçılık
absorbe: - etmek apsorbovati, upi(ja)ti absorpsiyon apsorpcija, upijanje abstraksiyon trahovanje
apstrakcija,
aps-
abstre apstraktan; - sanat apstraktna umetnost abuhava p-a klima, podneblje abuk - sabuk nepovezan; prazan, besmislen, bezvezan; - sabuk konuşmak govoriti besmislice abuli psih. bezvoljnost, gubitak volje abullabut neotesan, grub, pr.ostacki abur: - cubur ı buckuris lose jelo ll besmislen, budalast abus a mrgodan, namrgodjen; namcorast, odbojan abuzambak v. abuk sabuk abuzettinbey snob; frajer
pantan; cf. garip; - ine gitmek zacuditi se, zapanjiti se 2. smesan, komican 11 uzv. cudno, neverovatno! smesno!
arg.
gizdavac,
kicos,
acaba a (afektivna recca za iskazivanje radoznalosti, neizvesnosti, nedoumice); mozda, zar? - ders bitti mi je li, mozda, zavrsen cas? - misafirler gelecekler mi? zar ce doci gosti?; - Süleymaniye camii nerede? gde je Sulejmanija acar 1. zestok, vatren; neobuzdan; neustrasiv 2. snazan, jak, energican 3. dija/. nov. acarlık vatrenost, zar, zestina; neobuzdanost 2. snaga, energija 3. sı:nelost, odvaznost
acayip (-bi) a 11. cudan, neobican; fra-
acele a 1 1. zurba, uzurbanost, hitnja, brzina; cf. istical, ivedi; - etmek 1) zuriti, hitati 2) gubiti strpljenje, uzrujavati se; - m yok ja ne zurim 2. naglost, nepromisljenost; - ye bağmak hitati, raditi na brzu ruku; - ye gelmek lose uciniti, prenagliti (u zurbi); /-ı/ - ye getirmek obmanuti koga (koristeci se njegovom zurbom) 3. nestrpljivost, usplahirenost, uzrujanost; - ile 1) zurno, uzurbano 2) usplahireno, uzrujano, nestrljivo 3) nepromisljeno, brzopleto ll 1. hitan, uzurban; neodlozan, prek; - vaziyet vanredna situacija; - yardım hitna, neodlozna pomoc 2. brzoplet, nagao, nepromisljen lll (ili - ) hitro, zurno; - - okula gitti zurno otisao u skolu aceleci uzurban; nagao, nestrpljiv; cf. evecen, sabırsız acelecilik uzurbanost, naglost, nepromisljenost; usplahirenost, nestrpljivost, uzrujanost Acem a Persijanac; - halısı persijski tepih O - asianı lazni junak; - kılıcı dvosekli mac, mac sa dve ostrice; - kılıcı gibi fig. dvolican; prevrtljiv (covek); - mübalağası bezgranicno preterivanje Acemce razg. persijski jezik acemi a ı 1. pocetnik, novajlija; ben bu - siyim ja sam pocetnik u ovom poslu · 2. stranac, tudjin, dosljak (u nekom mestu); o, bu şehrin - sidir on je tudjin ovom gradu 3. (ili - er, - asker) voj. regrut, novak; - oğlan ist. janicarski regrut ll nevest, neiskusan, nespretan, neumesan; osrednji; - bir yazar osrednji pisac o çaylak zutokljunac; seprtlja, petljavina işin
3
acemice acemice nespretno, neumesno, nevesto
acemilik 1. neukost, neumesnost, nespretnost 2. zaziranje, bojazljivost, snebivljivost 3. (ili - devri) regrutska obuka acenta, acente 1. agencija, zastupnistvo; vapur - sı brodska agencija 2. drustvo, kompanija; filijala; petrol - sı petralejska kompanija 2. agent, zastupnik acentalık
1. agencija; ured; seyahat putnicka agencija 2. agentura
ı
acı ı 1. go rak (ukus); - su 1) gorka voda 2) tvrda voda 3) slana voda 2. uzegao, uzegnut (mas( ulje) 3. ljut, papren, astar (o paprici) 4. gorak, tezak, bolan; zalostan, tuzan; - haber tuzna vest; - hatıra gorka, bolna uspomena 5. astar, ljut, surav, nepodnosljiv; - soğuk ljuta zima, cica 6. jedak, zajedljiv, uvredljiv; prekoran; - SÖZ prekor, pokuda 7. astar, prodoran; piskav; - ses pradaran glas 8. bljiestav, drececi, drecav (o boji); - yeşil drecavo zelen ll (ili - - ) uvredljivo, jetko; zalosno, tuzno, bolno; prodorno, uzasno; - - haykırmak uzasno kriknuti; konuşmak jetko govoriti lll 1. gorcina, gorak ukus 2. bol (fizicki); - yitimi med. analgezija; 3. bol, jad, patnja, muka, nevolja; - basmak doziveti nesrecu; - görmüş stradalnik 4. zalost, tuga 5. osveta o - sını bağrına basmak (ili gömmek) trpeti, podnositi bol; miriti si s patnjom; - çekmek bolovati, patiti od cega; /-ın/ - sını çekmek stradati, biti zrtva cega, ispastati; /-ın/ - sını çı karmak 1) naknaditi, pakrili stetu 2) osvetiti se, obracunati se; - ları dindirrnek otkloniti nevolje; - sı içine çökmek osecati jake bolove, tesko patili od cega; -dil apor jezik, uvredljive reci; - patlıcan bezvredna stvar; - pathcanı kırağı çalmaz pos/. nece gram u koprive
assia amara)
4
acıbakla bol. vucji
acıca
bob (Lupinus)
prilicno" gorak, nagorak
acıçiğdem bot. kacun jesenji, mrazovac (Colchicum autumnale)
v. acıhıyar
acıelma
acıhıyar bol. 1. divlja tikva, pasja tikva (Citrullus colocynthis) 2. v. acıdülek acık (-ğı)
1. bol, tuga, jad, patnja 2.. za-
lost
acep v. acaba
acıağaç (-cı)
acıbadem 1 bol. gorak badem (Prunus amygdalus) ll arg. lukav, prepreden
bol. gorkun, kvasija (Qu-
acıkılmak
bez/. adacıkmak
acıklanmak
biti u zalosti, biti ucveljen
acıklı 1. tuzan, zalostan; - haber tuzna vest; - hikaye tuzna priea; - komedya tragikomedija 2. ozaloscen, u .zalosti, ucveljen acıkmak
mm
acıktı
ogladneti, oseeati glad; karogladneo sam
acıksınmak dal. ,dijal. rastuziti se, onec raspoloziti se; obespokojiti se acıktırmak
1.
caus. od acıkmak 2. izaz-
vati apetit acılanmak, acılaşmak 1. postali gorak; uzeci se; prokisnuti; şarap acılaştı vino je prokislo; yağ acılaştı maslo se uzeglo 2. dijal. rasrditi se, razbesneti se, izgubiti kontrolu
acııı1 ljut, papren; zaljucen (o jelu) acııı2 tuzan, zalqstan, potisten, sumoran, setan; - gözler setne oci; - yüz tuzno lice
acılık 1. gorcina
2. ostrina, zestina
acıma 1. gl. im. ad acımak 2. sazaljenje, saosecanje, samilost, milosrdje; cf. merhamet acımak 1. bol eti; yararn acıyor boli me rana 2. dat. zaliti, sazaljevati; saosecati (sa kime); ailesine çok acıdım mnogo mi
aç je bilo zao njegove porodice 3. dat. zaliti, stedeti, cuvati; emeklere acımarnail ne treba zaliti truda 4. gorcati, postajati gorak (prokisao, uzegnut) acımasız,
acımaz
nemilosrdan, bez-
dusan acımış
uzegnut, uzegao (o ulju, masti)
acımsı, acımtırak
acınacak
nagorak
dostajan sazaljenja, za zal-
jenje, jadan acındırmak
ak. dat. izazivati sazaljenje
vest, nespretan; cf. beceriksiz; /-dan/ kalmak ne biti u stanju, ne moci sta uradili; cevap vermekten - kaldım nisam bio u stanju da odgovorim 3. jur. neplatezan, insolventan 4. siromasan; jadan, bedan acizane a-p ponizno, pokorno; şahsi m moja malenkost acizleri Vas pokorni sluga (umesto ben); - kanaalırnca po misljenju Vaseg pokornog sluge, po misljenju moje malenkosti
(saosecanje)
acul (-lü) a nestrpljiv; zustar, naprasit, plahovit
acınmak 1. pass. ad acımak 2. dat. zaliti, sazaljevati koga, saosecati s kime cf. teessüf etmek, yerinmek
acun svemir, vaseljena, ·kosmos; cf. ka inat
acıot
(-tu) bat. grkusa, konjogriz (picris)
acırak
v.
acımsı
acırganmak
dat. arh. v.
acur2 v. ajur acınmak
acisız bezbolan (lecenje zuba i si.) acıtmak ak. 1. nanositi bol; povrediti (ranu) 2. zagorca(va)ti, dodati gorak ukus
acil a odlozen, odgodjen acil a 1. hitan, neodlozan; - durum vanredna situacija; - iş neodlozan posao; - tedbirler hitne mere 2. brz; - şifalar dilemek pozeleti brzo ozdravljenje acilen a hitno, zurno, brzo acip
(-bı)
a. neobican, cudan; cf. garip
acir a rentijer, zajmodavac aciyo v. acyo aciz (-czi) a 1. slabost, iznemoglost, onemocalost; fig. bespomocnost; cf. eksinlik 2. nevicnost, neumesnost, nespretnost; cf. beceriksizlik 3. (ili - hali) jur. neplateznost, insolventnost, nesposobnost placanja; - vesikası dokumenat o insolventnosti
ct.
acur 1 bat. tikva-zemljaca, ruski krastavac, jurgeta (Cucumis flexuosus)
aciz a 1. slab, onemocao, iznemogao; güçsüz 2. nesposoban, neumesan, ne-
acuze a starica, stara zena, pej. gadna zena, baba; matora vestica acyo trg. azija, pride acyocu igrac na berzi, berzanski spekulant aç 1 (-çı) 1. gladan; - açma na gladan stomak, na gladno srce; - biilaç gladan i ubog; - çıplak gladan i go, gladan i ubog; - doyurmak nahraniti gladna, pomagati uboga; - durmak postiti, ne jesti; - karnma naste, na gladan stomak 2. siromasan, bedan, ubog; - gezmek ziveti u bed i; - kalmak 1) ostati gladan 2) osiromasiti, pasti u bedu 3. nezasit, gramziv, pohlepan 4. dat. gladan, zeljan; halk bilgiye - tır narod je gladan znanja O - ın halini tok bilmez post. sit gladnom ne veruje; - kurt aslana bile saldırır post. gladan vuk i lava napada; - kurt gibi halaplji~o, kao gladan vuk; - tavuk kendini arpa ambarında sanır post. gladna kokoska zamislja sebe u ambaru sa zitom; sto je babi milo to joj se i snilo aç2 (-cı) gl~d; - ından ölmek umirati
5
açacak od gladi (i fig.); -ın kabadıyısı arg. siroke ruke u siromastvu; ubog, a darezljiv (covek) açacak (-ğı) olvarac; konserve varac za konzerve
ı
ot-
açalya bot. azaleja (Azalea) açan 1. anat. ekstenzor, rastezac (misic) 2. osvajac, zavojevac 3. mat. tenzor açar 1. kljuc; cf. anahtar 2. dijal. predjelo; aperitiv açgözlü pohlepan, gramziv; halapljiv, nezasit açgözlülük pohlepa, gramzivost; halapljivost, prozdrljivost açı lığı
1 . geom. ugao; cf. zaviye; - uzakastr. ugaona udaljenost; dar - ostar
ugao; dik - pravi ugao; geniş - tup ugao 2. stanoviste, aspekt; glediste, tacka gledanja açıcı 1 koji otvara; koji otkriva; iştah koji olvara apetit ll 1. carinski cinovnik, kontrolar prtljaga 2. anat. misic rastezac, ekstenzor
ı
i
t
!'
ı
açık (-ğı) 1 1. otvoren, otkriven; - pen. cere olvoren prozor 2. otvoren, nesmetan, slobodan (prolaz, pruga, put); yol - değil put nije slobodan 3. nag, go(lisav), nepokriven; başı - gologlav 4. sirok, prostran, ogroman; - meydan prostran, sirok trg 5. slobodan, prazan, nepopunjen; memuriyet slobodno radno mesto 6. cist, neispisan, nepopunjen; kağıtta - yer kalmadı nije ostalo neispisano mesto na papiru 7. razmaknut (o vedjama); sirok, krupan, dug (korak) 8. svetao, jasan, olvoren (o bojama); - mavi svetloplav 9. bistar, vedar, bez oblaka (dan, vreme) 1O. jasan, razumljiv; razgovetan; citak (rukopis); imza citak potpis 11. nepritvoran, iskren, prostosrdai':an, prostodusan 12. povoljan, podesan, pogodan; cf. müsait, uygun; yolunuz - olsun! srecan va m put! 13. ot-
6
voren, javan; - mekt:.ıp otvoreno pismo (u novinama); - oturum otvorena, javna sednica; - oylama javno glasanje 14. voj. otvoren, nebranjen, nezasticen (grad, tvrdjava); - kale olvorena tvrdjava 15. pej. raskalasan, razuzdan (ob. o zenama) 16. opscen, skaredan (film, knjiga i si.) 17. nepopunjen, blanko ll (ili - - ) sasvim otvoreno; potpuno jasno; - konuşmak govoriti otvoreno, bez uvijanja lll 1. olvoren prostor, olvoreno mesto 2. pucina, otvoreno more (ob. u pluralu); Karadeniz larında na pucini Crnog mora 3. mala udaljenost (od cega); predgradje, zaseok; otoban şehrin - ından geçer auloput prolazi nedaleko od grada 4. fin. deficit; bütçe - ı deficit u budzetu, budzetski deficit 5. slobodno, upraznıeno (radno mesto); - lara kimse alınmayacak niko se nece primali na upraznjena radna mesta o - alın cista situacija; - alınla ciste savesti, casno; - alınlı castan, cestit, posten; - arazi voj. olvoren, pristupacan prostor; - artırma ek. aukcija; - ateş voj. direkina vatra; - baş 1) gologlav 2) celav; - bilet olvorena karta (avionska); - bono fin. cek na donosioca; 1-a/ - bono vermek dati siroka ovlascenja; - bulundurmak drzati otvorenim, zadrzavati; - bulunmak 1) biti slobodan (o mestu i si.) 2) /-dan/ drzati se po strani, ne mesati se, izbegavati; - bütçe deficitaran budzet; ciro blanko indosament; - a çıkarmak 1) izneti na videlo, otkri(va)ti, obelodaniti, razobliciti 2) otpustiti (sa posla, sluzbe); - a çıkmak izaci na videlo, razotkriti se, obelodaniti se; razjasniti se; - deniz 1) otvoreno more, pucina 2) morski prostor (izvan teritorijalnih voda), visoko more; durmak v. açıkta durmak; - eksiitme licitacija; - el fig. izdasnost, darezljivost; elli izdasan, darezljiv, stedar; - fikirli 1) slobodouman 2) ostrouman, promisljen, vispren; - gel! vulg. ne mazi! hajde, otvoreno! - gelmek 1) voj. dr2ati rastojanje 2) ne prilaziti; - hava 1) vedro vreme 2) olvoren prostor; pod vedrim nebom; -
açıktan
hava tiyatrosu pozoriste pod otvorenim nebom; - itibar fin. nalog za isplatu bez pokri6a; - kapı 1) otvorena vrata (i fig.) 2) gostoljublje, gostoprimljivost; - kapı bı rakmak ostaviti mogu6nost (za dalje delovanje); - kapı politikası politika otvorenih vrata; - kredi otvoren, blanko kredit; - liman mor. sloboda luka; - lar livası skitnica, probisvet, protuva; - maaşı pola plate, umanjena plata; - okumak citali naglas; /-al - olmak 1) biti dobro primljen 2) biti iskren, srdacan; - ordugfıh voj. poljski log ::ır, bivak; - seçik jasan i citak; senet blanko menica; - sözlülük otvorenost, iskrenost, prostodusnost; - teşekkür javna zahvalnost; - tutmak v. bulundurmak; - a vermek razglasiti, izbrbljati, istrtljati; - a vurmak 1) v. - a vermek 2) izneti nacistac, obelodaniti, razobliciti; - yara otvorena rana; - yaraya tuz ekmek sipati so na otvorenu ranu; yürekle iskreno, otvorena srca; - zaviye geom. tup ugao açıkağız (-ğzı) 1. otvorena usta 2. fig. prenerazenost, zapanjenost, zgranutost 3. fig. brbljivac, blebetalo 4. bat. jerijorgovan, jorgovance (Hesperis) açıkça 1. javno, otvoreno, bez uvijanja 2. jasno, razumljivo; - sı istinu govore6i tacnije; fikrinizi - söyleyin recite jasno svoje misljenje 3. iskreno
açıkçı
berzanski senzal, mesetar, spekulant na obaranju kursa açıkgöz
prepreden vejanac
spretan,
umesan;
lukav,
ll prepredenjak, lisac, pre-
açıkgözlü
v.
açıkgöz
1
açıkgözlük, açıkgözlülük spretnost, snalazljivost, domisljatost; lukavost, prepredenost
açıklama 1. objasnjenje razjasnjenje, tumacenje 2. saopstenje, izjava; - da bulunmak (ili - yapmak) 1) objasniti, razjasniti 2) izjaviti, dati zvanicnu izjavu
açıklamak ak. 1 . objasnjavati, razjasnjavati, tumaciti 2. saopstiti, izjaviti, dati izjavu, osvetliti (problem) açıklanmak
pass. od açıklamak
açıklaştırmak
ak.
osvetliti,
otvoriti
(boju) açıklanabilir
objasnjiv
açıklayıcı
koji objasnjava; dopunski, bilgi için bakanlığa baş vuracağız obrati6emo se ministarstvu za dodatnu informaciju dodatni;
-
açıklı; boje, saren
koyulu svetle i zatverene
açıklık 1 . olvoren prostor, trg; ct. meydan 2. sirina, prostranstvo 3. udaljenost, rastojanje, razmak; ct. mesafe 4. jasnoca, jasnost, razumljivost, razgovetnost 5. bezoblacnost, vedro vreme 6. nagost, obnazenost, golisavost; ct. çıplaklık 7. otvorenost, iskrenost, prostosrdacnost 8. fiz. otvor, dijafragma (kamere); raspon (mosta) 9. javnost, publicitet; ct. aleniyet 1O. astr. azimut ct. semt 11. svetlina (boje); svetli ton, svetla nijansa 12. raspusnost, raskalasnost, razvratnost açıksaçık 1. poluobnazen, polunag, razgoli6en 2. nepristojan, nedolican (rec, sala)
açıksaçıklık 1. razgolicenost, neprilicno odevanje 2. nepristojnost, nedolicno ponasanje
açıkta i. na otvorenom, pod vedrim nebom; daleko, u daljini; - durmak osta (ja)ti po strani, ne mesati se; - kalmak (ili olmak) 1) ostati bez posla 2) ostati bez ku6e i ku6ista, ostati bez krova nad glavom; - yatmak provesti no6 pod vedrim nebom 2. bez posla, nezaposljen; /-ı/ - bı rakmak 1) ostaviti bez posla 2) ostetiti, prikratiti (pri deobi) açıktan 1. bez muke, bez truda; - p"ara kazanmak zaradili novac bez truda, do6i do novca bez muke 2. izdalje, izdaleka; -
7
r açılama
almak zaobilaziti, zaobici;; o tehlikeli yeri - almalıydık morali smo da zaobidjemo ono opasno mesto 3. otvoreno, javno (goverili); - açığa sasvim otvoreno, bez uvijanja, bez ustezanja açılama
1. sin. snimanje iz vise ugloita (sa vise kamera) 2. voj. izvidjanje; cf. keşif açılamak
ak.
izvidjati; ispitivati, is-
ledjivati açılım astr. deklinacija, odstupanje, skretanje; cf. inhiraf açılır:
- kapanır rasklopljiv, na sklapanje (noz, sto, metar i si.); - kapanır köprü pokretni most, most na rasklapanje açılış
otkrivanje (spomenika); otvaranje (kongresa, izlozbe i si.); pocetak (pozorisne sezone); - töreni svecano otvaranje açılma 1. gl. im. açılmak 2. voj. razvijanje, razvrstavanje jedinica (pred borbu) 3. sin. postepeno pojavljivanje (slike, kadra) 4. bot. pucanje, rasprskavanje (ploda)
açılmak 1. otvarati se, olVorili se; açıl Susam açıl! Sezama, otvori se! kapı açıl dı vrata su se otvorila 2. oporaviti se, ozdraviti; hasta biraz açıldı bolesnik se malo oporavio 3. razvedravati se; hava açıldı razvedrilo se 4. osloboditi se, cpustili se, otkraviti se, ohrabriti se 5. dat. poveravati se, olvorili srce; herkese açılmamalıdır ne treba se svakome poveravati 6. rascvetati se, procvetati 7. otkri(va)ti se 8. poceti, otpoceti (o pozorisnoj sezoni, skoli i si.) 9. prestirali se, protezati se 10. razmaci se, (na) praviti mesto 11. olvorili se, osloboditi se, uprazniti se (o mestu, polozaju) 12. otploviti, otisnuti se, udaljiti se (od pristanista); vapur açıldı brod se otisnuo 13. izlaziti na, gledali na (o sobi, prozoru); penceremiz bahçeye açılıyor nas prozor gleda na vrt. 14. prekomerno trositi, rasipati 15. postali svetliji (o boji) açılr_nıp saçılmak slobodno se odevati (o ze-
8
nama); bahis - zapoceti (o raspravi); gönlü (ili içi) - razveseliti se, razgalili se; yüzü gözü - ohrabriti se, izgubiti stidljivost açım 1. med. otvaranje, seciranje; autopsija; cf. teşrih 2. (svecano) otvaranje; cf. küşat açımlama 1. jur. komentar (zakona i si.) 2. objasnjenje, tumacenje (knjizevnog teksla i si.)
açımlamak ak. 1. komentarisati (pravna akla) 2. objasnjavati, tumaciti açımlayıcı
komentator; tumac
açındırma
mat. razvijanje
açındırmak
açınım
ak. razvijati (u raznim zna-
geliştirmek
cenjima); cf.
razvitak, razvoj; razvijanje; cf.
gelişim açınlama
voj. izvidjanje
açınlamak
ak. izvidjati, otkrivati
açınsal voj. izvidjacki açınsama
izvidjanje, ispitivanje terena
açınsamak
ak.
istrazivati,
ispitivati
(!eren) açıortay
mat. biseklrisa; cf. nasıf
açısal hız
ugaoni; - çap ugaoni precnik; ugaona brzina
açış
1. otvaranje 2. uvod, pocetak; uvodno izlaganje
konuşması
açıt (-lı) arhit. 1. prostor izmedju dva stuba 2. otvor, udubljenje (u zidu); yalancı - lazni otvor, imitacija otvora açkı 1. lak, politura, glazura; sjaj; cf. cila 2. poliranje, glancanje; cf. perdah 3. razvrtac, svrdlo 4. (svaka) sprava za otvaranje; otvarac, kljuc
açkıcı
lakirer; glacar; cf.
perdahçı
açkılamak ak. polirati, lakirati, perdasili, glancati; cf. perdah etmek
ad açkılı
gladak, uglacan, poliran
açlık 1. glad; gladovanje; gladna godi na; - çekmek gladovati; - duymak ogladneti, osecati glad; - grevi strajk gladju; - tan kınlmak crkavati od gladi, biti veoma gladan - tan ölmek umirati .od gladi (i tig.) 2. nemastina, oskudica, beda; - tan netesi kokmak ziveti u nemastini; gladovati
açma 1 . gl. im. od açmak 2. agr. krcevi na; krcenje sume, obesumljavanje 3. otvor, rupa; pukotina; ct. mentez 5. arhit. olvor, prozorcic 6. otvor na nozi zivotinja (za vesanje pri dranju) 7. kul. vrsta djevreka (bez susama) açmak (-ar) 1. ak. olvoriti, otvarati (pmzor, vrata i si.) 2. ak. prosiri(va)ti; meydanı - prosiriti trg 3. ak. olvorili ,osnovati; uvesti; lokanta - olvorili restoran; üniversite osnovati univerzitet 4. svecano otvoriti; otkriti (spomenik) 5. ak. odvezati, adresili (cvor); raspertlati (cipele) 6. ak. otpusiti, otpusavati; tıkanmış boruyu - otpusiti zapusenu cev 7. ak. (ra)siriti (ruke); raskreciti (noge); bacaklarını - raskreciti svoje noge 8. ak. otkriti, obn3Ziti (i tig.); protumaciti; anlamı - otkriti znacenje 9. (is)kopati, busiti (bunar, jamu); kuyu - iskopati bu nar 1O. ak. odmotavati; razvijati (zastavu, tes~o); razapeti, podici (jedra); yelkenleri - razapeti jedra 11. zaostriti, zarezati, zasiljiti (olovku) 12. ak. telefonirati; yanlış açmışsınız pogresno ste pozvali, pogresili ste broj 13. ak. upaliti, ukljuciti, pustiti u rad; radyoyu - upaliti radio; televizyonu - ukljuciti televizor 14. osvetliti, olvorili (boju) 15. ak. olvoriti, operisati; obdukovati; yarayı - olvoıiti ranu 16. ak. goditi, prijati; burası beni açmadı, başka yere gidelim ovde mi ne pnja, hajdemo na drugo mesto 17. ak. olvoriti, izroditi, zaceti; podstaci (apetit i si.) 18. ak. osvojiti, osvajati; zauzeti; ct. fethetmek; kaleyi - osvojiti lvrdjavu 19. ak. biti prikladnim, pristajati, lepo stajati; ct. yakışmak; bu elbise sizi açtı ova haljina
vam je lepo legla 20. izvedriti se; hava açtı vreme se izvedrilo 21. ak. zapoceti, zapocinjati; muharebe - zapoceti bitku, zapodenuti boj 22. rascvetati se, procvetati (o biljkama); ağaçlar açıyor drvece cveta 23. (is) krcili (sumu) 24. ak. dat. otkriti, poveriti; sırrını bana açtı poverio mi je svoju tajnu 25. ak. razveseliti, razgaliti 26. ak. povesti, pokrenuti, podneti (zahtev, tuzbu i si.) ct. ikame etmek; dava - podneti tuzbu (protiv koga) 27. otvoriti, probiti otvor (za prozore, vrata); tünel - probiti tunel 28. arg. gubiti se, tornjati se, "rıositi se"; aç başı! tornjaj sel 29. abi. ak. naceti (temu), izneti, naceti razgovor o cemu, povesti rec; depremden söz açtık naceli smo razgovor o zemljotresu; politikadan söz açmak povesti rec o palitici o aç gözünü açarlar gözünü budi na oprezu! otvori oci inace ce ti ih otvoriti; - adımlarını - ubrzati, pustiti korake; ağzını - govoriti; avuç - prositi, traziti pomoc; kitap - uciti; yol - pripremiti teren; olvorili put (cemu) açmalık sredstvo za ciscenje, pranje (sapun, deterdzent, benzin)
açmaz 1 zatvoren, ne!}ristupacan, rezervisan; uzdrzljiv, smotren ll 1. tezak polozaj, corsokak; mat pozicija (u sahu) 2. obmana, lukavstvo; dosetka, tri~; - a düş mek (ili gelmek) 1) zapasli u teskoce, doci u corsokak 2) nasesti, biti obmanut; /ı/ - a getirmek 1) dovesti u tezak polozaj 2) nasankati, nasamariti, obmanuti, namestiti kome igru; - .yapmak arg. nasukati, nasankati açmazlık 1. zatvorenost, rezervisanost; uzdrzljivost, smotrenost 2. tajnovitost, diskretnost; opreznost; cf. ketumiyet açtırmak açtırmamak
ak. dat. caus. od açmak; göz ne dati priliku, ne pruziti mo-
gucnost ad1 1. ime, naziv; ct. isim; - ında po imenu; · Adil - ında bir adam covek po imenu Adil, covek koji se zove adil; /-ın/ ını ağza almamak ne spominjati cije ime,
9
rrı~
ad ne uzimati koga u usta; /-ın/ - nı anmamak ne spominjati koga; - ını bağışlamak reci svoje ime; - ınızı bağışlar mısınız? hocete li reci svoje' ime? Vase ime, molim!; /-al - koymak dati ime; - ın ne? kako se zoves? /-al - takmak dati nadimak; /-al - vermek dati ime, nazvati; ını vermek odati ime, potkazati, prijaviti koga; öz - licno ime, krsteno ime; takma - pseudonim; nadimak 2. ugled, slava, reputacija; - ını almak steci slavu; - ı batmak pasti u zaborav, ne spominjati se; - ı battı njegova je slava polamnela; - ı belirsiz nepoznat, neslavan; /-ın/ - ı bozulmak izgubiti ugled, bili diskreditovan; /ın/ - ını çıkarmak ozloglasiti, izvikali /-ın/ - ı çıkmak izici na los glas, bili izvikan, ozloglasen; /-ın/ - ı kalmakostali u secanju, ne pasti u zaborav; - san ugled, slava; ıyla sanıyla söylemek preporuciti koga 3. gram. imenica O - ma u ime.. ; halk- ına u ime naroda; kanun - ına u ime zakona; - çekme sp. zrebanje; - çekmek zrebati; cf. kura çekmek; - ı geçen gore spomenuti; - ını koymak utvrditi cenu; - ı üstünde kao sto mu ime kaze, ime vam sve govori, - ı var 1) poznat, cuven 2) poznat samo po imenu (bez slave); - yapmak steci ime, postali poznat ad2 (-ddi) a. brojanje; racunanje, racun ada 1. ostrvo; Adalar Princevska ostrva (blizu lstanbula); - gibi ogroman (o brodu); - yavrusu mali ribarski camac (na Bosforu) 2. deo grada, blok, grupa kuca adabalığı (-nı)
zool. uljarka glavala; cf.
amberbalığı
adabımuaşeret (-ti) pravila lepog ponasanja, bonton; cf. görgü adacık (-ğı)
ı
'ı
tlı
;,f'·.,fl•...·.
1'
adaçayı
ostrvce
(-nı)
bat. zalfija (Salvia of-
ficinalis) adak (-ğı) zavet, zavetovanje, zaricanje; - adamak (ili etmek) zavelovati se, dati obecanje, zareci se
10
adaklı
verenica, zarucnica
adale a anat. misic; cf. kas; med. zapalenje misica
iltihabı
adaleli misicav, snazan adalet (-ti) a 1. pravda, pravednost, pravicnost; cf. !üze 2. pravosudje, sudstvo; - bakanlığı ministarstvo pravosudja; - in pençesine düşmek pasti u ruke pravde; - sarayı palata pravde adaletli pravedan, pravican adaletsiz nepravedan, nepravican adaletsizlik nepravda; - le nepravedno adalı
ostravljanin, zitelj otoka
adali a misicni, muskulatorni adam 1. covek, ljudsko bice 2. muskarac 3. sluga, momak; sluzbenik, namestenik; -lar ljudstvo, posluga, radna snaga 4. fin (ugledan, poslovan) covek; /ı/ -etmek 1) vas~ilati, odgajili, napraviti covekom, uljuditi 2) dobro negovali, starati se o kome (cemu); - eviadı covek iz dobre porodice, vaspitan, odgojen covek; - olmak postali pravi covek; sleci uvazavanje 5. pristalica, pristasa, privrienik; karşı tarafın - ları çok protivnicka sırana ima mnogo pristalica 6. zastitnik, pokrovitelj; o, benim - ımdır on je moj zastitnik 7. javni radnik; poslenik, radnik; devlet - ı drzavnik; ilim - ı naucnik, naucni radnik; iş - ı poslovan covek, biznismen 8. umesto neodredjene zamenice covek, neko; - ın ağiayacağı gelir coveku dodje da zaplace - almamak biti krcat (dupke pun); - başına poglavi, po coveku; - beğenmemek svakog polcenjivali, svakome nalazili manu; - boyu visine coveka, koliko covek; - çekiştirrnek klevetati, ogovarati, olrcavati; -a dönmek (ili benzemek) poboljsali se, dobili pristojan izgled (za renoviranu kucu i si.); - gibi uljudan, pametan, razuman, razborit; - ına göre po zaslugama: - içine çıkmak mesali se sa svelom, druziti se sa ljudinia; -
ademoğlu
iş başında belli olur na vlasli se covek poznaje; - kaldırmak oteti, kidnapovati; kıtlığı nedostatak ljudstva; - kıtlığında u nedostatku sposobnijih; - kullanmasını bilmek dobro se ophoditi sa personalem (radnicima, poslugom i si.); - oğlu 1) v. evlaadı 2) covek, predstavnik ljudskog roda, ljudsko bice; - oğlana bir söz yeter pametnom je dovoljno jednom red; olmaz nepopravljiv; beznadezan; - öldürme ubistvo, umorstvo; - sarrafı poznavalac ljudi; /-ı/ - dan saymak 1) postovati uvazavati 2) pridavati znacaı; seçmek (pot) pomagati, biti naklonjen; -sen de! (ili adam! adaaam!) cemu to?; ne mari! pusti! nema veze! ne obracaj paznju! - sırasına geçmek (ili girmek) pej. popeti se, vinu~i se uvis, domo6i se polozaja (za ljude bez vrednosti); /-ı/ erine koymak v. - dan saymak; /-ı/ yerine koymamak ne uvazavati; okrenuti kome ledja; - taslağı glupan, klipan; yokluğunda kad nema boljih, u nedostatku boljih. \
adamak ak. dat. 1. zareci se, zavetovati se 2. posvetiti (knjigu i si.); hayatını ilme - pasvetili zivot nauci adamakıllı ı
pravi, dobar, valjan, pasten; - bir SÖZ prava rec; - bir yağmur valjana kisa ll valjano, ljudski, dobro, posteno; bugün - çalıştım danas sam posteno (dobro) radio; - yoruldum zdravo sam se umario adamca, adarncasına 1. brojno, brojcano, u ljudstvu; düşmanımız - bizden üstündür nas je neprijatelj brojcano nadmocniji od nas adamcağız
jadnik, kukavac, veselnik
adamcık
coveculjak
adamcıl
pitom, pripitomljen, domaci (o
zivotinjama) adam kökü (-nü) bat. v. adam otu adamlık 1. covecnost, covekoljublje, plemenitost 2. uljudnost, pristojnost
adam otu (Mandragora)
(-nu)
bat.
mandragora
adamsız bez ljudstva; bez pomoci, bez slugu adamsızlık nedostatak ljudstva (per-
sonala, radnika) adanmak, adamlmak bez/. pass. od adamak adap (-bı) obicaji, tradicija; pravila ponascınja
adaptasyon bial. /it. muz. adaptacija adapte prilagodjen, adaptiran; - etmek adaptirati ada soğanı (-nı) lbat. morski luk, niksica (Scilla maritima) adaş 1. imenjak 2. /ing. homonim adaşlık istoimenost, homonimija
ada tavşanı (-nı) zaa/. pitomi zec, kunic (Oryctolagus cuniculus) adatmak dat, ak. caus. od adamak adavet (-ti)
a mrznja, neprijateljstvo
aday kandidat, pretendent; termek istaci, predloziti kandidata
gös-
adaylık kandidatura; - ını koymak kandidovati se, istaci soju kandidaturu adcı
naminalist
adcılık
fiil. neminalizam
addedilmek pass. od addetmek addetmek ak. smatrati, misliti, drzati; sizi yabancı addetmek vas ne smatram tudjincem addolunmak v. addedilmek adedi a. brojcani, numericki; cf. sayısal adem a. nepostojanje, odsustvo cega §dem arh. v. adam Adem elması (-nı) anat. jabucica ademoğiU V. adamoğlu
11
ade se adese a. 1. fiz. socivo, leca; 2. bot. spora; 3. fiz. lupa; 4. foto objektiv adet (-di) a. broj; ct. sayı 2 merativa; komad; primerak
u funkciji nu-
adet (-ti) a. 1. navika, navada; ~ edinmek (ili etmek) steci naviku, navici se, navaditi se; erken yatmak onun ~ idir on je navikao da rano leze 2. obicaj, adet; ct. örf, ~ ten hariç neuobicajen; ~ üzere po obicaju, kao i obicno; ~ yerini bulsun diye obicaja radi, radi formalnosti 3. menstruacija; ~ görmek imati menstruaciju; ~ kesilmesi menopauza adeta a. 1. skoro, gotovo, prosto, umalo; abiarn ~ ağladı moja starija sestra je skoro zaplakala 2. obicno, uobicajeno 3. korakom, polako (konjski hod) adetçe po obicaju, kao i obicno adıl (-lı)
gram. zamenica
adım 1. korak (i fig.) ~ ını açmak brzo hodati, pustiti korak; - ~ korak po korak, lagano, postepeno; /-ı/ ~ - takip etmek slediti u stopu; ~ını aramamak 1) ne drzati korak, ici u raskorak 2) fig. ne vladati sobom; ~ ını almak ici ukorak, uhvatiti korak; ~ ını hızlaştırmak (ili ~ ına hız vermek) ubrzati ko rak; ~ atmak 1) koraknuti, krociti 2) fig. uciniti prvi kora~. zapoceti; ~ attırmamak nikuda ne pustati (iz kuce); başında svuda, na svakom koraku; - ını denk (ili tek) almak oprezno postupati; ne prenagliti; - ını geri almak odustati, dici ruke (od zapocetog posla); /-a/ ~ uydurmak prilagoditi se, ici ukorak s vremenom; ~ larını uzatmak pruziti korake; dev - larla dzinovskim koracima; ilk ~ prvi korak, pocetak; sert - voj. strojevi korak; talim - i (ili uygun ~) marsevski korak; yanlış - atmak uciniti pogresan korak 2. !it. stopa 3. korak (mera za duzinu, 75-80 cm.) adımlamak
ak. 1. meriti, premeravati
koracima 2. tumarati, lutali bez cilja adımlık
o'd ... koraka; beş ~ bir yer sasvim blizu, odmah tu
12
adi a. obican, normalan, svakodnevni; pej. nizak, banalan, prostacki, vulgaran; adım normalan ko rak; ~ borç jur. dug bez garancije; - gün obican, radni dan; mektup obicno (nepreporuceno) pismo; su obicna voda adil (-dli) a. pravosudje; pravda adil
a. pravedan, pravican
adilane a.p. pravedno, pravicno adileşrnek postali prost, vulgarizovati se, banalizovati se
adilik 1. osrednjost, prosecnost 2. vulgarnost, banalnost, trivijalnost, otrcanost, prostota adlandırmak
ak. davati ime, nazivati,
zvati adianmak 1. zvati se, nazivati se 2. pej. procuti se, proslaviti se, steci los glas adlaşmak gram. substantivirati se, poimeniciti se; adiaşmış poimenicen adlı 1. po imenu, nazvan; Oya - bir kız devojka po imenu Oja; - adınca svako poimence, otvoreno; - adıyla po njegovom imenu, kako ga svako zna 2. poznat, cuven; - şanlı slavan, znamenit
adli a pravosudni; sudski; ct. tüzel; muamele sudski postupak; - tıp sudska medicina; - takibat sudsko, krivicno gonjenje; ~ tasfiye sudsko poravnanje; - yardım pravna pomoc adiiye a. 1. pravosudje, sudstvo; pravda; 2. ministarstvo pravda 3. sud (nica); palata pravde adliyeci pravosudni radnik; pravnik adres adresa; - koymak adresirati; .rehberi adresar; - sahibi adresant adsız 1. anoniman, bezimen 2. nepoznat, neslavan 3. ozloglasen, zloglasan adsız
parmak domali prst
aerodinamik aerodinamicki
afsunlu af (-ffı) a. 1. izvinjenje, prastanje; jur. pomilovanje, amnestija; - dilemek moliti za izvinjenje; jur. traziti pomilovanje; - kanunu zakon o pomilovanji; - ı umumi opsta amnestija 2. otpust, otpustanje (sa sluzbe, posla) atacan nestasko, obesenjak, vragolan (o detetu) atacanlık
afaki a. 1. fi/. objektivan 2. prazan, povrsan (razgovor) afakilik, afakiyet 1. objektivnost, stvarnost 2. povrsnost afal: - - zbunjeno, izgubljeno, zabezeknuto; - - bak!Jiak blenuti, gledati zabezeknuto atailaşmak nar. zapanjiti se, zbuniti se, izgubiti se, smesti se
ak.
zabezeknuti,
pre-
neraziti, zapanjiti afaroz
posla, sluzbe) affolunmak v. affedilmek affolunmaz neoprostiv Afgan 1Avganac ll avganski Afganca avganski, puslu, jezik Afganlı
Avganistanac,
zitelj
Av-
ganistana
nestasluk, obesenjastvo
afallaştırmak
jur. pomilovati, amnestirati 3. udaljiti (sa
v. aforoz
afatlamak 1. besneti 2. grditi, psovati, proklijati afatlamak nar. dovoditi do ludila afazi med. psih. afazija, gubitak mo6i govara afekt psih. afekt aferin p. uzv. bravo! odlicno! - almak arh. dobiti pohvalu (u skoli); /-a/- okumak hvaliti, uznositi aferist (-ti) aferas
afi · arg. rasmetanje, sepurenje, "duvanje"; - kesmek (satmak, yapmak) razmetati se, "duvati se" afif a cedan, cestit, neporocan afili arg. hvalisav, razmetljiv afiş objava; oglas, plakata; inmek si6i sa scene (o drami)
-
ten
. afiyet (-ti) a. zdravlje; - Inizel u vase zdravlje! - ler olsun! nazdravlje! prijatno! dobar apetit! afoni med. afonija, gubitak glasa aforizm, aforizma /it. aforizam aforoz iskljucenje (iz crkve). ekskomunikacija; anatema; /-ı/ - etmek (ili okumak) · 1. iskljuci, ekskomunicirati 2. naljutiti se, ne hteti cuti (za koga) aforozlamak ak. abi. 1. iskljuciti (iz crkve) 2. arg. "skartirati", isterali aforozlu ekskominiciran; anatemisan aforozname papska bula (o iskljucenju iz crkve) Afrikalı
Afrikaoac
afrikanizm afrikanistika
afet (-ti) a. 1. tabii - prirodna nepogoda, stihija 2. med. obolenje 3. fig. upisana lepotica (zena ili devojka)
afrodizyak afrodisizak
afetzede a-g. zrtva, stradalnik (u nepogodi)
afsuncu carobnjak, madjionicar, vrac;
affedilmek pass. od affetmek affetmek ak. 1. (o) prastati; opravda (va) ti; affedersiniz! oprostite, izvinite! 2.
afsun p. magija; cini, bajanje, vracanje;
afsunlamak ak. opciniti, omadjijati, zacarati afsunlu zacaran, opcinjen; - koşk zacarani zamak
13
Afşar
Afşar Atsari (turkmensko lranu, Anadoliji i Avganistanu)
aft
(-tı)
pleme u
med. skorbul
aftos arg. zenska, svalerka; - piyos beznecajan, nistavan; - piyos iki tavuk bir horoz hokus-pokus afur: - tafur nar. razmetanje, duvanje, sepurenje afyon p. opium; - ağacı bat. mak, afion (Papaver somniferum); - ruhu tinktura opiuma; - tiryakisi uzivalac opiuma - başına vurmak razbesneti se, razjariti se; /ın/ - unu patlatmak razbesneti, razjariti koga afyoncu pusac opiuma afyonkeş
p v. afyoncu
afyonlu 1. sa opiumom 2. opijen, omamljen, osamucen agah p. dat 1 . obavesten, upucen; /-ı/ etmek obavestiti, informisati; edebiyata upucen u knjizevnost 2. budan, oprezan
gemisi mor. minopolagac; - gözü petlja, seput (mreze); - tutulmak (ili - da yakalanmak) 1) pasti u mrezu 2. fig. upasti u klopku; balık - ı ribarska mreza; tenis - ı teniska mreza; yollar - ı putna mreza puteva 2. anat. splet (zivaca) 3. umetak (na pantalonama, haljini) 4. - lar, sp vrata, gol; topu - lara takmak postici gol; poslati loptu u mrezu ağa 1, gospodar, gospodin, aga (oslovljavanje starijih i cenjenih ljudi); lsmet lsmet-aga 2. stariji brat; brat (u oslovljavanju, obracanju) 3. bogatas (seoski), kulak 4. ist. zvanje rukovode6ih lica u Osmanskom carstvu): çarşı - sı rukovodilac trznice 5. ist. rang srednjih oficira Uanicarskih} 6. gospodin (za oslovljavanje neobrazovanih ljudi}; Şaban Ş·aban-aga ağababa 1. obracanje ocu koji ima titulu "aga" 2. deda, dedica (najstariji muskarac u porodici) ağabey
(-i, -si) 1. stariji brat 2. u os-
aganta mor. stoj! stop! (komanda)
lovljavanju brate!
agav bot. agava (Agave americana)
ağabeylik polozaj starijeg brata; etmek (ili yapmak) ispoljavati bratska osecanja; starati se o mladjem
aglomera geol. aglomerat aglütinasyon biol. med. aglutinacija aglütinin biol. med. aglutinin agnostisim til. agnosticizam agnosi med. agnozija agrafi afrafija (gubljenje sposobnosti. pisanja) agreman agreman agu uzv. agu! {gukanje odojcadi kada se raduju); - bebek povojce, dete u povoju; dojence agucuk
(-ğu)
dojence
agulamak gukati (o dojencetu) ağ 1. mreza (i fig); - atmak ili bı rakmak baciti mrezu; - ına düşürmek namamiti u svoju klopku, uhvatiti u mrezu; -
14
ağaç (-cı) 1 1. drvo, stablo; - balı smola; - bilgisi dendrologija; - budamak kresati drvece; - dikmek sadili drvece; a tapma obozavaje, kult drveta; - tozu piljevina, strugotina 2. drvo, drvena gradja; işleri drvenarija; - kaplama furnir; - sanayii drvna industrija 3. drva, ogrevno drvo; 4. stap, palica; motka, greda; brvno; jarbol ll drven, od drveta - boyu vrlo visok; - a çıksa pabucu yerde kalmaz veoma spretan (okretan, snalazljiv);- ebe gümeci bot. veliki slez, stablovi slez (lavatera); - sütleğeni bot. pocist, carevac (Euphorbia lathyris); - taze (ili yaş) iken eğilir posl. drvo se savija do k je mlado ağaççık (-ğı)
grm, zbun
1. drvce, mala drvo 2.
ağır
ağaççılık
gajenje drveca
ağaç çileği
ağdalanmak, ağdataşmak
(-ni) bot. malina (Rubus
ağdalı 1. gust, zidak 2. /it. kitnjast, bombastican; - üslup kitnjast stil 3. zamrsen · •
idaeus) ağaçkakan
zool. detlic (Picus)
ağaç
kavunu (-nu) bot. limun, limunovo drvo (Citrus medica) ağaçlamak, ağaçlandarmık ak. saditi drvece, posumljavati, ozelenjavati
ağaçlanmak
pass. od
ağaçlamak
ağaçtı zasadjen drvecem; posumljen, ozelenjen; - yol drvored, aleja
ağaçlık
1 posumljen; sumovit, obrastao drveeem lllug, gaj, dubrava ağaçsı
1. slican drvetu 2. drvni 3. drven, od drveta ağalanmakrazg.
praviti
se
vazan,
umisljati, oholiti se ağalık
1. agaluk, polozaj age 2. plemenitost, velikodusnost; - etmek (ili yapmak) plemenito postupati; - vermekle, yiğitlik vurmakla izr. aga treba da je plemenit, a jtxıak hrabar ağarık
1. belieast, beo 2. sed
ağarma
tanje, osvit,
1. gl. im. od
ağarmak
2. svi-
praskozo~e
ağarmak 1. (po) beleti, postali beo (o rublju i si.) 2. obeleti. osedeti (o kosi, bradi) 3. svitati, svanjavati se; ortalı!< (ili gün) ağarıyor svice, svanjiva se
ağartı
1. belina, belica svetlost (u daljini) 2. dijal. smok, mlecni proizvodi ağartma
1. beljenje (rublja, platna) 2. hem. preciseavanje, rafinacija ağartmak ak. 1. belili 2. hem. preciseavati, rafinisali ağcık (-ğı)
zgusnjavati
se, zgusnuti se
bot. k. mrezica
ağdafarm. pasta (za depilaciju). depilator; - yapmak (ili yapıştırmak) mazati, stavljati depil:ı.tor
ağdırmak ak. 1. zgusnuti; kondenzôvati; zgrusati, usiriti 2. pretegnuti, spustiti se na jednu stranu (o teretu na zivotinji) ağı
otrov; cf. zehir; - gibi gorak kao
cemer ağı ağacı
bot. V. zakkum
ağıl 1. tor, trlo, ovcara 2. astr. halo, oreol, nimbus 3. stado ağılamak ak. 1. (o) trovati, (za) trovati; 2. agr. zaprasiv'ati (biljke, voce) 3. fig, prevariti, obmanuti
ağılanmak
pass. ret/. od ağı lama~
ağılı otrovan; - bitkiler otrovne biljke; böcek zoo/. trculjak (Carabus)
ağıilamak ak. zatvarili u obor, utoriti
(ovce, koze) ağıilanmak 1. pass. od ağıilamak 2. astr. biti okruzen nimbusom (o mesecu, suncu) ağılmak ağım
v.
ağınmak
splet, rist (noge)
ağımlı
s visakim ristom (noga)
ağınmak
valjati se (o konju i drugim zi-
votinjama) ağı otu culatum)
bot.
kukuta (Conium ma-
ağır ı 1. tezak (na meri); kurşun gibi tezak kao olovo 2. fig. tegoban, naporan; tezak, slozen; - durum teska, slozena situacija; - iş naporan posao; - sorun slozen, tezak problem 3. tezak, ozbiljan; hastalık teska bolest 4. spor, fagan, trom; - yürüyüş sporo kretanje, lagano hodanje 5. voj. tezak (po kalibru, dimenzijama); silah tesko oruzje; - toplar teski topavi 6. vredan, skupocen; ·• hediye vredan pok-
15
'9!1! :ı
ağır
lon 7. ozbiljan, dostojanstven; castan, cestit 8. tesko svarljiv, tezak (jelo, hrana) 9. neprijatan, neugodan (miris; zadah); nepodnosljiv, tezak (dan, vreme) lo. zanosan, patetican (glas i si.) 11. uvredljiv, jedak (rec) ll (ili - - ) sporo, la gano, tromo; jednolicno, monotona - adam 1) ravnodusan covek 2) tezak, nesimpatican cstojanstven covek; - dan almak (bir işi) 1) polako raditi, ne zuriti 2) fig. ne primali k'· srcu; - basmak 1) pretegnuti, prevagn~~i· (u tezini) 2) vrsiti pritisak na koga 3) moriti, pritiskati kao kosmar; - canlı 1) trom, iıe pokretan, flegmatican, ravnodusan 2) tezak, neprijatan (covek); - cı:ıza jur. stroga kazna; - ceza mahkemesi porotni sud - davranmak polako delovati, ne hitati, raditi bez zara; - dilli ruznog jezika, pogrdan, skaredan, psovaci; - duymak biti nagluv, biti tezak na uvu; - elli teske ruke, jakog udarca; - ezgi fıstıkıi makam salj. bez zurbe, polako i sigurno; - gel! budi oprezan! /-al - gelmek 1) tesko padati, ne moci izdrzati 2) zalostiti, vredjati (o recima); /-ın/ - ma gitmek uvrediti, vredjati osecanja; - giyinmek skupo se oblaciti; hapis jur. strogi zatvor; - hava 1) tesko, sparno vreme 2) nezdrava klima; - hiyanet veleizdaja; - ihmal v.- kusur; işitmek v. duymak: kanlı nemaran, ravnodusan; - kayıp vekili, tezak gubitak; kazan geç kaynar post. sto je brzo to je i kuso (velike stvari se polako rade); kulak nagluv; - kusur jur. kaznjiva nemarnost (nehat); - lokma fig. veliki zalogaj; krupan zalogaj; - ol! polako! - sanayi teska industrija; - satmak praviti se vazan, dizati nos; - siklet sp. teska kategorija; - söylemek izreci teske reci; söz 1) uvredljiva rec 2) grdnja, prekor; takımdan otmen, fin, plemin; - tutmak ne zuriti ne hi!ati; - uyku cvrst, dubok san; vücut 1) krupan, korpulentan 2) teska, bremenila (zena); - yaralı tesko ranjen, tesko povredjen ağır ayak drugom stanju
1R
(-ğı)
trudna, bremenita, u
ağır başlı 1. ozbiljan; 2. dostojanstven, cestit, vrli; cf. vakur ağır
başlılık
1.
ozbiljnost 2.
dos-
tojanstvo, cestitost ağırca
1. potezak, prilicno tezak 2. pri-
licno spor ağır
küre geol. barisfera
ağırlama 1. gl. im. od ağırlamak 2. uz. vesela melodija (za docek mladozenje ili neveste) 3. /it. posveta (stihovi na kraju pesme kojima se nekom iskazuje postovanje); posveta na kraju balada (u zapadnim knjizevnostima)
ağırlamak
ak. (u)gostiti,,pocastiti; lepo
primili (gosta) ağırlanmak
1. pass. od
ağırlamak
2. v.
ağırlaşmak
ağırlaşmak 1. otezati, postati tezak 2. uozbiljiti se, postati ozbiljan; öğrenciler gittikçe ağırlaşıyor ucenici sve vise postaju ozbiljni 3. (u)kvariti se (ohrani); süt ağırlaştı mleko se ukvarilo 4. pogorsavati se, pogorsavati se, pogorsati se; hastanın durum ağırlaştı bolesnikovo stanje se pogorsalo 5. fig. usporavati se; izdati, otkazivati; ayaklarım ağırlaşıyor noge me izdaju, noge mi otkazuju 6. oteza(va)ti se, komplikovati se; durum ağırlaşıyor situacija se komplikuje ağırlaştırmak ak. 1. uciniti teskim 2.uciniti ozbiljnim 3. pogorsavati 4. (u) kvariti (hranu) 5. otezavati, komplikovati 6. fig. usporavati; son olaylar ekonomik gelişmeleri ağırlaştırdı poslednji dogadjaji su usporitili ekonomski razvoj ağırlatmak
Ialıcı
caus. od ağırlamak, ağır sebepler jur. otezavajuce okolnosti
ağırlık (-ğı) 1. tezina; teret; fiz. tez; merkezi (ili noktası) 1) fiz. centar teze, teziste, baricenlar 2) fig. teziste; - ölçüleri mere za tezinu; boş - fiz. sopstvena tezina; molekül - ı molekularna tezina; net - neto tezina; özgül - specificna tezina;
ağız
safi - v. net - 2. fig teret, odgovornost, breme 3. muka tegoba, neugodnost; cf. sı kıntı 4. kosmar, mora 5. vrednost, vaznost, uticajnost 6. ozbiljnost, dostojansvenost; plemenitost; cestitost (zenska) 7. sporost, tromost, internost 8. ravnodusnost, neosetljivost, apatija 9. voj. ko mora, vuca, tren 1O. voj. glavni udar; glavnina snaga 11.otkupnina (oprema) za nevestu 12. dragovenosti, dragulji, nakit 13. arhit. opterecenje (mosta i si.), nosivost 14. losa probava, teskoce u varenju 15. neuctivost, grubost, prestakluk 16. skupocenost, vrednost (poklona) ağırlıksız bez tezine, bestezinski; durum bestezinsko stanje ağırtıksıztık ağırsamak
ağır
bestezinsko stanje
ak. dijal. hladno primiti
su hem. teska voda
ağırşak (-ğı) 1. agrsak, prsljen (vretena) 2. okrugla ili pljosnata stvar; koluti6, disk; çıban - ı okruglo crvenilo oko cira; diz - ı anat. casica kolena; emzik - ı kruzic na cucli 3. bradavica (dojke) ağırşaklanmak
bubreti, bujati (ode-
vojackim gruç:lima) ağış
1. isparavanje 2. penjanje, po-
dizanje ağıt (-tı) 1. pogrebna pesma; zapevka, naricanje; - etmek naricati, kukati; oplakivati (pokojnika) 2. /it. elegija, tuzbalica;
ağıtçı
narikaca
ağıtlama
posmrtno slovo
ağız (-ğzı) 1. usta; gubica, njuska; celjust (zveri); kljun; - boşluğu anat. usna duplja; - mızıkası usna harmonika; 2. grlic, otyor (boce i si); tuljac, sisak (krcaga, testije) 3. fig. usta, ukucanin (na hrani) 4. otvor, ulaz, usta (peci, pecine, zaliva, rudnika i si.) 5. geol. krater 6. geog. .usce (reke) 7. raskrsnica, raskrsce; 8. voj. usta (cevi); zdrelo (topa) 9. oluk, Slivnik 1O. kraj
(cega); pocetak (ulice, puta) 11. ostrica, secivo (noza, sablje) 12. jezik, govor; dijalekat, idiom; zargon; Rumeli - ı rumelijski dijalekat; siyasi - politicki zargon; Trabzon - ı trapezuntski govor 13. ton, nacin izrazavanja; - nı değiştirmelisin! moras da promenis svoj ton 14. govorkanja, tlapnja, rekla-kazala 15. dijal. put (a); ava ayda üç - gidiyorum u lov idem tri puta mesecno 16. muz. melodija (odredjenog regiona); Adana - ları adanske melodije 17. pero (kljuca) 18. fig. rub, ivica (opasnosti); uçurumun -ında na ivici ponora 19. vrh, siljak; kalem - ı vrh pera 20. (ili - sütü) mlezivo, kolostrum - ı açık 1) otkriven, otvoren, bez poklopca 2) zapanjen, zabezeknut 3) otvorena polica; - ı açık ayran delisi tupavko, glupan; /-ın/ - ını açık bırakmak iznenaditi, zadiviti; zapanjiti koga; - ı açık kalmak zadiviti se; zapanjiti se, zaprepastiti se; - ını açıp gözünü yummak grditi, ruziti; - ını açmak 1) otvoriti usta 2) progovarati, poceti govoriti 3) pej. stati grditi, poceti ruziti; - ını açmamak 1) cutati, ne izustiti ni reci 2) precutati; zatvoriti oci; /-ın/ - ını açtırmamak ne dati kome da dodje do reci, ne dati usta otvoriti; - - a 1) lice u lice, prisno (razgovarati) 2) pun puncijat (ocasi i si.); - dan - a dolaşmak v. - dan - a yayılmak; - - a dolu (ili - ı - ına) prepun, krcat, dupke pun; - - a kalmak ostati nasame, ostati oci; - ı - ına kavuşmamak biti presrecan, biti na sedmom nebu; - - a konuşmak razgovarati u cetiri oka; - - a vermek dos™iaptavati se; - dan - ayayılmak siriti se, prenositi se od usta do usta (o glasu); - a alınmaz 1) nejestiv 2) nepostojan, nedolican, ruzan (o recima); alışkaniiğı govorna navika; - dan almak fig. izvuci, izmamiti, doznati; - ına almamak ne spominjati; precutati; - ına ap~ tesle almak govoriti o kome s pos" tovanjem; /-ın/ - ını aramak doznati, dokuciti (od koga); fig. ispipati, isterati zeca iz grma; - ıyla arslan tutmak v. ıyla kuş tutmak; - ı aya, gözü çaya bak-
17
lll'
ıı
ağız
mak biti nepa:Zijiv; sklepati sta, osfjariti; /ın/ - ına bakakalmak biti zapanjen, biti UShicen Cijim recima; - rndan baklayı ÇI· karmak otvoreno kazati,, izneti, otkriti tajnu, progovoriti; - ında bakla ıs lanmamak ne cuvati tajnu; - ında bakla mı var? ti nesto skrivas? - ında (bir) bakla olmak) snebivati se, ustrucavati se (kazati); /-ın/ - ına bakmak 1) pazljivo slusati svaku rec, gledati u usta 2) slepo slusati koga, potcinjavati se kome; - ına baktırmak zanimljivo pricati, drzati paznju (slusalaca); - ından bal şeker akar iz usta mu tece med, on slatko govori; - ına beraber (pun) do ruba, do vrha; - ını bıçak açmıyor 1) on uporno cuti 2) veoma je potresen; - ını bıçak açmamak ne biti raspolozen za razgovor (od ocajanja i si.); - ı bir jednoglasno, jednodusno, zdusno, slozno; - ına bir çöp (ili bir şey) koymamak ne jesti, nista ne stavljati u usta; - ı bir karış açmak razjapiti usta, zinuti (od iznenadjenja, cudjenja); /-ıni - ına bir kemik atmak baciti kome kost, dati kome sta da bi ga ucutkao; - ından bir laf kaçırmak izbrbljati se, izlanuti se; - ına bir parmak bal çalmak obmanuti koga lepim recima, (po) vuci za nos; -ı boş v. -ı gevşek; - ını bozmak psovati, ruziti; - ı bozuk pogana jezika, skaredan, psovacki; - bozukluğu pogan jezik, psovanje; - ına burnuna bu· laştırmak pokvariti, upropastiti; izosljariti (posao); - burnu yerinde 1) pristao, prikladan 2) fig. ispravan, tacan, korektan; ını burnunu toplamak pravilno upotrebljavati (izraze, sırane reci i si.); - ı büyük razmetljiv, hvalisav; - ı cıvık dijal brbljiv, indiskretan; - çabukluğu brz govor, brzanje; - ında çakıl taşı mı var? sta on klepece? - ı çarpılmak kreveljiti se, kriviti usta (iz negodovanja); /-ın/ - ını çar· şamba pazarına çevirmek arg. razbiti kome labrnju; - ı çellkli okoreli brbljivac; ından çıkanı kulağı duymamak (ili işit memek) nepromisljeno govoriti; - ından çıkmak omaci se (o nepromisljenoj reci);
18
- ı çiriş çanağına döndü usta su mu postala suva i gorka; - ını dağıtmak 1) pustiti jezik, postali drzak, ici daleko 2) udariti po ustima, razbiti kome zube; - dalaşı prepirka, raspra; - dataveresi uzajamno psovanje; - değişikliği raznovrsnost ishrane; - ını dikmek cutati kao riba, cutati kao zaliven; - ı dili bağlanmak zavezati se (o jeziku); - ı dili korumak govoriti do promuklosti; - dil vermemek ne moci glasa pustiti, ne moci rec izustiti (od bolesti, iznemoglosti); - ında dili yok v. - ı var dili yok; - ından dirhamle çıkmak govoriti sa zaviscu; - ına dolu do vrha (pun), prepun, krcat; - dolusu na sva usta (psovati, grditi); puna usta; - dolusu küfür gadna psovka; - ında n dökülmek 1) govoriti obazrivo, biti uzdrzljiv 2) biti jasno, videti se, prepozmati se po regima (o !azi i si.); ı dört açılmak zapanjiti se, preneraziti se; /-ın/ - ı dört köşe olmak sirom razjapiti usta, biti dobro raspolozen; -a düşmek postali predmet razgovora; postali poznat; /-ıl - ından düşürmek stalno pricati o kome, ne ispustati koga iz usta; - ını dü· zeltmek poceti uctivo razgovarati, uljuditi se; -ını ecel alsın (ili kapasın) crkao dabogda! djavo da te nosi! - etmek 1) izneti, izjaviti 2) nagovoriti, nasukati 3) teatralno govoriti; - ını faraş gibi açmak drsko odvracati; protiviti se, prigovarati; - gazı teh. visokopecni gas; - ına geldiği gibi nepromisljeno, nesmotreno (govoriti, reci); ına geleni söylemek 1) govoriti bez razmisljanja, birbljati, torokati 2) drsko goverili; - ı gevşek brbljiv, nepromisljen, indiskretan; - ına girecek gibi yaklaşmak (ili - ına girmek) veoma se pribliziti kome; /-ın/ - ından girip burnundan çıkmak nagovarati, ubedjivati; ulagivati se, laskati; ına göre olmamak biti nedostistizan, nedokuciv; - ı havada 1) uobrazen, nadmen, razmetljiv 2) zabezeknut, zapanjen, zgranut; - ını havaya (ili poyraza) açmak ostali praznih saka, nista ne dobiti; - ını hayra aç ne govori o losim stvarima!; /-ın/ - ının içine bakmak v. - ına bakmak; -
ağız
ının içine baktırmak v. - ına baktırmak; - ına kadar v. - ına dolu; - kahyası pej. advokat, glasmogovornik; - ımın kahyası mısın? ta, zar si !i moj advokat? - ı kalabalık brbljiv, indiskretan; - kalabalığı bujica reci; /-ı/ - kalabalığına getirmek zbuniti koga brbljanjem (bujicom reci); /-ın/ - ının kalayını vermek osorno, gruba odbiti; - ını kapamak (ili kapatmak) 1) zacutati 2) zapusiti kome usta, ucutkati; - ı kara 1) zlurad, pakostan; zloslutan 2) ogovarac, klevetnik, intrigant; torokalo; /-ın/ ının kaşığı olmamak ne biti nadlezan govarili o kome; - kavafı brbljivac, blebetalo; - kavgası prepirka, raspra, zadjevica; - ı kenetli1) uzdrzljiv, cutljiv, kolji drzi jezik za zubima 2) zauzdan (koni); - ını kiraya mı verdin? zasto cutis kao zaliven? reci nesto! - kokusu 1) zadah iz usta 2) fig. i':udljivost, musii':avost, hirovitost; /-ın/ ının kokusunu çekmek (ili dinlemek) povinovati se cijim cudima, trpeti cije hirove; - ı kulaklarına varmak razvuci usta do usiju, biti veoma radostan; - ın kurusuni jezik pregrizao! umukni! (kaze se onome ko govari o zlim stvarima); - ı ile kuş tutmak ui':initi nemoguce, skinuti zvezdu s neba; /-ın/ - ından laf almak saznati, ispipati (iz razgovora); - ında laf çiğnemek okolisiti; - ından laf kaçırmak izbrbljati se, izlajati se (nenamerno); - ına layık veoma ukusan (o jelu, hrani); /-ın/ - ın dan lokmasını almak uzeti kome zalogaj iz usta, neopravdano oduzeti; - ına lokma olmak pasti kome u sake; - ı mühürlü s katancem na ustima, cutljiv kao riba; - nişam veridba na ree; - ının ölçüsünü almak oparili se, opeci se (sa svoje govorljivosti); /-al - ının ölçüsünü vermek ukoriti, oi':itati kome lekciju; - ını öpeyim ljubim !i usta! hvala! (govori se donosiocu radosne vesti); - patlangıcı .ZVakaca guma; - ının payını almak dobiti prekor (grdnju); !-al - ının payını vermek v. ının ölçüsünü vermek; - ı pek cutıjiv, koji drzi tajnu; - ını pek tutmak cutaii, .drzati jezik za zubima; !-al - ının perhizi ver-
rnek ucutkati (i fig.) - persengi stalno ponavljana rec, postapalica; - ının pervazı yok on svasta moze da prevali preko jezike; - ı pis opakog jezika, bes!idan, besraman; - ından sakat bir söz kaçırmak omaci se (o psovki), opsovati; - sakızı predmet stalnog razgovora; - da sakız gibi çiğnemek ogovarati, otracavati, olajavati; /-ıl - ına sakız etmek uvek isto pricati, pre.ZVakavati; stalno ponavljati; /-ın/ ına sakız olmak biti predmet cijeg ogovaranja; - ından sakız avlamak izvuci, otkriti tajnu od koga; - ının salyalan akmak ceznuti, zudeti; - satmak razmetati se, hvaliti se, "duvati se"; /-ın/ - ını satmak navodit tudje misljenje kao svoje; - ını seveyim v. - ını öpeyim; - ı sıkı v. -ı pek; - ını sıkı tutmak v. - ını pek tutmak; - ını silip oturmak 1) cinili kao da se nista nije desila 2) predati se, pomiriti se, nista ne reci; /-ın/ - ından söz almak (çalmak, kapmak) v. -ından laf almak; ında söz çiğnemek v. - ında laf çiğ nemek; - ından söz kaçırmak v. -ından laf kaçırmak; - ı sulanmak (ili - ının suyu akmak) jako sta zeleti; /-ın/ - ının suyunu akıtmak pots!icati, podgrejavati ciju zelju; - ı süt kokan nezreo; zutokljunac. balavac; - ı süt kokmak biti nezreo, mirisati na mleko; - şakası sala; podsmeh; - tadı 1) mir, spokoj (nost) (u porodici, zajednici) 2) zadovoljstvo, uzitak; /-dan/ - ının tadını almak imati gorko iskustvo s cime; - ının tadını bilmek biti sladokusac, biti gurman; /-ın/ - ının tadını bozmak pakvarili pomutiti kome zadovoljstvo; - tamburası muz. drombulja; - tamburası çalmak umiriti, utesiti (recima); - a taş almış on uporno cuti; - a tat, boğaza feryat ukusno, ali oskudno (o jelu); - ı teneke kaplı neosetljivog grla (na topla), "sa grlom od lima"; - ını topla! zavezi! umukni! - toplamak zacutati, umuknuti; drzati jezik za zubima; - ında torba mı var? zasto ne govoris? hoces li reci nesto?; - ını tutmak cutati, ne brbljati, dr:Zati jezik za zubima; ında tükrüğü kurumak osusiti se (o grlu10
·ağız
od pricanja, ponavljanja); tütünü duvan ı var dili yok krotak, poza zvakanje; koran, "usta ima, jezik nema"; tih, 6utljiv; fal varmamak ne mo6i sta prevaliti preko jezika, ustrucavati se re6i; ın var olsun! drago mi je da to cujeml ma yakışmıyor ne prilici ti da to kazes; /-dan/ ı yanmak, ope6i se; imati gorko iskustvo s kima (s cime); ı yanık koji se opekao, nastradao; yapmak ulagivati se, ulizivati se; pretvarati se, postupati Ucemerno; yaymak izbegavati olvoren razgovor, okolisiti, · uvijati; ı yayvan brbljiv, blebetav; ından yel alsıni jezik pregrizao! ı yok tih, 6utljiv, suzdrian; /-ın/ ını yoklamak v. -ını aramak; ını yormak zamarati jezik, beskorisno pricati, uzalud pricati; yüreğin artağını (ili taşkınını) söyler posl. kad je srce prepuno, usta ne mogu da 6ute; sen bu - ları başkasına yapi pricaj li to drugome! N
N
N
ağızsız
fig. tih, ·miran; krotak; po ko ran,
ponizan · ağ kepçe meredov, mreza (za hvatanje leptira, ptica)
N
N
N
N
N
N
N
N
N
ağlama
1. plac, plakanje; Ağlama duZid placa (u Jerusalimu) 2. fig. iadikovanje, jadanje, kukanje varı
ağlamak 1. plakati; ağlayıp sızlamak 1) naricati, jadikovati 2) /-al oplakivati, plakati (za kime) 2. vadati se, zaliti se; ağ lamayan çocuğa meme vermezler posl. dete dök ne zaplace ne dobije sisu 3. bot. ispustati smolu, sok (o drvetu)
N
N
. ağız birliği jednodusnost, slaganje; dogovor; - etmek slaziti se, sağlasiti se; dogoitoriti se ağızdan
oralno; - Ilaç almak uzimati lekove oralno ağıziamak ak. 1. teh. podesiti, uglavitl (u otvor) 2. mor. dovesti brod do ulaza u luku 3. nar. gristi (hranu)
ağızlaşma bio/ anastomoza (spajanje krvnih sudova, zivaca) \ ağıziaşmak spajati se, .preplitati se (o krvnim sudovima, zivcima) ağızlı
sa... ustima (otvorom, ostricom, vrhom i drugim znacenjima reci ağız) iki tüfek dvocevka; kara - zloban, pakaslan ağızlık
1. mustikla; pisak cigarete 2.
muz. pisak, dulac 3. korpa za njusku ograda 5. kais-prekonosnik (za konja) 6. voj. stitnik cevi 6. dijal. levak ağızlıkçı ağız
ağızsıl
suglasnik)
20
izradjivac mustikli
otu arh. potprasnik, paljak (topa) gram. usneni labijalan (izgovor,
ağlamaklı placljiv, cmizdrav; placan; bir sesle placnim glasoin ağlamalı v. 1. v. ağlamaklı 2. tuzan, zalostan; - hikaye tuzna prica ağlamış
placan; natmuren, kiseo, zia-
voljan ağlamsamak
zaliti se, jadati se, ja-
dikovati ağiaşmak 1. plakati (o vise lica zajedno); kadınlar birdenbire ağiaştılar zene su odjednom briznule u plac 2. jadati se, zaliti se, vajkati se
ağiatı poz. tragedija ağiatmak
suza; ganuti; kinjiti ağlayıcı ı
ak. rasplakati, dovesti do anasını
(ili
- zamarati, muciti,
-kadın)
narikaca ll v.
ağ
lamış
ağlayış 1. plakanje, plac . 2. fig. jadikovka, zalopojka ağma
1. gl. im. od ağmak 2. meteorit
ağmak (-ar) dat. arh. 1. (po)dizati se (o dimuprasini); penjati se 2. visili (o lozi), naginjati se ağnamak
1 v.
ağnamak
2 dija/. v. anlamak
ağrı
agınmak
1. bol, boljka; porodjajni bol; -
sı
ahenksizlik tutmak poceti (o porodjajnim bolovima); vermek ozlediti, povrediti 2. tig. bol, patnja; kalp - sı ljubavni jadi, ljubavni bol ağrılı
bolan, s bolovima
ağrımak
boleti, tistati (o zubu, glavi) boli me zub
dişim ağrıyor
ağrısız 1 . bezbolan 2. tig. bezbrizan, bez nevolja; - baş tig. (covek) bez briga i nevolja; - baş mezarda olur nema coveka bez nevolje; covek tek u grobu nadje mir ağrıtmak
ak. nanositi bol, pricinjavati
bol ağsı
ağ
mrezast, u obliku mreze
tabaka
ağu
v.
ağulu
anat. mreznjace
ağı
v.
ağustos
ağılı
avgust; -
ayı
avgust mesec
ağustos böceği 1. zool. cvrcak, zrikavac (Cicada plebeja) 2. tig. brbljivac
ah 1 uzv. ljutnje, cudjenja, radosti, zadovoljstva, bola, ceznje; ah! o! oh! uh! ll . ı.izdah, jecaj; kletva, proklinjanje; - almak biti proklet, pretrpeti kaznu; - çekmek uzdisati; jecati; /-ın/ - ını çekmek ispastati, placati dug (cijoj kletvi); - deme, düş manın oh demesin ne kukaj da ne bi tvoj neprijateli likovao! - deyip - işitmek biti bespomo6an; - etmek 1) uzdisati, tugovati 2) /-ı/ proklinjati, kleti; - a gelmek 1) v. - almak 2) ispastati svoje grehe; izdria:vati zasluzenu kaznu; - ı göklere çık mak do neba dopirati (jecajima); - ile, vah ile 1) jedva, tesko, mucno 2) uz velike bolove, v~oma bolno; /-ın/ - ı tutmak (ili - ı yerde kalmamak) ostvariti se, ispuniti se, (po)stici (o cijoj kletvi) aha uzv. (prilikom kivanog) aha! eto!
ostvarenja oce-
ahali a. stanovnistvo, zivalj, populacija; narod; Adana - si stanovnistvo Adane
~har apr~tura, impregnacija (papira); lepılo (od stirka i pirincanog brasna)
· aharlamak regnirati
ak. apretirati (papir); imp·
aharlanmak pass. od aharlamak aharlatmak caus. od aharlamak aharlı
fino obradjen; imprengiran
ahbap (-bı) a. 1. drug, prijatelj; - çabiiski prijatelji 2. poznanik, znanac
vuşlar
ahbabça prijateljski; iskreno ahbaplık 1. prijateljstvo, drugarstvo; /la/ - etmek 1) d~uziti se, prijateljevati 2. tig. caskati, ceretati 2. poznanstvo; göz - ı poznanstvo iz vidjenja ahçı
v.
aşçı
ahçıbaşı
v.
ahçılık
aşçılık
v.
aşçıbaşı
ahdetmek dat. zareci se, zavetovati se; obavezati se; zakleti se ahdi a sporazuman; ugovorni, kontraktualni; - tarif ugovorna tarifa Ahdiatik (-ki) Osm. Stari zavet Ahdicedit (-di) Osm. Novi zavet ahenk (-gi) p. 1. saglasnost, sloga, harmonija; - kurmak sloziti se, saglasiti se; sağlamak usaglasiti, ostvariti saglasnost 2. /ing. harmonija; ct. uyum 3. muzika, koncert; zabava, zur; - düzrnek prlrectiti zabavu s muzikom; -etmek prirediti zabavu; - kapağı muz. rezonator; - katmak razveseliti (skup, drustvo) ahenkleştirmek
dovesti u sklad, usag-
lasiti, koordinirati
ahenkli 1. uskladjen, slozan 2. harmonican, milozvucan, melodican; ct. uyumlu ahenksiz neskladan; nepovezan, rasplinut
neharmonican;
ahenksizlik nesklad, disharmonija; kakofonija; ·rıesaglasnost, nesloga
21
" '
'1
'
aheste aheste p. 1. spor, (po) lagan 2. tih, miran 3. nezan, rnek 4. nizak (glas); - tiho; lagano ahfat (-dı) a. unuci, potomci, potomstvo ahır p. konjusnica, stala; - a çekmek zatvarili u stali; /-ı/ - çevirmek fig. pretvoriti u stalu, zapustiti (prostoriju); -gibi· kao stala, (o mestu); - gübresi stajsko djubre
hocalığı etmek moralisati, propovedati o moralu; - bilimi etika; - kaldeleri eticke norme, moraine regule 2. etika; 3. narav, karakter, priroda, dusevno svojstvo; - ı bozuk nepcisten, necastan 4. moralnost, cudorednost, cestitost; - ve adab moral; uljudnost, pristojnost ahlakçı
ahlakçılık
ahırlamak
ahlak
dışı
ahlak
dışçılık
Ahi ist. pripadnik manskom carstvu)
ahlak
dışılık
esnafa
(u
Os-
ahir a. poslednji; - zaman 1. poslednje vreme 2) fig. kraj sveta; - zaman peygamberi poslednji prorok (Muhamed) ahit (-hdi) a. f. zavet, zaricinje, obe6anje; -im olsun kunem se! dajem rec! 2. sporazum, dogovor 3. arh. period, epoha ahitleşmek
1. uzajamno obe6ati, dati rec (jedan drugom) 2. sporazumeti se, dogovoriti se ahitname a.p. ugovor, konvencija; pakt ahize a. 1. prijemnik 2. telefonska slusalica ahkam a. 1. misljenje, prosudjivanje; sud, zaklucak; - çıkarmak 1) proricati, predskazivati 2) iznositi neosnovane tvrdnje; - ından geçilmemek ne odstupati od svog misljenje, ostati pri svome; - kesrnek dati kategorican sud 2. propisi; direktive, instrukcije, naredjenja; rezolucije, zakljucci 3. uslovi; norme ahlaf a. potomci, potomstvo; naslednici (na polozaju)
1
·l
!
fil. moralizam
ustojati se, izgubiti snagu; olenjiti se (o zivotinjı-od dugog ostajanja u s tali)
Ahilik ist. zanatlijsko bratstvo, esnaf
i
moralist, eticar
ahlak a. 1. moral, cudored, eticke norme; - ını bozmak pakvarili se, izopaciti se; - bozukluğu moraina iskvarenost, korumpiranost; - düşkünlüğü amoralnost, pad morale, izopacenost; -
22
arnaralan til. amoralizam
amoralnost; amoralizam
ahlaki moralan ahlakılık moralnost, tojnost, uljudnost
eticnost;
pris-
ahlaklı 1. uljudan, pristojan; pasten 2. s ... karakterom, s .. naravi; fena - bir adam covek lose naravi: melek - bir kız devojka andjeoske naravi
ahlaksız 1. nemoralan, necastan; neuljudan, nepristojan 2. beskarakteran, lose naravi; bezobrazan ahlaksızlık 1. nemoralnost, nemoralno ponasanje; - yapmak nemaraina se ponasati 2. los karakter, losa narav; cudljivost
ahlamak uzdisati; jecati, stenjati; kukati ahlat (-tı) 1. bot. divlja kruska (Pirus piraster); divlja kruska (plod) 2. arg. bukvan, tikvan, zvekan ahmak (-ğı) a. glupak, budala, idiot- bulur pos. nasla vreca zakrpu; - aldatan pljusak, provala oblaka; - ısiatan sitna kisa, rominjanje ı
ahmakça glupo, budalasto ahmaklaşmak
(o)glupaviti, (o) tupaviti
ahmaklaştırmak
ak. zaglupljivati
ahmaklık 1. glupost, blesavost 2. ludost, budalastina. ludorija
ajitasyon ahraz a. nar. nem, gluvonem ahret a. onaj svet, zagrobni zivot; isposnik, pustinjak, usamljenik; covek razocaran u ovaj svet; - boylamak umreti, poci na onaj svet; - bilgisi eshatologija; - e gitmek preseliti se na onaj svet, umreti; - yolculuğu smrt, putovanje na onaj svet - eviadı v. -oğlu; usvojenik, usvojen sin; - te on parmağı yakasında olmak traziti od koga racuna na onom svetu; - suali 1) dosadno, nepotrebno pitanje 2) tesko, uznemirujuce pitanje; /-al suali sormak probiti kome glavu piini yapmak (ili zentanjima; ginleştirmek) ciniti dobra dela adamı
ahretlik 1 zagrobni, onosvetski ll usvojeno siroce; vaspitanik (sluzavka) ahşap(-bı)
kuca); deljstvo
a. drven, od drveta (most,
işçilik
stolarstvo; tesarstvo, drvo-
ahtapot(-tu) 1. zoo/. hobotnica (octopus vulgaris) 2. med. polip, otok 3. arg. muktas, gotovan, prisipetlja; - gibi nametljiv, dosadan ahu p. 1. zoot. gazela (Antilope darcas); - gözlü prelepih ociju, ociju kao u gazele (a devojci) 2. fig. gazela (privlacna devojka ili zena) ahu dudu bot. malina (Rubus ideaus) ahval(-li) a. stanje, situacija, polozaj; dogadjaji, zbivanja; dünya - i situacija u svetu; svetska zbivanja ahzetmek ak. uzimati, dobijati, primati ahzü ita a.p. arh. kupopradaja, trgovina ahzu kabz p-a. prisvajanje imovine aidat a. 1. prihodi, dohoci, prinosi 2. cianarina
porodice; - hukuku porodicno pravo; - i smi prezime; - kurmak osnovati porodicu; - kızı devojka iz dobre porodice; sahibi otac porodice, domacin; -terbiyesi porodicno vaspitanje; - vakfı porodicno imanje; porodicno zavestanje; - yardımcısı jur. hranilac porodice; - yuvası porodicno gnezdo 2. biol. familija (biljaka, zivotinja) 3. jezicka familija 4. zena, supruga ailece 1. sa celom familijom, porodicom; yeni yılınızı - kutlar, selam sunarım sa poradicom vam cestitam novu godinu i pozdravljam vas 2. kao porodica, porodicna; po porodici, na porodicu ailecek nar. v. ailece ailelik 1. za porodicu, po porodici; bir yemek obrok za jednu porodicu 2. v. ai levi ailevi porodican, domaci ait a. dat. koji se odnosi na; o, u vezi sa .. ; koji pripada kome (cemu); koji setice koga (cega); - olmak pripadati kome; ticati se; odnositi se; bu, size - değildir ovo se vas ne tice; ovo se ne odnosi na vas; kitaplığımıza.- kitaplar knjige koje pripadaju nasoj biblioteci; siyasi görüşmelere - belgeler dokumenta o politickim razgovorima; ona - bir vazife njegova duznost, duznost koja mu je pala u deci aitlik v. aidiyet ajan 1. agent, predstavnik, zastupnik 2. agent (policijski) 3. jur.dr:Zavni predstavnik, zastupnik (u medjunarodnom sudu) 4. privatni detektiv ajanda podsetnik, memorandum, beleznica, agenda
aldiyet a. odnos, veza, bu işin bana i yok ja sa tim nemarn nikakve veze, to se mene netice
ajans 1. agencija formativna, trgovinska); cije, predstavnistvo; cijske vesti 3. detektivski
(telegrafska, in2. sediste agenhaberleri agenbiro
aile a. 1. porodica, familija, celjad; dostu poradieni prijatelj; - efradı clanovi
med. nemir, uznemirenost
ajitasyon .1. uzbudjenje, uzbudjenost 2.
23
~rn il f ı
ajurajur azur; rad sa supljikama; brosiran povez ajurlu azuriran, supljikav (rucni rad) ak 1. beo, sed; - sakal bela brada 2. fig. cist; neporocan, cestit; - yüzle casno, cestito; yüzü - castan, cestit 3. u sastavu bot. i zoot. naziva - ballı baba bot. mrtva kopriva (lamium album); - başkuş zoot.
usara, sovuljaga (asio flameus); - çam bot. jela (Abies alba); - kuyruk sallayan zoot. pastirica bela (Motacilla arba); - nilüfer bot. lokvanj (Nymphaea alba); sarmaşık bot. poponac (Convolvolus); tilki zoot. polarna lisica (Aiopex lagopus) ll 1. bela mrlja; mrena (u oku) 2. (ili gözün ı) beonjaca 3. belance (jajeta) 4. beline, belila 5. sedina, seda kosa, sedine; /-af düşmek 1) poceti sedeti (o kos i), bradj 2) imati mrenu (leukom) - ı - karası kara belolik i crnokos (kaze se za onog ko ima sve valjano) - akça kara gün içindir post. beli novac je za erne dane; - altın platina, belo zlato; - Arap Arapin (za razlikovanje od Crnca); - benizli bled; - ım derken bokum demek arg. uprskati; padati iz greske u gresku; - gözlü urokljiv, zlopogledja; okrutan, svirep; nizak, podao; - ı karası geçıtte belli olur post. na muci se poznaju junaci; - ı karadan seçmek razlikovati dobro od loseg; - koyunu gören içi dolu yağ sanır izgled vara coveka; koyunun kara kuzusu da olur u svakom kukolju ima zita (i u bele ovce madje se crno jagnje); - köpek kara köpek olos, sljam, bagra; - sakaldan yok sakala gelmek potpuno oronuti, onemocati; - sakal kara sakal svi; i veliko i malo; - sıcak paklena vru6ina ağacı
aka dijat. v.
a~a
akabinde odmah, neposredno po akaç 1. odvodna ·cev; dren, slivnik 2. kanal, jaz, vada akaÇiama isusivanje, odvodnjavanje, drenaza
24
akaçlamak ak. isusivati, drenirati akademi 1. akademija (u raznim znacenjima); Güzel Sanatlar - si akademija umetnosti; 2. stik. akt; -· yapmak raditi akt, slikati obnazeno telo akademik akademski akademist akademac akademisyen demije nauka
akademik;
clan
aka-
akademya v. akademi ak ağa ist. beli ev nuh (u harem u) ak ağaç
(-cı)
bot. breza (Betula alba)
akait (-di) a. 1. katehizam, ilmi) teologija
doğma
2. (ili
akaju bot. mahagoni (Swietenia mahagoni) akak (-ğı) dijat. 1. korito; jaz, kanal, vada 2. odvodna cev ak ala vrsta turskog pamuka (Gossypium hirsutum) ak amber (siva) ambra akarnet a. 1 . neplodnost, ·besplodnost; sterilnost; 2. fig. neplodnost, jalovost akan
yıldız
akar 1 vina
a.
zvezda padalica, meteor;
nekretnine, nepokretna imo-
akar2 ı 1. teku6i, protaeni 2. teean, zidak ll tecnost, fluid; - ı yok kokarı yok u najboljem redu, besprekorno, tip-top akar amber bot. amber drvo, storaks (Liquidanber orientalis) akarca dijat. 1. teku6a voda; recica, potoci6 2. med. fistula 3. topao izvor, toplice; 4. nar. tuberkuloza kostiju akar su 1. teku6a voda, reka 2. tok, struja, bujica 2. niska od bisera; dijamantska ogrlica akar yakıt tei:':no gorivo
akıl
ak asma bot. 1. bela loza, pavit (Ciematis vitalba) 2. divlja tikva (Br}lonia dioica) akasya bot. 1. akacija (Acacia) 2. bagrem (Robinia pseudacacia) akbaba 1. zoo/. sup, lesinar (Vultur monachus) fig. starac, starina; - ya dönmek osedeti, posedeti ak ak -.alba)
balık (-ğı)
balıkçı!
zoo/. klen (Leuciscus) zoo/. bela caplja (Egretta
ak basma med. katarakt; cf. ak su akbaş
zoo/. morska guska (Bernicla)
ak başlı beloglav; - yelve zool be. loglava strnadica (Emberizia leucocephala) ak benek
(-ği)
med. leukom, mrena
akciğer
anat. pluca; - atardamarı plucarterija; bilimi pneumologija; -göbeği hilus pluca; - iltihabı zapalenje mehuric; - toplardamarı plucna vena; tüberkülozu (ili veremi) tuberkuloza pluca; - zarı plucna maramica, porebrica na
akça 1 belicast, prilicno beo; - pakça belaputa i lepuskasta, ljuı:ıka (devojka) akça2 1. arh. novac, para 2. ist. srebrni novcic akça
ağaç
bot. javor, klen (Acer)
akça kavak bot. bela topola (Populus alba) akçalı
bogat, parajlija
akça yel jugoistocni vetar akçe v. akça2 akçıl
1. belicast, belkast 2. izbledeo,
uvenuo akçıllanmak,
akçıllaşmak
izbledeti,
uvenuti
ak çöpleme bot. cemerika (Veratrum al bum)
ak da rı bot. proso (Panicum miliaceum) ak demir kova no gvozdje akdetmek ak. zakljuciti, sklopiti (ugovor, sporazum i si.) ak diken bot. pasdren (Rhamnus cathartica) ak doğan zool. (sivi) soko (obucen za lov) (Falco rusticolus) ak günlük 1. tamjan 2. (ili tamjanova drvo (Boswellia) ak hardal bot. alba) akı
ağacı)
bot.
bela slacica (Sinapis
tok, tecenje: struja, bujica
akıbet a. 1 1. kraj, svrsetak 2. ishod, rezultat, posledica, plod 3. sudbina, udes na kraju, napokan - ine uğramak doci u losu situaciju
akıcı f tecan, zidak; - madde tecno telo, tecnost 2. fig. lak, tecan (govor, stil); - sessiz tekuci suglasnik, likvid akıcılık
tecnost, lakoca, jasnost (gostila); muz. blagozvucnost, harmonicnost, melodicnost
vora,
akıl (-klı) a. 1. razum, um, pamet; mudrost, razboritost; - hastalığı ludilo; - hastanesi psihijatrijska bolnica, ludnica; hastası umobolnik; zayıflığı slaboumnost 2. pamcenje, secanje; ct. hafıza; - defteri podsetnik, beleznica; ında kalmak (olmak, tutmak) ostati u secanju, pamtiti, ostıiti u pameti 3. razmisljanje, rasudjivanje, prosudjivanje 4. savet; /-dan/ - almak dobiti savet od koga; /-al - danışmak(po) savetovati se s kime, konsultovati se; /-al - öğretmek 1) posavetovati, pou6iti, nagovoriti 2) uciti pameti, popovati: /-a/ -vermek dati savet, posavetovati, sugerisati - - dan üstündür ta arşa kadar eeliri oka bolje vide nego dva; /-ıl - ı almak 1) shvatiti, razumeti 2) poverovati; /-ın/ - ını almak uplasiti, zastrasiti koga; obezglaviti; - almaz ne-
25
akılcı
verovatan; nepojmljiv, neshvatljiv, nedokuciv; - ı başında razuman, pametan, razborit; - ını başına almak opametiti se, urazumiti se; osvestiti se; - ını başından almak v. -ını almak; - ı başına devşirmek v. -ını başına almak; - ı başına gelmek 1) osvestiti se, doci k sebi, pribrati se 2) urazumiti se oparnetili se; /-ın/ - ını başına getirmek urazumiti koga; - ı başından gitmek izgubiti glavu, smesti se; -ını başına toplamak v. -ını başına almak; - ını beğenmemek ne driati do cijeg misljenja; - ınla bin yaşa! halal ti ideja (ironicno-za glupu ideju, zamisao); ının bir tahtası eksik (ili noksan) faii mu jedna daska u glavi; - ı bakuna karışmak vulg. utronjati se (od straha); /-laf-ın/ -ını bozmak izgubiti razum, poludeti, posasaveti (od posla, briga i si.) /-ın/ - ını bulandırmak pomutiti kome razum; - ı çalık nepromisljen, lakouman, lakomislen; /-ın/.- ını çalmak zarko zainteresovati, zaneti, ocarati (koga); /-ın/ - ını çelrnek 1) odvratiti, odgovoriti, odvraciti od cega 2) navesti na los put, zavest1, sablazniti; ından çıkmak isceznuti iz secanja, pasti u zaborav; - ını dağıtmak izgubiti razum; ını değiştirmek predomisliti .se; /-ın/ - ına dokunmak izbaciti, izvesti iz ravnoteze; ı durmak zbuniti se; spetljati se; - ına düşmek dijal. pasti na um, prisetiti se cega; /-al - erdirememek ne moci shvatiti; /-al -ı ermek razumeti, shvatiti; - ına esmek pasti na pamet, sinuti (o ideji); dunuti u glavu; - etmek smisliti, dosetiti se; dovijati se (kako raditi, postupati); -ı evvel veoma pametan; iron. pametnjakovic; - ı fikri imtihanda on misli samo na ispit; - ı fikri birbirine karışmak zbuniti se, zapresti se, pomesti se; - fukarası glupak, idiot; /-ı/ - ından geçirmek (po)razmisliti, promozgati; - ından geçmek doci, pasti na pamet; - ına geleni yapmak nepromisljeno postupati, cinili sve sto padne na pamet; -ına gelmek pasti na pamet, setili se, sinuti (misli); - a gelmez neshvatljiv, neobjasnjiv, nepojmljiv; - ına ge-
26
tirrnek 1) /-ı/, -ın/ podsetiti, podsecati koga 2) /-ı/ setili se cega; - ı gitmek zbuniti se, smesti se; - ına hiffet getirmek poludeti, skrenuti pame6u; - hacası iron. savetnik, mudrijas; - için tarik (ili yol) birdir post. za mudrog je samo jedan put; - ı kabul etmek 1) shvatiti, razumeti 2) predstaviti sebi, zamisliti; - ını kaçırmak poludeti; - karı değil nerazuman; - ı karışmak zbuniti se, ne znati sta ciniti; - ını kaybetme k 1) izgubiti glavu, raspametiti se 2) izlapeti; /-ı/- ı kesrnek uveriti se u.. ; shvatiti, pojmiti, formirati misljenje; /-ı/ ına koymak 1) nagovarati, navoditi; sugerisati 2) cvrsto resiti, postaviti cilj; kumkuması (ili kutusu) 1) cudo od deteta, vunderkind 2) iron. mudra glava; - ı oynamak (ili - ını oynatmak) poludeti; para ile satılmaz parnet je urodjena, naknadno se ne stice; - sağlığı med. mentaina higijena; - ı saplanmak stalno misiili na odredjenu stvar, biti okupiran mislima o cemu; /-ı/ - ına sığdıramamak ne moci -shvatiti, ne mo6i pojmiti; -a sığmaz nezamisliv, nepojmljiv, neshvatljiv; -ı sıra po njegovom misljenju, on misli. .. ; - ına sinrnek urezati se u secanje; - ını şaşırmak poludeti; - ı takılmak v. -ı saplanmak; - ı tepesinden yukarı rasejan; - ının terazisi bozulmak otupaviti, pobenaviti; tereleili sasav, eaknut, pomeren; - ına turp sıkayım! ti 6es nesto da mi kazes! var (ili mantık) var sta je tu nejasno? mu6ni malo glavu! - a yakın prihvatljiv, razuman, razlozan (rec, misao i si.);- yaşta değil, baştadır post. parnet nije u starosti vee u glavi; /-al - ı yatmak poverovati u sta; uveriti se, ubediti se; - a yelken etmek praviti gluposti, postupati nepromisljeno; - ı yolundan çıkmak poludeti, skrenuti pamecu; - ın zincirini koparmak izgubiti razum; -ından zoru var on je pobenavio akılcı
1 umni, misaoni, duhovni ll fi/. ra-
cionalist akılcılık
til. racionalizam
akis akıl dışı
1. nerazuman 2. iracionalan
akıl dışı
umnjak (zub)
akıllandırmak akıllanmak
akındırık dijal.
ak. urazumiti
opametiti se, urazumiti se
akıllı pametan, uman, bistar, razborit; davranmak pametno postupati; - düş man akılsız dosttan iyidir (ili yeğdir) pametan neprijatelj je bolji od glupog prijatelja; - geçinmek praviti se pametan; köprüyü arayıncaya dek deli suyu geçer dak pametan trai:i most, lud predje preko reke; - uslu trezven, razborit akıllıca
razumno, razborito, trezveno
akıllılık razumnost, mudrost, bistrina, trezvenost, razboritost, promisljenost; etmek postupati razumno, (razborito, trezveno); - taslamak praviti se pametan; mudrovati, mudrijasiti akılsız nerazborit, nepromisljen; glup, budalast, sasav; - başın cezasını ayak çeker pos/. ko nema u glavi ima u nogama akılsızca
glupo,
nerazborito,
nep-
romisljeno akılsızlık glupost, nerazboritost,. nepromisljenost; lakomislenost; - etmek praviti gluposti, nepromisljeno postupati
akım
1. tok, proticanje, 2. fiz. struja, tok; doğru - stalni tok 3. /it. arhit. tendencija akımtoplar
akumulator
akın 1. voj. napad, nalet; juris 2. (pljackaski) pohod; upad 3. fig. potok, bujica; invazija, navala, tiska; - - u grupama, masovno; /-af - etmek 1) napadati, jurisati 2) slegati se, tiskati se (o svetini) 4. sp. napad; bir - ı durdurmak (ili kesmek) zaustaviti (preseci) napad
akıncı
akıncılık ist. upad, prepad (akindi:ija u neprijateljske redove pre pocetka borbe)
1. pljackas, otimac; provalnik 2.
ist. akindi:ija (pripadnik jurisne konjice koja
je upadala u neprijateljske zemlje) 3. napada<'; (u fudbalu)
smola
akıntı 1. tok; struja; - aşağı nizvodno; - ya bırakmak (kendini) prepustiti se toku dogadjaja; - ya kürek çekmek fig. traciti snagu, uzalud se truditi; - yukarı uzvodno 2. med. fluks, odliv 3. arhit. nagib, pad, kosina (krova) akıntısız
akış
vodno;
miran, tih, stajaca (voda)
tecenje; tok (i fig); - yukarı uztok dogadjaja
olayların -ı
akışkan
fiz. tecan, fluidan
akışkanlık
fluidnost, i:itkost
akıtma 1. gl. im. od akıtmak; - deliği teh. ispust, otvor visoke peci (za is-
pustanje topljenog metala); - demir liveno gvoi:dje 2. beli belge, lisa, evet (na celu i:ivotinje) 3. naziv poslastice (slicne kadaifu) 4. ukras na plafonu (od gipsa) 5. ogrlica (od vise zlatnih lancica) 6. siroka zlatna narukvica (sa motivima) 7. camova smola akıtmak ak. 1. tociti, sipati; prolivati, Iili (suze, krv}; ukapati; içine - skrivati, nikome ne pakazivali (tugu, suze i sf.) 2. liti, izlivati (metal) 3. fig. rasipati, traciti, cerdati; spiskati (novac, imovinu) akıtmalı
s lisom, lisast (konj, vo)
akide a. 1. vera, veroispovest; - si bozuk otpadnik 2. til. jur. dogma akik (-!)i) a. min. ahat akil a. uman, razuman, pametan akilane a-p. v.
akıllıca
akim a. 1.neplodan, sterilan, jalov; neradan 2. bezuspesan, neuspesan, uzaludan; - kalmak 1) ostati bez dece, neplodna (o zeni) 2) ostati bez rezultata, pasti o vodu (zamisao, plan) akis (-ksi) 1. odsjaj, odblesak, refleksija; odsev; - kabiliyeti reverzibilnost 2. odjek, eho; - uyandırmak pobuditi,
27
ak it (-tı)
naci odjek (u stampi i si.) 3. suprotnost, oprecnost; /-ın/- ine nasuprot cemu; suprotno od; - ini söylemek protivureciti, suprotno govoriti 4. pretvaranje; preinacavanje, preinaka; 5. log. konverzija 6. refleks, reakcija
akliyat sudjivanju
akit (-kdi) a. 1. ugovor, pogodba, sporazum; - yapma va'di jur. preliminarni ugovor; çok taraflı - ler multilateralni ugovori; iki taraflı - ler bilateralni ugovori 2. brak,·vencancje; -in bozulması 1) raskid ugovora 2) raskid braka
ak madde mozga
akit (-di) a. ugovarac, ugovorna strana; ak kan anat. limfa ak
karınca
ak kavak
zoo/. termit
(-ğı)
v. akça kavak
ak kefal zool. ukljeva, belica (Aiburnus) ak kor usijan, uzaren; ak korluk usijano stanje, belo usijanje ak'kuyruk (-ğu) vrsta belog caja
a. znanje zasnovano na ra-
akliye a. 1. dusevne bolesti 2. psihijatrijska bolnica 2. fil. racionalizam akliyeci psihijatar anat.
bela
supstancija
akmak(-ar) 1. teci; liti, prolivati se 2. prosipati se (o pesku, zitu) 3. curiti; kapali 4. pr9laziti, teci (o vremenu) 5. slivati se, teci (nanize), isticati 6. spustati se, padati (o zvezdama padalicama) 7. dat. pohrliti, nagrnuti, pokuljati 8. iskrzati se, otrcati se (o tkanini) 9. arg. strugnuti, kidnuti, uhvatiti maglu 1O. dijal. dat. gajiti simpatije, imati natlonost akacak kan damarda durmaz izr. niko ne moze pobeci od sudbine; sto je sudjeno, to ce te snaci; akan sular durdu vise nema sta da se kaze; nema mesta prigovoru; akmasa da damlar bolji je mali profil nego nikakav; ako ne tece ono bar kaplje
aklama jur. rehabilitacija, oslobadjanje od optuzbe
ak mantar bot. bela pecurka (Agarcicus campestris)
aklamak ak. 1. belili (rublje) 2. jur. opravdati rehabilitovati
akanitin far. otrovna materija od jedica; koristi se u farmaciji
aklan 1. nagib, strana, sliv
sırmina
2. geog.
aklanmak 1. postali beo, pobeleti, ocistiti se (o rublju) 2. biti rehabilitovan 3. izaci cist (iz afere) aklaşmak
(po)beleti, postali beo
aklen a. prema razumu, razumno aklı sa belim mrljama (tackicama, crtama, prugama); - karalı crno-beli; saren aklık 1. belina, 2. bela mrlja 3. belilo, bela sminka
aklıselim a-p. zdrav razum; cf. sağ duyu
akli a. mentalni; umni; mentalne bolesti
28
hastalıklar
akont fin. akonto; rata akordeon muz. plise
harmonika 2. nabor,
akordeoncu harmonikas akort (-du) 1.muz. udesavanje, uskladjivanje, stimovanje; - anahtarı (ili çekici) kljuc za stimovanje; - u bozuk rastimavan (instrument); - u bozuk orkestra gibi svako po svome; ko u cekic, ko u nakovanj akortçu stimer (klavira) akortlamak ak. uskladjivati, stimovati (muz. instrumente) akortlu uskladjen, nastimovan akraba a. 1 rodjak, srodnik; - lar rod-
aksilik
bina, rodjaci, sojta; - sayılmak smatrati se za rodbinu, biti ubrajan medju rodjake; yakın - biizak rodjak ll srodan; jednorodan, istorodan; - diller srodni jezici akrabalık
srodstvo; redbina
akran a. vrsnjak, ispisıiik; skolski drug; - ından geri kalmak zaosta (ja) ti od svojih vrsnjaka - - dan azar izr. los primer deluje zarazno akranlık
suvremenost
akreditif 1. akreditiv, kreditno pismo 2. kred it akrep (-bi) a. 1. zaaf. akrep, skorpija (Scorpius); - gibi podmukao, zloban; kuyruğu bat. skorpijin rep (Scorpiurus) 2. kazaljka nasatu Akrep (-bi) astr. S-korpion (sazvezdje i zodijacki znak) akrobasi akrobacija, akrobatika akrobat
(-tı)
akrobata
akrobatik akrobatski akromatik ahramatican, bezbojan akromatin akromatin akromatopsi slepilo za boje akromegali med. akromegalija akropol (-lü) akropolj akrostiş
if. akrostih
aks osovina aksak 1. hrom, sepav 2. fig. slab, mlitav; vu/g. kilav; - eşekle yüksek dağa çı kılmaz pas/. bez alata nema zanata ak sakal 1. starac, starina 2. staresina sela, kmet aksaklık 1. hromost, sepavost, hramanje 2. fig. nedostatak; propust, omaska
aksam a. delovi; yedek - rezervni delevi aksamak 1. hramati, sepati 2. fig. zaostajati, hramati (o poslu) aksan 1. akcenat 2. nagl8sak
aksata a. nar. trgovina; - etmek trgovati aksatmak ak. 1. odugovlaciti, otezati sa cime; aksatmadan bez zastoja 2. ometali, nanositi stetu akselerometre akcelerometar akseptans, aksaptasyon trg. akcept, prihvatanje odgovornosti aksesuar 1. teh. rezervni delovi; pribor 2. dodatni deo 3. paz. sin. rekviziti 4. putni komplet (peskir, sapun, pribor) aksesuarci paz. rekviziter aksetmek 1. odjekivati, razlegati se, oriti se (o glasu, zvuku) 2. dat. odbijati se, prelamati se, odrazavati se (o svetlosti) 3. fig. odjekivati; sirili se, prenositi se .(o glasu, dogadjajima) aksettirmek aksırık (-ğı)
caus. od aksetmek
kijanje
aksırıklı: - taksırıkil arg. odrtaveo, oronuÔ, bolesljiv
aksırma kijanje; - otu bat. rebrac, kihavica (Achillea pharmica) aksırtmak
caus. od aksırmak
aksi a. 1. suprotan, oprecan, protivan; obrnut, obratan; - akıntı suprotna struja; -. delil protivdokaz, protivargument; - fikir oprecno, suprotno misljenje; - halde u suprotnom slucaju, inace; - tesir suprotan efekat 2. nepovoljan, negativan; nesrecan; - gibi na nesrecu, na zalost; kao za inat; - netice negativan, nepovoljan rezultat; tesadüf peh, udes, nesrecan slucaj 3. tvrdoglav, zadrt; nezgodan, neprijatan, naopak (covek) aksilenrnek protiviti se, prigovarati aksileşrnek naopako postupati, inatiti se, ostajati pri svome
aksilik (-ğı) tvrdoglavost, svojeglavost, zadrtost; - etmek protiviti se, inatili se, ostajati pri svome 2. nesreca, zia sreca;
29
aksine smetnja, zapreka, poremecaj; teskoca; bir - çıkınazsa ako ne. iskrsne neka teskoca (smetnja) aksine a. obrnuto, obratno, suprotno, naopako; - gitmek suprotno (naopako) raditi, suprotno postupati aksisedaa. eho, odjek, odziv; - vermek odjekivati, odjeknuti (i fig.) aksiyem mat. aksioma aksiyon 1. fin. deonica, akcija 2. po/. akcija, delovanje 3. poz. radnja, akcija; birliği /it. jedinstvo radnje aksiyener fin. akcionar aksolunmak pass. od aksetmek ak alba)
söğüt(-dü)
bot.
bela vrba (Salix
ak su nar. med. ocna mrena, katarakt aksülamel a. reakcija; - yapmak reagovati ak sülümen hem. zivin sublimat akşam ı vece, vecer; - dan - a svake veceri; iz veceiri u vece; - ları uvece, s veceri; - ı bulmak (ili etmek) v. akşamlamak; - larınız harolsun! v. iyi - lar; - karanlığı vecernji sumrak, suton; - kır mıziiğı vecernji sjaj, sjaj sunca na smiraju; - kızıliiğı vecernje rumenilo; - müziği serenada; - namazı vecernja molitva, vecernje; - olmak nastati, nastupati (o veceri), smrkavati se; - rüzgarı zapadni vetar, vecernji vetar; - üstü (ili üzeri) predvece; k veceri; - vakti vece, vecernji sati; - yemeği v. yemek; - yıldızı vecernja zvezda, vecernjaca; ct. Zühre; iyi lar! dobro vece! ll uvece; öbür - preksutra uvece sutra navece; yarın ahıra, sabah çayıra nista ne zna osim da jede i spava (o bezbriznom ili lenjom coveku); - demez sabah demez on nema predstavu o vremenu; - dan kavur sabaha savur sve sto zaradi odmah potrosi; - sabah danonocno, uvek, stalno; - a sa-
ı·
30
baha odmah, ocas, zacas; uskoro, svakog casa; - dan sonra merhama! fig. sad je sve kasno; sto nisi ranije rekao?; - yediğini sabaha unutmak biti veoma zaboravan akşamcı 1. aksamdzija (koji s veeeri redovno pije) 2. nocni radnik, radniks nocne smene 3. nocni strazar 4. onaj koji rano leze akşamcılık 1. vecernja pijanka (rakija i meze) 2. nocni rad; vecernja smena akşam güneşi 1.sunce na smiraju (zalasku) 2. fig. suton, poslednje gadine zivota 3. zutoridjasta boja akşamki
vecernji
akşamlamak 1. omrknuti, ostati do veceri 2. provesti negde vece 3. kasno se pojaviti, kasno izaci (o mesecu) akşamiatmak
ak. zadr:Zati koga do ve-
ceri akşamieyin
uvece, navece
akşamlı; - sabahlı danonocno, uvek, svako jutro i vece akşamlık za vece, namenjen za vece; vecernji (o odelu i si.) - sabahlık uskoro, svakog casa, samo sto nije; akşam setası
akşın
v. gece setası
1. belicast 2. biol. albino
akşınlık
biol. albinizam
aktar a. travar, trgovac lekovitim travama 2. trgovac (radnja sa sitnem robom) aktarıcı
prepokrivac
kuca,
kro-
vopokrivac aktanlmak pass. od aktarmak aktarım
v. aktarma
aktarlık 1. trgovina lekovitim travama 2. lekovito bilje
aktarma 1 1. presedanje (iz jednog prevoznog sredstva u drugo) 2. pretovar 3;
ala prepokrivanje (krova) 4. pretakanje, presipanje 5. agr. preoravanje, drugo oranje 6. fin. transfer, prenos 8. tranzit, oslobodjenje od carine; - eşyası tranzitna roba 9. prevrtanje, pretrazivanje 1O. sp. predavanje, prebacivanje (lopte) 11. sp. transfer 12. zaplenjivanje (broda) 13. poz. adaptacija, prerada; - yapmak 1) presedati; promeniti (voz) 2) prenositi, premestati; transportavali 3) fin. prenositi aktarma2 prenet, preuzet, Gitiran (teks!, podatak i si.) aktarmak ak. 1. prenositi, premestati, prevoziti 2. pretovarati (robu, teret) 3. prepokrivati (krov) 4. pretakati, presipati (tecnost) 5. preoravati (polje) 6. fin. prenositi 7. prevrtati pretrazivati (dzep i si.) 8. sp. predavati, dodavati, prebacivati (loptu) 9. citirati, navoditi 1O. preradjivati, adaptirati (scenario, tekst) 11. muz. transponovati, prevesti na drugi glas aktarmalı s. presedanjem; - tren voz sa presedanjem aktarmasız
bez presedanja, direktan
(voz, avion) ak tavşan zool. pustinjski skocimis (Jaculus Jaculus) aktif 1aktivan; ll fin. aktiva aktinyum hem. akliniyum aktör glumac ak töre moral; cf. ahlak aktörlük glumacka delatnost, glumacka profesija; - etmek fig. glumiti, pretvarati se aktris glumica aktüalite 1. stvarnost 2. aktuelnost, sadasnjost; cf. günvelik aktüalizm geol. fi/. aktualizam aktüel 1. aktuelan, savremen; sadasnji: ct. güncel 2. stvarni, pravi akupunktur v. aküpünktür
akustik H:!i) 1 1. akustika 2. akusticnost ll akustican; - mayın akusticna mina akut med. akutni (o bolesti) akuzatif gram akuzativ akü akumulator akümüliitör el. akumulator aküpunktür akupunktura avam a. arh narodi, plemena akvarel slik. akvarel akvaryum akvarijum ak yel geog. jugozapadni vetar ak yıldız mar. v. Çoban
yıldızı
ak yuvar tiziol. leukocit aı1 1 alev, otvorenocrven, rumen, ruzicast; - at alat, ridjan (koni); - bayrak aleva zastava (turska) ll 1.ruz za lice, karmin 2. rumen, rumenilo 4. porodiljska groznica 5. ridj, alatası (konj); - ı - moru mor (ili - ı - ına, moru moruna) 1) crven, pocrveneo 2) uzbudjen, razdrazen; - elmaya taş atan çok olur mnogo je zavidljivaca koji zele de naskode uspesnom; - giymedim ki alınayım ja stim nemarn nista, to se mene ne tice; nista nisam zgresio da bih odgovarao; - gömlek gizlenemez post. ako koza laze, rog ne laze; - kiraz üstüne kar yağmış sve se moze desili aı2 lukavstvo, podvala, prevara;
ct. hile
al (-li) a. ı familija; vladarska loza, dinastija ll visok, uzvisen; uzoran; ugledan ala 1 1. raznobojan, sa ren 2. pegav, s pegama 3. svetlokestenjast aıa2 - - (hey)! uzv. kojim se pravi buka prilikom zajednickih poslova; - - ya kalkmak galamiti, larmili
ala ı divan, prekrasan, adlijan ll lepo, divno, prekrasno; ne - ! divno! ala bacak konj sa belim pegama (na nogama)
31
·rı;.iiı !i ' ı'
ala
balık
balık (-ğı)
zoof. pastrmka (Salmo
alaca doğan zoof. soko sivi (Falko peregrinus)
alabanda 1. mor. bok brbda 2. unutrasnji zid broda 3. ostro okretanje broda 4. (ili - ateş) plotun s boka broda 5. arg. bukvica, vakela, grdnja; - vermek izgrditi na pasja usta, ocitati vakelu; - yı yemek nar. dobiti grdnju
alacak (-ğı) dug, potrazivanje; -davası tuzba za naplatu duga; - olan primalac (pisma); - ı olsun (benden); platice mi on; pokazacu mu ja; /-dan/ - ım var duguje mi, duzan mi je, potrazujem od ... ; ına şahin, vereceğine karga neustrasiv poverilac, a oklevajuci .duznik (kad se zaduzuje-soko, a kada vraca - vrana)
ala trutta)
ala baş dijaf. bot. keleraba (Brassica oleracea gongylodes) alabildiğine kolikogod je moguce, iz sve snage; sto je moguce brie; prekomerno, neizmerno, maksimalno; - koş mak besomucno trcati; göz - kolike pogled moze da dosegne
alabora mor. 1. prevrtanje, preturanje 2. podizanje jedara 3. podizanje vesaia (u znak pozdrava) 4. izvlacehje mreze (s ribom);/-ı/- etmek 1) prevrnuti (camac) 2. dizali Oedra) 3. podici vesla (u znak pozdrava) 4. izvuci mrezu (s ulovom); - olmak 1) prevrnuti se 2) zbuniti se, pornesti se 5. fig. poremecaj (poslova i si.) alabr~s
"kao cetka" (kosa, frizura mus-
karca) alaca1 1 1. V. ala 1 (1:'2.); - at CiJaS (koni); - bulaca veoma saren; - gölge polusenka; - karanlık sumrak, suton, polumrak 2. nestalan, kolebljiv; - dostluk labavo prijateljstvo ll 1. fig. cud, narav, priroda 2. sarenilo boja, sarolikost .3. dijaf. raznobojl')a tkanina 4. pega, mrlja 5. nepostojanost cudi; podmuklost, podlost; cudljivost 6. u sastavu bot. i. zoof. naziva; - ağaçkakan zoof. detlic sareni {dendrocopus major); - baykuş zool. sumska sova (Strix aluco); - karga zoof. gacac, poljska vrana (Corvus frugilegus); - kar- · gaya borçlu fig. zaduzen preko glave; menekşe bot. dan-i-noc (Viola tricolor) alaca2: - verece primopredaja alaca akik min. oniks alaca balıkçılzoo/. siva caplja (Andreola ralloides)
32
alacaklandırmak
ak. posudjivati, davati
u zajam; kreditirali alacaklı ;;;ajmodavac, poverilac; kreditor; :- bakiyesi kreditni saldo; - lar heyeti odbor kreditera
alacalamak ak. bojiti (raznim bojama) alacalanmak 1. postali pegav 2. fig. menjati boju lica; pobledeti, pocrveneti (od uzbudjenja) 3. kalebati se, oklevati alacalatmak ak. isarati; umrljati, poprskati; tetovirati alaca h v. alaca 1 (1.2); - bulacalı veoma saren, drecav; - kum taşı min. sareni pescanik alacalık 1. sarenilo; fig. nepostojanost (karaktera); dvolicnost; podlost; cudljivost 2. suton, sumrak
ala çam bot. smrca (Picea excelsa) alaçık (-ğı)
dijaf. senica, venjak
alafranga alafranga, na evropski naCin; evropski; - yemek evropsko jelo; - saat evropsko vreme; - nın bebesi arg. balavac, zutokljunac alafrangalık 1. evrposki nacin zivota (misljenja·, odevanja) 2. snobizarn
ala geyik zool. sareni jelen, jelen lopatar (Dama dama) ala gün dijaf. oblacan dan, tmurno vreme (o letu) alaimisema a. duga; cf. gök kuşağı
alaturka alaka a. 1. veza, odnos; ucesce; 2. zanimanje, interesovanje; /-af - göstermek pokazivati interesovanje, zanimati se za ... ; - sını kesrnek 1) izgubiti zanimanje, interesovanje 2) /-laf izgubiti, prekinuti vezu; - uyandırmak pobuditi interesovanje, paznja; - nıza teşekkür ederim hvala vam na brizi (paznji); - görmek naici na razumevanje 4. naklonost, simpatija (prema kome) 5. hem. afinitet alakabahş
a.p. zanimljiv, interesantan
alakadar a.p. zainteresovan; - etmek zainteresovati, pobuditi interesovanje; /-laf - olmak interesovati se, zanimati se; brinuti se, alakalandırmak
interesovati, zanimati
alakalanmak s ile. 1 . interesovati se, zanimati se; ct. ilgilenmek 2. zaljubiti se alakah 1. zainteresovan 2. povezan s cime; umesan (u nesto) 3. zaljubljen 3. nadlezan; - makamlar nadlezne iristance 4. saosecajan, boleciv, paZijiv ala karga 1 zoo/. sojka, krestalica (Garrulus glandarius) 2. nar. svraka alakart alakart (obedovanje) alakasız nezainteresovan; neosetljiv, ravnodusan
alakasızca
nepazljiv,
nezainteresovano;
rav-
nodusno, hladno alakasızlık nezainteresovanost; nodusnost, apatija
rav-
alakok meko kuvano, rovito (jaje) alalamak ak. maskirati, kamuflirati alalanmak pass. od alalamak Alaman
nar. v. Alman
alamanab 1 mor. ribarski brodic 2. (ili alov, mreza
ağı)
alarnet (-ti) a. 1. znak, signal; 2. predznak; simptom; hast!llık -i simptom bolesti 3. simbol, marka; karakteristika, svojstvo;
-i farika ek. zastitni znak, fabricki zig 4. znak, oznaka, beleg 5. cudo nevidjeno, 6. znamenje; predskazanje alametifarika· osm. 1. trg. zastitni znak 2. fig. posebno svojstvo alaminüt brzo, trenutno, instant Gelo) alan 1 1. (otvoren) prostor, polje 2. trg; ct. meydan 3. fig. polje, oblast, domen, sfera; plan; bilim - ında u oblasti nauke; politik· -da na politickom planu 4. (ili orman - ı) proplanak 5. geom. povrsina, kvadratura; daire - ı povrsina kruga 6. fiz. polje (magnetno i si.); 7. /ing. areal, zona 8. sp. igraliste, teren alan2 kupac; - - a kupac do ku pea alan3 - talan (ili taran) u potpunom neredu, ispreturan, naglavce okrenut; ct. karmakarışık; - - etmek napraviti nered, naglavce okrenuti alan topu sp. tenis alarga 1 mor. otvoreno more, pucina; -. ya çekilmek (ili çıkmak) otisnuti se na pucinu; - durmak fig. ne mesati se, drZati se podalje; - etmek 1) izaci na otvoren,o more 2) arg. povuci se, strugnuti, zbrisati; - da yatmak usidriti. se na pucini ll 1. cuvaj se, ne prilazi! 2. gubi se! alarm voj. uzbuna, alarm; - düdüğü si- · rena za uzbunu; - işareti alarmni signal; zili zvono za uzbunu ala sulu dijal. 1. poluzreo, nedGzreo (o vocu)2. nedokuvan al aşağı etmek /-ı/1. svrgnuti, ukloniti 2. oboriti, srusiti, svaliti alaşım
hem. smesa, legura (metala)
alaşımlamak
ala tav
legurisati
nar. vlaznjikav (o zemljistu, tlu)
alaturka 1. alaturka, na turski nacin; müzik turska muzika; - yemekler turska kuhinja, turska jela 2. fig. neuredan, nesredjen, bez reda
33
alaturkacı
alaturkacı 1. pevac uz tursku muziku 2. ljubitelj alaturka muzike alaturkalaşmak
ponazati se alaturka
alaturkalık turski nacin zivota; turski oi~ caji, turske navike
alavere 1. zbrka, darmar, tarapana, gu:Zva; cf. kargaşalık 2. pr~nosenje iz ruke u ·ruku (prilikom istovara, utovara i si.) 3. preprodaja 4. transakcija, berzanska igra - çevirmek (ili yapmak) igrati prljavu igru, praviti smicalice; - tulumbası usisna pumpa alavereel spekulant, nakupac alay 1 1. mnostvo ljudi, svetina, rulja; jato; - - u gomilama; bir - mnostvo, velika kolicina, sijaset 2. povorka, svita, pratnja; procesija, litija; - elbisesi uniforma 3. voj. puk - beyi ist. nacelnik zandarmerijskog puka; - karargahı pukovski stab; - komutanı komandant puka 4. svi; - ımız svi mi; - ımızı çağırdılar sve su nas pozvali; - malay svi zajedno; arg. sva bagra, sav olos alay2 ruganje, podsmeh, ismejavanje; 1 - a almak narugivati se, podsmevati se kome; ismejavati koga; sprdati se s kime; 1 -la/ -etmek terati s kime segu; - geçmek arg. sprdati se, zezati se; - gibi gelmek biti neverovatno; zvueati kao sala; - kesrnek v. - etmek; /-ın/ - ında olmak ne shvatati ozbiljno, neozbiljno se odnositi (prema poslu i si.); - ın sırası değil nije vreme za salu, sala nije ne mestu -ıl
alaybozan ist. fitiljno oruzje (puska, top) alaycı ı podrugljivo, podsmesljivo ll rugalo, podsmevac
alaycı kuş zoo/.
arnerieki drozd (Nimus
polyglottus) alaycılık
podrugljivost, podsmesljivost;
zajedljivost alaylş p. pej. izvestacenost, radiranje, lazno prikazivanje
34
pa-
alaylı 1 1. podrugljiv, podsmesljiv; zajedljiv; - - podrugljivo, ironicno; pakosno
alaylı2 1. samouk 2. arh. oficir (proistekao od vojnika - bez vojne skole) alaz nar. plamen; cf. alev alazlama 1. gl. im. od alaziamak 2. med. eritem, crvenilo koze alaziamak ak. 1. opaliti, opeci, oprziti; osmuditi ·2. izgoreti, sprziti (uzarenim gvozdjem) alazlanmak, alaziaşmak 1. opeci se, oprziti se 2. zapaliti se, osuti se crvenilom (o kozi) albastı
porodiljska groznica
albatr min. alabaster; cf. kaymak taşı albatros zoo/. albatros (Diomedea exulans) albay voj. pukovnik; kurmay pukovnik
ı
stabni
albaylık pukovnicki cin; - yükselrnek biti unapradjen u ·cin pukovnika, postati pukovnik
albeni privlacnost, draiest, sarm albenili privlacan, sarmantan; cf. alımlı albinos albino albora, albura
v. alabora
albüm album albümin biol. albumin, belancevina albümünlü koji sadrzi albumin alçacık
anizak
alçak (-ğı) 1. nizak; - arazi nizina, nizija; - basınç nizak pritisak; - kıyı (ili sahil) obala sa blagim nagibom; - su seviyesi nizak vodastaj; - uçuş brisuci let (aviona) 2. (ili - boylu) niskçıg rasta, nizak, mali 3. fig. nizak (glas); muz dubok (ton) - tan almak umirivati smirivati ljutog (u razgovoru); korektno se drzati; -eşeğe • kim olsa biner posl. niskog magarca
alegorik svako jase; u dobre mome stomak do zuba; - tan görüşmek smireno, mirno razgovarati, ne padati u vatru;· - tan konuşmak tiho govoriti
alçakça 1. prilicno nisko, onisko, 2. podlo, nitkovski alçak gönüllü skroman, umeren; jednostavan, prost alçak gönüllülük skromnost, renost; jednostavnost alçaklaşmak
v.
ume-
bayağılaşmak
alçaklık 1. niskost, nizak polozaj cega; nizak rast 2. fig. niskost, podlost, necasnost alçalış
1. omalovazavanje 2. poruga,
s ramota
alçalmak 1. spustati se, snizavati se 2. geog. geol. slegati se; odronjavati se 3. poniziti se, ponizavati se alçaltıcı
varljiv, obmanljiv, lazan
aldatılmak
pass. od aldatmak
aldatış, aldatma 1. gl. im. od aldatmak 2. sp. varka, lukavstvo, majstorija
aldatmaca zam ka
smicalica,
podvala,
trik;
aldatmak ak. 1. obmanjivati, podvaljivati, varati 2. prevariti, varati (bracnog druga) 3. zavarati, ublaziti (glad, zedj) 4. slagati, ne odrzati rec 5. prevariti, zavesti (devojku) aldatmazlık
istinitost, istinoljublje; tac-
alçarak onizak, patuljast alçı min. gips, sadra koymak) staviti u gips
/-ı/
- ya almak (ili
gipsar
alçılamak
ak. (za)gipsovati
alçılanmak
pass. od
alçılamak
sa gipsom; zagipsan, u gipsu
alçı taşı
gipsani kamen, kalcijum sulfat
aidangıç (-cı)nar. zamka, klopka (prek-
rivena travom aldanış,
aldehit (-di) hem. aldehid aldırış obzir, p8Znja; - etmemek ne obracati paznju, na pridavati znacaj, ne obazirati se aldırışsız ravnodusan, neosetljiv; nehatan, bezbrizan
aldırışsızlık ravnodusnost, osetljivost, nehajnost
ponizavajuci
alçaltmak ak. 1. snizavati, spustati 2.fig. ponizavati, poniziti
alçılı
aldatıcı
nost
alçalma 1. gl. im. od alçalmak 2. fig. ponizavanje, ponizenje 2. geog. povlacenje (vode); sleganje (zemlje, terena); 3. degradacija
alçıcı
varavati se 2. dat. biti u zabludi; arg. nasesti 3. bot. provcetati, rascvetati se (pre vremena) 4. razocarati se
aldanma samoobmana, zab-
luda; greska
aldanmak 1. prevariti se, varati se; za-
ne-
aldırmak 1. caus. od almak 2. dat. fig. obracati paznju, pridavati znacaj 3. ak. prebaciti, prevesti, povesti; onları Edirne'den lstanbul'a aldırdım povezao sam ih iz Jedrana u Istanbul 4. ak. izvaditi, odstraniti (krajnike, kamen iz bubrega, slepo crevo i si.); çocuk- izvrsiti kiretazu
aldırmamak dat. ne obracati paznju, ne pridavati znacaj, ne obazirati se
aldırmaz
ravnodusan, bezbrizan
aldırmazlık ravnodusnost, bezbriznost, nehajnost; -tan gelmek praviti se ravnodusnim aldırtmak
caus. od
aldırmak
alegori alegorija alegorik alegoriean
35
aleksandrit aleksandrit min. aleksandrit aleksi med. aleksija, sobnosti za citanje
gubitak spo-
alelacele a. brzo, na brzu ruku alelade a. ı obican, svakodnevni ll obicno, prosto, jednostavno aleiiidelik uobicajenost, svakodn'evnost alethesap a. trg. akonto alelhusus alelıtlak
a.
a.
narocito, specijalno
uopste, uglavnom
ale.lumum a. uopste, v. genel olarak alelusul a. po pravilu, po obicaju; normalno, pravilno alem a. 1 . zastava, barjak, 2. polumesec (na turskoj zastavi) 3. vrh minareta 4. znak, oznaka, simbol 5. ost-
alemdar a-p. stegonosa, zastavnik, fig. stegonosa, pobornik,
barjaktar; 2. predvodnik
alemşümul (-lü) univerzalni; svetski
alenen a. otvoreno, javno alengirli arg. kicoski, picanski aleni a. otvoren, javan; - satış javna prodaja alenileşmek obelodaniti, uciniti opste
poznatim
alenilik javnost, publicitet; - e vurmak razglasiti, razotkriti, dati u javnost aleniyat a. v. alenilik alerji med. alergija aferjik med. alergiean (i fig.) alessabah arh. odranog jutra
roperac, nadzak
alesta mor. spreman! gotovl (ko manda) alem a. 1. svet; svemir; 2. svet prirode, . - beklemek cekali spreman, stajati u pripprirodno carstvo; bitkiler - i biljno carstvo, ravnosti; :- durmak biti na oprezu; - fero! fauna; hayvanlar - i zivotinjsko carstvo, . spreman za sidro!; - tıramola! spreman · za zaokret! flora 3. narod; ljudi; javnost; - e ne? to se nikoga ne tiee! bu işe- ne. der? sta ce na alet a. 1. alat (ka), sprava, instrument;
to ljudi reci? 4. krug, sredina; ct. çevre; edebiyat- i knjizevni krugovi; siyaset - i politicki krugovi 5. polo:Zaj, stanje; evlilik i bracno sti:ınje; ne - desiniz? kako ste? sta radite? 6. zabava, rı:izonoda; .;. etmek (ili yapmak) prirediti zabavu (sedeljku); te. revenka - de 1) eh, kamo ... , da mi je; de onu görseydim eh,. da sam ga video 2) odrecnim recenicama; nikako, niposto, ni za. ceo svet; - de bir daha oraya gitmem vise ne idem tamo ni za ceo svet! in ağzında bir parmak bal olmak biti predmet ogovaranja; - in ağzında sakız olmak biti predmet razgovora; - in ağzı torba değil ki büzesin (ili büzülsün) svetu se ne mogu zacepiti usta! - e sakat dağıtmak fig. svakog uciti, svakome drzati lekciju; /-ın/ - i var mı? da li to prilici? ide li to? kendi - inde povucen u: svoj svet, nezainteresovan za spolnje stvari
36
orudje (i fig.); pribor, uredjaj; /-al - olmak biti orudje u' cijim rukama; /-ı/ bir - gibi kullanmak (is)koristiti koga kao orudje 2. deo (masine) 3. organ, deo tela; tenasül i polni organ·4. arg. "alat", penis
alev 1. plamen; - almak 1) planuti, rasplamsati se, razbuktati se 2) fig. planuti, razbesneti se, razjariti se; - - rasplamsan, razbuktan; - cihazı voj. bacac plamena; - tırını plamena pec; - kesilmek v. - almak 2. zastavica (na koplju) 3. fig. ljubavna vatra, sevdah - saçağı (ili bacayı) sardı stanje je · kriticno; nema spasa, sve je kasno alevcik
(-ği) 1. plamicak 2.
fig. blesak,
sjaj
Alevi a. isi. alevi!, pripadnik alevizma Alevilik alevizam (siitska sekta)
alım
alevlendirmek ak. 1. zapaliti, upaliti, potpaliti; ateşi alevlendirdik patpalili smo vatru 2. fig. raspaljivati, raspirivati: potsticati, podstrekavati 3. fig. ozivljavati, osvezavati (zaboravljeno) alevlenme 1. raspaljivanje, lamsavanje 2. fig. jarost
rasp-
alevlenmek .1. razgoreti se, rasplamsati se, razbuktati se 2. fig. razbuktavati se (o strasti si.) 3. planuti, razbesneti se, razjariti se alevii 1. plameni, koji bukti (plamti) 2. . fig. naprasit, plahovit, nagao; besan razjaren aleyh a. samo u dat. i fok.; - imize protiv nas; - te protiv, u opoziciji; /-ın/ - inde bulunmak (ili olmak) biti protiv koga, drZati protivnu stranu; - ine dönmek stati protiv koga, okrenuti se protiv koga; - te olmak biti protivan (u raspravi i si.); - inde söylemek govoriti protiv koga
algılamak ak. psih. opazati; shvatati,
poimati algılanır
fil. spoznatljiv, dostupan spoz-
naji algılanmak algılayıcı
pass. od
algılamak
koji ima moc zapazanja
algınlık; soğuk
-
ı
prehlada, nazeb
algorltma mat. algoritam alıcı ı
1. kupac, musterija, potrosac; cf. 2. e/. transformatar 3. radioprijemnik 4. slusalica (telefonska) 5. primalac, adresant 6. sin. kamera; - yönetmeni kamerman ll 1. prijemni, prihvatni; - istasyon prijemna stanica 2. teh. usisni; - tulumba reverzibilna pumpa 3. fig. opsen bajan; - gözÜyle bakmak pazljivo; ispitivacki posmatrati; - kuş lovacka ptica, soko; - melek andjeo smrti; verici onaj ko vraca sto je poklonio müşteri
alıç (-cı)
bot. pitomi glog (Crataegus
aleyhtar a-p. protivnik; oponent
azarol us)
aleyhtarlık
alık ı glupav, tup, blentav; - - glupo, blentavo (gledati i si.) ll zig, znak (na ovcama, kozama)
protivnost; opozicija
aleykümseUim a. mir s vama! (odgovor na pozdrav seliimün aleyküm) alfa 1 alfa; - dezentegrasyonu alfa~ raspadanje; - ışınları alfa-zraci; - partikülü (ili taneciği) alfa-cestica alfa2; - otu bot. alfa, africko kovilje (Stipa tenacissima) alfabe 1. alfabet, azbuka; - sırasıyla po azbucnom redu; Mors - si morzeova azbuka 2. (ili - kitabı) bukvar 3. fig. pocetak, osnova alfabetik azbucni, abecedni; -. katalog bibl. azbucni katalog alg bot. alga algarina mor. plovni kran algı1 dijal. kasika za skupljanje opijuma algı2 psih. percepcija, zapazanje, shva-
tanje
alıklanmak,
alıklaşmak
dobiti
glup
izraz, stajati zabezeknut alıklaştırmak
ak. preneraziti, zapanjiti;
osamutiti alıklık
tupavost, glupost, budarastina
alıkoymak 1. ak. dat. ostaviti, zadrzati; birini öğle yemeğine - zadrzati koga na rucku 2. ak. ostaviti na stranu, (sa)cuvati, pristedeti (novac) 3. ak. abi. suzbijati, ugusivati, sprecavati (suze, smeh), potiskivali (osecanja) 4. ak. zadrZavati koga; sizi çok alıkoydum mnogo sam vas zadrzao 5. ak, ab/. odbraniti, zastititi; spasiti, izbaviti
alım 1. uzimanje, primanje 2. kupovina; - fiyatı kupovna cena; - satım kupoprodaja; trgovina 3. privlacnost, sarm 4. · kapacitet; domet, domasaj
37
alırncı poreznik; inkasant koji za drugog skuplja potrazivanja alımlı
privlacan, sarmantan; cf. cazibeli
alımlılık
alımsız
privlacnost, sarm
neprivlacan, nesimpatican
alın (-nı) 1. anat. celo; - kemiği ceona kost 2. prednja strana, procelje; fasada 3. fig. lice; - açık, yüzü ak castan, cestit; obrazan; - ı ak neporocan, posten; - akı besprekornost, neporocnost, postenje; ını çatmak namrstiti se, namrgoditi se; damarı (ili derisi) çatlamak izgubiti svaki stid; - ı davut derisi bestidan, bezocanr, bezobrazan; - düzlemi geom. frontalan plan; - karası 1) porok, bruka 2) nesreca, peh; - ının kara yazısı zia sudbina, kob; ını karışlarımi pokazacu ja tebi! (pretnja); samo to uradi (izazov); - ı pak cestit; teri trud, naporan rad; - teri dökmek radili tezak posao, naporno raditi, znojiti se; - teriyle kazanmak ziveti od svog rada, zaradjivati znojem lica; - ı yukarıda gezmek hodati uzdignute glave; ponositi se alındı
priznanica; cf. makbuz
alıngan
preosetljiv, uvredljiv, koji sve
primaza zlo alınganlık
preosetljivost
alıntı 1 . sirokog cela 2. siroke fasade (zgrada, kuca) 3. drzak, bezocan, bezobrazan alınlık 1. ukras za celo, dijadema 2. arhit. ukras na fasadi 3. arhit. zabat, kalkan alınma 1 . gl. im. od zajmlivanje
alınmak
2. /ing. po-
alınmak 1. pass. od almak 2. dat. ab/. primali za zlo, ljutiti se, vredjati se; (üstüne) alınma! ne zameri! ne uzmi za zto! ·alıntı
/ing. pozajmljenica, pozajmica
alın yazısı alırlık
sudbina; cf. kader
psih. prijemlijivost, receptivnost, sposobnost shvatanja
38
alış 1. gl. im. od almak; - fiyatı kupovna (nabavna) cena 2. propust, otvor 3. naplata, naplacivanje, ubiranje (poreza i si.)
alışık 1. dat. naviknut, priviknut, vican 2. pitom; pripitomljen (o zivotinjama) alışıklık
navika; vicnost, poznavanje
alışılagelen
kao obicno, uobicajeno; cf.
bermutat alışılmak
dat. bez/. od alışmak; her na sve se moze navici; covek se na sve navikne şeye alışılır
alışılmış alışkan
uobicajen, obican
v.
alışkın
alışkanlık 1. navika, navada 2. upucenost, dobro poznavanje alışkı
navika, obicaj
alışkın
naviknut; vican, upucen
alışkınlık
v.
alışkanlık
alışma 1. gl. im. od vezba, vezbanje
alışmak
2. psih.
alışmak 1. dat. navikavati se, naviknuti se, privici se; havaya - aklimatizovati se 2. razgoreti se, rasplamsati se 3. pristajati, lezati, pasovati 4. vezbati; trenirati 5. pripitomiti se (o zivotinjama) alıştırma
vezba(nje); treniranje
alıştırmak ak. dat. 1. navikavati, naviknuti, priviknuti; poducavati, upucivati 2. uvezbavati, obucavati; trenirati 3. pripitomiti, ukrotiti (zivotinju) 4. prilagoditi, podesiti, doterati 5. muz. podesavati, stimovati (instrument); /-ı/ alıştırarak haber vermek oprezno saopstiti (neprijatnu vest) alış veriş 1. trgovina; - yapmak trgovati, kupovati 2. fig. odnos; - i kesrnek prekinuti odnose
Ali: - paşa vergisi poklon koji iziskuje zamenu; ha - Vaii, ha Veli - nije sija nego vrat; svejedno je
Allah ali a. 1. visok: visi; - makam visa instancisa 2. postovan, cenjen alicenap a. velikodusan, plemenit alicenaplık
velikodusnost, plemenitost
alil a. arh. bolestan, sakat alim a. ucen; mudar; ret. sveznajuci
(epitet za alim
Alaha~
a. naucnik, ucenjak
alimallah a. kunem se, bog mi je svedok: - gelmezsen seninle konuşmam kunem se da necu s tobom govoriti ako ne dodjes alimce uceno, znalacki, kompetentno alimlik V. bilginlik alivre: - satış prodaja na rok; - satmak prodavati po ugovoru, prodavati na
ro k alizarin hem. alizarin (materija za bo-
jenje) alize meteor. pasat, pasatni vetar; rüzgarları
pasatni vetrovi
alkali hem. lu:Zina, potasa, alkalij alkalik, alkalili hem. alkalican, lu:Zni alkalimetre hem. alkalimetar alkaloit (-di) hem. alkaloid alkalölçerv. alkalimetre alkım
meteor. duga
alkış odobravanje; pljeskanje, aplaudiranje: aplauz, ovacija; - tufanı burne ovacije; - tutmak 1) tapsati, aplaudirati 2) bodriti (uzvicima); - tutturmak izmamiti aplauz alkışçı 1. pljeskac, 2. pej. ulizica, ulagivac, laskavac alkışlamak
ak. pljeskati, aplaudirati;
odobravati alkışianmak
odobravanje
pobrati aplauze, naici na
alkışiatmak
caus. od alkışlamak
alkol (-lü) alkohol: saf - cist alkohal al koli k alkoholicar alkolizm alkoholizam alkollü alkoholni, od alkohola alkolölçer alkoholometar alkolsüz bezalkoholan: - içkiler bezalkoholna pica Allah a. 1 1. Alah, Bog 2. kao odrediteli izafeta pojacava znacenje odredjenog i ima pridevsko obeleije; - ın ayazında po ljutoj zimi; - ın sarhoşu notoma pijanica; - ın zorbası okoreli tiranin ll uzv. ala! bo:Ze moj! (za iznenadjenje, cudjenje i si.); - ne de güzel hava ala je lepo vreme! ne de kokulu çiçek bo:Ze, kako je mirisan evet!; - ım! bo:Ze moj; - tan 1) hvala bogu, srecom, dobro je sto ... 2) od nastanka, od rodjenja; /-al - acısın! neka mu bog pomogne; bog mu se smilovao! - acı sını unutturmasın! bo:Ze, postedi od vece nevolje! /-al - akıllar versin! neka te (ga, ih) bog urazumi!; - - 1) bo:Ze moj! sto mu gromova! (uzv. nezadovoljstva, protesta, cudjenja) 2) ala! ala! (jurisni poklic turskih vojnika); - abartmasın neka bog sacuva od veceg zia (govori se onome ko se jada); - aşkına! za ljubav boga, za ime bo:Zje, zaboga! je li to moguce? - bağışlasın! neka ih bog sacuva! nek su :Zivi i zdravi! (govori se kome pri pomenu dece ili voljene osobe);- ın belası bo:Zja kazna, bo:Zja kletva; - belasını versin bog te kaznio, bog te prokleo! - belerinden sak· lasın (ili esirgesin)! neka bog sacuva od goreg! - bilir 1) to samo bog zna; ko zna! 2) izgleda, cini se; - a bin şükür! bogu hvala i slava! - bir kunem se! (sizi) - bir kocatsın! zajedno docekali starost! (govori se mladencima); - bir söz bir dajem rec (obecanje); - tan bulsun nek od boga nadje! bog ga kaznio! - büyüktür 1) pouzdajmo se u boga 2) bog je milostiv; canımı alaydı bolje da sam umro! - ca-
39
Allah nını alsın
bog te ubio! - cezasını versin vuştursuna gitmek otici na oprostaj (s versin; - dağına göre kar nekim ko odlazi na put); - kazadan verir bog svakom daje po meri; - derim beladan saklasın! neka bog sacuva od ne znam sta da kazem, nemarn reci (za svakoga zia; - kerim bog je milostiv; nesto zamrseno); - dokuzda verdiğini kimsenin baŞına getirmesin ne dao bog sekizde almaz sudbina se ne moze preknikome takvu nesrecu; - kolaylık versin! rajati; - dört gözden ayırmasın boze, ne bog li pomogao! - tan kork! stidi se! ostavi ih bez roditelja (o deci); - düş kakva sramota! - tan korkmaz bezdusan, manıma vermesin ne daj to, boze, ni surov, okrutan; - korusun! boze, sacuvaj! mom neprijatelju (kad je rec o velikom da bog sacuva! - kulu bozji rob, covek; zlu); - ecir sabır versin! neka va m· bog kurtarsın (seni)! bog neka li je na pomoc! da snage da izdrz™;ite gubitak (forma sa(kaze se nekome ko je u nevolji); - laucesca); /-ı/ - eksik etmesin! bog mu yığını versin! 1) neka mu bog da zasdobro dao! (pri spominjanju usluge koju je luzenu kaznu 2) neka ga bog nagradi (za neko ucinio) - eksikliğini göstermesin dobro delo) - manda şifalığı versin! salj. hvala bogu sto je i tako; da nije goreg! - a bog mu dao bicje zdravlje! (onom ko emanet bog ga (ih) sai':uvao! - emekmnogo jede); - mübarek etsin! bog te lerini eline vermesin! ne daj, boze, da ti (ga) blagoslovio; - müstahakını versin v. propadne trud; - ın emri bozja volja; - ın - layığını versin; - ne verdiyse sta je bog emriyle, peygamberin kavliyle povolji dao, sta se nadje (za jelo); - ömürler verboga i reci proroka (pri sklapanju braka); sin! ziv bio! neka ti bog da dug Zivot! (zahencamını hayır eylesin (ili hayreyleye) valjivanje); /-ı/ - övmüş de yaratmış lep neka bog da uspesan kraj! - esirgesin (a) kao upis; /-al - rahatlık versin laku boze, sacuvaj; boze sakloni! - etmesin ne · noc! - rahmet etsin (ili eylesin) pokoj mu dao bog! - evi hram, bogomolja (dzamija, dusi! bog da mu dusu prosti! (pri spocrkva); - gani gani rahmet eylesin (ili minjanju pokojnika); - ın rahmetine kaetsin) bog da mu prosti! vecna mu slava vuşmak preminuti, umreti; - razı olsun! (o pokojniku); - ın gazabı 1) bozja kazna bog te (ga) blagoslovio! (zalvaljivanje); 2) gresnik; - ın gazabına geleyim ki ubio rızası için! za ime boga; molim vas! me bog ako sam .. ; /-al - gecinden versaklasın v. - esirgesin; - selamet versin sin! daleko je bilo! (pri spomenu smrti); bog neka te i':uva! (zelja za sreean put); - ı göstermesini v. ·- etmesin; - ın günü seversen za ljubav boga, boga radi (molba); - a sığınmak uzdati se samo u svaki bozji dan, bez prestanka; - hakkı boga; - son gürlüğü versin boze, podari için u ime boga, boga radi; /-ı/ - a havale snagu za poslednje dane: - söylese ni· etmek prepustiti bogu (kaznu i si.) - hoş nut olsun! bog te blagoslovio! - ıslah kada, niposto; - şükür hvala bogu! - taketsin! neka mu bog podari oporavak; - a simi nesrazmerna raspodela; - taksiratımızı affetsin bog neka nam oprosti ısmarladık zbogom!- için 1) radi boga 2) grehove; - toprağı kadar ömür versin zaista, stvarno; - ihmal eder, ihmal neka mu bog da dug 2:vot; - ü alem v. etmez bog odlaze, ali ne propusta; - inandırsın (seni) zbilja, zaista, bogami (zakbilir; - var dememek nicega se ne bojati, · ne bojati se boga; - vergisi talenat, bozji letva); - ın işine karışılmaz bog najbolje zna; - ın izniyle s bozjom pomoci, ako dar; - versin! 1) daj bozel .2) bog ce dati bog dozvoli; - kabul etsin neka te bog (kaze se prosjaku kada mı:i se ne da minagradi! (za dobro delo); - kavuştursun! lostinja); - a yalvar bogı.J' se mo li! (kaze se (zelim) srecan povratak! (govori se onome onome ko je stradao sbog sopstvene krikome je neko od bliznjih otputovao); - kavice); - yapısı bozje delo, prirodna tvo-
v. -
i/ :1
40
belasın
almak revina; - yarattı dememek surova postupati; ne zaliti; - yardırnem olsun bog nek ti je na pomo6i, neka ti bog pomogne! - yazdıysa bozsun ni za zivu glavu, nizasta na svetu (kada se odbija cija molba); - ziyade etsin! neka bog da vise! hvala! (kaze gost posle obeda) allahlık
bezazlen, naivan, prostodusan,
dobricina allahsız bezboznik, nevernik; tig. nemilosrdan, okrutan
silahsızlık
bezboznistvo, bezverje, ale-
izarn . allak 1 1. nepouzdan, nesiguran; prevrtljiv 2. obmanljiv, prevaran; lukav, prepreden allak2: - bullak 1. u neredu; /-ı/ - bullak etmek 1. napraviti nered, sve ispreturati 2. tig. sirili paniku, stvarati pometnju allamak; - pullamak ukrasiti allame a. 1. znalac, erudita 2. pej. toboznji ucenjak alanmak: - pullanmak ukrasavati se, kindjuriti se, pirlitati se allegro muz. allegra allem; - kallem etmek (ili - .etmek kallem etmek) sluziti se svim lukavim sredstvima (u cilju ubedjivanja ili prevare) allı pomesan sa crvenim; obojen u alevo; - pullu u odelu drecave boje; arg. nalickan
allık 1. crvena, aleva boja, rumenilo 2. rumenilo, ruz
alma 1 dija/. v. elma alma2 gl. im. od almak; - cihazı radio prijemnik; - haberi izvestaj o prispe6u (posiljke); - merkezi prihvatni centar, prihvatiliste · almak (-ır) 1. ak. uzeti sa sobom; poneti 2. ak. primiti, dobiti; obezbediti; iş -
dobiti posao 3. ak. kupovati, kupiti; ct. satın almak 4. zapremati, hvatati; primati; bu salon yüz kişi alır ova sala prima sto ljudi 5. ak. uzeti za zenu, ozeniti, ozeniti se; Orhan Ayşe'yi aldı Orhan je uzeo Ajsu. Orhan se ozenio Ajsom 6. ak. izvaditi, odstraniti, otkloniti (slepo crevo, kamen iz bubrega, metak i si.) 7. ak. otrgnuti; poneti, odneti; sel köprüyü aldı bujica je odnela most; rüzgar zamanı aldı vetar je odneo slamu 8. ak. skloniti, odvojiti, skrenuti (pogled, oci); o güzel çocuktan gözümü alamıyoruro ne mogu da odvojim oci od onog lepog deteta 9. ak. obra6ati, privlaciti, skretati paznju na se; zaneti; bu, zihnimi aldı to me je zanelo 10. shvatiti, razumeti, pojmiti; ders kolay ama çocuk almadı lekcija je laka, ali je dete nije shvatilo 11 . ak. propustati; kayık su alıyor camac propusta vodu 12. ak. skra6ivati; smanjivati; ceketi boyundan skratiti sako 13. ak. spopasti, uhvatiti, obuzeti (o strahu, strepnji); halkı bir korkudur aldı narod je obuzeo strah 14. ak. dat. uzimati, primali za, shvatati kao; sözlerini şakaya aldım tvoje reci sam uzeo kao salu, tvoje sam reci shvatio kao salu 15. ak. osvajiti, zauzeti; ct. fethelrnek 16. obaviti, zaogrnuti, prekriti, pokriti; ct. bürümek; köyü sis aldı magla je prekrila selo 17. ak. utvrditi, odrediti; ölçüyü uzeti, utvrditi meru 18. ak. namestati; pomerati, pomicati (sto, stolice); arabayı sola almak pomaci kola ulevo; masayı ileri - pomeriti sto napred; 19. ak. gledati na, izlaziti na; penceremiz denizi alıyor nas prozor gleda na more 20. ak. ose6ati (miris); burnum koku almıyor ne ose6am miris 21. ak. navu6i, dobiti; izloziti se cemu; pretrpeti, snaci; hastalık - navu6i bolest; soğuk - prehladiti se 22. ak. ste6i, zadobiti; nam - ste6i ime, postati poznat 23. ak. angazovati, uzeti u sluzbu; yeni. bir memur aldık primili smo novog sluzbenika 24. ak. dat. prebaciti preko, ogrnuti, navuci (odecu); şalı omuzuna aldı prebacio je sal preko ramena 25. naglo
41
Alman poceti, udariti ( o kisi); podici se (o oluji); biz sokakta iken bir yağmurdur aldı udarila je kisa dok smo bili na ulici 26. ak. napradovati, prelaziti (put), ici napred; bu tren otuz kilometre zor alabiliyor ovaj voz jedva prelazi trideset kilometara 27. ak. povesti, odvesti; çıkarken çocuğu da al povedi i dete kada budes izlazio 28. poceti govoriti, progovarati, stati govoriti (u turskoj folklornoj knjizevnosti); aldı Şah lsmail progovara sah !smail; al, alınız gle! eto! al bir bela daha! eto jos jedne nesrece! al aşağı etmek oboriti, prevrnuti; al benden de o kadar i ja sam u istoj, situaciji; i ja isto mislim; al birini, çarp (ili vur) ötekine oba su podjednako losa; al gülüm, ver gülüm usluga za uslugu; al iskeleyi arg. tornjaj se! vuci se! al kaşağıyı gir ahıra, yarası olan gocunsun! post. ko zlo misli, docekace ga; al mektup, ver mektup neprekidna prepiska; al sana eto til alıp satmamak ne obracati paznju; al takke ver külah prisno, bez ceremonija /-la/ alıp verememek dosadjivati, dosaditi (kome); alıp vermek 1) svadjati se 2) gundjati, brundati 3) biti veoma uzbudjen, osecati lupanje srca; alıp yürümek dobro ici, napredovati (o poslu i si.); /-dan/ kendini alamamak ne moci se suzdrzati; ne moCi se obuzdati Alman Nemac almanak
(-ğı)almanah,
godisnjak
Almanca ı nemacki jezik; bunun - SI nedir? kako se to kaze na nemackom jeziku? ll na nemackom, nemacki; - kitaplar knjige na nemackom Almancı
nar. turski radnik u Nemackoj
Almanlaştırmak
ak. germanizovati
Alman gümüşü alpaka-srebro almaş 1 . dijal. premestanje, menjanje: alternacija; 2. til. alternativa almaşık
(list)
42
1. naizmenican 2. bot. spiralan
alnaç
(-cı)
v. cephe
alo uzv. halo! (u telefonskom razgovoru) alp
(-pı)
arh. hrabar, smeo
alpaka 1. zool. alpaka, juznoamericka lama (Lama pacos) 2. alpaka (dlaka ili tkanina od juznoamericke lame) alpinist alpinista, planinar alpinizm alpinizam alplık alşimi
arh. junastvo, herojizam
alhemija
alşimist
alhemicar
alt (-tı) ı. donja strana; donji deo cega; dno, dance; tencerenln - ı dno serpe 2. pendzet, potplata (obuce) 3. zadnjica, guza (deteta) 4. nastavak, produzetak (clanka i si.); bu yazının - ı var mı? da li ovaj napis ima nastavak? ll 1. donji; - dudaklar donje usne; - kat prizemlje 2. dalji; udaljen; avlunun - köşesinde u udaljenom uglu dvorista lll u funkciji sastav/jenih postpozicija /-ın/ - ına, - ında, ından pod; ispod; ayaklarınızı masanın ~ ına koyunuz stavite noge pod sto; ayaklarım masanın - ındadır moje noge su ispod stola; kaşığını masanın - ından kaldır! podigni svoju kasiku ispod stola! ta dole, ispod; /-ı/ - ına almak 1) pobediti, savladati (u rvanju i si.) 2) savili pod sebe, podvuci (noge) 3) staviti, uzeti pod (kontrolu i si.); - tan almak skromno se ponasati; - ı alay üstü kalay post. spolja gladac a iznutra jadac; - - a jedan ispod drugog; - tan - a 1) skriveno, tajno, potajno; podmuklo 2) izmedju redova, posredno; - - üst üste 1) grubo i surovo (barenje) 2) u medvedjem zagrljaju, ukostac; 1 -ı/ - aşağı vurmak oboriti, baciti na zemlju; pobediti; - başı donja strana; /-ın/ başında blizu, pokraj cega; - başından sa samog dna; /-ın/ - çenesinden girip üst çenesinden çıkmak, fig. obrlatiti; nagovarati koga; - ını çizmek podvuci,
altıncık
podvlac ti; /-ı/ - etmek pobediti, savladali; - ına ebnek upoganiti se, upisati se u krevetu; napuniti gace; - tan gelmek v. - tan almak; /-ın/ - ından girip üstünden çık mak 1) rasipati, cerdati (novac) 2) napraviti nered; potpuno poremetiti; - a gitmek pretrpeti poraz, izgubiti borbu; havaküre meteor. troposfera; - ını ıs latmak vulg. pustati pod sebe; napuniti gace; - ına kaçırmak ne moci kontrolisali mokrenje; /-ın'- ından kalmak nemati odgovor, ostati bez odgovora; - ta kalmak biti porazen, pretrpeti poraz; /-ın/ - ında kalmamak ne ostaviti bez odgovora; ne ostati duzan (i fig.); - ı kaval, üstü şişane neskladan, nakaradan (u odevanju); /-al olmak pretrı::eti poraz, biti savladan; taraf 1) donja strana 2) ostatak, razlika 3) na kraju; u najgorem slucaju: - tarafı çık maz sokak nikuda ne vodi (o poslu i si.); tetik prednji nisan; /-ı/ - tetiğe almak repetirati (pisto.j, pusku); /-ın/ - ını üstüne getirmek ispreturati, ispremetati, napraviti nered; - yanı çıkmaz sokak v. - tarafı çıkmaz sokak; - yüz donja strana, donja povrsina, naliCje alt cins biol. podvrsta alt çene anat. donja vilica alternatif alternativni alternatör el. alternator, generator naizmenicne struje alt familya biol. podfamilija alt geçit (-di) podvoznjak altı 1. sest, - da bir jedna sesiina yüzde - sest odsto (6%) 2. sestica; /-ı/ kapıya almak arg. pritegnuti, prikljestiti koga; - karış bebe ruhi dezmekast covek, dozemak; - dan yemek puna hrana, nedijetalna hrana (u bolnici) altıgen
Altı kardeş
implicitan,
koji
sestica (karta)
altılık 1. koji sadrzi sest, od sest (jedinica i si.) 2. od sest (lira, dolara, dinara i si.) altın 1 1. hem. zlato; - damarı zlatna zica; - esası ek. zlatni standard, zlatna podloga; - ihtiyatı ek. zlatna rezerva; keseği zlatna poluga; - yıkayıcısı ispirac zlata; saf - cisto zlato; yeşil - zlato pomesano sa srebrom 2. ziatan novcic, zlatnik 3. fig. bogatstvo, imetak, moc ll 1. od zlata, ziatan 2. fig. zlatan, krasan 3. u sastavu bot. i zool. naziva; - böcek zoo/. bubazlata (Cetonia aurata) - kartal zoo/. carski orao (Aquila chrysaetus); - sinek muva zlatica, zlatara (Lucilia caesar); adını bakır etmek ocrniti koga, okaljati kome obraz; - adı pul olmak steci los glas, izgubiti ugled; - anahtar her kilidi açar post. ziatan kljucic careva vrata otvara; - ateşte, insan mihnette belli olurpost. zlato se u vatri poznaje, covek u nevolji; - babası fig. truli bogatas; krez; çağ zlatni vek, zlatna era; - devri epoha procvata, zlatna epoha; - eli bıçak kesmez s bogatim se ne moze nakraj izaci; hırsı zlatna groznica, zudnja za dobitom; - ışıklı gündüz srecno vreme, lepi dani; kesrnek fig. praviti novac, bagatili se; küpü v. - babası; - madeni 1) rudnik zlata 2) fig. ziatan majdan; - leğene kan kusmak ziveti u bedi pored velikog bogatstva; - saç kosa zlatnozute boje; plava kosa; sarısı 1) zlatast, tamnonarandzaste boje 2) plavusa; - şartı fig. zlatna klauzula; - tutsa toprak olur razbio bi nos kad bi i na ledja pao kaze se za maleroznog coveka); - topu gibi kao zlatna lopta (govori se za zdravo i lepo dete) altın baş 1. pozlacena kupola, pozlacen vrh (cega) 2. vrsta dinje (iz egejske oblastı)
geom. sestougao
altık log. razumeva
altılı
se
pod-
altıncı
sesli
altıncık (-ğı)
astr. Kasiopeja
1. sitan zlatnik 2. bot. bratic, zuta rada (Calendula arvensis)
43
altı.nımsı
altınımsı
zlatast, sjajan kao zlato (o
boji) altınlamakak. altınlanmak
pozlacivati, pozlatiti
pass. od altınlamak
altınlı
1. zlatonosan, koji sadrzi zlato 2. pozlacen 3. bogat altın
oluk (-ğu) 1. tekst. vrsta prugaste. tkanine 2. sirit od srme (na turbanu) Altın
ordu ist. Zlatna horda
otu bot. zlatna paprat (Ceterach officinarum) suyu hem. carska voda
altın tabak: - çiçeği bot ljiıtic (Ranunculus acris) altın
top bot. greipfrut (Citrus de-
cumana) altı
parmak 1sestoprsni ll 1. zool. tunja (Thunnus thunnus) 2. tkanina u sest raznobojnih pruga altıpatlar
revolver sa sest metaka
altışar po sest; - paket sigara po p.et pakla cigareta
altimetre meteor. visinomer, altimetar alt
karşıt
log.
subkontramı
(pojam)
alt komisyon pododbor; potkomisija altlamak ak. log. subsumirati; podvesti (pod siru kategoriju) altlı: - .üstl.ü i donji i gomji deo (suknja i kostim); odozdo nagore
altlık
podupirac; podmetac, podloga (posude, case); postava (sakoa, kaputa); teh. trap; okov altmış
sezdeset; -
paralık
bezvredan
altmış altı sezdesetsest (naziv kartaske igre); /-ı/ - ya bağlamak vuci za nos, zavaravati praznim obecanjima
altmışar
po sezdeset
altınışıncı
44
sezdeseti
alto muz. 1. alt 2. viola alt
sınıf
biol. potklasa, podrazred
alt şube pododeljak alt takım bot. zool. podred alt tür podvrsta
altın
altın
altmışlık 1. sezdesetogodisnji, sezdesetoletni 2. koji kosta sezdeset (lira, dolara i. si.) 3. od sezdeset Qedinica, komada i si.)
altuni zlatast, boje zlata alt üst ispreturan, ispremetan, u neredu, u darmaru; - böreği kul. piroska pecena s obe strane; /-ı/ - etmek napraviti nered, ispreturati, okrenuti naglavce; olmak pass. od - etmek alt
yapı
ek. baza; infrastruktura
alt yazı 1 . fusnota 2. sin. titl alt filma
yazılayıcı
sin. sprava za titlovanje
al.üfte a. ı izbezumljen, zaludjen (od ljubavi) ll bludnica; drolja alUmin aluminijumoksid; cista glina. alüminyum hem. aluininijum alüvyon geog. aluvijum, minos al.üvyonlu p. aluvijalni, nanosni alveol (-lü) anat. alveola; plucni mehuric alveoler anat. alveolami alyans verenieki prsten al yuvar fiziof. crveno krvno zmce, eritrocil am vulg. stidnica, vulva am 1-mmı/ a. 1. opsti; javni; reyi javno mnenje 2. obiean, prost ama a. ı ali, no; ipak; /-ın/ - sı maması yok! ne ma "ali", nikakvih "ali"; bu çocuk iyi - tembel ovo dete je dobro, ali. lenjo ll afektivni uzvik, obicno ·sa da: ama! - da
amber bunu yapmazsın! ama (ta) neces to uraditi; - da zor iş ama tezak posao! lll cestica za pojacenje (u sredini ili na kraju recenice); gelmezsen darılırım - ako ne dodjes naljuticu se, da znas; iyi, - iyi bir kitap zaista dobra knjiga! ama a. slep; ct. kör amaç cilj, meta
(-cı)
amanım
oh! ah!
amansız nemilosrdan, zestok, okrutan amansızca
bespostedan;
bespostedno; zestoko
amansızlık
1. cilj; bu - la u tom cilju 2.
bespostednost,
ne-
milosrdnost amatör amater; diletant
amaçlamak ak. 1 . postaviti cilj, slediti cilj; teziti, smerati 2. ciljati, nisaniti, gadjati amaçlanmak pass. od amaçlamak arnade p. spreman, gotov; ct.
hazır
amaı1 (-li) a. arh. mn. delanje, rad amaı2 (-li)
a. v. emel
amalgam hem. amalgam amalık
nikakve molbe (prigovore, proteste)
slepilo; ct. körlük
aman a. ı. uzv. (u trazenju pomoci) pomozi (te)! - Alla (ım)! pomozi, boze! Allah çağırmak zvati boga u pomoc; - ya rabbı pomiluj, gospode! 2. uzv. div/jenja i dopadanja; - ne güzel kız! boze, lepe li devojke! 3. uzv. srdibe i nestrp/jenja; bırak beni! ta, pusti me! 4. uzv. mo/be, preklinjanja, kajanja; - bir daha yapmam! oprostite, nikada vise necu (to) uraditi! 5. uzv. upozorenja; - çocuğa iyi bak! aman, dobro pazi na dete! - pencereden sarkmal zaboga, ne naginji se kroz prozor! ll milosrdje, samilost; sazaljenje, posteda; fal - aralık vermemek ne dati predaha; bulmak spasiti se, osloboditi se, izvuci se; - demek v. - dilemek; - derim! boze sacuvaj! nikako! /-dan/- dilemek 1) moliti za milost 2) predavati se, potcinjavati se; diyene kılıç kalkmaz post. ko se kaje, prasta mu se; - a gelmek predati se, ne izdrzati, klonuti; /-ı/ - getirmek prinuditi, primorati, privoleti; - ı kesilmek izgubiti svaku nadu; /-al - vermemek nemati sazaljenje, biti bez samilosti; - vermez bespostedan, nemilosrdan; - zaman bilmernek (ili dinlememek) ne slusati
amatörlük amaterizam; diletanUzam amazon 1. amazonka 2. pej. muskobanja, muskaraca ambalaj pakovanje, amblaza; - kağıdı papir za pakovanje; /-ı/ - ' yapmak (u)pakovati ambalajcı
paker
ambalajlamak ak. pakovati arnbale oduzet, blokiran (mozak); olmak blokirati se, biti potpuno oduzet ambar p. 1. skladiste, stovariste; etmek spremati u skladiste, skladistiti; memuru cuvar skladista; nadzornik stovarista 2. ambar, zitni magazin, zitnica 3. mor. brodsko skladiste, tovarni prostor broda; - ağzı otvor na palubi 4. mera, vrecica od 75 cm (za pesak, sljunak i si.) 5. spediterska kompanija, speditersko preduzece ambarcı magacioner, rukovodilac skfadista
ambargo jur. mor. embargo; /-al koymak staviti ambargo ambarlama skladistenje ambarlamak ak. (u) skladistiti, spremati u skladiste amber 1. ambra 2. fig. miris, parfem amber officinalis)
ağacı
bot. amber-drvo (styrax
amber balığı zool. uljarka, glavata riba (Catodon macrocephalus)
45
amberbaris amberbaris bot. zutika (Berberis vulgaris) amberbu, amberbuy p. krupnozrni mirisljavi pirinae (iz lndije i Persije) arnberiye marili ma)
bot.
ambrozija (Ambrosia
amblem znak, amblem
Amerikanac ll arnerieki
Amerikalllaşmak
postali Amerikanac,
amerikanizevali se Arnerikal ılaştırmak rikanizovati
amboli med. embolija ambrosya mit. ambrozija ambülans 1. sanitetska kola, kola hitne pomoci 2. ambulanta amca 1. stric; - oğlu brat od strica 2. stric, eika (u uetivom obracanju starijim ljudima); Akif - mla dayım hepsinden aldım payımi sit sam rodjaka! amcalık
1. srodstvo po stricu, strieeva linija 2. nerodjeni stric sesıra
od stri-
ca amel1 a. rad, delanje, posao; praksa amel2 a. med. proliv, dijareja; - ilacı lek protiv proliva; - olmak imati proliv
Amerikanca arnerieki engleski (govor) Amerikanıst
amerikanolog ·
amerikyum, arnerisyum hem. americijum ametal nemetal ametist min. ametist amfi skr. od amfiteatr arnfibi amfibija
arnele a. radnik
amfiteatr amfiteatar
ameliyat (-tı) a . .1. praktican rad, praksa 2. med. operacija; - etmek operisati; masası operacioni sto ameliyathane a-p. operadona sala, sala za operacije amellye a. operacija, proces, procedura; rad, akcija; kurtarma - si akcija spasavanja amelsiz nepreduzimljiv, neagilan
am e-
amerikan tekst. amerikan (platno)
arnelelik radnieko zanimanje
arnelimanda a-p. nesposoban za rad, invalid
ak.
Amerikan ı Amerikanac ll amerieki; bar amerikan-bar; - bezi v. amerikan; şivesi arnerieki govor, arnerieka varijanta engleskog; - yardımı arnerieka pomoc
amfibol (-lü) min. amfibol
arneli a. 1. praktiean 2. pogodan, povoljan; etikasan
46
amenna a. dobro! u red u! vazi! slazem se! - demek arg. aminovati Amerikalı ı
amberli 1. pomesan sa arnbrom 2. mirisan, mirisljav
amcazade brat od strica;
amenajman 1. eksploatacija suma 2. eksploatacija ruda i prirodnih izvora 3. planiranje rada
amfizem med. emfizem arnfor amfora amibye zoo/. amebe (Amoebina) amil1 a. 1. einilac, faktor; uzrok, motiv, povod; /-da/ - olmak biti uzrok eega 2. hem. agens 3. arh. fabrikant, izradjivac ami12 a. 1. ist. upravnik vakufa 2. ist. skupljae poreza amin hem. amin amin amin! neka bude tako! amino hem. amino; - alkol aminoalkohol; - asitler aminekiseline
ana amip (-bi) zool. ameba;- ler v. amibye amipli amebni; - dizanteri amebna dizanterija amir a. 1. zapovednik 2. sef, staresina; nacelnik (odeljenja); idare - i nacelnik uprave 3. voj. arh. komandant amirat voj. admiral; ikinci admiral arniraiiık
vice-
1. ad miraiski cin 2. admiralitet
amirlik 1. polozaj nacelnika; - etmek (ili taslamak) driati se nadmeno 2. zapovednistvo, komandalura 3. uprava; emniyet - i uprava bezbednosti amit (-di) hem. amid amiyane a-p. prosto, narodski; prestaeki amma v. ama amme a. 1. opsti, sveopsti; javan, drustven ll javnost, narod; drustvo; mase; ct, kamu; - davası jur. javna tuzba;javno gonjenje; - efkan javno mnenje; - hizmeti komunalna sluzba; - hukuku jur. javno pravo; :... Idaresi javna uprava; - Iş letmeleri javni radc>vi; - menfaati drustveni interes; - nizarnı javni poredak amnezl med. amnezija amonyak hem 1. amonijak 2. tecni nisador amonyaklı
amonijacni
amonyum hem. amonijum; - nitrat amonijumnitrat; - sülfat amonijum sulfat amoralizm til. amoralizam amortl 1. isplata, amortizacija (duga i si.) 2. najmanji dobitak {na lutriji); - etmek isplatiti; otplatiti (dug, kredit) amortisman ek. 1. amortizacija;- fonu fond za amortizaciju 2. otplata duga s kamatama 3. teh. amortizacija, amortizovanje amortisor teh. amortizer; hava - ü pneumaticni amortizer
arnper fiz. arnper arnperölçer ampermetar arnper saat fiz. arnpercas ampirik empirijski, iskustven; - metot empirijski metod ampirizm fiil. empirizam amplifikatör el. pojacivac, pojacalo 2. foto aparat sa uvelicavanje amplitüt (-dü) 1. fiz amplituda 2. meteor. godisnje kolebanje temperature ampul (-lü) 1. sijalica, zarulja 2. bocica za ulje, ampula ampütasyon med. amputacija amuden a. uspravno, vertikalno amuefi a. uspravan, vertikalan amudufıkari
a. anat. kicmeni stub
amut (-du) a. 1. stub; stubac 2. mat. vertikala; uspravna linija; /-al - Indirmek spustiti, povuci vertikalu; - a kalkmak praviti stoj na rukama; dubeti na glavi amyant min. azbest an 1 um, razum; svest; - bunalımı kriza svesti; - dağılımı rasejanost; - .darlığı umna ogranicenost an2 a. treriutak, tren, casak; bir - da zacas, za tren oka; bir - evvel {ili önce) 1) sto je moguce pre 2) upravo, ovog casa; bir - evvel çıktı ı.ıpravo je izasao, samo sto je izasao; her - svakog casa, neprekidno, stalno ana ı 1. majka; - am babamı dragi moj! 2. zool. zenka; matica; - arı pcelinja matica 3. iza imena. iskazuje postovanje za svete ili ugledne zene; Fatma Ana majka Fatima üedna .od zena proroka Muhameda}; Meryem Ana bogorodica, sveta deva Marija 4. dobrotvorka, zastitnica, majka; yoksunlar - sı sirotinjska majka 5. majka (u oslovljavanju starijih zena iz postovanja) 6. fin. kapital, glaynica ll glavni,
47
ana osnovni, bazicni; - akça osnovni kapital; cadde glavna ulica; - çizgi 1) glavna linija, osnovna crta 2) fig. crvena nit; - hatlar 1) glavne linije (putevi, pruge) 2. fig. osnovni principi; - kaide osnovno pravilo O - sını! majku mu! (skr. psovka); - sı ağ lamak biti u teskom polozaju, naci se u nevolji; /-ın/ - sını ağiatmak muciti, kinjiti koga; - atardamar anat. aorta; - am avrat olsun! kunem se! veruj mi! - baba bir od istog oca i majke; - baba bir kardeş rodjeni brat, rodjeı:ıa sestra; - sına babasına pay veren bot. zevalica (Antirrhinum); - sına bak, kızını al pos/. gledaj majku pa joj uzmi kcer; kakva majka takva kcerka; - sını bellerimi volg. pokazacu mu ja! - sı bir od iste majke (polubrat, polusestra) - sının çocuğu majcino dete, ista majka; - SI danası njegova majka i ostala rodbina; - dan doğma 1) od rodjenja; urodjen 2) kao od majke rod. jen, potpuno nag; - sından doğduğuna pişman olmak osecati se vrlo jadno, zaliti sto se doslo na svet; - dan doğmuşa dönmek 1) ozdraviti, izleciti se, ponovo stati na noge 2) fig. ponovo se roditi; sından emdiği süt burnundan gelmek imati vetike teskoce; - sını eşek kovalsınl vu/g. neka ga djavo nosi! (kaze se za posao ili coveka koga je dosadno slusati); - gibi yar. olmaz, Bağdat gibi diyar olmaz izr. nema druga kao sto je majka, niti mesta kao sto je Bagdad; - sının gözü lukav, prepreden; pokvaren; - nın ilki olmaktan dağlarda tilki olmak yeğ dir izr. bolje je biti lisica u planinima nego prvorodjence; - sının ipliğini pazara çı karmış (ili - sının ipliğini satmış) podlac, nitkov; - kadın ist. nadzornica u zenskom hamamu; - sı kadır gecesi doğurmuş rodjen pod srecnom zvezdom, veoma srecan; - sının (körpe) kuzusu pej. majkin sin, mamina maza; - kucağı materine krilo, majcina nedra; materinska neznost; - makinesi inkubator (za nedonoscad); sının nikahını isternek zaceniti, Irazili veoma visoku cenu; - över, baba sever
48
majka hvali otac voli; majka ispoljava svoju ljubav, otac ne; - sını satayım! vulg. bas me briga! boli me uvo! - n seni bugün için.doğurdu pekazi sta mozes;sı soğan, babası sarmısak, kendi gülbeşeker çıktı on ne lici na roditelje; - tarafından s maji':ine strane, po majcinoj liniji (srodstvo); - n yahşı, baban yahşı demek moliti, preklinjati; - yarısı kao rodjena majka; - sı yerinde (kadın) zena koja mu vredi kao majka; - yiğidin kalkanıdır pos/. majka je stit junaka; - yol glavni put, magistralni put ana baba roditelji; - eline bakmak zavisiti od roditelja, biti na roditeljskom izdrzavanju; - eviadı 1) drago, voljeno dete 2) razmazeno dete, mamina maza; gungula, urnebes, darmar, haos; - sevgisi roditeljska ljubav anacık Hjı) anacıl
.mamica, majcica
nar. veoma privrZen rriajci (o
deci) anaç 1. zreo; sposobna da nosi, spo_. sobna da okoti (o zenkama zivotinja), plodan, rodan, plodonosari (o biljkama) 2. odrastao, krupan 3. fig. iskusan; lukı;ıy anaçlamak, rasti, porasli
anaçlaşmak
sazreti; od-
anaçlık 1. zrelost 2. fig. prepredenost,
lukavost ana deniz geog. okean ana dil /ing. prajezik, prvobitni. jezik ana dili maternji jezik Anadalulu Anadolac ana erki matrijarhat ana erkil
matrijarhal~n
anafor1 vrtlog, kovitlac; vihor anafor2 arg. laka dobit, celepir, pljacka; - dan mukte, dzabe, besplatno; 1-a/- dan gelmek dobiti na mukte; - a konmak ziveti na tudj racun, prolaziti na mukte
an be an anaforcu arg. muktas, muktadzija, grebator anaforculuk muktasenje, gotovanstvo anaforlamak ak. arg. muktasiti, dobiti bez rada anahtar 1. kljuc (i fig.); -: ağz pero kljuca; - deliği rupa na bravi, kljucaonica; deliğinden bakmak fig. krisom gledati; vida - ı odvrtac, odvijac; Ingiliz - ı engleski kljuc 3. muz. kljuc 4. otvarac (za boce); 5. (ili elektrik- ı) sklopka, prekidac (struje) o - ını bulmak pronaci kljuc (problema i si.); - taşı arhit. sredisnji' kamen svoda; /-al - uydurmak napraviti, upotrebiti kalauz (u zamenu za kljuc) anahtarcı anahtarlık
kljucar
ana
malcı
ana
malcılık
ceve)
kapitalista kapitalizam
ananas ananas (Bromelia ananas) anane a. 1. tradicija; - kabilinden po tradiciji, tradicionalno 2. detalji, podrobnosti, pojedinosti; - siyle anlatmak iscrpno opsirno pricati ananet a. impotencija, polna nemoc ananevi a. tradicionalan ana okulu obdaniste, decj\ vrtic anarşi
anarhija, bezvlasce, bezakonje
anarşik
privesak; futrolica (za klju-
anarhisticki
anarşist
anarhista
anarşizm anarhizarrı
ana kara geog. kontinent anakonda zoo/. anakonda (Eunectes marinus)
anahronizam,
ana sanlı metronomik, koji nosi prezime po majci anason bat. anason, anis (Pimpinella anisum)
anakronik anahron anakronizm savremenost
ana mal ek. kapital; - birikimi akumulacija kapitala
ne-
aı:ıalık
1. materinstvo 2. materinska osecanja, materinska ljubav 3. druga majka, zena koja zamenjuje majku; /-al etmek (ili yapmak) zamenjivati kome majku, biti kao majka 4. maceha analitik analiticki, analitican; - diller /ing. analilieki jezici; - geometri analiticka geometrija; - kimya analilieka hemija
anatomi anatomija anatomist anatomist ana vatan postojbina, domovina anayasa jur. ustav; - !llahkemesi ustavni sud anayasal ustavni; · prava
haklar ustavna
ana yol 1. veliki put _2. velika ulica, bulevar
analiz hem. analiza; - etmek analizirati analjezi med. analgezija analjezik analgetik (sredstvo za umirenje bolova) analoji analogija, slicnost analojik analogijski analojizm analogizam, zakljucak po slicnosti
ana yön strana sveta; - ler strane sveta ana yurt (-du}. domovina, otadzbina; zavicaj, rodna gruda; - harbi otadzbinski rat; - müzesi zavicajni muzej anbar v. ambar an be an a-p. iz casa u cas, svakog trenutka; doktorun gelmesini - bekleniyor
49
anca
ocekuje se da lekar stigne svakog tranutka anca: - beraber, kanca beraber i u dobru i u zlu (prijatelji); nerazdvojan, nerazluciv ancak 1. samo, jedino; - yarım saat samo pola sata 2. najvise, jedva, uvrh glave; bu kitap - yüz lira eder ova knjiga staje najvise sto lira; Orhan - yirmi yaşındadır Orhanu je tek 20 godina 3. ali, medjutim, samo, no ançüez zoo/. sledjica, brgljun, incun (Engraulis encrasicholus) andaç pomehe
(-cı)
dijal. 1. suvenir 2. (-lar) us-
andante muz. andante, lagano andantmo muz. tup, glup andetmek dat. obavezati se, dati sebi rec; zakleti se andık (-!)ı} andıran andırış
nar. hijena
log. analogan, koji podseca
analogija; poredjenje
andırışma
dvosmislenost
andınşmak
podsecati, naliciti jedno na
drugo andırma
v.
andınş
andırmak 1. ak. podseeati na, biti slican 2. ak. dat. podseeati, opominjati koga
and ız bot..Piatan andız
otu bot. oman, devesilje (lnula helenium) andokardit med. endokarditis andokrlnoloji endoksinologija andropoz andropauza anakdot anegdota anele
mor. alka, prsten (na sidru)
anemi med. anemija
50
anemik med. anemican, malokrvan anemon bot. breberina, sasa (Anemone) anemometre anememetar aneroit aneroid (barometar) anestezi med. anestezija; genel - totalna anestezija; yerel - lokalna anestezija anestezyoloji anesteziologija anevrizma med. aneurizam angaje: - etmek angazovati; zauzeti; olmak angazovati se angajman 1. angazman 2. obaveza, obavezivanje; - a girmek obavezati se, prihvatiti obavezu angarya 1 1. prinudni rad, kuluk 2. naporan posao, kuburenje, argatovanje 3. zaplenjivanje, uzapcivanje (broda) 4. voj. sluzba, zadatak (ciscenje' sobe, ribaiıje i si.) .11 prinudno, prisilno angaryacı ·angın
kulucar
dijal. poznat, slavan, cuven ·
angıt (-dı) 1. zool. crvena guska, kazarka (Casarca ferruginea) 2. fig. glupan, budala ·
Anglikan Anglikanac; - kilisesi anglikanska crkva Anglikanizm anglikanizam Angiasakson Anglosaksonac angudi crven, rumen, boje cigle (ptica) angut (-du)
V.
anha ininha anı
angıt
a. priblizno, oko
secenje, uspomena; ct.
anık
hatıra
nar. spreman, pripravan, gotov
anıklamak
ak. spremati, pripremati;
hem. preparirati anıklantı
hem. preparat
anlam anıklık 1. sposobnost, obdarenost 2. spremnost, gotovost, pripravnost
anjin med. angina; göğüs - i angina pektoris
anıksız 1. nesposobnost; neobdarenost 2. nespremnost
Anka a. mit. feniks; - gibi kao iz bajke, legendaran; nestvaran
anılamak
v.
hatırlamak
anılmak
1. pass. od anmak 2. ostati u pamcenju po cemu, spominjati se kao ... anımsama psih. nejasne uspomene; podsecanje; remininscencija anımsamak
ak. prise6iati se, nejasno
se secati cega 1. njakati (o magarcu) 2. grubo se izrazavati anırtmak
caus. od
anırmak
anırtmak
caus. od
anırmak
ak. aludirati, smerati, ciljati
anıştırmadan
bez okolisenja, bez uvi-
janja anıt
spomenik
anıtkabir (-bri) mauzolej; Ataturkov mauzolej (u Ankari)
Anıtkabır
anıtsal 1. monumentalan; velicanstven, velelelepan anız agr. strnjika, strn; strnjiste; - bozmak uzorati, pougariti strnjiste; - tarla strnjiste anızlık
strnjiste, strn
ani a. 1 trenutan;. iznenadan, neocekivan; - ölüm n'aprasna smrt ıi ne-· ocekivano, iznenada, iznebuha; - olarak odjednom, iznenada anide odmah, smesta, za tili cas aniden ocekivano
anketçi anketar anketçilik anketiranje
odjednom,
iznenada,
ne-
anilik neocekivanost, iznenadnost anilin hem. anilin; - boyalar anilinske boje; - zehirlenınesi anilinsko trovarije animizm til. animizarn
anlak
(-ğı)
moc shvatanja, inteligencija
aniaklı razuman, bistar: inteligentan
aluzija, ciljanje, smeranje
anıştırmak
anket anketa; - yapmak sprovesti anketu
ankiloz med. ankiloza, iskrivljenje
anırmak
anıştırma
ankastre postavljen, instaliran (u udubljenje
anlam znacenje, smisao; - aykırılığı suprotan smisao; - ına gelmek imati znacenje, znaciti, oznacavati; - kayması ling. pomeranje znacenja anlama ·1. gl. im. od anlamak 2. pish. shvatanje, poimanje anlamak 1. ak. razumeti, shvatiti; 2. ak. saznati, razabrati, doznati 3 .. ak. raspoznati, razaznati 4 .. -abi. imati korist od cega; bu kadar uyumaktan ne anlıyorsunuz? kakvu korist imate od tolikog spavanja? erken kalkmaktan da hiçbir şey anlamıyorum nemarn nikakve koristi ni. od ranog 'ustajanja 5. ab/. razumeti se u... , poznavati; edebiyattan - razumeti se u knjizevnost, poznavati knjizevnost; işin den anlayan adam covek koji se razume u svoj posao O anladımsa Arap olayım! nista nisam razurrieo! dünyanın kaç bucak olduğunu - izvuci pouku iz cega, razocarati se; Hanya'yı Konyayı - iskusiti svu tezinu nesrece anlarnamazlık pogresno shvatanje, neshvatanje; - tan gelmek praviti se nevest, praviti se Tosa
anlamaz v. aptal anlamazlık
v. anlarnamazlık
anlam bilimi semantika
51
anlamdaş anlamdaş
/ing. 1 sinonim; ll sinoniman,
sinanimican anlamdaşlık 1. sinonimija; sinonimnost 2. poz. dvosmislenost, dvoznacnost anlamiandırmak ak. objasniti, tumaciti, interpretirati (smisao)
pro-
anlamlı 1. koji ima ... znacenje; _çok viseznacan 2. znacajan, izrazajan; sirnptomalican
besmisiEm, beznacajan, ap-
surdan besmislenost; besmislica,
apsurd
anlatıcılık
pripovedanje
anlatılış
aniatış
v.
aniatılmak
pass. od anlatmak
anlatılmaz
neiskaziv, neopisiv
1. izrazavanje, iskazivanje; bilimi slilistika - hürriyeti sloboda izrazavanja 2. izraz 3. v. aniatı
ne moci se dogovoriti; sporili se, razmimoilaziti se jasno, razume se, svakako
anlaşılır 1. razumljiv, shvatljiv, pojmljiv, jasan 2. razuman, racionalan aniaşılmak 1 . pass. od anlaşmak 2. izaci na videlo, obelodaniti se, ispostaviti se; anlaşıldı jasno! bundan anlaşılır ki iz toga proizilazi da; .. anlaşılmaz
vatljiv
nerazumljiv, nejasan, nesh·
anlaşılmazlık neshvatljivost, razumljivost, nepojmljivost
ne-
anlaşma 1. g/.im. od anlaşmak 2. saglasnost, sporazum, dogovor; - ya varmak sporazumeti se, saglasiti se 3. ugovor 4. jur. konvencija anlaşmak
s ile 1. razumeti se 2. sag"
lasiti se, dogovoriti se anlaşmalı po ugovoru, na osnovu ugovora; - hekim lekar po ugovoru (na odredjeno vreme)
anlaşmamazlık, anlaşmazlık 1. nesporazum, pogresno razumevanje 2. razmimoilazenje, neslaganje; razmirica, konflikt
ekspresionista
anlatırncılık aniatımlı
anlaşamamak
52
pripovedac
anlatırncı
anlamsızlık
anlaşılan
anlatıcı
anlatım
anlamsal /ing. samantieki anlamsız
aniatı 1. izlaganje, iznosenje; ıu macenje, objasjenje 2. pricanje, pripovedanje, naracija
/it. ekspresionizam
izrazajan
anıatış
1. nacin izrazavanja, nacin pisanja, stil; - a göre fetva verilir presuda se donasi u skladu sa nacinom na koji se stvar predstavi; rezultat zavisi od predstavljanja slucaja 2. izraz; - vurgusu gram, logicki akcenat anlatmak · ak. dat. 1. objasnjavati (pro)tumacili; cf. izah etmek; anlatabildim mi? da li sam jasan? 2. pricati, pripovedati, opisivati 3. obavestiti, izneti 4. prekorili, ukoriti; pokazati: ben ona anlatırım! pokazacu ja njemu! 5, aludirati, ciljati anlattırmak
caus. od anlatmak
anlayan pametan, bislar, oslrouman; a sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az post. parnetnam je i nagovestaj do voljan anlayış 1. sposobnost shvatanja ~. razumevanje, obzir, popustljivost, tolerancija; - göstermek popustali, imati razumevanje; tolerisati 3. nacin misljenja, mentalitel 4. pogled, nazor, shvatanje 5. bistrina, ostroumnost, razboritosl, dosetljivost, domisljatost, pronicljivost anlayışlı 1. blag, posutljiv, trpeljiv, tolerantan 2. bistar, ostrouman, inteligentan, ·· pronicljiv
antikacılık anlayışsız 1. nepopustljiv, strog; netolerantan 2. ogranicenost, tupost, glupost 2. nepopustljivost, bezobzirnost, netrpeljivost, netolerantnost anlı: anlık
-
şanlı
neocekivano, iznenada
ansızlık
iznenadnost, neocekivanost
ansiklopedi sveznanje, enciklopedija; Islam - si enciklopedija islama
til. intelektualizam
anma 1. gl. im. od anmak 2. (ili - töreni) komemoracija anmak (-ar) ak. spominjati, spomenuti; adını anmamak ne spominjati koga, ne govoriti o kome, ne uzimati u usta cije ime; eski dostlarımı - istiyorum zelim da spomenem svoje stare prijatelje 2. zvati, nazivati; cf. adlandırmak anmalık
ansız2 dijal. vanbracno dete ansızın
poznat, slavan
razum, intelekt
anlıkçılık
ansız 1 1 iznenadan, neocekivan ll v. ansızın
uspomena, suvenir (na pok-
lon) anne majka; - ler günü dan majki u Turskoj (od 1954) anne anne baba, baka (po majci) anneciğim v. analık; (Birine) - etmek postupatikao majka (prema kome)
anofel zool. malarijski komarac (Anopheles) anomali anomalija, nepravilnost, odstupanje od normi anonim anoniman; bezimen; - eser delo nepoznatog pisca; - halk edebiyatı anonimna narodna knjizevnost; - kahraman bezimeni junak; - şirket akcionarsko drustvo
ansiklopedik enciklopedijski ant (-dı) Ip. 1. zakletva, prisega; - ını bozmak prekrsiti zakletvu; - etmek (içmek ili vermek) zaklinjati se, zakleti se; - kardeşi pobratim 2. obecanje; zavet antagonist (-ti) 1 antagonist, tivnik, suparnik ll antagonisticki antagonizm antagonizam antant 1. saglasnost., sporazum 2. savez, pakt 3. ist. Arıtarıla Antarktik geog: 1 antarktican ll Antarktik anten antena; - çekmek (ili koymak) pastavili antenu; kollektif - zajednicka antena antep
fıstığı
nepravilnost
anot (-du) fiz. anada; zraci
ışınları
fıstığı
antet zaglavlje (knjige, novina) antetli; -
kağıt
formular
antetsiz bez zaglavlja antifaşizm
anlifasizam
antifriz antifriz antijen biol. antigen antik anticki, drevni
anormal nepravilan; nenormalan anormallık
v. çam
anterit (-li} med. enteritis, zapalenje creva
anonse: - etmek oglasiti, objaviti anorganik hem. neorganski; - kimya neorganska hemija
pro-
anodni
ansefalit med. encefalitis, zapalenje mozdane opne
antika 11. antikvitet, retka stvar 2. azur, supljikav vez ll nar. cudan, cudnovat, smesan antikacı
antikvar
antikacılık
trgovina antikvitetima
53
antikalık
antikalık 1. retkost, starina 2. nar. cudastvo, osobenjastvo
antikomünizm antikomuhizam antikor biol. antitelo
antimon hem. antiman
antipati antipatija, nemarenje
antisemitizm antisemitizam
aortostenoz med. aortostenoza, suzavanje aorte
antitez til. antiteza antitoksin antitoksin, protivotrov barış
saldırmazlık
-
sı
- sı miugovor o
zaklet; pod zakletvom
antoloji antologija antolojik antologijski antrakt
(-tı)
poz. medjucin, pauza
antrasit (-ti) (ili - kömürü) antracit, kameni ugalj antre antre, predsoblje antenman vezbanje, obuka; trening antrenör sp. trener antrepo stovariste, skladiste; carinsko skladiste antrepocu skladistar antropi fiz. entropija antropoit antropoidan, covekolik (majmun) antropoloji antropologija antropolojik antropoloski
54
apacı
g:)rak kao pelin
apaçık sasvim jasan, jasan kao dan; ocigledan, ocevidan
apaçlklık
s ile 1. dati obavezu, zakleti
se (uzajamno) 2. zakljuciti, sklopiti ugovor (pakt) antlı
anüs anat. anus, cmar
aort anat. aorta
antisepsi med. antisepsa
anttaşmak
antroponimi antroponimija
anzarot (-tu) a. 1. smola 2. arg. rakija, brlja
antipatik antipatican
ugovor, pakt;
antropomorfizm antropomorfizam
anut (-du) a. arh. uporan, tvrdoglav
antinomi antinomija, protivurecnost
antlaşma
antropomorfi antropomorfija
antroponim /ing. antroponim
antilop (-pu) zoo/. antilopa (Anthilopus)
rovni ugovor; nenapadanju
antropomorf antrapomortan
jasnost, ociglednost, oce-
vidnost apak savrseno beo, beo kao sneg apalak punacak, okrugao, bucmast (o malom detetu); - topalak bucmast apandis apendiks, slepo crevo apandlsit med. zapalenje slepog creva apansız ı iznenadan, neocekivan ll odjednom, iznenada; naprasno apansızın
v.
apansız
ll
apar: - topar brzo, na brzu ruku, navrat-nanos aparmak arg. 1. smotati, zdipiti 2. isunjati se apartman stambena zgrada apas apas, mangup, huligan apayrı 1. sasvim drugi, potpuno razlicit 2. zaseban, potpuno odvojen
apaz 1. pregrst, saka 2. dlan, podlanica apazlama (vetar)
mor.
usputan,
povoljan
ar apazlamak 1. ak. zahvatati pregrstima (sakama) 2. ploviti uz povoljan vetar 3. naduvati se (o jedrima) 4. ak. arg. drpiti, capiti, zdipiti aperatif aperitiv apış
1. prostor izmedju nogu; unhutrasnja strana butina; - ını açmak raskreciti se, sedeti raskrecenih nogu; - arası anat. medjica, perineum; /-ın/ - ında gezmek prilepiti se za koga, nametali se ko me apışak, apışık
1. rasirenih nogu (zivotinja - od umora) 2. premoren, iscrpljen, posustao apışlık
umetak (na kosulji, haljini)
apışmak 1. srusiti se, skljokati se od iznurenosti (o zivotinji) 2. sedeti (stajati) raskrecenih nogu 3. tig. predati se, pokleknuli; apışıp · kalmak slajali kao skamenjen, ne znati sta cinili apıştırmak ak. 1. izmoriti, iznuriti, izmuciti (konja) 2. mor. ukotvili, usidriti (duplim.sidrom) 3. tig. preneraziti, zapanjiti
· apiko 1. mor. spreman da se otisne (o brodu) 2. tig. zustar, okretan, kao zapeta puska; - beklemek biti spreman 3. arg. nalickan, nacifran aplik (-rJ i) 1 . zidna lampa 2. ukras, ures aplikasyon aplikacija (vez, pervaz i si.) apiike (-ti) naramenica, epoleta aport uzv. aportl (komando lovackom psu) aposteriori til. a posteriori apostrof apostrof apre tekst. apretura apriori til. a priori apse med. apces, gnojni cir apsent mat. apsisa apşak
v.
apışak
aptal (-lı) 1 glup, tup. blesav ll glupak, tupoglavac, tikvan; - - glupo, tupavo (gledati i si.) aptalca glupo, tupavo aptallaşma
otupelost,
osamucenost;
prenerazenost aptallaşmak oglupaviti, otupaviti aptallaştırmak ak. zagh.ıpljivati, zaglupiti 2. smutiti, smesti; preneraziti, zgranuti aptallık 1 . gl upost, slaboumlje, ogranicenost, nedotupavost 2. budalastina, ludost
aptes p. 1 . abdest, ritualno pranje (pre molitve); - almak uzimati abdest; /-ın/ - i bozulmak narusiti abdes (nuzdpm, ispustanjem vetrov~ r·S'ı.); - tazelemek ponoviti abdesi 2. tiziol. stolica, ciscenje, nuzda; - bozmak (ili etmek) ici u zahod, vrsiti nuzdu; - i gelmek morali ici u zahod; büyük - velika nuzda; küçük - mala nuzda 0/-ın/ - inden şüphesi olmamak imati cistu savest; /-al - ını vermek arg. natrljati kome us i, ocitati vakelu aptesbozan zool. panlljicara, tratulja (Taenia saginata); - otu bot. dinjica (Sanguiserba minor) apteshane p. zahod, klozet aptasli pod abdestom, koji je uzeo abdes! apteslik abdesluk (rnesto u kuci gde se uzima abdest) aptessiz koji nema abdest; fig. pokvaren, izopacen, podao apukurya poklade, mesojedje (pred veliki post) apul: - - dijal. 1. gegucav (o detetu); - yürümek gegati se u hodu (Q detetu raskrecenih nogu) 2. debeljuskast ar1 ar (1 00 m2) ar2
a. sram, stid; stidljivost, sra-
55
ara mezljivost, snebivljivost; - damarı çatlamak izgubiti osecanje stida; - etmek stideti se; - namus tertemiz iron. necastan, bez osecanja stida, bezocan; - ı satmış namusu kiraya vermiş !isen svakog osecanja stida: - yılı değil, kar yılı interes ispred stida (govori se za onog ko se lisava stida kada je u pitanju interes) ara 1 ı 1. rastojanje, odstojanje, razmak; medjuvreme, interval; - - s vremena na, povremeno; - bağı anat. nosna pregrada; - çizgisi (ili doğrusu) geom. srednja linija, sredisnjica; - istasyonu sporedna stanica, postaja; - kararı jur. preliminarna odluka 2. odnos, veza; - ları açık njihovi odnosi su losi (zategnuti); /-ın/- ları açıldı oni su se zavadili; pakvarili su odnose; /ın/ - ları açılmak . pokvariti se (o odnosima); - ları bozuk oni su u losim odnosima; /-ın/ - larını bozmak zavadjati, kvariti cije odn6se; unositi razdor; - ları bozuldu v. - ları açıldı; /-ın/ - larını bul~ mak pomiriti (zavadjene); - larındaki buz-. dan duvarı çözmek fig. srusiti· !edeni zid izmedju njih: /-ın/ - larını düzeltmek pomiriti, popraviti cije odnose; /-ın/ - larında kan olmak biti krvno zavadjeni; - larına kara çalı gibi girmek pokvariti prijateljstvo, odnose (izmedju dve osobe); /ın/ - larından kara kedi geçmek zavaditi se, omrznuti se; /-ın/ - larına karışmak mesati se U cije odnose; /-ın/ - larında ŞU sızmamak gajiti iskrene odnose, biti (medjusobno) nerazdvojni 3. prekid, pauza;.verme 1) prekid 2) primirje; /-al - vermek prekinuti, privremeno obustaviti (posao i si.); dati pauzu 4. posredovanje, posrednistvo; - bulmak posredovati 5. sp. odmor, pauza (u tenisu-izmedju setova); tajmaut (u kosarci); - işareti sp. znak za tajmaut ll medjuprostorni, sredisnji; priv~ remen, provizoran: - bilanço provizoran bilans; - cümle umetnuta recenica; ..;. kapı vrata, prolaz (izmedju dve zgrade ili odeljenja) - kat medjusprat; - sokak poprecna ulica; - ton poluton; - ürün nusprodukt lll, u funkciji sastavljenih post
56
pozicija; - sına u, medju, ka; - sında izmedju; medju; - sından iz, kroz, preko; (bizim) aramızdan od nas, iz nase sredine; (sizin) aranızda medju vama; iki ülke - sındaki münasebetler odnosi izmedju dve zemlje; parmaklık - sından kroz resetku; şehrimiz iki nehir - sırida bulunuyor nas grad lezi izmedju dve reke; yol, ormanlar - sından geçiyor put profazi kroz sume o - dan od tada, od tog vremena; u medjuvremenu; - dan beş yıl geçti od tada je proslo pet godina; /-ı/ larına almak 1) opkoliti, okrwziti 2) prihvatiti, dozvoliti kome da se prikljuci (drustvu, grupi); - da bir povremeno, ponekada, s vremena na vreme; - dan çıkarmak odmah zavrsiti neki posao (dati pni:ldnost jednom poslu nad ostalim); - dan çıkmak 1) povuci se, udaljiti se (od drustva) 2) fig. prati ruke (od cega); prekinuti veze; /-ın/ larına girmek (ili - ya .. glrmek) 1)mesati se, zabadati nos 2) miriti, razvadjati; posredovati 3) pojaviti se, iskrsnuti. (o smetnjama, poslu i si.); - ya gitmek propasti, stradati (u gui:vi); nadrljati; /-ın, -la/ - sı hoş olmamak 1) biti u losim odnosima s kime; biti s kime na ratnoj nozi; - da kalmak biti uvucen (u lose delo, aferu); ·doci u tezak polozaj; - ya kaynamak izgubiti se, smugnuti, ispariti; /-ı/ - ya koymak 1) uvuci, posluziti se s kime kao orudjem 2) iskoristiti kao posrednika (uticajnu licnost); - da sırada ponekada, povreriieno; /-ın/ sını soğutmak staviti u ladicu, odloziti na neodredjeno vreme; - yı soğutmak zahladiti, uciniti hfadnim (prijateljstvo, odnose); - ya sokuşturmak preduzeti u nezgodan cas, pokusati resiti nesto u nezgodno vreme; - yı yapmak popraviti, izgladiti odnose; bir - jedno vreme, i:ZVesno vreme; bir - da 1) zajedno, na istom mestu 2) jednovremen, u isto vreme; bir ya gelmek okupiti se, sastati se; bir - da övür olmak biti zajedno i u dobru i u zlu; bir - ya toplamak sakupiti, spojiti, sjediniti; bu - da u to vreme, u tom trenutku; iki - da kalmak naci se iimediu· Cıve
aralama k vatre; naci se u skripcu; o - da tada, u tom trenutku ara2 ara (papagaj) araba a. 1 . ko la, taljige, karuce; fijaker, kocije; - atı zaprezni konj, konj za vucu; falakası zdrepcanik; - kapısı dvorisna kapija, kolski ulaz; - yolu 1) kolski put, seos ki put 2) kolovoz, cesta; at - sı konjska kola; manda (ili öküz) - sı volujska kola, taljige 2. (kolski) tovar, teret; bir - kum kola peska; iki - odun dvoja kola drva 3. auto, automobil, kola; - kullanmak voziti automobil; - parkı autopark; - vapuru feribot; spor - sı sportski automobil; zırhlı biindirani aulomobil 4. zeleznicka kola, vagon; bagaj - sı furgon; tramvay - sı tramvajska kola; yük - sı teretiıi vagon 5. kolica; çocuk - sı decja kolica; el - sı rucna kolica (s jednim tockom) o - yı çekmek nar. izgubiti se, nestati, ispariti; devrilince (ili kırılınca) yol gösteren çok olur post. kada se kola prevrnu (slome) mnogi se nadju da· pokazu put; -· sını düze çıkarmak prebroditi teskocu; - yı koşmak upregnuti, zapregnuti u kola (konja, volove); - nın tekerine taş koymak stavljati klipove u tocak, bacati klipove pod noge; bir - gomila, hrpa cega; bir - yalan gomila, puna kola lazi; çeknı! gubi se, tornjaj se! taş - sı arg. glupak, budala arabacı
1. rabadzija, vozar; kocijas 2.
kol ar arabacılık
1. rabadziluk, zanimanje vazara 2. kolarski. zanat arabalı s kolima; s kolicima; s atomobilom; - hasta nepokretan bolesnik; hasta ve yaralı nakliye bölüğü voj. eskadron za transport bolesnika i ranjenika arabalık 1. supa za kola 2. puna kola, tovar (jednih kola)
arabesk(-ki) arabeska ara beyin (-yni) anat. medjumozak
Ara bi 1arapski ll arapski jezik ara bozan podbadac, smutljivac; sejac razdora ara bozanlık smutnja, sejanje razdora; - etmek zavadjati, sejati razdor ara bulucu posrednik; mirotvorac, mirilac ara buluculuk posredovanje; - yapmak posredovati, miriti aracı
mirilac, pomiritelj; posrednik
aracılık v. arabuluculuk; redstvom, putem, pomocu
ıyla
pos-
araç (-cı) 1. sredstvo; pribor; öğretim nastavna sredstva; skolski pribor; üretim - ları sredstva za proizvbdnju 2. prevozno sredstvo, vozilo; ulaştırma - ları saobracajna sredstva; zırhlı - lar voj. oklopna vazila 3. fig. orudje, instrumenat; olmak biti orudje (u cijim rukama) ları
araççılık araçlı
fi/. instrumentalizam
posredan, indirektan
araçsız
neposredan, direktan
Araf a. is/. clstiliste . Arafat (-tı) Arafat (brezuljak kod Meke, mesto hodocasca) arak (-kı) 1. rakija (od pirinca) 2. arg. drpisanje, kradja arakçı
arg. lupez, lopov
arakçılık
arg. lopovluk, kradja
ara kesit geom. tacka preseka; presecna linija, secica arakıye
a. derviska kapica (od jarece
dlake) araklamak ak. arg. dici, smotati, drpiti, zdipiti aralama agr. proredjivanje drveca (kresanjem grana ili vadjenjem) aralamak ak. 1. otskrinuti (prozor, vrata) 2. razmicati, razmaci, razvuci; per-
57
aralanmak deyi - razgrnuti zavesu; sandalyeleri razmaci stolice; sıraları razmaci redeve, napraviti prored (u kucanju) 3. razdvojiti, rastaviti (one koji se tuku, gusaju) aralanmak 1. pass. od aralamak 2. pomaci se, malo se udaljiti; katama top vurmasın diye aralandım udaljio sam se da me lopta ne bi pogodila u glavu 2. pokazati se, ukazati se, pojaviti se; annemin dudaklarında gülümseme aralandı na usnama moje majke pojavio se osmeh 3. arg. tornjati se, vuci se; buradan aralanı gubi se odavde! aralaşmak rastrkati se; razmaci se; razrediti se (o okupljenom svetu) aralaştırmak
caus. od
aralaşmak
aralatmak caus. od aralamak
aralık 1 1. razmak, raStojanje, razdaljina; medjuprostor 2. otvor, rupa; pukotina; prolom 3. medjuvreme, interval; - s vremena na vreme, ponekad; - bulmak izabrati vreme, naci pogodan trenutak; bir - izvesno vreme, jedno vreme; o - u to vreme, u tom trenutku 4. prekid, pauza; /-af - vermek prekinuti, napraviti pauzu 5. uzan prolaz, koridor 6. nuznik, klozet 7. muz. interval; ll poluotv
(ili -
ayı)
decembar
aralıklı 1. rastavljen, razdvojen, odeljen; razmaknut 2. s intervalima; s prekidima, s pauzama aralıksız
neprekidan, naprestan
arama 1. gl. im. od aramak 2. jur. pretres, premetacina (stana, kuce) - müzekkeresi ovlascenje za pretres; - tarama 1) detaljan pretres 2) mor: ciscenje podvodnih mina; - tarama gemisi mor. minolovac (brod) aramak ak. 1. traziti; telefonla - traziti
58
telefonom 2. zahtevati; hakkını - zahtevati svoje pravo 3. pretresati; pretrazivati, opipavati (dzepove); - taramak dugo i pazljivo traziti; pretresati; procesljavati (teren) 4. zaliti, ceznuti (za proteklim); nedostajati, faliti; bu fırsatı ararsm zalices ovu priliku; rakı içmez oldum hem hiç araınıyorum vise ne pijem rakiju i uopste mi ne nedostaje 5. zanimati se za koga, posecivati koga; dostum beni aramaz oldu moj prijatelj je prestae da me posecuje 6. mariti; pridavati znacaj; bunu kim arar? ko za to mari, kome je stalo do toga? dedikoduları hiç ararnam uopste ne pridajem znacaj ogovaranjima 7. mor, loviti, cistiti (mine) 8. traziti nevolju, izazivati; kavga - izazivati svadju O/-ı/ - yıp sormak raspitivati se, zanimati se za koga; - yıp yatmak neprekidno traziti Ararnca aramejski jezik ara juigra
nağme
aranılmak
muz. interludijum, med-
pass. od aranmak
aranjman aranzman aranjör muz. aranzer aranmak 1. pass. od aramak 2. nar. traziti nevolju, stvarati teskoce, navlaciti bedu; o adam aranıyor adeta onaj covek kao da sam trazi nevolju 3. trai:iti po svojim dzepovima, pretrazivati dsepove Arap (-bı) a. Arapin; - atı arapski konj; - dili ve edebiyatı arapski jezik i knjizevnost; - uygarlığı arapska civilizacija 2. Crnac; felah 3. nar. foto negativ O - ın gözü açıldı(ili uyandı) konacno je shvatio (ukopeao); benim - oynadı osmehnula mi se sreca ·Arapça 1 arapski jezik ll 1. arapski 2. nerazumljiv, nejasan; - dır değil ml? uydur uydur söyle! mozes govoriti sta hoces kada te niko ne razume; bu, benim için - dır ne razumen ni reci Arap sabunu sapun
mek, sabun, zelen
aren Arap saçı 1. kovrdzava kosa 2. fig. zbrka, zamrsenost; - na dönmek zamrsiti se, zapetljati se, iskomplikovati se (o poslu i si.); - - gibi zamrsen, zapleten, slozen (posao, situacija i si.) Arap
zamkı
gumiarabika
Arasat a. is/. sastajaliste mrtvih na sudnji dan ara sıra s vremena na vreme, povremeno; kad se ukaze prilika arasız
stalno, neprestano, neprekidno
ara söz digresija, ekskurs arasta p. red. niz radnji (iste trgovine) araşit
bot. arahis, orasac (Arachis istrazivai':, naui':nik
araştınimak pass.
od araştırmak
araştırma 1. istrazivanje; - ·ıarda bu-
lunmak istrazivati, baviti se istrazivai':kim radom; - merkezi istrazivai':ki centar, centar za istrazivanja; - metodu istrazivai':ki metod 2. studija, rasprava 3. med. ispitivanje, analiza 4. voj. izvidjanje 5. geol. ispitivanje araştırmacı
istrazivai':
araştırmak ak. 1. pretrazivali, pretresati; prerivati 2. istrazivati, proui':avati 3. ispitivati (teren i si.); voj. izvidjati
aratmak ca us. od aramak arattırmak
caus. od aratmak
arav erme pauza, prekid (posla) arayıcı 1. nadzornik, inspektor 2. (ili gümrük - sı) carinik, carinski inspektor 3. astr. vizirni teleskop 4. istrazivai':, ispirai': (zlata) 5. trazilac, koji trazi (izgubljeno) arayış
arbedea. tui':a, melez, kavga arbitraj arbitraza ard v. art.
hypogaea) araştırıcı
arazi a. zemlja, zemljiste, tlo; teren; parcela; - açma kri':enje zemlje; - beyi zsemljoradnik, ratar; - çukuru udolina; düzeltimi ravnanje, niveliranje zemlje; hukuku jur. zemljisno pravo; - kabiliyetli voj. opstepokretan; terenski (o vozilu); keşfi voj. izvidjanje terena; - manilan voj. prirödne prepreke, prepreke na terenu; otomobili terensko vozilo; - ölçümü premeravanje zemlje; - sınıflandırılması klasifikacija zemljista; - terki ustupanje zemljista; yarışı sp. stipli':ez; nin zehirlenmesi trovanje zemljista
trazenje, traganje; potraga
ara yön sporedna sırana sveta ougozapad, sevemistok i si.) araz a. 1. med. simptom 2. slui':aj, slui':ajnost 3. fig. propast, katastrofa
arda 1 1. kolac, stub (kao znak), putokaz 2. strugarski sekai': (noz) arda2 ist. naslednik, potomak, sledbenik ardıç (-cı) bot. kleka, smreka Ouniperus communis); - rakısı klekovai':a; - suyu dzin ardıç kuşu zool.
borovnjak (Turdus pi-
laris) ardıl
1 sledbenik ll sukcevisan, uzas-
topni ardılmak dat. 1. oslanjati se kome na ledja 2. dosadjivati kome
ardın; - - (u) nazad, natraske; - - gitmek ici natraske ardınca iza, pozadi, za (kime), za pelama; birbiri - jedan za drugim ardışık
uzastopni;
neprekidan,
nap-
restan ardiye a. 1. stovariste, skladiste 2. (ili ücreti) lezarina 3. ambar, zitnica arduaz min. skriljac, lisnac arefe v. arife aren v. arena
59
are na ankiandırmak caus.
arena arena (i fig.) areometre areometar argaç (-cı) tekst. potka, osnova; atmak v. argaçlamak argaçlamak ak. potkati; satkati argaçlanmak pass. od argaçlamak argali zool. ammon) argıdal argın
v.
argalı,
divlja ovca (Ovis
argın
slab; iznemogao, posustao
argınlık slabost, iznemoglost, klonulost argıt (-dı)
klanac, tesnac, klisura, sut-
jeska argo argo, zargon; satrevaeki jezik argon hem. argon Argonotlar mit. Argonauti arı1 peela (Apis mellifica); - gibi (vredan) kao peela; - iğnesi zaoka; - kovanı 1) kosnica, trmka 2. bat. naprstak (Digitalis purpurea); - sürüsü roj peela; O gibi sokmak fig. naneti bol, ujesti za srce; - dan korkan bal yemez post. ko se boji vrabaca nek ne seje proso; - yuvası osinnjak, zoljina gnezdo (i fig.); - nın yuvasına kazık sokmak (ili dürtmek) darnuti u osinjak; navuci na sebe nevolju arı2 1 . eist 2. eist, nepomesan, pravi, prirodan; - kan eistokrvan; - su destilovana voda 3. bezgresan, nevin arı
beyi matica (peela)
arıcı
peelar
arıcılık
peelarstvo
arı çiçeği
bat. pepeljusa (Cerinthe)
mrsavost;
istrosenost,
arı kovanı astr.
kosnica, grupazvezda
iz raka arı kuşu zoo/.
peelarica zlatna (Merops
apiaster) arılamak ak. oprostiti, sloboditi (od grehova i si.); rehabilitovati arılanmak pass.
od anlamak
arılaşmak oeistiti se (i fig.); osloboditi se; Türkçe günden güne arılaşıyor turski jezik se iz dana u dan oslobadja (tudjica, pozajmica) arılaştırılmak pass.
od
anlaştırmak
aniaştırma
/ing. eiscenje jezika (od stranih primesa); - akımı nurislieka struja arılaştırmakak. arılık1
eistiti (jezik)
peelenik, kovanluk, peelinjak
arılık2 1. eistoea, 2. eistota 3. nevinost, bezgresnost arındırmak ak. (o) eistiti, osloboditi od primesa 2. opravdati, rehabilitovati arınmak oeistiti se, postali eist; fig. izaci eist (iz eega) arış1 p. 1. anat. podlaktica 2. !akat (mera za duzinu, 0,5 m)
arış2
tekst. osnova
arış3
ruda, rukunica (taljiga)
arı şahini zoo/.
osojed, osiear (Pernis
apivorus) arıtıcı ı
preeiscavajuci ll deterdzent
antılma hem.
eiscenje, purifikacija
arıtılmak
arık2
arıtım
eiseenje rafiniranje
arıtım
evi rafinerija
arı
v. arı2
kil min. kaolin
slabiti, mrsaviti, sahnuti; malaksati, klonuti
iz-
nuranost
arık1 dijal. mrsav, tanak, slab
arıklanmak, ankiaşmak
60
arıklık
od arıklanmak
pass. od antmak
arıtınacılık
tunstvo
/ing. purizam, jezieko eis-
arka arıtmak ak. preciscavati, rapinirati cf. tasfiye etmek arız
1 a. iznenadan, slucajni; /-al olmak zadesiti, snaci, uhvatiti (o bolesti, nesreci); kardeşime grip - oldu mog brata je uhvatio grip arıza
a. 1. arh. neravnine, nabori (zeml-
jista); 2. kvar, neispravnost; defekt, lom, ostecenje; povreda; - ya uğramak pretrpeti havariju; imati udes (saobracajni) 3. ıeskoca; smetnja, zapreka, zackoljica 4. neprilika, poremecaj 5. muz. znak premesıanja (alıeracije) 6. nemoc, slabosı arızalanmak
imati kvar (o
auıomobilu,
mas ini) arızalı 1. neravan, ispresecan (!eren, zemljiste); - arazi planinska obiası 2. neispravan, ,defektan, u kvaru (motor i sL) 3, tei:ak, tegoban 4, bolesljiv, slabunjav arızasız
1. ravan, gladak (!eren, zeml2. ispravan, bez kvara 3. ugodan, udoban, fak
jisıe)
arızi a. 1. slucajni, iznenadan 2. ıre nutan; prolazan, privremen; - bir dostluk prolazno prijaıeljstvo
ari a. 1. go; ogoljen, obnai:en 2. ab/. bez.., !isen, oslobodjen Ari 1 a, Arijevac ll arijevski arif a. upucen, koji zna; pametan arife a. predvecerje, dan uoci (cega); ..• - sinde uoci, u predvecerje; bayram sinde uoci praznika; devrim - sinde uoci revolucije, u predvecerje revolucije; savaş - sinde uoci rata aristokrasi
arisıokratija
aristokrat aristokrat aristokratlık
1. aristokratizam 2, aris-
tokratija aritmetik (-ği) 1 aritmetika ll aritmeticki; - vasat aritmeticka sredina aritmetiksel aritmeticki, kojise odnosi na
ariımetiku
aritmetikçi aritmeticar aritmi med.
ariımija
(srca)
aritmik aritmican ariyet (-ıi) a. zajam; - almak pozajmiıi ariya mor, spustaj! (jedra, zastavu) ariza a. pismena molba, predstavka; peticija Arjantinli Argentinac ark vada
(-kı)
kanal (za navodnjavanje), jaz,
arka 1 1, ledja; - çantası ranac 2, nasfon (klupe, stolice) 3, zadnji, strai:nji deo; zadnja strana; binanın - sı zadnja sırana zgrade 4. suprotna, obratna strana; hududun - sı suproına sırana granice 5. prostor iza (cega), pozadina; cephenin sı pozadina fronta 6. fig. zaledjina, "ledja", zastita, podrska; - sı olmak imati "ledja"; - sı var onun on ima "ledja"; /-al - vermek podri:avati, pomagaıi 7. nastavak; sı var nastavice se, nastavak sledi; - sı yok kraj (romana, serije) ll 1. zadnji, sırai:nji; bacaklar zadnje noge (i:ivoıinja); - cep zadnji di:ep; - kapı 1) zadnja vrata, sporedan ulaz 2) zadnja vrata (automobila); - plan zadnji plan, pozadina, fon; /-ı/ - plana atmak fig. potisnuıi u zadnji plan; - sıra voj. zadnja vrsta; - taraf zadnja strana, obrnuta sıra na, nalicje 2. periferan, zabacen, zabit; mahalle zabacen kvart; - sokak zabita ulica lll 1, u funkciji sastavljenih postpozicija; /-ın/ - sına iza, pozadi; za (kim); 1 -ın/ - sında iza pozadi; posle; /-ın/ - sın· dan za (kim, cime); posle; odmah, neposredno po o - da pozadi, iza; - dan 1) otpozadi, odostraga, iza ledja 2) odmah za, neposredno za; za petama 3) iza toga, zatim posle; - dakiler v. - da kalanlar; /ı/ - sına almak 1) uprtiti 2) uzeti na sebe (obavezu, odgovornost i si.), svaliti na svoja pleca; /-ın/ - sını almak dovrsiti (zapoceto), dovesti do kraja; - sı - sına (ili - ya) jedan za drugim, redom; - dan - ya
61
arkacı
iza ledja, potajno, krisom; - sı - sına sı ralamak 1) nanizati 2) postrojiti: - - ya vermek oslanjati se jedan na drugog, pruzati uzajamnu podrsku /-ı/ - ya atmak 1) zabaciti natrag (kosu) 2. odlozili, odlagati; odugovlacili; - sına bakmadan gitmek ici bez osvrtanja; otici bez pozdrava; - beyin anat. mali mozak; /-ı/ - ya bırakmak ostaviti za kasnije, odloziti; /-ı/ - da bı rakmak 1) ostaviti za sobom, prestici, nadmasiti 2) pregurati, preziveti (godine); 1 -ın/ - sını bırakmamak ne ostavljati na miru, progoniti, slediti; /-al - çevirmek okrenuti kome ledja, izbegavati koga; /-al çıkmak pomagati, stititi, izlaziti ususret; la/ - sını dayamak oslanjati se, pouzdati se (u koga); - sında dolaşmak nastojati doci (do cega); /-ın/ - sına düşmek 1) uporno se truditi, biti ustrajan (u cemu) 2) proganjati, biti kome za petama; /-ın/ - sı gelmek biti zavrsen, doci kraj (cemu); /-ın/ - sı gelmernek ne okoncati se, biti prekinut (o poslu i si.); /-ın/ - sını getirememek ne moci zavrsiti, ne moci dovesti do kraja; /-ın/ - sını getirmek privesti kraju, zavrsiti; - .sında gezmek v. - sında dolaşmak; - ya kaçmak bezali na zatiljak (o kapi); - da kalanlar ostavljeni, napusteni, ucveljeni (bliski rodjaci pokojnika) - da kalmak 1) ostati pozadi, zaostati 2) zaostajati, manje se isticati, ne napredov:ati; /-ın/ - sı kesitrnek zavrsti se, prekinuti se; nestati, presahnuti (o izvoru, vadi); /-ın/ - sını kesrnek obustaviti; pre~ kinuti; /-ı/ - da koymak östaviti za kasnije, ostaviti za bolja vremena; /ın/ - sına koymak motriti, pratiti, uhoditi·koga; - sı kuvvetli (ili mihrapta) koji ima podrsku, koji ima "ledja"; /-ın/ - sı sıra tragom, za pelama; - sı sıra gitmek ici kome za pelama; /-ın/ - sım sıvamak ukazivati paznju, laskati kome; umiljavati se; - dan (ili sından) söylemek ogovarati, tracati; /-ın/ - sına takılmak fig. nametali se, dosadjivati; prilepiti se (za koga); /-ın/ - sını takip etmek slediti, progoniti; /-ın/ - smdan teneke çalmak 1) pujdati (ps ena
62
divljac) 2) fig. izrazavati nezadovoljstvo, negodovati; grditi; - sı üstü nauznak; - sı üstü yatmak lezati nauznak; /-al - sını vermek zaklanjati, stititi, protezirati koga; 1 -ı/ - dan vurmak zadati udarac u ledja; izdati, izneveriti; fcınf - sı yere gelmernek ne podlegnuti, izdrzati sva iskusenja, ne klonuti; - sı yere gelmez on je nesavladiv; /-ın/ - sını yere getirmek savladati, pobediti; - sı yufka to je sve! dace bog vise (kaze se za hranu na stolu); - sında yumurta küfesi yok ya! pej. on se povija prema vetru; uyravlja se prema prilikama; - zemin slik. pozadina, fon arkacı
dijal. v. hammal
arkad arhit. arkada, svod arkadaş drug, prijatelj; kolega; - değil, arka taşı stetan drug (ne drug, vee kamen na vratu): /-la/ - olmak prijateljovati, druziti se kız - prijateljica, drugarica; hayat ı zivotni saptnik; okul - ı skolski drug; yol -ı saputnik arkadaşça
prijateljski, drugarski
arkadaşlık prijateljstvo, druzba; drugarstvo; - etmek prijateljevati, druziti se, gajili prijateljske odnose; /-la/ - kurmak sprijateljiti se, uspostaviti prijateljstvo
arkaik arhaican arkaizm arhaizam arkalamak ak. 1. natovariti, naprtiti 2. dija/. stilili., podr:Zavati, podupirati arkalanmak dat. oslanjati se; pouzdati se u koga; naci podrsku u kome arkalı 1. s naslonom (stolica i si.) 2. sirokih ledja, plecat 3. koji ima "ledja", protaziran arkalık 1. naslon (stolice, klupe) 2. partljaznik (bicikla) 3. jelek, vesta arkalıksız
bez naslona (stolica)
arkasız 1. bez naslona 2. fig. bez podrske, bez "ledja"
arpa arkeolog arheolog
armonikçi, armonist harmonikas
arkeoloji arheologija
armonyum muz. harmonijum
arkeolajik arheoloski
armudi kruskast, kruskolik; - altın v. armudiye
arketip (-pi) til. arhetip
armudiye (zenska) zlatna amajlija (oko vrata)
arkitekt arhitekta arktik pojas '
(-ği)
arktii':ki; -
kuşak
arktii':ki
arianmak stideti se arlanmaz bestidan, bezoi':an arlı
stidljiv, snebivljiv
arma 1 1. grb 2. znamenje na grbu arma2 mor. 1. ivrag, oprema broda (uzad, koturai':e, jedra) - yı almak raspremiti (brod). skinuti opremu; - budamak prese6i, reskomadati (opremu neprijateljskog broda-topovskom vatrom); budatmak v. - uçurmak; - donatmak (ili etmek) opremiti brod; - soymak v. - yı almak; - uçurmak izgubiti opremu (pod snaznim vetrom); - yapmak ıi. - donatmak 2. arg. prekor, izbrus a~ma
bilimi heraldika, nauka o grbo-
vima armacılık
Arnavut (-du) Albanac, Arnautin, Siptar O- bacası badza, prozori':i6i.ispod strehe; sobica na tavanu; - besası arnautska besa, i':vrsta zakletva; - kaldırımı neravna kaldrma; - zarı petougla kocka, i':igra za kockanje Arnavut biberi ljuta aleva paprika
arnika bot. v. öküz gözü
armador mor. 1. jedrar; monter 2. iskusan mornar, morski vuk armağan
p. 1. poklon, dar; rıagrada; Nobel - ı Nobelova nagrada; /-af - etmek dodeliti nagradu; predati, urui':iti nagradu; pokloniti 2. posve6ena knjiga (i':asopis, zbornik) armator, armatör brodovlasnik armatur, armatür armatura armoni harmonija, sklad harmonii':an,
armuz mor. spoj, sastavak; sav, fuga
Arnavutça 1 albanski jezik, ll na albanskom
v. arma bilimi
armada armada, flota
armonik lozvui':an
armut (-du) 1. kruska; - ağacı bot. kruska (pirus communis); - ağacından uzak düşmez pos/. iver ne pada daleko od klade; kakav otac takav sin; - piş, ağ zıma düş sazri, krusko, padni mi u usta! lezi, hlebe, da te jedem; boynu - sapma dönmek jako oslabiti, postati kost i koza 2. arg. tikvan, budala; - gibi tup, ogranii':en
skladan,
armonika 1. harmonika 2. (ili usna harmonika
ağız
mi-
sı)
aroma aroma aromatik aromatii':an arozöz cisterna za polivanje ulica arpa bot. jei':am (Hordeum vulgare);-suyu arh. pivo;- şekeri maltoza O - ağzı söz söylemek malo govoriti, retko uzimati rei': (na skupovima);- sı az gelmek ne dobiti zasluzenu kaznu (grdnju); - boyu kadar gitmek vrfo malo pre6i, ne napredovati; - sı çok gelmek razjariti se, razbesneti se; - ektim, darı çıktı sve mi je krenulo naopako; - mı buğday mı? musko ili zensko? decak ili devojcica? samanıyla, kömür dumanıyla svako bi6e ima svojsto po kome se raspoznaje
63
arpacı
arpacı 1. trgovac jecmom, prodavac jecma; - kumrusu pitomi golub, grivnjas, dupljas; - kumrusu gibi düşü.nmek premisljati, duboko razmisljati 3. arg. hupez, protuva, varalica arpacık (-ğı) 1. med. cmicak, jecmicak (na ocnom kapku) 2. voj. musica, prednji nisan 3. (ili - soğanı) bot. arpadzik (AIIium ce pa) arpağan
nar. divlji jecam
arpalama vet. zapaljenje kopita, bangavost (konjska bolest) arpalamak 1. nazobati se 2. razboleti se od prejedanja jecmom ili od zapaljenja kopila (o konju) arpalık 1. jecmiste, njiva pod jecmom 2. ambar za jecam 3. ist. naknada, plata za muftije i kazaskere 4. feud, leno 5. kaljac, mrlja na zubima (po kojima se .od~ redjuje starostkonja) 6. fig. sinekura, lak i unosan posao (bez mnogo rada)
arsa a. parcela, gradjevinsko zemljiste, plac arsen hem. arsen, misomor arsenik hem. arsenik arsız 1. bestidan; bezobrazan, drzak 2. dosadan, nametljiv 3. bezobrazan, nevaspitan, razmazen (o detetu) 4. bujan (korov, biljka) arsızlandırmak
caus. od arsızlanmak
arsızlanmak, arsızlaşmak izbezobraziti se, postali drzak; po'stati nevaspitan (razmazen)
arsızlık 1. bestidnost, bezocnost, drskost 2. nametljivost 3. razmazenost, besobrazluk (dece)
arsin hem. arsin (AsH2) arslan v. aslan arş1 a. bozji presto "sedmo nebo" 2. nisa, udubljenje u zidu
64
arş2 el. trola (tramvaja, elektricne · lekomotive) arş3 voj. napred (mars)! arşak arşe
v.
ağırşak
muz. gudalo
arşın
arh. arsin, hvat (duzinska mera
=
0,68 m); - - arsin po arsin, korak po korak; - ları açmak koracati (krupnim koracima); - ı büyük dugonog, krakat; - la satmak prodavati na arsine (tkanine); - a vurmak meriti arsinima; çarşı - ı trgovacki arsin; mimar - ı gradjevinski arsin (0,75 m.) arşınlamak ak. 1. arh. meriti arsinom 2. ici krupnim koracima, grabiti; prosisati (oautu); sokakları - arg. "premeravati" ulice, lutati arşınlık 1. prodaja na arsin 2. duzine od jednog arsina; üç - bez platno od tri arsina arşibişop arşidük
arhiepiskop
(-kü) nadvojvoda
arşidüklük
arşidüşes arşiv
nadvojvodstvo nadvojvotkinja
arhiv; devlet - i drzavni arhiv
arşivci, arşivist
arhivist
art (-dı) 1 1. ledja 2. zadnji deo, zadnja strana cega, pozadina 3. prostor iza cega 4. nastavak ll zadnji, stra.znji; - kafa anat. zatiljak (glave); - kapı zadnja vrata, zadnji ulaz lll u funkciji sasastavljenih postpozicija; !-ın/ - ına iza, pazadi cega, (koga); /-ın/ - ında iza, pozadi; posle, potom; /-ın/ - ından za kime (cime); odmah posle O - ınca neposredno po; posle toga; - ır'ıda açık sirom olvoren (prozor i si.); - aradan zaobilazno, posredno; fig. skriveno, potajno; - ı arası gelmeyen beskonacan, beskrajan; - ı arası kesilmeden neprestano, neprekidno; - ı ma jedno za drugim, uzastopno; - - a gelmek dolaziti jedno za drugim, neprekidno
artırma
dolaziti; /-ın/ - ını almak popuniti, upotpuniti, kompletirati; - ından atlı mı geliyor? cemu tolika zurba; /-ı/ - a atmak odloziti, odgoditi; - ını boşlamak napustiti, bataliti; odustati od cega; /-ın/ - ına düşmek pratiti, goniti, iei kome za pelama; - düşünce zadnja misao - elden potajno, krisom, kradom: - eteğinde namaz kıl ona je uzorno cestita (o zenj); /ın/ - ını getirmek upotpuniti; zavrsiti dovesti do kraja; - ında gezmek 1) pratiti, iei za kim 2) fig. navaljivati, saletati (s ciljem da se nesto, dobije); - ına kadar açık sirom otvoren, razjapljen; - kapıdan çık mak pretrpeti neuspeh, ebrukati se, osramotiti se; - ından kesilmek rastali se od koga; /-ın/ - ını kesrnek prekinuti, obustaviti; /-ın/ - ından koşmak juriti, treali za kim; - a koymak odloziti, ostaviti za kasnije; - ı önüne naopako - ından sapan taşı yetişmez juri kao strela; - ı sıra tragom, za petama; - ı sıra dolaşmak iei za petama, pratiti; - ı sıra gitmek iei jedan za drugim; -- ından ·söylıiimek pricati iza ledja, odgovarali, panjkati; - ·ında yüz köpek havlamıyan kurt, kurt sayılmaz za· dobrim konjem se dize prasina
arter med. arterija arteriyoskleroz arterioskleroza artezyen (ili - kuyusu) arterski bunar artı
1mat. plus, vise; - işareti znak plus (+);on- beş dese! plus pet ll mat. fiz. pozitivan; - kutup fiz. pozitivan pol; - sayı mat. pozitivan broj; - yön astr. smer okretanja zemlje (suprotan od kazaljke na sa tu)
artık1 (-ğı) 1 1. ostatak (i fig.), pretek, (su) visak; kumaş - ı ostatak tkanine, "resi"; üretim - ı visak proizvodnje; yemek - ı ostatak jela 2. otpadak, ogrizine, otpaci; komina, drop; fabrika - ları fabricki otpaci 3. hem. talog; ll preostao, pretekao; - mağnetizma fiz. preostali magnetizam; - mal ek. suvisna roba, visak robe (na trzistu) o - mal göz çı karmazpos/. od viska boli glava artık2 od sada, ubuduee, vise; vee, na kraju; konacno; - çocuk değilsin! ti vise nisi dete_! - ders çalışmaya başladı konacno je poceo da uci; - eksik manje ili vise: - evimize gelmez oldu konacno je prestae da delazi k nama; - gidelim! hajdemo vee! yeter - ! dosta vise
artağan obilan, bogat, berieetan (prinos, letina); blagodatan; cf, bereketli
artağanlık
izobilje, gostanje; cf. bereket
ebilan rod;
artık değer artık
bla-
arta kalmak abi. 1. preteei, preostati 2. zaostajati, kasniti 3. preziveti, nadziveti (savremenike)
ek. visak vrednosti
göl geog. reliktno jetere
artık gün dodatni dan (29 februar u prestupnoj godini)
artık yıl prestupna godina artım ı
poveeanje, rast; prirastaj; prirastaj stanovnistva
nüfı.ıs
artarn v. meziyet
-
artamak dijal. v. artakalmak
artımil koji bubri, narasla (pri kuvanju); - pirinç pirinac koji bubri
artan ı ostatak, pretek ll pretekao, (pre) os ta o art bölge geog. zaledje (luke, grada) artçı 1. voj. zastitnica 2. podrazavalac, epigon (pisac, umetnik)
art damak (-ğı) anat. zadnje nepce; ünsüzü gram. zadnjenepcani suglasnik
artırılmak
artırım
pass. od artımıak
stednja; stedljivost, cuvarnost
artırma 1. gl. im. od artırmak 2. javna prodaja, drazba, licitacija; cebri - prodaja aukcijom; mahdut - za-tvorena prodaja (uz ucesee nekoliko lica)
65
artı.rmak· artırmak 1. ak. povecavati, umnozavati 2. ak. stedeti, ekonomisali 3. ak. (po) dizati, povisavati (cene, plate i. si.) 4. fig. · napredovati, daleko dogurati (u sluzbi, nauci i si.); prosirivati, produbljivati (znanje i si.)
artış
-
ı
povecanje, rast; prirastaj; üretim rast proizvodnje
artı
uç hem. anoga
artist 1 . umetnik 2. glumac, glumica; gibi vrlo lepa (zena) artistik umetnicki; majstorski, virtuozan artma 1. povecanje, rast, porast; prirastaj 2. visak (cega) artmak (-ar) 1. povecavati se, rasti, ın noziti se 2. rasti, podizati se (o cenama) 3. pojacavati se; narastati, jacati 4. preostajati, preticati (o novcu i si.); yeter de artar dostize i pretice art oda anat. zadnja ocna komora artrit (-ti) med. srtritis, zapalenje zglobova artroz med. artroza, zglobobolja artsız:
-
arasız
arttırılmak arttırmak
stalno, neprekidno
v. artırılmak v.
artırmak
art zamanlı /ing. dijahronicni; - - dil bilimi dijahronija aruklamak v.
arıklanmak
aruz a. /it. aruz (kvantitativna metrika) arya
muz. arija
Aryanizm re/. arijanizam aryetta
muz. arijeta
tavljanje (cega) 2. predavanje, podnosenje; - ı hal v. arzuhal 3. ek. ponuda 4. saopstenje, izvestaj; /-ı,a/ - etmek 1) pokazivati, predstavljati; izlagati 2) podneti, predati (molbu i si.) 3. ek. (po) nuditi 4) izloziti; izraziti, objasniti; - odası ist. salaza primanje (u sultanskoj palati); - ve talep ek. ponuda i potraznja arzan a. 1. po sirini 2. popreko arzani a. arh. poprecni; recna greda arzıhal
kiriş
pop-
v. arzuhal
arzi a. zemljin, zemaljski arziye v. ardiye arzu p. zelja, prohtev; zudnja ceznja; culna pozuda, plotska zelja; - sunda bulunmak v. - sunda olmak; - doğmak imati zelju, osecati zelju; - duymak oseeati zelju, imati prohtev za cim; ceznuti, zudeti; /-ı/- etmek zeleti, stremiti, te:Ziti; ya kapılmak goreti od zelje; - sunda olmak imati zelju, zeleti; - olunduğu g!bi po volji; - sunu yerine getirmek ispuniti zelju; kendi - suyla po sopstvenoj zelji arzuhal (-li) a. (pismena) molba; peticija, predstavka; - etmek obratiti se mo.bom; - gibi (ili kadar) kao peticija, predigo (o pismu); - sahibi podnosilac molbe, molilac arzuhalci pisar, sastavljac molbi (za nepismene) arzulamak ak. 1. zeleti, ceznuti, zudeti za kime 2. osecati pozudu (pohotu) arzulu zeljan; cesnutljiv; pozudan, pohotljiv as 1 kec, as; fig. as, prvak
arz1 a. zemlja; zemljina ko ra; - çekmesi zemljina teza, gravitacija
as2 1. dija/. zoo/. hermelin (Mustela erminea) 2. hermelinsko krzno
arz2 a. geog. sirina; - derecesi stepen sirine
as3 a. bot. mirta (Myrtus communis)
arz3 a. 1. pokazivanje, izlaganje, preds-
66
as4 nizi, mladji, vice; assubay, as(v.)
teğmen
ası k
asa a. stap, palica; skiptar asaba v. akraba asabi a. 1. nervni, zivcani; - hastalıklar nervne bolesti; - sistem nervni sistem 2. nervozan, razdrazljiv asabileşmek
(iz) nervirati se, kidati se,
razrdrazivati se asabileştirmek
ak. ljutiti, kidati, ner-
virati
asayiş a. mir, sigurnost, bezbednost; i muhafaza etmek cuvati javni red; odrzavati sigurnost asayişli
bezbedan, miran
asayişsiz
nemiran, nespokojan; ne si-
guran asayişsizlik 1. nemir, vrenje, pometnja, melez 2. nesigurnost; neizvesnost
asbest (-ti) min. azbest
asabilik nervoza, razdrazljivost asabiye a. 1. nervne bolesti 2. neurologija 3. neuroloska klinika asabiyeci neurolog, neuropatolog asabiyet (-ti) a. v. asabilik; - le nervozno
asbestli azbestni, od azbesta aselbent (-li) 1. bot. diviza, stiraks, amber-drvo (Styrax officinalis) 2. farm. storaks (aromaticna mast) asenkron fiz. asinhron krun asepsimedasepsa
asal osnovni, glavni asalak (-ğı) parazit (i fig.); - bilimi parazitologija asalaklık
paraziUzam (i fig.)
asalet (-ti) a. 1. plemstvo, ·vlastelinstvo 2. licno pojavljivanje, prisustvo (na sudu) 3. /it. eufemizam asaleten a. arh. u licno ime, licno (delovati, nastupati) asaletli plemicki, vlastelinski; plemenit, otmen asal
sayı
prost broj
asamble asambleja, skupstina asansör 1. lift, dizalo 2. uspinjaca masina za dizanje asansörcü liftboj asap (-bı) nerv, zivac; /-ın/ - ına dokunmak ici ı:ıa nerve, nervirati, iritirati; - ı kuvvetli jakih zivaca, hladnokrvan asar1 a. vekovi, stoleca asar2
a. dela, tvorevine
asarıatika
a. drevna dela, arheoloske iskopine; -:- alimi arheolog; - ilmi arheologija
aseptik med. asepticki ases a. arh. nocni cuvar asetat hem. acetat asetilen hem. acetilen aseton hem. aceton asfalt (-lı) ı asfalt ll asfaltni; asfaltiran; - yol asfaltıran put, asfaltni put asfaltlamak ak. asfaltirati asfaltlı
asfaltni; s asfaltom
asgari a. 1 minimalan, najmanji; - tarife minimaina tarifa ll najmanje; bizde - beş gün kalmalısınız kod nas treba da ostanete najmanje pet dana lll mat. minimum; - ye(ili - hadde) indirmek sevsti na minimum (na najmanju meru) ası: - da kalmak(ili olmak) fig. biti u neizvesnosti, visiti, biti nerazresen (o problemuisl.) asıcı
v. cellat
asık 1. obesen, okacen, izvesan 2. mrgodan, namrsten, natmuren; zlovoljan, namcorast; - surat namrgodjeno lice; yüzlü nadurenog lica
67
asıkhk asıkhk durenje, pucenje, mrgodjenje asıl (-slı) a. ı 1. izvornik, original; - ı gibidir verno originalu (o prepisu); bir belgenin - ı erginal dokumenta, izvorni dokumenat 2. bit, sustina; smisao; - ında u sustini, uosnovi 3. osnova, temelj, baza4. poreklo; soj, loza, rod; fig. pocetak, izvor 5. fig. istinitost, verodostojnost, pouzdanost ll 1. pravi, stvarni, istinski; kahraman pravi heroj; - savaşçı istinski borac 2. originalan, izvoran; autentican; metin eriginaini teks! 3. glavni, osnovni, fundamentalni; - hata osnovna greska; ilimler fundamentalne nauke; - prensipler osnovni principi; - sebepler glavni razlozi; - taarruz voj. glavni napad lll up- · ravo, bas; ben - seni arıyorum bas tebe trazim; yanlışım - bundadır.upravo je u !ome moja greska O- ında u stvari, u sustini - ı astarı pravo stanje, prava slika cega; . - ı astarı olmamak biti neosnovano, neistinito; /-ın/ - ına bakmak Irazili sustinu; - ı çıkmak pokazati se istinitim, potvrditi se;- ı esasıyok bez ikakve osnove; besmisleno; - lı nesli bellisiz nepoznatog porekla; - ını saklayan haramzadedir post. nije covek onaj ko porice svoje poreklo; - ı var to je istina; - ı yok neosnovan, neistinit; - ı yok , faslı yok (ili - ı yok nesli yok) bez ikakve osnove; neistinit, lazan asılacak
zreo za vesala, dostojan ve.sa la; - suya boğulmaz post. sve biva onako kako je sudjeno asılanmak
asılı
abi. izvlaciti korist, profitirati
okacen, obesen; viseci
asılış 1. gl. im. od asılmak 2. fig. sa-
letanje, navaljivanje; nametljivost asıllı
poreklom, rodom; po nacionalnosti; Alman - Nemac poreklom asılmak 1. pass. od asmak 2. obesiti se 3. dat. uhvatiti se za, ne pustati; çocuk annesinin eteğine asıldı dete se uhvatilo za majcinu suknju 4. dat. uporno moliti,
68
navaljivati; safetali koga 5. dat. fatili se, dokopati se, masili se, zgrabiti; silaha zgrabiti oruzje 6. dat. nalegnuti, naleci, upreti, zapeti; balıkçı hemen küreklere asıl dı ribar je odmah nalegao na vesla 7. izduziti se, oklembesiti se, omrsaviti (olicu) asılmalık
kais za drzanje (u tramvaju)
asılmış adam bat. smicak, jezikovac (Loroglossum) asılsız neosnovan, nerazlozan; neislini!, izmisljen; - fasılsız neistinit, !isen svake osnove; - haberler glasine asılsızlık neosnovanost, argumentovanost, neuverljivost
asıltı
ne-
fiz. hem. suspenzija
asılzade
plemic, vlastelin; koljenovic
asılzadelik asım:
-
plemstvo, vlastelnstvo
takım
nar. dragocenosti, nakit.
adidjari asıntı 1. odlaganje, odugovlacenje (s poslom); - ya bırakmak (ili - da kalmak) ostaviti za kasnije, odloziti; otezali, odugovlaciti 2. nemarnost, nehaj; aljkavost 3. nevracen dug. asır (-sn) a. stolece, vek; - larca vekovima 2. doba, epoha, era
asırlık
vekovni, stoletni; veoma star; stoletno drvece; - bir adam stogodisnjak, veoma star covek ağaçlar
asi a. 1 buntovan, nepomirljiv, nepokoran ll buntovnik, pobunjenik aside kul. Arapsko jelo od brasna, mesa ibamje asil a. 1. plemicki, vlastelinski 2. plemenit, velikodusan 3. plemenit, dragocen (metal, gas i si.); - gazlar plemeniti gasovi; - metal plemeniti metal 4. samostalan, sa posebnim ovlascenjima (drzavni sluzbenik) asilbent farm. benzoin, storaks
askı
asilik pobuna, ustanak; melez, smutnja asillik v. asalet asilzade
v.
asılzade
asimetri asimetrija asimetrik asimetrican asimilasyon asimilacija asistan asistent (univerziteta); asistent (lekar); sin. asistent rezije asit (-di) hem. kiselina; - askorbik askorbinska kiseline, C vitamin; - borik borna kiselina; - nitrik azotna kiselina asitlemek, asitlendirmek ak. zakiseliti, ukiseliti asitleşrnek
postali kiseo, ukiseliti se
asitleştirmek
ak. pretvoriti u kiselinu,
ukiseliti; zakiseiili asitli zakiseljen, s kiselinom asitlik hem. kiselost asit ölçer kiselinomer askat(-tı)
delovi mera (decilitar, mi-
harekat vojne operacije; - hava akademisi vojno vazduhoplovna akademija; idare vojna administracija; - junta vojna hunta: - kıtalar vojne trupe: - makamlar vojne vlast; - liman ratna luka; - lise vojna gimnazija; - tavır vojnicko drzanje; - temyiz mahkemesi vrhovni vojni sud; tıp akademisi vojno-medicinska akademija; - yargıtay vojni kasacioni sud; zabıta vojna policija; Yüksek Askeri Şura Vrhovni vojni savet (u Turskoj) askerlik vojna sluzba; vojnicki poziv; vojna obaveza; - adliyesi vojno pravosudje; - ten alıkoymak osloboditi od vojne obaveze (sluzbe); - çağı doba vojne obaveze; - dairesi regrutni okrug; - fenni vojna nauka o ratu; - hizmeti vojna sluzba; - mükellefiyeti jur. vojna obaveza; le ödevii vojni obveznik; - şubesi regrutno odeljenje, vojni odsek; - ten tecrit jur. demilitarizacija; - yoklaması kontrola, smotra; - ten terhis etmek otpustiti iz vojne sluzbe; - yapmak sluziti armiju askerileşme
militarizacija
limetar i si.)
askerileşrnek
asker a. 1 1. vojnik, pripadnik armije (od redova do generala) 2. vojska, vojne tr~pe 3. vojna sluzba: - almak regrutovati, uzimati u vojsku; - e çağırmak pozivati u vojsku; - çekmek postrojavati vojsku; çıkarmak iskrcavati trupe; - gibi vojnicki, disciplinovan; - kaçağı dezerter; - den kaçmak dezertirati; - rejimi(ili yönetimi) militarizam ll 1. disciplinovan, od reda; adam disciplinovan covek 2. hrabar, herojski; - millet hrabar narod
askerileştirmek
askerce vojnicki, po vojnicki askeri a. vojni, vojnicki; ratni; - adalet vojno pravosudje; - adli hajim voini sudija; clan prekog suda; - akademi vojna akademija; - ataşe vojni izaslanik; bando vojni orkestar; - ceza hukuku vojno-krivicni zakon - devriye vojna patrola; - fesat pobuna u vojsci, metez; -
militarilizovati se ak. militarizovati
askersizleştirmek
ak. demilitarizovati
askı 1. narameriice, uprte (za drzanje pantalona); bretele; kombinezon - sı bretela kombinezona 2. vesalica (za odelo); kuka; civiluk; - ya geçirmek staviti na vesalicu (odelo, haljinu) 3. objava, oglas (o zenidbi i si.) 4. svezanj (voca); venac, gronja (za susenje ili cuvanje) 5. visuljak, privesak (ukras), zlatni lancic (oko vrata) 6. luster; granat secnjak 7. med. zavoj, povoj 8. ubrusi (koji se, ·kao poklon majstorima, vesaju na krov nove kuce); materijal na vozilima svadbene povorke 9. arhit. glavni stub, podupirac 1o. arhit. slemenjaca (greda) 11 . ca ura svilene bu be 12. koliba, kosara 13. jur. suspenzija 14. fig. odlaganje, odugovlacenje, otezanje; neizvesnost; - da fig. u vazduhu, neresen,
69
askıcı
neizvestan, sumnjiv; - ya almak 1) podupirati, podupreti 2) podizati, izvlaciti (potonuli ili nasukani brod) 3) .tig. odlagati, odugovlaciti, otezati (s cime); - da bı rakmak ostaviti neresenim; - ya çı karmak 1) objaviti brak (o maticaru) 2) objaviti licitaciju; - ya çıkmak biti objavljen (o zakljucenju braka i si.); - da durmak visiti u vazduhu, biti u neizvesnosti; - da kalmak ostati neresenim, ne ostvariti se askıcı 1. prodavac vesalica (za odecu) 2. dekarater nevestinskih soba 3. arg. tezak na vracanju dugova askılı 1. sa kukom (za vesanje); sa bretelama; sa naramenicama; - pantalon pantalone sa uprtama 2. viseci; - yatak hamak, visca postelja (mreza)
cardiaca) aslanlık
srcanost, smelost, hrabrost
aslan pençesi bot. virak (Aichemilla vulgaris) aslen a. 1. poreklom, po poreklu 2. u sustini, u stvari asli a. osnovni, glavni, · primarni; izvaran, originalan, autentican; - adet prost broj; - aza istinski clan; - cümle glavna recenica; - dava jur. glavni pretres; maaş osnovna plata; - metin ariginaini tekst; - nüsha izvorni tekst, original, uatograf; - vazife osnovna duznost, glavni zadatak asliye: - Mahkemesi jur. lprvostepeni sud
askılık nar. povrce i voce za vesanja (luk, paprika, grozdje i si.)
asliyet 1. originalnost, izvornost, prvobitnost 2. poreklo
asklı bot. mesinast; tarlarmesinaste gljive, askomicete
man-
asma 1 1. bot. povijusa, lijana (biljka) 2. bot. vinova loza (Vitis vinifera); cokot,
asla a. nikako, niposto, ni u kom slucaju
gidza; - bıyığı izdanak vinove loze, lozica; - biti vinogradska vas, filoksera (Phylloxera vastatrix) - çardağı senica, venjak (od izdanaka loze); - çubuğu mladica vinove loze; - kütüğü C:okot, gidza; - sülüğü v. - bıyığı O - budamak govoriti gluposti, lupati; - dikmek arg. ne vratiti dug
aslan 1 zoo/. lav (Felis leo); fig. junacina, delija; - ımi junace! - ağzında olmak biti nedostupan, biti u lavljim celjustima: ;... ayağı bot. lavlja stopa (Leontice leontopetalum); - gibi snazan; smeo, hrabar; - kesilmek postati snazan i hrabar kao lav; - mürebbisi ukrotitelj, dreser lavova; - payı lavovski deo; - sütü emmiş srean, hrabar; - ı tilkiye bağdurmak izaci na kraj s jacim protivnikom; - yatağından belli olur lav se poznaje prema jazbini (govori se kao komplimenat vlasniku dobre kuce); - yürekli hrabar, smeo, lavljeg srca; Aslan Yürekli Rişar ist. Ricard Lavlje Srce Aslan astr. Lav aslan ağzı 1. bot. zevalica (Antirrhinum majus) 2. otvor, isteciste (u obliku lavlje celjusti) aslan
70
kuyruğu bot.
srdacica (Leonurus
asma2 1 gl. im. od asmak ll viseci; araba laka kocija; - iskele viseca skela (za malterisanje fasade); - kat mezanin, medjusprat; - kilit katanac; - köprü viseci most; - merdiven brodske stepenice; salıncak ljuljaska; - yatak v. askılı yatak asmak (-ar) ak. 1. vesati, okacivati; obesiti (koga) 2. arg. eskivirati vracanje duga 3. arg. otarasiti se koga, otkaciti, skinuti sa vrata; onu zorla astım jedva sam ga otkacio, s mukom sam ga se otarasio 4. napustiti, ostaviti, bataliti (posao); izostati sa duznosti (posla) O /-ı/ asıp kesrnek kinjiti, muciti, tiranisati (na poslu i si.); astığı astık, kestiği kestik nikome ne polagati racuna, biti svoj gaspadar (domacin
aşağı
kuce, setuna poslu i si.) yüzünü - namrgoditi se, natmuriti se, "obesiti" lice asma kabağı bot. jurget, vrg, ajduk (Lagenaria vulgaris) 1. vinograd 2. vinogorje, vinogradarsko podrucje asmalık
astımil
astmatican
astırmak
caus. od asmak
astigmatizm med. astigmatizam astragan astragan astrolog astrolog
aspiratör aspirator, usisivac
astroloji astrologija
aspirin aspirin
astrolojik astroloski
aspur 1. bot. safranika, divlji safran (Carthamus tinctorius) 2. crvena boja (ekstrat safrana) asri a. moderan, savremen; cf. asrileşmek
çağcıl
modernizovati se, osav-
remeniti se asrileştirmek
ak. modernizovati
asrilik savremenost; moderna shvatanja, moderni maniri asşuur
ast ji; pod
(-tı)
astronom astronom astronomi astronomija astronomik astronomski; - fiyat fig. astronomska, basnoslovna cena astropikal suptropski; - iklim suptropska klima astsubay voj. podoficir, mladji oficir asude p. miran, spokojan, bezbrizan asuman p. nebo, nebesa
v. bilinç altı
Asuri Asirac
nizi (po rangu), potcinjen, mlad-
Asurca Asyalı
astar 1. postava (adece, haljina); - geçirmek staviti postavu 2. podloga; grunt, osnovna boja; - boyası osnovna boja, grunt; - çekmek (ili vurmak) slik. gruntovati, premazivati osnovnom bojom ~ /-ıl - etmek arg. obljubiti, "opaliti"; - ı yüzünden pahalı skuplja dara nego mera astarlamak ak. 1. postaviti (odelo) 2. gruntovati; zbukovati (zidove) astarlanmak pass. od astarlamak astarlatmak caus. od astarlamak astarlı 1 . postavljen, sa postavom 2. gruntovan, sa gruntom astarlık astasım
materijal za postavu log.
episilogizam,
zakljucak asteğmen voj. astım
potporucnik
med. astma, sipnja
posredni
asırski
jezik
Azijat, zitelj Azije
as yön geog. sporedna strana sveta, podstrana (jugozapad, jugoistok, severozapad, severoistok) aş jelo, hrana; - damı dijal. kuhinja; ~ deliye kalıyor gde se dvojica svadjaju, treci koristi; - ın koyusunda, işin kı yısında brz u jelu, spor u poslu; - olsun na zdravlje! prijatno! (govori se deci): - ta tuzu bulunmak v. çorbada tuzu b.ulunmak; ocakta - ın mı taştı? cemu tolika zurba? pişmiş - a soğuk su katmak kvariti posao (dodavati hladnu vodu kuvanom jelu) aşağı ı donji deo; donja strana, prostor ispod cega; - da dole, ispod, nize; - da imza edilen dole potpisani; - daki donji; - dan odozdo, s donje strane; - dan yukarıya odozgo na gore ll 1. donji, nizi; Aşağı Mısır Donji Egipat 2. nizak; - fiyat niska cena; - tazyik teh. nizak pritisak 3.
71
1
~
aşağıca
jednostavan, primilivan (po razvijenosti); prost; - bitkiler pirimitivne biljke 4. los (po kvalititu), n ize vrednosti; jadan, .kukavan; adam prost covek; - mal losa roba; - tabaka nizi stalez, nizi sloj (ljudi) lll (ili - ya) nanize, dole; nize, manje; - düşmek pasti (o kvalitetu); - vurmak smanjiti, oboriti, sniziti (cenu) o /-ı/- almak porusiti, oboriti, prevrnuti; spustiti, sneti; - dan almak 1) smiriti, utisati 2) muz. sniziti (ton); /-ı/ atmak ponizavati, omalovazavati; ne obracati paznju; /-ı/ - görmek gledati s visine, potcenjivati; - kalmamak ne zaostajati (za kime), ne dati se; - kesim geog. donji tok (reke); /-dan/ - kurtarmaz 1) to je poslednja cena;. ne dam jevtinije! 2) on potcenjuje svakog nizeg od sebe; /-ı/ - tutmak v. - görmek; - tükürsem sakalım, yukarı tükürsem bıyığım sve ide naopako, kako god okrenem-ne valja; yukarı 1) priblizno, oko; manje ili vise, tu i tamo 2) samo, sve vreme (uz vlastito ime); Ayşe - , Ayşe yukarı sve vreme "Ajsa, Ajsa", samo Ajsa, uvek Ajsa; bir - bir yukarı dolegore, tamo amo (ici); en - (ili aşağısı) najmanje; üÇ - beş yukarı priblizno, oko
..ı':.
i.
aşağıca
1. ponisko 2. prilicno prosto,
priprosto aşağıki
koji sledi, dolepomenuti, donji
1. v. aşağıfatmak 2. padati, opadati, snizavati se (o kvalitetu, ceni) 3. ponizavati se, poniziti se aşağılamak
aşağılanmak
i
ı
ı
1
pass. refl. od
aşağılamak
aşağılatmak ak. 1 . snizavati, spustati, obarati (cene, kvalitet i si.); 2. ponizavati, omalovazavati, potcenjivatı aşağılı: - yukarı! ı 1. donji i gornji; dole i gore, potpuno; od partera do sprata (kuca) 2. fig. bogati i bedni
aşağılık
1 niza vrednost, inferiornost; osrednjost; - kompleksi kompleks inferiornosti, kompleks nize vrednosti ll inferioran, losiii po vrednosti, nizi; los, mekvalitetan; - mal nekvalitetna, los roba
72
aşağısama
ponizavanje, prezir (anje)
aşağısamak ak. ponizavati, lovazavati, potcenjivati aşama
oma-
stepen; rang, cin; zvanje
aşar a. ist. asar, desetak (porez na poljoprivredni prihod); cif. ondalık aşarcı
ubirac desetka
aşari a. mat. arh. decimalan; - kesir decimalni razlomak; - usul metricki sistem aşçı 1. kuvar, ascija; - kadın kuvarica 2. (ili - dükkanı) ascinica, narodna kuhinja; - baltası bradva, kuhinjska sekira; o - çok olduğu yerde çorba bozulur post. mnogo babica-kilavo dete aşçıbaşı 1. glavni kuvar, sef kuhinje 2. iskusan, vest kuvar aşçılık kuvarska vestina, gastronomija; - etmek baviti se kuvanjem, raditi kao kuvar; - okulu kuvarska skola aş ermek ak. dat. 1. osecati odvratnost prema kakvom jelu 2. imati jaku zelju za kakvim jelom (o trudnicama)
aş evi 1. ascinica; narodna kuhinja 2. (besplatna) menza za sirotinju aşhane
p. v.
aş
evi
aşı 1. agr. kalemljenje; - bıçağı (ili ka· lemi) kalemarski noz; - yapmak kalemili 2. agr. kalem, navrtak, pelcer 3. med. vakcina; serum; - tutmak primili se (o kalemu, vakcini) 4. vakcinacija, pelcovanje, cepljenje; - kağıdı potvrda o vakcinaciji; vurmak kalemiti; vakcinisati 5. agr. vestacko oprasivanje
aşı boyalı
okerast, boje cigle
aşı boyası
1 crveni oker (boja) ll boje
cigle aşıcı
kalemar
aşık (-ğı) 1. (ili- kemiği) anat. cukalji, piljak, skocna kost 2. piljak, kocka (od
aşırı
kosti); - atılamaz kimse nepobediv covek, covek s kojim se ne moze nadmetati;- atmak 1) bacati kocku (u igri) 2) /-la/ nadmetati se, odmeravati snagu (s kime); - oynamak igrati piljke; - oyunu igra piljaka 3. arhit. slemenjaca (greda) o ı cuk oturmak polaziti za rukom, ici od ruke (o poslu) aşık (-ğı)
1 zaljubljen (a); - olmak zaljubiti se, biti zaljubljen; - ve maşuk zaljubljeni ll 1. zaljubljenik, obozavalac 2. ljubavnik 3. asug, narodni pesnik; bard, trubadur 4. ozloglasen tip 5. druskan, prijatelj (u oslovljavanju) O - a Bağdat sorulmaz za zaljubljenog nista nije daleka aşıkane
a-p. zaljubljeno
aşıklı
nar. zaljubljen; zaljubljenik; ben bu müzüğün - sı değilim ja nisam odusevljen ovom muzikom . aşıklık zalj~bljenost; ljubav . aşıktaş
a-p. dragan; dragana, dama
srca, ljubav aşıktaşlık ljubavna avantura, tovanje; - etmek flertovati
fler-
aşılama 1 1. gl. im. od aşılamak 2. kalemljen vildan; ll 1. kalemljen 2. med. vakcinisan, cepljen 3. rashladjen, ohladjen (pice i si.)
ak.
aşılamak 1. agr. kalemili 2. med. vakcinisati, pelcovati 3. zaraziti, inficirati 4. tig. "pelcovati", pobudjivati, ulivati 5. hladiti, rashladjivati (pice) aşılanmak aşılatmak aşılı
pass. od caus. od
aşılamak aşılamak
kopavati (o reci); izdubiti, izlokati 4. iscrpsti, istroiiiti aşınma 1. gl. im. od aşınmak 2. geol. erozija 3. habanje; amortizovanje; - payı 1) stepen amortizovanja 2. trg. amortizacija; - payı ayırmak otpisati, rashodovati; amortizovati
aşınmak 1. istrositi se, pahabati se, izlizati se; tig. onemocati, posustati 2. razjedati se, razjesti se, korodirali 4. erodirati, raznositi, skidati aşıntı izlizano, poderano mesto (na odeci); izlokano mesto
aşır (-şır) a. citanje Kurana (prilikom religioznog obreda) aşıramento arg. drpisanje, kradja; - etmek dici, zdipiti, smotati
aşılmaz
pass. od
aşırı
aşındırma
1. gl. im. od aşındırmak 2. geol. erozija; ct. itikal 3. med. abrazija aşındırmak ak. 1. izlizati, iznositi, pohabati 2. hem. razjedati, razjesti 3. pot-
bellem izvanredno pamcenje
aşırı besi 1. biol. prehranjenost, hipertrofija 2. prehranjivanje, kljukanje aşırıcı
ekstremista
aşırıcılık
aşmak
neprohodan (teren, suma i si.)
1
aşırı 1 prekomeran, preteran; po/. krajnji, ekstreman; radikalan; ultra =; ct. müfrit; - derecede prekomerno previse; preteran, prekomeran; - gitmek preci sve granice; prevrsiti svaku meru; - kısa ultrakratki (talas); - sevgi preterana ljubav; - solcu pot. ultralevicar; - üretim superprodukcija; - yük: preopterecenje ll veoma mnogo, previse, prekomerno; söylemek dugo govoriti; - taşırı veoma mnogo, previse lll u tunkciji postpozlcije; s ona strane, iza, preko, trans =; deniz preko mora, s one strane mora; deniz ülkeler prekomorske zemlje; gün - svaki · drugi dan; tepe - preko brezuljka
kalemljen; vakcinisan, cepljen
aşılmak
/-ı
v.
preteranost, neumerenost 2.
aşırmacılık
aşırı
doyma tig. hem. prezasicenost
aşırı duyarlık
med. anafilaksija, pre-
osetljivost aşırı ısıtma
fiz. pregrejanost
73
aşırılık aşırılık 1. prekomernosl, preleranosl; krajnosl; ct. ifral 2. radikalnesi - a kaçmak ici u krajnosl, preterivati
aşırılmak
pass. od aşırmak
aşırıntı
çalıntı
v.
aşırma ı
1. gl. im. od aşırmak 2. arhit. slemenjaca 3. knjizevna kradja, plagiranje 4. sp. lob (ovanje) ll 1. preveden, prebacen kroz 2. arg. dignut, smotan, ukraden O - ateş voj. ubacna, strma valra; kayış transmisic ni kais plagijator
aşırmacı
aşırmacılık
plagiranje, plagijat
aşırmak 1 . ak. ab/. prevesli, prebaciti (preko cega); provesti, provoditi (kroz sumu i si.) 2. ak. arg. drpiti, zdipiti, cormuti 3. ak. dat. uklonili, izneli, skloniti na sigurno mesto (pred opasnoscu) 4. ak. arg. otresti se, otarisili se koga, otkaciti koga 5. izbeci; bir tehlike - izbeci opasnost aşırmasyon
arg. v.
aşıramento
aşırtı pljacka, malverzacija; ulaja, pronevera (novca)
. aşırtıcı pi'oneverilac, utajivac; kradljivac aşırtmak
caus. od
aşırmak
aşısız 1. med. nevakcinisan, pelcovan 2. agr. nekalemljen
ne-
aşıt (-lı) 1 moslic, brvno 2. planinski prelaz, prevlaka aşı taşı (-nı)
min. nepreradjen oker
aşikar p. jasan; otvoren, javan; ocevidan,. ocigledan; gün gibi - dır jasan kao dan; - etmek objaviti, obsnaniti, izneti na videlo; otkriti, razglasiti
aşikare
jasno; javno, otvoreno; ocig-
ledno Aşil
Ahil; -
aşina
topuğu
Ahilova peta
p. 1 poznanik, znanac, prijatelj ll upucen, obavesten
74
aşinalık 1. poznanstvo, prijaleljstvo; fal - etmek 1) sklapati poznanstvo (prijateljstvo) 2) poklonili se, naklenili se (u znak pozdrava); göz - ı poznanstvo iz vidjenja aşiret a. nomadsko pleme; madski zivol
hayatı
no-
aşk a. 1. ljubav; - ateşi ljubavna valra; - a dalmak izgubili se u ljubavi; - a düş mek zaljubili se; - a gelmek sirasno se zaljubili, goreti od ljubavi; - izdivacı brak iz ljubavi; - macerası ljubavna avantura; - tanrısı Eros; - yapmak voleti se, voditi ljubav; serbest - slobodna ljubav; ten - ı telesna ljubav; ümitsiz - beznadezna ljubav; vatan - ı ljubav prema domovini, rodoljublje 2. fig. revnost, odusevljenje, entuzijazam; - la şevkle s revnoscu i ljubavlju O - ağlatır dert söyletir pos/. ljubav cini coveka tuznim, a tuga pricljivim; olmayınca meşk olmaz bez odusevljenja se nista ne moze postici (uraditi, nauciti) aşk etmek dat. udariti, opaliti, zviznuti; ona bir tokat aşk etti opalio mu je sarnar
aşkın 1. nadmocan,. dominantan, istaknut; ak. preodoleo; prevalio; pregrmeo 2. ak. koji prelazi (odredjen· broj); vise od, preko; altmışı - bir adam covek koji je prevalio sezdesetu godinu; eliiyi - kitap preko pedeset knjiga 3. til. transcendentan 4; prekomeran, ekscesivan, preteran; - sigorta preterano obezbedjenje; - taşkın preosetljiv, koji se lako uzbudjuje aşkına, aşkınıza aşkınlık
aşklı
v. ; şeretinize
preteranost, neumerenost
pun ljubavi, s lubavlju
aşk olsun! 1. bravo! sjajno! 2. to nije lepo od tebe! grozno! fuj! aşıama
v. aşılama
aştamak
y. aşılamak
aşlatmak
aşlık
v.
aşılatmak
dijal. namirnice, zalihe
at aşmak (-ar) 1. ak. prolaziti kroz, probijati se; prevaljivati, savladjivati (prepreke); voj. forsirati: dağı - preci preko planine, prejezditi planinu; yolu - prevaliti put 2. ak. preskociti 3. ak. preci granice, prevrsiti meru; prekoraciti (ovlascenje) 4. ak. nadvisiti, nadmasiti 5. ak. premasivati (brojcano), biti vise; aşıp taşmak biti suvise 6. prolaziti, proticati (o vremenu i si.) 7. dat. skociti, skakati na, opas (iv) ati (o muzjaku zivotinje) 8. arg. ispariti, uhvatiti maglu, kidnuti 9. abi. pentrati se, verati se, prelaziti (preko plota)
aşna v. aşina; - fişne arg. svaler; svalerka 2. asikovanje; (tajna) ljubavna veza, svaleracija aşnalık
aşnı
v.
aşınalık
dijal. star, drevni; arhaican
aş ocağı
v.
aş
evi
aşoz mor. urez, zljeb; - açmak (ili yapmak) izljebiti, urezati aştırmak
caus. od
aşmak
Aşura a. isi. deseti dan me~eca muharema (dan kada je stradao Ht.isejin kod Kerbele) aşure a. 1. asure (poslastica od zrnevlja i voca koja se sluzi na dan1 O muharema); - ayı mesec muharem; - günü lo dan muharema 2. fig.· mesavina; zbrka, ne red aşüfte
p. bludnica, ravcratnica
aşüftelik
bludnicenje, razvrat
at (-tı) 1. konj; zdrebac 2. sah: konj, skakac; - alanı v. - meydanı; - a binrnek (uz) jahati konja; - boynuna düşmek poleci na vrat konja; - cambazı 1) akrobata, dzambaz 2) trgovac konjima 3) dreser konja; - cambaziiğı 1) trgovina konjima 2) akrobatika; dresura konja; - çatiatmak terati konja do smrti, .obosti konja - donu boja konja 2. ist. konjski oklop; - ı dört nala kaldırmak poterati konja galopom; -
kılı konjska dlaka; - koşusu
v. -
meydanı hipodrom, trkaliste; -
yarışı; nalı pot-
kovica; - nalı kadar salj. kao potkovica (o ogromnom brosu); - oğlanı konjusar; sürmek 1) terati, mamuzati konja 2) naterati konja na koga; - takımı konjski pribor; - tırnağı kopito; - uşağı v. - oğlanı; - yarışı konjska trka; araba - ı v. koşum - ı; binek - jahaci konj: haşarı - divalj, neobuzdan konj; koşum - ı zaprezni konj; yarış - ı trkacki konj O - ı alan üsküdarı geçti suvise je kasno (da bi se nesto uradilo); - anası (ili ._ lar anası) muskobanja; vulg. kabila (o zeni); - la arpayı bozuşturmak (ili döğüştürmek) zavadjati., sejati razdor (medju prijatelje); - ı atasıyla, ·katı rı anasıyle post. musko dete je delo oca, zensko majke; - ayağı konjska hod; - başı beraber (ili bir) na istom nivou; mrtva trka, rame uz .rame; - başı beraber gitmek ici rame uz rame, ne zaostajati; fig. dr:Zati korak; - ın bahtsızı arabaya düşer abieni poslovi padaju onima bez srece; - ına bakan, ardına bakmaz ko svoga kqnja dobro pazi, na poteru se ne osvrce; - binenin, kılıç kuşananın post. konj pripada onom ko ga jase sablja onom ko je pase; - a binmeden ayaklarını sallamak klati pod rep, raditi naopako; - bulunur meydan bulunmaz, meydan bulunur - bulunmaz uvek nesto fali; prilika se ne ukazuje kada je potrebno; - çalındıktan sonra ahırın kapısını kapatmak posle tuce mahati pesnicama, posle kise japundze; - a deveye değil ya! to je vrlo jevtino! - a dost gibi bakmalı, düşman gibi binmeli izr. konja treba paziti kao druga, terati kao neprijatelja; - elin, it elin nista ja ne znam; nista me se ne tice; - ı eşkin, kılıcı keskin lig. vest, iskusan,. okretan; - a et, ite ot vermek(ili yedirmek) raditi sve naopako; - gibi kao kobila, drusla (zena); hırsızı gibi kao konjokradica, provalnik; ile avratta uğur vardır konj i zena donose srecu; - ile eşek yarışamaz ne moze se magarac utrkivati sa konjem; - tan inmek
75
at eşeğe
binrnek pasti s konja na magarca; - kafalı glup, tup; - kasmsı bot. vitina (ferula communis); - kişnemesi rı;anje, njistanje; - koşturacak kadar sirok, prostran (prostor, trg i si.) - koşturmak v. - oynatmak; - aynatılabilir yer prostrano mesto, sirok trg;- oynatmak 1) poigravati na konju, propinjati se 2) pokazivati vestine (majstorije); - ın ölümü arpadan olsun neka konj crkne od jecma (govori se posle dobrog jela ili uspesnog posla); ın ölümü itin bayramıdır (ili - ölür itlere bayram olur) posl. dok jednom ne smrkne, drugom ne svane; - pazarında eşek .osurtmuyoruzl ne terama magarca da prdi na konjskoj pijaci! (grub prekor onome ko nepazljivo slusa dok mu se prica); - sahibine göre kişnar kakav gospodar takvi i mladji; - ım tepmez itim kapmaz deme (ili - ın tepmezi, itin kapmazı olmaz) posl. nema konja koji se ne · cifta ni psa koji ne ujeda; nikome ne treba verovati; - ın ürkeği, yiğidin korkağı nema koristi od strasljivog konja i plasljivog coveka; - ın yürüğü kendi yemini artırır izr. trud nikada ne ostaje bez nagrade; - ı zapt eden gemdir djem obuzdava konja At (ili - yıldızı) astr. Pegaz ata 1. predak, praotac; - lara tapınma kult predaka 2. arh. otac; - buyruklu patrijarhalan; - buyrukluğu patrijarhat 3. skr. odAtatürk atabek, atabey princeva atacılık
ist. vaspitac seldzuckih
bio/. atavizam
ata erki patrijarhat ata erkil patrijarhalan atak1 1. impulsivan, nagao, prek, naprasit 2. smeo, odvazan; drzak 3. hvalisav, razmetljiv atak2 (-ğı) 1. napad, atakovanje (u boksu, fudbalu) 2. muz. upadanje (glasova i instrumenata u hor i orkestar)
76
ataklık 1. naglost, plahost, naprasitost 2. smelost, odvaznost, drskost 3. nepromisljenost, nesmotrenost
atalet a. 1.. nerad, nedelatnost; inertnost, tromost, ucmalost 2. lenjost 3. fiz. inercija; - anı momenat 'inercije; - kanunu zakon inercije: - kuvveti snaga inercija atalık 1. ocinstvo; ocinska osecanja 2. arh. star covek, starac
atamak ak. dat. imenovati, postaviti (na duznost, funkciju) ataman
ist. ataman; hatman
atanma imenovanje, nominacija atanmak pass. od atamak ataraksiya dusevni mir, ataraksija atar damar anat. arterija; - bilimi arteriologija; - kireçlenmesi zakrecenje arterija ata sözü poslovica; izreka ataşe dip/. atase; basın - si atase za stampu; .deniz - si vojnopomorski atase; hava - si vojnovazduhoplovni izaslanik; kültür - si atase za kulturu; ticaret - si trgovinski atase ataşelik izaslanstvo; zvanje atasea; askeri - vojno izaslanstvo
Atatürkçü kemalista, pristalica Kemala Ataturka Atatürkçülük kemalizam, Ataturkova politicka doktrina atavik atavisticki atavizm atavizam at balığı nar. v. su
aygırı
atçı 1. uzgajivac konja 2. dreser, ukrotitelj konja atçılık 1. konjarstvo, gajenje konja 2. konjicki sport
ate v. ateist
ateş
ateh a. senilnost, izlapelost; - getirmek poseniliti, izlapeti; ct. bunamak ateist 1ateista, bezboznik ll aleislieki ateizm ateizam, bezboznistvo atelye 1. atelje, studio 2. radnja, radionica (zanatska); demirci - si kovaeka radnja, kovacnica ct. atölye aterina zool. cipal, skaeun (Atherina presbyter) ateş a. 1. vatra, oganj; - başı ognjiste, kamin; - e dayanıklı (ili - geçmez) vatrostalan, nezapaljiv; - e tapma ognjopoklonstvo, obozavanje vatre; - tuğlası vatrostalna opeka /-al - vermek podmetnuti vatru, zapaliti; /-ı/ - vermek 1) staviti u vatru, spaliti 2) obespokojavati, sejati paniku 2. usijano telo 3. pazar; dün akşam binamızda - çıktı sinoe je u nasoj zgradi izbio pazar 4. med. (visoka) temperatura, groznica, vatra; - çizgesi med. krivulja temperature; - im düştü spala mi je temperatura 5. voj. vatra, paljba; - ! pali! - açmak voj. otvoriti vatru; - altına almak obasipati vatrom, osuti paljbu; - altında bulundurmak dri:ati pod vatrom (neprijateljski polozaj); - desteği yapmak pruzati vatrenu podrsku; - le desteklemek podrzavati vatrom; - etmek (o) paliti, pucati; - görmek podvrgnuti se vatri, pasti pod vatru; - hattı vatreni polozaj, vatrena linija; - himayesi vatrena zastita; - idaresi upravljanje vatrom; kaydırmak prenositi vatru; - i kesrnek prekZinuti paljbu; - menzili domasaj paljbe; - perdesi vatrena zavesa; - püskürmek bljuvati vatru; - tanzimi yapmak korigovati vatru; - teatisi puskaranje, earka; - teksit etmek (ili toplamak) koncentrisati vatru; - e tutulmak pasti pod vatru; - yapmak voditi paljbu pucati; baraj - i barazna, zapreena vatra; baskın - i iznenadna vatra; çabuk - brza paljba; çabuk - li tüfek brzometna puska, brzometka; düz - povrsinska vatra (koja kosi povrhtla); makas - i unakrsna vatra; mün-
ferit - jedinacna paljba; tevkif - i zapreena vatra; yaylım - i plotunska paljba 6. tig. zar, zanos, odusevljenje; - ini kaybetmek izgubiti odusevljenje; 7. tig. plahovitost, naprasitost, naglost; - kesilmek planuti, zacrveneti se (u licu); - olmak razjariti se, planuti, eksplodirati; - saçmak (ili yağdırmak) besneti, padati u jarost, penusati se od besa 8. opasnost; rizik; - e atılmak rizikovali zivot, ulaziti u rizik; - e düşmek doci u opasnost; - le oynamak igrati se vatrom, izlagati se opasnosti; kendini - e atma! ne igraj se sa zivotom! O - almak 1) zapaliti se, rasplamsati se 2) tig. zaljubiti se 3) razjariti se, pasti u vatru 4) dobiti udarac (metka), naleteti na vatru; . - almamak ne opaliti, otkazati, zatajiti (opusci); - almaya mı geldin? zasto tako zuris (govori se onom ko odlazi odmah po dolasku); - bacayı sardı. stvar je postala kritiena; dogorelo je do nokata; - basmak 1) imati groznicu 2) razjariti se; pocrveneti (od besa, stida i si.); /-al - bırakmak zapaliti, usadili vatru (u srce, dusu); /-al düşmek tig. zapaliti se, usplamteti (o dusi, srcu); - düştüğü yeri yakar tig. vatra pali mesto gde padne; - gecesi lvanjdansko veee (24 juni, kada pravoslavci pale vatre); - gibi 1) veoma topao, prevruc 2) zivahan, agilan 3) pametan. promucuran; - ten gömlek tig. nevolja, muka; nesnesno stanje, tesko iskusenje; - e göstermek drzati nad vatrom, zagrevati; - e körükle gitmek nalivati ulje na vatru; - olmayan yerden duman çıkmaz posl. nema dima bez vatre; - pahasına veoma skup, preskup; - parçası nestasno, vragolasto dete; - saçağı sardı v. - bacayı sardı; /-ı/ - e yakmak dovesti u tezak polozaj (bedu); - e yanmak doci u tezak, bezizlazan polozaj; /-ın/ - ine yanmak sıra dali tudjom krivicom, ispastati eije grehe; iki - arasında u teskarn polozaju, izmedju dve vatre ateş balığı zool.
sardina (Ciupea pilc-
hardus)
77
ateşbaz ateşbaz
a. 1. gutac vatre, akrobata s
vatrom
ateş böceği zool. svitac (Lampyris noctiluca) ateşçi
lozac (broda, lokomotive)
ateş çiçeği
bot. vela kadulja (Salvia
splendens) ateşgede, ateşhane
p. arh. hram ogn-
jopoklonika (zaratustre) ateşkes
voj. prekid vatre; primirje
ateşleme
1. gl. im. od ateşlernek 2. teh. plajenje; - anahtarı kontakini kljuc; - bujisi svecica; - sistemi sistem paljenja ateşlernek ak. 1. (u) paliti; pripaljivati, loziti, potpaljivati; sobayı - zaloziti, upaliti pec 2. zapaliti, izazvati pazar 3. olvorili vatru, (pri) pucati (iz oruzja) 4. razbesneti, razjariti
ateşlendirrnek
caus. od ateşlenmek
ateşleornek 1. zapaliti se, upaliti se, rasplamsati se; izbiti (o pozaru) 2. fig. planuti, razbesneti se 3. fig. zapaliti se, zaneti se, oduseviti se ateşletmek
caus. od
ateşlernek
ateşleyici
1. upaljac (eksplozivnog materijala) 2. fitilj, upaljac (fenjera) ateşli 1. vatren, ognjen 2. fig. vatren, ognjevit; zivahan, zestok, zustar; plah, naprasit 3. med. vruc, ognjicav, groznicav, u temperaturi; alnın çok - celo li je vrelo 4. strastven, vatren, temperamentan (ob. o zenama); - bir kız vatrena devojka 5. vatren (o oruzja); - silahlar vatrena oruzja ateşlik ı ognjiste, odzak, loziste; karnin ll pogodan za lozenje potpaljivanje (materijal)
ateşlilik
odusevljenje, zanos, polet,
zar ateşsiz
hladan; - silah hladno oruzje
atfen a. dat. shodno, saobrazno; po, prema; pozivajuci se na (vesti, reci i si.)
78
atletrnek 1. dat. ·ak. pripisati, imputirati, podmetnuti; kabahatini bana atfetti svoju krivicu je meni pripisao 2. dat. ak. usmeriti, upititi, uperiti (pogled i si.) atıcı 1. strelac 2. sp. bacac (koplja, kladiva) 3. pej. razmetljivac, hvalisavac; brbljivac atıcılık 1. gadjanje, streljastvo 2. sp. bacanje (diska, kladiva, kugle) 3. fig. razmetanje, hvalisanje, hvastanje atıf (-If ı) a. 1. slanje, upucivanje, otprema (nje); cf. gönderme; - yapmak uputiti, poslati, otpremiti 2. pripisivanje, imputiranje
atıf
srca
atıfet a. arh. 1. dobrota, neznost, saosecajnost 2. naklonost, privrzenost
atık1 bacen atık2 (-ğı) dijal. buckalica (za maslac) atıl a. 1. lenj, neradan; besposlen 2. inertan, nepokretan 3. napusten, ostavljen; - durmak (ili kalmak) 1) biti dokon, slajali skrstenih ruku 2) izaci iz upotrebe atılgan 1. smeo, odvazan; drzak 2) preduzimljiv, poduzetan, vredan, snalazljiv, dovitljiv atılganlık 1. smelost, odvaznost: drskost 2. preduzimljivost, poduzetnost, snalazljivost, dovitljivost atılım, atılış
1. nalet, juris; prepad 2. elan; zanos, zar, ushicenje, odusevljenje 4. skok (i fig.) sp. atakovanje, napad 3. pelet,
atılmak 1. pass. od atmak; atılan ok geri dönmez kocka je bacena; sada je kasno 2. dat. prenagliti, zatrcati se, nepromisljeno reci 3. dat. baciti se; kidisati, jurnuti; köpek bize atıldı pas je kidisao na nas 4. dat. latiti se, prihvatiti se cega; preduzeti, poduzeti; işe - latiti se posla, baciti se na posao; yola - krenuti na put
atianmak atım 1. pucanj (e), hitac, paljba tek jedinacna paljba 2. domet, domasaj (zrna, granate) 3. naboj, punjenje (zrna); metak; hatalı - promasaj; kısa - podbacaj; uzun - prebacaj; top - ı 1) artiljerijska paljba 2) darnet topa
atımlık kolicina barula za jedno punjenje; bir - barut barut ze jedno punjenje; bir - barudu kalmış fig. on je pri kraju snage atış
1. gl. im. od atmak 2. pulsiranje, lupanje, kucanje (srca, zila krvnih sudova) 3. izbacivanje, lansiranje (rakete, satelita) 4. fig. razmetanje, hvalisanje 5. gadjanje, streljanje, pucanje; - bilgisi balistika; etmek pucati, gadjati; - meydanı poligon; - yeri streljana, streliste; muharebe - ı bojevo gadjanje atışmak 21 ak. s ile puskarati, voditi carku 2. s ile svadjati se prepirati se, raspravljati se; ruziti se 3. s ile tuci se, gusati se; pocerı,ıpati se 4. mesati se, mrsiti se; zaplitati se; rüzgar eser, dallar atışır vetar duva, grane se preplicu 5. s ile duhovito odgovarati 6. (u decjem govoru) razgovarati kao da se nista nije dogodilo (o zavadjenoj aeci) atıştırmak 1. ak. s ile caus. od atışmak 2. ak. jesti ralapljivo; smazati pocistiti (jelo); sruciti, prevrnuti (pice) 3. prokapati, propustiti kaplje, prokapinjati (o kisi)
ati a. buducnost; - si var on ima buducnost; on obecava atik 1 vest, okretan, spretan; - tetik veoma spretan, hitar atik2 a. drevni, davnasnji; starinski atiklik brzina, okretnost, spretnost; snalazljivost
poprecnica, greda nosac; nadvratnik, devratak atkılamak
ak.
tekst.
potkati,
utkati
po tk u at kulağı bot. konjstak, stavelj (Rumex obtusifolius) at kuyruğu 1. bat. rastavic (Equ-isetum arvense) 2. konjski rep (o kosi mladih devojaka) atlama 1. skok, odskok; skakanje, preskakanje; - beygiri sp. konj (gimnasticka sprava); - ipi kanap za preskakanje; taşı v. atlangıç; - taşı yapmak fig. iskoristiti koga kao odskocnu dasku; sırıkla - sp. skok s motkom; suya - sp. skok u vodu; uzun - skok udalj; yüksek - skok uvis 2. tip. izostavljanje (reci, recenica) 3. zabluda, greska atlamak 1. skakati, skociti, djipiti; yüksek - skakati uvis 2. ab/. preskakati (i fig.); duvardan - preskocili preko zida; konudan konuya - skatiti sa teme na temu 3. uskociti (u vozilo) 4. ak. ispustiti, izostaviti (u pisanju, stampanju, racunanju); iki cümle atlamışım izostavio sam dve recenice 5. propustiti dobru vest (u novinarstvu) 6. fok. prevariti se, pogresiti; atladı gitti Genç Osman! sve je gotovo! s time je savrseno 7. proci, minuti, proteci; svrsiti se, prestati; kriz atladı prosla je kriza; tehlike atladı opasnost je prosla O eşik - prekoraciti prag, ucı (u kucu); mania - prebroditi teskoce atlambaç (-cı) preskakanje preko glave, jarac, uskoc-kobila (decja igra) atiandırmak 1. ak. popeti koga na konja, staviti na konja, dati kome da uzjase 2. dati, ustupiti konja
atlangıç (-cı)
kamen za prelaz (preko
at kestanesi bot. konjski kesten, divlji kesten (Aesculus hippocastanum)
po to ka)
atkı 1. tekst. potka; 2. sal 3. dijal. agr. vila 4. kaiscic (na zenskim cipelama ili decjim patikama-u obliku mosta) 5. arhit.
atianmak i . pass. od atlamak 2. nabaviti :(onja, snabdeti se konjem 3. uzjahati k--nja
atianıimak
v.
atıanmak
(1.)
79
atlas atlas 1 tekst. atlas atlas2 1. geog. anat. zool. /ing. atlas 2. anat. atlas, prvi vratni prsljen atlas
çiçeği
bot. kaktus (Cereus)
atiatıimak atıatıldı
pass. od atlatmak; bunalım kriza je prebrodjena
atlatış, atiatma 1. otklanjanje; odolevanje, savladjivanje (teskoca)
atiatmak 1. caus. od atlamak 2. ak. otkloniti; savladati, prebroditi; engelleri - otkloniti smetnje; hastalığı - prebrdoditi bolesi 3. ak. izvuci se, izbaviti se; kurtalisali se, otarasiti se 4. ak. obmanuti, prevariti 5. ak. arg. skinuti s vrata, otkaciti (dosadnog pratioca) atlayış
skakanje; skok
atlet (-ti) 1. atleticar 2. atıeta 3. (ili -famajica 4. sporiski triko (za veslanje i si.) nilası)
atietik atletski; atletiCarski atletizm atletika ath 1 konjanik, jahac; - bölüğü konjicka; ceta ll konjşki; konjicki; - araba fijaker; - birlikler .voj. konjicke jedinice; emir eri .(ili haberci) voj. ordonans na konju, vesnik; - spor konjicki sportovi atlı karınca 1. vrteska, karusel 2. zoo/. veliki mrav (Ponera grandis)
atma 1. gl. im. od atmak 2. arhit. poprecna greda, traverza 3. sliper, prag (zeleznicki) atmaca zool. 1. kobac (Accipiter nisus) 2. jastreb (Accipiter gentilis) 3. pracka atmak (-ar) 1. ak. bacati, baciti, hitnuti; sp. bacati (kuglu, kladivo); kendini - baciti se 2. ak. izbaciti, isterati; iskljuciti; dersten - udaljiti sa casa; okuldan - iskljuciti iz skole 3. ak. izbaci (va) ti (strano telo); izlucivati 4. stavljati; dodavati; imza - potpis (iv) ati, staviti potpis; tarih - staviti datum, dalirati; yemeğe biber (tuz) - zabiberili 1 ı
"
80
(posoliti) jelo 5. ak. prosuti, baciti; çöp prosuti, izbaciti djubre 6. dat. ak. udariti; zalepiti, opaliti; /-al tekme - udariti nogom, sutnuti; tokat - opaliti sarnar 7. ak. pucati; opaliti, ispaliti; ustreliti; ona üç kurşun attı ispalio je u njega tri metka; tüfek - pucati iz puske 8. ak. dici, baciti u vazduh, razneti, porusiti (eksplozivom); köprüyü - porusiti most, 9. ak. odlozili, odlagati, toplantıyı gelecek haftaya attılar odlozili su sastanak za iducu nedelju 1O. dat. ak. (za) ogrnuti, metnuli na se, prebaciti preko (sako, sal i si.) 11. abi. ak. izbaciti, isterali iz kuce (slanara) 12. ak. odbacili, ne nositi vise (odelo, haljinu) 13. ak. smestati, skiadistili (zito u ambare); stavljati (zimnicu, kupus) 14. pulsirati, kucati, udarati (o srcu, bilu, krvnim sudovima) 15. ak. potegnuti, isprazniti, sruciti (koju casicu) 16. arg. hvalili se, razmetati se, sepuriti se; gene atmaya mı başladın? zar si opel poceo da se razmeces? 17. pobledeti, prebledeti; izbledeti, izandjati (o haljini i si.); benzi atmış pobledeo; prebledeo; rengi atmış 1) izbledeo (od sunca); izgubio boju (od pranja) 2) pobledeo, izgubio boju lica (o coveku) 18. ak. izbaciti, lansirali (satelit i si.): uzay gemisini - lansirali vasianski brod 19. ak. prenositi, prevoziti 20. ak. cesljati (pamuk) grebenati (vunu) 21. ak. dat. pripisati, svaliti (krivicu); kabahatı bana attılar na mene su svalili krivicu, meni su pripisali krivicu 22. ak. dat. zavuci, zadenuti; elini cebine - zavuci ruku u dzep 23. ak. zbaciti, smaCi, skinuti (sako, kaput) 24. svitati, svanjivati; tan atıyor svice (o zori), svanjiva se 25. zapljuskivati (obalu, kopno o moru) 26. smicati se, padati (o pantalonama) 27. sa reCima söz, lakırdı, laf; dobacivati kome; dovikivati, uznemiravati; izazivali, zadevali koga; o adama söz atmışlar onom coveku su dobacivali 28. rasprsnuti se, puci, prsnuti; odlepiti se, otkinuti se; bu gömlek çabuk atacağa benziyor ova ce sa kosulja, izgleda, brzo rasili; kerpiç attı cigla se rasprsnula 29. sp.
avans pucati, sutirati; gol - zabiti, postkSi gol O atsan ·atılmaz, satsan satılmaz nista na mozes ueiniti, prosto se ne mozes raskrstiti; at martını Debreli Hasan arg. ne mazi! ne lazi! attığı taşı yerine vardırmak postici cilj, ostvariti nameru; /-ın/ attığı tır nak bile olmamak (ili attığı tırnağa benzememek) ne vredeti ni za eiji mali nokat; biti mnogo inferiorniji; atıp tutmak 1) buncati, trabunjati; hvalisati se 2) vredjati; attığını vurmak u svemu uspevati, uvek postizati cilj; attığını vurur, tuttuğunu ko· parır on uvek dobija (postize) sto zeli; boy - rasti; çene - roptati, biti u agoniji; hangi rüzgar attı? bkoji je vetar dunuo? eemu da zahvalim? (govori se za eiji neoeekivani dolazak); laf - razgovarati caskati; /-ı/ sokağa atmak ostaviti koga bez kuce; şafak - bojati se, plasiti se; şarkı pevati . atmasyon arg. razmetanje, hvastanje, "duvanje" atmasyoncu arg. vadzija"
razmetljivac,
"du-
atmasyonculuk arg. razmetljivost, hvalisavost atmık(-ğı)
dijaf. biof. sperma
atmosfer 1. meteor. atmosfera; cf. hava küre; - basıncı atmosferski pritisak 2. fig. atmosfera Oedinica pritiska) 3. fig. atmosfera, okolnosti, situacija atmosferik atmosferski atol (-10) geog. atol atom atom; - ağırlığı atomska tezina; - çekirdeği atomsko jezgro; - denemeleri atomske probe atomculuk v. atomizm atomik atomski atomizm fif. atamizarn atölye v. atelye atraksiyon atrakcija
atsız 1. bez konja 2." pesak
at sineği zoof. konjska muva (hippobosca equina) attar v. aktar aHırmak
caus. od atmak
atu adut (u kartama) aut sp. aut av 1. lov, lovljenje; - avlamak loviti, baviti se lovom; - a çıkmak krenuti u lov; - çiftesi dvocevka; - havası 1) vreme podogno za lov 2) zgodna prilika (za kradju i si.); - hukuku zakon o lovu; - köpeği lovaeki pas; - tüfeği lovaeka puska; - yasağı zabrana lova 2. ulov, lovina (i fig.); divljae; - aramak traziti tlivljae, slediti tragove; - a düşmek 1) naiei na trag, naci divljae 2) fig. naci dobar posao, naci zlatnu zicu; - kaldırmak podiCi divljae (sa legla) O - alayı voj. Javaeki puk; - avianmış tav tavianmış sta je bilo bilo je; tu se vise nista ne moze; - köpekleri astr. ·Lovaeki psi (sazvezdje) - uçağı voj. lovac (avion); - uçaklığı Javaeka avijacija avadanlık 1. alatke (ruene) 2. kutija za ala! 3. arh. zenski nakit
aval1 (-li) fin. 1. menieno jemstvo 2. menieni jemac aval2 arg. caknut, blesav; - - bakmak tupo gledati, blenuti avam a. 1. prost narod, svetina, puk; dili pueki jezik 2. olos, rulja o Avam Kamarası Donji dom (u engleskom parlamentu) avanak
(-ğı)
avanaklık
avangart
naiveina, budala
naivnost, lakovernost
(-dı)
avangardist; cf. öncü
avans 1. predujam, avans, akontacija; - olarak avansarn 2. davanje prednosti, davanje fare (u igri) 3. sp. hendikep; /-a/vermek 1) dati avans 2. sp. hendikepfrati 3. arg. davati nadu pogledom, ohrabrivati (o zeni, devojci)
81
ava nta avanta arg. 1. dobit, car; i':apalovina, celepir 2. novac za cutanje (nagrada za cutanje) 3. kradja, varanje (u igri) avantacı
arg. gotovan, badavadzija,
lokmas avantacılık
gotovanluk, badavadzi luk
avantaj prednost, prednost (u tenisu) avantajlı
preimucstvo;
sp.
unosan, probitai':an; povoljan
avantür avantura, pustolovina avantürizm avanturizam avara 1 mor. otisnuce, udaljavanje od obale (broda, i':amca) 2. teh. prazan hod; - ya almak iskljui':iti (masinu, motor); kolu iskljui':na poluga, preklopka ll mor. otiskuj se! (komanda)
streljai':ko gnezdo 3. (ili - uçağı) lovac, lo-. vai':ki avion; - bombacı lovac-bombarder ll za lov, lovai':ki, kao lovac (o zivotinji); kedi mai':ka-lovac; - kuş ptica-lovac, sivi soko o - avında, yolcu yolunda gerek svako treba da radi svoj posao; lovac u lovu, putnik na pulu avcılık lovstvo, lovai':ka delatnost (kao privredna grana); balık - ı ribolovstvo; şöhret - ı lov na slavu avcı
otu (-nu) bot. gorocvet, zei':jimak
(Adonis)
avdet a povratak, vracanje; - etmek vracati se, vratiti se avdetçi povratnik (iz tudjine u zavicaj) avdet name a-p. dip/. opoziv avene a. saui':esnici
avare p. 1 dokolii':ar; skitnica, probisvet; - dolaşmak besposlii':iti, skitati, potucati se; - etmek otpustiti s posla; - kalmak ostati bez posla, naci se na ulici; - olmak dokolii':iti, besposlii':iti ll 1. dokon, besposlen; lenj 2. neodlui':an, kolebljiv ·
Avesta Avesta (sveta knjiga starih Persijanaca)
avarelik besposlii':enje, dokolica; skitnii':enje, skitaranje
vodnica (u zidu)
avarız a. 1. kvarovi, lom (automobila, masine) 2. katastrofe, udesi 3. neravnine, izboi':ine 4. ist. dodatni porez, narnet (u Osmanskom carstvu)
avarya mor. havarija; fig. nezgoda, nedaca, nevolja avaryasız
nehavarisan
avaz p. 1. vrisak, krik, vapaj; - - bavikati iz sveg glasa; - ı çıktığı kadar iz sveg glasa (vikati, jaukati); bir - ı yerde, bir - ı gökte ağlamak ridati, jaukati 2. glas, slava ğırmak
avazir glasan, grlat, bui':an avcı
1 1. lovac; - zağarı lovai':ki pas 2. voj. strelac; - bölüğü streljai':ka i':eta; çukuru streljai':ki zaklon (jedinai':an); - eri strelac; - hattı streljai':ka linija; - yuvası
82
avenü avenija averaj prosecan, srednji
avgın, avkın
p. nar. odvodna cev, od-
avisto fin. a vista, po vidjenju (na menicama) avize p. luster avlak
(-ğı)
loviste
avlamak ak. 1. loviti; balık - loviti ribu 2. fig. obmanjivati, varali 3. (na) mamiti (u klopku) avianmak 1. pass. od avlamak 2. zanimati se lovom, loviti, ici u lov; ağabeyim her zaman bu ormanda avlanır moj stariji brat uvek lovi u ovoj sumi 3. fig. upecati se, zagristi udicu avlu 1. dvoriste, avlija 2. atrijum avniye a. arh. kisna kabanica sa kapuljai':om (u Turskoj XIX veka) avrat
(-dı)
a. nar. 1. zena 2. zena, sup-
ay ruga, ljuba; - la atı emanet verme! nikome ne poveravaj zenu i konja! - boşamak razvesti se, napustiti zenu 3. (ili pazarı) 1) ist. pijaca robinja 2) zenska pijaca (trznica) O - ın saçı uzun olur, aklı kısa duga kosa kratka parnet (o zeni)
avret a. 1 . stidna mesta, polni organ i avrıklık
iskrivljenost, krivina (kicme
si.) avrılmak
iskriviti se; poviti se
Avrupalı ı
Evropljanin, Evropejac ll ev-
ropski Avrupalllaşma
Evropeizacija
Avrupalllaşmak
Avrupalılık Avşar
v.
Evropeizovati se
Evropski duh, Evropejizam
Afşar
avuç (-cu) 1. dlan, podlanica 2. pregrst; - açmak prositi milostinju; - - pregrstima, izdasno; - dolusu 1) pun pregrst 2) mnogo, u izobilju (novca i si.); - um gidişiyor (ili kaşınıyor) svrbe me dlanovi (kao znak da ce se dobiti novac); - ısır mak razbesneti se, razjariti se; /-ı/ - unun içine almak uzetiu svoje ruke, preuzeti komandu, zagospodariti cime; /-ı/ - unun içi gibi bilmek poznavati kao svoj dlan; poznavati u dusu; - içi kadar mali; tesan (o mestu i si.); /-ı/ - unun içinde tutmak imati koga u sakama; - umu koklamadım ki .. otkud bih ja to znao; nisam gledao u bob; - una saymak unapred platiti; - unu yalamak ostati praznih saka; bir - toprak olmak umreti; elde - ta bir şey kalmamak nista ne ostati (od imetka); ele- a sığmamak biti razuzdan avuçlamak ak. uzimati, zahvatati pregrstima avukat (-tı) advokat; ı - tutmak uzeti advokata angazovatı branioca; - odası advokatska kamora avukatlık advokatura; - yapmak baviti se advokaturom; /-ın/ - ını yapmak zastupati, braniti koga na sudu
avunç (-cu) uteha; cf. teselli avundurmak ak. tesiti, ohrabrivati, ulivati nadu avunmak 1. tesili se, nalaziti utehu 2. razgaliti se 3. dijal. ostati noseca (stelna, sprasna i si.) avuntu uteha, razonada avurt (-du) obrazna kesa; obraz; - u una çökmüş (ili göçmüş) obrazi mu upali, jako je oslabio, pretvorio se u kos!; dağıtmak (iz) batinati, istuci, izudarati; kesrnek brbljati, naklapati; razmetati se, sepuriti se; - öttürmek arh. brbljati; - satmak v. - kesmek; - şişirmek naduvati obraze; fig. dici nos, praviti se vazan; - u yır tık brbljiv avurtlamak praviti se vazan, dizali nos avurtlu nadmen, naduven; razmetljiv, hvalisav
1 Australijanac ll Aust-
Avustralyalı
ralijski Avusturyalı
1 Austrijanac ll Austrijski
avutma uteha avutmak ak. 1. (u) tesiti, smirivati, umiriti (dete) 2. obmanjivati, vuci zanos 3. zabavljati, razonoditi avutturmak caus. od avutmak avutucu utesiv; utesan, umirujuci avutulmak pass. od avutmak Avva astr. Govedar ay 1 1. mesec; - ağılı mesecev nimbus, halo, svetao krug oko meseca; aydın sasvim svetao; potpuno cist; aydın hesap belli sve je jasıio, jasno kao dan; - aydını (ili aydınlığı) meseceva svetlost, mesecina: - bastı udario ga mesec (govori se za mesecare); - dede mesec (u decjem govoru); - dedeye misafir olmak spavati pod vedrim nebom; doğdu izasao je mesec; - gibi lep kao slika; - görmek traziti svoju srecu; - har-
83
a'y manlıyor
oko meseca se javlja nimbus; mesecina; - karanlığı slaba mesecina; - ın on dördü ustap, pun mesec; - ın on dördü gibi prekrasna, kao mesec u ustapu (o lepotici); - parçası lepotica; tutulması pomracenje meseca; - yıldız polumesec i zvezda (turski amblem);- yılı meseceva godina 2. mesec; - da mesecno; - da alemde bir veoma retko, s mene pa na ustap; - da bir jednom mesecno; - ı günü tamam oldu doslo je vreme (za porodjaj i si.); - hali menstruacija; - ın kaçı? koji je rdatum? - da yılda bir veoma retko işiği
ay2 uzv. oh! ah! jao! aya 1 anat. dlan, saka aya2 sveti; Aya Sofya Aja Sofija ayak (-ğı)1. noga, stopalo; sapa; kopito; - - üstüne atmak prekrstiti noge, prebaciti nogu preko noge; - ını giyrnek obuti se 2. noga, nogar (stola, stolice i si.) 3. potporanj; stub (mosta) 4. geog. pritoka 5. vodovodni kanal, kanal za oticanje vode (iz bazena) 6. osnova, podnozje, pijedestal 7. stopa, cokla 8. stepenica, basamak (stepenista) 9. precaga, parozak (lestvica, merdevina) 1O. d no, najnizi deo (cega) 11. kopljaca; vratilo (razboja) 12. brzina hodanja, tempo; çocuk - ı decji tempo hodanja; bu - la eve akşama kadar varamayız ovim tempom necemo inoci do veeeri da stignemo kuci 13. korak; - sesi bat koraka 14. stopa (mera za duzinu = 30,48 cm.) 15. /it. slik. rima (u narodnoj poeziji) 16: pedala 17. arhit. podupirac sigurnosni stub O - ta stojeci, uspravan; fig. buntovan; - tan stoka za klanje; /-dan/ - ını almamak 1) ne moci se suzdrzati od cega2) ne moci pomaci nogu (od bola); /-ı/ - ını almak dijal. ogovarati; klevetati; 1-a, ın/ - ı alışmak navaditi se ici kuda, dosadjivati cestim posetama; /-ın/ ının altında podnogu, niz, dole; /-ın/ ının altına almak premlatiti, istuci, izgaziti koga; /-ı/ - lar altına almak nipodastavati,
84
omalovazavati, ignorisati; - ının altında dolaşmak uplitati se, mesati se (kome); altında kalmak biti izgazen; fig. trpeti nipodastavanja; /-ın/ - ının altına karpuz kabuğu koymak podmetati nogu; pakostiti, dovoditi u nepriliku; - atmak 1) hodati, koracati 2) stupiti u, na; /-al - atmamak ne ici, ne svracati, ne zalaziti kuda; - - korak po korak; - - yürümek ici lagano, oprezno; - bağı 1) smetnja, prepreka (rodicna obaveza) 2) brak, bracni pozivot; /-ın/ - ının bağını çözmek razvesti se (sa zenom); /-ın/ - ına bağ vurmak (ili - ını bağlamak) 1) svezati noge, sputiti (konja) 2) ometati, sprecavati; vezati ruke; - ı bağlı udata; - basacak yer yok ni igla ne bi mogla da padne (dupke puno); basmak 1) /-al uci, stupiti 2. ne popustati, ostajati pri svome, insistirati; - lar baş oldu, başlar - fig. obrnuta piramida; - bi· leği anat. glezanj, clanak; - bileziği brazletna za nogu (zenska); - burnu vrh stopala; - ı cıvık dijal. nestabilan; - ına çabuk brz. hitar; okretan, snalazljiv; - ını çabuk tutmak 1) brzo ici 2) brzati, ne oklevati; /-dan/- ını çekmek vise ne odlaziti, prestali ici, nekuda; odvici se (od kakvog mesta);/-ın/- ını çelrnek podmetati nogu, praviti kome neprilike; - larını çıkarmak izuti se, skinuti obucu; - değiştirmek voj. menjati korak (u stroju); - ına demir çarık giyrnek krenuti na tezak put; - ını denk almak biti na oprezu, biti oprezan; - ları dikmek protegnuti noge; - diremek protiviti se, inatili se, joguniti se; - divanı ist. hitan savet (koji saziva sultan u vanrednim prilikama); - ına dolanmak (ili dolaşmak) dejstvovati kao bumerang, vracati se kao bumerang; - ları dolaşmak posrtati, posrnuti; - ında donu yok, başına fesleğen . takar bez gaca, a sa sesirom; razmece se u bedi; - ta durmak stajati; - a düşmek (za) pasti u nevolju, doci u skripac; /-ın/ ına düşmek ponizno moliti, preklinjati koga - tan düşmek pasti s nogu, izgubiti snagu; - ı düze basmak izaci iz teskoca; 1 -ın! - ına gelmek 1) doci ko me nanoge 2)
ayakçın
neocekivano doci (o sreci, uspehu); pasti s neba; - ları geri geri gitmek nerado ici, ici preko volje; /-ın/ - ına gitmek v. - ına gelmek; - ı ile po svojoj zelji; - ı ile gelmek doci po sopstvenoj zelji; /-ın/ - ına ip takmak (o) klevetati, ocrniti koga; - işi trckaranje, obavljanje sitnih poslova; - işi görmek trckarati, obavljati sitne poslove; 1 -ın/ - ına kadar gelmek otiCi kome, posetom iskazati skromnost; - ı kademli koji donosi srecu; /-ı/ - kaldırmak 1) podici na noge 2) uzbuditi; uskomesati, uzbuniti, alarmirati; - a kalkmak 1) usta (ja) li 2) ozdraviti, oporaviti se, stati na noge 3) (po) buniti se; /-ın/ - ına kapanmak v. ına düşmek; - ına kara su inmek pasti s nogu, ne driati se na nogama (od iznurenosti); - ı karıncalı sumnjivog morala (zena); - kavatı skitnica, probisvet, protuva; /-ın, -dan/ - ını kaydırmak namestili kome igru (da izgubi posao); - ı kaymak 1) okliznuti se 2) izleteli s posla, izgubiti sluzbu; /-dan/ - ını kesrnek 1) prestali odlaziti kuda, vise nogom ne krociti 2) odvici koga (da ne ide nekuda); - kirası mustuluk, nagrada za radosnu vest; - ı köke ilişrnek naici na prepreku (smetnju); makinesi sivaca masina s pedalom; nıkrisikostobolja u nogama; - otu bot. ostrika (Carex arenaria); - öpmek ljubiti noge, preklinjati; - larınızı öpeyim! ljubim vam nogel preklinjem vas!; - ının pabucunu başına giyrnek 1) ukazivati nezasluzeno postovanje, uazavati osobu bez vrednosti 2) udati se za nizeg od sebe; ının pabucu olamamak biti inferiorniji od koga; ne biti kome do gleznja; - patırtısı 1) su m koraka 2) fig. prazna pretnja; /-ın/ - ına sarılmak v. - ına kapanmak; - satıcısı trgovac-torbar, pokuear; - ına sıcak su dökmek radasno docekati koga; - ına sıcak su mu dökelim, soğuk su mu? cemu da zahvalimo? (govori se retkom posetiocu); - ına sıkı brz setac; - ı suya ermek konacno shvatiti, osvestiti se, oparnetili se; - sürtmek tumarati, skitati, svrljati, lanzati; - sürürnek (ili sü-
ründürmek) otezati, odugovlaciti, skanjerati se; - ı şaşmak napraviti pogresan korak, povuCi pogresan potez; - takımı ljudi sa dna, rulja, bagra, olos; - taşı min. plavac, plavucac (za ribanje peta); - ı taşa dokunmak naici na prepreke, suociti se sa teskocama; - ını taştan esirgememek zrtvovati, ne zaliti; - tedavisi ambulantno lecenje; - ını tek (ili tetik) almak v. - ını denk almak; - ına tez v. - ına sıkı; - ının tozu ile pravo s puta, tek sto je stigao; /-ı/ - ta tutmak 1) pustiti koga da stoji, ne ponuditi stolicu 2) osigurati produzetak cega; - tutuşmak fig. uzrujavati se; ocajavati zbog cega; - türabı (gibi) uvidjavan, pristojan; skroman; pokoran; - ınızın türabı olayım! preklinjem vas! kao boga vas mo li m! /-al - uydurmak 1) ici uko rak, drzati korak (s cime) 2) prilagodjavati se; uzatmak 1) raspasti se; poderati se, pocepati se (o fotelji, duseku i si.) 2) drzati se nemarno, biti aljkav; /-ın/ - ına varmak v. - ına gelmek; - ını vurmak zuljati nogu (o obuci); - ı yere basmamak1) voziti se, uopste ne ici pesice 2) osecati se veoma srecnim, ne dodirivati nogom to; - ını yorganına göre uzat posl. opruzi se koliko ti guber dozvoljava; bir ..; ı çukurda jednom nogom u grobu; bir - önce pre jednog trenutka, malocas; el - çekilmek opusteti, ni ko ne ostati; eli - ı kesilmek 1) onesvestili se, izgubiti svest 2) izgubiti glavu 3) biti van sebe (od besa, srdzbe); eli - ı tutmamak ne biti u stanju raditi, ne biti ni za kakav posao; uğursuz - (lice) koje dolaskom donosi nesrecu ayak altı prometno mesto (ulica i si.) ayakbastı:
-
parası
trosarina; taksa na
uvoz ayakcak (-(jı) dijal. 1. hoklica 2. lestve, male merdevine 3. podnoznica, pedala ayakçı 1. potrckalo, potrcak, decak za spoljne poslove 2. povremena sluzavka ayakçın
pedala (na razboju)
85
ayakkabı ayakkabı
obuca; cipela; /-ın/ ayakçevirmek fig. pokazati kome vrata, izbaciti iz kuci kabılarını
ayakkabıcı
obucar
ayakkabıcılık
obucarstvo,
obucarski
zanat ayakkabılık
ostava za obucu
ayaklamak ak. 1. premeravati koracima 2. gaziti, tabali 3. hodati, koracati ayaklandırmak ak. 1 (po) buniti, podbunjivati, dizali na ustanak 2. podstrekavati, podbadati; huskati, (na) tutkati
ayaklanma 1 gl. im. od ayaklanmak 2. ustanak, pobuna; bunt, melez ayaklanmak 1. ustati, stati na noge; oporavili se (o bolesniku) 2. dizali se, buniti se; negodovati ayaklı 1. s ... nogom =nog, = nozni; çıp lak - bosonog; dört - cetvoronzan 2. sa ... no~com (nogarom, stubom, podupiracem); - bardak stolovata casa, casa sa nazicom; - köprü most sa stubovima; - tabak sud nasred stola (za voce) 3. fig. pokretan, ziv; - canavar fig. ne'stasno dete; - gazete veoma obavesten covek, "zive novine"; - kütüphane fig. sveznalica, ziva enciklopedija ayaklık 1. mesto za noge 2. podnoznik, podnoznjak 3. gigalje, hodulje, stule 4. podnoznica, pedala 5. postolje, postament, pijedestal ayaksız
bez noge; bez nozica (stu-
bova) ayaktaş drug, saputnik; pej. saucesnik, kompanjon, pomagac (u losim delima)
ayak teri 1. napojnica; mustuluk (glasniku) 2. nagrada lekaru (za posetu bolesniku u kuci) ayak topu fudbal ayak ucu 1. donji kraj postelje, "noge" kreveta 2. astr. nadir, podnozna tacka
86
ayak üstü 1. na nogama, s nogu, stojecke; - birer bira içtik s nogu smo popili po jedno pivo 2. brzo, u zurbi, na brzu ruku; kratko; - biraz konuştuk kratko smo poprica li ayak yolu nuznik, zahod, klozet ayalamak ak. dijal. uhvatiti sakom, uzeti pregrstom ayan a. ocigledan, ocevidan; jasan, razgovetan; - beyan jasan kao dan ayan a. 1. pNak, ugledan COVek, velikas 2. ist. ajan (funtcioner lokalne uprave u Osmanskom carstvu) 3. senat; senatori; - azası clan senata, senator; - meclisi senat ayar 1. regulator; - kolu regulaciona poluga; - tertibati uredjaj za regulisanje, regulacioni mehanizam 2. doterivanje, podesavanje, regulisanje; (masina, aparata, satova); zigosanje, bazdarenje · (mernih aparata); - ını bozmak pokvariti (masinu, aparat); /-ın/ - ını bulmak regulisati, doterati, podesiti; - dairesi ured za bazdarenje, kontrola mera; - damgası garantni zig (za zlato, srebro); /-ı/ - etmek regulisati, doterivati; zigosati, bazdarili 3. standard, pramera, etalon 4. finoca, cistoca (zlata, srebra), karaı; /-ı/ - a vurmak meriti, proveravati karaı (plemenitih metala) 5. tacnost, preciznost (sata); fig. svojstvo, karakter (coveka); - ı bozuk 1) netacan, nedoteran (sat) 2) fig. pokvaren, loseg karaktera 6. tacno vreme (odredjenog regiona), lokalno vreme; Belgrad - ıyla prema begoradskom vremenu ayarcı
kontrotor mernih aparata
ayarlamak ak. 1. kontrolisati, bazdarili (aparate) 2. podesavati, doterivati, regulisati (casovnik, fotoaparat i si.) 3. tig. srediti, urediti, udesiti 4. standardizovati, tipizirati; (is) kalibrovati, podesavati po kalibru ayarlanmak pass. od ayarlamak
aydıntatıcı
ayariatmak caus. od ayartamak ayarlayıcı
1 regulacioni ll regulator
ayarlı
1. doteran, regulisan, podesen; bomba temperna bomba, bomba sa satnim mehanizmom; - gönye uglomer 2. testiran, kontrolisan, standardne cistoce (o zlatu) ayarmak dijal. 1. skrenuti sa pravog puta, pogresiti 2. ak. fig. nagovarati; podstrekavati, huskati; teşvik etmek ayarsız 1. neregulisan, nedoteran; netacan (sat, vaga i si.) 2. bez odredjene finoce, beskaraina (zlato, srebro)
ayarsızlık nepreciznost, (mernih aparata, sata) ayartı
netacnost
pobuda, podsticaj, motiv
ayartıcı
potstrekac
ayartılmak
pass. od ayarlmak
ayartma vrbovanje, namamljivanje ayartmak ak. 1. (za) vrbovati, privuci, nagovoriti (na promenu sluzbe, tima i si.) 2. zavesti, navesti na los put, iskvariti; sablazniti ay ay zool. aj-aj, lenivac (Daubentonia madagascariensis) ayaz 1 1. vedro vreme (u zimskim nocima) 2. mraz, suvomrazica; studen; - a çekmek hvatati (o mrazu); smrzavati se; da kalmak 1) ostati na mrazu, smrzavati se, smrsznuti se 2) uzalud cekati; - kesrnek smrznuti se, skocanjiti se; Ayaz Paşa kola çıktı (ili Ayaz Paşa kol geziyor) sırasno je hladno, mraz stipa za nos; - vurmuş smrznut, zaledjen ll opasan, los, mesto, stanje i si.) 2. arg. tezak, sırasan (cas, lekcija); yarınki dersler sutrasnji casavi su strasni 3. celav; - kafa arg. cela, "mesecina" O - almak ostati praznih saka, dobiti sipak; - a kalmak propustiti priliku (zakasnivsi) ayaziamak 1. zahladneti (o vremenu) 2. provesti noc na mrazu 3. arg. drezdati,
uzalud cekali ayazlandırmak
v. ayazialmak
ayazlanmak ohladiti se kao led (o vadi, picu) ayazlatmak ak. 1. drzati na mrazu; zamrzavati, rashladjivati (vodu i si.) 2. zadrzavati koga na mrazu· ayazlı
hladan i vedar (dan, vreme)
ayazlık
ay
dijal. veranda, trem
balığı
zoo/. riba-mesec (Mala mala)
ay başı 1. pocetak meseca, prvidan meseca 2. mesecno pranje, men-struacija; - görmek dobiti, imati menstruaciju; - kesilmesi menopauza ay be ay iz meseca u mesec; svakog meseca ayça mlad mesec, polumesec ay çiçeği bot. suncakret (Helianthus annuus); cf. gün çiçeği aydemir 1 1. svetao, osvetljen, vidan; bistar, cist, vedar; 2. fig. jasan, shvatljiv; razgovetan; - bir üslfıp jasan stil 3. srecan, radostan; - günler srecni dani, srecno vreme; gözün (üz) - ! srecno! cestitam! (govori se onome kome se saopstava dobra vest); gözün - a gitmek ici na cestitanje ll prosvecen covek; intelektualac; - lar sınıfı inteligencija aydınlanmak
vetljavati 2. v.
1.
ak.
osvetliti,
os-
aydınlanmak
aydıntandırmak
v. aydınlatmak
aydınlanma 1. osvetljenje 2. fig. osvetljavanje, razıasnıavanje, tumacenje (problema, pitanja) 3. (ili - devri) epoha prosvetiteljstva aydınlanmak
1. biti osvetljen; oda aysoba je osvetljena 2. fig. razjasniti se, postali jasno 3. razveseliti se, razgaliti se dınlandı
aydıntatıcı
1. svetleci, svetlosni; os-
87
aydınlatılmak
vetljavajuci; - fişek svetleca raketa; kule kula svetilja, svetionik 2. fig. koji baca svetlo, koji osvetljava aydınlatılmak
pass. od
aydınlatmak
aydınlatma 1. osvetlenje, iluminacija; cf. tenvir; - işareti signalni (svetleci) znak 2. fig. osvetljavanje, razjasnjenje, tumacenje aydınlatmak ak. 1. osvetliti, rasvetliti; cf. tenvir etmek 2. osvetliti razjasniti, protumaciti 3. razveseliti, razgaliti; bu haber gönlümü aydınlattı ova vest mi je razgalila srce
aydınlık 1 1. svetao; osvetljen; jasan, cist, vedar; - bir oda svetla soba 2. srecan; - günler srecni dani ll 1. (dnevna) svetlost, videlo; - a çıkmak izaci na videlo, obelodaniti se 2. jasnost, razumljivost, razgovetnost 3. radost, veselost, dobro raspolozenje 4. arhit. svetlarnik; mor. oduska, otvor za svetlost
aydınlık
ay
ölçer svetlomer
doğdu
mlad mesec
ayet a. ajet, stih Kurana ay evi astr. halo, nimbus, krug oko meseca aygın: - baygın _1. iznuren, izmozden; posustao 2. ceznjiv; lud od ljubavi
aygır 1. priplodni zdrebac, pastuv; gibi ogroman i snazan, kao pastuv, ajgirski 2. fig. neotesan momak, grubijan, dripac o Nil - ı nilski konj (Hippopotamus amphibius) aygırlık
1. grubost, naglost 2. za priplod, priplodni (konj) aygıt
1. aparat, sprava, uredjaj; cf. cihaz 2. bio/. pribor, fizioloski sistem; sin-
dirim -
ı
organi za varenje
ayı 1. zool. medved (Ursus); - beyaz v. kutup - sı; boz - suri medved (Ursus arctos); korkunç - grizli (Ursus horribilis); kutup - sı polarni (beli) medved (Ursus
88
maritimus); malaya - sı malajski medved (Ursus malayanus) 2. fig. medved, grubijan, trapavko; - gibi neotesan; nezgrapan, trapav (covek); - şakası gruba, neotesana sala 3. u sastavu bot. naziva; gülü planinski bozur (Paeonia corallina) pençesi medvedja stopa, matruna (Acanhus mollis); - sarımsağı cremos, medvedji luk (AIIium ursinum) O - ya dayı demek fig. umiljavati se, ulagivati se kome; - ya kaval çalmak (ili dinletmek) pakusavali glupome objasniti; - nın kırk türküsü var, hepsi ahlat üstüne fig. on peva uvek istu pesmu; - yı vurmadan postunu satmak post. praviti racun bez krcmara ay balığı zool. foka, tuljan (Phoca) ayıboğan
ljudina, grmalj, ispolin
ayı cı 1. meckar 2. fig. prostak, grubijan, neotesanac ayık 1. trezan, otreznjen, istreznjen 2. osvescen, dosao k svesti (nakon nesvestice) 3. fig. trezven, priseban, razlozan
ayıklama 1. ciscenje, prebiranje, trebljenje; pirinç - trebljenje, pirinca 2. agr. potkresivanje filizenje; plevljenje 3. odabiranje ayıklamak ak. 1. cistiti, prebirati, trebiti (pirinac, pasulj i si.) 2. agr. potkresjvati, filiziti (duvan, vinograd); pleviti (korov, travu) 3. odabirati, odvajati O ayıkla pirincin taşını! sla sada? budi parnetan, po pe! (o teskoi i zamrsenoj situaciji) ayıklanmak
1. pass. od
ayıklamak
2.
otrezniti se ayıklatmak
caus. od
ayıklamak
ayıklık 1. otreznjenje; otreznjenost osvescivanje, povratak k svesti 3. fig. trezvenost, razloznost; prisebnost, hladnokrvnost ayıkulağı
auriculata)
bot. medvedje uvo (Primula
ayıt
ayılık
grubost, primitivnost
ayılmak 1. doci sebi, povratiti se, osvestiti se; prenuti se (iz rasejanosti) 2. otrezniti se (ad pijanstva) 3. fig. otrezniti se, osvestiti se, shvatiti istinu o ayılıp bayılmak 1) zaljubiti se do usiju; bezumno voleti 2) lose se osecati; onesvestiti se ayıltı
marnurluk
ayıltmak ak. 1. osvestiti, povratiti; prenuti (iz zamisljenosti) 2. otrezniti, rastrezniti ayınga arg. 1. svercovanje duvana 2. svercovan, krijumcaren duvan
ayıngacı
krijumcar duvana
ayıp (-ybı) a. 1 1. sram, stid, srakota, pokor, bruka; - yerler stidna mesta 2. nedostatak, mana, pogreska, kvar; - aramak traziti manu, zakerati, sitnicariti ll bestidan, nepristojan, neprilican, sramotan; opak, pokvaren; - etmek (ili yapmak) nedolicno se ponasati, cinili nepristojnosti; - tır söylemesi (ili söylemesi) izvinite, sramota je reci (izvinjenje za delikatne reci ili pitanje; - söz ruzna rec, psovka, pogrda lll uzv. fuj! sramota! - size! sram vas bilo! ayıplamak
ak. osudjivati,
kritikovati;
grditi, huliti ayıplanmak
ayıplatmak
pass. ad ayıplamak caus. ad ayıplamak
ayıplı 1. s nedostatkom, manjkav; nesavrsen; nepotpun 2. pogrdan, sramotan; za osudu ayıpsız 1 . bez man e, bez mrlje, neporocan, besprakoran 2. pristojan, uljlidan ayıraç (-cı)
ayıran
hem. reagens
fiz. disperzivan, rasipan, ras-
turan ayırıcı 1 1. separator, izdvajac, razvrstavac 2. min. klasifikator, obijac rude (ad jalovine) 3. agr. prosejivac 4. preciscavac, tilter 5. el. prekidac, sklopka ll osoben, ka-
rakteristican; gram. distinktivan; - nitelik (ili karakter) specificno svojstvo ayırma 1. odvajanje, razdvajanje, delenje; - kuvveti moc biranja, selektivnost (radioprijemnika) 2. razlika 3. el. iskopcavanje, iskljucivanje ayırmaç (-cı) 1. osobeni znak, karakteristika; 2. zastitni znak, fabricka oznaka ayırmak ak. 1. odvajati, razdvajati, luciti; izolovati, odstranjivati; cf. tecrit etmek; çocukları anadan - odvojiti decu ad majke 2. razvoditi (supruznike); karıyı kocasından - razvesti zenu ad njenog supruga 3. razlikovati, raspoznavati, razaznavati; cf. tefrik etmek; renkleri razlikovati boje; 4. praviti razliku, podvajati, razlicito se ponasati; onu çocuklarımdan ayırmam ne odvajam ga ad svoje dece 5. ostavljati na stranu, odvajati, (sa) cuvati (novac i si.); parayı kara günler için - cuvati pare za erne dane dane 6. podeliti, raseci (na delove); cf. taksim etmek; elmayı ikiya ayırdım prepolovio sam jabuku 7. odvojiti, nameniti, rezervisati (mesto, vreme i si.) 8. el. iskopcati, iskljuciti 9. odabrati, izabrati (izmedju vise stvari) 1O. intervenisati, mesati se, razvadjati; kavgacıları - razvadjati kavgadzije 11. cesljati na razdeljak; ortadan - praviti razdeljak (ad sredine cela)
ayırt
edilmek pass. ad
ayırt
etmek
ayırt etmek ak. abi. razlikovati cf. temyiz etmek ayırtı
nijansa, preliv, prelaz
ayırtlatmak
caus. od ayırtlamak
ayırtmak
caus. ad ayırmak
ayırtman
1. ped. ispitivac, exspert (na
ispitima) ayırtmanlık
ekspertiza; (na ispitima)
ayıt
konopljika
bot.
(Vitex
agnus-
castus)
89
w
1,
ayıtmak
ayıtmak 1. re6i, kazati 2. kazivati (stihove), recitovati
ayı üzümü bot. mecije grozdje (Arbutus uva ursi)
ayin p. 1. obred, bogosluzenje, ritual aykırı 1. obrnut, suprotan, oprecan; bir düşünce oprecno misljenje 2. dat. protivan, suprotan, anti = ; cf. mugayir; /-al gitmek protiviti se, opirati se, prkositi kome; /-al - gelmek protivureciti, protusloviti, ne slagati se; anayasaya - protivustavan 3. naopak, lose naravi (covek); - olmak biti naopak 4. kos, nakrivljen 5. ukrsten, unakrsan
aykırılamak ici precicom, odrojiti se od
ravnosputa aykırılaşmak dat.
prolivurecili; razilazili
se, ne slagati se aykırılık
nesklad, nesaglasnosl, suprotnost, oprecnost; razilazenje
ayla astr. halo, svelao krug, oreol (oko planet e) aylak (-ğı) besposlen, dokon, zaludan; - - dolaşmak besposliciti, dokoliticiti; lumarati, skitali aylakçı
nadnicar, radnik bez stalnog
po s la aylakçılık 1. nadnicenje 2. dokolicenje, besposlicenje, skilanje aylaklık
nerad, dokolica, besposlicenje
aylamak 1. cekali 2. trajali, naslavljali aylandız
bot. pajasen, kiselo drvo (Aiianlhus glanduloza)
aylanmak nar. vrteli se, ici okolo, tumarati aylı 1. s mesecom; yeşil aylı bayrak zaslava sa zelenim mesecom 2. (noc) sa mesecinom aylık maaş;
h
i'
90
-
(-ğı) ların
ı
1. (mesecna) plata; cf. alt sınırı jur. minimaini do-
hodak, donji limil plate 2. (mesecna) isplata (za nezaposlene); - bağlamak odrediti mesecni iznos za nezaposlene (kao socijalnu pomoc) ll mesecni, na mesec; mesecni; - dergi mesecni casopis; rapor mesecni izvestaj; sekiz - çocuk osmomesecno dete, dete od asam meseci aylıkçı 1. onaj ko zivi samo od plate 2. ko radi na mesec aylıkil 1 . mesecni, placan na mesec (posao) 2. onaj ko radi na masecdana
aymak (-ar) 1. doci sebi; prenuti se 2. fig. osveslili se, shvatiti istinu aymaz neoprezan, obazriv; nebrizan
nesmotren,
ne-
aymazlık nebriga; nesmotrenost, neopreznosl, neobazrivosl
ayn a. 1. arh. oko 2. izvornik, original; napraviti kopiju
ını çıkarmak
ayna p. ı 1. ogledalo; - ya bakmak (o) gledati se u ogledalu; çukur - korkavno ogledalo; dev - sı konveksno ogledalo; el - sı ogledalce, dzepno ogledalo; - gibi 1) kao ogledalo, sjajan, bljestav, cisl 2) svetao, jasan 3) isli, istovetan; - gibi parlak blislav kao ogleda1o 2. ravna povrsina, ogledalo (reke, jezera) 3. reflektor 4. mor. sekslanl, kvadranl 5. ploca, oplata; panel 6. mor. leleskop 7. anat. casica (konja) 8. povrsina vrtloga 9. teh. stezac (na slrugu) 1O. zavesa (u igri Karadjoza) ll savrsen~ prima, super; - göz krupnih blistavih oclju aynacı 1. proizvodjac ogledala, 2. trgovac ogledalima 3. fig. varalica, kaisar; lup ez aynalı 1. s ogledalom; - dolap orman sa ogledalom; salon, sala sa ogledalima; kuca smeha 2. arg. lepuskasl, lep (u igri sen ki)
aynalık mor. fara, zadnji dea broda (na kome se pise ime brodaji luke kojojpripada)
ayrıkhk
aynasız 1 1. bez ogledala 2. arg. naopak, odvratan, grdan, gadan; - gitmek naopako ici (o poslu) ll 1. arg. pandur, zandarm 2. udesena kocka (za tavlu)
aynasızlık
ruznoca; gnusoba, gadost
aynaz nar. mocvaran teren rukovodilac seoskim igrama aynen a. 1. doslovno, doslovce, od reci do reCi, bez ikakve izmene; istovetno 2. u naturi (placanje) aynı a. isti, jednak; istovetan, identican; cf. özdeş; - ağız kullanmak govoriti istim jezikom; isto misliti; - kapıya çıkmak doci do istog rezultata; - şekilde naisti nacin; telden çalmak duvati (svirati) u isti rog; zamanda u isto vreme
aynılık istovetnost, identicnost, poklapanje, podudarnost aynısefa
bot. divlji neven (Calendula
arvensis) aynıyla1
v. aynen
aynıyla2
u naturi
ayrancı
prodavac jogurta
ayrancılık
proizrodnja i prodaja jogurta
ayrı 1. odvojen, zaseban, poseban, pojedinacan; cf. münferit; - - odvojeno, zasebno, pojedinacno; - düşmek biti odvojen (razdvojen); - sulh separatni mir; beraber misiniz - mısınız? da li ste zawedno ili odvojeno? 2. drugi; drukciji, razlicit; cf. başka; bu, - bir mesele to je drugo pitanje 3. usamljen, sam, izolovan; o ihtiyar bu - evde oturuyor onaj starac zivi u ovoj usamljenoj kuci o - baş çekmek biti svoj gospodar, ici sopstvenim putem; - gayrı bilmernek (ili - sı olmamak) 1) imati sve zajednicko 2) ne praviti razliku, ne podvajati; - sesi olmak podeliti se (po) delili (imovinu, akcije); - seçi yapmak razlikovati, praviti razliku; diskriminisati; /-ı/ - tutmak razlicito se ponasati, praviti razliku (izmedju), diskriminisali ayrı basım
separat, poseban otisak
ayrıca 1. posebno, odvojeno, ponaosob, pojedinacno 2. pored toga, uz to, osim toga, povrh toga 3. osobito, narocito
ayni1 a. arh. ocni; vidni ayni2 a. stvaran, konkretan, materijalan; - dava jur. stvarna sluzba; - hak jur. stvarno pravo; - kıyınet stvarna vrednost; - yardım materijalna pomo6
ayrıcalı
izuzetan, izniman
ayrıcalık
privilegija, povlascenost; cf.
imtiyaz
ayni3 a. (arh) ocni
ayrıcalıksız
ayniyat a. 1 . imovina, imetak
ayrı
ayniyet (-ti) a. v. ayol UZV. (od ay voru zena) ayraç zagradu
(-cı)
aynılık
OğUl)
hej! CUj! (U QO-
zagrada; - açmak otvoriti
ayran 1. jogurt 2. mlacenica 3. surutka O - ağızlı, budalası (ili delisi) glupak, tupoglavac, budak; smetenjak, seprtlja; - ım ekşi diyen olmaz post. svaki trgovac hvali svoju robu; - gönüllü brzo zaljubljiv; /-ın/ - ı kabarmak 1) razbesneti se, izgubiti kontrolu 2) postali pozudan (pohotljiv)
bez izuzetakra
cinsten raznorodan, heterogen
ayrıç (-cı) dijal. racvanje,odvajanje (puteva); raskrsce
ayrık1 1. (siroko) rastavljen, razmaknut; raskrecen (o nogama); - gözler razmaknute oci; - saçlar razdeljena kosa, kosa na razdeljak 2. izuzetan, izniman 3. rastavan, iskljucan, disjunktivan 4. gram. rastavan; - bağlaç rastavna sveza ayrık2 (-ğı) (ili - otu) bot. pirevina (Agropyron repens) ayrıkhk 1 . izuzetnost, osobitost, neobicnost 2. astr. anomalija (nepravilnost Li
91
r li,p\
'
ayrıksı
kretanju planete) 3. gram rastavljanje, disjunkcija ayrıksı
1. dijal. drukciji, razlicit 2. ek-
sentrican cudan, nastrah, ekscentrican
ayrıksız
bez izuzetka
ayrılaşmak
1. razdvajati se, odvajati se; izdvajati se 2. razilazili se, ne slagati se (u misljenju) odvojen, razdvojen, rastavljen
ayrılık 1. izdvajanje, odvajanje, razdvajanje 2. izolovanje, izolacija 3. razlika; razilazenje, neslaganje (misljenja, gledista) 4. rastanak, odlazak 5. jur. rastava, razvod (braka); - davası brakorazvodna parnica 6. odsustvo, odsutnost ayrılış
di-
ak. raslikovati, shvatili
pojedinosl, podrobnosl, delalj; larına inmek ulaziti u detalje
ct. teferruat; - lar detalji; -
ayrıntılı 1 detaljan, podroban; ll podrobno, potanko, do sitnica ayrışık 1. hem. razlozen, rastveren 2. razlicit, raznovrslan
ayrışıklık 1. razlaganje, raslvaranje 2. raznovrsnosl, razlicilosl; raznolıkost 3. neslaganje, razmimoilazenje, razlika u misljenju ayrışım
hem. razlaganje, raslvaranje
ayrışma hem. 1 . kompozicija 2. hidroliza
odvajanje
ayrılma 1. gl. im. od perzija, rasturanje
ayrılmak
2. fiz. dis-
ayrılmak 1. dat. pass. od ayırmak 2. abi. olputovati; babam dün akşam Istanbui'dan Ankara'ya ayrıldı moj otac je sinoc olputovao iz lstanbula u Ankaru 3. ab/. rastali se, napustiti; vazifesinden ayrıldı napustio je duznost 4. dat. podeliti se; gruplara - podeliti se na grupe 5. razlikovati se, razilazili se (u misljenju i si.) 6. ab/. jur. razvesti se,. rastali se; eşimden ayrıldım razveo sam se sa suprugom ayrım 1. glava, poglavlje 2. razlika, diferencija 3. razlikovanje, odvajanje, distinkcija
ayrımlaşma
1. gl. im. od ayrımlaşmak 2. razlikovanje, diferencijacija ayrımlaşmak razlikovati se, ne slagati se, odstupati; diferencirati se
1. razlicit, razlican, drukciji; ct. 2. s poglavljima, podeljen na glave (o knjizi) ayrımil
farklı
ayrımsal diferencijalan; damıtma hem. frakciona destilacija; - hesap mat.
92
ayrımsamak
psikoloji
ayrıntı
ayrıksın
ayrılı
diferencijalni racun; ferencijalna psihologija
ayrışmak
razlaganje,
de-
hem. razlagati se, rastvarali
se ayrıştırmak ak. 1. hem. razlagati, rastvarali 2. fig. rasclanjivati, analizirali
ayrıt
geom. ivica, slrana, rub
aysar mesecar, somnabulisl aysberk
a.
!edeni breg, ledeno brdo
ays fild ledeno polje aysız
mracan, laman, bez mesecine (o
noci) Ayşe kadın
(ili -
fasulyası)
vrsla ukus-
nog pasulja aylışmak nar. 1. raspravljati se, diskutovati 2. takmiciti se nadmetati se (o narodnim pesnicima)
ayva bat. dunja (Cydonia vulgaris); gibi bled, bledunjav; bolesnog izgleda; göbekli (osoba) udubljenog pupka; - yı tutmak nakresati se, podnapili se; -. tüyü zule maljice, nezne malje (na licu); - yı yemek nadrljali, nagrajisati, nagrabusiti, obrati bostan
azap ayvadana bot. pelin (Artemisia) ayvalık
dunjik, vocnjak od dunja
ayvaz a. ist. sluga u kuhinji (u konacima) 2. ist. pomocnik hirurga (na brodu); - kasap hep bir hesap sve jedno, nemaraziike ayyar a. varalica, lupez, protuva ayyarlık prepredenost, prefriganost; varanje, obmanjivanje ayyaş
a. pijanica, pijandura; sljemalo;
cf. bekri ayyaşlık pijancenje; med. dipsomanija, strast za picem
ayyuk a. 1. astr. Kapela (najsjajnija zvezda Kocijasa) 2. fig. najvisa tacka na nebu; /-ı/ - a çıkarmak fig. do neba dizati; - a çıkmak 1) do neba se dizati (o glasu kriku) 2) siriti se (o ogovanju, glasovima) az 1 1. malo, neznatno 2. retko ll mali, neznatan (u pogledu kolicine, cene i si.); miktarda u malim kolicinama, u malom iznosu, neznatno O - - malo-pomalo, postepeno, polako; - dan - sasvim malo, meoma malo; - bir şey nesto malo, samo malo; - buçuk malkice, malko; /-ı/ - bulmak nalaziti nedovoljnim, smatrati malim; - bulunur redak; - buz değil to nije mala stvar; to nije macji kasalj; - çok manjevise, skoro; - a çoğa bakmamak (ili çok dememek) biti zadevoljan malim, biti umeren (skroman); - ı çoğa saymak (ili tutmak) zadovoljiti se malim poklonom, ne gledati ne vrednost poklona; - daha skoro, zamalo, maltene; - değil! lisac je to! - gelmek biti nedovoljno, nedostajati; - görmek v. - bulmak; - görünür v. - bulunur; - günün adamı olmamak biti veoma iskusan, proci sito i reseto; - işlek ek. gram. neproduktivan sufiks; - a kanaat etmek zadovoljavati se malim, ne traziti mnogo; - kaldı (ili kalsın) zamalo, umalo; - maz manje-vise; - olsun öz olsun malo ali dobro (vredno); - a sormuşlar nereye, çoğun yanına demiş
post. para na paru ide; - söylemek, çok söylemekten hayırlıdır post. govor je srebro, cutanje je zlato; - veren candan, çok veren maldan verir post. ko malo daje, daje od srca, ko daje mnogo, daje od imetka; çoğu gitti - ı kaldı mnogo proslo, malo ostalo (govori se nekom da bi istrajao u teskom poslu)
aza a. 1. clan (organizacije, drustva);
ct. üye 2. organ, deo tela azade p. 1. slobodan 2. abi. oslobodjen cega, !isen; nezavisan; kaygılardan !isen briga azalık
v. üyelik
azalma smanjivanje, smanjenje; snizenje, opadanje azalmak 1 . smanjivati se, umanjivati se; opadati 2. slabiti, popustati; sinirivali se, stisavati se (o bolovima nevremenu i si.) azaltıcı poz. prebacivac, regulator svetla (na sceni) azaltılmak
pass. od azaltmak
azartma smanjivanje, opadanje azaltmak ak. smanjivati, umanjivati; snizavati, spustati (cene) azarnet a. 1. velicina; velicanstvenost, velelepnost; sjaj 2. ponositost, gordost; oholost, nadmenost; - taslamak praviti se vazan, uobrazavati, umisljati azametli 1. velik; velicanstven, velelepan; raskosan, sjajan 2. gord, ponosit; ohol, nadmen, uobrazen azami a. ı najveci, najvisi, maksimalan; - fiyat maksimalna cena; - hız maksimalna brzina ll maksimum; - kıyınet mat. maksimum, maksimalna vrednost azap 1 (-bı) a. mu ka, patnja, stradannje; mucenje, kinjenje; - çekmek muciti se, patiti, stradati;/-ı/ - etmek muciti, kinjiti; fal - vermek muciti, zadavati glavobolju, stavljati na muke; vicdan - ı griza savesti
93
azap azap2 (-bı) 1. sluga (na selu), nadniear (u nekim krajevima Anadolije) 2. ist. vojnik, mornar (u janicarsko vreme); yaya - ı pesadinac azaplı
mucan, mukotrpan; nesnosan,
bo lan azar 1 p. grdnja, prekor, ukor, izbrus; dobiti ukor, dobiti preko nosa
Işitmek
azar2 (ili - - ) malo-pomalo, postepeno, postupno; mic po mic azarlamak ak. (iz) grditi, (pre) koriti, izbrusiti; cf. paylamak azarlanmak pass. od azarlamak azariatmak caus. od azarlamak azat (-dı) p. 1 1. oslobodjenje, pustanje na slobodu 2. raspust, odmor (ucenika); vakti vreme raspusta, raspust; /-ı/ etmek' 1) osloboditi, pustiti na slobudu (roba) 2) pustiti iz kaveza (pticu) 3) raspustiti (ucenike) ll oslobodjen, pusten na slobodu O - buzat, beni cennet kapısında gözeti !eti i cekaj me na vratima raja! (govore deca kada oslobode pticu, leptira i si.) azatlamak v. azat etmek azattı 1 oslobodjenik (rob) ll oslobodjen, pusteii na slobodu; otpusten, razresen azatlık
oslobodjenje, sloboda
razdrazivacki, razdrazljiv
-azdırılmak
pass. od
azdırmak
azdırmak ak. 1. razgneviti, rasrditi, razljutiti, razdraziti 2. zavoditi, sablainjavati 3. iskvariti, razmaziti (decu) 4. ozlediti (ranu) 5. veoma uprljati, umastili (rublje)
Azerbaycanlı
Azerbejdzanac,
zitelj
Azerbejdzana Azeri p. Azerbejdzanac (turskog porekla) Azerice azeri jezik
94
azgın 1. razjaren; nagao, prek; silovit, pomaman; besan; - köpek besan pas 2. divalj, svirep, surov 3. raspusten, razuzdan (o deci); 4. zagnojen (o rani, ozledi) azgınlaşmak 1. razjariti se, razbesneti se; pornamili se, uspaliti se (seksualno) 2. uzjoguniti se 3. zapaliti se, zagnojiti se (o ran i) azgınlık 1. bes, gnev, jaros_t_gdzba; naglost, plahovitost; - etmek besneti, zes. Iili se, srditi se 2. zestina, pornama (seksualna) 3. raspustenost, nestasnost (dece) cf. yaramazlık azı
anat. kutnjak (zub)
azıcık
malkice, vrlo malo; - aşım ağ posl. bolje je imati malo nego se oseeati brizno; malo corbe, mirna glava rısız başımi
azı dişi
v. azı
azık H:iı) 1. hrana (za put), poputnina 2. hrana; namirnice azıklanmak 1. opskrbiti se, snabdeti se hranom 2. hraniti se azıkit 1. snabçteven, opskrbljen (hranom) 2. dija/. darezljiv, stedar (prema sirotinji)
azıklık 1. hrana, provijanl, jestivo 2. torba za h ran u
azca prilicno malo azdırıcı
az gelişmiş nerazvijen; - memleketler (ili ülkeler) nerazvijene zemlje
azılı 1. besan, neobuzdan; svirep, surov; zloglasan, ozloglasen; - bir hırsız ozloglaseni lopov 2. v. azgın (divlji vepa ne rast) azım (-zmı) azırnsamak
a. kost
ak. smatrati nedovoljnim,
nalaziti malim azın - buzun arh. malo-pomalo, postepeno, lagano azınlık manjina; - ta kalmak ostati, biti u manjini; milli - lar nacionalne manjine
azurit azışmak zaostravati se, zaostriti se; raspaljivati se, rasplamsa (va) ti se (o borbi, raspravi i si.) azıştırmak ak. zaostravati (odnose, krizu); raspaljivati, razbuktavati, rasplamsavati (neprijateljstvo, mrznju, strast i si.) azıtmak 1. v. azmak 2. ak. dovoditi do besa; razestiti, razjariti 3. ak. navesti na pogresan put, dovesti u zabludu 4. prelaziti sve granice; preterivati; prekardasiti; postati bezocan
azil (-zli) a. smenjivanje (sa polozaja), otpust; opoziv azi m 1 (-zmi) a. 1. cvrsta odluka, nepokolebljiva zamisao 2. odlucnost. resenost azim2 a. arh. velik; ogroman;· fig. uzvisen, velicanstven azimet a. odlazak (na put); - etmek otici, otputovati aziz a. 1. drag, mio, voljen; cf. sevgili; dost drag prijatelj 2. svet; cenjen, pestovan azizlik 1. svetost 2. fig. gruba sala, sega, ismevanje; ct. muziplik; /-al - etmek (ili yapmak) segaciti.se (sa kime) azietmek ak. otpustiti s posla, dati otkaz; opozvati azlık 1. malobrojnost; manjkavost, oskudica, nestasica; mrsavost, tankost 2. v.
azınlık
aziolmak pass. od azietmek
dolicno (nepristojno, neprilicno) se ponasati (o deci) 7. izopacati se, iskvarili se 8. bujati, brzo rasti (o biljkama) 9. poci stranputicom, zalutati, zabludeti 1o. prevrsiti svaku meru, preterati, prekardasiti 11. oduseviti se, zaneti se; 12. abi. nastati ukrstanjem (o zivotinjama) 13.' zaprljati se, zamastili se, zamazati se (o rublju) azmak2 (-ğı) 1. bujica, brzac, potok 2. lokva, bara, barustina 3. kanal, jaz, vada (za navodnjavanje); 4. isteciste (brane, ustave, bazena) azman 1 1. ogroman, gorostasan, ispolinski, divovski 2. dija/. kastriran, ustrojen ll 1. melez, mesanac; hibrid 2. balvan, klada; greda, brvno azınetmek dat. odluciti dase savladaju teskoce (u poslu i si.)
azmi a. kostani aznavur 1 . junak, heroj 2. ljudeskera, grdosija; grubijı;ın azot azot azotlamak pomesati ili sjediniti s azotom azotiyet hem. nitrat, so azotne kiseline azotlu azotni; azotast Azrail a. Azrail (andjeo smrti); - e bir can borcu glmak nikome ne dugovati, osloboditi se svihdugova; - in elinden kurtulmak spasiti se od smrti; - le burun buruna gelmek naci se oci sa smrcu azurit min. azurit
azma 1. gl. im. od azmak 2. melez, mesanac; hibrid (zivotinja) 3. pej. izopacenost, nakaradnost, nakaznost azmak (-ar) .1. besneti, zestiti se; razjariti se, podivljati 2. nadoci, izli(va)ti se; plaviti (o reci); besneti, hueati (o moru) 3. pogorsati.se (o vremenu); razbesneti se (o oluji) 4. zapaliti se, pogorsati se (o rani) 5. uspaliti se, pomamiti se (seksualno) 6. ne-
95
- -Bbaba 1. otac; roditelj; - lar preci; - bir braca po ocu; braca od jednog oca; - bucağı ocinska kuca; nasledstvo od oca; - değil, tırazban - sı svirep otac, neotac; - evi roditeljska kuca; - dan görme tradicionalno, nasledjeno od predaka; - dan oğula od oca ka sinu; iz pokolenja u pokolenje; - sının oğlu pravi ocev sin, pljunuti otac; - tarafı ocinska linija, oceva sırana (srodstva; - yurdu v. evi; ana - v. ana 2. fig. dobrocinitelj, dobrotvor; yoksulların - sı sirotinjski otac, otac sirotinje 3. sejh, glava derviskog reda; Nur Baba Nur baba 4. osnivac, tvorac, zacetnik; Atatürk yeni Türkiyenin sıdır Ataturk je tvorac nove Turske; Herodotos tarihin - sıdır Herodot je otac istorije, 5. arhit. krovna greda 6. jabuka, obluk (stapa) 7. padavica, epilepsija o - m 1) izmedju -dva imperativa iskazuje trajnost radnje; koş - m koş, yol bitmez trci i trci putu nigde kraja 2) u sluzbi cest, za pojacanje; konuşur - m konuşur on prica li prica 3. u znak odob ravanja; ha - m! napred! nastavi! - adam castan covek; dobar covek; - nın canı için boga radi (molba); - sının hayrına iron. radi lepih ociju; - öldürme oceubistvo; - larına rahmet otac te blagoslovio! (zahvalnost); - ları tutmak (ili - sı üstünde olmak) razbesn~ti se, rasrditi se kardeşler
baba anne baba (po ocu) babaca 1. ocinski, kao otac 2. po ocu, po ocevoj liniji babacan 1. blagonaklon; dobrodusan, dobra srca; - adam dobricina 2. neizvestacen, neusiljen babacık (-ğı) babacıl
ım!
tatice!
veoma privrzen ocu
babacılık
i!
tatica; -
paternalizam
babaç (-cı) ı najstariji muzjak u kavezu ll lig. krsan, krupan lı
96
,
babaçko nar. krupna i punacka zena, debeljuca babafingo mor. nastavak jarbola; - çugornji krst (na jarbolu) - yelkeni gornje, trece jedro (na jarbolu)
buğu
babaköş
zool. slepic, blavor (Anguis
fragilis) babalanmak 1. rasrditi se, razbesneti se 2. nar. ponasati se sledzijski babalı 1. koji ima oca 2. rasdrazljiv, plah, naprasit
babalık 1. ocinstvo; - davası tuzba za dokazivanje ocinstv.a 2. ocinski odnps, ocinsko ponasenje; /-al - etmek biti kome drugi otac, brinuti se ocinski 3. poocim 4. tası; svekar 5. (u obracanju) cale, stari, cica o - fırın has işler ocev novac se lako trosi babaşahlık
arh. patrijarhat
baba tatlısı (-nı) kul. vrsta kolaca (od brasna, mleka, masla, jaja i secera u prahu) babayani 1. skroman, jednostavan, primdan 2. dobrodusan, ociriski; - tavır ocinsko ponasanje babayanilik 1. skromnost, · jednostavnost, prirodnost, neusiljenost 3. dobrodusnost babayiğit (-di) 1. snazan, jak, s ilan 2. srcan, smeo, hrabar babayiğitlik 1. muskost, zrelo doba, doba pune muske snage 2. hrabrost, smelost, odvaznost; - satmak praviti se hrabar Babısli 1. ist. Visoka porta (zgrada Driavnog saveta i ministarstva unutrasnjih i spoljnih pasiova Osmanskog carstva) 2. vlada Osmanskog carstva; - · caddesi (sada Ankara caddesi) ulica u lstanbulu (ukojoj je najveci broj izdavackih kuca i re-
badincan dakcija listova); - efendisi ist. drzavni cinovnik; - efendisi gibi konuşmak kitnjasto govoriti Babilik babizam re/. doktrina koju je u lranu, u XIX veku, zaceo Mirza Ali Muhamed Bab babuin cephalus)
zoo/.
babun
(Papio
cyno-
bacak (-ğı) 1. noga; - .... üstüne atmak prebaciti nogu preko noge; - kalemi anat. golenjaca; - ını sürürnek (ili sürüklemek) vuci jednu nogu; takma - vestacka noga 2. zandar, pub (karta) 3. vrsta lovackog psa 4. muz. drZac nota O - kadar malecan, sicusan; - ları kopmak pasti s nogu (od umora); - !arım koptu pao sam s nogu 1. koji ima ... no ge =nog; eğri krivonog; güzel - lepih nogu 2. dugonog O - yazı krupan i Citljiv rukopis bacaklı
bacaksız 1 1. bez nogu 2. kratkonog zdepast, nizak ll 1. klinac, svrca (o detetu) 2. obesenjak, sere!
bacaksızlık
1. odsustvo nogu 2. mali rast; zdepastost 3. obesenjastvo. vragolanstvo, nestasluk bacanak (-ğı) pasenog, pasanac
t. sestra; starija
sesıra
2. zena, supruga (u oslovljavanju); - m! zeno! ı/
badanacı
moler
badanacılık
zanimanje molera;
mo-
lerski zanat badanalamak ak. kreciti, malali badanalanmak pass. od badanalamak
baca p. 1. dimnjak, odzak; - başı gornja izbocina, glava dimnjaka; - ceketi omatae dimnjaka; - kapağı poklopac dimnjaka; - kulağı mali ispust (s obe sırane dimnjaka); - külahı sesir, zaklan na vrhu dimnjaka; - tomruğu deo dimnjaka iznad krova; zidani dimnjak 2. sulundar, cev za odvodjenje dima 3. otvor, prozorcic, eduska 4. okno, vertikalni otvor (rudnika) 5. krovni prozorcic, badza 6. dija/. ravan krov o - sı tütmez olmak opusteti (o kuci); propasti (o porodici)
bacı
lerska cetka; - vurmak (ili yapmak) kreciti,beliti
badana krecno mleko, krecni rastvor; /- etmek v. - vurmak; - fırçası mo-
badanalatmak caus. od badanalamak badanalı 1. okrecan, omalan 2. fig. nafrakana (zena) badanasız
neokrecen, neomalan
badas zrnevlje na zemlji (posle vrsidbe) bade p. arh. vino badem p. 1 badem; - ağacı bat. bademovo drvo, badem (prunus amigdalus); - ezmesi marcipan; - helvası alva s bademom; - şekeri 1) zaseceren badem 2) arg. zrno (revolversko) ll bademast; -göz bademasto oko; - tırnak dugacki nokti O kürk lisicina, lisicja koza (za bunde) bademcik (-ği) anat. krajnik; - iltihabı (ili yangısı) zapaljenje krajnika; - leri almak (ili çıkarmak) izvaditi, odstraniti krajnike bademi bademast, nalik na badem bademli s bademarn (poslastica) bademlik vrt sa bademima bademsi bademast,slican bademu baderna mor. omot uzeta badıç (-cı)
bot. mahuna, caura
badi nar. patka, plovka; - bacak kratkonog, patkast; - - yürümek gegati se, klatiti se (u hodu) badik (-ği) nar. 1 1. patka 2. geganje ll kratkonog; nizak, mali badikiemek gegati se badincan, badingan v.
patlıcan
97
badiye badiye a. pustinja; stepa badya badanj, vedro, karlica bagaj 1. prtljag; - deposu prtljaznica; garderoba; - kağıdı (ili makbuzu) priznanica za predati prtljag; - muayenesi pregled prtljaga; - vagonu prtljazni vagon 2. prtljaznik, mesto za prtljag (automobila)
bağ 1 p. vinograd; - aralamak proredjivati cokote; - beliemek okopavati vinograd; - bozmak brati grozdje; - budamak podrezivati vinograd; - çubuğu vinova mladica, izdanak; - kütüğü cokot, gidza; - yanığı plamenjaca 2. vrt, vocnjak 3. u bot. i zool. nazivima; - kuduzu zoo/. filoksera, loznavas (Phylloxera vastatrix); - yaprağı bot. bokvica (plantago major) bağ2 1. veza (vrpca, uzica, kanap); ayakkabı - ı pertla, vezica 2. zavoj, bandaza 3. fig. odnos, veza; dostluk ve kardeşlik - ları prijateljske i bratske veze; siyasi. - lar politicke veze 4. svezanj, snop, naramak; ot - ı svezanj trave 5. anat. tetiva, ligamenat 6. mor. cvor, splet 7. zavezljaj, zamotuljak, smotuljak 8. fig. smetnja, prepreka; sana - olmak istemiyorum ne zelim da ti budem na smetnji bağa ı 1. lednji stit, koruba (komjace) 2. kornjacevina ll od kornjacevina; - gözlük naocare sa okvirima od roga; - tarak cesali od kornjacevine bağan 1. mrtvorodjence; 2. mrtvo ojagnjeno jagnje; koza mrtvog ojagnjenog jagnjeta, astragansko krzno bağatur
v. bahadur
bağ boğan
bot. viiina kosa (Cuscuta)
bağ bozumu (-nu) berba vinograda 2. berba; jesen bağcı
vinogradar; -
bağcık (-ğı) bağcılık bağdadi
98
bıçağı
kosir
vezica, vrpca
vinogradarstvo 1. pregradni zid, pregrada (od
zbukovanih baskija) 2. uzana daska, baskija (za pregrade i plafone) bağdalamak
ak.• sp. podmetnuti nogu
(u rvanju i si.} bağdamak ak. 1. zamrsiti, isprepletati 2. prekstiti (noge), prebaciti nogu preko noge 3. fig. dovesti u skripac bağdaş sedenje podvijenih nogu; "tursko sedenje"; - kurmak sedeti podvijenih nogu
bağdaşık
saglasan, spreman na spo-
razum bağdaşım saglasnost, sklad, harmonija; sloga
sporazum;
bağdaşma 1. uzajamno razumevanje, saglasnost; 2. po/. konsensus bağdaşmak 1. s. ile 1. saglasiti se, spqrazumeti se, sloziti se 2. izabrati parnjaka (u decjim igrama); ct. eş tutmak 3. s ile navici se, prilagoditi se, saziveti se 4. dijal. sedeti podvijenih nogu
bağdaşmaz neuskladiv, neslozan, nepomirljiv: neskladan, disharmonican bağdaşmazlık 1. neuskladjenost, nesklad; nesloga; nesporazum, nesuglasice; antagonizam bağdaştırmak 1. caus. od bağdaşmak 2. spojiti, pomiriti (razlicita misljenja, sisteme i si.) bağ
doku (-nu) anat. vezivno tkivo
bağ
fiil gram. gerundij, glagolski prilog
bağı
v.
· bağıcı 1 1. carobnjak, mag 2. varalica, ll caroban, bajan; zanosan, privlacan lupıez
bağıl 1. zavisan, uslovan 2. relativan, odnosan; - değer mat. relativna vrednost; - nemlilik relativna vlaznost
bağıldak (-ğı)
1. kais, remen (na ljulza zastitu dece od pada) 2. higijenski pojas, povez (za zene)
jağci,
bağışiatmak
bağıllık
relativitet; - teorisi fiz. teorija
relativiteta bağım zavisnost cinjenost; cf. tabiiyel
(od
cega),
pot-
bağımlı
zavisan; potcinjen, podredjen; - cümle zavisna recenica; - ülkeler zavisna zemlje bağımlılık
zavisnost, podredjenost, pot-
cinjenost bağımsız
nezavisan, samaslalan
bağımsızca
nezavisno, samostalno
bağımsızlaştırma osamostaljenje, dekolonijalizacija (zemlje) bağımsızlık
nezavisnost, samostalnost; - ma kavuşmak steci nezavisnost bağıntı 1. odnos, veza 2. mat. proporcija 3. til. veza, uslovljenost bağınııcılık
til. relatvizam
bağıntılı
1. odnosan, relativan 2. zavisan, podredjen bağıntılık
relativitet
bağ ır1 (-ğrı) 1. grudi, prsa; - ına basmak 1) prigrliti 2) lig. brinuti s o kome 3) prim ili, prihvatiti koga; - ı çökük slab, upalih grudi 2. unutrasnji organi, utroba; sesi dubok glas, glas iz grudi 3. sredisnja, unutrasnja strana; ormanın - ı dubina sume 4. srce; - ını delmek (ili ezmek) ujesti za srce, jako uvrediti; /-ın/ - nı dağ ramalç · razdirati, kidati koga; - ına iş lemek utuci, deprimirati; /-ın/ - ını kan etmek naneti bol; - ı kara tuzan, utucen,potisten; - ı kül olmak tugovati, patiti; - ından kopmak izvuci se iz skripca, savladati teskoce; - ına taş basmak stisnuti zube, trpeti bez roptanja; - ı yanık tuzan, bolan; - ı yanmak patiti, trpeti bol bağırçak (-ğı)
dija/. zastitni pojas (pas-
bağırış
renkler
krik, povik, jauk; dreka
bağırmak
1. vikati, derali se, urlati; ba-
ğırıp çağırmak derali se na sav glas 2.
dat. vikati na koga, grditi, korili bağırsak (-ğı)
anat. crevo; drob; - asopornjak, mezenterijum; düğümlenmesi zaplet creva; - kazınıısı sluzavo lucenje (kod obolenja debelog creva); - oluşumu biol. gastrulacija; - tı kanması med. zatvor; onikiparmak - ı dvanaestopalacno kısı
bağırsak solucanı
v.
bağıldak
(-nı)
decja glista
(Ascaris lumbricoides) bağırtı
vika, dreka; vrisak; graja, ga-
lama bağırtıcı
drekavac,
galamdzija,
lar-
madzija bağırtlak (-ğı)
zoo/. patka-grogotovac
(Querquedula) bağırtmak bağış
caus. od
bağırmak
1. dar, poklon 2. pomilovanje,
prastanje bağışçı
davalac, darodavac
bağışık 1. povlascen, privilegovan; oslobodjen (od poreza, carine i si.) cf. 2. med. imun bağışıklık 1. oslobodjenje; gümrük - ı oslobodjenje od carine 2. med. imunitet; kazanmak postali imun, steci imunitet bağışlama 1. darivanje 2. prastanje, pomilovanje 3. jur. ugovor o pakfonu (imovine) 4. re/. prastanje grehova
bağışlamak ak. 1. poklanjati, darivati 2. prastati; pomilovati, amnestirati; ct. affetmek 3. stilili cuvati; Allah bağışlasın V. Allah bağışlanmak
lira) bağırdak
bağırgan drecav, upadljiv; -
drecave boje
bağışiatmak
pass. od
bağışlamak
caus. od bağışlamak 99
bağışlayıcı bağışlayıcı 1 darodavac, davalac ll oprostljiv, popustljiv
v.
bağışlayış
bağışlama
bağışii 1. poklonjen, darovan 2. pomilovan, amnestiran bağıt (-dı) bağıtçı
sporazum, ugovor
ugovorna strana, ugovarac
bağıtlamak
v. akdetmek
bağıtlanmak
pass. od
bağrtlaşmak
rec. od
bağıtlama k
bağılfamak
bağıtlı 1. (oba) vezan ugovorom 2. zakljucen (ugovor, sporazum) 3. preporucen (posiljka, pismo)
bağlaç (-cı) bağlam
gram.
sveza
dijal. svezanj, snop; smotuljak
bağlama 1. spajanje, sastavljanje, vezivanje; - borusu spojna cev; - kablosu spojni kabao 2. podupirac, potporanj; gvozdeni nosac 3. arhit. poprecna greda 4. baglama, sarka 5. napev, refren 6. muz. vrsta tambure (od tri zice) o - edatı gram. sveza; - limanı luka pripadnosti; - tesisatı mor. sidrisni uredjaji
bağlamak
1. ak. vezivati, privezivati; boyun bağı - vezati kravatu 2. spajati; prikaci(va)ti; vagonu lokomotife - prikaciti vagon za lokomotivu; 7 ekimi 8 ekime bağlayan gece noc 7/ 8 oktobra 3. ak. (u) pakovati; eşyayı - upakovati stvari 4. obrazovati, stvarati; ateş kül bağlar vatra stvara pepeo; süt kaymak bağlar mleko formira kajmak 5. ak. sputavati, vezivati; paralisati, oduzeti; /-ın/ kısmetini - lisiti koga srece 6. ak. dat. odrediti, utvrditi, naznaciti (platu, cenu i si.); /-al maaş Odrediti kome· platu 7. ak. zavrsiti, okoncati, zakljuciti; lakırdıyı - prestali s brbljanjem; sözünü - zavrsiti svoj govor 8. ak. dat. obavez (iv) ati, zaduzi (va) ti koga cime; beni buraya bağladı Iki saat boşuna bekletti obavezao me da dodjem ovamo i dva sata sam uzalud cekao 9. ak.
100
dat. pridobiti, zadobiti, osvojiti; bu hareketiniz beni size bağladı ovim vasim gestom ste me pridobili 1O. ak. zavijati, previjati; yarayı - previti ranu 11. ak. zatvarili, zakljucati (vrata); zajaziti, zaustaviti, zagraditi (vodu, reku); yol - zatvoriti put 12. ak. okaciti, obesiti; pricvrstiti; kılıç pasati sablju 13. el. ukljuciti, spojiti 14. muz. sastavljati, komponovati; beste - v. beste 15. ak. dat. urediti, utvrditi; işleri mukaveleye - urediti poslove u skladu sa ugovorom; şarta - primeniti uslove, staviti u zavisnost od uslova, usloviti bağlan
zool. droplja (Olis tarqa)
bağlanılmak bağlanım
v.
v.' bağlanmak
bağlantı
bağlanış spajanje, vezivanje, pricvrscivanje; teh. spojnica, kvacilo bağlanma gl. im. od nacin ukljucivanja
bağlanmak;
-
tarzı
bağlanmak 1. pass. od bağlamak 2. dat. fig. vezivati se za koga 3. dat. zavisiti, biti zavisan 4. fatili se, prihvatiti se (posla i si.) bağlantı 1. veza; cf. irtibat; - kurmak uspostaviti vezu; telefon - sı telefonska veza 2. pripojene oblasti; predgradje 3. til. veza, konekciJ'!l 4. teh. spojnica O - ünlüsü spojni vokal bağlantısız nevezan; po/. nesvrstan; ülkeler nesvrstane zemlje; - lar nesvrstani; nesvrstane zemlje bağlantısızlık pot. nesvrstanost; - hareketi pakret nesvrstavanja; - politikası (ili siyasası) nesvrstana politika
bağlaşık
1. spojen, sastavljen 2. uje-
dinjen, udruzen bağdaşma
1. sloga, saglasnost 2.
sav ez bağdaşmak 1. rec. od diniti se, udruziti se
bağiatmak
bağlamak
caus. od bağlamak
2. uje-
bahçe bağlayıcı spoini, vezivni; - madde vezivni materijal (eement i si.) - ünlü spojni vokal
ağıl1 dat. 1. vezan, privezan; ağaca keçi o drvo vezana koza; işe - adam covek vezan za posao 2. uslovljen; zavisan, potcinjen; ekinierin gürleşmesi yağmura - dır bujanje useva zavisi od kise; size - yım kako vi hocete 3. prisajedinjen, pripojen; voj. pridodat; podredjen; üniversiteye - enstitüler instituti pri univerzitetu 4. zatvoren, pokriven; yollar karla - dır putevi su pokriveni snegom 5. fig. ukocen, sputan, paralisan 6. odan, privrzen; annem ve babam birbirlerine çok - dırlar moji su roditelji veoma privrzeni jedno drugom 7. utvrdjen, odredjen, ogranicen na; kanun hükümlerine - ogranicen na zakonske odredbe 8. impotentan O ağzı - poverljiv, indiskretan; gözü - fig. vezanih ociju, naivan bağlı2 s vinogradom, koji ima vinograd bağlık
vinogradarsko mesto, vinogorje
bağiıiaşma 1. til. uzajamni odnos, korelaeija 2. soc. medjuzavisnost, uzajamna zavisnost bağlılık
1. (po) vezanost, zavisnost 2.
bah uzv. bal ah! pih! baha v. paha bahadır
p. junak, vitez
bahadırlık
junastvo, vitestvo
Sahailik re/. bahaizam (sekta babaizma u lranu; rasirena je u Evropi i Ameriei) bahane p. motiv, izgovor, opravdanje; - siyle pod izgovorom; - bulmak naci izovor; - etmek izgovarati se, pravdati se bahar 1 p. prolece; cf. ilkbahar; - açtı (ili oldu) doslo je, nastupilo je prolece; Bahar Bayramı praznik proleca; - devinmesi astr. preeesija, prolecna ravnodnevniea; - noktası astr. tacka preeesije 2. behar, list i evet vocke; örnrün - ı evet mladosti, mlade godine 3. fig. mladost, doba mladosti O - ı başına vurdu udarilo mu prolece u glavu (podrugljivo o ono m koji se ponasa ka omladi; ·- gelmeden bülbül ötmez pos/. slavuj ne peva dok ne dodje prolece: - yıldızı bot. susuljak, bela sapunjaca (Gypsophia repens) bahar2 a. zacin, mirodjija; pikantnost (jela)
veza, odnos; cf. alaka, ilgi; ülkemiz bütün
baharat a. zacini
devletlerle olan - ını sürdürecektir nasa zemlja ce rıastaviti svoje odnose sa svim drzavama 3. fig. privr2:enost, odanost, predanost; /-a/ - ını göstermek pokazivati svoju privrzenost 4. postovanje, obzir; yasalara - postovanje zakona 5. korelaeija
baharatçı
bağmak (-ı;ır) 1. v. bağlamak 2. ak. Fig. ocarati, opciniti 3. ak. zavoditi, zavesti, sablaznjavati
bağnaz ı
fanatik ll fanatican
bağnazlık
fanatizam, zaslepljenost
bağrıkara
zool. (Saxico/a torquata) bağrışmak
rec. od
ervenperka sumska bağırmak
prodavae zacina
bahariye a-p. /it. prolecna pesma, oda prolecu (u osmanskoj poeziji) baharlanmak otopliti; doci, nastupiti (o prolecu); havalar bu yıl erken baharlandı ove godine je rano otoplilo baharlı
zacinjen,
zapapren;
aro-
matizovan baharlık
za prolece, prolecni (odelo i
si.) bahçe 1. basca, hasta, gradina, vrt; evi bastenska kuciea; - kovası kanta za polivanje baste; - meraklısı ljubitelj vrta; halk - si javni park; kış - si zimska hasta;
101
bahÇeci şehir - si gradski park 2. (ili çocuk - si) decji vrtic 3. u sastavu bot i zool. naziva;ada çayı bot. kadulja (Salvia); - çuha çiçeği bot. jaglika (Primula verls); - ötleğeni zool. grmusa, plavka (Sylvia borin); - şakayıkı bot. kalos, velikden (Anemone coronaria); - teresi bot. grbastica, krecava, salata (Yepidium sativum); - uyukluyanı zool. bastenski puhac (Eiiomis quercinus)
naricke akademije) 2. mornar; mornaricki oficir
bahçeci 1. bastovan, gradinar, vrtlar
bahş p. 1. poklon, dar 2. oprastanje, oprostaj; - etmek darivati, poklanjati; davali, ustupati 2) (o) prastati
bahçecilik bastovanstvo, bastovanluk, gradinarstvo bahçeli sa bastom, koji ima bastu; gazino kazino sa bastom bahçelik pogodno za bastu (zemljiste) bahçıvan
p.
bahçıvanlık
v. bahçeci v. bahçecilik
bahir (-hsi) a. arh. more bahis (-hsi) a. 1. pitanje, tema, predmet rasprave; - konusu predmet razgovora; konusu olmak postali (biti) predmet razgovora; - tazelemek vratiti se temi, ponovo razmatrati pitanje; - yürütmek dati svoj sud, kazali svoje misljenje 2. razgovor, rasprava; - açmak povesti, naceti, zapoceti razgovor; ı geçen gorespomenuti 3. polemika, debata, pretres; /-ıl - e sokmak uvuci u polemiku 4. opklada; - e girişrnek kladiti se - i kazanmak dobiti opkladu; /-la/ - koymak (ili tutuşmak) v. - e girişrnek O - başı glava, poglavlje (u knjizi) bahname nografski spis
a.
p.
pornografija,
por-
bahri zoo/. vodomar, kovac, sneznica (A/cedo atthis) bahri a. arh. pomorski bahriye a. 1. pomorske, mornaricke snage; ratna mornarica; - neferi mornar, marinac bahriyeli 1. pitomac, kadet (ratne mor-
102
bahsedilmek pass. od bahsetmek bahsetmek 1. ab/. govoriti, razgovarati 2. abi. spominjati bahsi a. til. diskurzivan bahsolmak, sedilmek
bahsolunmak
v.
bah-
bahşiş p. baksis, napojnica, cast; poklon, dar; - atın dişine bakılmaz pos/. poklonjenom konju se zubi ne gledaju
baht (-tı) p. sreca; sudbina; - ı açık srecan; - ınız açık olsun srecno! zelim vam srecu! - ı aydınlanmak osmehnuti se (o sreci); - ım aydınlanmış osmehnula mi se sreca; - işi stvar slucaja, slucaj; rizik; - ı kara nesrecan, zle srece; - ına küsmek jadikovati, vajkati se, kukati; - ı yar olmak biti sreean, bili miljenik srece bahtiyar p. srecan; - etmek usreciti, uciniti srecnim; - olmak biti srecan bahtiyarlık
sreca, blagostanje, nap-
redak bahtlı
srecan; cf. talihli, mutlu
bahtsız
nesrecan, zlosrecan
bahtsızlık nesrece, zia sudbina; baksuzluk, nedaca
Bahur astr. Veliki pas bahusus p. a. narocito; uglavnom, prvenstveno bakaç
(-cı)
nar. durbin, dvogled
bakalil (-ti) bakelit bakalorya matura, ispit zrelosti bakarn v. bakkam bakan ministar; Bakanlar Kurulu ministarski savet; devlet - ı drzavni ministar,
bakışmak
ministar bez portfelja; rada
çalışma
-
ı
ministar
bakındı
bakanak (-ğı) nar. 1. razdvojeno kopito 2. jastucic ispod prsta kamile bakanlık 1. ministarski polozaj, ministarski rang 2. ministarstvo; cf. nezaret; dışişler - ı ministarstvo inostranih pasiova
bakara bakara (vrsta kartaske igre) bakar kör 1. med. slep (sa naizgled normalnim ocima) 2) fig. odsutan, rasejan bakaya a. 1. ostaci; ruine2. zaostaci (dugova, poreza) 3. voj. regrut koji nije pazvan u vojsku, "skart" bakıcı 1 koji se brine, koji se stara o kome ll 1. bolnicar (ka), negovateljica; çocuk - sı vaspitac (ica) 3. vracara, ga 7 talica
bakıcılık 1. negovanje, staranje, briga 2. gatanje, vracanje bakılmak 1. pass. od bakmak; bez/. negovati se, gajiti se; çocuklara iyi bakılıyor deca se dobro neguju; /-af bakılırsa sudeci po ...
bakım
1. pogled; glediste, tacka gle-
dista; - ından u pogledu, s tacke gledista, sa aspekta; bir - a u jednom pogledu, s jedne strane; her - dan u svakom pogledu 2. briga, staranje; .; yurdu 1) do m staraca 2) siraliste 3. nadgledanje; odrzavanje (puteva, objekata; masina); 4. nadzor, kontrola bakırnil (dobro) (put, masina i si.)
negovan; odrfavan
bakım evi 1. dispanzer 2. decja bolnica, 3. deeje jaslice bakımsız
zapusten, zanemaren; nekontrolisan; - çocuk besprizorno dete; yerler zapustena mesta; - yol zapusten, neodrzavan put bakımsızlık
pustenost; prizornost
bakıncak H;jı)
zanemarenost, nekontrolisanost;
zabes-
nisan
uzv. nar. vidi ti! ma nemoj!
bakınmak gledati okolo, osvrtati se, okretati se, abazirali se; iki yana - gledati oko lo
bakır
1 1. bakar; - baskısı bakrotisk; (ili devri) bronzana doba; - ipeği vestacka svila (od bakarnog sulfata) 2. bakarna posuda ll bakarni, od bakra; - boru bakama cev; - kaplama bakarisanje, presvlacenje bakrom; - para bakrenjak, bakarni novac; - pası rdja bakarnog oksida; - tel bakama zica o - çalmak (ili çalığı olmak) zatrovati se (o hrani u bakarnoj posudi) çağı
bakırcak (-ğı)
mala bakarna posuda
bakırcı 1. bakrar, kazandzija, kollar 2. trgovac bakarnim posudjem bakırcılık kazandziluk, . kazandzijski zanat; trgovina bakarnim posudjem bakırlamak
ak.
bakarisati,
presvuci
bakrom bakırlaşmak
dobiti bakarnu boju
bakırlı bakarni, bakronosan; - pirit bakarni pirit, halkopirit bakır taşı
(-nı) min.
malahit, karbonat
bakra bakış pogled; gledanje; - açısı ugao gledanja; - tarzı nacin gledanja (na stvari); bir - ta jednim pogledom; çarpık - izazivacki pogled; ilk - ta na prvi pogled; yan - pogled iskosa; sumnjicav, nepoverljiv pogled
bakışık bakışım
v.
bakışımil
simetrija
bakışımil
simetrican
bakışımsız
nesimetrican
bakışımsızlık
nesimetricnost,
asi-
metricnost bakışmak
(po) gledati se (uzajamno)
103
baki baki ı 1. preostao, ostao 2. vecan, besmrtan; cf. kalımlı; - kalmak biti vecan ll mat. asıatak bakir a. 1. devicanski; cedan, nevin; fig. nedirnut, netaknut; - orman prasuma 2. agr. neobradjen, neuzoran; - toprak neuzorana ledina bakire a. devica, nevina devojka; Hazreti Meryem sveta deva marija bakirelik devicanstvo; nevinost, cednost; - ini korumak cuvati svoju nevinost bakiye a. 1. ostatak, preostali deo; mat. ostatak, razlika; cf. kalıntı 2. ostaci (pokojnika), posmrtni ostaci 3. fin. saldo bakkal a. bakalin trgovac namirnicama; - çakkal bakalin i njemu slicni, bakalin i kompanija; - defteri değil! nije ti to bakalski defter (govori se onom ko aljkavo pise); - dükkanı bakalnica; - kağıdı pej. papir za pakovanje, losa hartija O - bı rakmak zavaravati praznim obe6ianjima (u stilu "videcemo") bakkaliye a. 1. bakaluk, kolonijalna roba 2. kolonijalna radnja bakkallık bakalsko zanimanje, trgovina kolonijalnom robom
bakkam a. 1. bot. kampesa-drvo (Ha2. neematoxylon campechianum) postojana boja bakla bat. bob (Vicia faba); - açmak (atmak ili dökmek) gatati, gledati u bob; yı ağızdan çıkarmak progovoriti (nakon dugog cutanja); izbrbljati tajnu; - yı ağ zında ıslatmaz on ne moze nikakvu tajnu da sacuva; - kadar velik krupan (o inace sitnim stvarima) bakla çiçeği (-ni) prljavobelo sa zutom nijansom; zuckasto bakla kırı pegavo siv, s belosivim pegama (boja konja) baklalık
njiva sa bobom
baklamsı ı;
104
slican bobu, u oblikı:ı boba
baklan v.
bağlan
bakiava bakla va; -·biçimi romboidan; - börek fig. vrlo lako (u poredjenju sa ... ); - dilimi v. - biçimi bakiiyat hunice
(-tı)
a. mahunaste biljke, ma-
bakmak (-ar) dat. 1. (po) gledati; ağza - fig. pazljivo slusati; bana bakınadı bile cak me nije ni pogledao 2. (po) traziti; çaresine - traziti izlaz; çocuğa bakıver, acaba nereye gitti? brzo potrazi dete, ku da li je otislo? 3. bili okrenut ka ... gledati na (o stvarima); pencereler sokağa bakıyor prozori gledaju na ulicu (okrenuti su ka ulici) 4. negovati, gledati (bolesnika); gajiti (voce) 5. zavisiti; proje paraya bakar projekat zavisi od novce 6. proveravati, kontrolisati; probati; yemeğin tadına - probati ukus jela; şu hesaba sen de bak proveri i ti taj racun 7. zanimati se, raditi na cemu; pasaport işine polis bakıyor policija radi na pasosima 8. (na) liciti, podsecati (o boji); bu bezin rengi sarıya bakıyor boja ovog platna nalici (naginje) na zuto 9. imati u vidu; obracati paznju, pridavati znacaj; sen onun söylediğine bakma! ne obracaj paznju na to sto on kaze! 1o. h ranili izdrZavati; herkes anasına babasına bakmalıdır svako treba da izdrzava svoje roditelje 11 . verovati; onun dediğine bakma! ne veruj u ono sto on kaze 12. posmatrati; dürbünle - posmatrati durbinarn O bak! gledaj! slusaj! cuj! bakakalmak zapanjiti se, preneraziti se (od cudjenja, iznenadjenja); bakalım (ili bakayım) no, haydel bakar mısınız alo! cujte! (ob. kao poziv konobaru); bakarak prema, u poredjenju sa ... ; lise, fakülteye - kolay; u poredjenju sa fakultetom, gimnazija je laka; bakarsın odjednom; yağmurluğunu al (bir de) yağmur yağar uzmi kisni mantil, kisa od~ jednom moze padati: baktıkça alır neupadljive lepote; gözünün başına bakmamak ne zaliti; yere bakan yürek yakan post. ispod mi re devet vi re
baldıran
bakraç (-cı) bakrac, bakarni kolao
balabanlamak, balabaniaşmak 1. raskrupnjati se, razviti se 2. fig. tepali, zamuckivati, mucati
bakteri bakterija bakteridi med. bacil crnog prisla
balad balada
bakterisit (-di) baklericid
balak (-ğı) mladunce (specijalno: bivolce)
bakteriyolog bakteriolog bakteriyoloji bakteriologija
balalayka muz. balalajka (ruski narodni inslrumeut
bakteriyolojik bakteriolaski baktırmak caus. od bakmak; disine - privuCi paznju
ken-
bal 1 1. med; - ağzı (med) samolok, prvenac; - başı najcisliji med; medeni serbel; - peteği sace; - rengi boja meda; sağmak cedili, vadili med (iz saca); - özü nektar 2. smola (na vocnom drvecu) 3. nektar 4. sladak sok (iz prezrelog voca) 5. u sastavu bot. i zool. naziva; - arısı zool. pcela radilica, medarica (Apis mellifica); kabağı bot. likva-bujac (Cucurbila maxima); fig. likvan, glupan; - otu bot. lrepusa, suzica (Melica nulans) ll fig. sladak, meden O - alacak çiçek fig. 1) izvor prihoda, krava muzara 2) unosan posao; alacak çiçeği bilmek .(ili bulmak) naci kravu muzaru; - çalmak namamiti, primamiti; - demekle ağız tatlanmaz samo recima se nisla ne postize; same reci nisu dovoljne; - dök te yala (ili döksen yalanır) veoma cist, med da polizes s njega; - gibi 1) sladak kao med, prijalan 2) valjan; umesan 3) lako, glatko; - olan yerde sinek de olur gde ima meda, tu su i muve; - tutan parmak yalar koiarn meda laj lize prste bala dijal. 1. dele 2. mladunce (zivatinja) bala p. arh. visok; visi, gornji; - da, gore, vise balaban 1 ogroman, krupan (lelom); ll 1. dresirani medved, medved koji igra 2. muz. veliki bubanj 3. zoo/. jaslreb kokosar (Accipiter gentil is) balaban kuşu (-nu) zoo/. bukavac, vodenbika (Bolaurus stellaris)
balans ravnoteza; cf. denge balansiye teh. ozib, poluga (masine) balar lanka daska, sindra balast
{-lı)
tucanik, sljunak
balata teh. obloga kocnice; transmisioni remen bal (ili
ayı (-nı)
yolculuğu) balcı
kayışı
medeni mesec;- seyahati svadbeno putovanje
1. pcelar 2. prodavac meda
balcılık
pcelarstvo, proizvodnja meda
balçak (maca)
(-ğı)
balcak,
drzak
sablje
balçık (-ğı) 1. mulj, blato, glib 2. glina, ilovaca: - dökümü liv od ilovaca; izradjevina od gline; - kalıp kalup od gline O - hurması (ili inciri) gnjecene urme (smokve) balçıklı 1. glinast, glinovit 2. glibovit, blatnjav, kaljav
balçıkyiyen zoo/. cikov, brkica (riba) (Misgurnus fossilis) baldır 1. gnjat, golenica (noga od kolena do stopala) 2. list (noge); - kemiği anat. cevanica, golenjaca; - bacak ogoljenih nogu iznad kolena (o zeni); - ı çıp lak odrpanac, skitnica; siledzija, mangup; - patiatan sp. zahvat u rvanju baldırak (-ğı) 1. donje deo pantalona 2. donji deo kajasa za. sablju 3. nazuvci, uvijaci; kamasne baldıran
(ili - otu) bot. kukuta (Conium
105
baldırgan
maculatum); dobitak baldırgan
şerbeti
fig. mucno stecen
bot. viiina smrdljiva (Ferula
assafoetida) baldırıkara bot. viiine vlasi gaspina vlasi (Adiantum capillus Veneris) baldız
bal
svastika
dudaklı
slatkoreciv
bale v. bale! baleel v. balelçi
balet (-ti) bale! baletçi igrac (ica) baleta; balerina; baletan
a. slajm, iskasljaj; - atmak (ili fig. 1) praviti pakosne aluzije 2) panjkati, opadati; - çıkarmak (ili sökmek) izbacivati, iskasljavati slajm; - söktürücü med. sekretolitik, sredstvo za izbacivanje sluzi (slajma) balgam
bırakmak)
taşı (-nı)
min. jaspis
bal gümecl (-ni) 1. sace (meda) 2. sara, motiv (u obliku saca) balık (-ğı)
1. riba; - ağı ribolovacka mreza; - avı ribolov; - avcısı ribolovac; avlamak loviti ribu; - a çıkmak ici u ribolov; - çorbası riblja corba; - fırtınası period bura krajem oktobra; - kanadı peraja; - kılçığı 1) riblja kost 2) vrsta unakrsnog boda, rebarca (vez); - paçası zle od dinstane ribe; -pastırması susena riba; piliikisi zacinjena hladna riba (sa maslınovim uljem, lukarn i limunom); - pulu krljust; - suyu riblja corba; - tavası przena riba; - tutmak hvatati, loviti ribu; fig. pecati, loviti; - yumurtası ikra 2. astr. Riba (sazvezdje) 3. u sastavu bot. i zool. naziva;- ağzı bot. zevalica (Antirrhinum); - kartalı zool. orao ribar, porecni orao (Pandion halia etus) O - baştan kokar pos/. riba smrdi od glave; - ın bel kemiğinl bulmak otkriti · sustinu stvari; -
106
balık
adam gnjurac; covek-Zajba
balık
bilimi (-ni) ihtiologija
balıkçı 1. ribar, ribolovac, al as; - kayığı ribarski Camac; - kUŞU V. bafıkçıl1 2. trgovac ribom
balerin balerina
balgam
etinde prikladna, ni mrsava ni debela (zena); - istifi gibi kao sardine u konzervi (o zbijenosti, mnostu); - kaçtı vrsta igre (slicna igri "slepog misa" - kavağa çı kınca nikada, kad na vrbi rodi grozdje; (kad se riba uspenje uz topolu); - sırtı 1) greben, hrbat 2) krivina, nagib 3) riblja kast (dezen, parket) 4) dzombast, grbav (put, pod i si.)
balıkçıl1 zoo/. siva caplja (Ardea cinerea) balıkçıl2 zoo/. ribozder balıkçılık ribarstvo, ribolovstvo; - hukuku jur. pravo ribolova, ribarsko pravo
balıkçın
zool. morska lasta (Sterna hi-
rundo) balık gözü (-nü) 1. metaini prsten (na pojasu) 2. slika ispod lupe balıkhane skladiste, riblja trznica; balukana
stovariste ribe;
balıklama 1. glavacke, naglavu (zaroniti, skociti); - atlamak skakati glavacke (u vodu) 2. navrat-nanos, panicno, uzrujano balıklamak
bacakati se, pracjakati se
(kao riba) balıkiava balıkil
v.
balıkiağa
bogat ribom
balık otu bot. baluk, riblji otrov (Anamirta cocculus) balık yağı
riblje ulje, riblji zejtin
baliğ a. 1. zreo, odrastao, punoletan 2. koji dostize, dopire (do); koji iznosi, dostize (o sumi, racunu); - olmak 1) postati punoletan 2) dostici, popeti se do; bor-
baltaburun cumuz 5000 liraya - oldu nas dug we dostigao 5000 lira (ili
balina 1. zoo/. kit (Balaena); kitov us 2. kitova kost
çubuğu
dişi)
balistik (-ği) voj. 1 balistika ll balisticki; - rakkas (ili sarkaç) sprava za merenje brzine zrna balk (-kı) dija/. sevanje bez grmljavine (na susu), sijavica balkan sumovit planinski lanac Balkaniyat (-dı) sp. Balkanijada Balkanlı
Balkanac
Balkanoloji Balkanologija Balkar kipcacko pleme na Kavkazu balkımak dijal. 1. svetleti, sijati; svetlucati 2. zigati; tistati, tupo boleti
balkır
munja; cf.
dija/. 1. sjaj, svetlost; blesak 2. şimşek
balkon balkon; terasa balkonlu sa balkonarn (soba) bal
köpüğü
otvoreno zuta boja
baliandırmak
ak. 1. zasladiti medom, zamediti 2. fig. previse hvaliti, velicati do neba; baliandıra baliandıra preterano velicajuci 3. (o) odresiti kesu, davati kapom i sako m ballanmak 1. biti jako .zasladjen; postati sladak i gust kao med; zgusnuti se 2. postati sladak, sazreti (o vocu) ballı
s medom; meden; - börek ukusno
ballı
baoa bot.-mrtva kopriva (lamium)
ballı darı
nar. smokva
ballık (-ğı) 1. bot. mednik, mednica 2. gljivicno oboljenje vinove loze
balmumcu voskar bal mumu (-nu) vosak; pecatni vosak; - mum vostana sveea, vostanica O - çi" çeği bot vosak-cvet (Hoya carnosa); -
gibi erirnek mnogo oslabiti, istopiti se kao sveca; - gibi sararmak izgubiti boju, pobledeti kavo sveca; - ile davet etmek srdacno pozivati, pozvati od sveg srca; müzesi muzej vostanih figura; /-af - yapıştırmakdrzati u pameti, ne zaboraviti, zapisati sebi za uvo; bu söze ben - yapıştırmalıyım ovu rec morarn da zapamtim balneoloji balneologija balo bal; - vermek prirediti bal; maskeli - bal pod maskama balon 1. balon, aerostat; - barajı voj. prepreka od baraznih balona; - keşfi (ili rasadı) balonsko osmatranje; - sepeti gondola balona 2. dirizabl, vazdusni brod 3. hem. staklena retorta 5. fig. probni balon O - uçurmak fig. pustiti patku baloncu 1. aeronauticar, vazduhoplovac 2. prodavac vazdusnih balona baloneulu k aeronautika; aerostatika balotaj balotaza, tajno glasanje (kuglicama) bal özü (-nü) nektar bal özülük mednica, nektarnik balsam balsam balsıra
medna rosa, medljika (nekih bil-
jaka) balta seki ra; - kaması ostrica sekire o1 -af - asmak nar. dosadjivati, nametati se, gnjaviti koga; - değmemiş (girmemiş, görmemiş) orman prasuma; - ile yontulmuş grub, neotesan; /-af - olmak ne dati mira, dosadjivati kome; - sapı 1) sekiriste 2) fig. zastitnik, saveznik; - yı taşa vurmak izvaliti, bubnuti, napraviti gaf; doci u nezgodan polozaj (zbog reci); işe - ile girişrnek grubo raditi baltabaş
ist. mor. brod sa kljunom u
obliku sekire baltaburun 1. v. baltabaş 2. arg. nosonja, kukastog nosa
107
baltacı
baltacı 1. izradjivac sekira 2. drvoseca 3. pozarnik, vatrogasac (snabdeven sekirom) 4. voj. pionir, inzenjerac 5. ist. ·helebardom naoruzan vojnik (na sultanovom dvoru)
canom instrimentu) 2. sifjata brada (ispod donwe usne) 3. fig. bolno mesto, bolna mesto, bolna tacka; /-ın/ - ne basmak (ili dokunmak) pogoditi u bolno mesto, pogoditi u slabu tacku
baltalama podrivanje, sabotaza; - dan gitmek gruba nastupati; gruba se mesati
bamya bot. bamija (Hibiscus culentis) O - tarlası arg. gnoblje
baltalamak ak. 1. seci sekirom 2. fig. podrivati, minirati, sabotirati 3. rusiti, razbijati, razarati, unistavati baltalayıcı ı podrivac, verzant ll podrivacki
saboter;
di-
baltalayıcılık 1. unistavanje sume; seca bez reda 2. podrivanje, sabotaza
baltah opremljen _ sekirom; naoruzan helebardam baltalık
1. cestar 2. drustvena suma (odredjena za secu); - hakkı pravo na secu baltamsı
sekiricast, u obliku sekire
balya bala, svecanj; - bezi gruba platno, sargija; - presi presa za pakovanje; /ı/ - yapmak upokavati u bale balyalamak ak. (u) pakovati u bale balyalı
upakovan u bale
balye v. balya balyemez ist. baljemez, veliki top (za osvajanje tvrdjava) balyos ist. tilula venecijanskih poslanika kod Visoke porte balyoz kovaeki cekic; malj; - gibi tezak kao ıucak bam: - bum onom. bam! bum! bup! bambaşka
sasvim drugi; sasvim druk-
cije bambu bot. bambus, bambusava trska (Bambusa vulgaris) bambul zoo/. zitna buba (Anisoplia austriaca); - otu bot. posunac, lisajeva trava (Heliotropium europaeum) bam teli (-ni) 1. basovska sıruna (na zi-
108
es-
ban ist. ban bana dat. od ben meni; - bak (sana) 1) hej! cuj! 2) kelner! - bakma! ne racunaj na mene! - gelince po meni, sto se mene tice; - göre hava hoş! to se mene ne !ice, to nije moja briga! - mısın dememek ne pridavati vaznost, ne reagovati, ostati ravnodusan; - ne! sta me se tice! banal banalan, obican, svakidasnji bandaj 1. zavoj, utega 2. bandaz, metalni obruc bandıra 1. zastava sırane zemlje; Ingiliz - sı engleska zastava 2. zastava koja kazuje kojoj zemlji pripada brod bandıralı pod... zastavom; Sovyet bir gemi brod pod sovjetskom zastavom bandırma vocni slatkis (od oraha, badema i grozdjanog soka)
bandırmak bandırol
v. banmak
traka; etiketa
bando orkestar bangır
onom; - -
bağırmak
vikati, ur-
lati, derali se bangırdamak
ljutito vikati, derati se
bani a. 1. graditelj 2. osnivac, tvorac; cf. kurucu bank (-kı) 1. v. banka 2. klupa (na javnom mestu) 3. pescani sloj, pescana naslaga 4. veslacka klupa banka 1. banka; - karnesi bankovna knjizica; - müdürü direktor banke; - soyguncusu pljackas banke; ziraat - sı poljoprivredna banka 2. arg. javna kuca, kupleraj, burdelj
bardak bankacı 1. bankar, bankarski strucnjak 2. bankarski cinovnik bankacılık bankarstvo, bankarski posao; - hukuku bankarsko pravo
banker 1. bankar, vlasnik banke 2. fig. bogatas, parajlija banket (-ti) klupa, sediste (u autobusu, tramvaju) bankiye bankar, koji drzi banku (u igri) bankiz priobalni led banknot (-tu) novcanica, banknota banko 1. tezga za pakovanje (u radnjama) 2. "banka", pot (u hazardnim igrama) banliyö predgradje; - treni lokalni voz (za predgradje) banmak (-ar) ak. dat. umakati, umociti (u tecnost, saft i si.) ban otu (-nu) bot. bunika (Hyoscyamus niger) bant
(-dı)
bar4 fiz. bar (jedinica vazdusnog pritiska) bar5 geog. sprud, mangura bar6 potez, crta bar p. teret, breme (i fig.); kimseye olmak istemem ne zelem da ikom budem na teretu baraj zatvaranje; pregrada; brana, ustava, beni; - ateşi voj. zaprecna topovska paljba; - balonu barazni aerostat; - gölü akumulaciono jezero; - koymak (ili tesis etmek) uspostaviti vazdusni baraz o - ı aşmak uspeti, poloziti ispit; - ı geçmek postici cilj barak ı 1. dlakav, kosmat, runjav (o zivotinji) 2. plisast, cupav (cebe, peskir) ll nar. vrsta lovackog psa baraka 1. baraka, dascara 2. kucerak, koliba, izba baran 1. red (vocaka, cokota) 2. brazda barata 1. bereta 2. bot. kurika (Enonymus europaeus)
traka (u raznim znacenjima) barbar 1varvarin ll varvarski, svirepo
banu p. arh. v. bayan banyo kupanje; kada za kupanje; kupatilo; - almak (ili yapmak) (o) kupali se; - odası kupatilo (u kuci); gömme - kada; güneş - su suncana banja baobap (-bı) bot. baobab, dzin-drvo (Adansonia digitata) bap (-bı) a. 1. arh. vrata 2. glava, poglavlje (knjige); 3. pitanje, tema, predmet; ında odnosno, sto se !ice, u pogledu ... ; bu - ta u vezi sa ovim pitanjem 4. geog. tesnac, klanac 5. duhovni vodja mistika bar 1 bar (narodna igra iz okoline Erzeruma)
barbarca na varvarski nacin, svirepo barbarlık varvarstvo, svirepost; necivilizovanost; - etmek postupati varvarski
barbata parapet; ograda, balustrada barbunya 1. zool. crveni barbun (Mullus barbatus) 2. (ili - fasulyesi) vrsta sarenog graha 3. arg. novcanica od lo lira barbut (-tu) barbut (vrsta igre) barcı
1. barmen 2. barska dama
barça barka; camac barçak v. balçak barda bacvarski keser bardacık
bar2 1. !anak sloj, naslaga (na jeziku) 2. patina; prljavstina (na staklu)
mira)
bar3 1. bar; kabare; - kadını barska dama 2. bar, sank
bardak (-ğı) 1. C:asa; - altı podmetac za case; - tabağı tacna 2. zdelica 3. dijal.
vrsta smokve (iz okoline Iz-
109
bardakçı
bardak, ibrik O - tan boşanırcasına (ili boşanır gibi) yağıyar kisa pada kao iz kabla; - taki fırtına fig. bura u casi vode; - ğı taşıran damla kap koja prevrsuje casu (o strpljenju) bardakçı
izradjivac casa;
prodavac
casa bardaklık
bardo mazga, mula (Equus hinnus) barem sistem placanja drzavnih cinovnika (po Barreme-u); - cetveli platni spisak sluzbenika barfika sp. vratilo barı 1 . dijal. skloniste 2. utvrdjenje (opasano zidom)
dat. ucvrstiti se, utvrditi se
(u utvrdjenju) barımak
barınak (-ğı)
1. skloniste, utociste 2.
prebivaliste; fig. krov
1. ak. /ok. primili dati utociste; jur. dati azil 2. stititi, cuvati barınma gl. im. od luka-sklaniste
barınmak;
-
limanı
barınmak 1. fok. naci utociste 2. slagati se, ziveti u slozi; saziveti se; gelin kaynana bir evde barınamıyorlar snaha i svekrva ne mogu zajedno u jednoj kuci 3. skrivati se; ormanlarda barınan eş kiyalar razbojnici koji se skrivaju u sumama 4. stanovati, smestiti se barış
mir; - antıaşması miravni ugovor; - etmek (po) miriti se (s kime); görüş olmak sklopiti mir, pomiriti se; içinde yan yana yaşama miroljubiva koegzistencija; - savaşı borba za mir; apmak zakljuciti mir barışçıl
miroljubiv; miran; çözüm miroljubivo resenje; - politika miroljubiva politika; - ülkeler miroljubive zemlje
110
barışıklık
pomirenje, izmirenje; sloga,
saglasnost
barışma izmirenje, pomirenje (zavadjenih, protivnika) 2. jur. mirenje (supruznika)
barışmak s ile 1. pomiriti se s kime 2. sloziti se, saglasiti se; pomiriti se s cime; bu durumla barışarnıyorum ne mogu da se pomirin s ovim stanjem barışmaz
nepomirljiv miroljubiv
barışseverlik
barıştırmak
miroljubivost
ak. 1. (po) miriti 2. sloziti,
uskladiti (boje)
smestaj, utociste
barındırmak
barışçı,
barışık 1. pomiren, izmiren (sa kime); pomirljiv 2. skladan, harmonican; - renkler skladne boje
barışsever
ak. braniti, (za) stititi; skloniti
barındırma
miroljubivost, pacifizam
barışlık ı mir, mirnodopsko vreme; ll mirnodopski; miravni cf. hazari
vitrina za case
barılanmak
barışçılık
bari p. barem, makar; onda, u tom slucaju; bunu - sen yapma bar ti nemoj to da cinis; onu - görseydim da sam ga bar video; dostum gelmedi, - ben de gldeyim moj prijatelj nije dosao, idem onda i ja harika a. 1. blesak 2. sijavica, se vanje na susu barikat (-dı) barikada; - la kapatmak zatvarili barikadom; - kurmak (ili yapmak) napraviti barikadu barikatlamak ak. (za) barikadirati barikatlanmak pass. od borikatlamak barister barisfera barit (-ti), baritin min. barit bariton bariton bariz a. 1. jasan; 2. istaknut, markantan, upadljiv bark (-kı) kuca, bivaliste; ev - v. ev
obitavaliste,
pre-
basıklık
barkabarka
barkarol (-lü) muz. barkarola (pesma venecijanskih gondolijera) barklanmak okuciti se, ozrMeniti se, stvoriti porodicu barklı
v. evli
barksız
v. evsiz
barlam zool. oslic (Merluccius vulgaris) barmen barmen baro advokatska komora, udruzenje advokata barograf barograf barok (-ku) umet. barok; - tiyatrosu barokno pozoriste; - üslübu barokni stil barometre barometar; - depresyonu meteor. depresija, nizak vazdusni pritisak; - yüksekliği visina baromeıra barometri barometrija barometrik barometarski; - basınç barometarski pritisak; - maksimum podrucje visokog pritiska baron baron baronluk 1 . baronstvo, barona ı 2. baronija barones baronica baroskop baroskop barsak v.
bağırsak
barsama bot. metvica (Mentha pule gium) barudi olovne boje, zatvorenosiv barut (-tu) barut; - arnbarı skladiste baruta; - çamuru barutna cadj; dumansız - bezdimni barut; kara - crni barut O ağacı bot. pasdren, pasjakovina (Rhamnus); - fıçısı fig. bu re baruta; - gibi 1) ostar, eksplozivan 2) plah, naprasit, osoran 3) kiseo kao sirce; gorak kao pelin; kesilmek planuti, rasrditi se; - kokusu gelmek fig. m irisali na barut: - olmak 1)
planuti, rasrditi se 2) biti veoma kiseo; biti jako gorak; - la oynamak igrati se vatrom
barutçu 1. prodavac barula 2. radnik u fabrici barula baruthane 1. barutana 2. fabrika baruta barutluk 1. barutnica, rog sa barutom 2. barutana baryum hem. barijum bas v. basso basamak (-ğı) 1. stepenica, basamak (stepenista) 2. precaga, stepenica (na lestvicama, stubama) 3. papuca (automobila) 4. stepen, stupanj 5. mat. red (aritmeticki) 6. rang, polozaj, zvanje o 1-a/ - olmak posluziti kome kao odskocna daska; !-ıl - yapmak koristiti koga kao odskocnu dasku (za napredovanje i si.) basarnakli sa stepenicama; stepenast; - damarlar bot. stepenasti sudovi, zile u obliku stepenica; - tiyatro amfiteatar; vergi progresivan porez basar a. vid basarık
podnoznica; pedala (sivace
masine)
basari a. vidni; opticki basarna dijal. dizalica; poluga basbayağı sasvim obican, vrlo jednostavan; pej. prostacki bası
1. stampanje, tiskanje 2. izdanje
basıcı
1. stampar 2. izdavac
basık 1. pljosnat, spljosnut; burun pljosnat nos 2. nizak; - alın nisko celo; ökçe niska potpetica 3. fig. tuzan, jadan; oda çok - soba je veoma jadna 4. nerazgovetan, nerazumljiv (govor, rec) basıklık 1. spljostenost 2. spustenost, niskost 3. nerazumljivost, nerazgovetnost (reci, govora) 4. mat. razlika izmedju malih i velikih osa elipse
111
basıla
basıla 1. stampan 2. izdat 3. zbijen, stisnut; - hava kamprimiran vazduh basılış
stampanje
basılmak
basketbol kosarka
pass. od basmak
basketbolcÜ koilarkas
basım 1. stamparstvo, tipografija 2. stampanje; - makinesi rotaciona masina, stamparska masina; tıpkı - taksimil basımcı
stampar; izdavac
basımcılık
stamparska delatnost; iz-
davastvo basım
evi (-ni) stamparija
basın stampa; - ataşesi atase za stampu; - konferansı (ili toplantısı) konferencija za stampu) basınç (-cı) pritisak (i lig.); - düşmesi pad pritiska; atmosfer - ı atmosferski pritisak; kan - ı krvni pritisak basınçlı
basıölçer
barometar
basırganmak
osecati
moru, muciti se koilmarom basil bacil basiret (-li) a. pronicljivost, ostroumnost; obazrivost, opreznost; - i bağ lanmak prevideti, ne primetiti, biti zaslepljen basiretli mudar, obazriv, oprezan
pronicljiv; smotren,
basiretsiz nerazuman; nesmotren, neobazriv basiretsizlik neopreznost, motrenost, neobazrivost
nes-
basit a. prost, jednostavan (u raznim znacenjima); - cümle gram. prosta recenica; - olarak prosto, jednostavno basitleşrnek
uprostiti se, pojednostaviti
se basitleştirmek
112
baskıcı 1. stampar 2. utiskivac slike (na tkanini) 3. kocnicar (na zeleznici) 4. lig. tlacitelj, nasilnik, liranin baskıç (-cı)
baskılık
manometar
basırgamak,
baskı 1. presa; - makinesi stamparska masina 2. lig. prinuda, pritisak presija; altında tutmak drzati pod pritiskom, vrsiti presiju; ugnjetavati; - yapmak vrsiti pritisak 3. stampanje 4. izdanje; kitabın ikinci - sı drugo izdanje knjige 5. !iraz; bu gazetenin 100.000- sı var !iraz ovih nevina je 100.000 6. sp. presing (u kosarci) 7. opsiv, porub 7. kocnica 8. teh. nabijac 9. foto otisak, pozitiv
stepenik, lestva
baskılamak ak. tlaciti, drzati pod pritiskom; ugnjetavati, tiranisali
zbijen; kamprimiran
basınçölçer
basitlik 1. jednostavnost, skromnost 2. primitivizam
uprostiti, pojednostaviti
pritiskac (za pisma)
baskın 1 1. iznenadni napad, prepad; najezda; - basanındır napad je najbolja odbrana; ko prvi napada on pobedjuje; /-af - yapmak izvrsiti prepad, iznenada napasti; eşkiya - ı razbojnicki prepad; su - ı poplava, povodanj 2. jur. racija, upad; premetacina; - etmek uhvatiti na delu; /-af uğramak 1) biti iznenada napadnut 2) biti uhvacen na delu (u raciji)
baskın2 1.. abi. jak, snazan, premocan; bugünkü sıcak dünkünden - danasnja vrucina je jaca od jucerasnje; /-dan/ - çık mak (ili gelmek) biti nadmocniji, biti jaci; nadmasiti 2. bot. zoo/. deminantan (o vrsti) baskınlık 1. bio1. dominacija 2. dominacija, vladavina, vlast
basklarnet muz. baskiarinet baskülvaga basma 1 1. gl. im. od basmak 2. basma, cic, pamucno platno 3. stampana stvar; stampano delo 4. plavljenje, izlivanje, pop-
basurlu lava ll stampan, tiskan basmacı
o taş -
sı
litografija
1. prodavac basme 2. stam-
par basınacılık
1. proizvodnja cica, izrada basme 2. stamparstvo basmak (-ar) 1. dat. stupiti, koraknuti, zgaziti; ayaklarının uçlarına - hodati na prste; çimenlere basmayınız! zabranjeno je gazili travu! 2. stampati knjige 3. iznenada napasti, izvrsiti prepad 4. ak. uhvatiti na delu; izvrsiti raciju; kalpazanları bastılar uhvatili su falsifikatore novca 5. iznenada doci, banuti, nahrupiti; misafirler bastı banuli su gosti 6. ak. dat. pritisnuti, sabiti u, zbiti; tenekeye yağ sabiti maslo u limenku 7. prohodati (o deci) 8. sleci se, slegati se; ponirati; ev bu taraftan bastı kuca se slegla sa ove sıra ne 9. dat. dostici, zaci u {odredjene godine); kızım dokuzuna bastı moja kcerka je zasla u devetu godinu 1O. nastupiti, nastati, pasti; karanlık bastı pao je mrak 11 . ak. tlaciti, ugnjetavati 12. dat. pritisnuti, navaliti; zile - pritisnuti zvonce 13. ak. zahvatiti, spopasti (o groznici i si.) 14. plaviti, prodirati (o vodi); evleri su bastı voda je poplavila kuce 15. (u) tapkati (u) tabali (nogama) 16. lezati na jajima (o kokosci) 17. arg. izgubiti se, nestati, ispariti, kidnuti; bas buradan! brisi odavde! 18. arg. nadrljati, nagrajisati 19. arg. preci se, prevariti se 20. u stalnim izrazima; çığlığı - kriknuti; şamarı - zalepiti sarnar o basıp gitmek ne pridavati znacaj, ne obracati paznju; bastığı yeri bilmernek 1) ne paziti gde noga gazi 2) fig. biti ushicen basma kalıp (-bı) 1 kalup, klise (za stampanje knjiga, tkanina i si.) ll ovestao, otrcan, obican; - sözler otrcane reci baso v. basso bason muz. fagot basoncu, basonist fagotista basso muz. 1. bas (glas) 2. bas (instrumenat)
basta mor. prekini! stoj! bastard biol. bastard bastı kul. ragu od mlevenog mesa povrca 2. culbastija (skr. od külbastı) bastıbacak
kratkonog; krivonog
bastık (-ğı)
dijal. vocni zele, pasiiia
bastırılmak
bastırım
pass. od
bastırmak
prinuda; pritisak, presija
bastırma
1. gl. im. od bastırmak 2. ugusivanje, suzbijanje (pobune) 3. suzdrzavanje, potiskivanje (osecanja) 4. masaza {dlanovima ruku) 5. mor. Jznenadan nalet vetra 5. kul. v. pasıırma bastırmak 1. caus. od basmak 2. ak. ugusi (va) ti, suzbi (ja) ti (pobunu, pozar i si.) 3. ak. dat. zbi (ja)ti, natrpati; potapati; çamaşırı sandığa - strpati rublje u sanduk 4. ak. iznenaditi {dolaskom); zateci; prepasti; iznenaditi; akşam dostumu bastıracağım veceras cu upasti prijatelju 5. ak. nadmasrMiiti, nadvisiti koga; ostaviti u senci 6. odmah stici, piskociti; imati spreman {odgovor, misljenje i si.); cevabı bastırdı spremno je odgovorio 7. ak. utoliti, ugasiti (glad, zedj) 8. ak. utisati, stisati (galamu) 9. ak. uhvatiti, snaci, spopasii (ovatri, groznici) 1O. nastupiti, izbiti; provaliti; soğuk bastırdı nastala je hladnoca, pritisla je studen 11. ak. opsivati, porubljivati; elbisenin eteklerini - opsiti skute haljine
bastiyon voj. grudobran; fig. bastion bastiyonlu - tahkirnal voj. grudobransko utvrdjenje baston 1. palica, stap 2. motka za precagu; - tıraneala francuski hleb; - (yutmuş) gibi prav, uspravan; kao da je progutao oklagiju basur a. hemoroidi, suljevi; - memesi hemoroidna kvrga (otok); kanlı - dizanterija basurlu koji pati od hemoroida, oboleo od suljeva
113
basur basur otu (-nu) bot. zlatica, ledinjak (Ranunculus ficaria) basübadelmevt (-ti) a. 1. re/. uskrsnuce iz mrtvih 2. fig. razvoj, uspon baş 1 1. anat. glava 2. glava, set, rukovodilac; staresina; /-ın/ - ına geçmek do6i na celo, preuzeti vodjstvo; işçi - ı nadzornik, nadglednik; poslovodja; sınıf ı razredni slaresina 3. pocelak; /-ın/ - ında na pocelku, pocelkom; hafta - ında pocelkom nedelje 4. vrh. vis, sleme; yokuş ı vrh uzvisice 5. bot. lukovica (biljke); cima 6. glava, grumen (se6era) 7. glava, grlo, brav (sloke); altı - koyun sest bravi ovaca: yedi - sığır sedarn grla govedi 8. glavica, glavic (cavla, igle i si.); okruglasl vrh; çıban - ı vrh. cira; jabuka, obluk 9. mor. pramac broda 1O. krajnja tacka, kraj; köprünün iki - ı oba krawa mosta 11. izvor (reke) 12. osnova, lemelj; her şeyin - ı sağlık zdravlje je osnova svega 13. (neposredna) blizina, bliza okolina; ocak ı ognjisle, valriste 14. odeljak: paragraf, pasus (knjige) 15. trg. azija, visak, menjacka laksa, provizija; ll stariji; glavni, vodeci: - asistan stariji asislent; - cerrah glavni hirurg; - yargıç glavni sudija; yemek glavno jelo lll u funkciji saslavljenih postpozicija; /-ın/ - ına, - nda na u, za pokraj, oko; masa - ına oturdular seli su za sto; telefon başında pokraj telefonona o - ta 1) na eel u 2) pre svega, narocito, osobilo; - taki vodja; rukovodilac; dr:Zavnik; - ı açık 1) gologlav 2) nejavan; ocigledan, ocevidan 3. poristojan, bestidan; - ı açık yalan bezocna laz; - ı açılmak o6elaviti; - açmak prokleti, proklinjati; - ını açmak 1) skinuti kapu (narocito prilikom kletve i molitve) 2. dati mig; - ağrısı 1) glovobolja 2. fig. glavobolja, nedaca, briga; - ağrısı vermek muciti, dosadjivati, uznemiravati: /-ın/ - ını ağrıtmak zamarati, dosadjivali, moriti; alamamak (işten) bili prezaposlen, ne dizati glavu; - alıp - vermek vodili zesloku borbu, borili se na zivot i smrt; - ını alıp
,i
i
114
gitmek srnugnuti, kidnuli, slrugnuti; /-ın/ ının altından çıkmak 1) biti upleten u ciju zaveru 2) pojaviti se (iz) roditi se (o ideji i si.);- aşağı 1) nadole, naopacke, tumbe 2) u neredu; - ı aşağıda potislen, snuzden, pokunjien, skrusen; - aşağı gelmek 1) nemali srecu, ne polaziti za rukom 2) propasli, upropaslili se; - aşağı gitmek lose (naopako) ici (o poslu); slalno se pogorsavali; - ından aşağı kaynar sular dökülmek (ili - ından aşağı bir kova su dökülmek) pretrpeli sok, sokirali se; ından aşkın previse, preko glave (o poslovima, brigama i si.); /-ın/ - ını ateşiere yakmak nanavuci kome bedu; - ı ateşe yanmak izvuci deblji kraj; - ında ateş yanmak biti u velikoj nevolji; /-ıl - ından atmak otarisiti se, ralosiljali se; kurtalisali se, spasili se: - bacadan aşmak ne udali se, oslali usedelicom; - bağlamak klasali lo zilu, kukuruzu); - ını bağlamak vezali se za koga; izgubili slobodu (zenidbom); posvelili se (poslu i si.); - ı bağlı 1) vezan, spulan, lisen slobode 2) ozenjen; udala; - a 1) u eeliri oka, nasamo 2) zajedno, zajednicki; - ı - a çatmak cu6orili, polajno se dogovarati; domundjavali se; - - a kalmak oslati udvoje; - - a olmak biti nasame, u eeliri oka; - - a vermek 1) savetovati se, dogovarali se 2) pej. dosaplavati se, domundjavati se 3) udruzivali se, solidarisali se; - - a vermeyince taş yerinden kalkmaz posl. u slozi je spas; /-ın/ - ında beklemek 1) dr.Zati pod prismotrom, motriti 2) bdeli nad kime; /-ın/ - ını beklemek 1) posmatrati, ne odvajati pogled 2) bdeti, ne odvajati se (od delela, bolesnika); - belası nezgoda, nevolje, neprilika 2) tezak, nezgodan (covek); - ına bela getirmek unesreciti; uvaliti u bedu; - ına bela olmak bili kome na terelu; /-ın/ - ına bela sarmak (ili - ını belaya sokmak) v. - ına bela getirmek; ımla beraber vrlo rado! sa zadoöoljstvom!; - beyin kalmamak osetiti jak zamor, premoriti se; - beyni yerine gelmek odmorili se, izduvali se, povratili
baş
se; - bezi naramica; - ına bir bela açmak natovarili sebi bedu; - ına bir hal gelirse ako mu se nesto dogodi, ako emru; - ını bir yere bağlamak naci kome posao, zbrinuti kga; /-ın/ - ına bitmek navrzti se kome, dosadjivati, mervirati; bulmak ostva·iti zaradu, osigurati profil; ına buyruk slobodan, nezavisan, samostalan; - ı bütün udata ozenjen; ından büyük işlere girişrnek (kalkışmak ili karışmak) prihvatiti se cega iznad sopstvenih mogucnosti; - ından büyük laflar söylemek QO\'Oriti, raspravljati O cemu sto je nepoznato (nerazumljivo);- ından büyük yalan söylemek preterivati u laganju; upetljati se u !azi /-ın/ - ına çadır yıkmak doneti kome nesrecu, uvaliti u bedu; /-ı/ - ına çalsın za dusu ti bilo! (govori se kad se daje protiv volje); - çanağı dija/. lobanja; - ının çaresine bakmak starati se o sebi, ne cekati tudju pomoc; spasavati sopstvenu kozu; - çekmek 1) biti kolovodja (zavere) 2) voditi igru; biti prvi (u igri i si.); /-dan/ - çevirmek odreci se cega; /-ı/ - a çıkarmak ostvariti, postici, uspesno okoncati; - ına çıkarmak razmaziti, napustiti; /-la/ - a çıkmak izaci s kime nakraj, savladati koga; /-ın/ - ına çorap örmek praviti smicalice, podmetati nogu; spletkariti; - ı dara gelmek zapasti u nevolju, naci se u skripcu; - ı darda kalmak (ili olmak) biti u oskudici, naci se u besparici; /-ın/ başında değirmen çevirmek (ili döndürmek) dosadjivati, uznemiravati, nervirati (galamam, bukom); /ın/ - ına dert açmak (ili çıkarmak) uvuci u nevolju; - ı derde düşmek zapasti u bedu; - ını derde sokmak (ili uğratmak) 1) dospeti u bed u 2) navuci bed u na koga; - ına devlet kuşu konmak fig. osmehnuti se o sreci i si.); - ını dik tutmak fig. dr:Zati se uspravno; nemati se cega stideti; - ı dinç miran, spokojan; - ını dinlenmek odmarati se; /-ı, -ın/ - ına dolamak natovariti, utrapiti (losu robu); - döndürücü vrtoglav, koji izaziva vrtoglavicu (o brzini i si.); - ı dönmek oseeati vrtoglavicu, vrteti
se u glavi; /-ın/ - ına (ili - ında) dönmek obigravati oko koga; - dönmesi vrtoglavica, vertigo; - ı dumanil osamucen, opijen; zaljubljen; - ında durmak v. ında beklemek; /-la/ - edememek ne moci s kime nakraj; - eğmek 1) pognuti glavu 2) /-al fig. pokoriti se, potcinili se, pokloniti se; - eğmez nepokoran, nepokolebljiv; /ın/ - ına (ili - ında) ekşirnek biti kome na teretu; dosadjivati (cestim posetama i si.); - elde iken za zivota; /-ın/ - ının etini yemek zanovetati, gnjaviti, dosadjivati; etmek 1) /-la/ izaci s kime nakraj 2) /-ı/ zavrsiti, okoncati 3) /-al davati znak pakretom glave; /-ın/ - ını ezmek 1) isprebijati, (is) tuci, premlatiti 2) otkloniti opasnost, uciniti bezopasnim; /-ı, -ın/- ına geçirmek srusiti, porusiti; udariti po glavi; dovesti u ocajanje; /-ın/ - ına geçmek doci na celo ciga, postali vodja; /-ın/ ından geçmek dogoditi se, desili se, strefiti; - a gelen çekilir pas/. od sudbine se ne moze pobeci; - ına gelen plşmlş tavuğun başına gelmedi dogodila mu se neverovatna stvar; /-ın/ - ına gelmek snaci, zadeseti; dogoditi se, desiti se; - gidince ayak payidar olmaz posl. kad glava ade, noge ne dr:Ze; - ı göğe değ rnek (ili ermek) jako se radovati, biti na sedmom nebu; - göstermek pokazati se, pojaviti se, nastati, izbiti (o bolesti, vatri i si.) /-ın/ - ını gözünü yarmak 1) (iz) osljariti, smandrljati; pokvariti, osakatiti 2) natucati (neki jezik) - a güreşrnek 1) sp. borili se za naziv prvaka (u rvanju turskog stila) 2) baviti se najtezim delom posta; /ın/ - ına hal gelmek naci se u nevolji, dospeti u nepriliku; - ı havada nadmen, ohol; - ı havalanmak izgubiti glavu (zbog ljubavi); - ı hoş 1) bezbrizan 2) pripit, cevlejisan; /-la/ - ı hoş olmamak ne svidjati se, ne biti po volji; /-ın/ - ı için za ljubav kome, radi koga; - a iletmek arh. zavrsiti, postici; - indirmek 1) klimati glavom (u znak potvrdjivanja) 2) /-al arh. pokoravati se, potcinjavati se; /-ın/ - ına indirmek v. - ına geçirmek; /-ın/ - ına iş açmak (ili çı-
115
baş
karmak) stvarati kome neprilike (nevolju); zivati smrt; - ıyla oynamak igrati se ziına kakmak prebacivati kome, votom; /-al - öğretmek ukrotiti, zauzdati prekorevati koga; natrljati kome ren pod (konja); - ı önünde skroman, smeran; krcno s; - kaldırmak 1) (-a karşı) (po) buniti tak; /-ın/ - ına patlamak zadesiti (o nesse protiv koga 2) oziveti, osvestiti se; /reci); - ı pek tvrdoglav, jogunast; - sağ dan/ previse raditi, biti prezauzet poslom, lığı saui.':esce; - sağlığı dilemek izjaviti ne dizali glavu; - ından kalsın neka te saui.':esce; - ınız sağ olsun neka vam bog djavo nosi! zatrio li se, dabogda! (kletva poqari dug zivot; - sağlığına gitmek poimovine, bogatstva); - ına karalar bağ setiti koga radi izjave saucesca; !-al - sallamak silno tigovati, oi.':ajavati; - ını kalamak klimnuti glavom (u znak odobşımağa eli değmemek (ili - ını kaşımağa ravanja); /-ı, -ın) - ma sarmak natovarili vakti olmamak) biti prezauzet, nemali kome, nabediti; /-ıl - ından savmak v. vremena glavu poi.':esati; - ında kavak ından atmak; - ı sert v. - ı pek; - ı sı yelleri esmek mastati, ziveti u oblacima; kılmak biti u skripcu; - ı sıkışmak imati rm kazan oldu glava mi je kao bubanj (od posla preko glave; - ına soğuk geçmek buke, galame); - rm kel mi benim? sta arg. izglupirati se, glupo se poneti; meni fali? sta vam se ne svidja na meni? ından soğuk su dökülmek biti skrhan izkesrnek klanjati se, pokloniti se fu znak nenadnim razoi.':aranjem; - ını sokacak pozdrava); /-ın/ - ını kesrnek odseci yer skloniste, utoi.':iste se; 1-a/ - ını sokglavu; obezglaviti; - ından kesrnek mak smestiti se; - tacı idol, kumir; - ına (suyu) prekinuti, odlucno preseci; - tan taç etmek visoko ceniti, uvazavati; - tası kıça haber yok jedan ne zna sta radi lobanja; - ı taşa değrnek (ili gelmek) drugi; - kıç vurma (ili yapma) mor. ljufimati gorko iskuslvo, mnogo preziveti; janje broda po duzini; - ına kına yakmak ını taştan taşa çarpmak (ili vurmak) 1) slaviti pobedu, likovali, silno se radovali; gorko se kajati, zaliti za cime 2) platiti iskırmak v. - kesmek; - ı kızmak razkustvo, oparnetili se; - ını taşa vurmak (po) kajati se, zaliti za cime; - toplamak besneti se, razjariti se; - ını koltuğunun altına almak rizikovali zivol, slavili gfavu u . uredjivati glavu (o zenama); - ına toprak ! torbu; - ından korkmak bojati se za sapspokopali te dabogda! (kletva); - ında tortveni zivot; strepeti za sopstvenu kozu; bası eksik nerazborit; nedotupav; makoşmak 1) /-a/ cinili sta od sveg srca 2. /garac; /-al - tutmak mor. drzati kurs; - ı la/ utrkivati se, trkati se s kime; - koymak tutmak imati glavobolju, poludeti od gla1) poloziti glavu, dati zivot (za koga) 2) 1-a/ vobolje; - üstüne! vrlo rado! sa zasloziti se, saglasiti se; pristati na; - köşe dovoljstom! /-ı/ - ı üstünde taşımak (ili pocasno mesto, procelje stola; - köşeyi tutmak) visoko ceniti, veoma uvazavati; /işgal etmek zauzeti pocasno mesto (za ın/ - ı üstünde yeri olmak biti postovan; stolom); - ını kurtarmak spasiti zivot, izbiti voljen; - ına üşmek okupiti se oko vuci glavu; - ı nara yanmak ispastati koga; - vermek 1) nici, hicati (o zitaricama, travi i si.) 2) pojaviti se, iskrsnuti, tudje grehe; opeci se, doziveti nepizbiti 3) /-a/ dati zivot za koga 4) klasali (o rijatnosti (zbog drugih); - ından nikah zitaricama) 5) isplakivati (rublje); - vurağı geçrriek biti ozenjen (udata); /-ın/ - ını instancija; - vurma obracanje, trazenje; lokutmak citati molitvu (bolesniku); - ol da eşek - ı ol uvek budi glava; budi staresina a! - vurmak v. başvurmak; /-ın/ - ına makar magarcima; - olmak biti staresina vurmak udariti u glavu (o alkoholu); - ını (glava), postali sef; - ında olmak osecati yapmak v. - ını toplamak; - ını yarıp gözünü çıkarmak nagrditi, ubogaljiti, unasto i drugi; biti s kime u istom polozaju; kaziti; - ı yastık yüzü görmemek nemali ını ortaya koymak rizikovali zivot, iza1-ı,-ınl -
başıboş
ni trenutka predaha; oka ne sklopiti; - yasudbina, fatum; /-ın/ - ında yazılı olmak biti kome sudjeno (predodredjeno); /-ın/ - ını yemek oterati koga u smrt; - ı yerde opustene glave, pokunjen; - ı yerine gelmek doci k sebi, pribrati se, osvestiti se; - ı yukarıda ponosan, ohol; sujetan; /-ı, -ın/ - ına zindan etmek dovesti u veliku nevolju, napraviti kome pakao; adam - ına po glavi, po coveku; vay ıma! tesko meni! yeni - tan iznova, ispocetka zısı
başabaş 1. ekvivalentan, jednake vrednosti; - çıkmak (ili gelmek) 1) biti jednak s kime; ne zaostajati 2) sah. remizirati, igrati nereseno 2. fin. po nominalnoj vrednosti; - tan aşağı ispod nominalne vrednosti; - tan yukarı (ili fazla) iznad neminaine vrednosti
başak (-ğı) 1. bot. klas; - bağlamak (ili tutmak) klasati; - samanı pleva 2. pabirak, paljetak; - etmek (ili toplamak) pabirciti, paljetkovati, kupili klasje
astr. Devica
başak (-ğı)
başakçı
paljetkovanje, klasja (posle zetve) başaklanmak
klasali
1. bot. bogat klasjem, klasat 2. klasast, u obliku klasa baş
aktör 1 . glavni glumac, nosilac glavne uloge 2. fig. glavni akter (u poslu, aferi, dogadjaju) baş altı
(-ni) 1. sp. druga kategorija 2. medjupaluba (kabina za posadu)
başarı uspeh; - lar dilemek (po) zeleti uspeh; - elde etmek postici uspeh; göstermek pokazati uspeh, uspeti (u poduhvatu) - kazanmak postici uspeh başarılı
us peva
başarısızlık
a
uğramak
neuspeh; bezuspesnost; pretrpeti neuspeh
başarmak ak. uspeti; uspesno obaviti cf. muvaffak olmak başat (-dı) dominanantan, pretezan, nadmocan, glavni başatlık sası
dominacija, vladavina; - yabiol. prirodno odabiranje
başatmak
dominirati;
vladati,
gas-
podarili başbakan predsednik ministarskog saveta, premijer, predsednik vlade; cf. baş vekil başbuğ 1. glavnokomandujuci, ne ralisi mus 2. nacelnik izvidjaca başçavuş
ge-
voj. stariji vodnik
uspesan, srecan, uspeo, koji
bat. prasnik, prasnica
başçık (-ğı)
skupljanje
başaklı
mor.
başarısız neuspesan, bezuspesan; ne-
uspeo
paljetkovanje, pabircanje
başaklama
uspesno se zavrsiti (o
başçı 1. poslovodja; palir 2. prodavac glava (ovcjih, kozjih, govedjih)
pabircar, klaseber
başakçılık
başarılmak
poslu i si.)
başeser
remek-delo
başeski
ist. baseskija (najstariji u sluzbi
na dvoru) başgedikli
voj. nadnarednik, stariji vod-
nik başgöz /-ı/ - etmek (o) zeniti, uda (va)ti; - olmak ozeniti se, udati se başhakem
sp. glavni sudija
başhekim
med. glavni lekar; cf.
baş
tabip başhemşire
med. glavna
sesıra
başıboş 1. bez vlasnika, bez gospodara, lutalica (o psu) 2. neukrocen, neobuzdan; razuzdan 3. nekontrolisan, zapusten; napusten o detetul; /-ı/ bırakmak (dolaştırmak ili salıvermek)
117
başıboşluk
napustiti, ostaviti samom sebi; - kalmak biti slobodan, biti nezavisan
(va)ti se 2. lig. uznemiravati se; uzrujavati se, usplahiriti se
başıboşluk 1. neobuzdanost, razuzdanost; sloboda 2. zapustenost, zaparlozenost 3. rastrojenost: smetenost
başkalaştırmak ak. t. menjati, preinaci {va)ti 2. promeniti {glas i si.) 3. uznemiravati; uzrujavati
başıbozuk (-ğu) ı 1. civilni, gradjanski 2. neuredjen, neuredan; nesreddjen 3. voj. neregularan; dobrovoljan {o trupama) ll 1. ist. dobrovoljac {u osmanlijskoj vojsci) 2. anarhista; - alayı raspustena banda başıbozukça
neuredno,
nesredjeno,
haoticno başıbozukluk
nered, haoticnost; anar-
hicnost başıkabak başıngan
1. celav 2. obrijane glave
dijal. razuzdan, raspojasan
başınmak
dijal. joguniti se, inatili se,
opirati se başka ı {neko) drugi; drugi; drukciji, razlicit; - ları drugi, ostali ljudi; - - 1) drukcije, razlicito 2) zasebno, odvojeno; - bir okula gidiyoruz mi idemo u drugu skolu; - bir zamanda u drugo vreme; - işin yok mu? iron. zar nemas druga posla? - kapıya! 1) obratite se na druga vrata! 2) pricaj {te) to drugom! o - adamdır on je drugi covek; şimdi şartlar - sada su drugi uslovi; - türlü drukcije, na drugi nacin; türlü edemem ja ne mogu drukcije ll post, sa ab/. osim, sem; izuzev; bunu senden - herkes biliyor osim tebe, to svako zna; ekmekten - neler aldınız? sta ste kupili sem hleba? başkaca
v.
ayrıca
başkacıl {-lı) başkacılık
altruist
altruizam, covekoljublje
başkahraman başkalaşım
!it. glavni junak
geof. metamorfizam
başkalaşma
biol. metamorfoza, pre-
obrazaj başkalaşmak
118
1. menjati se, preinaci
bıış kaldırma
pobuna, bnut; cf. isyan
başkalık 1. osobenost, svojstvenost 2. oznaka 3. promena, menjanje; lig. preokret başkan predsednik nacelnik; belediye - ı predsednik opstine; devlet - ı set drzave; kurmay - ı voj. nacelnik staba başkanlık 1. predsednistvo; nacelnistvo 2. vodjstvo (delegacije, misije i si.) 3. rang predsednika
başkası {-nı) rışma!
drugi; - nın işine kane mesaj se u tudja posla!
başkatip
{-bi) dip!. prvi sekretar
başkent
{-ti) glavni grad, prestonica;
metropola başkeşiş Başkırt
arhimandrit
Baskir
başkişi
/it. glavni wunak (knjizevnog
defa) başkomutan
glavnokomandujuci
başkonsolos
generalni konzul
başkonsolosluk başkumandan Başkurt
v.
başlahana
v.
generalni konzulat başkomutan
Başkırt
bat. kupus, broskva {Bra-
sica oleracea) başlama pocetak, pocinjanje; - fiili gram. inkoativni glagol; - müziği muz. uvertira başlamak 1. dat. pocinjati zapoceti, pristupiti cemu; işe - zapoceti posao, pristupiti poslu 2. pocinjati; imtihanlar bugün başlıyor ispili pocinju danas; başlama! ne pocinji! (u vezi sa necim neprijatnim)
baştan
başlangıç (-cı) 1. pocetak; - ta u pocetku; - meridyeni geog. pocetni meridijan; - noktası mat. polazna tacka; süratı fiz. pocetna brzina 2. uvod, pristup başlanılmak
pass. od
başlamak
başlanmak
1. pass. od başlamak 2. zaokrugliti se, glavicati se, obrazovati glavicu (o luku, kupusu i si.) baştatılmak pass.
çocuğu
pocetnik,
başlayış
(za) pocinjanje, pocetak; ot-
debitanı
başlı
1. s glavom, s glavicem; - vida zavrtanj s glavom; büyük - glavat, glavonja 2. glavni, osnovni 3. lig. panosit ohol nezavisno, samostalno
başlıca vazan, bitan; glavni; - rol glavna uloga (i lig.)
zoo/. cefalotoraks
başlık
1 . kapa, klobuk; povezaca, ubradac 2. nevestinska kapa, kruna, venac 3. kapuljaca, kukuljaca 4. slem, kaciga 5. oglav (konja); - taşması prekonosnik oglava 6. vlast uprava, predsednistvo 7. arhit, kapitel (stuba); basluk, obluk na stubu 8. teh. glavcina (tocka) 9. teh. kapak, poklopac 1O. voj. bojeva glava (torpeda i si.); 11. naslov, zaglavlje; - atmak (ili koymak) naci neslov; - sayfası naslovna strana 12. teh. sastavak, zglob 13. tip. klıse, matrica 14. otkupnina neveste (novac koji mladozenja daje tastu); - vermek dati otkupninu başlıkçı
kapar
başlıksız 1 . bez kap e, gologlav 2. bez naslova 3. bez bojeve glave başınabeyinci
ist.
zapovednik
tanskog dvora basmak arh. pasmag, papuca
mal kapital; ct. sermaye
baş
muharrir v.
başmüdür
başörtü
sul-
glavna direkcija
povezaca, zenska marama
parmak
başrol
başyazar
generalni direktar
(-ğı)
başpiskopos
varanje
başlı göğüs
baş
baş
başlayıcı
başlı başına
başmaklık 1. ist. placanja sultanskoj porodici 2. mesto za papuce (u dzamiji)
başmüdürlük
od başlatmak
başlatmak caus. od başlamak; okula - dati dete u skolu
başmakçı 1. basmagdzija, papucar 2. cuvar obuce u dzamiji
anat. palac
arhiepiskop
sin. glavna uloga
başsağı
v.
başsavcı
baş sağlığı
drzavni (javni) tuzilac
~aşsavcılık
javno tuzilastvo
başsız
1. biol. acefalan, bez glave 2. bez glave, bez vodje; - ordu vojska bez komandanta 3. glup, ogranicen - dipsiz söz besmislica başsızcıltk
anarhizam
başsızltk
soc. anarhija
başşehir
(-hri) v.
baştaban
baştabip
başkent
arhit. arhitrav
(-bi) v.
başhekim
baştan
ponova, iznova, opet, iz pocetka; - aşağı potpuno, od glave do pete; - aşağı süzmek pazljivo odmeriti (pogledom); - aşağıya potpuno, sve, u celini; - aşmak ( ili aşkın olmak) biti previse, odvise, preko mere (posla i si.) - atmak v. başından atmak; - ayağa potpuno, sasvim, s kraja nakraj; - baş dijal. odlican, izvrstan; - başa potpuno sve, uzduz i popreko; - çıkarmak zavesti koga; navesti na los put; - çıkmak zabludeti, krenuti stranputicom; - defetmek izbaviti se, osloboditi se cega; otarasiti se; - geçen nevolja, nedaca, napast; - hüküm vermek unapred se odluciti; - inme neocekivano, kao grom
119
baştankara
iz vedrag neba; - inmek naglo nastupiti (o zimi i si.); -işareti muz. znak ponavljanja; - kalma (ili kalmış) upotrebljavan, nasledjen od drugoga; - kıçtan demirlernek mar. usidriti, ukotviti (brod); - savma povrsno, ovlas; nehajno, nemarno; - savmak v. başından savmak; - tırnağa v. tepeden tırnağa; - yukarı prekomerno, preterano, neumereno baştankara
zool. senica velika (Parus
maior) ucu (-nu) 1. uzglavlje; /-ın/ - nda blizu, pokraj, tik uz; hastanın - nda pokraj bolesnika 2. astr. zenit; - uzaklığı zenitna udaljenost O /-ın/ - na dikilrnek popeti se kome na glavu, neprekidno mui':iti başucul astr. zenitni başuzman
ekspert
metropola Qedne imperije)
başvekiUet
v.
başvekil
(-ti) v.
başbakanlık
başbakan
başvurmak
dat. obracati se kome; pri-
begavati cemu başyazar
başyazı
glavni urednik
uvodnik, glavni clanak
başyazman
prvi. sekretar
batak (-ğı) ı mocvara; barustina, glib, kaljuga; - otu voduska, blatnica (Uinosella aquatica); - a saplanmak fig. zaglibiti se, uvaliti se u nevolju ll 1. mocvaran; blatnjav, glibovit 2. propao, izgubljen, beznadezan batakçı 1. nesavastan duznik 2. lopov, prevarant, kalsar 3. rasipnik, raspikuca
batakçıl
bot. zool. mocvarne (biljke, zi-
votinje) batakçılık 1. izvrdavanje duga 2. varanje, kaisaranje, lupestvo
batakhane 1. jazbina, brlog (lopova) 2. mrtvilo, stagnacija
120
moi':varan, baravit
bataklık 1 1. moi':varno zemljiste, barustina 2. fig. opasno, ukleto mesto 3. u sastavu bol. i zool. naziva; - baş tankarası ioo/. barska senica (Parus palustris); - keteni bot. vetrogon (Eriophorum); - samuru zaaf. evropski vizon (Mustela lutreola); - yosunu bot. tresetnica barska (Sphagnum) ll mocvaran, baravit
bataksal v.
baş
başülke
bataklı
batakçıl
batarda ustava, brana, gat batarya 1. voj. baterija 2. el. baterija; baterijska lampa 2. topavi na palubi; borda - sı mor. topavi na palubi ratnag broda 4. prekar, apamena; - yı yemek dobiti grdnju lambası
batı ı 1. geog. zapad; Batı ülkeleri zapadne zemlje; güney - sı jugazapad; kuzey - sı severozapad 2. mor. zapadni vetar; - karayel severozapadni vetar 3. astr. tacka zalaska sunca (na dan prolecne ravnodnevnice, 22 mart) ll zapadni; Batı Almanya zapadna Nemacka batıcı 1. kaji sece, rezni; koji bade, badljikav; - aletler rezni alati 2. fig. peckav, uvredljiv batıcılık
zapadnjastvo; aksidentalizam
batık
1. patapljen, potanuo; - gemiler patanuli brodovi 2. upao; ispijen; - gözlü upalih aciju batıl a. 1. lazan, nestvaran; neasnovan, neodrziv; - itikat (ili inanç) praznoverje, sujeverje 2. nekaristan, uzaludan; bezvredan
batılı 1 1. zapadni; - devletler zapadne driave 2. zapadnjacki arijentisan; naklonjen zapadu ll zapadnjak, Evrapejac batılılaşma
evrapeizacija,
ev-
ropeizavanje batılılaşmak batım
evrpeizovati se
1. zalazak sunca, sutan; gün -
ı
bayağı
zalazak sunca, smiraj dana 2. propast, si om batın (-tnı) a. 1. anat. abdomen, trbuh 2. vreme trudnoce; bir - da iki çocuk doğurdu ona je rodila dvojke 3. fig. koleno, pokolenje, generacija
a.
batıni
unutarnji, skriven; mislican
Batiniye a. Batiniti (sekta koja u kuranu nalazi skriveni smisao) batır
v.
batıncı
bahadır
razarac; obijac
batınimak
pass. od
batırmak
batırmak 1. ak. dat. potapati; zagnjurivati; gemiyi - potopiti brod 2. ak. dat. zabadati, zabijati; zariti, zarinuti; kalemi hakkaya - staviti pero u mastionicu 3. ak. unistavati, upropascavati (poslovno), dovoditi do bankrotstva 4. ak. omalovazavati, nipodastavati 5. ak. rasipati, tracitı (novac, imovinu) batış 1. gl. im. od batmak 2. potonuce 3. zalazak (i fig. ) 4. propast, slom; bank-
uzbudjivati; sözlerin bana batmaz tvoje me reci ne uzbudjuju 8. fig. zaneti se, zadubiti se (u misli) 9. dat. biti sav u necemu zaglibiti se u dug; tere - biti sav u znoju, kupali se u znoju 1O. urasti, urasciva li (npr. nokti u meso) O bata çıka naporno, tegobno, s mukom; bata çıka gitmek tesko se kretati battı balık yan gider sve jedno, bilo ne bilo; batasıya gitmek upropascavati se, propadati; yerin dibine jako su postideti, potonuti u zemlju od st ida
batman batman (stara mera za tezinuizmedjiu 2. i 8. oka) batonsale slani stapic battal a. 1. bezvredan, neupotrebljiv, batal, pokvaren, razvaljen; - etmek izbaciti iz upotrebe; ponistiti (kartu i si.); olmak postali neupotrebljiv, pakvarili se 2. glomazan; krupan, kabası battaniye a. cebe bav dresura za lov (pasa, sokolova) bavcı
dreser zivotinja (za lov)
ratsıva
batis (t) tekst. batisi batkı
bankrotstvo, padanje pod stecaj;
cf. iflas batkın
1. potopljen, potonuo 2. zaboden, zariven, zabijen 3. propao, bankrotirao 4. upao, ispijen (o obrazima, ocima) 5. dijal. dubok, udubljen batkınlık
1. propast, slom 2. bankrolsiva 3. udubljenje, jama
batma v.
batış
batmak (-ar) 1. (po) tonuti, (u) tonuti (o brodu i si.); suya - utopiti se, udaviti se 2. zalaziti, zaCi, kloniti se zapadu (o suncu) 3. izgubiti se, nestati, isceznuti 4. bankrotirali 5. isprljati se (o odelu) üstüm başım battı isprljalo mi se odelo 6. dat. zabosti se, zariti se, prodreti (o bodlji, igli i si.) 7. dat. obespokojavati, uznemiravati;
bavlı 1 dresiran ll namac, vabac (za dresuru zivotinja) bavlımak
ak. dresirati za lov
bavul kofer, torba bay gospodin; Bay Selim gospodin Selim bayağı 1 1. obican, normalan; jednostavan, prost; vakidasnji; - gün abican (radni) dan; - yürüyüş abican hod 2. vulgaran, prostacki; banalan, otrcan 3. los; nizak (o kvalititu); bu mal pek- ova roba je vrlo losa; - dan aşağı veoma los (po kvalititu); gadan, ogavan 4. u. sastavu bot. i zoo/. naziva; - ardıç bot. smreka Quniperus communis); - engerek zoo/. sarka (Vipera berus); - kabak bot. bundeva (Cucurbita pepo); - servi bot. cempres (Cypresus sempervirens) ll 1. dosta, znatno, prilicno; - yoruldum dobro sam se
121
bayağı
umorio 2. zamalo, skoro, gotovo; - bagibi oldum skoro sam se onesvestio 3. vrlo dobro, u redu O - kaçmak ne priliciti, ne pristajati (o recima, pastupku i si.) yılacak
bayağı
kesir mat. prost razlomak
bayağılaşmak postali obican (jednostavan); postali grub (vulgaran, neotesan) bayağılaştırmak
caus.
od
ba-
yağılaşmak
bayağılık
1. obicnost, osrednjost 2. vulgarnost, banalnost, primitivnost, trivijalnost 3. niskost, pokvarenost bayan gospodja; gospodjica; Cemile gospodja Dzemila
Bayan
bayat 1. bajat, ustajao, suv, tvrd; ekmek bajat, suv hleb; ukvaren, pokvaren (o ribi i si.); izvetreo (o picu); uzezen, uzegao (o masti maslacu)2. fig. zastareo; nesavremen, zaostao (o mislenju, modi i si.) bayatlamak, bayatıaşmak 1 . izgubiti svezinu, ubajatiti se; ukvariti se; uzeci se; izvetreti 2. fig. zastareti; izaci iz mode bayatlık
bajatost, ukvarenost, uzeglost
baygın
1 . onesvescen, besvestan; pasti od umora 2. slab, malaksao, obamro; sanjiv, cesnutljiv (o pogledu) 3. dat. zaljubljen; ushicen; - - 1) malaksalo 2) zaljubljeno 4. opojan, omamljiv; - koku opojan miris 5. uvenuo, procvao (i fig. ) 6. tih i nezan; - ses nezan glas
düşmek
baygınlaşmak 1. onesvestiti se 2. iznemoci, malaksali 3. postali sanj[v, ceznutljiv (o pogledu) baygınlık 1. nesvest (ica), onesvescenost; - geçirmek pasti u nesvest, onesvestiti se 2. slabost, nemoc, izçnemoglost, posustalost 3. ushicenje, zanos 4. opojnost, omamljivost
baygıntı 1. v. baygınlık; - gelmek pozliti; - geldi bana pozlilo mi je 2. euforbija
122
(nesposobnost svilene bube da savija ca uru) bayık
v. baylan
bayılmak 1. onesvestiti se, izgubiti svest, pasti u nesvest 2. dat. fig. ushicavati se, odusevljavati se, diviti se; bu filme bayıldım odusevljen sam ovim filmom 3. venuti, uvenuti (o cvecu, povrcu) 4. ak. arg. odresiti kesu, izbrojati; "izlihtirati se", izgubiti sav novac (na kocki) bayıltıcı 1. opojan, omamljiv; zapanjujuci 2. med. anestetican, narkolican bayıltmak ak. 1. onesvestiti 2. anestezirati, dali narkozu bayın
v. baylan
bayındır napredan, razvijen; uredjen, izgradjen; ct. mamur; - bir ülke napredna zemlja; - bir şehir uredjen grad
bayındıriaşmak raivijati se, redovati, cvetati; izgradjivati se bayındıriaşıırmak
nap-
ak. razvijati, unap-
redjivati; izgradjivati bayındırlık napredak, razvoj, procvat; blagostanje; uredjivanje, izgradnja; Bayındırlık Bakanlığı ministarstvo za javne radove; - işleri javni radovi bayındırmak bayır
cuvik; bayır
v.
bayındıriaşiırmak
1. padina, kosa 2. breg, uzvisica, nizbrdo
aşağı
kuşu
(-nu)
zool.
crnoglavka
(Sylvia) bayıraaşmak
postali strm, uspinjati se
(o putu) bayırmak
(o) bogatiti se
bayır turpu (-nu) 1. bot. rotkva (Raphanus) 2. fig. neotesanac, prostak
bayi (-i) a. prodavac; tütün - i prodavac duvana bayilik prodaja, trgovina
beceri baykuş zool. sova (Strix); - gibi zloslutan, zlokoban (o onome ko donosi nesrecu)
baylan
nar. razmazen
baylık
1. bogatstvo 2. soc. plemstvo,
bayramiaşmak uzajamno cestitati praznik, razmenjivati praznicne cestitke bayramlık 1 praznicni, blagdanski; - elbise praznicno odelo ll praznicni poklon bayrı
gospodstvo
bayrılık
bayonet (-ti) v. süngü bayrak (-ğı) 1. zastava, barjak; asmak (ili çekmek) podici zastavu; - direği (ili gönderi) kopljaca, motka (zastave); - ları yarıya indirmek spustiti zastave na pola koplja; işaret - ı signalna zastavica, signalni barjacic; milli - nacionalna zastava 2. fig. celnik, perjanica; olmak biti na celu o - açmak 1) skupljati dobrovoljce 2) pobuniti se, dici ustanak; ları açmak fig. drsko se ponasati; - altı vojna sluzba; - ını dikmek pridavati sebi vaznost; - gibi jasno, ocigledno; - ları indirmek prestali sa grdnjom; - koşusu (ili yarışı) stafetna trka bayrakçı
v. bayraktar
bayrakit sa zastavom; pod zastavom bayraklık
dijal. star, drevni
v.
bayraktarlık
bayraktar 1. barjaktar, stegonosa 2. fig. avangardist 3. ist. komandant neregularnih trupa bayraktarlık 1. duznost berjaktara 2. fig. avangardizam
bayram praznik, blagdan; - arifesi uoci praznika; - ayı mesec seval /arapskog kalendara); - etmek praznovati, svetkovati; - günü praznicni dan; - kutlamak cestitati praznik; - ınız kutlu olsun! srecan vam praznik! Cumhuriyet - ı Dan republike (turski nacionalni praznik, 29 oktobar); milli- nacionalni praznik O - dan a vrio retko, s mene pa na ustap; - koçu gibi neukusno odeven; - haftasını mangal tahtası anlamak sasvim pogresno razumeti; ramazan - ı ramazan (post) bayramiaşma (uzajamno) cestitanje praznika; razmena cestitki za praznike
drevnost
baysal dijal. tih; miran, spokojan baysallık
dijal. spokojstvo, mir
baysungur zool. bradan (vrsta sokola) baytar a. veterinar baytari a. veterinarski baytarlık
veterina
baz 1. osnova, baza; 2. hem. kaza bazal hem. bazican bazalt
(-tı)
geof. bazalt
bazen a. ponekad, katkad bazı 1 neki; - ları, - sı neki (ljudi) ll v. bazen; - defa (ili kere) ponekad, katkad
bazalma. (ç) dijal. presan hleb; lepinja (ispod saca)2. bazlamaca, uljevusa (pita od sira, jaja i brasna) bazuka, bazoka voj. bazuka be uzv. bre! hej! cuj! ne sta radis, bre?
yapıyorsun
- ?
bebe beba, odojce bebecik (-ği) bebica, novorodjence bebek (-ği) 1. v. bebe 2. ıutka (igracka) gibi 1) detinjast 2) lutka (lepa zena); taş - lepa, ali hladna (zena, devojka)
o-
Beberuhi 1. lice iz Karadjoza 2. fig. kepec, prca, pusa bebir (-bri) p. zool. panter, leopard (Panthera pardus) bece nisa (u zidu) becelleşmek
s. ile prepirati se, svadjati
se beceri 1. sposobnost, vestina, umece
123
wr
becerikti 2. okretnost, gipkast (u gimnastici) becerikli sposoban vest, umesan beceriklilik sposobnost, · umesnost, vestina; okretnost beceriksiz nesposoban, nevest, neumesan; nespretan beceriksizlik nesposobnost, umesnost; nespretnost
ne-
becerilmek pass. od becermek becermek ak. 1. uspeti, poci za rukom, izaci nakraj sa cime 2. iron. udesiti, srediti, upropastiti; çocuk elbisesini becerdi dete je upropastilo .svoje odelo 3. arg. silovati 4. arg. raditi o glavi, ugrazavati becertmek caus. od becermek becit (-di) dijal. hitan, neodlozan bedahet (-ti) a. 1. jasnost; ociglednost, ocevidnost 2. improvizacija bedaheten reme
a.
improvizovano, bez prip-
bedava p. besplatan; - dan (ili - sına) besplatno, badava; - dan ucuz budzasto, u bescenje O - sirke baldan tatlidır post. besplatno sirce sladje je od meda bedavacı
badavadzija, gotovan, muk-
tas bedavacılık
gotovanstvo; parazitizam
bedavet (-ti) v. bedevilik bedbaht
(-tı)
p. nesrecan, zlosrecan
bedbahtlık
nesreca, zia sreca, maler; sudbina, zia kob, udes u bedbin p. ı pesimist ll pesimisticki; ct. karamsar bedbinlik pesimizam; cf.
karamsarlık
beddua p.-a. kletva, prokletstvo; /-ın/ almak dobiti kletvu, biti proklet; /-al etmek kleti, proklinjati sını
bedel a. 1. cena, vrednost 2. protivrednost, jednaka vrednost 3. dat. za-
124
mena cega; - olarak za, u zamenu'za~.; buna - (olarak) u zamenu za to, umesto toga 3. otkup (ljenje), naknada (za vojnu sluzbu); - tutmak iskupiti se za vojnu sluzbu (placanjem zamene) 4. hodocasnik za Meku (umesto drugog lica) bedelsiz besplatan, bez naknade; bez naznacene cene beden a. 1. telo, trup; organizam; - arı telesna mana; - cezası jur. telesna kazna; - değiştirmesi. metempsihoza, seljenje dusa; - eğitimi (ili terbiyesi) fizicko vaspitanje, fiskultura; - mükellefiyeti prinudni rad, kuluk 2. stablo, deblo (drveta) 3. voj. bedem (tvrdjave) 4. glavni deo, glavnina; skelet (zgrade) 5. velicina, struk (odela, haljine) 6. mor. Iabavi deo konopa <> - inden vermek platiti iz svog dzepa zası
bedenen a. 1. fizicki; telesno 2. licno bedeni a. fizicki, telesni, somatski; fizicki razvoj; - olgunluk fizicka zrelost gelişme
bedensel v. bedeni bedesten p. bezistan, pokriven bazar bedevi a. 1 1. nomad, beduin 2. derviski red (osnovao ga Abul Abas Sejid Ahmet ei-Bedevi, 1200-1276) ll 1. pustinjski 2. nomadski 3. brzonog (o arapskom konju) bedevilik, bedeviyet (-li) 1. nomadski zivot, namadizam 2. fig. necivilizovanost, primitivizam bedbah p. zloban, zlurad, pakostan; cf. kötücül bedbahlık
zloba, pakost, zluradost
bedhuy Ip. zlocudan, lose naravi bedi1 (-i) a. prekrasan, divan; redak bedi2 (-i)
a. stilistika, estetika reci
bedia a. umetnicko delo bedihi a. jasan. ocigledan bedii
a.
umetnicki; estetski
bekleme bediiyat
(-tı)
a. estetika
behişt
bedir (-dri} a. pun mesec; cf. dolunay bedmest p. mrtav pijan begonya bat. begonija, zdravac (Begonia) beğence
pohvalan zitivna recenzija
predgovor;
po-
beğendi (ili hünkar - ) kul. pire od plavog patlidzana beğendirmek beğeni
caus. od
beğenmek
ukus (i fig.) cf. zevk
beğenik
pass. od
beğenmek
beğeniş, beğenme
dopadanje; odobravanje, pohvala; dobar prijem; odziv beğenmek ak. 1. goditi, biti po volji, voleti; svideti se, dopasli se; o kızı çok beğenirim ona devojka mi se mnogo svidja; kendini - biti samoljubiv 2. birati, izabrati, odabrati; beğen beğendiğini biraj sta gad ti se svidja 3. prihvatati, odobravati; saglasiti se; cf. tasvip etmek; tuttuğunuz yolu beğenmiyorum ne odobravam put koji ste izabrali O beğenmeyen küçük kı zını versin posl. probirac nadjeotirac
beğenmezlik
behresiz unesrecen; !isen cega; gururdan - lisen ponosa beis (-e'si) a. 1. smetnja 2. steta, gubitak; - görnnek pretrpeti stetu; imati teskoce; - yok! ne mari! nista! bej bez boja bek1 (-ki) sp. bek; sağ- desni bek bek2 (-ki) gorionik, plamenik (gasni) beka a. 1. trajanje, trajnost, gotrajnost 2. vecnost, besmrtnost
v. makbul
beğenilmek
(-ti) p. raj.
behre p. 1'. udeo, ucesce 2. sudbina
neodobravanje, osuda;
zamerka behçet (-ti) a. arh. 1. lepota 2. radost 3. ljubaznost behemehal p. u svakom slucaju, svakako, zacelo beher p. 1 svaki; - gün svaki dan, svakodnevno ll po na, za; - parça po komadu, na komad (placanje) behey uzv. ljutnje, negodovanja; hej! hej ti! - adam hej, covece! behimi a. bestijalan, zivotinjski; grub surov (postupak i si.) behimilik, behimiyet (-ti) bestijalnost, zverstvo; grubost,brutalnost
du-
bekar muz. bekar, povratilica bekar a. 1. nezenja; neudata; - kalmak (ili yaşamak) ostat1 neozenjen (neudata) 2. beli udovac be ka ret (-ti) a. 1. devicanstvo, nevinost, cednost; - kemeri pojas nevinosti 2. fig. originalnost (u misljenju, poeziji i si.) bekarlık sultanlık
nezenjstvo, momacki zivot; momacki zivot je carski zivot
bekas zool. sumska sljuka (Scolopax rusticola) bekaya v. bakaya bekçi strazar; cuvar; nocni cuvar; - köpas; kır - si cuvar polja, poljak; köşk - si pozarnik; sınır - si granicar peği sırazarski
bekçilik 1. strazarska sluzba, sıra~ zarenje, straza; cuvanje; - etmek strazariti; cuvati bekinmek uporno nastojati, navaljivati, insistirati; cf. inat etmek 2. zatvoriti se, sepusiti se bekit (-ti) fond (osnovan u dobrotvorne svrhe); cf. evkaf bekitmek ak. posvetiti, zavestati imovinu, osnovati fond bekleme
gl. im. od beklemek; - ku-
125
""fl
!
beklemek lübesi slrazara; - listesi lisla cekanja; (ili salonu) cekaonica
Bektaşi üzümü (-nü) bot. ogrozd, ribistla (Ribes grossularia)
beklemek 1. ak. ce ka li, oCekivali 2. ak. cuvali, paziti; strazariti; eşyayı - cuvati stvari; ormanı - cuvali sumu 3. ak. ab/. nadali se, oslanjali se na; racunali s kime. (s cime); senden yardım beklerim racunam na lvoju pomoc, oslanjam se na tvoju pomoc; bekle yarın köşesini cekaj da na vrbi rodi grozdje
bel1 1. anat. pojas, struk; slabine, krsta; - ağrısı probadi u krstima, lumbago; - bölgesi lumbalni pojas; - omurIarı slabinski prsljenovi 2. pojas (nica), opasac; - kayışı opasac; - kuşağı pojas (za slabine) 3. geog. sedlo (brda) 4. geog. tesnac, klanac, sutjeska 5. mor. prednji deo brda 6. hrbat, rtenjaca, ledja (iivotinja) 7. biol. sperma; - ı gelmek ejakulirati; - gevşekliği polna nemoc, impotencija O - ı açılmak makrili poda se; fal - bağlamak osloniti se, pouzdati se u koga; /-ın/ - ini bükmek 1) pognuti se; nakloniti se (radi pozdrava 2) slomili, ucveliti, ozalostiti; - i bükülmek ostati bespomocan; - i çökmek pognuti se, pogrbiti se; - ini doğrultmak pribrati se, oporaviti se, doci k sebi; - ini eğmek fig. oboriti glavu, pokunjiti se; /-ın/ - inden gelmek voditi poreklo od, poticati od; - ine kadar kızarmak pocrveneti do usiju; - i kırılmak iznuriti se, iscrpsti se; /-ın/ - ini kırmak osakatiti, onesposobiti koga; - vermek ulegali se, ugnuti se (pod teretom)
odası
beklenilrnek v. beklenmek; lenilmeyen fırtına iznenadna bura
bek-
beklenmedik iznenadan, nepredvidjen, olay iznenadan, neneocekivan; ocekivan dogadjaj beklenmek bez/. pass. od beklemek; bu ondan beklenmezdi ovo se nije ocekivalo od njega; kar bekleniyor ocekuje se sneg beklenmezlik nenadnosl
neocekivanosl,
iz-
bekleşmak 1. cekali se, sacekivali se; zajedno cekali 2. bdeli kraj samrtnicke postelje
bekletmek caus. od beklemek; atfedersiniz,. sizi çok beklettim oprostite, mnogo sle me cekali; beni çok bekletmeyinl nemojle me mnogo zadrzavati! evimi ona beklettim njemu sam dao da mi cuva kucu . bekri a. bekrija, pijanica, pijandura; propalica, mangup bekrilik bekrijasenje, pijancenje, janstvo
pi-
Bektaşi 1. bektasija (dervis beklasijskog reda) 2. arh. janicar o - sırrı slroga tajna Bektaşi kavuğu
(-nu) bot. ehinokaklus
(Echinocaclus) Bektaşilik Bektasije, Bektasizam (derviski red koji ji osnovao Hadzi Bektas Veli, umro 1337. godine)
126
bel2 dijal. v. işaret bel3 lopata, asov; - beliemek rili, riljali bel4 fiz. decibel, jedinica jacine zvuka bel5; - - bakmak blentavo gledati bela a. 1. belaj, nevolja, nedaca, nesreca, beda; muka tegoba, patnja, bol, jad; - yı aramak Irazili neprilike, zapodevati sadjevicu; - ya bak ki.. (ili - yı gör ki) na nesrecu; - bundandır ki.. nevolja je u !ome sto ... ; - ya çatmak (düşmek, girmek, tutulmak (ili uğramak) upasti u nepriliku, nagrajisati; - çıkarmak praviti neprilike, izazivali svadju; - yı satın almak Irazili neprilike, prizivati nevolju; - yı savmak spasiti se bede; /-ıl - ya sokmak uvuci u neprilike 2. kazna; - sını bulmak dobiti svoje (o kazni i si.) - sını çekmek ispaslati (za nedela) 3. kletva, prokletstvo;
b elin - okumak kleti, proklinjati o bin (güç) ile s mukom, jedva, na jedvite jade; - vardım demez nevolja dolazi iznenada belagat (-li) a. 1. recitost, elok\!encija 2. v. belagatçılık · belagatçı
besednik, retoricar
belagatçılık belagatlı
besednistovo, retorika
recit, elokventan; fig. kras-
noreciv belahat poglavost
(-tı)
a. glupost, blesavost, tu-
belalı ı 1. mucan, tegoban; neugodan, neprijatan 2. svadjliv, dzandrljiv ll arg. podvodac
belde a. grad; - i tayyibe Medina beledi a. 1. gradski; opstinski 2. med. endemski; - hastalık endemska bolesi 3. domaci, savicajni belediye a. opstina, grad; - başkanı (ili reisi) predsednik opstine, gradonacelnik; - meclisi gradska skupstina; gradski savet belediyeci a. opstiinski civonnik, opstinar
dişine bakılmaz
posl. poklonu se u zube
ne gleda beleşçi
arg.
muktas,
gotovan,
ba-
davadzija belge dokumenat; svedocanstvo, uverenje; - filmi dokumentarni film; çalışma - si radna knji:Zica; Ikametgah - si potvrda o boravku o - almak biti iskljucen iz skol e belgeci sin. dokumantarisi belgelemek, belgelendirmek ak. dokumentovati, potvrditi belgelenrnek 1 . pass. od belgelemek
2. dokumentovati belgeli 1. dokumentovan, dokazan 2. iskljucen (iz skola); - öğrenci iskljucen ucenik belgesel dokumentarni belgi 1. znak, simbol 2. oznaka, obele:Zje, osobenost belgilemek ak. odredjivati, odrediti, ustanoviti; ct. tayin etmek belgili odredjen, utvrdjen belgin jasan, ocevidan
belediyecilik komunalna politika belek (,ği) dijal. 1. povoj 2. poklon 3. znak, signal 4. bre:Zuljax, brdasce belemek dija/. 1. ak. povijati (dete) 2. mazati, packali 3. dat. ak. valjati (u brasnu) belemir bot. razlicak (Centaurea cyanus) belen dijal. geog. 1. sedlo 2. tesnac, klanac belenmek 1. pass. od belemek 2. valjati se (u prasini, pesku)
belginlik jasnost, plicitnost
odredjenost;
eks-
belgisiz 1. neodredjen; nejasan, neprecizan 2. gram. neodredjen; - sıfatlar neodredjeni pridevi belgisizlik neodredjenost belgit (-ti) 1 . potvrda, priznanica 2. do kaz belgitlemek gumentovati
ak.
dokazati,
ar-
beli p. dijal. da, tako je
belermek zuriti, piljiti
beliğ
a. v.
belagatlı
belertrnek buljiti, beciti (oci)
belik
(-ği)
dija/. pletenica, kika, kurjuk
beleş
a. arg. besplatno. d:Zabe; -
atın
belin dijal. v.
haşyet
127
beliniemek beliniemek pretrnuti od straha, preneraziti se, skameniti se belinietmek ak. prestrasili, preneraziti belirgi v. belirginlik
postali jasno, razjasniti
belirginlik jasnost, jasnoca
beliriş
nejasnost,
ne-
pojava, ispoljavanje (simptoma)
belirleme 1. til. odredjivanje, terminisanje 2. ogranicenje
de-
belirlemek ak. 1. odrediti, odredjivati 2. ogranicavati, suzavati 3. specifikovati belirlenim til. determinacija belirlenirnci determinist belirlenirncilik determinizam belirlenmezlik neodredjenost belirleyen 1. determinanta 2. gram. odreditelj, determinans belirli odredjen, utvrdjen, izvestan; preciziran; - belirsiz nejasan; neodredjen; .süreli çalışma kontratı ugovor o radu na odredjeno vreme; - zamanda u odredjeno vreme belirmek 1. pojaviti se; videti se, ukazati se ct. tebarüz etmek 2. tig. razjasniti se, iskristalisati se (o misljenju i si.) 3. izaci na videlo, ispoljiti se belirsiz 1. neodredjen; nejasan, maglovit 2. !aman, zagasit (o slikarskim bojama) 3. nepoznat belirsizce neodredjeno,
nejasrıo
belirsizlik neodredjenost, nejasnost belirteç (-ci) 1. gram. prilog 2. hem. reagens belirgen gram. 1. atribut 2. odreditelj,
128
belirtik odredjen, jasan, eksplicitan belirtilen redjeno
se
belirimsizlik razgovetnost
belirti 1. znak, oznaka, znamen 2. med. simptom; - bilimi dijagnostika belirtici odredben, koji odredjuje; - nitelik osobenost, karakteristika
belirgin vidljiv, istaknut, jasan; javan belirginleşrnek
determinans
gram.
determinatum,
od-
belirtili 1. odredjen; - tamlama gram. odredjeni izafet, odredjeni genilivni odnos 2. simptomatican belirtisiz neodredjen; - tamlama gram. neodredjeni genilivni odnos, neodredjeni izafet belirtme 1. odredjenje, determinacija; definicija 2. gram. odreditelj, determinans; - grubu genilivni odnos; ct. tamlama; sıfatı odredjeni pridev; - vurgusu logicki akcenat belirtmek ak. 1. ca us. od belirmek 2. odrediti, rasjasniti; ustanoviti 3. mat. odrediti, oznaciti belit (-ti) aksioma belitsel aksiomski bel kemiği (-ni) 1. anat. kicma, rtenjaca 2. tig. stozer belki p. nozda, valjda, verovatno; - de mozda cak 2. sta vise, cak, nego, no; o saldırmak için değil, - kendini korumak için davrandı ne da bi napao, nego je zauzeo stav da bi se branio belkiJi 1. verovatan, mogu6 2. sumnjiv, problemalican belladonna bot. velebilje (Atropa) bellek (-ği) pamcenje, secanje; - bo(ili karışıklığı) med. paramnezija; - yitimi gubljenje pamcenja, amnezija
zuklukları
belleksel mnemotehnicki bellem sposobnost pamcenja
benim belierne 1. gl. im. od beliemek 2. abajlija, cebe ispod sedla beliemek 1 1. ak. Su) pamtiti; uciti napamat 2. misliti, smatrati bellemek2 agr. kopati, riljati bellenmek pass. od beliemek belleten bilten; naucni zbornik belietmek caus. od beliemek belli1 1. poznat, izvestan; cf. malum 2. jasan, ocevidan, ocigledan 3. odredjen; başlı 1) poznat, istaknut, ugledan; znacajan 2) odredjen 3) glavni; - belirsiz nejasan, neodredjen; - beyan ocigledan; etll)ek otkriti, pokazati; izneti, saopstiti; n etmeden neprimetno, krisom, kradom olmak pass. od - etmek belli2 sa... strhkom; ince - tananog struka, vitak, stasit bellilik 1. odredjenost 2. jasnost, ociglednost, ocevidnost 3. dija/. znak, oznaka, obelezje bellisiz 1. nepoznat, neznan 2. neodredjen, nejasan 3. slozen, zamrsen, nejasan (o reci i si.); kitnjast (stil) bellisizlik 1. nepoznatost 2. neodredjenost 3. nejasnost, nerazgovetnost belsem v. balsam bel per
soğukluğu
(-nu) med. gonoreja, !ri-
bembeyaz beo belcat, beo kao sneg; etmek (o) beliti; - kesilmek (ili olmak) prebledeti, biti bled kao krpa bemol (-lü) muz. znak snizenja ben1 ja; - - demek misiili samo na sebe, biti sebican; - öldükten sonra taş taş üstüne kalmasın posle mene potop! - şahımı bu kadar severim vise od toga ne mogu da se zrtvujem, vise nisam sposoban; - deki yara elde duvar deliği pas/. tudja ruka svrab ne cese; - yaşta mojim godina, u mojim godinama; -
yoğum
1) ja nisam ovde, nema me 2) nemarn nista s tim, ne racunajte na mene! ben2 mladez; pega (na kozi) ben3 dijal. mamac, meka (za ribe i si.) benat kceri
(-tı)
a. -
ı
Havva zene, Evine
benbenci uobrazen, ohol, nadmen; samoljubiv; tası bence po meni, po mom misljenju benci egoista, sebicnjak, samozivac bencil sebican, samoziv; cf. hodbin bencileyin kao ja, slicno meni bencilik 1. egoizam, sebicnost 2. samoljublje, egelizam benç (-ci) bot. bunika (Hyoscyamus niger) bende p. sluga, rob; - niz vas pokorni sluga, ja bender p. 1. morska luka 2. trgovacki grad, trgoviste 3. mor. sidriste, kotviste benek (-ği) mrlja, fleka, pecat; pega; - · - u mrljama, u flekama; u pegama, pegav beneklemek ak. umrljati, uflekati beneklenmek 1. pass. od beneklemek 2. isarati se pegama benekleşmek
refl. od beneklemek
benekli mrljav, flekav, poprskan; pegav; - ballıbaba bat. mrtva kopriva (Lamium maculatum); - sırtlan zoo/. hijena pegava (Hyaena crocuta); - yılanyastığı bot. kozlac (Arum maculatum) bengilemek ak. ovekoveciti; ct. ebedileştirmek
bengilik 1. vecnost; ct. ebediyet 2. besmrtnost 3. beskrajnost, beskonacnost bengi su (-yu) zivotvorna voda, voda zivota benim gen. od ben; - gibi kao ja; -
129
benimki için za mene; - le sa mnom benimki moj (moja, moje); - ler moji benimsernek ak. 1. prisvajati; prisvojiti 2. usvojiti, primiti, prihvatiti 3. polagati pravo, pretendovati na ..4. identifikovati, izjednacavati; asimilovati
izgleda da je ocajan
benzer 1. mat. slican 2. slican, nalik na ... ; - ini yapmak podrazavati, imitirali (stil i si.); buna - slicno tome benzerlik 1. slicnost; analogija 2. biol. mimikrija
bensinrnek pass. ad benimsernek
benzersiz jedinstven, necuven
benimsetmek caus. od benimsernek
benzeş
beniz (-nzi) boja lica, ten; - atmak (ağarmak ili açmak) pobledeti, prebledeti; - i bozurmak v. - i solmak; - inde kan kalmamak pobledeti kao krpa; ostati bez kapi krvi (o licu): - i sararmak prebledeti, izgubiti boju; - i solmak pobledeti, uvenuti (od bolesti); - i uçmak v. - i atmak benli1 sa pegama (na licu), pegav benıı2 v. senli -
benlik 1. licnost, individualnost, karakter (pojedinca); - inden çıkmak promeniti karakter, ne liciti na sebe; - Jkileşmesi psih. deljenje (cepanje) licnosti; yitimi gubljenje licnosti, depersonilizacija; - yitirmek izgubiti licnost (individualnost) 2. ponos, gordost; milli - nacionalni ponos 3. pej. oholost, arogantnost; - davası egoisticnost, egocentricnost; - davası güden egocentrik; davasında olmak ponasati se egocentricno benlikçi egoista. sebicnjak; egocentrik benlikçilik egoizam; egotizam; egocentrizarn bent (-di) p. 1. bent, ustava; brana, gat 2. arh. knjiga, sveska, svezak 3. arh. cvor, uzao 4. sastavak, karika 5. arh. novinski clanak 6. /it. strofa 7. arh. paragraf (zakona) 8. lanac, okovi 9. novi red, alineja 1O. /it. distih (pes me) benzemek dat. liciti, nalikovati, biti slican, podsecati na ... ; bu, bir şeye benzemiyor ovo ni na sta ne lici; o, babasına benziyor on lici na oca; ümit kesmişe benziyor cini se da je izgubio svaku nadu,
130
analogan, slican
benzeşim
analogija, slicnost
benzeşimli
slican po zvucnosti (o re-
cima) benzeşlik
slicnost
benzeşme gram. asimilacija, jednacenje; gerilek - regresivna asimilacija; ilerlek - progresivna asimilacija
benzeşmek
sliciti, naliciti (jedno na
drugo) benzeşmezlik
gram. disimilacija
benzeti 1. poredjenje, komparacija 2. kopija, imitacija (u slikarstvu) benzetilmek pass. od benzetrnek benzetrnek 1. caus. od benzemek 2. ak. dat. nalaziti slicnost s kime 3. ak. dat. (po) brkati, zameniti (lica), mesati; onu arncana benzettim pobrkao sam ga sa tvojim stricem 4. dat. praviti imitaciju, podrazavati kome 5. ak. pokvariti, upropastiti, unistiti; kızım bütün bebeklerini benzetti moja devojcica je pakvarila sve svoje lutke 6. ak. arg. izmlatiti, izlemali benzeyiş
slicnost
benzin benzin; - çakmağı upaljac na benzin: - çeki benzinski cek; - deposu 1) benzinska stanica 2) rezervoar za benzin (automobila); - istasyonu benzinska stanica; - samıcı benzinska cisterna benzinci prodavac benzina; radnik na benzinskoj stanici benzoi hem. benzel
beri beraat
(-tı)
v. beraet
berberlik berberski zanat
beraber p.-1 zajedno, u drustvu; - inde sa sobom; u drustvu, u pratnji; - inde almak poneti sa sobom; lstanbul'a son gidişimde - imde eşim de vardı prilikom mog poslednjeg odlaska u Istanbul sa mnom je bila i moja supruga; - düşüp kalkmak zajedno ziveti; bununla - ipak, i pored toga ll jednak, na istom nivou; ravan; - e bitmek 1) zavrsiti se nereseno; izjednaciti se (o rezultatu u igri) 2) zavrsiti se u isto vreme; - kalmak sp. igrati nereseno beraberce lektivno
zajedno,
zajednicki,
ko-
berabere djus, izjednacenje (u tenisu) beraberlik 1. zajednicko zivljenje, zajednistvo 2. solidarnost, uzajam'r:ia pomoc, saradnja 3. sp. neresena igra; neresen ishod; - le bitmek zavrsiti se nereseno beraet (-ti) a. 1. jur. oslobodjenje od optuzbe; - etmek biti oslobodjen, izaCi cist; - kararı jur. oslobadjanje, oslobadjajuca presuda; - kazanmak v. etmek 2. jur. nevinost, nepostojanje krivice; - i zimmet oslobodjenje od odgovornosti
bere 1 1. oziljak, brazgotina, ra ni ca 2. modrica, masnica bere2 bereta bereket (-ti) a. 1. bericet, obilan rod, izobilje, rodna godina; 2. sreca, blagostanje; - versin! na zdravlje, bog vam dao dobro! (govori prodavac kupcu pri primanju novca) - versin ki srecom, na srecu o - boynuzu arhit. rog izobilja; - denizi astr. More plodnosti (prostrana ravnica na Mesecu) bereketli 1. plodan, rodan, izobilan; mahsul plodna letina 2. blagodatan, blagotvoran; - yağmur blagodetna kisa; ola (ili olsun) 1) ·na zdravlje! neka je sa srecom! 2) srecan bericet! dobru letinu! (zelja koja se iskazuje pri skupljanju letine) bereketsiz 1. neplodan, nerodan 2. neblagotvoran bereketsizlik 1. neplodnost, nerodnost (zemlje) 2. neblagotvornost berelemek ak. ogrepsti, napraviti brazgotinu (oziljak) 2. nagnjeciti, napvaviti mas nicu berelenmek pass. od berelamek
berat (-tı) a. 1. ist. dekret, ukaz (sultanski) 2. povelja (o odlikovanju, patentu i si.)
bereli1 1. sa brazgotinom, oziljkom, ranicom 2. s modricom (masnicom)
berbat p. 1. los, rdjav; ruzan; bugün hava çok - danas je vreme veoma ruzno 2. razoren, unisten; zapusten 3. necist, prljav, umazan; -etmek 1) zaprljati, umazati 2)unistiti, razoriti, upropastiti; - olmak pass. od - etmek
bergamot (-tu) bot. bergamota (Citrus bergamia); - yağı bergamotsko ulje
berbatlık 1 . necistoca, prljavstina 2. razorenost; pustos
berhava p.-a. - etmek dici u vazduh, razneti;· - olmak propasti; bütün emekleri - oldu svi njegovi napori su propali
berber berberin, brijac, vlasuljar; berbernica, brijacnica
dükkanı
Serberi Berber berberice berberski jezik
bereli2 s beretkom
bergüzar p. suvenir, mali poklon; cf. armağan
berhane p. veliki han, karavansaray
beri 1 ova (bliza) sırana ll s ove strane; - gel pridji! dodji biizel suyun - yakası bliza obala reke lll post. sa abi. od, vee; beş günden - vee petdana; o günden -
131
beriberi od onog dana; öteden - odavno, odvajkada
beriberi taminoze)
'\
med.
beriberi • (vrsta
avi-
bertik be,re1
(·ği)
1 udaren, povredjen ll v.
bertilmek ret/. pass. od hertmek
beriki (-ni) ovaj; blizi; -taraf ova (bliza) sırana
bertmek (-er) ak. 1. iscasiti, uganuti 2. (od hladnoce)
pcımodreti
beriljum hem. berilijum
berut (-du) zool. som (Silurus glanis)
berjer meka, postavljena stolica ber1 (-ki) a. munja; ct. yıldırım ber2 cvrst, solidan, izdrzljiv;
berzah a. 1. geog. zemljouz, prevlaka; 2. medjuvreme, interval 3. fig. hezdan,procep; skripac cı'. kıstak
ct. sağlam
berkarar p-a. 1. odlucan 2. cvrst, postojan, stabilan, lrajan; - olmak trajati; produzavati, nastavljali se berkelyum hem. berklijum
besbedava potpuno besplatno,
besbelli jasno, svakako, bezbeli, naravno, bez sumnje besbeter sasvim los, najlosiji
berkitmek ak. ojaea (va) ti, utvrditi, ucvrstiti, konsolidovati
besermek v. eserrnek
bermutat p.-a. po obicaju; obicno, uobicajeno berrak a. t. cist, svetao, prozracan, bistar; vedar (dan, vrem~ i si.) duru, şeffaf 2. cist, lep, prijatan (gias) 3. tig. jasan, cist; iskricav berraklaşmak ROSiati cist (svetao, prozracan), razbistritt se; razvedriti se berraklaştırmak;
caus.
od
ber-
raklaşmak
berraklık
jasnos.t, prozracnost, vidnost, bistrina; sjaj
berri a. suvoı:emni, tinentalan; cf. karasal
kopneni;
prokon-
bersöz muz. uspavanka bertaraf p.-a. 1 sklonjen na stranu, odlozen; uklonjen, odstranjen; - etmek 1) skloniti, odloziti 2) udaljiti, odstraniti; latife - ı salu na stranu! - olmak pass. od etmek ll sem, osim, izuzev; iki üç ülke -
132
ba-
çıatelno
berkinmek ojacı;ı,ti, dobiti snagu; ucvrstiti se, konsolidovati se
berklik 1. cl(rstina, jacina, izdrzljivost
ı;
os im dve tri :!emlje
beselernek v. eseremek
besi 1. hranjenje, ishrana; tovljenje; kljukanje; - ye çekmek (ili koymak) hranrii'i; gojili, tovili; kljukati; aşırı prehranjivanje; preterano kljukanje 2. arlıit. ı:ııınetak; punjenje (praznina izmedju dva l
ct. gıda
besinli hranljiv besi örü belancevina, albumin b~ısi
suyu (-nu) bot. biljni sok
be.sleme 1. hranjenje, ishrana; izdnegovanje; sosyal - drustüvena ishrana 2. vaspitanik, sticenik; posvojce, posinak (pocerka) 3. teh. oslonac, podloga 4. teh. napajanje (masine) o - gibi (ili kı lıklı) aljkava, neuredna, lose odevena (zena, d evojka) r:lavarıje,
besle rnek ak. 1. hranili 2. gojili, tavili (stoku); kljukati (zivinu) 3. izdrzavati; Erdem nek başına ailesini besliyor
beşinci
Erdem sam izdrzava porodicu 4. gajiti, negovati; at - gajiti konje 5. fig. gajitu (u sebi); negovati, pothranjivati; hayal pothranjivati mastu; kin - gajiti mrznju; ümit - gajiti nadu 6. teh. napajati (masinu) 7. teh. pojacavati, podupirati; nabijati; popuniti beslenen psih. postojan, istrajan, ne, pokolebljiv beslenme hranjenje, ishrana beslenmek pass. refl. od beslemek besietmek caus. od beslemek besleyici 1 1. hranljiv 2. probavni: kanal probavni kanalll hranilac besleyiş
nacin ishrane
ruka ruci! dogovoreno! (nakon pogodbe); - aşağı - yukarı gezmek hodati tamoamo, tumarati; - aşağı - yukarı uyuşmak pogadjati se uz uzajamne ustupke; - dökmek tiho plakati, jecati; - on malo, neznatno; - para sitnica, bagatela; - paraya almamak ne pridavati vaznost, ne davati pet para; - para etmez bezvredan, ne vredi prebijene pare; /-ı/ - paralık etmek poni:Zavati, vredjati, sramotiti; · parmak bir değil (ili olmaz) svijudi su razliciti;ni pe( prstiju ruke ne mogu biti kao Yıldız arg. "peskir", hojedan; moseksualac beşaret (-li) a. 1. radosna vest, dobar glas; ct. müjde 2. ruzna stvar, nakaza. rugoba beş bıyık (-ğı)
besli v. besili besmete a. is/. formula bismillahirrahmanirrahim (u ime milostivog i milosrdnog Alaha); - çekmek (ili okumak) izgovarati formulu besmete besmetesiz nevaljalac, kopile (o lose vaspitanoj deci) bespaye p. bot. sladi6, slatka paprat (Polypodium vulgare beste p. muz. kompozicija; arija, melodija; - bağlamak kamponovali 2. tema, motiv besteel kompozitor
beşer1
krupna musmula
po pet; - tane kitap po pet knji-
g::ı
beşer2
a.
ljudski rod, coljudska prava; şaşar covek uvek moze da pogresi; ljudski je gresili
vecanstvo; -
covek;
hakları
beşere a. 1. anat. epiderm, pokozica 2. bot. kutikula, kozasla opna beşeri a. ljudski; antopoloski; - ilimler humanisticke nauke
beşeriyet beşgen
covecanstvo, ljudski rod
geom. petougao; petougaonik
beşibirlik
pet zlatnika u niski (:Zenski
bestecilik umetnost komponovanja
nakit)
bestekar p. v. besteci
beşi k (-ği) 1. kolevka, besika; fig. kolevka; - kemer arhit. svod, luk; - kertiği (ili kertme nişanlı) zarucena jos u kolevci;- örtü arhit. sedlast krov; - salıncak ljuljaska; - sallamak fig. probdeti svu noc; - ini saliadım sluzio sam mu od detinjstva; - sandalye stolica za ljuljanje 2. voj. Iate! topa 3. mor. gondola (broda)
bestelemek ak. 1. komponovati, pisati muziku 2. prekomponovati, staviti u note, uglazbiti (stihove) bestelenrnek pass. od bestelemek besteli kamponovan beş 1 . pet; - te bir jedna petina; - 1 bir arada (ili - i bir yerde) v. beşibirlik; duyguUar pet cula; yüzde - pet posta (5%) 2. broj pet, petica o - aşağı - yukarı
beşikçi
izradjivac kolevki
beşinci
peti; - kol peta kolona: - sapkı sp. peta licna greska (u kosarci)
133
beşizi i beşizli şamdan
od pet delova, u pet delova; petokraki svecnjak
beşierne
1. gl. im. od
beşiemek
2. muz.
kvintola beşiemek
ak. 1. delili na pet delova 2.
upetostruciti beşli
1 sastavljen od pet delova, od pet komada ll 1. /it. narodna pesma sa sıro fama od pet stihova 2. petica (u kartama); kupanın - si petica u hercu 3. muz. kvinta beşlik 1. petak (novac od pet jedinica) 2. eelina od pet delova 3. arg. peder, "pes·· kir" o - sirnit gibi kurulmak (ili kasılmak) razmelati se, pravili se vazan
beşme p. 1. tkanina od pet raznobojnih pruga 2. nogari lkackog razboja beş
parmak (-ğı) zoo/. morska zvezda (Asterias vulgaris) beş parmak otu bot. petoprstica (potentilla reptans) beş
pençe v.
beş
yüzlük
beş
(-ğü)
parmak novcanica od SOO. TL.
bet1 (-ti): - beniz boja lica, ten, püt; -i benzi ağarmak (atmak ili uçmak) pobledeti, prebledeti; - i benzi kalmamak izgubiti boju; - i benzi kireç (duvar) kesilmek pobledeti kao krpa; - i benzi kül gibi olm
-
bereket izobilje,
bla-
bet3 v. bed beta bela (grcko slovo) o - ışınları fiz. bela-zraci; - partikülü beta-ceslica betatron fiz. betatron beteremek v. etelemek. belelernek beterrnek nar. drsko se ponasati. biti grub
134
beter p. losiji, gori; - in - i najgori; - in - i var od zlog ima goreg: - olmak pogorsa (va) ti se: Allah - inden esirgesin (saklasın) neka bag sacuva od jos goreg! beti 1. naCin 2. figura, oblik, linija (u slikarstvu i vajarstvu) betik ga; spis
(-ği)
napisana stvar, pismo; knji-
belilernek ak. ·ı. uobliciti, davati oblik 2. ilustrovati. ukrasiti (tekst) betili figurativarı (o slikarstvu); metaforican; simbelican betim opisivanje, slikanje, prikazivanje; cf. tasvir
betimlemek ak. opisivati, slikati betimsel opisan, deskriptivan betisel slikovit, figurativan beton ı beton; - karıştırıcı mesalica betona; - gibi veoma cvrst, etporan (o stvarima) ll betonski, od betona; - direk betonski stub; - levha betonska ploca; pist betonska pista; - yapı betonska konstrukeija betonaj betoniranje betonarme armirani beton betonarmeci barmirac belona betoncu belonirac betoniyer betonjera, mesalica belona bevliye a. 1. uroloske bolesti 2. urologija bevliyeci urolog bey 1. gospodin; - im! (moj) gospodine! Ahmet Bey gospodin Ahmed 2. gospodar, zapovednik, glava (plemena); beg 3. as (u kartama); cf. birli v - armudu kruska bergamota; - baba otac (i za oslovljavanje starijih ljudi); - gibi yaşamak ziveti u izobilju beyaban p. pustinja; ct. çöl.
beyin beyan a. 11 . objavljivanje, izlaganje, iznosenje; saopstenje 2. izjava; deklaracija; cf. bildiri; - da bulunmak dati (zvanicnu) izvaju; - etmek izjaviti; izneti, objaviti, saopstiti 3. jasnost, jasan stil ll jasan, ocigledan, razgovetan. beyanat (-tı) a. izjava; üavni) nastup, govor; cf. demeç; - ta bulunmak (ili yapmak) dati zvanicnu izjavu, dati saopstenje beyanname a.-p. 1. saopstenje, kominike; deklaracija;manifest 2. carinska deklaracija 3. proglas, objava; letak beyaz a. ı beo; - adam belac, covek bele rase; Evropljanin; - ırk bela rasa; Beyaz Saray bela kuca ll 1 . bela mesto; gözün - ı beonjaca; yumurtanın - ı belance 2. prepis ucitko; - a çekmek (ili etmek) prepisati ucitko, napraviti cistu kopiju 3. arg. heroin; - çekmek uzimati heroin 4. muz. polovina note; cf. ikilik O altın platina; - ban otu bot. bela bunika (Hyoscyamus albus); - bayrak bela zastava; - bayrak çekmek predati se, istaci belu zastavu; /-ı/ - a çıkarmak rehabilitovati, opravdati; - çöpleme bot. cemerika (Verl!ftrum album); - geceler bele noci; - harp hladni rat; - kabul blanko akcep!; - karınca termit; - kitap "bela knjiga"; - yonca bot. bela detelina (Trifolium repens); - zehir "beli otrov", marihuana; ın adı var, esmerio tadı (var) crnka je ljupkija od plavuse beyaz eşya bele stvari, bela tehnika beyazımsı, beyazımtırak
belicast, bel-
kast
beyazlanmak, beyazlaşmak (po) beleti, postali beo; beleti se, belasati se beyazlaştırmak
ak. belili
beyazlatma hem. ciscavanje, rafinisanje beyaztatmak ak. ciscavati, rafinisali
belenje, beliti;
hem.
.prepre-
beyazlık 1 . belina, beloca 2. bela boja, belilo; svetlost (dana, zore)
beyaz perde a.-p. ekran (filmski) beyaz peynir (beli) ovcji sir beyefendi gospodin (uctiv nacin obracanja) bey erki aristokratija; aristokratizam beygir p. 1. konj; - bakımı nega konja; - gücü (ili kuvveti) fiz. konjska snaga 2. uskopljen, ustrojen konj 3. komordzijski konj 4. sp. konj (gimnasticka sprava) 5. sah. skakac, konj beygirci 1. uzgajivac konja 2. trgovac konjima, dzambas 3. cuvar konja beygircilik konjarstvo, gajenje konja beyhude p. ı beskoristan, uzaludan ll (ili - yere) uzalud, uzaman; cf. boşuna beyin (-yni) 1. aoat. mozak; - büktümü mozdana vijuga; - gangliyonu anat. zapaljenje mozga; - kabuğu mozdana kora; - kanaması izliv krvi u mozak; - karıncıkları anat. mozdane komorice, mozdane ventrikule; - omuritik sıvısı tecnost kicmene mozdine; - sapları anat. mozdane peteljke; - sarsıntısı potres mozga; - sektesi med mozdani udar, mozdana kap; - sulanması med. razmeksavanje mozga; - tavası kul. pecen mozak; - yarımyuvarlarıanat. mozdane polulopte; zarı mozdanica, mozdani omotac; - zarı iltihabı med. meningitis, zapaljenje mozdane opne 2. fig. pamet, razum; razboritost, inteligencija; - im almaz oldu stao mi je mozak, nista mi ne ide u glavu; - i dağılmak oglupeti, pobenaviti; - im durdu stao mi je mozak. nista ne shvatam; - ne girmernek ne shvatati, ne tokucivati: - e nakşetmek urezati se u pamet. dobro zapamtiti O - atmak razjariti se, rasrditi se; - i bulanmak 1) otupeti, osamutiti se 2) predosecati zlo, slutiti; podozrevati; - i delinmek pretrpeti sok, sokirati se; - edisi rad mozga; - patlamak
135
beyincik razbijati glavu, naprezali se, razmisljati; - i sulamak seniliti; (po)detinjiti; - i uyuşmak v. - i bulanmak;- inden vurulmuşa dönmek zgranuti se, zaprepastiti se beyincik
(-ği)
mali mozak
beyinli uman, pametan, razuman beyinsiz fig. bez pameti, bez mozga, glup, ogranicen beyinsizlik ogranicenost, tupavost, tupoglavost beyit (-yti) a. /it. dvostih, distih beylerbeyi ist. beglerbeg (valije u Rumeliji i Anadoliji) beylik ı 1. drzavni, erarski; - arazi dr:Zavno dobro; - gemi 1) drzavni brod 2) ist. ratni brod 2. stereotipan, sablonski, konvencionalan; ll 1. begluk; kne:Zevina 2. plemstvo, vlastelinstvo; - satmak izigravati plemica; praviti se gospodinom 3. maJo vojnicko cebe o - fırın has çıkarır Jepo je ziveti na drzavnim jaslama; yiğitlik vurmakla, - vermekle junak se postaje borbom, plemic darivanjem beylikçi ist. sef sultanske kancelarije
beyneladale a. anat. intermuskularni, medjumisicni milletlerarası
beynelmilelcilik v.
ak.
in-
ternacionalizovati beysbol (-10) bezbol beytullah a. 1. C,aba (u Meki) 2. meka beytülmal a. am. drzavana blagajna beyyine a. jur. svedoi':anstvo, dokaz;
cf. delil; - külfeti jur. teret dokazivanja beyza a. jaje
136
bez 1 ı 1. platno; bez, pamucno platno; Amerikan -:- i amerikan, grubo platno; gaz - i gaza; yelken - i jedrenina 2. krpa, komad platna; - top krpenjaca (Jopta); toz - i krpa za brisanje prasine 3. pola, odrezak tkanine; işaret (tanıtma, teşhis) - i signalna zastavica ll platnen, od platna; bebek Jutka od platna; arg. danguba, besposlicar; - pantalon platnene pantarone O - i herkesin arşınma göre vermezler ne moze svako po svojoj zelji da narusava praliva bez2 anat. zlezda; ct. gudde; dilaltı leri podjezicne zlezde; ekzokrin - egzokrina zlezda; endoksin - endokrina zlezda; göz yaşı - i suzna zlezda; iç leri zlezde s unutrasnjim Jucenjem; kalkan - i tiroidna :Ziezda; kozalaksı - hipofiza; ter - i znojna zlezda; tükürük - i pljuvacna zlezda; yağ - leri Jojne zlezde bezci v. bezzaz bezdirici dosadan, nametljiv, nasrtljiv
bezdirrnek ak. abi. dosadjivati, gnjaviti, zamara li beze 1 1. v. bez 1 2. otok zlezde beze2 1. okruglica testa 2. vrsta kolai':a (od belaneeta i secera u prahu) bezek
milletlerarasıcılık
beynelmilelleştirmek
beyzi a. ovalan
bezdirme vrsta pljosnatog hleba
beynamaz 1. (covek) koji ne klanja 2. fig. nemaran, nehatan, aljkav; - özrü neubedljiv izgovor, otrcano izvinjenje
beyneimiJel a.
beyzade plemic; aristokrat
(-ği)
ukras, ures; nakit
bezekçi 1. dekcrater 2. arh. zena koja oblaci i ukrasava neveste bezekli ukrasen bezelernek dijaf. v. alay etmek bezelernek bot. grasak (Pisum sativum) bezemeci dekcrater bezemek ak. ukrasavati, kititi; pej. (na) kindjuriti
bıkkınlık
bazen ukrasavanje, doterivanje, ulepsavanje bezeornek pass. refl. od bezemek bezesten v. bedesten bezgin mrzovoljan, ner spolozen, utucen; apatican bezginlik mrzovolja, neraspolozenje, utucenost; apatija bezik
(-ği)
darda (kartaska igra)
bezir (-zri) a. 1. arh. seme, zrno 2. (ili laneno ulje; - verniği firnajsozl odlanenog ulja; - isi mürekkebi kvalitetno masti!ö (za kaligrafe)
yağı)
bezirgan p. 1. arh. bazerdjan, trgovac 2. jevrejski trgovac 3. ulicni prodavac 4. lig. 6ifta, si6ardzija bezirganlık
6iftinski duh; gramzivost,
lakemost bezrnek (-er) abi. smuciti se, razocarati se, zasititi se cega; hayattan - zasititi se zivota, smuciti se zivot, razocarati se u zivot bezzaz· a. arh. manifakturista (proizvodjac i prodavac manufakturne robe) bıcıl 1. anat. kolence, cukalj, skocna kos! 2. piljci (vrsta igre)
1 zagnojen, gnojav, nezaceliv (o rani, povredi) ll vet. vlazni lisaj (bolest konja) bıcılgan
bıcırgan
teh. okrugla turpija, narezac
(za metale) bıçak (-ğı) noz; - ağzı (ili yüzü) secivo noza; - ağzına yatmak podvrgnuti se operaciji; - atmak probosti, zariti noz; /-al - çekmek potegnuti noz; - kini noznica, kanija; - sırtı 1) tupa strana noza, teluce 2) opasno mesto; . opasno stanje; - yeri oziljak, brazgotina (od noza); aşı - ı kalemarski naz; tıraş - ı nozi6 za brijanje; zile! o - ın ağzında olmak biti u opasnom stanju; - - a gelmek tu6i se nozevima; -
gibi ostar; - gibi kesrnek fig. nestati, brzo pro6i (o rani i sf.); - gibi saplanmak iznenada ;E~ pojaviti, napasli (o bolu, probadu); - ına güvenmek oslanjati se na silu; - kemiğe dayanmak biti na kraju strpljenja; - kinini kesmez posl. vrana vrani oci ne vadi; - sırtı kadar vrlo malo, neznatno (o pulu vremenu i sf.); - silmek fig. zavrsiti posao; - yarası geçer (onulur), dil yarası geçmez (onulmaz) pos/. rana.od noza zarasta, rana od reci ne zarasta bıçakçı 1. nozar 2. nozarski trgovac 3. koljac, umica, krvnik bıçakçılık 1. nozarski zanat, nozarstvo 2. nozarska trgovina, trgovine nozevima bıçaklamak
ak. ranili nozem, probosti
bıçaklanmak
pass. od
bıçaklamak
bıçaklı s nozem, naoruzan nozem; eli - izgrednik, kavgadzija; kanlı - olmak biti krvni neprijatelj bıçaklık
polica, kutija za kuhinjske no-
zeve bıçkı 1. bickija, rucna testera; - tozu piljevina, strugotina 2. saraeki no'z bıçkıcı
bıçkı
testeras
evi strugara, pilana
bıçkıhane
bıçkın
v.
bıçkı
evi
probisvet, !ola; mangup
bıdık 1. kratak i debeo; - parmak kratak i debeo prst 2. zdepast, dezmekast (covek) 3. sitan (ob. za voce); - elma sitna jabuka bı kılmak bıkıntı
ab/. bez/. pass. od
odvratnost;
bıkmak
dosada,
zlovolja
ca ma bıkkın
umoran, sit zivota; zgadjen, de-
gutiran bıkkınlık dodijalost; odvratnost, gnusanje, gadjenje; - vermek izazvati gnu-
137
bıkmak
sanje (odvratiıost) bıkmak (-ar) ab/. osecati odvratnost, gnusati se; dodijati, dozlogrditl; fig. biti sit, prezasiti se; bıktım senden sit sam te! smucio si mi se bıktırıcı
dosadan, nesnosan, nametljiv
bıktırmak
ak. abi. izazivati odvratnost;
dosadjivati bıldır
(od bir
yıldır)
prosle godine, lane
bıldırcın zoo/. prepelica (Coturnix coturnix) O - fırtınası oluja s pocetka septembra; - gibi loptica (punacka zena); otu bot. jedic (Aconitum)
bıllık;
- - punacak, jedar, nabijen; - gegati se
dolaşmak
bıngıl;
- - 1. v. bıllık rastresit, rnek (puding i si.)
bıllık
2. sipak,
bıngridak (-ğı) 1 1. anat. meko teme (u novorodjenceta) 2. punacak, debeljuskast (ob. za dete, zenu} ll zivahan, bodar, okretan bmgıldamak
lako podrhtavati, lelujati
se, igrati bırakılmak bırakışma
bırakmak
primirje; cf.
bırakışmak bırakmak
pass. od
ateşkes
sklopiti primirje
1. ak. dat. pustiti, ostaviti; mektubu masanın üstüne bırakınız ostavite pismo na stolu 2. ak. dat. staviti, smestiti; kağıdı çantarnın üstüne bırak stavi papir na moju torbu 3. ak. dat. odloziti, odgoditi; bugünkü işini yarına bı rakma ne ostavljaj danasnji posao za sutra 4. ak. pustati, negovati (brkove, bradu) 5. ak. ostaviti, napustiti; prekinuti, prestati; sigarayı - ostaviti pusenje 6. razvesti se, napustiti (bracnog druga); - karısını - napustiti zenu 7. ak. dat. deponovati; predati; mektubu postaya predati pismo na postu; parayı bankaya uloziti novac u banku 8. dat. ak. ostaviti, poveriti kome; eşyayı sana bırakacağım
138
stvari cu poveriti !ebi 9. ak. ostaviti koga da ponavlja razred; öğretmen üç çocuğu bıraktı ucitelj je !roje dece ostavio da ponavljaju 1 O. .ak. dat. zavestati, ostaviti; bütün malını üniversiteye bıraktı citavu svoju imovinu zavestao je univerzitetu 11. ak. osloboditi, pustiti; serbest - pustiti na slobodu, osloboditi 12. otpadati, odlepljivati se; masanın kaplaması bı rakmış furnir stola se odlepio 13. ak. popustati, davati slobodu; küçük çocukları bırakmaya gelmez ne valja napustati malu decu o bir tarafa - ne pridavati znacaj; ne uzimati u obzir; geride - preci, prevazici; meydan bırakmamak ne dati priliku; yüzüstü- zanemariti, napustiti bıraktırmak
caus. od
bırakmak
bıyık (-ğı) 1. brk(ovi); - bırakmak (ili salmak) pustati brkove; - ı teriemek izbijati, iıicati (o brkovima) 2. bot. vitica, vreza, rasljika o - altından potajno, krisom, kradimice; - altından gülrnek krisom se smejati; /-ın/ - ını balta kesmez olmak dizali nos, praviti se vazan; - burmak (ili bükmek) 1) uvijati brkove 2) arogantno se ponasati 3) udvarati se (devojkama, zenama); - ları ele almak sazreti, zamomeili se; - falı ile meşgul olmak sukati brkove (razmisljajuci); /-ın/ ına gülrnek smejati se kome u brk, praviti smesnim, otvoreno se narugfivati; - ını silmek dobiti brkove, postali brkat
bıyıklı s... brkovima, brkat; kı ranta sedih brkova, belobrk O - ya piyaz vermek arg. biti u dobrim odnosima s ploicijom bıyıklı balık (-ğı)
zool. mrena (Bartus
fluviatilis) bıyıksız bızbız
bez brkova, cosac
muz. mala palica (za bubanj)
bızdık (-ğı) bızır
nar. klinac, klinja, svrca
a. anat. klitoris, drazica
biber bol. 1. biber (Paper nigrum); -
bidayet ağacı biberovo drvo (Schinus); /-al etmek zabiberiti, staviti biber; - tanesi zrno bibera 2. paprika (Capsicum); - dol· ması kul. punjena paprika; - turşusu paprika u tursiji; acı - ljuta paprika; kırmızı aleva paprika
biberiya bot. ruzmarin (Rosmarinus of· ficinalis) biberiemek ak. 1 . zabiberiti 2. ak. dat. fig. podstrekavati, nagovarati, podbadati biberli 1. zabiberen, zacinjen biberom 2. fig. papren, preskup biberon boca sa cuclom (za hranjenje odojcadi) bibi nar. 1. tetka (oi':eva sestra) 2. zema, domacica bibliyofil bibliofil
bibliyografi v. bibliyografya bibliyografik bibliografski; - birlik bibliografska jedinica; - forma format; künye bibliografski opis, bibliografska deskripcija bibliyografya bibliografija
bibliyomani bibliomanija biblo sitan ukras, drangulija ubog; bes-
biçarelik beda, bespomocnost, beznadesnost biçer bağlar agr. (snopo) vezacica biçer
döğer
biçimci formalista biçim birim morfem biçimcilik til. formalizam biçimlendirmek ak. oblikovati, uoblii':iti biçimtenrnek oblikovati se, dobiti formu
biçimsel 1: formain i; formalistii':ki 2. geom. prizmatii':an biçimsiz 1. neprikladan, neskladan, bezoblii':an; lose skrojen 2. nemio, neprijatan, los; - haber neprijatna vest; - sözler ruzne rei':i biçimsizlik neskladnost
bibliyoman biblioman
sirot,
biçim bilimi biol. morfologija
biçimli lepog oblika, prikladan, ukusan - bacaklar lepe noga; - vücut lepo telo
bibliyograf bibliograf
biçare p. jadan; pomocan; ct. zavallı
- ini beğenmedim nije mi se dopao kroj sakoa 4. oblik, forma; vid, nacin; stil; almak dobiti oblik, poprimiti vid; /-ı/ - e koymak (ili sokmak) dati odredjen oblik, urediti, uoblii':iti; - vermek uoblii':iti 5. til. forma 6. gram. oblik; olumsuz - odrecni oblik o - ine getirmek naci zgodnu priliku, iskoristiti povoljan trenutak; bu ne iş! kakav je to nai':ini! bu ne - şey? kako to?
arg. kombajn
bezoblii':nost,
amorfnost;
biçki krojenje; kroj; - evi krojai':nica; yurdu skola krojenja i sivenja biçkici krojai':; krojai':ica, svalja biçme 1. gl. im. od biçrnek 2. geom. prizma 3. kosidba 4. arhit. ötesan gradjevinski kamen 5. rezana gradja (drvena) biçrnek (-er) ak. 1. se6i, rezali 2. krojiti 3. zeti; kositi; fig. kosili (mitraljezom, masinkom) 4. postaviti, odrediti (cenu i si.)
biçilmek pass. od biçrnek O biçilmiş kaftan pogodan, dusu dao za .. ; bu iş senin için biçilmiş kaftandır ovaj posao je kao porui':en za tebe
bid'at (-ti) a. 1. novina, novotarija 2. jeres, otpadnistvo, krivoverstvo
biçim 1 . rezanje, sei':enje 2. zetva; vreme zetve 3. oblik, kroj (odela); ceketin
bidayet (-ti) a. pocetak; ct. başlangıç; mahkemesi jur. prvostepeni sud
biçtirrnek caus. od biçrnek
139
~~
:P
l
'bidon bidon bidon bittek
(~ği)
bildirilmek pass. od bildirmek
bittek
bildirim v. bildiri
bigami bigamija bigayrihakkın
bildirişim
a.
bespravno;
nep-
ravedno
bigünah p. v.
günahsız
b1haber p.-a v. habersiz bihuzur p-a v. huzursuz bikes p. 1. osamljen, sametan 2. bespomocan bikeslik 1. osamljenost, osama 2. bespomocnost bikini bikini bikir (-kri) a. 1. devicanstvo, cednost, cistota; /-ın/ - ini izale etmek lisiti nevinosti 2. devica, nevina devojka bilabel
a. besplatno, ·bez nakmtde
bilafasıla
a. neprekidno, neprestano
bilahara a. kasnije, docnije bilaistisna a. bez izuzetka bilakis a. obratno, suprotno; miprotiv bilanço bilans; - yapmak sastaviti, napraviti bilans bilardo bilijar; - masası bilijarski sto; tak, bilijarski stap
sopası
bilasebep a. v. sebepsiz bilateral bilateralan bilavasıta
a. neposredno, direktno; cf.
dolaysız
bilcümle a. svi; sve; sasvim, potpuno u eelini (-ği)
1poznat ll poznanik
bildirge 1. (pismeno) saopstenje; cirkular 2. proglas, obznana bildiri 1. saopstenje, kominike; ortak zajednicko saopstenje 2. referat (naucno) saopstenje; bilimsel - naucno saopstenje
140.
bildirişmek
iletişim
s ile obavestavati se (uza-
jamno)
bigudi kovrdzaljka (za kosu)
bildik
komunikacija cf.
bildirme gl. im. od bildirmek; - kip~ gram. indikativ bildirmek ak. dat. izvestavati, saops. stavati; objaljivati; proglasiti, obznaniti; voj. raportirali bile 1 1. cak, sta vise; o beni - aldattı on je cak i mene obmanuo 2. arh. zajedno; seninle - çalışacağım radicu zajedno s tobom blle2; - - svesno, namerno; Ahmet bunu - - yaptı Ahmed je to namerne ucinio bileği bilegija, brusilo; ostracke pribor; - çarkı tocilo; - demiri kasapska ostrilica nozeva; - taşı brus, kamen za ostrenje
bilek (-ği) 1. anat. koren sake, predrucje, rucni zglob; - gücü (ili kuvveti) 1. snaga ruke 2) fig. fızicka snaga; - saati rucni sat 2. zool. anat. putiste, kicica (kod kopitara) ~ - inde altın bilezik olmak imati unosan posao; - gibi (kadar ili kalınlığında) bujan (o kosi, vodi i si.); - ine güvenmek uzdati se u sopstvene snage; - yapmak obarati ruke (uz oslonjene laktove) bileklik rucni zastitnik (u sportu) bilelik dija!. pratnja, svita bilem dijal. v. bile 1 bilemek ak. (na) ostriti; brusiti;
diş
-
fig. ostriti zube, naostriti se
bilenrnek pass. od bilemek birleşen
fiz. komponenta
bileşik (-ği) 1 slozen, sastavljen; sdruzen; - faiz sfozeni interes, interes na interes; - fill gram. sastavfjen glagol; - göz
bilinçli biol. facetno, mrezasto oko; - kesir mat. mesoviti razlomak ll hem. jedinjenje, spoj bfleşim hem. jedinjenje, spoj; cf. terkip bileşke
vestenost 2. lazna ui':enost, nadriui':enost; - satmak (ili taslamak) izigravati ui':enöst, praviti se ui':enim bilgilendirmek caus. od bilgilenrnek
fiz. rezultanta cf. muhassala
bileşmek hem.
spajati se, sjedinjavati
se bileştirici
mesalica; mutilica, mikser
bileştirrnek
ak. sastavljati, spajati; sje-
dinjavati bilet (-ti) 1. karta, ulaznica; - gişesi biletarnica; - kesrnek izdavati karte; aylık mesei':na karta; tam - puna, cela karta; uçak - i avionska karta 2. (ili piyango - i) loz, srecka biletçi 1. biletar 2. kondukter biletmek caus. od bilemek bileyici ostrai':
bilezikleme 1. stavljanje prstena na nogu ptice 2. teh. stavljanje prstena, obrui':avanje bilfarz a. pretpostavimo; na primer bilfiil a. u stvar_i; istina, de facto
bilge 1. mudrost 2. ucenost bilgi 1 . mudar, pa metan 2. ui':en bilgelik 1. znanje, obavestenost, upucenost; - edinmek saznati, obavestiti se 2. nauka; anlam - si semantika ; harp si vojna nauka; tabiiyat - si prirodopis 3. fil. spoznaja, saznanje; - kuramı epistemologija; gnoseologija 4. shvatanje, poimanje bilgicilik sofizam bilgiç (-ci) 1. ui':en, potkovan 2. iron, koji izigrava ui':enost, koji uobrazava da je uce n ı
. ui':enost;
bilgili ui':en, obrazovan; upucen; informisan cf.
potkovanost, oba-
obavesten
bilgilik 1. dijal. znak, oznaka, obelezje; nişan 2. enciklopedija bilgin ui':enjak, naui':nik bilginlik ui':enost bilgisiz neuk, neobrazovan; neupucen
bilgisizlik neznanje, neukost, obrazovanost, neupucenost
ne-
bilhassa a. naroi':ito, specijalno; cf. özellikle bili
bilezik (-ği) 1. narukvica, grivna 2. teh. metaini prsten, muf; obrui':; kuyu - i bunarska ograda 3. arg. "narukvice", lisice
bilgiçlik
bilgilenrnek sticati znanje
V.
bilgi
bilik (-ği) ostroumnost, pronicljivost
inteligencija;
bilim nauka, znanost, znanje; - adamı naui':nik, i':ovek od nauke; - dalı (iki kolu) naui':na grana; doğa - leri prirodne nauke; toplumsal - ler drustvene nauke bilimcilik 1 . naui':nost, ucenost 2. fi/. pozitivizam bilimsel naui':ni; - araştırmalar naui':na istrazivanja; - sosyalizm naui':ni socijalizam bilimsiz 1. nenaui':an; - bir metot nenaui':ni metod 2. nepismen, neobrazovan bilimsizlik 1. nenaui':nost pismenost, analfabetizam
2.
ne-
bilinç (-ci) psih. svest, razum; saznanje, spoznaja bilinç vestan bilinç
altı (-nı)
dışı
psih. 1 podsvet ll pods-
nesvestan, nehotii':an
bilinçli şvestan; hotimii':an, nameran; razuman, razborit
141
bilinçsiz bilinçsiz nesvestan; instiktivan
nehotican,
na-
cist, prozracan; - ses prijatan, (kristalno) cist glas; - suyu hem. kristalisana voda; şekli hem. kristalni oblik 2. kristal, kristalno staklo 3. min. gorski kristal, kremen; cf. Necef taşı ll kristalan, od kristala
blllnemez fil. nespoznajan, nedostupan
biiiCıri a. 1. kristalan, biljuran 2. cist, prozracan, kao kristal
gon~ki,
bilinçsizce nesvesno, nehotice bilindik mat. poznata vrednost spoznaji
billurlaşma kristalizacija; - kabı kris-
bilinernezel til. agnostik bllinemezcllik laedriye
agnosticizam;
fil.
ct.
billurlaşmak
bilinen v. bilindik bilinırciiik
nepoznata velicina
bilinmezlik nepoznatost, neizvesnost bilir kişi znalac, poznavalac, strucnjak, ekspert; specijalista; jur. vestak ekspertiza, vestacenje
billrlenmek ak. odavali utisak poznavaoca cega, C:i!"Jiti se znalcem billsiz v. bilgisiz billsizlik v. bilgisizlik bilistisna a. ak.s izuzetkom, izuzev bilistifade a. ab/. koristeci se; bu veslleden - koristeci se ovom prilikom blllş 1. znanje, poznavanje, upucenost; kompetentnost 2. poznanik; prijatelj
s ile arh. upoznati se a.
arh.
jednoglasno,
jed-
a. sasvim, potpuno, u eelini billahi a. tako mi boga! zaista!
bilkülliye blllah, zbilja!
billur a.
142
ı
kristalan, kristalast; fig. bistar,
biiiCırsu ı kristalast, kristaloidan, kristalne prirode; - mercek ocno socivo, leca ll hem. kristaloid
bilinmez nepoznat, neizvestan
billtifak nodusno
biilCıriu
proziran
bilinmeyen v. bilinmedik
blllşmek
ak. 1. kristalizovati 2.
fig. iskristalisati
bilinmek pass. od bilmek
kişilik
kristalizovati se
biiiCırlaştırmak
fil. gnosticizam
bilinmedik mat. (vrednost)
bilir
talizator
1. min. kristal, biljur; - gibi
bilmece zagonetka (i fig.), enigma; gibi konuşmak govoriti u enigmama bilm~k (-ir) ak. 1. znati; - adınızı biliyorum ja znam vase ime; Türkçe biliyor musunuz? da li znate turski? 2. seeali se koga; prepoznati, raspoznati; o kızın kim olduğunu bildin mi? da li si se setio ko je ona devojka? 3. misliti, smatrati, verovati, d..Zati za; onu dost biliyordum smatrao sam ga za prijatelja; seni evlenmiş biliyordum d..Zao sam da si ozenjen 4. umeti, znati kako raditi; işini bilen bir adam covek koji zna svoj posao 5. shvatiti, razumeti; annemin üzüntüsünü yüz lfadesinden bildim nespokojstvo moje majke shvatio sam po izrazu njenog lica 6. pamtiti, se6iati se; kendimi bildiğim günden beri od dana kada znam za sebe; Iyiliğinizi biliyorum pamtim vasu dobrotu 7. pretpostavljati, naslucivati, nagadjati; evde olağanüstü bir durum olduğunu bildim pretpostavio sam da je u kuci neobicna situacija 8. biti svestan cega; yaptıklarını bilir misin da li si svestan onog sta si ucinio? 9. ak. abi. smatrati, d..Zati odgovornim; bu işi sizden biliyorlar vas d..Ze odgovornim za ovaj posao 10. na-
bina lazili prikladnim, smatrati pogodnim; siz bilirsiniz kako vi smatrate, kako vi hacete 11. sa prosirenom osnovom glagola (-a, ya) obrazuje posibilitiv; gelebilmek moci doci; görebilirim mogu da vidim O bildiğinden şaşmamak raditi po svom, ni na kog se ne obazirarit; bildiğini okumak radili na svoju ruku, biti bandoglav; bildiğini yapmak terali po svom, nikoga ne slusati; bildiğini yedi mahalle bilmez ono sto on zna, ne zna sedarn mahala (o prepredenom coveku); bilir bilmez ne znajuci pouzdano; bilmeden, bilmeyerek nesvesno, nehotice; bilmem hangi neki, nekakav; bilmem kim neko; bilmem nasıl nekakav; bilmem ne nesto; nekakav; bilmem ne Işi varmış imao je nekakav posao; haddini - v. had bilmemezlik neznanje, neukost; - ten gelmek (ili - ğe vurmak) praviti se nevest, praviti se neuk bilmez neznalica, neuk covek bilmezlemek ak. praviti koga neznalicom, predstavljati neznalicom bllmezlenmek ak. nalicom (neupucenim)
praviti
se
nez-
bilmezlik v. bilmemezlik bilmiş upucen, obavesten, potkovan;olmak biti obavesten (upu6en); çok lukav, snalazljiv
bUrnukabele a. 1. ·za, u zamenu; kao odgovor; ct. karşılık olarak 2. i vama, takodje, na isti nacin (izrazava uzajamnost); afiyetler olsun! - ! prijatno! i vama; takodje! bllumum a. sve, u celini, odreda; uopste bllvasıta
a. posredstvom; posredno, in-
direktno bilvesile a. uzgred, i ovom prilikom bllye 1. loptica; kuglica, kliker; 2. (ili oyunu) igra klikera 3. te/ı. kugla (u kug-
licnom lezaju i si.); -yatağı kuglicni lezaj; - valfi kuglicni ventil 4. bilijarska kugla bilyeli sa kuglom (loptom); - ma.fsal 1) teh. loptasti zglob 2) anat. jabueasti zglob,
cas ka bilyon bilian birnana p. -a. v. birnarhane p. v.
manasız
tırnarhane
/
bin 1. hiljada; - lerce na hiljade 2. (ili bir) fig. veoma mnogo, bezbroj, neizmerno, sijaset; - ı aşmak (ili geçmek) biti mnogo, preobilovati; - bir ayak bir ayak üstüne mnos™tvo sveta, velika guzva; - bir bela ile (ili güçlükle) s velikom mukom, uz velike muke, na jedvite jade; - ı· bir· paraya 1) obilan, obilat 2) budzasto, u bescenje 3) bezvredan o - de bir veoma retko; - can lle od sveg srca; dereden su getirmek navoditi bezbroj dokaza (u çiiju opravdanja, ubedjivanja); gemle bağlamak strogo zauzdati, ograniciti slobodu; - işçi bir başçı hiljad radnika, jedna glava (svakim poslom neko mora da rukovodi); - işit bir söyle pos/. hiljadu puta slusaj; jedrıom kazi; rec je srebro, 6utanje je zlato; - nasihatten bir musibet yeğdir posl. jedna rresre6a uci boije od hiljadu saveta; - renge girmek sluziti se svakovrsnim lukavstvima; - ta-· rakta bezi olmak latiti se (odjednom) hiljade poslova; - in yarısı beşyüz eder salj, nije vredno tolikog razmisljanja; dva i dva su cetiri; - yaşa brava! ziveo hiljadu godina! bina a. 1. zgrada, gradjevina; gradnja, gradjenje; - eteği osnova, temelj (zgrade); - ettiren graditelj; fig. osnivac; - örtüsü arhit. krovni materijal, pokrivka; - vergisi porez na gradnju 2. fig. osnova, baza, temelj; - etmek 1) graditi, podizati 2) bazirati, temeljiti, zasnivati na; tekiitinizi ne üstüne - ediyorsunuz? na cemu zasnivate svoj predlog? 3. gram. glagolski glagolski rod; cf. çatı 4. arh. gramatika
143
rrrı>
i 'ı
/'
binaen
1
ı ı ı
arapskog jezika
1
binaen a. dat. sledstveno, shodno, na osnovu .. , obzirom na; buna c- na osnovu toga, stoga, sledstveno tome binaenaleyh a. stoga, zbog toga, na to binamaz v. beynamaz binbaşı
(-yı)
taljona; deniz -
sı
major, komandant bakapetan korvete
binbaşılık
majorski cin; - a terfi etmek unaprediti u cin majora
bin dallı purpurni sornot (ukrasen srebrnastim ili ziainim ukrasom) bindi podupirac, P,Otporanj; cf. destek bindirilmek pass. od bindirmek; bin(ili birlik) motorizovana jedinica
dirilmiş kıta
bindirme 1. gl. iin. ad bindirmek .2. utc)var, ukrcavanje; - ·istasyonu utovarna stanica; - limanı voj. luka ukrcavanja; tertibati ure'djaji za utovar 3. · teh: preklapanje 4. arhit. ispust, istureni dea zgrade; - balkonu istureni balkon 5. mor. za6. sudar cepljivanje, zavranjivanje (automobila, Vdzova i si.} O - atmak varali 'na kocki b'r)dlrrııek 1. ak. .da,t. popeti; çocuğu ata bindirdiler popeli su dete na konja 2. ak. dat. utovariti, ukrcatL3. dat. sudarili se (o vozilirna). 4. ak. t~h. preklapati, preklopiti, preplitati 5. ak. arg. naruziti, izbrusiti, okrpiti
binek (-ği) 1. jahaca zivotinja; - atı (ili beygiri) jaha6i konj 2. voznja, prevozno sredsto; - arabasıkocije,Jijake~;, 1 kola, karuca; - otomobili laki putnicki aulomobil binek taşı (-nı) binjektas, kamen sa koga se uzjahuje biner po hiljadu bini dijal. 1. penjanje, . uspınıanıe; uzjahivanje; bu hayvan "" ye gelmez (ili yaramaz) ova zivotinja nije pogodna za ja-
144
hanje 2. letva, lajsna; sipka (prozora, vrata i si.)
binici binjedzija, jahac, konjanik binicilik 1. jahanje, vestina jahanja; jaha6e odelo; - okulu skola jahanja; - sanatı vestina, umece jahanja; talim ve terbiyesi obuka jahanja 2. jahacki, konjicki sport kıyafeti
binihaye p.-a. arh. beskonacan, beskrajan, bezgranican binilmek dal. pass. bez/. ad binrnek bininci hiljaditi biniş 1. penjanje: ukrcavanje 2. jahanje 3. arh. konjicka odora 4. sirok ogrtac, binjis binişmek
rec. ad binrnek
bi nit (-ti) 1. v. binek 2. dijal drveni kal up (za hleb) binlik 1. hiljadarka (novcanica ad 1000 T.L.) 2. boca (od tri litra) binrnek (-er) dat. 1. penjati se, popeti se, uspeti se na; ata - uzjahati konja; vapura - ukrcati se na brod; uçağa - u6i u avion 2. pentrati se, verali se 3. poprimiti nezeljen tok; iş fenaya (ili inada) bindi stvar je krenula naopako 4. nalegati se, preklapati se, naslanjati se 5. pove6avati se, rasti (o cenama); kahveya yüzde kırk bindi kafa je poskupela za 40 % O bindiği dalı kesrnek se6i granu na kojoj se sedi; dalına - zadirkivati, peckati; küplere - v. küp bin yaprak (-ğı) bot. hajducica, hajducka trava (Achillea millefolium) biperva p. neustrasiv, odvazan, smeo bir 1. jedan 2. jedinica, broj jedan 3. neki, jedan (neodredjen clan) 4. neko, neki; günün - inde jednog (lepog) dana; jednom, nekad 5. sam, jedini, jtıdinistven; Allah - dir bag je jedan 6. sjedinjen, nerazdvojan; jednodusan; hep - iz .ayrılmayız stalno smo zajedno, ne razd-
bir vajamo se 7. jednak, isli, istovetan; bu vaikisi de - dir ove dve vaze su iste 8. opsti, zajednicki; ct. müşterek; bizim banyomuz - dir mi imamo zajednicko kupatilo 9. jedanput, jednom; cas ... cas; sad... sad; - ona, - bana baktı cas je pogledao njega, cas mene 1O. takav; ta ko; - güzel ki tako lep da; - yoruldum ki tako sam se umorio; ona - tuhaf baktı tako cudno ga je pogledao 11. samo, jedino; her şey bitti, - bu kaldı sve je gotovo, samo je ovo ostalo; - o yapabilir to moze samo on da uradi o - abam var atanın, nerde olsa yatarım v. aba; - ağızda od jednom, u isli mah; - ağızdan u jedan glas, u horu; fig. jednodusno, slozno; ağızdan çıkan bin dile yayılır glas se brzo §iri; - ala potpun, kompletan; - alay mnostvo, sijaset (poslova i si.);- an evvel sto pre, sto je moguce brze; - ara (za) nako vreme; - araba tusta i tma, sijaset; hrpa; ..., arada zajedno, u isto vreme, u isli mah, jednovremeno; - aralık v. - ara; araya zajedno, skupno; - araya gelmek okupiti se, sakupiti se; sastati se, sastajati se, susretali se; .... araya getirmek sakupljati, okupljati; sastavljati, zdruzivati arpa boyu yol gitmek veoma maJo preci, maJo napredovati; - aşağı beş yukarı dolaşmak svrljati, tmarati, ici tamo-amo; atım barutu olmak (ili kalmak) ostati vrlo mala, ponestati (o sredstvima, novcu i si.); - atıp iki vurmak jednim udarcem ubiti dve muve; - avuç maJo, jedan pregrst; ayağı çukurda (ili mezarda) olmak jednom nogom biti u grobu, zaci u duboku starost; - ayak evvel v. - an ewel; ayak üstünde bin yalan söylemek preterano Iagati; - azıcık, vrlo maJo, mrvica; - baba dokuz eviadı besler, dokuz evlat - babayı beslemez jedan otac hrani devetoro dece, devetoro dece ne hrani jednog oca; - bakışımil bat. monosimetrican, nepravilan (o cvetu); - baltaya sap olmak fig. zanimati se kakvim poslom; naci namestenje; - bardak suda boğulmak fig. stradati zbag sitnice; - bardak suda fırzoların
tına bura u.casi vode; - başına (sasvim) sam, bez icije pomoci; - baştan odjedanput, odjedared; - baştan - başa s kraja na kraj. potpuno; - ben - (de) Allah bilir samo bag i ja znamo; - e bin katmak od komarca praviti magarca, preuvelicavati; - e bin kazanmak steCi basnoslovnu imovinu, basnoslovno zaradjivati; - - redom, jedno za drugim; jedno po jedno; - - anlatmak pricati po redu; - boy jednom, jedanput; - boyda iste velicine; - bu eksikti samo je jos to falilo!- çatı altında 1) pod istim krovom 2) istog polozaja 3) prisan, prijateljski; - çekirdek geri kalmamak ni u cemu ne zaostajati, biti isti; - çırpıda 1) odjednom, jednim potezom 2) vrlo brzo, za tili cas; çiçekle bahar (ili yaz) olmaz pasi. jedna lasta ne cini prolece; - çift söz nekoliko reci, par reci; - çöplükte iki horoz ötmez. pas/. gde je vise babica, tu su deca kilava; na jednom bunjistu dva petla ne pevaju; çuval ineiri berbat etmek 1) naciniti kobnu gresku, sve pakvarili 2) osujetiti cije planove; /-la/ - çuvala girmek fig. duvati u isti rog; ziveti u prijateljstvu; ;.. daha 1) jos jednom, ponovo 2) nikada, niposto; daha yüzüne bakmamak okrenuti kome ledja, prekinuti s kime odnose; - dalda ·. durmamak fig. biti promenljiv; leteti (o coveku); - damla 1) vrlo mala, mrvica, kap' 2) sitan, majusan, jos i, kao i 2) sa g/8.~ galime bakmak i görmek; iznenada, odjednom; - de baktım ki.. odjednom sam pogledao; - de ne göreyim! i odjednom §ta vidim! /-ın/ - dediğini iki etmemek (ili yapmamak) ne protivreciti, ne opirati se, smesta ispunjavati cije zelje; cilali ciji pogled; - defa 1) jednom, jedanput 2) vee; defa olmuş bu iş, ne yapalım to se vee dogodilo, §ta mozemo! 3) pre svega, u prvom redu, najpre; - defa sen dediğiini yap, ondan sonra, istersen git najpre uradi §ta sam ti rekao, a posle idi ako zelis; - derece (ili dereceye kadar) donekle, do izvesnog stepena; - deri, kemik veoma mrsav, kost i koza; - dikili
145
bir a~acı olmamak nemati kucu ni zemlju,
nemati ni kola ni vola; - dirhem mala, neznatno; - dirhem et bin ayıp örter mala punoce (obline) nije naodmet; - don - gömlek poderan, otrcan; ubog; - dü· ziye neprekidno, stafno; - el ateş jedan pucanj (iz oruzja); - el - eli yıkar, iki el yüzü yıkar post. ruka ruku mije, obraz obadvije; - eli balda, - eli yağda u bogatstvu, u izobilju;· - elin sesi çıkmaz 1) jedan se ne racuna (broji) 2) jur. neka se cuje i druga strana! audiatur et altera pars! /-ıl - etmek 1) okupiti, okupljati, udruzivati (ljude); ct. birleştirmek 2) ujednaciti, ujednacavati: - eyyam izvesno vreme; - fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır makar i mala, dobrota se na zaboravlja; - gelmek postati jednak, izjednaciti, uravnoteziti; - gömlek aşağı (üstün) za stepen nizi (visi) (pri poredjenju); ;.. gömlek fazla (ili ziyade) eskitmiş olmak biti stariji i iskusniji; - gömlekten baş çıkarmak saradjivati. s kime, pomagati se; /-ıl - görmek meriti istim merilom, imati isti arsin, smatrati istim; - göz (ili gözü) gülrnek i plakati i smejati se; - gözeli ,biol. jednocelicni; - gün jednom, jednog lepog dana; - gün evvel v. - an evvel; - günün beyliği beyliktir bolje je uzivati makar i jedan dan nego nikako;.makar i kratko, ali da je lepo; - güzel valjano, posteno; - hal_ olmak 1) pretrpeti nesrecu, nastradati 2) iznemoci, onemocati; - hoş iron. na cudan nacin, cudno; - hoş olmak_ rastuziti se, biti neraspolozen; - hoşluğu olmak poremetiti se; - içim su fig. lepuskasta, prikladna zena (devojka), puslica; - içim suya gitmek prodavati vrlo jeftino; - iki vrlo malo, nekoliko; - Iki demeden odmah, smesta, ni easa ne caseci; - Iki derken iznenada, neocekivano; - iki deylnceye kadar dok si rekao britva, za tili cas; - inclr~eklrdeğlni doldurmamak ne vredeti ni dve pare; - Iştir oldu sta je tu je, sta se desilo, desila se; - iyi valjano, kako treba; - iyi olmak iron. podobriti se; - e kadar svi do jednog, bez izuzetka; -
146
kalemde odjedared, u isti mah; - kapıya na isto izaci, doci do istog rezultata; - kararda (ili karar üzere) bez promena, postojano; - karış beberuhi kepec; - kaşık suda boğmak smrtno mrzeti, pojiti u casi vade; - kazanda kaynamak lepo se s kime slagati - koltuğa iki karpuz sığmaz post. dve lubenice ne mogu stati pod jednu misku; - kol çengi veseljak, saljivdzija; - koşu trkom, brzo; Köroğlu - Ayvaz samo muz i zena (bez dece); - kötünün yedi mahalleye zararı vardır pos. jedna sugava ovca celo stado osuga; - lokma, - hırka jedan zalogaj, jedna hrka (o onom ko se zadovoljava malim); - nebze vrlo mala; - nefeste v. solukta; - nice dosta, dovoljno; - o kadar jos toliko; - oldu ama pir oldu jedanput, ali kako valja; - olmak 1) okupljati se, udruzivati se 2) slagati se; podudarati se 3) biti jedno, biti isto; - o yana, - bu yana cas tamo, cas ovamo; - örnek istog oblika; - parça mala, neznatno; jedan trenutak; - parça bekleyin pricekajte mala; - parmak bal fig. predmet ogovaranja; parmak bal olmak biti predmet ogovaranja; - pul etmemek ne vredeti prebijenog grosa; - sıkımlik canı olmak jedva se drzati, onemocati, iznemoci; - sı raya jedno po jedno, redom; - solukta u jednom dahu, odmah; odjednom; /-ın/ sözünü iki etmemek v. /-ın/ - dediğini iki etmemek; - sürü fig. gomila, rulja, copor; - şeye benzememek ni na sta ne liciti, biti los; - şeyler, - şeyler i tako dalje; - takriple 1) za tren oka 2) u povoljnom trenutku; - tane jedinstven, neponovljiv; - tarafa bırakmak ne uzimati u obzir, apstrahovati; - tarafa koymak 1) ostavljati na stranu, stedeti 2) ne pridavati znacaj, ne obracati paznju; - taşla Iki kuş vurmak odjednom uradili dva posla, jednim udarcem ubiti dve muve; - tek jedan, jedini; - teviye v. biteviye; - tutmak ne praviti razliku, smatrati jednakim; - türlü 1) istovrstan, iste vrste 2) lose, (ne valja) ni tako ni onako; (bunu) yapsam - türlü, çıkmak
bireyleştlrme
yapmasam - türlü lose je ako to ucinim i ako ne ucinim 3) nikako, ni na koji nacin (u odrecnom obliku); - türlü görernedim onu nikako nisam mogao da ga vidim;.uğurdan sve odjednom; - vakitler nekada, negda, u ranija vremena; - var yok fig. prolazan, nepostojan, kratkog veka; sreca je kao staklo! - varmış - yokmuş 1) stereotipna formula u bajkama; bi o jednom jedan ... 2) fig. kao bajka, kao san; kako doslo, tako proslo; - vurmakla (ili vuruşla) ağaç devrilmaz post. dub iıe pada od jednog udara; - yana na stranu (salu i si.); -yastığa baş koymak ziveti u braku; - yastıkta kocamak imati dug bracni zivot; zajedno ostariti (o supruznicima; - yaşına daha girmek suociti se s necim neverovatnim, ne moci poverovati; - yere gelmek okupljati se, sastajati se; - yere getirmek okupljati; usredsredjivati. koncentrisati; yığın mnostvo; hrpa, gomila; - yiyip, bin şük retmek biti zadevoljan svojom sudbinom; - yol jednom, jed~nput; - yola çıkmak izaci na isto; - zamanlar v. - vakitler blra pivo; - mayası pivski kvasac; şesl pivska fla5a biracı
şi·
pivar
biracılık
pivarstvo
birader p. 1. brat 2. uzv. burazeru! dragi moj! biraderzade p. necak, necakinja, bratanac, bratanica birahane pivara; pivnica biraz malo, neznatno; ·- da unekoliko, donekle; - ewel malopre, malocas; sonra malo kasnije blrı:ızdan
uskoro, za koji trenutak
birbiri (-ni): - ne jedan drugome; - nin ağzına girmek biti privrzeni, biti biiski Oedan drugome); - nin ağzına tükürmek ]ovoriti jedno te isto; - ardınca (ardından n arkasından) jedan za drugim, redom, u
nizu; -ne düşmek mrzeti se; - ne düşürmek zavaditi, pokvariti odnose; - ne geçmek (ili girmek) 1. svadjati se; (po)tuciti se 2. sapetljati se, zamrsiti se; nin gözünü çıkarmak (ili oymak) tuci se nasmrt, vaditi jedan drugome oci; - Için yaratılmış olmak razumevati s.er dobro se slagati, biti kao stvoreni jedno za drugo; ni tutmazlık. neslaganje, sukob, nesuglasice; - ini yemek ziveti u svadji, ne podnositi se; - inden yoksul iki adam dva coveka bedniji jedan od drugog birci til. monist bireilik til. monizam bircinsten istorodan, istovrstan; homogen; cf. mütecanis bircinstenlik istorodnost, istovrsnost; homogenost ' birçok (-ğu) mnogo, dosta, vise; - ları mnogi birden 1. odjednom, jednovremeno; zajedno 2. neocekivano, iznenada, iznebuha birdenbire iznenada, naglo, naprasno; trden - durdu voz je naglo stao. bire v. bre birebir delotvoran, efikasan, koristan (o leku); bu ilaç bana - geldi ovaj lek mi je dobro dosao birer po jedan; - - jedan po jedan, jedan za drugim; odvojeno, posebno bireşim
1. fi/. log. sinteza 2. hem. spoj,
jedinjenje · bireşimli, bireşimsel sinteticki; - diller /ing. sinteticki jezici; - neft sinteticka nafta
bir eveikil bot. monokotiledonski, jednodoman birey jedinka, individua bireyci individualist bireycilik individualizam blreyleştirme
individualizacija; cf. fer-
dileştirme
147
bireyleşiirmek
bireyleşiirmek ak.
individualizovati; cf.
ferdileştirmek
bireylik individualnost, individualitet birey
oluş
biol. onlageneza
bireysel individualan, jedinacni, licni; psikoloji individualna psihologija biri (-ni) 1. jedan od njih;- niz jedan od vas 2. neko, neki; - sizi aramış neko vas je trazio biricik jedinstven; jedini birikim skupljanje, akumuliranje; sermaye - i akumulacija kapitala birikinti 1. nagomilavanje; nanosenje; nasipanje 2. gomila, hrpa; - ovası geol. aluvijalna ravnica birikişme
biol. aglutinacija
birikme skupljanje, akumulacija; koncentracija; - havzası akumulacioni bazen; - yeri zboriste, mesto okupljanja; sastajaliste birikme skupljati se, akumulirati se, gomilati se, koncentrisati se (o trupama) biriktirilmek pass. od birikiirmek !'·
biriktirme 1. skupljanje, akumulacija 2. stednja birikiirmek ak. 1. skupljati 2. koncentrisati (trupe, vojsku) 3. sakupljati, praviti kolekciju 4. cuvati, odvajati, stedeti birim jedinica; para - i novcana jedinica; yüzölçümü - i jedinica povrsine birinci 1 1. prvi; - atış sp. prvi servis; balkon prva galerija; - dünya savaşı prvi svetski rat; - zaman geol. paleozoik 2. prima, prvoklasan, odlican; - kalite prima kvalitet; - mal prvoklasna roba 3. pocetni, osnovni ll prvak, sampion; - çıkmak (ili gelmek) biti prvi u klasi (razredu); olmak zauzeti prvo mesto; sınıf - sı prvi ueenik u razredu birincil prvobitan, pocetni; osnovni, pri-
148
maran; - toplum prvobitno drustvo; zaman v. birinci zaman birincilik prvo mesto; prvenstvo, sampionat; - i ·kazanmak osvojiti prvo mesto, osvojiti prvenstvo; futbol - i sampionat u fudbalu birisi (-ni) v. biri birkaç (-çi} nekoliko, izvestan broj; defa nekoliko puta; - kitap nekoliko knjiga biriemek ak. 1. objediniti 2. ujednaciti, unificirati birieşek (-ği)
anat. sastav, spoj
birleşik 1. ujedinjen, sjedinjen; Amerika Birleşik Devletleri Sjedinjene americke dzave 2. zajednicki, sastavljen, slozen; - ad gram slozenica; - cümle slozena recenica; - kaplar fiz. spojni sudovi; - makine kombinovana masina; sergi kolektivna izlozba
birleşim 1. ujedinjenje, sjedinjenje; savez; cf. ittihat 2. biol. sparivanje, parenje; snosaj 3. zasedanje, saziv; cf. inikat 4. integracija, fuzija (preduzeea, firmi) 5. teh. spoj, sastav birleşme 1. gl. im. od birleşrnek ; - borusu teh. kolektor; - değeri hem. valenca, valentnost; - noktası mat. tacka presecanja, seeiste 2. biol. parenje, sparivanje; snosaj 3. teh. spajanje, sas.tavljanje; spoj, sastav 4. astr. sizigija birleşrnek 1. ujedinjavati se, sjedinjavati se 2. spajati se, sastavljati se 3. nalaziti se, sretati se; sastajati se 4. slagati se; nagoditi ·se; saglasiti se (u misljenju, stavovima) birleşmiş ujedinjen; letler Ujedinjene Nacije
Birleşmiş
Mil-
birleştirici 1 spojni, kopulalvini; vezivni; - kol spojna poluga, spajaca (lokomotive} ll spoj, koniakl
birleştirilmek
birleştirilmiş
vatra
pass. od birleştirmek; voj. koncentrisana
ateş
bitirim birleştirme gl. im. od çizgisi crtica, tire
birleştirmek;
-
birleştirmek ak. 1. spajati, sastavljati, vezivati 2. ujediniti, sjediniti, objediniti 3. dovoditi u sklad, uskladjivati, usaglasavati
birli 1. as, kec (karta) 2. kocka s jednim poenom (u igri domina) 3. muz. prvi, osnovni ton birlik 1 1 . jedinstvo; jedinstvenost; ct. vahdaniyet; Tanrının - i jedinstvenost boga 2. jedinstvo, sloga, nedeljivost, jednodusnost; ct. vahdet; milli - nacionalno jedinstvo 3. istovetnost, slicnost, jednakost (po svojstvima); ülkü - i istovetnost ideala; görüş - i istovetnost pogleda 4. udruzenje, savez, liga, unija; mühendisler i savez inzenjera; Sovyetler Birliği Sevjetski Savez 5. voj. jedinica; kara - leri kopnene jedinice; motörlü - ler motoriz~vane jedinice; zırhlı - ler oklopne jedinicei 6. ·muz. ce la nota ll zajedno, slozno; hepsi ~ gittiler svi su otisli zajedno birlikte 1. zajedno, u drustvu; slozno; çalıŞmak ·zajedno raditi; - düşüp kalkmak zajedno ziveti; - kefalet jur. zajednicko jemstvo; - sigorta grupno osiguranje; - yaşama simbioza 2. sa, sa sobom; - getirmek poneti sa sobom birsam a. halucinacija, prividjanje; ct.
bistro bistro, krcma bisturi hirurski noz, lanceta bişekil
p-a. amorfan, bezabiican
bit (-ti) vaska, vas (Pediculus) - sirkesi gnjida; bitki - biljna vas; yaprak - i lisna vas o - i kanlamak (ili kanlandırmak fig. izvuci se, iskobeljati se (iz materijalnih teskoca), popraviti polozaj; obogatiti se; - yeniği) ujed vaske 2) fig. sumnja, podozrenje; bu işte bit - yeniği var u ovom poslu ima nesto sumnjivo bitap (-bı) p. slab, iznemogao, onemocao; cf. yorgun, bitkin; - düşmek oslabiti, onemocati, posustati bitaraf p.-a. neutralan; cf. keler neutralne zemlje bitaraflık
tarafsız;
- ül-
po/. neutralnost; cf. tarafsızlık
bitek dijal. plodan, plodonosan; mümbit
cf.
bitelge dijal. plodnost, rodnost (zemlje) bitevi, biteviye rekidno, stalno
neprestano,
nep-
biteviyelik neprekidnost, neprestanost, stalno trajanje, kontinuitet bitey bat. flora
sanrı
birtakım nekoliko, izvestan broj; - insanlar nekoliko ljudi; - kitaplar nekoliko knjiga
bir terimi i mat. 1jednoclan ll mono m birtürden v. bircinsten bisiklet (-ti) bicikl, velosiped; - e binrnek voziti se na biciklu; - müsabakası (ili yarışı) biciklisticka trka; motörlü - moped bisikletçi biciklista bisküvi, bisküvit biskvit; dvopek, peksimit bismillah
pre pocetka posla); - demek fig. poceti po sa o
a. u ime Alaha (izgovara se
bitik1 1. iznemogao, iscrpljen, iznuren 2. los, rdjav bitik2 argl. zacopan, jubljen
zacoren,
bitim kraj; zavrsetak; XIX. inde krajem XIX veka
zal-
yüzyılın
-
bitimli konacni, zavrsni, krajnji bilimsiz beskrajan, beskanacan bitirilmek pass. od bitmek bitirim ı 1. prijatan, ugodan, dopadljiv (o mestu, osobi) 2. arg. dosetljiv, prepreden, lukav ll kockarnica, katana (u kojoj
149
P. 1~'1!i! . lı
ı
'
bitirirnci se igra barbut) bitirirnci vlasnik kockarnice
iz~
bitirimhane arg. kockarska jazbina, brlog
bitkisel biljni, vegetativan; - beslenme vegetarijanizam; - örtü biljni pokrivac; lif biljno vlakno ·
bitirme 1. gl. im. od bitirmek; - eylemi gram. savrseni glagolski vid; - imtihanı zavrsni ispit
bitlemek ak. 1. biskati, bistati, trebiti od vasi 2. arg. izazivati svadju
bitirmek ak. 1. zavrsavati, zavr5iti, okoncati, privesti kraju 2. fig. iznuri {va)ti, iscrpljivati; umarati, zamarati 3. dotuci, dokrajciti, unistiti 4. zadovoljiti; ganuti, dirnuti; nezaketiniz beni bitirdi vasa ljubaznost me dirnula bitirmiş
nar. iskusan; spretan; lukav,
prepreden bitiş
kraj;
hayatın
- i kraj zivota
bitişik {-~i) ı povezan, spojen; susedan, dodiran, granican; pokrajni, obliznji; srastao; - ikizler sijamski blizanci; kaşlar sastavljene obrve; - masa susedni, pokı:ajni sto; - oda susedna soba ll susedstvo, blizina; susedna vrata bitişiklik
blizina, susedstvo; doticanje,
granicenje ,ı',
bitkinlik iscrpljenost, iznurenost, nemoglost; posustalost, klonulost
bitişim
/ing. aglutinativan; - diller aglutinativni jezici bitişken
1. srastao, spojen, povezan 2. aglutinativan bitişkenlik dodirivati se, doticati se, graniciti se; spajati se, srastati; cf. ittisal atmak bitiştirrnek
caus. od bitişrnek
bitki biljka; - anatomisi anatomija biljaka; - bahçesi bolanieka basta; - bilimi botanika; - evreni biljni svet, biljno carstvo; - kömürü biljni ugalj; - yetiştirme gajenje biljaka bitkimsi slican biljci, nalik na biljku bitkin premoren, iscrpljen, iznuren, iznemogao, loman; - düşmek pasti od umora
150
bitlenmek 1. dobiti vasi, postali vasljiv 2. biskati se, trebiti se od vasiju 3. arg. oparili se, doci do love billetmek caus. od billemek bitli vasljiv, usljiv; prljava zena
kokuş
aljkava,
bitmek 1 {-er) 1. zavrsiti se, okoncati se, svrsiti se; imtihanlar bitti ispiti su zavrseni 2. nestati, iscrpsti se; para bitti nestalo je para; bitmez tükenmez neiscrpan, beskonaean, beskrajan 3. premoriti se, iscrpsti se; iznemoci, posustati 4. dat. mnogo voleti; edusevili se; cf. bayılmak
bitmek2 {-er) {iz) rasti, izrastati {o biljkama, travi, kosi); ot bitti trava je izrasla bit otu dicularis)
{-nu)
bit pazarı
(-nı)
bitpazarlık
rima)
bot. krvosnica (Pe-
buvlja pijaca
los, bezvredan {o robi, stva·
bittabi a. naravno, sigurno bltüm bitumen; asfalt bitümlemek prevuci bitumenom; asfallirati bivefa p. neveran, veroloman; cf. vefasız
bivefalık
nevernost, verolomstvo
blyel teh. radilica biyograf biograf biyografi biografija biyografik biografski
bodoslamadan biyokimya biohemija
merrnemi blok; siyasi ~ lar politicki blokovi; yürek ~ u srcani blok
biyolog biolog biyoloji biologija; moleküler lekularna biologija
~
blokaj blokada, blokiranje
mo-
biyolojik bioloski biyopsi med. biopsija
bloke; ~ etmek blokirati, zaustaviti; zabraniti; zamrznuti; ~ hesap blokiran racun blokhavs voj. 1. skloniste, bunker 2. komandna mesto (na oklopnim brodovima)
blyosfer biostera blyotit min. botit biz 1 1. mi; ~ ler svi mi: - ~ e medju nama 2. (pluralis modaestie) ja; - de aynı fiklrdeyiz i ja sam mistog misljenja biz2 silo; - saraç ~ i saracko silo
bloknot (-tu) blok, beleznica blöf blef, varka, prevara; bir - e kurban olmak nasesti na blef; - yapmak blefirati blöfçü blefer
Bizans Vizantija; ~ Imparatorluğu Vizantijska carstvo blzanslı
bluz1 bluza
Vizantinac
bluz2
bizantolog vizantolog
muz. bluz
boa 1. (ili ~ yılanı) zoo/. boa (Boa constrictor) 2. boa (trzneni okovratnik)
blzantoloji vizantologija
bobak (-ğı) zool. (Marmota bobac)
blzantolojlk vizantoloski
puh, stepski mrmot
bizar p. 1. nespokojan,uzrujan, uznemiren 2. iscrpljen, izmucen, ~lonuo; ~ etmek uznemiravati, dosadjivati; muciti, kinjiti
bobin 1. kalem, bobina, kalem za kabao; endükslyon ~ i indukcioni kalem
blzatihi a. 1.. sam od sebe, sam po sebi; spontano; cf. kendiliğinden 2. on sam
bocalamak 1. mor. usmeriti se na povoljan vetar (o brodu) 2. fig. oklevati, ko. lebati se; zapinjati u govoru
blzlmkl 1. nas; ~ ler nasi 2. moj, moja (govori se za bracnog druga)
bocuk1 (-ğu) Bozic (hriseanski prnaznik)
boca
bocuk2 (-ğu) dijal. svinja, krmak; ~ kı klanje svinja, "svinjska daca"
blzmut (-tu) hem. bizmut
rını
blzon zool. bizon (bison) bizzat a. licno, sam; /-al licno ucestvovati
v. poca
~ katılmak
blastula biol. blastula blend (-di) min. blenda, sfalerit blenorojl med. gonoreja blok (-ku) blok (u raznim znacenjima); arhit. blok gradjevina; blokovska gradnja; askeri ~ vojni blok; mermer ~ u
bocurgat (-dı) cekrk, vitao, dizalica; yapmak arg. kopali nos bocurum mor. straznje jedro; -. krmeni jarbol
~
direği
bodoslama 1. mor. osovina broda; stative; baş - sı pramcana osovina 2. arg. nos
~ Inşaat
bodoslamadan s prednje strane, spreda
151
bpdrum bodrum podrum; suteren, podzemni sprat; - katı podzemni sprat boduç (-cu) dijal. drveni krcag bodur niskog rasta, kratak, kratkonog; zakrzljao, patuljast (o biljkama); - adam zdepast covek 2. u sastavu bat. naziva; hurma ağacı zumara, evropska palma (Chamaeropus humilis; - meşe luznjak (Quercus robur); - nebatlar grmlje, siprazje, zbunje; - söğüt ağacı vrbica (Salix herbacea) o - tavuk her gün (ili her dem) piliç k us petao pile dovijeka bodurluk zdepastost, dezmekavost boğa
bik; - gibi snazan kao bik; - dö(ili güreşi) borba bikova; - güreşçisi borac s bikovima, toreador; O yaprağı bat. buacak, busika (plantago psyllium) ğüşü
Boğa
astr. Bik
boğaça
v.
poğaça
boğada
luzenje, potapanje rublja
boğak (-ğı) boğalık
nar. angina
mlad b ik, priplodni bik
boğanak (-ğı) 1. pljusak, provala oblaka 2. oluja, bura; orkan boğanotu boğası
(-nu) bat. jedic (Aconitum)
postava (za kaftane)
boğaz 1. anat. grlo, gusa, grkljan, zdrelo; - ağrısı bol u grlu; - iltihabı med. laringitis, zapalenje grla; -.. olmak boleti (o gri u) 2. grlo, grlic (boce, krcaga) 3. geog. klisura, klanac, tesnac 4. geog. moreuz 5. geog. rukavac u uscu reke 6. mor. vrat kotve 7. lig. (gladna) usta, izdrzavano celjade; bizim evde beş - var u nasoj kuci ima pet izdri:avanih 8. jelo i pice, hrana; izdrzavanje, staranje; - ına düşkün gurman, sladokusac; memurların - ı bizden mi izdrzavanio sluzbenike; yalnız - ını düşünür misli samo na hranu 9. nar. gusobolja o - ı açılmak dobiti apetit; açmak rastresti, usitniti zemlju (oko stab-
152
la); - almak stipati, peci u grlu (o hrani); ından artırmak stedeti na hrani, otkidati od usta; /-ıl - ında. bırakmak brojati ko me zalogaje, pakvarili uzivanje; - - a gelmek ostro se svadjati; (po) gusati se; - ını çı karmak zaradjivati samo za hranu; - derdine düşmek misiili na zalogaj hleba; brinuti o nasusnom hlebu; - ına dizitmek (durmadan) ne moci jesti, izgubiti apetit (od brige i si.); - dokuz boğumdur ispeci pa reci, izgovorena rec ne da se vise uhavatiti; - doldurma agr. ogrtanje, ogrt; ında durmak zastati u gri u· (od uzbudjenja, straha); gusiti se; - durmaz! dusa trazi da jede; covek mora jesti; ından geçmemek ne hteti zalogaj u usta (usled zalosti i si.); - içine göndermek sruciti u grlo, halapljivo (pro) gutati; - ına kadar" borca girmek do grla se zaduziti, grcati u dugovima; ,.. ında kalmak v. ında durmak; - kavgası borba za zivot, borba za hleb; - kaydında olmak misiili samo na jelo i pice; - ından kesrnek v. ından artırmak; - ı kısıtmak promuknuti, promuci; - ın kökü tutuşmak (ili yanmak) peci, grepsti u grlu; - ım kurudu grlo mi je presahlo; - ola! nar. prijatno! - ına sarılmak scepati koga za grlo; - ı tok 1) sit, zasicen 2) skroman,. zadovoljan; nehalapljiv; - tokluğuna çalışmak raditi samo za hranu; - ını yırtmak vikati na sav glas, cepali grlo boğazkesen
obalska tvrdjava (za cu-
vanje moreuza) boğaziamak
ak prerezati grlo, zaklati
2. svirepo ubiti boğazlanmak pass.
od boğaziamak ·
boğaziayan 1. klanicki radnik, koljac stoke 2. ubica, glavoseca, koljac boğazlı
prozdrljiv, halapljiv
boğazlık
1. krznen okovratnik 2. hrana
boğazsız zlojesarı,
bez apetita
tahsız
bağdurmak
caus. od bağmak
Ct.•
iş-
bo k boğdurulmak boğma
pass. od
1. gl. im. od
bağdurmak
bağmak
2. nar. sal-
vare boğmaca
med. veliki kasalj
bağmak 1 (-ar) 1. ak. udaviti, ugusiti 2. ak.dat. udaviti, utopiti; potopiti; cf. garketmek 3. ak. fig. obmanuti, podvaliti (pri prodaji) 4. dat. obasipati, zasuti poljupcima 5. ak. pretrpa (va) li. preopteretiti, preopterecivati (poslom i si.) boğmak2 (-ğı) cvor, kvrga; sastav, zglob; - - kvrgav, cvornovat; - kemikleri anat. cıanci (prstiju) bogmakh cvornovat, kvrgav bağucu
1. zagusljiv; - gaz zagusljivac, zagusljiv gas 2. tezak, zaparan, sparan; hava sparno vreme; - sıcak sparina, o morina boğuk 1. promukao, sipljiv (glas); - promuklo, sipljivo 2. prigusen, pridusen; öksürük mukljiv ka salj boğuklaşmak
promuknuti, dobiti mukl-
jiv glas boğuklaştırmak
prigusiti, stisati (glas)
boğulma
1. ugusenje, davljenje 2. fig. potistenost, cama 3. stisavanje, snizenje (glasa) 4. med. nesvestica, obamrlost, asfikcija boğulmak
1. pass. od bağmak 2. tesko disati, gusiti se, gubiti dah; bağulacak gibi olmak izgubiti dah 3. ab/. fig. camiti; sıkıntıdan - umirati od dosade 4. arg. nasesli prevari, biti opeljesen boğum 1. cvor, kvrga; zadebljanje (drveta) 2. teh. prsten, karika, beocug; tır tılın - ları karike gusenice 3. sastav, spoj, zglob 4. anat. ganglija; lenf - u limfna ganglija; sinir - ları nervne ganglije 5. bot. koleno, clanak (stabljike); kamışı - - kesrnek seci trsku po clancima o - a kalkmak nicati (o usevu); - bağlamak (ili vermek) klasali
boğumlama
/ing. artikulacija
boğumlanmak obrazovati se, formirati se o (o kvrgama) prstenovima, clancima)
boğumlu cvornovat, kvrgav: kolenast: prstenast, clankovit, zglavkast boğuntu 1. gusenje, zagusivanje 2. arg. prevara, kaisarenje 3. zelenastvo, lihvarstvo: /-ı/ - ya getirmek arg. opeljesiti, ocerupati boğunuk
potmuo, mukao, prigusen
boğurdak (-ğı) boğuşma
dijal. dusnik
tuca, gusanje
boğuşmak 1. potuci se, uhvatiti se ukostac, pogusati se 2. gurati se, tiskati se bağuşturmak
caus. od
boğuşmak
bohça 1. bosca, zavezljaj 2. svezanj, smotuljak; - sını bağlamak pakovati se, spremati se za put; - etmek skupiti stvari u boscu (pred put) 3 cetvrstasta marama, rubac 0- böreği kul cetvorouglasta piroska; - göndermek poslati svadbeni dar (u bosci); - sını koltuğuna vermek isterati iz kuce; otpustiti sa sluzbe bohçacı 1. (ulicna) prodavacica 2. nosac manjih stvari
bohçalamak ak. zavezati umota (va) ti, zavi (ja) ti bohçalanmak pass. od bohem boem; -
hayatı
u
cvor;
boşçalamak
boemski zivot
bok (-ku) 1. izmet (ina), pogan, fekalija; cf. dışkı 2. vulf. govno; - herif govno (o coveku) 3. fig. teskoca, lose stanje; - a batmak (ili düşmek) zapasli u teskoce, naci se u nezavidnom polozaju 4. (ili maden - u) sljaka, zgura, troska o /-a/ atmak blatiti, klevatiti, panjkati;. - a basmak nagrajisati, nadrljati; - basmak bir adam samodopadljiv covek; - una bıçak çekmek bez razloga se nervirati: - boğaz prozdrljivac, zderonja: - u - una uzalud, badava; /-ın/ - unda boklavat (ili boncuk)
153
baklamak bulmak preterano hvaliti; ulizivati se, ulagivati se kome; - böceği zoo/. balegar (Scarabaeus sacer); 1-a/- bulaştırmak v. - atmak; - canına olsun! proklet bio! /-ın/ - unu çekmek imati neprijatnosti; /-ın/ unu çıkarmak v. - etmek; /-ın/ - u çık mak otkriti se, obelodaniti se (o ruznim stranama); - etmek pokvariti, uprskati (posao i si.): -tan herif vu/g. govnar;- u lle kavga etmek svadjati se zbog sitnica; - unda inci aramak v. - unda boklavat (boncuk) bulmak; - karıştırmak v. etmek; - tan kılıç fig. hvalisavac, razmetljivac; /-ın/ - u kurumak (gölünde) nasmrt se preplasiti; - tan künet bezvredan, beznecajan;. - a nlsbetle tezek amberdir balega je prema govnu miomiris; - püsürü 1) otpaci, turda; bofl 2. besmislica, glupost; - un soyu djubre, gad; - sürmek v. - atmak; - a taş atmamak kloniti se neprijatnog sagovornika, izbegavati neprijatnu osobu; /-ın/ - unu temizlemek ispravljati ciju gresku; vaditi iz govana; - tulumu mesina (o coveku); üstüne - prljav, gadan; - yedi (ili yedici) başı onaj ko se u sve mesa, ·u svakoj corbi mirodjija; - yemek upropastiti, pakvarili, zabrljati, uprskati; /-al - yemek düş mek nemati nikakvo pravo ni nadleznost; -yemenin gülpembesi neoprostiva greska, gruba greska; - yoluna gitmek ni za sta izgubiti zivot; burnu - tan kalkmamak ne naci izlaz iz, teske situacije her - a maydanoz olmak biti svakoj corbi mirodjija; karga - unu yemeden u rano jutro, u oik zore baklamak ak. arg. 1. uprljati, opoganiti; zasrati 2. dovesti u tezak polozaj boklanmak, baklaşmak 1. opoganiti se, unerediti se 2. doci u tezak polozaj boklatmak caus. od baklamak boklu 1. prljav, pogan 2. min. koji sadrzi sljaku (zguru) bokluk 1. gomila djubreta prljavo mesto; djubriste, bunjiste 2. fig. gadost; o
154
adramın
bir - u var ima nesto gadno u onom coveku
boks 1 sp. boks; - etmek (ili yapmak) boksovati, baviti se boksom boks2 1. boks (pregrada za konja) 2. soba za jednog bolesnika (u bolnici) boksit (-ti) min. baksit boksör bakser bol1 1. siroko, komotan, udoban; elbise siroko, komotno odelo; :.. gelmek biti komotan (velik, sirok) obilan, izdasan, bogat; - - obilno, izdasno; - bolama (bolamat ili bulamaç) u izobilju napretek, do mile volje; - mahsul bogata Jetina O ağızdan atıp tutmak razmetati se, hvalisati se; - avurt hvalisavac, razmetljivac, naduvenko; - biçrnek dobro proceniti, pazljivo planirati; - doğramak traciti novac; - keseden atmak (ili bağışlamak) davati prazna obeeanja; - paça prljav, aljkav, neuredan; - paçadan atmak v. a!:jızdan atıp tutmak
2.
bol2 (-lü) 1. bola, easa (zemljana posuda za pice) 2. vocni punc (sa vinom, likerom ili mineralnam vodom) boJ3 (-lü) sp. kuglanje bola dijal strina; tetka bolalmak dijal prosiriti se, postali sirok, olabaviti se (o odelu, obuci) bolero 1. bolero (spanska igra) 2. kralka jakna (zenska) boliçe vulg. zdovka, jevrejska zena bollanmak, bollaşmak 1. rasiriti se, postali sirok 2. postali obilan; uvecati se bollaştırmak, bolfatmak 1. prosiriti (odelo) 2. uciniti abiinim
bolluk 11. sirina, presirokost, losa skrojenost (adece) 2. izobilje, izobilnost, bogatstvo 3. blagostanje; procvat, prosperitet ll izobilan, izdasan, bogat (o mestu, zemlji)
borazan bolşekilli
polimorfan, mnogooblican
bolşevik
HJi) ı boljiievik ll boljiievicki
bolşeviklik, bolşevizm
boljiievizam
bom ı uzv. bum! ll arg. laz, izmiiiljotina; . atmak lagati, varati bomba 1 1. bomba; (rucna) granata; mina; - atıcısı (ili topu) minobacac; atışı bacanje bombi; - uçağı bombarder; el - sı rucna bomba (granata); gaz - sı hemijska bomba (granata); hidrojen - sı hidrogenska bomba; lağım - sı fugasna (avionska) bomba; fugasna mina; roketli - balisticka raketa; saatli - bomba sa satnim mehanizmom; sis - sı dimna granata; dimna mina; tanksavar - (sı) protivtenkovska granata; zırh delme - sı protivoklopna bomba 2. veliko bure, ardov 3. oksigenska bQca 4. fig. lepotica, seks ,bomba o- gibi zdrav, krepak; -gibi patlamak 1) planuti, prasnuti, razbesneti se 2) puci, proneti se (o dogadjaju,vesti); patlatmak arg. ukrasti, smotati, zdipiti bomba2
mor. duga motka za jedro
bombacı
1. bombaii, bacac bombi 2. bombarder (avion) 3. ribar koji iovi dinamitom bomhacılık
ribolov pomocu dinamita
bombalamak ak. bombardovati bombalanmak pass. od bombalamak bombalatmak caus. od bombalamak
bonaça
mor. bonaca, bezvetrica
banatire tip. imprimatur, odobrenje za iitampu bombon bombona, iiecerlema bombeniyer bombonijera; bombone
kutija za
boncuk (-ğu) 1. staklena kuglica; raznobojni stakleni biseri, djindjuve; - dizisi niska od staklenih bisera; - mavisi tirkizno plav 2. (ili nazar - u) amajlija od uroka (perla plave boje koja se stavlja na odelo ili kapu deteta) 3. arg. Crnac O gibi majuiian, sicuiian (o ocima); - illeti med. decja spazmofilija; - - teriemek znojiti se krupnim graiikama bone (zenska) kapica bonfile kul. komad
j:ıecenice,
bonfile
bono bon, cek; priznanica; /-al açık vermek dati kome neogranicenu nadleznost, dati odreiiene ruke bopstil arg. kicoii, dendi; snob bor 1 hem. bor. bor2 1. ledina, utrina 2. talog bora oluja, vihor, uragan; - çıkmak podici se (o oluji); - kopmak (ili patlamak) provaliti, razbesneti se (o nepogodi); · patlatmak arg. razbesneti se, biti· van sebe, razjariti se; - yemek pretrpeti nepogodu, biti zahvacen olujom
bombardıman bombardovanje; artiljerijska vatra; /-ı/ - etmek (ili yapmak) bombardovati; - uçağı bombarder; ağıt bombardovanje teskim bombarderima; atomik - atomski udar; yüksek - bombardovanje s velike visine
borak suv, bezvodan; neplodan (predeo)
bombardon muz. bombardon (limeni duvacki instrumenat)
borani k~/. boranija üelo od pirinca, kiselog mleka i povrca)
bombe izbocen, ispupceri bombok vulg. gadan, odvratan bomboş
sasvim prazan
boraks hem. boraks boralı
olujni
boran v. buran
borat
v. boraks
borazan 1 . trubac 2. truba; - çalmak 1) svirati trubu. 2) fig. rastrubiti, razglasiti,
155
.borazancı
udarati na sva zvona; - gibi (ses) nizak glas, bas borazancı
trubac; -
başıprvi
trubac
borç (-cu) 1. dug, dugovanje; zajam; a na zajam; !-ıl - almak uzeti na zajam (novac), zaduziti se; - altına girmek zaduziti se, napraviti dugove; - a batmak uvaliti se u dug; - bini aşmak biti prezaduzen; - gırtlağa çıkmak grcati u dugovima; - etmek zaduziti se; - harç na jedvite jade (sakupiti novac); - lar hukuku jur. obligaciono pravo; ;.. ikrarı v. -un tanınması; - unu kapatmak, isplatiti, namiriti svoj dug; - parçasından akmak v. gırtlağa çıkmak; - un tanınması priznavanje duga; - vermek dati na zajam, pozajmiti; - yemek ziveti od dugova, ziveti na veresiju; - yiğidin kamçısıdır dug podstice na bolji rad; - un yüklenmesi jur. primanje, preuzimanje duga 2c fig. dug, obaveza; - bilmek smatrati dugom; namus - u dug casti borçlandırmak ak. 1. caus. od borçlanmak 2. upisati u dug, uknjiziti pod "duguje" !'ı
borçlanmak dat. zaduziti se uzajmiti borçlu dat. 1. zaduzen, duzar;ı; size iki~ bin dinar - yum duzan sam vam 2000 dinara; - nun duacısı alacaklıdır za duznika se mali njegov zajmodavac 2. fig. (moralno) obavezan, zahvafan; size yum zahvafan sam vam, mnogo ste me zaduzili borçsuz nezaduzen, bez duga borçsuzluk nezaduzenost borda 1. mor. bok broda (iznad vade); hajveca sirina broda; - ya almak manevrisati; - ateşi bocna vatra (sa broda); - etmek v. bordalamak: - ya gelmek pristati uz bok; - hattı linija (poredak) bojnih brodova; - iskelesi spofjasnje brodske stepenice 2. bok, strana, ivica; - - bok uz bok (sedenje);- ma gel! dodji ovamo!
156
bordalamak mor. 1. pristajati uz obalu (o brodu} 2. ak. ukrcavati bordo tamnocrvena boja, boja crnog vi na bordro 1. spisak, registar, popis; izvod 2. priznanica, potvrda prijema borsa berza; - acentası berzanski posrednik, berzanski agent; - bülteni berzanskl izvestaj; - cetveli kursna fista; - fiyatı berzanski kurs; - manevraları (ili oyunları) berzanske spekufacije; - muameleleri berzanske operacije; - nizamnamesi berzanska uredba; - rayici zvanicni berzanski kurs; iş - sı berza rada; kara - crna bşrza; ticaret - sı trgovinska berza borsacı
berzijanac; kara -
cı
c:rno-
berzijanac borsacılık
berzanski posao
boru 1. cev, !ula; vod; - anahtarı cevas! kljuc; - bileziği obod, prsten cevi; .:. döşemek pofagati cevi; - gömleği kosufjica, obmotac cevi; - hattı cevoyod; kavramı spajanje cevi; - kelepçesi okov, karika cevi; - patlaması pucanje cevi; sistemi cevni sistem; - şeklinde cevast, u obliku cevi; havagazı - su gasovod; petrol - su naftovod; su - su vodovodna cev; vodovod 2. truba, signalni rog, signal; -çalmak 1) svirati trubu (rog) 2) trubiti (o automobilu}; yangın - su pazarıli signal; yemek - su signaf za obed 3. anql. truba, kanal; nefes - su dusnik; östaki - su mokracni kanal; yemek - su jednjak 4. arg. besmislica, gfupost, sitnica; - değil! (ili - mu bu? to nije mala stvar; to nije za potcenjivanje 5. arg. "truba", prazan, besmisfen o /-ın/ - sunu çalmak duvati s kime u isli rog; povfadjivati, ugadjati kome; - yu çalmak imati uspeh; cvetati, napredovati; - suna ot tıkamak zapusiti kome usta; - su ötmek biti uticajan, imati autoritet, igrati znacajnu ulogu; - su ötüyar on je uticajan
boşaltılmak
borucu 1. manter cevi 2. izradjivac cevi; prodavac cevi 3. trubac 4. arh. vatrogasac, pozarnik borucuk
(-ğu)
cevcica; anat. kanatic
boru çiçeği bat. 1. zvoncic (Campanula) 2. tatula (Datura) boru deve
kabağı
bot. vrsta duguljaste bun-
borulu sa cevima; cevast; parni kotao sa cevima borumsu u obliku cevi, kemik cevasta, suplja kast
kazan
cevast;
-
bostan p. 1. basta, gradina, povrtnjak; - korkuluğu 1) strasilo, plasilo za ptice 2) lig. nesposoban, ali arogantan covek; kuyusu bastenski bunar 2. bostan (zajednicki naziv za dinje i lubenice) 3. bostaniste O - beygiri gibi dönmek lig. vrteti se u krug; tapkati u mestu bostancı 1 . vrtlar, bastovan 2. ist. pripadnik sultanske garde i gradske bezbednosti (u Osmanskom carstvu) bestancıbaşı
ist. komandant sultanske
garde bestancılık povrtlarstvo, bastovanstvo; gajenje bostana boş 1. prazan, ispraznjen; - bardak prazna casa; - kutu prazna kutija 2. neuseljen, prazan (stan, kuca) 3. slobodan, nepopunjen (taksi, mesto, sediste) 4. osamljen, pust; - sokak pusta ulica 5. neobradjen, nezasejan· (o zemljistu) 6. slobodan, nezauzet; bugün .: musunuz? da li ste danas slobodni? 7. nekoristan, neplodan, neplodotvoran; - çabalar nekorisni, uzaludni napari 8. nestvaran, uobrazen 9. fig. . prazan, tricav; besmislen, apsurdan; besadri:ajan;_ - bir hayat besadrzajan zivot; - laf besmislica, glupost 1o. fig. glup, supljoglav; - adam supljoglavac 11. razvedena, slobodna (zena) 12. uzaludan, 13. besposlen O - alma tertibatı uredjaj za iskljucivanje; - a almak 1) podupirati 2)
teh. iskljuci (va) li (masinu, aparat); /-ın/ unu almak 1) zatezati (oprugu, kanap i sL) 2) skracivati (teks!); - atıp dolu tutmak biti rasejan, ne razlikovati; - a çı karmak osujetiti (plan, nameru), izigrati; a çıkmak propasti, ne uspeti, ne ostvariti se, ne ispuniti se (o nadanju, ocekivanju); - çuval ayakta (ili dik) durmaz pos/. prazna vreca ne stoji uspravno (nesposoban covek ne moze da uspe); - dönmek vratiti se praznih ruku; - durmak biti besposlen, besposliciti; plandovati; (-dan/ - düşmek biti razvedana (o zeni); - gezenin - kaltası besposlicar, danguba, dangubnik; gezmek besposliciti, leneariti; tumarati, skitati; - a gitmek 1) pokazati se uzaludnim 2) promasiti cilj; - inanç praznoverje, sujeverje; predrasuda; - işleme prazan had (masine); - kafa (lı) praznoglavac, supljoglavac; /-ı/ - koymak lisiti cega; - küp V. - kafa; - şey iluzija, prazno nadanje; - vakit v. - zaman; - vermek dat. arg. ne pridavati vaznost, ne obracati paznju; - yere beskorisno, uzalud; zaman slobodno vreme, dokolica boşalma 1. gl. im. od boşalmak 2. isticanje, curenje, odliv; - borusu odvodna cev; - deliği isteciste 3. el. praznjenje; akümülatör - sı praznjenje akumulatora boşalmak 1. (is) prazniti se, opusteti (o ulici); evakuisati se 2. oticati, isticati, curiti; kap delik, su boşalıyor posuda je probusena, voda curi 3. osloboditi se; razvezati se, odvezati se, otrgnuti se, otkinuti se (o vezanim zivotinjama) 4. adresili se, razvezati se (o kanapu), otkopcati se (o dugmetu) 5. biti ispaljen, ispraznjen (o oruzju) 6. rasklimatati se, razlabaviti se (o opruzi, mehanizmu); stati (o satu) 7. fig. (iz) jadati se, otvoriti dusu boşaltaç (-cı)
vazdusni smrk
boşaltılmak, boşaltı 1. praznjenje; evakuacija; napustanje 2. biol. izlucenje, izbacivanje; - maddesi izlucina, ekstrement; - sistemi sistem za izlucivanje ·
157
·boşaltma boşaltma 1. praznıenıe, oslobadjanje 2. istevar 3. evakuacija 4. prosipanje; presipanje, pretakanje 5. ispustanje; ispust; borusu odlivna cev; - deliği slivnik; havzası drenazni bazen, bazen za odvodnjavanje boşaltmak
1. (is) prazniti; osloboditi; odayı isprazniti, osloboditi sobu, 2. istovarati, rastovarati; vapuru istevarili brod 3. evakuisati (stanovnistvo) 4. prosuti; presipati, pretakati; şarabı başka bir şişeye - presuti vino u drugu bocu 5. ispaliti, ispucati, isprazniti (oruzje); tabancasını boşalttı ispalio je svoj pistolj 6. rasciscavati (!eren za gradnju) 7. olabaviti, popustiti (oprugu, kanap) 8. el. isprazniti (akumulator, bateriju) 9. fig. iskaliti, iskaljivati, dati oduska ak.
boşamak ak. 1. razvesti se, ostaviti (zenu) 2. arg. ne pridavati va.Znost, ne zarezivati
boşandıı mak ca us. od boşanmak boşanma razvod; - davası jur. brakorazvodna parnica; karşılıklı rıza ile sporazumni razvod boşanmak 1. abi. razvoditi se, razvesti se 2. istrgnuti se iz zaprege (o zivotinjama); odvojiti se (od stada), zalutati 3. popustiti, olabaviti se, osloboditi se, odapeti se (o opruzi i si.) 4. obilno teci, Iili (o kisi, kNi, suzama); bardak boşanırcasına yağmur yağıyor kisa lije kao iz kabla; gözlerimden yaşlar boşandı briznula sam u plac 5. fig. izjadati se, otvarili srce 6. (slucajno) opaliti (o oruzju)
boşanmış
razveden (a)
boşatılmak boşatmak
pass. od
boşatmak
ak. abi. dati razvod, razvesti,
rastavit i boşboğaz
1 brbljiv, pricljiv ll brbljivac,
blebetalo boşboğazlık brbljanje, blebetanje, ceretanje; - etmek brbljati, blebetati, ceretati
158
boşlamak ak. zanemarivati, prenebregavati; omalovazavati, potcenjivati boşlanmak
boşfatmak
pass. od
boştamak
caus. od başlamak
boşluk 1. praznina; supljina 2. fig. vakuum 3. anat. duplja, supljina; burun - u nosna duplja; karın - u trbusna duplja 4. slobodno . vreme, dokolica; - tan sı kılıyorum dosadjujem se od dokolice 5. prostranstvo; uzay - u kosmicko prostranstvo 6. medjuvreme, inteNal 7. rupa, prozorcic 8. teh. prorez, procep 9. fig. nistavnost, bezvrednost boşluklu 1. supljikast (mineral) 2. fig. nedovoljan, nepotpun, manjkav Boşnak (-ğı) Bosanac; - güzeli lepotica plave kose, rumenih obraza i punackog lica
boşta 1 besposlen, dokon; - gezmek (kalmak ili oturmak) t) ostati bez posla, izgubiti posao 2) besposliciti, leneariti, skitali, turnarali ll teh. prazan hod (masine) boşuboşuna 1 sasvim nepotrebno, uzalud; ll beskoristan, uzaludan, jalov; gayretler uzaludni napari
boşuna çalışmak
uzalud, ı.izaman, zabadava; uzalud se truditi
bot1 (-tu) mor. motorni camac; karakol - u patrolni camac bot2 (-tu) cizma botanik (-ği) botanika; - bahçesi botanicka basta botanikçi botanicar botin v. polin boy 1 1. rast, uz rast, stas; vısına; almak (ili atmak) rasti, izduziti se; - a çekmek (ili yetmek) brzo (po) rasti, izdjikati (o deci); - u (- una, - unca) beraber istog rasta, iste visine (nar. otac isin); - sürmek v. -·almak; diz - u do kolena;iri - visok, krupan, stasit; kısa - lu
boykotçu
nizak, omalen; servi - stasit, vitak, lepo gradjen; uzun - lu visok; dugajlija 2. visina; minarenin - u visina minareta 3. velicina, broj, format; razmer, opseg; - razne velicine; bir - da iste velicine; çap u velicina kalibra 4. duzina; dalga - u talasna duzina 5. obala, zalo, pribrezje (vode, vodenog toka); nehir - unda gezinti setnja pored reke 6. okolina, oblast, podrucje (pogranicno i si.); sınır - unda çarpışmalar sukobi u granicnoj oblasti O unda duz cega, pored, pokraj, uz; - dan a 1) celom duzinom 2) potpuno, u celosti; - u - una, huyu huyuna veoma slican isti, pljunuti (otac i sin, braca) - bos (telesna) gradja, konstitucija; - u bosu devriisini vu/g. crkao dabogda! -etmek sortirati po velicini; - göstermek kocoperiti se, sepuriti se; - unun ölçüsünü almak opeci se, dobiti zasluzeno; /-la/ - ölçüşmek nadmetati se s kime; - vermek 1) biti iznad coveeje visine {o dubini vode) 2) sortirati po velicini 3) rasti, bujati {o biljkama) boy2 pleme; klan boya 1. boja, farba; - almak primiti boju, obojiti se; - astarı osnovna boja, grund; - çekmek bojiti, stavljati boju; fabrikası fabrika boja; - tutmak 1) ne pustati, driati boju 2) ne bledeti; /-al- vurmak stavljati, nanositi boju; sulu - akvarel; yağlı - masna boja 2. boja, kolorit; - atmak gubiti boju, {iz)bledeti; - kalemi bojica 3. pasta za obucu, lastilo, imalin 4. crnilo mastilo, tinta 5. sminka 6. tig. lazni sjaj O- maddesi pigment boyacı 1. bojadzija, farbar; bojadisac, cistac obuce; - dükkanı radnja za bojenje i ciscenje obuce; - fırçası 1) molerska cetka 2) cetka za cipele; - kökü bot. bro6 (Rubia tinctorum); - küpü 1) lonac za boju 2) fig. decja igra; - küpü değil ya! nije to macji kasalj! 2. izradjivac boja; trgovac bojama, farbarski trgovac O - kedisine benzemek biti jako nafrakana, liciti na bojadzijsku macku {o zeni)
boyacılık 1. farbarstvo, bojadisarstvo 2. farbarska trgovina
boyahane bojadzinica; farbarnica boyalamak ak. 1. bojiti 2. mazati, packati, mrljati boyalanmak pass. od boyalamak boyalatmak caus. od boyalamak boyalı
boji;
yeşil
1. obojen, ofarban 2. obojen, u - obojen u zeleno, zelen
boyama 1 1. bojenje, farbanje 2. bojena maramica, sarena marama ll obojen, bojadisan, farban {o kosi i si.) 2. fig. lazan, neprirodan, patvoren boyamak 1. ak. farbati, bojiti; bezi maviye - bojiti platno u plavo 2. sminkati boyan
v. meyan
boyana strainje veslo (camca); etmek (ili vurmak) terati eamac jednim veslom, sijati boyanmak 1. pass. refl. od boyamak 2. sminkati se, mazati se boyar ist. bojar, ruski plemi6 boyar madde pigment boyasız 1. neobojen, neofarban 2. bezbojan 3. bled 4. nenasminkana {zena, devojka) boyatılmak
pass. od boyatmak
boyatmak caus. od boyamak boyca 1. poodrastao, povelik 2. po velicini {visini, duzini) 3. celom duzinom, celim obimom; - günaha girmek pociniti veliki greh; - günaha sokmak navesti na veliki greh boydaş
1. istog rasta 2. vrsnjak
boykot (-tu) 1. bojkot 2. sp. zabrana igranja (klubu ili igracu); - etmek 1) bojkotovati 2) sp. zabraniti, izreci zabranu (igranja) boykotçu ucesnik u bojkotu
159
boylam boylam astr. geog. duzina; - batı - ı zapadna duzina boylamak ak. 1. (iz) meriii duzinu (visinu) 2. hodati, prelaziti; (pro)krstariti; prevaljivati (put) 3; pasti nicice, "uhvatiti zeca" 4. uteci,. strugnuti, smugnuti; ct. sıvışmak; babasını görünce çocuk evi boyladı videvsi svoga oca, dete je smugnulo u kucu 5. nar. okoncati, svrsili; ahreti - umreti boylanmak 1. rasti 2. nastaviti, produziti (put) 3. pass. od boylamak boylu 1... rasta; kısa - nizak 2. visok, stasit, krupan; - boslu dobro gradjen, stasit; - boyunca svom duzinom; - boyunca yere uzanmış opruzio se po zemlji koliko je dug; o kadar uzun - değil! ne idi toliko daleko! ne preteruj! boyluluk velicina; visina boyna
v. boyuna
boynalmak v. boynuna almak
'1
boynuz 1 1. rog; - ağacı bot. rogac rogacica (Cercis siliquastrum); - maddesi keratin 2. zoo/. pipak (insekata) 3. med. kupica; - çekmek staviti kupicu, uzimati krv 4. signalni rog, truba ll rozast, od roga; - tarak cesalj Od roga 0 - dikmek V. !akmak; - diktirrnek v. - taktırmak; - takmak {ili takınmak) biti varan, postali rogonja; /-af - taktırmak varati; nabiti rogove; boynuzcuk (-ğu) roscic, rozic boynuzlamak ak. 1. probosti govima) 2. varati, nabijati rogove
(ro-
boynuzlanmak pass. od boynuzlamak boynuzlcdmak nabiti rogove
dat. napraviti rogonjom,
boynuzlu 1. rogat,s rogovima 2. rogonja, prevareni muz boynuz otubot. kukurek (Helleborus) boynuzcu (ili - tabaka) (oka) ii 1.!
160
anat. roznjaea
boynuzsuz 1. bez rogova, sul (o zivotinji); - koyun fig. 1) bezazi en covek, "ovca" 2. bespomocan, slab boy otu {-hu) bot. piskavica (Trigonella foenum graecum) boyskaut (-tu) izvidnik, izvidjac boysuz nizak, zdepast boyun (-ynu) 1. vrat, sija; gusa; - atsal; - kökü anat. zatiljak; - arnurları vratni prsljenovi; - toplardamarı anat. vratna vena 2. grlic {boce) 3. geog. sedlo, prevoj (planinski); - noktası presediina 4. fig. obaveza, odgovornost O /-ı/ - una almak uzeti na sebe, obavezati se; - u altında kalmak umreti, skoncati; - u armut sapma dönmüş.mrsav, kos! i koza; /-ın/ una atılmak pasti kome oko vrata, obisnuti se o vrat; /-ın/ - una atmak natovarili krivicu, nabediti koga; /-ın/ - una binrnek popeti se kome na glavu, dosadjivati; borcu obaveza,. dug; - bükmek pokunjiti se, oboriti glavu; pokoriti se, potcinili se; u bükük potisten, snuzden, skrusen, pokunjen; - çeviren v. boyunburan; eğmek pokoravati se, povinovati se, slusati; - u eğri 1) pokoran, posfusan, ponizan 2) zahvalan 3) zalostan, tuzan; jadan, kukavan; /-ın/ - una el bırakmak (ili geçirmek) prisvojiti, utajiti; - kesrnek 1) pokoravati se, slusati 2) pokloniti se; pozdraviti naklonom glave; /-ın/ - una kesrnek obezglavili; - um kıldan ince 1) glavu dajem, ovde sam najtanji (zakletva) 2) sve prihvatam; - kırmak 1) m irili se s postojecim 2) v. - kesmek; - olmak jamciti, garantovati; /-ın/ - una sarılmak (za) grliti; - tutmak protiviti se, protivreciti kome; - u tutulmak ukociti se (o vrat); um tutuldu ukocio mi se vrat; - unu uzatmak (ili vermek) pokoravati se, predavati se, potcinjavati se; /-ın/ - unu vurmak odseci glavu; obezglaviti kısı
boyuna 1 ı u duzinu, po duzinu; duz cega ll uzduzan, duzinski; - akarsu longitudinalan tok (struja)
bozmak boyuna2
nar. neprekidno, neprestano
boyunaltı;
- bezi
anat. grudna zlezda,
tim us boyunbağı (-nı)
kravata
boyunburan zoo/. vijoglava (Junx torquilla) boyunca 1. (uz) duz; sahil - duz obale 2. u !oku, tokom; aylar - mesecima, tokom mnogih meseci; bütün hayatım tokom citavog mog zivota; sahil - duz obale boyund~ruk (-ğu)
1. jaram; zaprega 2. fig. jaram, ugnjetavanje, ropstvo; - altına almak podjarmljivati, porobljivati, ugnjetavati; - altına girmek biti ugnjetavan (porobljavan, podjarmljivan); /-ı/ - a vurmak podjarmljivati, ugnjetavati; - zinciri okov porsıva boyundurukçu izradjivac jarmova; prodavac jarmova boyunluk 1. ogrlica, niska, djerdan 2. okovratnik, sal boyut (-tu) 1. licina, razmera
mat. dimenzija 2. ve-
boz 1. siv, sur; pepeljast; - ayı suri medved (ursus arctos) 2. neobradjen, neuzoran (tlo, zemlja) boza boza; - gibi gust i mutan (o tecnosti); - olmak v. bozum olmak bozacı
bozadzija
bozarmak 1. posiveti 2. prebledeti (od ljutine, sıraha i si.) boz bakkal zoo/. sivi drozd, borovnjak (Turdus pilaris) bozca ı sivkast, zutobled ll utrina, neobradjeno zemljiste boz doğan 1. buzdovan, topuz (sestoperni) 2. zoo/. patuljast soko, zurica (Falco aesalon) bozdurmak 1. caus. od bozmak 2. usitniti novac
bozgun 1 1. slom, rasulo, poraz; - a pretrpeti poraz; - a uğratmak naneti poraz, porazati; - vermek (ili yemek) v. - a uğramak 2. panika, obezglavljenost; pometnja, rastojstvo ll porazen uğramak
bozguncu ı panicar; defetist ll defetisticki; panicarski bozgunculuk defetizam, malodusnost bozgunluk 1. v. bozgun (1, 2) 2. uspanicenost bozkır 1 stepa; - koyunu stepska ovca (Ovis vignei) ll bledosiv (koni) bozkır doğanı
zool. stepska lunja (Cir-
cus macrourus) bozlamak dijal. 1. revati, rikati (o kamili) 2. derali se, vikati, urlati bozma 1 1. gl. im. od bozmak 2. rtanje, izopacavanje (reci u si.) 3. jur. danje, ponistenje (presude); kasacija razvratan, izopacen 2. napravljen od rog materijala bozmacı
izvukill 1. sta-
starinar
boz madde
anat. siva materija (moza)
bozmak (-ar) ak. 1. (po) kvariti, upropastiti; rusiti, razarati 2. narusavati, narusiti; sükutu - narusiti tisinu 3. ostetiti, skoditi, nauditi; deterjan deriyi bozar deterdzent ostecuje kozu 4. ometati, smetati; poremetiti; bu iki radyo istasyonu birbirine bozar ove dve radio stanice ometaju jedna drugu; plan - poremetiti plan 5. (u) sitniti, razmenjivati (novac) 6. brati; bağ - brati grozdje; pathcan - brati patlidzan 7. poraziti, razbiti; düşmanı - poraziti neprijatelja 8. pogorsavati se, kvariti se (vremenu) 9. dovoditi u nepriliku, izlagati neprilici 1O. poludeti, izgubiti pamet, izbezumiti se 11. deflorisati, oduzeti nevinost 12. raskinuti (ugovor, veridbu) 13. ak. dat.okretati na; şakaya - okrenuti na salu 14. s ile biti zaludjen, biti zaslepljen cime; biti cime opsednut; spor ile bozmuş zaludjen sportom
161
bozrak bozrak sivkast bozucu razoran, rusilacki; destruktivan; poguban bozuk1 (-ğu) 1 1. slomljen, razbijen 2. pokvaren, neispravan, ostecen; - makine neispravna masina 3. iskvaran (govor, izraz) 4. sitan, usitnjen (novac); - para sitnina, sitan novac 5. fig. pokvaren, porocan (covek) 6. los, rdjav; - notlar lose ocene; - yol los put 7. pokvaren ukvaren (o namirnicama): - süt ukvareno mleko; - yumurta mucak jaje; ll neispravnost, kvar, ostecenje bozuk2 (-ğu) muz. vrsta saza (sa devet struna) bozuk düzen 1. neuredan, nesredjen, porernecan 2. razdrazen, uzrujan, usplahiren bozukluk 1. kvar, defekt, ostecenje 2. mana, nedostatak 3. porocnost 4. sitan novac, sitnina 5. propast, slom bozulamak 1. rikati (o zivotinjama) 2. ridati, glasno plakati bozulmak 1. pass. refl. od bozmak; et bozuldu meso se ukvarilo 2. oslabiti, omrsaveti 3. zbuniti se, smesti se; bozulup büzülmek potpuno se pomesti
-
bozulmaz 1. nepokvarljiv 2. fig. indiferentan; - denge indiferentna bozultmak caus. od bozulmak bozum 1. rusenje, razaranje, upropascivanje 2. berba; bağ - u berba grozdja 3. novcane neprilike, kuburenje s novcem 4. zbunjenost, smetenost; brka (nje) ; - etmek postideti, obrukati; - havası pometnja; zbunjenost; /-al - havası çalmak arg. sprdati se s kime; sramotiti, brukati; - olmak zbuniti se, izgubiti se bozuntu 1. rusevine, krhotine, olupine; otpaci 2. pometnja, uzrujanost, usplahirenost; obezglavljenost, panika 3. nar. karikatura; parodija; filozof - su nazovi fi-
162
lozof; şair - su karikatura od pesnika 4. bagra, olos, sljam; eşkiya - su razbojnicka bagra; o - ya vermeden kao da nista nije bilo; - ya vermemek praviti se
nevest bozuşmak s ile (po) svadjati se, zavaditi se, pokarabasiti se bozuşturmak bozuşuk
ak. zavaditi, pozavadjati
zavadjen, posvadjan
bozuşukluk
svadja, rasprava; razdor
böbrek (-ği) anat. bubreg; - çıkarma med. nefrektomija, vadjenje bubrega; havuzcuğu bubrena karlica; - lltihabı zapalenje bubrega, nefritis; - leğeni v. havzcuğu; - taşı kamen u bubregu, bubrezni kamen; - üstü bezi nadbubrezna zlezda böbreksi bubrezat böbür zoo/. leopard (Hyrax syriensis) böbürlenmek razmetati se, duvati, se, prsiti se böcek (-ği) 1. insekt,buba, ku kac; - bilimi entomologija; - gibi (çocuk) bubica, garvako (o malom detetu) 2. v. ipek böceği; - çıkarmak gajiti svilenu bubu böcek başı (-nı) isf. sef odeljenja tajne policije (u Osmanskom carstvu) böcek bilimi 1. entomolog 2. uzgajivac svilene bube böcekçil bot. zool. bubojedi, bubozderi böcekçlllk 1. entomologija, nauka o insektima 2. svilarstvo, gajenje svilene bube böcekhane v. böceklik böcek kabuğu (-nu) ljubicasto zelene boje s metaliziranom nijansom böceklenmek 1. pojaviti se, vrveti (o insektima) 2. ucrvljati se, ucrvotociti se) böcekli napadnut insektima; pun crvi
crvljiv,
bölüt böceklik odgajaliste svilene bu be böcekylyen v. böcekçil böcü bauk; strasilo, plasilo böcül:
-
-
bakmak skakati (pog-
ledom), gledati na sve böğrülce
sırane
v. börülce
böğür (-l:jrü) 1. strana, bok, krilo 2. anat. slabina; - ü - üne göçmüş upalih slabina, mrsav böğürmek
rikati, revati; bul
(o zivotinjama) böğürtlen 1. bot. kupina (Rubus fruticosus) 2. arg. bljuvanje, povracanje; - çı karmak povracati böğürtmek böğürtü
caus. od böl:jürmek
rikanje, revanje; mukanwe
böke dijal. 1. junak, 2. sp. sampion,
prvak böldürrnek
caus. od bölmek
böle dijal. rodjak, rodjaka (braca i sesi-
re) bölen mat. deliteli bölge 1. oblast, predeo, kraj; segment, sektor; podrucje, zona pojas; cf. mıntaka; - komutanı komandant oblasti; - savunması sp. zonska odbrana (u kosarci); - tiyatrosu regionalno pozoriste; deprem - si trusno podrucje 2. anat. predeo; bel si predeo krstiju bölgeeilik regionalizam, partikularizam bölgesel regionalni, oblasni; reonski; mesni, lokalni; - anestezi lokalna anas-
bölmek (-er) ak. 1. odvajati, razdvajati, rastavljati; odeljivati, pregradjivati 2. mat. delili bölmeli pregradjen, odvojen bölü 1. mat. podeljen sa .. 20 - 4 dvadeset podeljeno sa 4; 2. otplata, rata; cvf. taksit bölücü 1 1. separator (aparat) 2. pot separalist ll separatisticki bölücülük po/. separatizam bölük (-l:jü) 1. deo; - pürçük u delovima, na komade 2. voj. ceta; baterija; eskadron 3. buljuk, grupa (ljudi), grdan svet 4. mat. red 5. pletenica, kika, kurjuk 6. prostorija, odeljenje (kuce) 7. ist. odred, grupa; - başı buljubasa, janicarski kapetan bölüklü iz delova bölüm 1. deo; - çizgisi povlaka, tire 2. mat. kolicnik 3. biol. klasa, razred, kategorija 4. odeljenje, odsek 5. glava, odeljak (knjige) 6. nastavak cf. tefrika 7. poz. cin 8. epoha, era, period; cf. devir bölümleme klasifikacija bölümiemek ak. svrstavati, klasifikovati bölünebilme mai. deljivost bölünen mat. deljenik bölünme 1. biol. segmentacija 2. hem.
hidroliza bölünme k pass. refl. od bölmek bölünmez nedeljiv bölüntü 1. pregrada, prezid (odeljenje odvojeno od sobe) 2. sekcija, odeljenje
tezija bölme 1. gl. im. od bölmek 2. mat. de-
lenje; - işareti znak delenja 3. (dascana) pregrada, zid od dasaka 4. mor. vodonepropusna prostorija 5. odelenje; kupe, kabina 6. is/. odaja za ritualno pranje 7. pregradak 8. anat. pregrada, dijafragma
bölünüş
v. bölünme
bölüşmek
ak. s. ile deliti medju sobom
bölüştürmek
caus. od
bölüştürücü 1.
bölüşmek
delilac 2. gram. deoni,
distributivni (broj) bölüt (-tü) zool. clanak, segment
163
bölütlenme bölütlenme mentacija
zoo/.
metamerija,
seg-
bön glup, tup, blesav; - -. bakmak tupo gledati, blenuti
toliko, do te mere; se tako radi
şey yapılır mı?
zar
Brahman -Braman Brahmaı'ıizm,
Brahmanlık
ret. bra-
bönce glupa, budalasto
manizam
bönlük tupavost, glupavost, blesavost
branda mor. viseci krevet; - bezi platno za jedra; satorsko platno
bönleşmek
poblesariti, olupeti ct. ap-
tallaşmak
börek
(-ği)
burek, pita
börekçi buregdzija börk (-kü) dija/. marama za glavu börkenek (-ği) 1. zool. kapura (mrezasti zeludac kod prezivara) 2. kapuljaea (za kisu) börtmek (-er) dijat. prokuvati se, biti poluskuvan (prodinstan, propr:Zen) börttürmek ak. lako prokuvati (prodinstati, propr:Ziti) börtü; - böcek insekti; tig. gamad börülce bot. kineski pasulj, crni grah (Vigna sinensis) bösmek (-er) dijat. eksplodirati · böyle ı takav, te sorte, slican; - ler takvi (ljudi); - ağanın - hizmetkarı olur kakav gazda, takav sluga; - şey olur mu? da li je tako nesto moguce ll tako, na taj naCin; - ise u tom slucaju, ako je tako; bundan - od sada, ubuduce lll u upitnim recenicama sa ne, nasıl, nereye, kim i st. izraiava nestaganje; bunlar kim - ? ko su pa ovi? nereye - ? kuda to böylece 1. bas tako; - söylemelisin bas tako treba da kazes 2. tako, na taj nacin böylecene v. böylece böylelikle tako, na taj nacin böylemesine v. bu biçimde, bu yolda böylesine ı takav; slican; Ahmet - bir Ahmed !razi takav posao ll tako,
iş arıyor
164
branş grana, ogranak; polje, struka, disciplina; ct. dal, kol
brasa, brasya mor. praca (uze za vodoravno pokretanje krstova) bravo uzv. brava! bre 1. bre! hej! 2. vidi! gle! oho! - ne güzel ev! gle,kako je lepa kuca! 3. izmedju dva imperativa ukazuje na trajnost radnje; öyle uzun bir hikaye oku ,.. oku, bitmez tako duga prica, citaj, citaj, nema kraja! Brehmen v. Brahman breş
bresa, prodor, prolom
brezilya bot. varzilo, varzilovo drvo (Caesalpina echinata) briç (-ci) 1. bridz (igra karata) 2. (za zube)
~ostic
briçka bricka (laka, polupokrivena kola) brifing 1. voj. upucivanje, instrukcija 2. skraceno obavestenje o odrectenoj temi brik (-ki) mor. brik, jedrenjak sa dva jarbola briket (-ti) 1. briket, zbijen ugalj 2. briketna cigla, briket briketlemek ak. briketovati briyantin brilijantin brizbiz stora, draperja, kratka prozorska zavesa brom 1 hem. brom brom2 bot. ovsika, klasaca (Bromus secalinus)
budu n bromür hem. bromid
buçukluk 1. nepotpunost, polovicnost 2. od pota (novac); iki - novac od dve i po li re
bromürlü bromiran bronş
anat. bronhija, dusnica
bronşçuk (-ğu) bronşit
anat. bronhiola
(-ti) med. bronhitis, zapalenje
bronhija bronz 1 bronza; ct. tunç; - çağı bronzane doba ll bronzan; - madalya bronzana medalja bronztaşmak
broş
dobiti bronzannboju
bros zapinjaca
broşür
budaklanmak 1. pustati grane, razgranati se; ağaç budaklandı drvo se razgranalo 2. fig. zamrsiti se, zaptesti se, iskomplikovati se budaklı 1. zargranat 2. cvornovat, kvrgav 3. fig. slozen, zamrsen, kornplikovan
brosura
brovnik (-ki) brauning (oruzje) bröve diploma, svedocanstvo; certifikat brülör teh. plamenik, gorionik brüt bruto; - ağırlık bruto tezina; gelir bruto dohodak; - tonaj bruto registrovana tonaza bu (-mu) ovaj (ova, ovo); - anlarda u · ovim trenucima; - arada v. ara; - da bir şey mi? sta to opel znaci? Q - nunla beraber (ili birlikte) ipak; - sıcağa kar mı dayanır? sta se tu moze? (zar moze sneg odoleti ovoj vrucini) bucak1 (-ğı) 1. ugao, kul; zabaceno mesto, budzak; - - svuda, na sve strane; 1 -ı/ - - aramak svuda traziti, pazljivo pretrazivati; /-dan/ - - kaçmak (ili saklanmak) skriti se pred kime, izbeci koga; 2. kraj, strana; yurdun her- ında po celoj zemlji bucak2 (-ğı) budzak, nahija ministrativna: jedinica u Turskoj)
budak (-ğı) 1. grana 2 . .'cvor, kvrga (na drvetu); -deliği rupa od cvora (na dasci) Q gözünü - tan esirgememek (ili sakınmamak) ni pred kim ne uzmicati, biti veoma hrabar
(ad-
bucurdak, bucurgat v. bocurgat buç (-cu) dijal. kraw, konac; granica, li mit
budala 1 budala, glupak, likvan ll 1. glup, tupav, blesav. 2. fig. lud za cime; kitap - sı lud za knjigom; moda - sı lud za modom; sppr - sı zaludjen sportom budalaca budalasto, luckasto budatalaşmak
oglupaveti, otupaveti
budalalık budalastina, glupost; idiotizam; - etmek budaliti, praviti gluposti
budama podrezivanje, sasecanje; kresanje (drveca); - makası vrtlarske makaze; - vakti vreme podrezivanja budamak ak. 1. podrezivati; kresati 2. fig. kresati, umanjivati; skracivati; maaşları - smanjiti plate 3. fig. prorediti, desetkovati budanmak 1. pass. od budamak 2. dat. fig. ozbiljno prionuti; revnosno pristupiti (postu, ucenju i si.) budatmak caus. od budamak budayıcı
kresac, obrezivac; rasadnicar,
vrtlar Buddhist budista
buçuk pola, po; bir - jedan i po; üç tri i po; saat yedi - sedarn i po, pola osam (sali)
Buddhizm Sudizam
buçuklu sitan, usitnjen; - para sitan novac, sitnis
budun narod, nacija .
buduar budaor
budun betimi etnografija; cf. etnografi
165
ı !'/
i''
n,,
budu n
1
buğulama 1. isparavanje 2. kul. jelo peceno na paru
budun bilimi etnologija budun bilimci etnolog
buğulamak
budun bilimsel etnolosku ·
buğulandırmak
budunsal etnicki bufa zool. romyzon)
(riba)
zmijuljica
(Pet-
bugün ı sadasnjot, danasnjica ll danas; - bana ise, yarın da sana! ono sto danas snadje mene, sutra moze tebe! - e - sigurno, nesumnjivo; - den tezi yok odmah, ovog casa; - varım, yarın yokum danas me ima, sutra me nema; danas jesam, sutra nisam (ljudi su smrtni); yarın (ili - den yarına) danas-sutra, uskoro bugünkü sadasnji; danasnji; - işini yarına bırakma sto mozes danas uraditi ne ostavljaj za sutra; - tavuk yarınki kazdan iyidir (ili - yumurta yarınki tavuktan Iyidir) post. bolje vrabac u ruci nego soko u planini; bolje je danas jaje nego sutra kokoska bugünlük za danas, za danasnji dan; bu kadar yeter za danas je dosta toliko; yarınlık danas-sutra, uskoro buğday 1. psenica (Triticum); - Eimbarı ambar, zitnica; - anızı strniste; - benizll crnoputas (ten, koza); - güvesi zitni moljac (Tinea granella); - rengi braon, sur 2. gran (apotekarska mera, 0,08 grama)
buğdaycık Hiı)
bot. glota, zecje uho
(Aegilops ovata) buğdayi
v. bugda rengi
buğday pası (-nı) buğra
zrnast, u obliku zrna
kamil (muzjak); dvogrba kamila
buğu vodena para; - bağlamak zamagliti se (o prozorskom staklu); - banyosu parno kupatilo, hamam; - pişirmek kul. pirjaniti, tusiti buğu
evi 1. zavod za dezinfekciju 2. hemijsko cisenje
166
ak. pariti, naparivali
caus. od
bu~ulanmak
buğulanmak zamagliti se, orositi se (o staklu, casi); bardak buğulandı sasa se zamaglila
buğulaşmak
isparavati se, ispariti se
buğulaştırıcı
isparivac, evaporator
buğulaştırmak ak. pretvoriti u paru, vaporizovati, isparivati buğulu 1. zasicen parom, naparen 2. zamagljen, orosen buğur
dijal. v. bugra
buhar a. vodena para; - gemisi parobrod; - makinesi parna masina; - mikyası manometar; domuş (doymamış) zasi6ena (nezasi6ena) para buharlaşma ısısı
isparavanje, isparenje; fiz. toplota isparavanja
buharlaşmak
isparavati se
buharlaştırmak
ak. pretvarati u paru,
vaporizovati buharlı 1. s parom, zasi6en parom 2. orosen, zamagljen (parom); 3. koji radi na paru, parni; - ısıtma parno grejanje; makine parna masina; - vinç parni kran
buhran a. 1. kriza; - geçirmek preziveti krizu; - noktası fiz. kriticna tacka; hükümet - ı kriza vlade; Iktisadi - ekonomska kriza 2. nestasica, oskudica; çimento - ı nestasica cementa; yakıt - ı oskudica u gorivu 3. med. napad, nastup (bolesti), samrtna muka buhranlı krizni; kritican; - vaziyet krizna situacija, krizno stanje
buhur a. tamjan buhurdan,
buhurdanlık
buhurlamak ak. kaditi
v. buhurluk
bulaşkan
buhurlanmak pass. od buhurlanmak
ratan
buhurluk kadionica
bulandırmak ak. 1. mutiti (vodu i si.) 2. izazivati gadjenje, izazivati mucninu 3. (iz) grditi, (na)ruziti; fig. stvarati nered o mide - v. mide; ortalığı - pravi,, smutnju; stvarati pometnju
buhurumeryem a. bot. skrz, kolutka, menegled (Cyclamen europaeum) buji svecica (automobila) bukağı 1. bukagije, okovi (za noge) 2. puta (za sapinjanje konja); - vurmak v. bukağılamak
bukağılamak ak. 1. okovati, staviti okove 2. sapeti, sputati (konja) bukağılanmak
pass. od
bukağılamak
bukağılı 1. okovan, bai':en u okove 2. sputan, sapet (koni) 3. s belim putistem (koni) bukağılık
putiste (konja)
bukalemun a. zool. kameleon (Chameleon vulgaris) 2. fig. prevrtljiv, nestalan i':ovek buket (~ti) buket bukle lokna, uvojak, kovrdza; - - loknast, u kovrdzama buklet (-ti) 1. loknica, kovrdzica 21 . bukle (tkanina) bukran a. otpaci, odresci (sedlarskosarai':kih radova)
bulada (sestomesei':no) pile bulak (-ği) izvor, vrelo, zdenac; - otu bot. potoi':arka, krstovnik (Nasturtium officinale) bulama 1. gl. im. od bulamak 2. vocni, prva muza (krave, ovce) tatlı
- slatka
bulamak 1. ak. dat. premazivati; povaljati, uvaljati; eti una - uvaljati meso u brasno 2. ak. dat. mrljati, packali 3. arh. (pro) muckati bulandırıcı
bulanıklık 1. mutnost, mutnoca 2. oblacnost 3. nejasnost, nerazgovetnost 4. fig. smutnja; nemir, metez
bulanmak 1. pass. od bulamak 2. dat. umazati se, (u) prljati se, packati se 3. (za) mutiti se; su bulandı voda se zamutila 4. fig. pomutiti se; zihni bulandı pomutio mu se razum 5. (na) oblai':iti se, postali tmurnim; ha,va bulanıyor oblai':i se 6. oseeati mui':ninu (gadjenje); kalbi bulandı pozlilo muje bulantı 1. muka, gadjenje 2. fig. smutnja; pometnja, nered bulaşıcı
zarazan, infektivan
bulaşık (-ğı)
bula nar. strina, ujna
bulamaç (-cı) 1. kasa; kasa 2. fig. zbrka
bulanık 1. mutan, zamucen; - su mutna voda; - suda balık avlamak loviti (ribu) u mutnom 2. tmuran, oblacan (o vremenu) 3. buran, nemiran (o stiuacijr, vremenu) 4. neodredjen, newasan, nerazgovetan (glas, slika, crtez i si.) 5. fig. zbunjen, smeten
1. izaziva muku 2. fig. odv-
1 1. uprljan, zamazan, upai':kan (o suctu) 2. namazan, premazan; uvaljan (u brasno) 3. nei':astan, neposten, prljav (sovet) ll prljavo posudje; - bezi kuhinjska krpa, krpa za sudove; - suyu pomije, splai':ina; - (yıkama) makinesi masina za pranje sudova O - deniz more ugrozeno minama; - gemi kontaminiran brod bulaşıkçı
sudopera, sudopralja
bulaşıkçılık;
- etmek (ili yapmak) prati
sudove bulaşılmak
pass. od
bulaşmak
bulaşkan 1. lepljiv, prilepljiv; - çamur lepljivo blato 2. zarazan, prijemi':iv
167
bulaşma bulaşma 1. gl. im. od bulaşmak 2. zaraza, epidemija 3. fiz. ozracenje (radioaktivnim zracima)
bulaşmak dat. 1. zaprljati se, zamazati se; çamura - zamazati se blatom 2. (za) lepiti se 3. prenositi se (o bolesti) 4. mesali se, petljati se; buna bulaşma da işine bak! ne mesaj se u ovo i gledaj svoja posla! 5. prosiriti se na, zahvatiti; yangın her tarafa bulaştı pozar se prosirio na sve strane 6. posadjivati kome, uznemiravati 7. zapoceti, preduzeti (posao i si.) 8. zaraziti se, infidrali se o. ne kokar ne bulaşır ni smrdi ni mirise (o osobi neodredjenog drzanja) bulaşıırmak caus. od züne gözüne - v. yüz
bulaşmak
o yü-
uldatmaca: - aldatmaca prevara, obmana buldek
(-ğu)
buldog
buldozer buldozer buldumcuk: - olmak biti van sebe od radosti, poludeti od radoskti buldurmak caus. od bulmak Bulgar Bugarin Bulgarca garskom
ı
bugaJski jezik ll na ·bu-
bulgari muz. tambura sa eeliri strne bulgu otkrice, pronalazak, izum bulgur 1. psenicna krupa 2. kul. tucena i kuvana psenica; kasa; - pilavı pilav od psenicne krupe o ebe - u sugradica, cigancici (-ğu)
bulgurcuk
sitni podeoci (na Sun-
cevoj povrsini)
bulgusal heuristicki, pronalazacki, alkrivaeki bulmaca enigma
ukrstene
reci;
zagonetka,
bulmak (-ur) ak. 1. naci, nalaziti; yi-
168
tirdiğim çantayı buldum nasla sam torbu koju sam bila izgubila 2. nalaziti, smatrati, misliti; bu gömleği nasıl buluyorsun? sta mislis o ovoj kosulji 3. otkriti, izumeti, pronaci; ct: icat etmek 4. otkrivati, otkriti; ct. keşfetmek; Kolombo Amerika'yı buldu Kolumbo je otkrio ameriku 5. pristici, doci do cega; dosegnuti, domasiti; izbijati, otkucavati (osatu) premasiti (broj, sumu); konuşa konuşa evi bulduk stigli smo kuci razgovarajuci; saat on ikiyi buluyor otkucava dvanaest 'Sali; şehrimizin nüfusu elli bini buldu nas grad je premasio pedeset hiljada stanovnika; yetmişini bulmak doziveti osdamdesetu godinu 7. pogadjati; bilmeceyi - odgonetnuti zagonetku 8. (iz) birati, izabrati; bu kadar çiçek arasında bunu mu buldun? zar si medju talikim evetavima ovaj izabrao? 9. dobiti svoje, dobiti zasluzenu kaznu 1O. dat. ak. pripisati kome, prebaciti na koga, natovarili kome (krivicu i si.); bana kabahatanı bulma nemoj meni da pripisujes svoju krivicu 11. mor. nasesti, nasukati se (o brodu) 12. u sluzbi pomocnog glagola; son - v. son; şifa - v. şifa O buldukça bunamak nikada ne bili zadovoljan, uvek Irazili vise; bulmuş da buna mış 1) sto vise ima to vise !razi 2) nas o pa zas'o; bulup buluşturmak pribavljati, pribirati; bulup çıkarmak pronaci, otkriti
bulucu 1. otkrivalac, pronalazac (novih zemalja) 2. fiz. detektor bulüğ
a. zrelost
buluna k dijal. cest, koje se cesto srece bulundurmak ak. drZali spremno, imati u pripravnosti; drZali (vojsku); raspolagati; yedekte - drZali u rezervi; para evde drzati novac u kuci 2. dobavljati; nabaviti bulundurulmak pass: od bulundurmak; bugün dükkanlar saat ona kadar açık bOlundurulacak danas ce radnje biti otvorene do dese! sali bulunmak 1. pass. od bulmak; bu-
bunca lunmuş eşya nadjene stvari 2. nalaziti se; naci se, zateci se; biti prisutan, prisustvovati 3. postojati, imati; nalaziti se; bu sokakta bir sinema bulunur mu? ima li bioskop u ovoj ulici? 4. pomagati, pomoci, biti kome od pomoci, naci se; Orhan herkese bulunur Orhan svakome pomaze, orhan se svakome nadje 5. u zluibi pomochog glagola biti; dalgın - biti rasejan; öfkeli - biti ljut 6. u sluibi pomocnog glagola sa im. u fok. ciniti, raditi; tekiifte - predlagati; yardımda - pomagati; ziyarette - posecivati
bulunmaz 1. redak, neobican, koji se retko javlja 2. nenabavljiv, tesko nabavljiv o bu, - Hint kumaşı değil ya! iron. jaka stvar! velika retkost! buluntu 1. nalaziste (arheolosko) 2. nahoce bulunulmak pass. od bulunmak; tutumlarım hakkında müzakerede bulunulmuştur raspravljalo se o mojim stavovima buluş 1 . pronalazak, otkrice 2. domisljatost, dosetljivost, promucurnost
buluşağ (-ğı) buluşma
dijal. sastajaliste
susret, vidjenje, sastanak
buluşmak s ile 1. sastajati se, sretati se; vidjati se, nalaziti se; yarın buluşuruz sutra cemo se videti 2. slagati se, delili misljenje buluşturmak
caus. od
buluşmak
bulut (-tu) oblak; - tabakası sloj oblaka; kümülüs - ları kumulusi O - gibi sarhoş tresten pijan, pijan kao klen; - kesilmek arg. opiti se kao majka; - tan nem almak (ili kapmak) ·1) biti preosetljiv 2) biti sümnjicav; - unu vermek v. - kesilmek bulutlanmak (na) oblaciti se, natmuriti se; hava bulullanıyor oblaci se
bulutsuz vedar, bez oblaka; fig. nepomucen bulvar bulevar, avenija bum ek. bum, nagli ekonomski procvat bumbar 1. debelo crevo zivotinja 2. kul. mesnjaca (sa dzigericom i pirincem) 3. zaptivaci od vate (za prozore i vrata) bumbarlık
kul. nadev, punjenje
bumbulanır
potpuno mutan, mutan kao
oranje bumburuşuk jako izguzvan; mnogo naboran, sav u borama; zbrckan, smezuran
bumbuz veoma hladan, leden; bira pivo je ledeno bu n 1. nevolja, beda 2. kriza, teskoca buna dat. od bu; - binaen prema tome; iz tog razloga; - gelince sto se toga tice; - mukabil nasuprot tome; s druge sırane bunak senilan, izlapeo; slabouman, umno poremecen bunakhk detinjalost bunalım
senilnost, ostarelost; pokriza;
ekonomik
-
eko-
nomska kriza bunalmak 1. biti zadihan; biti osamucen 2. propasti, zaglaviti, umirati (od zege, zedji i si.); gusiti se (od kaslja; bu odacıkta b\Jnaldım, biraz çıkacağım ugusio sam se u ovom sobicku, malo cu izaci ~unaltı muka; dosada, cama; depresija; klonulost bunaltıcı zagusljiv; tezak, sparan (dan, vreme); - sıcak zapara, sparina
bunaltmak caus. od bunalmak bunama izlapelost, demencija
bulutlu oblacan, tmuran; maglovit
bunamak poseniliti, izlapeti, podetinjiti
bulutsu astr. nebula, maglina
bunca
ı
mnogo; toliko mnogo, tako
169
bunda dugo; - zamandır sizi görmedim tako dugo vas nisam video ll tako velik, toliki; yol yürüdük toliki put smo presli
bunda /ok. od bu; - bir nesto u tome
iş
var ima
bundan abi. od bu; - böyle v. böyle; zbog toga, stoga; - iyi can sağlığı bolje od ovoga nema; od ovoga je samo sdravlje bolje
dolayı
bungun jadan, tuzan, potisten, pogruzen bunlu krizni; kritican; - durum kriticno stanje bunluk kriza; cf.
bunalım
bunı_tlak (-ar) dijal. postati nezasit; zeleti vise od postojeceg
bunsuz bez ovog, bez toga bunun gen. od bu; - burası nar. bas ovde; - üzerine na to, odmah zatim; - üstüne soğuk su iç! pisi propalo bura ovo mesto; ova tacka; - larda ovde, u ovim mestima; - adamları çok konukseverdir odvasnji ljudi su veoma gostoljubivi buracıkta
jako blizu, odmah ovde
burada ovde, na ovom mestu; diye bağırmak fig. padati u oci
yım
buradaki ovdasnji buradan odavde; - git! gubi se odavde! tornjaj se! burağan
vihor, oluja, bura
Burak
(-kı)
buralı
ovdasnji, mesni
Burak (Muhamedov koni)
buram: - - onom. obilja intenziteta i si.; - -duman çıkıyor dim kulja; - - kar yağıyor sneg sipa u velikim pahuljicama; - - kokmak silno mirisati; - - teriemek kupati se u znoju; - - yağmur yağıyor kisa pljusti
170
buranca (ili - otu) bot. divizma (Verbascum thapsus) burani v. borani burası ovo mesto; ovde; - Istanbul radyosu ovde radio Istanbul; - neresi koje je ovo mesto? gde smo?
buraya ovamo; ovuda burcu nar. ugodan miris, miomiris; - miomirisno burcumak nar. prijatno mirisati burç 1 (-cu) 1. kula, zamak, tvrdjava; 2. astr. zodijacki znak 3. astr. sazvezdje, konstelacija; - lar takımyıldızı astr. zodijacko sazve.Zdje; zodijacki znak; Yengeç - u znak raka, rak burç2 (-cu) bot. imel? (Viscum)
burçak (-ğı) bot. graorica (Vicia ervilia; - - uvijen, kudrav (kosa i si.) burdurmak
caus. od burmak
burgaç (-cı) ı 1. vir, vrtlog, djerdap; 2. vihor ll 1. uvijen, uvrnut, upreden; izvijen, savijen 2. fig. zbrkan, konfuzan (govor i si.) burgaçlamak uvijati, upredati burgata mor. jedinica mere za debljinu uzeta (2, 54 cm.) burgu 1. burgija, svrdlo; - makinesi bormasina 2. vadicep burgulamak ak. busiti, vrteti svrdlom burgulanmak pass. od bugulamak burgulatmak caus. od bugrulamak burhan a. dokaz, argumenat; cf.
kanıt
burina mor. vetrolovka (u.Ze za zatezanje jedra prema vetru) burinata mor. gornja vetrolovka, gornji pasrijak burjuva burzuj; - oyunu burzoaska d rama
burun burjuvazi burzoazija; küçük - sitna burzoazija burkmak (-ar) 1. ak. vrteti; sukati, upredati 2. ak. uganuti, usinuti, iscasiti burkulma 1. uganuce, usinuce; isasenje, luksacija 2. uganutost, usinutost burkulmak 1. pass. od burkmak (1.2) burkuldu iscasila mi se noga 2. naginjati se 3. fig. raztuziti se, razalostiti se; kalbirn burkuluyor srce me tisti ayağım
burkulmuş
uganut, iscasen; uvrnut, upreden, usukan burkulu uvijen, uvrnut; iscasen uganut; iskrivljen burkutmak caus. od burkmak burlota mor. brod-spaljivac (za paljenje neprijateljskih brodova) burma 1 1. gl. im. od burmak 2. zavrtanj, spirala 3. ostar bol, kolika (u stomaku, crevima) 4. (zlatna) grivna, narukvica 5. skopljenje, kastracija, uvijanje 6. slavina; lula 7. arhit. usasta opsivnica, motiv nalikna konopac 8. sajtov, vranj (na bureti) 9. arhit. stub u obliku uzeta ll 1. zavijen, spiralan, prepleten; upreden, usukan (o brkovima) - sarık turban sa gustim uvojcima 2. uskopljen, kastriran; - at kastriran konj burmak (-ar) ak. 1. vrteti, obrtati, okretati; uvijati, sukati (brkove); cediti (rublje) 2. skopiti, kastrirati, strojiti 3. skupljati usta (o kiselom vocu) 4. probadati, tistati, tupo boleti (u unutrasnjim organima) burmalı sa spiralom, spiralan; sa grivnom; sa narukvicom; uvijen, upreden, usukan
burnaz nosat, s orlovskim nosom burs stipendija burslu sa stipendijom; - talebe stipendist burtlak (-!;jı) sljunkovito mesto
burtulmak dijal. naborati se, izborati se buru 1. nar. ostar bol. kolika 2. naponi, trudovi, porodjajni bolavi buruk (-!;ju) 1 1. (pre) savijen; savijen, zasukan; upreden, usukan; prepleten, uvrnul 2. opar kiseo (dunja, vino i si.) 3. uskopljen, kasiriran 4. skupljen (usta od oporog voca ili pica) 5. fig. preosetljiv, povredljiv ll 1. iscasenje, uganuce 2. uskopljenik, kasiriran muzjak burukluk 1. oporosl, lrpkost 2. (pre) osetljivost, uvredljivost buruksu kiselkast burulma 1. gl. im. od burulmak 2. fiz. uvrtanje, sila uvrtanja; - zaviyesi ugao uvrtanja (uvijanja); - terazisi kantar burulmak 1. pass. od burmak 2. uvijati, boleti ( o slomaku i si.) 3. dat. fig. vredjati se, ljutili se buruıu
uvijen, uvrnul; upreden, usukan
burum : - - koparmak silno cupali; - - buruluyor creva mi se uvijaju od bolova barsaklarım
burun (-rnu) 1. anat. nos; - akıntısı curenje iz nosa; - boşluğu nosna duplja; deliği nozdrva; - direği nosna pregrada; - ingini kijavica; - kanaması krvarenje iz nosa; - kanatları nozdrve; -nu karıştırmak kopali nos; - perdesi nosna pregrada; - sesi gram nazal; - silmek brisati nos 2. njuska, gubica; - maskesi korpa za njusku (psa), nagubac 3. kljun, pramac (broda); vrh, siljak, vrsak (obuce) 4. geog. rt; greben; pobrdje, predgorje 5. fig. nadmenost, oholost, arogantnost O /-al - burmak omalovazavali, prezirali; dizati nos na koga; - - a licem u lice, vrlo blizu; 1 -la/ - - a gelmek naci se s kime licem u lice, sudarili se; /-al - bükmek prezirali, omalovazavati, potcenjivati; - u bir karış yukarıda uobrazen; - u büyük nadmen; u büyürnek dizali nos, oholiti se; - unu çekmek 1) smrcati, smrkati 2. osiromasiti,
171
burunduruk oslati bez icega; /-ın/ - una çıkmak biti nesnosan, biti nepodnosljiv; - unun dibinde blizu, pod samim no~om; - unun dikine gitmek terali po svom, inatiti se; unun direği kırırmak ugusili se (od neprijalnog zadaha); - unun direği sızlamak tig. patiti, muciti se, slradali; - unun doğ rusundan ayrılmamak (ili - unun değ rusuna gitmek) bili tvrdoglav, nioka ne slusali; - undan düşen bir parça olur veoma lose raspolozeen, u najcrnjem raspolozenju; /-ın/ - undan düşmüş isli, pljuniti; kopija; - undan (fitil fitil) gelmek izaci na nos; pokvarili se (o raspolozenju, zadovoljstvu); /-ın/ - una gelmek v. - una çıkmak; /-ın/ - undan getirmek osvetiti se, vraliti milo za drago; - una girmek nametati se, uvlaciti se;- una götürmek (o) mirisali, njusiti; - u havada umisljen, uobrazen, naduven; - unu havaya dikmek dizali nos, oholiti se; - unu kabarmak uobrazili se; - nu kat dağında nadmen, ohol; - undan kan damlayın.caya kadar çalışmak raditi do iscrpljenja; - u kanamadan lako, bez truda; .- unu kanamamak izvuci se, ne slradati; - u keskin ostrog njuha; - ndan kıl 'aldırmamak 1) biti nadmen, oholiti se 2) ni za·dlaku ne popustati; - kırrnak (na) mrstiti se, (na) mrgoditi se; /-ın/ - unu kırmak ponizili, omalovaziti; /-al - unu kıvırmak prezirati, nipodastavati; - unda kokmak v. - unda tütmek; - unu sıksan canı çıkar vrlo je ojadjen (ozaloscen); /-al- unu sokmak nesati se u tudje slvari, zabadati nos; - undan solumak biti razdrazen; - unu sürtmek ponizavati, omalovazavati; - unu şişirmek dizali nos; - unda· tütmek ceznuti, zudeti; - unun ucunda pred nosom, blizu; - unun ucunu görmemek nista ne videti (o pijanima; - unun ucundan ilerisini görmemek ne videti dalje od nosa; 1 -ıl - undan yakalamak uhvatiti u !azi; yapmak dici nos; - unun yeli harman savuruyor pravi se vazan, duva se
burunduruk (-ğu) procep, pritezac ·za nos (konja)
172
burunlu 1. s ... nosem 2. fig. nadmen, oh ol burunluk v. burunsak, blokej, metaina plocica (za obucu) burun otu (-nu) burmut burunsak telad, jagnjad)
(-ğı)
nagubac, korpa (za
burunsalık nagubac, korpa (za telad, jagnjad); prekonosnica (uzde)
buruntu ostar bol, kolika buruş; - - sav u borama; smezuran, zbrckan; - - b uruşmak sav se naborati buruşmak 1. borali se, nabirati se; guzvali se 2. izborati se; smezurati se, zbrckati se 3. skupljati se (o ustima-od oporog ukusa) 4. mrgoditi se, mrstiti se buruşmaz
koji se ne guzva (o tkanini,
kravati) buruşturmak ak. 1. nabirati, guzvali 2. skupljati usıa·(o oporosti, trpkosti} 3. mrgoditi, mrstiti (lice, celo} buruşuk 1. nabran; izguZ.Van 2. smezuran, naboran, zorckan 3. namrsten, namrgodjen
buruşukluk 1. nabranost; izguZ.Vanost 2. smezuranost, zbrckanost, naboranost 3. mrgodnost, namrgodjenost
buse p. poljubac; - almak ukrasti poljubac but (-du) anat. butina, stegno; butna kost
kemiği
butlan a 1. neispravnost, pogresnost; jur. neosnovanost, neodrzivost; -.,davası jur. zalba za ponistenje presude 2. ponistenje buut (-du) 1. mat. dimenzija; ct. boyut 2. udaljenost, razdaljina buymak (-ar} dijal. smrznuti se, skocanjiti se buyot (-tu) boca za zagrevanje, gre-
büfe jalica za postelju buyruk (-ğu) 1. zapovest, naredba, naredjenje; - tutmak slusati naredjenja, potcinjavati se; yazılı - pismena naredba 2. voj. komanda buyrulmak pass. od buyurmak
buzağıtele
buyrultu ist. bujuruldija, pismena naredba (visokih vlasti) buyur nar. molim? kako, molim?; etmek nuditi kupce da udju u radnju) buyurmak 1 . naredjivati, zapovedati 2. re6i, kazati (kao uciiva rec); bir şey mi buyurdunuz? nesto ste rekli?; buna ne buyurur sunuz? sta kazete na to? 3. dal. ak. (kao uctiva rec) ukazati cast, izvoleti (do6i, uzeti, u6i i si.) buyurun (uz)! izvolite! içeriye buyurunuz izvolite unutra! 4. kao pomocni g/agOt, umesto gl. etmek, iskazuje uctivost; teşrif - izvoleti posetiti, ukazati cast O buyurun cenaze namazına! nazdravlje! (govori se kad se nesto neocekivano dogodi)
buzağılamak
oteliti se
buz
dolabı
frizider, hladnjak
buzhane 1. fabrika leda, 2. prostor za hladjenje; hladionik, hladnjaca buzkar v. buzul kar buzkıran
mor. ledolomac (brod)
buzlandırmak
caus. od buzlanmak
buzlanmak (za) lediti se buzlu 1. zaledjen, zamrznut 2. sa ledom, pomesan sa ledom; - yağmur ıe dena kisa 3. mutan, matiran, neproziran; cam matirano staklo, mutno staklo nar. brdo pod veeitim sne-
gom
buyuru v. buyruk dijal.
(sisance)
buz dağı !edeni breg
buzluğan
buyurtmak caus. od buyurmak
buyurucu redbodavac
hırsız pravi, okoreli lopov 3) svez, cist (npr. sir, meso /-dan/- gibi soğumak potpuno se ohladiti prema kome; - kesilmek zmrznuti se, zalediti se; fig. slediti se, ukociti se (od hladno6e); - üstüne yazı yazmak uzalud se truditi; pisati na ledu
zapovednik;
na-
buz led; - adası santa; - akıntısı ledena struja, !edeni tok; - bağlama ledjenje, zaledjivanje; .smrzavanje; - bağ lamak zalediti se, uhvatiti se (o ledu) bulutu cirostratus; - çiçeği bol. ledeno cve6e, ledena trava (Mesembryanthemum crystallinum); - çözümü topljenje leda; fig. odledjivanje (zahladjenih odnosa) dalgıcı zoo/. polarni gnjurac (Columbus glacialis); - devri geo/. ledeno doba; kırcı uredjaj za odledjivanje; - kütlesi ledena stena; - örtüsü !edeni pokrivac; n parçası !edeni blok; - sisi ledena magla; - tekkesi v. - örtüsü ; - tutmak hvatati se (o ledu), Jetidi se; - yağmuru ledena kisa o - gibi 1) veoma hladan, leden 2) propisan, pravi (za negativna svojstva); - gibi
buzluk 1. v. buzhane 2. hladnjak, friz (deo frizidera) 3. dija/. ledenjaca, ledara (o hladnoj prostoriji) 4. ledenica, pe6ina ispunjena ledom buzul geol. glecer; - çağı ledeno, glacijalno doba; - seli glacijalna bujica; - yatağı geol. glecersko korite buzul kar lanjski (stari) sneg; snezanik, sneg-celac buzul
masa.sı
buzul
taş
geog. glecerski sto
geol. morena
bücür sitan, mali, patuljast bücürlük mali rast; dezmekavost, zdepastost Büdü v. Edi büfe bife (u raznim znacenjima); - hladna zakuska
soğuk
173
büteci büfeci bifedzija büğe, büğelek
v. büve
büğemek
ak. dijal. ustaVIjati, zajiti, zagatiti (vodu, reku) büğet
(-ti) dijal. jezerce (nakupljena
voda)
rivljenje; savijutak, zavoj, okuka 3. uvijanje; uvojak 4. tekst. predja
bükümhane predionica bükümcü prelja, prelac bükün /ing. fleksija büküngen, bükünlü v. bükülgen
büğlü
muz. lovacki rog.
büğrü
v.
büğü V.
eğri
-
büyü
bühtan v. iftira bük (-kü) 1. sikara, siprazje (pored reke) 2. kupina 3. krivina, okuka, vijuga büken anat. fleksor, misic pregibac büklüm 1. vijuga, krivina, pregib; uvojak; beyin - ü mozdana vijuga 2. nabor; bora; - - sav u naborima; kovrdzav, ukovrcen; iki - presavijen, presamicen; pogrbljen, poguran; iki - olmak svinuti ledja, presamititi se bükme 1. gl. im. od bükmek 2. upreden konac; gajtan, sirit 3. tekst. krepon bükmek (-er) ak. 1. upresti, upredati, usukati 2. savi (ja)ti (u kotur), presavijati, smota (va) ti; haliyi - smotati tepih ·3. savijati, sagibati (koleno, ruku) büktürrnek caus. od bükmek bükücü 1. prelja; prelac 2. v. büken bükük 1. nagnut; savijen, poguren 2. upreden, usukan bükülgen /ing. promenljiv, flektivan bükülme savijanje, pregib; -. anı fiz. momenat savijanja; - mukavemet! otpor savijanja
bükünmek uvijati se, grciti se (od bolova) büküntü 1. nabor,bora 2. pregib; krivina, zavoj (puta) 3. cvor, uzao 4. sirit 5. rub, porub, opsiv 6. kolika, ostar bol büküş
savijanje; pregibanje
bülbül p. 1. slavuj {Luscinia megarhyncos); - çanağı gibi sicusan, majusan {o posudi, casi) - ün çektiği dilinin belası sve nevolje dalaze od jezika {slavuj sırada od svog jezika); - gibi açılmak raspricati se, rasceretati se; - gibi konuşmak sve reci, nista ne precutati; - gibi şakımak veselo caskati 2. prorok (jedan od muhamedovih epiteta) 3. mor. kuka koloturnika {vitla) bülbül yuvası (-nı) kul. slavujevo gnezdo (kolac sli?an bakla vi) bülent p. 1. visok 2. grohotan, gromak (glas) bülten 1. bilten 2. saopstenje, oglas; oglasna tabla
tahtası
büiOğ pubertet, polna zrelost, punoletnost; cf. erinlik; - a ermek sazreti, stasati, postati punoletan
büngalov bungalov büngüldek (-ği) dijal. vrutak, vrelo (koje izbija mlazom)
külmüş
büngüldemek dijal. sikljati, kuljati ispod zemlje (o vodi, nafti)
bükülü 1. upreden, usukan 2. savijen, smotan; sklopljen 3. poguren, pogrbljen
bünye a. 1. sklop, sastav, ustrojstvo, struktura 2. telesna gradja, konstitucija 3. gram. konstrukcija; struktura ct. yapı
bükülmek pass. od bükmek; büiplik predja; eğilip - ulizivati se, ulagivati se
büküm
174
1. nabor, bora 2. pregib; isk-
bünyevi a. 1. telesni 2. strukturalni
büyücü bürç v. burç bürgü dija/. 1. veo, plast, marama (narocito kod arapskih zena); povezaca 2. tanka zavesa 3. bot. !atica, cvetni listic bürgücük
(-ğü)
bot. palist, priperak
bürhan v. burhan bürkan
v.
yanardağ
büro 1. kancelarija, ured; avukat - su advokatska kancelarija 2. odeljenje, odsek 3. pisaci sto bürokrasi birokratija bürokrat birokrata bürokratik birokratski bürokratizm birokratizam bürudet (-ti) ladjenje
a.
hladnoca; fig. zah-
bürülce v. börülce bürülü 1. obmotan, zavijen; obavijen, zaogrnut 3. zasukan; zavrnut (rukav, nogavice) bürüm 1. svitak, truba; 2. bot. omatae 3. sloj, naslaga; premaz
zetska godina; askeri - vojni budzet; katma - dodatni budzet 2. imovno stanje; dohodak, prihod bütün ı ceo, sav, citav; - bir ekmek yedim pojeo sam Citav hleb ll svi; - ço. cuklar geldi sva deca su dosla; - masraflar svi torskovi lll 1. zbir, svota, suma, iznos; 21 . celina, zajednica; jedinstvo bütüncül pot. totalitaran, samovladalacki; - rejim totalitarni rezim bütüncülük til. integraUzam bütünleme 1. gl. im. od bütünlemek 2. (ili - sınavı) popravni ispit; - ye kalmak imati popravni ispit, ostati za popravni ispit bütünlemek ak. dopunjavati, kompletirati; popravljati bütünlemeli ucenik koji ide na pop• ravni ispit bütünlenmek pass. od bütünlemek bütünler dopunski, dodatni, naknadni bütünleşme soc. integracija (doseljenika sa lokalnim zivljem jedne zemlje)
bütünleyin u celini, potpuno, sasvim
bürümcek (-ği) 1. svezanj, deme, rukovet 2. caura (svilene bube)
bütünlük calovitost, medeljivost, integritet; toprak - ü teritorijalni integritet
bürümek ak. zavijati, obavijati; obmota (va)ti, (za) ogrnuti; fig. pokrivati, prekrivati
bütünsel celokupan, ukupan; potpun
bürüncük
v. bürümcük
bÜründürmek caus. od bürünmek bürünmek dat. 1. uvijati se, umotati se; ogrnuti se 2. prekriti se, obaviti se 3. fig. predati se cemu; utonuti (u misli); biti ebuzet cime; yasa - tugovati; pasti u ocajanje büsbütün sasvim, potpuno, u eelini büst (-tü) bista bütan hem. butan bütçe 1 . budzet; - açığı budzetski manjak; - encümeni budzetska komisija; - tahmini predracun budzeta; - yılı bud-
büve, büvelek Hli) zool. obad (Hypoderma Govis) büvet 1 (-di) v. büğet büvet2 (-ti) bife büye, büyelek v. büve, büvelek büyü 1. magija; carolija, cini, vradzbina; - bozmak skinuti cini, osloboditi se zacaranog kruga; - etmek v. - yapmak; otu bot. kuznjak tatula (Datura stramonium); - yapmak zacarati, opciniti, omadjijati 2. car, sarm büyücek povelik, oveci büyücü carobnjak, mag; vracar
175
büyücülük büyücülük bajanje, vracanje; carolije, cini
1
ır i
büyük 1. velik, krupan; ogroman, sirok, prostran; - arsa velika parcela; - atardamar anat. aorta; - birlik voj. velika jedinica; - çağlayan geog. slap, katarak!; çaplı veliko kalibarski; - çapta u velikom obimu; - sanayi krupna industrija 2. stariji; - oğul stariji sin; o benden iki yaş - tür on je dve gadine stariji od mene 3. odrastao, star; küçükler - lerini saymılıdır mladi treba da postuju svoje stare 4. velik, visok, znacajan, mocan istaknut; - ler velikani, veliki ljudi; - adam velik covek; duka veliki knez; - gün znacajan dan; Büyük lskender Aleksandar Veliki; Büyük Millet Meclisi v. millet 5. glavni; ikramiye glavni zgoditak; - kısım voj. glavnina, glavni deo; - kumandanlık voj. glavna komanda; - yol magistralni put, magistrala 6. u sastavu bat. i zool. nizavi; - ayrıkotu bot. traskot (Cynodon dactilon); - camgöz balığı zool. gorostasna ajkula (Cetorhinus maximus); - çançiçeği bot. zvoncic bastenski {Campanula medium); - çlçekli semizotu bat. prkos (Portulaca grandiflora); - çuhan çiçeği bot. jagorcevina (Primula); - dulavrat otu bot. cicak veliki (Lappa major); - ebem gümeci bot. crni slez, guscija trava (Malva silvestris);- karıncayiyen zool. veliki mravojed (Myrmecophaga tridactila); - örüm.cek kuşu zoo/. svracak veli ki (Lanius excubitor); - papatya bot. zablja trava (Anthemus arvensis); - su kamışı bat. zenski rogoz (Typha latifolia); - toy kuşu zoo/. droplja (Otis larda) O - abdest 1. ret. veliko pranje 2. tiziol. stolica; - balık küçük balığı yer (ili yutar) post; vefik~ ribe male prozdiru; jaci tlaci; - başın ağ rısı (ili derdi) büyük olur post! veca glava vise glavobolje; - başlı pametan, uman; bilmek v. - görmek; - le - , küçükle küçük sa svakim se znati ophoditi; evren makrokozam; - gelim geog. sizigijska plima; /-ı/ - görmek visoko ceniti, uvazavati; - kafalı v. - başlı; - kapıya
176
çıkmak v. - su dökmek; - lokma ye söz söyleme! ne budi previse siguran u sebe! - mevlüt ayı treci mesec lunarnog kalendara (u kome jfl rodjen Muhamed); oynamak kockati se u velike sume; önerme log. prvi sud; - sözler visokoparne reci, bombasticne fraze; (söz) söylemek hvalisati se; - su dökmek vrsiti veliku nuzdu; - terim log. veci clan (pojam koji je predikat zakljucka); tutmak v. - görmek: - yazıklar velika, grdna steta
büyük am i ral admiral flote büyük anne baba, baka Büyük digir
Ayı
astr. Veliki medved; ct. Ye-
büyük baba deda, ded büyük baldıran bat. velika kukute (Conium maculatum) büyük
baş
krupna stoka (goveda konji)
büyükçe oveci, prilicno velik büyük elçi ambasador büyük elçilik 1. ambasada 2. rang ambasadora büyük ısırgan bat. velika _kopriva (Urtice dioica) büyüktendirrnek ak. uzdizati, velieati, uznositi, hvaliti büyükfenrnek praviti se vazan, umisljati; hvalisati se, razmetati se büyükletmek v. büyüklendirmek büyüklü; - küçüklü i veliko i malo; staro i mlado; svi büyüklük 1. velicina; masivnost, ogromnost ·2. velicina, broj; format (papira, knjige i si.); fındık - ünde bir inci biser velicine lesnika 3. velikodusnost, plemenitost, blagorodnost;llarezljivost, stedrost; - göstermek biti velikodusan 4. pej. nadmenost, kiceljivost, arogantnost; - kuruntusu megalomanija; - satmak praviti
büzüımek
se vai:an, umisljati 5. vai:nost, znacaj
büyüksü dijal. zreo, starmali (o detetu) büyülemek ak. opciniti, ocarati, omadjijati; fig. sarmirati, oduseviti, fascinirati büyülenmek pass. od büyülemek . büyüleyici caroban; drai:esan, bajan, sarmantan
büzdük (-ğü) dijal. 1neposoban ll zadnjica, strai:njica büzdürmek caus. od büzmek büzgen skupljanje, nabiranje; nabor büzgülü s naborima, naboran; - etek faltirana suknja
büyülteç aparat za uvelicavanje (fotografija, snimaka)
büzme ı gl. im. od büzmek ll skupljen i sui:en (o tkanini), koji se zatvara zatezanjem (o torbi, kesi)
büyüitme uvecanje, povecanje; uvelicavanje (fotografije)
büzmek (-er) skupljati, zatezati, zbijati; stesnjavati; nabirati, naborati
büyültmek ak. 1. uveca (va) ti, uvelica (va)ti 2. fig. preuvelicavati, preterivati
büzük (-ğü) ı skupljen, sui:en, stesnjen, nabran, naboran ll 1 . vu/g. zadnjica, straznjica 2. arg. "petlja", hrabrost
büyültülmüş
uvecan, uvelican (sni-
mak)
büzüktaş
arg.
istomisljenik,
kom-
büyülü 1 . opcinjen, zacaran, omadjijan 2. magican, caroban
panjon
büyürnek 1. jacati; povecavati se; razvijati se; siriti se; yangın büyümeden söndürüldü poi:ar je ugasen pre nego sto se prosiro 2. (po)rasti (o licima); çocuk büyüdü dete je porasla 3. ostariti; öğ retmenimiz büyüdü nas ucitelj je ostario O büyümüş de küçülmüş (gibi) prerano sazreo, odrastao (o detetu koje se panasa kao odrasli); /-ın/ elinde - rasti uz koga
büzülmek 1. skupiti se, stegnuti se; zgrciti se; smanjivati se, skracivati se; skupljati se (o tkanini) 2. pritajiti se, scucuriti se, zavuci se; skupiti se kao dve pare u kesi; büzüıüp oturmak sedeti zgrcen; ezllip - postideti se; pokunjiti se
büyüteç (-ci) lupa; cf. pertavsız
uvelicavajuce
büzüıme
skupljanje (tkanine)
staklo,
büyütken; - doku bot. kambijum drveta
büyütme 1. gl. im. od büyütmek 2. vaspitanik, odgajenik; posvojce, usvojenik büyütmek ak. 1. povecavati, uvelicavati; prosiri (va)ti, siriti; razvijati; işini siriti svoje poslove; tarımı - razvijati poljoprivredu 2. preterivati, preuvelicavati; cf. abartmak 3. podizati, negovati, gajiti (decu) büyütülmek pass. od büyütmek büz p. propust za vodu, kanal
177
.
-C- :
caba 1. dzabe, besplatno, badava; cf. bedava 2. povrh toga, jos i; o da - iron. jos i to! cabacı
v.
bedavacı
cabadan besplatno cacık H:iı) salata od krastavaca i kiselog mleka O senden - bile olmaz ti nisi ni za sta
cadalvz svodljiva, opaka zena, guja, vestica cadalozlaşmak
biti svadljiv, opako se
ponasati cadalozluk pakost, pizma, inat cadde a. 1. bulevar, ulica; - yi tutmak 1) preseci ulicu; zatvoriti put 2) arg. uhvatiti dzadu, smugnuti, uteci; ağaçlı - avenija 2. drum, magistrala cadı p. 1. vestica; fig. stara vestica (o zeni) 2. vampir 3. zia i ruzna zena o - kazanı jazbina intriga, "kuhinja"
cadıtık
cini, carolije, vradzbine
cadı süpürgesi bot. vesticina metla (Taphrina cerasi)
cafcaf p. 1. sjaj, raskos, pompa; ct. şa tafat 2. brbljanje; - etmek brbljati, naklapati cafeaffı pompezan, raskosan; visokoparan; - sözler visokoparne reci; pretenciozan (stil i si.)
cafcuf v. cafcaf Caferi a. ret. dzafer1 Qedna siitska sekta), pripadnik Dzaferi sekte cağ 1 1. resetka; balustrada 2. paocnica (tocka) cağ2 velika torba cağ31avabo
cahil a. 1. nepismen, neobrazovan,
178
neuk; kara - potpuna neznalica 2. neiskusan, nezreo, neupucen cahilane a. p. neznalacki, glupo, nekulturno cahilce v. cahilane cahiliyet (-ti) a. ist. predislamski period arapske istorije cahillik 1. neznanje; ogranicenost, glupost; - etmek praviti gluposti 2. neiskustvo, nezrelost, neupucenost 3. v. cahiliyet caiz a. 1. re/. dopusteiı, dozvoljen 2. moguc, dozvoljen; - olmak biti dopusteno, biti moguce; tabir - se ako je dopuSteno tako reci caize a. 1. dar, nagrada pesniku (od Jica koje je velicao) 2. znak za ponavljanje (koji zamenjuje iste reci u spiskovima, tabelama) caka arg. hvalisanje, razmetanje, sepurenje; - satmak praviti se vazan, razmetati se, sepuriti se cakacı
arg. razmetljivac, hvalisavac; ct.
fıyakacı cakacılık
razmetljivost, hvalisavost
cakalı arg.
hvalisav, naduven, uob-
razen cali a. izvestacen, Jazan; Jicemeran, pritvoran calip (-bi) a. privlacan, koji privlaci (paznju i si.) cam 1 p. 1 1 staklo; /-al - geçirmek (ili takmak) zastakliti; - fabrikası staklara, fabrika stakla; hedef - ı objektiv: 2. okno (prozorsko) 3. foto fotografska ploca ll staklen; - eşya staklarija, stakleni proizvodi O - gibi 1) providan, pozracan 2) bezivotan, staklast (pogled, oci) cam2 p. arh. casa, pehar, krcag
can camadan 1 d zamadan (vrsta jeleka opsivenog srmom) camadan2 mor. podvezani C:vor jedra cambaz p. 1 1. akrobata, igrac na zici 2. dzambas, preprodavac konja; dreser konja 3. iskusan C:ovek, majstor svoga posla 4. prepredenjak, prevejanac, varalica, hulja ll prepreden, prevejan, lukav cambazhane p. cirkus; cf. sirk cambazlık 1 . zanimanje akrobate; akrobatika 2. trgovina konjima; dresura konja 3. lukavstvo, prepredenost
cambul: - cumbul zidak, vodnjikav (o jel u) camcı
dzamdzija, staklar (proizvodjac i trgovac) 2. staklorezac; - macunu git 3. fig. prepredenjak, prevejanac camcılık
1. staklarstvo 2. arg. vo-
ajerstvo camekan p. 1) izlog, vitrina 2. stakleni deo (vrata); staklena pregrada 3. staklenik, staklena basta 3. svlacionica (u hamamima) 5. arg. "prozori". naocari camekanlı
1 . zastakljen 2. arg. s "prozorima", s naocarima cam nozelen
göbeği
(-ni)
zelenkast,
tam-
camgöz ı 1. vestacko oko 2. covek s vestackim okom 3. (ili - balığı) zoo/. morski pas ll pohlepan, gramziv cam güzeli bat. vrbica, lepi covek (lmpatiens balsamina) cami (-i, -si) a. dzamija O - yıkılmış ama, mihrabı yerinde dzamija se srusila, ali je mihrab na mestu (kaze se za stariju zenu koja je sacuvala lepotu) camia a. 1. soc. zajednica, komuna; cf. topluluk; Kıbrıs Türk - sı Turska kiparska zajednica 2. udruzenje camit (-di) a. 1. neziv; neorganski 2. fig. mrtav, bezivotan
camlamak ak. zastakliti camlanmak pass. od camlama k camiaşma vitrifikacija, pretvaranje u staklo
postakljenje,
camiatmak caus. od camlamak camlı
vitrina; -
zastakljen; sa staklom; - dolap staklena vrata
kapı
camlık 1. zastakljen ulaz, terasa; çiçek · - ı oranzerija 2. staklena pregrada, vitrina 3. staklenik, staklena basta camsı
staklast, nalik na staklo
cam suyu zitko staklo cam yünü staklena vuna can p.
ı
1. dusa 2. zivot 3. zdravlje; gelir zdravlje ulazi na usta; her şeyden üstün zdravlje je iznad svega 4. snaga, moc; energija (zivotna) 5. !ice, individua, covek 6. re/. brat, prijatelj; sledbenik (verske sekte) ll 1. osecajan, dusevan, prijatan 2. iskren 3. mio, drag O - ı m 1) duso moja! mili moj! zivote moj! 2) za boğazdan
izrazavanje nezadovoljistva, nedoumice i
s/.; yok -
ım!
nije moguce! kako to? 3) u
tunkciji atributa divan, prekrasan; o -
ım
çocuk ono divno dete; - lar! prijatelji! drugovi! - acısı jak, ostar bol; - ı acımak 1) smrknuti se pred ocima (od bola ili u afektu) 2) /-af jako zaliti; /-ın/ - ını acıtmak priciniti ko me bol; - ı ağzına gelmek 1) posustati 2) mnogo se uplasiti, prestraviti se; - alacak yer (ili nokta) bitna strana; zivotno pitanje; - alıcı andjeo smrti; zlocinac, dusevadnik; - alıp - vermek muciti se, biti u agoniji; /-ın/ - ını almak 1) ubiti 2) silno obratovati; /-af - atmak strasno zeleti, uporno zahtevati; - la başla srcem i dusom, nesebicno; - (ım) başıma sıçradı 1) prestrasio sam se, dusa mi je sisla u pete 2) razbesneo sam se; - beslemek uzivati u jelu, biti sladokusac; - ından bezrnek (ili bakmak) dozlogrditi, dodijati (o zivotu) - birliği jednodusnost; - boğaza gelmek 1) izmuciti se, iznuriti se 2) do-
179
ca nan
ı,t'l
ı\
1
l
dijati, dozlogrditi; ~ ı burnuna gelmek v. ~ ı ağzına gelmek; ~ ~ a baş başa svako o svojoj nevolji; ~ a ~ katmak bodriti, davati polet; - ı - ına sığmamak obespokojiti se, izgubiti spokojstvo; - ını cehenneme göndermek poslati na onaj svet; - cümleden azizdir zivot je drai:i od svega; - ı çekilmek osecati posustalost; obamreti, ukociti se (o telu}; - çekişmek muciti se, stradati; borit! se sa zivotom (u agoniji}; - ını çıkarmak dosadjivati, muciti; ~ ı çıkasıcal crkao dabogda! - ı çıkasıya do poslednjeg daha; - ı çıkmak 1) ispustiti dusu, umreti 2} namuciti se, iznuriti se 3} iznositi se, pahabati se (o od~lu}; ~ damarı 1) centar, najvai:nija tacka cega 2) slabo, bolno mesto; - damarına basmak (ili dokunmak) dodirnuti bolno mesto, pogoditi osetljivu tacku; !-al - dayanmamak ne izdri:ati; ne podnositi; - ına değrnek 1) dopadati se, biti po ukusu 2) spominjati (pokojnike) po dobrim delima; ~ ına değsini pokoj mu dusi! - derdine düşmek borili se za i:ivot; - direği 1) muz. zvucni stub (u violini); 2) oslonac, potpora; - ını dişine takmak rizikovati; - dostu iskren, privri:en prijatalj; - düşmanı zakleti neprijatelj; ını feda etmek i:rtvovati svoj i:ivot; /-ın/ ına geçmek dosadjivati, nervirati; uznemiravati; - dan geçmek ispustiti dusu, umreti; - ı gelmek doci k sebi, oporaviti se, oi:iveti; - gözüyle bakmak pai:ljiva posmatrati; - havliyle 1) u smrtnom strahu 2) iz sve snage; - ımın içi! duso moja! i:ivote moj! - ı içine sığmamak ne trpeti, ne podnositi; - ının içine sakacağı gelmek obo.i:avati, mnogo voleti koga; -ı Isternek (po) zeleti, imati prohtev za cime;ın isterse ako hoces! - ına işiemek dirnuti u bolno mesto; - ına kar etmek dozlogrditi, dodijati; - a kasıt pokusaj ubistva; - ına kastetmek raditi o glavi, pripremati ubistvo; - kaygısı briga (borba) za zivot; ına kıymak bespostadna ubijati; - kulağı lle dinlemek 1) sav se pretvoriti u uho, pa.i:ljivo slusati; - kuşu dusa; - ına minnet! sta bolje pazeletil sta ces boljel /-ı/ -
180
a minnet bilmek (ili saymak) smatrati cascu; - noktası osetljivo mesto; /-ın/ ına okumak unistiti, razoriti, upropastiti; ından olmak umreti, stradati; - oyunu igra zivotom; opasna igra; - pazarı pitanje zivota i smrti; - ı pek izdri:ljiv,zilav; - ı rahat olmak smiriti se, uspokojiti se; sağlığı zdravlje; - sıkıcı dosadan, nametljiv; - ı sıkılmak 1) dosadjivati se, umirati od dosade; biti potisten, utucen 2) /-al rastuziti se, razalostiti se, oneraspoloziti se, razalostiti se, oneraspoloziti se, sneveseliti se; - sıkıntısı dosada, cama; potistenost, utucenost; neraspolozenje; 1-a/ sıkıntısı vermek ulivati camu; rastuzivati; oneraspoloziti; /-ın/ - ını sıkmak dosadjivati, gnjaviti; obespokojavati; - sohbeti srdacan, prisan razgovor; - ına susamak 1} zeleti umreti, traziti svoju pogibiju 2) /-ın/ biti zedan cije krvi, zeleti ciju smrt; - ına tak demek (ili etmek} dozlogrditi, postali nepodnosljiv; - ı tatlı mekusac, maza; - ı tez nestrpljiv, nervozan; 1 -ın/ - ına tükürdüğümün (argo} izrazava srdzbu; - ından usanmak dozlogrditi (o zivotu}, razocarati se u zivot; - dan ve dilden (gönülden ili yürekten} od sveg srca, iskreno; - vermek 1) umreti 2) dati zivot, umirati za cim, mnogo zeleti 3) /-al odusevljavati; ushititi; raspaljivati 4) udahnuti .i:ivot, povratiti u zivot; - ını vermek 1) zrtvovati se 2) biti lakom, pohlepan; - ı vurulmak zaljubiti se, zacopati se; ~ a yakın prijatan, mio, simpatican; ganutljiv; - ını yakmak muciti, kinjiti; nanositi stetu; /-ın/ - ma yandığım arg. prokleto, vraski (izrazava divljenje, ushicenje); - ı yanmak 1) sırasno boleti 2) /-dan/ dosaditi, dozlogrditi 3) mnogo zaliti; - ım yanıyor 1) mnogo mi je tesko 2) mnogo mi je zao; - ına yatma k svideti se, dopasli se; - ı yerine gelmek doci k sebi, povratiti se (od sıraha i si.); ına yetmek namuciti, izmuciti; biti nepodnosljiv; - yoldaşı 1) iskren drug 2) zivotni drug (suprug, supruga} canan p. voljena, mila, draga (zena)
r
cansız
canavar p. 1 zver ll zverski, svirep, zao; - kesilmek podivljati, pomahnitati O - düdüğü sirena canavarca, canavarcasına 1 zverski, zestok, svirep; - iç güdü zverski instikt ll svirepo, okrutno, opako canavarlaşmak canavarlık
podivljati, pomahnitati
svirepost, surovost, okruto
nst; divljastvo
cancağız:
ı
- ım! dragi moj! duso moja! isterse kako hoce (prekorno)
can ciğer 1 (ili - kuzu sarması) prisan, blizak, intiman (prijatelj) ll biizak drug, intimus candan 1 1. od sveg srca, iskreno, srdacno; - yürekten dusom i srcem, od sveg srca 2. rado, sa zadovoljstvom ll iskren, srdacan; en - dilekler najiskrenije zelje candarma candaş
v. jandarma
blizak, iskren prijatelj
can eriği bot. dzanarika (Prunus cerasifera) can evi (-ni) dijal. 1. srce 2. osetljivo mesto, bolna tacka; - inden yakalamak dirnuti u osetljivo mesto canfes p. ı tekst. taft ll od tafta, laftan O - gibi yaprak tanki mladi listovi (vinove loze, duda) cangıl:
- cungul zvonjenje, zvonjava
ı
onom. din-don! ll
canhıraş
p. arh. strasan, uzasan (krik, sum i si.); birdenbire bir- çığlık duyuldu odjednom se cuo prodoran krik
cani a. prestupnik; zlocinac, ubica canilik prestup; zlocin, ubistvo canip (-bi)
canlandırıcı
canlandırım
sin. animator arhit. rekonstrukcija (ob-
jekta, zgrade)
canavar otu (-nu) bot. vodnjaca, volovod (Orobanche) -
cankurtaran 1. sredstvo za spasavanje; pojas za spasavanje; - arabası kola hitne pomoci; - düdüğü alarmna sirena; - ekibi spasilacka ekipa; - kemeri pojas za spasavanje; - sandalı camac za spasavanje 2. vrsta jedrenjaka 3. fig. izbavitelj, spasilac
a. strana,
bok; voj. krilo
canlandırma 1. ozivljavanje; med. reanimacija 2. sin. animacija; - filmi animirani film canlandırmak ak. 1. ozivljavati; unositi zivost 2. med. reanimirati 3. sin. animirati
canlanmak 1. oziveti; preporoditi se; fabrika yapılınca kasaba canıandı kasaba je ozivela cim je napravljena fabrika; yağmurdan sonra ekinler caniandı usevi su oziveli posle kise 2. oporaviti se, skupiti snagu (posle bolesti i si.) 3. povratiti se, doci sebi canlı 1 ı 1. ziv; - hedef voj. ziv cilj; model slik. model; - tabiat ziva priroda 2. ziv, zivahan; bodar, cio 3. fig. ziv jak, izrazi!; - ateş voj. intenzivna vatra; - renkler zive, jarke boje 4. ziv, prometan; - ticaret ziva trgovina ll u funkciji determinatuma neodredjenog izafeta ljubitelj; pohlepan, gramziv ÇOCUk - SI cedoljubiv; mal - sı gramzljivac; para - sı srebroljubac, srebroljubiv O - bebek veoma lepa, kao lutka (o zeni); - cenaze zivi les, kost do koze canlı2 zivo bice, zivi organizam; - lar küresi geog. biostera caniıcıiık
til. psih. animizarn
canlılık 1. zivost, zivahnost, pokretljivost, nestasnost 2. fig. ozivljavanje, animacija 3. fig. blistavost, izrazajnost; la zivo, poletno
cansız 1 1. mrtav, bezivotan, neziv 2. slab, mlitav, onemocao 3. fig. bled, .be-
181
cansız zizrazaıan
(stil, pripovedanje i si.) 4. zaostao, u zastoju (posao, trgovina) O - koyundan süt sağar i petlovi mu nose jaja (i mrtvu oveu muze); - tabiat slik. mrtva priroda cansız2 mrtvo bice, neorganska materija cansıziaştırma
med. umrtvljenje
cansızlık
1. bezivotnost 2. slabost, nemoc; inertnost, nepokretnost cansiparane p. samopoi:rtvovano, nesebieno cantiyane bot. lineura (Gentiana) capcanlı
car1 earsav, zar (pokrivalo za i:ene) car2 dijal. u~ikivanje, poklik; poziv (telala); -etmek vikati, klieati; posi·.ati car3: - - onom. pok/ika, klicanja, povika;- - ötmek toro kati, praskati
carcı
ca rta arg .. vetrovi, gasovi; - yt çekmek 2) otegnuti papke, umreti
cartadak, cartadan bueno, s treskom; - kapıyı kapattı zatvorio je vrata s treskarn cascavlak 1. go golcat; potpuno ogoljen; potpuno celav; - etmek potpuno ogoliti; fig. opeljesiti, ostaviti bez icega 2. bez novca; - kalmak ostati bez ieega O-
vrlo ziv, zivahan, pun zivota
carcar brbljiv, prieljiv, blebetav; etmek brbljati blebetati, torokati
etmek ljutito govoriti, pretiti; - kaba kağıt! arg. ne duvaj se! (govori se onome ko se razmece)
casusluk spijunai:a; - etmek (ili yapmak) spijunirati, uhoditi, baviti se spijunazom; - a karşı korunma kontraspijunai:a cavalacoz arg. 1. nistavan, t>ezvredan (eovek) 2) los, sklepan; - bir ev sklepana kuca; - iş osljaren posao
-
dijal. telal, objavljivae
carcur1 v. şarjör carcur2: - etmek brbljati, prieati kojesta carcur3 patentni zatvarae, rajsferslus cari a. 1. tekuci; - hesap tekuci raeun; - .yıl tekuca gadina 2. tekuci, protaeni 3. vazeci, na snazi, aktuelan; - olmak biti na sna.::i (o zakonu, u red bi i. si.); - kanun zakon koji je na snazi; - para vazeci novae cariye a. 1. ist. robinja 2. naloi:nica cariyelik naloznistvo, konkubinat
casus a. spijun, uhoda; ct. çaşıt, gözcü aynası auto. retrovizor
O-
cavlak nar. go, nag; goluzdrav; opipan ı çekmek otegnuti papkf' cavlaklık
1. nagota, obnazenost 2. ce-
lavost cavlamak dijal. umreti cavmak (-ar) razg. 1. obnaziti se 2. ocelaviti 3. skrenuti od cilja; prebaciti (metu) 4. arg. otegnuti papke cavşır, cavşır otu (-nu) bat. korenica (Opopanax ehironium)
caydırmak ak. ab/. odvratiti, odvracati, odgovoriti od eega cayır: - - onom. pucketanja vatre, cepanja, paranja; - .:. yırtı:nak pocepati, razderati uz prstanje
carlamak dijal. 1. bueno prieati 2. ak. objavati, oglasiti 3. ak. rastrubiti; izbrbljati
cayırdamak pueketati, evreali (pri gorenju); prstati (pri cepanju)
cart (-tı) tresak, prasak, prstanje; diye yırtmak rasparati uz prstanje O - ötmek hvaliti se, razmetati se; - curt
cayırtı astar zvuk, tresak, skripa; - yı basmak (ili koparmak) kriknuti, razderati se, proderati se; - vermek zastrasiti,
182
cefalı
prestrasiti (krikom) caylak v. cavlak cayma odustajanje, odricanje (od namere, reci i si.) caymak (-ar) abi. odreci se, odustati sözünden - odreci se svoje reci caz,ca?bantmuzdzez, dzezbend cazcı
dzezista
cazır; - - onom, pucketanja, prstanja (pri gorenju), kfjucanja cazırdamak pucketati, prstati (o vatri); kljucati, klokatati (pri kuvanju) cazırtı pucketanje, prstanje; cvrcanje; kljucanje, klokotanje
cazibe a. 1. privlacnost, atraktivnost 2. fiz. sila teze, gravitacija; cf. çekim; - kuvveti sila gravitacije
ceberut {-tu). a. ı 1. moc 2. svemoc {bozja) 3. nadmenost 4. bezoseeajnost, bezdusnost ll bezosecajan, nemilosrdan, okrutan ce bir 1 {-b ri) a. 1. nasilje, prinuda, primoravanje; - ile nasilno, prinudno; - kullanmak primeniti silu, prinuditi 2. jur. prinuda, kompulzivna sila cebir2 {-bri) a. algebra; -denklemi algebarska jednacina; - dizgisi algebarski niz; - ifadesi algebarski izraz; lineer - linearna algebra cebire a. 1. med. sina, udlaga 2. teh. preklopac, spojnica değer alcebirsel algebarski; gebarska vrednost; - fonksiyon algebarska funkcija; - sayı algebarski broj
cebren
a na silu, nasilno; prinudno
cazibeli privlacan; drazesan, zanosan
cebretmek ak. dat. prinudjivati; prisiljavati; cf. zorlamak
cazip {-be) a. 1. privlacan, zanosan; cf. çekici 2. primamljiv, dopadljiv; - bir öneri primamljiv predlog
cebri1 a. nasilan, prinudan; - yürüyüş voj. forsiran mars cebri2 v. cebirsel
ce uzv. agu! (za zabavljanje beba); demek 1) govoriti "a~u" 2) fig. svratiti nakratko, skoknuti; - demeye mi geldin? kuda tako zuris? {govori se posetiocu' koji se kratko zadrZao)
cebrinefis {-fsi) a. samosavla djivanje, suzdrZavanje; - etmek savladjivati se, suzdrZavati se
cebbar a. 1 nasilnik, tiranin, despot ll 1. despotski, tiranski 2. silan, mocan 3. sposobna umesna, okretna (zena)
cedel a. arh. 1. rasprava, diskusija 2. til. dijalektika; cf. eytişim
cebbarlık
1. tiranija, despotizam 2.
Cedi a. astr. Jarac; cf.
O~lak
cedre a. med. gusa; cf.
moc, sila cebe p.
cebriye a. fil. fatalizam; cf. kadercilik
artı.
1) oklop, pancir 2. oruzje
cebecl 1. ist. oklopnik 2. oruzar cebeli a. 1. oklopnik 2. pripadnik i-;onjicke zandarmerije cebellezi arg. prisvajanje (nezakonito), otimanje; - etmek arg. smotati, zdipiti, drpiti cebellokum min. ametist
guşa
cefa a. mucenje, muka; cf. üzgü; - çekmek {ili görmek) muciti se, stradati; /-al etmek muciti, zlostavljati cetakar a. p. 1 . mucitelj, zlostavljac 2.
v. cefakeş cefakarlık
cefakeş cefalı
mucenistvo
a. p. mucenik, stradalnik
1. mucitelj 2. mucenik
183
cefcaf cefcaf a. cafcaf
celepçi
ceffelkalem a. arh. odmah, smesta, bez razmisljanja cehalet (-li) a. 1. neznanje, neukost 2. nepismenost cehennem a. pakao (i fig.) O - azabı paklena (nepodnosljiva) muka; - i boylamak skapati, umreti, olici u pakao (za omrznute osobe); - in bucağı zabito, zabaceno mesto; - e çevirmek pretvoriti u pakao; - in dibi v. - in bucağı; - in dibine göndermek poslati k vragu; - gibi kao u paklu; veoma topla; - kütüğü okoreli, nepopravljiv gresnik; - olmak gubili se, cistili se, tornjali se; - zebanisi mucitelj, satana cehennemi a. pakleni; satanski (i fig.) cehennemlik 1. dostajan pakla (covek) 2. laziste u hamamu; cf. külhan cehennem
taşı
hem. lapis, srebrni nit-
rat cehil (-hli) a. upucenost
neznanje, neukost, ne-
cehre a. vreteno; motavilo; cf.
eğirmen
cehri bot. pasdren (Rhamnus)
v. celep
celeplik trgovina stokom za klanje celi a. arh. jasan; ocevidan celil a. arh. velik; poznat, slavan cellat kovac
(-dı)
a. 1. dzelat 2. fig. krvnik, zli-
celp (-bi) a. 1. privlacenje 2. P
ceht (-di) a. napor, trud, staranje; cf. çaba; - etmek truditi se, starati se
zajedno; sveukupno
ceket (-ti) 1. sako, kratak kaput 2. jelek (zenski)
secevog kalendara
eeladet (-ti) a. hrabrost, smelost, neustrasivost cf. kahramanlık celal (-li) a. arh. 1. moc; velicina 2. gnev, srdzba celallendirmek ak. rasrditi, razjariti eelalienrnek razjariti se, razgnevili se celalli ostar, gnevan, ljutit celbe lovacka torba, jandzik celep (-bi) a. liferanı stoke za klanje; trgovac stokom, marveni trgovac; gonic stok e
184
cemaziyülahır
a. sesli mesec me-
cemaziyülevvel secevog kalendara znati koga u dusu
peti
o /-ın/
mesec me- ini bilmek
cembiye a. kindzal cemek
(-ği)
teh. bagerska viljuska
cemetmek ak. 1. sakupljali; slagati 2. mat. sabirati cemi1 (-i) a. arh. sabiranje 2. gram. mnozina cemi2 sav, ceo, citav; svi cemile a. ljubaznost, predusrelljivost cemiyet (-ti)
a.
1. drustvo; savez, aso-
c er cijacija 2. zajednica, naseobina 3. skup, sabor (praznicni) 4. svadba, svadbeno veselje
prelepo mesto O - gibi rajski, predivan; öküzü prostodusan, naivan
cemiyetli tacan; besprekoran
cennet kuşu (-nu) 1. zool. bregunica (Apus) 2. mit. rajska ptica
cemre a. 1. otopljavanje (pretprolecno); otopliti 2. zar, zeravica
cennetlik re/. bezgresan, svet, dostojan raja (o pokojniku)
cenabet (-ti) a. 1 1. re/. oskfnavljenje 2. gadost, pogan ll 1. re/. necist, pogan; olmak 1) re/. oskrnaviti se 2) tizio/. polucirati
cennetmekan a. re/. blazene pameti dostajan raja
-düşmek
cenah a. 1. krilo (ptice, vrata, prozora i si.) 2. voj. krilo, bok; - hücumu bocni napad cenap (-bı) a. upotrebljava se .za iskazivanje postovanja, iako joj je osnovno snacenje "strana"; Genab-ı Hak Svevisni Bog; - sefir - ları njegova ekselencija arnbasadar cenaze a. 1. pokojnik; posmrtni ostaci; - (yi) kaldırma 1) sprovod, iznosenje tela 2) sahrana, pogreb O - gibi bled kao smrt, bez kapi krvi; - gibi durmak stajati kao kip buyurun - narnazına v. buyurmak cendere p. 1 presa; su - si hidraulicna presa 2. fig. pritisak 3. tig. tesnac, skripac; - ye sokmak dovesti u skripac; pritesniti Cenevizli ı ist. Mlecanin ll 1. mletacki 2. tig. lukav, promucuran cengaver p. 1borac, ratnik ll ratoboran cengaverlik borbenost, borbeni duh, ratobornost cengel p. dzungla cenin a. -plod, zametak, e:mbrion; bölüt; - i sakit pobacaj; mrtvorodjence
ct.
cenk (-gi) p. 1) borba, bitka, boj; 2. fig. napor, borba, trud;
ct.
savaş
cenkçi ı borac, ratnik ll ratnicki; vojnicki
centilmen dzentlmen centilmence dzentlmenski, kako dolikuje dzentlmenu centilmenlik dzentlmenstvo cenubi a. juzni cenup (-bu) a. 1 jug; ct. güney; /-ın/ unda juzno od ... ll juzni; - arz geog. juzna sirina cep (-bi) a. 1. dzep; - kitabı dzepna knjiga; - sözlüğü dzepni recnik; kıç ·- i zadnji dzep 2. voj. uklinjivanje 3. bot. zoo/. kesa <> - e atmak strpati u dzep,smotati; /ı/ - inden çıkarmak tig. zataci koga za pojas; biti veoma nadmocan, nadmasiti koga - i delik siromasan, bedan; - ~c zanesi prirucna apoteka; - harçlığı dzeparac; - e indirmek v. - e atmak - i para görmek zaradili mnogo novca, oparili se cephane a-p. 1. municija 2. arsenal skladiste oruzja 3. arg. opijum cephanelik voj. skladiste municije c~phe a. 1. arhit. fasada 2. voj. front; gerisi pozadina fronta; - den hücum frontalni napad; milli kurtuluş :- si front nacionalnog oslobodjenja 3. fig. osobina, sırana <> - den hücuma geçmek kritikovati bez uvijanja, govoriti konkretno; la! karşı - almak istupati protiv (us) protiviti se cepheleşrnek
konfrontirati se
cenkleşrnek s ile 1. borili se, vojevati 2. svadjati se, prepirati se
cepken cepken (kratki kaftan sa dugim razrezanim rukavima)
cennet (-ti) a. 1. raj; 2. tig. raj na zemlji,
cer (-rri) a. vucenje, teglenje; - kam-
185
ce rahat rurski noz; - masası operacioni slo; neşteri skalpel
yonu tegljac cerahat {-ti) a. gnoj, sukrvica; ct. irin cerehatlenmek (za) gnojiti se; cf. irinIemek
cerrahi a. hirurski; rurska inlervencija
müdahale hi-
cerrahiye a. 1. hirurgija 2. hirursko odeljenje {u bolnici)
cerahatli gnojni, zagnojen cerbeze a. slatkorecivost 2. dovidljivost, snalazljivost 3. prepredenost, lukavstvo cerbezeli 1. slatkoreciv 2. snalazljiv, dovitljiv 3. prepreden, prevejan, lukav cereme a. arh. naknada stete; globa, novcana kazna; /-ın/ - sini çekmek platiti tudju kazn.u ceren dijal. v. ceylan
cerrahlık
1. profesija hirurga 2. hi-
rurgija
cerrar a. arh. 1. ucenjivac 2. prosjak cerre a. dijal. glineni krcag cesamet {-li) a. velicina; korpulenlnosl cesametli pulentan
ogroman,
krupan,
kor-
cereyan a. 1. tok; strujanje; kan - ı krvotok; su - ı vodeni tok 2. kretanje, odvijanje, hod; işi kendi - ma bırakalım pustimo da se stvar odvija sama po sebi; neka slvari idu svojim tokom 3. el. struja; açmak ukljuciti struju; - anahtarı prekidac; - etmek 1) leci, slrujali 2) odvijati se, dogadjati se; - müvellidi generator; sahası elektricno polje; - toplayıcı akumulalor; yüksek gerilimli - struja visokog napona
cesaret {-li) a. smelosl, hrabrost, odvaznosl, srcanosl, neuslrasivost; - almak (ili bulmak) osmeliti se, skupiti hrabrosl, smognuli hrabrosl; !·al - etmek osmeWi se, drznuli se; - e gelmek okuraiili se, osmelili se; - göstermek hrabro se drzali, pokazali hrabrost; - kırıcı obeshrabrujuci; - i kırılmak obeshrabriti se, izgubiti prisustvo duha; /-ın/ - ini kırmak obeshrabrili, demoralisali; - ini toplamak v. almak /-al - vermek bodriti, sokoliti, ulivati hrabrost
cereyanlı naponski, voltazni; yüksek visokog napona, visokovoltazni
cesaretlendirrnek ak. hrabrili, bodriti, so kolili
cerh a. 1. ranjavanje, ozledjivanje, 2. neprihvatanje, opovrgavanje, pobijanje; jur. izuzimanje, izuzece {sudije, svedoka); -etmek 1) ranjavali, raniti, ozlediti 2) opovignuti, pobiti 3) izuzimati, izuzeli
cesaretleornek osmelili se, drznuli se cesaretli smeo, hrabar, srcan, odvazan cesaretsiz odlucan
bojazljiv,
strasljiv,
cesaretsizlik bojazljivosl, neodlucnost
cerha v. ceriha cerlde a. arh. 1. novine 2. knjiga, registar, popis
ne-
plasljivost;
ceset (-di) a. les, mrtvo telo
a. velik,
cerlha a. rana, povreda, ozleda
cesim
cerime v. cereme
ceste p. - - malo-f)omalo, deo po deo
Cermen ist. Tevtonac, German; - dilleri germanski jezici cerrah a. hirurg, operalor; -
186
bıçağı
hi-
ogroman; kwpan
cesur a. hrabar, smeo, srcan cesurluk hrabrost, smelost, odvaznosl cet (-ddi)
a.
deda; predak O - becet iz
ceza pokolenja u pokolenje; - ine lanet! (Ili yedi - ine lanet!) Iriput proklet bio! - ine rahmet bravo! cestitam! cetvel a. 1. tablica; ct. çizelge; puan i sp. tabela 2. spisak, popis, lista; - e geçirmek uneti u spisak; yanlış doğru - i stamparske greske 3. lenjir, ravnalo; - kalemi pero za tehnicko crtanje 4. kanal, jaz (za navodnjavanje) cevaben a. dat. kao odgovor na, u odgovoru na .. ; - mektubunuza - kao odgovor na vase pismo cevabi a. uzvratan; - nota uzvratna nota cevahir a. drago kamenje, dragulji O yumurtlamak govoriti besmislice, brbljati gluposti cevahirci draguljar; juvelir
cevherci 1. draguljar, juvelir 2. til. supstancijalist cevhercilik til. supstancijalizam cevherli 1. ukrasen dragosenim kamenom 2. tig. brilijantan, talentovan cevir (-vri) a. mucenje, ugnjetavanje; la!- etmek ugnjetavati, muciti ceviz a. i orah; - ağacı bot. orah, orahovo drvo (Juglans); - kabuğu orahova ljuska; çetin - 1) tvrd orah, orah sa tvrdom ljuskom 2) tig. tvrd, orah ll orahov, od orahova drveta; - mobilya orahov namestaj o - kabuğuna sokmak dovesti u tezak polozaj; stegnuti; prikljestiti; kırdığı - bini (ili kırkı) aşmak praviti gresku za greskom (glupost za gluposcu) cevizlik orasje
cevahircilik draguljarstvo cevap (-bı) a. odgovor; ct. yanıt; ında bulunmak odgovoriti: - ı dikmek v. - ı yapıştırmak; /-af - vermek ojgovoriti, dati odgovor 2. pristati, sloziti se, odazvati se, udovoljiti; - ı yapıştırmak ispaliti, izvaliti odgovor (bez razmisljanja); ret - ı negativan odgovor, odbijanje cevaplandırmak
ak. odgovarati, davati odgovore; sorunuzu cevaplandıramıyorum ne mogu· da odgovorim na vase pitanje cevaplı s odgovoron, povratni; - telgraf telegram s placenim odgovorom; sualli - u obliku pitanja i odgovora cevapsız bez odgovora; rakmak ostaviti bez odgovora
!ina, bit, srz 5. ruda, mineral
/-ı/
-
bı
cevap a. arh. dozvola, dopustenje; /-af - vermek dozvoliti, dopustiti cevelan a. kruzenje, kruzno kretanje; obrtanje; setanje; - etmek (ili yapmak) kruziti, vrteti se, cirkulisati; setali se cevher a. 1. til. supstancija 2. dragulj, dragi kamen 3. tig. talenat, biser 4. til. sus-
cevval (-li) a. ziv, zivahan, pokretljiv; en ergican Cevza
a. str. Blizanci ct. ikizler
ceylan zool. gazela (Gazella dorcas) bakışlı sanjivog, ceznjivog pogl~da; - gibi stasit, kao gazela ceza a. 1 . kazna; jur. sankcija; - yı sebepler otezavajuce okolnosti; - çekmek izdrzavati kaznu; - nın geri bı rakılması odlaganje kazne; görmeksizin nekaznjeno; - yı hafifletici sebepler olaksavajuce okolnisti; - hukuku krivicno pravo; - yı kaldırmak ukinuti kaz, ·u; - kanunu krivicni zakonik; - ya uğramak dobiti kaznu, biti kaznjen; ağır kazna strogog zatvora; hizmet - sı voj. disciplinska kazna; idam (ili ölüm) - sı smrtna kazna 2. novcana kazna, globa, penal; - biçrnek (ili vermek) odrezati globu; - ya çaptırmak kazniti, oglobiti; yemek dobiti kaznu, biti kaznjen 3. sp. kazna; - çizgisi kaznena linija; - sahası kazneni prostor; - vuruşu kazneni udarac, penaltik 4. zasluzena kazna, odmazda; /-ın/ - sını çekmek platiti; dobiti
ağırtatıcı
187
ceza evi ~
zasluzeno;
görmek biti kaznjen, platiti
yapraklar uvelo lisce 2. fig. slab, bezvredan, slur (dela i si.)
ceza evi zatvor; lamnica cezalandırılmak
pass.
od
ce-
zalandırmak cezalandırmak
kaznjen, oglobljen
cezasız
1. (ili
kalmış)
nekaznjen 2. ne-
kaznjiv Cezairli ı Alzirac ll alzirski ~
cezbe a. ekslaza; pomama, mahnilosl ye gelmek (ili tutulmak) pasli u ekslazu
cezbelenmek ushilili se; pomahnilali, pornamili se cezbetmek ak. 1. privlacili 2. upijali, usisavati cezir 1 (-zri) a. mat. biol. gram. k~ ren ini almak (ili çıkarmak) izvlacili koren
~
cezır2 (-zri) a. geog. oseka
cezp (-bi) usisavanje
a.
1. privlacenje 2. upijanje,
cezri a. korenil, radikalan; cf. kökten; olarak radikalno, korenito
~
cezve a. dzezva cıbıl
dijal. go, nag; obnazen
cıcık
(-M; ~ ı çıkmak poderali se, pocepati se, iznosili se; fig. izmucili se, iscrpsti se, isiresili se; ~ ı çıkmış pohaban, iznosen; fig. iscrpljen, iznuren cıdağı, cıdağu
greben (na konjskom
vratu) cıgara
v. sigara
cıgaratık
v.
sigaralık
cık: - - onom, pticjeg cvrkutanja; - -
ötmek cvrkutati cılgar cılız
188
v.
slabili; venuli 2. fig. gubiti
cılızlık 1. slabosl; uvelosl 2. fig. bezvrednosl (umelnickog dela i si.)
ak. kaznili, kaznjavali
cezatanmak bili kaznjen, oglobljen cezatı
cılıztaşmak
vrednost
çıvgar
1. slab, nejak, nemocan; oronuo; -
cılk (-kı) pokvaren; uzegao; gnjio; - yumurta ukvareno jaje 2. gnojav, zagnojen; - etmek zagnojili O - çıkmak pokazati se uzaludnim (o trudu i si.) cılkava subara (od koze vucjeg ili lisicjeg zaliljka) cılklanmak, cılklaşmak
(is) truliti, uk-
varili se ( o namirnicama) cılklık
uzeglosl, ukvarenost
cımbar
zalezac (na tkackom razboju)
cımbız
1. pincela; masice 2. fig. zajedljivosl, jetkosl cımbızlamak ak. 1. vadili, izvlaciti pincetom 2. fig. zajedali, narugivati se, ismejavali cıncık (-ğı) dijal. slaklarija, slakleno posudje; cf. zücaciye cır: - ~ onom cvrcanja, zrikanja insekata; - ~ ötmek cvrcati, zrikali; fig. blebelali, brbljati 2. cicali, derali se (o deletu) cırboğa 1. zool. puslinjski mis (Dipus aegyplius) 2. fig. krzljavac, slabasno dele
cırcır ı 1. cegrtaljka (igracka) 2. fig. brbljivac, blebetalo, ceketale 3. teh. svrdlo, busilica ll brbljiv
cırcır böceği (-ni) zoo/. cvrcak kucni (Gryllus domesticus) cırcırlık
brbljivost
cırıldamak 1. cvrcati, zrikali (o insektima) 2. fig. brbljati, blebetati
cırıltı 1. cvrcanje, zrika 2. fig. blebelanje, naklapanje cırlak (-ğı)
1 1. zool. cvrcak, popac
cızırdamak
(Grylltıs) ll 1. krestav, piskav (glas) 2. upadljiv, dreeav (boja, odelo) cırlamak 1. krestati, pistati; skieati, eviIeli (o psu) 2. fig. brbljati, blebetati, torokati cırlatmak
caus. od eırlamak
cırlayık (-ğı)
zool. svraeak (Lanius)
cırmalamak
dijal. v.
cırnak (-ğı)
cırnık (-ğı)
tırmalamak
kandza otvor za ispustanje vode (na
istavama) cırt
onom. cepanja papira ili tkanine
cırtlak (-ğı) ı rasprsnut, gnjio, prezreo (o vocu) ll 1. piska, krestanje, eika 2. fig. galamdzija, hvalisavae cırtlamak
1. sustati, pucketati (pri eepanju papira) 2. prskali, rasprskavali se (o zrelom vocu) cıscıbıl cıva
1 . go golcal 2. bedan, ubog
cıvadra
mor. kosnik, jarbol (na prameu broda) - bastonu mor. flok, poluga
v.
civalı
cıvata klin, eivija; zavrtanj; - anahtarı teh. malieni kljue; - somunu maliea vijka cıvatalamak
slezali zavrtnjima
cıvık (-ğı)
1. lepljiv, zidak (lesto, blato i si.) 2. fig. drzak, neukusan (u sali); - - neukusno cıvıklamak ak. 1 . razblazili, razredili 2. neukusno se ponasali, praviti neukusne sa le
1. razredili se, postali zidak 2. postali neukusan (salama)
cıvıltı
1. razvodnjenosl, zilkost, lepljivosl 2. fig. bljulavosl, neukus; napadnosl cıvıl: - - 1. evrkulavo (pevanje pliea) 2. zivo, lemperamenlno 3. bueno, zagorno, zamorno
rec. od
eıvıldamak
cvrkutanje, curlikanje, pijukanje
(pilica) cıvımak 1. postali lepljiv, zidak 2. fig. razneziti se, raskraviti se 3. fig. pokvariti se, krenuti naopako (o poslu i si.); işimiz cıvıdı nas posao je krenuo naopako 4. fig. izopaeiti se, postali nesnosan, napadan (u picu i si.) cıvıtmak
vıklamak
1. caus. od cıvımak 2. v. 3. ak. lupati, govoriti gluposli
cıyak (-ğı) kreslanje; - vristati, krieati, prodorno vikati cıvıklamak
eı
bağırmak
krestati; vristali, derali se,
cieati cıyırdamak 1. v. eayırdamak 2. prstati, sustali (o eepanju papira ili tkanine)
zvuk eepanja (papira, li
cız 1. u decjem jeziku valra! pee! 2. onom. cvrcanja masti; - etmek 1) evreali 2) fig. zadrhtali, stegnuti, strecnuti (o sreu); bunun üzerine yüreğim cız etti na to mi se sleglo sree cızbız peeeno na raznju (meso); köfte cufte na raznju cızdam arg. beg, tulanj; - ı çekmek (ili - etmek) kidnuli, slri.ıgnuti, nestali, isparili cızdamlamak cızık (-ğı)
v.
eızdamı
dija/. v.
çızıldamak
v.
cızıltı
çekmek
1. v. çizgi 2. trag
cızıktırmak
cıvıklaşmak
cıvıklık
evrkutali, eurlikali, pijukali;
cıvıldaşmak
cıyırtı
v. civa
cıvalı
cıvıldamak
cucorili
çızıktırmak
eızırdamak
v. cızırtı
cızıltılı
v.
eızırtılı
cızır; - - 1. onom, cvrcanja mesa koje se pece 2. onom. skripanja pera, secenja stakla i sf. cızırdamak
1. evreati; sistali 2. skripati;
189
:i
cı;zırdatmak
skrgutati (zubima); karlar ayakların alsneg skripi pod nogama
tında cızırdıyor
cızırdatmak cızırtı
caus. od cızırdamak
1. cvrcanje (mesa) 2. skripanje
(pera i si.) cızırtılı 1. cvrcav, koji cvrCi 2. skripav, koji stvara skripu cızlam
v.
cızdam
cızlamak
1. v. cızırdamak (1.) 2. tistati, stezati se (o srcu) cızmak
(-ar) dijal. v. çizmek
cız sineği
(-ni) zoo/. obad, strkalj; cf.
büvelek cibilllyet narav, cud
(-li)
a. priroda,
karakter,
cibilliyetsiz 1. beskarakteran; nizak, prostacki 2. skrt, tvrdicav cibinlik mreza (protiv komaraca) cibre dzibra, komina cici1 1 lep, prijatan, mio (u decjem govoru) ll lepa stvar, nesto lepo, igracka; gel sana - vereyim dodji da ti dam nesto lepo O .; m! mili moj! cedo moje! - baba arg. 5ale; - bey kicos; - el desna ruka (u decem govon.ı); - mama arg. druzbenica nladica, "mamica" cici2; - bici sitnice, drangulije cici anne baka, bakica (za oslovljavanje svojih baka i starijih zena iz porodice) cicik
(-ği)
dijal. sisa
cicili: - bicili 1. nakicen, ukrasen, isaran 2. drecav (haljina i si.) cicim tanak cilim (sluzi kao prekrivac ili zastor) cicoz uzv. 1. arg. sipak! nema nista! bende para -ja sam svorc 2. Cisti se! brisi! - u kırmak zbrisati, strugnuti, smugnuti
190
cicozlamak arg. ispariti, nestati, uhvatiti tutanj cidal (-li) a. arh. 1. borba, bitka 2. prepirka, svadja; razdor cidar a. arh. 1. zid, duvar 2. anat. zid, pregrada (bubrega i drugih organa) ciddi a. 1 1. ozbiljan; - bir adam ozbiljan covek; - surette ozbiljno 2. ozbiljan, tezak, opasan; - bir hastalık teska, ozbiljna bolest 3. solidan, pouzdan; - bir çalışma selidan rad; işi - bir esasa bağ lamalı stvar treba pastavili na cvrstu osnovu 4. pravi, istinski; - bir sevgi istinska ljubav 5: vazan, znacajan; sizinle bir konudan bahsetmek istiyorum zelim da s vama razgovaram o vaznem pitanju ll ozbiljno O /-ı/ - ye almak uzimati za ozbiljno, pridavati znacaj; /-/ - ye almamak ne uzimati za ozbiljno, ne pridavati znacaj ciddileşrnek postali ozbiljno, iskomplikovati se, otezati se; durum cid· dileşti situacija je postala ozbiljna
ciddilik v. ciddiyet ciddiyet (-ti) a. ozbiljnost; -le ozbiljno cife a. 1. les, strvina 2. lig. gadost cigara v. sigara
p. 1. pluca, bela dzigerica; ct. ak2. jetra, crna dzigerica ct. kara ciğer 3. (ili - takımı) drob, iznutrica 4. fig. srce, dusa O - im! duso! mili moj! - acısı bol za izgubljenim detetom: - i ağzına gelmek prestraviti se, jako se uplaŞiti; - e ateş düşmek doziveti nesrecu, pretpreti bol; - 1 beş para etmez nistavan eovek, sitna dusa; /-ın/ - ini dağlamak (ili doğramak) cepati, razdirati kome srce; /-ın/ - ine geçmek (ili işlemek) ujesti koga za srce; - i kebap olmak v. - i yanmak; - imin köşesi! mili moj, zivote moj! cedo moje milo! /-in/ - ini okumak citati cije misli, pogadjati cije misli; - parçası mezimce, voljeno dete; - i sızlamak tugovati; boleti (o srcu) /-ın/ - ini sökmek muciti, kinjiti, cuciğer
ciğer
cil ve pati srce; /-ın/ - ini yakmak v. - ini dağ lamak; /-ın/- ini yanmak duboko patili ciğerci
dzigericar; prodavac iznutrica p. dusa, srce; /-ın/ fig. ujesti koga za srce
ciğergah
kadar
ına
işlernek
v.
ciğerköşe ciğer
ciğerpare
otu (-nu) bat. isiandski lisaj (Cet-
liranje 3. sjaj glazura, blistavost; fig. spoljni sjaj, gladac cilacı
lakirer; glacar
cilalama 1. poliranje; lakiranje; glacanje 2. fig. lakirovka, ulepsavanje cilalamak ak. lakirati; polirati; lastiti 3. fig. dati spoljni sjaj ciliiiatmak caus. od cilalamak
raria) ciğerpare
p. mio, drag
cihan p. svet; vaseljena, univerzum; cf. dünya, evren; - alem bilmek sve znati, biti u sve upucen cihangir p. osvajac sveta, zavojevac cihangirlik sveta
osvanjanje,
pokoravanje
cihannüma p. 1. karta sveta 2. arhit. vidikovac, terasa sa sirakim pogledom cihanşümul
sveobuhvatan,
uni-
verzalan cihar p. cetiri (u igri tavle)
cilalı poliran; lakiran; glaziran; - kağıt satiniran papir O - taş devri neolit, neolitska epoha
ellasun hrabar, srcan; sposoban, okretan O - gibi stasit, krsan cilbent p. arh. korice (za spise), mapa, dosije cildiye a. 1. kozne bolesti 2. dermatologija; dermatoloska klinika cildiyeci dermatolog cilt (-di) a. 1. koza; -rengi telesna boja 2. povez (ivanje), koricenje (knjiga) 3. sveska, tom (knjige)
ciharıdü
p. cetiri: dva (u igri tavle)
clltçi knjigovezac; cf. mücellit
ciharıse
p. cetiri: tri (polozaj kockica u
ciltçilik knjigovezacki zanat
tav li)
ciltevi (-ni) knjigoveznica
ciharıyek
cihat veru
(-dı)
p. cetiri: jedan (u tavli)
a. re/. dzihad, sveti rat, rat za
ci haz a. 1 . aparat; aparatura; telsiz - ı radiostanica; yönetim - ı administrativni aparat 2. anat. sistem; organ; hazım - ı sistem za varenje; solunum - ı disajni aparat 3. miraz; cf. çeyiz cihaziandırmak ak. snabdeti, opremiti (priborom, aparaturom) 2. opremiti mirazom (devojku)
cihet (-ti) a. strana, pravac, smer; cf. yan, yön; - tayini voj. orijentacija 2. razlog, uzrok; motiv 3. tacka gledista, aspekt; bu - ten s te tacke gledista cila a. 1. lak, politura 2. g!ai':anje, po-
ciltlemek povezivati, koriciti ciltlenmek pass. od ciltlemek ciltletmek caus. od ciltlemek ciltli 1. povezan, u povezu 2. = tomni; dört - kitap cetvorotomna knjiga ciltlik 1. (materijal) za povez; - mukavva karton za povez 2. =tomni; iki kitap dvotomna knjiga ciltsiz bez poveza, nepovezana (knjiga) cilve a. 1. koketnost, koketerija; cf. - dökmek (etmek, satmak) koketirati; - kutusu koketa; - yapmak prenemagati se, afektirati 2. fig. cudljivost, varljivost; sudbina; kaderin - si ironija işve;
~' 1 !
);
l 1· 11·
:lı,.
cilvelenmek sudbine;
tabiatırı
- si cudljivost prirode
cilvelenmek koketirati; afektirati cilveleşmek
s ile 1. flertovati 2. zadirkivati se, peckati se cilveli 1. koketna; - kadın koketa, kaciperka 2. ljubak, drazestan -
cim a. dzim, slovo arapskog alfabela o bir nokta potpuna neznalica
karnında
elma (-i) a. arh. koitus, snosaj cimbakuka tazg. nezgrapan, lose gradjen covek, sukleta cimcime ı vrsta sitne slatke lubenice ll sitna ljupka (zena); ne - kadın ljupke li zene! cimnastik v. jimnastik cimnastikçi v. jimnastikçi cimri p. skrt, tvrdicav; dzimrija, tvrdica cimrileşrnek
postali skrt; cicijasili
Cimrilik skr!OS!, ~· Tdicluk, cicijasluk; etmek tvrdiciti, skrtariti, cicijasiti cın1 (-mni) a. 1. dzin, zao duh, dernon
2. nevaljalac; prepredenjak, prevejanac; akıllı lukav prepreden, prevejan 3. vragolan, sere! (dete) o - atma binrnek biti veom uzbudjen; - leri ayağa kalkmak iznervirati se; - leri başına toplamak (ili üşüşmek) razbesneti se, rasrditi se; çarpışa dönmek naci se u skripcu; - tlkirli pametan; promucuran; lukav, prevejan; - gibi ostrouman, razborit; - ifrit kesilmek (ili olmak) razbesneti se razjariti se; /-da/ - ler top (ili cirit) oynuyor nenaseljen, nenastanjen, pust (mesto, kuca i si.); (sokakta) - ler top oynuyor na ulici nema zive duse; - tutmak poludeti, izgubiti razum; - i tutmak razvikati se, razgalamiti se (o deci) cın2 dzin (pice)
ı
cinai a. kriminalni, zlocinacki; krivicni, prestupnicki
192
cinas a. 1. igra reci, kalambur 2. paronomazija cinasçı
dosetljivac, domisljan; sajivcina
cinaslı
domisljat, dosetljiv, dovitljiv; du-
hovit cinayet a. prestup; kriminal, krivicno delo; zlocin, ubistvo; - işlernek pociniti krivicno delo; izvrsiti zlocin; - yeri mesto zlocina; siyasi - palilieki preslup cinci carobnjak, vrac; - hoca isterivac necastivih cineilik dijal. isterivanje djavola cin
darısı
v. cin
mısır'ı
cingil sitan grozd (od samo nekoliko zrna) cin göz 1. snalazljiv, spretan; prepreden, lukav, prevejan cinli 1. uklet (kuca, zamak) 2. fig. besan, izbezumljen cin
mısırı
misirac, sitnozrni kukuruz
cinnet (-li) a. ludilo, bezumlje; aliimeti simptom ludila; - getirmek izgubiti razum, poludeti cinni a. satanski, dernonski cins a. 1 rod, vrsta, sorta, tip; - - raznovrstan, raznorodan; bir - ten istorodan, istovrstan; homogen 2. biol. rod, porodica; poreklo; - i bozulma degeneracija 4. gram. rod; dişli - zenski rod; erli - muski rod 5. pol; erkek - muski pal 6. lif. rod, zanr, vrsta ll 1. rasan, cistokrvni (zivotinja) 2. kvaliletan, sorini (seme i si.) o - - e çeker pos/. iver ne pada daleka od klade; - - e eser eylemek posl. vrana vrani oci ne vadi cin cuta)
saçı (-nı)
cinsaltı (-nı)
bot. viiina kosica (Cus-
biol. podvrsta
cinsel polni, seksualni; - ataraksi impotencija, polna nenıoc; - hastalık ve-
cizvitlik nericna bolest; - ilişki v. - temas; - olgunluk polna zrelost; - sapınçlar polne devijacije; - sevki tabii libido; - temas seksualni odnos, snosaj cinsellik seksualnost cinsi a. polni, seksualni; - cazibe polna, seksualna privlacnost; münasebet seksualni odnos; - terbiye seksualni odgoj cinsiyet (-ti) a. 1. biol. pol; - hastalıkları venericne bolesti 2. seksualnost; ct. cinsellik
çifte - hermafroditizam
cinsli v. cinsiyet; - perhizi seksualna apstinencija
-
cismen a. telesno, lizieki civa p. ı hem. ziva; - aleti libela; - melhemi zivina mast ll arg. nov novcijat elvalı
zivin, od zive; - barometre (ili zivin barometar
basınölçer)
civan p. ı lep muskarac; lepa zena; mlad i pristojan; - bir kız lepa i pristojna devojka civan venja)
cinsiyetli: çifte - hermafrodit cıı:ısiyetlilik:
cismani a. 1. telesni, fizicki; - ceza telesna kazna; - zarar telesna povreda 2. materijalan; svetovan
kaşı (-nı)
stabljicni sav (vrsta si-
civanmert p. velikodusan, plemenit; hrabar ple-
cinslik bilim seksologija
civanmertlik menitost; hrabrost
cinsliksiz biol. bespolan; vegetativan; bespolno razmnozavanje
civan perçemi (-ni) bot. hajducka trava, hajducica (Achllea millefolium)
cip (-pi) dzip
civar a. 1 1. okolina; predgradje, periferija 2. susedstvo, blizina; - ında 1) okolo, blizu 2) priblizno, oko ll blizak; susedni; - hısımlık blisko sarodstvo; sokak susedna ulica
çoğalma
ciranta ziran!, indosant cirim (-rmi) a. 1. telo; gök - i nebesko telo 2. velicina, obim; ct. hacım cirit (-di) dzirit, kratko koplje (za bacanje); - atma bacanje koplja O /-da/ atmak vrveti; vrsljati; fareler evde - atı yoır misevi vrsljaju po kuci ciro fin. prenos, indosament (menice) (ili beyaz) - blanko indesameni
açtık
c:islm (-smi) 1. fiz. hem. materija, supstancija; organik - ler organske materije, orgeınska jedinjenja; 2. telo; yabancı strano telo 3. stvar, predmet c~simcik
ak.
slik.
civciv 1. pile (nce), ptic; - çıkarmak izvoditi pilice 2. pijukanje, pistanje civcivli sa rei':ima koje iskazuju vreme zestok, napregnut, ziv, uzbudljiv; bucan; esaretin en - günleri najtezi dani zarobljenistva; savaşın en - anları najzesci trenuci borbe civelek (-ği) ı zivahan, zustar; veseo ll 1. ist. mlad janicar 2. sluga, nadnicar (na sel u) civeleklik zivahnost, zustrina
telasce, cestica
ci.simlendirmek (sliku)
velikodusnost,
retusirati
cisıimlenmek otelotvoriti se, ovaplotiti se; rrıaterijalizovati se; objektivizovati se, konkn3tizovati se
cizvit (-ti) ı 1. jezuit 2. fig. podbadac, smutljivac ll 1. jezuitski 2. fig. podao, podmukao; pritvoran cizvitlik 1. jezuitizam 2. fig. pritvornost; dvolicnost
193
,,
1r
cizye cizye a. ist. dzizja, glavarina (porez za nemuslimanski zivalj u Osmanskom carstvu) coğrafi
geografski; - arz geografska sirina; - boylam geografska duzina: durum geografski polozaj; - nsaniyet toponimija, toponomastika coğrafya geografija, zemljopis; - enlemi geografska sirina; bitki - sı fitogeografija dilbilimsel - lingvisticka geografija; doğal (ili fiziksel) - fizicka geografija; hayvan - sı zoogeografija; siyasal - politicki geografija coğrafyacı
geograf
conta teh. umetak, podmetac; spoj, zglob cop (-pu) palica; pendrek (policijski) coplamak ak. batinati, udarati pendrekom
corum jato (riba) odu-
coşkun 1. odusevljen, ushicen, razdragan 2. zivahan, vatren, plamen 3. buran, uzburkan, zestok; - deniz uzburkano, nemirno more 4. uzbudjen; uznemiren, uzrujan coşkunca 1. burno; uzbudljivo, uzrujano 2. odusevljeno, zanosno, vatreno
coşkunluk 1. odusevljenje, ushicenost; zanos; zestina, zar 2. uzbudjenost, uzrujanost, razdrazljivost 3. uzburkanost (mora) coşmak
(-ar) 1. uzbudjivati se, uzrujavati se; uznemiriti se, razdraziti se 2. ushicivati se, odusevljavati se, padati u zanos 3. besneti, pojacavati se (o prirodnim pojavama); deniz coştu more se razbesnelo; nehir coştu reka je podivljala
194
coşturuçu
od coşmak
uzbudljiv;
potresan;
za-
nosan
cömert p. 1. stedar, darezljiv; velikodusan 2. plodan, radan (zemlja, lle) cömertçe likodusno
darezljivo,
stedro;
ve-
cömertlik 1. darezljivost, stedrost 2. plodnost, rodnost cönk (-kü) 1. zbornik narodnih pesama, pes ma rica 2. arh. ladja sa velikim jedrima
cudo sp. dzudo cudocu dzudista cuk: aşığı - oturmak ici kao podmazano (o poslu i si.) cuma a. petak; - ları petkom O bir - sı eksik fa li mu jedna daska; caknut, sasav
coplanmak pass. od coplamak
1. zanos, zar, polet, sevljenje 2. uzbudjenost, uzrujanost
eaşturmak caus.
cudam dijal. neiskusan, nespretan, nesposoban; seprtlja, nespretnjakovic
cokey dzokej
coşku
(reka se iziila iz korita)
cumartesi (-yi) subota O- çocuğu arg. kopile; - kibari gibi süslenmek nagizdati se kao lakrdijas cumba arhit. istureni deo zgrade, zatvareni balkan; zastakljen otvor (u krovu) cumbadak onom. pljus! buc! (pri padanju o vodu); fig. iznenada, iznebuha cumbalak (-ğı) prevrtanje, preturanje naglavacke O - ı atmak odapeti, otegnuti papke cumbul: - - 1. onom klokotanja, grgorenja vode 2. zidak, vodnjikav ueıo i si.) cumbuldamak klokotati, grgoriti (o tecnosti u posudi) cumbultu klokotanje, grgorenje, pljuskanje (vode) cumburdamak v. cumbuldamak cumburlop onom. buC! pljus!
cümlecik cumburtu
v. cumbultu
cübbe
cumhur a. arh. 1. narod 2. zajednica, drustvo; publika 3. republika cumhurbaşkanı
(-nı)
predsednik re-
publike cumhurbaşkanlığı (-nı) 1. polozaj predsednika republike 2. rezidencija predsednika republike
cumhurcu
cumhuriyetçilik republikanizam; publikanski sistem
re-
cumhurluk v. cumhuriyet cumhurreisi (-ni) predsednik republike cunda mor. pik (oblica iza jarbola za pricvrscivanje jedra) cunta 1 v. conta cunta2 hunta; askeri - vojna hunta
cücelik zakrzljalost, nizak rast
cücük (-ğü) ı 1. biol. zametak, klica 2. pupoljak, izdanak 3. srcevina, jedro (luka, salate) 4. pile, ptic ll nezan, krhak cücüklenmek pupoljiti; klijati cücütmek ak. zasladiti, zasladjivati
cülüs a. stupanje na presto, ustolicenje; - etmek (ili eylemek) stupiti na presto cümbür : - cemaat skupno, svi zajedno cümbüş p. 1. zabava, veselje; - yapmak zabavljati se, veseliti se 2. muz. saz sa metainim telom cümbüşlü
clan hunte düş
cuppadak v. cumbadak cura 1 1. zicani instrumenat slican tambu ri 2. vrsta sitnog jastreba 3. zura, mali, nerazvijen covek cura2 arg. poslednji dim, poslednji cug (cigarete) curcuna 1 . brzi tempo (alaturka muzike) 2. zagor, galama, larma; - ya çevirmek (ili döndürmek) dici galamu; - yı koparmak vikati, kricati curnal
cüce 1 kepec, patuljak ll mali, nizak, patuljast; - ağaçlar patuljasto drvece; - balaban zoo/. mali bukac (lxobrychus minutus); - martı zoo/. mali galeb (Larus minutus); - yıldızlar astr. patuljaste zvezde
cüda p. odvojen, dalek (od porodice, zavicaja)
cumhuriyetçi republikanac
cup onom. pljus! buc! - diye suya tüm bucnuo sam se u vodu
cüppe
cücemsi patuljast, poput patuljka
v. cumhuriyetçi
cumhuriyet (-ti) a. republika; Cumhuriyet Bayramı Dan republike u Turskoj (29 oktobar); Cumhuriyet Senatosu senat (u turskoj); demokratik - demokratska republika; sosyalist - socijalisticka republika
cuntacı
v.
v. jürnal
curnata doletanje, povratak prepelica
veseo, zabavan, zivahan
cümle 1 a. 1. recenica; - vurgusu frazeoloski akcent; bağımlı - zavisna recenica; bağımsız - glavna recenica; basit - prosta recenica; bileşik - slozena recenica; girişik - zavisno-slozena recenica; yan - V. bağımlı - 2. sistem; Sinir - si nervni sistem O bir - ile ukratko, recju; bu - den izmedju ostalog; bu - den olarak narocito, osobito
cümıe2 a. sav, ceo; sve; svi; - si svi; alem svi, ceo svet o - kapısı glavni ulaz, glavna kapija; - mizin gireceği kara topraklar svi smo mi smrtni, svi cemo u grob cümlecik (-ği) recenica (kao deo slozene recenice); temel - glavna recenica; yan - zavisna recenica
195
ır,,\'ir
,il',
ill'
'ij 1'
cümleten cümleten a. 1. sve zajedno 2. potpuno, u celosti cümudiye a. glecer; ledeno brdo; - ler devri ledeno doba
cünhakar jur. prestupnik, prekrsilac cünun a. arh. ludilo, dusevna poremecenost cüppe a. dzube, ogrtac; mantija; - gibi veoma sirok i dugacek (o odelu}; hakim si sudijski plast cüret (-ti} a. 1. smelost, hrabrost, odvaznost; - etmek odvaziti se, osmeliti se 2. neopreznost, nepromisljenost; lakomislenost cüretkar a-p. 1. smeo, hrabar, odvazan 2. nepromisljen, nagao, usijan cüretkarlık 1. hrabrost, smelost, odvaznost 2. neopreznost, nepromisljenost
bodriti,
sokoliti,
cüretlenmek osmeliti se, odvaziti se; drznuti se cüretli hrabar, smeo, odvazan cüruf a. sljaka, troska (metalna); çengell zarac cürüm (-rmü) a. 1. prestup, prekrsaj, krivica; - ü başkasının üstüne atmak svaliti krivicu na drugoga 2. jur. prestup, povreda zakona; - delili sıvaran dokaz, corpus delieti - ü meşkut halinde yakalanmak biti uhvacen na mestu prestupa; - şeriki saucesnik (u prestupu); şerlkliği saucesnistvo; - yapmak napraviti f~restup cüsse a. 1. tel o; figura 2. punoca, gojaznost cüsseli 1. krupan, ogroman, korpulentan (eovek) 2. pun, debeo, ugojen cüz a. 1. deo; udeo 2. deo, svezak,
196
cüzam a. med. lepra, guba
cüzamlı leprozan, 'gubav
cünha a. jur. prekrsaj, preslup
cüretlendirmek ak. h rabrili
(knjige, casopisa} 3. jedan od trideset delova Kurana 4. cestica; atom; alfa - ü alfa cestica
cüzdan 1. novcanik, lisnica 2. dosije, mapa, korice (za papir i si.) 3. isprava, knjizica (bankovna, vojna i si.); evleome ı vecanica; nüfus (hüviyet ili kimlik) - ı licna karta, legitimacija
cüzi a. 1 1. malo, neznatno ll delimican 2. neznatan, beznacajan 3. fiz. elementaran
çaba trud, napor; ct. gayret; - göstermek truditi se; - harcamak (ili sarfetmek) ulagati napore; pomuciti se
çaçaron pricljiv, brbljiv, blebetav çaçaronluk pricljivost, brbljivost
çabalamak ulagati napore; truditi se; borili se; naprezali se, upinjati se; boş yere - uzalud se truditi
çadır sator, cador, jurta; - ı kaldırmak 1) sloziti, smotati sator 2) fig. pokupiti se, ispariti, smugnuti; - kurmak razapeti, postaviti sator; bivakovati; hasta - ıb sanitetski sator
çabalanmak batrgati se, muciti se, natezati se, petljati
tora
çabalama nastojanje, trud
çabalatmak caus. od çabalamak çabucacık
1 . brzo i lako 2. v. çabucak
çabucak vrlo brzo; za tren oka, zatili cas; - geldi zacas je stigao çabuk p. 1 brzo, hitro; - - vrlo brzo; zurno, na brzu ruku; - ! (ili - ol!) brzo!; okumak brzo i tecno citati; - yürümek brz-:ı hodati mümkün olduğu kadar - sto je moguce brze ll brz; - ateş vaj. brza paljba; - değişme paz. brza promena (scene); - köprü pantonski most O - ağ layan placljiv, cmizdrav; - parlayan, söner pas/. sto je brzo to je i kuso; kako doslo, tako proslo çabukça prilicno brzo, pobrzo; za kralko vreme; Erdal Fransızcayı - öğrendi Erdal je dosta brzo naucio traneski jezik çabuklanmak zuriti (se) çabuklaşmak
ubrza(va)ti se, dobijati brzinu; (po) zuriti, hitati çabuklaştırmak
ak. ubrzati, pospesi
(va)ti; pozurivati çabukluk brzina; - la brzo; el - u v. el
çadırcı
izradjivac satora; prodavac sa-
çadır çiçeği (-ni) bat. ladolez, poponac (Convölvulus arvensis) çadırlı sa satorima; satorski; ordugah vaj. logor pod satorima, satoriste, kamp çadırlık: bir - yer vrlo mali pr0stor, mesto za jedan sator çağ 1. trenutak, vreme (dana, noci) 2. godine, doba zivota, uzrast; çocukluk - ı godine detinjstva; erginlik ·· ı zrelost, doba zrelosti; ihtiyarlık - ı starost; okul öncesi - ı predskolsko doba, predskolski uzrast 3. epoha, vek, era; - açmak otvoriti novu epohu; - a uygun nov, moderan; atom - ı atomska era; Uyanış Çağı ist. epoha preporoda, Renesansa 4. pogodan trenutak, pravi trenutak çağa
dija/. dete, beba
çağanak
v.
çağanoz
zaal. rakovica obalska (Car-
cinus maenas) Çağatayca ı starouzbecki, cagatajski jezik ll na cagatajskom çağcıl
savremen, moderan
çaça 1. iskusan mornar, "morski vuk" 2. v. çaça balığı 3. arg. "mama", vlasnica burdelja
remenjivanje
çaça balığı (-nı) zaa/. sardela, sardina (Ciupea sprattus)
dernizovati se
çaçaça ca-ca-ca (ples)
çağnak1
çağelliaşma
çağcıllaşmak
modernizacija, osavremeniti se,
çağcıllaştırmak
osavmo-
ak. osavremeniti, mo-
dernizovati
197
çağcılık çağcıllık çağdaş
deran; cf.
çağlayış
umet. modernizam
1 savremenik ll savremen, mo-
muasır
çağdaştaşmak
modernizovati se
çağdaşlaştırmak
ak. osavremeniti, mo-
dernizovati
çağlı
v.
çağlama
dijal. snazan; krepak, zdrav
çağmak (-ar) dat. grejati, obasjavati; padati, prodirati (o suncanim zracima); oraya güneş çağmıyor tamo sunce ne prodire
çağdaşlık savremenost
çağnak1 (-ğı) muz. kastanjete
çağ dışı 1. nesavremen, zastareo, staromodan 2. voj. neregrutovan
metka)
çağıl: - - onom. iuborenja;- - akmak teci zuborom, zuboriti
çağrı 1. poziv 2. apel; - da bulunmak apelovati 3. gram. vokativ
çağıldamak çağıltı
zuboriti
çağncı
zubor (enje)
çağırıcı
v.
çağırmak 1. ak. zvati (po imenu); pozivati; dovikivati 2. dat. ak. pozivati, zvati; cf. davet etmek; düğüne - pozvati na svadbu; geri - opozvati; savaşa - pozivati na borbu 3. dat. .ak. sazivati; halkı toplantıya - sazivati narod na skup 4. pevati
1 . mamac; patka kao mamac 2. potrckalo, teklic çağırtmaç
telal, dobosar
çağırtmak
caus. od
çağırmak
çağla zeleni kosticasti plodovi (badem, sljiva, kajsija i si.); - bademi zeleni badem
zuborenje, romorenje
çağlamak zuboriti, sumiti (o vodi); kljucati, peniti se (o vodopadu) o çağlamadan çatlamak izigravati zrelost (pre nego se dostignu zrele godine) çağlar, çağlayan
çağlayık (-ğı)
198
pozivnica (karta)
çağrılma 1. poziv(anje); geri - opoziv (anje) 2. poziv(za vojsku) 3. saziv(anje); toplantıya - sazivanje sednice çağrılmak
dat. pass. od
çağırmak
çağrım domasaj glasa, daljina cujnosti; bir iki - ötede bir kulübe var nedaleko odavde nalazi se jedna koliba çağrısız
1. bez poziva 2. nezvan. ne-
pozvan çağrışım
çağırtkan
gejzir
çağrılık
poklic; zov
çağlama
pozivar
çağrılı 1 pozvan ll zvanica; /-ın/ - si olarak kao gost, u svojstvu cijeg gosta
çağncı
çağırma 1. dozivanje, dovikivanje; poklic; - zili pozivno zvonce 2. poziv; mahkemeye - poziv nasud 3. saziv (skupstine)
çağırtı
çağnak2 (-ğı) biol. tecnost (oko za-
vodopad, slap
topao izvor, vrelo; kljuc,
-
ını
psih. asocijacija; cf. tedai; /-al vermek asocirati
çağrışımcılık
fil. asocijacionizam
çağrışmak s ile 1. devikivali se, dozivati se 2) zagoriti, galamiti, vikati (zajedno) çağrıştırmak ak. 1. asocirati 2. podsetiti; dovesti u secanje
çak 1 arh. sve do, cak; - dağın douspeo se na sam vrh planine, izasao je cak do vrha planine; gölün ortasına yüzmüş doplivao je cak do sredine jezera ruğuna çıktı
çak2 onom. metalnog zvuka, zveketa; cin! cik! din!
çakmak çakal 1. zool. sakal (Canis aureus) 2. arg. lupez, hulja, prevarant
revenka
çakal eriği (-ni) bot. gloginja, trnjina (Prunus spinoza)
çakır1 smedj, sivosmedj (o ocima); gözlü smedjih ociju, sivook
çakaloz ist. 1. lak top (na malim ratnim brodovima) 2. top za izbacivanje kamenih djuladi
çakıntı 1. v. çakım 2. arg. pijanka, te-
çakır2 arh. vino
çakır3: - çukur onom. mljackanja; çukur çiğnemek zvakati mljackajuci
çakar 1. velika ribarska merza 2. mali fenjeri na obali ili pucini mora çakar almaz 1 star, zardjao pistolj ll star, bezvredan (aparat i. si.) çakı
cakija, dzepni noz spretan, okretan çakıcı
o-
gibi vest,
izradjivac cakija, nozar
çakırcı
çakır diken bot. bela boca, vetrovalj, ovcji cicak (Arctium tomentosum) çakırdoğan
çakır kanat (Anas crecca)
sljunak, oblutak; soder; /-al - döposipati sljunkom; - tabakası sloj sljunka o - pidesi kul. lepinja (pecena na vrelim oblucima)
çakılı
pricvrscen, prikovan
çakılkaya
geol. konglomerat
çakıllama
arhit. posljuncavanje (zidova
i si.) çakıllı
sljunkovit; - dip sljunkovito dno
(mora) çakıllık
1. sljunkovito mesto 2. sljunkom poplocano mesto çakılmak 1. dat. pass. od çakmak 2. dat. useci se; zabosti se, zariti se; kurşun duvara çakıldı metak se zario u zidu O çakılıp kalmak (ili çakılmış gibi durmak) stajati nepomicno, stajati kao ukopan
çakıltı hrskanje, pucketanje (sljunka); kloparanje, tandrkanje çakım, çakın
1. iskra 2. munja
(-dı)
zool. divlja patka, krza
çakırkeyif podnapit, cevleisan
çakıl
çakıldamak skripati, rskati (o sljunku); tandrkati, kloparati, klepetati
zool. jastreb, kokosar (Ac-
cipiter gentilis)
şemek
çakıldak (-ğı) 1. ceketalo (vodenicrıo) 2. cegrtaljka, zvrk (igracka) 3. fig. brbljivac, blebetalo
ist. sokolar (u lovu ptica)
çakır
pençe gramziv, lakom
çakış
udar(anje)
çakışık
geom. podudaran, kongruentan
(ugao) çakışmak s ile 1 . vezati se, zakaciti se; spojiti se, sjediniti se 2. takmiciti se, nadmetati se (recima) 3. geom. podudarati se
çakıştırmak 1. nar. pijanciti, terevenciti, bekrijati 2. caus. od çakışmak
çakma 1. gl. im. od çakmak; şimşek sevanje munje 2. utiskivanje zig(osanje); dişi - graviranje; erkek - reljefno rezbarenje sı
çakmak1 (-ğı) 1. ognjilo, kremen 2. upaljac (za cigarete) 3. teh. upaljac, fitilj çakmak2 (-ğı) med. krasta, krastica (kod dece) çakmak3 (-ar) 1. ak. dat. zakuca (va)ti, zab(va)ti; bahçeye kazık - zabadati kolac (u basti) 2. ak. dat. ucvrscivati, pricvrscivati 3. privezati, privezivati; ineği kazığa - privezati kravu za kolac 4. kresati, kresnuti (sibicu, upaljac); kibrit - kresnuti sibicu 5. ak. arg. utrapiti, podmetnuti; !-al kalp parayı - utrapiti lazan novac 6. ak.
199
r
çakmakçı
1
j
dat. arg. zalepiti, opali!i (samar) 7. ak. abi. arg. ukapirati, ukop'1ti; işi - ukapirati u cemu je stvar; o her şey çakar on sve kopca 8. arg. iskapiti, prevrnuti (pice); birer tane çakalım da gucnemo po jednu 9. fok. abi. tresnuti, okinuti (na ispitu); iki dersten çaktım tresnuo sam iz dva predmeta 1O. s imenima obrazuje stalne izraze; göz işareti - namigivati; imza - potpisati; şimşek- sevali (o munji) çakmakçı 1. izradjivac i prodavac ognjila (kresila, kremena) 2. oruzar, puskar çakmaklı
arh. puska kremenjaca
çakmaklık
za kresanje; za paljenje; benzin benzin za upaljace çakmak
taşı
çakşırlı 1. sa caksirama, u caksirama 2. kosmatih nogu (ptica) çaktırmak 1. ca us. od çakmak 2. arg. istrtljati, izbrbljati, razglasiti, odati
çaı1 1 slik. siv, pepeljastosiv ll vrh planine çaı2: - vurmak peckati, zajedati
çala 1 1. tre nu tak 2. dijal. puta; ct. defa; beş - pet puta çala2 dijal. star, iznosen, izandjao (-ğı)
çalap (-bı) Alah, gospod bog; yoktur tapacak, .- tır ancak nema boga osim Alahal çala paça gurajuci, vukuci (koga) çalapala svom snagom, iz sve snage çalar 1 koji izbija (zvoni); - saat 1) budilnik 2) casovnik koji izbija sate ll mehanizam izbijanja (zvonjenja); - ı bozuk saat casovnik sa neispravnim mehanizmom izbijanja çalçene brbljiv, pricljiv; brbljivac, cegrtaljka, blebetalo çalçenelik pricljivost, brbljivost
kremen
çakşır 1 . caksire (siroke muske pantalone) 2. kicica (kosmato perje na nogama ptica)
çalacak
çala kürek: - açılmak (ili çekmek) ostro veslati
nar. maja za kiselo mleko
çaldırmak
caus. od çalmak
çalgı 1. muzicki instrumenat; nefesli duvacki instrumenat 2. svirka, muzika; çalmak svirati; - meraklısı ljubitelj muzike; - tutmak 1) naruciti muziku 2) unajmiti muziku 3. (ili - takımı) muzicki ansambl, muzicki sastav 4. metla o cümbüş veselje, zabava; - çağanak veselo, bucno; - orağı agr. kosa Çalgı
astr. Lira (sazvezdje)
çalgıcı 1. calgidzija, svirac, muzikant 2. prodavac muzickih instrumenata
çalgıcılık çalgıcı
muzicka profesija
otu bot. osak, oranj (Sisym-
brium) çalgıç (-cı)
muz. trzalica, trzaljka ct.
çalilk p. arh. ziv, okretan; snalazljiv; promucuran, dovitljiv
kızrap,
çala kalem: - yazmak brzo napisiti, naskrabati
çalgılı s muzikom; - restoran restoran s muzikom
çala kamçı: - gitmek juriti, leteti; vurmak neprekidno sibati
çalı 1. grm, zbun, bokor 2. sikara, siprag 3. suvo granje, pruce; "' çırpı suve grancice (za potpalu) - çıt agr. vrzina; ograda; - süpürgesi metla od pruca) O - bı yıklar cekinjasti brkovi; - dan - ya sıç ramak skakati s teme na temu (u razgovoru); - gibi ostar i gust (o bradi i
çala kaşık : - yemek (ili smazati, halapljivo pojesti
alıştırmak)
çala kılıç: - yürümek 1. ici zveckajuci sabljom (ponosito) 2. krciti put sabljom
200
tezene
çalkalamak kosi); her- dan palaz çıkmaz pos/. u svakom grmu ne lezi zec çalı bülbülü zoo/. siva grmusa (Sylvia communis) çalı dikeni bot. trnjina (Prunus spinosa); cf. kara çalı
çalınmak bez/. pass. od çalmak; çalınan mallar ukradena roba; çantam çalındı
ukradena mi je torba
çalıntı çalış
ukradena stvar; /it. plagijat
udaranje, kucanje
fasulyesi (-ni) bot. turski bob, sareni grah, cucavac (Phaseolus multiflorus)
bez/. od çalışmak; fabçok çalışılıyor u nasoj fabrici se mnogo rarfi.
çalı horozu (-nu) zoo/. tetreb (Tetrao urogallus)
jezan
çalı
çalık (-ğı) ı
1. iskrivljen, kriv, ukosen; . burnu - iskrivljenog lica 2. nenormalan; uvrnut, pomeren; ,- adam caknu! covek; aklı - luckast, neuravnotezen 3. hirovit, cudljiv, jogunast; - at jogunast konj 4. izbrisan, precrtan (sa spiska, iz knjige) 5. sa oziljcima, brazgotinama (lice) ll 1. oziljak, trag (cira i si.) 2. vet. suga (ovcija)
ağzı
çalı kavak (-ğı) bot. bekva, popletnica, crna vrba (Salix viminalis) çalı kuşu (-nu) zoo/. caric cubasti (Troglodytes troglodytes) çalılı
zarastao grmljem (sibljem)
çalılık
sibljak, sikara; cestar, sumarica
çalım 1. pozerstvo, naduvenost, oho-
lost, arogancija, uobrazenost; - etmek (ili satmak) razmetati se, praviti se vazan, oholiti se; sert - gruba ophodjenje, netakticnost; 2. ostrica, secivica (sablje, maca) 3. sp. finta, dribling (u fudbalu); yapmak napraviti fintu, izvesti dribling 4. mor. pasnjak broda O - ına getirmek iskoristiti povolju priliku, naci pravi trenutak çalımcı
razmetljivac, pozer, hvalisavac
çalımlama k
1. iskaristili povoljnu priliku 2. napraviti fintu, predriblovati çalımlı arogantan, nadmen, razmetljiv: - - nadmeno, oholo, arogantno; - - gülrnek ceriti se nadmeno çalımlılık
gantnost
nadmenost,
oholost,
aro-
çalışılmak
rikamızda
çalışkan
radan, vredan, marljiv pril-
çalışkanlık
radinost, marljivost, vred-
noca çalışma
1. rad, trud; Çalışma Baministarstvo rada; - hakkı pravo na rad; - ya koyulmak prionuti na rad 2. delatnost; rad; ilmi- lar naucna delatnost 3. proizvod, rad, delo; tarih üzerinde çalışmalar radovi iz istorije 4. trening, vezbanje kanlığı
çalışmak 1. raditi, truditi se (u raznim znacenjima); memur olarak - raditi kao sluzbenik 2. raditi, funkcionisati (o aparatu, masini i si.) 3. dat. zanimati se, biti zauzet cime, raditi na cemu; o coğ rafyaya çalışıyor on se bavi geografijom 4. truditi se, starati se, nastojati; arzunuzu yerine getirmeye çalışıyorum trudim se da vam ispunim zelju çalıştırıcı
sp. trener
çalıştınlmak
pass. od
çalıştırmak
çalıştırma zası
gl. im. od çalıştırmak; - cekazna na prinudni rad
çalıştırmak 1. ca us. od çalışmak 2. ak. uposliti, zapasiili (radnike) 3. pustiti u rad (motor, masinu) 4. rukovoditi, upravljati, voditi; müesseseyi - voditi ustanovu, ruh... voditi ustanova m 5. ak. sp. trenirati 6. arg. terali s kime segu, sprdati se s kime, ismevati çalkağı
nar. v. çalkar
çalkalamak ak. 1. isp(i)rati, proprati; isplaknuti; jileti - isprati zile!; 2. pro-
201
çalkalanmak
iı
muckati; ilaç almadan şişeyı ıyıce çalkalayınız! pre uzimanja leka, dobro promuckajte bocicu! 3. mesati, mutiti (tecnost, jaje) 4. ispirati; grgljati (grlo, usta); ağzını - ispirati usta 5. talasati, ljuljati, njihati, tresti, prevrtati; deniz gemii çalkaladı more je zaljuljalo brod 6. tresti, njihati, zabacivati (deo tela pri orijentalnom plesu); göbek - zabacivati stomak 7. vejati (zito, pasulj); proseja(va)ti (brasno) 8. skoditi, smetati (zdravlju); süt çocukları çalkaladı mleko je naskodilo deci 9. pekvarili jaje lezanjem (o kvocki) çalkalanmak 1. pass. od çalkalamak 2. pljuskati se, buckati se (u vodi) 3. talasati se, besneti (o moru) 4. borili se s talasima (o brodu) 5. ljuljati se, njihati se (o brodu na vetru) 6. sirili se, kruziti (o vestima, ogovaranju, glasinama) 7. s. ile fig. ustalasati se, uzbuniti se, uznemiriti se; bütün ülke bu olayla çalkalanmış cela se zemlja uznemirila ovim dogadjajem çalkalanmış 1. promuckan; izlupan (o tecnosti, jajetu) 2. propran, ispran; isplaknut
çalkalatmak caus. od çalkalamak çalkama 1 1. gl. im. od çalkamak ll muckan, mlacen; - ayran mlacen jogurt çalkamak v. çalkalamak çalkanmak v. çalkalanmak çalkantı 1. talasanje (mora) 2. mla6ena, mucena stvar; yumurta - sı mu6ena, izlupano jaje 3. osevine; trice 4. fig. talasanje, gibanje; uzbudjenje, uzbudjenost 5. fig. zamrseno stanje; nered, metez
çalkar (veliko) retko resete çalkatmak caus. od çalkamak çalma 1 1. gl. im. od çalmak 2. kradja 3. sviranje, svirka 4. calma, !urban 5. prisluskivanje 6. sin. zvucna reprodukcija 7. kul. kajgana ll 1. ukraden; - eşya ukradene stvari 2. graviran 3. mucen,
202
mesan, mlacen çalmacı
graver, rezac
çalmak (-ar) 1. ak. krasti; çalıp çırp mak krasti sve redom 2. ak. udarati, tuci; kucati; kapıyı - kucati na vrata 3. ak. osinuti, sibati, bicevati; kamçı - udarati bicem, osinuti bicem 4. ak. dat. bacati, udarati o, obarati; yere - udarati o zemlju, baciti na zemlju 5. ak. dal. dodati, (po)mesati; 6. svirati; piano - svirati na klaviru 7. zvucati, zvoniti; svirati (o muz. instrumentu); çalğı çalıyor svira muzika; ıslık - v. ıslık 8. ak. (na)mazati, bojiti 9. dat. biti slican, podsecati na, naginjati ka, vuci na; imati nijansu (boje); dili Farsçaya çalıyor on goveri s persijskim akcentom; maviye - imati nijansu plavog; ekşiye kisniti 10. ak. ostetiti, pokvariti; pathcanı kırağı çalmış slana je ostetila patlidzan 11. ak. koso iseci, iskriviti secenjem 12. ak. cistiti, otirati; tozu - otresti prasinu 13. ak. gravirati 14. ak. tesali (kamen) 15. prisluskivati (telefonske razgovore i si.) O çal kapı gelmek doci, upasti nepozvan; /ı/ çalıp kesrnek prerezati, prekinuti; çalma elin kapısını çalarlar kapını ne kopaj drugom jamu, sam 6es u nju upasti; çalmadan oynamak 1) biti vrlo raspolozen i veseo 2) biti cvrsto resen; veoma stremiti cemu; çalmadan oynama, sabırlı ol ne raduj se pre veremena çalpara p. 1. kastanjete 2. teh. disk çalparalı
1. s kastanjetama 2. teh. s
diskom çalyaka:
/-ı/
- etmek scepati za vrat
çam bol. bor (Pinus); - kozası borova sisarka; ak - beli bor (Pinus strobus); fıs tık - ı pitomi bor, pinjel (Pinus pinea); kara - crni bor (Pinus nigra); kumsal primorski bor (Pinus maritima) O - devirmek 1) bubnuti, izvaliti (glupost) 2) napraviti gaf, nesmotreno postupiti; - sakızı çoban armağanı pastirov poklon je boreva smola; mali poklon (govori se pri-
çanakçılık
likom davanja poklona licu, za koji se zna da je nedostojan njegove vrednosti, ali da su mogucnosti davaoca skromne); - yarması gibi krsan covek; dugajlija, grdosija çamaşır
p.
1. rublje, ves; -
değ
şitirmek
promeniti ves; - sıkmak cediti rublje: - takımı garnitura rublja 2. pranje; dan pranja; - makinesi masina za pranje rublja; - teknesi korito za pranje; - tozu prasak za pranje çamaşırcı
(ili -
kadın)
çamaşırlık
çamaşırhane
2. ma-
terijal za ves
çarnca v. çarncak 1 çamçak (-ğı) 1. vedro 2. drvena posuda (za vodu) çamçak, camçak obilato, u izobilju çam fıstığı plod pinije, jezgra sisarke pitomog bora çamlı
borov; obrastao borovima
çamlık
çamurcun (Anas)
zoo/.
nos-riba krza,
(Chond-
divlja
patka
çamurlamak ak. 1. kaljati, blatiti, packali 2. fig. blatiti, crniti, osramotiti çamurlanmak pass. od çamurlamak 1. pretvoriti se u blato 2.
fig. izazivati, nasrtati; postali nasrtljiv
perionica, vesernica
1. v.
çamurcuk zool. rostoma nasus)
çarnuriaşmak
pralja
çamaşırcılık zanimanje pralje; - etmek baviti se pranjem, raditi kao pralja çamaşırhanep.
gasom
borik, borovnjak
çam sakızı (-nı) borova smola O çoban armağanı v. çam çamur ı 1. blato, glib; /-af - atmak 1) ukaljati, ublatiti 2) fig. blatiti, (o)klevetati; a basmak 1) gacati po blatu 2) fig. upasti u nepriliku; /-ı/ - a bulamak oklevetati, baciti ljagu; - a bulaşmak uprljati se; fig: umesati se u prljave poslov.e; - deryası neprolazno blato, more od blata; - a düş mek fig. pasti u bedu; /-af -·sıçratma k v. - atmak 2. lekovito blato 3. talog, mulj 4. fig. gad, djubre, olos (o coveku) ll nizak, podao, necastan (o coveku) o - ığrıbı dugacka ribarska mreza (za lov u plicacima); - u karnında çiçeği burnunda v. çiçeği burnunda, çamuru karnında; - a taş atmak izazvati agresivnog coveka; - a yatmak arg. 1. izvrda(va)ti dug 2) biti pod
çarnuriatmak caus. od çamurlamak çamurlu blatnjav; veoma mutan
prljav;
muljevit,
çamurluk 1. blatiste, blatnjak, kaljuga 2. blatobran (automobila) 3. kamasne 4. otirac (ispred vrata) 5. strugac (za ciscenje cipela od blata) çan zvono; - çalmak zvoniti; fig. udarati na sva zvona, siriti glasine; - çın gırağı (elektricno) zvonce; - dili v. - tokmağı; - dökümhanesi zvonolivnica; kulesi zvonik, toranj; - tokmağı brence, zvecak; tehlike - ı zvono za uzbunu o /-ın/ - ına ot tıkamak zapusiti kome usta, ucutkali koga çanak (-ğı) 1. canak, (glinena) posuda, zdela; - çömlek 1) glinene posude, grncarija 2) kuhinjska posuda, kuhinjski pribor 2. bot. casica (cveta) 3. anat. casica (bubreziıa) 4. teh. casica 5. geog. kotlina, udolina 6. legen, lavor; umivaonik O - açmak v. - tutmak; - ağızlı 1) velikih usta, s ustima do usiju 2) indiskretan, brbljiv; - gibi (ili kadar) ogroman (o ustima ili posudi); ına ne doğrarsan, kaşığına o çıkar posl. kako udrobis, onako ces i kusati; /-af - tutmak 1) prositi, prosjaciti 2) izazvati neprijatnost (svadju); - yalamak ulizivati se, ulagivati se; - yalayıcı ulizica; cankolizac çanakçı
grncar, loncar
çanakçılık
grncarstvo, grncarski zanat;
loncarstvo
203
Çanaklık çanaklık
mor. korpa, kos (na jarbolu);
vrh jarbola çanaksi bot. casicast, u obliku casice çanak yaprağı bot. casicni listic çancı
1. zvonar 2. izradjivac zvona
çançan brbljivac, blebetalo; - etmek brbljati, blebetati çan panula)
çiçeği
(-ni) bot. zvoncic (Cam-
çangıl:
- çungul onom. ostrog i grubog zvka (zveketa, kfoparanja, tandrkanja) çangır:
- çungur onom. reskog zvuka;
zvecanje, zveka (metala),
brujanje çangırdamak
zvoniti; zveckati; brujati,
jeeati çangırtı
zveka, zveket(anje); brujanje,
jecanje çanıltı
çapa 1. motika; saban - sı raonik 2. sidro, kotva; - almak podici sidro; atmak baciti sidro çapaçıkopac
çapaçul prljav, aljkav, zapusten; olmak zapustiti se çapaçulluk neurednost, aljkavost, zapustenost
cangr! çıngırdama
projekti; dünya - ında u svetskim rezmerama 4. plan kuce; plan placa 5. fig vrednost, znacaj; "Savaş ve Barış" çapında bir eser delo poput "Ra ta i mira" o 1 -ıl - ına getirmek stvoriti povoljne uslove za ... - tan düşmek fig. onemocati, "cabrirati"
zvon(jenje)
çanlamak odzvanjati, jecati, razlegati
se
çapa k 1 (-ğı) 1. krmelj, drlja 2. metaina sljaka; ljuspice 3. neravnina, hrapavost (metala), okalina Q - sileyim derken göz çıkarmak uciniti medvedju uslugu çapak2 (-ğı) (ili - balığı) zoof. deverika (Abramis brama) çapaklanmak krmeljati (o oku) çapaklı
krmeljiv; - göz krmeljivo oko
çapalamak ak. kopati, riljati canlı
sa zvonom, opremljen zvonom
çanlık
zvonik
çanta torba, tasna; kofer; arka - sı ranac, ruksak; cepane (ili fişek) - sı fiseklija; yol - sı putna torba Q -da keklik macka u dzaku çantacı
tasner
çantacılık
tasnerstvo
çanta çiçeği bot. papucica (Calceolaria integ rifolia) çap (-pı) 1. mat. precnik; .ct. kutur 2. voj. kalibar; - ölçmek izmeriti kalibar; ağır (ili büyük) - veliki kalibar; küçük - mali kalibar; orta - ta srednjeg kalibra, srednjekalibarski; top - ı kalibar topa 3. veliCina, obim; dimenzija; büyük - ta u velikoj meri; büyük - ta projeler veliki
204
çapalanmak pass. od çapalamak çaparatmak caus. od çapalamak çapanak
(-ğı)
dijaf. krijumcarena roba
çapanoğlu
(-nu) beda, nevolja; neprijatnost; - çıkmak iskrsnuti (o nevolji); nun aptes suyu gibi bljutav, neukusan, razvodnjen (onapitku, picu) çapar1 ı kurir, glasnik, glasonosa ll 1. pegav; saren (o zivotinjama, biljkama) 2. bezbojan; albinos çapar2 nar. camac, barkica çapari udica (sa vise igala) çaparız p. teskoca; smetnja, zapreka; prepreka; /-al - getirmek namamiti, uvuci u klopku; - vermek pravati smetnje, ometali
;
çapunamak çaparızlık slozenost, zamrsenost, zapetljanost; tezak polozaj
çapavul voj. pljackas, kradljivac (na bojistu) çapılmak çapkı
pass. od çapmak
dijal. napad, nalet; pljacka
çapkılamak dijal. 1. goniti konja (galopom) 2. jurisati, napadati; pljackati çapkın ı 1. zenskaros, nestasko, vragolan (o detetu) ll pohotljiv pogled çapkınlaşmak
postali razvratan (ras-
pusan) çapkınlık 1. raskalasnost, raspusnost 2. nevaljalstvo 3. nestasnost, obesenjastvo (dece); - etmek (ili yapmak) 1) ziveti raskalasno, bekrijati 2) praviti nestasluke, biti nestasan
çapla rezac (za graviranje); (metalno) dleto çaplamak ak. meriti, proveravati kalibar çaplanmak pass. od çaplamak
çapraştırmak
ak. zapetljati, zamrsiti, is-
komplikovati çapraz ı 1. poprecan, ukrsten, unakrstan; - ateş voj. unakrsna vatra; - kafiyeler /it. unakrsne rime 2. dijagonalan 3. dvoredan, na dva reda; - (düğmeli) ceket sako na dva reda dugmadi ll unakrst, unakrsno lll 1. presek, tacka presecanja 2. skretnica 3. dijagonala 4. sp. rvacki zahvat 5. stezac; kopca çaprazgaga, çaprazgagalı krstokljun (loxia curvirostra)
zool.
çaprazlama 1 poprecan, unakrstan; dijagonalan ll 1. presek, presecanje 2. biol. ukrstanje 3. arhit. potporne grede çaprazlamak ak. 1. ukrstati; prekrstiti (ruke) 2. biol. ukrstati çaprazlamasına
unakrst,
unakrsno,
poprecno çaprazianma 1. ukrstanje; presecanje 2. biol. ukrstanje, mesanje çaprazlanmak ukrstiti se, ukrstati se; presecati se
çapiatmak caus. od çaplamak çaplı
1. sa kalibrom, kalibarski; ağır velikog kalibra; hafif (ili küçük) - malokalibarski; orta - srednjeg kalibra 2. ogroman, velik çapmak (-ar) 1. ak. goniti, terali (konja) 2. juriti, leteti 3. dat. jurisati, napadati çaprak (-ğı) abajlija, konjski pokrivac ispod sedla çapraşık
razumljiv; ct. seno pitanje
zamrsen, nejasan, nekarışık; - bir mesele zamr-
çapraşıklaşmak
zamrsiti se, zapetljati
se, iskomplikovati se çapraşıklık
nejasnoca; slozenost, zamrsenost (pitanje, problema) çapraşmak
1. ukrstati se, seci se 2. zapetljati se, zamrsiti se 3. v. çapraziaşmak
çapraziaşma 1. otezavanje, zapetljavanje 2. ukrstanje, presecanje; preplitanje; olayların - sı preplitanje dogadjaja çapraziaşmak 1. zamrsiti se, zapetljati se 2. ukrstati se, presecati se; preplitati se
çaprazlı 1 . sa kopcama, sa kukama 2. ukrsten, unakrstan; - bilmece ukrstene reci çaprazlık
ukrstenost (puteva i si.)
çaprazvari unakrstan; krstast çapul 1. pljacka, grabez, jagma; etmek pljackati, otimati, grabiti; ct. yağma etmek çapulcu pljackas, otimac; bandit çapulculuk otimacina, pohara, grabez; banditizam, razbojnistvo çapullamak ak. pljackati, otimati
205
f
ı
'
çapullanmak çapullanmak pass. refl. ad çap uIlamak çaput (-tu) 1. dranjci, tipe, prnje; starez; - olmak iznasiti se, pahabati se 2. dijal. platna çar car çarçabuk vrla brza, munjevita; za tili cas çarçur nepatrebna trosenje, rasipnistva, raspikucstva; - etmek rasipati, razbacivati, cerdati çardak (-ğı) p. 1. drvared sa svadam; 2. hadnik na svad, arkada 3. hladnjak, venjak, senica (u vrtu); asma - ı senica ad vinave taze, cardaklija çare p. lek, sredstva, nacin; mera, izlaz (iz kakvag palazaja), put (kacemu); /-ın/ sine bakmak traziti izlaz, traziti resenje; preduzimati mere; /-al - bulmak naci tek; naci izlaz; başka - yok nema drugag izlaza; son - olarak kaa poslednje sredstva O her derdin bir - si var iz svake nevalje ima izlaz; ne - ! sta se maze! sta da se ra di! çaresiz 1 1. neizleciv; bezizlazan; durum bezizlazna situacija 2. nesrecan, bespamacan; - kalmak biti bespamacan, daci u bezizlazan pala:Zaj ll haces-neces, htea ne htea, protiv valje, nevaljka, nerada; - razı oldum nevaljko sam pristaa çaresizlik bezizlazan palazaj, sokak; bespomocnost, beznadje
car-
çareviç carevic çargiih p. 1. nota "do" u turskoj muzici 2. cetiri strane sveta; svet çarık (-ğı)
1. sandale; opanak (od sirove koze); - çekmek obuti sandale; fig. krenuti na put 2. papucica za kocenje 3. arg. budjelar, "torba" za navac O - çürük truo, gnjio çarıkçı opancar; izradjivac sandata od sirove koi:e çarıkil
1
1: j•,
206
1. u opancima; geak, gedza 2. s
papucicom (kola) o reden gedza
erkanı
harp prep-
çariçe carica çark1 (-kı) p. 1. tocak (masine);- dişli - zupcast tocak; hareket - ı zamajac; vapur - ı kormilo broda 2. tacila; brus; /-ı/ - a çektirrnek (tutmak, vermek) taciti, ostriti. na tacilu 3. sud bina, sreca, ka lo srece o /-ın/- ına etmek pokvariti (plan i si.) naskoditi; upropastiti, nagrditi; - işkencesi ist. nabijanje na toi':ak (kazna); /-ın/- ına okumak v. - ına etmek; devlet - ı drzavni ap arat çark2 (-kı) p. voj. 1. krilno, boi':no zaobilai:enje, zahadjenje; - mihveri osa zaobilazenja; - noktası tai':ka zahodjenja, zahodiste çark3 (-kı) p. nebesa, nebo çarka v. çarha çarkçı
1. masinist (na brodu) 2. ostrai':
çarkçıbaşı
(-yı)
prvi masinist (na
brodu) çarkçılık 1. zanimanje masiniste 2. ostrai':ka profesija çarkıfelek (-ği) 1. bot. pasiflora, Hristovo cvece (Passiflora coerulca) 2. vatromet 3. fig. sudbina, sreca
çarklı s obıinim toi':kom; - vapur brod sa kotai':ima çarlık ist. 1. carizam; Rus carstva 2. carstvo
ı
Rusko
çarliston i':arlston (ples) çarmıh p. ist. krst (za raspece, u starom Rimu); - a gerilme Raspece Hristovo (slika); /-ı/- a germek raspeti na krst çarmık (-ğı) p. 1. mor. i':elicno uze (za drzanje jarbola) 2. v. çarmıh
çarnaçar p. hoces-neces, hteo-ne hteo çarpan mat. mnozitelj; ortak jednicki mnozitelj
za-
çarşaf
_çarpara v. çalpara çarpı
1. znak mnozenja (x), puta 2. grub malter, zbuka çarpıcı
1 . v. çarpan 2. fig. delotvoran,
etektan çarpık 1. kriv, iskrivljen; izvijen, naheren; kukast (o nosu); - bacaklı krivonog; - burun kukast nos; - çurpuk iskrivljen, deformisan; - ökçeler izlizane potpetice 2. ukocen, oduzet, paralizovan 3. koban, zlosrecan 4. fig. nastran, na~ opak, sasav, caknut, udaren çarpıklaşmak
iskriviti se, izviti se na-
heriti se çarpıklaştırmak
ak. iskriviti, izviti
çarpıklık
iskrivljenost, naherenost
çarpılan
mat. mnozenik
çarpılmak 1. pass. od çarpmak 2. iskriviti se, iskositi se; ağzı çarpıldı iskrivila mu se usta 3. srditi se, ljutiti se, vredjati se 4. arg. zacopati se 5. zapanjiti se, preneraziti se; bu haberi işitince çarpıldım zapanjio sam se kada sam cuo ovu vest çarpım mat. proizvod; - tablosu tablica mnozenja çarpınma 1. talasanje, gibanje 2. uzrujavanje; trzanje (bolesnika)
çarpınmak 1. (us)komesati se, drhtati, podrhtavati 2. muciti se, upinjati se baktali se, naprezali se 3. usplahiriti se, uzrujati se çarpıntı 1. titraj, treptaj; udaranje (srca); yürek - sı tahikardija; pulsacija 2. lagano talasanje (mora, vode)
çarpıntılı uzbudjen, uzrujan, lahiren; - sesle uzbudjenim glasom çarpışık izukrstan, zamrsen, slozen çarpışılmak pass. çarpışma
od
isprepleten;
uspfig.
çarpışmak
1. suctar (vozova i si.) 2. voj.
okrsaj. bitka, boj; göğüs göğüse - borba prsa u prsa; hava - sı borba u vazduhu çarpışmak
1. sudarili se; iki araba çar2. s ile borili se; fig. sukobljavati se; menfaatları çarpıştı njihovi interesi su se sukobili pıştı sudarita su se dva automobila
çarpıştırmak çarpıtılmak
caus. od çarpışmak
pass. od
çarpıtmak
çarpıtmak ak. 1. iskriviti, iskrivljivati; deformisati (lice i si.) 2. fig. iskrivljivati (istinu)
çarpma 1 1. gl. im. od çarpmak 2. udar; elektrik - sı elektricni udar; güneş - sı suncani udar; sıcak - sı toplotni udar 2. voj. udar; sudar, sukob; - kuvveti udarna snaga 3. mat. mnozenje; - işareti znak mnozenja 4. malterski lep; premaz; nabacivanje maltera ll mucen, mlacen, tucen; - pekmez mlacen pekmez çarpmak (-ar) 1. ak. dat. udariti o, lupiti, kucnuti; naleteti; aratla ağaca çarptı kota su naletela na drvo; çocuk koşarken duvara çarptı dete je, dok je trcalo, uda~ rilo u zid 2. ak. udariti, zalupiti; kapıyı zalupili vratima 3. ak. dat. baciti, oborili, srusiti; udariti o; yere - oboriti na zemlju; fig. unistiti, sravnili sa zemljom; yüzüne 1) udariti po licu 2) fig. skresati u !ice (prekor i si.) 4. ak. dat. udariti, pogoditi, zadesiti; abiarnı güneş çarptı moju sestru je zadesio suncani udar 5. ak. dat. mnozili; beşi beşe - pomnoziti pet sa pet 6. drhtati, treperiti; biti, udarati (o srcu) 7. arg. smotati, dici, zdipiti; bütün paramı çarptılar zdipili su mi sav novac 8. kul. ulupati, umutili, mlatiti (krem, jaje, jogurt) 9. ak. dat. brzo nabacivati (malter, gips i si.) 1O. udariti u glavu, izazvati glavobolju; bu şarap bana çarptı ovo vino mi je udarilo u glavu çarptırmak
caus. od çarpmak
çarşaf p. 1. (krevetski) carsaf, plahta 2. casraf, veo, koprena, zar (muslimanskih zena); - a girmek poceti nositi veo (u od-
207
çarşaflamak
1 1
i
ı!
govarajucem uzrastu) O - gibi miran, tih, · ide u pozoriste 3) u nezgodno vreme bes talasa (o moru, jezeru}; - kadar ogçatak 1 (-ğı) 1. geog. sedlo, prevoj roman (o, inace, malim stvarima}; - kadar çatak2 (-ğı) ı zamrsen, zapetljan; nebir mendil ogromna maramica jasan; - bir inesele zamrseno pitanje ll 1. çarşaflama k 1 ak. presvuci carsafom blizanac, paran plod (voca) 2. svadjalica, (jorgan} 2. arg. nagrajisati, nadrljati kavgadzija o
çarşaflanmak 1. pass. od çarşaflamak 2. nositi veo (o muslimanskim zenama}
çarşafii 1 presvucen carsafom, sa carsafom (jorgan} 2. sa zarom, sa velom o
çarşaflık materijal za carsafe; tkanina za carsaf
kumaş
çarşamba p. sreda; - günü 1) sreda 2} u sredu; - günleri sredom O - karısı (gibi) (kao} vestica, zia zena, cupavica; /ı/ - pazarına çevirmek isprebijati, pretuci; dokuz ayın - bir araya geldi sve nevolje su odjednom dosle
çarşı p. carsija, trgovacka cetvrt; trznica, bazar; pasaz; kapalı - pokrivena carsija, pokriven bazar çarşılı 1. (mesto) sa trznicom 2. carsinlija, carsijski trgovac
çarter: b roda
sözleşmesi
ugovor o zakupu
çasar cesar, imperator çarşıtlamak
ak. dat. spijunirati, uhoditi;
odavati çaşıtlık spijunaza; dostavljanje, prokazivanje; cf. casusluk; - etmek spijunirati, uhoditi; prokazivati
çat 1 ( -tı} 1. mesto sastavljanja dveju reka; presek dva puta; raskrsnica 2. spoj, sastavak çat2 onom. lomljenja o§trog predmeta ili treska od sudara dvaju te/a; - - etmek v. çatetmek; - kapı iznenadno kucanje u vrata; - kapı, bir misafir geldi odjednom kucanje i stize jedan gost O - pat 1) pomalo, lose; - pat Türkçe konuşur pomalo govori turski 2} ponekada, retko; dostum - pat tiyatroya gider moj prijatelj retko
208
çatal 1 1. viljuska; - takımı stoni pribor 2. agr. vile, racve 3. teh. viljuska, utikac 4. racva; krak; ırmak - ı bifurkacija; yol - ı raskrsce 5. zubac; üç çatallı zıpkı harpun sa tri zupca ll racvast, razgranat; rakljast; - çekiç cekic sa procepom (za vadjenje eksera}; - dal rakljasta grana 2. dvostran; - anahtar dvostran kljuc 3. slozen, zamrsen, zapetljan; - çutal veoma zamrsen; iş zapetijan slucaj; - kazık slozena situacija; zackoljica o - avuç pregrst; - görmek duplo videti; - matal 1) neravan, hrapav 2) vrsta decje igre; - ses hripljiv glas; - söz dvosmislena rec; - yürek snazan; hrabar çatal
ağız (-ğzı)
çatalımsı
geog. delta
racvast; vilast; viljuskast
çatallandırmak
caus. od çalallanmak
çatallanma 1. racvanje; grananje; geog. bifurkacia 2. fig. zapetljavanje; komplikacija, zaplet çalallanmak 1. racvati se, odvajati se; yolumuz bir kilometre ötede çatallanıyor jedan· kilometar podalje, nas se put racva 2. zapetljati se, iskomplikovati se; iş gittikçe çalallanıyor stvar se sve vise komplikuje çatallaş'mak
v. çalallanmak
çatallı
1. racvast, rakljast; razgranat 2. slozen, zamrsen, komplikovan 3. necist, promukao, hripav (glas) çatallık
mesto, pregrada za viljuske
çalallılık
1. racvastost 2. racvanje, razdvajanje (puta) 3. fig. slozenost, kompleksnost
çatapat (igracka}
(-tı)
zabica, praskava bombica
çatlama k
v.
çatarı
çitarı
çatı
1. skelet, kostur, okosnica (gradjevine) 2. krov; fig. krov nad glavom, utociste; - altı (ili katı) mansarda, potkrovlje; - saçağı nadstresnica 3. sleme (krova) oku slemenjaca (greda} 4. fig. osnova, okosnica 5. anat. stidnjaca, preponjaca; kemiği stidnjaca, stidna kos! 6. gram. lik, rod (glagolski) 7. piramida (pusaka) çatık 1. spojen, sastavljen, povezan; tüfekler puske u pirarnidi 2. namrgodjen, mrgodan, natmuren; - yüz (ili çehre) ljutito, srdito, mrgodno lice
çatıkkaş 1. srasle obrve 2. covek sraslih obrva 3. fig. namrgodjeno lice çatıklaşmak
(na) mrgoditi se, mrstiti se
çatılık
1. natmurenost, namrgodjenost 2. bora (na licu) çatılmak
pass. od çalmak
çatır: - - 1. onom, pucketanja, treska, udara; - - çatiatmak udariti s treskom 2. na silu, nasilno; - söyletmek naterati koga da govori 3. bez ustrucavanja, slobodno, lako; o Türkçe - - konuşuyor on bez ustrucavanja govori turski 4. hteo-ne hteo, hoces-neces çatır:
- çutur v.
çatır çatır
(1.}
çatırdamak 1. pucketati, praskati, prsnuti, krckati; skripati 2. fig. slabiti, popustati; propadati çatırtı
pucketanje, prasak; krckanje,
skripa çatısız
bez kuce, bez krova nad gla-
vom çatışık
oprecan, protivrecan; ct. mübirkaç - öneri nekoliko protivrecnih predloga
tenakız;
çatışılmak
pass. od
çatışmak
çatışkı antinomija, protivrecnost (dvaju sudova ili zakona) çatışma
1. gl. im. od
çatışmak
2.
sukob; konflikt; silahlı - lar oruzani sukobi · 3. zastoj, zakrcenost (saobracaja) 4. okrsaj, carka çatışmak s ile 1. sudarili se 2. sukobiti se; doci u konflikt; konfrontirati se 3. biti protivrecnim; protivreciti; ct. çelişmek 4. prepirati se, raspravljati se, svadjati se 5. spajati se, sastajati se (u odredjenoj tacki); padati (u isto vreme) 6. parili se (o psima i kamilama) çatıştırmak
caus. od
çatışmak
çatkı 1. gomila, hrpa 2. voj. piramida (oruzja); tüfek - sı piramida pusaka 3. povez za glavu (za zene) 4. stalak, stativ; ct. sehpa 5. kostur, skelet (zgrade) 6. konstukcija çatkılık
jaram (za par volova)
çatkın ı ljubimac, miljenik; sticenik ll namrgodjen, natmuren; ljutit; - yüz namrgodjeno lice çatkınlık natmurenost, namrstenost, razdrazljivost
mrgodnost,
çatlak (-ğı) 1 1. ispucao, napukao; rascepljen; - cam napuklo, naprslo staklo; eller ispucale ruke 2. razbijen (talas) 3. fig. luckast, caknut, sasav 4. sipljiv, prozukao, hripav (glas) ll 1. pukotina, raspuklina, naprslina; rascep, procep 2. bot. prskanje, rasprsnuce (ploda) 3. arg. plasljivac, "strina" çatlaklık 1. napuklost; ispucalost 2. caknutost, udanerost, sasavost
çatlama 1. gl. im. od çatlama k 2. bot. pucanje, prskanje (ploda) 3. razbijanje talasa ( o obalu); dizanje talasa (pod uticajem vetra) çatlamak 1. pucati, ispucati, rasprskavati se; toprak çatiadı zemlja je ispucala 2. razbijati se (o talasima) 3. fig. puci, prsnuti (od mnogo jela); umirati; can sıkıntısmdan - umirati od dosade; kıs kançlıktan çatıayacak puci ce od zavisti; meraktan - goreti, umirati od radoznalosti O çatıasa da (patlasa da) makar i crkao!
209
çatlamak çatiatmak ak. 1. caus. od çatlamak 2. dovoditi do besa, razjariti, razbesneti 3. zaludeti, dovesti do ludila çatlayış
pucanje, rasprskivanje
çatma 1. gl. im. od çalmak 2. napad, vredjanje, uznemiravanje 3. izrezani deo adece (za probu), prosav, privremeni sav 4. sudar brodova 5. arhit. temenjaca (greda) 6. vrsta ıkanine (za prostiranje poda, patosa) O - kaş sastavljene, srasle obrve çatmak (-ar) 1. ak. udariti, lupiti; kucnuti 2. ak. sastaviti, sagraditi, napraviti; çiti beş saatte çattılar podigli su ogradu za pet sati 3. ak. sloziti, naslagati (puske u piramidu i si.) 4. ak. privremeno prositi, prihvatiti (delove odece) 5. ak. natovarili (konja, kamilu) 6. ak. dat. povezati glavu (maramom) 7. dat. steci ciju naklonost, . u milili se (laskanjem, ulizivanjem) 8. dat. napadati vredjati, uznemiravati 9. mrstiti, mrgoditi (!ice, obrve); kaş - nabrati obrve 1O. dat. nabasati, natrapati, naleteti; zadesiti, snaci; belaya - upasti u nevolju, naci se .u nevolji 11. pribliziti se, nastati, nastupiti; nahrupiti; ilkyaz geldi çattı puklo je prolece; kara günler geldi çattı nastali su crni dani; kış geldi çattı nastala je zima, stigla je zima çatra: - patra lose, nepravilno, netacno; - patra konuşmak lose govoriti · (strani jezik); Ingilizce - patra konuşuyor on lose govari angieski jezik çattırmak
caus. od çatmak
çav 1 1 . glas; zvuk 2. arh. novost, vest çav2 dija/. muski organ (krupnih zivotinja) çavalye korpa s poklopcem (za ulovljenu ribu) çavdar bot. raz (Secale cereale); - ekmeği razan hleb çavdar mahmuzu glavnica, snet (Ciaviceps purpurea)
210
çavlan vodopad, slap; cf. şelale çavlanmak 1. sumiti, hucati (o vodopadu) 2. fig. doci na los glas, steci losu reputaciju; cf: dillere düşmek çavlı
sokolic, mlad soko (neobucen za
lov) çavmak (-ar) dat. 1. skretati, udaljavati se (od teme i si.) 2. sirili se (o mirisu, toploti i si.); padati, udarati (o suncevim zracima) çavşır, çavşır otu (-nu) bot. korenica (Opopanax chironium) çavuş 1. ist. ca us (!ice koje objavljuje naredbe i odluke) 2. adjutant, ordonans 3. voj. narednik, vodnik 4. nadzornik poslova, poslovodja; yapı - u palir 5. prvi u klasi (u vojnim skolama) çavuş
kuşu
(-nu)
zool.
pupavac
(Upupa epops) çavuşluk 1. narednicki cin 2. duznost nadzornika pasiova çavuş
üzümü (-nü) vrsta belog grozdja
çay 1 1. caj; - ağacı (ili çalısı) bot. cajevo trvo (Thea sinensis);- demiemek parili caj; açık - slab caj; ağır (ili koyu) jak, gust caj; dernil (demlenmiş) - dobro zaparen caj 2. cajanka, caj partija çay2 recica, potok; - gözleri izvori reke O - dan geçip derede boğulmak post. preci reku udaviti se u potocicu; - ı görmeden paçaları sıvamal ne povrci nogavice dok ne vidis reku! çaycı 1. cajdzija, prodavac caja 2. uzgajivac caja 3. ljubitelj caja çaycılık
gajenje caja; trgovina cajem
çaydan,
çaydanlık
cajnik
çay evi cajdzinica çayhane v. çay evi çayır 1. livada, travnjak, pasnjak, cajir sulak - vodoplavna livada, livada za na-
çekecek vodnjavanje 2. livadska trava ; - biçer kosilica; - ları biçrnek kositi travu; /-ı/ - a çı karmak (ili satmak) pustiti na ispasu (stoku); - papatyası bot. krasuljak (Bellis) çayır doğanı (-nı)
zool. eja, lunja (Cir-
cus pygargus) çayır engereği (-ni) zool. guja, ridjusa (Vipera ursini)
stepska
çayır güzeli bot. livadska trava, rosulja (Agrostis major)
çayır kuşu
tarla
(-nu) zool. poljska seva; v.
kuşu
çayırlamak
1. v. çayırlanmak 2. razboleti se od trave (o stoci) çayırlanmak
pasti,
napasati se
(o
stoci) çayırıstmak
ak.
izgoniti
na
pasu
(stoku) çayırlık ı 1. pasnjak, pasiste; prerija 2. travarina, popasa ll livadski; - bal livadski med
çayır mantan bot. pecurka, (Agaricus) çayır
çaylık namenjeno za caj; - şeker secer
za caj çeç (-ci) p. gomila zrna 2. krupno reseto çeçe (ili - sineği) zoo/. ce-ce muva (Giossina palpalis) Çeçen Cecenac (pripadnik jednog kavkaskog naroda) Çeçence ı cecenski jezik ll na cecenskom çedene nar. konopljano seme çedik (-ği) arh. zute papuce (nosile se preko mestvi) çehre p. 1 . lice; fig. izgled, lik; köyün si değişti izmenio se lik sela 2. izraz lica, grimasa; - asmak (ili çatmak) (na) mrstiti se, duriti se, puciti se; - yi ekşitmek napraviti kiselo lice; - etmek mrstiti se; praviti grimase; asık - natmureno lice ~ - si ateş kesilmek zaplamteti se, razjariti se; - si atmak pobledeti, posiveti; - züğürdü ruzan, na lik na strasilo
vrganj
melikesi bot. vetiki korov (Spi-
çehreli s... licem; ablak - okruglo'g iica; · asık - namrsten, naduren; eğri - sumoran, mracan
raea) çehresiz ruzan, nakazan
çayır
nergisi bot. zelenkada, rumeni narcis (Narcissus pseudonarcissus) çayır otu (-nu) bot. popino prase (Phleum pratense)
çek (-ki) fin. cek; - karQ~Si cekovna knjizica; çizgili - barirani cek; çizgisiz obican cek; hamiline yazılı - cek na donosioca
çayır
peyniri vrsta punomasnog sira
Çek (-ki) Ceh
çayır
sedefi bot. ocobojka (Thalictrum)
Çekçe ı ceski jezik ll na ceskom
çayır
tirfili bot. livadska detelina, kravl-
jaea çayır
yulafı
çekçek tocka)
(-ği)
rucna kolica (na cetiri
bot. ovsenica, rajsgrajs
çekek (-ği) dijal. malo pristaniste (za camce i barke)
çaylak (-ğı) ı zoot. lunja crna (Falco milvus) ll 1. arg. "balav", zelen, neiskusan 2. gramziv, pohlepan, nezajazljiv
çekecek (-ği) kasika za obucu; ~ - i olmak imati velike teskoce; o adamla çekeceğim var imam teskoce sa onim covekom
(Arrhenatherum)
çaylakhk nezrelost, neiskustvo
211
ç~kel
çekel 1. moticica 2. strugalica (za ciscenje sina i si.) çekelez dijal. veverica; v. sincap çekernernek ak. 1. fig. ne moci podnositi 2. zavideti, biti ljubomoran çekememezlik, çekemezlik 1. netrpeljivost 2. zavist; - etmek (ili göstermek) zavideti çeken muz. dominanta
.
çeker 1 teh. tonaza, nosivost (broda) ll vucni; - güç (ili kuvvet) vucna snaga çeki 1. tezina, teret; - beygiri tovarni konj 2. mera za tezinu (250 kg., sluzi kao teg) 3. arh. poredak, ustrojstvo 4. briga, sekiracija O - ye gelmek prilagoditi se; ye gelmez O nepopravljiv 2) neumesan, nepromisljen (o reci i si.); - gibi tezak i nepokretan; - ye uymak biti povodljiv çekici ı 1. vucni, tegleci (o vozilu, zivotiriji) 2. fig. privlacan ll tegljac, remorker çekicilik 1. privlacnost, sarm 2. fiz. snaga privlacnosti (magneta) çekiç (-ci) 1. cekic; cuk; hava basınçlı - pneumaticki cekic; orakla - s rp i cekic 2. sp. kladivo; - atma bacanje kladiva çekiçhane kovacnica; kovaeki pogon (u fabrici) çekiç
kemiği
anat. usna kast
çekiçiemek ak. 1. kovati 2. ukucavati çekiçlanrnek pass. od çekiçiemek çekiçietmek caus. od çekiçiemek çeki düzen red, urednost; tac:nost; /-al - vermek dovesti u red, urediti çeklk 1. istegnut; produzen; spusten; spusten stomak; - yüz dugacko lice 2. uvucen, upao; - gözler upale oci o - deniz geog. oseka; - su nizak vodostaj, najniza voda -karın
çekilir podnosljiv, snosljiv; - gibi değil nepodnosljivo; bu durum artık - gibi
212
değil
ova situacija je vise nepodnosljiva
çekiliş 1. gl. im. od çekilmek 2. voj. odstupanje, povlacenje 3. vucenje, izvlacenje (lutrije)
çekilme 1. gl. im. od çekilmek 2. geog. regresija, opadanje (vade) 2. voj. odstupanje, povlacenje 4. povlacenje; ostavka; otkaz; sahneden - adlazak sa see ne çekilmek 1. pass. od çekmek 2. rastezati se (o gumi i si.); pruzati se, istezati se (o uzetu) 2. dat. odlaziti; udaljavati se 3. povuci se, osamiti se 4. voj. odstupati, povlaciti se; düşman çekildi neprijatelj se povukao 5. povlaciti se, opadati (o vadi) 6. abi. pomeriti se, pomaci se, skloniti se, udaljiti se; çekil gözümden! skiani mi se s ociju! yoldan çekil! skiani se s puta! 7. otici, sici (sa scene); izaci (iz organizacije); oyundan - fig. izaci iz igre; sahneden sici sa scene 8. podneti ostavku, povıki se s polozaja 9. skupljati se (o materijalu, haljini); bu elbise çekilmez ova haljina se ne skuplja 1o. fotografisati se, snimati se 11. gram. menjati se, korijugirati se 12. nestati, smanjiti se; musluğun suyu çekildi voda iz slavine se smanjila 13. stisnuti se, stegnuti se, suziti se; gözleri çekildi zaskiljio je ocima çekilmez nepodnosljiv, nesnosan; olmak postati nesnosan; o çocuk- oldu ono dete je postala nesnosljivo çekilmezlik nosljivost
nepodnosljivost,
nes-
çekim 1. gl. im. od çekmek 2. srazmera, proporcija 3. fiz. teza, sila teze; astr. gravitacija 4. privlacnost, sarm, car 5. gram. konjugacija; deklinacija, promena 6. fotografisanje, snimanje 7. sin. deo filma, plan, slika çekimiemek ak. 1. fiz. privlaciti 2. gram. menjati, deklinirati, konjugirati çekimli 1. gravitacijski, gravitacioni; fig. privlacan 2. gram. promenljiv
çekiştirrnek
çekimsernek abi. uzdrzavati se; izbegavati; odustajati, odricati se çekimser uzdrzan; - oy vermek uzdrzati se od glasanja çekimserlik uzdrzanost; uzdrzavanje, apstinencija; izbegavanje çekimsiz 1. neprivlacan 2. gram. nepromenjiv çekimsizlik bestezinsko stanje çekince opreznost; rezerva, ograda; ile oprezno, s rezervom, uz ogradu çekindirmek caus. od çekinmek çekinecek opasnost
(-ği)
smetnja, zapreka; rizi k,
çekingen plasljiv, bojazljiv, snebivljiv; oprezan, suzdr2an çekingence bojazljivo, snebivljivo; neodlucno; oprezno çekingenleşmek
postali bojazljiv
çekingenlik bojazljivost, snebivljiv?_st; opreznost
stidljivost,
çekinik bio/. recesivan; - karakt,er recesivan karakter çekinilrnek bez. pass. od çekilmek çekinme snebivanje, ustrucavanje çekinm~den
bez snebivanja, slobodno,
bez snebivanja çekinmek 1. ab/. usturcavati se, snebivati se, ustezati se; çekine çekine bojazljivo, stidljivo; benden mi çekiniyorsun? zar se od mene snebivas? 2. abi. izbegavati, kloniti se; içkiden çekiniyorum izbegavam pice, klonim se pica: kavgadan - kloniti se svadje 3. mazati se cime; sürmeler çekinmiş bir kız surnam namazana devojka çekinmezlik smelost, odvaznost çekinti neodlucnost, kolebljivost çekirdecik
(-ği)
biol. jezgrica
çekirdek (-ği) ı 1. kostica, jezgro; semenka, srcevina (ploda); biol. nukleus, jezgro celije 2. fiz. (atomsko) jezgro; - fiziği nuklearna fizika 3. voj. kadar, eliine trupe, jezgro vojske; - ordusu kadrovska vojska 4. fig. sustina, bit ll zrnast, u zrnu; - biber biber u zrnu; - kahve kafa u zrnu O- ten yetişme odgajan od malih nogu çekirdeklenmek pojavljivati se, obrazovati se (o kostici, semenki, plodu) çekirdekli
kosticası
(o plodu, vocu)
çekirdeksel nuklearan; cf. nükleer; silah nuklearno oruzje çekirdeksiz bez jezgra; bez kostice, üzüm grozdje bez kastice çekirge zoo/. skakavac (Acridium); najezda skakavaca; - sürüsü oblak skakavaca; ocak - si kucni cvrcak, popac (Gryllus domesticus) salgını
çekirge
kuşu
(-nu) zool. cvarak
çekiş 1. gl. im. od çekmek 2. vuca 3. snaga (masine), potisak; yukarı - av. potisak za poletanje çekişme 1. gl. im. od çekişmek 2. rasprava prepirka, svadja, trvenje çekişmek s ile 1. vuci (jedan drugog), potezati se (uzajamno) 2. svadjati se, prepirati se 3. dugo raspravljati, natezati se, preganjati se; çekişe çekişe pazarlık etmek dugo se cenjkati 4. potezati (noz, oruzje) 5. vuci (kocku)
çekişıneli
sporan, konfliktan; ostar, tvrd
çekiştirici
opadac, klevetnik
çekiştiricilik ogovaranje, opadanje; otrcavanje, olajavanje çekiştirrnek 1. ak. vuci na dve strane, istezati, rastezati 2. ak. cimati, cupati, cesljati 3. ak. ogovarati, klevetali 4. ak. vuci, potezati (dim cigarete) 5. podbadati, huskati (jedne na druge)
213
·.'~ıi . ••
çekki çekki reza, zasun, prevornica çekkin odvojen, osamljen, povucen, nezainteresovan çekme 1 1. gl. im. od çekmek; - gücü 1) privlacna snaga 2) s ila teze 2. ladica, fioka (kase) 3. skupljanje (tkanine) 4. radni kombinezon 5. dijal. cizme 6. vrtlarski noz ll 1. pravilan, srazmeran, lep; - burun pravilan nos 2. valjan, lisnat, u sipkama (metal); - demir valjano gvozdje 3. muz. zican (instrumenat) çekmece 1. fioka, ladica (stola) 2. kutija (za nakit) 3. mali zaton, uvala; mala luka za pristajanje 4. pokretni most (za dizanje i spustanje) çekmek (-er) 1. ak. vuci, tegliti; araba vuci kola 2. ak. natezati, zatezati, zapinjati, razvlaciti; ipi - zatezati kanap 3. ak. VUCi, izvlaciti; kura - V. kura; piyango - vuci lutriju 4. ak. odvesti, izvesti; povuci, pomeriti, sklonili; kenara - skloniti na sıra nu 5. ak. prevozili, prebacivati (robu, teret i si.); ekini - prevoziti useve; kum çekmek prevoziti pesak 6. ak. usisavati; upijati; uvlaciti, udisati; içine - udahnuti; sigara dumanını - .uvlaciti dim cigarete; sünger su çekiyor sundjer upija vodu 7. ak. povuci; opozvati; büyükelçiyi - opozvati ambasadora; orduyu - povuci vojsku 8. ak. potezati (oruzje, noz); bıçak çek~ rnek potegnuli noz 9. ak. prosecati, ıra sirali (put) 1O. udarati, biti; kürek - (za) veslati; şut - sutirati 11. ak. podnositi, snositi (troskove); bütün masraflarını ben çektim ja sam podneo sve njegove troskove 12. ak~ · dat. navlaciti (odelo, obucu) 13. ak. trpeti, podnositi; iskusiti, doziveli; /-ın/ hasretini - tugovati, ceznuti za kime; ziyanı - pretrpeti stetu 14. meriti, (iz)vagati; teziti, biti tezak; odun - meriti drva 15. ak. dat. ogradjivati, podizati ogradu; duvar - podici zid; set - 1) podici branu 2) praviti smetnju 16. ak. podizati, uzimati (npr. novac iz banke) 17. ak. dat. mazati, stavljati (sminku i si.) 18. ak. ve-
214
sali, kaciti; perde - okaciti zavesu 19. ak. povlaciti (liniju) 20. prepisivati, prekuvacati; yazıyı temize - prepisati napis ucisto 21. ak. destilisati, ped; rakı - peci rakiju 22. ak. abi. odvikavati, oducavati; odvracati od cega; içkiden - odvracati od pica 23. ak. gram. konjugirati, menjati (glagole) 24. ak. mleti; kahve - mleti kafu 25. ak. poslati, uputiti (telegram, cek, protest i si.) protesto - uputiti protest; telgraf uputiti telegram 26. ak. privlaciti, izazivati; ilgiyi - privuci interesovanje 27. dat. liciti, nalikovati; çocuk annesine çekti dete se bacilo na svoju majku 28. ak. dat. podvrgavati, podvrgnuti; /-ı/ sorguya - podvrgnuti isirazi 29. ak. arg. cimati, piti; sljemati; rakı - potezati rakiju 30. ak. ab/. vuci, cimati; /-ın/ kulağını - povuci, za uvo, natrljati usi; o beni elimden çekti on me povukao za ruku 31. ak. podneti, izdrzati (tezinu); bu araba o kadar yük çekmez ova kola ne mogu podneti toliki !erel 32. ak. dat protumaciti, shvatiti, dali smisao sözümü kötüye çekti lose je shvatio moje reci 33. trajati, protezati se; bu yol üç saat çeker ovaj put traje tri sata 34. ak. dat. sparivati (zivotinje); 35. ak. pustati glas (zvuk); ah (lar) - uzdisati 36. davati, priredjivati (prijem, banket, gozbu); bir ziyafet - dati, prirediti gozbu 37. driali (govor); söylev - iron. drzati govor 38. vozili, terati; yavaş çek! vozi polako! 39. ak. postavljati; kablo - postaviti kabel 40. skupljati se (o tkanini) elbise yıkanınca çekti haljina sa skupila kada se oprala 41. ak. otociti, odliti (tecnost) 42. ak. snimati; film - snimati film; fotograf - fotografisati 43. ak. zlostavljati, maliretirali 44. s imenima obrazuje stalne sintagme; sap - vezivati snopove; /-al yuf - prezirati, odnositi se s prezrenjem O çek arabanı! cisti se! tornjaj se! çekip çekiştirrnek spletkariti; çekip çevirmek voditi, upravljati (kucom); çekip çıkarmak iskorenjivati; çekip gitmek isunjati se; çekiver kuyruğunu pusti! ne obracaj paznju! akıntıya kürek - v. akıntı; naza- koketirati
çeltik çekme kat najvisi sprat zgrade (sluzi kao terasa, zastakljena veranda) çekmen dijal. 1. v. çepken 2. kisna kabanica 3. siroke salvare 4. biol. sisaljka, pipak (biljaka, insekata) 5. med. kupica, precistac (stakena posuda) Çekosıovak (-ğı) ı Cehoslovak 11 ce-
pre-
çelikierne 1. rasadjivanje, sadjivanje 2. kaljenje (metala) çelikleşrnek
kaliti se
çelikleştirmek
ak. 1.kaliti 2. fig. (o) ce-
liciti çelim drzanje, slav; (lelesna) gradja, konstilucija
hoslovacki çelimli lepo gradjen, stasit, naocit çektiri arh. mor. brod na vesla; galija çektirilmek pass. od çektirrnek çektirme 1. gl. im. od çektirrnek 2. v. çektiri 3. veliki camac; galija çektirrnek caus. od çekmek çekül fiz. visak; -
doğrultusu
vertikala
çelebilik uljudnost; ugladjenost; gospodstvo çelenç (-cQ sp. 1. prelazni kup 2. nadmetanje za prelazni kup 3. izazivanje, izazov çelenk (-ği) 1. venac; - koymak poloziti venac 2. arh. dijadema (ukras za glavu zena) çelik 1 (-ği) ı c elik; - i sertleştirme (ili sulama) kaljenje celika; dövme - kovani celik; erimiş - liven celik; ham - sirov celik; paslanmaz - nerdjajuci celik ll celican, od celika; - saç celicni list, lisnati celik; - zırh celicni oklop o - gibi celican, cvrst (o telu); - irade nepokolebljivost, celicna volja; - kesilmek fig. ocvrsnuti, postali tvrd kao celik çeJik2 (-ği) 1. kratko odsecena grana, prut, siba 2. agr. poloznica; mladica, (pre)sadnica. rasad 3. mor. kljuna (za obmatanje konopa) (-ğı)
klis (decja igra)
çelikhane celicana, celicni zavod
nakaradan;
çelimsizlik losa gradja, nakaradnost, nakaznost; slabasnost, zakrzljalost çelişik
çelebi 1 vaspitan, uljudan; ugladjen ll 1. arh. gospodin 2. celebija (staresina bektasijskog i mevlevijskog derviskog reda)
çelik çomak
çelimsiz lose gradjen, zakrzljao, slabacak, zaoslao
protivrecan
çelişiklik
protivrecnost, protuslovlje
çelişken
v.
çelişki
v.
çelişkili
çelişme
çelişik
çelişiklik
v.
çelişik
protivrecnost; suprotnost; - leri klasne prolivrecnosli
sınıf
çelişmek s ile biti u protivrecnosti s kime (cime), bili protivrecan; ct. mütenakız olmaz.
çelme 1. tl. im. od çelrnek 2. saplitanje, podmelanje (noge); /•al - atmak (ili takmak) podmetnuli nogu, saplesti; tig. podmetati nogu; bojkotovali 3. trouglasta marama, povezaca çelrnek (-er) 1. ak. skrelati s puta, skrenuli u slranu; preseci put (lopti i si.) 2. saplesli, saplitati; oborili (podmetanjem noge) 3. povezati (maramu i si.) 4. udarati; kucali 5. ak. rezali unakrsno 6. ak. narusavati, remelili; ct. selbelrnek 7. ak. odvracati, odgovarati od cega 8. ak. opovrgavati, ponistavali; bu fikriniz geçenkil'li çeliyor ova vase misljenje opovrgava proslo 9. protivreciti, protusloviti çelmelemek ak. podmelatinogu (i tig.) çeltik (-ği) 1. (neljusten, neociscen) pirinac; 2. (ili - tarlası) pirineana polje
215
çeltikçi çeltikçi uzgajivac pirinca çeltikçilik gajenje pirinca çeltiklik pirineana polje çembek ı 1. geom. krug 2. obruc; /-al geçirmek stavljati obruc 3. voj. okruzenje, opkoljavanje; /-ı/ - içine almak okruziti, opkoliti (neprijatelja); opsedati (tvrdjavu); i yarmak probiti obruc (okruzenje) 4. marama (za glavu) ll okrugao, obao; - sakal okrugla brada; - yörünge astr. kruzna orbita çemberierne 1. gl. im. od çemberiemek 2. stezanje obrucem 3. voj. okruzenje, opkoljavanje, opsedanje; - ateşi zaprecna vatra çemberiemek ak. 1. obrucati, stavljati obruc 2. okruzivati, opkaljati çemberlenmek pass. od çemberiemek çemberietmek
ca us. od çemberiemek
çemberli s obrucom; stegnut obrucom çemen 1 1. bot. kim (Cuminum cyminum) 2. zacin za pastrmu (od semena kima, aleve paprike i belog luka) O - otu bot. bozja travica, kozji rog (Trigonella foenum graecum) çemen2 v. çimen çemkirmek dija/. drsko odgovoriti, odbrusiti çemremek ak. 1.zadici, pokupiti (haljinu); zasukati (rukave) 2. sastaviti niti c ega çemrenmek 1. pass. od çemremek 2. fig. prionuti, zasukati rukave çenber v. çember çene 1. vilica, brada; celjust; - si atmak drhtati, podrhtavati (o vilici); - çukuru jamica na bradi 2. fig. brbljivost, pricljivost 3. teh. hvataljka O - si açılmak razvezati se (o jeziku); - çalmak popricati, procaskati; - sı ayrılmak (neprestano) zevati; - sini bıçak açmamak cutati kao za-
216
liven, ne otvarati usta; - si durmamak govoriti bez prestanka; - si düşük brbljiv; si gevşek brbljiv, lajav, koji ne cuva tajne; - si kapanmamak ne zatvarali usta; sini kapatmak zapusiti kome usta; - si kuvvetli pricljiv, govorljiv; - si oynamak zvakati, jesti; - satmak brbljati, blebetati; - yi uzatmak pustiti jezik; /-la/ - yarıştırmak nadgovarati se; prepirati se, preganjati se (recima); - yormak uzalud pricati çene altı 1. anat. podbradak 2. podvaljak; - bezi podvilicna zlezda çenebaz ı brbljiv ll brbljivac, blebetalo, ceketalo; torokusa çenebazlık
pricljivost, brbljivost
çenek (-ği) 1. bot. koliledon 2. anat. nadkljuvlje; podkljuvlje (ptica) çeneli 1. s ... viiicom 2. fig. brbljiv, pricljiv çenet (-ti) bot~ ljuska, kora (ploda) çengel p. ı 1 . kuka, caklja, cengela; /-ı/ - e asmak 1) okaciti o kuku 2) nabiti na caklju; kapı - i kvaka 2. znak paragrafa (§) 3. zool. kandza 4. sp. zahvat noge (u pelivanskom rvanju) ll kukast, u obliku kuke; - burun kukast nos <> - anahtarı maticni kljuc; - atmak v. - takmak; - beygiri zaprezni konj; - e dönmek pogrbiti se, iskriviti se (od starosti); - e gelmek dospeti na vesala, biti obesen; - de kokmuş etim yok! moja kcerka nije jos za udaju; !·al- takmak 1. gnjaviti, dosadjivati 2) obmanjivati, nasamari (va) ti, vrteti oko prsta çengellemek ak. staviti na kuku; okaciti, zakaciti çengeltenrnek 1. pass. gellamek 2. fig. zastati, zapeti
od
çen-
çengelli sa kukom, sa kopcom; kukast çengelli çengel
iğne
pribadaca, ziherica
sakızı (-nı)
zvakaca guma
çeşit
çengi p. arh. igracica, cengija
uramljivac (slika, portreta)
çenilemek zavijati, cvileti (o psu)
çerçevelemek ak. 1. stavljati u okvir, uramljivati 2. fig. obuhvatati, ukljucivati
çenk (-ği) p. 1. cang (muz. instrumenat slican harfi) 2. ruka; sapa 3) fig. ruka, vlast çentik (-ği) 1 1. zarez, zasek, rez: inkrustacija 2. geogl. usek, klanac 3. zljeb ll narezan, nazubljen, zupcast (noz i si.) çentiklemek ak. narezati, zaseCi, nazubiti
çentilmek pass. od çentmek
çer-
çerçeveletmek caus. od çerçevelemek çerçeveli uramljen, uokviren çerçi sitan trgovac, torbar
çerden: - çöpten slab, trosan; krhak
çentme 1. gl. im. od çentmek 2. zarez, zasek çentmek (-er) ak. 1. v. çentiklemek 2. seckati, rezati, drobiti (luk, hleb) çenttirmek caus. od çentmek çepçevre svuda, okolo, sa svih
sırana
çepel p . .1 1. prljav, zaprljan; zagadjen 2. pomesan, s primesama cega ll necistoca, smece, otpaci çepellernek ak. prljati; zagadjivati çepeilenrnek 1. pass. od çepellernek 2. postali odvratan, neprijatan çeper 1. ograda, zid 2. ustava vode (od granja i si.) 3. anat. pregrada 4. vinova loza 4. basta, povrtnjak çepin moticica (bastenska)
çerez 1. meze, hadna zakuska uz pice (sir, masline) 2. suvo meze, "grickalice" (pistaci, lesnici, kikiriki) çerezci prodavac suvog voca çerezlenmek 1. meziti, prezalogajiti, zaloziti se 2. uloviti koji zalogaj, "ogrebati se" çerezlik 1. mezeluk, ono sto se sluzi za meze; ponuda za meze çerge 1. sator; kiosk, baracica 2. ciganska satra 3. ist. sveean, saren şator çergeci ist. janicar, cuvar sultanskog sato ra çe ri ist. 1. vojnik; yeni - janiear 2. vojs- · ka; vojna jedinica çeribaşı (-yı) 1. ist. zapovednik zandarmerijskog puka; 2. ciganski predvodnik
çepken v. cepken çer v. çerden çerçeve p. 1. okvir, ram; /-al - geçirmek (ili /-ı/ - içine almak) uramiti; gözlük - si okvir za naocare 2. okvir (prozora, vrata) 3. fig. okvir, granice; - sinde u sklopu, u okviru cega: - sinden çıkmak izlaziti iz okvira; - sine girmek ulaziti u okvir cega, odnositi se na ... 4. obruc, obod 5. sp. vratilo (gimnastickog razboja) izradjivac
od
çer çöp (-pü) 1. grancice, sucke 2. otpaci; lom, krs
çentikli zarezan, nazubljen; zupcast
1.
pass.
çerçilik sitna trgovina, torbarenje
çentiklenmek v. çentilmek
çerçeveci
çerçevelenmek çevelernek
ramova
2.
Çerkez Gerkez o - tavuğu kul. kokoska punjena orahom Çerkezce ı cerkeski jezik ll na cerkeskom çermik (-ği) vreli izvor, banja; cf. kaplica çerviş p. 1. (ili - yağı) topljena mast; loj 2. socan deo jela, sos çeşit
(-di) p. ı vrsta, rod; - ıere ayır-
217
ç~şitkenar
mak sortirati; - - raznovrstan 2. biol. podvrsta, varijetet 3. asortiman, izbor, raznovrsnost ll razni, raznolik;. her - raznovrstan çeşitkenar
geom. raznostrani; - üçgen raznostrani trougao çeşitierne
1. gl. im. od
çeşitiemek
2.
muz. varijacija çeşitlernek ak. 1. sortirati, odabirali 2. menjati, unositi promene çeşitlemeli
promenljiv, varijabilan
çeşitlendirrnek
ak. menjati, cinili raz-
novrsnim çeşitleornek
menjati se, varirati
çeşitli raznovrstan, svakojaki; razlicit, raznolik; raznorodan çeşitlilik raznovrosnost; razlicitost; raznolikost; raznorodnost
çeşme p. cesma; izvor o - ye gitse kuruyacak on je veliki baksuz; ako bi otisao na izvor, izvor bi presusio çeşmibülbül staklarija na pruge (nekada je izradjivana. u istanbulskom kvartu Çubuklu) çeşni
p. 1. ukus (jela, pica) 2. proba; /- sine bakmak probati, degustirati 3. zacin, zaprska; - vermek zaciniti, zaprziti ın/
çeşnici 1. ist. degustator (u sarajima i konacima) 2. arh. kontrolar zlata i srebra 3. kontrolar kvaliteta duvana
çeşnicibaşı
1. glavni degustator 2. fig. muskarac koji cesto menja zene çeşnilendirmek
caus. od
çeşnilenmek
druzina; - reisi vodja bande
çeteci 1. buntovnik, odmetnik 2. bandit, pljackas, razbojnik çetecilik 1. odmetnistvo, buntovnistvo 2. razbojnistvo banditizam çetele dascica za racunanje; rabos (za nepismene); - çekmek (ili tutmak) racunati na rabosu 2. urez, zasek, brazgotina; - ye dönmek biti u brazgotinama, biti izbrazdan (o licu) çetin 1. uporan, svojeglav, tvrdoglav; adam tezak, tvrdoglav covek 2. strm, neprohodan, tezak; - dağ strma planina; yol tezak, naporan put 3. tezak, slozen; durum tesko stanje; - mesele slozeno pitanje; .:. sorun tezak, neresiv problem 4. tvrd; cvrst; - ceviz tvrd orah (i fig.) 5. zestok, surov tezak; - çarpışma zestok okrsaj çetinleşrnek 1. oteza(va)ti se, zapetljati se (o stanju i si.) 2. postali tvrdoglav, uzjoguniti se 3. otvrdnuti, ocvrstnuti çetinleştirmek
caus. od
çetinleşrnek
çetinlik 1. svojeglavost, tvrdoglavost 2. teskoca; slozenost, zamrsenost (stanja, pitanja i si.) 3. tvrdoca, cvrstina, krutost çetrefil 1. tezak, slozen, zamrsen; nejasan; - bir ifade slozena formulacija; nejasan izraz ·2. nepravilan, iskraven, los (jezik); - söylemek natucati (neki jezik); Türkçesi pek - njegov turski je vrlo los; on natuca turski çetrefilce potezak, prilicno nejasan çetrefilleşmek postali slozen, zapetljati se, (is)komplikovati se .
çeşnilenmek
çetrefilli nejasan, zamrsen; nejasno pripovedanje
çeşnilik
sp. (ili - oyunu) polo
dobili prijatan ukus, postali ukusnim (o jelu) kul. zacinjenost
çete 1. ceta, neregularna trupa; grupa buntovnika; - harbi (ili savaşı geriiski rat, partizanski rat 2. pej. banda, razbojnicka
218
anlatım
çevgan, çevgen p. 1. palica, stap 2. çevik hitar, pokretljiv, okretan, spretan, vest; - birlikler voj. pokretljive, brze jedinice
çevresel çeviklik spretnost, vahnost; pokretljivost
okretnost,
zi-
çeviren v. çevirmen çevirgeç (-ci) el. prekidac; komutatar çeviri prevodjenje; prevod çevirici 1. prevodilac; tumac 2. el. komutator çevirim 1 . okret, obrt 2. sin. snimanje; - günü dan snimanja; - senaryosu tekst pisan za snimanje, finaini scenario çevirme 1 1. okretanje, obrtanje; 2. pecenje na raznju; kuzu - si jagnje na raznju 3. el. komutacija 4. voj. zaobilazenje, opkoljavanje, obruc 5. prevod (na drugi jezik) ll preveden; prevodni; Almancadan - bir eser delo prevedeno s nemackog çevirmek 1. ak. okretati, obrtati, obrnuti; arkasını - okrenuti svoja ledja; kitabın yapraklarını - prelistavati knjigu, okretati listove knjige 2. ak. vrteti, kovitiati; cf. tedvir etmek; çember - vrteti obruc; topaç - vrteti zvrk 3. ak. okretati, prevrtati (odelo) 4. ak. poslati natrag; vracati, vratiti; bana gönderdiğin parayı çevirdim poslao sam natrag novac koji si mi poslao; polis onları sınırdan çevirdi policija ih je vratila sa granice 5. ak. upravljati, rukovoditi, voditi; cf. idare etmek; lsmet bütün işleri çeviriyer ısmet rukovodi izvrtati, iskrivljivati svim poslovima 5. (smisao), nepravilno tumaciti; sözü işine. geldiği gibi çevirdi izvrnuo je rec kako njemu odgovara 7. ak. abi. odvratiti, spreciti; /-ı/ kötü yoldan - usmeriti na pravi put 8. ak. snimati (film) 9. ak. dat. prevoditi; cf. tercüme etmek; Türkçe'den Almanca'ya - prevoditi s turskog na nemacki jezik 1o. praviti, plesti (negativne stvari); dalavere - praviti smicalice 11. ak. povuci, ponistiti; cf. nakzetmek; anlaşmayı - ponistiti sporazum 12~ ak. s ile okruzivati, ogradjivati, opasivati; bahçeyi duvarla - ograditi bastu zidom 13. ak. s ile voj. opkoljavati, opsedati; kaleyi as-
ak.
kerle çevirmek opsedati, opkoliti tvrdjavu vojskom 14. ak. dat. pretvoriti, preobratiti; dükkanı daireye - pretvoriti radnju u stan 15. ak. dat. dovesti u lose stanje, pretvoriti u... ; paçavraya - pretvoriti u krpu, napraviti od koga krpu 16. arg. "okretati", igrati (poker) o çevir kazı yanmasın sa/j. okreni gusku da ne izgori (govori se onome ko pokusava da promeni temu razgovora) çevirmen prevodilac çevirmenlik prevodilastvo; - yapmak baviti se prevodilastvom çevirtmek caus. od çevirmek çevre 1 1. okolina, okolni predeo; predgradje, palilula; Ankara'nın - si okolina Ankara 2. obim, opseg, periferija; orbita; Ayın - si meseceva orbita; ekvator -·si ekvatorijalna linija; göğüs - si obim grudi 3. fil. sredina, ambijent, milje, medijum 4. biol. sredina, okolina 5. fig. krug, svet cega; edebiyat - leri knjizevni krugovi; ilim - leri naucni krugovi; .siyasal ler politicki krugovi 6. srmom opsivena maramica ll u funkciji izafetskih postpozicija; /-ıni - sinde, - sine oko, okolo cega - mizde oko nas; evin - sinde okolo kuce çevre
açı
geom. opisani ugao
çevre bilimi ekologija çevre bilimi ekologija çevre bilimci ekalog çevre bilimsel ekoloski çevreiemek ak. 1. okruzivati, · opkoljavati; insanı çevreleyen doğa priroda koja okruzije coveka 2. ogranicavati, suzavati (zakon, kompetencije i si.) 3. naznaciti, odvojiti, nameniti çevrelenmek pass, od çevreiemek çevren vidik, horizont çevresel periferan, marginalan; - sinir sistemi periferni rıervni sistem
219
"~1 ltı.''
wt 'ı\
Çf')vre ,
(1 1
1. : : r i i ı; ı'
Id
1
çevre teker bot. pericikl
(ruke i noge odojceta)
çevri1 vrtlog, djerdap, kovitlac; hava si vihor; bura, ciklon; su - si Vodeni vrtlog çevri2 izvrtanje, iskrivljivanje (smisla i si.) çevrik 1 . okruzen, ogradjen 2. dat. okrenut; cf. dönük 3. vrtlozan, kovitlav çevrilemek ak. izvrtati, iskrivljivati (smisao, istinu)
çıdam
çevrili okruzen, ogradjen Cime çevrilme 1 . gl. im. od çevrifrnek 2. opsada, opkoljavanje, obruc çevrilmek 1. pass. od çevirmek 2. okrenuti se, okretati se çevrim ciklus, krug, period; stadij çevrimli spretan, vest (u poslu) çevrimsel fiz. riodican; cf. devri
hem.
ciklican,
pe-
çevrinmek kruziti, ici ok
çıban cir, apsces; - ağırşağı crven natekao deo ci ra; - başı 1) vrh ci ra, mesto koje treba da se provali 2. fig. osetljiva stvar; - ın başını koparmak fig. stvoriti, izroditi ozbiljan problem; - çıkmak iskociti, pojaviti se (o ciru); - delinmek provaliti se (o ciru); - dökmek osuti se (cirevima); kan - ı crni prist; sıcak - akutni ·apsces; soğuk - hronicni apsces
transkripcija
çeyiz a. miraz, devojcina sprema çemen savrsena, kompletna sprema; düzrnek spremiti miraz
dijal. strpljenje; ct.
çıdamak çıdamlı
sabır
dat. podnositi, trpeti, tolerisati
strpljiv; izdrzljiv
Çıfıt (-dı) Civutin (pogrdan naziv za Jevrejina); fig. sa ma/im ç prevarant, varalica o - çarşısı (gibi) nered, zbrka, haos, krkljanac; - orucu otezanje, odugovlacenje (s poslovima) Çıfıtlık 1. civutluk 2. fig. lukavstvo prevara, podvala; - etmek podvaljivati çığ 1. lavina, usov; odron; kar - ı snezna lavina; taş - ı kameni odron 2. visoka ograda (od trske, sevara i si.) 3. nar. pregrada, paravan 4. buka, galama O - gibi büyürnek odjednom se rasiriti (o pojavi)
çığa 1 (ili - balığı) zoo/. keçiga (Acipenser ruthenus)
çeyizlemek ak. darivati, davati miraz
çığa2 najduze pero u repu (petla, rajske ptice)
çeyizlenmek snabdeti se spremom, opremiti se mirazom
çığalanmak 1. zadizati se, zabacivati se (o konjskom repu) 2. fig. kocoperiti se
kız
çığıltı 1. bukanje, mukanje (goveda), njiskanje (konja); krestanje, kukurikanje (kokosi) 2. galama, graja, dernjava, vika
çeyizll sa spremom, s mirazom; mirazdzika
çeyizlik za miraz; stvari namenjene za miraz; kızımza - neler vereceksiniz? sta cete dati svojoj kceri za miraz çeyrek (-ği) p. 1. cetvrtina, cetvrt; final sp. cetvrtfiıiale, 2. cetvrt casa, petnaesi minuta; beşe - var (ili kalıyor) cetvert do pet çeyreklemek ak. savijati, razgibavati
220
çığır 1. prtina, utaban put u snegu 2. brazda, trag (lavine) 3. staza, puteljak 4. fig. put, pravac, metod; - açmak otvoriti novi put, prokrciti put, zaceti novi metod; ından çıkmak skrenuti s pravog puta; ına koymak dovesti u red, urediti çığırgan
1. v.
çağırtkan
2. v.
çağırıcı
çıkarmak çığırmak
ak. dijal. 1. v.
çağırmak
2. pe-
vali çığırtı
çıkarım 1. log. zakljucak 2. muz. emisija 3. voj. desant
vika, dernjava, vriska, cika
çığırtkan 1. v. çağırtkan 2. ı,ızvlkivac, javni objavljivac, telal 3. tig. panegiricar çığırtma
1. gl. im. od
çığırtmak
2. mala
svirala, frula çığırtmacı
frulas
çığırtmaç (-cı)
çığırtmak
v.
uzvikiavac, telal
çağırtmak
çığlık (-ğı) krik, jauk, vapaj; ct. feryat, figan; - atmak v. - koparmak; - basmak kriknuti, zavapiti; - - kricuci, jaucici; - koparmak vristati, zapomagati, jaukati çığırış V. çığırtı
çığrışmak s. ile vriskati, zapomagati (o vise lica odjednom) çıkacak 1. ubrus (koji se daje na izlazu iz hamama) 2. covek koji se moze ravnati s kime; jednak; ravan kome bu işte ona kimse yok u ovome poslu mu nema ravniı çıkagelmek
iznenada se pojaviti, iskr-
snuti çıkak (-ğı) 1. izlaz ct. mahreç 2. gram. tacka artikulacije (glasova)
çıkamak arhit. tajni izlaz (u tvrdjavama, sarajima i si.) çıkar
1 1. korist, interes; cf. menfaat; bakan koristoljubiv eovek, interezdzija 2. tig. nacin, sredstvo; izlaz (iz teskog polozaja) ll jedino moguc, pravi; -..yol. pravi put, izlaz (iz skripca); pravo resenje; - yol bulmak naci izlaz; naci resenje ına
çıkaracak (-ğı): fişek
izbacivac, izbijac
(ili mermi) - ı voj.
zrmı
çıkarcı 1 koristoljubiv, koji gleda samo svoje interese ll materijalista, interezdzija çıkarcılık
koristoljublje; gramzivost
çıkarılmak
1. pass. od
çıkarmak
biti diskvalifikovan (u boksu)
2. sp.
çıkarma 1. gl. im. od çıkarmak; asker iskrcavanje vojske; işten - otpustanje s posla; kanun - izdavanje zakona 2. mat. oduzimanje; - yapmak oduzimati 3. voj. desant; - birlikleri desantne jedinice; bölgesi oblast iskrcavanja, desanta; harekatı desantııa operacija; - yeri mesto iskrcavanja; denizden - pomorski desant; havadan - vazdusni desant çıkarmak 1. ak. abi. izvoditi; izvlaciti, vaditi, iznositi 2. ak. izvaditi, iscupati, istrgnuti; diş - izvaditi zub; kökünden - iscupati s korenem 3. ak. ab/. skidati (odecu, obucu) 4. ak. ab/. mat. oduzimati 5. istovarati, iskrcavati; asker - iskrcavati vojsku 6. ak. dat. pokazivati, iznositi; izloziti; müşteriye bez çıkarmak pokazati kupcu platno 7. ak. dat. izneti, izloziti;. piyasaya mal ~ izneti robu na pijacu 8. ak. pomoliti, ispruziti (glavu) isplaziti üezik) 9. ak. abi. odstraniti, udaljiti; prognati, istarati; işten - isterali s posla; okuldan izbaciti iz skole; sahadan - udaljiti, izbaciti sa terena (sportistu, igraca) 1O. ak. izdavati, publikovati, stampati (knjige, novine) 11. ak. dat. iznositi, podizati; mobilyayı üçüncü kata çıkardılar izneli su nameslaj na treei sprat 12. ak. proizvoditi, dobijati; bu fabrika yılda 50.000 otomobil çıkarıyor ova fabrika proizvodi 50.000 automobila godisnje 13. ak. izvoditi, gajlti (pilice, mladuncad) 14. ak. abi. zaradjivati, sticati (novac); izvlaciti (korist); nadoknaditi, pokriti (troskove); masrafını - pokriti svoj tresak 15. ak. izvoditi, izvesti; izmisliti, pronaci bir formül - pronaci formulu 16. razumeti, shvatiti, razabrati; bu yazıyı çıkararnıyorum ovaj rukopis ne mogu da razaberem 17. ak. docekati; dospeti do, preziveti; bu para ile ayı çı karamıyoruz sa ovim nevcem necemo moci do kraja meseca; dedem kışı çı karamadı moj deda nije mogao da prezivi
221
çı karsama
zimu 18. ak. odgonetnuti, (raz)resiti, desifrovati; bilmeceyi - odgonetnuti zagonetKu 19. ak. fiziol. izbacJvati, izlucivati 20. abi. ak. izlivati, iskaljivati {bes, gnev); öfkenizi niçin benden çıkarıyorsnuz? zasto na mene iskaljujete svoj gnev; 21 . ak. objaviti, proglasiti za ... ; suçlu - proglasiti krivim, okriviti; yalancı - dokazati laz; uhvatiti u lazi 22. ak. (pri) setili se; cf. hatırlamak; söyleme, kendim çı karacağım nemoj reci, sam cu se setili 23. predstavljati; pokazati; cf. takdim etmek 24. izazvati, prouzrokovati, izroditi; güçlük - izazvati teskocu 25. ak. snimati, kopirati; suretini - napraviti kopiju {dokumenta) çıkan~ama
log. zakljucak, dedukcija
çıkıntılı izbocen, ispupcen, isturen; girintili neravan; krivudav, vijugav çıkıntısız
çıkış 1. izlazenje, izlazak; - numarası izlazni broj 2. izlaz 2. av. poletanje, uzletanje 3. voj. proboj, izlazak iz opsade 4. pojava, izbijanje; hastalığın - ı pojava bolesti 5. uzvisica, uspon; cf. yokuş 6. sp. start, polazni polozaj 7. grdnja, prekor; zamerka 8. istupanje, istup; demagojik - lar demagoska istupanja çıkışlı svrseni (ucenik); (student); cf. mezun çıkışlık
çıkartı
çıkışma
1. stolica, izmet 2. izlucivanje,
çıkartılmak
pass. od
çıkartmak
çıkartma 1. gl. im. od çıkartmak 2. preslikac 3. reprodukcija (slike)
çıkartmak çıkı
caus. od
çıkarmak
çıkık ı
iscasen, uganut 2. izbocen, izasao (napred, izvan); - alın izboceno celo ll iseasenje, uganuce (kosti) çıkıkçı
koji
namesta uganutu
ruku
(nogu) çıkıkçılık
namestanje uganutih kostiju
çıkılamak
uvezivati u cvor (boscu)
çıkılmak
bez/. od çıkmak; içinden çıbezizlazan; neresiv (problem i si.); böyle soğukta dışarı çıkılmaz po ovakvoJ hladnoci se ne iziazi kılmaz
çıkın zavezljaj, smotuljak; - etmek napraviti zavezljaj; staviti u zavezljaj çıkınlamak
ak. zavezati u cvor
çıkıntı 1. izbocina 2. marginaine zabeleske, margi.nalije 3. arg. "pljuga", ci-
222
diplomirani
odelo za izlaske prekor; grdnja
çıkışmak 1. dat. grditi, korili koga 2. biti dovoljno, dostizati (o novcu i si.) 3. s ile nadmetati se, odmeravati snagu s kime çıkıştırmak ak. obezbediti dovoljno (novca, materijala i si.) çıkıt (-tı)
bosca, zavezljaj
potpuno ravan
Çlkırık (-ğı) V. Çıkrık
çıkarsever koristoljubiv, materijalista lucenje
.ı
gareta 4. geog. greben
v.
çıkak
çıkma 1 1. gl. im. od çıkmak 2. pojavljivanje, izbijanje; pocetak cega; yangın - sı izbijanje pozara 3. arhit. istureni deo . zgrade, ispust; nadstresnica 4. marginaine zabeleske 5. ubrus, pribor za brisanje (na izlazu iz hamama ll isturen, izbocen o d'urumu gram. ablativ
çıkmak
(-ar) 1. ab/. dat. izlaziti, iza6i; - 1) iza6i vani 2) otputovati u inostranstvo, izaci iz zemlje 3) razg. i6i "napolje", vrsiti nuzdu 2. ab/. napustiti (posao, zanimanje, duznost); vazifeden - napustiti duznost 3. dat. ak. iza6i na, popeti se; uspinjati se; dağın tepesine - uspeti se na vrh planine; kursüye - popeti se na tribinu; merdiveni - penjati se uz stepenice 4. iza6i. pojaviti se (o suncu, mesecu) 5. izlaziti, izbi(ja)ti (o ospama i si.) 6. nicati, klijati; ekinler çıktı usevi su nikli 7. dışari
çılan
izaci iz stampe, publikovati se; izdavati se; bayram gazetesi çıktı mı? da li su izasle praznice novine; yeni kanun çıktı izasao je novi zakon 8. dat. uputiti se, krenuti; turneye - krenuti na turneju; yola - krenuti na put, otputovati 9. dat. voditi (kuda); izlaziti na; bu yol denize çıkar ovaj put vadi na mo re 1O. ab/. odreci se, odricati se; dinden - odreci se vere 11. predstaviti se; yeni rektöre çıktım predstavio sam se novom rektoru 12. ab/. zavrsiti (skolu) cf. mezun olmak; oğlum orta okuldan çıktı moj sin je zavrsio srednju skolu 13. iskrsnuti, iznenada se pojaviti 14. ab/. proisticati, proizlaziti, slediti; tartışma anlaşmazlıktan çıktı prepirka je proistekla.iz nesporazuma 15. dat. suprotstavljati se; nadmetati se, meriti se s kime; eleştiride kimse ona çıkamaz s njim se u kritici niko ne moze meriti (ravnati) 16. rasti, povecavati se (o cenama); fiyatlar çıktı cene su porasle 17. abi. poticati; ponici, nastati; ünlü yazar halk arasından çıktı slavni pisac je potekao iz naroda 18. dogoditi se, izbiti; ukazati se, pruziti se; bir rezalet çıktı izbio je skandal; savaş çıktı buknuo je rat; yangın çıktı izbio je pazar; Zeki'ye yine yol çıktı Zekiju se ponovo ukazalo putovanje 19. dat. pojaviti se pred kime; izaci pred, javiti se; mahkemeye izaci na sud, pojaviti se pred sudom 20. dat. dospeti, izdici se do (u karijeri); genel .müdüre - dospeti do generalnog direktora. bakana- dogurati do minisıra 21. stajati, vredeti, kostati; bu otomobil yirmi bin doiara çıktı ovaj automobil je izasao na 25 hiljada dolara 22. abi. dobijati se, proizvoditi se; üzümden şarap çıkar od grozdja se dobija vino 23. dat. igrati kakvu ulogu (u drami); Hamlet'e - igrati Hamieta 24. siriti se (o mirisu, glasu i si.) 25. zavrsiti se; proci (o vremenu); şubat çıktı februar se zavrsio; yaz çıktı eeto je proslo 26. abi. (po)trositi; çok paradan çıktı potrosic je mnogo novca 27. dogoditi se; potvrditi se, ·pokazati se, ostvariti se; dediğim çıktı ostvarilo se ono sto sam ·
rekao; doğru - pokazati se ispravnim 28. naci se (u kakvom polozaju); izaci kao ... ; birinci- biti prvi;.kazançlı- biti u dobitku; onlar akraba çıktılar oni su ispali rodjaci; pokazalo se da su oni rodjaci; suçlu - ispasti kriv 29. povisiti (glas), jace pevati 30. dat. doziveti; docekati; sabaha - docekati jutro (o bolesniku) selamete . - doziveti srecan kraj 31. ab/. dat: preseliti se, preci u; ben yeni daireye çıkarım preselicu se u nov stan 32. dogoditi se, naici, izbiti; akşam üstü fırtına çıktı predvece je izbila bura 33. ukloniti se, otreti se, izgubiti se (o mrlji, boji i si.); - elbisenin rengi çıktı haljina je izbledela; şu leke çıkmadı ta mrlja se nije izgubila 34. iscasiti se, uganuti se; odvojiti se, iskidati se, otpasti; kitabın kabı çıktı korice knjige su otpale; kolum çıktı ruka mi se iscasila 35. iskociti, izleteti, ispasti; otkinuti se; puci (o zici); odvaliti se (o drsci); düğmı:ı çıktı dugme se otkinulo 36. biti dovoljno, dostiCi; şu bezden bir gömlek çıkar mı da li je to ·platno dovoljno za jednu kosulju? ~ çıkmadık canda ümit vardır izr. dok je zivota ima i nade çıkmaz ı 1. slepa ulica, corsokak 2. fig. corsokak, bezizlazan polozaj; - a girmek doci u corsokak ll 1. bezizlazan, slep; - iş beznadezna stvar; - sokak 1) slepa ulica 2. fig. corsokak, bezizlazan polozaj; - vadi geog. ' slepa dalina O - ayın son çar- · şambası salj. o kukovu letu, nikada
çıkmazlık
psih.
log.
aporija,
bes-
ppmocnost çıkra
gust siprag, cestar, siblje
çıkralık
sumarica
çıkrık (-ğı) 1. vodenicni !ocak 2. cekrk, vitao; djeram 3. tekst. motovilo, kolovrat çıkrıkçı
izradjivac cekrka;
prodavac
cekrka çılan bot.
cicimak (Zizyphus jujuba)
223
''..~·
,,
; ·,:
i
~
1t ;',i;
Yf•..•.• •·.••··
t
.
'i'
çıiQır
çıtbır1 kul. jelo od jaja, kiselog mle ka i belog luka çılbır2 uze lanac (za ular)
.çıldır: - - 1. zivahno, zivo; çocuk - dete zivo gleda 2. sjajno, svetlucavo, blestavo bakıyor
çıldırasıya
ludo; /-ı/ bezumlja
veoma mnogo, bezumno, - sevmek ludo voleti, voleti do
çıldırmak
1. poludeti, pomeriti pamecu; izgubiti glavu, postupati nepromisljeno 2. razbesneti se 3. zacopati se, zacoriti se çıldırtıcı t. zapanjujuci, nevidjen, neverovatan; - bir güzellik neverovatna lepota 2. izbezumljen od besa, jarostan çıldırtmak ak. 1. izbezumiti, sluditi, lisiti uma 2. dovesti do besa, razbesneti, razjariti
:t
çılgın
1 1. bezuman, sumanut, lud 2. besan, mahnit 3. fig. cudan; cudljiv, nastran ll ludak, bezumnik; - a dönmek izbezumiti se 1. izgubiti glavu çılgınca 1. bezumno, ludo. 2. bes no,
pomamno çılgınlık
1. bezumlje, ludilo 2. jarost,
çıngar arg. svadja, prepirka; karmak zapodenuti svadju
çı
çıngı nar. 1. iskra 2. mrvica, truncica 2 . (metalni) vrc çıngıl
mali redak grozd
çıngır: - - onom. meta/nog zvuka ili lomljenja stakla; cin!cin! cangr! çıngırak (-M zvonce; -çalmak zvoniti (o zvoncetu) O- ı çekmek otegnuti papke
çıngıraklı 1. sa zvoncetom, koji ima zvonce; - saat budilnik 2. zvonak, zvucan, sn aza n
çıngıraklı yılan
zool. zvecarka (Cro-
talus horridus) çıngırdak (-ğı) 1. cegrtaljka (igracka) çıngırdamak
çıngırtı
V. çıngırak
2. zvecka,
zvoniti, zvecati
çıngırdatmak
caus. od
çıngırdamak
zvonjava, zveket
çınlama
zvonjenje, zvecanje
çınlamak
1.
zvoniti;
zvecati;
ku-
vanjati, odjekivati, razlegati se (o glasu) çıntatmak
çıma
mor. uze, konopac (za pri. vezivanje broda); - atmak (ili vermek) baciti uze çımacı
radnik na pristanistu · (koji privezuje brodove)
v.
cımbar
çımkırık (-l:jı) çımkırmak
izmet (ptica)
opoganiti se (o ptici)
çın 1 nar. pravi, islinit O - sabah u rano jutro, cim svane; - tutmak potvrditi, potkrepiti (istinu) çın2: - - onom. metalnog zvuka cin cin! ding-dong! - - ötmek zvoniti; zvecati; kulağım - - ötüyor zvoni mi u uvu
224
p. bot. platan (Piatanus)
laklarım çınlıyor zvoni mi u usiina2. odz-
gnev,bes
çımbar
çınar
çınlayış
çıpı:
caus. od
çınlamak
zvonjenje, zvecanje
- - buckanje, kupanje (u decjem
govoru) çıpıl:
- - buc! buc! (prilikom kupanja)
çıpıldak
nag, golisav (o malöj deci)
çıplak 1 1. nag, go (i fig.); - ayaklı bosonog; - hakikat gola istina 2. celav 3. nenamesten, neopremljen; oda ne4. bez drveca, namestena soba neposumljen; - tepeler goli vrhovi O gözle golim okom; - maden min. cista ruda; - model slik. akt. çıplak2 1. nudist 2. s/ik. slika obnazenog tela
çırpma k
çıplaklaşmak razgolititi se, obnaziti se; ogoleti (o drvecu i si.) çıplaklaştırmak
ak. ogoliti, obnaziti
çıplaklık 1. nagota, go lota, golotinja; ogoljenost, obnazenost 2. nudizam, naturizam O bütün - iyle sa svom nagotom, otvoreno i iskreno
çıplanmak
v.
çıplaklaşmak
çıplatmak
ak. ogoliti, obnaziti
çıplık (-ğı)
zool. som (Silurus glanis)
çır:
- - çırpınmak preneraziti se obeznaniti se, izgubiti glavu çıra
luc, borovina; dijal. lampa
çırağ
p. sveca; svetiljka, kandilo; lam-
pica 2. svetlost çırak1 (-ğı) p. 1. segrt, ucenik (na zanatu) 2. pomocnik, teklic (u trgovini) 3. arh. lice. koje je .steklo penziju za sluzbu na dvoru i si.; - çıkarmak (ili etmek) obezbediti sredstva za zivot çırak2 (-ğı) v. çırağ ~
çıraklık 1. ucenicko doba, segrtovanje; etmek segrtovati 2. segrtska plata
çırakma, çırakman 1. postolje za lampu 2. svecnjak (veliki) 3. ribarska vatra (za osvetljavanje obale)
çıralamak ak. 1. raspaliti vatru (lucom) 2. fig. razbuktati, raspiri(va)ti (svadju i si.) çıralı
smolast
çırçıplak
potpuno nag, go golcal
çırçır
1. grebenaljka, masina za ciscenje pamuka 2. fzvoric 3. v. cırcır böceği 4. brbljivac çırçırlamak çırılçıplak
cistiti pamuk (od semena)
v.
çırçıplak
çırnık (-ğı) ist. vrsta camca (sa pljosnatim kljunom i krmom) çırpı 1. (isecena) grana, sucka 2. obelezavanje crte zatezanjem obojenog ka-
napa (radi secenja ili rendisanja drveıie gradje) 3. linija (obelezena kanapom); vurmak obeleziti liniju ( kanapom) O dan çıkmak preci granicu (dozvoljenog), prevrsiti meru; ici suvise daleko; /-ı/ - ya getirmek poredjati, poravnati; - gibi veoma tanak, slab (o rukama i nogama); bir - da u jednom zamahu, odjednom çırpıcı 1. valjar (sukna) 2. ispirac tkanina (u morskoj vodi, da bi odrzale boju); taşı kamen o koji se udara oprano rublje çırpılmak
pass. od
çırpmak
çırpınma 1. drhtanje, udaranje (srca) 2. grcenje, spazam
çırpınmak 1. podrhtavati, treperiti; lupati, udarati (o srcu) 2. grciti se (o misicima); cf. ihtilaç etmek 3. uzruja(va)ti se, uznemiriti se, usplahiriti se 4. pracakati se, koprcati se, bacakati se (o ulovljenim ribama); fig. batrgati se, muciti se, upinjati se 5. lako se (za)talasati (o moru) çırpıntı 1. v. çırpınma (1. i 2.) 2. uzbudjenje, uzrujanost, usplahirenost, nemir 3. talasanje (vode) çırpıntılı
lako ustalasan (o moru, je-
zeru) çırpışmak mahati, udarati krilima, prhati, prhnuti, leprsati (o pticana)
çırpıştırılmak
pass. od çırpıştırmak
çırpıştırma
1 gl. im. od çırpıştırmak ll na brzu ruku uradjen, osljarin, sklepan çırpıştırmak ak. 1. lako udarati, lupkati (tankim stapom) 2. nemarno uraditi, sklepati; osljariti, fusariti
çırpma 1. gl. im. od çırpmak 2. supljikav porub (vrsta sica) çırpmak (-ar) ak. 1. tresti, protresti, otresati (tepih i si.) 2. lako udariti; potapsati; el - tapsati; 3. podrez(iv)ati, obrezivati, kresati (grane) 4. ispirati, isprati; isplaknuti 5. arg. smotati, zdipiti 6. obelezavati, povlaciti liniju (namocenim kanapom)
225
çıptırmak
çıptırmak caus. çırt (-lı)
od çırpmak
dolap (za navodnjavanje)
çıt
onom. krckanja; pucketanja; krc! bardak - diye kırıldı casa se polomila uz krckanje; - çıkarmak sasvim tiho, ni glasa ne puslajuci; - çıkmamak nisla se r.ıe cuti; - etmek krcnuti, krckati, pucketati; - yok mrtva tisina çıta
dascica, letvica
çıtak (-ğı) 1. stran, tudj, tudjin 2. prost, grub, neotesan; koji lose govori 3. kavgadzija, svadljivac 4. dijal. gorstak, drvoseca (koji zivi od prodaje drva) 5. Citak (naziv za Balkanske Turke (posebno za albanske i makedonske)
çıtçıt (-tı)
ak. zakopcati
çıtı: - pıtı mali i ljubak; - pıtı bir kız ljupka devojka çıtır: - - onom. pucketanja pri gorenju i lomljenju suvih granCica: - - etmek v. çı tırdamak; - - konuşmak mnogo pricati, govoriti kao navijen; - pıtır 1) cavrljanje, cvrkutanje (dece) 2) v. çıtı pıtı çıtırdamak
çıtırdı,
pucketati, praskati, prstati ·
çıtırtı
pucketanje,
zaprezni (vo, koni)
çıvgın
dijal. susnezica
çıvlamak
dijal. izbijati mlazom, sikljati
(o vodi) çıvmak (-ar) 1. dijal. skakati, poskakivati 2. skrenuti, odskociti (priudaru)
çıyan zool. stonoga (Scolopendra) <> gibi fig. zlurad, nesimpatican (o ridjem coveku) çıyancık (-ğı) bat. srcenjak, trava od srdobolje (Polygonum bistorta)
çıyanlık
zluradost, zloba, pakost
çıyan otu (-nu) bat. sladic, slatka paprat (Polypodium vulgare) çızıktırmak
kopca, spona, driker
çıtçıtlamak
çıvgar
krckanje,
prstanje, praskanje çıtkırıldım 1 1. nezan, tanan, krhak, slab 2. preosetljiv 3. nemuzevan, feminizovan ll razmazenko, maza, mekusac çıtkırıldımlık 1. neznost, slabasnost, krhkost 2. preosetljivost
v. çizikiirmek
çiçek 1 (-ği) 1. evet; - ler cvece; açmak (pro)cvetati; - balı eveini med; sapı peteljka; - tozu polen, cvetni prah; yapma - ler vestacko cvece 2. sara (na tkanini), ukras 3. hem. eveini kristal (proizvod sublimacije) 4. fig. "cvecka", preliarant 5. arg. kokeia 6. zena lakog ponasanja, vetrenjasta zena <> - i burnunda (çamuru karnında) svez, nov, poslednji (o vesti dogadjaju i sf.); - gibi prelep; veoma cist; - gibi açılmak rascvetati se, prolepsati se; - olan yerde bal da olur post. gde je evet tu je i med; bir - le yaz olmaz post. jedna !asla ne cini prolece çiçek2 (-ği) med. velike boginje;- aşısı vakcina protiv variole; - çıkarmak razboleti se od velikih boginja; - dökmek osuti se; - hastalığı velike boginje, variola
çıtlamak
çiçek bozuğu ı boginjav, rosav ll oziljak od boginja, rupica
çıtlatmak
çiçekçi cvecar; ljubitelj cveca; cve6arka, prodavacica cve6a
1. pucketati, praskati (o vatri, grancicama); ateş çıtlıyor vatra pucketa ak. lomiti, krsiti, pucketati; parmakları - pucati, pucketati prstima 2. ak. dat. ciljati, aludirati, davati mig, nagovestavati çıtpıt (-tı)
(igracka)
226
zabica, praskava bombica
kız
çiçekçilik cve6arstvo, gajenje cve6a çiçeklenme k cvetati, rascvetati se çiçekli s cvecem, u cvecu; ukrasen cve6em; cvetonosan; - bitkiler bat. evet-
çiğ
nice; -
halılar
sareni tepisi
çiçekçilik 1. vaza 2. cvecnjak; zastakljen vrt 3. nisa za ukrase (u starinskim kucama) 4. bot. plodnica çiçeksime 1 . med. osipanje, kozni os ip 2. hem. cvetanje, osipanje (kristalima) çiçeksimek 1. med. osipati se, osuti se 2. hem. (pro)cvetati, osuti se (kristalima) çiçeksiz bescvetni; - bitkiler bot. bescvetnice, kriptogame çiçek
yaprağı
bot. priperak, palist
çift (-ti) p. 1 1. parni; - koşum parna zaprega; 2. s imenima na -lı i -lık parno, dvo=; - ağızlı anahtar dvostrani kljuc; düğmeli dvoredni (saka i si.) - kanatlı dvokrilni (prozor, vrata) 3. dvojni, dupli; dip duplo dna (dance) 4. dvojaki: - manail dvosmislen ll 1. par; bir - ayakkabı par cipela; bir - çorap par carapa; bir oküz par volova (zapreznih) 2. agr. oranje; - sürmek orati, obradjivati zemlju 3. klesta; pinceta ô - çubuk seosko domacinstvo (zemlja, masine i sve potrepstine); - meclis sistemi dvodomi sistem (parlamenta); - mi tek mi? par ili nepar? - mi tek mi oynamak igrati par-ne par bir - söz nekoliko reci çiftçi zemljoradnik, ratar, tezak çiftçilik etmek (ili joradnjom
zemljoradnja, ratarstvo; yapmak) baviti se zeml-
çifte p. 1 parni; dvojni, dupli; - sigorta dvojno osiguranje ll 1. par predmeta (u jednoj celini); - - u parovima, po dva 2. dvocevka (puska) 3. cifta, ritanje (konja, magarca); - atmak bacati cifta, ciftati se lll s imenima na -lı i -lık dvo=; - minareli sa dva mi nareta ô - kavrulmuş 1) vrsta tvrdog sitnog ratluka 2) dvostruk 3) veoma iskusan, "kuvan i pecen" 4. arg. v. çiftedikiş; - kumrular nerazdvojni prijatelji, "Bozic i Badnji dan" çifte
dikiş
arg. sk. ponavljac
çiftehane p. pticarnik, mesto za dr2:anje ptica çifte
kapı
dupla vrata
çiftelemek 1. ak. bacati cifta, udarati straznjim nogama 2. mor. baciti drugo si d ro çifteleşrnek
s ile ciftati se
çifteli 1. koji baca cifte, cudljiv, jogunast (koni) 2. (zivotinja) sa parnim evetom na celu 3. svadljiv, cangrizav çifte
nağra
muz. talambas
çifter: - - po dva, u parovima çifteteili ciftetelli (naziv plesa i njegove melodije) çift
kapı
orijentalnog
dupla vrata
çiftiemek ak. sparivati, parili (zivotinje) çiftlendirmek ak. sparivati çiftlenmek 1. pass. od çiftiemek 2. udvojiti se, sjediniti se u par çiftleşme 1. udvajanje, slaganje udvoje 2. biol. sparivanje, ·parenje (zivotinja); zamanı period parenja çiftleşrnek 1. udvojiti se, udvajati se 2. pariti se (o zivotinjama) çiftleştirmek ak. 1 . udvajati 2. s ile sparivati (zivotinje)
çiftlik 1. citluk, imanje, gazdinstvo; sahibi farmer 2. parnost 3. komad zemlje, parcela (20-30 akri) çift pencere dupli prozor, okno s duplim okvirom çift sayı parni broj çift teker bicikl, tocak çift tekerci sp. biciklista çift tekereilik sp. biciklizam· çift yıldız astr. dupla, binama zvezda çiğ 1 1. nekuvan, nepecan (o hrani); et nepeceno meso 2. nezreo, zelen (o
227
çiğ
vocu, povrcu); - sebze zeleno povrce 3. fig. grub, sirov, neotesan 4. neumesan; prenagljen (o pustupku, reci. i si.) 5. drecav, sjajan (o boji) o - düşmek drecati, biti previse svetao; - toprak tvrdo zemljiste (za obradjivanje); - yernedim ki karnım ağrıs!n nisam kriv da bih se bojao Çiğ2 V. çiy1
Çiğ3
V.
çiğde
çığ
bot. cicimak (Zizyphus sativa)
çiğdem
bot. mrazovac, kacunak (Colc-
hicum) çiğin (-ğni)
nar. rame nar. obramica
çiğindirik (-ği) çiğit
(-di) semenka (tikve, lubenice, pa-
muka) çiğleşrnek 1. drecati, padati u oci (o boji, svetlosti) 2. drsko se ponasati çiğlik 1. ne(doz)relost 2. neiskustvo 3. grubost, drskost; - etmek (ili yapmak) drsko se ponasati 4. drecavost, upadljivost ,çiğnek
brzo, s nqgu; usput, uzgred
çiğnem
çiğnemek
ak. 1. 2vakati; prezivati 2. gaziti, pregaziti fig. pogaziti, narusiti, povrediti (zakon i si.) O çiğneyip geçmek prenebregavati, ignorisati
çiğnenilmek
:ı
:ı
[!
ı:
1
1
1 1
u
çiğnenmek
çiğnenme 1. zvakanje 2. gazenje; narusavanje, povreda 3. nepostovanje, prenebregavanje çiğneornek çiğnetrnek
çiğneyiş
1
sazvakana hrana
v.
çi11 zool. lestarka, sumska jarebica (Tetrastes bonasia) O - yavrusu gibi dağılmak rasprsiti se na sve sırane çiJ2 1 1. pega (na licu) 2. mrlja (na ogledalu) 3. sara, tacka (na perju ptica) 4. dlacica (na korenu) ll pirgav, ilaren (o pticama i zivotinjama) 2. nov, sjajan (metalni novac); suskav, hrustav (papirnati novac); - para nov, nepresavijen novac çile1 1. cile, klupko, kanura, struka (svile) 2. tetiva (ICıka) çile2 p. 1. isi. lisavanje (40 dnevni period tokom kojeg se dervisi lisavaju svega ovozemjljskog) 2. fig. stradanje, muka, patnja - çekmek patiti, stradati; - çı karmak (ili doldurmak) sapatnik O /-ı/ den çıkarmak jako naljutiti, izvesti koga iz ravnoteze; - den çıkmak izgubiti strpljenje, biti van sebe, razbesneti se 'çilecilik asketizam, isposnistvo çilek (-ği) bot. jagoda (Fragaria); i sumska jagoda (Fragaria vesca)
dağ
-
çilekçi uzgajivac jagoda, jagodar
zalogaj
çiğnemik (-ği)
çikolata cokolada
pass. od caus. od
çiğnem ek çiğnemek
zvakanje, prezivanje
çilekeş
p. mucenik, pacenik, stradalnik
çileklik jagodnjak, mesto gde rastu jagode çileli 1. namucen, napacen 2. mucan, tegoban, zamoran çilernek dijal. 1. pevati (o slavuju) 2. rominjati (o kisi) çilingir 1. bravar; - atelyesi bravarska radionica 2. arg. "bravar", provalnik, obijac O - sofrası sofra sa mezetom i picem; sofrasını kurmak pijanciti, terevenciti çilingirlik bravarstvo, bravarski zanat
çiğ
çil kuşu (-nu) zoo/. jarebica crna (Francolinus francolinus)
çiklet (-ti) 2vakaca guma, zvaka
çillenmek prekriti se pegama (mrljama, flekama); uflekati se
renkçilik slik. fovizam (slikar ski pravac s pocetka XX veka)
228
çipilleşmek
çilli 1. pegav; u mrljama 2. saren, pirgav (o zivini) çim 1 bot. vrtoglavica, vrat, ljulj (Lolium) - -
çim2: - - nerado, protiv volje, nevoljko; çalışmak raditi preko volje çimçek
(-ği)
nar. sitan vrabac
çimdik (-ği) 1. stipanje; cupanje 2. prstovet, prstohvat; bir - tuz prstohvat sali 3. jetkost, zajedljivost: - atmak (ili basmak) v. çimdiklemek; - yemek v. çimdiklenmek çimdiklemek ak. stipati; fig. zajedati, peckati çimdiklenmek pass. od çimdiklemek çimecek (-ği) dijal. mesto za kupanje, kupatilo; hamam çimen p. 1. busen 2. trava, zelenilo çimenlik 1 1. utrina, tratina 2. travnjak ll livadski çimento 1 cement; - sanayii industrija cementa; - vurmak cementirati ll cementni çimentolamak ak. cementirati çimentolanmak mentolamak
pass.
od
ci-
çimentolu 1. sa cementom, cementni 2. cementiran çimlendirmek caus. od çimlenmek çimlenme 1. klijanje; nicanje (trave) 2. fig. nastanak, radjanje çin:ılenmek 1. klijati (o semenu); nicati (o travi) 2. (za)zeleneti se 3. ab/. prigrabljivati za sebe, "grebati se" 4. abi. jesti pomalo, sirpkati
çimrnek (-er) uroniti, zagnjuriti se Çin anasonu bot. badijan (lllicium anisatum)
(bir yerde) - çalar, Kürt oynar tarrıo gde je potpuni nered; gde se ne zna ni ko pije ni ko placa; - çergesi prljavo mesto, ciganska satra; - düğünü bucan skup; pembesi (ili sarısı) drecava crvena (ili zuta) boja Çingene2 fig. 1. bezobrazan, bestidan 2. veoma skrt Çingenece 1 ciganski jezik ll 1 . na ciganskom 2. na ciganski nacin, po ciganski çingeneleşmek
cicijasiti; ciganciti
Çingenelik ciganluk Çin gülü v. kamelya çini p. ı 1. keramicka plocica (za oblaganje) 2. fajans; porculan ll od keramickih plocica, poplocan; porculisan; soba kaljeva pec <> - mavisi kobaltna boja; - mürekkebi tus çinici keramicar çinicilik keramika; izvödnja fajansa
loncarstvo;
pro-
çinili oblozen keramickum plocicama; porculisan; gledjosan çinko 1 ı cink; - ile kaplamak pocinkovati ll cinkov, cinkan; (po)cinkovan; levha cinkova plocica; - saç cinkov li m çinko2 debitak na tombeli çinkograf cinkograf çinkografi cinkografija çinkografik cinkografski çinkalamak ak. (po)cinkovati çinkolu cinkonosan, bogat cinkom Çinli 1Kinez ll kineski çintiyan nar. zenske salvare çipi11. krrneljiv, lepljiv, zapaljen (o oku) 2. prljav, necist, zagadjen
Çince 1kineski jezik ll na kineskarn
çipilti rominjanje, sipljenje (kise)
Çingene 1 Ciganin
çipilleşmek zapaliti se, zakrmeljati se
<> -
borcu sitan dug;
229
· çipo çisenti v. çise
(o oku) çipo
mor. ruda kotve (sidra)
çipura zool. zlatva, lovrata (Aurata, aurafa) çir suseno voce çiriş p. ciris, lepilo o - gibi (ili gibi) lepljiv i gorak (o ustima) çirişlemek
çanağı
çirişlenmek
pass. od caus. od
çirişlemek çirişlemek
otu bat. capljan (Asphodelus)
çirkef p.l 1. ustajala, necista voda; smece 2. fig. djubre, gad (o coveku) ll 1. prljav, necist 2. fig. odvratan, gadan, gnusan (o coveku, postu i sf.) o - e taş atmak (ili - i üzerine sıçratmak) traziti nevolju, natovarili na vrat gadnog coveka çirkin 1. ruzan 2. ruzan, neprilican, grub (postupak, rec i si.); - görmek ne odobravati, osudjivati çirkince 1 prilicno ruzan ll nepristojno, nedolicno, skaredno çirkinlemek 1. v. çirkinleşrnek 2. ak. unakazivati, nagrdjivati 3. ak. opadati, panjkati, kuditi çirkinlenmek, ruzan, poruzneti
çirkinleşrnek
postati
çirkinleştirmek,
çirkinleşmek,
çirkinJetrnek caus. od çirkinlemek
çirkinlik 1. ruznoca 2. gadost, odvratnost, gnusnost çirkinsemek ak. smatrati ruznim çiroz 1. susena skusa (nakon bacanja ikre) 2. "saraga", mrsav covek çise sitna kisa, kisica, potkoznjaca çiselemek, çisemek sipiti, rominjati (o kisi)
230
pokvasen kisicom, orosen ll v.
çişik
nar. zecic, mladunce zeca upisken (o detetu)
çit1 (-ti) ograda; plot; - çekmek radjivati; yeşil - ziva ograda
çirişli 1. zalepljen, premazan cirisem 2. tekst. ukrucen, apretiran (o tkanini, stofu)
çiriş
ı
çiş mokraca (u decjem govoru); etmek piskiti
çişli
ak. lepiti cirisem
çirişletmek
çiskin çi se
og-
çit2 (-ti) 1. tekst. cic, pamucna basma 2. povezaca, marama (za glavu) balığı)
çitari (ili (Box salpa)
zool. vrsta deverike
çitelemek, çitemek dijal. ak. stopati, krpiti (carape) çiten dijal. korpa, kotarica; kosir (za slamu) çiti gl. im. od çitrnek o - yapmak 1) rascesljavati kosu 2) V. Çitilernek çitilernek ak. trljati (rublje) çitileşmek
zamrsiti se (o vuni, kosi)
çitili 1. istrljan (o rublju) 2, izlizan, rosen (o obuci i sf.)
isı-
çitilmek pass. od çitrnek çitimek ak. zakrpiti, zastopovati çitişmek
ispreplitati se, mrsiti se (o
kosi, vuni) çitiştirrnek
caus. od
çitişmek
çitlembik (-ği) bot. koprivic, koscela (Celtis) O - gibi krasna, ljupka (o devojci) çitlernek ak. zagradjivati, ogradjivati, praviti ogradu çitli ogradjen, sa ogradom (o basti i sf.) çitlik 1. materijal za ogradu (kolje, kamenje i sf.) 2. ogradjeno mesto çitrnek (-er) ak. 1. spajati, sjedinjavati 2. krpiti, stopati 3. trljati (rublje pri pranju)
çizmek çitmik (-ği) 1. granciea grozda, evenka, veza 2. prstohvat (soli i si.) çit sarmaşığı (-nı) bot. poponae (Convolvulus arvensis) çivi civija, klin; ekser, klinae; - başı glava klinea; - çakmak zabiti klin; zakueati ekser O - si çıkık nenormalan, uvrnut; - çiviyi söker posl. klin se klinom izbija; - gibi 1) cvrst, snazan 2) veoma hladan; - gibi olmak promrznuti, ukociti se od hladnoce, skocanjiti se (o rukama, nogama, prstima); - kesrnek smrzavati se, drhtati od hladnoce çivici izradjivac (prodavae) kovac 2. sp. smecer
eksera;
çividi boje indiga, tamnosiv çivileme 1. gl. im. od çivilemek 2. sp. vertikalni skok u vodu 3. sp. zakucavanje çivilemek 1. ak. dat. ucvrstiti, zakueati ekserom 2. ak. dat. sp. vertikalno skakati (u vodu) 3. probosti (nozem) 4. sp. smecovati, zakueati çivilenmek 1. pass. od çivilemek 2. stajati kao ukopan çiviletmek caus. od çivilemek çivit (-di) civit, plavilo za rublje, vesplav çivitrernek ak. modriti, plaviti (rublje) çivitli zaplavljen (o rublju) çivit otu bot. civit, indigo (lndigofera tinetoria) çivitsiz bez civita, neplavljen (o rublju) çivi
yazısı
klinasto pismo
çivmek (-er) nar. odustati (od namere, eilja) çiy meteor. rosa çiyli rosan, orosen çizdirrnek caus. od çizmek çizelge formular, grafikon, tabela; spisak, lista
çizge grafikon; dijagram çizgeli graficki çizgi 1. linija, erta; - işareti povlaka, tire; aut - si sp. aut linija; dik - vertikala; düz - prava linija; hudut - si pogranicna linija, · graniea; kesik - isprekidana linija; taekasla linija; ufuk - si linija horizonta; üstüva - si ekvator 2. (ili saban - si) agr. brazda 3. fig. linija, pravae; ana - osnovna, generalna linija 3. fig. erta, obelezje, osobina; 4. bora; yüz - leri bore na lieu 5. sav (na carapi) çizgiiemek ak. povlaciti linije, linirati; isertavali çizgili 1. u linijama, liniran; prugast 2. sa savom (carape) çizgilik tabla (za tehnicko ertanje) çizgisel mat. linearan çizgisiz 1. bez linija; - defter sveska bez lif)ija 2. bez sava (carapa) çizi 1. v. çizgi 2. agr. brazda 3. fig. stav, drzanje çizici crtac; dizajner çizik (-ği) 1 v. çizgi ll 1.izliniran, isertan 2. izgreban, izbrazdan çizikli v. çizik çiziktirmek (na) svrljati, naskrabati çizili izliniran; isertan çizilmek pass. od çizmek çizim geom. konstrukeija çizinti ogrebotina, brazgotina çizme 1 gl. im. od çizmek çizme2 cizma o - ile tandıra girmek grubo postupati; - den yukarı çıkmak mesati se u stvari u koje se ne razume çizmeci Cizmar çizmek (-er) ak. 1. povlaciti linije, ertati; - poterta(va)ti 2. preertavati, brisati; şu cümleyi çiziniz preertajte tu recenieu altını
231
çlzmeli ıenıa;
3. ertali 4. grepsti, parali çizmeli u cizmama, obuven u cizme çoban p. 1. pastir, cobanin 2. fig. neotesan covek, prestak O - armağanı çam sakızı v. çam; - kulübesinde padişah rüyası görmek zidati zamak u vazduhu; sanjati carske snove u cobanskoj kolibi çobanaldatan zool. kozodoj, mracnjak (Caprimulgus europaeus) çoban çantası (-nı) bot. tarcuzak, hocu-necu (Capsella bursa pastoris) çoban (Thlaspi)
dağarcığı
bot. kravlja trava bot.
troskot (Poly-
çoban düdüğü bot. kopitnjak (Asarum europaeum) çoban iğnesi bot. iglica, ziva trava (Erodium cicutarium) çobanlama !it. pasforala çobanlık
1. cobanstvo, pastirs!vo; etmek raditi kao pastir 2. pastirska nagrada, pastireva plata çoban püskülü bot. cesvina, zelenika (llex aquifolium) çoban süzgeci bot. ivanjsko, cvece, ivandance (Galium) tarağı
bot. cesljika, cesljuga
çoban tuzluğu bot. zutika, turska loza (Berberis vulgaris) çocuğumsu
v. çocuksu
çocuk (-ğu) 1. dete; - aldırmak abortirati; - bahçesi decji vrtic; - bakımı nega dece; - bezi pelena; - dili decji jezik; dünyaya getirmek doneti dete na svet, roditi; - düşürmek pobaciti; abortirati; felci med. decja paraliza; - hekimliği pedijatrija; - islahevi decji popravni dom; u memeden kesrnek odbiti dete od do-
232
çocuk bilimi pedologija çocuk bilimci pedolog çocuk bilimsel pedoloski
çoban değneği gonum aviculare)
çoban (Scandix)
- peydahlamak zatrudneti .(izvan braka); - yuvası decje jaslice; - zammı decji dodatak; bakımsız - lar besprizorna deca; eksik. doğan - nedonosce; el - u tudje dete; harika - cudo od deteta, vunderkind; süt - u odojce; üçüz - lar trojke; üvey - posinak, pocerka 2. decak, mladic; - lar drugari! deco! O - tan al haberi obavesti se od deteta; dete govori istinu; - büyütmek taş kemirmek podizati decu je isto sto i kamen gristi
çocukcağız
jadno dete, sirota
çocukça detinjasto, naivno, nezrelo çocuklaşmak
detinjasto se ponasati;
podetinjiti çocuklu s decom, koji ima dece; üç anne majka troje dece çocukluk 1 . detinjs!vo 2. detinjasto ponasanje, detinjarija; - etmek ponasati se detinjasto, praviti detinjarije çocuksu kao dete, detinjasto; naivno çocuksuluk detinjasto ponasanje çocuksuz bez dece; -
kadın
bezdetka
çocuksuzluk bezdetnost çoğalma 1. povecavanje, porast, rast 2. biol. rasplodjavanje, oplodjavanje, mnozenje çoğalmak 1. povecavati se, umnozavati se; rasti (brojcano) 2. biol. rasplodjavati se, razmnozavati se çoğaltılmak
pass. od
çoğaltmak
çoğaltma 1. gl. im. od çoğaltmak 2. umnozavanje (dokumenata, rukopisa); makinesi aparat za umnozavanje, hektograf çoğu (~nu) ı veliki deo, vecina; - insanlar veeina ljudi ll vise puta, cesto; -
çok seslilik kez (ili zaman) vrlo cesto, skoro uvek
çoka2 v. çuha
çoğul gram. mnozina; - eki sufiks mnozine (-lar, -ler)
çokaı1 ist. pancir, zicana kosulja
çoğulcu
fil. pluralist
çoğulculuk
çqk anlamlı /ing. viseznacan
pluralizam
çoğuilamak
ak. graditi mnozinu, staviti
u mnozinu
çoğumsamak
graditi mnozinu (reci)
ak. nalaziti da je mnogo;
smatrati suvisnim 1 v.
çoğunca
çok anlamlılık seznacnost
/ing.
polisemija,
vi-
çok ayaklılar zool. mnogonosci
çoğullaştırmak
çoğun
çokal2 glazirana posuda
çoğunca
ll maksimum
vise puta, cesto, ve6inom
çoğunluk
vecina; - kazanmak dobiti vecinu (glasova i sf.); ezici - ogromna vecina; mevsuf - prosta vecina; mutlak apsolutna vecina; oy - u ile vecinom glasova çoğunlukla vise puta, cesto; vecinom; cf. ekseriyetle çoğurcuk
(-ğu)
(Sturnus vulgaris)
zool. cvarak abieni
çokbilmiş
lukav, prepreden
çokça poprilicno, povise çokçu pluralist çokçuluk pluralizam çok düzlernil geom. poliedarski (ugao) çok eşli poligamican çok eşlilik poligamija, mnogozenstvo çok fazlı el. visefazni çokgen mnogougaonik; dış.- opisani mrogougaonik; iç - upisani mnogougaonik çok gözeli v. çok hücre li çok heceli polisilabican
çok (-ğu) 1. mnogo; - defa mnogo çok hücreli biol. visecelijski puta; - misafir geldi doslo je mnogo gosçok karılı poligamican tiju 2. sa imenima vise=, mnogo=, - manail viseznacni; - milletli bir devlet viçok karılılık poligamija, mnogozenstvo senacionalna drzava: 3. veoma, jako; - az Çok kocalılık poliandrija, mnogomustvo veoma malo;· - kısa dalgalar ultra kratki çokluk ı 1. mnostvo, obilje 2. veeina 3. lafasi O - - najvise, maksimalno; konraznovrsnost ll vise puta, cesto; ben siferans -- yarım saat sürecek prenemaya - gitmem ja ne idem cesto u bidavanje ce trajati najvise pola sata; ..., geçoskop meden uskoro, posle kratkog vremena; (bir şey) - gelmek 1) izgledati, (b ili) preçokmak v. çomak vise 2) biti neizdrzljivo; /-ı, -al- görmek 1) çokrağan jak izvor, kljuc smatrati suvisnim 2) zavideti 3. iskusiti; • stradati; - olmak prelaziti granice, ici daçokramak sikljati, klucati, klokotati leko, prevrsiti meru; - şey! cudno! neçoksamak ak. smatrati suvisnim, smatverovatno! - şükür hvala bogu! az rati preteranim manje-vise; en - najvise; pek - vrlo çok sesli 1.muz. viseglasan, mnomnogo gozvucan 2. /ing. polifon çoka 1 zoo/. keciga (Acipenser rutçok seslilik muz. /ing. polifonija ·henus)
233
ll ı '.·
l
çoktan
....ı·l.i.
fi'ı; ll.!l•.·: .
ıı:.ı i .~,ı
·ı'n
çoktan (çoktanberi,
çoktandır)
odav-
no çok
tanrıcı
mnogobozac; politeist
çok tanncılık liteizam, paganizam çok
po-
taraflı
anlaşma
çok
mnogobostvo,
visestran, multilateralan; multilateralni sporazum
taşım
log. polisilogizam
çor arh. 1. bolesi 2. nar. govedja kuga çorak (-ğı) 1 1. suv, neplodan (o zemlji) 2. gorak, slan (o vodi) ll 1. glinovaca (zemlja) 23, slatina, slana zemlja çaraklaşmak
postali neplodan (o zeml-
ji, tlu) çoraklık 1. neplodnost (zemlje) 2. slanost, gorak ukus (vode)
çorap (-bı) p. carapa; - bağı podçok terimli mat. viseclan (algebarski · vezica; - kaçmak pobeci (o zici na caizraz) rapi); - söküğü izvucena petlja carape o çok uluslu multinacionalan (o komörmek v. başına çorap örmek; - söküğü paniji, trgovini i si.) gibi gitmek (ili gelmek) ici kao po koncu, lako se odvijati (o poslu i si.) çok yıllık visegodisnji (o biljkama) çok yüzlü geom. polisdarski çolak sakat, jednoruk; sa usahlom rukom çolaklık
sakatest (ruku)
çolpa p. 1. sakale noge; kljast 2. fig. neumesan, nespretan, nevesi çolpalık 1. kljastost, sakatest nogu 2. fig. neumesnost, nespretnost
Çolpan v. Çulpan çoluk: - çocuk porodica, zena i deca, ukucani; - çocuğa karışmak postali otac porodice, osnovati porodicu çomak
(-ğı)
stap, palica; topuz
çomar pas-cuvar, ovearski pas çopra 1. riblja kos! 2. cestar, sikara, siprag çopra balığı (-nı) zoo/. cikov, brkica (Cobitis barbatula) çopul dijal. bazen, rezervoar, udolina (za skupljanje kisnice) çopur ospicav, rosav, sa ıragovima boginja çopurina zool. jaz, riba-udovica (ldus melanotus) çapurlaşmak
234
osuti se
çorapçı
çarapar (ka)
çorapçılık
1. izrada carapa 2. trgovina
çarapama çorba p. corba; supa 2. fig. zbrka, nered, urnebes; - ya dönmek (ili - olmak zamrsiti se, zapetljati se O - gibi vrlo zidak, kao voda (o jelu); - içmeye çağırmak pozvati na obed; - da tuzu bulunmak dati mali doprinos, uciniti malu pomoc; - sı tütmek biti dobrog zdravlja; babamın - sı tütüyor moj otac se dobro dıii çorbacı 1 . prodavac corbe 2. corbar, ljubitelj corbe 3. corbadzija, gospodin, gazda (u oslovljavanju uglednih hriscana) 4. arg. bos, gazda 5. ist. janicarski kapetan çorbalık 1. posuda za corbu, corbaluk 2. posuda za kuvanje corbe; - et meso iz s up e
çorlu nar. bolestan; bolesljiv, slabunjav çorman v. karman çotra drvena posuda za vodu; cutura çotuk (-ğu) koren stabla (iznad zemlje) 2. panj 3. gidza, cokot çöğdürmek
çöğenotu
mokriti; cf.
v. çövenotu
işernek
çömez çöğmek (-er) dijal. spustati se; padati na zemlju (o bacenoj stvari) çöğüncek (-ği) çöğünmek
nar. odskocna daska
klatiti se, ljuljati se
çöğür 1 muz. cogur (instrumenat slican tamburi) çöğür2 ngium)
oot. verovalj,
kotrljan
(Ery-
çökek (-ği) 1. udubljenje, uvala 2. mocvara, barustina
çökelge zemljiste
çökmüş
v. çökük
çöktürmek caus. od çökmek
çökel talog çökelek (-ği) mleko 2. v. çökel
(o kuci, mostu i si.) 3. spustati.se na kolena, klecati; diz - klecati 4. nastupiti, nastati, spustiti se; karanlık çöktü spustio se mrak, pao je mrak; sessizlik çöktü nastala je tisina 5. upasti (o obrazima, ocima); spustiti se, padati, visiti (o ramenima); gözleri çök.f:ü oci su mu upale 6. zadesiti, pogoditi, snaci, postici (o nesreci i si.); ona hüzün çöktü pritisla ga tuga 7. slabiti, stareti, propadati
1. grusevina,
nar.
blatustina,
usireno
mocvarno
çökelmek (na) taloziti se çökelti talozenje, talog çökeltmek ak. (na) taloziti çökermek v. çökertmek çökertl mulj, glib çökertme 1 1. gl. im. od çökertmek 2. voj. uklinjavanje çökertme2 ribarska mreza (za lov na m oru) çöker):mek 1. caus. od çökmek 2. fig. baciti na kolena 3. voj. uklinjavati se (u liniju odbrane) 4. fig. oneraspoloziti, utuci, demoralisati 5. fig. unistiti, unistavati, podrivati, slabiti; iki yıllık iç savaş ülkeyi çökertti dvogodisnji gradjanski rat je iznurio zemlju çökkün onemocao, slab, oronuo; psih. utucen, potisten, deprimiran çökkünlük potistenost, utı:tcenost çökme 1 . sleganje, spustanje (tla, zgrade i si.) 2. odronjavanje; rusenje 3. fig. pad, raspad, krah çökmek (-er) 1. legati se, spustati se 2. rusili se, odronjavati se, stropostavati se
çökük upao, spusten; - gözler upale oci; - omuzlar spustena ramena çöküklük upalost; udubina çöküntü 1. ta log, sediment 2. ruine, rusevine 3. udubljenje, udubina; uvala 4. fig. pad, raspad, krah 5. potistenost, utucenost, depresija 6. slabljenje, podrivanje, unistavanje çöküş 1. rusenje, odronjavanje 2. spustanje, prizemljivanje 3. fig. pad, opadanje; slabljenje; propast
çöküşrnek dat. 1. sletati (sa svih strana), sjatiti se; kuşlar tarlaya· çöküştüler ptice su sletele na njivu 2. klecati (zajedno)
çöl pustinja; - e dönmek fig. opusteti; - polupustinja O - sıçanı (ili faresi) zool. skocimis (Dipus sagitta) yarı
çölleşrnek
pretvoriti
se
u
pustinju
(usled erozija) çöllük 1. koji obiluje pustinjom, pustinjski; - bir bölge pustinjska oblast 2. neplodan; susan çömçe varjaca (drvena) çömelmek 1. sedeti povijenih nogu 2. dat. spustiti se, sesti çömeltmek caus. od çömelmek çömez 1. arh. ucenik medrese (koji sluzi ucitelja) 2. fig. ucenik, sledbenik
235
çömezlik çömezlik 1. arh. gadine ucenja (u medresi) 2. ulagivanje, dodvoravanje çömlek (-ği) (zemljani) lonac O - hesabı prost racun, racunanje na prste çömlekçi loncar, grncar
çöngül nar. (malo) blatnjavo jezero, rit çöp (-pü) 1. strucak, slabljika; grancica; drvce (sibice); slamka; saman - ü slamka 2. djubre, smece; olpaci; - a,rabası djubretarska kola; - sepeti korpa za otpatke O - atlamamak bili veoma pazljiv; - atlamaz preterano precizan, minuciozan; gibi slab, kao biljcica (o coveku);- kebabı kul. vrsta saslika (silno seekana meso koje se sprema u glinenom loncu) çöpçatan provodadzija
çörten nar. zleb; oluk; - gibi bujno, kao oluk
çöven 1. v. çevgan, çevgen 2. v. çövenotu çövenotu bot. belonoga, sapunjaca (Saponaria officinalis) çöz nar. loj (skembeta i debelog creva) çözdürrnek caus. od çözmek çözgü tekst. osnova, polka çözgün 1. odvezan, odresen; otkopcan; razmrsen 2. razmeksan, rnek (sneg,led) ll razlaganje; raspadanje, rasturanje çözgünlük
provodadzisanje
v. çözgün
ll
çözme 1. razvezivanje, odvezivanje; otkopcavanje 2. mat. resenje 3. resenje (problema i si.) 4. tanko platno (za jorganske car8afe)
çöpçü cislac (ulica), djubrelar çöpçülük melenje ulica çöpleme bat. kukurek (Helleborus) çöplenmek 1. pokljucali, pograbiti 2. tvrdicili, cicijasiti çöplü 1. mesan sa slamom 2. zaprljan 3. sa stabljikom çöplük smetliste, djubrisle, bunjiste horozu poklonik uzivanja !isen ukusa
çörkü racunaljka
çörtü nar. levak-skakutac (vodenice)
çömlekçilik grncarstvo; grncarija
çöpçalanlık
mascena)
<> -
çöpsüz: - üzüm fig. 1. veoma dobra, besprekorna slvar 2. bez rodbine, bez bliznjih (o osobi) çör çep v. çer çöp çörek (cği) 1. zemicka, kolacic (od brasna, maslaca i jaja) 2. disk çörekçi kolacar
çözmek (-er) ak. 1. razvez(iv)ati, dresiti; raskopca(va)li; razmrsivati; dügmeyi - otkopcali dugme 2. resili, odgonetnuti (zagonelku, problem i sl.)3. mat:resiti, resavati (probleme, zadatke) 4. hem. razlagati, rastvarali 5. rascesljali, razmrsiti (kosu) çözücü hem. rastvarac çözük 1. razvezan; odresen; otkopcan, razmrsen 2. razresen, odgonetnut, shvacen; desifrovan 3. rastveren omeksao, rnek (sneg) 5. fig. klimav, labav
4:
çözülme 1. gl: im. od çözülmek 2. voj. odvajanje (od neprijatelja); povlacenje (lrupa) 3. raspadanje 4. olkravljivanje (leda)
çöreklenmek 1. skiupcili se (o zmiji) 2. fig. zasedeli se, dugo oslali (o gostima, posetiocima) 3. usadili se, ne izlazili iz glave (o mislima)
çözülmek 1. pass. od çözmek 2. kopniti (o snegu); kravili se (o ledu) 3. arg. kidnuti, strugnuti, umaci 4. voj. povlaciti se
çörek otu bot. mackov brk (Nigella cia-
çözülmez ne (raz) resiv; - dügüm Gor-
236
ÇUl
dijev cvor çözülüm 1. hem. razlaganje; raspadanje 2. psih. rastrojstvo (dusevno) 3. voj. poraz; bekstvo, rasulo çözülüş 1. razvezivanje, raskopcavanje 2. kopnenje; otapanje 3. fig. raspad, propast 4. voj. rasulo 5. fig. ishod, rezultat 6. !it. poz. epilog
çözüm 1. (raz) resenje (problema i si.) 2. mat. resenje 3. kopnenje, kravljenje; otapanje
çubuklamak ak. isiresali palicom (prasinu); halıyı - isiresali lepih çubuklu 1. prugast malerijal, lkanina); u linijama; - kağıt papir u linijama çubukluk cibukluk, polica za drzanje eibuka çuha p. tekst. eoja, eoha çuhacı
cohadzija, eohar
çuha çiçeği bot. jaglika, jagorcevina (Primula veris) çuhadar p. arh. raznosac, kurir (ureda)
çözümleme fi/. gram. hem. !it. analiza; cf. tahlil çözümiemek ak. lizirati; cf. tahlil etmek
analizovati, ana-
çözümlemeli analiticki; - diller /ing. analilieki jezici çözümlenmek pass. od çözümiemek çözümleyici v. çözümsel çözümsel analiticki; lilieka geometrija
geometri ana-
çözündürrnek ak. hem. rastvarali çözünrnek rastvarali se çözünmez nerastvorljiv çözüntü 1. zamrsen konac 2. komad leda koji pliva ( na reci); kretanje leda çözünür rastvorljiv çözünürlük hem. rastvorljivost çözüşme
razlaganje, disocijacija
çözüşmek
razlagati se, raspadati se
çuhçuh voz (u decjem govoru) çukur ı 1. udubljenje, ulegnuce; jama; jarak; - açmak kopali jamu; /-ın/ - unu kazmak fig. kopali kome jamu; diş - u anat. alveola; göz - u ocna supljina 2. anat. jamica, rupica (na obrazu, bradi); çene - u jamica na bradi; yanak - u jamica na obrazu 3. (ili pislik - u) zahodska jama 4. geog. klanac; udolina 5. fig. raka, grob; bir ayağı çukurda jednom nogom u grobu (o slarom eoveku) ll 1. nizinski 2. ugnut, udubljen; - ayna konkavno ogledalo 2. upao; - gözler upale oci çukurcuk rupica; jamica '(na obrazu si.) çukur el geog. nizina, depresija çukurlanmak, çukurlaşmak 1. produbljivali se, postajati dublji; ulegnuti se; upadati 2. upasti (o ocima i si.); spustiti se çukurlatmak ak. produbljivati, dubiti (jamu, varak i si.) çukurlu 1. izriven, izrovan, iziokan (o pulu) 2. rupicası, u jamacama (o obrazima, bradi)
çubuk (-ğu) 1. prut; sipka (metalna), stangla; letva, pritka 2. prut, mlada grana; loza; bağ - u vinova loza 3. cibuk; lula 4. pruga (na tkanini) 4. mor. pokretni produzetak jarbola O - unu tüttürmek lagedno, bezbrizno ziveti
çukurluk 1. izrovano mesto 2. udubljenje, udubina 3. geog. uvala; nizija, depresija
çubukçu 1. eibugdzija, izradjivac i prodavac eibuka 2. ist. eibugdzija (sluga koji je pripremao eibuke na dvoru i u konacima)
çul 1. gruba tkanina od dlake 2. konjski pokrivac, abaj!ija 3. odeca, prnje o çuput 1) iznoseno odelo, dronjici 2) odeca; - çürütmek zasedeli se, dugo os"
237
çul ha tati (o gostu, posetiocu); - u düzrnek (ili düzeltmek obnoviti garderobu, ponoviti se; - tutmaz rasipnik, raspiku6a
çulha p. tkac (na rucnom razboju) çulha kuşu (-nu) zool. senica bela (Parus pendulinus) çulhalık
arh. tkacki zanat, posao tkaca
çullama kul. meso zapeceno u testu; hindi - sı 6urka u testu; kaz - sı guska u testu çullamak ak. 1. pokriti abajlijom (konja) 2. kul. pirjaniti, tusiti çullanmak 1. pass. refl. od çullamak 2. nasloniti se, osloniti se; navaliti se na koga 3. fig. dosadjivati çulluk zool. sumska sljuka (Scolopax rusticola) çulsuz odrpanac, gola6 çultarı
nar. asa, abaja (pokrivka za
stoku)
çuval 1. vre6a; dzak; - bezl tkanina za vre6e 2. arg. nespretnjakovi6, seprtlja, "vezena vre6a" O- gibi 1) grub (o tkanini) 2) izguzvan (o odelu); bir - ineiri berbat etmek upropastili, pokvariti çuvaıcık (-ği)
vre6ica
. çuvaıdız drveni siljak (za vezivanje dzakova) 2. silo çuvallamak 1. sipati u ver6u 2. argl. propasti, doziveti neuspeh Çuvaş C-uvas (pripadnık turskog plemena na obali Volge)
Çuvaşça ı
cuvaski jezik ll na cuvaskom
çük pisa (u decjem govoru) çükündür dijal. cvekla çünki, çünkü posto, jer, zato sto çürük (-ğü) ı 1. truo, gnjio, ukvaren; meyva trulo vo6e; - yumurta ukvareno jaje 2. slab, loman, krhak; - demir lomljivo, krto gvozdje 3. neosnovan, neopravdan; - dava neosnovana tuzba; -
238
iddia neosnovana tvrdnja 4. osporen, odbacen; - çıkmak biti opovrgnut; sobnim; ll modrica (od udara, nagnjecenja) <> - çarık 1) propao onem™ocao (od starosti 2) povrsan, los; - tahtaya çıkmak upustiti se u avanturu, preduzeti rizik; vişne - ü boje trule visnje çürükçüı
bot. saprofit
çürükıük
1. trulost, gnjilost 2. slabost, lomnost, krhkost 3. neosnovanost 4. nesposobnost (za vojnu sluzbu); - e ayırmak odbaciti, skartirati (regruta) 5. smetliste, djubriste 6. fig. groblje
çürümek 1. truliti, gnjiliti (i fig.) hapiste - truliti u zatvoru 2. postali trosan (loman) 3. oboleti od karijesa (o zubu) 4. ukvariti se, pakvarili se (o namirnicama) 5. pohabati se, izlizati se 6. istrositi se, oronuti (od starosti 7. biti opovrgnut (pobijen) 8. izgubiti znacaj (o misli, tvrdnji i si.) çürümüş
truo, gnjio
çürütmek ak. 1. caus. od çürümek 2. susili (meso) 3. osporavati, opovrgavati; odbiti, ponistiti; itharnları - opovrgnuti optuzbe 4. kiseliti, potapati (konoplju, lan) <> dirsek - fig. mnogo uciti, trljati laktove çürütüımek
çürüyüş çüş
pass. od çürütmek
trulenje, gnjilenje
1. 6us! (uzvik za zaustavljanje magarca) 2. vulg. glupace! prostacino!
.·
-D-
da, de i, takodje; adnan da gelecek i adnan ce doci; bir çikolata da aldım kupio sam i jednu cokoladu; o da Landa'da bulundu i on je bio u Londonu 2. a; ali, pak; bazan çalışıyor, bazen de çalışmıyor ponekad radi; ponekad, pak, ne radi 3. pri izrazavanju oma/ovazavanja, ne poverenja, hvaljenja i sf.; pa, ta, ama; o da ne oluyor ta, sta se on pravi, sta on predstavlja! söyle de artık ta, reci vee! sus, sen de! cuti pa li! 4. izmedju dv e iste reCi iskazuje intenzivnost, mnostvo; dükkan da dükkan sve same radnje, radnja do radnje; elbisesi güzel de güzel njena je haljina prelepa; gözleri siyah da siyah njene oci su veoma erne; o konuşuyor da konuşuyor on prica li prica, on prica bez preslanka 5. iza ponov/jenog glagolskog oblika izrazava trajnost; avcı durdu durdu da tavşam vurdu lovac je dugo cekao i ubio zeca; Orhan bize gelmez gelmez de birden gelir Orhan nam dugo ne dolazi, a onda odjednom dodje 6. i; çabuk koş da gel trci brzo i vrati se; parayı al da sakla uzmi novac i sakrij ga; ye de iç jedi i pij! 7. otuda, stoga, zato; dakle anlamadım da sordum nisam razumeo, zato sam pitao; sizi okulda görmedim de buraya geldim nisam vas video u skoli, zato sam dosao ovamo 8. vee, nego; niçin şimdi değil de sdnra? zasto ne sada, nego posle? şunu almadım da bunu aldım nisam uzeo to, vee ovo 9. cak, stavise; . seni yetişeğim de geçeceğim ja cu te stici, cak cu te prestici; söylemekle yetinmedim, yazdım da nisam se zadovoljio samo time sto sam rekao, cak sam i napisao 1O. iako, mada, no, ipak; beni gördü de selam vermedi iako me je video, nije me pozdravio, video me je, a ·ipak me nije pozdravio 11 . brzo, odmah; suya dalsın da çıksın neka zaroni i odmah izadje <> /-sa/ da iako, premda, makar i, cak i da .. bunu yaparsa da faydası yok nema koristi cak i da to ucini;
.
.
onu görsem de tanıyarnam ne bih ga poznao cak i kad bih ga video; da... da i ... i: ben de, Emine de, Nezihe de, hepimiz nesle olduk i ja i Emina i Neziha, svi smo se prehladili; da ondan stoga, zato; niçin o kadar geç kalktın? gece geç vakit çalıştım da ondan zasto si tako kasno ustao? zato sto sam radio do kasno u noc dadacı
v. dadaist
dadaist dadaist dadaizm /it. dadaizam dadamak nar. mamiti, primamljivati, postavljati mamac (o lovu) dadamık (-ğı)
mamac, vab (ac)
dadandırmak ak. dat: 1. namamiti, namamljivati 2. nauciti, navici, navikavati
dadanmak dat. 1. navici se, privici se; pej. navaditi se; çikolataya - naviCi se na cokoladu 2. cesto posecivati: ucestati s posetama (dolascima); lokantalara - ne izbivati iz restarana dadaş 1. brat 2. mladic 3. drugar; burazer, brajko (pri oslovljavanju); - ım! burazeru! dadı
p. dadilja; dojilja
dadılık posao dadilje; - etmek pazili decu, starati se o deci
dağ 1 1. planina, go ra; - adamı 1) planinac, gorstak 2) grubijan, neotesanac; ağzı krater; ct. krater; - ardı druga sırana planine; - ardında. iza planine; - başı 1) planinski vrh 2) strasno, pusto mesto; bataryası voj. brdska baterija; - bayır gore i brda; - bilgisi orografija; - birlikleri voj. planinske jedinice; - boğazı. klanac, tesnac: - a çıkmak 1) popeti se, uspenjati se na planinu 2) odmetnuti se; skrivati se (na planini); - doruğu najvisi vrh planine; - eteği podnozje planine; - geçidi pla-
239
f
dağ
ninski prevoj; - .gölü planinsko jezero; /-ı/ - a kaldırmak oteti, odvesti na planinu; odvuci; kidnapovati; - kay!llası osulina; klizanje (brda); - kitlesi planinski masiv; kolu geog. ogranak planine; - otlağı planinski pasnjak; - sırtı planinski greben; sporu alpinizam, planinarstvo; - topçusu voj. brdska artiljerija; - yamacı nagib, kosina; - yurdu planinarski dom; planinsko konaciste 2. u sastavu bat. i zoo/. naziva; - ardıcı bat. sandarak-drvo (Callitris quadrivalvis); - babaları zoo/. drac, vukodrzica, planinska zeba (Tringilla montifringilla; - çamı bat. planinski bor, krivulj (Pinus montana); - kara ağacı bot. planinski brest (ulmuş montana); - koyunu zaaf. muflon, divlji ovan (Ovis ammon musimon); - mersini bat. borovnica (Vaccinium myrtillus); - serçesi zaaf. poljski vrabac (Passer montanus); - sıçanı zoo/. mrmot (marmota marmota); - tavuğu zaaf. tetreb (Tetrao urogalis o - lar anası veoma krupna zena; - ayısı trapavko, nespretnjak; neotesanac, zvekan, klipan; - da bağın var, yüreğinde - ın varizr. bogatstvo ne lisava brigil.; imetak donosi brigu; - da büyümüş v. - adamı; - a çıkan düz aramaz post. ko se u kolo hvata u noge se uzda; kad se cega prihvatis, ne govori da ne mozes; - - a kavuşmaz, insan insana kavuşur rastavljeni se jednom mogu sresti; - lar dayanmaz to je nepodnosljivo! - deviren nezgrapan, nespretan, nevest, neumesan; - doğura doğura bir fare doğurmuş tresla se gora rodio se mis; - lara düş· mek tumarati, skitati, lunjati; - dan gelip bağdakini kovmak zapovedati u tudjoj kuci; - ların gelin abiası (ili anası) 1) medved 2) medvedasta, nezgrapna zena; - gibi 1) snazan, jak 2) ogroman, kao od brda odvaljen - lar kadar 1) ogroman 2) veoma mnogo; - lar kadar fark var postoji ogromna razlika; - ların misafir aldığı mevsim salj. leto; - parçası gibi krupan covek, ljudeskara; - ların şenliği 1) medved (saljivo) 2) grub, neotesan (covek); -
240
taş 1) veoma mnogo, mnostvo (cega) 2) sve okolo, daleko, dokle oci mogu videti; lara taşlara! dalje ga bilo od nas! spasi nas, boze (pri spominjanju kakve nesrece); - ı ve taşı tutmak biti krcato pun, nemali gde igla da padne; - yürümüzse abdal yürür post. ako breg nece muhamedu, Muhamed mora bregu ·
dağ2 p. 1. zig; /-al - basmak (ili vurmak) udariti zig, zigosati; - yakmak V. basmak 2. med. gorenje, paljenje, sagorevanje (rane), kauterizacija 3. fig. bol, stradanje, jadi (ljubavni) dağar 1. glinena posuda (sa sirakim otvorom) 2. v. dağarcık 3. arh. velika merica (za zito) dağarcık (-ğı) 1. kozna torbica 2. fig. znanje, pamet; - ındakini çıkarmak izloziti svoje misljenje; - ı yüklü upucen; potkovan (znanjem); - ta bir şey kalmamak fig. sve potrositi, iscrpsti do kraja
dağcı
planinar, alpinist
dağcılık
planinarstvo, alpinizam
dağdağa a. zagor, galama, graja 2. fig. Uzbuçljenje, usplahirenost; nespokojstvo, nem ir dağdağalı
1. bucan, suman, hucan 2.
fig. nemiran, nespokojan, brizan dağılım 1. psih. rastrojstvo, delenje licnosti 2. hem. fiz. razlaganje, disocijacija; dizperzija 3. ek. raspodela; gelir - ı raspodela dohotka 4. psih. asocijacija; cf. çağrışım 5. /ing. distribucija dağılış
1. raspodela, distribucija 2.
geog. rasprostranjenost, rasirenost, raz-
mestaj (faune, flore, voda i si.) 3. raspad, rasulo (vojske) 4. pad, propast; Roma Imparatorluğunun ı propast Aimskog carstva dağılma 1. gl. im. od dağılmak 2. voj. rasporedjivanje, razmestaj (borbenih jedinica) 3. voj. rasipanje, rasturanje (zrna, granata) 4. fiz. disperzija, rasipanje (svet-
dağlamak
losti) 5. hem. rastvaranje, razlaganje dağılmak 1. raziCi se; rasturiti se, rastrkati se; raspustiti se, raspustati se; razlivati se, rasplinjavati se; rasuti se, rasprsiti se; bulutlar dağıldı oblaci su se razisli; meclis dağıldı skupstina je raspustena; şu mürekkep dağılıyor to mastilo se razliva; toplantıya katılanlar dağıldı ucesnici skupa su se raziilli 2. rasuti se, razbarusiti se (o kosi) 3. skrhati se, slomiti se, polupati se; raspasti se (o namestaju, stolicama i si.) 4. hem. razlagati se, rastvarali se 5. narusiti se (o redu); postali neuredan; napraviti se o neredu); oda dağıldı soba je u neredu 6. raznositi se, delili se (o posti); posta dağıldı posta je razdeljena; yemek bir saat sonra dağılacak hrana ce se delili za jedan sat 7. voj. razdeliti se; razmaci se (o redovima) razmestiti se (o jedinicama) 8. povuci se, udaljiti se 9. fig. razilazili se, ne slagati se; dedenin ölümünden sonra aile dağıldı posle depine smrti nastala je nesloga u poredici 10. fig. ugasiti se, ukinuti se (o drustvu, ustanovi) dağınık 1. rasut, razbacan, rasturen, rastrkan; köyümüzün evleri çok - kuce naseg sela su veoma rastrkane 2. rasut, razbarusen; - saç razbarusena, rascupana kosa 3. neuredan, u neredu (o kuci, sobi i si.) 4. nemaran, aljkav; dağınık bir kadın aljkava zena 5. rasejan, rastrojen (mislima); bugün zihnim - danas sam rasejan 6. voj. razmaknut, rasclanjen (o stroju, formaciji); - düzen razmaknut stroj; rasclanjen borbeni poredak 7. razbijen; - ordu razbijena vojska 8. rastresit, sipak (o zemlji, snegu i si.) dağınıklık 1. razbacanost, rastrkanası 2. razbarusenost, rascupanost (kose) 3. neurednost, nered 4. nemarnost, aljkavost 5. rasejanosi 6. rastresitost, sipkost Dağıstanlı
Dagestanac
dağıtıcı ı 1. postar, pismonosa; cf. müvezzi 2. teh. rasporedjivac razdeljivac ll
fig. rusilacki, razbijacki; koji narusava (mir, red, jedinstvo i si.) dağıtıcılık
dostavljanje, raspodela; dist-
ribucija dağıtılmak
pass. od dağıtmak; davoj. razbijene trupe: meclis dağıtıldı skupstina je raspustena; mektuplar dağıtıldı pisma su razdeljena; yemek dağıtıldı hrana je podeljena ğıtılmış kıtalar
dağıtım 1. razdavanje, delenje; kitap izdavanje knjiga; yemek - ı podela, izdavanje obroka 2. raspodela; gelir - ı raspodela dohotka 3. distribucija; film - ı distribucija filmova; evi distributerska kompanija ı
dağıtırncı dağıtış
v.
sin. distributer dağıtma
dağıtma
gl. im. od dağıtmak; - yeri voj. punkt za snabdevanje 2. isporuka, dostava, raznosenje (poste) dağıtmak ak. 1. deliti, rasporedjivati (hranu, novac, dohodak); 2. rasuti, razbac (iv) ali, raseja(va)ti; (na) praviti nered; evi - napraviti nered u kuci; kağıtları - razbacati papire 3. raznositi, dostavljati, isporucivati (postu, pisma) 4. rasprsivati; razgoniti, rasterivali (oblake, maglu); düş manı - razagnati, potuci neprijatelja; kederi - odagnati tugu; rüzgar bulutları dağıttı vetar we rasterao oblake; şüpheleri - rasprsiti sumnje 5. razneti,. razmrskati, polupati, razbiti; tren arabayı dağıttı voz je razmrskao aulomobil 6. rasturiti (skup, zbor); raspustiti (skupstinu) 7. rasformirati, zatvoriti, ukinuti (organizaciju, drustvo, ustanovu) dağıttırmak
dağ
dağıtmak
keçisi zool. divokoza (Rupicarpa)
dağiağı dağ
caus. od
p. zig, gvozdje za kauterizaciju
lalesi bat. breberina, sasa (Ane-
mone) dağlamak ak.
1. zigosati, stavljati zig 2.
241
dağlanmak
med. paliti, tusirati, kauterizovati (ranu) 3. tig. peci; stipati (o hladnoci, toploti, ostrom picu, vrucini); rakı damaklarımı dağlıyor rakija mi pece nepca; soğuk kulaklarımı dağlıyor hladnoca mi stipa usi 4. tig. nanositi bol, muciti, zalostiti; sneveseliti; bu olay hepimizi dağiadı ovaj · dogadjaj nas . je sve razalostio dağlanmak dağiatmak
pass. od caus. od
dağlamak dağlamak
dağlı 1 1. brdjanin, gorstak 2. nar. grubijan, neotesanac dağlı2 1. sa zigom, ziasan (o zivotinji) 2. tig. tuzan, ojadjen, ucveljen dağlıç
vrsta ukrstene ovce (u Turskoj)
dağlık 1 brdovit; planinski ll planinsko, brdovito mesto dağ oluşu
geo/. obrazovanje planina,
orogeneza dağ
servisi kedar; ct. sedir
dah v. deh daha 1 1. jos, do sada (s odrecnim glagolima) jos, jednako; - kimse gelmedi jos niko nije stigao; - yarım saat olmadı jos nije proslo pola sata; Ekrem bu otelde kalıyor Ekrem jos stanuje u ovom hotelu 2. vise, jos (kao dodatak postojecem); bir - 1) jos jednom 2) vise, odsad (sa odrecnim glagolom); - oraya gitme! nemoj vise ici tamo! biraz - jos malo; iki saat ders çalışmalıyım treba da ucim jos dva safa 3. vee, jos; - dün geldim jos juce sam stigao 4. kao cestica za gradjenje komparativa; - büyük .veci; - çok vise; -doğrusu tacnije; .,. fazla v. - çok; - iyi bolji; bolje; - iyi ya! utoliko bolje, tim bolje; ben senden - yaşlıyım ja sam stariji od tebe ll mat. plus, vise; iki - altı sekiz eder dva plus ses! su osam o - neler svasta! kojesta!; - sı var to nije sve, ima jos; az zamalo, umalo, skoro dahdah, dehdeh dji! djiha! (u decjem
242
govoru) dahi i, takodje; ni (sa odrecnim glagolom); cf. da dahi a. genije dahice poput genija, ingeniozno; - bir genijalni izum
buluş
dahil a.l unutrasnjost, unutrasnji deo; ine unutar, u. unutrasnjost; - inde unutra, u unutrasnjost cega; - inden iznutra, iz; u granicama ll 1. unutrasnji 2. koji ulazi, koji stupa u; /-ı/ - etmek uvesti, ukljuciti; /-al olmak 1) ulaziti (u sastav cega) 2) ucestvovati, uzeti ucesce (u igri, ratu i si.) lll ukljucujuci i, racunajuci i; zakljucno sa; ben bugün - geleli on gün oldu racunajuci i danas, ima deset dana od kako sam dosao; ocağın on beşine kadar, on beşi de - do petnaestog januara, ukljucujuci i petnaesti; vergi - ukljucujuci i porez; yemek - ukljucujuci i hranu, zajednci sa hranom O - olarak (ili olmak üzere) zajedno sa, ukljucujuci i. .. dahilen a. 1. iznutra, unutra; - kulilaç med. lek koji se pije
lanılan
dahili a. umutrasnji, unutarnji; ct. içsel; - deniz unutrasnje, sredozemno more; harp gredjanski rat; - hastalıklar interne bolesti; - kan seyelanı unutrasnje krvarenje; - seyrüsefer unutrasnja plovidba; siyaset unutrasnja politika; - ticaret unutrasnja trgovina dahilik genijalnost dahiliye a. 1. arh. unutrasnji poslovi; ct. - nezareti ministarstvo unutrasnjih poslova 2. med. interne bolesti; - mütehassısı internista, specijalista za interne bolesti 3. interno odeljenje (u bolnici, klinici) içişleri:
dahiliyeci 1. sluzbenik ministarstva unutrasnjih poslova; pripadnik sluzbe unutrasnjih poslova 2. internista, specijalista za interne bolesti dahiyane a-p. arh. v. dahice
dal dahietmek dat. mesati se, uplitati se, zabadati nos; ct. karışmak daim a. arh. stalan, trajan; - etmek nastavljati, produzavati; uciniti trajnim; olmak nastavljati se, trajati daima a. uvek, stalno daimi a. dug, trajan, dugovecan; stalan, postojan, permanentan; cf. kalıcı; hareket fiz. perpetum mobile; - kadro stalni kadar; - komite stalni komitet; ordu stalni vojni kadar, regularna vojska
dina, drustvo; cf. çevre; aile - sinde u krugu porodice; dost - si krug prijatelja 1O. okvir, granice; belirli şartlar - sinde u okviru odredjenih uslova; konu - sinde u okviru teme; olanaklar - sinde u granicama mogucnosti daireli od ... stanova; on - bir apartrnan stambena zgrada od deset stanova dairesel kruzni; krugolik; - hareket fiz. kruzno kretanje; - testere cirkular, cirkularna testera dairevi a. v. dairesel
daimilik trajnost, postojanost; vecnost dair a. post. sa dat. o, u vezi sa; cf. değgin, hakkında; bana - o meni, u vezi sa mnom; sanata - bir konuşma razgovor o umetnosti daire a. 1 . krug, kolut, ko lo; geom. povrsina kruga; - çevresi geom. kruznica, obim, opseg; - çizmek opisivati krug; kesmesi isecak, sektor kruga; - parçası (ili sathi) odsecak, segment kruga; - şek linde kruzni; yarım - polukrug 2. ured, biro, nadlestvo; uprava; güvenlik - si uprava bezbednosti; iş bulma - si biro za zaposljavanje; tapu - si katastarska uprava; vergi - si poreska uprava 3. odeljenje, odsek (ustanove); hukuk işleri - si odelenje pravne sluzbe; askerlik - si vojni odsek; döviz - si devizno odeljenje (banke); muhasebe - si knjigovodstvo, knjigovodstveno odeljenje; pasaport - si pasosko odeljenje; personel - si personaina odeljenje; 4. odelenje, odeljak, kabina; bagaj - si prtljaznica; dümen - si mor. kormilarska kabina; kazan - si kotlarnica; makine - si masinsko odeljenje 5. stan; kaleriferli - stan sa parnim grejanjem; kiralık - stan za izdavanje 6. nadleznost, kompetencija; jurisdikcija; · bu işler belediye organlarının - sindedir ovi poslovi su u nadleznosti opstinskih organa 7. oblast, podrucje; okrug; belediye - si opstinsko podrucje; seçim - si izborni okrug 8. muz. daire 9. fig. krug; sre-
dakik a. 1. fin, suptilan, delikatan 2. tacan, ispravan, precizan 3. podroban, detaljan, iscrpan; - rapor iscrpan izvestaj dakika a. 1. minuta; - dan - ya iz minute u minutu; - sı - sına tacno u minut; sı - sına uymaz neuravnotezen (o coveku) 2. mat. minula (600-ti deo stepena) daktilo 1. daktilograf; - bayan (ili kız) daktilografkinja 2. kucanje; /-ı/ - ya çekmek (ili - makinesi) pisaca masina daktilograf
v. daktilo (1.)
daktilografi daktilografija daktiloloji daktilologija, govor pomocu prstiju daktiloskopija daktiloskopija daı1 1. bat. grana 2. fig. grana, ogranak, struka; - budak salmak (ili vermek) 1) (raz) granati se, pustati grane 2) fig. granati se, sirili se, razjivati se; bilim ı naucna disciplina; sanayi - ı industrijska grana O - dan - a atlamak skakati s teme na temu; - dan - a konmak kolebati se, biti neodlucan; .-gibi 1) mrsav, slab, suv 2) vitak; bir - da durmamak biti nestabflan (nepostojan, vetropirast)
dal2 nar. 1 . ledja, pleca 2. zatiljak o /- ına basmak ljutiti, razdrazivati; /-ın/ ına binrnek peti se kome na glavu, dosadjivati; - vermek oslanjati se, naslanjati se ın/
243
dal daı3 nar. isprde reCi sa vremenskim iskazom pojacava njihovo znacenje; - gündüz usred belog dana; - öğle tacnou po d ne
dalak (-ğı) anat. 1. slezina;- olmak bolovati, patili od slezine; - şişmesi oticanje jetre 2. sat meda, sace dalak otu bot. dubacac (Teucrium chamaedrys) dalalet a. zabluda, pogreska; cf. sa- e düşmek pasti u zabludu, pogresiti
pınç;
dalamak ak. 1. ujesti, ugristi (o psu, vuku i si.) 2. ubosli, ujesli (o inseklu); ope6i, ozeci (o koprivi) 3. fig. ujesti, naneti bol 4. fiziol. nadraziti dalan p. arh. predvorje, hol, foaje dalap (-bı) vreme uspaljenosli, vreme parenja (o zenki. zivotinja); - a gelmek uspaliti se; parili se dalaş
svadja, prepirka, zadjevica; cf.
kavga dalaşmak s ile 1. ujedati se (o psima) 2. svadjati se, prepirati se dataştırmak
caus. od dalaşmak
dalavere podvala, smicalica; smutnja, spletka; - çevirmek (ili döndürmek) ob~ manjivati, praviti smicalice; spletkariti dalavereci prevarant, varalica, lupez dalda v. dulda daldırılmak
pass. od
daldırmak
daldırmak
1. ak. dat. zagnjurili, uroniti, potopiti, zamociti, umociti; ·suya - potopiti u vodu 2. ak. dat. zavlaciti, zavuci gurnuti (ruke u dzepove i si.) 3. arg. rasadjivati, polagati umno- zavati polaganjem 4. fig. zamisiili se, zadubiti se u misli dalga 1. talas, val (i fig.); - yı başa almak 1) ploviti uz talase 2) izloziti se opasnosti, uhvatiti bika za rogove; - boyu fiz. talasna duzina, duzina talasa; - çiz~
244
gisi talasna linija; - - 1) u talasima, talasast (o kosi) 2) neravnomeran; u prugama, prugast (premaz, krecenje i si.) dizisi serija talasa; - hareketi fiz. talasno kretanje; - uzunluğu v. - boyu; kısa lar kratki talasi (radija); ses - sı zvucni talas; sıcak - sı topao talas, otopljenje 2. arg. obmana. lukavstvo, smicalica; cf. dalavere; - yı çakmak 1) osetiti, naslutiti prevaru 3. arg. rasejanost, odsutnost; - ya düşmek 1) biti rasejan 2) arg. nasesti, biti obmanut; - geçmek 1) biti rasejan 2) ismejavati, terali segu 3) zasnovati prolaznu ljubavnu vezu; - ya getirmek navesti, prevariti 4. arg. osamu6enost, omamljenost (od droge) 5. prolazna (ljubavna) veza, ljubavna avantura; /-la/ - sı olmak imati ljubavnu aferu O - gibi gelmek navalili, nagrnuti, (po) hrliti; - saymak lencariti, brojati bogu dane; /-ın/ - sına taş ı,~fmak kvariti kome posao, podmetati kome klipeve u tockove dalgacı 1 1. arg. prevarant, varalica; smutljivac 2. oklevalo, skanjeralo ll 1. rasejan, nepazljiv 2·. nepostojan, vetropirast
dalgacık (-ğıj talasi6 dalgakıran
lukobran, mol
dalgatandırmak
ak. (us) talasali, uz-
burkati, uskomesati dalgalanmak 1. talasati se (i fig.); deniz dalgalanıyar more se talasa, more ja valovito; kalabalık dalgalanıyar masa se talasa 2. lelujati se, leprsati se (o zastavi, kosi i si.) dalgalı 1. talasast, valovit, buran (o moru) 2. neravnomeran razlicitog tona (o boji) 3. talasast, brezuljkast, neravan (!eren, zemljiste); rebn3st (lim, gvozdje); arazi neravno zemljiste; - teneke rebrast, talasast tim 4. tekuci, leteci (dugovi) 5. talasni; kısa - kratkotalasni; orta - srednjetalasni 6. s prelivima, moariran (o tkanini); - kumaş moare, svila s prelivima; cf. menevişii 7. fig. rasejan O - akım fiz. na-
dam izmenicna struja; - akım üretici fiz. alternator dalgı rasejanost, sutnost; cf. gaflet
zamisljenost,
od-
dalgıç (-cı)
ronilac gnjurac; - başlığı ronilacko zvono; - elbisesi gnjuracko odelo dalgıç kuşu
(-nu) zaaf. gnjurac (Co-
dallanmak 1. granati se, pustati grane 2. fig. (pro) sirili se, razviti se 3. fig. rapetljati se, zamrsiti se, iskomplikovati se; dallanıp hudaklamak iskomplikovati se dallı 1. razgranat (o stablu); - budakir fig. sloien, zamrsen, komplikovan 2. saren, sa sarama (o tkanini); - basma basma sa sarama; - güllü ziv, upadljiv (o boji)
lumbus) dalgıçlık
daima sp. zahvat ispod kolena (u rvanronilastvo, zanimanje ronioca
dalgın 1 . rasejan, odsutan; - - rasejano; zamisljeno 2. bez svesti, obamro, ukocen dalgınca
rasejano; zamisljeno
dalgmlaşmak
postali rasejan
dalgınlık 1. rasejanost, zaboravnost; zamisljenost, odsutnost 2. uspavanost, obamrlost, letargija; - ına gelmek biti rasejan, ne primecivati; ne paziti; - ına getirmek ubediti, nagovoriti (koristeci se cijam rasejanoscu) dalgır nar. 1. lako talasanje, mreskanje (mora, jezera) 2. talasasti preliv (na tkanini, papiru, gvozdju) dalış 1. poniranje, uronjavanje 2. av. obrusavanje, pikiranje; - yapmak 1) zaroniti, uroniti 2. obrusavati se, pikirati 3. sp. bacanje, plivanje kroz vazduh (u fudbalu, rukometu)
daliz v. dehliz dalkavuk (-ğu) 1. laskavac, ulagivac; ulizica 2. ist. dvorska budala, lakrdijas 3. nar. gotovan, muktas, mufljuz dalkavukluk 1. laskanje, dodvoravanje, ulagivanje, ulizivanje 2. nar. muktasenje, gotovanstvo ba davadziluk dal kılıç 1 golom sabljom, isukanom sabljom ll fig. hvalisavac razmetljivac daliandırmak ak. 1. razgranati 2. fig. otezati, oslozniti, iskomplikovati
ju) dalmak (-ar) 1. dat. uroniti, zagnjuriti se; suya dalıp çocuklara kadar yüzdü zaronio je i doplivao do dece 2. dat. prodreti, uvuCi se; uleteti, upasti, provaliti; stadyuma biletsiz daldı upao je u stadian bez karte; Üzeyir kapıyı vurmadan daldı Uzeir je uleteo bez kucanja 3. dat. sav se predati, posvetiti se, odati se cemu; eğ lenceye - predati se zabavi; hulyaya mastati, predati se masti; işe - sav se predati poslu 4. dat. udubljivati se, udubiti se; utonuti; kitaba - udubiti se u knjigu S. (ili uykuya - ) zaspati, utonuti u san 6. onesvestili se, pasti u nesvest (obelesniku) 7. sp. zahvatiti ispod kolena (u rvanju) 8. vaj. uklinjavati se, ukliniti se Odala çıka uz velike teskoce, tesko, naporno; dalıp gitmek mnogo razmisljati lupali glavu, naprezali misli dal taban 1 bos, bosonog ll pej. skitnica, bitanga daltonizm med. daltanizam dal uyku nar. dubok san dalya bat. georgina (Dahlia); v.
yıldız
çiçeği
dalyan stacionirane mreze, loviste (za ribe); - ın içine girmek upasti u mrezu (oribi); - tarlası mesto za razapinjanje mreza o - gibi stasit, lepo gradjen dal yarak (-ğı) arg. klipan, zvekan dam 1 1. krov; - aktarmak prepokrivati krov; - ·altı potkrovnica, soba na tavanu;
245
dam nadstresnica 2. kucerak, krovinjara, potleusica 3. staja; tor; obor 4. arg. buvara, bajbokana, corka; /-ı/ - a atmak baciti u bajbokanu, corkirati o - dan çardağa atlamak skakati s teme na temu; - a çık mak prirediti histerii':nu scenu; postali histerii':an; - dan düşereesine (ili - dan düşer gibi) neumesno, u nevreme, izrıenada (reci); - dan düşen - dan düşenin halini bilir post. nastradalog razume samo onaj ko je i sam stradao; (lar)da gezmek vucarati se, bludnii':iti (o zenama); - üstünde saksağan vur beline kazmayıl kojesta! gluposti! dam2 1. dama, partnerka u plesu 2. dama (karta) dama 1. igra dama; - tahtası tabla za igru dama 2. dama (u igri dama) o demek 1) umoriti se, izgubiti snagu 2) iscrpsti se, nestati (o novcu i si.) /-ı/ - taşı gibi oynatmak premestati, prebacivati s mesta na mesto; pomerati kao figure (dame) damacana (velika) opletena boca damacı
igrai': dame
damak (-!;jı) 1. anat. nepce; - eteği nepi':ani veo; - kemeri nepi':ani ICık; - kemiği nepi':ana kost;.- sessizi (ili ünsüzü) nepi':ani, palataini suglasnik 2. kuka, zakai':ka, jezii':ak (udice) 3. nar. zapalenje nepca O - a hoş gelmek biti po ukusu, odgovarati; /-ın/ - ını kaldırmak umiriti nasmrt preplasenog; - ı kurumak osecati veliku zedj damaklı 1. s nepcima 2. s kukicom (iglom), bodljikav; -dişler zubalo, stavljeni zubi; - iğne udica sa kukicom
damaksıl /ing. nepi':ani, palatalni; art zadnjenepi':ani; ön - prednjenepi':ani · damaksıllaşma
/ing. palatalizacija
damalı kockast, kariran; - etek karirana suknja
damar 1 . anat. bat. sud; zila, ve na; -
246
atmak pulsirali (o veni); - larını kesrnek sertleşmesi arpreseci sebi vene; terioskleroza; kan - ı krvni sud 2. damar, zila (u u kamenu, drvetu); :Zilica (ispod koze) 3. geo/. :Zila; altın - ı zlatondsna zila 4. fig. priroda, narav, cud; - ı bozuk lose naravi, svadljiv; nepristupai':an; /-n/ - ına basmak naljutiti, rasrditi; /-ın/ - ını bulmak naCi kome slabo mesto; - ı çatlak drzak, bezoi':an; /-ın/ - ına çekmek naslediti (narav, cud; - ına dokunmak V. - na basmak; /-ın/ - na girmek biti kome po volji, zadobiti koga, podvuci se kome; - ı kırık bestidan; - ı tutmak 1) uzjoguniti se, kapricirati se 2) razljutiti se, razbesneti se 5. fig. zica, sklonost ka i':emu, dar; şairlik - ı pesnii':ka zica damar bilimi angiologija, krvnim sudovima damarcık
(-ğı)
nauka o
1. arterijica 2. lanka
rudna :Zila damardaraltan fiziol. koji suzava sudave damargenişleten
fiziol. koji siri sudove
damarlanım bot. zool. splet :Zilica (na listu, kod insekata)
damarianma vaskularizacija, stvaranje krvnih sudova; protkanost krvnim sudovima damarlı 1. s oteklim, prosirenim venama; - el ruka s nabreklim verıama 2. sa zilama, zilii':ast (o drvetu, kamenu); - mermer zilii':ast mermer 3. fig. svojeglav, tvrdoglav; cudljiv, hirovit
damarsız
bestidan,
1. bez :Zila (drvo, list) 2. fig.
besramarı
damasko 1 tekst. damast, damaska svila ll od damasla damat tanski zet
(-dı)
p. 1. zet, 2. ist. damat, sul-
damdazlak potpuno i':elav damga 1. :lig, pei':at, stambilj 2. danga,
danakıran
sprava za zigosanje 3. znak, fabricka marka; - pulu taksena marka 4. plomba (carinska i si.) 5. fig. zig, pecat, obelezje, "crna" mrlja; - vurmak 1) udarati zig, pecatiti 2) plombirati 3) fig. zigosati, obeleziti damgacı
1. pecatorezac 2. cinovnik
koji stavlja pecate; radnik na plombiranju rob e damgalamak ak. 1. stavljati zig (pecat); stavljati fabricki znak; altını - stavljati zig na zlato. (za oznaku finoce) 2. stavljati plombu, plombirati (robu) 3. fig. obeleziti, zigosati damgalanmak pass. od damgalamak damgaiatmak caus. od damgalamak damgalı 1. oznacen, obelezen (o rublju i si.) 2. zigosan; bazdaren 3. plombiran, sa plombom (o robi) 4. fig. zigosan, obelezen; ozloglasen damgasız 1. bez znaka; bez ziga (o zlatu, srebru) 2. bez plombe, naplambiran (o robi) .damıtıcı 1 destilatar tilacioni aparat
lı
destilator, des-
damıtık
hem. destilisan; - su destilovana voda damıtma
destilacija
damıtmak ak. destllisati damızlık 1 ferment, kvasac, siriste lı agr. sortni, semeni, za setvu (o biljkama); - buğday semena psenica 2. zaaf. priplodan, rasplodan; - aygır pastuv; - boğa priplodni bik
dam
koruğu
bat. jaric (Sedum acre)
damla 1. kap, kaplja 2. farm. kapljice, kapi; burun ~. sı kapi za nos; göz -sı kapi za oci 3. med. kap, srcani udar, apopleksija; /-al n inmek pretrpeti srcani udar, zadesiti kap; - dan ölmek umreti od srcanog udara 4. nar. veoma malo, kapljica, truncica; - - kap po kap, malo-pomalo; iki - yağmur yağdı pale su dve kapi kise 5.
med. kostobolja d ete
o
bir - çocuk sicusno
damlacık (,ğı) 1. kapljica 2. fig. mrvica, truncica; veoma mala
damlalık 1 . kapaljka, pipeta 2. oluk 3.' med. mrojac kapi
damlamak 1 . kapali, kanuti; elbiseme kanulo mi je vino na odelo 2. teci, isticati, curiti (o slavini, kofi, vedru) 3. dat. fig. upasti, uci nepozvan O damlaya damlaya göl olur pasi. zrno pozrnopogaca; kap po kap-moraca şarap damladı
damla
sakızı
kvalitetna smola
damlataş
1. dragi kamen (u obliku kapljice) 2. talog u pei':inama (naprav!fen podzemnim vodama) damlatılmak
pass. od damlatmak
damlatmak ak. 1. caus. od damlamak 2. prokapati, prokapinjati, pokapati; med. ukapavati kapi (u nos, oci) dammak (-ar) dijal. dat. 1. iznenada doci, sinuti (o misli); aklıma damdı sinula mi misao damper 1. teh. prigusivac, prigusnica treperenja (masine) 2. automatski istovarivac (kamiona) damping ek. damping; ce na
fiyatı
niska
dan: - - (ili - dun) tras! bum! dum! dana tele; - eti teletina: - kızartması telece pecenje o - lar gibi bağırmak (ili bögürmek) vikati na sav glas, derati se; nın kuyruğu kopmak desiti se nezeljeno, dogoditi se najgore dana ayağı culatum)
(-nı)
bat. kozlac (Arum ma-
dana burnu bat. divlja zevalica (Antirrhinum orontium) 2. zaaf. rovac (Gryllotalpa vulgaris) danakıran otu bat. kaluzdjarka (Epi-
pactis)
247
Danea Danea danski jezik dandini ı uzv. hop! (pri tepanju maloj deci); - yavruma hopala hop, hop, cedo moje! - - dastana buji, paji! ll u neredu, razbacan, rasturen O - bebek 1) razmazen 2) infantilan (o coveku) dane Otane dang nica
(-ğı)
dangalak
med. denga, tropska groz(-ğı)
dangalaklık
budala, bena, zvekan
tupoglavost, ogranicenost,
zatucanost dangıldamak
v.
- dungur v.
tangır
tungur
dan k 1: /-ın/ (beynine ili kafası na) demek (ili etmek) razabrati, konacno shvatiti dank2 v. dang dans ples, igra; - düzeneisi koreograf; - düzeni koreografija; - a kaldırmak (ili davet etmek) pozvati na ples; - yapmak igrati, plesati plesac, igrac
dangırdamak glasno govoriti,
savetovanje; konsultacija;
vikati,
ct. mü-
şavere
dansçı
dansöz plesacica
dantelli dantelalı s cipkama, cipkast; uksarsen cipkama danya danski pas, danac dapdaraeık
danışık (-ğı)
1. v.
danış
2. pogodba;
tajni dogovor
danışma gl. im. od danışmak; - bürosu biro za informacije; - kurulu savetodavni odbor, savetodavna komisija danışmak 1. dat. ak. savetevali se, pitati za savet, obratiti se kome za savet; bu sorunu kime danışayımi s kime da se posavetujem o ovom problemu? 2. ak. pretresati, raztnatrati, vecati, savetevali se
danışman savetodavac, savetnik
drzavni savet (Turske re-
publike) Danimarkah Danac, stanovnik Danske daniska nar. 1 najbolje; najbolji, prima,
veoma uzan, pretesan
dar 1 1. uzan, uzak; tesan, teskoban; tesna obuca; - elbise tesna haljina; - ev teskobna kucja; - hat uskotracna pruga, pruga uzanog_koloseka; sokak uzana ulica 2. oskudan, stur, skucen, ogranicen, neznatan; - gelirli agranicenih prihoda; - zaman kratko, ograniceno· vreme 3. fig. ogranicen, borniran (duhom, pamecu); ..: düşüneeli ogranicen, priglup; - görüşlü skucenih · pogleda; imkanlar ogranicene mogucnosti 4. gram. zatvoren; - sesli zatveren vokal (u turskom ı, i, u, ü) 5. geom. ostar; - açi ostar ugao ll fig. teskoca, skripae, prpa; /-ı/- a boğmak 1) (is)koristiti ciju teskecu 2) prisiljavati, vrsiti teskecu 2) prisiljavati, vrsiti pritisak; - da bulunmak biti u oskudici, kuburiti s novcem; - a düşmek doci u besparicu (noveanu krizu); "" a gelememek ne podlegati pritisku; - a gelmek (başı) 1) doci u vremenski skripac 2) ayakkabı
danışıklı prividan, lazan; pritvoran, vajni; - döğüş toboznja borba; fig. namestena stvar
Danıştay
dansör v.
dantel, dantela cipka, cipkani rad
derati se
248
p. arh. znanje; nauka, znanost
darisli s plesom (vece, priredba)
- dungul 1 grub, neotesan; dungul bir adam neotesan covek ll grubo (postupati, govoriti)
danış
daniş
dansçı
dangırdamak
dangıl:
dangır;
super; yemekierin - sı najbolje jelo ll sustina, srz; o, bu işin - sını bilir on se odlicno razume u to, on je majstor u tome
danlmak biti prinudjen (uciniti sto); /-ı/- a getirmek 1) dovesti u tezak polozaj 2) pozurivati, terati; - da kalmak 1) naci se u skripcu 2) ostati bez novca lll s mukom, jedva, na jedvite jade; - a - (ili - ı - ına) jedva, jedvice; - atmak (kendini ) jedva se cega domoci; pobeci, izvuci se; - kaçmak jedva se izvuci, izbaviti se od; trene - yetiştim jedva sam stigao na voz, zamalo nisam izgubio voz dara dara, odbitak od tezine anibalaze; /-ın/ - sını almak (ili çıkarmak) oqbiti daru, odreıditi neto tezinu <>/-ıl - ya atmak (ili çıkarmak) tig. ne pridavati znacaj, ne obazirati se daracı k
veoma uzan (tesan
dara dar jedva, s mukom; uçağa - yetiştik jedva smo stigli na avion dar ağacı vesala; obesen
ına
çekilmek biti
daralma 1 . gl. im. od daralmak 2. med. stenoza, suzavanje (krvnih sudova) daralmak 1 . suzavati se, suziti se; postali tesan, stesniti se; smanjivati se, skupljati se 2. tig. otezavati se; nefesim daraldı disanje mi je otezano 3. tig. pritiskivati, muciti, pritesnjavati daraltılmak
pass. od daraltmak
daraltmak caus. od daralmak darbe a. 1. udarac, udar; - indirmek (ili .vurrriak) udariti; tig. naneti udarac; yemek dobiti udarac 2. voj. udar; napad juris; cephe - si frontalni udar; esas glavni udar; karşı - protivudar, protivnapad 3. udar, prevrat, puc; hükümet si daavni udar; hükümet - si yapmak izvrsiti drzavni udar; hükümet - si teşebbüsü. pokusaj drzavnog udara 4. tig. nesreca, propast, katastrofa; ağır bir teska nesreca, katastrofa darbeel 1. pucista 2. arh. lazan, bezvredan novcic
darbelemek ak. 1. udarati, udariti 2. tig. naneti udar, unesre6iti 3. tig. podrivati, rovarili, sabotirati darbelenrnek pass. od darbelemek darbetmek 1 . ak. udarati, udariti 2. ak. kovati (novac) 3. ak. mat. mnoziti; ct. çarpmak 4. ak. med. raseci, operisati (cir, tumor i si.) 5. udarati, lupati, biti, strecati (o s re u) darbımesel darbız
p-a. poslovica; ct. ata sözü
dijal. vlaznost (zemlje)
darbızlı
dijal. vlazan (o tlu)
darbuka muz. darbuka (orijentalni rucni bubanj) darbukacı
bubnjar, svirac na darbuki
darca potesan, pouzak darçın
v.
tarçın
dardağan u neredu, razbacan, rasturen, pasutren, rasut
nered
dardar v. daradar dargın ljut, srdit; bbana da li ste ljuti na mene? dargınlık
dargın mısınız?
ljutnja, srdzba, gnev
darı 1. bot. proso (Panicum) 2. dija/. kukuruz <> - sı başınıza! i ja vama zelim (srecu, zdravlje)
dandünya p-a. ovaj svet, prolazan svet; ct. dünya darılgan osetljiv, uvredljiv, koji prima sve za zlo, koji je na kraju srca darılganlık
darılmaca:
preosetljivost, zamerljivost - yok nema ljutnje, bez
ljutnje danlmak dat. 1. ljutiti se, srditi se; da(ız)! nemojte se ljutiti! 2. zamerati, prebacivati 3. (iz) grditi, (pre) koriti; rılmayın
249
darıltmak
argl. izribati, izbrusiti, ocitati bukvicu darıltmak ak.
dar
kafalı
(na) ljutiti, rasrditi
ogranicen, priglup
darkafalılık
ogranicenost (duha,
ra-
zuma) darlanmak,
darlaşmak
darlaştırmak
v. daralmak
v. daraltmak
darlık (-ğı) tesnac; klanac, klisura 2. teskoba, teskobnost, stesnjenost 3. nedostatak, pomanjkanje, oskudica, ogranicenje; zaman - ı vremenska stiska, ogranicenost vremena 4. teskoca, tezak polozaj, skripac; - çekmek trpeti, muciti se, patiti; - a düşmek doci u novcanu krizu, dospeti u besparicu 5. fig. muka, nevolja 6. fig. ogranicenost, borniranost (uma, misljenja) darmadağın, darmadağınlık razbacan, u neredu; cf. tarumar; - etmek napraviti nered
darmaduman zamrsen, zapleten; slozen, tezak; - etmek dovesti u tezak polozaj darp (-bı) a. 1. udaranje, udar 2. kovanje (novca) 3. mat. mnozenje; cf. çarpma 4. muz. takt darphane a-p.' kovnica novca darühiceze a. sirotinjski dom, dom za ubo ge darülfünun a. arh. universitet Darvincilik darvinizam dasitan v. destan dasitani epski; legendaran datif gram. dativ daüssıla
a. nostalgija; cf. yurtsama
daüssılalı
nostalgican
dav zool. africka zebra (Hippotigris burchelli) dava a. 1. jur. sudski proces, spor par-
250
nica; /-a/ - açmak podneti tuzbu, povesti parnicu; - nın dinlenmesi sudska rasprava, sudski pretres; - nın düşmesi v. nın sükutu; - eden podnosilac tuzbe, tuzilac; - edilen tuzenik; - etmek V. açmak; - hakkı pravo na tuzbu; - ikame etmek v. - açmak; - nın reddi odbacivanje, odbijanje tuzbe; - nın sukutu abustava postupka 2. jur. sudjenje, sudski pretres, raciste 3. polaganje prava, pretenzija; teznja; o, büyük bir bilgin olmak - sındadır on pretenduje da postane veli ki naucnik; kendi - sından vazgeçmez on ne odustaje od svoje pretenzije 4. !eza, stav, tvrdnja 5. pitanje, problem; delo; dil - sı problem jezika; eğitim - sı problem obrazovanja 6. mat. problem 7. postavka, teorema davacı
tuzilac, tuzitelj; - taraf tuzilaeka
strana davalı ı 1. tuzenik, okrivljeni 2. parnicar ll 1. parnicarski, u sporu 2. pretenciozan; neskroman, uobrazen 3. problemski; roman v. tezli roman davalık
(op) tuzljiv, za sud, koji iziskuje
sudjenje davar sitna rogata stoka (ovce i koze); - sürüsü stado (ovaca, koza) dava vekili (-ni) zastupnik, adkovat (na sudjenju) davet (-ti) a. 1. poziv; cf. çağri; -etmek 1) pozivati, pozvati (na sud, prijem i si.) 2. pobuditi, izazvati, provocirati, navuci (bolest, sumnju, svadju, opasnost i si.) 3) apelovati 2. prijem, banket, za:kuska; yapmak prirediti prijem (banket, zakusku) davetçi ı koji poziva, koji salje poziv ll pozivar; dostaljac poziva davetiye a. 1 . pozivnica 2. jur. sudski poziv davetkar a-p. fig. moleciv, preklinjujuci (pogled, glas i si.); primamljiv, privlacan, zavodljiv 'osmeh i si.)
dayanıklı
davetli zvanica, gost davetsiz ne (po) zvan; - misafir nepozvan gost davlumbaz 1 . mor. sanduk (nad tockom parobroda) 2. poklopac dimnjaka 3. vratanca peci 4. argl. zadnjica, straznjica 5. arh. bubanj, talambas davrandırmak
caus. od davranmak
davranış 1 . ponasanje, ophodjenje, vladanje; bize karşı - çok soğuktu prema nama se drzao krajnje hladno 2. stav, postupak, cin davranışçılık
psih. beheviorizam
davranmak 1. raditi, delati; postupati; nazik - ljubazno postupati; sert - biti strog, strogo postupati; soğuk - hladno se drzati 2. dat. pokusavati, ogledati se; poduhvatiti se, latiti se cega; preduzeti; tabancaya - posegnuti za pistoljem; zor bir işe - latiti se teskog posla, ogladati se u teskarn poslu 3. vladati .se, ponasati se; beni görmüyor gibi davranmayın! nerpojte se praviti da me ne vidite 4. micati se, mrdati, pomerati se, pokretati se; cf. kı mıldanmak; ·davranma! ne mici se! ne mrdaj! davudi a. pun glas, bas . davul 1 . bubanj, veliki dobos 2. arg. zadnjica, prkno O - u biz çaldık, parsayı başkası (ili el) topladı mi smo svirali, a prilog su drugi ubrali; - çalmak 1) udarati u bubanj 2) fig. udariti na sva zvona, rastrubiti 3) objasniti, razjasniti; - a dövmek v. - çalmak; - etmek razljutiti, razbesneti, rasrditi; - gibi 1) gluv, nagluv 2) naduven, · nabrekao, otekao; - dan gelen zurnaya gider pas/. lako ste9eno lako i ode; onun omuzunda çomak (ili tokmak) baş kasının elinde on je samo figura, drugi drzi konce; - un sesi uzaktan hoş gelir nepoznato se uvek cini lepim; - zurna ile fig. raskosno, s pompom davulc~
bubnjar, dobosar
davulga bat. maginja, planika (Arbutus unedo) davya zubarska klesta dayak (-ğı) 1. batine, udarci; /-al atmak istuci, premlatiti; izlemati; - arsızı oguglao na batine, drzak (o detetu); yemek dobiti batine 2. potpora, podupirac, poduporanj 3. teh. nosac; oslonac; - tazyiki fiz. pritisak asionca O - cennetten çıkmıştır batina je iz raja izasla; - düş künü (ili kaçkını) koji zasluzuje batine, za kim place batina; - a susamış arg. onaj koga svrbi koza, koji trazi batine dayaklamak ak. podupirati, podupreti dayaklık
materijal za podupiranje
dayalı dat. prislonjen, naslonjen, oslonjen; podupret; duvara - oslonjen o zid O - döşeli v. döşeli -
dayama 1. gl. im. od dayamak; - merdiven lestve, stube 2. nar. vrsta pljosnatog hleba 3. nar. kredit 4. nar. tor, ovcara dayamak 1. ak. dat. osloniti, prisloniti, nasloniti; merdiveni duvara - prisloniti merdevine na zid 2. ak. dat. podupirati, p~dupreti; başını koluna - podupreti glavu rukama 3. ak dat. gruba dati, gurnuti, tutnuti; elime parayı dayadı tutnuo mi je novac u ruku 4. ak. odmah, bez odlaganja dati; istifayı dayadı smesta je podneo ostavku; teklifi dayadı odmah je dao predlog 5. ak. nar. sirarn otvoriti (prozor, vrata) Oarkasını (ili sırtını) - imati oslonac, imati podrsku dayanak (-ğı) 1. podupirac, potporanj; cf. mesnet; - noktası fiz. tacka oslonca 2. voj. podrska 3. osnova temelj, fundament 4. fil. osnova, supstrat 5. fig. oslonac, podrska, zastita dayandırmak
caus. od dayanmak
dayanıklı 1. cvrst, jak, salidan 2. zilav, otporan, izdrzljiv; postojan, trajan
251
dayanıklılık
dayanıklılık 1. cvrstoca, jacina, solidnost 2. izdrzljivost, otpornost, zilavost dayanıksız neoıporan,
1. slab, trosan, nesolidan 2. neizdrzljiv 3. nepostojan; hem.
isparljiv
!ı
li
li
:ı
1'
li li
li
dayanıksızlık 1. slabost, nejakost; trosnost 2. neizdrzljivost, neotpornost 3. nepostojanost dayanılmak
dat. pass. od dayanmak i
da ya mak dayanılmaz 1. neizdrzljiv, nepodnosljiv 2. neodoljiv (o zelji i si.)
dayanım
v. direnç
dayanırlık
v. direnç
dayanışık
solidaran
dayanışma
uzajamna
pomoc,
so-
solidarist, pristalica so-
lidarizma dayanışmacılık
dayanışmak
dayantı
nar. podupirac, potporanj
dayatılmak
pass. od dayatmak
dayatmak 1. caus. od dayamak 2. ustrajati, ne popustati, ostajati pri 3. opirati se, odbijati
lidarnost dayanışmacı
se; nastupiti, nastati (o vremenu); altmışa merdiveni dayandı on se priblizio sezdesetoj godini; kış kapıya dayandı zima je na pragu 7. naleci, nalegnuti, navaliti se; şoför gaza dayandı sofer je nalegao na gas, sofer je dao gas 8. baciıi se, navaliti na; yemeye - navaliti na jelo 9. nar. svaliti se, pasti na; bu iş bize dayanacak ovaj ce se pasao svaliti na nas 1O. gurati, zapeti; arabaya arkandan - gurati kola otpozadi
solidarizam
s ile solidarisali se s kime
dayanma g. im. od. dayanmak; - duvarı arhit. potporni zid; - hareketi pokret otpora; - müddeti vek trajanja (stvari, aparata i st); - noktası fiz. tacka otpora
dayı1 1. ujak 2. striko! ciko! (u oslovljavanju) 3. fig. pokroviıelj, zastitnik; protekcija, "ledja"; - sı dümende on ima protekciju 4. arg. "pajkan", "pandur" 5. (ili Cezayir - sı) ist. dej (vrhOvni namesnik, guverner u Alziru); Cezayir - sı gibi kurulmak praviti se vazan 6. kabadahija, huligan,apas dayı2 nar. hrabar, junax dayılık 1. polozaj ujaka; ujcevina 2. fig. zastita, protekcija
dayanmak dat. 1. oslanjati. se, nasdayızade ujcevic, brat od ujaka; sesıra lanjati se, prislanjati se; nalakcivati se; duodjuaka, vara dayanmasaydım düşece\
na
252
1 !
defter debarkman iskrcavanje (trupa); - tevoj. pokusaj iskrcavanja
şebbüsü
debbe a. dija/. sirok bakarni krcag debboy vojno skladiste (oruzja, materijala, odece) debdebe a. sjaj, raskos, velelepnost, pompa; ct. görkem debdebeli raskosan, velelepan, pompezan debe dijal. 1. med. kila debelenmek dijal. 1. grciti se, previjati se (od bolova) 2. fig. uzalud se trudili, nepotrebno se zamarati debil debilan, slab, nerazvijen debiilik debilnost, slabost, nejakost debriyaj spajanje, vezivanje; spoj; -pedali pedala kvacila (automobila)
futbol oynamak igrali defanzivan fudbal defaten a. odjednom, najedanput defedilmek pass. od deletmek defetizm deletizam defetmek ak. 1. oterati,izbaciti, isterati, najuriti; prognati, proterati; fig. otkloniti (smetnje, bol i si.) 2. fiz. odgurnuti, otisnuti 3. odbiti, parirati (udarac); voj. odbiti, odbaciti (neprijateljski napad) defile modna revija defin (-Ini) a. 1 sahrana, pogreb ll sahranjen pokopan define a. (zakopano, skriveno) blago (i fig.); - arayıcıları tragaci zakopanog blaga; bilgi - si fig. riznica znanja (o coveku) defineci trazilac blaga; kopac zlata
Deccal a. is/. Dedzal, ·lazni mesija; 2. arg. varalica (s malim d)
definecilik traganje za blagom
dede 1. ded, deda 2. predak 3. is/. dede (sejh derviskog reda) <> - si koruk yer (yemiş), torununun dişi kamaşır (kamaşmış) pos/. roditeljske grehe ispastaju deca
deflasyoncu, deflasyonist fin. latorni; - siyaset deflatorna politika
dedektif v. detektif dedikodu ogovaranje, opadanje, olajavanje, otrcavanje; - yapmak ogovarati, . opadati, otrcavati, olajavati dedikoducu spletkar; opadac; torokalo; torokusa, alapaca dedikoduculuk spletkarenje; ogovaranje, opadanje, panjkanje, olajavanje dedirmek, dedirtmek caus. od demek dedüksiyon log. dedukcija def v. tef defa a. put (a); - larca vise puta, cesto; bir - jedanput, jednom; her - sında svaki put; iki - büyük dva puta veci; ilk - prvati put; öbür - drugi put, drugom prilikom defans sp. odbrana defansif sp. odbrambeni, defanzivan; -
demisyon fin. deflacija def-
deflemek nar. v. deletmek defne bot. lovor, lovorovo drvo (Laurus nobilis); - çelenk lovorov venac; - tacı fig. lovorike, slava; yaprağı lovorov list defnetmek ak. sahraniti, pokopati defolmak vulg. (iz) gubiti se (od)vuci se, tornjati se; defol! gubi se! tornjaj se! deforme: - etmek izobliciti, izopaciti, deformisati defter a. 1. sveska; çizgili - sveska u linijama; kareli - sveska u kockama 2. trgovacka knjiga, defter; registar; spisak, popis; /-ı/ - e geçirmek uneti u knjigu, zapisati; /-ı/ - etmek 1) zapisati, oznaciti 2) fig. zapamtiti, zapisati sebi u uvo; - tutmak 1) voditi spisak 2) voditi knjigovodstvene poslove; cep (ili el) defteri beleznica, notes; hatıra - i dnevnik; album; resim - i blok za crtanje <> açmak 1) olvorili spisak 2) skupljati prilog 3) skupljati dobrovoljce; /-ın/ - ini dürrnek
253
defterdar ubiti; - i dürülmek 1) umreti, sklopiti oci 2) ne uspeti; - emini ist. nacelnik katastarske uprave; - i Hakani ist. glavna katastarska uprava (u Osmanskom varstvu); - i kabartmak fig. opteretiti se; preceniti svoje snage; - i kapamak prestali zanimati se cime
defterdar a-p. 1. ist. ministar finansija (Osmanskog cars!va od XV-XIX veka); kapısı ministarstvo finansija 2. direktor finansija (vilajeta) defterdarlık
polozaj direktora finansija
(vilajeta)
defterhane a-p. ist. katastarska uprava degaje; - etmek sp. degazirati, izbaciti loptu u polje degajman sp. degazman, degaziranje (lopte); - yapmak degazirati değdirrnek ak. dat. 1) ca us. od değ mek1 2) zadirkivati, zadevati; peckati, vredjati; o lakırdıyı sana - istedi tim reelma je hteo tebe da vredja
değer
1 1. cena; vrednost; cf. fiyat; kıy met; /-al - biçrnek odrediti, staviti cenu; bilgisi v. - kuramı; · - düşürümü devalvacija; - hükmü sac. psih. sud vrednosti, vrednosni sud; - ka.ğıdı vrednosni papir; - koymak v. - biçmek; - kuramı til. aksiologija; - paha jur. prihvatljiva, razumna cena; - yargısı v. - hükmü 2. fig. vrednost, znacaj, vaznost; /-al - vermek ceniti, uvazavati, pridavati znacaj 3. sposobnost, obdarenost, dar; - sahibi obdaren, talentovan covek 4. ugled, prestiz; o adamın - ı var onaj covek uziva ugled 5. mat. velicina, vrednost ll dat. vredan, dostojan, zasluzan; saygıya - bir adam covek vredan postovanja; zahmete - bir iş posao vredan truda değerbilir
koji ceni (postuje, uvazava);
zahvalan değerbilmez koji ne zna da ceni (postuje); nezahvalan değerbilmezlik nepostovanje, uvazavanje; nezahvalnost
254
ne-
değerlendirilme ocena; procena; durumun - si procena situacije değerlendirilmek
pass.
od
de-
ğerlendirmek.
değerlendirme ları
ocena, procena; olay- ocena dogadjaja
değerlendirmek
ak. 1. caus. od de2. ceniti, procenjivati 3. pretvoriti u gotov novac; unovciti ğerlendirmek
değerlenmek 1. steci vrednost, postali vredan; povecati se (o vrednosti) 2. zadobiti postovanje değerli 1. vrednosan; skupocen, dragocen; - kağıtlar vrednosni papiri 2. fig. cenjen, uvazen, postovan; - dostum! cenjeni prijatelju (u pismima) 3. sposoban, darovit; ugledan, vidjen değerlik
hem. valencija
değerlikli
hem. valentan; dört - cet-
vorovalentan değersiz 1. bezvredan; nistavan 2. sitan, tricav, nevazan 3. nesposoban, neobdaren
değgin dat. koji se odnosi, koji se tice, u vezi sa, o; cf. ait, dair değginlik
odnos, veza
değil 1. nije; o, hasta - (dir) on nije bolestan; o kız memnun - ona devojka nije zadovoljna 2. ne; sen - , ben söyledim ne ti, ja sam rekao; sinemaya -, tiyatroya gittim isao sam u pozoriste, ne u bioskop; Sinop'ta - Samsun'da bulundum bio sam u Samsunu, ne u Sinopu <> /-ında/ nije stvar u, nije rec o .. ; parasında - im ne zanima me njegov novac; - den geliyor 1) on se pravi kao da nista nije bilo 2) pravi se da to nije on; - mi ki ukoliko, ako, posto, kako; - mi ki gelirim dedi, mutlaka gelir posto je rekao da ce doci, svakako ce doci; - yalnız .. bile (ili dahi) ne samo ... vee i; - seni (ili seni - ), dostunu bile ziyaret edeceğim poseticu ne samo tebe, vee i tvog prijatelja
değişke değim 1. zasluga 2. sposobnost, nadarenost; - sahibi sposoban, nadaren
rina, pola (tkanine), kvadrat
1. zasluzan, dostajan 2. sposoban, nadaren
değirmilemek ak.1. zaokrugliti, napraviti okruglim 2. dati oblik kvadrata (tkanini)
değimsiz 1. posoban, nevesi
tali okruglim, zaokrugliti se
değimli
nedostojan
2.
nes-
değimsizlik 1. nedostojnost, nezasluzenost 2. nesposobnost, nespretnost
değin 1 post, sa dat. do; cf. kadar; bu ana - do ovog trenutka; sabaha - do jutra; şimdiye - do sada değin2 veverica; cf. sincap değinim
dodir, doticaj, kontakt; fig.
osvrt değinmek 1. s ile biti s kime u vezi, odr2avati vezu; dopisivali se 2. dat. dotaci se, doticati se cega; spomenuti, osvrnuti se (u razgovoru); siyasi olaylara - osvrnuti se na politicke dogadjaje
değirmek 1. v. değdirrnek 2. nar. izvestiti, obavestiti değirmen rnlin, vodenica; - hakkı vodenicni ujam; - yanaşması mlinarski momak (sluga); - yolu vodenicni jaz; kahve - i mlin za kafu; su - i vodenica; yel - i vetrenjaca 2. arg. "ceketalo", lukac (starinski dzepni sat) O - de sakal ağart mak (ili sakalı - de ağartmak) v. sakal; in suyu nereden geliyor ko ce sve to platiti? odakle novac za toliki trosak?
değirmenci
mlinar, vodenicar
değirmencilik
mlif!arstvo
değirmenlik
1. zito za meljanje, mlivo 2. voda dovoljna za pokretanje vodenicnog kamena 3. mesto sa mnogo vodenica değirmen taşı 1. vodenicni kamen, zrvanj 2. geol. grit, krupnozrni pescar (za zrvnje) değirmi
1okrugao; cf. yuvarlak; - sakal lepezasta brada; - yüz okruglo lice ll si-
değirmilenmek, değirmileşmek pos-
değirmiletmek
caus. od
değirmilemek
değirmilik 1. okruglost, zaobljenost 2. kvadratni oblik (tkanine) değiş 1. promena, zamena, izmena 2. razmena; trampa; cf. mübadele; - tokuş razmena (trgovinska); - tokuş yapmak menjati se, vrsiti razmenu
değişen promenljiv; - devim (ili hareket) fiz. nejednako kretanje değişici promenljiv, nepostojan, nestalan, kolebljiv
değişik 1. promenjen, izmenjen, preinacen; drugi, nov 2. razlicit, raznolik, raznovrstan, svakojak; - düşünceler razlicita misljenja 3. zamenjen (cime); - mobilya obnovljen, zamenjen · ~amestaj 4. promenljiv, nestalan; - hava promenljivo vreme 5. razmenjen, trampljen 6. abi. drukciji; senden çok - bir genç sasvim drukciji mladic od tebe 7. zaostao, zakrzljao (o detetu) değişiklik 1. promena, izmena, preinacavanje; - yapmak menjati, vrsiti promene 2. raznovrsnost, raznorodnost, razlicitost 3. novotarija, novina, preobrazaj; toplumsal - drustveni preobrazaj 4. jur. arnandman 5. zaostalost, zakrzljalost (u telesnom razvoju deteta) değişim. 1. promena, menjanje 2. mat. varijacija 3. biol. mutacija 4. ek. razmena 5. muz. alteracija 6.· meteor. promena pravca vetra
değişinim
değişir
mutacija
promenljiv, nestalan, varilabilan
değişke biol. modifikacija, preinacenje
255
değişkeli
değişkeli
preihac™en, modifikovan
değişken
v.
değişkin
değişir
izmenjen,
preinacen,
mo-
difikovan
'1,
değişme 1. promena, izmena; devrimci - ler revolucionarne promene 2. razmena; cf. mübadele 3. menjanje, presvlacenje (rublja, posteljine7 değişrnek
1. menjati se, promeniti se; cf. tahavvül etmek; hava değişti vreme se promenilo; son on yılda dilimiz çok değişti nas jezik se mnogo promenio za poslednjih dese! gadina 2. smenjivati se, biti smenjen iki bakan değişti smenjena su dva ministra; fabrikamızın genel müdürü değişti smenjen je generalni direktar nase fabrike; film değişti zamenjen je film 3. ak. s ile menjati se, trampiti se; onunla saatlerimizi değiştik s njim sam trampio sat 4. ak. menjati, promeniti, presvuci; çamaşır - promeniti rublje; üstümü değiştim presvukao sam se, promenio sam odelo 5. ak. dal. fig. (u odrecnom obliku) veoma ceniti, ni za sta ne menjati; bunu dünyaya değişmem ovo ne menjam za citav svet değişmez nepromenljiv, konstantan; miktar mat. konstanta, nepromenljiva velicina değiştirge
jur. arnandman
değiştirgeç (-ci) fiz. hem. pretvarac, konvertor; enerji - i konvertar energije değiştirici
1. el. transformatar 2. pre-
obracavac değiştirilmek
pass. od
değiştirmek
değiştirme
1. gl. im. od değiştirmek 2. jur. amandman, predlog za promenu zakona 3. voj. smena, zamena jedinica (na frontu) değiştirmek ak. 1. menjati (misljenje, gledista, nacin zivota i si.) 2. smenjivati, smeniti (strazu, dezurstvo) 3. zamenjivati,
256
zameniti, trampiti (stan i si.) 4. menjati, promeniti (odecu, rublje, namestej) 5. smeniti, smenjivati (sa polozaja); genel müdürü değiştirdiler smenili su generalnog direktara değiştirtmek caus. od değiştirmek; oğ luma fakültesini değiştirttim naterao sam sina da promeni fakultet
değ me 1 dodir, doticaj, kontakt; cf. temas; - noktası dodirna tacka, tacka dodira; - yüzü povrsina dodira, dodirna ra van değme2 svaki, bilo koji, ma ko; osrednji, obican, prosecan; cf. gelişigüzel; adam bunu yapamaz ne moze to svako da ucini; bu iş - adamın harcı değildir to ne moze abican covek, to nije u moci obicnog coveka değrnek 1 (-er) 1. dat. dodirivati, doticati, dotaci; fig. spomenuti, osvrnuti se (u razgovoru) 2. dat. prispeti, doci stici do; cf. ulaşmak; mektup elime değmedi nije mi stiglo pismo; pismo mi nije doslo do ruku 3. dat. pogoditi, zgoditi udariti; kurşun hedefe değdi zrno je pogodilo cilj; fig. zadesiti snaci (o nesreci i si.) 4. voj. doci u dodir (s neprijateljem) 5. biti po ukusu, prijati, goditi; bu içki değdi, doğrusu ovo pice je zalsta prijalo; ovo pice je dobro leglo O değme gitsin! bolje ne pitaj! değme keyfine! divno, izvrsno! brava! değmek2 (-er) stajati, kostati, vredeti (i fig.), isplatiti se; değmez! ne vredi, ne isplati se; bu yüzük yirmi beş bin lira değer ovaj prsten staje dvadeset pet hiljada lira; bu, zahmete değer to je vredno truda değnek (-ği) 1. stap; motka, balina; palica; sipka; - cennetten çıkmıştır pas/. batina je iz raja izasla; kızak - i skijaski stap; koltuk - i staka 2. batine, cutek; yemek dobiti batine - gibi !anak kao pallca (o nogama); - ili kavas kavgadzija)
değnekçi 1. cuvar (vazila, camaca) 2. nadglednik, poslovodja (ib. na gradjevini)
delegasya n değnekiemek
ak. udarati stapom, ba-
tinati değnekli değre
ist. vratar, kucepazitelj
dekan dekan: - yardımcısı prodekan
v. daire
değrek
dekanlık
Dekarıçılık til. dekartizam, tezijanizam, Dekartova ucenje
biol. mutacionizam
deh uzv. dji! djiha! (pri teranju konja) deha a. 1. genije 2. genijalnost: dahilik
1. dekanstvo, polozaj dekana
2. dekanat
okrugao, u obliku kruga
değşincilik
dekametre dekametar; - kare kvadratni dekametar
ct.
dehalet (-ti) a. pribeziste, utoi':iste, skroviste; ct. sığınma; /-a/- etmek skloniti se, naci utociste dehdeh v. dahdah dehlemek ak. 1. terali konja (uzvikivanjem "deh") 2. tig. oterati, najuriti, poslati koga do djavola dehliz hodnik; predsoblje; trem dehşet a. 1 strah, uzas, prestravljenost; ct. yılgı; /-al - saçmak (ili /-/ e salmak) sejati strah, zastrasivati ll divno! sjajno! dehşetli 1. stras?n, uzasan, uzasavajuci 2. tig. strasan, izvanredan, velicanstven 3. ogroman, grdan; - bir ·yağ mur grdna, strasna kisa
kar-
dekation sp. desetoboj deklarasyon deklaracija: manilesi deklare: - etmek 1. ispuniti deklaraciju (carinsku) 2. saopstiti dekolte 1 dekolte, duboki izrez ll dekoltiran; tig. slobodan, neprilican, nepristojan; - konuşmak nepristojno razgovarati dekont (-tu) tin. odbitak, odbijanje dekor 1. dekor (kuce zgrade) 2. pozorisni dekor, dekoracija bine dekorasyon dekoracija, ukrasavanje dekoratif dekorativan, ukrasan; - sanatlar dekorativne umetnosti dekoratör, dekorcu dekarater (stanova, izloga) 2. scenograf, slikar dekara (pozorisnih) de kore: - etmek dekorisa li, ukrasavati
dejenerasyon degerieracija; ct. soysuzlaşma
dekovil uskotracnica, uzani kolosek; pruga uzanog koloseka
hattı
dejenere izrod, degenerik; - olmak degenerisati se dejenereleşme
v. dejenerasyon
dejenereleşmek
izroditi se, izopaciti se
dek1 (-ki) nar. obmana, prevara dek2 (-ki) post. sa dat. do; do veeeri
ct. kadar,
değin; akşama·-
dekadan dekadent dekadanlık,
dekadans dekadencija
dekre dekret dekstrin hem. dekstrin dekstroz dekstroza, grozdjani secer delalet (-ti) a. 1. vodjenje, pokazivanje puta; upucivanje 2. tig. indicija; znak, simptom; ct. iz, 3. do kaz; /-al - etmek _1) pakazivali put, voditi 2) ukazivati; znaciti, govoriti o deldirrnek caus. od delmek (-ği)
nar. zumba
dekagram dekagram
delecek
dekalitre decilitar
delegasyon delegacija
257
d~lege
delege delegat delegelik 1. delegiranje 2. misija, izaslanstvo delfin 1. zoo/. dellin (Delphinus delphis 2. astr. Dellin (sazvezdje) delgi svrdlo; burgija; busilica delgeç (-ci) perforator; zumba deli 1. lud, umobolan, umno poremecen, sumanut; - ler yurdu ludnica 2. fig. nastran, cudnovat, ekscentrican 3. !uckast, sasav, budalast 4. fig. lud za cime, preterano sklon cemu; ~oji je izgubio glavu (od ljubavi i si.); -bayrağı açmak strasno se zaljubiti, izgubiti glavu (od ljubavi); -divaneye dönmek poludeti, izgubiti glavu za Cime; - ye dönmek izbezumiti se, poludeti (od srece, radosti i si.); /-ı/ - etmek dovesti do ludila, zaludeti; - olmak 1) poludeti, pomeriti pamecu 2) fig. biti lud, poludeti za cime 3) posasaviti; çocuk - si lud za decom; tutbol - si zaludjen fudbalom; müzik - si opsednut muzikom 5. zestok, bujan, neobuzdan; buran, silovit; ağaç bujno drvo; - ırmak nabujala, neobuzdana reka; - orman neprohodna suma, tamna suma; - yağmur silna kisa, pljusak 6. hrabar, junacan, neustrasiv O alacası saren, raznobojan (o tkanini) alacası gibi drecave boje; - bal zatrovan med; - balkabuğundan olmaz ya! on je .potpuno sasav! - baş samovoljan, svojeglav, luda glava; - deliden hoşlanır, imam ölüden lud se raduje ludom, imam pokojniku, svako trazi svoje zadovoljstvo; - nin eline değnek vermek ludoma dati stap; pustiti vuka u tor; - ye her gün bayram ludom je svaki dan praznik; - kızın çeyizi gibi u potpunom neredu; los ukus, nedostatak ukusa; - pazarı luda kuca, pakfena galama, ludnica; Deli Petro Petar Veliki; - pösteki sayar gibi uzaludan trud, Sizilov posao; - Raziye 1) luda Nasta 2) vetropirasta devojka; - saçması besmislica, glupost; - saraylı gibi besmislica, glupost; - saraylı gibi neuksno odeven
258
deli balta despot, tiranin delibaş
vet. vrtoglavica (konja, govedi)
deli bozuk neuravnotezen; nestalan deli bozukluk neuravnotezenost, cudljivost cudljiv; c;ıs ovakav, cas onakav delice 1 ı luckasko, budalasto, sasavo; nastrano ll 1. bezuman, nerazuman, nenormalan 2. neobuzdan, neukrotiv (o vodi, reci i si.) 3. zool. grabljiv, krvolocan; doğan soko-lastavicar (Falco subbuteo) delice2 mulentum)
bat.
vrat,
ljulj
(lolium
te-
delicesine bezumno ludo (voleti i si.) delici 1. koji busi, probija; probija oklop 2. fig. prodoran; doran pogled
zırh
- koji pro-
bakış
deli dolu napromisljen, nerazborit; lakomislen deli duman 1. zestok, neobuzdan, goropadan 2. drzak, bezecan 3. poremecen, lud deli fişek nepromisljen, vetropirast
lakomislen,
deli fişekli k lakomislenost, lakoumnost delik (-ği) ı 1. rupa, otvor, supljina; pukotina; - açmak probusiti, provrteti, napraviti rupu; - kapamak zapusiti rupu (otvor); - matkabı svrdlo; - testeresi testera za rupe; - zımba demiri probojac, gvozdje za busenje; gözetierne - i otvor promatranje (na tenku_); iğne - i igleno uvo; yılan - i zmijska rupa 2. arg. "rupa", bajbokana, buvara, apsana; /-ı/ - e tı kamak strpati u buvaru ll probusen, izbusen; rupicast, supljikav; - ayakkabı probusene, poderane ci pele; - deşik 1) sav u rupama; izbusen kao reseta 2) poderan, pocepan (o odelu); - deşik etmek izbusiti kao reseto, izresetati (vatrenim oruzjem) o - deşik aramak pretraziti svaki ugao; büyük, yama küçük velika rupa, mala zakrpa; velike potrebe, male mogucnosti
dem eç delikanlı
1. mladi6, mlad covek 2. uzv.
mladi6u! delikanlılık 1. mladi6stvo, mladi6ke godine 2. zar mladosti, mladalacka hrabrost
delikli 1. izbusen, rupicast; supljikav; tuğla rupicasta cigla· 2. anat. poraza n, nevidljivo supljikav (o zilama, tetivama) deliksiz 1. bez rupa, bez supljina; neizbusen 2. fig. neprestan, neprekidan; nenarusavan, miran, spokojan; - uyku dubok, cvrst san, san bez budjenja delil a. 1. dokaz; cf. kanıt; - getirmek (ili göstermek) podneti dokaz, dokazati; in tesbiti jur. utvrdjivanje dokaza; - yetersizliği jur. nedostatak dakaza 2. indicija, znak; argumenat; cf. emare 3. putovodja, vodic delilik 1. ludilo, bezumlje, umna poreme6enost; - nöbeti nastup ludila; - taslamak praviti se lud; izigravati budalu; /-ı/ - e vurmak simulirati (posaci i si.) 2. ludost, ludorija, budalastina; - etmek (ili yapmak) praviti gluposti, budaiili delimsi luckast,sasav delinmek 1 . pass. od delmek 2. izbusiti se, probusiti se, pojaviti se (o rupama); tencere delinmiş lonac se probusio deli otu (-nu) bot. zumenica (Aiyssum) delirmek 1. poludeti, poremelili pame6u; 2. fig. izgubiti glavu, ludovati za cime-kime; zacopati se, za6oriti se delirtmek caus. od delirmek deliryum delirijum, nahnitost, pornama delişmen
nastran; luckast, 6aknut
delişmence
luckasto, nastrano
delişmenlik
nastranost; 6aknutost, uvr-
nutost
delk (-ki) a. 1. fiz. trenje; cf. sürtünme; - kasnağı kolu! za trenje, frikcioni kolut 2. trljanje; masiranje
delme 1 1. gl. im. od delmek; - kudreti (ili kabiliyetil probojna mo6 (zrna, granate) 2. nar. jelek, prsnik, prsluk ll probusen, probijen, provr6en delmek (-er) ak. 1. busiti, probijati, praviti rupe; svrdliti 2. voj. probi (ja) ti (neprijateljske redove) delta 1. delta (grcko slovo); - madeni teh. delta-metal; - ışınları delta zraci 2. geog. delta (reke) delta
kası
anat. rameni misi6
dem 1 a. 1. krv 2. nar. menstruacija; gelmek imati menstruaciju dem2 p. 1. dah 2. vreme; tren, trenutak, cas; gençlik - lerimde u mojim mladim godinama; her - svakog trenutka, svakog casa, neprekidno; her - svakog casa, neprekidno; her - taze 1) n;ıladolik 2) zimzelen 3. (alkoholne) pi6e; cf. içki 4. zakuvavanje, parenje (caja); - i gelmek odstojati, napariti se (o caju) O - çekmek 1) cvrkutati, pevati (o pticama) 2) potezati, potegnuti (pi6e); /-al- tutmak muz. pratiti; /-dan/ - vurmak razgovarati o cemu, caskati, 6eretati demagog demagog demagogluk v. demagoji demagoji demagogija; - yapmak baviti se demagogijom, demageski postupati demagejik demagoski demarş demars; korak, inicijativa; obra6anje; pokusaj
demaske: - etmek demaskirati, razotkri (va) ti; raskrinkati deme 1 . gl. im. od demek; - m o nisam to hteo da kazem; - m şu ki ... ho6u re6i da... ; onun - sine bakmayın ne gledajte na to sto on kaze 2. znacenje, smisao; cf. mana; "muvakkat" kelimesi, "geçici" - sindedir rec "muvakkat3 znaci "geçici" (sinonimi)
değil
demeç (-ci) izjava (nadleznog lica); cf.
259
demek beyanat; - vermek dati izjavu (za stampu i si.)
1
! ,
demek1 (-er) 1. reci, kaza li; ben bir demedim ja nisam nista rekao; buna diyeceğim yok nemarn sta da kazem na to; Orhan "bir parça .otur" dedi Orhan je rekao: "Sedimalo"; senin dediğini pekala anladım vrlo dobro sam razumeo sto si rekao; Zafer dedi ki ... Zafer je re kla da ... 2. dat. nazivati, zvati, imenovati; buna ne c;lerler? kako se zove ovo? şuna Türkçe ne derler? kako se to zove na turskom? 3. dat. misliti, smatrati, ceniti; buna ne diyorsun? sta mislis o ovome? bu rezalete herkes ne der? sta ce svi da misle (kazu) o ovom skandalu? kaç yaşında dersiniz? sta mislite, koliko mu je godina? öğleye kadar gelir mi dersiniz? mislite li da ce doci do podne? 4. doci, dolaziti (o vremenu); saat on dedi mi yatarım ja lezem cim bude deset sati 5. (odrecni oblik) ne obracati paznju, ne pridavati znacaj; kar yağmur demedi yola çıktı krenuo je na put ne obaziruci se na kisu i sneg; yaz demez, kış demez svejedno mu je, leto ili zima; on ne haje ni za leto ni za zimu 6. znaciti, oznacavati; svedociti, govoriti o cemu; bu ne - tir? sta ovo znaci? .düşünüyorum, - varım mislim, znaci postojim; cogito, ergo sum; tiyatro onun için hayat - tir pozoriste za njega znaci zivot o dediğin nazvan, vajni; dost dediğin böyle davranır vajni prijatelj se tako ponasa; deme! nemoj reci! stvarno? nije, valjda? demeden nije proslo ni. .. (o vremenu); deme gitsin neverovatno; divno; demeye getirmek aludirati, praviti aluzije, okolisno govoriti, smerati; demeye kalmamak odjednom, odmah, smesta dok kazes britva; der demez odmah, u istom trenutku; desen •.. desen i.... i; cesaret desen onda, namusluk desen onda on je i hrabar i cestit; deyip de geçmek ne pridavati znacaj, ne obracati paznju; diyelim ki ..• recimo, pretpostavimo; ne dedin de sta si mislio kada... zasto? cem u?
'
şey
i
i
260
demek2 onda, dakle, znaci; - sen bunu yaptım znaci ti si ovo uradio; - siz tiyatroya gitmiyeceksiniz znaci vi neCete ici u pozoriste; - (oluyor) ki ... znaci, to ce reci demet (-ti) 1. buket (cveca) 2. deme, svezanj, zavezljaj; snop; rukovet; - bağ lamak 1) napraviti bu ket 2) vezati u snopove (psenicu i si.); - - u sveznjevima; u buketima; saç - i pramen kose 2. fiz. snop ışın - i snop zrakova 3. naramak, breme, denjak; ot - i naramak sena 4. gronja, evenka (grozdja); bat. stilası evet, snopic, grozd 5. anat. snop (zivaca, misica) demetlernek ak. vezivati u snopove praviti bukete demetleornek pass. od denetiemek demetletmek ca us. od demetiemek demevi a. 1. punokrvan 2. sangvinican, plah · demevilik 1. punokrvnost 2. sangvinican temperamenat demin malopre, malocas; - gitti malocas je otisao demincek, demincik upravo malocas, bas pre jednog trenutka (pojacanje za demin) deminden v. demin deminde na vreme, u pravi cas, u zgodan cas, bas kad treba deminki malopredjasnji, nedavni demir 1 1. gvozdje; - boku gvozdena sljaka; - cevheri gvozdena ruda; - çelik sanayii crna metalurgija; - dökümü 1) livenje gvozdja 2) liveno gvozdje; - filizi v. - cevheri; - hurdası staro gvozdje; - kı rıntısı strugotine, opiljci; - madeni rudnik gvozdja, zeleznik; - mamulatı gvozreni proizvodi, gvozdjarija; - ocağı topionica gvozdja; - ocak gazı visokopecni gas; oksidi oksid gvozdja; - pası 1) rdja gvozdja 2) ridj, boje rdje; - posası v. - ·
demir boku; - rengi siv, kao gvozdje; - sülfatı sulfat gvozdja; - sülüğeni mininijum, crveni gvozdeni oksid; - tozu gvozdeni opiljci, gvozdena prasina; - (ve) çelik fabrikası metalurski zavod; ak. kovano gvozdje; köşebent - ugaono gvozdje 2. gvozdeni deo eega; kapı - i kvaka; pencere - i prozorska resetka 3. mor. sidro, kotva; cf. çapa; - almak dici sidro, otploviti; fig. otpirnuti, suknuti, odleteti; - atmak 1) usidriti se, baciti kotvu 2) skrasiti se, ostati dugo na jednom mestu; - bırakmak usidriti se, okutviti se; - kaldırmak dici sidro; - resmi taksa za sidrenje; - şamandırası kotvina bova; - taramak degliti sidro; - üzerinde , skinut sa sidra, spreman za plovidbu (o brodu); - üzerinde yatmak (ili bulunmak) biti spreman za plovidbu (o brodu); - yeri sidriste, kotviste 4. arh. okovi; /-ı/- e vurmak baciti u okove, okovati ll od gvozdja, gvozden; - alaşım gvozdena legura; çubuk gvozdena sipka; - kama gvozdeni klin; - kasa gvozdeni sel; - parmaklık gvozdena resetka; - şerit gvozdeni obrue O - bozan arh. antimon; surma; - diken bat. babin zub (Tribulus terrestris); - devri gvozdeno doba; - gibi 1) fig. evrst, gvozden 2) ukoeen, ukrucen; sledjen, obamro (o nogama, rukama); - kırı siv (o boji konja), - leblebi fig. tvrd orah, tezak zadatak; - perde po/. Gvozdena zavesa; tavında, dilber çağında pas/. sve u svoje vreme, sve ima svoje vreme; - tavında dövülür pas/. gvozdje se kuje dok je vruce demir ağacı bat. gvozdeno drvo sideroksilon (Sideroxylon) demirbaş 1 inventar ll 1. inventraski; inventarisan; neotudjiv; - alet inventarisan pribor 2. neprikosnoven, trajan, nepovrediv (o rezervi i si.); - erzak voj. gvozdena rezerva, rezervne namirnice 3. fig. nepromenljiv, postojan, stalan (o stvarima, ljudima) 4. fig. ıvrdoglav, jogunast
demirel 1. kovae (i fig.); - kıskacı kovaeka klesta; - körüğü kovaeki mehovi; -
ocağı
kovaeka ognjiste, viganj; - örsü nakovanj 2. trgovac gvozdjurijom demircilik kovaeki zanat
demirhane kovaenica; - kömürü kovaeki ugalj, cumur demirhindi bat. demirindi, urma (Tamarindus indica)
indijska
demir kapan magnet demir kapı 1. stenovito mesto (u plovnoj reci) 2. tesnac (utvrdjen klanac) Demir kazık astr. Polarna zvezda; ct. Kutup Yıldızı demirlernek ak. 1. okovati, okivati, oblagati gvozdjem 2. spustiti rezu, zasuniti; kapıyı - zamandalili vrata, staviti rezu 3. usidriti, ukotviti (brod), baciti sidro demirlenmek pass. od demiriemek demirleşrnek
1. doci u stanje gvozdja
2. fig. ocelieiti se demirli J. koji sadrzi gvozdje zelezast; kao gvozdje; n beton armirani beton 2. ukotvljen, usidren (o brodu); - bulunmak (ili durmak) biti ukotvljen stajati usidren (o brodu) demir yolcu zelezniear, zeleznieki radiıik
demir yolculuk zelezniearski posao 2. gradnja zeleznica demir yolu zeleznica; zeleznieka pruga; - bekçisi euvar pruge; - düğüm noktası zeleznieki evor; - geçidi zeleznieki prelaz; - imlası zeleznieki nasip; - işletmesi zeleznieki promet; eksploatacija zeleznica; - kolu krak zeleznieki pruge; - makası skretnica; - makasçısı skretniear; - nakliyatı zeleznieki transport; - rayı zeleznieki kolosek; - şe bekesi zeleznieka mreza; - şirketi zeleznieka kompanija; - üst geçidi nadvoznjak, vijadukt; zemin geçidi podvoznjak; çift hatlı - ; pruga sa duplim kolosekom
261
demiurgos demiurgos fil. demiurg, tvorac sveta (prema Platonu) demiemek , demlendirmek napari (va) ti (caj) demlenmek 1. (na) parili se (o caju) 2. nalivati se, pijanciti, banciti demli naparen; - çay jak caj
demografi demografija
denetlernek ak. nadgledati nadzirati, saltanatı
demokrasi demokratija; ustavna monarhija
de-
deney fiz. hem. ogled, opit, eksperimenat; cf. tecrübe; - tübü epruveta; yapmakvrsiti ogled
demokratizovati caus.
od
de-
mokratişmek
demokratizacija
de-
etmek demontirati raz-
denaet (-ti) a. arh. niskost,
j:ıodlost;
al-
denden znak za ponavljanje(") denek 1. isproban, ispitan, proveren 2. ogledni, eksperimentalan denek taşı probni kamen (u zlatarstv) deneme 1. ogled, opit; proba; nüklear - ler nuklearne probe 2. /it. ogled, esej denemeci !it esejista, pisaj eseja
262
deneyim iskustvo; - kazanmak steci iskustvo deneyimli iskusan deneyimsiz neiskusan
çaklık
denemecilik esejistika
deneyci 1. eksperimen!alist 2. fil. empirist deneyeilik 1. eksperimentalizam 2. fil. empirizam; cf. görgücülük
v. demokrasi
demonstrasyon demonstriranje, monstracija; cf. gösteri demonte: montirati
denetleyici 1. kontrolar 2. cenzor denetmek caus. od denemek
demokratizm demokratizam
demokratlık
kontrolisali denetlenmek pass. od denetiemek
1 demokrata ll
demokratik demokratski
demokratlaşma
teftiş
denetirnci v. denetçi
demografik demografski
demokratikleştirmek
denet (-ti) kontrola nadzor cf.
denetim kontrola; - kurulu kontraina komisija; sıkı bir- stroga kontrola
demograf demograf
demokratikleşrnek
denenmiş proveren, oproban; iskusan; - bir savaşçı oproban borac
denetilmek·pass. od denetmek
demode zastareo, izasao iz mode
(-tı)
denen(il)mek pass. od denemek
denetçi kontrolar nadzornik
demlik posuda za parenje caja
demokrat mokratski
denemek ak. ispitivati, isprobavati, proveravati; probati, kusati
deneyimsizlik neiskustvo deney kap epruveta
(-bı)
deneylemek perimentisati
hem. ogledno s!aklo,
izvoditi
oglede 1
eks-
deneyli ogledni, eksperimentalni; sesbilgisi eksperimentalna fonetika
-
deney ötesi v. deney üstü deneysel eksperimentalan, zasnovan na eksperimentu
deniz deneyselcilik fil. empirizam
eksperimentalizam;
deney üstü transcedentalan; diskustven; nadculan deney üstücülük ce ndentalizam
fil.
natrans-
denge ravnoteza (i fig.); - yi bozmak narusiti ravnotezu; - ye getirmek uravnoteziti; - sini kaybetmek izgubiti ravnotezu; - noktası tacka ravnoteze; - taşı anat. otolit; ekonomik - ekonomska ravnoteza; ruhsal - psihicka stabilnost; siyasal - politicka ravnoteza dengelemek ak. uravnotezavati, uravnoteziti; drzati u ravnotezi dengelenrnek pass. od dengelemek dengeleşrnek
uravnoteziti se, doCi u
ravnotezu
dengeleyici auto stabilizator dengeli balansiran dengesiz izbalansiran
uravnotezen
(i
iz-
fig.},
neuravnotezen;
ne-
dengesizlik neuravnotezenost (i fig.) denilmek pass. od demek; denilen nazvani
~vani,
deniz 1. more; - ablukası pomorska - e açılmak otploviti, otisnuti se .ıa pucinu; - akademisi pomorska akademija; - albayı voj. kapetan bojnog oroda; - ataşesi v. ataşe; - baskını veliki priliv, viseka plima; - basması geol. trasgresija; prekoracenje (mora); - bilimi okeanografija; - binbaşısı kapetan korvete; bindirrnek iznenada se razbesneti (o moru), podici se (o oluji na moru);.- birliği mprnaricka jedinica; - bölgesi primorje, pribrezje; - çalkantısı talasanje, valjanje mora, udaranje talasa; - çıkmak uzburkati se; - e çıkmak v. - e açılmak; - e dökmek baciti u more; - e dökülmek ulivati se u more (o reci); ·- durmak (ili düşmek) ıJiokoda;
smiriti se, stisati se (o moru posle bure); -
elverişliği · plovnost, moreplovnost; - feneri svetionik, kula svetilja; - e girmek kupati se u moru; - hakimiyeti prevlast na moru; - haydutluğu gusarstvo, piratstvo; hukuku pomorsko pravo; hükümranlığı v.- hakimiyeti; - e indirmek porinuti (brod); - inşaat tezgahı navoz, spust; skele; - kılavuzu loc, kormilar, sprovodnik; - kulübü jahtklub - mevsimi sezona kupanja; - mili nauticka milja (1852 metra) - müzesi pomorski muzej; nakliyat şirketi brodska kompanija; ödüncü trg. bodmeraj (uzimanje zajma na brod ili teret); - rasat merkezi pomorska meteoroloska stanica; - seviyesi nivo mora, morska povrsina; - sporu jedrenje; - takvimi nauticki kalendar; - üssü vojnopomorska baza; - yarbayı kapetan fregate; n yüzü povrsina mora; - zabıtası pomorska policija; açık - otvoreno more; ağır - nemirno, uzburkano more; durgun - mirno more; inik - najnizi vodostaj, more pri oseki; kabarık - najvisi vodostaj mora, more pri plimi 2. talasanje, bura na moru; bugün - var danas je jako talasanje; - tutması morska bolesi 3. fig. more, mnostvo, sijaset, masa; çiçek - i more cveca 4. fig. okean, ogromno prostranstvo; yeşillik - i okean zelenila 5. u sastavu bot. i zool. naziva; - atı (ili aygın) zool. morski konjic (Hippocampus brevirostris); - fili zoo/. morski slon (Macrorhinus leonina);. - gülü zoo/. morska kopriva (Actinia); - köpeği v. fok; - memesi v. deniz anası; - üzümü bot. metlina, gulibradina (Ephedra); - yılanı morska zmija (Hydrophis) o - den bir damla (ili bir katre) gibi kap u moru; - den çıkmış bahğa dönmek ose6iali se kao riba na suvom; - derya ayak altında sve je vidljivo kao na dlanu; - e düşen yılana sarılır pos/. davljenik se za slamku hvata; - den geçip çayda (ili derede) boğulmak preci more i udaviti se u potoku; - de kum, onda para on ima para kao blata; - kurdu morski vuk, iskusan mornar; - su gö-
263
denizaltı
'ı
türrnek (ili taşımak) fig. sipati vodu u more; dati sitan poklon bagatom coveku
denizaltı 1 podmornica ll
1.
podmorski; - araştırmaları podmorska istrazivanja; volkanları podmorski vulkani 2. nezasticen, izlozen talasima denizaltıcı
deniz
zoo/. meduza (Aurelia)
denizaşırı prekomorski; - ülkeler prekomorske zemlje
deniz ayısı zool. morski medved (Arctocephalus ursinus) denizci 1. mornar, moreplovac 2. brodovlasnik denizcilik 1. plovidba, moreplovstvo 2. mornarica 3. sport na vodi deniz çakısı zool. morska skoljka u obliku drske brijaca (Solen) deniz gergedanı zool. morski jednorog (Monodon monoceros) deniz hıyarı zoo/. morski krastavac (Holothuria) deniz iğnesi zoo/. igla-riba (Syingnathus acus) deniz ineği zoo/. morska krava (Hydrodamalis gigas) deniz kadayıfı bat. morska alga (Aiaria esculenta) deniz kaplumbağası kornjaca (Chelonia) deniz ak baş
kazı
zoot.
morska
zool. morska guska cf.
deniz kedisi zool. morska macka (Chimaera monstroza) deniz kestanesi zool. morski jez (Echinus) deniz
kırlangıcı
zool. morska lasta
deniz kızı mit. sirena, rusalta deniz
264
kozatağı
zool.
kupasli
deniz köpüğü min. morska pena, plavac; ct. lüle taşı · deniz kulağı 1. zool. morsko uvo (Haliotis) 2. geog. laguna denizlik 1. mor. stil od falasa (na camcima) 2. prozorski banak, kosa prozorska daska (za odbijanje kisnih kapi)
podmornicar
anası
(Conus)
deniz rezenesi (-ni) bat. motrika (Crithmum maritimum) deniz yolu morski pul; pomorska linija denk (-ği) ı 1. protivteza, preteg (polovina konjskog tereta i si.) 2. denjak, bala, svezanj; /-ı/ - bağlamak upakovati u bale; - etmek 1) upakovali, upakivati (namestaj i si.) 2) udenjciti, upakovati u bale; - kayışı prtljazni kais 3. ravnoteza (i fig.); - getirmek uravnoteziti; ujednaciti; - olmak 1) biti jednak (potezini) 2) biti slican, odgovarati jedan drugom, bili par O - gelmek odgovorati, pasovati, lezati: /-ın/ - ine getirmek 1) ucinili na vreme, izabrati povoljan trenutek 2) iskaristili povoljnu priliku; - iyle karşılamak fig. vratiti istom merom, vratiti milo za drago ll 1. jednak (po tezini, velicini); uravnotezen, izbalansiran; - bütçe izbalansiran budzet 2. fiz. ekvivalentan, iste snage (jacine) 3. fig. jednak, ravan, isli; istovetan, identican; durum simetrija denklem mat. jednacina; - in kökü koren jednacine; - ler sistemi sistem jednacina denklemek ak. 1. uvezati u bale, udenjCiti, upakovali 2. dovesti u ravnotezu, uravnoteziti 3. ujednaciti (po tezini i si.) denklenmek pass. od denklemek denkleşrnek s ile 1. uravnoteziti se, izbalansirati se 2. ujednaciti se 3. odgovarati, postali slican
denkleştirrnek
puz
denklik
1.
ca us. od denkleşrnek srazmernost,
pro-
dere porcionalnost 2. uravnotezenost; ravnoteza 3. jednakost, istovetnost, identicnost
rezervoar; - etmek skladistiti; cuvati u rezervi
depor fin. pad, snizavanje kursa
denksiz neuravnotezen; nejednak, neujednacen, neuskladjen denksizlik neuravnotezenost (i fig.); neujednacenost, neuskladjenost denktaş, denkteş
1jednak, ravan, isli ll
nar. par
depozito fin. depozit deppoy v. debboy deprem zemljotras, trus; ct. zelzele; bölgesi trusno podrucje; - ıskalası trusna skala; - ocağı (ili odağı) epicentar zemljotresa
denli1 tako, toliko, do te mere; cf. kadar; bu - toliko, tako; bu - korktum ki tako sam se uplasio da ... denli2 odmeren, taktican, pun takta; ozbiljan O - densiz söz söylemek govoriti nepristojnosti denlilik takt (icnost); odmerenost, osecanje mere denmek (ir) 1. dat. nazivati se, zvati se; buna ne denir 1) ka ko se to zove? 2) sta ·reci na to? 2. smatrati se, racunati se, ceniti se, govoriti se; sen o zaman çocuk denecek bir yaştaydın ti si onda bio, moze se red, dete densiz netaktican; neodmeren; drzak bir adam netaktican covek; - bir tavır nepristojno drzanje densizleornek v. densizlik etmek densizlik netakticnost, odsustvo takta, neodmerenost, nepristojnost; - etmek nedolicno (drsko) se ponasati denşirmek ak. hem. fiz. izmeniti priprirodu, denaturisati; cf. tağyir etmek
deontoloji deontologija, nauka o duznostima (moralnim obavezama) depar sp. v.
çıkış
deprem bilimi seizmologija depremiilik seizmicnost, trusnost depremyazar seizmograf deprenrnek nar. !resti se, podrhtavati, micati se
depresyon 1. psih. utucenost, tistenost 2. meteor. pad pritiska depreşmek
po-
ponoviti se, povratiti se (o
bolesti i si.) depreştirmek
caus. od
depreşmek
der p. arh. vrata; Deri Saadet 1. Istanbul 2. Visoka porta derekap p-a. posredno po ...
odmah,
smesta;
ne-
derbeder p. 1 skitnica, probisvet, beskucnik ll nemaran, nehatan; neuredan, aljkav derbederlik 1. skitnja, skitalastvo 2. neneurednost, aljkavost
maması;
derbent (-di) p. 1. tesnac, klanac; prevoj, bogaz 2. arh. tvrdjava u klancu derbentçi ist. derbendzija, cuvar klanca
derç .(-ci) a. arh. stavljanje u, unosenje, ukljucivanje (u novine); /-/ - etmek uneti, ukljuciti, ubaciti (clanak i si.)
deplasman sp. 1 . promene mesta igderdest p. arh. hvatanje, hapsenje; raca (u kolektivnim sportovima) 2. gosbulunmak pasti kome u ruke, dolijati; tovanje, igranje na tudjem terenu; - a çık etmek uhvatiti, zatvoriti, uhapsiti mak (ili gitmek) gostovati; Beşiktaş • dere 1. potok, potocic; jarak, vada 2. pazar günü - gidiyor Besiklas u nedelju dolina; jaruga 3. oluk, slivnik 4. u sastavu gostuje bot i zool. naziva; - balinası zool. grgeç; cf. kalinos; - kayası zoo/. krkusa (Gobio); depo 1. skladiste, spremiste, depo; ma- kumrusu zool. kumrija, gugutka (Strepgazin; silah - su skladiste oruzja, arsenal topelia decaocto); - kuşu zool. kovac, vo2. rezervoar; tank; benzin - su benzinski
265
derebeyi domor; - pisisi riba-iverak (Fiesus vulgaris) o - gibi akmak sikljati, teci u potocima (o krvi i si.); - yi görmeden paçalan sıvamak posl. podvrnuti nogavice ne videci potok; - tepe aşmak (ili do·laşmak) prevaliti dug put; - tepe dememek ne obracati paznju na taskoce; den tepeden konuşmak govoriti nepovezano, govoriti s brda s dola
dereceli 1. sa ... stepenom, stepeni; bir - seçimler direktni izbori; iki - seçimler posredni, dvostepeni izbori 2. sa... rangom; orta - memurlar sluzbenici srednjeg ranga; yüksek - yöneticiler rukovodioci visokog ranga 3. postepen, postupan 4. graduiran; kalibrisan; - deneykap graduirana menzura, menzura sa obelezenim stepenima
derebeyi 1. feudalac, vlastelin 2. despot, tiranin; - kesilmek despotski se ponasati, postali liranin
derecesiz veoma mnogo, prekomerno, suvise
derebeylik 1. feudalizam 2. feud, leno, po sed derece a. 1. stepen (u raznim znacenjima); - teşkili gram. stepen poredjenja (prideva); acelelik - si v. ivedilik - si; bir - ye kadar do izvesnog stepena, u izvesnoj meri; eşitlik - si gram. ekvativ, stepen jednakosti; gizlilik - si stepen poverljivosti; ivedilik - si stepen hitnosti; kıUi - de u dovoljnoj meri; ne - de? do kog stepena? u kojoj meri? o - (de) tako, toliko (mnogo); radyasyon- si stepen radijacije; son - veoma, do poslednjeg stepana, krajnje; üstünlük - si gram. superlativ 2. rang, klasa; ikinci - de yazarlar pisci drugog reda; ikinci - de şu beler drugostepena odeljenja 3. mat. stepen (360-ti deo kruga) 4. stepen, stupanj (kao mera cega); arz - si geog. stapen sirine 5. termometar, toplomer; - koymak staviti toplomer, meriti temperaturu 6. alkoholometar, grad; 7. sp. razred, rang takmicenja; kategorija o - almak 1) dobiti nagradu (za umetnicko delo) 2. sp. dobiti kategoriju; - sini bilmez drzak, bezocan, bestidan; - - postepeno, lagano, malo pomala dereeelemek ak. 1. podeliti na stepene 2. razvrstavati, klasifikovati derecelendirmek 1. ocerijivati, procenjivati (kod dodela nagrada); rangirali 2. muz. postepeno pojacavati-smanjivati (prelaze)
266
derecik lica
(-ği)
1. potocic 2. dolinica, uva-
dereke a. arh. nizak, nizi stepen dere otu bot. mirodjija (Anethum graveolens) dergah p. tekija, dervisko prebivaliste dergi casopis, magazin, revija derhal p. odmah, smesta, ovog casa deri 1. koza; kr2no; cf. cilt; - değişimi biol. linjanje; svlaka; menjanje kosuljice (zmija); perusanje (ptica); - hastalıkları kozne bolesti; - solunumu biol. kozno disanje; - yüzme deranje koze o - bağ lamak zarasti (o rani); - si kemiğine yapışmış v. bir bir kemik; - sine sığmamak biti uobrazen, biti naduven; (ın/- sini soymak (ili yüzmek) fig. 1) kinjiti, mrcvariti 2) odrati, opeljesiti; bir - bir kemik veoma mrsav, kost i koza 2. kozura, kora; ljuska (ploda); koruba deri
altı
potkozni
derici kazar, kazarski radnik; kazarski trgovac dericilik kozarstvo; kazarski zanat deriğ
v. diriğ
derili s... kozom; presvucen kozom; - crvenokozac; lndijanac; sarı - zute rase
kızıl
derilmek pass. od derrnek
deril derin 1 dubok (i fig.); jak, snazan, iscrpan; precizan; - bir etki snazan utisak; bir nehir duboka raka; - - duboko, jako; - dalmak duboko se zamisliti, zadubiti se (u misli) /-ı/ - düşünmek duboko razmisljati o cemu; - saygılarımı sunarımı moje osobito postovanje; - sevgi jaka, iskrena ljubav; - uyku dubok san ll dubina; - e aşınma geog. vertikalna erozija derince podubok, prilicno dubok derinden 1. iz dubine, izdaleka; - sesler geliyor izdaleka dopiru glasovi 2. podrobno, potanko, do taneina; dostumu tanıyorum svog prijatelja do taneina poznajem 3. iskreno, srdaeno; - den - e svestrano; potanko, do taneina derinlemesine, podrobno, potanka
derinliğine
do detalja,
derinleşrnek produbiti se, postali dubok; fig. udubiti se, udubljivati se (u razgovor knjigu i si.) derinleştirmek ak. produbiti, udubiti (otvor, kanal) 2. fig. produbiti, prosiriti; bilgisini - produbiti svoje ~ı:ıanje
derinletmek ak. produbuti, ueiniti dubljim; fig. produbiti, produbljivati (snanje i sliena) derinlik dubina (i fig.); - almak voj. podeliti se, razmestiti se po dubini; - ine dağılma voj. rasturanje po dubini (kod gadjanja); - sahası voj. zona dubine; - tesiri voj. dubinsko dejstvo, dejstvo po dubini; savunma - i dubina odbrane derinti nar. 1. starudija, starez, prnje, tralje 2. grupa, rulja (ljudi) derisi dikenliler zoo/. bodljokosci derişik hem. zasi6en derişme 1. gl. im. od derişmek 2. hem.
koncentracija derişmek
1. usredsredjivati se, koncentrisati se, skupiti se, zbiti se; ct. temerküz etmek 2. hem. zasi6ivati se, zasiti
ti se, saturisati se; cf. tekasüf etmek derivasyon derivacija derk (ki) a. arh. shvatanje, razumevanje, poimanje; zapazanje; - etmek shvatiti, razumeti, poimati, pojmiti derken 1. mada, premda, iako; akkadar varacağız - ancak gece yarısı varabiidik iako je trebala da stignemo pre veeeri, stigli smo tek u pono6 2. bas kada, !aman sto, tek sto; yemek yiyordum, - arkadaşım geldi moj drug je dosao bas kad sam jeo 3. u trenutku ku kad, dak (sa optativom); biraz rahat edeyim - bir gürültü koptu u trenutku kada sam hteo da se mala odmorim, digla se neka graja; yukarıya bakayım - az kalsın yuvarlanıyordum zamala se nisam svalio dak sam pogledao gore 4. u tom trenutku, odmah, na to şama
derkenar p. marginalije, beleske, napomene (na marginama); v. çıkma; etmek beleziti na marginama, praviti napomene derlem zbirka, kolekcija derlernci kolekcionar derlemeilik kolekcionarstvo derleme ı 1. sakupljanje, skupljanje; dergisi zbirka raznih clanaka 2. zbornik; zbirka ll sakupljen, sabran; - kelimeler sakupljene reei deriemek ak. skupljati, sakupljati, prikupljati; derleyip toparlamak (ili toplamak) sakupiti, dovesti u red, srediti derlenmek pass. refl. od deriemek derleyen sastavljae (citanke, reenika i si.) derleyici skupljae, kolekcionar derli; - toplu 1 sredjen, uredjen; toplu bir oda pospremljena soba ll sredjeno, uredno; - toplu yaşamak uredno ziveti
267
derman derman p. 1. snaga, cvrstina (tela); /- ı kesilmek ponestati snage, pasti od umora; bu işi bitirmeye .- ım yoktu nisam imao snage da zavrsim ovaj posao 2. lek 3. tig. lek, sredstvo, izlaz; ct. çare ın/
dermansız 1. iznemogao, nemocan, posustao; ct. bitkin 2. neizleCiv, neisceliv 3. tig. bespomocan derınansızlaşma
ostati bez onemocati, iznemoCi, posustati
snage,
dermensızlık 1. slabost, iznemoglost, nemoc 2. tig. bespomocnost
dermetolog dermatolog dermatoloji dermatologija derme 1 1 . gl. im. od derme k 2. gomila, hrpa ll sakupljen, sabran; - çatma 1) raznovrstan, mesan, sarenolik (o drustvu, stvarima) 2) improvizovan, sklepan, osljaren; - çatma bir masa sklepan sto derrnek (-er) nar. sakupljati, brati, ubirali (cvece, voce, letinu); erik - brati sljive dermeyan p. arh. (stavljen) na razmatranje (pretresanje, resavanje); /-ı/ etmek staviti na razmatranje (predlog i sf.) dermit (-ti) med. dermatitis, zapaljenje koze dernek (-ği) 1. savez, asocijacija; udruzenje; 2. poselo, sedeljka zabava derneşik
nar. v. derli toplu
derpiş p. /-ıl - etmek predvidjati; imati u vidu, uzeti u obzir, voditi racuna; v. öngörmek; bütün şartları - etmek uzeti u obzir sve uslove, imali u vidu sve uslove
ders a. 1 . lekcija, zadatak; cas; tig. pouka, nauk, naravoucenije; poucan primer; /-dan/ - almak 1) uzimati casove 2) iskusiti, izvuci pouku 3) tig. dobiti lekciju; i asmak propu'stiti cas; bezali sa casova; - çalışmak uciti, spremati lekcije; /-dan/ çıkarmak v. - almak 3. - etmek v. - çalışmak /-dan/ - görmek uzimati casove /-ı/ - e kaldırmak pitati, ispitivati (ucenike); -
268
kitabı udzbenik; - okutmak uciti, poducavati; drzati casove; - yılı skolska godina 2. fig. ukor, grdnja, pridika, "bukciva"; /-al - vermek 1) davati casove, poducavatu 2) fig. nauciti koga pameti, ocitati kome lekciju
dershane a-p. ucionica, razred derslam a. isi. 1. javna propoved (u dzamiji) 2. muderis, profeser medrese (koji drze javne propovedi) dert (-di) p. 1. dert, patnja, muka, bol (dusevni); -ini anlatmak v. - ini dökmek; - ini çekmek patiti; tugovati; /-ın/ - ini çemek patili zbog koga; - ini dökmek izjadati se, iziili dusu; /-ın/ - ine düşmek biti potpuno okupiran cime; - yanmak jadikovati; jadati se 2. nesreca, nevolja, nezgoda; briga, sekiracija; /-al - ini açmak izneti svoju nevolju; - e çatmak pasti u nepriliku, uleteti u nevolju; - değil to nije za brigu, to nije strasno; - - e katmak gomilati nevolju na nevolju; /-ın/ - ini deş mek povrediti cije stare rane; - e düşmek uvaliti se u nevolju; - e girmek v. - e çalmak; - kazanmak navuci bedu; - ortağı drug u nesreci; sapatnik; /-ı/ .... e sokmak uvuci u nevolju; /-ın/ - ine yanmak tugovati (nad cijom nesrecom); - yüzü görmemek ne znati ni za kakvu nevolju; başı - e ğirmek pasti u nevolju, doci u tezak polozaj; başını - e sokmak navuci nesrecu (bedu7 3. teska, neizleciva bolest, patnja; - e derman (ili deva) lek, lekovito sredstvo, lekarija 4. nar. izrastaj, guka, kvrga; ct. ur; - çıkmak pojaviti se, izaci (o kvrgi, guki) O /-ın/ - i günü jedina briga, opsesija; - in günün spor tvoja je jedina briga spor!; - ini Marko Paşaya anlat! zali se ti svom ocu! (nikog se ne tice tvoja nevolja); - ini saklayan derman bulamaz post. dok dete ne zaplace, mali ga se ne se ca dertlenmek 1. zlopatiti se; tugovati za kime, ucveliti se 2. brinuti, sekirati se dertleşrnek
s ile jadati se (uzajamno),
destekli zaliti se, vajkati se (jedan drugome) dertli 1. jadan, cemeran; tuzan 2. brizan 3. bolestan, slab, nemocan dertop: - büzülmek (ili olmak) skiupcili se, skvrciti se; najeziti se; /-ı/ - etmek prikupiti (na gomilu); uviti u kotur (u trubu); udenjciti, spakovati u denjak
desise prevara
a. spletka, intriga; lukavstvo,
despot (-tu) 1. despot, tiranin, diktatar 2. despot, mitropolit (hriscanske crkve) despotça despotski, tiranski despotizm despotizam, tiranstvo; nasilnicka vladavina, diktatura
dertsiz 1. bezbrizan, spokojan, miran; - başa dert almak navuCi na sebe bedu 2. zdrav
despotluk 1. v. despotizm 2. vladicanstvo, biskupstvo; rang biskupa
dertsizlik bezbriznost, spokojstvo; veselost
dessas spletkar, intriqant, prevarant, prevejanac
deruhte p-a. - etmek uzeti na sebe obavezu
destan p. /it. destan, epska poema; epopeja () - gibi dugacko pismo, cilava poema; dillere - olmak v. dil; - yaratmak pokazati izvanrednu hrabrost
obavezati se,
derun p. arh. unutrasnjost, unutarnji deo; /-ın/ - ünde unutar cega u 2. srce, d usa derviş p. 1. dervis 2. siromah, ubog covek 3. fig. ponizan, smeran covek <> - in fikri ne ise, zikri de odur post. sta koga boli, on o tome govori; koga tisti on i vristi dervişane p. 1. derviski 2. bedno, ubogo 3. ponizno, smerno dervişçe, dervişçesine
ponizno, smer-
no, snishodljivo derya p. 1. arh. more 2.fig. ucen covek, veli ki znalac; - gibi 1) veoma ucen 2) veoma rnnogo deryadil veoma prijatan; jako strpljiv derz a. sav, spoj. sastavak desen 1. sara, mustra (tep;ha, tkanina) 2. skica, crtez deseniemek ak. dezenirati (tkaninu) desenli dezeniran sa dezenom (sarom) desibel decibel desigram decigram desilitre decilitar
destancı
pisac destana, epicar
destani epski; destansı
şiir
epska pesma
slican epu, poput epa
deste p. 1. svezanj; snop; buket, bokor 2. spil karata 3. drska, rucka (noza, sablje i si.); - başı uzorak (na paketu sa robom); - - u sveznjevima (buketima, snopovima) destek (-ği) p. podupirac, poduporanj; cf. dayanak; /-al - koymak (ili vurmak) podupirati, podupreti; ucvrstiti potpornim gredama 2. nosac, oslonac; arhit. kontrafor 3. fig. oslonac podrska, potpora; ateş - i voj. vatrena podrska 4. postolje, stalak destekçe arhit. modijon, glava ispod krovnog venca (kao ukras) destek doku biol. vezivno tkivo destekleme 1. gl. im. od desteklemek 2. novcana potpora, subvencija 3. voj. podrska; - kıtası jedinica za podrsku desteklemek ak. 1. podupirati, podupreti, ucvrstiti podupiracem (zid i si.) 2. podrzavati, pruzati podrsku
desimetre decimetar
desteklenmek pass. od desteklemek
desinatör tehnicki crtac; crtacskica
destekli s podupiracem: podupret
269
destelemek destelemek ak. vezati, svezivati (u sveznjeve); (u) pakovati destilasyon destilacija
determinant mat. biot. determinanta
destur p. ı dozvola, dopustanje; almak dobiti dozvolu; /-al - vermek dozvoliti, dopustiti ll dozvolite! 2. cuvaj! pazi! oprezno! destursuz bez dozvole, bez dopustanja; - bağa gireni sopa lle kovarlar nepristojno je uci bilo gde bez odobrenja desturun nar. oprostite! izvinite! (kaza se pre pominjnanja cega sto se smatra nepristojnim) deşarj 1. praznjenje (baterije, akumulatora); ispaljivanje 5oruzja) 2. rasterecenje; oslobodjenje, prastanje (dugova, poreza)
ak. 1. (iz) riti 2. fig. pret-
razivati, riskati deşelenmek
pass. od
deşelemek
- etmek desifrovati; fig. odgonetnuti; - olmak obelodaniti se, izaci na videlo (o aferi, tajni) sifrant
deşik (-ği) ı probusen, izbusen, probijen ll rupa, rascep, pukotina deşilmek 1. pass. od deşmek 2. otvoriti se; puci, provaliti se (o ciru); rasprsnuti se
deşmek (-er) ak. 1. probusiti, probosti, provaliti; zaseci, razrazati; rasparati; çı banı - raseci cir; yarayı - grepsti po rani (i fig.) 2. fig. naceti, spomenuti, nabaciti, dotaci (temu, pitanje); bu önemli meseleyi deşelim da se osvrnemo na ovo vazno pitanje
detant pot. delant detay detalj, pojedinost; ct. ayrıntı; - !arına inmek ulaziti u detalje cega detektif detektiv
270
determinist 1 fil. determinista ll deterministicki determinizm fil. determinizam, ucenje o neslobodi volje dev p. 1 1. dzin, div, zao duh, dernon (iz bajki); - anası 1) divkinja, ljudozderka 2) fig. muskobanja; - hastalığı gigantizam (bolest) 2. gigant, div, gorostas, ispolin; adımlarıyle ilerlemek napraviti gigantski progres ll ogroman, gigantski; - ağaçlar dzinovsko drvece; - gökada dzinovska galaksija; - şehir veliki grad, velegrad, metropola deva
a.
lek, lekarija, lekovito sredstvo
devalorizasyon devalorizacija, obezvredjenje devalorize: - etmek devalorizovati
deşifre:
deşifreci
dedektör dedektor deterjan deterdzent, prasak za pranje
destreyer mor. razarac (brod)
deşelemek
deteksiyon voj. fiz. detekcija
/-ın/
devalüasyon ek.devalvacija devalüe: - etmek devalvirati devam a. 1. trajanje; nastavljanje; nastavak; - ! dalje, nastavi! - ı var nastavice se, sledi nastavak 2. stalnost, neprekidnost, postojanost, (dugo) trajnost; kontinuitet; - müddeti rok trajanja, trajnost) 3. dat. (redovno) posecivanje (casova, skole); - defteri dnevnik, knjiga za evidenciju prisustva; - etmek 1) nastavljati se, produzavati se 2) /-al nastavljati sa cim, nastavljati raditi; o, şarkı söylemeye - ediyor on nastavlja da peva, on nastavlja sa pesmom 3) /-al dolaziti, posecivati; derslere - etmek dolaziti na casove, posecivati nastavu devamlı 1. trajan, stalan, neprekidan, neprestan; - olarak stalno, neprestano 2. redovan, ustrajan, priljezan (posetilac, slusalac, ucenik)
devrim devamlılık 1. trajnost, postojanost 2. redovnost, ustrajnost, marljivost, revnost
devamsız
1. n~stalan, isprekidan 2. neredovan (na poslu, casovima) 3. kratkotrajan, prolazan, efemeran devamsızlık 1. nestalnost, nepostojanost 2. neredovnost; izostajanje, neposecivanje (casova i si.) devasız
neizleciv, neisceljiv; lig. bes-
pomoean
dev aynası uvecavajuce ogledalo; kendini - nda görmek oholiti se, praviti se vazan, duvati se deve kamila, deva; - köçeği mladunce kamile; iki örgüçlü - dvogrba kamila; tek örgüçlü - jednogrba kamila O - adımı ile sporo, lagano; - nin başı! glupost! besmislical - ye binrnek arg. drogirati se, fiksati se; - akçeye - bin akçeye kad nema novca ne kupuju se ni bagaleine stvari, kad ga ima ne pita sa za cenu; - den büyük fil var post. i nad popom ima popa; uvek se nadje jos jaci; n dudaklı otrombotjenih usana (o covekl)); - yi düze çıkarmak lig. savladati teskocu; - ekmeği bot. rogac, roscic (Ceratonia siliqua); etmek v. - yapmak; - gibi visok i nezgrapan, glomazan; - hamuru teska hrana; - yi hamudu ile yutmak zgrabiti, pred svima ukrasti; na neposten nacin uzeti; ye hendek atıatmak pokusati uciniti nemoguce; naterati kamilu da preskoci jandek; - kini zestoka mrzanja; - kini tutmak zestoko, sırasno mrzeti; - kinli osvetoljubiv; kivan, zloban; - de kulak mali, neznatan (kolicinski); kap u moru; nin nalı v. - nın başı ; - nalbanda bakar gibi bakmak gledati kao tele u sarena vrata; - olmak isceznuti, ispariti, nestati (o utajenom novcu); - yapmak 17 zgrabiti, prisvojiti (tudju imovinu, stvari) 2. kradom jesti, krisom kusati, strpkati; - yürekli plasljiv, strasljiv; - yürüyüşü spor, ali neprekidan rad
deve boynu (-nu) cev u obliku s ili u deveci 1. kamilar, gonic kamila 2. vlasnik kamila, trgovac kamilama O - ile görüşen kapısını yüksek açınalı fig. ko zeli visok polozaj, treba da ima na umu i zrtve koje taj polozaj iziskuse deveellik gajenje kamila deve dikeni bot. gujina trava (Silybum marianum) deve dili bot. divizma (Verbascum) deve dişi (-ni) krupnozrnast (o psenici, naru i si.) deve konja)
döşlü
vitak, s malim trbuhom (o
deve elması boca (Eryngium) deve
kulağı
(-nı)
bot. vetrovalj, bela
bot. milogled (Sanicula)
deve kuşu (-nu) zoo/. noj (Struthio camelus); Avustralya - kazuar (Casuarus emeu) o -: hikayesi izgovor, izvlacenje, izvrdavanje; - siyaseti nojeva politika, politika negledanja otvorenih ociju u opasnost deveran a. 1. astr. revolucija, obilazenje, kretanje oko nekog tela 2. biol. cirkulacija, kruzenje; - etmek 1) obilaziti, okretati se oko 2) cirkulisati, kruziti; kan ı cirkulacija krvi deve tabanı (-nı) 1. sirok taban 2. bot. podbel (Tussilago farfara) 3. ogroman korak, "korak od sedarn milja" deve tımarı na brzu ruku uradjen, sklepan, osljaren; - iş osljaren posao deve tüyü 1. od kamilje dlake (izradjevina) 2. boje kamilje dlake, zuckastosmedj, bez boje devim fiz. bio/. kretanje devim bilimi fiz. dinamika devrim bilimci strucnjak za dinamiku, dinamiear
271
devimsel yüklükler mat. periodicne velicine· fonksiyon periodicka funkcija; - titre~im periodicna vibracija
devimsel dinamicki devimsel dinamican, dinamicki devimselcilik. ifil. dinarnizarn devindirmek ak. dijal. pokretati, pustati u pokret devin duyumu psih. kinestezija
devirmek ak. 1. oboriti, obarati, rusiti; preturiti, prevrnuti; svaliti, strovaliti, strmoglaviti 2. svrgnuti, oboriti (ministra, vladu) 3. nar. prevrnuti, ispiti nadusak 4. nagnuti na stranu, nakriviti (kapu, sesir)
devin duyumsal kinesteticki
devirtmek ca us. od devirmek
devingen pokretan, pokretljiv, mobilan; - köprü pokretan most devingenlik pokretljivost, mobilnost
devitmek ak. pokrenuti, pakretali pustati u pogon
devinim v. devim devinmek 1. pokretati se, (po) micati se 2. fiz. kretati se devir (-vri) a. 1. epoha, era; doba, period; - açmak zapoceti novu eru (u istoriji); gençlik - i doba mladosti; Haçlılar · - i epoha Krstasa; Osmanlı - i period Osmanskog carstva 2. etapa, faza; stadijum; zatürrenin üç - i vardır zapaljenje pluca ima tri taze 3. prenosenje, prebacivanje, transport (robe i si.) 4. premestaj (ucenika iz jedne u drugu §kolu, sluzbenika sa duznosti i si.) 5. jur. ustupanje, prenos (prava ili imovine); - i mümkün olmayan jur. bez prava prenosa (drugom licu) 6. predaja (poslova i si.); - ve teslim primopredaja (r.obe inventara) - teslim raporu izvestaj o primopredaji 7. obilazak (straze, bolesnika i si.) 8. obrtanje, kruzenje, kruzno kretanje, rotacija; pun krug, ciklus; obrtaj, period; cf. çevrim; - adedi v. - sayısı; - i fılem gezisi (ili seyahat) put oko sveta; - i daim makinesi perpetum mobile; - istikameti pravac obrtanja, smer okretanja; - merkezi stozer; obrtna, tacka, obrtiste; - mihveri rotadona obrtna osovina; müddeti period, vreme obrtanja, obilazenja; - ölçme saati brojac obrtaja, tahometar; - sayısı broj obrtaja 9. obrt, promet, prodja 1O. pogresan zakljucak, bezizlazan polozaj, circlus vitiosus devirli
272
periodicki;
ciklicki;
devitken motorni; pokretni, pogonski; pokretacki
bü-
deviz v. döviz devleşme 1. med. akromegalija, nenormalna uvecanost (ruku, nogu, glave) 2. fig. preteran razvoj devleşrnek
viti
mnogo porasti; jako se razucoma razviti
devieşiirmek
devlet a.1. dr:Zava; - adamı drzavnik; politicar; Devleti Aliye arh. Osmansko carstvo; - ler arası medjunarodni; medjudrzavni; - ler arası hukuk v. - ler umumi hukuku; - ler arası idareler hukuku medjunatodno upravno pravo; - ler arası ticaret hukuku medjunarodno trgovinsko pravo; - baba nar. drzava; - başkanı sef drzave; - borçları dr:Zavni dugovi; - demiryolları drzavne zleznice; - emniyeti drzavna bezbednost; - hazinesi drzavna blagajna; - ler hususi hukuku jur. medjunarodno privatno pravo; - nüshası obavezan primerak (knjige, casopisa); - reisi v. - başkanı; - ricali drzavnici, velikodostojnici; - sırrı drzavna tajna; - in şahsiyeti aleyhine işlenen suçlar prestupi protiv autoriteta dr:Zave; veleizdaja; Devlet Şurası drzavni savet (u Turskoj); tahvilatı dr:Zavne obligacije; - in tanınması jur. prizna (va) nje drzave; - ler umumi hukuku medjunarodno javno pn;ıvo; - vekili ministar bez portfelja; bağ lantısız - ler nesvrstane zemlje; bitaraf ler neutralne zemlje 2. fig. sreca, bla-
de yi gostanje; ne - ! kakv sre6ia! O - adama gelmez pos/. sreca sama ne dolazi; - düşkünü koji je znao za bolje dane; - ten düşmek lisiti se blagostanja; - ü ikbal ile! sve najlepse! - kuşu fig. iznenadna sreca, neocekivani dobitak; ya başa ya kuzgun lee sve ili nista
ayağıyla
devletçi etatista, pristalica etatizma devletçilik etatizam devlethane a-p. - niz Vasa srecna kuca! (kaze se u znak osobitog postovanja umesto eviniz) devletleşrnek nacionalizovati se, postali drzavnom imovinom devletleştirrnek
ak. nacionalizovati
devletli, devletlu arh. 1. ekselencija, ilustrisimus (titula pasa i vezira u Osmanskom carstvu) 2. sreean; ne - adam! srecna li coveka! devletsiz 1. bez dr:Zave; - halklar naredi bez (sopstvene) dr:Zave 2. nesrecan devralmak abi. ak. preuzeti, primili (posao, du:Znost) devran 1 v. deveran devran2 a. kolo srece; sudbina devre a. 1. period, razdoblje, doba; faza, stadijum; harp öncesi - si predratni period; intihap - si izborni period; intikai - si prelazni period 2. fiz. obrtaj, krug, ciklus; cf. çevrim; - sayısı broj obrtaja 3. fiz. strujno kolo; - açılması . el. ukljucenje (struje); - anahtarı el. menjac, komutator; prekidac; kapalı - zatverene kolo 4. sp. poluvreme; birinci - prvo poluvreme devredilrnek pass. od uevretmek devren a. jur. s prenosom, s pravom na prenos; - kiralık dat na podzakup devretmek 1. okretati se, obrtati se, vrteti se, kruziti 2.ak. dat. prenositi, prevoziti; prebacivati; premestati; prelivati, presipati 3. ak. dat. prenositi, predavati
(imovinu, pravo i si.) 4. ak. nadgledati, nadzirati devri a. 1. v. devirli 2. kruzni, rotacioni, obrtni 3. povremen, periodican devrik 1. okrenut natraske, prevrnut, izvrnut; posuvracen; - yaka posuvracen okovratnik 2. srusen, prevrnut, oboren 3. fig. svrgnut, oboren (s vlasti); - başbakan svrgnuti premijer O - cümle (ili tümce) inversivna recenica, recenica s obrnutim redarn reci devriirnek 1. pass. od devirmek 2. prevrnuti se, preturiti se; stropostati se, survali se 3. okretati se, prevrtati se devrim 1 1. krivina; prevoj 2. okrugli sto devrim2 1. reforma; inovacija; harf - i reforma pisma; iktisadi - privredna reforma 2. revolucija; cf. ihtilhal; sosyalist socijalisticka revolucija devrimci valueianarn i
revolucia nar
ll
re-
devrimcilik revolucionarnost devrimsel revolucionaran devrisi nar. sledeci, naredni - gün sledecidan devriye a. patrola; - gemisi patrolni brod; - gezmek 1) patrolirati 2) mor. krstariti; - uçuşu av. patrolni let devrolmak pass. od devretmek devşirilmek
devşirim
pass. od
devşirmek
1. branje, berba (voca) 2. rod,
letina devşirimli
skupljen, slozen
devşirimsiz
razbacan, rasut, rasturen
devşirme 1. gl. im. od devşirmek 2. voj. regrutacija 3. ist. devsirma (skupljanje dece za janicarsku vojsku) 4. ist. dete uzeto u janicarski red
deyi 1 . izraz, rec; izrazaıno sredstvo, govor 2. logos; bozja rec
273
deyim deyim izraz; izreka; - yerinde ise ako se moze tako izraziti (reci); başka bir - le drugim recima deyimleşrnek
dobiti svojstro izraza
deyiş 1. izgovor 2. izraz, iskaz; izlaganje; ct. ifade· 3. stil
deyyus rogonja, prevaren muz dezavantaj smetnja, prepreka; teskoca dezenfeksiyon dezinfekcija dezenfekte: - etmek dezinfıkovati dezenfektör dezinfektor dığdığı raclav, koji izgovara r na "francuski" nacin dılak (-ğı)
nar. klitoris, drazica, sekilj
dımdızlak 1 . potpuno go, go golcal 2. potpuno 6elav 3. arg. go kao pistolj, nsvorc'* dır:--
v.
dırdır
dırdır
1. gundjanje, groktanje, brundanje, cantranje; - etmek gundjati, brundati, eantrati dırdırı,
dırdırıcı
gundjalo, brundalo,
eantrafa dırdırlanmak
prepirati se, gloziti se
dırdırlaşmak
v.
dırlaşmak
dırıltı 1. v. dırdır 2. prepirka, rasprava, zadjevica, svadja; - çıkarmak izazivati svadju dırlanmak
gundjati, brundati, mumlati
dırlaşmak
s lle prepirati se, gloziti se,
svadjati se dış ı
1. spoljni deo cega, spoljna sıra na; /-ın/ - ına çıkmak izaci iz okvira cega, pre6i granice; /-ın/ - ında kalmak ostati izvan okvira cega; ı:ıe biti ukljucen; bu binanın içi - ından güzel ova zgrada je lepsa iznutra nego spolja 2. spoljasnost; spoljni izgled; bardağın - ı kirli şpol jasnost case je prljava; casa je prljava
274
spolja 3. inostranstvo; proterati preko granice; yurt - ına çıkmak otputovati u inostranstvo ll 1. spoljasnji, spoljni; - açı spoljasnji ugao; -. alem 1) okolina; medijum; milje 2) spoljni svet; - deniz otvoreno more; okean; - duvar spoljasnji zid; kapı spoljna vrata; glavni ulaz; - karakol spoljasnja straza; - lastik spoljasnja guma - liman otvorena (od vetra) nezasti6ena luka; - merkez epicentar (zemljotresa); - yürekzarı anat. perikard 2. sıra ni, inostran; - borç inasırani dug; haberler vesti iz inostranstva; - hat inası rana linija (avionska) - işleri v. dışişleri; pazar inostrano trziste; - siyaset spoljna politika; sınır - etmek; - ticaret spoljna trgovina; - ticaret odası spoljnotrgovinska komora; - yatırım sırana ulaganja lll kao determinatum izafeta van; ne; akıl - ı nerazuman, nerazborit; evlilik - vanbracan; 1 -ıl kanun - ı etmek staviti van zakona; mantık - ı nelogican; memleket - ı haklar eksteritorijalna prava IV u funkciji sastavljenih postpozicija; /-ın/ - ına van, vani; avlunun - ına çıkma! ne iziazi van dvorista, ne iziazi iz dvorista; /-ın/ - ında 1) izvan, van, napolju; 2) osim, sem; bunun - ında osim toga; ülkemizin - ında önemli olaylar oldu van nase zemlje odigrali su se vazni dogadjaji; - tan spolja, izvana O - ından demek glasno re6i; - ı eli yakar, içi beni yakar post. spoljni izgled je varljiv; nije zlato sve sto sija; - kapının - mandalı veoma dalek rodjak; - a vurmak ispoljavati, ispoljiti dışa
dönük psih. ekstravertan
dışa
dönüklük psih. ekstravertnost
dış alım
uvoz
dış alırncı
uvoznik
dışarı 1 1. prostor izvan (cega, spoljni, vanjski prostor; napolju; - akma borusu odvodna cev; - almak izvu6i, izvlai':iti; atmak izbaciti, najuriti; /-dan/ - çıkarmak 1) isturiti, pomoliti (glavu i si.); izbacivati (gasove); - çıkmak 1) izlaziti, izi6i 2) nar.
didinmek ici "napolje", iii u WC; - çıkmamak nikuda ne izlaziti (iz kuce); ne izlaziti iz okvira i':ega; - kaçmak umaci, pobeci; sarkmak naginjati se (kroz prozor); - uğ ramak pokuljati, nagrnuti (o svetini); vurmak pojavili se, izbiti (o bolesti) 2. nar. provincija; o öğretmeni gene - ya göndermişler oncg ui':itelja su ponovo poslali u provinciju 3. nar. inostranstvo; /-ı/ - dan almak kupili u inostranstvu; - ya gitmek otici u inostranstvo ll u funkciji sastavljenih postpozicija; /-ın/ - sına, - sında, - smdan van, vani; izvan; şehrin - sında izvan grada dışarıda
1. napolju, vani; - çevirim sin. eksterijerno sr,imanje 2. u inostranstvu dışarıdan spolja, izvana; - sesler geliyor izvana dopiru glasovi
v.
dışarılı
dışarısı
dışarlıkil
dışlamak
dışiaşiırmak dışlı V. dış
plazma ektoplazma
dışrak
til. egzoterican; opstedostupan
dışraklık dışsal
til. egzoterizam
spoljni, spoljasnji
dış satım
izvoz
dış satırncı dış
ak. v. dışa vurmak
içli-
izvoznik; cf.
ihracatçı
yüz spoljasnji izgled, spoljasnjost
dızdık
:-
ının
-
ı
daleki rodjak
dızdızcı arg. lupez, bitanga; kail;ar dızdızcılık dızman
naoolju, vani; - soğuk napolju
ak. ab/. til. iskljuciti, ostaviti
po sirani
kaisarenje, dzeparenje
dija/. ogroman, gorostasan
diba brokat
je hladno dışarlık
provincija; cf.
dışarlıklı.l
dibace a.arh. 1. uvod, predgovor; prolog 2. preambula
taşra
provincijalac ll provincijski
dış
asalak zoo/. spoljni parazit, ektoparazit dış
vurum ekspresija
dışa
geol. egzomorfizam
dış bükey ispupcen, konveksan (o ogledalu, lupi); - ayna konveksno ogledalo dış
bükeylik konveksnost
dış
deri biol. ektoderm
dışık (ğı) dışınil
hem. teh. sljaka
til. spoljasnji, spoljni
dış işleri
spoljni poslovi; -
bakanlık
dışkı
izmet, fekalije; balega
dışkılık dış
ar.at. kloaka
kutsal profan, svetovni
bakanlığı
didaktik (-ği) 1 didaktika ll didaktii':an, po ucan didaktika v. didaktik
vurumcu ekspresionizam
dış başkalaşım
dibek (-ği) stupa, avan; pirinç- i stupa za prinac
v.
ı
didik: - - 1. cesljan, (o) grebenan (o lanu, vunj) 2. rasparan, raskomadan, raspari':an, iseokan 3. izlizan, iskrzan, pohaban; - - doğramak raskomadati (na sitne delove) iseckati, izreckati; - - etmek v. didiklemek didiklemek ak. 1. (is) cupati, skubeti; cerupati 2. trliti (konoplju, lan) grebenati (vunu) 3. (i) seekati (ras), komadati 4. kljuniti, kljucati 5. fig. svestrano razmatrati (problem i si.); temeljno istrazi (va) ti didiklenmek pass. od didiklemek didilmek pass. od dilrnek didinmek tesko raditi, naprezali se,
275
çlidişim
mucili se; dirinciti, erneili didişim
eristika, umece polemike
didişken didişme 1 [
svadljiv; palemican svadja, prepirka; rasprava, po-
ıemika didişmek 1. svadjati se, gloziti se, prepirati se; raspravljati se, poJemisali 2. tig. dirineili grbacili, erneili
didon 1. narodni naziv za Franeuza 2. arg. snob diferansiyel 1 1. difereneijal 2. mat. difereneijal ll mat. difereneijalni; - geometri difereneijalna geomelrija; - hesap difereneijalni racun difraksiyon fiz. difrakeija, prelamanje (svetlosti) difteri med. diflerija; ct.
kuşpalazı
diftong gram.diflong difüzyon fiz. hem. difuzija diğer p. (neki) drugi; ct. başka, öbür; biri neko drugi; - taraftan s druge strane; biri - ini peşinden çeker jedno (za sobom) povlaci drugo diğerkarn
p. altruist;
diğerkamlık
ct. özgeei
altruizam; ct. özgeeilik
dihliz v. dehliz dijitalin digitalin (otrov od biljke naprstak) dik (-ki) 1 1. prav, u~pravan, vertikalan; mat. perpendikularan; ·- çizgi vertikala; normala; - kesik vertikalni presek; - yaka uspravan okovratnik 2. geam. : pravougaoni; - açı prav ugao; - dörtgen pravougaonik; - üçgen pravougli trougao 3. strm (eni!), okomit; vrletan; - kaya strma stena, litiea; - mahrekle ateş vaj. strma, ubaena vatra; - yamaç strmina, strma kosina 4. ostar, rezak, prodoran; odsecan; cevap odsecan odgovor; - ses prodoran glas; - sözlü odresit, bez dlake na jeziku
276
(o osobi) 5. fig. tvrd, krut; ostar, osoran, prek; - bakış ostar pogled; - baş (lı) tvrdoglav, svojeglav, jogunast, samovoljan; - başlılık tvrdoglavost, samovolja, neposlusnost; - huy tvrdoglav karakter; - kafalı tvrdoglav, tvrdokoran, nepopustlijv; - kafalılık tvrdoglavost, nepopustljivost; - rüzgar suprotan vetar ll pravo, ravno; neposredno; - bakmak netremiee, uporno gledati; -. - ostro, strogo; uporno; prodorno; - - bakmak gledati pravo u oci; - - cevap vermek ostro odgovoriti O - aliisı fig. vrhunae (u ~e gativnom smislu); krajnji (o drskosti, podlosti i si.); - duvara tırmanmak biti veoma nestasan, penjati se na glavu (o detetu)
dikelmek nar. 1. uspraviti se 2. cekati, nepomicno .stajati; ukiptiti se, ukrutiti se 3. dat. ispizmiti se; vi kati, .grditi dikeltmek ak. uspraviti, dovesti u uspravan polozaj diken 1. bodlja, bodljika; gül - i bodlja ruze 2. trn; trnje, drac 3. bodlja, igla; kirpinin - i jezeva bodlja 4. riblja kos!, igliea 5. zalac, zaoka (i fig.) 6. fig. smetnja, zapreka, teskoca; - - olmak nakostresiti se, dici se uvis (o kosi); najeziti se (od hladnoce i si.) O - üstüne oturmak (ili olmak) sedeti kao na iglama dikence zaaf. zet-riba (Gasterosteus pungitius) dikencik (-ği) bodljica; trni6 diken dutu kupina dikenli 1. bodljikav, bodljikast 2. trnovit (i fig.); - bir yol trnovit put; - tel bodljikava zica; - tel çiti ograda od bodljikave zice 2. fig. zajedljiv, jedak, podrugljiv 3. u sastavu bat. i zaaf. naziva; - balık v. dikence; - dülger balığı riba-kovac (Zeus faber pungio); - katır tırnağı bat. slipovac, stipovica (Uiex); - salyangoz zaaf. ribavolak (murex) dikenlik trrıjak, trnovito mesto
dikkat dikensi lrnolik, lrnasl; - çıkıntı anat. spinalni izrastaj (processus spinalis) dikensiz bez bodlji (iglica, lrnja); - glü olmaz post. nema ruze bez bodlji; bez muke nema nauke dikey uspravan, vertikalan; pendikularan; n olarak vertikalno
per-
dikgen pravougaoni, ortogonalni diki geom. normala, verlikala d ikici 1. krpac obuce 2. sivac; svalja (kod krojaca) 3. agr. sadilac, zasadjivac; odgajivac sadnica dikili 1. poboden, zabijen (kolac, zaslava i si.) 2. posadjen, zasadjen 3. podignul, sagradjen (nar. spomenik) 4. sasiven; zasiven, prisiven; zakrpljen (o obuci) O - ağaç olmamak nemali ni kuce ni kucisla; -ağacı yok on nema nista, nema ni kuce ni kucisla dikili
taş
dikilrnek 1. pass. od dikmek 2. v. dikelmek 3. slajali baş ucuna - slajali u uzglavlje, biti tik uz koga; heykel gibi stajati kao kip; karşımda ne dikilip duruyorsun! slocmi strcis pred ocima! 3. pojaviti se, iskrsnuti; karşımıza birdenbire bir adam dikildi pred nas je odjednom iskrsnuo neki covek 4. opirati se, protiviti se, suprolstavljati se 5. fiziol. docii u erekciju, nadici se, ukrutiti se sivenje
2.
sadjenje,
za-
dikim evi kkojacka radnja, krojacnica dikimhane arh. krojacnica dikine uspravno, okomito, vertikalno 2. fig. prkosno, inadzijski; /-ın/ - gitmek opirati se, protiviti se; inatili se; - tıraş etmek fig. ici kome uz dlaku, prkositi, naopako radili 2) zamarati, umarati 3) lagati, obmanjivati (laskanjem) 4) brbljati, trtljati; otrcavati diki. - za inat, u inat dikiş
dikişçi dikişli
sivac; svalja sa savom; prosiven, zasiven
dikişsiz
bez sava; - çorap carapa bez
sava dikit (-li) geol. stalagmil dikiz arg. vrebanje, uhodjenje; - ayauto. retrovizor; /-ıl - etmek (ili geçmek) arg. zurili, piljiti, netremice gledati O -! motri! nası
obelisk
dikim 1. sadjivanje
iğnesi sivaca igla; - ipliği sivaci konac; makinesi sevaca masina; - payı 1) dodalak, prepust (na savu) 2. fig. ustupak, .Siro ko polje; - yurdu skola sivenja 2. sav; ler sökülmüştür savavi su popucali 3. med. teh. sav; saslavak, spoj; kaynak - i sav vara; yamalı - ceoni spoj O - kaldı umalo, zamalo; - kaldı bayılacaktım umalo se nisam onesvestio; - tutturamamak 1) ne moci se zadrzali na jednom mestu (poslu) 2) bili u pokretu, ne moCi sedeti; hiç tutturamıyorum nikako me ne drzi meslo, ne mogu da sedim
1. sivanje, sice; - dikmek siti; -
dikizci 1. vrebac, uhoda 2. voajer dikizeilik uhodjenje, vrebanje dikizlemek v. dikiz etmek dikkat (-ti) a. paznja; fig. briga, naklonost, interesovanje; - ! paznja! pozor! le pazljivo, s paznjom; brizljivo, pomno, savesno; /-ı/ - e almak uzimati u obzir, imali u vidu; - e arz etmek v. - ine sunmak; /-al - i çekmek privuci paznju, pasti u oci; - etmek paziti, motriti, biti oprezan 2) opazati, zapazati, primecivati; ct. farkına varmak; /-al - göstermek ukazivati paznju, poklanjati paznju;/-ın/ - inden kaçmak ispustiti iz vida, ne primetiti; - kesilmek pazljivo slusati, naprezali paznju, sav se pretvorili u uho; /-ın/ - ine sunmak obratiti kome paznju; - e şayan vredan paznje; - toplaşımı psih. koncenlracija; i uyandırmak pobuditi pazlju; - ini vermek pazljivo slusati, sav se koncentrisati; nazarı - e almak v. - e almak
277
dikkatli dikkatli 1. pazljiv; - dinleyici pazljiv slusalac; - öğrenci pazljiv ucenik 2. brizljiv, tacan, savestan dikkatlilik pazljivost; obazrivost, smotrenost, promisljenost dikkatsiz nepazljiv; neoprezan, obazriv, nesmotren, nepromisljen
ne-
dikkatsizlik nepaznja; nemarnost, nebrizljivost; nesmotrenost, neopreznost, nepromisljenost; - etmek biti nepazljiv; neoprezno (nesmotreno, nepromisljeno) postupati dikleme, diklemesine uspravno, vertikalno diklenmek, dikleşrnek 1. dizali se, post tajati strm; yol birdenbire dikleşti put je odjednom postao strm 2. fig. opirati se, suprotstavljati se, grubo postupati diklik strmost, strmen, vrlet
strmenitost;
strmina,
dikme 1. gl. im. od dikmek 2. geom. vertikala, normala 3. agr. sadnica, mladica 4. stub, podupirac, potporani 5. poluga dizalice 6. derik (konstrukcija nad izvorom nafte) dikmek 1 (-er) ak. dat. 1. postaviti, uspraviti, uzdici; staviti, metnuti; pobosti, zabosti; sancak - pobosti zastavu; şam dana mum - staviti svecu u svecnjak; yere direk - postaviti stub u zemlju 2. sadili; rasadjivati 3. podizati, graditi (spomenike, kuce); anıtları - podizati spomenike 4. postaviti, postavljati (strazu) 5. uperiti (pogled) 6. arg. prevrnuti, iskapiti (pice) dikmek2 (-er) ak. siti zasivati; opsivati, porubljivati; dikiş - siti; giysi - siti odelo dikmelik bot. rasadnik; orman - i rasadnik sumskog drveca dikmen dija/. arhit. vrsak, siljak dikse motka, stap sa priborom (za lov ptica)
278
dikta po/. diktat; - rejimi diktatorski rezim diktacı
diktator
diktafon diktafon diktatör diktator, despot diktatörlük diktatura; askeri - vojna diktatura; proletarya - ü diktatura proletarijata dikte diktiranje, diktat /-af - etmek 1) diktirali (tekst) 2. fig. diktirati, nametati, naturati diktirrnek caus. od dikmek 1.2 dil1 anat. jezik; - felci med. paraliza jezika; - bezi jezicna zlezda; - iltihabı zapalenje jezika; - karhası ranica na jeziku; - kemiği anat. jezicnjaca jezicna kost 2. jezik; govor; - ailesi jezicka familija; - akrabalığı jezicka srodnost; - atiası lingvisticki atlas; - bilmez onaj ko ne zna turski; - boztıntusu zargon; - duygusu jezicko oseeanje, osecanje za jezik; - oğ lanı ist. tumac (u ambasadi); - pelesengi rec parazit, "postapalica" (u turskom; efendim, şey i si.); konuşma - i govorni jezik; ölü - mrtav jezik; yaşayan - ler zivi jezici; yazı - i pisani jezik 3. teh. jezicac (vage); pero (kljuca); sponac 4. muz. jezicak, pisak (oboe, zurle) 5. geog. kopneni jezik, rt, punta (u moru) 6. geog. predgorje, podbrdje 7. jezik, uska, uvo (na cipeli) 8. voj. ratni zarodbljenik (uhvacen radi dobijanja podataka) - almak (ili tutmak) uhvatiti neprijateljskog vojnika (oficira) O - i açılmak 1) poceti govoriti, progovoriti 2) raspricati se, postali govorljiv; razvetati se (o jeziku); - i ağır 1) mucav 2) teskog jezika (o knjizevnom dela); - i ağırtaşmak poceti tesko govoriti, zaplitati jezikom (o bolesnom coveku); - ağız vermemek ne moci govoriti, ne moci rec izustiti; - e alın maz nepristojan, nedolican (o recima); - i alışmak cesto upotrebljavati odredjenu rec (u govoru); /-ı/- e almak 1) poceti razgovor, raspricati se o cemu 2) uzeti na
dil jezik, ogovarati koga; /-ı/ - e almamak v. ağza almamak; - inin altında bir şey var hteo bi nesto da kaze, svrbi ga jezik; inin altındaki baklayı çıkarmak kazali sto nepromisljeno; - in altında evirmek çevirmek skanjerati se, skanjivati se, ne moci kazati; - avcısı spijun, uhoda; /-ın/ ini bağlamak ucutkati koga - i bağlı 1) cutljiv, tih 2. ucutkan, zavezana jezika; inin belasını bulmak (ili çekmek) stradati zbog svog (odresenog) jezika; - i bir karış bezobrazan, drzak; - i bir karış dı şarı çıkmak jako se umoriti, isplaziti jezik (od trcanja, vrucine i si.); - bozmak govarili nepristojnosti; - i çalmak govoriti s akcentom; - inden çekmek (po) vuci za jezik; /-al - çıkarmak plaziti se, narugivati se; - i çözülmek v. - i açılmak; - dalaşı v. ağız dalaşı; - damak dijal. slatkoreciv; - im damağıma yapışmış veoma sam zedan, jezik mi se za nepca zalepio; lere destan olmak postali poznat, biti predmet razgovora; - i dışarı çıkmak zadihati se, brektati (od iscrpljenosti); - den - e dolaşmak v. - e düşmek; /-ı/ - ine dolamak ponavljati jedno te isto (reci, pesmu); - i dolaşıyor on mrmlja, mumla; - (ler)de dolaşmak postali predmet ogovaranja; !-al - (ler) dökmek pridobijati laskanjem; umiljavati se, ulagivati se; - i döndüğü kadar iz petnih zila, koliko god je moguce (objasnjavati, govoriti); - i dönmernek 1) ne moci pravilno izgovariti 2) ne moci ni reci prosloviti; - (ler) e düşmek 1) postali predmet ogovaranja 2) doci na los glas; /-ı/ - inden düşürmemek. ne silaziti s jezika, stalno govaritil o kome, cemu; - ebesi brbljivac, blebetalo; torokusa, alapaca; - i ensesinden çekilsini jezik mu iscupali dabogda! - ini eşek arısı soksunl jezik pregrizao! - ini fare (kedi) mi yedi? sto cutis kao zaliven? - e gelmek 1) v. - e düşmek 2) poceti govoriti; progovoriti; - e gelmez neopisiv; /-ı/ - e getirmek 1) poceti, naceti razgovor o kome, cemu 2) razvezati kome jezik; (ler) de gezmek v. - (ler)e düşmek; - i
her şeye dönmek uvek govoriti lose o drugima; - ini ısırmak izgubiti govor, zanemeti; ugristi se za jezik, ucutati; - i ile sokmak ujesti, uvrediti, povrediti (o recju); - inden kaçmak omaci se, omaknuti se (o recz); - kavgası svadja, prepirka; - kayması omaska, greska jezika, lapsus linguae; - in kemiği yok svako kaze sta hoce, svako razlicito prica; - ini kesrnek ucutati, zacutati, umuknuti; - ine kıl dolaşmamak nemali dlake na jeziku; - ini kıs, otur! umukni! cuti!; - e kolay lako je reci (ali tesko uraditi); - koymak mesati se u razgovor; - inden kurtulamazsın on te nece ostaviti na miru, cuvaj se njegova jezika; - i kurumak 1) jako ozedniti 2) umarili se od pricanja; - in kurusuni jezik ti se osusio! - otu yemiş dija/. brbljivac, torokalo; - i pabuç kadar on ima grozan jezik; - e perhiz etmek cutati, drzati jezik za zubima; cuvati tajnu; - ine sağlam olmak 1) biti uzdrzljiv (smotren, poverljiv, diskretan) 2) ne pustati jezik, pazili na svoje reci; - ine sağlık! jezik ti se pozlatio! hvala na lepim recima! - i sarmaşmak preplitati jezikom; vrcati; - satmak prenemagati se, afektirati (u govoru); - sürçmesi v. - kaymas ı; - lerle tarif olunamaz neiskaziv, neizreciv; - ini tutmak precutati; - i tutuk mucav; - tutukluğu med. anartrija, poremecaj govora; - i tutulmak oduzeti se (o jeziku); - im tutulmuş oduzeo mi se jezik; - iyle tutulmak biti uhvacen za rec; - in tutulsun! jezik ti se oduzeo! /-ın/ - inde tüy bitmek dodijati, popeti se na glavu (ponavljanjem istog); - imin ucuna geldi navrh jezika mi je, ne mogu da se setim; - inin ucunda olmak biti navrh jezika; - i uzadı on je pustio jezik; /-al - uzatmak ogovarati, panjkati, opadati; - i uzun poganog jezike; - i varmak osmeliti se, ohrabriti se, usuditit se kazati; - im varmıyor ne usudjujem se reci; /-ı/ - e vermek izbrbljati, razglasiti; - yarası fig. uvreda, bol (od reci); - yardımı savet, pomoc (recju); - in yettiği kadar v. - i döndüğü kadar; - ini
279
dil yutmak fig. zanemeti, izgubiti moc govara (od zaprepascenja, iznenadjenja, sıraha i si.); - i zifir zao na jezikU; nepristojan, skaredan; ortak bir - bulmak naci zajednicki jezik, sporazumeti se; tatlı - 1) slatke, prijatne reci 2) iron. praznoslov di12 p. srce, dusa dil altı1 anat. podjezicni; - bağı vezica pod jezikom; - sinir düğümü podjezicna ganglija dil altı2 pipa (bolest pticjeg jezika) dil balığı zool. tabinja, tabinjas (Solea vulgaris) dilbasan med. lopaticica (za pritiskanje jezika pri pregledu grla) dilbaz p. pricljiv, brbljiv; slatkoreciv dilber p.l lepa, zanosna, privfacrıa (zena, devojka) ll dragana, voljena zena dilber dudağı kul. kolac od slatkog testa (u obliku usne)
t.
.
~
· dll bilgisi gramatika; kuramsal - normativna gramatika; tarihi - istorijska gramatika dil bilimi lingvistika; görevsel - funkcionalna lingvistika; yapısal - strukturalna lingvistika dil bilimci lingvista dil bilimsel lingvisticki
predstavka dilekçi molilac, podnosilac molbe dilemek ak. 1. zeleti, hteti 2.- moliti, traziti, zahtevati; dile benden ne dilersen trazi od mene sve sto zelis; af - moliti oprostaj dienci prosjak, bozjak o - çanağı gibi purio svega i svacega, kao prosjacka torba; - değneğine dönmek jako oslabiti, veoma smraviti; - ye hıyar vermişler de iğri diye beğenmemiş post. dali slepcu kobasicu, on rekao da je kriva; - nin torbası dolmaz prosjaku je uvek malo; u tukare oci nezasite; - vapuru brod koji pristaje u svakom pristanistu dilencilik 1. prosjastvo, bozjastvo; prosjacenje 2. fig. drskost, bezocnost; etmek 1) prosjaciti 2. drsko se vladati, bezocno se ponasati dilendirrnek 1. caus. od dilenrnek 2. ak. dovesti do prosjackog stapa dilenrnek 1. pass. od dilemek 2. prositi, prosjacili; moljakati, kamciti diletmek caus. od dilemek dileyici molilac dilim 1. komad; kriska (hleba, lubenice); rezanj (mesa); - - kesrnek iseci na komade,, istranzirati 2. re bro radijatora 3. arhit prozorski luk 4. zona, sektor dilimiemek ak. iseci na komade, raskomadati; istranzirati
dilci v. dil bilimci dilcik (-ği) 1. anat. glasnica bot. vezica 4. pipa (pticja bolest) 5. nar. anat. resica
dilimlenmek pass. od dilimiemek dilimietmek caus. od dilimiemek
dilcilik zanimanje jezickim pitanjima, lingvisticka istrazivanja dildaş
(svaki) govornik istog jezika
dilek (-ği) zelja; molba;- kipi gram. optativ; /-ın/ - ini yerine getirmek ispuniti ciju zelju; odazvati se molmi; sizden bir im var imam jednu molbu za vas dilekçe
280
(pismena)
molba;
peticija,
dilimli 1. isecan, izrezan na komade 2. podeljen na sektore dilinim geo/. slojevitost; naslaga dilinmek pass. od dilrnek dillendirrnek caus. od dillenmek dilleornek 1. progovoriti (o detetu) 2. raspricati se, postali govorljiv 3. postali
dindar predmet ogovaranja dilleşrnek
s ile prijateljski razgovarati,
caskati dilli 1. govorljiv, pricljiv, brbljiv (ob. o deci i zenama); - bir çocuk pricljivo dete; kötü, ogovaracki, intrigantski 2. sajezikom, piskom, perom) 3. na ... jeziku; Fransız na francuskom jeziku dilli düdük (-ğü) 1. svirala od trske 2. nar. bdbljivac, blebetalo; torokusa; etmek izbrbljati, istrtljati; rastrubiti dilmaç cüman
(-cı)
dilmaçlık
tumac, prevodilac; cf. ter-
1. zanimanje tumaca 2. tu-
macenje dilrnek (-er) ak. razrezati na delove (komade); iseci na trake (gvozdje) dil peyniri (-ni) mlad ovcji sir dilsiz 1. nem, mutav 2. cutljiv, skrt na recima dilsizlik 1 . nemost, mutavost 2. cutljivost, skrtost na recima
tajno ispovedati veru; tek tanrılı - monoteizam 2. ideal; cvrsto uverenje O inden döner davasından dönmez on bi se pre odrekao vere nego svog misljenja; - gibi bilmek vrlo dobro znati (poznavati); - im hakkı için casti mi! - ime, imanımal tako mi svete vere!l-ı/ - den imandan çı karmak veoma iznervirati, rezbesneti, razjariti; - den imandan çıkmak razbesneti se, biti van sebe; - ini seversen boga radi (molba); (hay) - ine yandığım prokleti covece! bir - de durmamak biti nepostojan (nestalan, kolebljiv) din3: - tepesi (ili doruğu) veoma daleke, bogu iza ledja, gde je vrag rekao laku noc dinamik (-ği) 1 dinamika ll dinamican; temperamentan, energican dinarnit (-ti) dinarnit dinamitçi miner, pionirac dinarnitiemek ak. minirati, unistiti dinamitom dinamizm 1. fi/. dinarnizarn 2. dinamika (rada, zbivanja) 3. energija, snaga
dilüviyum geol. diluvijum dinamo dinama (masina) dimağ
a. 1. anat. mozak; cf. beyin 2. um, razum, moc shvatanja
dinamametre fiz. dinarnametar
a. 1. mozdani, cerebralni 2. duhovni, umni; - iş umni rad
dinar dinar (novcana goslavcije, lraka i Kuvajta)
dimdik 1. prav kao sveca, prav kao bor 2. veoma strm, vrletan O /-al - bakmak gledati ukocenim pogledom; - ayakta durmak stajati nepomicno, stajati kao ukocen
dineelrnek nar. postali krepak, akrepili se, povratiti snagu (posle bolesti)
dimaği
dimi tekst. grubi porhet, flanel din 1 fiz. din din2 adamı
a. 1. religija, veroispovest, vera; -
duhovnik, duhovno lice, svestenik; - i bütün pobozan, smeran, predan veri (islamu); - devleti teokratija; - hürriyeti sloboda veroispovesti; - kardeşi v. dindaş; - sosyolojisi sociologija religije; gizli - taşımak skrivati religiozna ubedjenja;
jedinica
Ju-
dineeltmek caus. od dineelrnek dinci teakrala dinci erki v. din erki dinç krepak, zdrav; bodar, cio; cf. tendürüst; - bir ihtiyar krepak starac dinçleşmek
v. dineelrnek
dinçleştirmek
v. dineeltmek
dinçlik krepkost, cilost, badrast dindar a-p. pobozan, religiozan, bigotan
281
dindarlık
dindarlık
poboznost, religioznost
dindaş
pripadnik iste vere, jednoverac, jednovernik
dindirrnek ak. 1. zaustaviti (suze, krvarenje) 2. olaksati, ublaziti, stisati (bol); ugusivati, suzdrzavati (gnev, uzbudjenje) 3. umiriti, stisati; utoliti (zedj. glad) utrnuti (svetlost) dinelmek dijaf. 1. slajali 2. ustati, podici se 3. dat. pojaviti se, iskrsnuti 4. protiviti se, opirati se dinen a. po religiji, u pogledu religije dineri karo (boja u kartama) dinerkçilik klerikalizam din erki (ni) teokratija
centar; - salonu auditorijum, dvorana za predavanja (koncerte); - yapmak v. - de kalmak
dinlemek ak. 1. slusati, saslusati, cuti; müzik - slusati muziku; konferans - slusati predavanje 2. prisluskivati, osluskivati 3. slusati, biti poslusan, pokoravati se; ct. itaat etmek 4. (do) cuti, saznati O başını (ili kafasını) - odmoriti se; kendini - brinuti se o svom zdravlju dinlemernek ak. ne obracati, paznju, ne pridavati znacaj dinlendirici umirujuci, ublazavajuci; med. sedativ, sredstvo za u mirenje dinlendirilmiş
odstojao, odlezan; staro vino; - tarla pougarena, pod ugarom ostavljena njiva
şarap
dingi laki camac (sa dva vesla) dingil osovina (tocka, valjka) dingildek lelujav, koji se klati dingildemek 1. njihati se, klatiti se; klimati se; kloparati (o tocku) 2. drhtati (od straha) dingildetmek caus. od dingildernek dingin 1. posustao, iznuren, premoren; - bir at premoren, iznuren konj 2. miran, nepomican, nepokretan; ugasen (vulkan) 4. hem. pasivan, indiferentan · dinginlik 1. iznurenost, iscrpljenost, premorenost 2. mirovanje, nepomicnost; bilim statika 3. hem. pasivnost dingo zoof. dingo (Canis dingo) dini a. v. dinsel di nk tekst. valjaonica, valjara dinkçi valjar (sukna) dinklemek ak. valjati (sukno) dinleme gl. im. od dinlemek; - aleti (ili 1) voj. prislusni aparat (elektronski) 2) med. stetoskop; - hizmeti voj. prislusna sluzba; - de kalmak raditi na prijemu, prisluskivati; - merkezi prislusni cihazı)
282
dinlendirrnek ak. 2. caus. od dinlenmek2; biraz kafaını dinlendirdim malo sam predahnuo 2. ostaviti da odstoji (vino) 3. ostaviti pod ugarom (zemlju, njivu) 4. ugasiti, utrnuti (svetlost, vatru); ct. söndürmek dinlenme odmor; pocinak, . predah, odusak; - hakkı jur. pravo na odmor; yeri odmaraliste (klimatsko) dinlenmek 1 pass. od dinlemek; öğü tüm dinlenınedi nisu poslusali moj savet dinlenmek2 odmarati se, odmoriti se; otpocinuti dinlenmelik penicama)
odmoriste
(na
ste-
dinietme audicija dinletmek caus. od dinlemek; kendini - dr:Zati paznju (slusalaca) dinleyici 1. slusalac 2. slusalac, polaznik; student 3. voj. prisluskivac dinrnek (-er) 1. presta Oa) li (o kisi, vetru); dinmeden neprestano, bez preslanka; yağmur dindi kisa je prestala 2. smiriti se, oslabiti, smanjiti se, stisati se (o bolovma); ağrı dindi bol je uminuo 3. za-
dipsiz cutati, utisati se, utihnuti (o glasu, muzici, pesmi); müzik birdenbire dindi muzika se odjednom utisala dinazor zool. dinosaurus din öncesi (-ni) prereligijski, religijski; prereligijska epoha
do-
dinsel verski, religijski; - cemiyet verska zajednica; - hukuk serijatsko pravo, serijat; - meseleler verska pitanja; tören verski ritval (obred) dinsiz ı ateista, bezboznik; ll 1. ateisticki, bezboznicki; bezbozan, nepobozan 2. fig. svirep, okrutan, grozan, nemilosrdan O - in hakkından imansız gelir post. prema svecu i tropar dinsizlik 1. ateizam, bezboznistvo, bezboznost 2. fig. okrutnost, svirepost, nemilosrdost dioksit (-di) hem. dioksid dip (-bi) 1 1. dno; dance (bureta, lonca); podnozje, oşnova cega; "": ten budamak 1) seci iz osnove 2) ugusiti u zacetku; ini bulmak naci dno (pi"i. merenju dubine viskom); /-ın/ - ini bulmak fig. iscrpsti; - e çökmek slegati se, (na) taloziti se (o mulju, kafi I sl.);./-m/ - ine darı ekmek 1) isprazniti ·do dna, iscrpsti 2) sve potrositi, spiskati;. - doruk pun do vrha (o posudi, easi) - e gitmek (po) tonuti (o brodu, camcU); fcın!- i görünmek isprazniti se (o zdeli, loncu); - göstermek (ili sömürmek) ispiti do dna, iskapiti; - tapası voj. lezisni detonator; - yatağı teh. paprica, stozerno leziste; deniz - i morsko dno 2. koren, donji deo, osnova; saç - i koren kose; tır nak - i koren nokta 3. pozadina, dno, dubina; sahnenin - inde u pozadini pozornice; salonun - inde u dno sale 4. vulg. zadnjica, straznjica, donjica ll u funkciji sastavljenih postpozicija; /-ın/ - inde, ine pod; pokraj, uz; burnun - inde pod samim nosem; /-ın/ - inden ispod; kurt ağacın - inden çıktı vuk je izasao ispod drveta o - beygir sp. konj; - ten doruğa
potpuno, od glave do pete; - ine gelmek (ili inmek) smanjivati se, nestajati; - i kır mızı balmumu ile çağırmadım seni ya! uostalom, nisam te molio da dodjes; nisam te zvao s buklijom! - ini tutmak zagoreti (o jelu); yerin - ine geçmek jako se postideti, potoputi u zemlju od stida dipçik (-ği) kundak (puske); - darbesi udarac kundakom; - le vurmak udariti kundakom dipçiklemek ak. udariti kundakom dipdiri pun zivota, vitalan; savrseno zdrav dip koçanı (-nı) kontrolni deo, isecak (uputnice, ceka) dipleme nar. trg. glavna knjiga diplemek arg. 1. iscupati; 2. ispiti diploma diploma; svedocanstvo; - datöreni svecana predaja diploma; lise - sı gimnazijska diploma
ğıtma
diplomalı diplomiran; - hukukçu diplomirani pravnik
diplomasi diplomatija (i fig.); - dodiplomatski imunitet; - iliş kileri diplomatski odnosi; - mahvilleri diplomatski krugovi; - masuniyeti v. dokunulmazlığı; - temsilcileri diplomatski predstavnici; yoluyla diplomatskim putem kunulmazlığı
dlplomat • (-tı) diplomata diplomatik diplomatski; - çanta diplomatska valiza; - ilişkilerin kesilmesi prekid diplomatskih odnosa; - kurye diplomatski kurir; - misyon diplomatska mi: sija diplomatlık
v. diplomasi
dipnot (-tu) fusnota, beleska (na dnu stranice) dipsiz 1. bez dna, bez danceta; fig. neizrnerno dubol<, beskrajan 2. fig. neosnovan; bezrazlozan (dokaz, zakljueak);
283
dipsizlik ı
i
- iddia neosnovana tvrdnja ô - kile boş ambar (ili - tencere, camsız pencere) 1) rasipnik, raspikuca 2) uzaludan, beskoristan, beznadezan (napor,' posao); testi rasipnik dipsizlik 1. neizmerna dubina; besk2. fig. neosnovanost, nerajnost zasnovanost dirahmi drahma (grcka novcana jedinica) dirayet (-li) a. 1. sposobnost, vestina, spretnost, okretnost 2. ostroumnost, pronicljivost dirayetli 1. sposoban, vest, spretan 2. ostrouman, pronicljiv dirayetsiz 1. nesposoban, nevest, nespretan 2. nepronicljiv, neinteligentan dirayetsizlik 1. nesposobnost, nespretnost 2. nepronicljivost direk (-ği) 1. direk, greda, j:ıodupirac; stub; - başlığı glava stuba, kapitel; - dikmek pastavili stub (telegrafski, telefonski i si.); mermer - mermerni stub 2. fig. stub, temelj; evimizin - i stub nase kuce 3. mor. katarka, jarbol 4. kopljiste, kopljaca (koplja, zastave) sancak- i motka za zastavu 5. sp. greda, stativa (gola); - e çarpmak udariti u stativu; - ten dönmek odbiti se ad stative-(o lopti) ô- - bağırmak vikati iz sveg glasa, kricati; - gibi krupan, visok, kao stub direkli sa stubovima, sa jarbolima; iki gemi brod sa dvema katarkama direksiyon upravljac, volan (vozila); başında za volanom; - sallamak arg. terati, voziti (motorno vozilo); - u sola kır mak okrenuti upravljac ulevo direkt 1 prav, ravan; direktan, neposredan; - ateş voj. nepopredna vatra; olarak pravo, izravno, neposredno, direktno ll sp. direkt (udarac u boksu) direktif direktiva, instkrukcija, uputstvo,
284
smernica; yönerge; /-af - vermek dati direktivu
direktör direktor, upravnik, rukovodilac direktörlük 1. direkcija, uprava 2. direktorski polozaj diremek 1. ak. dat. uspravljati naslanjati; podupirati; upreti; ayakları duvara - upreti nogama o zid 2. fig. opirati se, protiviti se, suprotstavljati se diren agr. dvokraka vila (za prevrtanje sena) direnç (-ci) fiz. alpar dirençli otporan, rezistentan direngen uporan, nepopustljiv; tvrdoglav, svojeglav direngenlik upornost; svojeglavost; ct. inatçılık
tvrdoglavost,
direnim cudljivost
svojeglavost;
direniş
tvrdoglavost,
v. direnme
direniemek ak. okretati, prevrtati (seno i si.) direnme v. direnim direnmek fok. 1. ostajati pri svome; joguniti se, inatili se; 2. protiviti se, opirati se, suprotstavljati se direşken
istrajan, nepopustljiv' zilav;
nepokolebljiv direşmek
ne popustati, ostajati pri
svome
diretmek opirati se, inatili se, joguniti se, kapricirati se direy zoo/. zivotinjski svet, fauna dirgen v. diren dirhem a. 1. dram (3, 1 grama; cetiristoti dea oke) 2. drahma (srebreni novac iz doba halifata) 3. fig. kap, m~la doza; - kadar veoma mala, mrvica, truncica ô - satmak prenemagati se, pret-
disiplin varali se, afektirati; iki - bir çekirdek elegantno obucen, veoma sik odeven
diri 1. ziv, u zivotu; - ya da ölü ziv ili mrtav; bu tavuğu diri mi aldınız, yoksa kesilmiş mi? da li ste ovu kokosku kupili zivu ili zaklanu? 2. svez, neuveo (o cvecu, vocu, povrcu) 3. nedokuvan, nedopecen (o jelu, mesu) 4. ostar, strog (o recima, prekoru si.) 5. fig. pun zivota, vitalan, cio, zivahan; - bir adam viialan covek o - ziv, za zivota; /-ı/- - gömmek zivog sahraniti; - - yandılar zivi su izgoreli
dirice prilicno strogo, ostro diriğ p. ı 1. zaljenje, sazaljevanje 2. odbijanje, neprihvatanje, /-ı, -dan/ - etmek odbiti, odbijati; bu dileği benden - etmezsiniz necete mi odbiti ovu molbu ll ah! avaj! jao!
dirije dirigovan; cf. güdümlü dirik v. diri diriksel 1. prirodan, urodjen; - ısı telesna, ,toplota, sopstvena toplota 2. zivotinjski, koji se odnosi na faunu diri11 v. diriksel diri12 tekst. dusecno platno, trojnik, trozicno sareno platno dirilmek 1. oziveti (i fig.); vaskrsnuti, uskrsnuti 2. preboleti, oporaviti se, isceliti se 3. oziveti, povratiti se (o cvecu, biljci) 4. poncvo se ohrabriti, povratiti hrabrost diriltmek ak. 1. povratiti u zivot; oziviti; ozivljavati, obnoviti; vaskrsavati, ponovo uvoditi 2. ozivotvoriti dirim zivot dirim bilimi biologija dirimil ziv, koji zivi, u zivotu dirimlik 1. zivotni, vitalni; cf. dirimsel 2. dozivotni dirimsel zivotni, vitalni dirimselcilik fi/. viializam
dirlik 1. spokoj, mir; sreca, zadovoljstvo; blagostanje; ct. erinç; f-al _ vermemek ne dati mira, ne ostaviti na miru; - yüzü görmemek nikako nemati mira 2. zivot, zivljenje; zivotni troskovi, izdrzavanje; - imden ölüm bana yeğdir bolja mi je smrt, nego takav zivot 3. sloga, saglasnost; -düzenlik sloga, mir, dobri odnosi (u porodici, preduzecu i si.); _ etmek slagati se, ziveti u slozi dirliksiz nedrustven, nedruzeljubiv; svadljiv, dzandrljiv; ct. geçimsiz dirliksizlik nedruzeljubivost, rustvenost; svadljivost
ned-
dirsek (-ği) 1. anat. lakat; - kemiği lakatna kost, lakatnjaca; - yastığı naslon za ruku, jastuk za pod lakat 2. krivina, okuka, zavoj (puta); vijuga, krivudanje (reke) 4. teh. obrtaljka, obrtusa, poluga na lakat 5. koleno, lakat (cevi) 6. arhit. greda, nosac, konzola O /-al - çevirmek prekinuti odnose, okrenuti kome ledja, otudjiti se od koga; - çürütmek sav se predatl ucenju, trljati laktove; - i dönmek zaviti, zaci za ugao dirsekiemek ak. gurati laktovma; udarati laktovima dirseklenmek 1. pass. od dirsekiemek 2. savili se u obliku lakta, obrazovati lakat dirsekli kolenast (o vratilu i si.); savijen, zavinut; - boru kolenasta cev; ırakgörür astr. teleskop na lakat (pregib); - ıskamroz viljuska, raslja za veslo; - mil kolenasta poluga, obrtaljka; vratilo na la kat dirseklik 1. oklop, stit za lakat 2. naslon za laktove (na foteljama 3. narukavlje, rukavac (na sakou ili dzemperu) disiplin 1. disciplina, stega; - cezası disciplinska kazna; - i korumak odrzavati disciplinu; - suçu disciplinski prekrsaj; askeri - vojna disciplina; parti - i partijska disciplina 2. d iseipi ina, grana, ~truka; fen - leri naucne discipline
285
disiplinli umnjak 2. teh. zubac (tocka, testere, ceslja i si.); zarez, usek, loza; cf. çentik, kertik; disiplinsiz nedisciplinovan - açma makinesi masina za rezanje zadisiplinsizlik nedisciplina, odsustvo voja; - açmak narezati lozu (uvojak); reda adımı korak loze; korak zubaca; - aralığı medjuzavojna udubina; - asma nadisk (-ki) 1. sp. disk; - atma bacanje zupcavanje; narezivanje loze; - - na" diska 2. anat. disk, prsljen; - iltihabı disrezan, nazupcen; zupcast; - kesrnek nakitis, zapalenje prsljenova 3. gramofonska zupciti, narezati (uvojke, loze) 3. cesanj ploca rezanj, kriska (po(beloga luka); diskalifiye: - etmek sp. diskvalifikovati morandze); karanfilic 4. pero (kljuca) 5. dirka (klavira) O - ten artar işten artmaz diskotek (-ği) diskoteka post. bolje je stedeti nego juriti za vecom diskriminant mat. diskriminanta zaradom; - ten artırmak stedeti, otkidati dispanser dispanzer od usta; /-al - bilemek ostriti zube, biti kivan na koga; /-dan/, /-ın/ - ine dadispeç (-ci) mor. dispec (pravila o guyanmak stoii':ki podnositi (nedace, sudbicima i steti izmedju pomorskog osibinu); - ine değmemek biti nedovoljno (o guravajuceg drustva i osiguranika) jelu); ne biti dovoljno ni za jedan supalj dispeççi dispecer, strucnjak za dispec zub; - e - zub za zub, osveta; - e dokunur vredan, znaeajan,. vazan; /-al - gedisprosyum hem. disprozijum çirememek ne moci kome nauditi, ne distribütor distributer (u raznim znamoci se s kime meriti; - geçirmek 1) ugcenjima) risti,. ujesti 2) fig. sprovesti svoju volju; - e distrofi med. distrofija gelir lak plen; - ine göre 1) po svom ukusu; kao naruceno 2) koliko je ko u disülfüt hem. disulfid stanju, koliko je kadar; - (lerini) gösdiş 1. zub; - ağrısı zubobolja; - batermek pokazati zube, zapretiti; - inin kokımı nega zuba; - çatırdaması cvovuğuna bile gitmemek (ili - in kovuğunu kotanje zuba; - çekmek izvaditi, iscupati doldurmamak) v. - ine değmemek; - ini zub; - çıkarmak iscupati zub; /-ın/ - ini . sıkmak stisnuti zube, pretrpeti; /-ın/ - ini çıkarmak (iz) vaditi kome zub; - çıkışı izsökmek fig. izbiti kome zube, obezvrediti bijanje, nicanje zuba; - çukuru anat. alkoga; - inden tırnağından artırmak veola; - çürüğü zubni karijes; - doktoru veoma stedeti, otkidati od usta; - ini tır v. - hekimi; - doldurmak plombirati zub; nağına takmak upotrebiti svu snagu, ra- dolusu zubna plomba; - leri dökülmek dili svim silama izgubiti zube; ostariti; - fırçası cetkica za diş badem bot. badem mekusac (Pruzube; - gıcırdatmak skrgutati zubima; nus amygdalus var, fragilis) hekimi zubni lekar, stomatolog; - hedisiplinli disciplinovan
kimliği stomatologija; - kemiği zubnjaca, zubna kast; - macunu zubna pasta; - minesi zubna gledj; - pastası v. - macunu; - tacı zubna kruna; - takımı proteza; - tatırmak staviti, namestili zube; - taşı zubni kamenac; - i tutmak (za)-boleti (o zubu); kırıkdökük-ler pakvareni zubi; takmavestacki zub; vestacka vilica; yirmi yaş - i
286
diş budak (-ğı) bot. beli· jasen (Praxinus excelsior)
diş budayı 1. krupnozrna psenica 2. svecanost povodom nicani,ı:ı prvog zuba u deleta 3. slatko jelo od p'senice (sluzi se povodom nicanja prvog zuba u deteta) dişçi
1. zubni lekar, zubar, stomatolog;
divan - kerpeteni klesta za vadjenje zuba; okulu zubotehnicka skola 2. arg. "zubar", trgovac ziatom sa zuba pokojnika) dişçilik
dişeği
cekic (za
zubarstvo, stomatologija
nar. 1 . klesarski cekic 2. zupcast zrvnja)
hrapı;ı.vljenje
dişemek
eti anat. desni; - kanaması krvarenje desni; - ünsüzü gram. alveolar 1 . zena, zensko; zool. zenka; -
çiçek bot. zenski cvetl; - geyik kosuta; kaplan tigrica; - köpek kuja, kucka; takım bot. tucak, pestic 2. supljina, otvor, rupa; teh. usica, prstencic; navrtka, matrica, kalup; - açmak (iz) dupsti ll 1. zenski; zenstven; - gülüş zenski osmeh 2. teh. spregnut; vezan; supalj, "zenski"; - anahtar supalj kljuc; - burma zenski navrtanj; - fiş e/. utikacka kutija; - kopça 1) druker 2) petlja, zamka 3. rnek (i fig.); - demir meko gvozdje; - konuşma blag razgovor o - erkek teminiziran muskarac; - köpek kuyruğunu sallamayınca, erkek köpek ardına düşmez pos/. dok kuja repom ne mahne, pas nece za njom potrcati; - şa kayık bot. bozur, zenski bozur (Paeonia officinalis) dişili
dişierne 1. gl. im. od dişiemek 2. teh. zupcanje, narezivanje zubaca dişiemek
1 . gristi, ugristi; ujesti, ujedati
2. teh. nazupcati, nazubiti 3. fig. uznemiravati, dosadjivati
nar. izvaditi zub
diş
dişi ı
dlşlek 1. sa isturenim zubima 2. fig. uticajan, mocan
zenski ll gram. zenski rod
d işlenrnek 1. pass. od tali uticajan dişietmek
caus. od
dişiemek
2. pos-
dişiemek
dişli 1 1. sa .. zubima; -zub 2. fig. zubat, ostra jezika; - tırmaklı 1) uporan, tvrdoglav, samevoljan 2) osoran, bahat, agresivan 3. sa zupcima, sa lozama (uvojcima); zupcast, nazubljen reckast; elvata klin sa uvojcima; - çark zupeast tocak; - çubuk zubcasta sipka, zupcanica; - ray sina sa zupcanicima 4. fig. vidjen, ugledan; uticajan 5. u sastavu bot. i zool. naziva; - güvercin zupcastokljuni golub (didunculus); - tirsi (balığı) zoo/. sledj, haringa (Ciupea pontica) ll zupcanik; - düzeni pogon na zupcanike; defransiyal - si zupcanik poluosovine, diferencijel
diş otu (-nu) bot. blitvina, vranemil (plumbago europaea) diş
özü zubna pulpa
kao zena
dişsel zubni; sonanti), dentali
dişili: - erkekli (ili erkekli -) zene i muskarci, musko i zensko; muzjaci i zenke
dişsiz 1. bez zuba, bezub 2. ravan, gladak, nenazubljen; bez loze (uvojaka)
dişileşrnek
feminizirati se; postupati
dişilik zenski pol; fig. zeni svojstveno ponasanje, zensko ponasanje
dişilleştirmek
ak. gram. staviti u zenski
ro d dişindirik
(-ği)
nar. ular,
nagubac;
korpa; brnjica dişi
organ bot. tucak
diş karanfil bot. karanfilic klincic (Eugenia caryophyllata)
gram.
dentalni
(kon-
diş yuvası anat. zubna duplja, alveola
dltiramp
(-bı)
/it. ditiramb
ditmek (dider) ak. 1. cimkati, cupkati (predju) 2. grebenati; cesljati, gargçısati (vunu, pamuk, svilu) 3. rastrzati, razdirati; seckati, komadati rasparcavati dival (-li) p. srebrni vez (na kartonu ili skupocenoj odeci) divan 1 p. divan, sofa, kauc
287
divan divan2 p. 1 . ist. ministarsko vece, drzavni savet; kruhski savet Oivanı Humayun visoki sa vet (na . sultanovnm dvoru) 2. jur. sud; Divanı Adalet arbitrazni sud; - ı haysiyet (ili haysiyet - ı) sud casti; harp - ı vojni sud O - durmak stajati u pozi postovanja prema kome (skrstenih ruku); ayak - ı leteca sednica saveta, hitno sazvan savet divan3 p. /it. divan (sabrani stihovi jednog pesnika), zbirka pesama; - edebiyatı Divanska knjizevnost (Kiasicna osmanska knjizevnost (XIII-XIX veka); - şairleri divanski pesnici divançe /it. manja pesnicka zbirka (jednog pesnika) divane p. 1 lud, sumanut, bezuman; nar. budala, glupak; - olmak poludeti, pomahnitati ll slab na nesto, lakom; veoma sklon cemu; /-ın/ - si olmak izgubiti glavu za cime, ludovati za kime divanelik ludilo, bezumlje; ludost, budalastina, glupost divanhane p. arh. 1. sirok, hodnik 2. prijemna soba divanıali
p-a. arh. vrhovni sud
divanıharp
(-bi) p-a. arh. vojni sud
Divanı muhasebat (-tı) p-a. arh. glavna finansijska kontrola; cf. sayıştay
divani p. divani (vrsta rukopisa kajim su pisani sultanski fermani i berati) divik
(-ği)
zoo/. termit (Termes)
divil: - - dijal. stalno, bez prestanka, neprekidno divit (-ti) a. ist. divit (pernica sa mastionicom) divitçi ist. 1. prodavac divita 2. sekretar ve zira
divlek (-ği) dijal. 1. vrsta sitne dinje 2. nezrela, zelena dinja diyabet (-ti) med. secerna bolest, di-
288
jabetis;
ct.
şeker hastalığı
diyabetik dijabeticar, seceras diyafram 1. fiz. pregrada; blenda 2. anat. dijafragma
diyagonall dijagonala ll dijagonalan diyafram dijagram diyakroni dijahronija
ct. art zamanlık
diyakromik dijahronijski, dijahronican
ct. art zamanlı diyalekt (-ti) dijalekat diyalektik (-ği) 1 dijalektika ll jalekticki; - yöntem dijalekticki metod
di-
diyalektolog Elijalektologija dijalektolog dijalektolog diyalel log. pogresan zakljucak circulus vitiosus diyaliz hem. dijaliza diyalog dijalog diyanet (-ti) a. 1. poboznost, bogobojazljivost, religioznost 2. religija, vera; - işleri jur. verski poslovi; - işleri müdürlüğü direkcija za verske poslove diyanetli pobozav, bogobojazljiv, religiozan diyapazon dijapazon (u raznim znacenjima) diyapozitif (-vi) dijapositiv, slajd diyar a. zemlja; kraj diyastol (-lü) fiziol. dijastola diyatomik hem. dvovalentan diye 1 gerundij od demek ll za gradjenje direktnog govora; dur - bağırdı on je povikao: "Stoj!"; bana burada ne arı yorsunuz - sordu upitao me je: "Sta trazite ovde?" lll misleci, pretpostavljajuci da ... po d izgovorom; pod pretpostavkom ... u uverenju; akşam misafir geliyor - evde kaldım ostao sam kod kuce misfeci da ce
dizginli uvece doci gost; telefon edersiniz - bir saatten fazla bekledim cekao sam vise od jednog sata nadajuci se da cete telefonirati IV pas/e glagola u imperativu ili optativu; da, da bi, kako bi; sizi göreyim geldim dosao sam da vas vidim; sigara satın alsın - gönderdim poslao sam ga da kupi cigarete V posto, kako, jer; geç kaldık - hemen kalktık odmah smo ustali posto smo zakasoili VI kao, za; radi; bunu eğlence mi - yaptın? da li si to ucinio radi zabave? yabancı - satılan yerli mallar domaca roba koja se prodaje kao sıra na VII po imenu, zvani; ct. adlı; Ahmet bir. öğrenci ucenik po imenu Ahmet; "Ölümden sonra" - bir kitap okuyorum citam knjifu koja se zove "Posle smrti" diyecek (-ği): - i olmamak nemali sta reci; buna - im yok nemam sta da kazem na to diyet1 (-li) a. otkup, cena za krv ubijenog (po islamskom pravu) diyet2 (-ti) med. dijeta; - yapmak drzati dijetu diyetetik dijetalan
dövmek gorko se kajati, zaliti za cim; - e gelmek 1) baciti se na kol ena (pred kime) 2) poniziti se, ponizavati se; /-ı/ - e getirmek poniziti, naterati koga da kleci; /-ın/ - lerine kapanmak v. - e gelmek; - leri kesilmek v. - lerinin bağı çözülmek; - lerini kırarak selam vermek pokloniti se, previti koleno (pri pozdravljanju); - öpmek baciti se pred noge, usrdno moliti, preklinjati; - üstü na kolena (pasti, kleknuti); e varmak v. - e gelmek. 2. (dizler) krilo; anne çocuğu - lerine oturttu majka je stavila dete u krilo dizanteri med. dizenterija diz vezica
bağı
1 . anat. tetiva kolena 2. pod-
dizdar p. ist. zapovednik tvrdjave dizdirrnek caus. od dizmek dize /it. polustih dizel dizel; - motörü dizelmotor dizem /it. muz. ritam dizge 1 sistem (filozofski); skola, doktrina, teorija
pravac,
diyetisyen dijeteticar, strucnjak za dijetu
dizge2 ı arh. koji doseze do kolena; çorap dokolenice ll podvezice (carapa)
diyez muz. povisilica, znak za povisenje, krst
dizgi 1. tip. slog, slaganje; - yanlışları stamparske greske 2. poredak, sistem
diyoptri dioptrija diyorit (-li) min. diorit diyot (-du) dioda (radija) diz 1. koleno; - ağırşağı v. dizkapağı - lerinin bağı çözülmek preseci se od sıraha (o nogama); jedva stojati na nogama; - boyu do kolena (visok, dubok); - çök! na kolena! klekni! (komanda); çökmek klecati, klemnuti; fig. pokleknuti; pokoriti se, predati se; /-al - çöktürmek naterati koga da kleci; potciniti, pokoriti; çürütmek v. dirsek çürütmek; /-ın/ - i dibinde, uz, pokraj. pored (sedeti, raditi i si.); - - e vrlo blizu, koleno uz koleno; - ini kemiği;
dizgici tip. slovoslagac dizgin dizgin, kajas, kaisevi za upravljanje zapregom; n çekmek zategnuti dizgine, pritegnuti uzde; /-ın/ - ini çekmek fig. obuzdati, drzati na uzdi; - leri ele almak uzeti uzde u svoje ruke, zagospodariti; - leri (ele) vermek popustiti uzde, dati vise slobode, razuzdati; - leri gevşetmek olabaviti popustiti dizgine; fig. razuzdati, osloboditi stege; /-ın/ - ini kıs mak v. - ini çekmek; /-ı/ - e vurmak zauzdati (i fig.) dizginlemek ak. zauzdati; fig. obuzdati dizginli 1. s uzdom, zauzdan 2. fig.
289
dizginsiz obuzdan dizginsiz 1. razuzdan obuzdan, zestok, pornaman
2.
fig.
ne-
dizi 1. linija, red; niz; - - u nizu, u povorci; iki - ağaç dva reda drveca 2. niska; bir - inci niska biı:ıera 3. voj. red, vrsta, stroj 4. _mat. progresija; aritmetik - aritmeticka progresija hendesi geometrijska progresija 5. muz. skala, lestvica 6. fig. serija, niz (dogadjaja, pojava i si.); olaylar- si niz dogadjaja 7. /ing. paradigma dizici v. dizgici dizilernek ak. 1. poredjati, svrstati 2. nanizati dizili 1. rasporedjen, razvrstan, poredjan 2. nanizan 3. tip. slozen (tekst)
doçentlik 1. docentsko zvanje 2 .. docentura dogma dogma; cf. inak dogmacı
i dogmatik ll dogmatski
dogmacılık
dogmatizam
dogmalaştırmak
dogmatik v.
ak. dogmatizovati
dogmacı
dogmatizm dogmatizam doğa 1. priroda; - bilgisi poznavanje prirode, prirodopis; - bilimleri prirodne nauke; - yasa91 zakon prirode, prirodni zakon 2. priroda; karakter, narav, cud; taşın - sı priroda kamena; suyun - sı primdna svojstva vode doğacı
naturalista
doğacılık
naturalizam
dizitmek 1. pass. od dizrnek 2. rasporediti se, razvrstati se, postrojiti se 3. nanizati se
improvizacija
dizim 1. razmestaj; grupisanje, razvrstavanje 2. tip. slaganje, slog
doğaçtan bez pripreme, improvizovano (govoriti, recitovati, glumiti i si.)
·dizim indeks; spisak diz kapağı 1. anat. prednji deo kolena; - kemiği casica 2. stitnik za koleno dizlik 1. stitnik za kolena (golmana) 2. sorts, kratke pantalone dizme 1. gl. im. od dizrnek ~- tip. slaganje; - makinesi slagacnica dizrnek (-er) 1. ak. dat. poredjati, razmestiti; postrojiti; razvrstati, rasporediti 2. nanizati 3. tip. slagati, sloziti dizmen v. dizgici do muz. do (nota do anahtarı (-nı) muz. kljuc "do" dobra dobra iskren, otvoren, prostosrdacan; cestit, posten; - - otvoreno, bez okolisenja; - - söylemek otvoreno kazati doçent (-ti) docent
290
doğaç (-cı)
doğa dışı
1. nadahnuce, inspiracija 2.
protivprirodan, neprirodan
doğal prirodan, naturalan; - ayıklanma prirodno odabiranje; - billmler prirodne . nauke; - coğrafya fizicka geografija; güzellikler prirodne lepote; - hal hem. prirodno stanje; - seçim (ili seleksiyo,n) v. ayıklanma; - tozlanma bot. prirodno oprasivanje; - zenginlikler prirodna bogatstva 2. neizvestacen 3. pravi, istinski, nepatvoren; - kişi jur. fizicko lice doğalcı
naturalista
doğalcılık doğallık
naturalizam
prirodnost
doğan zoo/. 1. soko (Falco) 2. sivi soko (Falco peregrinus)
doğancı
sokolar, lovac sa sokolovima
doğancılık
doğa
lov sa sokolovima
ötesi ı metafizika ll metafizicki
doğru
doğa üstü natprirodan; - güçler natprirodne sile doğa üstücülük pernaturalizam doğdurmak
natprirodnost;
caus. od
su-
doğranmak doğmak
doğma 1. gl. im. od doğmak 2. izlazak, radjanje (sunca, meseca) 2. ab/. rodjen, rodom iz .. poreklom; - büyüme 1) rodjen i odrastao u.... ; pravi; - büyüme istanbullu rodjen i odrastao u lstanbulu, pravi Stambolija 2. tig. od pocetka doğmaca
urodjen; od rodjenja
doğmak
(-ar) 1. roditi se, radjati se; yer mesto njegovog rodjenja; nerede doğdunuz? gde ste rodjeni? 2. izlaziti, radjati se (o suncu, mesecu); gün doğdu sunce je izaslo 3. fig. nastati, pojaviti se; izroditi se, zametnuti se; zaceti se; ct. meydana gelmek ; son zamanlarda yeni bir eleştiri doğdu u poslednje vreme se pojavila nova kritika; sosyal farklardan doğan sorunlar problemi koji nastaju iz socijalnih razlika 4. dat. pasti na pamet, sinuti (o misli); bu fikir sana nereden doğdu odakteli je pala na parnet ta misao O doğmadık çocuğa kaftan biçilmez izr. jos ne rodjeno detetu se ne kroji kaftan; sve u svoje vreme; doğ duğuna pişman utucen, umoran od zivota, razocaran u zivot; doğduğuna piş man olmak razocarati se u zivot, 'biti sit zivota doğduğu
doğmalık
v.
doğmaca
1.
doğram nar. odrezan komad; odrezak; - - u komadima, na komade doğrama 1. gl. im. od doğramak 2. tesarski radovi (ramovi, vrata, prozori) doğramacı
dogramadzija, tesar; drvo-
delja dağramacılık
tesarski zanat; tesarstvo,
drvodeljstvo doğramak
drobiti, seckati; soğan - seekati luk; süte ekmek - (na) drobiti hleb u mleko 2. deljati, tesati, rezali (drvo); rezbarili
ak. 1. rezati na komade;
dağratmak
pass. od caus. od
doğramak doğramak
doğru 1 1. prav; - açı geom. prav ugao; - çizgi (ili hat) prava linija; - yol prav put; fig. pravi put 2. ravan; - duvar ravan zid 3. istinit, stvaran, pouzdan; tacan; - haber istinita vest; - hesap tacan racun; - ya- nıtlar pouzdani, tacni odgovori 4. pravilan, ispravan, valjan; - hareket pravilan postupak; - imla pravilno pisanje; - karar ispravna odluka; - olmayan nepravilan 5. pravican, ispravan, posten, cestit; - bir adam ispravan Ciovek ll 1. geom. prava; parçası geom. dOz; sınırsız beskonacna prava 2. istina; ispravnost, pravilnost; - mu bu? je li to istina? da li je to tacno (pavilno)?; - sunu Istersen ako hoces da znas istinu ... lll 1. pravo, ravno; direktno, izravno; - durmak 1. stajati 2) stajati (sedeti) mirno (o detetu); - otur• mak sedeti mirno; ~u yol - oraya gider ovaj put direktno vodi tamo 2. pravilno, ispravno, tacno; - dürüst sasvim pravilno, bez greske, nepogresLvo (pisati~ govoriti, znati jezik); - dürüst Almanca yazıyor on bez greske pise na nemackom jezi~u; mu söyledim?dali sam tacno kazao? o, metni - okudu on je tacno procitao teks! 3. valjano; posteno, cestito; - davrandınız ispravno ste paslupili IV post. sa dat. 1. ka, prema, u pravcu; kapıya - ka vratima; parka - gittiler otisli su ka parku; şehre prema gradu 2. blizu, ka, oko, pred (za vreme); akşama - predvece; öğleye oko podne; kışa - pred zimu; saat ona oko dese! sati V u funkciji uvodne reci istina, uistinu, zaista, zbilja; - ben o anda odamda bulunmadım istina, ja u tom trenutku nisam bio u svojoj sobi O - dan - ya 1) pravo; direktno, neposredno · 2) direktan, neposredan; - dan - ya dava jur. neposredna optuzba; - dan - ya mütenasip direktno proporcionalan; - su isi-
291
~ :i''1' ı
1l
:ı ''
1
1
i; '1
'' '' ! 1
doğwca
tini za volju, iskreno govoreci; - su, ben bunu hiç beklemezdim iskreno govoreci, ovo uopste nisam ocekivao; .:. akım el. jednosmerna struja; - barsak anat. rektum, zadnje crevo; - çıkmak potvrditi se; pokasati se, ispostaviti se (o islini); - gitmek posteno, cestito postupati; - söylemek reci istinu; - (yu) söyleyeni dokuz köyden kovarlar post. istina se nikome ne dopada; onoga ko govori istinu, gone iz devet sela; - söz acıdır posl. istina je cesto gorka; - söze can kurban (ili söze ne denir) isiina je dragocena cak i kada vredja doğruca
pravo; direktno, neposredno
doğrucu
otvoren, iskren, cestit, posten
doğruculuk
1. istinoljubivost; iskrenost, cestitost, valjanost 2. /it. verizam doğrulama 1. tvrdnja, iskaz 2. proveravanje, utvrdjivanje, verifikacija doğrulamak
ak. potvrditi, potkrepiti; proveriti, utvrditi; overili (potpis, prepis) doğrulanmak
pass.
rec.
od
doğ
rulamak
doğrultucu
el. usmerivac, permutator
doğrulu pravolinijski; volinijsko kretanje
devrim prac
doğruluk
1. pravtok, ravnina 2. praistinitost; tacnost, preciznost; vuruş - u voj. preciznost, tacnost pogodaka 3. iskrenost, otvorenost, cestitost
vilnost,
doğrulum
biol. tropizam
doğrusal 1 . v. doğrulu 2. mat. linearan; - denklem lineama jednacina doğrusu
islini za volju, istina je da ..
doğu 1 1. istok; - güney (ili güney-) jugoistok; - kuzey (ili kuzey - )severoistok; - yarım küresi geog. istocna polulopta 2. lstok, Orijent; - ülkeleri istocne zemlje; Orta Doğu Srednji istok; Uzak Doğu Daleki istok ll istocni; - Anadolu istocna Anadolija; - Sırbistan istocna Srbija doğu
bilimi orijentalistika
doğu
bilimci orijentalist
doğulu ı
istocni; istocnjacki ll istocnjak
doğululuk
istocnjastvo; fig. priv..Zenost
doğrulmak
lstaku
doğrultmaç
doğum 1. rodjenje; radjanje, natalitet; - ların artması porast nataliteta; - belgesi rodni list, krstenica, izvod iz knjige rodjenih; - günü rodjendan; - kağıdı v. belgesi; - kütüğü maticna knjiga rodjenih; - kontrolü ogranicenje nataliteta; kontrola racljanja - tarihi datum rodjenja; - yeri mesto rodjenja 2. (ili - yılı) godina rodjenja 3. porodjaj; - ağrıları (ili sancıları) porodjajni bolovi; sonrası posleporodjajni; - yapmak poradjati se, radjati 4. izlazak, radjanje (sunca, meseca) 5. hem. oslobadjanje, desorpcija
1. ispraviti se; postali prav 2. uspraviti se; dici se, ustati 3. fig. ispravi!i se, popraviti se, korigovati se; hesap doğruldu racun je ispravljen 4. dat. uputi!i se, krenuti ka; ct. yönelmek; okula doğ ruldu uputio se ka skoli 5. oporaviti se, ponovo stati na noge (-cı)
el. ispravljac,
us-
merivac doğrultmak ak. 1. ispravljati, korigovati 2. upraviti, usmeriti, uperiti 3. el. pretvarati, ispravljati (struju) 4. nar. zaradjivati, zaraditi, steci (novac); ayda beş yüz bin lira doğrultuyorum zaradjujem pet stotina hiljada lira mesecno·
doğrultman
mat. direktrisa, linija vo-
dilja doğrultu
1 . pravac, smer 2. put koji se sledi, Usmerenost
292
doğum
evi porodiliste, akuserska kli-
nika doğumlu rodjen... godine; 1967 - lar askere çağrıldı rodjeni 1967. gadine pozvani su u vojsku
dokunaklı
doğumsal
odrotenja urodjen (o bolesti i
si.) doğuran
zool. zivorodan, viviparan (o
zivotinjama) doğurgan plodan (i tig.); çok - bir yazar veoma plodan pisac doğurganlık plodnost; tig. stvaralacka moc; produktivnost doğurmak ak. 1. roditi, doneti na svet 2. tig. izroditi, stvoriti, zaceti, prouzrokovati O dokuz - nestrpljivo cekati, ocekivati sa interesovanjem; sedeti kao na iglama
doğurtmak
ak. 1. poroditi, poradjati, u kazivati pomoc pri porodja-babiciti 2. oploditi, oplodjivati; opaşivati (kobilu), mrkati (ovcu); bir koç elli koyuna kadar doğurtabilir jedan ovan moze da oplodi (mrce) oko 50 ovaca doğurtuculuk
til. majeutika, Sokratov
metod doğurucu
v.
doğuran
doğuş 1. rodjenje 2. postanaı<, nastanak; geneza 3. izlazak (sunca, meseca); gÜneşin - u izlazak sunca
·doğuŞıu plemicki, vlastelinski; plemenit doğuştan od rodjenja, urodjen; gluv od rodjenja doğuştancı
sağır
til. nativista
doğuştancılık
til. nativizam
doj ist. duzd (mletacki) dok (-ku) 1. mor. dok; yüzer - ploveci dok 2. skladiste, depo (u luci) doksan devedeset doksanar po devedeset doksanıncı doksanlı
devedeseti
od. devedeset (komada, je-
dinica i si.) doksanlık 1. od devedeset jedinica; koji kosta devedeset (lira, dolara, dinara i si.); od devedeset kilograma 2. de-
vedesetogodisnji; vedesetogodisnji
bir
ihtiyar
de-
doktor 1. lekar, doktor; askeri - vojni le kar; - kadın (ili bayan -) lekarka 2. doktor nauka; - çıkmak (ili olmak) 1) postali lekar 2) doktorirati, steci doktorsku tilulu doktora 1. doktora!, doktorski stepen 2. (ili - tezi) doktorska disertacija; - sını yapmak doktorirati, odbraniti doktorsku tez u doktoralı
sa doktoratom
doktorlu arg. markiran, oznacen (o karti u kocki) doktorluk 1. zanimanje lekara, lekarska profesija; - etmek raditi kao lekar, leeili 2. svanje doktora nauka doktrin doktrina, ucenje, ideologija doktrinci 1 doktrinaran, doktrinarski ll doktrinar, doktrinarac doku biol. tkivo; ct. nesic; - aşısı transplatacija tkiva; - kültürü kultura tkiva; yağ - masno tkivo doku bilimi histologija doku bilimsel histoloski dokuma 1. tekstil; - sanayii tekstilna industrija 2. tkanina za tapaciranje 3. tkanje; ıkanine dokumacı
1. tkac tkalja 2. prodavac
tkanina dokumacılık
1. tkacki zanat, 2. teks-
liina industrija dokumahane tkacnica dokumak ak. 1. !kati 2. mlatiti, !resti (plodove sa drveca) dokunaç
(-cı)
zoo/. pipak
dokunaklı 1. dirljiv, ganutljiv (o govoru, pesmi) 2. uvredljiv, pogrdan 3. jak, ostar; prodoran; - içki zestoko pice; - koku ostar miris; - rüzgar snazan vetar; tütün jak, ljut duvan
293
dokunaklı k
dakunakhk muz. klavijatura dokunca steta, ustrb dokuncalı
stetan, skodljiv
dakundurmak 1. caus. od dokunmak 2. ak. fig. smerati, aludirati; söylediğini bana - istedi onim sto je rekao ciljao je na mene; svojim recima je aludirao na men e dokunma 1. gl. im. od dokunmak 2. dodir, doticaj kontakt; cf. temas 3. opip, pipanje; - duyusu cilo pipanja dokunmak1 dat. 1. dodirivati, dodirnuti, doticati, dotaci; pipati; kağıtlarıma kimse dokunmasın! neka mi niko ne dira papire! tablolara dokunmayın! zabranjeno je dodirivati slike! 2. mesati se, pacati, se 3. ne prijati, stetiti, skoditi; uticati na zdravlje; şarap bana dakunuyor vino mi skodi; tütün ona çok dakunuyor duvan mu mnogo smeta 4. gurnuti; udariti; zakaciti; sürahiye dokunup kırmış zakacio je bokali slomio ga 5. uznemiravati, dirati, smetati, muciti; bu adamcağıza dokunmayın ne dirajte ovog jadnog coveka 6. fig. kosnuti, darnuti, ganuti; rastuziti, potresti; onun sözleri bana dokunmaz njegove me reci ne uzbudjuju; Selim sinirierime dakunuyor Selim mi ide na zivce 7. vredjati, povrediti; namusa - povrediti cas!; 8. fig. osvrnuti se na, spomenuti (u razgovoru) 9. odnositi se na; cf. ilişkin olmak; tiyatro tarihine dokunan bir makale clanak koji se odnosi na istoriju pozorista 1O. kao pomocni g/agol sa reCima iyilik, kötülük i si.; ciniti, pruziti, dati; biti; bana çok iyiliği dokundu ucinio mi je mnogo dobra; onun, bize her zaman yardımı dokunuyor on nam uvek pomaze O dakunu dakunu vermek arg. isprebijati, premlatiti dokunmak2 pass. od dokumak dokunsa! biol. dodirni, za pipanje; duyu culo pipanja dakunulmak dat. pass. od dokunmak; bu konuya hiç dokunulmadı ova pitanje nije uopste spomenuto
294
dokunulmaz povrediv; imun
neprikosnoven;
ne-
dokunulmazlık
nitet; konut
-.ı
neprikosnovenost; imunepovredivost stana
dokunum biol. culo piP,anja dokunuş 1. dodir, doticaj, kontakt; 2. muz. stavljanje prstiju (pri sviranju) 3. /it. kompozicija, sklop; romanın - u kompozicija romana
dokurcun 1. agr. plast (sena), kamara (slame), stog; krstina (snopova 2. v. dokuz taş
dokutmak caus. od dokumak dokuyucu nar. tkac, tkalja dokuz 1. devet; - da bir jedna devetina; - buçuk devet i po; yüzde - devet odsto 2. devetka 3. deveti (dan u mesecu); bu ayın - unda develog ovog meseca O - ayın çarşambası bir araya gelmek nagomiliti se, sve odjednom se svaliti (o poslovima, teskocama);- babalı kopile, dete nepoznatog oca; - canlı, zdrav, otparan; - doğurmak v. doğurmak; düğüm altında ispod devet brava, brizljivo cuvan (novac); - körün bir degneğl jedini hranilac velike porodice; ._ köyden kovulmuş odasvud proteran, iz mnogih mesta izbacen (zbog svadljivosti i si.) yorgan eskitmek dugo proziveti dokuzar po devet dokuzlu 1(sastavljen) iz devet delova ll devetka (karta) dokuzluk 1. devetogodisnji 2. od devet Oedinica, kilograma); koji staje devet (lira, dolara) dokuz taş mica, mice (igra); - oynamak igrati mice dokuzuncu deveti doküman dokument; ct. belge dokümantasyon dokumentacija; merkezi dokumentacioni centar, centar za dokumentaciju
dolaşık
dokümanter dokumentaran; gesel
ct. bel-
dolak (-ğı) uvijaci (za noge) dolam obmotaj; zavrt, krug (zavoja, turbana) dolama 1 . gl. im. od dolamak 2. med. prist na prstu 3. dolama (vrsta kaftana) dolamak ak. dat. 1. omota (va) ti, zavijati, opasivati; başına şal - omotati sal oko glave 2. fig. natovariti, nabediti (-cı)
dolama otu ronyehia)
bot. zanoktika (Pa-
dolambaç 1. krivina, zavoj, okuka; serpentina 2. anat. usna zavojnica, lavirint. dolambaçlı 1. vijugav, krivudav (npr. put, reka) 2. zavojit, spiralan 3. fig. zamrsen, zapetljan, slozen, tezak (zadatak, posao i si.); - deyim zapetijan izraz O yollardan gitmek izvrdavati, izgovarati se dolambaçsız 1. bez krivina (vijuga, okuka, meandera) 2. tig. jasan, neposredan; - anlatım jasno pripovedanje dolamık (-ğı)
klopka, zamka, mreza
dolan (ili yalan -) lukavstvo, prevara; ujdurma, smicalica dolandırıcı
varalica, prevarant; lupez,
protuva dolandırıcılık odmana, prevara, po~ vala; lopovluk, kaişjarluk; - yapmak obmanjivati, podvaljivati, kaisariti dotandınimak
pass. od
dolandırmak
dolandırmak ak. 1. okruziti, opkoliti; obaviti; beline kuşak - obaviti opasac oko pojasa, opasati se 2. podvaljivati, obmanjivati, kaisariti 3. v. dolaştırmak dolanı
nevaljao, lopovski, obmanljiv
dolanım
ek. opticaj, cirkulacija, spleten,
nesredjen dotanma 1. gl. im. od dolanmak 2. obrtaj, obrt (anje); astr. revolucija, kruzenje; stüresi astr. period, trajanje revolucije
dolanmak 1.dat. omotavati se, obavijati se oko cega 2. /ok. kruziti, kolati; sabaha kadar hastanenin etrafında dotandı do jutra je kruzio oko bolnice; acı haber bütün ülkede dotandı tragicna vest je obletela celu zemlju 3. spotaci se; zapeti, zakaciti se saplestise (o nozi) 4. dat. ak. zaobilaziti, zaobici 5. siriti se, pronositi se (o glasovima) 6. skitati, tumarati, svrljati, bazati dolan
taşı
min. dalerit
dolap (-bı) 1. orman (za odelo, knjige); plakar; komoda, skrinja; aynalı - orman sa ogleaalom; duvar - ı plakar; giysi - ı orman za odelo 2. dolap. tocak na vodi (za navodnjavanje); - beygiri konj koji okrece dolap 3. obrtni krst, okretaljka 4. ducancic, radnjica (u kapali C·arsiji) 5. vrteska karusel 6. kutija (za muzicke instrumente, satni mehanizam i si.) 7. fig. spletka, smicalica; podvala, lukavstvo; ct. hile; - çevirmek (ili döndürmek) postavljati zamku; uhvatiti u klopku; - dönüyor kuje se zavera; - düşmek pasti u klopku, nasankati se, zagristi udicu; /-ı/ - a sokmak uhvatiti u mrezu o - ı bozuldu krenulo mu je naopako (o poslu i si.); --beygiri gibi dönüp durmak vrteti se ukrug, raditi sve isto dolapçı 1. izradjivac ormana 2. vlasnik karusela 3 .. fig. spletkar, kaisar, protuva, probisvet dolaplı 1. s ormanom; s komodom 2. s dolapom; - kuyu bunar sa cekrkom 3. fig. 1) kaisarski, varalieki 2) vrtoglav, koji izaziva vrtoglavicu
dolar dolar dolaş 1 . krivina, vijuga, okuka 2. smetnja, prepreka, zapreka 3. v. sarmaş dotaşık 1. vijugav, krivudav; ct. virajlı, 2. upleten, zapetljan, zamrsen, razbarusen (konac, kosa i si.) 3. tig. zamrsen, slozen, tezak; - durum slozena situacija; - iş tezak posao 4. tig. uvijen, okolisan (odgovor, rec)
295
delaşıklık
dalaşıklık 1. krivudavost, vijugavost 2. zamrsenost, zapetljanost 3. fig. slozenost, komplikovanost 4. fig. uvijenost, nejasnost neodredjenost (izrazavanja) dolaşıksız
bez krivina, prav
dolaşırmak pass. bez/. od dolaşmak; her yer dolaşıldı sve su obisli, sve je razgledano dolaşım kruzenje, kolanje, cirkulisanje; cf. deveran; kan -ı cirkulacija krvi dolaşmak 1. setali se, setati; tumarati, putovati, obilaziti; Avrupa'da-putavali po Evropi: bahçede - setali po vrtu; sokaklarda - lutali ulicama 2. zaobilazili, (za) obici; bu yol çok dolaşıyor ovaj put je veoma zaobilazan; bu yoldan gitme, çok dolaşırsın nemoj ici ovim putem, mnogo ces zaobilazili 3. kruziti, cirkulisati (o krvi) 4. zamrsili se, zapelljali se; razbarusiti se (o kosi); fig. zapetljali se, zaplesli se; dili dolaşıyor zaplice mu se jezik; iplikler dolaşmış konci su se zamrsili 5. fig. sirili se, pronositi se (o glasovima, vestima); böyle haberler hızla dolaşıyor takvi se glasovi brzo pronose 6. ak. obilaziti; müzeleri - ebilazili muzeje; şehri obilaziti, razgledali grad 7. ak. nadgledali, konlrolisati; askeri birlikleri - kontrolisali vojne jedinice 8. fig. pokazali se, ukazali se; annemin yüzünde bir gülümseme . dolaştı na licu moje majke pojavio se os me h dolaştırırmak
pass. od
dolaştırmak
dolaştırmak ak. 1.pokazivati, vodili; bana şehri ile bütün anıtlarını dolaştırdı pokazao mi je grad i sve njegove spomenike; o bana her yeri dolaştırdı sve.mi je pokazao, svuda me je proveo 2. zapresti, zamrsili, razbarusili (kosu); fig. zapetljali, otezali, iskomplikovali
dolay okolina, okolica; cf. çevre 2. krivina, okuka dolayı
1 v. dolay ll post. sa ab/; usled, zbog; bundan - mı dargınsınız da li sle
296
zbog loga ljuti? harpten - usled rala dolayısıyla 1 posredno, posrednim pulem; posredstvom, potnocu, putem, preko; o adamı bir dostum - tanırım onog coveka poznajem posrdestvom jednog svog prijalelja ll 1. stoga; zalo, otuda, zahvaljujuci (kao uvodna rec) 2. povodom, u povodu; milli bayram - novadem nacionalnog praznika
dolay kutupsal astr. okolo pola, polarni; - yıldız Polarna zvezda, Pelara dolayiama /it. perifraza dolayiarnaiı
perifrastican
dolaylı posredan, indirektan; - anlatım gram. indirektan govor; - tümleç indirektan objekal dolaysız
latım
neposredan, direktan; - andirektan govor; - kanıt log. direktan
do kaz doldurma 1 1. gl. im. od doldurmak 2. el. punjenje, sar:Ziranje 3. voj. naboj, punjenje 4. kul. fil. nadev 5. plombiranje (zuba) ll napunjen doldurmak ak. 1. (na) punili (casu, lulu, lorbu i si.) 2. zatrpa (va) ti (zemljom); kuyuyu - zatrpati bunar 3: voj. (na) puniti, nabijati (pusku, top) 4. el. puniti, sar:Zirali (akumulator i si.) 5. kul. nadevali, puniti (patlidzan, curku) 6. popuniti, popunjavati (cek, .formular, upilnik) 7. med. plombirati (zub) 8. popuniti, nadoknaditi; boşluğu popuniti prazninu 9. napuniti, navrsiti (godinu); elli yaşını doldurdu on je napunio pedesel gadina 1O. fig. nagovoriti, navesti, zapaliti doldurtmak caus. od doldurmak doldururmak pass. od doldurmak dolgu 1. punjenje 2. plomba (zubna); yapmak plombirati dolgulu napunjen; plombiran dolgun 1. pun, napunjen, prepunjen; bardak puna casa; - havuz pun bazen; -
do malmak yastık
nabijen jastuk 2. pun, debeljuskast; - kadın punacka zena 3. visok .(ö dohotku, zaradi; - fiyatlar visoke cene; maaş visoka plata 4. fig. napet, razdrazljiv (o osabi) 5. svestrano obrazovan, pun znanja
dolgunca debeljuskast, punacak dolgunlaşmak odebljati, zaokrugliti se, dobiti na telesnaf tezini
dolgunluk 1. ispunjenost; prepunjenost, prenatrpanost 2. punoca, gojaznost 3. razdrazljivost, jarost, gnev, bes dolgunlaşmak
ugojiti se, popuniti se
dolikosefal biol. dolihocefalan, duge lobanje do lma ı 1 . gl. im. od dolmak; havuzun - sı punjenje bazena 2. kul. punjeno jelo, nadev; biber - sı punjene paprike; patlıcan - sı punjeni patlidzan 3. arg. obmana, smicalica, "namestaljka" 4. zemljani nasip ll 1. zasipan, nasut, zatrpan (zemljom, kamenjem); meliorisan (o terenu, zemljistu) 2. kul. punjen, nadeven, filovan <> - gibi naduven, nabrekao; - gibi cüzdan nabrekao novcanik dolmacı
1. prodavac punjenih jela 2.
arg. varalica, lupez, lopuza
dolmak (-ar) 1. napuniti se; havuz doldu bazen se napunio; otobüs doldu autobus se napunio 2. navrsiti se, isteci, proteci (o veremenu, roku); müddet doldu istekao je rok; yıl - üzeredir godina je na izmaku; zaman dolmadan maç kesildi utakmica je prekinuta pre isieka veremena 3. fig. razbesneti se, planuti, pasti u vatru 4. dat. ispuniti se cime; soğuk bir rüzgar odaya doldu hladan vetar je ispunio sobu, soba se ispunila hladnim vetrom dolma kalem naliv-pero, penkalo dolmalık
(pogodno) za punjenje (nar. patlidzan, paprika)
dolmuş dolmus (marsrutni taksi) - yapmak prevoziti dolmusom; korisiili dolmus
dolmuşçu vozac dalmusa
dolmuşçuluk posaoo ozaca delmusa
dolomit min. dolarnit dolu 1 grad, tuca; - dağıtıcı füze protivgradna raketa; - fırtınası oluja sa gradom, gradonosna oluja; - ya karşı sigorta osiguranje od grada; - tanesi zrno grada; - yağıyor pada grad O yağmurdan kaçarken - ya tutulmak pasti sa zia na gore; pasti s konja na magarca dolu2 1. napunjen, pun; bira ile - bardak casa puna piva 2. napunjen, nabijen (o oruzju); - tüfenk napunjena puska 3. pun, nabreknut (dzep, novcanik) 4. zauzet; bugün - yum danas sam zauzet 5. osecajan, pun ... osecanja; neşe - pun radosti; özlem - pun 'ceznje, ceznjiv o - su puna mera, sadrzaj cega; bir şişe - su rakı puna boca raklje; bi"r tencere - su yemek pun lonac jela; - ya koydum olmadı, boşa koydum dolmadı kako gad okrenes-ne valja; sve ide naopako; tüfek fig. kolerik, razdrazljiv covek, "zapeta puska" dolu3 u izobilju, izobilan; kırda ot - u polju ima trave u izobilju; dolapta kitap orman je pun knjiga, u ormanu ima mnogo knjiga dolu dizgin u galopu, najvecom brzinom (jahati); - gitmek juriti kao lud, leteti dolukmak nar. ovlaziti se, napuniti se suzarna (o ocima) doluluk punoca dolum punjenje dolun ay pun mesec domalan bat. trifa, gomoljika (Tuber melanosporum domalmak 1. nar. izbociti se, ispupciti se 2. kleknuti; sagnuti se, zguriti se scu6uriti se
297
dqmaltmak damaltmak caus. od demalmak domates bot. paradajz (Solanum lycopersicum); - salçası sos od paradajza; suyu - so k od paradajza domatesli s paradajzom, na paradajzu Uelo) domino 1. domino (igra); - taşları kocke domina 2. domino (kostim za bal) dominocu igrac domina darninyon monvelta
domin.ion,
zemlja
Ko-
domuz 1. svinja; fig. svinja, odvratan, gadan; tvrdoglav, jogunast (o coveku); eti svinjsko meso, svinjetina; - un kızıl hastalığı vet. crveni vetar (bolest svinja) yavrusu prase 2. u sastavu bot. i zool. naziva; - ayrığı bot. zubaca, troskot (Cynodon dactylon) - ekmeği (ili elması) bat. 1) skrz, menegled (Cyclamen europaeum) 2) v. domalan; - kuyruğu bat. siljevina (Peucedanum officinale); - tenyası zoa/. pantljicara svinska O - arabası rucna kolica (za prevozenje tereta); - gibi zloban; podao, podm!Jkao, potuljen; - un gok de. diği yer bogu iza leddja, gde je vrag rekao laku noc; - dan (bir) kıl çekmek (ili koparmak) fig. od suvage. ovce bar pramen vune (izmamii od cicije); - ne bilir cevherin kıymetini post. znami svinja sta je dinja domuz ayağı 1. kljusa, klopka 2. bot. babin zub (Tribulus tarrestris) 3. klesta (za vadjenje metaka iz cevi) 4. vaj. zicani je domuz balığı zool. morska svinja (Phocaena communis) domuz damı svinjac kocina domuzlan zool. bombarderbuba (Brachinus crepitans) domuzlaşmak
nar. inatili se, joguniti se
domuzluk 1. svinjac 2. tvrdoglavost, itıaf; - etmek 1) pravitl svinjarije 2) Joguniti se, inatili se
298
domuz tırnağı 1. caklja motka s kukom 2. poluga, cuskija don 1 hladnoca, studen, mraz; - a çekmek stegnuti, pucati (o mrazu); udariti (o zimi); - lar çözülüyor led se kravi, mraz popusta; - havası mraz, studeno vreme don2 gace; - una doldurmak (etmek, ili kaçırmak) napuniti gace (od straha i si.); oneredili se O - una girmek pretvoriti se u, primiti oboblik cega (u bajkama); kız tavşan - una girmiş devojka se pretvorila u zeca don3 boja dlake (konja); benim atımın - u dorudur moj je konj doratast, boja moga konja je doratasta donakalmak zapanjiti se, preneraziti se, skameniti se, slediti se donama ukrasavanje donamak ak. ukrasavati donanım 1. mor. takelaza, snast, oprema broda 2. uredjaj, instalacija 3. sp. (gimnasticke) sprave
donanma 1: gl. im. od donanmak 2. flota; savaş - sı ratna flota; ticaret - sı trgovacka flota 3. svecano osvetljavanje, iluminacija; fişeği raketa za osvetljavanje donanmak 1. doterati se, udesiti se, nakitili se, nagizdati se 2. osvetliti se, ilu: minirati se (o gradu, povodom svecanosti; şehir - donandı grad je osvetljen 3. opremiti se snabdeti se (opremom, uredjajima); gemi donandı brod je opremljen 4. fig. dobiti grdnju (prekor) 5. prekriti se, okititi se; ağaçlar çiçeklerle donandı drvece se okitilo cvetovima, drvece je prekriveno cvetovima donatı
oprema
donatilmak pass. od donatmak donatım 1. voj. borbena oprema 2. ukrasi, ornamenti 3. oprema (broda, fabrike) 4. paz. rekviziti
dost donatırncı
paz. rekviziter
donatma 1. gl. im. od donatmak 2. oprema broda donatmak ak. 1. obuci, odenuti, nagizdati (devojku, mladu); ukrasiti, dekorisati (sobu) 2. osvetliti, iluminirati (grad) 3. opremiti, snabdeti cf. ·teçhiz etmek 4. fig. grditi (iz)-brusiti, ocitati vakelu donaHırmak
donduraç
caus. od donatmak
(-cı)
hladnjak, zamrzivac
dondurma 1 1. gl. im. od dondurmak 2. sladoled; - makinesi masina za pravljenje sladoleda; limonlu - sladoled sa limunom; meyvalı - vocni sladoled dondurmacı
sladoledzija
dondurmacı lık
zanimanje sladoledzije
dondurmak ak. zamrzavati, ·zamrznuti, zaledjivati; fig. zaleditl; zamrznuti; fiyatları - zarrirznuti cene; maaşları - zamrznuti plate · dondurucu leden (o vetru, kisi), hladan kaoled dondurulmak pass.od dondurmak; dondurulmuş et zamrznuto meso · donjuanlık
donkihotizam
donma gl. im. od donmak; tacka mr2njenja
donuk 1. zaledjen smrznut; zamrznut 2. bez sjaja, mutan, !aman, mat (o boji); bir ışıltı salaba svetlost 3. fig. bezivotaiı, ucmao, iznemogao, slab; bezizrazan (o pogledu, ocima); - adam turoban covek; gözler bezizrazne oci 4. neproziran, neprovidan; - cam 1) neprovidno staklo 2) zamagljeno staklo donuklanmak, donuklaşmak. 1. tamneli (i fig.); postali mutan, bledeti, gubiti sjaj 2. slabiti, mlitaviti, gubiti zivotnost 3. zamagljivati se (o staklu) donuklaştırmak
caus. od donuklaşmak
donukluk 1. zaledjenost, zamrznutost 2. tamnost, mutnost; bledoca (i fig.) 3. bezivotnosı, ucmalost; slabost, iznemoglost 4. neprozirnost; zamagljenost (stakla) don yağı 1 salo, loj; ması ll fig. nesimpatican (covek) o - gibi kao kip (o cutljivom coveku); - ile pekmez kao pas i maeka dopdolu pun puncat, prepun doping doping doru crvenkastosmedj, .doratast; - at do rat
donzuanstvo
donkişotluk
donsuz 1 1. bez gaca 2. fig. ubog, siromasan ll nar. golac, odrpanac
noktası
donmak (-ar) 1. zamrzavati se, mrznuti, zalediti se; ptvrdnuti; yağ dondu ması se stegla 2. smrzavatl se, umirati od studen 3. hem. stvrdnuti se, ocvrsnuti; çimento çabuk donar cemeni se brzo stvrdnjava 4. fig. slediti se, zanemeti; donup kalmak v. donakalmak donmuş · zaledjen, smrznut; fig. · zamrznut; - toprak geog. zaledjeno lle (blizu alova); - yağmur ledena kisa
donra 1. peru!, ljuspa 2. sl6j prljavstine (na telu)
doruk (-ğu) 1. vrh (planine, drveta i si.) 2. fig. vrhunac; /-m/ - una ulaşmak dostici vrhunac cega 3. po/. vrh; - toplantısı sastanak na vrhu, sami! doruklamak ak. napuniti do vrha, nalili do vrha; bardakları doruklarnal ne prepunjaj case! doruklu 1. vrske pun 2. sa vrhom dorum dijal. kamilce, mladunce kamile dosa (ili penice, stube
tahtası)
mor. brodske ste-
dosdoğru 1 sasvim pravilan (tacan) ll pravo, ravno (ici)
dost (-tu) p.l 1. prijatelj; - edinmek
299
dostane steci prijatelje, okruziti se prijateljima; /-la/ - olmak gajiti prijateljstvo, biti s kime prijatelj, prijateljevati; kırk yıllık - stari prijatelj, srdacni prijatelj 2. ljubavnik; ljututmak imati bavnica, prijateljica; ljubavnika (ljubavnicu) 3. zaljubljenik, ljubitelj; zastitnik, pristasa; çocuk - u prijatelj dece; sulh - u pristalica mira; tiyatro - u zaljubljenik u pozoriste ll prijateljski; naklonjen, predusretljiv; - devlet prijateljska zemlja; - - karşılamak srdacno primiti; ilişkiler (ili münasebetler) prijateljski odnosi O - ağlatır, düşman güldürür pos/. prijatelj govari bolnu istinu, neprijatelj laska; - lar alış verişte görsün diye forme radi, izgleda radi; - un attığı taş baş yarmaz prijateljska grdnja ne vredja; kamen koji prijatelj ne razbija glavu; - başa düşman ayağa bakar pos/. prijatelj gleda u . lice, neprijatelj u noge; - a düşmana karşı javno, pred svima; - kara günde belli olur pos/. u nevolji se drug ·poznaje; - la ye iç, alıveriş etme sa prijateljem jedi i pij, ali ne posluj; ne mesaj posao s prijateljstvom
dostane p. prijateljski, srdacno, predusretljivo dostça v. dostane dostluk prijateljstvo, drugarstvo; etmek biti u prijateljskim odnosima, prijateljevati; - kurmak sklopiti prijateljstvo; - yapmak v. - etmek O - kantarla, alış veriş miskalla (ili - başka, alışveriş başka) prijateljstvo je jedno, posao drugo; posao je posao dosya 1. dosije, akta o jednom predmetu; - açmak otvoriti dosije; - tutmak voditi dosije 2. dosije kosuljica, fascikla dosyalamak ak. staviti u dosije (spise) doya: - - obilato izobilno, do mile volje, napretek; maçı - - seyrettiler siti su se nagledali utakmice doygu sredstva za zivot, nasusni hleb
,1''
300
doygun 1. zadovoljen, udovoljen; namiren, obezbedjen 2. hem. zasicen; - bileşikler zasicena jedinjenja doygunluk 1. udovoljenost, zadovoljenost; obesbedjenost 2. zadovoljstvo 3. fiz. hem. zasii':enost, saturacija doyma 1. gl. im. od doymak 2. hem. zasicemost, zasicenje; - derecesi stepen zasicenosti;'aşırı - prezasiceıiost doymak (-ar) 1. nasititi se, zasititi se (i fig.); najesti se; karnım doydu najeo sam se 2. hem. zasititi se 3. dat. uzivati u cemu, nasladjivati se cime; mutluluğuna - uzivati u sopstvenoj sreci 4. doyamamak dat. ne moci se zasititi i':ime; bakmaya dayarnıyorum ne mogu da se nagledam; o, paraya doyamıyor oıi ne moze da. se. zasiti nçıvcem 5. abi. pej. biti svega sit; bundan doydum! sit sam toga, dosta mi je toga; ondan doydum artık vee sam sit njega doymamış
hem. nezasicen
doymaz nezasit; gramziv, pohlepan doymazlık
lepnost;
nezasitost; gramzivost, poh-
ct. aç gözlülük
doymuş 1. sit 2. hem. zasicen 3. zadovoljen, namiren
doyulmak dat. bez/. od doymak; güzel manzaralara doyulinaz covek se ne moze zasititi lepih panorama doyum 1. udovÖijenost; zadovoljstvo 2. uzivanje, uzitak 3. sitost, zasicenost; /-al olmamak ne biti dosta, ne dosaditi; güzel şeylere - olmaz nemoguce je zasititi se lepim stvarima; lepe stvari nikada ne mogu da dosade · doyum evi mali, skroman restoran doyumluk 1. dovoljan za za~icenje (o kolicini) 2. nar. grabez, jagma doyunmak r.efl. od doymak doyuran zasicujuci, koji zasicuje; sa-
dökülmek turater doyurma hem. zasicenje, saturacija doyurmak 1. ak. dat. zasititi, utoliti 2. ak. dat. hem. sasicavali, saturisati 3. ak. udovoljiti, namiriti; zadovoljiti; 4. ak. hraniti, izdı-Zavati; ev halkını - izdrzavati celjad 5. ak. fig. podmititi, podmazali doyurucu 1. zadovoljavajuci; dovoljan; ct. tatminkar 2. hranljiv 3. fig. uverljiv, ubedljiv doyururmak pass. od doyurmak u
doz doza (u raznim znacenjima) /-ın/ predozirati, prekoraciti dozu)
kaçırmak
dozaj doziranje dozer v. buldozer dozimetre dozimetar döğen
döğme
v. döven
v. dövme
dökmek
v. dövmek
döğüç
v. dövüç
döğüş
v.
dövüş
döğüşmek
v. dövüşrnek
dökme 1 1. gl. im. od dökmek 2. liv, livenje; - çelik celicni liv, celicni odlivak ll 1. liven; - demir belo liveno gvozdje lll nabacano, nagomilano bez reda; u rasutom stanju, neupakovano; n satmak prodavati neupakovano (na gomile, bezmerenja) dökmeci
v. dökümcü
dökmecilik
v. dökümcülük
dökmek (-er) ak. 1. prolivati (pro) sipati, usuti, (na) tocili; çiçeklere su - polivati cvece; gözyaşı - prolivati roniti suze, gorko plakati 2. teh. liti, -izlivati (metal, cemen!, gips); harf- izlivati slova; top- izliti top 3. prosuti, prosipati; zasipati, nasipati, presipali; razbacivati, rasipati; buğdayı ambara - sipati psenicu u ambar; kum
dökmek sipati pesak; tavuklara yem baciti kokoskama hranu 4. isprazniti, izbaciti, istresti; kağıt sepetini - isprazniti korpu za papir; tablayı - istresti pepeljaru 5. gubiti, prorediti, lisce, cvece, koşu, boju); etirali se, bledeti; ağaç yapraklarını döktü drvo je ostalo bez lisca; lisce je opalo s drveta; kanarya tüylerini döküyor kanarioac se perusa 6. med. esipali se, osuti se; pojaviti se, izbijati (o ospama) 7. kul. przili, peci (na tiganju); gözleme prziti ustipke 8. skupljati. gomilati. koncentrisati; sınırda asker - gomilati vojsku na granici 9. voj. polagali (mine) 1O. poobarati, oboriti u velikom broju (na ispitu); matematikten hemen hemen bütün sı nıfı dökmüler iz matematike su oborili skoro ceo razred 11. promenili, dati drukciji tok (razgovoru, poslu); işi şakaya - okrenuti stvar na salu; konuşmayı kavgaya dökmüşler pretvorili su razgovor u svadju 12. mrestiti se, polagati ikru (o ribama) 13. fig. izneti izloziti; derdini - izneti svoje nevolje; içini - otvoriti dusu, poveriti svoje tajne; kağıda - staviti na papir, zapisati 14. cvetati; roditi (o biljkama) O döküp saçmak nemlilee trositi, rasturati döktürrnek 1. caus. od dökmek 2. arg. brzo i vesto raditi; lako i vesto govoriti (pisati, igrati); biti maher dökük spusten obesen, koji visi (o tkanini); raspusten, razbaruzen (o kosi); saçık razbarusen, cupav; kırık - v. kırık dökülmek 1. pass. bez/. od dökmek 2. opedeti (o liscu, vocu); ispadati (o zubima); dişlerim dökölmeye başladı zubi su poceli da ı:ni ispadaju; yapraklar dökülüyor lisce opada 3. opadati, proredjivati se (o kosi) 4. otpadati, kruniti se, ljustiti se (o zbuci, malteru, boji) 5. izlivati se, liti se (o metalu, gipsu) 6. postareti, pohabati se, izlizati se, otrcati se, izandjati; elbisesi döküldü njena se haljina izlizala; eski evimiz dökürüyor nasa stara kuca se raspada (rusi) 7. dat. pojuriti, pohrliti, nagrnuti; navaliti, jurnit (o mnostvu ljudi);
301
döküm herkes altına döküldü svi su pohrlili Uurnuli na zlato); herkes kırlara döküldü svi su pohrlili u polje; sokağa -, nagrnuti na ulicu 8. dat. geog. ulivati se, ulitcati, l!Virati; Tuna Karadeniz'e dökülmeidedir Dunav se uliva u C.rno more 9. pasti od umora, iznuriti se; bugün dökülüyorum danas sam mrtav umaran 1O. dobro sloc jati, lezati, biti podesan (o odelu, stofu) 11. padati, rie slajali pravo (o kosi, tkanini) 12, dat. rnenjati se, promeniti se, dobiti drukeiji, poslu) 13. fig. biti oeevidno, jasno se videti; tamahı gözlerinden dökülüyor pohlepa muse vidi iz oeiju <> dökülüp saçılmak 1) lako se odenuti, razgolititi se 2) rasipati, traciti, nemilice trositi 3) podrobno, dotaneina prieati döküm 1. opadanje lisca, listopad; jesen 2; livenje, liv; odlivak; - balçığı grnearska glina; - dairesi Jivnica, pogon za livenje; - eki livni sav, s~v na livu; kabuğu (ili kalıbı) kalup za livenje; - kepçesi livaeki lonac; - kuinu pesak za modelovanje 3. podrobno nabrajanje (izlaganje) hesabın - ü predraeun 4. sin. pazTMiliiva analiza (pre poeetka snimanja filma) 5. arg. "gabor", ruzna zena (devojka) dökümcü teh. livac dökümcülük 1. zanimanje livca 2. livenje döküm evi v. dÖkümhane
ostali vojnici, pljaekasi döl 1. seme, sperma, oplodna celija 2. fetus, plod, zametak, embrion; bot. klica, zametak; - tutmak zaeeti, ostati noseca (o zivolinji) 3. pleme, rod, loza; narastaj, pokolenje; potomstvo, potomci, podmladak; - almak opas (iv) ali kobilu, dobiti potomstvo od plemenite zivotinje; - alması (ili değişimi) biol. izmenjivanje generacija, smenjivanje potomstva; - döş potomstvo, potomci; - vermek ploditi se, razmnozavati se (o zivotinjama); - yapmak stvarati potomstvo dölek (-ği) dijal. ı v. divlek ll ozbiljan; promisljen, razborit döl
eşi
nar. posteljica, placenta
dölleme oplodjenje döllemek ak. 1. oploditi, osemeniti 2. bot. oprasivati, oploditi peludom döllenmek pass. od döllemek dölüt (-dü) plod, zaeetak döl
yatağı
anat. materica, uterus
döl yolu (-nu) anat. materieni kanal, vagina dömifinal (-li) sp. polufinale dömifinalist sp. polufinalista dömisezon polusezona; polusezo-nska odeca
dökümhane livnica
dömivole sp. poluvolej
dökümlü podesan, pogodan (o odelu)
dönbaba bot. ziva trava (Erodium)
dökünmek 1. ret/. od dökmek 2. posipati se, polivati se döküntü 1. otpaci, ostaci; mrvice, troske; ogrizine; treske, cepke, iverje sıru golina 2. ostatak, pretek, "resi" (tkanine) 3. fig. olos, sljam (drustveni) 4. med. osip, ospa (kao simptom bolesti) 5. geog. osulina, plazina, sıp 6. greben, stena (u vodi); litica, hridi 7. mol, kamena brana (u luci).8. voj. vojska zaostala na frontu; - erler za-
302
döndürmek 1. ca us. od dönmek 2. vrteti, obrtati, okretati 3. vracati, vratiti, poslati natrag; beni yarı yoldan döndürdüler vratili su me sa pola puta 4. preokrenuti, prevrnuti; prevrtati (odelo) 5. fig. pretvoriti u, preobratiti, preobraziti 6. nar. oboriti na godinu, ostaviti u razredu (ueenika) 7. upravljati, voditi; o, bütün işleri döndürüyor on vodi sve poslove <> başını - zaludeti, pomesti
dönüm döndür(ilmek pass. od döndürmek . döneç (-ci) fiz. rotor dönek 1 prevrtljiv, nepostojan; mart havası gibi - prevrtljiv kao martovsko vreme ll ponavljac, ponovac döneklik prevrtljivost, nepostoja-nost, nestalnost dönel kruzni, obrtni, rotacioni; - hareket rotaciono kretanje dönelmek smanjivati se, opadati, slabiti dönem 1. period; cumhuriyet - i republikanski period (u Turskoj); gelişme - i period procvata 2. saziv, sesija (skupstineizmedju dva izbora} 3. semestar; kış - i zimski semestar 4. sp. runda dönemeç (-ci} 1. zavoj, okuka, krivina; cf. viraj; sert - ostra krivina 2. fig. preokret, prekretnica dönence geog. povratnik; Oğlak - si povratnik kozoroga; Yengeç - si povratnik ra ka döneneel tropski; - bitkiler tropske biljke; - hastalıklar tropske bolesti; - sı caklık tropska vrucina; - yıl tropska godina döner1 1. koji se okrece, vrti; obrtni; ayna obrtno ogledalo; - kuvvet obrtna sila; - merdiven spiralne stepenice 2. ek. obrtni; - sermaye obrtni kapital döner2 (Kebap) cevap na vertikalnom obrtnom raznju dönerel döner)
cevabdzija
döngel nar. bot.
(koji
sprema
muşmula
dönme 1. gl. im. od dönmek 2. rotacija; - anı teh. rı;ıomenat rotacije; - dolap 1} karusel, vrteska 2} vodenicni !ocak, vodenicno kolo; - istikameti smer obrtanja; - mihveri osa okretanja; - sayısı broj obrtaja; - zamanı astr. vreme revolucije,
vreme obilazenja planete 3 .. preobracenik (u Islam} 4. otpadnik, renegat dönmek (-er) 1. okretati se, vrteti se; dönüyor vrti mi se u glavi; bu günlerde dönen şaiyalar glasine koje ovih dana kruze; topaç dönüyor zvrk se okrece 2. dat. vratiti se, vracati se; Ankara'dan ne zaman döndün? kada si se vratio iz Ankare? 3. menjati se, promeniti se; hava döndü vreme se promenilo; zamanlar dönüyor vrerriena se manjaju 4 .. dat. obrnuti se~ okrenuti se kome; obratiti se; bana dönerek bağırmaya başladı okrenuvsi se meni poceo je da vice 5. abi. ak. skrenuti, zaobici, zaobilaziti; köşeden (ili köşeyi) döndüler skrenuli su za ugao 6. dat. postati slican cemu, pretvoriti se u; meyvalığı cennete döndü njegov vocnjak se pretvorio u raj; Nihat deliye döndü Nihat je sasvim poludeo 7. obratiti se, preci u drugu veru; dininden "' promeniti svoju veru 8. nar. ponavljati razred 9. ab/. odreci se (nazora}, poreci, pogaziti rec; odustati (od namere}; kararından- ne ostali pri svojoj odluci, pekelebati se; sözünden - pogaziti .rec, odreci se svoje reci 1o. kruziti, setati; odanın içinde - setali se .po sobi, kruziti po sobi; döne dolaşa (ili dönüp dolaşmak) dugo setali ~ dönüp dolaşıp konacno, nazjad, na kraju; dönüp dalaşmadan odmah smesta başım
dönük 1. okrenut ledjima, okrenut 2. ukosen, kos (o ocima} 3. fig. okrenut, upucen, orijentisan; halka - bir ordu narodu okrenuta armija dönüm 1. okretanje, obrtanje; kruzenje, opticaj, cirkulacija; fig. preokret, prekretnica; - anı fiz. obrtni momenat; - noktası prelomna tacka, obrt, preokret 2. povratak 3. astr. periodicni povratak, povratiste, vreme sunovrata (zimskog i letnjeg); gün - ü v. gün dönümü 4 .. d unu m (mera za povrsinu, 1o ari} 5. put, mah, navrat; saka beş - su getirdi vodonosa je iz pet navrata doneo vodu
303
dönümlük dönümlük od... dunuma; beş - arazi komad zemlje od pet dunuma; üç tohum seme za tri dunuma dönüş
1. povratak; vracanje 2. okretanje, obrt; yarım - poluokret dönüşlü
gram. povratni, refleksivni; refleksiv, povratni glagolski rod; eylem (ili fiil) povratni glagol çatı
dönüşme
gram. lasnika)
1. promena, preobrazaj 2. dekompozicija, distrakcija (sug-
dönüşrnek 1. dat. menjati se, preobrazavati se; ct. tahavvül etmek; iyiye izmeniti se nabolje 2. izlaziti nakraj (s malo novca), sastavljati kraj sa krajem, dovijati se; az para ile nasıl dönüşür? kako izaci nakraj s malo novca? dönüştürmek ak. dat. preinaeavati, menjati; preobrazavati, transformisali dönüştürücü
transformatar
dönüştürülmak
toplumun
pass. od
dönüştürmek;
dönüştürülmesi
preobrazaj
drustva dönüştürü m
preobrazaj;
trans-
formacija dönüşüm promena, ·. preobrazaj; transformacija, pretvaranje; - ~rameri /ing. transformadana gramatika dönüşürncü 1 transformacioni, transformacijski; - sistem transformacioni sistem ll biol. transformist, pristalica ·ırans formazima
dönüşürncülük
biol. transformizam
dörder po eeliri dördül 1. nar. kvadrat 2. /it. katren dördün astr. mladmesec; polumesec, meseeeva eetvrt; dördüncü (ili son) poslednja eetvrt; ilk - prva eetvrt dördüncü eetvrti dördüz eetvorke (odjednom rodjene
304
eetvoro dece) dördüzierne /it. tetralogija dördüzlü eetvorodelan, iz eeliri dela dört (-dü) 1. eetiri; - üm üz nas eetvoro; -te bir (jedna) eetvrtina; - işlem mat. eetiri radnje; - kat (ili misli) eetvorostruko, eeliri puta vise; - kitap eeliri svete knjige
(Pentateuh, Psalmi, Jevandjelje i Kuran); - kutuplu el. eetvoropolan; - zamanlı motorlar eetvorotaktni motori; yüzde eeliri odsto (4%) 2. cetvorka (brojka, ocena, karta); kimyadan - aldım dobio sam eetvorku iz hemije 3. sve svaki; - bir tarafı (ili - taraftan) sa svih strana; - bir yanı svudo okolo, na sve strane; - kuvvetle iz sve snage, iz petnih zila; dünyanın - bucağından sa svih krajeva sveta 4. cetvrti (u datiranju); - ocak eetvrti januar; ders yılı eylülün - ünde baş layacak skolska gadina ce poeeti eetvrtog septembra O - ayağını bir yere getirmek biti veoma revnostan; - ayak üstüne düş mek imati srecu, vesto se izvuci iz teskoca; - başı marnur savrsen, besprekoran, nepogresiv; - bölük olmak razbiti se, smrskati se, polupati se; - dirhem bir çekirdek nakindjuren, nalickan; dolaşmak (ili dönmek) 1) pretrazivati, svuda traziti 2) biti u skripcu, groznieavo traziti izlaz; - duvar arasında kalmak sedeii u eeliri zida, nikuda ne izlaziti; elle sarılmak (ili yapışmak) prionuti na, zalepiti se za koga; sav se predati cem u; göz nar. covek sa naoearima; - gözle beklemek budno pratiti, otvoriti cetvere oci, napregnuto eekati; - göz bir evlat için detetu je potrebna briga obaju roditelja; - kelime ile ·ukratko, u nekoliko reei; - kollu mrtvacki sanduk; - kolluya binrnek (ili çıkmak) arg. otegnuti papke, odapeti; - köşe olmak uzivati, nasladjivati se cime; - ucunu bırakmak (ili koyuvermek) napustiti, dici ruke od eega; üstü v. - başı mamur; - üstü murat üstü uspesan, napradan (u poslu); - yanı deniz kesllmek doci u corsokak; naci se u
,:af -
döşemelik
skripcu
dört ayak ı cetvoronozan ll voronoske; yürümek hodati voronoske; bauljati
cetcet-
dört ayaklı cetvoronozac; cetvoronzni dörtgen geom. ı cetvorougaonik; eş kenar - romb ll cetvörougaoni, kvadratni; - biçme cetvorougaona prizma dört kaşlı 1 (golobradi) mladi6 ll gustih obrva dört kenar v. dörtgen dört köşe v. dörtgen 1, ll; - tekerlek fig. beskoristan posao, uzaludan poduhvat dört
köşeli
cetvorougaoni
dörtleme 1. gl. im. od dörtlemek 2. /it. tetralogija dörtlemek ak. uÇetvorostruciti; cetiri puta raditi dörtlü ı sastavljen iz eeliri defa (komada, jedinice) ll 1. cetvorka, kare (u karlama) 2. muz. kvartet 3. sp. cetverac (camac) dörtlük ı sastavljen iz eeliri je dinice (defa i si.) ll 1. muz. cetvrtina note 2. /it. katren 3. arg. fi6firi6 dört nal galop dört nala galopom, u galop, najvecom brzinom; - gitmek galopirati; atı - kaldırmak poterati konja galopom; - koşmak trcati galopom dört yol:
-ağzı
raskrsnica eeliri puta
dört yüzlü geom. tetraedar döş
nar. 1. grudi, prsa 2. slabina
döşek (-ği) 1. dusek, madrac; - e düşmek razboleti se, pasti u postelju; - esiri olmak biti prikovan za postelju; - hastası 1) prikovan za postelju, tezak bolesnik 2) spavalica, lenstina, knjavalo 2. nar. pirincano polje (od foo dunuma); 3. tanak sloj, prevlaka (peska, cementa i si.); kum
- pescani sloj; çimento - cementni slaj 4. mor. podnice (broda) 5. mor. obluk rebra (egije) döşekli 1. cvrst, stabilan 2. mor. stabilan, koji odriava ravnotezu (o camcu)
döşeklik materijal za duseke (vata, tkanina) 2. sanduk za posteljinu
döşeli 1. prekriven (tepihom, cilimam i si.); halı - bir oda soba prekrivena tepihom 2. poplocan 3. namesten, mebliran; - dayalı odlicno opremljen, potpuno mebliran döşem uredjaj, postrojenje, instalacija; montiranje, ugradjivanje, instaliranje; elektrik - elektricna instalacija; gaz gasna instalacija; ölçme - merni uredjaj döşemci
instalater, manter
döşeme 1. gl. im. od döşemek 2. pod, patos; plocnik; mermer - si merrnemi pod 3. namestaj, pokucstvo; cf. mefruşat 4. voj. platforma; postolje, stalak (mitraljeza); top - si topovska platforma 5. presvlaka, tapeta (fotelje) döşemeci 1. tapetar 2. parketar 3. trgovac mekim namestajem 4. dekarater
döşemecilik 1. tapetarstvo, tapetarski zanat 2. tapiserija 3. trgovina mekim na- . mestajem döşemek ak. 1. staviti, rasiriti, (ras) prostreti (tepih, cilim, musemu, stolnjak) 2. poploca (va) ti, kaldrmisati (ulicu); patosati, parketovati, stavljati parket; mermer - poplocati mermerom 3. opremati, namestati, meblirati (stan); cf. tefriş etmek; döşeyip dayamak potpuno opremiti 4. polagati, stavljati (cevi, mine, bodljikavu zicu i si.); mayın - polagati mine; 5. provoditi, sprovesti; telefon hattı - sprovesti telefonsku liniju 6. presvlaciti, opsivati, tapacirati (namestaj) döşemeli
v.
döşemelik
döşeli
1. materijal za presvlacenje,
305
döşenmek
tapaciranje. 2. materijal sapoplocavanje (patosanje, kaldrmisanje); - levha plocica; - muşamba· linoleum; - tahta daska za patosanje döşenmek 1. pass. ret/. .od döşemek; ev döşendi kuca je meblirana 2. dat. izgrditi, naruziti koga; ct. azarlamak 3. nar. ra?boleti se, pasti u postelju 4. pisati nadugacko i nasiroko, raspisati se 5. dat. razglasiti se, rastrubiti se (o vesti, tajni) döşetilmek döşetmek döşeyici
dat. pass. od
caus. od
döşetmek
döşemek
monter, instalater
döteryum hem. deuterijum; teski hidrogen dövdü 1. cekic 2. potiljak, zadnji deo (sekire, kesera) dövdürmek ciws. od dövme~ dövdürülmek -'at. pass. od dövdürmek döveç (-ci) nar. drveni avan (stupa) döven v. düven
(o metalu)
dövülgenlik kovnost (metala) dövülmek pass. od dövmek; biber havanda dövülür paprika se tuca u avanu; o kale üç gece dövülmüş ona tvrdjava je bombardovana Iri noci dövünmek 1. udarati se, tuci se (u zalosti, nesreci) 2. kidati se, patiti, tugovati, ocajavati dövünüş
tugovanje, ocajavanje
dövüş 1. tuca tucnjava, gusanje 2. borba, okrsaj 3. sp. borba, takmicenje dövüşken borben; ratoboran; svadljiv; pej. kavgadzija dövüşkenlik borbenost, sklonost ka tuci; svadljivost
dövüşrnek s ile 1. tuci se, boriti se; svadjati se 2. voj. borili se, voditi borbu; sukobiti se, sudarili se 3. boksovati se, pesnicati se dövüştürrnek
döviz 1. deviza; valuta; .- ihtiyatı devizna rezeıVa; - kaçakçılığı krijumcarenje devizcı; - karşılığı protivvrednost deviza; - piyasası devizno trziste _ ~·-·'"-
dövme ı 1. gl. im. od dövmek 2. tetoviranje 3 . .Zig 4. dijal. obljustena psenica ll kovan; nabijen; - beton nabijeni beton; - demir kovano gvozdje; - demir işleri gvozdjarija dövmeci onaj ko betovira, dövmek (-er) ak. 1. tuci, biti·, udarati (coveka, zivotinju) 2. tuci, tucati, drobiti (s) mrviti; mleti; kahve - mleti kafu; tuz - isfucati so (krusac) 3. mlatiti; vrseti 4. kovati; demir - kovati gvozdje 5. lupati,mutiti Qaja) 6. zasipati vatrom, bombardavali (iz aviona, topova). 7. udarati, tuci; kucati; kapıyı birkaç defa dövdü, bekledi pokucao je nekoliko puta i cekao 8. tetovirati
ratobornost;
s ile caus. od
dövüşrnek
dragon1 mit. drakon, azdaja dragon2 1. voj. ist. laki konjanik 2. arg. golja, golac, gulanfer drahmi drahma (grcka nevcana jedinica) drahoma miraz, prcija (kod hriscana) draje drazeja dram 1. /it. drama; - yazarı dramaticar, dramski pisac 2. fig. uzbudljiv dogadjaj, drama; - haline getirmek fig. dramatizovati (dogadjaj i si.) 3. tragedija, nesreca dramatik 1. dramski 2. fig. dramatiean, uzbudljiv 3. fig. tuzan, bolan dramatizasyon v.
dramiaştırma
dramatize: - etmek dramatizovati (i fig.)
dövmeli (is) tetoviran
dramaturg dramaturg
dövülgen kovan, kovni, lak za kovanje
dramaturgi, dramaturji dramaturgija
306
duman dramiaştırma
dramatizacija; fig. dra-
matizovanje dramlaştırmak
draperi
ak. dramatizovati (i fig.)
dra::ıerija
drenaj med. teh. drenaza dretnot (-tu) mor. dretnot, linijski brod drezin zat. dresina dua a. moliiva, dova; - sını almak dobiti ciji blagoslov; - etmek (ili okumak) 1) moliti se, Irazili blagoslov od boga 2) moliti se za koga duacı
koji sa moli bogu, bogomoljac
duayen dipl. doajen duba 1. bar~za, penisa, dereglija 2. ponton, pontonski most; - gibi zdepast, d ezmekast
rub, kraj; - payı bırakmak ne napuniti do ivice (casu i si.) o - bükmek durili se, puciti se; negodovati; - ını ısırmak zgranuti se, preneraziti se, zapanjiti se; - ından kan damlamak biti zdrav kao dren; - sarkıtmak v. - bükmek; - sessizleri gram; labijalni suglasnici; bir - ı yerde, bir - r gökte ogromnih usana (o crncu u turskim bajkama) dudaksıl
dudaksıllaşma
dubaracı
arg. smutljivac, spletkar
ciublaj sin. sinhronizacija (film) dublajcı sinhronizator
duble dupli; etmek duplirati
~·
bir viski dupli viski; -
dublör dubler (u filinu)
labijalizacija
dudu p. arh. 1. gospodja, dama; Nuriye - gospodja Nurija 2. jermenska starica o - dilli slatkoreciva, pricljiva zena; pej. alapaca, torokusa duetto muz. duet duhuliye a. arh. 1. uzalnina, taksa za ulaz 2. ulaznica
dubar zool. cipal (Mugil cephalis) dubara p. 1. rupla dva (u igri tavle) 2. arg. smutnja, spletka, dvostruka igra
gram. labijalan, usni
duka 1. v. d ük 2. dukat (venecijanski) dukalık
vojvodstvo
dul 1 udovac; udovica; - kalmak ostati udovac (udovica); - karı enciği brblijivica, blebetusa (o devojei); gelin - u rano ostala udovica ll udovicki dul aptal otu bot. vucja lika (Daphne mezere'um) dul avrat otu (-nu) bot. cicak (Arctium tomentosum)
dublörlük zanimanje dublera; - yapmak dublirati
dulda nar. zaklon, stit, zastor, zavetrina (od kise, sunca, vetra)
duçar p. dat. zahvacen, podvrgnut; obuzet; pretrpeo, nastradao; /-al olmak podvrci se cemu; stradati; hastalığa olmak razboleti se
duldatamak ak. stititi, zaklanjati (od kise, sunca)
dudak (-ğı) 1. anat. usna; - boyası ruz . za usne, karmin; - ını bükmek iskriviti usta (pred plakanje); - ı çatlamak ispucati (o usnama) - çukuru jamica (na gornjoj usni); - - usta u usta; blizu; - - a gelmek (ili öpüşmek) ljubiti se u' usta; - tiryakisi pusac koji ne uvlaci dim; - yarığı v. tavşan dudağı; alt - donja usna 2. fig. ivica,
duldalanmak dat. skloniti se, saklanjati se dulluk udovistvo duma, dumağı dijal. nazeb, prehlada duluk (~ğu) nar. 1. !ice 2. slepoo6nica duman 1 1. dim; - bulutu dimni oblak; - çıkarmak dimiti, dimiti se; - kapağı zatvarac dimnjaka; vratasca peci; /-ı/ n da
307
dumanlamak kurutmak dimiti,susiti na dimu (meso, ribu); - mermisi dimna granata; - perdesi voj. dimna zavesa; - rengi tamnosiv, boje dima;/-ı/ - a tutmak drzati na dimu, cadjiti (bul, sunku); -yolu teh. dimovod 2. magla, izmaglica; para (na casi sa hladnom tecnoscu); - almak 1) zamaglili se prekriti be maglom 2) uvlaciti dim (pri pusenju); - çöküyor magla se spusta 3. oblak prasine; tozu - a karıştırmak (ili katmak) V. toz 4. masak, pepeljak (na vocu); - ı üstünde tek ubran, sasvim svez (o plodu vocke) 5. arg. droga; hasis, marihuana; - altı olmak biti pad uticajem hasisa (na mestu gde se pusi) ll arg. los, gadan (o stanju, prllikama); durumu - on je u gadnoj situaciji O /-a/ - attırmak arg. kinjiti, terarisati, ne ostavljati na miru; - ı başına vurmak razbesneti se, razjariti se; - etmek arg. 1) praviti nered, razbacivati 2) razbiti, rasturiti, pobediti; - ı vermek arg. unositi pometnju mutiti; - yapmak arg. zgrnuti novac; s mala novca napraviti velik posao dumanlamak ak. 1. zadimljivati; postavljati dimnu zavesu 2. dimiti, susili na dimu, (za) cadjili 3. fig. zamangljivati; uciniti nejasnim (misao i si.); kafam dumanladı zamutilo mi se u glavi dumanlandırmak
caus.
od
du-
manlanmak dumanlanmak 1. pass. od dumanlamak 2. zamagfıti se, zadimiti se 3. prekriti se dimnom zavesom 4. zamagljivati se (o staklu) 4. (po) mutiti se (o glavi, misli); zbuniti se, pomesti se; kafam dumaniandı zamutilo mi se u glavi dumanil 1. dimni; zadimljen; - barut dimni barut 2. prekriven maglom, maglovit; - hava maglovito vreme 3. dimljen, susen nadimu (o mesu, ribi) 4. nar. mutan, podnapit, cevleisan dumanlık
zadimljen, zamagljen; pun smoga (o mestu)
308
duman rengi baje dima dumansız bez dima; bezdimni; - barut bezdimni barut
dumdum: dumdum-metak
kurşunu
{ili mermisi)
durnur a. bio/. atrofija; ct. körelme; - a atrafirati, zakr2:1jati
uğramak
du n p. arh. 1 . nizak 2. donji, nizi dupduru sasvim cisl, potpuno providan, prozracan dur p. arh. ı dalek, udaljen ll daleka duraç 1 (-cı) zool. v. turaç duraç2 (-cı) nar. osnova, postolje; pijedestal (i fig.) durağan 1 . nepomican, nepokretan; pricvrscen, fiksiran; - yıldız zvezda nekretnica 2. fig. neefikasan, nerazvijen
durağanlık
nepokretnost, nepomicnast
durağanlaşmak
postali neaktivan (ne-
efikasan) durak (-ğı) 1. stanica (autobuska, tramvajska) son - zadnja stanica 2. prekid, pauza; - yeri 1) autobuska (tramvajska) stanica 2) pauza (u citanju) 3. lif. pauza; cezura 4. arh. tacka duraklama 1. gl. im. od duraklamak 2. zastoj; dekadencija, opadanje - dönemi ist. period dekadencije (Osmanskag carstva) 3. kolebanje, oklevanje 4. voj. zastoj, zatisje (na frontu), prekid vatre duraklamak 1. zastati, zaustavitise (u hodu}; zastajkivati 2. zapinjati u govoru; zastati u reci, zacutati 3. kalebati se duraklatmak caus. od duraklamak duraklı 1. stacionaran, nepakretan; stalan; fiz. statican 2. sa stanicom, koji ima stanicu
duraksama kolebanje, oklevanja duraksamak kalebati se, oklevati; ka-
durmak niti se, skanjivati se; cf. tereddüt etmek duraksamalı
durma 1. gl. im. od durmak 2. zastoj, prekid
kolebljiv, neodlucan
duraksamasız
odlucan, nepokolebljiv
dural statican, staticki, miran duralamak durallık
v. duraklamak
staticnost; mirnoca
duralüminyum duraluminijum durdurma zaustavljanje; prekid; - işareti znak za zaustavljanje; - kolu poluga za zaustavljanje durdurmak ak. 1. zaustavljati, zaustaviti (automobil, prolaznike, rad masine i si.) 2. prekinuti, abustavili (isplatu, probu); voj. prekinuti (paljbu) durdurlmak caus. od durdurmak durdurulmak pass. od durdurmak durduruş
zaustavljanje
durendiş p. obazriv, oprezan, smotren; vidovit, pronicljiv; ct. ön görülü
durgu .1. kratak prekid, pauza; ct. sekte 2. /it. pauza, cezura 3. muz. kadenca durgun 1. stajaci, nepomican; - su stajaca voda 2. miran, tih; - deniz mirno more; - hava tiho vreme (bez vetra) 3. tig. u zastoju, traljav; mrtav (o poslu, trgovini i si.); - mevsim mrtva sezona 4. iscrpljen, iznuren, istrosen 5. fig. utucen, potisten, neraspolozen 6. spor, trom, mlitav durgunlaşmak 1. smiriti se, primirili se, utisati se; deniz durgunlaştı more se smirilo; rüzgar durgunlaştı vetar se utisao 2. oneraspoloziti se, biti utucen 3. nar. prestali misliti, stati (o mozgu); katarn durgunlaştı steo mi je mozak
durgunlaştırmak
caus.
od
dur-
gunlaşmak
durgunluk 1. nepomicnost; mir; zastoj, stagnacija; obustava, prekid; sanayi - u industrijska stagnacija 2. posustalosl, maleksalost, umor
durmadan stalno
neprekidno,
neprestano,
durmak (-ur) 1. stajati, ne micati se 2. stati, zaustaviti se; prestali araba birden durdu aulomobil je odjednom stao; boş nista ne raditi, slajali besposlen; saat durdu sat je stao; yağmur durdu kisa je prestala 3. postojati, trajati, opstojavati; ki· taplarınız duruyor mu?' da li vam jos traju knjige? 4. stanovati, boraviti, prebivati; şimdi bu sokakta duruyoruro sada stanujem u ovoj ulici 5. stajati, cekati; kapının önünde iki saat durdum dva sata sam cekao isprde kapije 6. ziveti; deden duruyor mu da li li je deda ziv? 7. spokojno sedeti, strpljivo cekati; sırpeti se; biraz durun! pricekajte! strpite se! artık durarnıyorum ne mogu vise da cekam, ne drzi me mesto 8. imati, postojati; bu kadar işim dururken sinemaya nasıl gldeyim? kako da idem u bioskop dok imam toliko poslova? 9. ostati, zadrzati, se, provesti; Ankara'da çok durmadık u Ankari nismo dugo ostali; uçak hava li· manında yarım saat durdu avion se zadrzao pola sata na aerodromu; yollarda saatlerce durdum satima sam ostao na pulu 1O. biti (u kakvom stanju); işsiz - biti bez posla; meyus - biti ocajan; rahat biti spokojan 11. nar. zapanjiti se; zbuniti se, smesti se; o haberi duyunca durdu zaprepastio se kad je cuo onu vest 12. sa odrecnim glagolima; ne prestajati, neprekidno raditi; sabahtan beri hiç durmadım od jutra nisam stao 13. drzati se, ponasati se; bize karşı çok soğuk durdu prema nama se drzao veoma hladno, primio nas je veoma hladno 14. /-ın/ üzerinde - nahvatiti se, nataloziti se; masanın üzerinde toz durmuş na stolu se nahvatala prasina 15. sa gerundijom na ip ili -a iskazuje trajnost radnje; baka (ili bakıp) - stalno, jednako gledati; çalışıp stalno raditi; söyleyip - neprekidno prieati
309
durmuş
o dur
durak zamanı değil nije vreme za zabavu; durdu durdu da ... ce kao je i cekao, dugo je cekao; durdu durdu da en iyisini bufdu cekao je i cekao i najbolje dobio; durduğu yerde 1) bez napcra 2. bez potrebe; durmadan, dinlenmeden bez odmora; durmaksızın neprikidno, stalno; durmuş, oturmuş fig. zreo, iskusan; durmuş oturmuşluk zrelost, iskustvo; dur otur yok nema odmora; durup dinlenmeden neprekidno, bez cdmora; durup durup 1) s vremena na vreme 2) cesto; durup dururken 1) bez razloga, bez potrebe 2. odjednom, iznenada; üstünde (ili üzerinde) - 1) pokloniti paznju, govoriti; razgovarati; konut meselesinin üstünde çok durdular mnogo su govorili o stambenom pitanju 2) insistirati, nastojati durmuş
ustajao, ukvaren (o mesu,
h ran i)
i!
d uru 1 . cist, prozracan, jasan; - su cista voda 2. gladak (o tenu) 3. fig. jasan, cist (o jeziku, stilu) duruk (-ğu) nepomican
ı
teh. stator ll fiz. statican,
durukluk staticnost duruksamak, raksamak
duruksimak
v.
du-
duruksun kolebljiv, neodlucan durulama ispiranje, isplakivanje durulamak ak. isplakivati, ispirati (rubl-
durulmak2 1. ocistiti se, postali prozracan 2. taloziti se; izbistriti se durultmak caus. od durulmak2 duruluk bistrina, providnost, racnost; jasnost (jezika i si.)
durum 1. polozaj, pozicija; stanje, okolnosti; situacija; - u değerlendirmek procenjivati, ocenjivati situaciju; /-ı/ - a sokmak staviti, dovesti u kakav polozaj; coğrafi - geografski polozaj; genel opste stanje; hava - u stanje vremena, meteoroloske prili~e; karışık - slozena situacija; komik - komicna situacija; sağlık - u zdravstveno stanje; ne - da? u kakvom stanju? 2. jur. legalni polozaj, status (u drustvu) 3. gram. padez; yalın - nominativ 4. vid, oblik; drZanje, stav, poza; cf. tavır; - almak 1) poprimiti kakav vid 2) zauzeti stav prema ... duruş 1. gl. im. od durmak 2. drZanje, polozaj, stav (tela) 3. voj. stav; esas - . stav "mirno" 4. poza duruşma jur. sudska rasprava, pretres; sudski proces
duş tus; - almak (ili yapmak) tusirati se; - kabini (ili odası) kabina za tus; soğuk - hladan tus (i fig.)
dut (-du, -tu) 1 1. dudinjka; bot. dud (morus) ll argl. tresten pijan, mrtav pijan; gibi olmak 1) biti mrtav pijan 2) izbrukati se O - yemiş bülbÜie dönmek zacutati, umuknuti, zanemeti
je)
dutçuluk gajenje dudova
durulanmak 1. ispirati se, isplakivati se (o rublju) 2. izbistriti se( otecnosti)
dutluk dudinjak, dudinjar
duruluşmak
postali prozracan
durutma gl. im. od durulmak - havuzu bazen za talozenje, faloznik; rezervoar za odlezavanje, skladisni rezervoar durutma k 1 1. pass. od durmak 2. smiriti se, ulisali se, prestali (o galami, vetru, oluji i si.)
310
proz-
duvak (-ğı) 1. duvak, nevestinski veo; doyamamak 1) umreti odmah po svadbi (o nevesti) 2) brzo se razvesti od supruga); - düşkünü mlada udovica 2. veo, !anka tkanina (za pokrivanje ·glave novorodjenceta) 3. nar. glineni, kameni poklopac (cupa, krcaga) ına
duvaklamak ak. 1. stavili duvak 2. po k-
duygusuzlul< riti velom (novorodjence) duvaklanmak pass. od duvaklamak duvaklı
s vetom, zaogrnuta velom (o
nevesti)
neosetljiv
duyarsıziaşmak
postati neosetljiv
duyarsızlaştırmak
ak.
uciniti
ne-
osetljivim
duvar p. 1. duvar, zid, pregrada; zidina; - askısı zidna vesalica; - ayağı osnova, temelj zida; - çekmek zidati, podizati zid; 1 -al - çevirmek okruziti zidom; - dayağı potporanj zida; - gazetesi zidne novine; kağıdı tapeta; - örmek v. - çekmek; - pabucu v. - ayağı; - resmi freska; - serneri kapa zidane ograde; - yapmak zidati; yüzü !ice zida 2. ograda (bastenska, dvorisna); bahçe - ı bastenska ograda 3. pregrada, barijera; ses - ı zvucni zid; sis - ı dimna zavesa 4. lig. zid, jaz, prepreka; aralarında aşılmaz bir - var izmedju njih je nepremostiv jaz 5. sp. blok (u odbojci) 6. u sastavu boti i zool. naziva; - arpası bot. popina prase (Hordeum mirinum); kazayağı bot. pepeljuga mala (Chenopodium mrale); - kertenkelesi zoo/. guster zidni (lacerta muralis); - sarmaşığı bot. brsljan (hedera helix);- şebboyu bot. zuti seboj (Cheiranthus cheiri); - yosnu bot. mahovina (Bryum) ~ - gibi 1) gtuv kao top 2) veoma cvrst, stamen; - a yazıyorum zapamti moje reci! jednom ces videti da sam pravu! . duvarcı
duyarsız
1. zidar
duvarcılık
zidarstvo, zidarski zanat; zi-
darski radovi duvarlık zidrii, za zid; - tezyinat zidni
ukras, ukras za zid duy e/. patrona, fasung, driac (osiguraca, sijalice); teh. kosuljica, tutjak
. duyarsızlık neosetljivost duydurmak v. duyurmak duygu 1. osecanje; osecaj; - larla dav~ ranmak postupati prema osecanjima, biti pod uticajem osecanja; - uyandırmak pobuditi osecanje; i
duygudaşlı
anat. psih. simpaticni (npr.
nerv) duygudaşlık 1. saosecanje; osecajnost 2. simpatija, naktonost
sa-
duygulamak ak. 1. uticati; izazivati; pobudjivati osecanje; proizvesti, ostaviti utisak 2. dirnuti, ganuti tronuti duygutanım
osecanje, osecaj; utisak
duygulanmak biti ganut; iyiliğinizden çok duygulandım veoma sam ganut vasom dobrotom duygulu 1. osetljiv, senzibilan 2. osecajan, pazljiv, delikatan duygululuk 1. osetljivost, senzibilnost 2. osecajnost, delikatnost duygun.v. duygulu, duyar duyarlık
duyar osetljiv, senzibilan
duyguoluk v.
.duyarga zoo/. pipak, rog (insekta)
duygusal psifı. culni, osecajni; ct. hissi
duyar kat emutzija (za film) duyarlı
osetljiv (naspoljne uticaje)
duyarlık osetljivost, senzibilnost; - ölçümü senzitometrija
duygusallık
culnost
duygusuz 1. neosetljiv, ravnodusan 2. bezosecajan, bezdusan duygusuzluk
1.
neosetljivost,
rav-
311
duymak rıodusnost 2. bezosecajnost, bezdusnost
duymak (-ar) ak. 1. osecati, osetiti; primetiti, opaziti; maalesef bun·u artık duydl!.lrn to sam, na zalost, vee osetio 2. cuti; beni duyuyor musun? da li me cujes? k•endi kulağımla duydum cuo sam sapstvenim usima 3. saznati, doznati, cuti; dün gıeldiğinizi duydum cuo sam da ste juce dosli 5. osetiti, iskusiti, doziveti; gurur osecati ponos; keder - osetiti tugu; zevk - osecati zadovoljstvo duymamazlık, duymazltk: - tan gelmek praviti se ne cuti; o, sorumu - tan geliyor on se pravi da ne cuje moje pitanje
duynak H~ı) v. toynak duysal CSulan, senzorni, osecajni duyu culo, oset; görme - su culo vida; işitme - su culo sluha; tatma - su culo ukusa duyulmak 1. pass. bez/. od duymak; hiç bir şey duyulmuyor nista se ni cuje: sesin duyulmuyor ne cuje ti se glas; 2. postali nopzant (slavan), procuti·se; onun adı duyuldu on j epostao slavan; ime mu se proculo duyulmamış
necuven, neobican
duyulur osetan, koji se prima culima; duyulmaz slab, jedva cujan (glas) duyum 1. v. duygu 2. ose6aj, opazaj svest o cemu; - eşiği najnizi stestepen svesti; - ikiliği sinestezija, saoset, saosecaj; - yitimi anestezija; sıcaklık - u osecaj toplote; yorgunluk - u osecaj umora duyumcu lif. senzualista duyumculuk 1. li/. senzualizam 2. senzualnost, culnost duyumölçer esteziometar duyumsal culni, senzoran, osetni duyurnsamak primali culima
312
duyumsamazltk nodusnost, apatija
neosetljivost,
rav-
duyumsatmak caus. od duyurnsamak duyumsuz neosetljiv d uyumsuzluk neosetljivost duyurmak 1. caus. od duymak 2. obavestiti, saopstiti, sirili glasove; istrtljati, izbrbljati; bunu sana söylüyorum, kimseye duyurmal ovo tebi kazem, nemoj nikome da izbrbljas! duyuru obavestenje; objava, oglas duyurucu izvestilac, saopstavac duyurulmak pass. od duyurmak duyusal 1. v. d uysal 2. osetljiv duyuş 1. gl. im. od duymak 2. utisak, dojam 3. lig. osecanje; osecaj, opazaj; vurgusu v. vurgu
düalist dualiste düalizm li/. dualizam Dübbüasgar a. astr. Mali medved; cl. Küçükayı
Dübbüekber a. astr. Veliki medved; cl. Büyük ayı dübeş
p. duplo pet (polozaj kocki u igri
. tavle) düden geog. raselina, vrtlo, grotlo düdük (-ğü) 1. duduk, svirala, frula; zvizdaljka, pistaljka; rog; - öttürmek svirati na fruli 2. auto. sirena, truba; cl. korna; - çalmak 1) trubiti, davati znak sirenom 2) svirati na fruli 3. dugacka suplja cev; lula, lusa 4. arg. .duduk, klipan, zvekan O - ü çalmak imati uspeh, polaziti za rukom; - ü çalıyar on ima uspeha, palazi mu za rukom,. hoce mu se; - gibi rezak, prodoran (glas); - gibi kalmak ostatr sam samcat; - gibi kıyafe~ tesno odelo, "svirajka"; - kemiği dugai':ka kost (ruke, noge); - makarnası 1) suplji makaroni 2) supljoglavac, likvan
d ük düdükçü 1. frulas, svirac na duduku 2. izradjivac frula düdüklemek ak. arg. 1. taslaciti "tucati" 2. arg. varali düdüklü sa sirenom; s trubom; - tencere kul. ekspres-lonac düello 1. dvoboj; - ya davet etmek izazvati na dvoboj; - Şahidi sekundant 2. fig. duel, rasprava, prepucavanje düet (-ti) muz. duet düğme
1. dugme puce; - deli ği rupica za .dugme 2. el. dugme (radija, televizora); marş - si dugme za biranje stanica (na radio aparatu); regulator jacine zvuka 3. taster 4. bubuljica 5. dijal. pupoljak 6. (okrugli) vrsak, spic; meme - si bradavica; sisa (na vimenu zivotinja) düğmeci
dugmetar, izradjivac dugmadi
düğmecilik
izrada
i trgovina
dug-
madima düğmek
(-er) ak. nar. vezati, zavezati
(u cvor) düğmelemek
ak. zakopca (va)ti (na
dugme) düğmelenmek düğmeJetrnek düğmeli
pass. od caus. od
düğmelemek düğmelemek
1. sa dugmadima, na dugmad
2.zakopcan düğü nar. 1. (oljusten) pirinac 2. prekrupa od sitnozrne psenice düğüm 1. cvor, uzao (u raznim znacenjima); - açmak razvezati, razdresiti cvor; - istasyonu zel. cvor, raskrsnica 2. fig. cvor, presudan trenutak, kriticna tacka; - noktası cvorna tacka, osnovno pitanje 3. mor. cvor, (mera za brzinu broda) 4. fiz. snop, mlaz, steciste (zrakova i si.); ışık · ü svetlosni snop 5. bot. izraslina, clan, kolence 6. anat. ganglija, nervni splet 7. /it. zaplet O - ünü çözmek razresiti, razjasniti (problem); - üstüne atmak (ili vurmak)·
tvrdiciti, skrtariti, cicijasiti düğümlemek ak. zavezati u cvor; napraviti cvor (petlju, seput) düğümlenme
1.
ğümlenmek; bağırsak
gl. im. od dü- si zapetljaj creva
2. /it. nejasno izlaganje düğümlenmek
1. pass. od dü2. fig. zapeti, zastati u grlu; sözler hep boğazında düğümleniyor reci mu stalno zastaju u grlu ğümlemek
düğümJetrnek
caus. od
düğümlemek
düğümlü 1. cvornovat, kvrgav (o drvetu) 2. zavezan u cvor 3. nejasan, zamrsen (o stilu) düğün 1. svadba, vencanje; svadbeno veselje; - elbisesi vencana haljina; svadbeno odelo; - günü dan vencanja, svadbeni dan; - kurmak praviti svadbu, svadbovati; - salonu salon za svadbe (za iznajmljivanje); - şenlikleri svadbena veselja 2. (ili sünnet - ü) svecanost obrezivanja sunet o - bayram prainik, svetkovina veselje; - bayram etmek slaviti, praznovati; veseliti se; - dernek zabava, veselje, praznik; - dernek hep bir örnek sve jedno te isto; - evi fig. bucno mesto; evini bilmez, çanak çömlek taşır docuo je nesto, ali ne zna sta; - e gider gibi radosno, veselo; - e gider zurna beğenmez, hamama gider kurna beğenmez cangrizav covek, cangrizalo; pilaviyle dost ağırlamak eastili (ugostiti) koga na tudj racun; gizliyi - evinde oku· mak rastrubiti tajnu düğüncü 1. damacin svadbe 2. pozivar na svadbu 3. svat, svadbar
düğün
çiçeği
(-ni)
bot.
ljuti6 (Ra-
nunculus) düğün çorbası (-nı)
svadbena supa
düğünlük svadbeni, za svadbu; - el· bise haljina (odelo) za svadbu
dük (-kü) vojvoda, herceg
313
d ük kan
'
!i
dükkan a. 1. ducan, prodavnica, radnja; - açmak otvoriti ducan; - tezgahı tezga; manav - ı piljarnica 2. radionica, zanatska radnja; - tutmak drzati radnju; çilingir - ı bravarska radionica; toroacı ı strugarska, tokarska radionica 3. ured, pisarnica; avukat - ı advokatska kancelarija 4. arg. "radnja", kockarnica dükkancı 1. ducandzija, sitan trgovac 2. vlasnik radionice
d üklü k v~jvodstvo, vojvodina düldül a. 1. Duldul (mazga koju je Muhamed poklonio Aliju) 2. los konj, raga 3. nar. krntija, staro vozilo dülger dundjerin, tesar, stolar dülger ·balığı (Zeus faber)
(-nı)
zool.
riba-kovac
dülgerlik dundjerski, tesarski zanat dümbelek (-ği) 1. dobos 2. zvekan, likvan
dumbelek,
mali
dümbelekçi dobosar dümdar p. voj. zastitnica; ct.
artçı
dümdüz 1 1. sasvim ravan, gladak (put i si.) 2. prost, jednostavan, bez ukrasa (o odelu i si.) 3. fig. prost, ogranicen, uskih vidika ll (sasvim) pravo dümen 1. dumen, krma, kormilo; av. kormilo pravca (aviona); - boğazı glavni deo kormila; - çarkı upravljac kormila; - i çevirmek 1) krmaniti 2) fig. dati drugi tok (razgovoru i si.); - dinlemek pokoravati se, povinovati se kormilu (o brodu); - dolabı !ocak kormila; - erbaşı kormilar, navigator; - evi kormilarska kabina; pilotska kabine; - kırmak menjati kurs; - kolu komandna rucica (aviona); - makinesi kormilarska masina; - suyu 1) brazda, trag broda 2) plovni put (reke); -tutmak krmaniti; - yekesi poluga, drzak kormila 2. fig. kormilo, upravljanje, rukovodjenje; - i ele almak upravljati, rukovoditi; - e geçmek preuzeti kormilo, doci na kormilo (vlast) 3.
314
podvala, lukavstvo, marifetluk; - çevirmek posluziti se lukavstvom; - lere girmek lukavo postupati; - kullanmak lukavo voditi posao; - yapmak varati, obmanjivati o ine bakmak gledati samo svoj interes; - i eğri gegav, teturav (o hodu); - i kırmak arg. izvuci se kradomiçe, isunjati se; /-ın/ suyundan gitmek fig. ici pocijem tragu, u . svemu oponasati dümend 1 kormilar 2. arg. poslednji, najgori ucenik 3. arg. varalica, lupez, probisvet dümenellik 1. kormilarenje, navigacija 2. lopovluk, prevaranstvo dün 1. juce; - akşam sinoc; - e kadar· do juce 2. jucerasnji dan, (nedavna) proslost, jucerasnjica; bugünü anlamak için bilmek gerek da bi se shvatila sadasnjost treba znati proslost O - bir, bugün iki veoma brzo; tako brzo! kako je proletelo vreme! dünden 1. od juce; - kalma Işler od juce preostali poslovi 2. rado, drage volje, od sveg srca; ben bu işe - razıyım .od srca prihvatam ovaw posao O - bugüne za kratko vreme, veoma brzo; - hazır (razı, teşne) voljan, rad, spreman (da unradi, prihvati i si.); - ölmüş bezvoljan za posao .dünkü 1. jucerasnji; - olaylar jucerasnji dogadjaji 2. nedavni, raniji, minuli 3. nov, neiskusan (o radniku, sluzbeniku); - çocuk balavac, zutokljunac dünür 1. prijatelj; prija (roditelji bracnog para) 2. provodadzija; provodadcika; düşmek (bir kıza) provodadzisati, traziti devojku; - gezmek prositi devojku (za drugoga) dünürcü provodadzinica; ct. görücü dünürleşmek s ile oprijateljiti se, oroditi se (po liniji zenidbe i udaje)
dünürlük 1. svojta, rodbina po braku 2. provodadzisanje; (posredna) prosidba
dünyalık
dünya a. 1. svet; zemlja (planeta), zelrıljina kugla; - ·efkarı svetsko mnenje; etrafında seyahat put· o ko sveta; - gü. neşin etrafında döner zemlja se okrece oko sunca; - harbi v. - savaşı; - piyasası svetsko trziste; - rekoru svetski rekord; n savaşı svetski rat; - şampiyonu prvak sveta 2. svet, ljudi, svako; - alem svi, ceo svet; - önünde pred svima, pred celim svetom 3. drustvo (zemlje sa istem ideologijom); svet; Batı - sı zapadnjacko drustvo, zapadni svet; kapitalist - kapitalisticko drustvo; sosyalist· - socijalisticko drustvo 4. krug, sredina, drustvo, svet cega; edebiyat - sı svet knjizevnosti; işçi - sı radnicki svet; sanat - sr umetnicki svet 5. kontinent; Eski Dünya Stari svet; Yeni Dünya novi svet (Amerika); Kolomb yeni bir - buldu Kolumbo je otkrio novi svet 6. fig. svet; sessizlik - sı svet tiSine; yalnızlık - sı svet samoce 7. zivot; - yı anlamak shvatati zivot, biti zreo 8. mnostvo, masa, sijaset; nın parası obilja novca O - da (sa odrecnim g/agolima), nikako, niposto, ni za sta na svetu; - da söylemem necu ni po koju cenu; :... başına dar olmak (ili gelmek) doci u beznadezan polozaj; - başına yıkılmak pasti u veliku nevolju; izgubiti svaku nadu; - yı (başına) zindan etmek dovesti u skripac; - başıma zindan kesildi svet mi je postao tamnica; lar benim oldu ceo svet je moj, presrecan sam; - bir araya gelse fig. ni u kom slucaju, niakar se ceo svet prevrnuo; - bir karada durmak sve se menja, sve se moze promeniti; - nın çivisi kopmuş svet je poludeo; - durdukça vecito, dok je sveta i veka; - dan el çekmek povuci se iz javnog zivota, ne mesati se sa svetom, izgubiti svako interesovanje; - evi brak; evine girmek stupiti u brak, ozeniti se (udati se); - dan geçmek povuCi se iz zivota, osamiti se; - ya gelmek roditi se, doci na svet; /-ı/ - ya getirmek doneti na svet, roditi dete; - görüşü pogled na svet; - ya gözlerini kapamak sklopiti oci, um-
reti; ·- gözü ile za zivota; /-ı/ - gözü ile (gözüyle) görmek videti koga pre nego sto ·um re, poslednji put videti; - yı güllük gülisianlık görmek videti zivot sa ruzicaste strane, gledati ruzicasto na zivot; güzeli 1) zanosna lepotica 2) kraljica lepote, mis sveta; -dan haber olmamak 1) ne znati sta se radi, nista ne primecivati 2) biti neiskusan; - dan haberi yok 1) on nista ne primecuje, nisna ne zna 2) on je toliko neiskusan (naivan); - nın kaç bucak olduğunu ona gösteririmi pokazacu na njemu! - kadar mnostvo; gomila, hrpa; - ya kazık çakacak değil ya i on ce umreti jednog dana; ni on nije besmrtan; - ya kazık kakmak doziveti duboku starost, dugo ziveti; - kelamı etmedi nije otvorio usta; ni reci nije proslovio; - krulduğundan beri od nastanka sveta, otkako je sveta; - nın malı, - da kalır niko ne nosi sa sobom imetak na onaj svet; - nın öbür ucu kraj sveta, bogu ize ledja; penceresi dijal. oci; - yi toz pembe görmek gledati vedro i u najtezem polozaju; yı tutmak zahvatiti ceo svet, rasiriti se po celom svetu; - nın ucu uzundur zivot je pun iskusenja; u zivotu je sve moguce; sını unutmak zaboraviti sve na svetu; - sı uygun imucan; - varmış! sada je dobro! (izraz olaksanja); - sından vazgeçmiş sve mu je dozlogrdilo, sit je svega; - ya yabancılık ravnodusnost prema zivotu, bezvoljnost; - nın yedi köşesinde svuda, na sve sırane sveta; - yurttaşı kosmopolit; - yurttaşiiğı kosmopolitizam; yüzü görmemek nikuda ne izlaziti; ostati medju eeliri zida; /-al - zindan olmak biti u teskom polozaju; kendi - sına gömülmek utonuti u sopstveni svet; öbür onaj svet, zagrobni zivot; öbür - yı boylamak prolazan svet; üçüncü - treci svet; üçüncü - ülkeleri zemlje treceg sveta dünyacılık
fil. sekularizam
dünyalık ı
1. imetak, bogatstvo, novac, zivotna dobra; - ı doğrultmak steci dovoljno novca kroz zivot; 2. arg. lova ll ze-
315
dÜnyevi maljski, svetski; svetovni
dürülmek pass. od dürrnek
,,_:
dünyev1 a. ovozemaljski, svetski; svetovni
düpdüz, düpedüz 1 1. prost, jednostavan 2. pravi, potpun; - ahmak prava budala ll 1. dibiduz, potpuno 2: neuvijeno, otvoreno iskreno dürbün p. dvogled; durbin; teleskop; - ü opticki nisan; opera - ü oparski dvogled o /-al - ün tersiyle bakmak ne pridavati vaznost, potcenjivati, omalovazavati nişan
dürbünlü s optickim nisanom; - tüfek puska s optickim nisanarn dürdane p. arh. perla, biser dürme 1. gl. im. od dürrnek 2. nar. kupus 3. kul. palacinka sa sirom dürrnek (-er) ak. 1. uvitiu trubu (tepih, papir i si.) 2. presaviti, sklopiti dürtmek (-er) ak. 1. bosti, bockati (ostrim predmetom); podbadati, terati (stoku) 2: dodirivati, doticati rukom 3. lig. podsticati, podstrekavati, terati na; 4. fig. opominjati, upozoravati; cf. uyarmak dürtü pokretacka snaga, pokretac, impuls; stimulans pobuda dürtücü 1 1. bodjikav, koji bode 2. pokretacki, podsticajan, impulsivan ll pej. podbadac,huskac dürtüklamek ak. 1. stalno bockati 2. podsticati, podstrekavati; podbadati dürtülmek pass. od dürtmek dürtüş
1. udaranje, guranje 2. podstrek, pobuda, motiv dürtüşlemek dürtüşmek
v. dürtüklamek
s ile gurati se, tiskati se
dürtüştürmek ak. 1. gurati (u razmacima) 2. terati (stoku) 3. podstrekavati
dürü dijal. 1. svitak, smotuljak 2. poklon (od domacina svadbe) 3. nevestin miraz
316
dürülü smotan, (pre) savijen dürüm 1. svitak; truba, rolna 2. nabor, bora; kovrdza, uvojak 3. nabor, plise (na odeci); - - naboran, plisiran 4. sloj, naslaga; premaz; bir - kaymak premaz kajmaka dürümlemek obmotati, svaiti, sklopiti dürüst (-tü) p. 1. tacan, pravilan, ispravan (izraz, govor); doğru - v. doğru 2. cestit, castan, posten dürüstlük 1. pravilnost, tacnost, nepogresivost 2. postenje, cestitost, valjanost dürüşt (-tü) p. arh. 1. tvrd 2. fig. os tar, osoran, bahat (o ponasanju, postupku si.)
Dürz1 a. Druz (u Siriji i Libanu) dürzü vu/g. podlac, nitkov düse p. duplo Iri (u tavli) düstur a. 1. zbornik zakona 2. hem. mat. formula 3. pravilo, norma; princip, nacelo düş san,. sanjanje, snavanje; fig. san, masta (nje); - azması fiziol. polucija; azmak polucirati, imati poluciju; - görmek sanjati, snevati; fig. sanjariti, mastati; ünde görmek usniti, sanjati; - yormak tumaciti, odgonetati san
düşelge,
düşerge
dijal.
deo
nas-
ledstva, nasledje düşes
vojvotkinja
düşeş p. 1. duplo sest (u igri tavle) 2. sreean slucaj, neocekivan uspeh düşey geom. uspravan, okomit, vertikalan; - düzlem vertikalna ravan; - iz düşümü vertikalan presek
düşeyazmak umalo ne pasti; posrnuti, spotaci se, saplesti se
düşeylik
okomitost, vertikalnost
düşmek düşkü
hobi
düşkün
1. dat. sklon, predan cemu, odus™ievljen, zanet strastan, okoreo; içkiye - sklon picu; kumara - akareli kockar; paraya - srebroljubac 2. dat. pej. zacopan, zacoren, zaludjen; çocuklarına bir kadın i:ena zaludjena svojom decom 3. siromasan, bedan; jadan, kukavan, nesrecan 4. slab, oronuo, onemocao; sakat, unakai:en; - ler evi staracki dam; dam za invalide posrnula i:ena, prostitutka; - mal losa roba; kalitece - nekva düşkünleşrnek 1. dat. oduseviti se, zaneti se, zapaliti se; pej. zacopati se, zacoriti se 2. osiromasiti, postali bedan 3. oslabiti, onemocati, iznemoci
düşkünlük 1. odusevljenje, zanos, strast, sklonost (ka cemu); manija, slabost; mevki - ü kariyerizam; sanata karşı - sıransa ljubav prema umetnosti 2. siromastvo; .osirornasenje 3. iznuresonst, izmoi:denost düşlemek düşman
snirati
p. 1. dusmanin, neprijatelj; protivnik, protivnicka strana; - ağzı kleveta; - ateşi voj. neprijateljska vatra; başına! daleka od nas bilo! na dusmaninovu glavu! /-ı/ - gözüyle bakmak smatrati neprijateljom, gledati koga neprijateljski; - la işbirliği saradnja sa neprijateljom; - ı oyalamak zadri:avati, sputavati neprijatelja; - ı püskürtrnek odbaciti protivnika; - a sokulmak priblii:iti se neprijatelju; - tarafına geçmek preci na neprijateljsku stranu; amansız - smrtni neprijatelj; can - ı zakleti neprijatelj 2. nar. koji mnogo trosi; ljubitelj (cega); ekmek (ili kaşık) - ı koji mnogo jede hleb, hleboi:der; pilav - ı ljubitelj pilava O - çatJamak razljutiti, rasrditi; - - a gazel (ili yasin) okumaz post. od neprijatelja se dobro ne ocekuje; - - ın halini anlamaz neprijatelj ne saoseca sa neprijateljem; ın karınca ise, sen fil farzet nikada ne potcenjuj neprijatelja; ako je tvoj neprijatelj
mrav, drzi ga za slona düşmanca düşmanlık
neprijateljski neprijateljstvo;
mrznja,
zloba düşme 1. gl. im. od düşmek 2. fiz. padanje; - süratı brzina padanja; - yük· sekliği visina padanja; kısa - podbacaj (granate); serbest - slobodno padanje; uzun - prebacaj (granate) 3. mor. zanosenje, skretanje (vetrom, strujom) 4. pad, propast; nazadovanje, dekadencija; devri period dekadencije 5. /ing. gubljenje, elizija düşmek (er) 1. padati, pasti sukut etmek 2. pasti (u hodu), prevrnuti se, strovaliti se, strmeknuti se; çocuklar sıksık yere düşüyorlar deca cesto padaju 3. padati (o atmosferskim padavinama); . c(. yağmak; bu ay vağmur düşmedi ·avog meseca nije pala kisa 4. srusiti se (o avionu, helikopteru) 5. voj. pasti, dospeti (u neprijateljske ruke); predati se; şehrimiz dün akşam düştü sinoc je pao nas grad 6. padati, srozavati se (o sirokoj odeci); pantolonum ikide bir düşüyordu svaki cas su mi padale pantarone 7. slabiti, jenjavati, stisavati se, smirivati se (o vrucini, hladnoci, vetru i si.); rüzgar düştü vetar se stisao; ısı düşüyor vrucina jenjava 8. (o) slabiti, omrsaviti; vücuttan - oslabiti (telesno); bir ayda üç kilo düştüm za jedan mesec sam oslabio tri kila 9. padati, gubiti vrednost, snizavati se; fiyatlar yavaş yavaş düşüyor cene lagano padaju; mısır çok düştü kukuruz je veoma pao 1O. fig. (iz) gubiti ugled (autoritet, po. verenje i si.); itibardan - izgubiti ugled 11. siromasiti, padati u nemastinu, propadati; düşmüş bir adam propao covek (materijalno); düşmüş toplum asiromasene drustvo 12. pasti (moralno), posrnuti, ogrezçnuti u porok 13. prevremeno se roditi (o detetu) 14. ukazati se, pruziti se (o prilici i si.); fırsat düşerse ako se ukaze prilika; yolum düşerse gelirim doci cu ako
317
düşsel
i 1
i•
mi iskrsne put 15. desili se, dogoditi se, zbiti se; bazen öyle düşer ponekada se tako dogadja, ponekada ıako biva; gün düşer ki iş az olur desi se da nekog dana bude malo posla 16. nalaziıi se, lezati; evim ırmağın soluna düşüyor moja se kuca nalazi s leve sırane reke 17. po/. pasıi; podneti ostavku; hükümet düştü pala je vlada; iki bakan düştü pala su dva minisıra 18. dat. dospeıi (u lose mesıo); arg. uleıeti; gurbete - naci se u tudjini; hapishaneye - dospeıi u zatvor; tı marhaneye düşmek dospeti u ludnicu 19. dat. udariti, pogoditi (o gromu); yıldırım bir okula düştü grom je udario u jednu skolu 20. dat. posvetiti se, predati se cemu, zaneti se cime; son günlerde bu işe çok düştüm u poslednje vreme sam se sav predao ovome poslu 21. pripasti, pasti kome u deo (kao nasledje); baba mirasından bana iki tarla düştü od oceve zaostavstine pripale su mi dve njive 22. dat. predati se, podvrgnuti se, podleci cemu; pasti (u nesto neugodno); cf. kapılmak, uğramak; belaya - pasti u nevolju; sıkıntıya - doci u tezak polozaj; şüpheye - poceti sumnjati, podozrevati; ümitsizfiğe - pasli u ocajanje 23. dat. pripadali kome (u duznost, zadalak, posao, nadleznost); bana artık ayrılmak düşmüştü bilo mi je oslalo samo da odern; bu iş bana düşmez ovo nije moj posao; odaları temizlemek bana düşmez ciscenje soba nije moj posao 24. nedostajali, falili; bili izoslavljeno, ispu leno; yazınızdan birkaç satır düşmüş u vasem rukopisu je izostavljeno nekoliko redova 25. dat. odgovarali, slagali se, pristajali; prilicili, dolikovati; bu ayna buraya iyi düşüyor ovo ogledalo lepo stoji ovde; böyle konuşmak size düşer mi? da li vam prilici da lako govorile? 26. iznenada se pojavili, iskrsnuli, izroniti, obresli se; siz buraya nereden düştünüz? kako sle se vi obreli ovde? 27. dolazili, padali (u odredjeno vreme); Cumhuriyet günü çarşambaya düşüyor Dan repubklike pada u sredu 28.
318
oduzimali, odbi (ja) ti, zadrzati; altı yüzden üç yüzü düşünce üç yüz kalır kada se od ses! stotina oduzmu Iri slotine oslaju Iri stotine; hesaptan - skinuti sa racuna 29. jurnuli, navaliti, nağrnuti, pokuljati; halk sokaklara düştü narod je pohrlio na ulice 30. dat. Irazili zastitu (utociste); ayağına - v. ayak; /-ın/ ocağına traziti zastitu 31. padati, rasuli se (o kosi); saçları alnına düşüyor kasa mu pada na celo 32. mor. skretati, zanositi se (vetrom, slrujom-o brodu) 33. dat. slediti, ici iza koga; ardına (ili arkasına) - ici za kime; herkes arkama düştü svi su krenuli za mnom; peşine - v. peş; önüne - ici ispred koga 34. u funkciji pomocnog glagola; postati, biti; doci u nepovoljan polozaj; fakir - osiromasiti; hasta - razboleti se; yorgun - umarili se; zayıf - oslabiti; () düşe kalka tesko, s mukom; düşenin dostu olmaz pos/. retki su prijatelji u nevolji; düşmez kalkmaz bir Allah nema coveka bez nevolje düşsel düşsüz
uobrazen, imaginaran, fiktivan, bez sna
düşük
(-ğü) ı 1. spuslen, oboren, ugnut; ispao; - mide spusten stomak; omuzlar spustena ramena 2. nizak (nivo, pritisak, dohodak i si.); - ateş snizena temperatura; - basınç meteor. nizak pritisak; - fiyatlarla satmak prodavati po niskim cenama·, - tansiyon nizak krvni pritisak; - yevmiye niska dnevnica 3. manjkav, nepravilan, nekorektan (izraz, stil, govor); - cümle rogobatna recenica 4. svrgnut; bivsi; - iktidar bivsa vlast; - kral svrgnuti kralj 5. fig. nizak (moralno); kadın niska, posrnula zena ll pobacaj, abortus; düşük yapmak abortirati <> etek sljampava, aljkava zena; - para obezvredjen novac
düşüklük 1. spuslenost (stomaka, ramena) 2. snizenje, pad (cena, temperature, nivoa i si.) 3. meteor. nizak pritisak, depresija 4. blud, razvrat (nost);
düşürmek
porocnost; ahlak - ü moraini pad 5. nepravilnost, nekorektnost (stila i si.) 6. geog. kotlina, udolina, vrtaca 7. fig. osrednjost, prosecnost; banalnost; düşünce 1 . misao, ideja; misljenje; cf. fikir; /-af - sini açmak izneti svoje misljenje; otkriti svoje misli; - alış verişi razmena misljenja; - ye dalmak utonuti u misli, duboko razmisljati; - farkı razlika u misljenju; - hürriyeti (ili özgürlüğü) 'sloboda misljenja; art - zadnja misao; bu konudaki - niz nedir? kakvo je vase misljenje o ovoj temi? 2. misljenje, shvatanje, pogled, stanoviste; 3. namera, nakana; plan; kardeşim evlenmek - sindedir moj brat namerava da se ozeni 4. fig. briga, zebnja, nespokojstvo; /-ı/ - almak brinuti, uzrujavati se; - beynini kemirmek utonuti u erne misli, brizno razmisljati düşüneeel
til. idealist
düşüneecilik düşüncel
til. idealizam; ct. idealizm
apstraktan, spekulativan
düşüneeleme
psih. ideacija, formiranje
ideja i predstava düşüneeli 1. razborit, promisljen, smotren 2. zamisljen, zadubljen u misli 3. zabrinut, brizan düşüncelilik 1. razboritost, promisljenost, smotrenost 2. zamizljenost 3. zabrinutost, briznost düşüncellik
spekulativnost
düşüncesiz 1. nerazborit, nepromisljen 2. lakomislen, bezbrizan, nehatan
düüncesizlik 1. nerazboritost, nepromisljenost, nesmotrenost 2. lakoumnost, lakomislenost,bezbriznost düşündeş
istomisljenik
düşündürrnek
ak. 1. podsticati na razmisljanje 2. uznemiravati, t.ızrujavati, obespokojavati düşündürücü 1. koji pokrece na razmisljanje; - bir vaka dogadjaj koji pods-
tice na razmisljanje 2. tig. uznemiravajuci, koji donasi nemir, obespokojavajuci düşünme 1. gl. im. od düşünmek 2. razmisljanje, promisljanje; rasudjivanje 3. obespokojenje, uznemirenje düşünmek ak.
1. misliti na koga; seni mislio sam na tebe 2. razmisljati, promisljati; rasudjivati 3. smisljati; izmisljati; bu hileyi sen düşündün ovo ıu kavstvo si te smislio 4. nameravati, planirati, spremati se za sto; lzmir'e gitmeyi düşündüm nameravao sam da idem u ızmir 5. brinuti se, interesovati se, misliti na; öğretmen çocukları düşünüyor ucitelj brine o deci; sen yalnız kendini düşünüyorsun ti se brines samo o sebi; mislis samo na sebe 6. uzrujavati se, brinuti, obespokojavati se; zalostiti se; o kadar düşünmeyin, çocuk iyilecek nemojte se toliko ko brinuti, dete ce se oporaviti O düşünüp taşınmak prouciti pilanje sa svih aspekata, srestrano razmotriti düşündüm
düşünsel
misaoni, duhovni; umni, in-
telektualni düşünülmek düşünülmez
pass. od
düşünmek
nezamisliv,
neshvatljiv,
nevidjen düşünüm düşünür
düşünüş
misao, ideja
1. mislilac 1. misljenje, nacin misljenja
2. mentalitel düşürmek 1. ak. ispustiti (nehotice), ispustiti iz ruku; Selma çantasını düşürdü Selma je. ispustila svoju torbu 2. ak. ab/. oboriti, srusiti; zbacivati, skidati, svaljivati; ağaçtan yemiş - mlatiti plodove sa drveta 3. ak. zbaciti, svrgnuti, oboriti; kabineyi oboriti vladu; kralı - svrgnuti kralja 4. ak. snizavati, obarati (cene, kamate i si.); fiyatları - sniziti cene 5. odbacivati, izbacivati, oslobadjati; çocuk - prevremeno roditi; pobaciti dete; kum - izbaciti pesak (iz zucne kese); solucan - izbaciti gliste
319
düşürtmek
6. abi. ak. jevtino kupiti, uzeti po povoljnoj ceni; bu buzdolabını ucuza düşürdüm jevtino sam kupio ovaj frizider 7. (birbirine) zavaditi düşürtmek
caus. od
düşürmek
düşürücü ateş
snizavaju6i, - med. antipiritik
düşürülmek
pass. od
koji
düşürmek
1 . pad, padanje; - zaviyesi ugao padanja 2. voj. mesto pada zrna; odskok zrna; - noktası voj. mesto pada, tacka udara 3. sre6na okolnost, slucajnost; böyle - her zaman olmaz ovakva prilika se ne ukazuje uvek
(-tü) nar. v.
düz otvoreno, neuvijeno düze hem. doza
snizava;
düşüş
düşüt
düzce ı 1. prilicno ravan, poravan 2. prost, jednostavan, bez ukrasa (o tkanini) ll otvoreno, iskreno, bez okolisenja
düşük
düttürü ı cudno, nakaradno odeven ll kratka i tesna ode6a ~ - Leyla lako i cudno odevena zena düve junica düven agr. mlatilica; vrsalica
düzeç (-ci) libela düzeçleme nivelisanje, nivetacija düzetme poboljsanje düzelmek 1. v. düzleşrnek 2. srediti se, urediti se; oda düzeldi soba je dovedena u red 3. poboljsati se, popraviti se, krenuti na bolje (o poslu, zdravlju i si.); hava düzeliyor vreme se poboljsava; sağlığım biraz düzeldi zdravlje mi se malo popravilo düzelti 1. ispravljanje; popravka 2. retus 3. tip. korekiura (teksta) düzeltici 1 koreklor ll koji uredjuje (regulise) d üzeltilrnek pass. od düzelirnek
düvesimek uspaliti se, traziti zenku (o bi ku)
düzettim promena, preustrojstvo, reforma; ispravka, korekcija
düyun a. dugovi; Düyunu Umumiye ist. dri:avni dugovi (Osmanskog carstva)
düzeltme gl. im. od düzeltmek; reti cirkumfleks (A)
düz 1 1 1. ravan, gladak; pljosnat; ayna ravno ogledalo;- pabuç cipela bez potpetica, ravna cipela; - tahta ravna daska 2. prav; - barsak anat. guzno crevo, rektum; - çizgi prava linija; - gitmek i6i pravo; - hareket pravolinijsko kretanje; - saç prava kosa 3. jednobojan (o tkanini, materijalu) 4. otvoren, iskren, castan ll ravnica ~ /-i/ "" nefes etmek iza6i s kime nakraj; - sesli ravan suglasnik (a, e, ı, i); - tümleç gram. direkini objekat; yarış trka bez prepona
düzeltmek ak. 1. sredjivati, uredjivati, dovoditi u red; priredjivati, organizovati 2. popravljati, opravljati; 3. ispravljati, korigovati (tekst); ispravljati greske (u pismenom zadatku)
düz2 lozovaca, rakija od grozdja düz ayak 1. ravan, bez uspona i nizbrdica (put, predeo) 2. prizeman, bez stepenica, ravan sa tlom (o zrgadi, ku6i) düz
320
baskı
tip. ofset
düzeltmen
işa
v. düzeltici (1.)
düzeltmenlik koreklorski posao, korigovanje düzem 1. hem. doziranje 2. muz. kadenca düzemek ak. hem. dozirati düzen 1. red; poredak, sistem, ustrojstvo; - i bozmak narusiti red; /-ı/ n e koymak (ili sokmak) dovesti u red, urediti, uskladiti; çok partili - visepartijski sistem; toplumsal - drustveni sistem 2. voj.
düzle m
borbeni poredak, formacija, stroj; muharebe - i borbeni poredak 3. po/. rezim, uprava, upravljanje; - aleyhtarı protivnik rezima 4. teh. mehanizam, sistem, uredjaj; aydınlatma - sistem za osvetljavanje 5. muz. akord, harmonija 6. fig. lukavstvo; smicalica, trik; /-al - kurmak praviti smicalice, podvaljivati düzenbaz v. düzenci düzence disciplina düzenel smutljivac
varalica,
düzeneilik obmana, karenje
lupez;
spletkar,
podvala;
splet-
düzenek nar. mehanizam düzenleme 1. uredjivanje, regulisanje 2. muz. aranzman, prerada düzenlemek ak. 1. uredjivati, sredjivati, dovoditi u red; organizovati, prirediti, pripremiti; tezahürat - organizovati demonstracije 2. muz. aranzirali düzenlenmek pass. od düzenlemek düzenieşik 1. uskladjen, usaglasen 2. jednak, ravan, ravnopravan
düzenleyici 1 . regulator 2. muz. stimer düzenli 1. ureden, tacan; regularan, stalan, sistemalican 2. udesen, nastimovan (instrument) düzenlik v. dirlik düzenlilik 1. pravilnost; urednost, redovnost; regularnost; seçimin - i regularnost izbora düzensiz 1. nesredjen, neuredan; neredovan 2. nesisternalican 3. rastimovan, neuskladjen (muzicki instrumenat) düzensizlik 1. nered, neurednost; pometnja, rastrojsiva 2. nesredjenost 3. nesistematicnost, neredovnost 4. disharmonija, nesklad düzen teker teh. (tocak) zamajac
düzey nivo (i fig.) düzgü pravilo, norma düzgülü dardan
normalan,
pravilan,
stan-
düzgün 1 1. ravan, gladak, uglacan; yol ravan put 2. uredjen, uredan, valjan; tacan, pravilan, cist, pesprekoran; - bir ifade korektno izrazavanje; - burun pravilan nos; - kıyafetli uredno odeven; onun Türkçesi - njegov turski je korektan; on korektno govari turski 3. geom. pravilan; çokyüzlü pravilan mnogougaonik 4. fiz. ujednacen, podjednak, ravnomeran; - devinim (ili hareket) ravnomerno kretanje düzgün2 arh. belilo, sminka; - sürmek mazati se belilom, frakali se düzgüncü arh. 1. prodavac belila 2. zena koja doteruje i sminka mladu düzgünlü arh. nafrakana, nasminkana (zena) düzgünlük 1. glatkost, glatkoca 2. ispravnost, korektnost, tacnost, pravilnost 3. arh. kutija za belilo, kozmeticka kutija düzgüsel normativan; - gramer normativna gramatika düzgüsüz nenormalan; nepravilan düzine 1. tuce; - ile na tuce; bir - kibrit tuce sibica 2. fig. mnogo düziye
v. bir -
düzlem 1 ravan; pljosnat; - geometri planimetrija ll geom. ravan, povrsina; dikey - strma ravan; yatay - horizontalna ravan düzleme ravnanje, glacanje, nivelisanje; - çekici ceki6 za spljostavanje; - sürgüsü drveni valjak düzlemek ak. ravnati, nivelisati; rendisati, glacati düzlem .küre geog. planiste ra
321
düzlenmek düzfenrnek pass. od düzfernek düzleşrnek
izravnati se, poravnati se;
postali gfatkirn düzleştirici 1. strugar 2. ravnjaca, masina za ravnanje düzleştirmek
v. düzfetrnek
düzletilmek pass. od düzfetrnek düzfetrnek ak. (iz) ravnati, (u) gfacati düzlük 1. glatkost (povrsine) 2. ravnica, ravnina düzme 1 gl. im. od düzrnek ll 1. fazan, krivotvoran; vestacki, patveren cf. sahte 2. izrnisljen, fazan (o vesti, reci i si.) düzmece v. düzrne ll (1. i 2) düzmeci falsifikator, krivotvoritelj, krivotvorac; cf. sahtekar düzmecilik falsifikovanje, krivotvorenje düzrnek (-er) ak. 1. dovoditi u red, uredjivati, regufisati; priprernati, organizovati 2. obrazovati, forrnirati; stvarati, praviti 3. raditi, ciniti, vrsiti 4. sprernati, priprernati; çeyiz - sprernati rniraz 5. iron. kovati, klepati (stihove) 6. izrnisljati, srnisljati; skrojiti; yalan - izrnisliti laz 7. sastavljati, pisati (knjizevno delo); kornpanovali (rnuziku) 8. vulg. silovati, obescastiti 9. podesavati, stirnovati (klavir i si.) düz taban 1 1. ravno stopalo. dustaban 2. dustabanlija, sa ravnirn stopaforn ll fig. zlokoban, zloslutan; nesrecan düz
tabanlık
ravno stopalo, dustaban
düz tümleç (-ci) gram. neodredjeni indirektni objekat düzülmek 1. pass. od düzrnek 2. dat. dati se na ... , prionuti poceti; cf. koyulrnak; yola - krenuti na put, otputovati düzüne v. düzine düz
322
yazı
/it. proza
- .
-E-
e uzv. e! no! oh da! - mi? moze?
ebrulamak ak. mramorisali (hartiju i si.)
ebabil a zool. gorska !asla (puffimus puffimus)
ebrulu mramorisan, sa raznim bojama (kan ina)
ebat (-dı) a mere, dimenzije (duzina, sirina, visina dubina); razmer
ebucehil karpuzu bot. gorka likvica, kolokvintina (Cilrullus colocynthis)
ebcek (-eli) a mnemolehnii':ka formula, skupni naziv za slova arapskog alfabela prema njihovoj numerickoj vrednosli; - hesabı izrazavanje brojne vrednosli; slovima arapskog alfabela
Ebussuud: -, efendinin gelini fig. poboznjak, zalucani vernik, okoreli konzervalivac, nazadnjak
ebe 1. babica, primalja; - hekim (lekar) akuser; - iskemiesi slo za porodjaje, prodjajni slo 2. predvodnik (ucdei':jim igrama) - arı nar. pelinja) malica
(-dı)
ecdat
a (pra) dedovi, preci, slari
ece lepa zena, kraljica lepote
ecel a smrtni cas, sudnji cas, smrt; den aman bulursak ako budemo zivi i zdravi; - döşeğinde na samrti; - kaza ~smrt prouzrokovana nesrecnim slui':ajem;ebe bulguru 1. prsic, krupa 2. snezna iyle ölmek umreli prirodnom smrcu - bekrupa, sugradica, cigani':ici şiği 1) opasan planinski prevoj, tes ko proebedi a vei':ni; beskrajni, beskonacni; hodna klisura; opasan rei':ni gaz 2) viseca besmrtni korpa (za radnika) 3) vrteska, ringispil 4) ebedileşmek ovekovei':ili se. bili oveopasna vozila; - teri dökmek na smrt ~e prepasli, biti obliven hladnim znojem kovei':en ebedileştirmek ak. ovekovei':ili ebeciilik vei':nosl; beskraj (nosl), besecjnni a nar. dzin, zao duh; (bir yerde) konai':nosl - ler top oynuyor potpuno prazno bez ebediyen a 1. zauvek, za svagda; vei':no; - elveda zbogom zauvek 2. u odrecnim iskazima nikada ebediyet (-li) av. ebedilik ebe gümeci bot. crni slez (Malva sylveslris); ağaç - bot. vetiki slez (Lavalera arbdrea) ebe kuşağı dQga ct. alaimisema akuserstvo, porodiljstvo, primaljslvo ebet (di)
a beskraj
ebelık
(nost)
ebeveyn a olac i majka, roditelji ebleh a arh. blesav, budalasl, (pri)glup; eblehleşmek
poblesavili
ebonit (-ti) ebonil ebru p mramorasla hartija; - - pocrveneo (o obrazu, licu i si.)
igde ikoga ecir 1 (- eri) a 1. nagrada, davanje 2. nadnica, plala 3. arh. dobroi':inslvo, dobro de lo; ecir 2 a nadnii':ar, najamni radnik eciş:
-, bücüş iskrivljen; izoblicen, deformisan; - bücüş yazı svrljoline, skraboline ecnebi a 1 slranac; ludjin (ac) ll slrani, inostrani; tudji; nepoznat; ct. yabancı ecnebilik tadjina ecza (-i) a hemijski saslojci; lekarija, farmaceulski malerijal; - dolabı prirui':na apole ka eczacı
apotekar; farmaceut
eczacılık
1.
apotekarstvo
2.farmaklogija
323
eczahane eczahane apoteka eczalı
pripremljen sa he mikalijama
eçhel a potpuna neznalica, ignorant eda 1 a nacin ponasanja drzanje; maniri; laübali bir - odvise slobodno, bahato ponasanje; sevimli bir - lepo ponasanje, prijatno drzanje, dobri maniri eda 2 a 1 . placanje, isplata, otplata 2. odrzanje, ispunjenje (obecanja i si.) etmek 1) platiti, isplatiti, otplatiti; jur. izvrsiti placanje 2) ispuniti, odrzati (obecanje, rec i si.); izvrsiti (obavezi) 3. klanjati, molitise edalı
prijatan, ugladjen sarmantan
edat
(-tı)
a gram. recca, postpozicija;
ede nar. straiji brat
edepli lepo vaspitan, uctiv, pristojan; skroman, smeran edepsiz nevaspitan, neuctiv, ristojan, drzak; neuljudan; bezocan edepsizleşrnek
nep-
neuctivo se ponasati
edepsizce neuctivo, nepristojno edepsizlik nevaspitanje, neuctivost, nepristojenost, drskost, neuljudnost; bezocnost, bestidnost eder cena; cf. fiyat, edevat (-tı) a orudje, instrumenti, pribor; oprema, inventar gizleme --- ı voj sredstva za maskiranje edib v. edip edik (-ği) meka sarena polucizma (koja se nosi uglavnom po kuci)
edebi a knjizevni, literarni edebiyat (-tı) a knjizevonst, literatura; bilimi (ili ilmi) nauka o knjizevnosti; - ı cedide nova literatura (pokret i razdoblje u razvoju turske knjizevnosti); hekimlik - ı medicinska literatura yapmak visokoparno se izrazavati, mudrovati edebiyatçı
1. knjizevnik, literata
edilgen gram. pasivni rod (glagolal; pas iv edilgi til. pasivno stanje, pasivna · mogucnost stvaranja edilgin til. biol. pasivni, trpni; edilmek pass. od etmek; işinden - iz- · gubiti posao
2. izucavalac knjizevnosti, istoricar knjizevnosti
edim 1. delovanje, akcija, rad 2. delo 3. til. akt, cin; cinjenica, stvarnost
edememek ne moci; ben sensiz edemem ne mogu bez tebe; çalışmadan edemem ne mogu bez rada, ne mogu da ne radim rada, ne mogu da ne radim
edimsel 1. stvaran, realan, cinjenicki 2. ostvaren, realizevan
edep (-bi) a lepo vaspitanje, u6tivost, pristojnost, skromonst; dobri obicaji, red;/ -al - göstermek uciti lepom ponasanju;/ al - göstermek uciti lepom ponasanju;/ al - öğretmek 1) uciti lepom ponasanju 2) izgrditi, ocitati bukvicu; - tir söylemesi nar. lzvinite na izrazu - etmek stideti se, ustezati se, snebivati se; - yeri stidna, mesta, sramota (deo tela koji se pokriva i ne pokazuje); - yolu arh. nuznik, toalet edeplenmek vasplanrnek vacipti se
324
edinç (-ci) tekovina, tecevina; dobitak; postignuce edinim zarada, sticanje edinmek ak. steci; snabdeti se, opskrbiti se; adet - steci naviku, privici se, navici se; fikir - steci predstavu o cemu; oğlu usvojiti, posiniti edinti stecena stvar edip (-bi) a ı pisac, knjizevnik ll arh. lepo vaspitan, ugladjen, etmen; plemenit edisyon v.
basım
egzoz yayımcı
editör:
editörlük v.
sudbina - - e ser çekmek visoko leteti, dici se do neba
yayımcılık
edvar a 1. doba, vekovi, epohe; razdoblja 2. muz. teorijski spisi o tradicionalnoj turskoj muzici, - musikisi alaturka muzika efe 1. dijal. stariji brat 2. junak, delija; seoska junacina (posebno u Zapadnoj Anadoliji); - ye gelmek junaciti se, praviti se hrabar 3. kabadahija, siledzija efektif 1. raspolo'ziv; - para gotov novac, gotovina 2. fin efektivan efelek (- ği) nar bot. stavelj. konjstak (Rumex obtusifolius) efendi 1 1. gospodin 2. gospodar, gazda' ll gospodstven, uljudan, otmen den bir adam ozbiljan,vaspitan covek gibi yaşamak ziveti V izobilju - kapiSI ist. janicarska pisarnika; --- me söyliyeyim sta sam ono hteo da kazem, ovaj - i sı. (postapalica u govoru keda se ne moze naci prava rec ili se izgubi nit u kazivanju); - m nerede, ben nerede ja sve jedno govorim, vi sve drugo razumete efen d ice ladjeno,otmeno
gospodstveno,
efendilik uljudno, tojnost; otmenost
ug-
ponasanje,
pris-
efendim 1. da! ja! moliin! (kao odgovor na poziv) 2. molim? , izvinite, sta ste rekli? (uctiva molba da se ponovi receno) 3. dakle, elem, no ( konvencionalni nacin za pocinjaje razgovora, posebno kod postavaljanja pitanja) efkar a 1. misli, ideje; misljenje, mnenje 2. arg. teske misli, brige; seta, tuga;
efkarlı
efiiık
biti
efrat (-dı) a 1.pojedinci, lica, osobe 2. arh. vojnici, redovi efriz v. triz efsane p. 1. legenda, mit, prica; bajka 2. pej. izmisljotina efsaneleşrnek
postali legendaran, uci
u legendu efsanevi 1. legendarni, mitski; bajkoslovan 2. izmisljen,nestvaran efsun p. madjija, carolija; vradzbina efsunlamak madjijati efsunlaşmak
madjijati
ege staratelj, tutor;
ct. veli ege
etten püften sklepan, osyaren (npr. most, kuca) egemen 1. vrhovni, suveren; vladajuci 2. daminantan egemenlik 1. gospodstvo, dominacija, prevlast, hegemonija; deniz -i prevlast na moru; hava -i prevlast u vazduhu 2. jur. suverenitet; - hakları suverena prava eglog /it. ekloga. pastirska pesma egoist (-ti) egoist, sebicnjak egoizm egoizam,
samozıvost
egosantrizm egocentrizam egzama med. ekcem, egzem egzersis vezbanje; trening egzistansiyalist egzistencijalista egzistansiyalizm egzistencijalizam
efkaruumumiye a javno mnenje efkarlanmak biti zabrinut, nemiren, biti turobno raspolozen
eflatun, eflatuni · svetloljubicast, boje jorgovana
uz-
zabrinut; potisten
(-ki) 1. nebesa, svod 2.fig. sreca,
egzotik egzotican egzoz (- tu ) teh. izduv, ispuh; izduvavanje, ispustanje ( gasova ): - borusu izduvna cev, auspuh; - gazları izduvni gasovi
325
egzozcu egzozcu majstor za popravku auspuha ak. saviti, pregnuti, sagnuti
eğdirmek eğe
'
'
1anat. rebro
eğim 1. nagnutost, ukosenost; padina, nizbrdica; - açısı nagibni ugao; - doğ rusu kasa linija 2. previjanje, pregibanje; pregib
eğe 2 jege, turpija, raspa; /-al - vurmak (is) turpijati; balık sırtı --- pulukruzno zaobljena turpija; fare kuyruğu --- obla konusna turpija
2. telo
eğelemek ak. (is) turpijati, (i) strugati (turpijom), jegetom
heren
eğelerarası
anat. 1 medjurebarni pros-
tor ll medjurebarni
(-ci) narmotka sa kukom ( za mlacenje plodova) eğiç
eğik
kos, iskosen, nagnut, naheren; iskrivljen, kriv; - açı kos ugao; - düzlem strma ravan eğiklik
1. nagib, nagnutost; kosina padina 2. astr. inklinacija nagnut, iskosen, nakrivljen; sa-
vijen eğilim 1. nagib, nagnutost; kosina, padina, nizbrdica 2. tendencija; sklonost, naklonost; eğilimli 1 . s nagibom 2. s tendencijom; koji je sklon cemu
eğil me
1. gl. im. od
eğilrnek
2. mat.
ukosenost, 1. gl. im. od eğilrnek 2. mat. ukosenost, iskosenot (naprimer kod kose linije) 3. fiz. skretanje, odstupanje, inklinacija eğilme
eğilrnek
1 . pass. od eğmek 2. sagnuti se, savili se, pognuti se; poviriovati se, potcinili se o 3. biti sklon ce mu eğilip bükülmek prenemagati se; ispresaniicivati se; kreveljiti se eğilti
326
v.
eğilim
ölçer klinometar
eğin (-ğni)
eğinik
1. pleca, ledja; nar. grbaca
nagnut, iskosen, nakrivljen, na-
eğinmek
dat . prikljanjati se; biti sklon,
osecati naklonost;
eğer p ako (bi), kad (bi) u slucaju da (u pogodbenim recenicama); - vaktim olursa, maça giderim ako budem imao vremena ici cu na utakmicu
eğili
eğim
eğinti
naropiljci (gvozdja i si.)
eğirme
predenje; - makinesi predilica, masina za izradu i obradu predje eğirmek
ak. presti, upredati, sukati
eğirmen
vreteno, motovilo
eğirtmek
caus .. od
eğirmek
eğiş
baş
1. saginjanje, povijanje, sagibanje; - 1) naklon 2) pokornost
eğitici
vaspitac , pedagog
eğitim 1. vaspitanje, odgoj; obrazovanje; - enstitüsü pedagoski institut; - görmek steci obrazovanje; uciti, obucavati se; - uçağı skolski avion; okul öncesi - i predskolsko vaspitanje i obrazovanje; sürekli permenentno obrazovanje 2. dresiranje, dresura, (zivotinja) eğitim
bilimi pedagogija
eğitimci
vaspitac, pedagog
eğitimli
1. vaspitni, obrazovni 2. odgojen, vaspitan 3. dresiran eğitimsel
vaspitno-obrazovni,
pe-
dogoski eğitmek ak. 1. vaspitavati; obrazovati; odgajati 2. dresirati;
eğitmen vasbitac, pedagog; kucni ucitelj; instruktor eğlek (-ği)
han, konak
1. odmoriste 2. plandiste 3.
ehemniyet eğlemek ak. 1. zadrza (va) ti, odlagati 2. zabavljali, razonodjivali eğlence 1. zabava, razonoda; veselje; provod 2. sve slo izaziva dobro raspolozenje, slo zabavlja i razonodjuje 3. zabava, parti, bankel o - olmak 1. bili iğ racka u cijim rukama eğlenceli
zabavan; ugodan, prijalan;
ve s eo eğlencelik 1 . predmel zabave (podsmevanja i si.) 2. "suvo meze" za grickanje, "grickalije" (kikiriki, bademi, pislaci i si.)
eğlendirici
humor, sala
eğlendirici
zabavan,
veseo;
rek-
realivan eğlendirmek
ak.. v.
eğlemek
eğlenmek 1. zabavljali se, razonoditi se; veseliti se; provodili se 2. s ile salili se, podsmevati se, rugati se, narugati se, 3. zadr2ati se; zabaviti se; proboraviti, ostati ne ko vreme (rıa nekom mestu) eğlenti
zaoava (priredba, sedeljka, izlet
i si.) eğleşik
prebivalac, stanovnik, zitelj; nastanjen, sa stanom u; eğleşmek 2. prebivati, (stalno) boraviti, ziveti, stanovati; 1. zadrzati se, proboraviti; cf. eğlenmek ( 3. ) eğmeç
(-ci) luk, polukrug, sve sto ima
oblik luka; eğmeçli
s lukom; lui':ni
eğmek
(-er) ak. nagnuti, iskriviti, iskesiti, iskrenuti 2. saviti, svinuli, previti eğrelti, eğrelti otu bot. navala (Aspidum filix mas); kartallı - paprat, bujad (pteridium aquilinum)
eğreti
1. prolazan; privremen, - almak uzeti zajam; uzeli na privremenu upotrebu; 1-a 1 - vermek pozajmiti, uzajmiti 2. neodgovarajuci, nepodesan,neprikladan 3. privremen; provizoran 4. lazni, kri-
votvoreni, falsifikovan; vestacki, sintelieki - bacak ll veslacka noga, (nozna) proteza; - göz veslacko oko; - süs veslacki ukras 5. neprii':vrscen, nenalego; tencerenin kapağı - duruyor poklopac serpe nije nalegao o - ye almak podupreti, potkoi':iti, podboi':iti eğretileme
/it. metafora;
eğri 1 1. krivina, iskrivljenost, zakrivljenost; okuka; cik-cak (linija); krivudanje 2. krivulja (na dijagramu) 3. mat . kriva (linija) 4. dijal. ku ka ll 1. kriv, zakrivljen; savijen, povijen; - büğrü sav iskrivljen, izuvijan; izvitoperen 2. nagnul, nakrivljen, naheren 3.fig . neposlen, neiskren; lazljiv; zianameran O - bacak krivonog; bakmak popreko gledati; - çehre natmureno, mrgodno lice; - si dağrusuna geldi sve se (na kraju) sredilo; - gidiş ll loksodroma; - gitmek skrenuti s pravca, odstupiti od kursa; - otur doğru söyle krivo sedi, pravo govari eğrice eğrili
malo kriv, nakriv
mat. krivolinijski
eğrilik 1. iskrivljenost, savijenosl; zavojitost, vijugavosl 2. fig . smicalice, lukavstine; nepostenost, necasnost eğrilmek (is) kriviti se, savili se, pognuti se, povili se eğriltmek eğrim
ak. iskriviti, saviti, sagibati
vir, vrtlog
eğritmek
ak. iskiviti, savili O
çehre - napraviti, kiseo izraz lica eh uzv. 1. e, pa dobro; u redu, onda; hajde, neka bude; (izraiava slaganje sa neCim, ali bez narocitog odusev/jenja) 2. hajde, hajde ! izraiavanje nestrpljenja ehem : - uhum etmek hmkati, hmknutizgovarti ''hm" ehemniyet. (~ti). a vaznost, znai':aj ; cf. önem - almak postali (veoma) znacajan: 1 -a 1 - vermek pridavati vaznost
327
ehemmiyetli ehemmiyetli önemli
vazan,
znacajan;
ct.
ehemmiyetsiz nevazan,' beznacajan of. önemsiz ehemmiyetsizlik nevaznost, beznacajnost; ct. önemsiziilik ehil (-hli) a 1. ljudi, zajednica, drust-
vena grupa 2. ljudi od ... (neke struke, zanata i si.); ll znalci, strucnjaci, specijalisti; - i kalem ljudi od pera; işinin - i adam majstor svog zanata 3. nar. bracni drug, supruznik, "polovina" 4. posednik, sopstvenik, vlasnik; ct. sahip; servet - i bogatas, imucan covek 5. nosilac kakvog svojstva, ospbine; - i fesat 1) buntovnik, meteznik 2) spletkar, intrigant O - i kitap rel . zajednice svetih knjiga (muslimani, jevreji i hriscani • pripadnici triju velikih monoteistickih verskih zajednica ehli a. domaci, odomacen 2. pitom, pripitomljen; ct. evcil; - hayvanlar domace zivotinje ehlibeyt (-ti)a isi. muhamedova, prodica, rod ehlidil a -p 1. dobrodusan, dobrucudan i plemenit covek 2. ret . bozji covek, pöboznjak ehlihibre a arh. znalac, ekspert;cf. bilir kişi
ehliyet (-ti ) a. 1. sposobnost, umesnost; osposobljenost, kvalifikovanost 2. jur. pravna sposobnost; şoför - i vozacka dozvola ehliyetli 1. sposoban, umesan; kvalifikovan 2. jur. pravno sposoban ehliyetname a -p. potvrda ( svedocanstvo) o strucnoj osposobljenosti; uverenje o sticanju nekog prava ehliyetsiz nesposoban, nekvalifikovan ehliyetsizlik umesnost
nesposobnost,
ehram a. piramida
328
neumesan; ne-
ehrami a piramidalan ehven bolji, povoljniji, prihvatljiviji (od dveju ne narocito povoljnih alternativa); ölüm kölelikten - dir bolje grob nego rob o 2. tefkin - kurtulmak jeftino proci ehvenişer
a -p manje zlo; od dva zia
manje ejder, ejderha p azdaja, zmaj; neman O - kesilmek razgoropaditi se, razbesneti se ek (- ki ) 11 . dodatak, dopuna; 2. gram . nastavak, afiks; iyelik - i sufiks pripadnosti; şahıs - i licni nastavak 3. anat . privezak, apendiks 4. jur. dodatak, dopuna ( zakona ) ll dodatni, dopunski; - ceza dodatna kazna ; - ödenek dodatna uplata O - ini belli etmemek ne odavali se, prikrivati pravo stanje stvari; - bent olmak nar. zanemeti (od zaprepascenja isi.); dolaş olmak nar. dosadjivati, gnjaviti; ten pükten skrpljen, skupljen s konca i .konopca; - yeri spoj, spojiste, sav ekabir a. ljudi iz visih, uticajnih krugova; uglednici; mocnici; velikodostojnici ekalliyet (-ti )a manjina; ler nacionalne manjine
ct.
azınlık;
-
ekanimiselase a re/. sveta trojica ekenek
(-ği)
obradiva zemlija; zitnica
ek eylem gram . zajednicki naziv za oblike pomocnog glagola imek, koji se upotrebljavaju kao sufiksalni elementi pri gradjenju razlicitih glagolskih oblika ek fiil v. ekeylem ekici poljoprivrednik, ratar, tezak ekili zasejan; - dikili topraklar obradivo zemljiste; obradive povrsine ekilmek ll paas. bez/. od ekmek ekim 1.(ili - ayı ) oktobar 2. setva, sejanje; - makinesi agr. sejacica; - münavesi agr . plodored; - zamanı setva, vreme setve
ekmek ekin 1. setva, sejande 2. usevi 3.(hlebno) zito; - demeti snop; - ekmek sejati zito; - kaldırmak dizati, ubirati letinu 4. obradjivanje, kultivisanje (zemljista) 5. u sastavu zool. naziva; - kazı glogovnjaca (Anser fabalis);- yelvesi paticvrk, strnadica siva (Emberiza calandra) O - iti gibi uvek budan .. stalno na oprezu (o krajnje predostroznom coveku ) ekinci nar sejac; ra tar, zemljoradnik ekincilik ratarstvo ekin gilegus)
kargası
ekinoks astr. ravnodnevnica, ekvinocij (um) ekip (-pi) ll ekipa, grupa; posada ; brigada,smena; sp. tim. ekipa; imdat (ili kurtarma ) - i spasilacka ekipa; üç - halinde çalışmak raditi u tri grupe eklatör fiz .. varnicnik eklektik (-ki ) 1 eklektika,eklekticnost ll ekiektiean eklektizm eklektizam, eklekticizam; ct. seçmecilik eklem anat. zglob, zglavak, sastavak,spoj, ll ct. mafsal; - bağı ligamenti; - kapsülü zglobna casica; oynamaz nepokretni zglob; oynar - pokretni zglob bacaklılar
eklemliler v.
eklembacaklılar
eklenmek 1. pass. od eklemek 2. spojiti se, pripojiti se, prikljuciti se, nadovezati se eklenti 1. dodatak, dopuna; - ler dodaci, aneksi, ono sto je dogradjeno 2.gram. ll ( nenaglaseni ) sufiks ekler patent-zatvarac ekietmek caus. od eklemek
zool. gacac (Corvus fru-
ekinokok ehinokokus
eklem konosd
uzglobiti se
zoo/. zglavkari cian-
ekleme 1.gf im. od eklemek 2. dodatak, dopuna; nastavak O - otubot. rastavic ( Equisetum arvense ) eklemek 1.ak. dat. dodati, dopuniti, pridodati 2.ak. nastaviti, nadovezati, spojiti, pripojiti 3.sastaviti, spojiti, udruziti ( novac i si.) ekiemiemek dat. ak. uzglobiti 2. povezati, nadovezati, spojiti eklemlenmek zglobno
se
povezati,
ekli ll. s dodacima,dopunjen; nastavljen; produzen O - püklü krpljen i prekrpljen, zakrpa na zakrpu ekliplik
(-ği)
astr. ekliptika
eklüz ustava ekme 1.gl . im. od ekmek 2.sejanje, setva o - den biçilmez bez setve nema zetve ekmek1 (-er) 1. ak. zasejati, obraditi (zemlju) 2. sejati, posejati; buğday - posejati psenicu 3. ak. dat. posuti, posipati,zasuti; biber - zabiberiti; tuz - pasoliti 4.ak. arg. (pro)-6erdati, uludo trositi, rasipati ( novac i si.) 5. ll. arg. umaci, klisnuti (od koga) 6.ak. arg. izgubiti, upustiti, posejati O ekmediğin yerde biter raste gde nije posejan (ob. o dosadnoj o sobi ); ne ekersen onu biçersin post. sto posejes, to 6es i poznjeti ekmek1 (-ği ) 1.hleb; - içi sredina hleba; - kabuğu kora hleba; - ufağı hlebne mrvice; has - beli hleb, psenici hleb; pişkin - dobro pecen hleb; yufka - i lepinja 2. hleb nasusni, osnovna sredstva za zivot; - ini çıkarmak izdrzavati se, ishranjivati se; - ini kazanmak zaradjivati za zivot, zaradjivati svoj hleb; - parası novac (koli ko) za ·hleb; - ini suyunu vermek izdrzavati, hraniti i pojiti koga O - çarpsın; · dabogda se hlebom zadavio (ako lazem)! - i dizinde nezahvalan; - elden su gölden na tudj racun (ziveti); - ini kana doğ-
329
ekmek ramak biti na velikoi muci, biti pred strasnim iskusenjima; - kapısı radno mesto gde se zaradjuje za zivot; /-ı.n/ - ine yağ çalmak ( ili sürmek) ici kome naruku, ugadjati, povladjivati ekmek ağacı bot. heebno drvo (Artocarpus incisa) ekmek ağacı bat. vrsta socne dunje ekmekçi pekar, hlebar; - kolu voj. pokretna poljska pekara ekmekçilik pekarski zanat; pekarija, hlebarstvo ekmek kadayıfı ·(-nı ) ekmek-kadaif, vrsta orijentalne poslastice ekmeklik 1 pogodan ili namenjen za pravljenje hleba; - un hlebno brasno ll 1. nar. posao od kojeg se moze ziveti 2. arg." bogate jasle "(posao na kome se moze bez truda dobro zaraditi) 3. arg . "musterija" ( onaj ko stalno gubi u nekoj drustvenoj igri, posebno u kartama i na kocki)
eksen 1. osa, osovina; cf. mihver; yer - i zemljina osa 2. osovina; vratilo 3. mat. beskrajna prava yuvarlağının
ekser1 nar. gvozdeni klin; veliki ekser (cavao) ekser2 a. najveci deo, vecina; cf. çoğu ekseri a. v. ekser2 ekseriya a najcesce, ponajvise, vecinom ekseriyet (-ti) a. vecina; cf. çoğunluk; i mutlaka aspolutna vecina; yeter - potrebna vecina, dovoljna veeina (glasova na izborima) eksi1 1 mat. manje, minus (znak za oduzimanje) ll 1.mat. fiz.. negativan; cf. negatif; - kutup negativni pol 2. ispod nule (o temperaturi); eksi2 ugarak; glavnja eksibe a . duna, dina
eksantrik 1.mat. ekscentrican, vansredisnji; cf. dış merkezli 2.fig. ekscentrican, neuravnotezen, cudnovat, nastran;cf. ayrıksı
eksik (-ği) 1 1. nedostatak, nestasica, (po) manjkanje, nedovoljnost; deficit; doldurmak popuniti prazninu 2. mana, nedostatak, falinka; - gedik sitni nedostaci; - i gediği yok bez nedostatka, bez mane; - i ne? sta ima lose u tome? ll 1. nepotpun, necelovit, manjkav, nekompletan; - gelmek biti nedovoljan; - gündelik bedna (nedovoljna) nadnica; - tutulma astr. delimicno; pomracenje 2. s manom, s nedostatkom, falican, defektan; - akıllı slabouman 3. odsutan, koji nije prisutan; iki öğrenci - dva ucenika su odsutna ~ çocuk nedonosce; - doğmak roditi se pre vremena; - etek nar. zena, "baba"; - etmemek 1) uvek imati (pri sebi, na licu mesta) 2) ne prekidati, ne napustati, ne zanemarivati (navike, obaveze i si.); olma! ziv bio! hvala! vrlo si ljubazan! (kod izrazavanja zadovoljstva, zahvaljivanja i si.); - olsun! bolje ne! ne treba!
ekselans ekselencija, uvazenost, preuzvisenost (titula)
eksikli 1. potrebit; 2. s manom, s defektom 2. nar. zena
ekol skola, pravac, ucenje ekolali psih. eholalija; cf. ekoloji ekologija; cf.
yankıca
çevr~
bilimi
ekonomi 1. ekonomika, privreda, privredjivanje; cf. iktisat 2. ekonomija; gospodarstvo; cf. tutum 3. ekonomija (nauka); - politik politicka ekonomija ekonomik 1. ekonomski, privabluka ekoredni,gospodarstveni; nomska blokada; - yükseliş ekonomski, privredni rast 2. ekonomican, stedljiv . ekopraksi med. ehopraksija ekran ekran
330
el ekşimik (-ği)
eksiklik 1.nedostatak, nedovoljnost, oskudica, pomanjkanje 2. nedostatak, mana; praznina; - ve kusurlar mane i nedostaci
ekşimtırak
kisel(k)ast, koji blago kisi
eksiksiz 1. potpun, celovit, savrsen 2.bez mane, besprekoran
ekşitilrnek
pass. ozl ekşitmek
ekşitlemek
ekşimsi
mlad postan sir, urda
nakiseo, kiselkast
v.
ekşitmek
eksilme 1.gl.im. eksilmek od 2.umanjenje, smanjenje; snizenje, opadanje (nivo i si.) 3.mat. razlika
ekşitmek ak. 1. kiseliti, zakiseliti,ukiseliti; staviti maju, potkvasiti 2.arg. zbuniti, smesti; naterati da pocrveni
eksilmek 1. umanjiti se, smanjiti se, opasti; gubiti se, nestajati 2.ab/. odsustvovati, ne nalaziti se
ekti dijal. 1. gotovan, trut, dembel, parazi!; - püktüler gotovani, muktasi, cankolisci ll lakom, pohlepan, nezasit; zavidljiv
eksiitme 1.g/. im. od eksiltmek 2. pogadjanje, licitacija, javno nadmetanje kroz obaranje pocetne cene etsiltmek ak. umanjiti, smanjiti; oboriti, sniziti (cenu); redukovati; eksin hem. anijon eksi uç hem. 1. katoda 2. elekiroda ekskavatör teh. ekskavator; cf. kazmaç eksperimantalizm eksperimentalizam eksper ekspert, strucnjak, vestak; ekspres ll ekspres, ekspresni voz ekspresyonizm ekspresionizam ekspropriye; - etmek eksproprisati ekstra ekstra, poseban, narocit, izvanredan ekstrem-eksreman, krajnji ekşi 1.kiseo 2.fig. nezadovoljan, neraspolo.Zen, mrzovoljan; - surat kiseo izraz (lica) ekşice
kiselkast, nakiseo
ekşilik
kiselina, kiselost; nakiselost
ekşirnek 1. ukiseliti se, ukisnuti; prokisnuti, zakisnuti, prozuknuti; prevreti 2. uskisnuti, nadoci (o testu) 3. pokvariti se ( o stomaku) 4.fig. skiselili se (o licu, usled loseg raspolozenja) 5.arg. zbuniti se, smesti se, naci se u nebranom gro.Zdju
ektilik 1. gotovanstvo, muktastvo 2. lakomost, pohlepnost, halapljivost ektirmek caus. od ekmek ekvator geog. astr. ekvator, polutar ekvatoral 1 astr. ekvatorijalan, ekvatorski, politarski ll ekvatorijal (paralakticki intrumen)
eı1 1. ruka, saka; - bezi rucnik, ubrus za ruke; - bileği rucni zglob, zapesce; kantarı kantar; - mengenesi rucne (bravarske) mengele; - sıkmak stegnuti ruku; - sıkışmak rukovati se; - takımı rucni pribor; - tarağı anat. metakarpijum, doruce, sacna grana, saka; - tazelemek promeniti ruku, odmoriti ruku (kada sa nesto nosi); zameniti umornog odmornim; - zımbası probojac, silo; dleto 2. predje noge (kod .Zivotinja) 3. moc, mogucnost, posredovanje, pomoc 4. jednokratno dejstvo; partija; delenje; ruka (u igri kartama); bir - kağıt (ili iskambil) oynamak odigrati partiju karata; pucanj, hitac (iz vatrenog oru.Zja); iki ateş etmek ispaliti dva hica, dva puta opaliti 5. potez; - kimde? ko je na potezu? ko sad igra? ~ - de u posedu; moci, u vlasti; u postupku, u toku; - deki raspolo.Ziv na raspolaganju, .Ziv na raspolaganju; postojeci; - de mi? zar je (to) moguce? - den 1) rukom (npr. o pismu); 2) gotovinom (plaeanje); 3) neposredno, bez pos-
331
el rednika; - i açık siroke ruke, darezljiv, sledar,velikodusan; - açmak prosili, Irazili miloslinju; - i ağır 1) leske ruke, s leskom rukom 2) spor,nevesl, nesprelan (u poslu) 3) neuredan,nemaran, aljkav (u placju); e alınır u dobrom slanju, upolrebljiv; /dan/ - almak 1) re/. bili od sirane sejha rukopolozen za samoslalnog duhovnog ucilelja, poklonika derviskog reda 2) dobili majstorsko pismo; - e almak 1) prihvatiti se cega; zapoceti (posao); uzeli u svoje ruke, preuzeti (na sebe) 2) uzeti u postupak, uzeti u razmatranje; /-1/ - inden almak oteli nesto; lisiti cega; - i (ili - inin) altında 1) na raspolaganju, pod rukom, nadohvat, u domasaju 2) (biti) u moci 3) pod upravom, pod rukovodstvom; - altından ispod ruke, tajno, krisom; /-al atmak 1) pruziti ruku, posegnuti, masili se 2) mesati se, petljati se u 3) pekazivali interesovanje; nastojati na; cf. girişrnek 4) spustiti ruku (sapu), docepali se, zgrabiti; - e avuca sığmamak oteli se iz ruku, izmicati konlroli; - ayak çekilmek opusteti, zamreti; /-dan/ - ini ayağına çekmek (ili kesrnek odustati, napusliti, prekinuti sa; povuci se, odstupili; - e ayağa düşJW!k usrdno i ponizno molili, preklinjali, pasti pred koga - i ayağı tutmak biti u snazi, bili u ( punoj) formi; - bağlamak skrstiti se hiromantijom; - baltası kosir, kosijer; basmak poloziti zakletvu (stavljajuci pritom ruku na neku svetinju ); - i bayraklı buntovan, ratoboran, prgav; - i boş 1) praznih saka, praznih ruku 2) bez posla, nezaposlen 3) bez igde icega; - Inde bu· lunmak biti u posedu, biti u vlasti, biti na raspolaganju; - i çabuk brze ruke, spretan, vest, hilar; - ini çekmek v. - ini ayağını çekmek; /-1/- den çıkarmak 1) predati, preneti (u ciji posed ili nadleznost 2) osloboditi se, otarasiti se; - den çıkarmak izgubili se, iskliznuti iz ruku; - i dar (ili darda) (biti) bez sredslava, u besparici, oskudan; - değitirrnek ici iz ruke u ruku, (ceslo) menjati vlasnika; - i değrnek naci vremena i mogucnosti (da se nesto uradi)
332
biti u povoljnoj siluaciji (za obavljanje posla); - değmemiş netaknul, nedirnul, neupotrebljavari; - ine doğmak roditi se i odrasli pred necijim ocima, bili poznat od rodjenja; - den düşme dobar pazar, jeftino kupljena polovna, ali jos uvek kvalitetna roba; - den dürmemek ne ispustati iz ruku, ne odvajali se od; - -e (ruku) pod ruku; - - den üstündür ima sile nad silom; postoji i nad popom pop; - -e vermek udruziti i>iô<:ıge, saradjivati; - emeği 1) manuel ni rad, fizicki rad, "ruke" 2) naknada za manuelni rad, novac za "ruke"; etek çekilmek v. - ayak çekilmek; - ine eteğine doğru ispravan, cist, cedan, neporocan, castan ( ob. o zeni); - etek öpmek 1) moliti, preklinjati 2) laskati, ulizivati se; - eteğine temiz v. - ine eteğine doğru; - etmek 1) dali znak rukom, mahnuli 2) pozvati (rukom); -de etmek 1) zadobiti, steci, pribavili; domoci se, polucili 2) privuci sebi, sklonili; - e geçirmek 1) uhvalili, zadriati 2) uzeli, ovladati, osvojiti, zauzeti; - den geçirmek razmotriti, ispilati, izucili, istrazili, pregledati; - e geçmek 1) pasti u ruke, doci u sake 2) bili (pre) uzet, preci u cije vlasnistvo; -e geçmez 1) redak, nevidjen 2) neuhvatljiv; - e gelmek 1) biti uhvacen, pasti saka 2) dorasti za nosenje u narucju (o bebi); -den gelmek 1) bili u cijoj moci, bili u stanju 2) arg. izduziti se, prostrti se (pri davanju novca); - lnden gelmek v. - den gelmek; - i geniş velikodusan, sirokogrud; -i genişlemek doci do novca, bili pri parama; -de (ili -lerde) gezmek uzivali opste priznanje, imati veliki uspeh, biti popularan, biti u modi; -den gitmek bili izgubljen, biti ispusten; izmaci, oteli se; -gölgesi pismena preporuka; - i hafif lake ruke (o zubaru i si.); - ile tutulur opipljiv, dodirljiv; kaldırmak (po) dici ruku na koga; - i kalem tutar vican peru; - de kalmak preostati, preteci; 1 -al - katmak (u) mesali se, imati udela, uzeti ucesca; /-dan! - (ili i) kesrnek odustati, oslavili, ispusliti, prekinuti; - i kırılmak izvesliti se, izvezbati
elekçi se, steCi rutinu; - ini kolunu saliaya salIaya gelmek doci praznih ruku (u posetu i si.); /-a/ - koymak 1) prihvatiti se, latiti se (posla), uzeti u postupak, uzeti u ruke, preuzeti, preduzeti · 2) zapleniti, konfiskovati; - in (in) körü vo/g. u muknil muci zavezi! - i kulağında olmak upravo nastupati, neposredno predstojati; - inde olmadan (ili olmayarak) preko volje, bezvoljno, nevoljko; /-dan/ - i olmak umesati prste u, imati udela; - ini oynatmak e stedeti, ne zaliti pare; razbacivati, rasipati (novac); - i sıkı skrt, stedljiv; - sokmak (u) mesati se; - i sopalı kavgadzija; /-al sürmek dirati, dodirivati, doticati, pipati; /ı/ de tutmak upravljati, raspolagati; inden tutmak brinuti se, starati se; paziti, stititi; - ulağı 1) pomocnik 2) uredjaj, sprava; - i uz vest, spretan, umesan; /-al uzatmak pruziti pomoci; - uzun dugoprst, sklon kradji; lopov; /-ı/ - üstünde tutmak pazili kao mala vade a dlanu; - i varmamak nemali volje (za); /-af - vermek pomoci, pruziti ruku pomoci; /-ı/ - evermek izdati, odati, predati; - vurmamak ni prstom ne maknuti; - i yatkın vest, uvezban, rutin iran; - yazısı 1) rukopis, 2) rukopisan; - yazması rukopis, manuskript; yordamı pipanje bit - den istovremeno, odjednom; dört - le sarılmak potpuno se predati, sav se posvetiti cemu eı2 1. narod, pleme, rod, zajednica 2. tudjin (ac), stranac, inorodac; drugi, svet; - kapısı tudja kuca; - oğlu stranac, neko drugi, ma ko, neko sa sırane 3. zemlja, kraj o - gün svi - e güne karşı 1) pred svima, pred svetom 2) protiv svih, svima u brk; - - in aynasıdır covek je coveku ogledalo; - için kuyu kazsa evvela kendi düşer post. ko drugome jamu kopa sam u nju pada; - den vefa, zehirden şifa od tudjina veru, isto je sto i od otrova zdravlje cekali elai boje lesnika, zuckastosmedj (o ocima)
elailem a svi (ljudi), ceo svet; bu ne der? sta ce ljudi na to red?
işe
-
eleman a uzv. dosta, pobogu! zaboga! e, ovo je vee suvise (izrazava odvratnost, ocajanje, krajnju nervnu prenapregnutost i si.); - çekmek besneti; ocajavati; gnusati se elan a arh. 1. sada, danas, u ovom trenutku 2. jos uvek, jos i sada, jednako elaistik, elaistiki elastican, savitljiv, gibak; ct. esnek elastikiyet (- ti) elasticonst, savitljivost, gipkost; ct. esneklik elbet, elbette a svakako, naravno; nesumnjivo, sigurno el bezi plan o za brisanje ruku, rucnik el moba
birliği
saradnja, radno udruzivanje;
elbise odelo, odeca; haljina elbiselik tkanina za odelo; materijal za haljinu elçi 1. izaslanik, poslanik, ambasador; büyük - (izvanredni i opunomoceni) ambasador; 2. opunomoceni ministar; savetnik 3. poslanik, delegat 4. prorok elçilik 1. izaslanstvo, poslanstvo; orta - misija 2. polozaj ili duznost ambasadora ili poslanika eldeci gazda, vlasnik eldiven rukavica, rukavice; korunma leri zastitne rukavice; kürklü - kazne rukavice kürklü - kozne rukavice eldivencilik rukavicarstvo, izrada rukavica elebaşı (-yı-nı) 1. predvodnik, vodja (osobito u decjim igrama) 2. kolovodja, pokretac (u losim poslovima) eleğimsağma
maj! osm. nar. duiga;
elek (- ği) sito; reseto; - ten geçirmek 1) prosejali, propustili kroz reseto; proresetati, probrati, procistiti 2) pomno preispitati, strogo proveriti elekçi 1. sitar; resetar 2. arg. sokacara, ulii':arka, 3. narciganin
333
elektrifikasyon elektrifikasyon elektrifikacija elektrik (-ği) elektrika, ele,ktricna struja, elektricna energija; - i açmak upaliti svet'lo; ukljuciti struju; düğmesi elektricni prekidac - i kesrnek ugasiti svetlo; iskljuciti struju; - süpürgesi usisivac za prasinu; yayı elektricni IQk, varnicenje
1
elektrikçilik elektricarski zanat; poziv elektrotehnicara elektrikiemek ak. 1. elektrisati, naelektrisati 2. elektrifikovati elektriklendirme v. elektrifikasyon elektriklendirmek ak. uvesti elektricnu struju
elektrifikovati,
elektriklenmek naelektrisati se, postati naelektrisan elektrikli 1. elektricni; - saha elektricno polje; - sandaye elektricna stolica; - tren elektricni vaz 2. naelektrisan (fig.) O yayın zoo/ elektricni sam. trnovka (Malopterurus electricus) elektrolit (- ti) fiz. hem. elektrolit
elektromanyetik elektromagnetni; dalgalar elektromagetni talasi; - güç elektromagnetna sila elektromanyetizma elektromagnetizam; cf. elektromıknatıslık elektrometalurji elektrometalurgija alanı
fiz. elektromagnet; -
fiz.
elekt-
romagnetizam elektromotor elektromotor elektron fiz. elektron elektronegatif fiz. elektronegativan
334
(-ği)
ı
(-ği)
elektrostatik elektrostaticki
1 elektrostatika ll
elem a 1. bol, gorcina, cemer 2. tuga, briga, zalost; - çekmek tugovati, biti ojadjen; - vermek rastuziti, ozalostiti, ojaditi, zadati bol eleman 1. elemenat; unsur 2. personal, kadar; strucnjaci eleme 1 1. gl. im. od elernek 2. eliminacije; - maçları eliminacioni mecevi (utakmice); sınavı predispit, eliminacioni, perdispitni kolokvijum ll prosejan; odabran,probran, selekcioniran elernek ak. 1. sejati, prosejati; klasirati 2.izabrati, probrati, odabrati 3. sp. eliminisali 4. nar. namatali (u klupko) element hem. elemenat
Elenika novogrc ki jezik O /- in/ - sini bilmek poznavati do tancina, suvereno vladati elenrnek pass. ad elernek elenti nar. prosejano zito el erki soc. demokratija; demokratizam; demokraticnost eleştirel eleştiri
elektromagnetno polje
elektromıknatıslık
elektronik
elektroskop (-pu) elektroskop
Elen Jelin, Grk
elektroliz fiz. hem. elektroliza; - etmek vrsiti elektrolizu
elektromıknatıs
elektropozitif elektropozitivan
elektrot (-ti) elektroda;
elektrikçi elektricar
i
'j
ronski; - beyin elektronski mozak, racunar, kompjuter; cf. bigisayar
elektronika ll elekt-
kriticki
kritika;
eleştirici ı
kriticar ll kriticki
eleştiricilik 1. kritika 2. zanimanje kriticara 3. fil. kriticizam
eleştiriirnek eleştirim
pass. ad eleştirrnek
kritika, kritikovanje
eleştirmecilik
v. eleştiricilik
elmastıraş
eleştirme
kritika, kritikovanje;
eleştirmeci
krilicar
eleştirrnek ak. 1. kritikova li 2. kriticki razmatrati i ocenjivati, recenzirati; eleştirmen
kriticki
eleştirmen
1. kriticar 2. recenzent
eleştirmenlik
v.
eleştiricilik
el ezer sadista el ezerlik sadizam elfatiha a isi. 1. Fatiha (pocetna sura Kurana) 2. arg. amin, basta, elgin stranac, ludjin el gün ludjini elhamdülillah a hvala bogu! elhasıl a 1. ukratko, jednom recju 2. na kraju krajeva
elif a elif (ime prvog slova arapskog alfabeta) O - i - ine tacno (u minut, u sekund, u dlaku), punktum; -i bilmez nepismen; - ini bilmernek nemali pojma, ne znati ama bas nista (o nekoj stvari); - gibi uspravan i visok; -i görse mertek sanır neznalica- ten yeye kadar od "a" do "s", od pocetka do kraja elifba v. elifbe elifbe a 1. (arapski) alfabel 2. azbucnica, bukvar elik
(-ği)
nar. brdska koza, divokoza
elim a bolan, tuzan, potresan elindelik fil. slobodna volja elips mat. elipsoidan elipsait (-ti) elipsaid eliptik mat. eliptican eli selek stedar, velikodusan eli
sıkı
elişi
lvrdica, dzimrija
rucni rad
elierne 1 gl. im. od eliemek ll probran, odabran, "rukom biran", prvoklasan ugalj
el
kızı
fig. mlada, nevesta, supruga
ellernek dodirivati, dolicali, pipali ellenmek pass. od ellernek o ellenmiş na losem glasu (o zeni)
dillenmiş
elleşmek s ile 1. dohvatiti se (rukama), rvati se 2. saketati se, muvati se, koskati se 3. rukovati se, stisnuti jedan drugome ruku 4. dodijavati, zadevati, spopadati koga 5.nar. potpomagati se, uzajamno se pomagati
elli pedeset o - altı razg. samar, cuska; - dirhem otuz arg. tresten pijan, mrtav pijan ellik
-ği
nar. rukavica
ellilik 1. pedestica, iznos u visini pedese! novcanih jedinica 2.celina od pedese! datih jedinica; - defter sveska od pedeset listova 3. pedesetogodisnji ellinci pedeseti ellişer
po pedeset
elma jabuka (drvo i plod); - şarabı jabukovaca (blago alkoholno pice od prevrelog jabukovog soka) o - gibi rumen (kao jabuka); - nın yarısı o, yarısı bu (slicni) kao jaje jajetu elmabaş zoo/. gegula, cubasti gnjurac (Podiceps cristatus) elmacık (-ğı)
jagodica; -
kemiği
ja-
godicna kost elmalık
jabucnjak, jabukar
elmas a 1. dijamant, brilijant 2. dijamantski, staklorezacki noz ll dijamantski, brilijantan O - gibi sjajan, izvanredan; ım zlato moje! elmasil ukrasen dijamantima, dragim kamenjem elmasiye (vocni) zele elmastıraş a-p ı 1. brusac dragog kamenja 2. dijamantski, staklorezacki noz 3. kristal, bruseno staklo ll 1. brusen, slifovan 2. kristalan
335
elma elma şekeri usecerena jabuka el oğlu 1 . stranac, tudjin (ac) 2.fig. zet.
emaye emajliran, gedjosan; - etmek emajlirati, gledjosati emaylamak ak. emajlirati, gledjosati
elöpen nar. guster
embriyoloji embriologija elti jetrva
embriyon biol. embrion, zametak
el topu sp. rukomet
emcek emcik
el ulağı (-nı) 1. pomocnik 2. posluzitelj
(-ği)
sisa;
emdirmek ak. dat. dati da sisa (detetu);
elvan a arh. 1 boje ll raznobojan, saren . (po) dojiti O-- raznovrstan emeç (-ci) bot. 1. micelijum, gljivaca, (gl]ivina) steljka 2. sisaljka elveda! ll a uzv. zbogom! elverişli
emek (-ği) 1. rad, trud, napor; - çekmek silno se truditi, izgarati (naposlu); vermek truditi se, ulagati trud 2. plata
povoljan, zgodan;
elverişlilik
pogodnost, povoljnost
elverişsiz
nepovoljan, nezgodan, ne-
pogodan elverişsizlik
nepovoljnost,
ne-
pogodnost elvermek dat. 1. biti dovoljan, dostajati; bu kadarı bana elverir meni je ovoliko dovoljno 2. odgovarati, pogodovati; onun tekifi bana elvermez njegov mi predlog ne odgovara Oelverir ki dovoljno je, dosta' je elvermemek biti nepovoljan, ne odgovarati elyaf a vlakna, niti elzem a neophodan, neizostavan em nar. lek, medicina O - e seme yaramamak ni za sta ne biti, biti potpuno nekoristan emanet (-ti) a 1. amanet, zavet 2. predmet koji se ostavlja u amanet, polog; - bı rakmak ostaviii na cuvanje, poveriti emanetçi depozitor, cuvar, pohranitelj emaneten a na cuvanje, kao depozit 2. po nalogu emare a 1. znak, beleg, trag 2. indicija 3.dokaz emaret (-ti) v. emirlik emay emajl, gledj
336
emekçi 1 radnik, trudbenik ll radan, rad ni emekçilik radinost erneklemek 1. puzati, bauljati (o detetu) 2.fig. ciniti prve (neveste) korake (u kakvom poslu). emekli 1. tezak, naporan 2. penzionisan, umirovljen; - olmak biti penzionisan; - ye ayrılmak (ili çıkmak) otici u penziju; - sandığı penzioni fond emeklilik penzionisanje; penzija; - dilekçesi zahtev za odlazak u penziju emeksiz lak, lako stecen, nenaporan O - evlat pastorak emektar 1. iskusan, "pecen" (u poslu) 2. izrabljen, istrosen; - bir araba dotrajala ko la emektaş drug na poslu, saradnik; ko-
lega emel a arh nada, ocekivanje 2. zelja, teznja; - e düşmek (ili - etmek) zudeti; teziti, stremiti; - e ermek ostvariti; - ine ermek ostvariti zelju emen nar. rupa (za rasadjivanje povrca) emici 1. usisni, onaj koji usisava 2. onaj koji apsorbuje, apsorbent emik (-ği) nar 1. crveni pecat na kozi (od SiSanja), sklopac 2. V. imik
em retmek emilmek pass. od emmek emin a 1 1. pouzdan, siguran, verodostojan, poverjiv; - kaynaklardan alı nan haberler obavestenja iz pouzdanih izvora 2. siguran u, uveren; /-dan/ - olmak biti siguran ll ist. arh. nacelnik, upravitelj; i hazine (carski) riznicar emir 1 (-m ri) a naredba, naredjenje, nalog; - (iy) le po naredjenju, po nalogu; - buyurmak v. - vermek; - kipi gram. zapovedni nacin, imperativ; - kulu potcinjen, podredjen; - subayı voj. adjutant; - vermek narediti, izdati narebdu O - e muharrer (ili yazılı) senet lin. bankavni cek; - sizin po vasoj zelji, kako vi kazete (naredite) emir2 a 1. emir, poglavar, zapovednik, gospodar, knez (vladarska tilula u nekim arapskim zemljama) 2. princ emirber a-p arh. posilni emircik (-ği) zoo/. vodomar, zimorod (Aicedo atthis, Alcedo ispida) emirlik emirat
emmi a nar. 1.stric 2. cika (u oslovljavanju starijih); emhiyet (-ti) a 1. bezbednost, bezopasnost, sigurnost; - altına almak uzeti u zastitu; - hattı voj . linija sigurnosti; kemeri sigurnosni pojas; - supapı teh. sigurnosni ventil; - tedbirleri mere bezbednosti, mere predostroznosti 2. poverenje, pouzda (va) nje; /-/ - getirmek ulivati poverenje; /-ın/ ini kazanmak zadobiti, steci cije poverenje 3. organi sluzbe (drzavne) bezbednosti, policija; - müdürlüğü uprava policije, prefektura; - nezaretinde pod policijskim nadzorom emniyetli 1. bezbedan, bezopasan, siguran 2. pouzdan emniyetsiz 1. nesiguran 2. nepouzdan emniyetsizlik 1. nesigurnost 2. nepouzdanost emoroit (- ti) med. hemoroidi, suljevi;
ct. basur emperyalist (-ti) 1 imperijalist ll imperijalisticki
emirname ap pismena naredba, ukaz
emperyalizm imperijalizam
emisyon emisija
empoze: - etmek nametnuti, naturiti
emlak (-ki) a nekretnine, nepokretnosti; miri - ist. drzavna zemlja, drzavni posed emliikçı
trgovac nekretninama
emliikçılık
trgovina nekretninama
emiemek ak. nar. leciti, vidati (lekovima, melemima) emme gl. im. od emmek; - gücü moc apsorpcije, apsorptivnost; - supapı teh. usisni ventil; basma tulumba usisna i potisna pumpa, univerzalna pumpa emmeç (-ci) 1. sisaljka 2. teh. usisna pumpa, aspiratar emmek (-er) ak. 1. sisati 2. usisati; uvlaciti (u sebe) 3. upijati, apsorbovati 4. arg. (iz) musti, (iz) cediti, (beskrupulozno) iskoriscavati, cika (u oslovljavanju starijih);
emprenye: - etmek impregnirati empresyon impresija, utisak, dojam;
ct. intiba, izienim emperyonist impresionist empresyonizm umet. impresionizam emprezaryo nadzer
umet. impresario, me-
emprime 1. nastampavanje obojene mustre na tkaninu, "drukovanje" tekstila 2. stampani tekstil (ob. svila);- bu yıl moda ove gadine je stampani tekstil u modi emraz a arh. bolesti, obolenja; - ı akliye v. akliye; - ı dahiliye v. dahiliye; - ı zühreviye venericne bolesti emretmek ak. dat. narediti, nalo:Ziti O
337
em.reylemek emretti patrik efendi! samo ti naredi, ja vee trcim! (ironicno) emreylemek zapovediti, narediti emrihak (-kkı) a arh. bozja volja (upotrebljava se eufemisticki umesto reci smrt) o - vaki olmak preminuti emrivaki (-i) a svrseni cin; ct. olup-bitti; - karşısında bırakmak staviti pred svrseni cin
manje, bar; - az najmanje, minimalno; çok najvise, maksimalno; - son najzad, nakraju krajeva o - başta pre svega; - yürekten dilek najiskrenija zelja enayi arg. glup, naivan, "ovca" O · dümbeleği duduk nad duducima enayililk blesavost, naivnost, glupost en beri astr. periastrum encam arh. 1. kraj, zavrsetak; - bulmak (ili - a ermek) zavrsiti se, okoncati se
emsal (-li) a 1. slicni, podobni, podudarni (pojave, stvari, ljudi) 2. ravni, jednaki; vrsnici; onun - i yok njemu nema ravna; - i henüz silah altına alınmadı njegovi vrsnici (ispisnici) jos nisu pozvani u vojsku; mevkice - ler (ljudi) ravnopravni po polozaju 3. primer, presedan; - i görülmemiş besprimeran 4. mat. arh. koeficijetn; cf. kat sayı
encümen p. arh. komisija, komitet, savet; - i Danış arh. akademija nauka; Büyük Millet Meclisi Maliye - i Finansijska komisija Velike narodne skupstine
emsalsiz besprimeran, jedinstven, neuporediv
endam p stas, rast, figura; - aynası ll veliko, "krojacko" ogledalo endamiti statis
emtia a arh. roba emval (-li) a arh. imovina, imetak, dobra; gayrimenkul - nekretnine, nepokretnosti; menkul - pokretna imovina emzlk (-ği) 1. bradavica (na dojci) 2. cucla (varalica); bocica s mlekom za hranjenje odojceta 3. sisak, nosac, lulic (na testiji, ibriku, cajniku i sf.) 4. nar. ll mustikla, usnik, pisak emzikli sve sto se odnosi na emzik; çocuk dojence; - kadın dojilja emzirilmek pass. od emzirmek emzirmek al(. dojiti emzirtmek ak dat. caus. od emzirmek en 1 sirina; kumaşın - i sirina stofa o ine boyuna 1) stasit i naocit 2) uzduz i popreko, nadugacko i nasiroko en2 nar. zig (za obelezavanje grla stoke) en3 naj (oznaka najviseg stepena pridevskog i priloskog zacenja); - aşağı naj-
338
en cik, en cek
(-ği)
nar. v. eni k
enelklemek v. eniklemek
endaze p arh. 1. mera za duzinu (cca 65 cm.), arsin, !akat 2. mera (uopste) 3. razmer, proporcija endazesiz fig. bez mere, neodmereno endeksindeks ender a 1 veoma redak, zanemarljiv, neznatan ll veoma retko, izuzetno; - olarak sasvim izuzetno enderun p ist. 1. unutrasnje odaje carske palale 2. prostorije u palali osmanskih sullana namenjene zenama i smestaju riznice) endişe p. 1. briga, nespokojstvo, zabrinutost, zebnja 2. razmisljanje endişerenrnek
endişeli
brinuti
zabrinut, nespokojan
endişesiz
bezbrizan spokojan
endokrinoloji endokrinologija endüksiyon indukcija endüstri industrija
ense endüstrileşrnek
industrijalizovati se
endüstrileştirmek
ak. industrijalizovati
engerek otu bot. zmijska trava, lisicji • rep (Echium vulgare)
enek uskopljen, kastriran; ustrojen enemek ak. uskopiti, kastrirati; ustrojiti enemek pass. od enemek enerji energija, sila; - toplotna energija; nüve - si nuklearna energija
enez, eneze razg. slab, nejak, nemocan oslabiti, onemeali
engizisyon ist. inkvizicija
enfeksiyon infekcija enfes a arh. izvrstan, sjajan, adlican ehfiye a 1 . burmut; - çekmek smrkati burmut; - kutusu burmutica 2. lek u prahu enflasyon inflacija enflüanza mad. grip
kızıl
enik (-ği) macke i si.)
mlado,
mladunce
(psa,
eniklemek nar, okotiti se eni konu podrobno, potanko; temeljno, solidno; - yorulmak propisno se umarili enine poprecan; - dalgaar fiz. popreeni talasi
enformasyon informacija
enfraştrüktür
enginar bot. articoka (Cynara scolymus) enginlik sirina, prostranstvo
enfarktüs med. infarki
enfraruj infracrveni; cf.
engin 1 ı 1. sirok, prostran, opsezan 2. neizmeran, nedogledan, beskrajan ll pucina (mora); -e açılmak isploviti na otvoreno more, otisnuti se na pucinu engin2 nar. 1. bezvredan, nekvalitetan, slab, los 2. jetlin 3. nizak, donji
enerjik 1. erergelski 2. energican
enezeleşmek
engererek (-ği) zoo/. (zmija) otrovnica, ljutica, aspida (Vipera aspis)
enir bot. kostrika, simsirka (Ruscus aculeatus)
ötesi
infrastruktura; cf. alt
yapı
enfüsi arh. subjektivan; cf. öznel
enişte zet (muz sestre ili neke druge bliske rodjake)
engebe geog. reljef tla, valovitost tla
enjeksiyon med. vakcinacija
engebeli neravan, valovit (tereni si.)
enjektör med. spric, igla (na injekciji)
engebelik geog. reljefnost, valovitost
enkaz a 1. rusevine, razvaline 2. olupine
engel 1. smetnja, prepreka, zareka; savladati prepreku; - kaldırmak ukloniti prepreku; gümrük-leri carinske barijere 2. prepreka, pregrada, prepona aşmak
engelleme 1. gl. im. od engellemek 2. opstrukcija engellemek ak. 1. sprecavati, ometati, otei:avati 2. zaprecavati, preprecavati 3.sp. blokirali engeli oteian, s preprekama; sp. trka s preponama
koşu
enlem geog. (geografska) sirina enli sirok enlilik sirina ense anat. 1. sııa, zatiljak, potiljak 2. arg. zadnjica, strai:njica O - sine binrnek zajasiti koga, ne dati mu mira; /-ın/ sinde boza pişirmek iznurivati, bezocno izrabljivati; - si kalın (covek) s jakim ledjima, mocan, uticajan; kulak yerinde ogroman (o muskarcu) - yapmak dokoliciti,
339
enselemek lagodno i bezbrizno ziveti; - sine yauhvatiti za siju, stegnuti za gusu
pışmak
enselemek ak. arg. scepati (za vrat), dograbiti (za siju)
enstantane 1 momentalan, trenutan ll trenutan snimak, trenutna fotografija enstitü institut; Türkiyat - sü Turkoleski institut
:ı
epikuroşçuluk
epikurejizam
ensülin med. insulin
epistemoloji epistemologija
entelektüel ı intelektualac; intelektualan, misaon
fl
ep ik epski
epilog epilog
entarilik tkanina za izradu anterija
H
epiderm epiderm
enstrüman muz. instrument
entari a 1. anterija, gornja haljina 2. siroka i laka arapsko muska haljina, vrsta prsluka
lı
epe mac
epidemi epidemija
ensizlik skucenost
1 1
enzim bio/ . ferment
epey, epeyce prilicno, znatno
ensiz uzak, uzan, skucen
:ı
yatırım
eosen geo/. eozen
enser nar ekser, cavao;
:\,,
envestisman v.
ct.
aydın
ll
enteresan interesantan, zanimjiv; cf. ilginç enteresanlık
zanimljivost
enternasyonal 1 internacionala ll internacionalan, medjunarodni enternasyonalizm internacionalizam enterne pot. interniran; - etmek internirati entertip tip. intertip entimem log. entimem, skracen zakljucak entipüften azg. bezvredan, nistavan, tricav; - sözler (is) prazne reci entrika intriga; - çevirmek intrigirati, rovariti entrikacı
intrigant, smulljivac
entrikacılık
intrigasenje, smutnja
enva (-i) a vrste, sorte ; - i türlü raznovrsni, raznorodni envanter trg. inventar
340
epitel epitelyüm epitel epkem a nem, mutav eprimek 1. nar rastvarili se, rastopiti se, razloziti se; cf. erirnek 2. raspasti se, izandjati se 3. unjkati, govoriti kroz nos er1
1. muskarac 2. obican vojnik, oğlu pravi junak, junak nad junacima 4. znalac, majstor (svog zanata), strucnjak 5. covek; sanat- leri ljudi od umetnosti; söz(ünün) - i covek od reci 6. nar muz; - e gitmek (ili varmak) udati se O - meydan "arena redov, borac 3. junak, heroj; -
hrabrih", rvaliste
er2 nar rano; - geç pre ili kasnije, kadtad erat (-tı) a voj. arh. redovi; redovni sastav, vojnici i podoficiri erbain a 1. cetrdeset 2. period od cetrdeset dana zime (22. decembar- 30. januar) 3. is/. cetrdesetodnevni iskusenicki post dervisa erbap (-bı) a strucnjaci, znalci, majstori, eksperti; - ı kalem ljudi od pera, spisatelji; - ı meslek profesionalci; - namus casni ljudi erbaş
voj. podoficir, mladji oficir
erbaşlık
cin vodnika
erir er bezi anat. testis, jaje erbiyum hem. erbijum erdem vrlina, krepost erdemli vrli, pun vrlina, krepostan erden 1devica ll devicanski, ne (do) dirnut, netaknut erdenlik devicanstvo, cednost erdirmek caus. od ermek er
dişi
er
dişilik
erek
biol. dvopolni, hemafroditski
(-ği)
dvopolnost cilj
erek bilimi til. finalizam ereklilik celishodnost, svrsishodnost ereksel 1. celishodan, svrsishodan 2. konacni, krajnji; finalni; - neden fil. svrha, krajnji cilj eren is/. sveti covek, mistik posvecen u tajnu bozanske istine (pocasna titula u derviskim redovima); Erendiz astr. jupiter erg 1 fiz. erg (jedinica rada) erg2 geog. erg (podrucje pescanih dina u sahari sipina) erganun muz. orgulje ergen 1 . sazreo, odrastao (za zenidbu i si.) 2. nezenja, momak O - e karı boşamak kolay nezenji je lako razvesti se (kada neko neobavezno pametuje) ergene nalaziiste rude ergenleşmek
sazreti, stasati
ergenlik 1. momacka soba 2. pubertet 3. akna, (pubertetska) bubuljica
erginlenmek dat. nauciti se, presvetili se erginleşrnek
(sa) zreti, dozreti
erginik 1. zrelost, stasalost 2. mladenastvo, devojastvo 3. punoletnost, punoletstvo ergitmek v. eritmek erguvan p 1 . bot. judino drvo, smrdljika, rogac (Cercis siliguastrum) 2. purpur; grimiz erguvani purpuran, grimizan; - balıkçı! zool. cadja, ridja caplja (Adrea purpurea) erigen lako topljiv, koji se brzo topi erik (-ği) 1. bot. sljiva (Prunus domestica) 2. sljiva (plod) eriklik sljivik erit gram. riıuskog roda eri m1 rastojanje (dejstva), domasaj, doseg, domet; göz - i vidokrug; kurşun i demet hica erim2 dobar (pred) znak, dobra vest, dobar glas erime gl. im. od erimek; - noktası tacka topljenja; - (sıcaklık) derecesi ternperatura topljenja erirnek ~. rastverili se, rastopiti se 2. otopiti se, rastopiti se; buz eridi led se istopic 3. istanjiti se, smanjiti se, nesta (ja) ti 3. fig. sahnuti, slabiti, propadati 4. pohabati se (o tkanini) O erim erim - silno oslabiti erimez nerastopljiv, nerastvorljiv erin polno zreo, dorastao za zenidbu evincek nar. lenj
ergi postignuce, dostignuce, uspeh
erinç (-ci) mir, spokoj (stvo), blazenstvo
ergirnek verirnek
erinlik polna zrelost, muzevnost
ergin 1. zreo 2. punoletan erginlemek ak. dat. 1. primiti, prihvatiti 2. uputiti, razjasniti, objasniti
erinrnek raditi lenjo kao od bede, lencariti erir rastvorljiv
341
erirlik erke fiz. energija, elektrik - si elektricna energija; ısıl - toplotna energija
erirlik rastvorljivost eristik
(-ği)
erişilmez
til. eristika
nedostupan, nedostizan, ne-
dokuciv erişim
1. stizanje, dospevanje, dosezanje 2. veza, saobracaj, komunikacija erişkin 1. stasao, odrastao 2. (potpuno) razvijen, sazreo
erişkinlik
1 . stasalost 2. zrelost, raz-
vijenost erişmek
1. dat. stiCi, dostici, dosegnuti; dohvatiti 2. dozreti, uzreti (o vocu) 3. nastupiti, otpoceti; bahar erişti nastupilo je prolece; vakit erişti doslo je vreme, nastupio je cas erişte
p rezanci, fida
eriştirrnek
ak. dat. caus.
erişmek
eriten rastvarac eritci v. eriten eritilrnek pass. od eritmek eritme gl. im. od eritmek; - fırını (ili topionicarska pec; - peynir topljeni sir; - potası mali, laboratorijski talionik; posuda za zarenje ocağı)
eritmek ak. 1. topiti, taliti 2. rastvarali 2. straciti, procerdati (novac): para - spiskati novac 3. fig iznuriti, iscrpsti, iscediti eritrosit eritrocit eriyik rastvor, otopina erk (-ki) 1. sila, moc, sposobnost 2. uticaj. autoritet erkan a 1. prvaci, celnici, vodje, upravljaci; - ı devlet drzavni velikodostojnici; saray - ı dvorska vrhuska 2. voj. arh. viseki oficiri, generalitel 3. voj, stab; - ı harbiyei umumiye generalstab, glavni stab; cf. genel kurmay 4. necela, principi, pravila (ponasanja i organizovanja) 5. arh. osnove, temelji
342
erkeç (-ci) jarac O - sakalı bol.' vetiki korov, medunika (Spiraea) erkek (-ği) ı muzjak, zivo bice muskog roda; - arı trut; - çocuk decak; - kedi macak; - köpek pas 2. muskarac 3. nar. suprug, muz ll 1. biol. muski; - göze muska celija 2. muzevan, snazan 2. cvrst, tvrd; - demir tvrdo gvozdje O - - e kao muskarac s_muskarcem (govoriti) erkekçe muzevno, muski, hrabro erkekçil (zena)
slaba
prema
muckarcima
erkekleşrnek 1. zamomeili se (o decaku) 2. ispoljavati muske manire (o devojci, zeni)
erkeklik 1.muskost 2. muzevnost, odvaznost; cojstvo 3. muska polna moc; organı muski polni organ; - sende kalsın; ponasaj se gospodski (uljudno) erkeksi nalik na muskarca; muskobanjasta zena, muskaraca
kadın
erken1. rano 2. ranije; - doğmuş prevremeno rodjen (o nedonoscadi); - yetiştirme prevremena zrelost erkence 1. rano 2. prilicno rano erkenci (rano) ranilac erkenden vrlo rano, cim svane, u cik zore erkete arg. osmatranje iz, gledanje, oprez, cuvanje sıraze erketeci arg. osmatrac, strazar, koji javlja o dolasku policije i st. (prilikom kradje, provale) erkin nezavisan, samostalan, slobodan (od svake zavisnosti); - meslekler slobodna zanimanja, slobodne profesije; sanatçı slobodan umetnik erkinci 1 liberal ll 1 . liberalan 2. liberalisticki
esaslı
erkincilik ek. pal. fil. iberalizarn erkincilik nezavisnost, sarnostalnost, sloboda erkli rnocan, uticajan, autoritativan erkizlik bezvlasce, anarhija, nered, raspustenost: erlik 1. rnuskost 2. rnuzevnost, odvaznost, junastvo, cojstvo ermek (-er) 1. dat. stici, dosegnuti; dohvatiti, dokopati se, zadobiti; muradına ostvariti :Zelju; sona- 1) zavrsiti se, okoncati se 2) skoncati, propasti 2. sazreti, dozreti O buna aklım ermiyor rneni to ne ide u glavu, ja to ne rnogu da shvatirn Ermeni 1 Jerrnenin ll Jerrnenski Ermenice Jerrnenski jezik
ermiş 1. sazreo, odrastao 2. re/. posvecen bogu koji zaslu:Zuje bozju naklonost
eroin heroin eroinci proizvodjac, prodavac heroina erosal erotski, plotski, puten erosçu erotski, erotican erosçuluk erotizarn erotizm 1 . erotizarn 2. uspaljenost dvopolnost,
ertelenrnek pass. ertelernek ertesi naredni, iduci, sledeci; - gün sutradan, iduceg dana; - hafta 1) iduca nedelja 2) iduca, naredne nedelje ervah a arh. 1. duhovi 2. duse urnrulih; - habise zli dusi O - ına yuf olsun! proklet bi o! erzak (-kı) a zivezne narnirnice, prehrarnbeni artikli na zaliharna, provijant; günlük - dnevno sledovanje hrane es muz. notni znak za pauzu O /-i/ geçmek ne zadr:Zavati se oko koga (cega), produziti ne zadrzavajci se na cernu, preskocili esami a arh. O - si okunmaz s njirn se ne racuna, on se ne uzirna u obzir
ermin herrnelin, herrnelinska koza
erselik biol. rnafroditizarn
ertelernek 1 . ostati za sutra 2. ak. odloziti, odgoditi, porneriti (u vrernenu), prolongirati
her-
ersiz bez rnuza, neudata zena (udovica ili usedelica) ersizlik 1. stanje u korne se nalazi zena bez rnuza, neudatost 2. udovistvo, udovstvo er suyu biol sperrna, sernena erte vrerne koje sledi odrnah posle isteka odredjenog vrernenskog odsecka; bayram - si poslepraznicni dani, odrnah nakon praznika; savaş - si posleratno vrerne; yarın - si prekosutra O - gece dan i noc, danonocno
esans 1. rnirisni biljni ekstrak!, etericno ulje 2. biljna esencija esaret (-ti) a 1. ropstvo, robovanje, po2. zarobljenost, podjarrnljenost robljenistvo, suzanjstvo esas a ı. 1 osnova, ternelj, baza, fundarneni 2. sustina, prava istina ll osnovni, ·terneljini, glavni; - düşünce glavna misao, sredisnja rnisao o - itibariyle u osnovi; u nacelu, u principu esasen a 1. nacelno, principijelno, u osnovi 2. od pocetka 3. zapravo, u sustini, pravo receno, ako cerno pravo 4. u svakorn slucaju, i onako, i inace esasi a osnovni, terneljni, bazieni esasiandırmak ak. 1. osnovati, uterneljiti, postaviti 2. osigurati, obezbediti
esaslanmak 1. biti osnovan, biti uterneljen 2. biti osiguran (obezbedjen) esaslı 1. kapitalan, fundarnentalan, terneljan 2. cvrst, izdrzljiv 3. pouzdan, siguran, verodostojan; - bir haber. verodostojna vest 4. osnovni, glavni; -
343
es~slı
noktalar glavne tacke - olarak uglavnom, u osnovi u principu esaslı
1. neosnovan, neutemeljen, nefundiran 2. netacan, lazan; - haber lazna ve st esatir a 1. mitovi, mitoloske price legende; mitologija esbap (-bı) a 1. razlozi, motivi, uzroci; mucibe arh. jur. argumenti presude; ct. gerekçe; - ı muhaffite jur. olaksavajuce okolnosti; - ı müşeddide jur. otezavajuce okolnosti 2. sredstva, orudje, oprema 3. v. esvap ı
eset a zaljenje, saosecanje - le sa zaljenjem, na zalost; - etmek zaliti, sazaljevati eseflenmek zalostiti se, tugovati eselemek: - beselernek dugo i uporno nagovariti, ubedjivati, skoliti, zaokupiti, spopasti eseme nar. v.
mantık
esenlemek ak. pozdraviti, pozdravljati;
pozdravljati se; oprastati
se esenlik 1. (dobro) zdravlje i raspolozenje, blagostanje 2. cilost, bodrost (narocito prilikom oporavljanja od kakve teske bolesti) eser a delo, radn (nja), ostvarenje; edebi - knjizevno delo; sanat - leri umetnicka defa 2. trag, ostatak 3. znak, beleg, obelezje 4. spomenik 5. muz. opus esericedit (-di) am.: pisanje (velikog formata)
kağıdı
papir za
eserrnek ak. nar. podizati, gajiti, negovati o - besermek predano, usrdno ciniti, sviti se oko cega esham a tin. arh. akcije, deonice, vrednosni papiri, hartije od vrednosti
344
esin 1 nar. jutarnji povetarac, lahor esin2 nadahnuce, inspiracija; /-dan/ almak nadahhuti se, inspirisati se; - vermek nadahnuti, inspirisati, podstaci esindirrnek ak. nadahnuti, inspirisati esinlanrnek nadahnuti se, inspirisati se esinti povetarac, vetri6 esir 1 etar, eter esir2 a zarobljenik - düşmek pasti u ropstvo
3.fig. poklonik, privrzenik esirci ist. trgovac robljem esirgemek ak 1. stititi, cuvati, paziti; Allah esirgesin! sacuvaj boze! 2. stedeti, zaliti, uzdrzati se od cega esgirgemezlik pozrtvovanost, mopregor, samoodricanje
sa-
esirgenrnek pass. od esirgemek
esen 1. zdrav; şen ve - kalınız! ostajte zdravo i veselo! (pozdrav na rastanku) 2. uman, razuman 3. cist, neiskvaren esenleşrnek
esim nar. duvanje, dah (vetra)
esirgeyici zastitnik esirlik 1.zarobljenstvo 2. ropstvo 3.fig. zavisnost, poklonistvo esirrnek nar. biti pijan, izgubiti glavu, poludeti eskatologya til. eshatologija eski 1. star 2. istrosen, pohaban 3. starinski, zastareo, prevazidjen, staromodan 4. prosli, predjasnji, bivsi; - müdür bivsi direktar 5. davnasnji, star; - dostuk staro prijateljstvo 6. drevan, starinski; - adetler drevni obicaji O - ler stari, preci, - çağ stari vek; - defterleri karıştırmak (ili yoklamak) pretresati dogadjaje iz proslosti; düşmün dost olmaz post. stari neprijatelj ne moze postali prijatelj; - göz ağrısı stara ljubav; - hale getirmek vratiti u prvobitno stanje; - kafalı staromodan, (covek) zastarelih nazora; - kurt 1) istinski majstor, veliki znalac (u poslu) 2) stari lisac; - püskü starudija, starez - top-
esrarcı
rak stara kvrga (za vitalnog starca ili staricu) eskici 1. starinar, staretinar (trgovac starim stvarima) 2. krpac obuce eskicilik zanimanje starinara eskiden ranije, davno, svojevremeno, ne ka d Eski Dünya Stari svet (Evropa, Azija i Afrika) eskileşrnek
v. eskirnek
eskilik 1 . starost 2. zastarelost, prevazidjenost 3. drevnost, davnina; eskirnek 1. ostariti 2. istrositi se, pohabati se 3. zastariti 4. postali hronican (o bolesti) eskimiş
1. star 2. iznosen, pohaban 3.
zastareo Eskimo 1Eskim ll eskimski Eskişehir taşı (-nı)
v. Lüle taşı
eskitmek ak. 1. pohabati, iznositi 2. uciniti starim (starcem) eskiz skica, nacrt; eskrim sp. macevanje; eskrimci macevalac eslaf a predji, preci, stari, dedovi
esmer a 1. kestenjast, crnomanjast, "garav" 2. tamnosmedj, crnobraon; ekmek crni hleb; - kömür lignit
esmerce crnpurast, smedjkast esrnerimsı
v. esmerce
esmerleşmek
(po) tamneti, pocrneti
esmerleştirmek
potamniti, pocrniti
esmerik ernfgutastost, garavost, tamnost esnaf a 1. esnafi, drustva zanatlija i sitnih trgovaca u carsiji 2. arg. posrnula zena, prostitutka esna a 1 1. vreme, razdoblje, period 2. trenutak, momenat ll u funkciji sastavljenih postpozicija; - sında za verme, tokom; harp - sında za vreme rata esnek elestican, gibak, savitljiv; fleksibilan esnekleşrnek
postali elastican, gibak
esneklik elasticnost, vitljivost; fleksibilnost
gipkost,
sa-
esnemek 1. savili se, izviti se, poviti se 2. rastegnuti se, razvuci se· 3. zevati esnetmek ak 1. saviti, izviti, poviti, iskriviti 2. razvuci, rastegnuti, nategnuti 3. dosadjivati, gnjaviti,
eslek nar. poslusan, pokoran
espas tip. razmak (izmedju slova)
esleklik poslusnost, pokornost
Esperanto esperanto
esiemek ak. nar. pridavati znacaj, poklanjati paznju, postovati
esperi zool. soko grlas (Falco sabbuteo)
esma a arh. imena O - yı üstüne sıç ratmak sam sebi stvarati neprilike, sam sebe uvaljivati u neprilike
espri 1. sala, vic 2. humor; - yapmak salili se
esmek (-er) 1. duvati, puhati (o vetru) 2. razg. dunuti u glavu, pasti na pamet; aklına eseni söylüyor on kaze (sve) sto mu padne na parnet O esen havaya göre dönmek okretati se kako vetar duva; esip savurmak 1) dici, zavitlati prasinu 2) praskati, besneti
esrar1 a tajne, misterije; devlet - ı drzavi tajne o - kumkuması zagonetna licnost
esprili duhovit, domisljat, ostrouman
esrar2 hasis, droga; - çekmek pusiti hasis; - tekkesi (tajna) pusionica hasisa esrarcı
narkoman; trgovac drogom
345
esrarengiz esrarengiz a-p tajanstven, zagonetan, misteriozan misterioznost,
esrarengizlik janstvenost esrarkeş
a-p uzivalac hasisa,
tanar-
koman esrarkeşlik
narkomanija,
uzivanje
d ro ge esrarlı
tajanstven, zagonetan
esre v. kesre esriklik 1. pijanstvo, opijenost 2. uzbudjenost, razdrazenost, razbesnjenost esirrnek 1 . opiti se, napili se 2. uzbuditi se, razdraziti se, pasti u zanos (ekstazu) 3. onesvestiti se, obeznaniti se esritmek ak 1. opi (ja) ti, napiti 2. uzbuditi, razdraziti, razjariti essah a nar. tacno, istinito, stvarno (upotrebljava se za potvrdjivanje tacnosti necijeg iskaza i si.} estağfuruUah a molim! nema na cemu! (uctiv odgovor na zahvaljivanje ili izrecenu pohvalu)
estamp estampa, bakrorez estek - köstek etmek (ili - etmek, köstek etmek) izvlaciti se na sve moguce nacine, vrdati, izbegavati, odugovlaciti; etti, köstek etti, işi yapmadan kalkıp gitti natezao se, natezao, pa se digao i otisao ne obavivsi posao ester1 p arh. mazga, m ula; ester2 hem. eter -1 1 (
estetik (-ği) ı estetika ll 1. esteticki 2. estetski O - cerrahlık plasticna hirurgija estetikçi 1. esteticar 2. esteta estetikçilik esteticizam estetlik estetizam estirmek ak raspiri (va) ti estomp (-pu) s/ik. brisalica, rastrljivac
346
esvap stv ari
(-bı)
a arh. ruha, odeca; roba,
eş ı 1 . par, parnjak; - tutmak naci (sebi) par 2. bracni drug, suprug (a), jedno od dvoje supruznika 3. dvojnik 4. drug (ar), prijatelj 5. nar. anat. posteljica, placenta ll 1. jednak, identican 2. slican, ravan, podudaran O - dost prijatelji, znanci eş
anlam gram. sinenim
1. v eş anlam 2. sinoniman, istoznacan; - kelimeler sinanimi eş anlamlı
eş anlamlılık
gram. sinonimija
eşarp (-bı) esarpa (sirok paradni oficirski pojas ili marama u obliku sala) eş başkan eş
kopredsednik
biçim hem. geol. izomorf
eş basınç (-cı)
geog. izobara
eş biçimli hem, geol. izomorfan, istooblican eş biçimiilik hem. geo/. izmorfija, izomorfizam, istooblicnost
eş
cinsel homoseksualan
es
değer
eş
ekvivalentan, jednakovredan
değerlik
ekvivalentnost,
jed-
nakovrednost eşek (-ği) 1. magarac, tovar; yabani zool. divlji magarac (Equus onager) 2. fig. neotesan, prost i tvrdoglav covek o - başı ni ko i nista; - cenneti arg. 1) onaj svet 2) buvara, zatvor; - derisi gibi debelokozac; - hoşaftan ne anlar sta zna magarac sta je kompot; §ta zna svinja sta je dinja; - kafalı nedotupavan; nedokazan, bandoglav; - sudan gelinceye kadar dövmek prebiti (kao magare); - şakası glupa sala, prostcka sala
eşek arısı eşekçi
logonja
zoo/. strsljen (Vespa crabro}
gonic magaraca,
oslar,
os-
eş
eşek davası
mat. Pitagorina teorema
(pons asinorum) eşek dikeni bat. divlja articoka, spanska articoka (Cynara cardunculus) eşek hıyarı
bot. divlji krastavac, divlja dinja (Ecballium elaterium) eşek
kulağı
bat. udovica, semetljika (Knautia arvensis)
1. nedotupavost, glupost, ignorancija, "magareca posla" eşeklik
eşek marulu (-nu) bat. gorcica (Sonchus oleraceus) eşek maydanozu bot. krbuljica velika (Anthriscus silvestris) eşek otu bat. esparzeta, turska detelina (Onobrychis)
eşek sırtı
arhit. sedlast krov
eşelek (-ği) ogrizak (jabuke, kruske i si.); srce ploda sa semenkama koje se ne jede eşeelek (-ği) ogrizak (jabuke, kruske i si.); srce ploda sa semenkama koje se ne jede
eşiemek ak. 1. ceprkati, dzarati, razgrtati, kopkati 2. fig, istrazivati, iznaCi, isceprkati, razotkriti eşlenmek eşey
pass od
eşiemek
pol; cf. cins
eşeyli
biol. 1. polno obelezen 2. polni
eşeylilik
eşeysel
polnost, seksualnost polni, seksualni
eşeysizlik
bio/. bespolnost
eş
güdüm koordinacija, uskladjivanje
eş
güdümcü koordinator
eş
güdümlü koordiniran
eşhas
a arh. licnosti, lica
eşik (-ği) 1. prag 2. predvorje (u dvoru ili konaku) 3. fig. pocetak, pocetna !aza,
prvi deo 4. muz. kobilica (na gudackim instrumentima) O /-ın/ - ini aşındırmak obijati ciji prag; - ine yüz sürmek ponizno moliti, ljubiti prag eşilme 1.g/. im. od eşilmek 2. odronjavanje, osipanje eşilmek
pass. od
eşmek
eşinrnek 1. kopati, rovati, riti zemlju (o zivotinjama) 2. biti, tuCi (kopitom o tle) eşit (-ti) 1. jednak, ravan 2. ravnopravan; - haklı ravnopravan - haklılık ravnopravnost O iki - parçaya bölmek podeliti na dve ravne casti eşitçi
fil. po/. 1. egalitarist ll. ega-
litaristicki eşitçilik
fi/. egalitarizam
eşitlemek
ak. izjednaciti, poravnati, iz-
ravnati eşitlenmek
postali jednak, izjednaciti
se, izravnati se eşitlik 1. jednakost; - derecesi gram. ekvativ 2. ravnopravnost
eşitsiz
1. nejednak 2. neravnopravan
eşitsizlik
1.
nejednakost
2.
ne-
ravnopravnost eşkal (-li) a arh. 1. oblici, forme, flgure 2. vidovi, nacini 3. izgled, spoljasnjost eş
kanatlılar
zoo/.
jednokrilci
(ho-
momptera) eş kenar geom. ravnostran; - dörtgen kvadrat; - üçgen ravnostrani trougao eşkiya a 1. razbojnici, banditi 2. razbojnik, bandit
eşkiyalık
razbojnistvo, banditizam
eş kin 1. la k kas, kratak galop 2. u lakom kasu, u kratkom galopu eşkinli
kasac (ki) brz, trkac (ki) (o
konju)
eş koma mnogobostvo, politeizam;
347
eşlek
(-M
eşlek
astr. ekvator, polutar; cf. ek-
vator eşleksel eşlem
ekvatorijalan
eş yapım
kopija
eşierne 1. gl. im. od eşiemek 2. sinhronizovanje, sinhronizacija eşiemek ak. 1. spari (va) ti, upariti 2. sastaviti, spojiti (u par) eşlemeli: eşlenik
sin. sinhronizovan (film)
mat. spojen, povezan
eşlenmek
pass. od
eşiemek
eşleşmek 1. izjednaciti se, poistovetiti se 2. spariti se, udvojiti se
eşleştirmek ak. 1. izjednaciti, istovetiti 2. spariti, udvojiti eşlik (-ği)
nost 2.
po-
1. slicnost, podudarnost, par-
muz. pratnja; - etmek pratiti
eşme 1 . gl. im. od eşmek 2. mali zdenac, plitko vrelo vode (izdubljeno) u pescanom.tlu
eşmek1 (-er) ak. 1. razgrtati, kopati, riti, (iz)dupsti 2. fig. istrazivati, prekopavati, (is)ceprkati, iznalaziti eşmek2 (-er)1. galopirati, konju) 2. hitati, zuriti, leteti eş
trcati
(o
merkezli geom. koncentrican
eşofman
sp. 1. zagrevanje; - yapmak zagrevati se (pred utakmicu) 2. trenerka, trenirka
a o-
eşraf
najblagorodniji, najplemenitiji, najbolji saat srecan cas, dobar cas; saatte doğmuş rodio se pod srecnom zvezdom eş sesli gram. homonim (an); - kelimeler hornonimi eş sıcak
eşya a 1. stvari, predmeti; süs - sı ukrasni predmeti; şahsi - licne stvari 2. namestaj, pokucstvo
geog. izoterma
eşsiz 1. bez para, bez druga, sam 2. jedinstven, besprimeran, neuporediv, nesravnjiv besprimernost, neuporedivost
eş
sin. koprodukcija roba
yükselti geog. izohipsa
eş zamanlı
fiz. geog. 1. izohron 2. sinhron, istovremen. istodoban eş zamanlılık
sinhronija
et 1, meso; - (kıyma) makinesi masina za mlevenje; - kızartması pecenje; suyu bistra supa od mesa; dana - i teletina; sığır - i govedina; tuzlanmış usoljeno meso 2. put, telo 3. meso, jestivi deo plodova o - bağlamak 1) ugojiti se, udebljati se 2) zarasti, zaceliti se, zamladili se (o rani); - beni mladez - but tutmak popraviti se, dobiti na tezini; - inde kemiğinde hissetmek iskusiti na sopstvenoj kozi; - tırnak omak cvrsto se drzati zajedno (o clanovima porodice); - tutmak ugojiti se, popraviti se; -le tırnak gibi nerazdvojan; - zehirlenınesi med. salmonelaoza etajer etazera, polica, stalak s policama eteton etalon, pra mera etamin tekst. grubi muslin (najcesce sluzi za pravljenje zavesa) etap
(-bı)
sp. etapa, deonica
etci nar. mesar,
kasapın
etçil zool. mesozder etek (-ği) 1. skut, pes (haljine, kaputa i si.); - lerini beine sokmak podaviti skute 2. suknja 3. kraj (carsafa, pokrivaca i si.} 4. podnozje (planine, brda) 5. limeni odvod (na krovu, prozoru i si.) o - i belinde energicna i otresita zena; - bezi trouglasta pelena; - dolusu u izobilju, mnogo; - dolusu para mnogo para; /-ın/ - ine düşmek (ili sarılmak) preklinjati, usrdno moliti; - i düşük zarozana, slajmpava, neuredna (zena), prljavusa; - gös-
etkinlik termez skromna, uredna i cestita (zena); - öpmek ljubiti skute; - pisliği (ili kiri) sramna, nedostojna (polna) veza; /-dan silkmek prati ruke od cega, odustajati; ine yapışmak priviti se, pribiti se uz skute (trazeci zastitu ili milost); - leri zil çalmak biti van sebe od radosti
etilalkol (-lü) etilaikohal
eteklemek ak. 1. ljubiti cije skute, padati na kolena (pred kime) 2. laskati, podilaziti
Etiyopyalı
eteklik 1 . suknja 2. podsuknja 3. materijal za suknje 4. podnozje, osnova, donji deo, postarneni etelemek; - betelemek ak. nur. biti neprijatan, ruzno se ponasati etan nar. 1. deo (ploda)
v. etene 2. meso, jestivi
etene 1 . anat. posteljica, placenta 2. bot. semenik, placenta elenelenme placentacija eteneli mesnat, socan (o plodovima); s placentom etenesiz bez placente eter hem. etar, eter eterlemek ak. opiti etrom, dati etarsku narkozu eterleşrnek
eterizovati se
eterleşrnek
eterizovali se
eterli etarski, eterican Eti Hitit etik ı etika ll etieki etiket (-ti) 1. etiketa, nalepnica, oznaka; - koymak staviti, zalepiti etiketu 2. etiketa, etikecija, ceremonijal; - bozmak ogresiti se o etikeciju, narusiti ceremonijal; e çok riayet eden bir adam covek koji strogo vodi racuna o etikeciji etiketiemek ak. staviti, zalepiti etiketu (nalepnicu ) etikettenrnek pas. ad etiketlernek etil hem. etil
etimolog etimolog etimoloji etimologija etimotojik !ing. etimoloski etioloji etiologija Etiopljanin
etkanat zool. vrsta krupnog slepog misa (Noctulina altivolans) etken ı 1. cinilac, faktar 2.hem . agens ll gram. aktivan; - eglemler aktivni glagoli etkenlik 1. aktivnost, delovanje 2. delotvornost, efikasnost et kesimi re/. mesopust, mesne pakIade (poslednjii dani mesojedja) et
kırımı
v. et kesimi
etki 1. uticaj, dejstvo; cf. tesir; /-ın/ - si altına girmek (düşmek) (ili - sine kapılmak) potpasti pod ciji uticaj; karşılıklı medjudejstvo, interakcija 2. utisak, dojam; cf. izienim 3. efekat, rezultat 4. fig. akcija · etkilemek ak. uticati, delovati, dejstvovati etkilenmek 1. pass: od etkilemek 2. biti pod utiskom, biti pod dejstvom etkileşim
uzajamno dejstvo
etkili delotvorno, efikasan; delotvorno, efikasno
şekilde
etkililik efektivnost, efikasnost etkirnek dat. hem. fiz. uticati dejstvovati etkin 1 1. log. subjekat 2. gram. podmet, subjekat ll 1 . hem. aklivan 2. dec loivoran, uticajan etkinci. fiil. aktivist, pristalica aktivizme etkincilik fi/. aktivizam etkinleşrnek
hem. postali aklivan
etkinlik 1. aktivnost 2. delotvornost, efikasnost 3. uticajnost
349
etkisiz etkisiz bez uticaja, bez dejstva etkinrnek podvrci se dejstvu, biti pod dejstvom etlenmek ugojiti se, udebljati se etli 1. s mesom, m~sni, mesnat; börek burek s mesom; - pilav pilav s mesom 2. mesnat, pun, jedar, socan; dudaklar pune, debele, mesnate usne; meyve krupan, socan; plod o - butlu nabijen; krupan, korpulentan, uhranjen; canlı zdrav kao dren, snazan, krupan; krepak; - ye sütlüye karışmamak ni u sta se ne mesati, ne petljati se ni u sta etlik 1. tovljenik 2. mesto u hladnjaku za drzanje mesa etme gl. im. od etmek O - bulma dünpost. ko zlo cini doceka ga; - eyleme; nemoj(te) (kod kuznog postupka)
yası
etmek (eder) 1. ciniti, raditi, vrsiti, obavljati; akın - izvrsiti napad, napasti, navaliti; iyilik - uciniti dobro (delo) 2. uciniti, postupati (na odredjeni nacin), uraditi; iyi ettinizde geldiniz dobro ste ucinili sto ste dosli 3. stajati, kostati, vredeti; bu gömlek üç bin lira eder ova kosulja kosta tri hiljade lira 4. ciniti, iznositi, biti; iki artı beş yedi eder dva plus pet su sedam; üç kere üç dokuz eder tri puta tri su devet 5. ak. ab/. lisiti, ostaviti bez; onu işinden ettiler lisili su ga posla, ostavili su ga bez posla 6. kao pomocni glagol sluii za gradjenje sloienih glagola; alay - zadirkivati, ismevati, podsmevati se, terati segu; ateş - otvoriti vatru, pucati (iz vatrenog oruzja); berbat - unistiti, pokvariti; yardım - pomoci O etme! nemoj! pusti! ne trebal ettiğini bulmak dobiti po zasluzi; ettiğiyle kalmak ostati sam sa svojom sramotom (zbog nameravanog loseg postupka); akşamı - nesto ciniti (pricati, sedeti i si.) do veceri; sabahı - nesto ciniti do jutra, docekati jutro nesto radeci; etme komşuna, gelir başına post. ko drugome jamu kopa sam ce u nju pasti
350
etmen faktor, cinilac etnik etnicki etnografya etnografija etnoiog etnolog etnoloji etnologija etnolojik etnoloski et oburlar zool. mesozderi etol (-lü) stola, boa (krzneni okovratnik koji se nosi na ramenima, preko haljine) etraf a 1. strane, krajevi 2. okolina, okolis 3. (ljudsko) okruzenje, sredina (u kojoj covek zivi) ll u funkciji sastav/jenih postpozicija; /-ın) - ında oko, okolo cega, u okolini cega O /-ın/ - fını almak okruziti, okupiti se oko koga (cega); /-ın/ - ında dört dönmek saletati, navrsti se na koga etraflı 1. potpun, svestran, celovit 2. podroban, iscrpan
etraflıca 1. potpuno, celovito, svestrano 2. podrobno, iscrpno
et sineği (-ni) zoo/. siva muva, breculja (Sarcophaga carnaria) etsiz 1. bezmesan, bez mesa; - yemek jelo bez mesa 2. suv, mrsav, slabo telesan o - çansız kost i koza et şeftalisi vrsta breskve (Prunus persica duracina) ettirgen gram. kauzativan, faktitivan, kauzativ, faktitiv; - fiiller kauzativni glagoli çatı
ettirmek caus. od etmek etüt (-dü) 1. studija, (naucni) rad 2. nacrt, skica 3. istrazivanje, izucavanje; ispitivanje etüv sterilizator etyaran nar. podnoktica, kukac, panaricijum et yemez getarijanski
1 vegeterijanac
ll
ve-
evirtik et yemezlik vegetarijanstvo ev 1. ku6a, dom; - altı izba (u starim seoskim ku6ama), prizemlje (namanjeno za ostavu ili staju); - ekmeği doma6i hleb; - halkı celjad hayvanları doma6e zivotinje; - işleri ku6ni poslovi; - kadını 1) doma6ica 2) ku6na pomo6nica; - de kalmak pro6i vreme za udaju - sahibi doma6in, gazda; - e teslim isporuka na ku6nu adresu; kültür - i dom kulture 2. porodica, doma6e ognjiste; - ce porodicno, s citavom porodicom; - açmak 1) u6i u novi dom 2) zasnovati porodicu; adamı covek vezan za porodicu, porodican covek; - bark doma6e ognjiste, dom (ocinstvo); - bark sahibi otac porodice; - bozmak (ili yıkmak) razoriti, rasturiti porodicu O - basmak uzurpirati ku6u, provaliti u ku6u; - direği stub porodice; de kalmış (kız) usedelica, neudata devojka; - lerden ırak! {ili uzak ) daleko mu lepa ku6a! ne daj boze; - i omuzunda (ili sırtında) besku6nik, skitnica; - lere şen lik! v. - lerden ırak
evci pitomac internata koji vikende provodi kod ku6e evcil doma6i, pitom (o zivotinji); - hayvanlar doma6e zivotinje evcilleşmek
evegen dijal. 1. uzurban, hitaju6i 2. uvek u zurbi, nestrpljiv 3. brzog toka, brze progresije, galopiraju6i (o bolesti) evelemek; - gevelemek mrmljati, nerozgovetno govoriti evermek ak. nar. udati, ozeniti evet da, jest (e), - efendim! da, gospodine! dobro! vazi u redu! (izraz odobravanja sagovornikovih reci) - efendirnci klimoglavac, covek koji sve odobrava, poltron; - efendimeilik poltronstvo, servilnost evgin nar. arh. hitan, neodlozan evham a 1. strahovanja, podozrenja, sumnje, zebnje; - a kapımak (ili getirmek) podle6i sumnjama, postali (bezrazlozno) sumnjicav ili podozriv, zazirati (bez pravog razloga) 2. hipohondrija evhamlanmak sumnjati
eviç (-vci) muz. naziv jednog makama u tradicionalnoj turskoj muzici evin nar. 1. jezgro, srz, srce 2. zrno, seme (nka);
odoma6iti se, pripitomiti ak. pripitomiti
evcimen 1 . porodican, privrzen porodici (domu) 2. vican ku6nim poslovima evç (-ci) a arh. 1. vrh, vrhunac 2. astr. apogej (u odnosu na zemlju), afel (u odnosu na sunce) 3. v. eviç evdemonizm fil. eudemonizani evdeş
nar onaj koji zivi s nekim u istoj kuci (uku6anin, supruznik, sustanar, sused i si.)
evecen nar. v. ivecen evecenlik v. ivecenlik
zazirati,
evhamlı 1. sumnjicav, nepoverljiv, podozriv 2. hipohondrican
evinlenme·k nar. sazreti (o zitaricama
se evcilleştirmek
podozrevati,
evinli pun, nabubreo, naliven (o zrnevlju)
evinsiz prazan supalj (o zrnu, plodu) evirgen nar. suveren (u nekom poslu), proracunat, praktican, delatan evirme 1. pretvaranje, preobra6anje, menjanje 2. log. konverzija evirmek ak. pretvoriti, preobratiti, promeniti O - e çevire kako valja, kako treba, propisno; evirip çevirmek pomno, svestrano razmotriti, podrobno ispitati evirtik fiz. hem. mat. obrnut, okrenut, izmenjenog redosleda, invertovan
351
eviı'tim
evirtim (pre) okretanje, promena redosleda, inverzija
evlik od (sa) ... kuca; dört yüz - bir köy selo sa eeliri stotine kuca (domova)
evirtmek ak. preobraziti, pretvoriti, promeniti, invertovati (promeniti redosled)
evlilik porodicna situacija; bracno stanje; - birliği 1) bracna zadjednica 2) uza porodica; - hayatı bracni zivot
eviye sudopera evkaf a is/. 1. vakufi, verske zaduzbine, dobra zavestana u verske svrhe 2. vakufsa uprava evla a 1 bolji, podobniji, primereniii ll bolje, pogodnije, primerenije, korisnije eviadiyelik stvari koje se nasledjuju, porodicna dragocenost evlat (-dı) a deca, potomci, porod; -ve ehfat potomstvo, rod 2. dete (sin ili cerka) 3. izdanak, potamak 4. - ımi sinko, kceri! cero! (nacin obracanja starijih mladima) o - edinmek usvojiti, usiniti dete; - gibi marljivo, priljezno evlatlık 1. usvojenje, posinovljenje 2. usvojenik, usvojeno dete; - almak (ili - a almak) usvojiti; evlek(-ği) nar. 1. brazda; - çekmek uzorati brazdu, obrazditi 2. meraza povrsinu zemljista, 1/4 dunuma 3. arik, kanal (za navodnjavanje i odvodnjavanve njive) 4. arh. arg. papirna novcanica od deset lira
evlendirilmek pass. oo evlendirrnek evlendirrnek ak. ozenti, udati evlenma 1. gl. im. od evlenmek 2.sklapanje braka, vencanje, zenidba, udaja; - cüzdanı (ili kağıdı) izvod iz maticne knjige vencanih, vencanica; - tellah provodadzija, posrednik u sklapanju braka; - töreni ceremonija vencanja evlenmek sklopiti brak, stupiti u brak, ozeniti se, udati se O - barklanmak sklopiti brak i zasnovati porodicu (dom) evli 1. ozenjen, udata, porodican; barklı ozenjen, udata, porodican, skucen 3. v. evlik o - evine, köylü köyüne post. svako neka gleda svoja posla, svako neka se okrene svome poslu
352
evlilik dışı vanbracni, nezakonit; ) çocuk vanbracno dete
(doğan
evliya a 1. sveti ljudi, bogougodnici 2.sveti covek, bogougodnik, podviznik; o devesi zool. mokrica, babura (oniscus morarius);- gibi veoma moralan covek evliyalık svetost, svetastvo, gougodnistvo, podviznistvo
bo-
evliya otu bot. medenica, slatkovina (Hedysarum) evmek v. ivmek evrak (-ki) a 1. listavi hartije 2. dokumenti, papiri; - hazinesi arhiv(a); - ka" lemi registratura; nakdi - banknote, papirne novcanice; resmi sluzbeni do kumenli evrat {-dı) a is/. skup molitvi koje se izgovaraju u odredjenim prilikama evre faza, stadijum, period, razdoblje evren 1 1. kosmos, vaseljena, vasiona, svemir; - gemiciliği kosmonautika . 2. zemlja, svet 5. covecanstvo, ljudski rod evren bilimi kosmologija evren bilimsel kosmalaski evren
doğumu
kosmogonija
evren pulu geo/. liskun, tinja evrensel 1. kosmici, svemirski, vaseljenski 2. svetski, opsti, univerzalni evrenselleşrnek
univerzalizovati se
evrenselleştirmek
ak. univerzalizovati
evrensellik ekumenizam evrik obrnut, inverzan evrilir log. reverzibilan, obratljiv, povratan
eylül evrim razvoj. evolucija evrimci 1evolucionist ll evolucionisticki evrimcilik til. evolucionizam evrişik(-ği)
log. konverzija
evropiyum her.
ev~opium(Eu)
evsaf a. arh. svojstva, osobine, karakteristike evsemek zaliti za rodnim krajem, tugovati za domom, osecati nostalgiju evsin ceka ( lovacki zaklan ) ev sineği zool. domaca muva (Musca domestica) evvel a 1. prvo, ranije, s pocetka, na pocetku; daha - jos ranije; en - na sarnon pocetku, najranije ll post. sa ab/. pre; ct. önce; bir hafta - pre nedelju dana; bundan - pre toga; (bundan) iki saat - pre dva sata; her şeyden - pre svega lll 1. prvi, pocetni 2. predjasnji, prosli davni; zamanda u davno vreme <> - Allah! neka nam je prvo bog na pomoci; - emirde pre svega, prvo i prvo; - ve ahır na pocetku i na kraju, prvo i poslednje; - selam sonra kelam prvo pozdravi pa onda reci evvela
a. prvo, pre svega
evvelce 1. pre, ranije, prethodno 2. jednom davno, u davna vremena, u staro vreme evvelden ranije, nekad, davno evveli 1. nar. v. evvelki 2. ranije, davno evveliyat (-tı ) a arh. poceci, prvi koraci (u nekom poslu ), pocetna faza evvelki, evvelsi 1. prvi, pocetni, inicijalni 2. prethodni, prosli 3. pretprosli, pretposlednji; - gün prekjuce; - yıl pretprosla gadina ey uzv. 1.(h) ej! -arkadaş hej druze! 2. cuj (te)! - mürninleri slusajte vernici! 3. (upitno) dakle? elem? pa? eyalet (-ti ) a 1. ist. ejalet (najveca ad-
ministrativna jedinica u Osmanskom carstvu do 1864. godine) 2. provicija, oblast 3. (federalna) jedinica, drzava (ob. za drzave Amerike) eyer1 sedlo; /-1/- den düşürmek izbiti, izbaciti iz sedla; - kaltağı drveni kostur sedla; - kaşı prednje oblucje sedla, jabuka; - takımı konjska oprema, ham; /-al - vurmak osedlati (zivotinju) eyer 2 v. eğer eyerci sedlar, izradjivac sedla eyercilik sedlarstvo, sedlarski zanat eyerlemek ak. osedlati (konja) eyerlenmek pass. od eyerlemek; atlar eyerlendi konji su osedlani eyerli osedlan eyersiz neosedlan eyitmek dat. arh.. reci, kazali eylem 1. radnja, akcija; delo, cin, postupak 2. rad, aktivnost, delovanje 3. gram. glagol; - çekimi konjugacija; - gö'vdesi glagolska osnova; - ismi glagolska imenica eylemci aktivist, covek od akcije eylemcilik til. aktivizam eylemek arh. ciniti, raditi; neyleyim? sta da radim? sta ja tu mogu? eylemli radan, delatan, poslen, aktivan; delotvoran, etikasan eylemlik gram. infinitiv, masdar; ct. mastar eylemsi zajednicki naziv za glagolske imanica, participe i gerundive (u turskom jeziku) eylemsiz neaktivan, pasivan, inertan eylemsizlik 1. neaktivnost, pasivnost, inertnost 2. fiz. inercija; - kuvveti sila inercije eylül (-lü) a septembar
353
eytam eytam a arh. sirocad, siracici
ezberlenmek pass. od ezberlemek
eytişim
ezberletmek caus. od ezberlemek
til. dijalektika
eytişimli dijalekticki; - özdekçilik dijalekticki materijalizam
eyvah uzv. avaj! jao! tesko meni! - lar olsun! zao mi je! eyvallah a 1. svakako, naravno; u redu! vazi! 2. do vidjenja! zbogom! 3. hvala! O/-af - demek slagati se, prihvatati, ne protusloviti, ne prigovarati; /-af - etmemek ne ugadjati, ne biti zahvalan eyvan p arh. salon, trem, predvorje (u istocnjackim ku6ama) eyyam a arh. 1. dani, vreme; bir - nekada, jednom; gençlik - ı dani mladosti, mladalacko doba 2. sre6na vremena; görmüş (covek) koji je proziveo srecne dane 3. mor. povoljan vetar; - ola! (zelim) povoljan vetar! (govori se pasadi ili putnicimana brodu koji se otiskuje·na pucinu) O- efendisi oportunist, "zavetrinac" eza a mucenje, tortura, nasilje ezan a ezan poziv na molitvu; - okumak 1) pozivati na molitvu, oglasavati molitvu 2) arg. mnogo pricati, gnjaviti pricama; zanovetati ezani: - saat vreme ezana ezber p 1. napamet, naizust; dersi etmek nauciti lekciju napamet 2. bubanje, gruvanje; - etmek nabubati, nagruvati ezberci koji uci napamet; bubalica, sıreber
ezberciik ucenje napamet, bubanje ezberden v. ezbere ezbere 1. v. ezber; - e bilmek znati napamet 2. fig. povrsno, nepouzdana, lose; - iş görmek povrsno uraditi, sklepati, izosljariti ezberlemek ak. nauciti napamet; nabubati
354
ezcümle p-a arh. 1. ukratko, recju 2. izmedju ostalog 3. tako, na primer 4. uglavnom, u principu ezdirmek caus. od ezmek ezel a arh. vecnost, davnina, iskon; cf. öncesizlik; - den beri od iskona, od ajkada ezeli vecan, iskonski; nasnji, stari neprijatelj
düşman
dav-
ezeliyet (-ti) a vecnost, iskon ezgi1 1. muz. melodija, arija 2. fig. nacin, tempo o ağır - fıstıki makam tiho, necujno; lagano, bez zurbe ezgi2 nar mu ka, patnja ezgili muz. melodican ezgin 1. zgnjecen, zdrobljen, smrvljen, razbijen, slupan 2. fig. umoran, iznuren, smozden ezg.inlik 1. umor, lomnost 2. muka, patnja 3_. v. ezinti ezici 1. tezak, mucan, iscrpljujuci; - sı teska tuga 2. pretezan, ogroman çoğunluk ogromna vecina; - üstünlük ogromna prednost 3. zamoran, tegoban (o postu i si.) kıntı
ezik 1. smrvljen, zgnjecen, zdrobljen; spljosten; razbijen; - büzük ubiven, zgnjecen (o vocu pri transportovanju) 2. fig. preplasen, zastresen 3.fig. utucen, neraspolozen polisten eziklik 1. smrvljenost, zdrobljenost, zgnjecenost 2. izmozdenost, iscrpljenost, lomnost (u telu) ezilgen lako drobljiv (lomljiv) ezili zgnjecen, smrvljen, zdrobljen ezilmek 1. pass. od ezmek 2. uznemiriti se, osecati tegobu, mucninu (sa recima iç, mide, yürek); içim eziliyor
Ez ra il muka mi je; midem eziliyor muci me zeludac (od gladi) o ezilip büzülmek zbuniti se, smesti se
ezim: - - ezmek jako se umoriti, premoriti se ezim evi uljara, fabrika ulja ezinç (-ci) jak bol, muka; agonija ezinmek osecati mucinu (od gladi); miden eziniyor boli me ispod rebara (od gladi) ezinti muka, zlo (od osecanja gladi) eziyet (-ti) a muka, patnja, stradanje; çekmek muciti se, patiti; /-al - vermek muciti, zadavati muku eziyetli tezak, zamoran, mucan
ezkaza p-a slucajno; ezme 1. gl. im. od ezmek 2. pire, pasta; - si riblja pasta; meyve - si marmelada; patates - si pire od krompira balık
ezmek (-er) ak. 1. zgnjeciti, smrviti; spljostiti; slupati 2. prignjecti (prst, nogu i si.) 3. satreti, smlaviti, potuci (neprijatelja i si.) 4. pregaziti, zgaziti (o vozu, automobilu); tren iki kişi ezdi voz je pregazio dva coveka (osobe) 5. rastöpiti, rastvarili, razblaziti (u vodi); boya - rastvarili boju 6. fig. iznuriti, izmrcvariti, jako zamoriti 7. muciti, kinjiti; obespokojavati 8: fig. pritiskati, tlaciti, ugnjetavati 9. arg. procerdati, spiskati (lako stecenu imovinu ili novac). Ezrail v Azrail
355
.
-F-
fa muz. fa (nota) faal (-li) a 1. vredan, priljezan; agilan, aktivan; cf. aktif; - olarak aktivno, zivo, energii':no 2. aktivan, u stanju rada; nüfus aktivna populacija; - yanardağ aktivan vulkan
1
faaliyet (-ti) a radinost, marljivost; aktivnost, agilnost, energii':nost 2. dejstvo, delatnost; - e başlamak 1) b ili pusten u pogon (o objektu) 2) voj. zapoi':eti ratne operacije; - e geçirmek pustiti u rad, staviti u pogon (fabriku, industrijski objekat); - e geçmek v. - e başlamak; - göstermek 1. raditi, razviti, aktivnost 2) dejstvovati, funkcionisati; baltalama - i podrivai':ka delatnost; gizli ilegalna delatnost; toplumsal - drustvena delatnost zihni - umni rad. fabrika fabrika, zavod; kombinat; fabrii':ki zig; - fiyatı (ili maliyeti) fabrii':ka cena; - markası fabrii':ki znak
damgası
fabrikacı
fabrikant
fabrikasyon proizvodnja, izrada fabrikatör v.
fabrikacı
tragii':an
façetalı
sırana
od kineskog porculana
a 1. prekomeran, pretenin 2. nep-
ristojan, nemaralan fahişe
a bludnica, razvratnica, drolja;
fahişelik
bludnicenje, prostitucija
fahrenhayt (-tt) fiz. Farenhajtova skala tahri a pocasni (clan, predsednik i si.) cf. onursal; - başkan pocasni predsednik;
- konsolos pocasni konzul fahriye a !it. poema samopohvale (u kojoj su stari pesnici hvalili svoj talenat) tahura hvalisav, nadmen, razmetljiv faik a nadmocan; odlican, izvrstan; faikiyet (-ti) a nadmoc, prevaga, preimucstvo; fail a 1. izvrsilac, akter 2. jur. poi':inilac, vinovnik, prestupnik 3. bio/. faktor 4. gram. subjekat faiz a 1. ek. kamata, interes; cf. ürem; kamatna stopa; - e vermek pozajmljivati novac uz kamatu; bileşik - slozen interes, interes a interes
faizeilik lihvarstvo, zelenastvo faizlendirrnek ak. darali novac na in-
(dragog
brusen (kristal)
taçuna mor. obavijanje konopa (na ostecenim mestima) fagosit (-ti) fagocit, leukocit fagositoz fagocitoza (svojstva celija da unistavaju mikrobe) fagot (-tu) muz. fagot, tilula kineskih
356
fahiş
faizci lihvar, zelenas;
faça arg. 1. njuska, faca 2. najdonja karta u spilu taçeta faseta, brusena kamena, kristala)
fağfuri
fiyatı
facia a 1. nesreca, tragii':an slui':aj, propast 2. lif. tragedija facialı
vladara 2. izradjevine od kineskog porculana (tanjiri, i':inije)
teres
faizli (novac) s ka ma tom faizsiz beskamatni; kamatni zajam
-
ödünç bes-
fak (-kı ) a arh. zamka, klopka, - a basmak pasti u klopku; - a bastırmak nasamariti, prevariti, obmanuti fakat (-tı ) a ali, medjutim, no; - ı mayok bez izgovora; nema nikakvih "ali "
katı
fa ni fakır (-krı )a beda, nemastina, sirotinja
fakih a is/. poznavalac serijata fakir a 1. siromasan, ubog, bedan 2. jadan, nesre6an 3. fig. ja (iz skromnosti ); - sizleri bir türlü bulamadım ja vas nikako nisam mogao na6i 4. fakir, indijski isposnik fakirhane a-p 1. sirotiste, dom za uboge 2. fig. (moja) ku6a (iz skromnosti) fakirizm fakirizam (indijsko isposnistvo ubijanjem telesnosti u cilju razvijanja natprirodne snage) fakirleşrnek
(o) siromasiti, padati u
b edu fakirleştirmek
ak. osiromasiti, domesti
b edu
fakirlik 1. siromasıva beda, nemasiina 2. neplodnost (zemljista) faksirnil faksirnil faktitif gram faktitiv, kauzativ faktör faktor, cinilac; ct. etken fakültatif fakultativan, neobavezan fakülte fakultet; felsefe - si filozofski fa kultel fakülteli student, fakultetlija fal a gatanje, bajanje; - açmak (ili bakmak gatati, predskazivati; /-ın/ - ına bakmak predskazivati kome sudbinu; - taşı kamenci6 za gatanje falaka a falaka (stara naprava za batinanje ucenika po tabanima) 2. batinanje falakom (kazna); /-ı/ - ya çekmek (yatırmak, yıkmak ili vurmak batinati falakom po tabanima 3. teh. stezac falan a 1 taj i taj (kada se upotrebi umesto licnog imena); bana - geldi dosao mi je jedan 2. uz reCi koje oznacavaju vreme, mesto, /ice, sluzi za iskazivanje stvari koje se ne zele ponavljati neki; - tarihte nekog datuma; - yerde na nekom
mestu ll (ili - - , - filan, - fıstık, - festekiz) i slicno, i drugo (s prizvukom omalovazavanja); o, ekmek, peyir - filan yiyor on jede hleba sira i slicno lll tako nesto, priblizno, oko; saat beşti - bilo je oka pet sali; yüz liram - vardı imao sam oko sto lira
falancav. falan 1 falanıncı
nekakav, neki, n. n.
falanj1 anat clanak (prsta) falanj2 1. falanga, jedinica kopljanika (u staroj Grckoj) 2. falanga, spanska fasisticka sıranka falanjist falangista falcı gatar, pogadjac; - kadın gatalica ô - - ya fendetmez post. vrana vrani oci ne vadi. falcılık
gatanje, proricanje
falçeta, falçete obu6arski noz talihayır
(-yn)a dobar predznak
falso 1. muz. pogresan ton, falset 2. omaska, propust; gaf; - yapmak 1) po gres no svirati 2) pogresiti falsolu nota)
pogresan,
disonantan
(ton, ·
talya voj. arh. falja, faljica (upaljac na starim pusl
357
tanila ı flanel 2. pletena majica; potkosulja ll flanelski, od flanela
galis) arvensis 2. dusica, vranicova trava (Origattum vulgare)
tanilik prolaznost, nepostojanost, efememost
farenjit (-ti) med. faringitis, zapalenje zdrela
fanta zool. plava, mocvama senica (Parus caeruleus)
farfara 1. galamdzija, brbljivac 2. hvalisavac, razmetljivac
fantasma psih. opsena, prividjenje, tantazma
faron farfaralık
fantastik nestvaran, fantastican fantazmagori fantazmagorija, utvara, carolija fantezi 1 masta, uobrazilja; muz. fantazija ll ukrasen, kitnjast (namestaj, tkanina i si.) fantezicilik mastanje, fantaziranje fantezist tantası (o piscu, umetniku) fanti zandar, pub (karta) fanus 1. ukrasni fenjer 2. mor svetionik 3. stakleni poklopac (posude, lampe, mikroskopa i si) fanya ribarska mreza (krupno pletena)
farad2 fiz. farad faraş djubrovnik O - gibi (ili kadar) ogroman (o ustima)
faraza a uzmimo, pretpostavimo da ... recim o da ... farazi a pretpostavljen, uslovan, hipotetican faraziye pretpostavka, hipoteza;
ct. var-
sayım.
farba, farbala kamer, volan (na haljini) fare a zool. mis; tarla - si poljski mis O - düşse başı yarılır (bir yer) potpuno prazno (mesto); - geçer yol olur nista ne ostaje bez traga
358
hvalisavost,
razmetljivost;
brbljivost farırnak 1. umoriti se, posustati 2. postariti, iznositi se, izandjati (o odelm) 3. ostareti 4. odustati 5. nar. ostariti fariğ a. arh. 1. koji se povukao; odustao 2. jur. koji ustupa, prenosi (imovinu) 3. slobodan, miran, lisen briga; -olmak 1) /dan/ odreci se (imovine), ustupiti drugome 2) osloboditi se (posla i si); prekinuti sa cime; dici ruke od cega
farika a posebno obelezje, osobeni znak; ct. ayırmaç faringit v. farenjit
fariza
farsenkaza oci (razlicite boje)
kulağı (-nı)
razmetljivac hvalisavac, fan-
Farisi p v. farsça
far1 1 . aulo far
fare
farfaracı
bat. vidovcica (Ana-
a neizbezna obaveza, sveti dug
fark (-kı) a 1. razlika; - etmek 1) videti, raspozna (va) ti 2) shvatiti, razumeti 3) razlikovati, videti razliku; 4) menjati se etmez nije vazno, ne menja stvar; /-ın/ ında olmak primetiti, shvatiti, osetiti; /-ın/ - ında olmamak ne razumeti, ne shvatati (u ce mu je stvar); /-ın/ - ına varmak 1) opaziti, primetiti 2) shvatiti; osetiti, naslutiti görüş - ları raziike u gledistima; saat - ı vremenska razlika 2. podvajanje, diskriminacija; - gözetmek podvajati, deliti, praviti razliku farkedilmek pass. od fark etmek farklı 1. razlicit, drukCiji, koji se razlikuje; cf. ayrımlı; - farksız s neznatnom razlikom; - olmak razlikovati se, biti razlicit 2. diskriminacioni; - tutmak podvajati, praviti razliku, diskriminisati
fatiha farklıca
likom
fasıla a 1. interval, medjuvreme 2. prekid, pauza; - vermek dati pauzu, prekinuti
farkiılaşmak razlikovati se, postali razlicit; diferencirati se
riodican cf.
malo razlicit, s neznatnom raz-
farklılıştırma
diferencijacija
farklılaştırmak
ak. diferencirati, raz-
Iikevali farklılık
tasılah
isprekidan, s prekidima; pearalıklı
fasılasız
neprekidan, kontinuiran
fasih a pravilan, jasan (jezik, govor) fasikül svezak, deo (izdanja)
razlicitost
farksız
1 . isti, bez raziike 2. neprimetan, nejasan farksıziişmak
gubiti razlicita svojstva,
postati jednc.k
istovetnost, jednakost (po
osobinama) farmakolog farmakolog farmakoloji farmakologija farmason 1. mason 2. nar. bezboznik, nevernik farmasonluk masonstvo, masonerija fars paz. farsa, komedija Farsça 1 persijska jezik ll na persijskom tart: - furt hvalisanje, razmetanje; furt etmek hvaliti se, razmetati se farta: - sı turtası olmamak nepromisljeno govoriti, netakticno postupati; sı turtası yok netaktican farz 1 a re/. obavezan verski propis; fig. dug,obaveza farz2 a. pretpostavka; nagadjanje, nas. lucivanje; - etmek pretpostavljati fasa: - iiso arg. glupost, budalastina, besmislica (o stvari, reci) fasarya besmislica; tricarija faseta v. taçeta fasıl (-sı)
fasit a. 1. porocan, pokvaren 2. smutni, huskacki; buntovnicki; o - daire bezizlazan polozaj, vrzino kolo faska povez preko pupka odojceta
farmakodinamik farmakodinamika farksızlık
fasile a. arh. biol. familija, porodica
a 1. glava, poglavlje (knjige)
2. odeljak, deo 3. sezona, godisnje doba 4. poz. cin 5. muz. partitura 6. spletkarenje, ogovaranje
fasla; - - mestimicno, tu i tamo tasietmek ak. 1. resavati (spor, problem i si.) 2. deliti, odvajati Faslı
Marokanac
fason kroj Fasone dezeniran (stof) fasulye bot. pasulj obicni (Phaseolus vulgaris) O - gibi kendisini nimetten saymak pridavati sebi znacaj, imati o sebi visoko misljenje; - sırığı gibi kao pritka, mrsav i visok (govori se podrugljivo) fas p obnarodovan, razglasen; - etmek razglasiti, rastrubiti (tajnu i si.) faşır: - - onam. p/justanja ili klokotanja vade; - - akmak obilno teci taşırtı
pljus)
faşist
(-ti) fasista; pristaica fasizma
faşistlik
v. faşizm
faşizan
v.
faşizm
fasizam fasistoidan, naklonjen
faşist
fasizmu fatalizm fatalizam fatih a osvajac, zavojevac fatiha a re/. prva sura Kurana; /-al okumak fig. izgubiti nadu, oprostiti se od c ega
359
tatura fatura trg. taktura; - sını (birine) çı karmak prebsaciti odgovornost na drugog - çıkarmak napisati takturu; fakturisati faturalamak ak. takturisati
fauna tauna; cf. direy tava pire od boba
favori 1. zalistak, zuluf 2.sp. taverit 3. ljubimac, mezimac favul v. taul, prekrsaj tay geol. pomeranje, prekid (zemljanih slojeva) fayans tajans fayda a korist, dobit; ct. yarar; - sı dokunmak (ili - etmek) koristiti, pomagati, bit i od koristi; - sını görmek 1) /-ın/ izvuci korisi 2) /-da/ smatrati korisnim, videti u cemu korist; - sı olmak biti koristan, pomagati; - vermemek ne koristiti, ne biti od koristi faydacıl
til. ı utilitaristicki ll utilitarist til. utilitarizam
faydalanmak abi. korisiili se cime, okoristiti se; ct. yararlanmak faydalı
koristan (u raznim znacenjima); ct. yararlı; - bulmak smatrati korisnim; takat katsayısı teh. koeticijenat korisnog dejstva; - yük av. korisna nosivost; placeni teret faydasız
nekoristan, beskoristan, uza-
a vrlina:cast, dostojanstvo;
fazilet (-ti)
ct. erdem tazıl
faziletsiz dostojan
necastan,
neposten;
ne-
fazla a 1 suvisan, prekomeran, preteran; dodatni; - ağırlık suvisna tezina; bagaj av. tezina prtljaga preko dozvoljene; - çalışma jur. prekovremeni rad; - yatak dodatni lezaj; - gelmek (gitmek ili kaçmak) preci granicu, pokaziti se suvisnim (prekomernim); - görmek smatrati suvisnim ll su) visak, pretek; izobilje; - sıyle napretek, u izobilju, obilno, veoma mnogo i - sıyle mutluyum veoma sam sreean; üretim - visak proizvodnje lll 1. abi, vise od, preko; gereğinden - vise nego sto je potrebno 2. suvise, mnogo; - dan previse, obilato; - olarak 1) povrh toga, uz to; stavise IV ispred glagola odgovara srpskohrvatskom prefiksu pre=; - doldurmak prepuniti; yükletmek pretovariti, preopteretiti o - mal göz çıkarmaz post. od viska ne boli glava fazlaca vise od potrebnog faziaiaşmak povecati se, umnoziti se, uvecati se (b rojcana ) fazlalık preteranost, prekomernost, suvisnost; izobilje ·
fecaat tastrofa
(-lı
) a beda; tragedija, ka-
feci a zalostan; tragican, bolan
ludan faydasızlık
a arh. castan, cestit, posten; cf. er-
faziletli v.
faul sp. taul
faydacılık
fazıl
demli
nekorisnost
fecir (-eri) a zora, osvit, praskozorje; kuzey - i polarna svetlost
fayrap mor. pojacaj vatru! daj paru! (komanda); - etmek 1) mor. pojacati vatru 2) ubrzati, pespesili (posao i si.)
fecrikazip (-bi) a lazno svitanje (pre svanuca)
tayton taeton (laka otvorena kola na eeliri tocka)
laska sunca)
faytoncu vozar taetona faz faza
360
fecrisadık (-ğı)
a svitanje, osvit (pre iz-
feda a zrtva, zrtvovanje; - etmek zrtvovati, podneti zrtvu; - olsun! neka bude! nije steta!
fen fedai a 1. neustrasiv covek, nebojsa; usijana glava 2. revolucionar, prevratnik 3. cuvar (kakvog mesta, objekta ili licnosti) fedailik samopozrtvovanje fedakar a-p pozrtvovan, odan; revnostan; ct. özverili fedakarca sebicno
pozrtvovano,
odano,
ne-
fedakarlık pozrtvovanje, samopregor, nesebicnost; odanost, predanost; - etmek (ili yapmak) zrtvovati se; posvetiti se, predati se
federal federalni, savezni federalizm federalizam federasyon 1. federacija 2. savez, federacija; Milletlerarası Futbol Federasyonu Medjunarodna fudbalska federacija federatif federativan; publika Yugoslavija
Savezna
Re-
feldspat
(-tı)
(-li) feldmarsal
min. feldspat
felek 1 (-ği ) a 1. nebo, nebesa; ct. gök 2. svemir, kosmos, vaseljena 3. sudbina, kob, udes; - ten bir gün aşırmak (ili çalmak) provesti prijatan dan; - in çemberinden geçmiş iskusan; prepreden, lukav; stari lisac; - ten kam almak provesti prijatno vreme (trenutke); - e küsmek biti nezadovoljan sudbinom,. ·.ocajavati; - in s illesine uğramak (ili ·sitlesini yemek) trpeti udarce sudbine; patiti; preziveti teska iskusenja; - yar olursa ukoliko nesto lose ne iskrsne, ako budu povoljni uslovi felek2 v. filenk felekiyat bilimi
(-tı)
a arh. astronomija; ct. gök
Felemenkçe halandski jezik Felemenkli Holandjanin Felfelek 1. vrsta malog leptira 2. bot. katehu-palma (Areca catechu)
federe federalan fehamet (-ti) a arh. velicina; slava, ugled; uvazavanje fehametlu ist. visocanstvo, preuzvisenost, svetlost (titula uz imena velikih vezira i princeva u Osmanskom carstvu) fehva a arh. znacenje, smisao; u skladu sa, shodno, u smislu ...
feldmareşal
sınca
fekül skrob, stirak felah a arh. izbavljenje, spas; - bumak spasiti se, izbaviti se felaket (-ti) a 1 nesreca, zia kob; katastrofa, elementama nepogoda; - e uğ ramak pretrpeti nesrecu ll los, uzasan, jeziv, grozan; - bir kitap grozna knjiga
felfellemek 1. pasti od zamara (o ptici ) 2. gubiti brzinu (o telu koje se vrti ) 3. zbuniti se, izgubiti glavu tellah a 1. felah, egipatski seljak 2. fig. tamnoput covek, crnac fellik, fellik; - - usplahireno, uzrujano, nervozno, groznicavo; - - basmak unezvereno gledati; - - dolaşmak nervozno setali felsefe a filozofirati, mudrovati felsefe a. filozofija, - ler yapmak iron. mudrovati
filozofiratı,
felsefeci nastavnik (profesor) filozofije
felaketli katastrofalan, porazan
felsefi filozofski
felaketzede a-p sıradal nik
feminist (-ti) feminist
felç a med. paraliza; apopleksija; ct. inme; - e uğramak paralizovati se, biti paralizovan (i fig.) felçli paralizovan, oboleo od paralize
feminizm teminizam fen (-nni ) a 1. prirodne nauke; - fakültesi prirodno-matematicki fakultet 2. tehnika 3. nauka
36.1
fena
'i
fena 1 a ı 1 . los, rdjav; - hava lose vreme; - huy losa cud 2. neprijatan; - kokulu smrdljiv ll (ili - -) lose, rdjavo; !-af bakmak mrko gledati; lose postupati; /-1/ - etmek lose postupati s kime; - halde veoma jako, silno, posteno, valjano lll mnogo, jako, silno, strasno; yağmur - yağıyor kisa silno pada O - değil prilicno dobar; - gelmek skoditi (o leku i si.) sına gitmek vredjati, ljutiti, nervirati haber tez duyulur post. los glas se brzo procuje; - ya sarmak ici na gore (o poslu, stanju) - yerine vurmak pogoditi u slabo m es to fena2 a: - bulmak nestati, umreti fenaca prilicno los fenalaşma
pogorsanje
fenalaşmak1.
pogorsati se, pakvarili se (o poslu, vremenu, stanju 2. slositi se, lose se osecati fenalaştırmak
ak. pogorsa (va) li
fenalık 1. zlo; - etmek (ili yapmak) ciniti zlo; pakostiti 2. muka, nesvestica; klonulost; - geçirmek (ili gelmek) onesvestiti se; klonuti
fener 1. fenjer, lamba 2. mor. svetionik 3. posluzavnik za kafu (s rucicom na vrhu) 4. arhit. kube; zastakljen otvor u krovu; zatvoren balkon O - alayı bakljada, iluminacija; - çekmek fig. pokrenuti, organizovati, biti kolovodja (nerede i si.) - i nerede söndürdün? sa/j. gde si se zadrzao? gde si ugasio fenjer (govori se onom ko ujutro dodje kuci fener balığı zoo/. morski djavo, ribapecac (Lophius piscatorius)
fenni a 1. naucni 2. tehnicki fenol hem. fenol fenomen fenomen, pojava; dogadjaj fenomenizm
fi/.
fenomenalizam;
cf.
alaycılık
fenomenoloji fenomenologija fent (-di) p podvala, doskocica, trik feod~l
feudalan
feo~<>ıizm
feudalizam
ter p 1. sjaj, svetlost 2. zivost, sıaı (ociju); gözünün- i kaçmış oci su mu potamnele (izgubile sjaj)
ferace a feredza, zar feraceli u feredzi, pod feredzom feracelik tkanina pogodna za feredzu feragat (-ti) a odricanje, odustajanje (od svog prava); - etmek 1) odreci se, odustati, povuci se (u korisi drugog) 2) osloboditi se, sahibi nesebican ferağ a 1. povlacenje (s posla i si.) 2. jur. prenosenje, ustupanje (imovine)
terah 1 p 1. prostran, veli k, sirok; - bir ev prostrana kuca; - - 1) izobilno, napretek, do mile volje 2) najmanje, minimum
ferah2 a radost, sreca; veselost, bezbriznost; içi - veseo, radostan, raspolozen; kalbini - tut! budi veseo! ne tuguj! terahi p arh. 1. policijska plocica (u obliku polumeseca, nosena o vratu) 2. ist. metaina plocica za pricvrscivanje kicanke na fesu (u doba sullana Mahmuda ll)
fener böceği zool. svitac (Lampyris noctiluca)
ferahlamak, terahlanmak 1. postali sirok, otvoriti se 2. razveseliti se, raspoloziti se; laknuti (bolesniku)
fenerci 1. fenjerdzija 2. cuvar svetionika
rahlanmak
Fenikeli lst. fenicanin fenlenmek znati vise nego sto pristaje uzrastu (ob. o devojci)
362
ferahlandırmak
ak.
caus.
od
fe-
ferahlatıcı koji razveseljava, koji daje vedrinu (raspolozenje); - bir haber vesela, prijatna vest
fesahat ferahlatmak ak. razveseliti, uliti raspolozenje, oraspoloziti terahlık 1. sirina, prostranost 2. radost, veselost; raspolozenje
teraset (-ti) a arh. ostroumnost, dovitljivost, bistrina ferasetli ostrouman, dovitljiv, bistar
ferç (-ci) a anat. stidnica, vulva
ferde nar. svitak, smotuljak; svezanj; denjak ferdi a licni, individualni; - olarak individualno; - teşebbüs licna inicijativa ferdiyetçi individualista
ferhat
(-tı)
fermene arh. termen (prsluk od coje ili kadife, ukrasen gajtanom )
ferment (-ti) ferment fermiyum hem. fermijum fermuar patent-kopea
ferda p 1 . sledeci, naredni dan; - sı gün sutradan, sledeceg dana; sutra 2. buducnost, sutrasnjica
individualizam;
fermantasyon fermentacija
fermeneci izradjivac fermena
ferc otu bat. smrdljiva pepeljuga (Chenopodium vulvaria)
ferdiyetçilik reycilik
fermanlı 1. ist. lice za koje je izdat ferman (o kazni, pogubljenju) 2. fig. svojeglav, drzak covek
cf.
bi-
a. arh. veselje
fersah a arh. 1. mera za duzinu (5 km.)
2. fig. velika daljina, bestragija O - mnogo, veoma mnogo, obilno
tersiz slab, mracan (o svetlosti); bezivotan, bezizrazan - gözler bezizrazne oci fersizleşmek oslabiti (o svetlosti); ostati bez sjaja, postati bezizrazan
tersude p arh. postario, iznosen, pohaban, otrcan fert (-di) a 1. jedinka, individua; cf. birey
teri a. arh. drugstepen, sekundaran fertçi individualist;
feribot (-tu) trajekt, feribot ferih a radostan, veseo, vedar O tah ur 1) u izobilju 2) udobno, komforno, lagodno teri k1 (-ği) p 1. pile, ptic (seve, jarebice i si.) 2. petlic 3. vrsta krte jabuke terik2 (-ki) a arh. voj. neralpotpukovnik; generalpukovnik; rinci - generalpukovnik; ikinci neralpotpukovnik
gebige-
feriklik cin generalpukovnika ili gene:ralpotpukovnika ferma stav vrebanja psa-tragaca (kad opazi divljac); - durmak vrebati ferman p ist. ferman; sultanski ukaz; izdati ferman O - dinlemernek ne priznavati ni zakone ni pravila; - sizin kako vi hocete
çıkarmak
fertçilik individualizam fertlik (-ği);--: i çekmek (ili strugnuti, kidnuti, zbrisati
kırmak)
arg.
feryat (-dı} p krik, jauk, vapaj, zapomaganje; ct. çığlık; - ı basmak vikati, krieati, zapomagati; - etmek 1) vi kati 2) fig. vapiti; patiti, trpeti; - figan vikanje, kricanje ferz p arh. sah. kraljica, dama; - çı karmak igrati bez kraljice (sa slabim igracem); - çıkmak izaci na poslednje i postati polje kraljica (o pionu) tes fes; - püskülü kicanka na fesu; ini havaya atmak v. külahını havaya atmak fesahat (-ti) a recitost; cistota, jasnoca stifa
363
fes at fesat (-dı) a 1 1. poremecaj, rastrojstvo; cf. bozukluk; sinir - ı nervno rastrojsiva 2. nered, melez, smutna; - çıkarmak izazivati nered 3. spletka, intriga, ogovaranje; - karıştırmak spletkariti, plesti intrige; kumkuması spletkar, intrigant, smutljivac ll 1. sumnjicav, podozriv; - bir adam sumnjicav covek 2. intrigantski, smutljivicki fesatçı
spletka;
smutljivac,
huskac,
podbadac fesatçılık spletkarenje; smutnja, huskanje, podbadanje
feshedilmek pass. od feshetmek feshetmek ak. 1. ukinuti, ponistiti; raskinuti (ugovor, veridbu) 2. raspustiti (skupstinu i si.) fesih (-shi) a 1. ukidanje; ponistenje; nikah - i raskid braka; 2. raspustanje; meclisin - i raspustanje skupstine fesleğen
bot. bosiljak (Ocimum ba-
silicum)
fes rengi 1 tamnocrvena boja ll tamnocrven, bordo es
tarağı
bot. cesljuga (Dipsacus)
festekiz v. falan festekiz festival (-li) 1. festival 2. arg. zagor, buka, galama fesuphanallah a uzv. o, boze! to je nemoguce! fetha a 1. arh. anat. otvor, grlic 2. fatha (dijakriticki znak arapskog alfabela za razlikovanje glasova (a, e) fethetmek ak. osvajati, pokoravati fetih (-thi) a osvojenje, pokoravanje harbi osvajacki rat fetiş
1. fetis (i fig); kumir 2. amulet,
amajlija fetişist
fetisist
fetret (-ti)a 1. medjuvlasce, medjuvlada (izmedju dva vladara ) 2. razdoblje (izmedju dva dogadjaja )
364
fettan a ı spletkar; smutljivac, huskac ll sarmantan, drazestan, zanosan, bajan fettanlık
spletkarenje, smutnja
fetva a re/. fetva (resenje koje donesi muftija u vezi sa islamskim pravom); - çı karmak (ili vermek) 1) izdati fetvu 2) autoritativno govoriti, ne dozvoljavati prigovor fetvahane islama
a-p rezidencija
sejh
ul-
fevç a: - - u gomilama, i ruljama feveran a 1. sikljanje, kuljanje (vode) 2. kiptanje, ceptanje (od gneva); - etmek 1) sikljati, kuljati 2) planuti, razjariti se fevk (-kı, - ki) a 1 gornji deo, vrh ll visi, stariji (po polozaju, rangu); /-ın/ - ında, inde iznad, vise, povrh (cega) fevkalade a. ı neobican, izuzetan, nevidjen; (iz) vanredan, poseban; - -. mahkeme vanredni sud; - vaziyet vanredna situacija; ll neobicno, vrlo, veoma; dostum - zengin moj prijatelj je neobicno bogat fevkaladelik neobicnost, narocitost, osobitost; izuzetnost; jedinstvenost fevkalbeşer a 1 natcovek, supermen ll natcovecanski, nad judski
fevkalgaye prekomerno
a neobicno; veoma, krajnje;
fevri a iznenadan, neocekivan; impulsivan fevrilik neocekivanost, iznenadnost fevt (-ti) a 1. propust, propustanje; gubitak 2. umiranje, smrt; - etmek izgubiti, propustiti (priliku, mogucnost) - olmak 1) pass od - etmek 2) umereti feyezan a 1. poplava, povodanj 2. fig. izobilje feyiz (-yzi) a plodnost; obilje, izobilje 2. procvat, napredak, progres
fırıl
feyizli plodan, izobilan
teyyaz
a. izobilan, veoma plodan
feza a arh. kosmos, svemir tezleke a zakljueak, rezime; ct. özet fıçı
1. baeva, bure; - balığı soljena riba u buretu; - birası pivo iz bureta; şarap sı vinska baeva tıçıcı
baevar, pinter
fıçıcılık
ak. puniti burad, toeili u
bu rad
fındıkçılık 1. uzgajanje lesnika ili trgovina lesnikom 2. nar. koketerija fındık faresi zoo/. puh, puhac (Muscardinus avellanarius)
boje lesnika
fındıkkıran fındıklık
v. lukara
tıkara
(-khı)
a serijatsko pravo, mus-
limanski kodeks
fig.
leskar, leskovik
kokelna, kaciperna (o
zeni)
1. kljueali, vreti; klokolati; besneli, hueali (o moru) 3. kokelirali, prenemagati se rec. od
fıkırdamak
fıkırtı
kipljenje, klokotanje
fıkra
a 1.
(3.)
anegdola 2. hronika (novinska) 3. jur. slav (paragraf) 4. pasus; pasaz (teksla) 5. arh. anai. prsljen; fıkracı
1. pripovedae, kazivae anegdota 2. pisac novinskih hronika fıkramak
kiselili se; vreli, previrali;
fıldır: - - brzo, kolulavo; - - bakmak kolulali, sarali (oeima) fındık (-ğı)
lesnik; - ağacı leska (Corylus avellana); - tavuğu zoo/. sumska ja-
fındık
faresi
arg. kopile
fırça 1. eelka; diş - sı eetkica za zube; elbise - sı eelka za odelo 2. slik kieica, kist a - gibi ostar kao eekinja, eekinjast (o' kosi, bradi) fırçacı
eelkar
fırçacılık
fıkırdamak
fıkırdaşmak
v.
fır1 onom. brzog okretanja, hoda; dönmek vrteti se, kruzili oko saletati, spopadati fır2
fıkır: - - 1 onpm. kipljenja ili k/okotanja vade ll fig. vetrenjasl, kokelan; - - bir kadın vetrenjasta zena o - - kaynamak vrveti kıpırdak
krckalica (za lesnike)
fındık sıçanı
a arh. odsustvo, pomanjkanje; oskudica, nemasiina tıkdan
fıkıh
fındıkçı 1. uzgajivae, prodavac lesnika 2. nar. koketna zena
fındıki
baevarski zanat
tıçılamak
rebica, lesiarka (Terastes bonasia) o - almala i vredna stvar; - kabuğunu doldurmaz veoma malo, neznatno; - kurdu gibi sitna i punaeka zena tını
teylosot arh. filozof
eetkarslvo (proizvodnja i tro-
govina) t· ak. 1. eistili eelkom, eelkati 2. fig. izbrusiti, izribati, izgrditi fırçalamak
fırçalanmak tırçalatmak fırçarayış
tırdolayı
pass. od caus. od
fırçalamak fırçalamak
eetkanje
svuda okolo, sa svih slrana, u
krug tırdöndü 1. teh. obrtni prsten; zglobni spoj 2. kockarska eigra (od bronze) 3. fig. prevrtljivac; tırtır
kamer, volan (na haljini)
fırfırlı
sa karnerom (suknja)
fırıl: - - v. tır 1
365
fırıldak
tırılda k (-ğı) 1. zvrk, i':igra (igracka) 2. ventilator 3. vetrokaz 4. fig. obmana, prevara, tukavstvo; - çevirmek ili döndürmek obmanjivati, varali - gibi prevrtljiv, koji ne drzi do reci
fırlatılmak
tırtatmak
1. prodavac zvrkova 2. fig. varalica, prevarant, probisvet
tırıldanmak tıraldatmak tırıl tırıl
v.
çarkıtetek
vrteti se, okretati se ak. vrteti, okretati
neprekidno i brzo se okrecuci
fırın furuna, pec; pekara; havagazı - ı plinski stednjak; maden - ı visoka pec; mutfak - ı kuhinjska pec, O (şu kadar) ekmek yemesi lazım jos mnogo treba da radi; jos nije dorastao; - gibi veoma topto, topto kao u furuni
tırlayış
tırsatçı koji koristi svaku priliku; pre-
fırt1 gutljaj; cug (pica, cigarete)
tınolamak
ak. 1. staviti u pec; peci; 2. susiti u peci 3. peci ciglu tırıniatmak
fırınlanmak
pass. od caus. od
fırınlamak
fırınlanmak
fırka a arh. 1. grupa (ljudi) 2. voj. dizivija; cf. tümen 3. partija, stranka; muhalefet - sı opoziciona stranka
pristalica, privrzenik (odredjene
stranke) tıkracılık tırkata
privrzenost, odanost (stranci)
mor. fregata
fırt2: - - stalno, neprestano (menjati mesto):-- girip çıkmak stalno utaziti i izlaziti; muvati se fırtına 1. oluja, nepogoda, nevreme; bura; - çıkmak dici se, razbesneti se (o oluji, buri); - gibi 1) odjednom, brzo 2) usplahiren, uzrujan, nespokojan; - kopmak (ili patlamak) 1) razbesneti se (o buri) 2) fig. izbiti (o svadji) kar - sı snezna oluja, mecava; kum - sı pescana oluja (u pustinji) 2. fig. bura 3. mecava; kum nevolja, tezak polozaj 4. metez fırtına kuşu
fırlak
izbocen, ispupcen, isturen, izbacen;- gözlü buljav, buljook tırlama 1. gl. im. od fırlamak 2. arg kopile 3. arg. nevaspitan, bestidan fırlamak 1. izeleteti, odleteti, odjuriti 2. iskociti, ispasti (o ocima, kosti, zglobu i si.) 3. skociti (o cenama)
sı
fırlatıcı teh. izbacivac, ejektor; mermi izbacivac zrna
366
1. uztetanje 2. fig. skok (cena)
vejanac, prepredenjak
karskizanat
fırkacı
ak. hitnuti, izbaciti, lansirali
fırsat (-tı) a prilika, zgoda mogucnost, sansa; - beklemek cekali povoljnu pritiku; - bulmak bulmak naci pogodno vreme (priliku) - düşkünü koji koristi svaku priliku; prepredenjak; - ı ele geçirmek uloviti povoljnu priliku; - bu - najzgodnije vreme; to je prava prilika; - gözetmek vrebati povoljnu priliku - ı kaçırmamak koristiti povoljnu priliku, ne propustati priliku; - kollamak v, - gözetmek - vermek dati priliku; - yoksulu ztonameran u koriscenju sanse
tınncı 1. pecar, furundzija 2. pekar
tırıncılık 1. furundzijski zanat 2. pe-
tırtatmak
tarlatma 1. izbacivanje, lansiranje; (rakete, vestai':kog satelita i si.) 2. katapultiranje (sedista iz aviona)
tırıldakçı
tırıldak çiçeği
pass. od
zoo/. burnica (Procellaria)
fırtınalı olujan, buran; buran (zivot, dogadjaji i si.) fırttırmak fıs fıs
nuşmak
fig.
nemiran,
poludeti, izgubiti parnet
onom. sapata, 6u6orenja; - - korazgovarati sapatom, dosaptavati
se fısfıs rasprskivac, nosti, parfema, leka)
rasprasivac
(tec-
fiber fısıl - - sapatom; - - fısıldamak saputati; - - konuşmak razgovarati sapatom fısıldama
ak. dat. sapulali
fısıldaşmak fısıltı
fışırtmak
s ile ak. dosaplavali se
sapa!, suskanje
fısır:
1. - - onom. pucketanja vatre sustanja vode; - - fısırdamak duvati (kroz nos)2. lajno, krisom 1. pucketali (o valri) 2. sustali (o vodi iz slavine) fısırdamak
fısırtı duvanje, sislanje (nosom); pucketanje; suslanje tıskiye
a vodoskok, fontana
fıslamak
ak. dat. 1. v. kazivati, dostavljati fıslanmak
pass. od
fısıldamak
2. pot-
fıslamak
fıstık (-ğı)
p pistac, pislacija; - ağacı bot. lrislja (Pistacia vera) o - gibi 1) zivahan i uhranjen 2) fig veoma lep - çamı v. çamfıstığı; - gibi 1) pun, uhranjen 2) arg. prelepa, veoma lepa zena fıstıkçı
1. uzgajivac ili prodavac pis-
lacija fıstıkçılık gajemje pistacija; lrgovina pis-
lacijama fıstıki
1 olvoreno zelena boja ll otvoreno zelen O - makam sporo, lagano, tromo fıstıklık
vrt pislacija, mesto koje obiluje
pıstacijama
fış
v.
v.
fışırdamak
fışıltıv. fışırtı
fışır:
- - onom. sustanja tkanine, lakog pljuskanja vode (pri pranju); - - etmek 1) sustali (o tkanini) 2) lako pljuskati (o vodi) fışırdamak
caus. od fışırdamak
fışkı
sikljati, prstati, izbijati
(konjska) balega
fışkılamak 1. ak. arg. djubrili, gnojili 2. balegati (o konju)
arg. nadjubren
fışkılı
tışkılık fışkın
djubriste, bunjiste
izdanak, mladica (drveta)
fışkırdak (-ğı) fışkırık (-ğı)
strcaljka, spricboca
teh prskalica, ejektor
fışkırma 1. gl. im. od protuberanca (sunceva)
fışkırmak
2. astr.
fışkırmak 1. izbijati mlazom, sikljati, kuljati (o vodi, nafti) 2. izbijati, bujati, brzo rasli (o usevima, biljkama) fışkırtı
sistanje (pare) pistanje (ventila)
fışkırtmak
ak 1. izbacivati vodu (o vodoskoku) 2. fiziol. ejakulirati fışlamak kiseliti se; vreli, previrati; c{ fıkramak fışlatmak
caus. od
fışnamak
v. nar.
fışlamak
fışlamak
fıtık (-ğı)
a med. kila, hernija, cf. kavlıç; - ı preponska kila; - olmak fig. imati velike nevolje kasık
fıtıklı
kilav, sa kilom
fıtık otu bot. sipanica, trava od kile (Herniaria glabra)
fışır
fışıldamak
fışırdatmak
fışırtı 1. sustanje, susanj (tkanine) 2. pljuskanje, brckanje, buckanje
sapulanje; suskanje
fısıldamak
buckali (o vodi)
1. sustali 2. lako pljuskali,
fıtrat (-tı) fıtri
a priroda, cud, narav
a urodjen, prirodan
fıtriye
a arh. fil. nativizam
fıttarmak
v.
fırlattırmak
fiber ı fibra (papir ili ploca od biljnih vlakana) ll od fibre; ~67
fib~rglas
reksizlik - i glagol svrsenog vida; yar- pomocni glagol; yeterlik - i posibilitiiv
fiberglas fiberglas
dımcı
fibrin biol. tibrin fiidan izdanak, mladica; sadnica, rasad o - boylu (ili gibi) stasit, vitak, naocit fidanlık
fiili a stvarno, aktualan, fakticki; lemli; - hizmet voj. aktivna sluzba
agr. rasadnik
fide rasad
fidecilik gajenje rasad, til. pravac "ciste ve re" fidelemek ak. rasadjivati, presadjivati fidelik ı agr. rasadiste; staklenik za rasad ll rasadni, za rasad a
otkup,
os-
titre frula, svira figan pla. jauk, krik, vapaj; cf.
çığlık
figür figura (u raznim znacenjima ); serbest - ler sp. slobodan sastav figüran sin. statista figüranlık
statiranje;- yapmakstatirati
figürin figurica, statueta figürist portretist fiğ
bot. grahorica (Vicia sativa)
fihrist (-ti) a indeks; sadrzaj (knjige); registar, katalog (biblioteke, muzeja) fiil a radnja, operacija; proces; cin, postupak; cf. eylem, 2. gram. glagol; cf. eylem; - cümlesi glagolska recenica; çatısı glagolski lik, glagolski rod; - çekimi konjugacija; - görünümü glagolski vid; gövdesi glagolska osnova; - kipi glagolski nacin; başlama - i inkoativni vid glagola; bitirme - i rezultativni vid glagola; dönüşlü - glagol povratnog lika; edilgen - glagol pasivnog lika; ettirgen glagol uzrocnog lika, kauzativ; geçişli prelazan glagol; geçişsiz - neprelazni glagol; işteşlik - i glagol reciprocnog lika; süreklilik - i glagol nesvrsenog vida; sü-
368
ct.
ey-
fiilimsi gram. glagolske forme (participi. gerundivi, glagolske imenice)
fideci uzgajivac i prodavac rasada
fidye, fidyeinecat lobadjanje(novcem)
fiilen a stvarno, de facto, zaista
fiiliyat
(-tı)
a·dela, delovanje, postupci
fikir (-kri) a misljenje, rasudjivanje; misao, ideja; ct. düşünce; - imce po mom misljenju, po meni; /-mak/ - iyle s namerom da ... ; - adamı mislilac; /-ın/ - ini almak konsultovati koga, koristiti se. cijim misljenjem; /-1/ - inden caydırmak razuveriti, odgovoriti; - edinmek dobiti predstavu o - mücadelesi borba misljenja; /-ın/ - ini paylaşmak deliti cije misljenje; - teatisi razmena misljenja; - vermek 1) savetovati 2) dati misljenje; yormak zainarati mozak; - yürütmek iskazati misao fikirce umno, intelektualno fikirli s ... misljenjem; dar-;.. organicen, borniran; ileri - napredan, progresivan fikirsiz bez ideja, bez pogleda fikirsizlik bezidejnost fikri a misaoni, idejni, umni, telektualni; - faaliyet umni rad
in-
fikrisabit a fiksna ideja fiksaj foto fiksaza fiksiyon fikcija til a slon (Eiephans) 2. sah. lovac, laufer; - sayrılığı med. elefantijazis Oako oticanje nogu) filan v. falan .filanca v. falanca tilanıncı
v.
falanıncı
filantrop (-pu) tilantrep
'1! filogenez filantropi filantropija filariz .trlica (za lan i konoplju) fUarizlemek ak. trliti filarmoni filharmonija filarmonik filharmonijski; - orkestra filharmonijski orkestar filateli filatelija filatelist filatelista filbahar, tilbahri bot. divlji yasmin (Philadelphus) fil burnu bot. udika, udikovina (Viburnum lantana) fildekoz pamueni konac fil dişi ı 1. s lo nova kast, slonovaca; predmet od slonovace 2. anat. dentin, zubna kast, zubnina ll 1. od slonove kosti; - tarak cesalj od slonovace 2. boje slonovace, mutno beo, zagasito beo (o tenu) file 1 1. mreza, torba 2. mrezica (za kosu) file2 kul. file, ribic, pecenica; sığır - si govedji ribic filenk
(-ği)
mor. saonice, klizac
filet (-ti) mor. vodena povrsina iste dubine fileto v. file2 til faresi zool. skocimis (Macroscelides proboscidens) fil hakika a stvarno, zaista, doista; cf. gerçekten filibit v. flebit filigram vodeni zig (na papiru) filigranlı
filik koze)
(-ğii)
s vodenim zigom tekst. fini moher (od angorske
tilika mor. salupa, brodski camac; cankurtaran - sı camac za spasavanje tilint (-li) kremen
filinta lovacka puska; karabin o - gibi vitak, lep, privlacan Filipinli Filipinac filiskin bot. metvica (Mentha pulegium) Filistinli Palestinac filiz 1 izdanak, mladica; - gibi vitak, tanak, lepo gradjen tiliz2 a ruda, rudaca; demir - i gvozdena ruda tilizi 1svetlozelena boja ll svetlozelen filizkıran
olujni vetar (sredinom maja)
filiziemek ak. kresati, potkresivati (mlade izdanke); filiziti, cistiti od zaperaka (duvan); podrezivati (vinograd) filizlenmek 1. pustati, isterivati (izdanke) 2. fig. poceti rasti, razvijati se filizli1 sa izdancima (mladicama) filizli2 bogat rudom, rudonosan film 1. sin. foto. film, traka 2. film, filmska predstava; /-1/ - e çekmek ekranizovati (knjizevno delo); -çevirmek 1) snimati film 2. arg. razmetati se, sepuriti se, praviti predstavu; - hilesi filmski trik, specijalan efekt; - şenliği filmski festival; - yıldızı filmska zvezda; - yönetmeni reziser; belge - i dokumentarni film; bilimsel - naucni film; bölüklü - serijski film; canlandırma - i animirani film: dokamenter - v. belge - i; sesiz - nemi film; uzun (metrajlı) - dugometrazni film tilmci filmski radnik, filmadzija filmeilik kinematografija, dustrija filmlik tema)
pogodan
za
film
filmska in(materijal,
filo 1 mor. eskadra, flotila; av. eskadrila; - etmek skupiti, skinuti jedra; ticaret - su trgovinska fiatila filogenez biol. filogeneza
369
filoksera filoksera zaaf. filoksera, vinogradska vas (Phylloxera) filolog filolog
tilolojik filoloski filotilla flotila (torpedna) plovak,
mor.
fingir: - - koketno; - - fingirdemek preterano koketirati fingirdek ı koketa, kaciperka ll koketna; vetrenjasta, lakomislena(zena, devojka)
filoloji filologija
filoz ,mreze)
Fince 1finski jezik ll na finskom
bova
(ribarske
fingirdeklik kaCiperstvo, koketnost; lakomislenost finğirdemek
filozof filozof
koketirati
fingirdeşmek
s ile koketirati s kime;
filozofça filozofski
flertovati
filozofik filozofski
tiniş sp. finis; - e geçmek finisirati; - e kalkmak povecati brzinu (pred ciljem)
filtre filler; -
kağıdı
filler- papir
tiltreli s filterom; filtriran; - sigara cigareta s fiilerom filvaki a zaista, odista, stvarno; - ... ama premda, iako ... ali; - söyledi, ama iyi aniatmadı premda je rekao, nij~ dobro objasnio
fink: - atmak 1. koketirati, flertovati 2. zabavljati se, uzivati Finlandalı
Finac, zitelj Finske
fino psetance-(sa dugom dlakom) firak
(-kı)
a arh. rastanak;
Fin Finac; - dili finski jezik; - hamarnı sauna
firakiye a /it. elegija (koja oplakuje rastanak sa dragom)
final (-li) 1. sp. finale; -e kalmak uci u finale, plasirati se u finale; çeyrek - cetvrtfinale 2. muz. finale
tiraklı zalostan, dirljiv; tuzan, potresan (o pesmi, prici, filmu)
finalist (-ti) sp. finalista finalizm til. v. erkekçilik finanse - etmek finansirati, kreditirali (projekat, izgradnju) finansiye finansijer finansman ek. finansiranje; kredi! fincan a. 1. solja, soljica; fildzan 2. el. porculanski izolator O - gibi razrogacen, iskolacen (o oku) fincancı
prodavac solja, porculana i staklarije O - kalırlarını ürkütrnek navuci sebi nepotrebnu bedu (nepromisljenim postupkom prema kome) fincancılık
ad ... solja (mera); iki kahve kafa za dve soljice; üç - cezve dzezva za tri soljice
370
firar a bezanje, bekstvo; - etmek bezati; dezertirati; - teşebbüsü pokusaj bekstva o - a kadem basmak bezali tirari a. begunac; dezerter firavun 1 . ist. faraon 2. despot O - gibi surov, okrutan (covek) - inadı krajnja svojeglavost; -tepesi (egipatska) piramida firavun faresi zool. ihneumon, misirski pacov (Herpestes ichneumon) firavun ineiri ll v. frenk ineiri firavunlaşmak
postali surov (okrutan)
firavunluk 1. faraonska tilula 2. fig. svojeglavost, tvrdoglavost; nadmenost fire gubitak tezine, kaliranje (robe); vermek kalirati, smanjiti se firez nar. 1. usev 2. strnjika;
fitilsiz firfiri a 1 purpurna boja ll purpuran, grimizan fi.rik (-ği) nar. nedozrela psenica 2. pecena psenica (kao meze) tirkat (-ti) a arh. rastanak firkateyn arh. mor. vrsta ratnog broda sa jednim jedrom firkete ukosnica u obliku U. tirketelernek ak. skupiti ukosnicom firma firma, preduzece firuze p. tirkiz; - rengi tirkizna boja fisebilillah a. besplatno, bez naknade fiske 1. zvrcka, udarac prstom; kvrcanje 2. prstovet, prstohvat; bir - tuz prstohvat soli 3. potkozni mehur, plik; - - kabarmak prekriti se polikovima <> /-al dokundurmamak (ili kondurmamak) stititi, paziti, maziti tiskeiernek ak. 1. udariti prstima; udariti zvrcku 2. (u) koriti, (po)-karati, izgrditi fiskos sapa!, saputanje; cucorenie; etmek saputati; cucoriti fistan 1. fistan, suknja 2. skotska suknia (muska) fistanlı
u suknii; sa fistanom
fisto 1. sirit (kao ukras za vreme praznika) 2. resa, ukras, ris, sara 3. ıkanina slicna dantelu fistül med. fistula fiş 1. kolac, sip 2. bibl. fisa, kartica 3. zeton 4. el. utikac
fişek (-ği) p. 1. naboj, patron; metak, kursum; - kovanı caura; manevra - i manevarski metak, corak 2. vatromet; raketa; - atmak 1) izbacivati rakete; prirediti vatromet 2) arg. "opaliti"; aydınlatma - i osvetliavaiuca raketa 3. fisek, papirnata kesa levkastog oblika <> - gibi eksplozivan, koji brzo plane, nagao, prek (covek); - salıvermek uzbunjivati, sejati smutniu
fişekçi
fisekciia, izradjivac ili prodavac
fiseka fişekhane fişekli k
p radionica liseka
fiseklija; nabojnjaca
fişiemek ak. ispisivati lise. unositi u kartice; voditi kartoteku fişlenmek naCi se u policijskoj kartoteci; imati dosije u policiji fişli
zapisan na fiSi; registrovan u po-
liciii fişlik
kartotecna kutija; kutuja za lise
m1 (-ti) podbadanje, huskanie /-al vermek (ili sokmak) podbadati, huskati; zavaditi fit2 (-ti); - olmak razracunati se s kime, izmiriti racune; şimdi - olduk sada smo kvit! fit3 (-ti); fit (engleska mera za duzinu) kime, ll izmirti racu~e; şimdi - olduk sada smo kvit! fitçi huskac, podbadac; smutljivac; fitçilik huskanje, podbadanie fitil a. 1 . fitili 2. med. vrpca, provlaka (za ciscenie rane) 3. cepic, supozitorij 4. litilj, upaljac (za mine i si.) 5. pervaz, optok, sirit (na uniforni, odelu) 6. arg. pijan kao cuskiia o - i almak uznemiriti se; planuti, prasnuti; - - burnundan gelmek ispastati, iskajati, ne nos izaci; - gibi mrtav pijan; /-al - olmak biti mria.v pijan /-al vermek 1.) razdraziti, naljutiti, dovesti do besa 2) huskati, podbadati, raspaliivati fitilci 1. izradjivac ili prodavac fitilja 2. tig. huskac fitiliemek ak. 1. zapaliti fitili 2. nar. razdraziti, dovesti do besa 3. podbadati, hus kati fitilli s fitiljem; s upaljacem; - çakmak upaljac s fitiliem fitilsiz bez fitilja
371
fitlemek titlemek ak. 1. huskati, podbadati, (na) tutkati fitlenmek pass. od fitlemek fitleyici huskac, podbadac; smutljivac fitne a. 1. nered, metez, pometnja, smutnja 2. smutljivac; spletkar; - fücur veli ki smutljivac; - sokmak zavadjavati, sejati razdor fitneci smutljivac, sejac razdora; spletkar, intrigant fitnecilik podbadanje, huskanje; spletkarenje fitnelemek ak. 1. ogovarati, govoriti kome iza ledja, ocrniti koga 2. lzazivati smutnju; sejati razdor fitnecilik v. fitnecilik fitoloji fitogija
titre a. milostinja (koja se daje o Ramazanu)
fiyaka arg. kocoperenje, kerebecenje, razmetanje; /-ın/ - sını bozmak "spustiti" na zemlju; potkresati kome krila; - satmak prsiti se, sepuriti se, kocoperiti se hvalisavac, razmetljivac
fiyakalı
hvalisav, razmetljiv; upadljiv; bir elbise upadljivo odelo fiyasko fijasko, krah, slom; - vermek neslavno se zavrsiti (o poslu i si.) fiyat (-lı) a cena; - blçmek· odrediti. cenu; - ları dondurmak. ek. zamrznuti cene; - indirimi popust, snizenje cene; kırmak sniziti, ubiti cenu (kod kupovine); maktu - lar utvrdjene, stalrie cene; toptan - cena na veliko, gresislieka cena; yok - ına u bescenje fiyatlanmak poskupiti, podici (o cenama)
372
fizikçi fizicar fiziki v. fiziksel fizikokimya fizicka hemija fizikoterapi fizioterapija fizik ötesi 1metafızika ll metafizicki fiziksel fizicki; - coğrafya fizicka geografija; - durum fizicko stanje; - kimya fizicka hemija;- özellikler fizicka svojstva fizyolog fiziolog
fizyolojik fizioloski fizyolojist v. fizyolog fizyonomi fizionomija
fitret v. fetret
fiyattandırmak
fizik (-ği) ı fizika; - olayları fizicke pojave; çekirdek - i nuklearna fizika; matematik - i matemalieka fizika ll fizicki (u raznim znacenjima)
fizyoloji fiziologija
fitopatoloji fitopatologija
fiyakacı
fiyonk (-gu) cvor, petlja; masnica fijort (-du) geog. fjord
ak. odrediti utvrditi cene
fizyoterapi fizioterapija ftaıma 1. signalna zastavica, barjacic 2. teh. letva za niveliranje ili merenje
flamacı
signalizator (zastavicama)
Flaman Flamanac Flamanca namanski jezik flaman kuşu, flamingo zoo/. flamingo (Phoenicopterus ruber) flandra zastava na jarbolu flanel tekst. flanel ftaş tıes;
blic
flavta v. flüt flebit med. flebitis, zapalenje vena flegmon .med. flegmone, zapalenje vezivnog tkiva fleol (-lü) bat. p6pino prase, timotijeva trava (Phleum pratense)
fonksiyonel
flit (-ti) tecnost za unistavanje insekata, fut filitlemek flitati, strcati flok (-ku) mor. precka, prednje trouglasto jedro flora bot. geog. flora;
ct. bitey
floresans v. flüoresans florin florin (holandska novcana jedinica)
floş 1 vestacka svila
fodul a uobrazen, nadmen, taşt, sujetan hem kel hem - "i celav i uobrazen" (govori se za onog ko tezi necemu sto je izvan njegovih mogucnosti): i jadan i nadmen foduica nadmeno uobrazeno fodulluk uobrazenost, nadmenost; sujeta, tastina fok (-ku) zool. foka (Phoca) fokstrot fokstrot (ples)
flotila mor. fiatila
fokur: - - onom kljucanja, kip/jenja klokotanja; klok! klok! - - fokurdamak kljucati, klokotati
flöre floret, rapir
fokurdamak kljucati; kipeti, klokotati,
floş2 fles (boja u pokeru)
flört (-tü) flert, udvaranje, koketiranje; /la/ - etmek (ili yapmak) flertovati, koketirati flurcun zool. tresnjar, botokljun (Coccothraustes) flurya zool. zeleniarka (Chloris chloris) flüor hem. fluor flüoresan fluorescentan flüoresans fluorescencija flüorışı
fiz. fluorescencija
flüorışıl
fluorescentan
flüorit min. fluorit flüt (-tü) muz. flauta flütçü flautista fob trg. franko brod fobi fobija, preteran strah fodla a lepinja od krupnog brasna (nekada se delile po dobrotvornim ustanovama) fodlacı 1. !ice koje je delila lepinje 2. fig. gotovan, badavadzija fodlacılık
gotovanstvo, muktastvo
fodra cvisna (kruto platno izmedju postave i stofa)
fokurtu klokotanje tecnosti (prilikom kljucanja) fol polog, nasad Qaje koje se stavlja u gnezdo da bi kokos ponovo snela; jaja na koja se nasadjuje kvocka <> - yok, yumurta yok nema nista; nema razloga (za raspravu i si.) folklor falklor folklorcu folklorist folluk kokosije gnezdo (za nosenje jaja) fon 1 fo nd; kapital, zaliha; döner - lar obrtni fondovi; yedek - rezervni fond fon2 fon; osnovna boja; osnova pozadine slike fonda mor. bacaj sidro! - etmek baciti si d ro fondan kul. fondan fonem gram. fonema fonetik (-!;ji) 1fonetika ll fonetski fonetikçi foneticar fonksiyon biol. jur. mat. funkcija fonksiyonel funkcionalan; - denklem funkcionalna jednacina; - psikozlar funkcionalne psihoze
373
r '.. ~r
fonograf
ı
fonograf fonograf fonogragi fonografija fonoloji fonologija fora mor. dizi! (komanda);- yelken dizi jedra! - etmek razviti, podici (jedra, zastavu) arg. uteci, zbrisati form 1. oblik, forma; bilgi - u formular 2. forma, pripremljenost; - da olmak biti u form i 4.
forvet sp. napadac; cf.
akıncı
fos arg. 1. parazan, fals; los, nistavan 2. djubre, gad fosfat hem. fosfat fosfor hem. fosfor fosfaresan fosforescentan fosforışı
fosforescencija
fosforışıl
v. fosfaresan
forma 1. v. form 2. uniforma 3. sp. dres !abak; - sayısı broj tabaka
fosforlu fosforan
formalık
fosili fosilli fosilan, okamenjen (i fig.)
~\tamparski
o d ... tabaka; yirmi - bir kitap knjiga od dvadeset tabaka formalin hem. formalin formalist (-ti) formalista formalite formalnost, formalnosti; formalizam
fosgen fazgen
fosilleşmek
1. okameniti se 2. fig. zas-
tareti foslamak arg. pakvarili se (o poslu)
formaliteci v. formalisi
fosur: - - onom. puktanja, puckanja, izbacivanja dima (pri pusenju): - - sigara içmek odbijati dimove puckanjem
formalizm formalizam
fosurdamak puktati, puckati (puseci)
formül 1. hem. formula 2. jur. formulacija
fosurdalmak odbijati dimove (pri pusenju)
formüle: /-1/ - etmek formulisiti, izozoziti, izloziti
fota ardov, bacva (za pravljenje vina)
formüler 1. formular 2. zbornik formula foroz ulov ribe (jednim bacanjem mreze); - kayığı camac za izvlacanje ribe fors 1 1. zastava na brodu (stavlja se na brod kada je na njemu sef drzave) fors2 uticaj, ugled, prestiz; - satmak razmetati se, hvalisati se forsa ist. rob na galiji forslu ugledan, uvazavan, uticajan forsmajör visa si la;
fotin v. polin foto fotowafija, fotografski snimak fotocu fotograf fotofiniş
sp. foto finis
fotoğraf fotografija; fotografisanje 2. snimak; /-ın/ - ını amak (ili çekmek) fotografisati, snimati; - makinesi fotografski aparat
fotoğrafçı
fotograf
fotoğrafçılık
fotografija; fotografsko za-
nimanje
forte muz. forte
fotoğraf
fortepyano muz. forte piano
fotojenik fotogenican
fortissimo muz. fortisimo
fotokopi fotokopija
forum forum
fotometre fotometar, svetlomer
374
evi fotoatelje
frikik Frenk (-ği) arh. Evropljanin; Francuz ô - eriği ringlovka (sljiva); - patı bot. krasuljak (Bellis); - salatası bot. zucanica, endivija-salata (Cichorium endivia)
fotometri fotometrija fotomodel fotomodel fotomontaj foto montaza fotoroman fotoroman
frenk asması bot. divlja vinova loza (Ampelopsis)
fotosfer astr. fotosfera
Frenkçe evropski, francuski (jezik)
fototek fototeka fototropizm biol. fototropizam foya metaina folija (podloga za dragi kamen) ô /-ını/ - sını meydana çıkarmak razobliciti, raskrinkati; /-ın/ - sı meydana çıkmak biti razoblicen; - vermek napustitii, dici ruke fötr 1 filc ll filcan, od filca; can sesir
şapka
til-
föyton feljton
frenk çileği bol . jagoda (vrtna), kitnjaca (Fragaria sativa) frenk sulja
gömleği
(-ni) stirkana, kruta ko-
frenk ineiri bot. sikomora (Fikus sycomorus) frenk lahanası bot. kelj (Brassica oleracea sabauda) frenk maydanozu bot. krabljika, trstika (Chaerophyllum)
frak frak fraksiyon frakcija
frenk menekşesi (Hesperis)
fraksiyoncu frakcionas
bot.
jerijorgovan
fraksiyonculuk frakcionastvo
frek üzümü bot. ribizla (Ribes rubrum)
francala baget, francuski heb
frenleme kocenje; fig. smetnja, teskoca
frank franak (francuska novcana jedinica)
freniemek ak. kociti; fig. kociti, zadrzavati; gelişmeyi - kociti razvoj
franmason v. farmason
freniemek pass. od freniemek
Fransız
frenleyici fig. kocnicar (razvoja)
trancuz
Fransızca
1 francuski jezik ll na fran-
cuskom
fresk (-ki) freska
Fransızlaşmak
pofrancuziti se
frazeoloji frazeologija
fren kocnica; - yapmak kociti; - yolu trag kocenje; ayak - i nozna kocnica trenci zel. kocnicar med. sifilis; -
frezeci frezac, metaloglodac trezelemek ak. frezovati, glodati fribord mor. nadvodni deo broda
korkusu si-
frengi2 mor otvor na brodu (za izbacivanje vode), izlivnica frengili sifilisticar
frenskçi fresko-slikar freze teh. glodalica, freza; - etmek frezovati
frekans fiz. frekvencija
frengi1 filofobija
frenologija frenologija, nauka o lobanji
frigo sladoled na stapicu frigorifik rashladni, koji rashladjuje frijider frizider, hladnjak; cf. buzdolabı frikik sp. slobodan udarac
375
friksiyon friksiyon med. masaza, trljanje friska mor. tak vetar früktoz hem. fruktoza, vo6ni secer
organizovanje sajmova
fuaye foaje ı:
~'!
fuhuş
(-hşu)
a razvrat,
raspusnost;
prostitucija fujer v. ,. :; 1:.
)i i•
eğrelti
otu
fokara a ı 1 . siromasan, bedarı 2. jadan, nesrecan ll dervis ô - babası dobrotvor, sirotinjska majka fokaralık
sirotinja, nemastina, beda
fukus bot. bracic morska mahovina (Fucus) ful (-lü) a tuı, vrsta sitnog pasulja 2. bot. indijski jasmin (Jasminum sambac) 3. ful (u pokeru) fular tekst. tu lar (vrsta svile) fulya bot. zelenkada, luzanj (Narcissus jonguilla) fulya balığı obatis aguila)
(-nı)
zool. radja, raza (Myli-
funda bot. vres, crnjusa (Erica) fundalık
funya
füru (-u) a 1. detalji, pojedinosti 2. deca, potomci füsun p carolije, cini; cari füsunkiır
fütuhat vojevanja
p caroban, magican
(-tı)
a pobede, osvajanja, za-
fütur klonulost, iznemoglost; potistenost, utucenost, tuga; ct. bezginlik; <> etmemek ne pridavati znacaj, preci preko cega; - getirmek razocarati se, izgubiti odusevljenje fütursuz ravnodusan, nezainteresovan fütursuzca zainteresovano
ravnodusno,
ne-
füze raketa; - üssü raketna baza; güdümlü - dirigovana raketa
furta v. farta kuş
-
sı
jato ptica
futa 1 a arh. frotir futa2 sp. skif, trkacki camac futbol (-lu) fudbal; tim
takımı
fudbalski
futbolcu fudbaler
376
tümerol (-lü) geol. fumorola
fütüroloji futurologija
furgon furgon
fuzuli a
füme 1 1. dimljen, susen na dimu (o ribi i si.) 2. boje dima, pepeljastosiv ll boja dima, pepeljastosiva boja
fütürizm futurizam
upaljac (za topove)
furya obilje, masa
fülüs a. arh. bakarni novcic; - ü ahmere muhtaç olmak nemali prebijenog grosa
fütürüst (-ti) futurista
sibljak, sikara, cestar
artı.
fücur 1. razvrat 2. incest füg muz. fuga
fuar sajam fuarcılık
fücceten a iznenada, neocekivano; gitmek iznenada umreti
rıepotreban;
füzeatar lansirni uredjaj; oruzje za lansiranje raketa füzen ugljen (za crtanje); olovka od ugljena füzesavar protivraketni füzyometre fuziometar
neumesan
füzyon fuzija
-Ggabardin 1. tekst. gabarden 2. pelerina, ogrtac (od nepromocive tkanine)
gafçı netaktii':an nespretnjakovic
gabari 1. teh. gabarit, kalup, sablon, model 2. zel. tovarni profil
gafil a arh. nemaran, nebrizljiv; nepromisljen, nepazljiv; - aviama voj. prepad; - avlamak 1.) voj. izvrsiti prepad, iznenada napasli 2) iznedati; zateci; - davranmak postupiti nepromisljeno; - olmak (ili bulunmak) biti nepa.Zijiv (nesmotren, nepromisljen)
gabavet (-ti) a arh. tupoglavost, tupost, umna ogranicenost cf. anlayışsızlık gabi a tup, tupoglav, glup gabilik v. gabavet gabin (-bni) a arh. prevara, zakidanje na meri (u trgovini); gabro geo. gabro (eruptivne stene nastale ocvrscavanjem magme) gabya mor. drugo jedro na jarbolu; pokretan produzetak jarbola
çubuğu
gacır:
- - ,- gucur 1. onom. cmoktanje, mljackanja, pljeskanje; - gucur çiğ nernek mljackati, pljeskati (pri jelu) 2. v. gıcır
gacırdamak
v.
gıcırdamak
gaco arg. svalerka, "zenska" o - oskisi funta sterlinga (sa likom kraljice Viktorije) gacırtı
v.
gıcırtı
i':ovek;
smetenjak,
gafillik v. gaflet gaflet a 1. nepaznja, nebriga; nepromisljenost, nesmotrenost; 2. pospanost, dremljivost; - basmak 1) biti rasejan (nepazljiv) 2 biti pospan; - etmek propustiti nepaznjom, prevideti gafleten a 1. nehotice; nepromisljeno, nesmotreno 2. iznenada, neoi':ekivano gaga 1. kljun; - ya vermek dodirivati se kljunom (o pticama) 2. mor. kljun sidra 3. arg. kljun (usta); /-ın/ - sını kapatmak zapusiti kome usta O /-1/ - sından yakalamak fig. priterati koga do zida gaga burun (-rnu) s kukastim, orlovskim .nosom
gaddar a nemilosrdan, svirep, okrutan; - olmak okrutno se ponasati
gagacan zool. zviidovka (Charadrius)
gaddarca, gaddareasma zestoko, okrutno, svirepo
gagalamak 1. kljuvati, kljucati; udarati kljunom 2. fig. grditi, izbrusiti;
gaddarlık okrutnost, svirepost; tiranija; - etmek (ili yapmak) zlostavljati, tiranisali
gadir (-dri) a v. gaddarlık; /-11 - e ratmak zlostavljati, tiranisali gadirlik nar. v.
uğ-
gaddarlık
gadalioyum hem. gadolinijum(Gd.) gadretmek dat. okrutno se ponasati, zlostavljati gadrolunmak pass. od gadretmek gaf gaf, omaska, nepromisljen postupak; - işiemek (ili yapmak) napravati gaf, pogresiti, nesmotreno postupiti
gagalanmak pass. od gagalamak gagalaşmak s ile 1. kljucati se (o pticama) 2. ljubiti se (o golubovima) 3. ljubakati se, cmakati se
gagalı 1 1. s .. . kljunom, kljunast 2. s kljunom, koji ima kljun; - gemi ladja s kljunom gagalı2 mor. mali jedrenjak sa visokim pramcem (u Crnom moru) gagalı memeli zool. kljunar, kljunatica (Ornithorhynshus anatinus) gagamsı
kljunast, u obliku kljuna
377
ga~avuz
Gagavuz Gagauz (naziv za Turke hriscanske pravoslavne vere na Balkanu, u Besarabiji i Ukrajini) Gagavuzca gagauski turski jezik (pod uticajem slovenskih jezika)
galdır; - guldur onom. konjskog topota, /upe, tutnjave
galebe a 1. pobeda, trijumf; /-al - çalmak (ili etmek) pobediti, slaviti pobedu, trijumfovati 2. nadmoc, preimucstvo' galenit (-ti) min. galenit
gah p. v. kah gaile a 1 . nevolja, tuga, briga, nespokojistvo 2) teskoca, teret, glavoblja gaileli 1. nespokojan, potisten, utucen 2. mucan, 2. tegoban (posao i si.) gailesiz 1. bezbrizan, lak (zivot )2. spokojan, miran, bez nevolja O - baş olmaz nema coveka bez briga gailesizlik bezbriznost; spokojstvo gaip 1 1. odsutan 2. nestao, iscezao 111 . jur. odsutno lice; - lerin muhakemesi jur. sudjenje u odsustvu, in contumaciam 2. gram. arh. trece iice 3. nevidljiv svet;- tenhaber vermek proricati, predskazivati gaiplik 1. odsustvo 2. nesianak gaj fota; - oyunu igranje fote gak glas vrane, gak gaklama gakanje gaklamak gakati, gaktati (o vranama, guskama) gala 1 . banket, svecani prijem 2. gala predstava 3. paradna odelo; svecana uniforma galaksi astr. galaksija; galaktöz hem. galaktoza galalit (-ti) galalit (vrsta plasticne mase)
galeri 1. arhit. red, niz; kat 2. paz. galerija 3. umet. saiÔn, galerija; resim - si slikarska galerija 4. potkop, hodnik (u rudniku) galeta galeta (pecivoi galeyan a 1 . vrenje, kljucanje; - noktacka kljucanja 2. fig. uskipelost, uzavrelost; bes, jarost, gnev; - etmek kljucati, vreti; fig. besneti, praskati; - a gelmek fig. planuti, razbesneti se; /-ı 1 - a getirmek razjariti, razbesniti, dovesti do be sa tası
galeyanlı
buran, nemiran (o vremenu,
eposi) gali a mor. galija galiba a verovatno, mozda; izgleda; ocito, bez sumnje; - misafir gelmeyecek izgleda da gost nece doci galibarda ljubicastocrven, skerletan galibiyet (-ti) a pobeda, trijumf; ct. yengi galip (-bi) a. ı 1. pobednicki, pobedonosan; - devletler pobednicke drZave 2. nadmocan, jaci 3. verovatan, verovatniji; bir ihtimal verovatnvka pretpostavka; !-al - gelmek (ili olmak) pobediti, savladati; nadmasiti, nadvisiti ll pobednik galiplik v. galibiyel
galan 1. galantan; ugladjen, otmen 2. arg. imucan, pun para (ob. o kockaru) galat
(-tı)
arh. greska (u govoru)
galatıhis (~ssi) lazni osecaj; iluzija, sa-
moobmana, varka galatımeşhur
378
ovestala greska
galiz a 1. grub, nepristojan, vulgaran (postupak ponasanje) 2. gust, zbijen (o blatu, oblaku si.) galon 1. galon 2. cisterna (za prevoz go riva) galoş
kaljaca
garam galsama a. zool. skrge; cf. solungaç galvanik galvanski; - pil galvanska baterija; - teressüp hem. galvanski talog galvanizasyon galvanizacija galvanize - etmek galvanizovati galvanizlemek ak. galvanizovati, galvanizirati galvanizli galvanizovan, galvaniziran
gammazlatmak mazlamak
od
gam-
gammazlık 1. spletkarenje, klevetanje, intrigasenje 2. dostavljanje, potkazivanje, denunciranje; - etmek (ili yapmak) 1) spletkariti, klevetati, 2) potkazivati, denuncirati
gamsele kisni mantil, kisna kabanica gamsız
galvanizm galvanizam
caus.
bezbrizan; veseo
gamsızlık
bezbriznost; bezbrizan, lak
galvanizmeli 1 . galvanizovan 2. pocinkovan
zivot
galvano, klise
gamze a 1. jamica (na obrazu, bradi) 2. arh. zmirkanje; skiljenje
galvanotip
tip.
galvanski
gangliyon anat. ganglija; serebral cerebralna ganglija
galvanometre galvanometar galvanoplasti galvnoplastika
gangren med. gangrena
galyum hem. galijum gam1(-mmı) a briga; tuga, jad, nevolja; cf. tasa, kaygı; - çekmek brinuti; tugovati, zalostiti se; - kasavet jad i tuga; - yemek v. - çekmek; - yememek ne tugovati; ne brinuti
gam2 muz. skala gama gama; -
ışınları
gamaglobülin biol. gamalı
fiz. gama-zraci
gamı:ıglobulin
·
- haç kukasti krst
gambot (-tu) mor. topovnjaca (ratni brod sa nekaliko topova) gambrik (-ği) sa dva jarbola)
mor. brik (velik jedrenjak
gamet (-ti) biol. polna celija gamlanmak dat. zalostiti se, tugovati gamlı
brizan; tuzan, potisten, snuzden
gamma v. gama gammaz a 1. klevetnik, opadac, spletkar 2. potkazivac, dostavljac, dousnik, denuncijant; cf. kovcu gammazlamak ak. dat. 1 . klevetati, nabediti, opanjkati, opadati 2. potkazivati, dostavljati, denuncirati
gangrenli gangrenozan gangster gangster gangsterlik gangsterstvo gani a arh. bogat o - gönüllü stedar; velikodusan; cf. cömert - si olmak zadovoljiti se s onim sto se iina, ne traziti mnogo, biti skroman ganlmet (-ti) a 1. ralni plen, trofej 2. srecna okolnost; neocekivana sreca; - bilmek ne ispustiti sansu ganyan'1. konj-pobednik (u trci) 2. dobitni broj, dobitna karta gar zeleznicka stanica; deniz - ı pristanisna zgrada; tranzsit - ı tranzitna stanica garabet (-li) a cudnost, cudnovatost, neobicnost; garaip (-bi) cudne stvari, necuveni dogadjaji garaipten voma cudan, neobican, jedinstven garaj garaza garam a 1 . patnja (ljubavna), ljubavni jadi 2. silna zelja, sırası, pasija
379
garami garami a /it. emocionalan; lirski (o knjizevnom delu) garanti ı garancija. jemstvo; - altına almak (ili - ekmek) garantovati, jamciti; mektubu garantno pismo ll garantovano; pouzdano garantilernek ak. garantovati garantili 1. (za) garantovan. zajemcen 2. s garancijom, koji ima garanciju; cihaz aparat s garancijom 3. fig. siguran, pouzdan garantör garant (lice, institucija, drzava) garaz a 1. cilj; namera; cf. erek 2. zloba, pizma, manja, neprijateljstvo; /-al bağlamak gajiti mrznju (neprijateljstvo) fal - beslemek biti kivan na koga; /-al - ı olmak gajiti manju, biti na koga kivan, (iz)-pizmiti se na koga; benim kimseye ım yok ja nikog ne mrzim garazkar a-p 1. kivan, pakostan, zao; zlurad 2. maliciozan, zlonameran garazlı
v. garazkar
garazsız nesebican; nepristrasan; dob~ ronameran; - bir yardım nesebicna pomo6 - ivazsız nesebicno; ·iskreno, dobronamarno; bez zadnjih misli
garbi a arh. zapadni; evropski, zapadnjacki; cf. batı gard sp. gard (u boksu, macevanju) gardenpar tiprijem, zabava u vrtu gardenya bot. gardenija gardıfren
(Garde~ia)
zel. kocnicar
gardırop
(-bu) 1. garderoba, ostava za odelo 2. orman za odela 3. garderoba, ode6a gardıropçu
garderober
gardiyan zatvorski cuvar gardiyanlık
posao zatvorskog cuvara
garez v. garaz·.
380
gargara 1. grgotanje, grgljanje, ispiranje grla; - etmek grgljati, grgotati 2. sredstvo za ispiranje grla garibe a arh. cudovisnost; cudo prirode; hilkat - si cudoviste, monstrum, grdosija gariban jadan, bez ikoga garip (-bi) a 1 1. arh. stranac, tudjin (ac); 2. usamljenik; lutalica; ct. elgin ll 1. cudan, neobican, redak, bizaran; ct. yabancı; - ge!!""P.~ cudno izgledati; /-ın/ ine gitmek izgledati, cinili se cudnim (neobicnim, smesnim); - i şu(dur) ki... cudno je to sto ... 3. nesrecan, jadan, sirot o - in boynu bükük olur lutalica je uvek nesre6an; - kuşun yuvasını Allah yapar bespomocnom bag pomaze gariplik 1. cudnovatost, retkost; cf. ya2. osamljenost, osama; - çekmek osecati se samotnim garipsemek 1. osecati se napustenim (osamljenim); tugovati (za zavieajem, ku6om) 2. ak. nalaziti cudnim, smatrati neobicnim; cf. yadırgamak bancılık
gark (-kı) a arh. 1. potapanje, potonu6e 2. poniranje, uronjavanje; fig udubljivanje 3. zasipanje (poklonima), stedro darivanje gark etmek ak. dat 1. potopiti, utopiti; zagnjuriti 2. darivati, zasipati poklonima 3. fig. preplaviti (taiste i si.); satıcılar pazarı karpuzlara garkettiler prodavaci su prepJavili pijacu Jubenicama gark olmak pass. od garketmek garneta garneta (duvacki muzicki instrument) garnitür 1. kul. garnir, garnirung 2. ukras (na haljini), cipka 3. tip. garnitura (slova) garnitürlü garniran; ukrasen garnizqn garnizon garb (-bı) a zapad; cf. batı; /-nı/- ında zapadno od; Konya'nın - ında zapadno od Konje
gayr garpçı zapadnjak, padnjacke kulture garpçılık
pristalica
za-
prozapadnjastvo
garplı
1 zapadni; evropski ll Evropljanin zapadnjak cf. batılı garplılaşmak
evropeizirati se
garplılaştırmak
ak. evropeizovati, ev-
ropeizirati garplılık
zapadnjastvo
gavurca ı evropski, hriscanski jezik ll okrutno, svirepo, bezdusno
garson konobar, kelner garsoniyer garsonjera gasbetmek ak. otimati, prigrabljivati, uzurpirati gasbolmak pass. od gasbetmek gaseyan a 1. muka, mucnina 2. povracanje; - etmek 1) osecati mucninu 2. povracati; cf. kusmak gasıp
a uzurpator, otimac, pljackas;
gasil (-sli) a pranje pokojnika gasletmek ak. prati (pokojnika) gaspetmek v. gasbetmek gastrit (-ti) med. gastritis,zapalenje zeluca gastroenterelog gastroenierolog gastroenteroloji 1. gastroenterologija 2. gastroenterolosko odeljenje (pri bolnici) gastronomi gastronomija
(-şyi)
a arh. nesvestica, onesvescivanje; fig. zanos, ushicenost
onesvestiti
poceti se okrutno po-
gavurluk 1. bezboznistvo, ateizam 2. hriscanski lanalizam 3. nevera, verolomstvo 4. bezdusnot, okrutnost gayakol farm. gvajakol (tecnost od smole gvajak-drveta) gayubet (-ti) a odsustvo, odsutnost; nepostojanje; nestajanje; - etmek odsustvovati, biti odsutan; nestati, izgubiti se
gaydacı
gajdas
gaye a 1. cilj, svrha; /-1/ - edinmek pastavili za cilj; bir - gütmek slediti cilj; ye ulaşmak postici cilj 2. arh. kraj; ct. son gayecilik til. linalizam gayesiz besciljan; besrnislen gayesizlik besciljnost; besmislenost
gastrula biol. gastrula
gaşyolmak
gavurlaşmak
nasati
gayda muz. gajde
gassal (-li) a lice koje pere pokojnika
gaşiy
bezdusan, okrutan () - bozuntusu mucanje, zamuckivanje; mucavac; - etmek rasipati, cerdati (novac); - gibi inat etmek joguniti se, biti tvrdoglav kao magarac; icadı evropski, zapadnjacki izum; - inadı svojeglavost, tvrdoglavost; - inadı tutmak jako se inatiti; - a kızıp oruç yemek (ili bozmak) nauditi sebi ljuteCi se na drugog; - orucu gibi uzamak otezati se, odugovlaciti se (kao hriscanski post) - ölüsü gibi tezak, spor, trom
se,
izgubiti
svest;
gato slatkis, kolac gauss fiz. gaus Uedinica snage magnetskog polja) gavur ı 1. djaur, hriscanin, nem us liman 2. bezboznik, nevernik ll nemilosrdan,
gayet veoma, vrlo, sasvim, potpuno; tabii sasvim normalno gayelle nar. suvise, preterano gaygaylı piskav, prodoran (o zvuku duvackog instrumenta)
Gayger: - cihazı fiz. Gajgerov brojac gayr (-i) a drugi, neko drugi; - e muh· taç olmamak nemali potrebu ni za kime; o - e muhtaç değil njemu niko nije potreban
381
g~yret
gayret a arh. 1 . trud, staranje; napor, naprezanje; - le vredno, marljivo, usrdno; - etmek truditi se, starati se, naprezali se - e gelmek 1) truditi se, starati se 2) prionuti, latiti se, prihvatiti se (posla isi.); /-11e getirmek ohrabriti; podsticati, pokrenuti; - harcamak (ili sarf etmek) ulagati napore; insanüstü - ler nat-covecanski napari; yaratıcı - ler stvaralacki napari 2. revnost, usrdnost, odusevljenje, predanost; hemşerilik - zemljacka privrzenost, zavicajna predanost 3. upornost, istrajnst, nepokolebljivost, cvrstina; - i elden bırakmamak ne gubiti prisebnost; /da/ - göstermek biti istrajan, biti uporan (u cemu) 4. snaga, energija; zivahnost, bodrost; odusevljenje; entuzijazam; almak ohrabriti se, osokolili se; dobiti snagu; - ten düşmek izgubiti snagu, klonuti; - i kesilmek obeshrabriti se, klonuti duhom, izgubiti volju; - vermek 1) podsticati, ohrabrivati 2) (u) tesili O /-ın/ - ini çekmek (pri) stati uz koga, driati ciju sıra nu; - dayıya düştü treba raditi ozbiljnije (priljeznije); taj posao zavisi od vas; - ine dokunmak dodirnuti bolno mesto; - ini gütmek v. - ini çekmek gayretkeş
a-p marljiv, vredan, priljezan 2. privrı:e·n kome, koji drzi ciju stranu gayretkeşlik
1. marljivost, priljeznost, trudoljubivost 2. privrzenost; sıranaeki duh
gayretlenmek provredniti se, postali marljiv (priljezan) gayretli 1. vredan, marljiv, priljezan; , revnostan, energican 2. smeo, hrabar; ·-marljivost, priljeznost gayretsiz 1. nemarljiv, ravnodusan 2. bojazljiv, neodlucan, malodusan gayrı
a nar. od sada, vise, . dalje; cf. - bunu yapmayacağım vise to necu ciniti; oraya gitmeyeceksin - tamo neces vise ici artık;
gayrı
a 1 drugi; drugo, ostalo; cf. başka;
bu, - bir
382
şey
to je nesto drugo; on talebe
geldi, - sı namevcut doslo je pet studenata, ostali se odsutni ll post. sa ab/. osim, sem; benden - osim mene; bir ablamdan - kimsem yok nemarn nikog sem · jedne starije sestre gayri a ne=, bez=, a=, de=; - ahlaki nemoralan; - akli iracionalan; - ihtiyari nenameran, nehotican, mahinalan; - ilmi nenaucni; - kabil nemoguc, neostvarljiv; kafi nedovoljan; - kanuni nezakonit, protivzakonit; - malum nepoznat;· - mesklın nenaseljen, pust; memnun nezadovoljan; - mesul neodgovoran; mümbit besplodan, neplodan; - mümkün nemoguc; müsavi nejednak, neravnopravan; - tabi neprirodan; - varit neverovatan, nestvaran; - vazih nejasan, nerazumljiv, neshvatljiv gayur a arh. veoma vredan, vrlo marljiv gayya a is/. mit. pakao, pakleno grotlo O - kuyusu fig. corsokak, vrzino kolo, bezizlazan polozaj gayz a arh. bes, jarost, srdzba gayzer gejzir gayzerit geo/. gejzirit gaz1 gaza; - bezi zavoj materijal, gaza gaz2 ll gas; - baskını voj. hemijski napad; - bombası gas- bomba; - gedoçirmez nepropustiv za gas; ğurucusu gasogenerator; döşemi gasna instalacija; - hali fiz. gasno stanje; - lambası petrolejka; - maskesi gasmaska; - silahı hemijsko oruzje; - temizleme degazacija; patlayıcı - praskav plin o - a basmak dati gas, povecati brzinu - ı kesrnek 1) ispustiti gas 2) oduzeti gas, smanjiti brzinu gaza a isi. gazavat, sveti rat, rat za veru (protiv nevernika, nemuslimana); etmek voditi sveti rat gazal (-li) a gazela; gazap
(-bı)
a gnev, srdzba, ljutnja; - a
gebermek gelmek razbesneti se, rasrditi se, razgneviti se; /- 1 - a getirmek razjariti, dovesti do besa; - a uğramak navuci na sebe gnev, pasti u nemilost gazaplandırmak
besneti,
ak.
rasrditi,
raz-
naıjutiti
gazaplanmak razbesneti se rasrditi se gazaplı ;ınevan,
srdit, besan
gazel1 a. 1 /it. gazel (lirska pesma) 2. muz. odlomak pesme koji se peva uz pratnju saza; - okumak 1) citati (pevali) gazel 2) fig. pricati bajke, govoriti prazne reci (radi ubedjivanja)
gazeı2 c; suvo lisce, opalo lisce; - vakti listopad gazelhan a-p pevac, recitator gazela gazeliyat (-tı) a /it. odeljak gazela (u divanu jednog pesnika) gazelleome 1. i:uteti, venuti (o liscu) 2. opadati gazete novine; - çıkarmak izdavati novine; - kapamak zabraniti novine; - muhabiri dopisnik; - toplatmak uzaptiti, zapleniti izdanje (broj) novina; - yazarı i:urnalist, novinar; işletme - si glasilo, list (preduzeca ustanove); resimli - ilustrovani list gazteci 1. novinar, i:urnalista, reporter; - dili növinarski jezik 2. izdavac novina, vlasnik lista 3. prodavac novina, kolporter; -.kulübesi noviski kiosk gazetecilik novinarstvo, i:urnalistika; enstitüsü institut za novinarstvo gazetelik stalak za novine gazhane plinara gazışı gazışıl
fiz. luminescencija
luminescentan
gazi a 1. is/. borac za veru 2. gazija (zvanje her:ıja-pobednika); Gazi Mustafa Kemal gazija Mustafa Kemal (Atatürk) 3. ratni veteran
gazilik 1. tilula gazije 2. herojstvo gazino kazina gazinocu vlasnik kazina gazlamak ak. 1. pretvoriti u gas, zirati 2. otrovati bojnim otrovom 3. gas, povecati brzinu 4. arg. zbrisati, nuti, smugnuti Ogazla! gubi se! tornjaj
gadati kidse!
gazlanmak pass. od gazlamak • gazlaştırmak
ak. pretvoriti u gas
gazlı 1. koji sadri:i gas; gasovit; gasni, plinski; - bomba gasna bomba 2. otrovan, zatrovan gasom
gazojen teh. gasni generator 2. saturator, aparat za gaziranje (napitaka) gazolin gazolin, plinski etar gazometre 1. gasomer, plinomer 2. rezervoar za gas gazozgazoz gazozcu izradjivac gazeza gazölçer gasomer gazve a 1 arh. borba izmedju arapskih plemena 2. borba za veru gaz yağı kerozin; -
ocağı
primus
gaz yuvarı atmosfera gebe 1. bremenita, trudna (i:ena); 2. skotna (i:ivotinja); - bırakmak (ili etmek) oploditi; - kalmak zaceti, ostati u drugom stanju; ostati skotna (o i:ivotinji) O - zar arg. makirana karta (za varanje) gebelik 1. trudnoca, bremenitost; - i önleyici hap pilula protiv zaceca; rahimdışı - vanmatericna trudncica 2. skotnost geberesiye do smrti, na smrt, smrtno; - dövmek istuci na mrtvo ime; - korkutmak nasmrt preplasiti geberik nuo uginuo, krepao, crkao gebermek uginuti, krepati, crknuti, skapati
383
gebertilinek gebertilmek pass. od gebertmek gebertmek ak. 1. ca us. od gebe rm ek 2. pretuci, premtatiti gebeş 1. zdepast, dezmekast 2. nespretan, smeten 3. arg. tupoglav; blesav gebeşakı gebeşlik
arg. tikvan, bukvan
tupoglavost, blesavost
gebre 1 djebra (kesa od kozje dlake za timarenje konja) gebre2 bot. kabra, mirodjija (Capparis spinosa) gebrelemek ak. tirnarili djebrom, djebrati gebrelenmek pass. od gebrelemek gebre otu (-nu) v. gebre2 gece ı 1. no6, kasno vece; - baskını nocni napad, nocni prepad; - basmak nastati, pasti (o noci); - görmemesi nocno, kokosije stepilo; - gündüz danju i nocu, danonocno; neprekidno, stalno; işçiliği 1) nocni rad 2) arg, provala, obijanje; - işçisi arg. provalnik, obijac; körlüğü V. - görmemesi; - kulübü™ nocni klub; - kuşu 1) sova, buljina; nar. slepi mis 2) fig. nocna ptica, nocobdija; - nöbeti nocno dezurstvo (ob. za apoteke); oyunu nocna predstava; - tarruzu voj. nocni napad; - yarısı 1) ponoc 2) u pohoc; - yasağı zabrana nocnih izlazaka (za vreme vanrednog stanja); - yatısı konacenje, nocenje (u gostimS:); ak - ler bele noci; kutup - si polarna no6; sağır (ili sessiz) - gluva no6; 2. vecernje poselo; vece, sedeljka; şiir - si vece poezije ll nocu, obno6 o - gözü kör gözü dobar rad !razi svetlost dana; - gündüz dememek ne gledajuci na vreme, bez obzira na doba dana; - yi gündüze katmak danonocno raditi; - yi sabah etmek probdeti noc; - silahlı, gündüz külahlı tig. lice koje vodi dvostruki zivot; iyi (ili hayırlı) ler! laku noc!
384
gececi radnik u nocnoj smeni; nocni cuvar (strazar) geeeki nocni; dün - eğlence sinocna zabava gecekondu ı stracara, potleusica, udzerica (ob. bespravno napravljena) ll sktepan, skrpljen, osljaren gecekonducu 1. stanak zidar ili prodavac stracara
sıracare
2.
geeelernek 1. nocevati, nociti, konaciti; havada - prenociti pod vedrim nebom 2. probdeti, provesti besanu no6 açık
geceleyin nocu, po noci geceli: - gündüzlü danonocno, neprekidno; - gündüzlü okumak cilali i danju i nocu gecelik 1 nocni, za no6; - kıyafet odeto za vece ll spavacica, nocna kosulja; nocni ogrtac; - kül~h nocna kapa (za spavanje); - külahıma anlat! pricaj to nekom drugom! gece lappa)
setası
bot. nceurak (Mirabilis ja-
gece ruku)
yanağı
med. osip koze (ob. lica i
gecikme zakasnjenje, docnjenje; zadrzavanje, zastoj; - den bez zakasnjenja; trenin beş dakika - si var voz kasni pet minula gecikmek zakasniti, zadocniti; otezati · se; usporavati se gecikmeli usporen; - patlayıcı madde eksploziv sa usporenim dejstvom geciktirim odugovlacenje; odlaganje (pocetka predstave i si.) geciktirmeden bez odlaganja, odmah geciktirmek ak. odlagati, odloziti; geç 1 kasno, dockan; - kalmak zakasnili, zadocniti ll kasni, pozni, poodmakao; - saatlerde u kasne sate O -
geçindirmek işte hayır var u svakom zlu ima i dobra; olsun da güç olmasın bolje ikad nego nikad; polako, ali sigurno
geçe 1 za oznacavanje vremena u... i. .. saat onu on - u dese! i dese!; saat yediyi çeyrek - u sedarn i cetvrt geçe2 nar. strana; s obe sirane
geçici 1. prolazan, kratkotrajan; - ilgi prolazno zanimanje; - yağmur kratkotranaj kisa 2. privremen; palijativan; hükümet privremena vlada; - tedbirler palijativne mere 3. med. zarazan, prelazan; cf. bulaşıcı; - hastalıklar zarazne bolesti 4. u prolazu, tranzitni; - bir yolcu tranzitni putnik
geçek (-ği) nar. 1. prolaz, prelaz; gaz, brod; trasa, linija; telgraf - i telegrafska linija 2. mostic, brvno (preko potoka)
geçicilik prolaznost; hayatın - i prolaznost zivota
geçen 1. prosli, protekli, minuli; nedavni, skorasnji, onomadnji, onomadnasnji; - ay prosli mesec; proslog meseca; gün nedavno, tu skoro, onomadne; - sene prosle godine; - seneki proslogodisnji 2. koji prolazi, koji protice; şehrin içinden - otoban auloput koji prolazi kroz grad
geçilmek ab/. bez/. 1. prolaziti, prelaziti; buradan geçilmez ovuda je zabranjen prolaz, ovuda se ne prolazi 2. ostaviti, napustiti; odreci se; alışkanlıktan zor geçilir covek se tesko odrice navike o geçilmemek abi. obilovati, biti u izobilju; caddelerde turistlerden geçilmiyar na ulicama vrvi od turista; Kapalı çarşı'da alıcılardan geçilmiyar u Kapali carsiji je mnostvo kupaca
geçende, geçenlerde nedavno, skoro, pre kratkog vremena geçenek
(-ği)
koridor
geçer 1. vaze6i, u upotrebi, u opticaju; - kanun zakon na snazi, vazeci zakon; mal roba sa prodjom, trazena roba; - para vazeti novac u opticaju 2. prolazan, prohodan, utrven; omiljen, opsteprihvacen; akçe fig. vredna, trazena stvar; - düşünce opsteprihvaceno misljenje geçerli 1. vazeci, valjan, na snazi; olmak vredeti, biti u upotrebi; biti na snazi 2. fig. omiljen, voljen, prihvacen geçerlik 1. prodja, potraznja (robe); cf. revaç 2. opticaj; kotiranje novca; parayı ten kaldırmak povuci novac iz opticaja 3. vaznost, snaga (zakona, . propisa); bu kanun hala - tedir ovaj zakon je jos na snazi
geçilir prohodan; utrt, utaban (put)
geçilmez neprohodan geçim 1. sredstva za zivot, zivotni troskovi; zivot, opstanak; - ini çıkarmak zaradjivati za zivot, zaradjivati nasusni hleb; - derdi zivotna patnja; briga za nasusni hleb; - endeksi indeks zivotnih troskova; savaşı bobra za zivot 2. sporazumevanje, sloga; - aramızda - yok medju nama nema sloge O - dünyasi bu sta da se radi; mora se ziveti geçimli druzeljubiv, tupacan; prilagodljiv
druzevan;
geçimlik novac za hranu,
pris-
ıtosak
geçimiilik druzeljubivost, druzevnost geçimsiz nedruzevan, odbojan, svadljiv geçimsizleşmek
nedruzeljubiv;
ponasati se odbojno,
geçersiz 1. nekurentan, bez prodje 2. nevazeci, van snage (o zakonu, dokumentu) 3. van opticaja (novac)
biti nedruzeljubiv
geçersizlik jur. nevaznost, nevaljanost (ugovora i si.); cf. hükümsüzlük
geçindirmek ak. nraniti, izdrzavati (porodicu, decu)
geçimsizlik nedruzevnost; odbojnost, nepristupacnost
385
geçinecek geçinecek (-ği) sredstva za zivot geçinilmek pass. bez/. od geçinmek geçinim zivot, zivljenje, opstanak geçinmek 1. s ile ziveti od ... ; prolaziti sa ... ; kendi emeğiyle - ziveti od svoga rada; peynir ekmekle - ziveti na hlebu i siru 2. ab/. dat. ziveti na ciji racun; ziveti na tudjoj grbaci; /-ın/ hesabına - ziveti na ciji racun 3. s ile ziveti u slozi, slagati se s kime 4. u funkciji pomocnog glagola; izdavati se za, smatrati sebe za, smatrati sebe za, praviti se; bilgin - smatrati sebe za naucnika; şair - izdavati se za pesnika 5. nar. umreti O geçinip gitmek zivotariti, tavoriti geçinmezlik v. geçimsizlik geçirgen propustljiv, mociv
probojan;
pro-
geçirgenlik propustljivost; promocivost provodljivost geçiritmek dat. pass. od geçirmek geçirimli v. geçirgen geçirimlilik
v. geçirgenlik
geçirimsiz nepropustliiv; nepromociv; neprobojan geçirimsizlik nepropustljivost; romocivost; neprobojnost
nep-
geçirme 1. gl. im. od geçirmek 2. precrtavanje kroz providan papir; - kağıdı paus-papir geçirmek 1. ak. ab/. dat. prevesti, prevoditi preko; prenositi, prebacivati; prevoziti; arabayı köprüden - prevesti kola preko mosta; eşyayı başka odaya geçirdik stvari smo preneli u drugu sobu 2. ak. ispratiti, ispracati; dostumu hava alanına geçlrdim ispratio sam prijatelja na aerodrom 3. ak. provodati, provesti (vreme); proziveti; boş vaktini nasıl geçiriyorsun? kako provodis svoje slobodno vreme; Istanbul'da tatlı günler geçirdik u lstanbulu smo proveli prijatne dane 4.
386
ak. dat. uvoditi, unositi; provlaciti, provuci; udenuti (konac); ipliği iğneye - udenuti konac u iglu 5. ak. ab/. odvracati, odvratiti; odgovoriti; oduciti; huyundan - prevaspitati; kendisini o niyetten geçirmeli treba ga odvratiti od te namere 6. ak. izdrzati, preziveti, pregrmeti, preboleti (bolesi, brigu, nesrecu); bir hastalık - preziveti, preboleti bolest; bir kriz - prebroditi krizu 7. zaustaviti, stisati, umiriti, ublaziti (bol i si.); potisnuti, suzbiti, odstraniti; utoliti, ugasiti (glad, zed); açlığı - utoliti glad 8. ak. dat. postavljati, namestati; pencereye cam - zastakliti prozor; resmi çerçeveye - uramili sliku; yüzüğü parmağa - staviti prsten na prst 9. unositi, uvesti (u spisak); upisivati; registrovati; (u) knjiziti; deftere - uneti, upisati u knjigu (svesku); zimmete - 1) knjiziti pod "duguje" 2) proneveriti, prisvojiti 1O. ak. dat. navlaciti, navuci; oblaciti; ayağına çorap - navuci carape; çeket - obuci sako; yorgana kılıf navuci navlaku na jorgan 11. umota(va)ti; zaviüa)ti (svesku i si.); opsiti (postavu) 12. prektiti, prevuci (preko cega) 13.ak. dat. zabadati, zabijati, zariti; dişini birinin etine- ugristi, ujesti koga 14.ak. dat. pustati u pogon, pokretati; sprovoditi (u zivot); ostvariti, izvrsiti; harekete - pokrenuti, pustiti u rad; hayata - sprovesti u zivot, ozivotvoriti 15. ak. abi. podvrgnuti, podvrgavati; imtihandan - podvrgnuti ispitu, ispitivati; işkenceden - podvrci mucenju; kılaçtan - poseci, rubiti (sabljom) 16. ak. propustiti, propustati (dati prolaz); propustiti (na ispitu); fig. proturiti, progurati; kalp parayı nasıl geçirdin kako si proturio lazan novac? 17. ak. obljubiti, izvrsiti obljubu 18. ak. dat. preneti, prenositi (boJest) 19. sp. dodati, preneti (loptu) 20. ak. dat. pestavili (u sluzbu), unaprediti; başa - postaviti za nacelnika geçirmez nepropustljiv; ışık rozracan, koji ne propusta svetlost
nep-
geçirtmek caus. od geçirmek geçiş
prelazenje; prolaz; prelaz - devri
') 1
geçmek prelazni period; - kontrolu tel. kontrola prolazaka; - üstünlüğü auto. prednost (pravo) prolaza; - yeri mesto prelaza, prelaziste geçişli
gram. prelazan, tranzitivan (gla-
gol) geçişme
1. gl. im. od
geçişrnek
2. fiz.
osmoza geçişrnek
s ile (iz)mesati se, spajati se,
prozimati se, geçişıneli
fiz. asmaski
geçişsiz gram. ranzitivan (glagol)
geçiştirilmek
neprelazan,
pass. od
int-
geçiştirrnek
geçiştirrnek ak. izbeci, spasiti se, prebroditi; trafik kazasını - izbeci saobracajni udes; tehlikeyi - prebroditi opasnost
geçit (-di) 1. prolazak, prolaz; prelaz; yerden! zaobilazenje (znak); hakkı drumarina, putarina; - vermez nep. rohodan; alt - v. yeraltı - i; piyade (ili yaya) - i pesacki prelaz; yeraltı - i podzemni prolaz 2. gaz, brod, plicak; - vermek imati gaz (o reci); - yeri mesto prelaza; gaz 3. planinski prelaz, prevoj, klanac 4. moreuz, tesnac 5. plovni kanal, matica (reke) 6. otvor, rupa, bresa (u nasipu, bedemu) 7. voj. defile, parada; - töreni parada; resmi - parada, defile O havuzu ustava, brana; - maniası zel. ram pa başka
geçkin 1. (po)stariji, u godinama; -yaş poodmakle godine, 2. prevalio, pre·sao (odredjene godine); yetmiş yaşını - bir adam covek koji je prevalio sedamdesetu 3. prezreo (o vocu); precvetao, uvenuo (o cvecu); - bir karpuz prezrela lubenica geçkinlik 1. ostarelost, duboka starost 2. prezrelost; uvenulost geçme 1 1. prolazenje, prelazenje; proticanje; ileri - preticanje 2. prelazak; preobracanje, pretvaranje; buhar haline -
prelazak u paru, isparavanje; yedek sı nıfına - prelazak u rezervu (iz aktivne vojne sluzbe); yerine - 1. zamenjivanje, zamena 2. mat. substitucija 3. teh. spajanje, uglavljivanje; preklapanje ll na sklapanje, na izvlacenje; - dürbün dvogled na rasklapanje; - masa sto na rasklapanje (izvlacenje) geçmek (-er) 1. abi. preci, prelaziti (preko, pored); teci, proticati (o reci); çaydan (ili çayı) geçtik presli smo preko potoka; hududu - preci preko granice; köyü - proci kroz selo; Tuna Belgrad'tan geçer Dunav protice pored Beograda; tünelden - proci kroz tunel 2. abi. provuci se, protnuti se; gümrük kontrolünden provuci se kroz carinsku kontrolu 3. biti podvrgnut cemu, proci kroz; işkenceden - biti mucen 4. abi. odreci se odustati; cf. vazgeçmek; hakkiarından - odreci se svojih prava 5. ab/. prastati günahtan oprostiti greh 6. ab/. dat. prelaziti, sirili se (o bolesti); bu hastalık sana kimden geçti od koga ti je presla ova bolest? 7 . dat. pristupiti cemu, zapoceti, preci na; harekete - pristupiti akciji, poceti delovati; taaruz - preci u ofanzivu 8. dat. preci u stariji razred; poloziti razred; Ahmed bu yıl beşe geçti Ahmed je ove gadine presao U peti (razred) 9. dat. preei U, primili (drugo drzavljanstvo); o, Frasa uyrukluğuna geçti on je primio francusko dr:Zavljanstvo 1O. abi. dat. seliti se, preseljavati se; premestati se, prelaziti; benimkiler yeni eve geçiyorlar moji se sele u novu kucu; sen bu sandalyeye geç predji na ovu stolica! 11. nestati, sakrili se, kao u zemlju potonuti; yere (ili yerin dibine) - potonuti u zemlju (od stida i si.) 12. dat. prodirati, probijati se, dopirati; soğuk ciğerime (ili kemiklerime) geçti hladnoea mi je do kostiju prodrela 13. dat. uticati, delovati; benim sözüm ona geçer moje reci deluju na njega 14. dat. (uz)napredovati, uspeti se (na polozaj); preuzeti (duznost); imparatorluğa - postali car; müdürlüğe - postali direktar 15.
387
· geçmelik dat. pasti; ele - v. el 16. ak. preci, prekoraciti; kanunu - prekoraciti zakon, ogresiti se o zakon 17. ak. preteci, nadmasiti, nadvisiti; prestici; bizim kayık vapuru geçti nas je camac prestigao brod; gider geliri geçti rashod je premasio prihod; öğrenci öğretmenini geçti ucenik je nadmasio svog ucitelja 18. sp. preci, predriblovati (protivnickog igraca 19. ak. zaobilaziti, ne spominjati, preci preko cega; bu meseleyi geçelim! ostavimo to pitanje! 20. ak. muz. izvoditi; odsvirati, otpevati (melodiju) 21. ab/. ak. -spremati se, uciti od koga; vezbati (pod cijim vodjstvom); bu şarkıyı kimden geçtiniz? od koga ste naucili ovu pesmu? 22. ak. dat. ogovarati, opadati, panjkati, otrcavati; meslektaşını müdüre ğeçti opanjkao je direktoru svog kolegu 23. ak. dat. prenositi, kazivati, pricati; herkese geç mi dedik sana? zar smo ti rekli da svakome ispricas? 24. prolaziti, proticati; minuti, prohujati (o vremenu); nestati, isceznuti, prestati; başının ağrısı geçti mi? da li li je prestala glavobolja? gençlik çabuk geçer mladost brzo prolazi; kış geçti zima je prosla 25. dosro ici, imati dobru prodju (o robi); bu gömlekler çok iyi geçiyor ove kosulje vrlo dobro idu (imaju dobru prodju) 26. vaziti, vredeti, biti u opticaju (o novcu); şu para artık geçmiyor taj novac vise ne vazi 27. spominjati se, biti govora; toplantıda senin adın da geçecek na sednici ce se spomenuti i tvoje ime 28. dogadjati se se, zbijati se; hadise dün geçti dogadjaj se juce odigrao 29. biti izvodjen, igrati se (o komadu, drami); bu piyes Bursa'da geçer ovaj komad se igra u Bursi 30. prestariti, jako ostariti (o coveku); prezreti (o vocu) 31. izvuci se (iz neplike) izbavati se; bir şey görmedim dedi geçti izvukao se rekavsi da nije nista video 32. abi. ne biti u snazi, nemali vise snage za.. ; beden geçti, artık böyle iş lere girişmem nemarn vise snage da se prihvatam takvih poslova 33. arg. sa nekim imenima gradi stalne izrane; alay -
388
ismejavati; dalga - v. dalga; ıska - v. ıska 34. ugasiti se; soba geçmiş pec se ugasila O geç! (ili geç efendim!) pusti! mani! nema veze! geçme namert köprüsünden ko aparsıil su seni bolje da te voda odnese nego da se koristis uslugama nitkova; geçti Bor'un pazarı, sür eşeğini Niğde'ye kasno je da se bilo sta ucini; dockan Janko na Kosova stize; geçtim kamoli, nekamoli; kitabı geçtim, bir kaç satır olsun yazarnıyar ne moze da napise ni nekoliko redova, a nekamoli knjigu; geçtim olsun! neka bude! nemarn nista protiv! çok geçmeden uskoro, nakon kraceg vremena geçmelik taksa za prolaz, drumarina, putarina; cf. müruriye geçmez 1. bez prodje, netrazen nekurentan (proizvod, roba) 2. nevazeci, izbacen iz orticaja (novac) 3. neizleciv 4. nepropustljiv; kurşun - neprobojan; su saat nepromociv casovnik geçmezlik jur. pravna nevaznost geçmiş 1 1. prosli, protekli, minuli; raniji, bivsi; - günler minuli dani; - yıllar protekle godine; - zaman proslo vreme 2. gram. prosli; - zaman proslo vreme, odredjeni perfekat; 3. prezreo, gnjio (o vocu); - armut gnjila kruska ll 1. proslost; - e karışmak pasti u zaborav, nestati; uzak daleka proslost yakın bir - te u bliskoj prosloti 2. svadja, zavadja; mrznja; /-la/- i olmak biti u zavadji Gündüz'le bir - in var mı? da li imas neku razmiricu sa Gindizem? 3. - ler pokojni rodjaci; /-ın/ - lerini karıştırmak govoriti ruzno o cijim pokojnim rodjacima, psovati cije pretke o kandili (ili kınalı) nar. nitkov, podlac; ola! 1) otislo u nepovrat! pisi propalo! (o propustenoj prilici) 2) v. - olsun; - olsun! zelim vam oporavak! ne ponovilo se vise! (govori se nekom kada je bolestan, ili kada mu se dogodi bilo kakva nezgoda); la/ - olsuna gitme!:< pohoditi, posecivati (bolesnog ili unesrecenog); - ine yandığım v. - i kandili
gelin geçmişli
recidivist;
geda p. arh. 1. prosjak 2. puki siromah gedik (-ği) 1. pukotina, naprslina; otvor, rupa; voj. bresa, proboj; - açmak voj napraviti bresu, probiti (neprijateljski polozaj); - kapamak podmiriti sitne potrebe; popuniti rupe (fig.) 2. klanac, klisura, sutjeska 3. fig. praznina 4. fig. tezak polozaj, skripac;- etakılmak doCi u skripac; - leri tıkamak otkloniti teskoce 5. ist. povlascenost, privilegija; cf. imtiyaz 6. voj. bresa 7. krezubotina; - leri tıkamak speciti teskoce; tunus - i unosan posao, unosna radnja gedikli 1. napukao, naprsnuo 2. krezub, 3. manjkav, !alican, defektan 4. voj. aktivan, kadrovski; - çavuş narednik, vodnik; - erbaşlar podoficirski sastav 5. redovan, stalan; - müşteri stalni kupac; ziyaretçi redovan posetilac 6. vatren, strastan (o navijacu si.) gedilmek fass. od gedmek gedmek (-er) ak. napraviti otvor; probiti, probusiti; teh. nazubiti geğirmek
geğirti
podrigivati
podrigivanje, riganje
geğrek (-ği)
rebra; -
batması
geğrek altı
anat. lazna rebra, vitka bolovi, probadi sa strane
porebrica
gelberi zarac; - etmek arg. smotati, zdipiti gele 1 prazno bacanje (u tavli) ll postepeno, malo-pomala gelecek (-ği) ı sledeci, naredni, iduci: yıl iduca godina; iduce godine; - zaman gram. futur, buduce vreme ll buducnost; o - varsa göreceği de var ko zlo cini, zlo ce mu se i vrati gelecek bilimi futurologija gelecekçi futurista gelecekçilik futurizam
geleğen geog.
pritoka (reka)
gelen koji je dosao, dosavsi; koji dalazi O - geçen prolaznici, putnici; - e paşam,
gidene ağam za svakog rec velicanja (kaze se za onog ko se dodvorava i bivsem i sadasnjem sefu) gelenek
(-ği)
tradicija, predanje
gelenekçi tradicionalist gelenekçilik tradicionalizam gelenekleşrnek
postali tradicionalnim
gelenekleştirrnek
caus.
od
ge-
lenekleşmek
gelenekli sa tradicijom, koji se zasniva na tradiciji geleneksel tradicionalan, tradicijski; geleni nar poljski mis, veli ki mis gelgeç nestalan, neredovan; povremen: - bir ziyaretçi povremen, neredovan posetilac gelgel nar. 1. privlacnost 2. zlatna ili dijamantska igla (za kosu) gelgelelim 1. i tako, i eto; - padişahın üç oğlu yola çıkmışlar i tako su tri padisahova sina krenula na put 2. ali, ipak; o zengin değil - , mutlu bir adamdır on nije bogat. ali je srecan covek gelgelli privlacan gelgit (-ti) 1. geog. plima i oseka; 2. uzaludno trckaranje, potucanje (radi obavljanja kakvog posla) gel im plima; visok vodostaj gelin 1. mlada, nevesta; - abla jencta - alayı svadbena povorka; - dulu mlada udovica; - duvağı nevestinski veo; etmek udati kcerku; /-al - gitmek udati se, poci za koga; - olmak udati se, stupiti u brak 2. snaha, snaja; - le kaynana çok defa geçinemezler snaha i svekrva se retko slazu 3. mlada devojka, za udaju O (kendi kendine) - güvey olmak zavaravati
389
gelinboğa n
se nadama, unapred se nadati, gajiti iluzije; - kuşağı nar. düga; - odası gibi veoma cista i uredna soba; -otu bat. ljoskavac, civutska tresnja (Physalis alkekengi); - tarafı nevestin rod, prijatelji; teli lazno zlato, mladina kosa gelinboğan
vrsta divlje kruske
gelin böceği zaaf. bubamara, bozja ovcica (Coccinella septempunctata) gelince 1 gerundiv od gelmek ll u funkciji post. sa daı. sto se tice, u pogledu ... ; bana - sto se mene !ice bu soruna - sto se !ice ovog problema, u vezi sa ovim problemarn gelincik (-ği) 1. bat. bulka, turcinak (Papaver rhoeas) 2. zaaf. lasica, navestica (Mustella nivalis) 3. (ili - illeti) nar. med. vodena bolest, hidropsija gelin çiçeği bat. carska kruna; tugisak, pasini tugovi (Fritillaria imperialis) gelin lasanje gelin
havası
kuşağı
mirno more; lako ta-
v. gök kuşağı
gelin kuşu zaaf. vrsta poljske seve (Otocoris pencillatus) gelinlik 1. nevestinstvo 2. vencana haljina 3. zrelost za udaju; - bir kız devojka za udaju, udavaca 4. nevestinski ukras gelinlikçi krojac vencanih haljina gelinmek bez!. od gelmek; bu saatte gelinir mi? zar se u ovo vreme dolazi? buraya nasıl gelinir? kako se dalazi ovamo?
prsti
(vrsta
gelin saçı bat. viiina kosica (Cuscuta epithymum) gelir prinos, prihod; dododak; - daraspodela nacionalnog dohotka; gider prihodi i rashodi; - vergisi porez na ğıtımı
390
gelirli s... prihodom; bol - s vekili m prihodom, bogat geliş 1. dolazak; gidiş - bileti povratna karta, karta za oba pravca 2. tok, razvoj gelişigüzel 1 nemarno, nehajno, aljkavo; na brzu ruku, povrsno; nasumce na srecu ll bilo koji, ma koji, kojigod; slucajni ·
gelişim 1. rast (telesni), napredak 2. razvoj, razvitak; gelişkin
razvijen (o drustvu, ekonomiji,
industriji) gelişme 1. razvoj (u raznim znacenjima); bedeni - telesni razvoj; ekonomik - ekonomski razvoj 2. - ler dogadjaji, zbivanja; Afrika'da son - ler poslednji dogadjaji u Africi 3. rasplet; ishod; beklenilmeyen bir - çıkmazsa ukoliko ne dodje do neocekivanog ishoda gelişmek 1. rasti, razvijati se; sazrevati 2. razvijati se, napredovati; fig. razmahnuti se; gelişmekte olan memleketler (ili yolunda memleketler) zemlje u razvoju; gelişmemiş memleketler nerazvijene zemlje 3. nar. ugojiti se
gelişmiş
razvijen; - .ülkeler razvijene
zemlje geliştirilme razvijanje, razvoj; milli kültürün - si razvoj nacionalne kulture geliştiriirnek geliştirim
pass. od geliştirmek
sin. trelman
geliştirmek
gelin otu v. güvey feneri gelin parmağı damski grozdja dugih zrna)
dohodak; gayrisafi - bruto dohodak; milli - nacionalni dohodak; safi - cist dohodak; şahsi - licni dohodak
ak. razvijati; usavrsavati
gelme 1 1. gl. im. od gelmek 2. dolazak; cf. geliş 3. fiz. prodiranje padanje 4. po-
tomak, izdanak ll 1. koji potice iz... ; rodom iz ... ; poreklom; iyi aileden - çocuk dete iz dobre porodice; yabancı dillerden - kelimeler !ing. pozajmice, tudjice 2. koji je dosao, stigao, prispeo; pridoslica; Japonya'dan - oyuncaklar igracke (koje su
gelme stigle) iz Japana gelmek (-ir) 1. ab/. dat. dolaziti, doci; stici; akşama size gelirim veceras dolazim k vama; bugün posta gelmedi danas posta nije stigla 2. ab/. dat. dopirati, dolaziti (o glasu, zvuku); uzaktan sesler geliyor iz daljine dopiru glasovi 3. s ile praviti drustvo; krenuti s kime; benimle gelir misiniz? hocete li poci sa mnom? 4. abi. ici, teci; burnumdan kan geliyor ide mi krv iz nosa; gözlerimden yaş gelidi potekle su mi suze 5. abi. dat. pretvarati se, praviti se, izgiedati kao da ... ; bilmemezlikten - praviti ·se nevest; niçin beni görmemezlikten geliyorsun? zasto se pravis da me ne vidis? o seni tanırnamazlığa (ili tanımamazlıktan) geldi napravio se kao da te ne poznaje 6. dat. nalaziti se; benim evim bu yolun soluna geliyor moja kuca je s leve sırane ovog puta 7. dat. biti u srodstvu s kime, dozaliti, padati; o adam bana akraba geliyor onaj covek mi je rodjak; 8. dat. pripadati, padati u deo; her birimize yüzer dinar geliyor svakom od nas pripada po sto dinara 9. prodirati, probijati se (o svetlosti); odama ışık hiç gelmiyor u moju sobu uopste ne prodire svetlost 10. dat. dostizati, dosezati do; priblizavati se, stizati; saat on ikiye geliyor skoro ce dvanaest sati 11. izgledati, cinili se; pokazati se; bana öyle geliyor meni se tako cini; sana gerçek gibi geliyor tebi se cini da je to istine 12.dat. biti, izgledati, ispasti; bu, bana çok geldi ovo mi je mnogo (ispalo); elbise size uzun geliyor haljina vam je duga 13. dat. valjati, odgovarati, pristajati; her şey benim işime geliyor sve mi odgovara, sve mi ide naruku 14. abi. poticati, proizlaziti; böyle teklifler her zaman ondan geliyor ovakvi predlozi uvek dolaze od njega; teşebbüs kimden gelmeli? od koga treba da potekne inicijativa? 15. dat. podnositi, trpeti, izdrzavati; annem birazcık üşütmeye gelmiyor, hemen hastalanıyar moja majka ne podnosi ni najmanju hladnocu, odmah se razboli; o
adam şakaya gelmez onaj covek ne trpi salu 16. dat. pokazati se, delovati, uticati; ilaç bana iyi geldi lek mi se dobro pokazao; yağmur, ekine iyi geldi kisa je dobro delovala na useve 17. dat. stajati, kostati; bunun kilosu kaça geliyor? koliko kosta kilo ovoga? ucuza - jeftino stajati 18. dat. prihvatiti, sloziti se, saglasiti se, dati <:a pravo; dediğime geldiniz mi? slazete li se s onim sto sam rekao? 19. dat. uhvatiti, spopasti, obuzeti (o kakvom osecanju); dostuma öfke geldi mog prijatelja je spopao bes; ona şüphe geldi njega je obuzela sumnja 20. dat. pogoditi, zadesiti, erdeme bir musibet geldi Erdama je zadesila nesreca 21 . dat. arg. piljiti, blenuti; kızlara gelme! ne pilji u devojke! 22. nastati, nastupiti, doci, poceti; gelip çatmak iznenada doci (nastupiti, poceti); ilkbahar gelip çattı puklo je prolece; zamanımız geldi nastalo je nase vreme 23. dat. pristupiti, prihvatiti se, latiti se; gelelim asıl meseleye! pristupimo glavnom pitanju 24. s oblicima- acağı, -ası gradi sintagme kojima se iskazuju neophodnost, si/na te/ja; ağlayacağım geldi doslo mi da zaplacem; bağırasım geliyor dotazi mi da vicem; seni çok göresim geliyor zudim da te vidim; güleceğim geliyor smeje mi se, dodje mi da se smejem 25. sa gerundivom na -(y) a gradi frekventan ili durativni glagolski aspekt; okunagelen kitaplar knjige koje se stalno citaju; olagelmek stalno se dogadjati 26. s imenicama u dat. gradi idiome; meydana - v. meydan; yola- v. yol 27. imperativ sa imperativom drugog g/agola kazuje savet, preporuku; gel, işi uzatmal daj, ne odugovlaci!, gelsin inattan vazgeçsin yoksa hakkında iyi olmaz neka se mane inata, inace ce za njega biti lose o gel de, gelsin de ako je moguce, pokusaj, neka pokusa; gel de bağırma pokusaj da ne vices, nemoj vikati; gelsin de, bunu yapsın neka proba da ovo uradi, neka ovo uradi ako je moguce; gel keyfim gel; oh, kako je lepo! kako je prijatno! gel zaman git
391
g~lmiç
zaman posle dugog vremena (formula u narodnim pricama, bajkama}; gelsin ... gelsin (ili gelsin ... gitsin) şamo, stalno, neprekidno; svuda; gelsin müzik, gelsin televizyon, ders çalıştığı yok! samo muzika i televizija, od ucenja nista gelmiç (-ci} sitna kost (krupne ribe} gem 1. djem, zvale; - almak 1} primili uzdu (o konju} 2) fig. leci na uzdu; almaz 1} cudljiv, hirovil (koni) 2) fig. tvrdoglav, samovoljan; - den anlamayan arum (konj}; - i azıya almak 1) pojuriti, popfasili se (o konju) 2} fig. raspuslili se, ne slusati; - dizgini povodac sa djemom; - ini kısmak 1} slaviti djem 2) fig. ukrotiti, zauzdati; /-al - takmak (ili vurmak) 1) zauzdati (konja) 2). anat. vezica, resa (ispod jezika} gemcikH)i}
v. gem (2)
gemi brod, ladja; - adamları brodari, ladjari; - ye almak primili na brod; - aslanı 1) pramcana figura 2} ffg. punjena lutka; - ye binrnek ukrcati se na borda; bordası bok,strana broda - borda evrakı brodska dokumentacija; - demiri sidro, kotva;. - direği jarbol, katarka; - donanımları oprema broda, takelaza; - enkazı v. - leşi - hamulesi nosivost broda; - indirmek porinuti brod; - inşaatı brodogradnja;inşaat atelyesi brodogradiliste; - izi brazda, trag broda u pokretu; - jurnalı brodski dnevnik, palubna beleznica; - kafilesi konvoj brodova; - karaya oturmak nasukati se (o brodu); - kızağı lazila, saonice, navoz; kılavuzu pilot, sprovodnik broda; - leşi olupina broda; - mahmuzu kljun, pramac (starih brodova); - muçosu brodski decak, malisan - müretlebatı brodska posada; - sahibi brodovlasnik; - yi sapıtmak promenili kurs broda; - de teslim trg. franko brod; - yatağı sidriste; - yi yürütmek upravljati brodom; ... bandıralı brod pod... zastavom; buhar - si parobrod; buzkıran - ledolomac; çapul - si
392
gusarski brod; çıkarma - si desantni brod; denizaltı - si podvodni cbrod, podmornica; devrie - si kosmicki brod; mayın tarama - si minolovac; nakliyat - si tarnsporini brod; okul - si skolski brod; petrol (ili tank) - si !anker; uçak - si nosac aviona; uzay - si v. feza - si; yük - si teretni brod o /-ın/ - si şapa oturmak krenuli sve naopako, naci se u neprilici; - sini kurtaran kaptan kospasi svoj brod on je kapatan; Karadeniz'de - lerin mi battı zar su ti potonule ladje u Crnom moru? Zaslo si zabrinut? gemici brodar, mornar, moreplovac; brodovlasnik O - lambası neugasiva sve.tiljka u staklenoj lopti; - nuru vatra svetog Elmsa gemicilik 1. pomorstvo, moreplovstvo 2. brodogradnja 3. zanimanje mornara; mornarski zivot gemilik brodogradiliste;cf. tersane gemiemek ak. 1. zauzdati (konja) 2. fig. obuzdati, ukrotiti gen 1 1. sirok, prostran 2. neobradjen (otlu, zemlji, njivi); - toprak neobradjena zemlja gen2 biol. gen geneacik vrlo mlad, mladjan geneelmek v.
gençleşrnek
genç (-ci} ı mlad; - adam mlad covek; ll mladic, momak; - ler mladjarija, mladi ljudi O - irisi koji puca od zdravlja, zdrav kao dren gençleşme
biol. podmladjivanje
gençleşrnek
podmladjivati
se;
ob-
navljati se gençleşmiş
podmladjen
gençleştirmek
ak. 1. podmladjivati; buiklimi insanı gençleştirir ovdasnja klima podmladjuje coveka 2. podmladiti (organizaciju, instituciju} ranın
geniz gençlik 1. mla.dost; ~ ine doymak umreti mlad 2. omladina, mladez; - örgütü omladinska organizacija; Gençlik ve Spor Bayramı Praznik omladine i sparta (u Turskoj) gene 1. opel, ponovo, iznova; jos jednom; - görüşelim! vidimo se ponovo; do vidjenja! 2. ipak, i pored toga, uprkos ·to me; o doktor - de iyiymiş onaj lekar je ipak dobar 3. (ili - de) iako, premda, mada; vaat etti, - de gelmedi iako je obecao, nije dosao <> - aynı nakarat! opet ista pesma! genealoji genealogija genel 1. opsti; - eğitim opste obrazovanje; - grev generalni strajk; - oy javno mnenje; - seçimler opsti izbori; seferberlik sveopsta mobilizacija; - tarih opsta istorija 2. glavni, generalni; - konsolosluk generalni konzulat; - sekreter generalni sekretar <> - kadın javna zena, prostitutka; ~ olarak po pravilu, uglavnom, uopste
general (-li) general generallik generalstvo, generalski cin generatör generator; dinarno-masina genetik ledni
(-ği) ı
genetikall genetski, nas-
geniş 1. sirek; prostran; - bilgili erudita; - ev prostrana kuca; - ölçüler almak poprimiti siroke razmere; - sesliler otvereni sakoglasnici 2. nepregledan, beskrajan; - bozkırlar nepregledne stepe 3. razvijen, rasiren, presiren; - toplantı presirena sednica 4. trpeljiv, tolerantan 5. geom. lup; - açı lup ugao <> - gönüllü velikodusan, plemenit; - mezhepli trpeljiv, tolerantan; - nefes almak (slobodno) odahnuti, predahnuti; - yürekli neosetljiv, ravnodusan, bezbrizan; - zaman gram. aorist; - zaman ortası partidp aorista geniş açılı
genişçe
geom. tupougaoni
posirek, prilicno sirek
genişleme
sirenje (i fiz); - kuvveti fiz.
geneleme pleonazam
sila sirenja
genel ev javna kuca;
genişlemek, genişlenrnek postali sirek; sirili se; fig. sirili se, protezati se (o vesti, glasu, slavi i si.)
genelge cirkularno pismo, cirkular; gen~l
kanı kanı
kurmay voj. generalstab; nacelnik generalstaba; - ikinci komandant glavnog staba
baş-
baş
genelierne uopstavanje, generalizacija
primili opsti karakter, ge-
neralizovati se genelleştirilmek
pass.
od
ge-
nelleştirmek genelleştirmek
rasiren; prosiren; rasp-
gen işletilrnek pass. od genişletmek
genellernek ak. uopstavati genelleşrnek
genişlenmiş
restranjen genişletmek
sirili, presirivali
genişlik 1. sirina; prestranost; boru ~.i precnik cevi, kalibar cevi 2. fig. punoca, opseg; zamah 3. izobilje, blagostanje, dobrobit 4. muz. obim glasa, djapazon
genitif gram. genitiv ak. uopstavati
genellik opstost, univerzalnost; ukupnost; genellikle uopste, uglavnom; obicno, po pravilu genelmek nar. rasiriti se, presirili se
geniz (-nzi) anat. nosna supljina; nosno-grkljanska supljina; - e kaçmak zapasti (o hrani); zagrcnuti se; - konuşmak govoriti kroz nos, unjkati; - sesi nazal; - i tıkanmak imati zapusen nos; - ini yakmak palili nos, gusiti (o zadahu, dimu i si.)
393
ge nizsel genizsel nazalni; - sessiz nazalni suglasnik genizsileşme genleşme
nazalizacija·
fiz. sirenje, rastezanje
genleşrnek
fiz. sirili se (o telima, (pod uticajem toplote) genleştirmek
caus. od
genleşrnek
genlik 1. nar. imucnost, bogatstvo; izobilje, blagostanje; 2. sirina 3. fiz. amplituda genosit v. jenosit gensoru interpelacija, pitanje (u parlamentu) genzek dijal. unjkav genzel v. genizsel geofizik
(-ği)
geofizika
geometri geometrija geometrik geometrijski; - dizi geometrijska progresija; - oran geometrijska proporcija geomorfoloji geomorfologija geopolitik opoliticki
(-ği)
1 geepolitika ll ge-
geosantrik: - sistem geocentricni sistem geotropizm bat. geotropizam gepgenç vrlo mlad, mlad kao rosa gepgeniş
beskrajan, bezgranican
gerçek (-ği) 1 1. istinit, stvaran; ct. hakik 2. pravi, istinski; prirodan; - asker pravi vojnik; - inci prirodni biser ll 1. stvarnost, realnost, 2. istina, cinjenica; - i inkar etmek poricati istinu lll stvarno, zbilja, istina gerçekçi 1 1. islini!; slvaran, realan; bir politik realna politika 2. istinoljubiv ll realista gerçekçilik 1. lit. realizm; ct. realizm; sosyalist - socijalisticki realizam; yeni neorealizam 2. realnost, sıvamost
394
gerçek
dışı
gerçek
dışılık
irealan, nesivaran nestvarnost
gerçekierne polvrdjivanje, verifikacija gerçekiemek ak. dokaz (iv) ali, potvrdjivati gerçekleşme
ostvarenje,
ispunjenje,
realizacija gerçekleşmek 1. obistiniti se, potvrditi se (o vesti, prognozi i si.) 2. oslvariti se, realizovati se; ispuniti se gerçekleştirirmek çekleştirmek;
pass. refl. od ger-
planımız
gerçekleştirildi
nas plan je ostvaren gerçekleştirmek ak. ispuniti, ostvariti, realizovati, sprovesti u zivot
gerçekli siguran, pouzdan, izvestan gerçeklik realnost, istinitost, rodostojnost; tacnost, pouzdanost
ve-
gerçekten zaista, istina, stvarno; gerçak üstü nadrealnost gerçak üstücü 1 nadrealista ll nadrealesticki gerçek üstücülük nadrealizam; gerçi slvarno, doduse, istina gerdan 1. vrat, sija 2. podvaljak (kod debelih osoba) 3. zatiljak, vrat (meso) Okırmak 1. graciozno se pokloniti 2) koketirati, afektirati; prenemagati se gerdan keta
kıran
gerdanlık
1. konj koji posrce 2. ko-
ogrlica, djerdan; medaljon
gerdek (-ği) p. bracna soba, loznica; gecesi svadbena noc, prva bracna noc; e girmek uci u loznicu (o novom bracnom paru) gerdel vedro, kabao, kova (od drveta ili koze gerdirilmek pass. od gerdirrnek gerdirrnek ak. dat. od germek
l
geri gereç (-ci) materijal, oprema; ct. malzeme; ateşe dayanıklı - vatrostalni materijal gereğince
shodno, u skladu sa, prema, po; kanun - u skladu sa zakonom; son karar - u skladu sa poslednjom odlukom gerek 1 (-ği) 1 1. treba, potrebno je; ct. lazım - se ako treba; ll potreban, nuzan lll potreba, nuzda, neophodnost; ct. icap, lüzum; - yok nema potrebe IV sa kodicionalom glagola (-sa, -se) iskazuje pretpostavku ili verovatnocu; bilse - vervatno zna; olsa - verovatno, mora biti, svakako; o adam bakan olsa - onaj covek je verovatno ministar o - i gibi kao sto treba, kako treba; - ini kadar koliko je potrebno, koliko je dovoljno; i kadar çalışmıyorsun li ne radis koliko je potrebno gerek2; - ... - (se) kako ... tako i; ili ... ili ; bilo ... bilo; bu iş - bizi - (se) sizi il· gitendiriyor ovaj posao zanima i nas i vas;- sen- (se) o bilo ti, bilo on gerekçe 1. pobuda, motiv 2. razlozenje 2. log. zakljucak
ob-
gerekçli osnovan, gumentovan
ar-
gerekçesiz osnovan
obrazlozen,
neargumentovan,
ne-
gereksernek gereksinrnek ak. imati potrebu, osecati potrebu za cime gereksiz nepotreban, suvisan, izlisan; - yere bez potrebe, bez nuzde gereksizlik nepotrebnost. izlisnost gerektirim determinacija gerektirrnek ak. 1. zahtevati , iziskivali 3. prouzrokovati, izazivati gerelti nar. smetnja, zapreka; ct. engel geren glinovita zemlja, ilovaca gergedan p zool. nosorog {Rhinoceros inducus) gergef p djerdjef, okvir za vezenje; vesti na djerdjefu
işiemek
gergi 1. zatezac; - ye germek istezati, natezati (kozu i si.) 2. nar. zavesa, zastor 3. arhit. vezivna greda, temenjaca gergin 1. nategnut, zategnut; - kiriş nategnuta tetiva 2. tig. napet, napregnut; zategnut, zaostren; - dikkat napregnuta paznja; - durum napeta situacija; - münasebetler zategnuti odnosi gerginleşme zaostravanje, gorsavanje (stanja, odnosa)
po-
gereken potreban, neophodan, nuzan; - önlemler alındı preduzete su neophodne mere
gerginleşrnek 1. zateza li se, razapinjati se; naprezali se 2. fig. pogorsavati se, zaosravati se; durum günden güne gerginleşiyor situacija se zaostrava iz dana u dan
gerekirci til. ı deterministicki ll determinist
gerginleştirmek ak. pogorsati, ostriti, dovesti u zategnutu situaciju
gerekircilik til. determinizam gerekli neophodan, nuzan; - işlemler nuzne formalnosti gereklik nuznost, neophodnost; -kipi gram. necesitativ gerekmek dat. biti potrebno; cf. icap etmek, iktiza etmek; gerekirse aka treba; doğrusunu söylemek gerekirse ako treba reci istinu gerekseme, nuzda
gereksinme
potreba,
za-
gerginlik 1. zategnutost, nategnutost (koze, konopca) 2. napregnutost, napetost; sinir - i nervna napetost 3. tig. zategnutost, zaostrenost (odnosa, stanja) geri ı pozadi, nazad; /-11- ye almak 1) povratiti, uzeti nazad; povuci (rec) 2) otkazati (posetu, sednicu) 3) ponovo zauzeli, povratiti (teritoriju); /-1/ - ye atmak voj. odbaciti, odbiti (neprijatelja); - bas· mak ici natraske (o konju); ici u rikverc (o vozilu); - bırakmak ostaviti za sobom,
395
gerici prestici; - çağırmak opozvati; - çekilme voj. povlacenje, odustupanje; - (ye) çekilmek 1) odstupati, povlaciti se 2) povlaciti se, opadati (o vodi) 3) ne 'mesati se, ostati po strani; /-ll - ye çekmek 1) vracati nazad; povlaciti (vojsku) 2) opoz(i)vati (ambasadora, delegata); /-1/- çevirmik 1) vratiti, poslati natrag 2) odbiti, ne prihvatiti, odbaciti; - ye dön! levo krug! (komando); - dönmek 1) okretati se, okrenuti se (nazad) 2) vratiti se 3) voj. okrenuti se na levo krug; - durmak izbegavati, uzdrzavati se; - durmamak ne propustati, ne izostajati; - gelmek 1) vracati se 2) ici u suprotnom pravcu; - ye giden yol povratak; - gitmek 1) uzmicati, odstupati 2) fig. nazadovati, propadati; - göndermek vratiti nazad, poslati nazad, povratiti (novac, posiljku); - hizmet voj. pozadinska sluzba; - isternek traziti povracaj; - kalan 1) zaostao zakasneo 2) ostatak; - kalmak 1) zaostati. (i fig.) 2) odloziti se 3) kasniti; zaostajati (o satu) 4) uzdrzati se, odustati; /-dan/ - kalmamak 1) ne propustati 2) ne zaostajati za kime, ne dati se, ne popustati; - koymak odlagati, odgadjati; - ödemek vratiti dug; satın almak otkupljivati, prekupljivati; (ye) tepmek 1) odbijati, trzati (o oruzju) 2) /1/ odbiti, odbaciti - (ye) vermek vracati, vratiti ll 1. mesto, prostor iza cega; binamızın - sinde iza nase zgrade 2. straznjica; trtica (ptice) 3. voj. pozadina; kıtaları pozadinske trupe; cephe - si pozadina fronta 4. produzetak, nastavak; si var sledi nastavak, nastavice se 5. ostatak; ostalo; - si aydın havası nista drugo me ne interesuje; hakikat budur si masal istina je ovo, ostalo su price 6. ishod, posledica; - .sini sen düşün o ishodu ti razmisljaj lll 1. zadnji, straznji; - uç zadnji kraj 2. obrnut, suprotan; - Istikarnet suprotan smer 3. voj. pozadinski; - irtibat pozadinska veza; - mevziler pozadinski polozaji 4. zaostao, nerazvijen; nazadan; - kafalı zaostalih pogleda (covek); ogranicen; - kalmış ülkeler ne-
396
razvijene zemlje IV post. sa ab/. od; O sini almak zavrsiti preostalo; - den - ye potajno, krisom gerici1 ı reakcionar, nazadnjak ll reakcionaran gerici 2anat. zatezac (misic) gericilik 1. reakcionarnost 2. reakcija; geride pozadi, straga, iza; - bırakmak prestici, preteci; - de kalmak zaostati, biti u zaostatku; - otur sed i pazadi geriden otpozadi, izdalje; - bakmak biti svedok cega gerilek 1. retrospektivan 2. regresivan , obratan; - benzeşme gram. regresivna asimilacija gerileme 1. gl. im. od gerilernek 2. ZE!ostajanje, nazadovanje; opadanje, dekadencija; - devri period dekadencije 3. bio/. atavizam 4. voj. povlacenje, odstupanje gerilernek 1. ici nazad, uzmicati 2. voj. povlaciti se, odstupati 3. povlaciti se, iscezaviti (o bolesti) 4. zaostajati, nazadovati;.opadati 5. fig. povuci se, odustati (od stava i si.) geriletmek ak. 1) caus. od gerilernek 2. vratiti, doterati unazad (sat) gerili zategnut, razapet gerilik 1. zaostajanje, zaostalost; ekonomik - ekonomska zaostalost; zeka - i umna zaostalost 2. zakı;ısnjenje, odocnjenje gerilim 1. zatezanje, rastezanje; zapinjanje (konopa, zice) 2. napregnutost, napetost, tenzija 3. el. napon, voltaza 4. fiz. otpornost 5. zategnutost (odnosa) gerilimli zategnut; napregnut, napet; naponski, voltazni; yüksek - visokog napona; - beton prenapregnut beton gerilimölçer voltmetar geriliş zatezanje, zapinjanje, raspece
rastezanje;
ra-
gevi ş gerilla 1. geri la, partizansko ratovanje müfrezesi partizanski odred
2. gerilac, partizan; gerillacı
gerilac
gerilme 1 . rastezanje; natezanje 2. fiz. napon gerilmek pass. bez/. od germek gerilti rastezanje, natezanje; napinjanje geriniş
protezanje
gerinmek protezati se; gerine gerine yatıyordu lezao je protezuci se gerisingeri, gerisingeriye nar. nazad, natraske geriş
nar. greben, gornji deo (planine,
brda) geriz p. 1. odvodna, kanalizaciona cev 2. septicka jama; O - e taş atmak v. çirkefe taş atmak Germanist germanisı Germanistik gerrnanistika germanyum germanijum germe 1 1. zatezanje; istezanje; - kuvveti opruzna sila, elasticnost; - testeresi stolarska testera (s lukom) 2. napon ll rastegnut; fig. nategnu1, usiljen germek (-er) ak. zatezati Oedra); zapinjati, pritezati; yayı - zategnuti luk 2. ak. dat. razvlaciti (konop, zicu); navlaciti 3. ak.naprezati, upinjati (oci, pogled i si.) 4. opruziti, ispruziti (noge, ruke) geren 1 biol. celije za razmnozavanje geren2 tvrdjava germeşik (-ği)
bot. sviba, drenika (Cor-
nus sanguinea) gerundium gram. gerundiv getiri kamata getirilme 1. postavljenje, imenovanje; - postavljenje na polözaj ministra; baş kumantanlığına - postavljenje na polozaj glavnokomandujuceg 2. pretvaranje, preobracanje bakanlığa
getirmek dat. pass. od getirmek getirmek 1. ak. abi. dat. donositi; dovesti; dovoziti, dopremati; provoditi; arkadaşımı size getirdim doveo sam vam svog prijatelja; bir araya - okupiti, sastaviti; suyu dağdan köye getirdiler prö""" veli su vodu sa planine u selo 2. ak. doneti, dati (prinos, rezultat); bu tarla yılda yüz bin lira getirir ova njiva donasi sto hiljada lira godisnje 3. ak. dat. dovesti (do kakvog stanja); kül haline - pretvorili u pepeo; tahsilini sonuna - privesti kraju svoje studije, zavrsili studije 4. ak. dat. postaviti, imenovati (na duznost); müsteşarlığa - pastavili na duznost savetnika 5. ak. docekati doziveti zimu 2) i kışı - docekati, doziveti zimu 6. iznositi, izneti, isticati, navoditi; delil - navesti dokaz; örnek - izneti primer 7. donositi; radjati, izazivati, zadavati; buhran - izazvati krizu; halel - 1) pricinjavali stetu 2) uznemiravati; zamar - nanositi stetu 8. preneti, saopstiti (vest, pozdrav) selam - preneti pozdrav; sa imenima gradi sta/ne izraze; merak - biti potisten; meydana v. meydan; nedamet - kajati se getirilmek pas. od getirtmek getirmek ca us. od getirmek getto geto gevelemek ak. 1. (sa) zvakati, gristi 2. nerazgovetno govoriti, mrmljati geven bot. kozinac (Astragalus) geveze 1 brbljiv, govorljiv ll brbljivac, blebtalo; alapaca, tarakusa gevezelenmek brbljati, torokati, blebetati. gevezelik govorljivost, brbljivost; preklapanje, nagvazdanje; - etmek (ili yapmak) 1) caskati, ceretati; brbljati, blebetati, nagvazdati gevher v. cevher geviş
zvakanje; prezivanje; - getirmek
397
geviş
1) prezivati (o zivotinjama) 2) fig. prezvakavati, mleti uvek jedno te isto geviş
getirenler zool. prezivari
gevmek (-er) zvakati; prezivati gevrek 1 1. lomljiv, krt; ljut (o metalu); rvkav (o pecivu) 2. fig. krhak, slab, nezan 3. veseo (o smehu); - gülrnek kikotati se ll simit; djevrek ll biskvit O - söğüt bot. krta vrba (Salix fragilis) gevrekçi djevrekcija, simidzija gevreklik krtost, lomljivost gevremek 1. postali lomljiv (krt) 2. arh. (o) slabiti 3. nar. mnogo ogladneti, pregladneti gevretilmek pass. od gevretmek gevretmek caus. od gevremek gevşek 1. labav, razlabavljen, klimatav; - düğüm labav cvor 2. mlitav' trom; mekan, mlohav 3. bezvoljan; ravnodusan 4. rnek, nezan (o stofu, tkanini); - kumaş meka, nezna tkanina O - ağızlı brbljiv, blebetav; - - preko volje, nevoljko, nerado
gevşekçe
slabo; mlitavo, tromo; bez-
voljno gevşeklik
1. labavost, klimavost, rasklimatanost 2. mlitavost, mlohavost; malaksalost 3. bezvoljnost, ravnodusnost gevşeme 1. slabljenje; smanjivanje, popustanje (napetosti i si.); 2. fizio/. dijastola, sirenje srca pri radu srcanog misica 3. feh. tolerancija, dopusteno odstupanje
gevşemek 1. olabaviti se, rasklimatati se 2. oslabili, popustiti; stisati se; rüzgar gevşedi vetar je oslabio 3. malaksati, iznemoci 4. omlitaviti, postali mlohav 5. opustiti se, relaksirati se (o telu) 6. postali bezvoljan gevşetilmek
gevşetmek
pass. od
gevşetmek
ak. olabaviti, popustiti; ublaziti, smanjiti; stisati; kemeri - popustiti kais; kolanı - popustiti kolane
398
geyik (-ği) 1. zoo/. jelen (Cervus elaphus) 2. arg. podvodac, peza o etine girmek stasati, sazreti (o devojci); - lar kırkımında nikada, na kukovo leto, kad na vrbi rodi grozdje geyik böceği zool. jelenak. rogljas (lucanus cervus) geyik dikeni bot. pasdren (Rhamnus cathartica) geyik dili bot. jelenski jezik, jezicak (Scolopendrium vulgare) geyik göbeği bot. srebrna pilica (Jurinea pinnatisecta) geyik otu bot. jesenak (Distamnus albus) geyşa
gejsa, japanska igracica .. za-
bavljacica
gez 1 1. zarez (na donjem del u strele) 2. prorez nisana; - e almak nanisaniti, uperili na cilj; - deliği voj. puskarnica gez2 p 1. kanap sa cvorovima (za merenje zemljista) 2. ll visak; cf. çekül; - e vurmak 1) izmeriti 2) poravnati, doterati gez3 v. kez gezdirilmek pass. od gezdirmek gezdirmek 1. ak. prosetati, voditi u setnju (dete) 2. ak. dat. pokazivati, (pro) voditi (kroz kucu, grad); misafirimize bahçeyi gezdirdik pokazali smo gostu bastu 3. ak. fok. povlaciti, prelaziti preko cega; elini sakalında gezdirdi rukom je pogladio bradu 4. dat. ak. nakapati (kapljice); nacediti (kap po kap); salalaya sirke nakapati sirce u salalu gezegen astr. planeta gezegenlerarası
medjuplanetarni
gezegen v. gezenti gezelemek setati; bazati, lanzati, tumarati gezenti nad koji provodi vreme u setnji, slrastven selac
gıcır
gezer 1. koji hoda, koji moze hodati hasta pokretan bolesnik 2. pokretljiv, mobilan; - füze voj. krstareca raketa; - kaldırmak pokretna dizalica gezge dijal. patrola, straza; ct. devriye gezgin 1 1. putujuci; pokretan; poljski; hastahane poljska bolnica; - mutfak pokretna kuhinja; - satıcı putujuci trgovac; ulicni prodavac ll turist; gezginci nar. ı v. gezgin ı (1.) ll ulicni trgovac, pokucar, torbar; - tüccar trgovacki putnik gezi1 1 . putovanje, obilazenje; - ye krenuti na put; tetkik - si studijsko putovanja 2. setnja, setanje 3. setaliste çıkmak
gezi2 p. tekst. moare (tkanina od svile i pamu ka) gezici ı 1. putujuci; lutalacki; - topluluk putujuca trupa 2. pokretan; poljski ll izletik; turist gezicilik 1. torbaranje, zanimanje putujuceg prodavca 2. putovanje gezilmek 1 . bez/. setali se, kretati se, hodati; bu saatte sokakta gezilmez u ovo se vreme ne seta po ulicama 2. razgledati se; bu gün müzeler gezildi danas su razgledani muzeji gezim putovaje, turizam gezimcilik totelova skola
fi/.
peripatetizam,
Aris-
(zemljiste) 2. ciljati, nisniti, nisaniti, uzeti na nisan gezlenmek pass. od gezlemek gezletmek caus. od gezlemek gezlik ostrica, secivo (sablje) gezmek (-er) 1. hodati, kretati se; hasta yavaş yavaş gezmeye başladı bolesnik je poceo lagano da hoda 2. putovati; obilaziti, posecivati; o adam bütün dünyayı gezmiş onaj covek je obisao ceo svet 3. prosetati se, izaci u setnju; hep birlikte gezmeye gitmişler svi su zajedno otiSii u setnju 4. ak. razgledati; Eti müzesini iki defa gezdim dva puta sam razgledao Hetitski muzej 5. skitati, tumarati, lanzati, vucarati se <> gezip tozmak 1) mnogo putovati; tumarati, muvati se; banciti, bekrijati; ne gezer! otkud! kakvi! bende para ne gezer! otkud meni novac! gezmen v. gezgin gıcık (-ğı)
1. golicanje, grebanje u grlu, nadrazaj na kasalj; - i tutmak grebati u grlu; /-al - vermek grebati u grlu, izazivati kasali 2. arg. koji nervira, dosadjuje; almak (kapmak ili olmak) arg. nerviraiti; etmek arg. nervirati gıcıklamak ak. 1. draziti izazivati kasalj, grepsti u grlu 2. fig. podozrevati, sumnjiciti; obespokojavati 3. fig. pobuditi seksualnu zelju gıcıklanmak
bez/. od gıcıklamak; bogrebe me u grlu
gezinme 1. gl. im. od gezinmek 2. setnja; izle!:
ğazım gıcıklanıyor
gezinmek 1. (pro) stati se 2. svrljati, lutali, turnarali 3. muz. improvizovati
biosa)
gezinti 1. setnja; izlet, ekskurzija; - tozuntu izlet, putovanje; - yapmak setati, ici na izle! 2. uzani put (koji povezuje kule unutar tvrdjave) 3. hodnik 4. muz. improvizacija 4. nar. balkon
gan elimi ruku
gezlemek ak. 1. meriti, premeravati
gıcık
otu bot. udovica, udovicica (Sca-
gıcılamak
zariti, peci (o koprivi); ısır kopriva mi je opekla
gıcıladı
gıcır 1 masa sarsapile (tetivke) za zvakace gume <> - ı bükme 1) brz, prenagljen (o reci si.) 2) usiljen, izvestacen (o osmehu, ljubaznosti 3) odmah, smesta; ki-
399.
gıcır
tabımı - ı bükme geri ver smesta mi vrati
moju knjigu gıcır2 ; - - ı. onom. skripanja, skrgutanja (zuba); suskanja; pucketanja; merdiven basamakları - - ötüyordu stepenice su snazno skripale ll potpuno nov, novcat; - - elbise nova novcata haljina lll savrseno cisto gıcırdamak skripati; skrgutati (o zubima); kapı gıcırdıyor vrata skripe; yeni papuçlarım gıcırdıyor moje nove cipele skripe
gıcırdatmak pıyı gıcırdatma gıcır
caus. od gıcırdamak; kane skirpi vratima!
otu bot. sarsapila, tetivka (Smilax
aspera) gıcırtı
a. prehrambeni; - maddeler zi-
votne nemirnice; prehrambeni proizvodi gıdak (-ğı)
gıt gıdak
kokodakanje, kokotanje; ko-ko-ko-dak!
gıdaklamak
gıt
1. kokodakati 2. nar. to-
rokati, blebetati gıdaklayış
kokodakanje
gıdatandırmak gıdalanmak gıdalı
ak. hraniti; prehranjivati
hraniti se
hranljiv, vitaminski
gıdasız
1 . bez hrane 2. nehranljiv
gıdasızlık
nestasica hrane, oskudica u
h ra ni gıdık (-ğı) golicanje, skakljanje; almak biti neose!ljiv na golicanje; - tan korkmak biti skakljiv 2. podbradak (dece)
400
pass. od
gıdıklamak
gıdıklayıcı
golicav, skakljiv; - bir mesele skakljivo pitanje gıgı
podbrak (u decjem jeziku)
gık; /-al - dedirtmek, dosaditi, dodijati, dozlogrditi; ici na zivce; /-al - dedirtmek ne dati kome da pisne; ne trpeti prigovor; - demek 1) pisnuti, zucnuti 2) /-dan/ zasititi se umoriti se; - dememek ni rec ne zucnuti, ne pisnuti; /-dan/ - gelmek zasititi se cega, biti sit, dozlogrditi, dodijati
gıldır; - - onom. tutnjave, buke; makine - - çalışıyor masina radi uz tutnjavu (brujanje)
potajna mrznja; zia namera
gıllügişli
skripav
gıda i a. hrana; namirnice; - darlığı nestasica hrane; oskudica u hrani; - maddeleri prehrambeni proizvodi; zivotne namirnice; maddeleri sanayii prehrambena industrija
gıda
gıdıklanmak
gıllügiş
skripa, skripanje; skrgutanje
gıcırtılı
gıdıklamak 1. v. gıdaklamak 2. golicati 3. fig. zagolicati, zaintrigirati ·
zianameran
gına a arh. bogatstvo, imucnost, izobilje 2. prezasicenost cime; gadjenje, gnusanje; /-dan/ - gelmek dosaditi, prezasititi se, ogaditi se; /-dan/ - getirmek ogaditi gıpta a zavist, ljubomora; - edilmiyecek bir durum nezavidan polozaj; la! - etmek osecati zavist, zavideti; cf. imrenmek
gır arg. 1. torokanje, trac, ogovaranje 2. smicalica, ujdurma, laz - atmak torokati, brbljati, ogovariti; - geçmek 1. biti adsulan, ne paziti, ne slusati 2) brbljati, torokati; - - geçmek rugati se, narugivati se, ismejavati; - - a getirmek narugivati se gır gır 1. do dan, monoton (ton, govor); blebetanje, kvocanje) 2. v. gargar 3. patentni zatvarac, rajsferslus 4. velika ribarska mreza 5. aspiratar (za ciscenje tepiha) 6. svadja, raspra 7. mali motorni eamac O - a almak narugivati se, ismevati, segaciti se gırgırlamak
gırla
cistiti aspiratarom
nar. 1. jako, iz sve snage 2. obi-
gider lato, izdasno 3. neprekidno, neprestano, jednako; - gitmek 1) du go trajati 2) rasipati se, trositi se
v. garneta
gırnata
gırt
onom. tkripanja, krcanje, rskanja
gırtlak (-ğı)
1. anat. grkljan, grlo, gusa; - çıkıntısı v. - kemigi; - elmacığı anat. Adamova jabucica; - iltihabı laringitis, zapalenje grla; - kemiği v. - elmacığı 2. fig. hrana, jelo i pice; - derdi briga o stomaku (jelu); - ına düşkün gurman, sladokusac; - ından kesrnek stedeti na hrani, odvajati ad usta O /-ın/ - ına basmak uhvatiti za gusu, pritegnuti koga; - a atılmak (ili gelmek, olmak) zestoko se zavaditi, pogusati se - ına kadar borç içinde olmak biti do grla; zaduzen - ını patlatmak vikati, derati se, urlati; /-ın/ - ını sıkmak daviti, gusiti; fig. navaljivati, uporno traziti gırtlaklamak
ak. daviti, gusiti
gırtlatlanmak pass. od gırtlaklamak gırtlaklaşmak
gusati se; svadjati se,
prepirati se gırtlatlaştırmak
gırtlaksı gıt
v.
caus. ad
gırtlaklaşmak
gram. grlen glas
gıdak
gıyaben a 1. u odsustvu; jur. in contumaciam; - hüküm giydi on je osudjen u odsuslvu 2. po imenu, po cuvenju; /-1/ tanımak poznavati po cuvenju, znati koga po imenu
gıyabi a sto sa radi u odsustvu, ucinjeno u odsustvu; - hüküm (ili karar) jur. presuda u odsustvu; - tevkif mazakkerisi jur. polernica gıyap (-bı) ında
a. odsustvo, odsustnosl; -
odsuslvu; bunlar, gı yabımda yapılmış ova je ui':injeno u mom odsustvu u
cijem
gıybet a arh. splelkarenje, klevelanje, ogovaranje, panjkanje; - etmek klevetati, ogovarati, panjkati
gıybetçi
klevetnik, opadac; spletkar
gibi 1 post. 1. kao, poput, na lik na; aslan - bir adam odvazan covek; benim - kao ja; bu (ili bunun)- takav, slican; bu - insanlar; takvi ljudi; bülbül - konuşmak lepo, lako govoriti; pevati kao slavuj; sizin - kao vi; söylediğim - kao sto sam kazao 2. sa oblikom na -dığı cim, kako, tek sto; geldiğim - cim sam sligao; haber aldığı - yola çıktı otputovao je cim je dobio vest 3. posle glago/a kao, kao da, cini se da; anlamıyormuş - duruyor stoji kao da ne razume; bir şey olmamış - kao da se nista nije dogodilo; o adam yı kılacak - yürüyor onaj covek hoda kao da ce se srusiti; Selma düğüne gider giyindi Selma se obukla kao da ide na svadbu ll slican; isti, jednak; benim - ler meni slicni; bu - ler takvi, slicni; bu - ler den sakınmalı takvih se treba cuvati; bunun - sini hiç görmemiş tim nikada nisam video nesto slicno tome; ne - ? kakav, koje vrste lll (ili ... de ... - ); ben de Orhan - ja, kao i Orhan O - lerden k;:ıo da kaze, kao nacin ce reci; lakoreci, na neki nacin; iyi ettin - lerden göz kırptı namignuo je kao da kaze 'dobro si ucinio"; gelmek v. - görünmek; -- sine gelmek nar. cinili se, pricinjavali, izgledali, davali ulisak; öyle - me geliyor ki cini mi se da; - sine getirmek nar. nagovestavali, aludirati, ciljati; bunu beğenmemiş - sine getirdi nagoveslio je da mu se ova ne dopada; sözlerini doğru bulmamış - sine getirdi odavao je utisak da moje reci ne smatra islinilim; - görünmek cinili se, odavali ulisak gicişmek gideğen
nar. svrbeti, osecali svrab
odliv, reka (iz jezera)
gider izdatak, trosak; rashod; - maddesi fin. stavaka rashoda; ilave - dodalni lroskovi gider ayak na odlasku, u trenutku odlaska; pred sam polazak
401
gi,derek gilaburu bot. kartop (Viburnum opulus)
giderek postepeno, malo-pomalo; sve vise; havalar - iyileşiyor vreme se postepeno prolepsava
giray ist. giraj (titula krimskih hanova)
giderici koji odstranjuje, otklanja; koji smiruje; leke - madde odstranjvac mrlja; ağrı - ilaç lek koji smiruje bol
girdap (-bı) 1. djerdap, vrtlog, brzac 2. provalija, ponor, bezdan; - a düşmek (ili yakalanmak) upasti u vrtlog; fig. pasti u bedu
gidermek ak. ab/. odstraniti, otkloniti (smetnje, teskoce); umiriti, stisati, ublaziti (bol); utoliti; ugasiti (glad; zedj); namiriti, nadoknaditi; ihtiyaçları - namirili potrebe Ogideren alan magnetsko polje gidermek caus. od gidermek gidi ı uzv. prekora, safe, grdnje, ialjenja ah, eh! hey - bizim gençliğimiz! gde je nasa mladost! seni - seni ah, ti! seni - yaramaz! ah, ti, nevaljalce! ll podvodac; hulja, lupez, vucibati gidici 1. koji je na odlasku koji uskoro odlazi 2. na smrti (o bolesniku) gidilmek dat. bez/. od gitmek; bu yoldan gidilmezovim putem se ne ide; zabranjeno je ici ovim putem; lzmir'e nasıl gidilir kako se ide za ızmir; tiyatroya yarın gidilir sutra se ide u pozoriste gidimli log. diskurzivan gidiş 1. odlazak 2. hod, kretanje, put . (ovanje); tempo; kaplumbağa - iyle hodom kornjace 3. figi. vladanje, drzanje, ponasanje; nacin zivota; - ve hal vladanje (ucenika): bu - le ovim tokom (tempom); na ovaj nacin; ülkenin politika - i politicki kurs zemlje 4. tok, razvoj (dogadjaja i si.) O - o - otisao i kao da je u zemlju propao!
gidişat (-tı) 1. tok (dogaçljaja); razvoj (stvari) 2. stav, drzanje, postupanje gidiş geliş 1. odlazak i povratak; putovanje ; - bileti povratna karta 2. saobracajni propis gidişrnek
1. svrbeti, osecati svrab; avucum gidişiyar svrbi me dlan 2. ici jedan drugome, posecivati se gidon 1. upravljac (bicikla) 2. mor. zastavica, barjacic (na brodu)
402
girdi: - çıktı (ili - s ii çıktısı) 1) biiski odnosi; sizinle - miz çıktımız yok s vama nemamo nista, nemamo veze s vama 2) detalji, pojedinosti, podrobnosti; meselenin - sini çıktısını bilmiyorum ne znam pojednosti problema 3) mehanizam, ustrojstvo (masine i si.); bu makinenin sini çıktısını bilmem ne poznajem mehanizam ove masine giren nar. mala oblacno, maglovito girdirrnek 1. caus. od girmek 2. uvuci, utaknuti; ugurati, ugnati gireniemek nar. naoblaciti se girgin predusretljiv, komunikativan girginlik 1. predusretljivost, usluznost, komunikativnost girift1 p 1. zamrsen, zapleten, upleten; fig. zamrsen, slozen; nejasan; çok - bir meseleveoma slozeno pitanje 2. zbijen (o rukopisu, pismu) giritt2 (-ti) p 1. hvatanje; hapsenje 2. muz. vrsta malog neja girittar p 1. uhvacen; pritvoren, uhapsen 2. dat. zahvacen, napadnut (bolescu); hastalığa - olmak biti zahvacen bolescu girilmek dat. bez/. od girmek; buradan girilir da li se odavde ulazi? içeriye girilmez zabrajen ulaz! ne ulazi se! mı
girimlik ulaznica; girinti udubljenje, ulegnuce, ugnuce; jama, supljina girintili ugnut, ulegnut, udubljen; - çı 1) neravan, hrapav; dzombast 2) reckav, izreckan; - çıkıntılı yapmak izreckati, nareckati
kıntılı
gitmek giriş 1. u azak, ulazenje; - bileti ulaznica; - supabı ulazni ventil; - yolu prilazni put 2. ulaz, kapija; - aralığı predsoblje 3. uvod; prolog; preambula (ugovora) 4. muz. uvertira, preludijum 5. voj. upad; prolom, proboj (linije fronta) 6. polaza-<, stupanje (u skolu); - imtihani prijemni i3pit 7. uvod (u neku nauku); dil bilimine- uvod u lingvistiku· girişik
v. girit!
girişilmek
dat. bez/. od
girişrnek
girişim 1. fiz. interferencija 2. poduhvat pothvat; inicijativa; ct. teşebbüs
girişimci
podstrekac zacetnik, inicijator
girişimölçer girişken
interferometar
aktivan,
poduzetan,
ini-
djalivan girişkenlik
poduzetnost,
pre-
dirati; yatağa - leci u postelju 2. smestiti se, stati; ct. sığmak; elim bu eldivene girmiyor moja ruka ne moze stati u ovu rukavicu 3. stupiti, ukljuciti se u; greve- stupiti u strajk; yeni yasa yürürlüğe girdi novi zakon je stupio na snagu 4. voj. uklinjavati se; düşman mevziine - ukliniti se u neprijateljski polozaj 5. pocinjati, nastupati, dolaziti; kış girdi pocela je, nastupila je zima; sonbahar giriyor pocinje jesen 6. zaraziti(se); askerlere tifüs girdi vojnici su se zarazili tifusom 7. pazljivo ispitivati, ulaziti u detalje; konunun ayrıntılarına girmek istemiyorum ne zelim da ulazim u detalje predmeta 8. birbirine - zavaditi se; potuci se; iki genç birbirine girmiş dva mladica su se potukla o girip çakmak 1) navratiti na kratko, skoknuti do koga 2) cesto posecivati, stalno abilazali girmı:lik
v. girimlik
1. salter 2. kasa, blagajna
duzimlj vost
gişe
· girişli 1. sa ulazom; iki - ev kuca sa dva ulaza 2. 3a uvodom, (prologom, uvertirom) v - çıkışlı pokretan, klizeci, gladak (o vratila i si.)
gitar gitara
girişlik
1. ulaznina, novac za ulazak 2. uvod, pradgovor; uvertira girişrnek dat. 1. umesati se, stupiti u, ucestvcvati u cemu; söze - stupiti u razgovor 2. zapoceti, zametnuti, zapodenuti; kavgaya zapodenuti svadju; muharebeye ·- zapoceti borbu 3. poduzeti, preduzeti; pristupiti; latiti se, prihvatiti se; ben öyle işlere girişmem ja se ne prihvatam takvih pasiova 4. birbirine - zapetljati; si, za-nrsiti se (o kosi); potuci se, posvadjati se, pogusati se
Girit kekiği bot. jelenska trava (Origanum dictarrnus) girland venac, girlanda girme 1. gL im. od girmek 2. voj. proboj - yapmak upasti, provaliti girmek (-er) 1. ulaziti, uci; upadati, pro-
gitarcı,
gitarist gitarista
gitgel izgovor, izvrdavanje gitgide postepeno, malo-po malo, sve vise; havalar - ısınıyor vreme sve vise postaje topla gitmek (gider) 1. otici, odlaziti; 2. otputovati, uputiti se 3. dat. ici, voditi, izlaziti; bu yol nereye gider kuda vodi ovaj put? 4. (pri) stajati, lepo stajati, odgovarati; şu elbise sana pek iyi gitmiyor ta li haljina ne stoji bas lepo 6. prolaziti, proci; prohujati, minuti (o vremenu); kış gitti ilkbahar geldi prosla je zima, doslo je prolece 5. ici, imati prodju, dobro se prodvati; elma çok iyi gider jabuke se vrlo dobro prodaju 7. dat. (po) trositi se; bu kadar para nereye gitti? gde je potrosen toliki novac? 8. dat. poslati (pismo, robu); pustiti, pustati (u promet); haber daha gitmedi vest jos nije poslata (pustena); mektup postaya gitti pismo je odneto na postu 9. dat. dostajati, biti dovoljno, na-
403
gitsin mirili; on kilo un bize bir ay gider dese! kila brasna nam je dovoljno za mesec dana 1O. trajati, izdrzati; bu elbise üç yıl gider ovo odelo traje tri godine 11. proci, zavrsiti se; Ç()ğU gitti azı kaldı mnogo proslo su ona vremena 12. odvijati se, ici (o poslu i si.) işler iyi gidiyor poslovi dobro idu 13. propasti, nestati; umreti; ünlü yazar giderse adı kalır ako slavni pisac umre, ostaje mu ime 14. pribegavati, pribeci; ct. başvurmak; boykota - pribeci bojkotu; greve- pribeci strajku 15. sa gerudivom na -ıp ili -a obrazuje durativni aspekt; bazan saatlerce konuşup gidiyordu ponekada je satima razgovarao 16. sa imenima u dat. gradi stalne israze; araya - nastradati, propasti; hoşuna dopadati se, svidjati se O gide gele tumarajuci, trckarajuci; gide gide v. gitgide; gitti de geldi iscupao se, iskrsnuo iz mrtvih (govori se kada ozdravi tesko oboleli); gitti bezzaz geldi kazzaz sjasi Kurta da uzjase Murta; gitti gider zauvek, otisao otisao u nepovrat
gitsin uzv. posle imperativa pusti! nek ide! no!; bu parayı verelim, - 1 no, dajmo ovaj novac; deme (ili sorma) - to je neverovatno! nezamislivo! gitti posle drugog glago/a u petfektu; 1 . najzad, napokon, naposletku; bunu gördü mü, danldı - kad je to video, napokon se naljutio; paraya çok ihtiyacım dedi, verdim - rekao je "mnogo mi je potreban novac", i napokoan sam mu ga dao 2. na zalost; ne vredi; doktor yetişineeye kadar adam öldü - dok je lekar stigao, covek je um ro gittikçe postepeno, sve vise giydirici paz. kostimograf, garderober giydirilmek dat. pass. od giydirmek giydirmek 1. caus. od giyrnek (1) 2. ak. oblaciti, odevati 3. ak. lig. izgrditi, naruziti; izribati, ocitati vakelu; onu öyle giydirdim ki tako sam ga izgrdio ... giyecek odelo, odeca
404
giyilmek pass. bez/. od giymek; böyle elbise giyilmez takva haljina se ne nosi giyim 1. odelu, odeca; - inden zengin po njegovqm odelu se videlo da je bogat; - eşyası odevni predmeti, garderoba,; - kuşam 1) odeca, nosnja 2) svecano odelo 2. presvlaka, komplet (rublja); bir - çamaşır garnitura rublja, ves za jedno presvlacenje ö - biti bela vas (Pediculus vestimenti); - güvesi moljac (Tineola biseliella)
olduğu anlı;ışılıyordu
giyim evi prodavnica fekcijska radnja
odece,
giyimli s ... odecom; odeven; lepo odeven
kon-
kuşamit
giyini k odeven, obucen giyindirmek ak. oblaciti, odevati giyiniş
odevanje, nacin odevanja
giyinmek 1. oblaciti se, odevati se; giyinip kuşanmak doterivali se, gizdati se 2. dat. precutno se ljutiti, ljutiti se bez roptanja (prilikom grdnje); otrpeti giyinti odelo, odeca giyit (-di) nar. odelo giyrnek (-er) 1. ak. dat. oblaciti, obuci 2. nositi (odecu, obucu) 3. tig. otrpeti, progutati (grdnju, prekor) giyotin giljotina giysi odelo, odeca; garderoba; poz. kostim giysilik garderoba; giz1 tajna; giz2 mor. soherica, sosnjak; - yelkeni sosno jedro gizem til. nedokuciva tajna; misterija gizemci mistik gizemcilik misticizam; ct. tasavvuf gizemli misteriozan, tajanstven, zagonetan gizemsel misticno
göbek gizil fiz. latentan, potencijalan
gliserin glicerin
gizil güç fiz. til. potencijal
global globalan, ukupan, eelokupan
gizleme 1. gl. im. od gizlemek 2. voj. maskiranje; - ağı maskirna mreza - malzemesi maskimi materijal gizlemek 1. ak. abi. skrivati, kriti, tajiti 2. voj. ak. maskirati, kamuflirati
globülin globulin glokom med. glaukom; glokoni min. glaukonit glüten biol. glutin, lepak ( u zitu); - ekmeği belancevinasti hleb (za dijabeticare)
gizlenilmek pass. od gizlenmek gizleniş
gnays min. gnajs
skrivanje, nacin skrivanja
goblen goblen
gizlenmek 1. dal. skrivati se, kriti se; çocuk duvarın arkasına gizlendi dete se sakrilo iza zida 2. abi. pass. od gizlemek
gocuk
gizlice skriveno; tajno, poverljivo; krisom, kradom
gocunmak v. kocunmak gol (-lü) sp. gol; - atmak ( kaydetmek ili yapmak) dati, postici gol; - fırsatı prilika za gol; - olmak pasti (o golu); - pozisyonuna girmek naci se u poziciji za gol; - yemek primili gol golcü golgeter golf golf; - pantolon golfstrim geog. golfska struja gonca pupoljan gondol (-lü) gondola gondolcü gondolijer gongorizm /it. gongorizam, kitnjast stil gonk (-gu) gong; - vurmak udariti u gong gonokok mikrob gonoreje Gordyüs; - kördüğümü Gordijev cvor
gizlilik tajnost; poverljivost, konspirativnost; - derecesi stepen poverljivosti
goril zool. gorila (Gorilla)
gladyatör gladijator glase (ili - deri ) 1glase-koza, lakovana koza ll lakovan; - iskarpin lakovane cipele glayöl bot. gladiola; glikojen hem. glikogen glikoz glukoza
kozuh, opaklija
gocundurmak v. kocundurmak
gizletmek caus. od gizlemek gizli 1. skriven; potajan, pririkriven; tajni, poverljiv (izvestaj, saopstenje i sf.); cep skriven dzep; celse tajna, zatvorena sednica; - ev bordelj, javna kuca; - kapaklı skriven, potajan; nejasan, mutan; mani voj. skrivena prepreka; - mürekkep nevidljivo mastilo - olarak tajno, poverljivo; krisom, kradimice; - oylama tajno glasanje; - ödenek tajni fond, crni fond; /1/ - tutmak drzati u tajnosti, skrivati; yazı kriptogram, tajnopis 2. voj. maskiran, kamufliran 3. fiz. med. latentan; - ısı latenta toplota; - sıtma 1) latentna malarija 2) fig. podmuklost, pritvorstvo O - den ye potajno, krisom, kradomice; - din taşımak skrivati svoju veru i poglede
(-ğu)
-
gotik gotski; - sanat gotska umetnost; gotica, gotsko pismo
yazı
goygoycu 1. arh. prosjak milostinje (u mesecu muharemu) 2. fig. prosjak; cf. dilenci göbek (-ği) 1. anat. pupak; pupcana vrpca; - çatlamak dobiti pupcanu kilu, iskilaviti se; fig. iskidati se, namuciti se; - 1
405
gÖbek bağı düşkün s kilo m, kilav; - i düşmek 1) dobiti pupcanu kilo 2) otkinuti se, otpasti (o pupcanoj vrpci); - düşmesi (ili fıtığı) pupcana kila, hernija; - kordonu pupcanica, pupcana vrpa 2. veliki stomak, trbusina; bağlamak (ili salıvermek) pustiti stomak, ugojiti se 3. srednji deo, sredina, centar; meso, srcevina (voca); karpuzun - i srcevina lubenice; şehrin - i centar grada 4. med. hilus, vratnice 5. sredisnja sara (cilima, tanjira i si.) 6. teh. glavcina (dinamomasine); sipka; mıknatıs - i sipka magneta 7. pokolenje, koleno, generacija; cf. kuşan; onlar beş - tenberi ticarelle uğraşıyorlar oni se vee kroz pet kolena bave trgovinom O - adı ime koje se daje detetu prilikom secenja pupcane vrpce; atmak 1) igrati trbusni ples 2) poludeti od radosti; - i beraber kesilmiş (ili biriyle bağlı) nerazdvojni (drugovi); çalkalamak (ili çalkamak) v. atmak; - inden işetmek arg. zariti kome noz, proburaziti; - mantarı bat. smrcak {Morchella esculenta); - i sokakta kesilmiş ulicarka, skitara; - i sökülrnek starati se svim silama, ulagati velike napore; - taşı sredisnja klupa u hamamu (sa frotirima); tütün (ü) duan iz sredine bale
göbek bağı pupeana vrpca 2. bat. funikul, deo organa u vidu vrpce göbeklenmek 1. pustiti stomak, ugojiti se, nagojiti se 2. bat. glavicati se (o kupusu, salati); zavezati, zametati plod (o vocu) göbekli 1. trbusast, debeo 2. bat. glavicast (luk, kupus) 3. sa sararn u sredini (cilim, tanjir) göbel nar. 1. vanbracno dete, kopile 2. besprizorno dete 3. humkice, oznake za medju {na poljima) · göbelek
(-ği)
nar. jestiva pecurka
göbelez psetance, kucence göce nar. oljustena psenica 2. corba od oljustene psenice
406
göcen nar. 1. zecic 2. mace; kucence; 3. prase · göç 1. seoba, migracija 2. seljakanje, lutanje {nomada) 3. selidba, preseljenje (iz kuce u kucu); cf. taşınma 4. zaaf. seoba (ptica, riba, jelena i si.) 5. pokretna imovina, pokucstvo (selilaca) 6. smrt, preseljenje (na drugi svet); - etmek 1) selili se, iseljavati se, migrirati 2) preseljavati se 3) selili se (o pticama, zivotinjama) 4. umreti, preseliti se na onaj svet göçebe ı nomadski, selilacki; ptice selice ll 1 . nomad 2. lutalica
kuşlar
göçebelik 1. nomadstvo, nomadski zivot 2. fig. lutanje, stranstvovanje, potucanje göçelge nar. mesto u koje se seli; nomadsko staniste göçer v. göçebe göçeri nemiran covek, odan stranstvovanju göçer konar v. göçebe göçermek ak. dat. 1. prenositi, predavati, pebacivati; cf. devretmek; meslektaşım işini bana göçerdi moj kolega je svoj posao predao meni 2. agr. presadjivati, rasadjivati (biljke) göçertmek ak. probiti (zid); provaliti (vrata), razbijati; rusiti; obarati göçken 1. v. göcen göçkün 1. star, trosan, rusevan; - bir ev trosna kuca 2. slab, iznemogao göçrnek (-er) 1. dat. ab!. seljakati se; lutali 2. selili se, iseljavati se 3. (pre) selili se (iz kuce u kucu) 4. zaaf. migrirati, selili se (o pticama, ribama i si.) 5. rusili se, propadati; cf. çökmek; duvar - üzeredir zid samo sto se nije srusio 6. fig. umreti; nestati; geçip gitmek fig. umreti göçmen 1. iseljenik, doseljenik; imigrant; izbeglica, emigrant; cf. muhacir 2. selica (o zivotinjama)
gökçe göçmenlik migracija; imigracija, emigracija göçü nar. osulina, odron; klizanje (terena, tla) göçücü selica (zivotinja) göçük (-gü) prolom, odron; ruine, rusevine göçüm biol. taksis (kretanje od izvora ili ka izvoru nadrazaja) göçürmek 1. caus. od göçrnek 2. ak. dat. uputiti, doznaciti; prenositi, ustupiti; ct. havale etmek 3. ak. dat. zabijati, pobijati (kolje i si.) 4. ak. slistiti, pocistiti, smazati (jelo) 5. ak. nar. presadjivati (biljke) göçürtmek caus. od göçürmek göçürülmek dat. pass. od göçürmek göçüşme
gram. metaleza
göden, göden bağınsağı 1. rektum 2. stomak, skembe 3. zeludac gödeş
ugojen, uhranjen
göğem
nar. zelenkastoljubisast
göğermek
göğerti
v. gövermek
nar. 1. v. göverti medrica (na
telu, licu) göğümtül
modrikast, plavicast
göğüs (-ğsü)
1. grudi, prsa; poprsje; nedra; - anjini angina pektoris; - bağır açık 1) otkopcano, razdrljeno 2) s velikim izrezom, s dubokim dekolteom; - boşluğu anat. grudna supljina; - çukuru srcana udubina; - darlığı astma; - hastalığı (ili illeti) tuberkuloza, jektika; - ingini zapalenje gornjih disajnih organa; nazeb, kijavica, prehlada; - katesi grudni kos; kemiği grudna kost; kobilica (u ptica); kovuğu v. - boşluğu; - tutukluğu gusenje, sipnja; - yüzgeci grudıia peraja (riba); - zarı anat. plucna. maramica, p.orebrica 2. grudna zlezda, mlecna zlezda; iltihabı med. mastitis 3. prednji deo; mor. pramac <> - dövmek udarati se u prsa, jadikovati, kukati; - geçirmek uzdisati; -
ünü gere gere ponosno; smelo samouvereno; - germek supro tstaviti se, odupreti se, pruziti otpor (neprijatelju); - e prsa u prsa; licem u lice; - - e gelmek borili se prsa u prsa; - ü kabarmak prsiti se, ponositi se, göğüslemek ak. 1. pritisnuti, navaliti grudima 2. fig. suprorstaviti se, odupreti se; odoleti göğüslü 1. prsat, snaznih grudi 2. velikih grudi, dojki (o zeni)
göğüslük 1. pregaca; decu) 2. oklop za grudi
portikla
(za
gök1 (-ğü) nebo, nebeski svod; - ekseni astr. nebesna osa - gürlemek grmeti; - gürlemesi (ili gürültüsü) grmljavina; - kubbesi nebesni svod; ~ mavisi nebesno plavetnilo <> /-11 - te ararken yerde bulmak neocekivano naci (dugo lrazeno); /-1/- lere çıkarmak uzdizali do neba, kovali u zvezde; - lere çıkmak 1) visoko uzleleli 2) biti na sedmom nebu; - ün muslukları açıldı nebo se otvorilo (o jakom pljusku); - lere uçurmak v. - lere çı karmak; - le yer arasında kalmak bili ni na nebu ni na zemlji, biti u neizvesnom polozaju; - ten zembille inmek 1) pojavili se samo od sebe 2) biti savrsen, nemali nikakav nedoslatak gök2 nebesnoplav, zelenkastoplav, azuran; - gözlü 1) plavook 2) opasan, zao, urokljiv (covek zelenkasto plavih ociju); - kubbe plavi svod (neba) <> gök dere Mlecni put; - kandil mrtav pijan; yakut 1) safir 2) tamnomodar, zatvorenoplav gök ada astr. galaksija gök bilimi! astronomija gök bilimci astronom gök cismi astr. nebesko telo gökçe 1. v. gök2 2. nebesni; 3, lep; prijalan
407
gökçek gökçek nar. lep; prijatan (covek) gökçe yazın knjizevnost, beletristika, lepa knjizevnost gökçül 1. plavicast, modrikast 2. nebesni, nebeski gökdelen oblakoder, neboder gök evi planetarijum gök karga zool. gacac (Corvus frugilegus) gök
kır
gök
kuşağı dCıga;
siv, misje boje (o konju)
gök küresi astr. nebeska sfera gök
mekaniği
astronomska mehanika
gökmen nar. plav i plavooki covek göksel nebeski gök taşı 1. tirkiz
astr. meteorit, bolid 2. min.
gök Türkler Gökturci (naziv za staroturska altajska plemena) gök yüzü nebo, nebesni svod; - haritası karta nebeske sfere; - kapalı nebo je tmurno; oblacno je gök zümrüdü (-nü) min. beril göl jezero; - evleri sojenice (kuce na kolju); - ısırganı bot. cistac barski (Stachys palustris) - kestanesi bot. vragolic, vodeni arasak (Trapa natans); - otu bot. zuti lokvanj (Nuphar luteum) göl atası zool. (salma lacustris)
pastrmka
jezerska
göl ayağı geog. otoka (reka koja istice iz jezera) göl
başı
pritoka jezera
göl bilimi limnologija gölcük (-ğü) jezerce; lokva, bara; ribnjak, vestacko jezerce gölcül jezerski (rastinje, zivotinje)
nar. jezerce; bara gölermek nar. skupljatii se (o vodi), obgölek
(-ği)
razovati se (o jezercetu, bari)
408
gölet (-ti) nar. ll 1. jezerce, vestacko jezero 2. kameni bazen (za namakanje sirove koze) gölge 1. senka, sen; /-al - düşürmek 1) zasenjivati, sakrivati od svetlosti 2) fig. baciti sumnju na koga, sumnjiciti; - tarafı senovita sırana 2. s/ik. senka, osencenje 3. silueta 4. fig. zastita, okrilje, pokroviteljstvo /-ın/ - sine sığınma k naci zastitu biti pod cijom zastitom; /-al - olmak brinuti se o kome, stititi koga; - yapmak (ili etmek) 1) davati hlad, bacati senku 2) osenciti (sliku) 3) lig. smetati, ometati, praviti smetnje 0/-1/ - de bırakmak ostaviti u senci, nadmasiti; - gibi neprimetno, kao senka; - de kalmak ostati u senci, ostati neprimecen; - sinden korkmak bojati se sopstvene senke, biti veoma plasljiv; - tiyatrosu pozoriste senki gölge balığı zoo/. lipen, lipljan (Thymallus thyumallus) gölgecil bot. koji voli hlad, koji raste u senci (o rastinju) gölgelemek ak. 1. zaklanjati (od svetlosti, sunca) 2. (o) seneili 3. pokvariti, pomutiti gölgelendirmek ak. 1. zaklanjati od svetlosti; zamracivati 2. fig. pokvariti, pomutiti gölgelenrnek ak. 1. zaklanjati od svetlosti; zamraiivati 2. fig. pokvariti, pomutiti, baciti senku gölgelenrnek 1. postali senovit 2. odmarati se u hladovini, hladovati gölgeli 1. hladovit, senovit 2. osencen gölgelik 1. hlad, senovito mesto 2. senica, hladnjak, cardaklija göl kestanesi bot. vragolic (Trapa natans) gölge olay fil. epifenomen, propratna pojava gölge
olaycıtık
fil. epifenomenalizam
gönendirrnek göllenmek nar. skupljati se (o vodi), obrazovati se (o bari, jezercetu) gölük (-ğü) nar. vucna, jahaca zivotinja (konj, magarac, mazga) gömeç v. gümeç gömgök sasvim plav gömlek (-ği) 1. kosulja; beli mantil (lekarski); gecelik - pidzama; iç - i potkosulja 2. futrola, navlaka, kosuljica; teh. obruc, muf, prsten; anat. kosuljica 3. pokolenje, generacija 4. stepen, stupanj; cf. derece; bir - malo, nesto; şimdiki halim eskisinden bir - iyidir sadasnje stanje mi je nesto bolje od ranijeg 5. zmijska kosuljica 6. runo 7. korice za akla, fascikla, mapa 8. sloj, naslaga (boje) 9. biol. opna, maramica O - değiştirmek 1) menjati kosuljicu (o zmiji) 2) tig. promeniti cud; promeniti misljenje; - eskitmek dugo ziveti; /11 - inden geçirmek usvojiti dete, usiniti; ten geçme usvojen, usinjen; - i kalın imucan; - sarması kul. jagnjeca dzigerica sa pirincom; - kattandan yakındır svak je sebi najblizi, kosulja je bliza od kafiana gömlekçi izradjivac ili prodavac kosulja gömleklik materijal za kosulje gömme 1pokop, sahrana ll 1. pokopan, sahranjen 3. udubljen; - dolap orman u zidu 4. skriven, tajni; - sığınak podzemno skloniste gömmek (-er) ak. dat. 1. sahranjivati, pokopa (va) ti 2. ukopati, zakopati 3. namestiti, uglaviti; taş yüzüğe iyi gömülmüş kamen je dobro uglavljen u prsten gömü zakopano blago; gömük pokopan, sahranjen gömüldürük (-ğü) 1. klin Garma), palica 2. grudni kais (konjske opreme) gömülge grob gömülmek dat. 1. pass. od gömmek 2. zaroniti, utonuti; tig. zaglibiti se, uvaliti se
(u dug i si.); köy karanlığa gömüldü selo je utonulo u mrak 3. upasti (i fig.) gözleri çukura gömülmüş njegove oci su upale gömültü lovacka jama, ceka gömülü dat. 1. sahranjen, pokopan 2. zakopan, ukopan 3. skriven, prikriven 4. utonuo, zaglibljen, uvaljen ( i fig.); borca zapao u dug gömülüş
sahranjivanje, zakopavanje
gömüt (-tü) grob; ct. mezar, kabir gömütlük groblje; gön stavljena koza o - yufka yerinden delinir gde je tanko, tu se kida göncü nar. 1. sarac, sedlar 2. krpac obuce gönç nar. imucan, bogat göçlük bogatsvo gönder 1. kopljaca; jarbol za zastavu 2. stap (za teranje volova) gönderen posiljalac, adresant gönderi 1. nar. ispracaj; ct. 2. posiljka, doznaka
uğurlama
gönderilen primalac (robe i si. ); - yer odrediste gönderilmek pass. od göndermek gönderme slanje, otpremanje, redicija; - yazısı propratno pismo
eks-
göndermek ak. dat. 1. slati, upucivati; otpremati para - poslati novac 2. otpremiti, ispratiti (na put, u vojsku)O öbür dünyaya - poslati na onaj svet göndertmek caus. od göndermek gönen nar. ı vlaga, vlaznost; ll vlazan; gönenç (-ci) dobrobit, gostanje, prosperitet;
sreca;
bla-
gönençli imucan; ugodan, lagodan gönendirilmek pass. od gönendirrnek gönendirrnek ak. dijal. 1. uciniti bogatim, poboljsati stanje 2. usreciti
409
gönenrnek gönenrnek 1. obezbediti ugodan zivot 2. biti zadovoljan; radavali se gönül (-nlü) 1. srce; dusa; 2.osecanje; onda gönül yoktur on je bez osecanja, on nema osecanja 3. ljubav, neznost; naklonost, privrzenost 4. fig. zelja; çalışmaya - ün var mı? da li zelis da radis? 5. srcanost, hrabrost; O - den iskreno, od srca; ünce po svome, prema srcu, po volji; acısı dusevne muke; ljubavni jadi; - açısı razveseljavajuci, koji daje vedrinu, koji okrepljuje; - ü açık otvoren, iskren; - açık lığı veselje, radost, raspolozenje; - ü açıl mak razveselliti se, raspoloziti se; açmak razveseliti, raspoloziti; /-al - ü akmak odusevljavati se, ne biti ravnodusan; - ü alçak skroman; tih, smiren; - alçaklığı skromnost; krotkost, blagost; fal - ünü aldırmak zaljubiti se - almak razveseliti, obradovati, zadovoljiti; /-ın/ ünü almak 1) osvojiti cije srce 2) utesiti, (o) raspoloziti; - avcısı zavodnik, osvajac srca; - avlamak zavoditi, osvajati srca; bağı ljubav, ljubavna veza; /-al - bağ lamak zaljubiti se, zavoleti; - belası dert ljubavne muke, ljubavni jadi; - birliği obostrana ljubav; saglasnost, sloga; - ü bol stedar, darezljiv; - bolluğu stedrost, darezljivost; - borcu zahvalnost (za dobrotu); - borçlusu zahvalan; - budalası nesrecan u ljubave, beznadezno zaljubljen; - ünü bulandırmak 1) izazvati mucninu 2) sumnjiciti, podozrevati; - bulantısı 1) muka, mucnina 2) podzrenje, sumnjicavost; - çekici privlacan; - çekmek biti zaljubljen; /-1/ - ü çekmek sıras no zeleti, zudeti; /-ın/ - ünü çelrnek oduseviti, ocarati; /-1/ - ünden çıkarmak izbaciti iz srca, zaboraviti, ne spominjati; ü çökmek pasti duhom, pokleknuti; - ü çökük potisten, utucen; - çöküşü potistenost, utucenost; klonulost; - üne danışmak razmisliti, promisliti; darlığı tuga, patnja, potistenost; - değiştirmek menjati dragane; - delisi zaslepljen ljubavlju; - dilencisi prosjak ljubavi (onaj koji trpi svako ponizenje od voljene
410
osobe); üne doğmak imati predosecanje, predosecati; - dolaştırmak prisecati se, prebirati po pameti; - ünün dümeni bozuk nar. nestalan, vetropirast (u ljubavi); - eğlencesi 1) zabava, razonoda 2) flert; koketiranje; eğ lendirmek zabavljati se, razonoditi se, uzivati; - eri veseljak; /-al - etmek zeleti kome zlo ili do b ro; /-ın/ - ünü etmek 1) zadovoljti, ispuniti zelju 2) uskladiti, pomiriti; - ünden geçirmek planirati, nameravati, kaniti. pomisljati; - ünden geçmek pasti na um, doci na pamet; - ü geniş stedar; velikodusan; - gezdirmek v. - dolaşmak; - gözü pronicljivost; - ü gözü açılmak razveseliti se, odahnuti, laknuti; /-ın/ - ünü hoş etmek obradovati koga, uciniti kome zadovoljstvo; - ünü hoş tutmak drzati se, ne klonuti duhom; hoşluğu ile sa zadovoljstvom, drage volje; /-al- ü ilişrnek v. - ü takılmak - indirmek udostojiti paznje, ljubazno pristupiti; - ü kalmak 1) /-da/ ne moci zaboraviti, ceznuti, zudeti 2) /-al ljutiti se, vredjati se; - ü kanmak smiriti se, prestali tugovati; /-ın/ - ünü kaptırmak zaljubiti se, - ü kara zao, opak, pokastan; - ü kararmak izgubiti volju za zivotom; - ü kaymak neocekivano se zaljubiti; - ü kırık tuzan neveseo, brizan; osetljiv, sklon Jjutnji; - ü kırılmak ljutiti se, vredjati se; - den kopmak (ili - ünden kopmak) dati od srca; - maskarası slepo zaljubljen, koji je izgubio glavu od ljubavi; - okşamak Jjubazno postupati; - ü olmak 1) /-da/ zudeti, ceznuti, voleti 2) /-a/ pristati, saglasiti se sa; - ünü pazara çıkarmak pokloniti ljubav nedostojnoj osobi; - ü rahat miran, spokojan, ciste savesti; - ü rahat etmek postali spokojan, naci dusevni mir; - rahatlığı dusevni mir, lagodnost; - ü takılmak v. biti ocaran - tok umeren, zadovoljan malim; - yufka meka srca, dobrodusan, boleciv; her - de bir arslan yatar posl. u svakom srcu lezi lav
U
gönüldaş srodne duse; istomisljenici, istog osecanja
göreseveilik gönüllenmek ljutiti se, srditi se
görelilik relativnost; relativitet
gönüllü 1 dobrovoljan; - asker dobrovoljac; - olarak dobrovoljno ll 1. ljubitelj; satranç - sü ljubitelj saha 2. dobrovoljac 3. dragan, ljubavnik
görenek
(-ği)
obicaj navika; rutina
görenekçi koji robuje navikama; rutiner görenekli (covek) od navika
dra-
göreneksel uobicajen, presao u naviku, obicajni
gönülsüz protiv volje, nevoljko, nerado göğe ağmaz molitva preko volje ne stize do neba; rad na silu ne daje rezultate
göresi: - gelmek zazeleti se, osecati ceznju za kime (cime); annemi - m geldi zazeleo sam se majke;
gönüllülük 1. dobrovoljnost, govoljnost 2. zaljubljenost O - namaz
gönülsüzce nevoljko, nerado gönülsüzlük 1. skromnost 2. voljkost
nev-
gönye ugaonik s naslonom (kod tesara, zidara, crtaca); - sinde olmak biti pod pravim uglom gönyemetre uglomer
göresirnek ak. ceznuti, zudeti za kim; görev 1. duznost, sluzba; polozaj; /-1/ e almak imenovati, pestavili na duznost; /1/ - den almak (ili çıkarmak) smeniti sa duznosti, otpustiti sa sluzbe; - i kötüye kullanmak zloupotrebljavati sluzbeni polozaj 2. duznost, obaveza, zadatak; - ini yapmak izvrsiti svoj zadatak 3. funkcija (u raznim znacenjima) 4. uloga, misija
gördürrnek caus. od görmek göre 1 post. sa dat. saglasno, u skladu sa; prema, po; s obzirom na; bana - 1) po meni, po mom misljenju 2) prema meni, za mene; bildiğime - kolike ja znam, prema onome sto ja znam; bir bakıma - u jednom pogledu; duyduğuma - s obzirom na ono sto sam cuo; kanuna - u skladu sa zakonom, po zakonu; söylendiğine prema onome sto se prica; zannıma - po mom misljenju ll fil. odnosan, relativan; fal- olmak 1) priliciti, pristajati, odgovarati; bu elbise tam size - dir ovo odelo vam potpuno odgovara 2) ticali se, odnositi se na; bu yasak size - değil ova zabrana se ne odnosi na vas görence fil. relativan; mutluluk - bir şeydir sreca je relativna stvar görececi fil. relativist göreeecilik fil. relativizam
göreveilik funkcionalizam görevdeş 1. koji obavlja istu funkciju 2. fiziol. sinergetican, koji zajedno deluje görevdeşlik
sinergija, zajednicko de-
lovanje görevlendirilmek revlendirmek
pass.
od
gö-
görevlendirmek ak. s ile obavezati: poverili, naloziti, opunomociti; beni misafirleri uğurlamakla görevlendirdiler meni su nalozili ispracaj gostiju görevlenmek uzeti obavezu, obavezati se görevli ı 1. obavezan, duzan 2. na duznosti; sa funkcijom; nadlezan; opunomocen za; iktisat işleriyle - başbakan yardımcısı potpredsednik vlade, zamenik premijera (oppunomocen) za ekonomske poslove ll sluzbeno lice; funkcioner
görecelik, görecilik v. göreeecilik
görevlilik duznost, polozaj; funkcija
göreli relativan
görevsel funkcional
görelik veza, odnos;
göreseveilik funkcionalizam
411
görgü görgü 1. opazanje, vidjenje; - şahidi (ili tanığı) ocevidac; - tanığının ifadesi izjava ocevica 2. iskustvo, znanje; ct. tercübe 3. lepo ponasanje, etikecija, bonton 4. duhovni horizont; - sünü artırmak prosiriti svoj duhovni horizont görgücü til. empirik görgücülük til. empirizam görgülenrnek steci iskustvo, postati iskusan görgülü 1. iskusan, upucen, vican 2. uljudan, vaspitan görgülüce uljudno görgüsüz 1. neiskusan, nevican 2. neuljudan, nevaspitan görgüsüzce neuljudno, nevaspitano görgüsüzlük 1. neiskstvo, upucenost 2. neuljudnost, neuctivost
ne-
görk nar. lepota görkem nar. sjaj, raskos, velelepnost; görkemli 1. velelepan, raskosan; 2. stasit, visok, krupan görklü nar. lep, privlacan görme 1. vidjenje 2. vid; - alanı vidno polje, vidik; - organı organ vida; - yatağı anat. ocno dna; yakından - kratkovidost 3. posmatranje gledanje ô - bilgisi optika; - işareti voj. vizuelni znak; sonradan - v. sonradan görmece pod uslovom vidjenja; po vidjenju (robe pri kupovini) 2. odoka; naizgled 3. bez merenja, sve ukupno; görmedik nevidjen, neverovatan, necuven görmek (-ür) 1. ak. videti; pimetiti, uociti; önceden - predvideti 2. shvatiti, utvrditi, ustanoviti; onun hilesini hemen gördüm odmah sam shvatio njegovo lukavstvo 3. ak. posetiti, posecivati; akşam dostumu göreceğim veceras cu posetiti svog prijatelja 4. ak. smatrati, na-
412
laziti, ceniti, drzati; durumu iyi görmüyorum ne smatram da je stanje dobro S. doziveti, iskusiti; pretrpeti, preturiti preko glave; görüp geçirmek mnogo pretrpeti (iskusiti, doziveti); neler gördük neler! sta smo sve preziveli! 6.abl. ak. videli, doziveti od ... ; senden çok iyilik gördüm od tebe sam video (doziveo) mnogo dobra; sevgi - doziveti ljubav; 7. ciniti, obavljati, ispunjavati hizmet - sluziti; masraf - potrositi, napraviti trosak; ne iş görüyorsunuz? cime se bavite? kakav posao radite? 8. uzimati, dobijati; /-den/ ders - uzimati casove 9. izlaziti na, gledati na, biti okrenut ka; ev güneş görüyor osuncana kuca 1o. prisustvovati; bitii popristem; bu bölge çok savaş gördü ovo podrucje je bilo popriste mnogih borbi o gör (ili görürsün) videces li. .. (pretnja); /1/ göreceği gelmek zeleti videti; ceznuti za kim; kardeşimi - m geliyor ceznem za svojim bratom, zazeleo sam se brata; göreyim seni pakazi se! da vidim sta ces ti; görme veoma, mnogo; osobito; o kızın güzelliğini - ona devojka je veoma lepa; görmediğe (ili görmemişe) dönmek povratiti se u zivot,potpuno se oporaviti (o bolesniku); görmüş geçirmiş veoma iskusan, koji je prosao sito i reseto; görüp göreceği (rahmet) bu! to je sve sto on moze dobiti! /-1/ görüp gözetiemek stititi koga, brinuti se o kome görmelik sin. spektakl görmemiş 1. neobrazovan, nekultivisan; neotesan 2. skorojevi6 O - in oğlu olmuş (çekmiş) çükünü koparmış nasla se vila u cem nije bila görmemişlik
skorojevicstvo
görmezlik slepilo; görmüşlük upoznavanje, poznanstvo; onu - üm var odnekuda ga znam; sizi üm var mora da sam vas nekada video; Türkiye'nin birçok şehirlerini - üm var video sam (poznajem) mnoge gradove Turske; - duygusu med. paramnezija, poremecaj pamcenja
görüş
görsel vidni, vizuelni; - işitsel çağ audiovizuelna asocijacija; - maharet vizuelna sposobnost rışım
görsün: /-maya/ - samo neka pokusa; ne dao bog; gelmeye - ne dao bog da dodje! bunu bir kere daha yapmaya -neka samo pakusa da to jos jednom ucini! görü 1. sposobnost vidjenja, vizuelni kapacitet 2. panorama; prizor, spetakl görücü provodadzija, provodadzika; pokazati se provodadziji (o devojci); - ye gitmek ici na gledanje (devojke)
ukoriti, izgrditi, ocitati bukvicu; çocuklara biraz görünmeli decu treba malo ukoriti O görünen köy kılavuz istemez! to je toliko jasno! göründü Sivas'ın bağları eto sta smo doziveli! görünmez nevidljiv; neocekivan - kaza nenadan udes; olmak 1) ne vidjati se, ne pojavljivati se 2) nestati, isceznuti görüntü 1. prividjenje, utvara, sablast 2. slika, odraz (u ogledalu, vadi i si.) 3. sin. slika, kadar (filma, TV) görüntülük sin. ekran
çıkmak
görücülük provodadziluk; - e gitmek ici u provodaziluk; ici na gledanje devojke görülmek pass. od görmek; görülmüş to je nevidjeno! lüzum görüldüğü takdirde u slucaju nuzde, ukoliko je neophodno şey değil!
görülmemiş
nevidjen, necuven, ne-
zamisliv görüm vid, mo6 vida; cula vida görürnce zaova, muzevljeva
sesıra
görünüm 1. izgled, spoljasnjost; eksterijer 2. formal na sırana cega 3. gram. aspek! (glagolski) görünümlü sa ... izgledom görünür 1. vidljiv 2. fig. jasan, ocigledan görünürde 1. po spoljnom jzgledu, spolja gledano; naizgled, prividno; savaş yok ama, soğuk harp devam ediyor prividno rata nema, ali se hladan rat nastavlja 2. u odrecnim recenicama oko, okolo, na vidiku; - kimse yok nema nikog na vidiku görünürlerde okolo, u blizini (okolini)
görümcelik: - yapmak (ili etmek) ruzno postupati prema snahi (o zaovi) görümlük 1. za gledanje, za razgledanje fuardaki kitaplar satılık değil, tür knjige iıa sajmu nisu za prodaju vee za razgledanje 2. naknada, novac · za gle·danje görüngü fil. fenomen, pojava görüngü bilimi fenomenologija görüngücülük fil. fenomenizam görünmek 1. pokazati se, pojaviti se; pornalili se, nazreti se; ay göründü mesec se pojavio 2. izgledati, cinili se; görünüyor ki. izgleda, cini se da ... 3. pretvarati se, praviti se, izigravati; sen - istediğin kadar iyi değilsin nisi toliko dobar kolike zelis da se pokazes 4. dat.
görünürlük primetnost, vidljivost görünüş 1. izgled, spoljasnost, spoljni oblik; - e göre prema izgledu 2. pogled, panorama; cf. manzara 3. gram. glagolski vid; aspekt görünüşte naizgled, prema izgledu; iyi bir adam naizgled do bar covek
görüş
1. vid, pogled; opazanje; - alanı vidokrug,vidno polje; - keskinliği ostrina vida; 2. pogled, glediste, misljenje, nazor; - açısı tacka gledista; ugao gledanja; - ayrılığı razlika u gledistima, razlicitost pogleda; - birliği podudarnost pogleda, jednodusnost; /-ın/ üne katılmak deliti cije misljenje; dünyya görüşü v. dünya 3. fig. vidik, horizont; darlığı duhovna ogranicenost, zatucanost (ili
sahası)
413
görüştü
görüştü : dar - ogranicenih, uskih pogleda; geniş - sirokih pogleda
görüşme 1. vidjenje, susr'et, razgovor 2. razgovor, rasprava, debata; cf. müzakere - ler pregovori; - lerde bulunmak voditi pregovore; ateşkes - leri pregovori o prekidu vatre; silahsızlanma - leri prgovori o razoruzanju; görüşmeci
1. posetilac (u bolnici, zatvoru i si.) 2. pregovarac görüşmek 1. s ile vidjati se. sastajatiti se; görüşmek üzere! do vidjenja! 2. s. ile razgovarati; kiminle görüşüyorum? s kime govorim? (u telefonskom razgovoru) 3. ak. raspravljati, voditi debatu; razmatrati, pretresati; sorunu bir daha görüşmeliyiz treba jos jednom da razmotrimo problem
görüştürrnek ak. s ile organizovati vidjenje (susret, sastanak); predstaviti, upoznati görüştürütmek
pass. od
görüştürrnek
görüşülmek
1 .pass. od görüşmek 2. s ile raspravljati, razmatrati gösteren akusticni znak ,oblik reci gösterge 1. znak, oznaka; istikamet si oznaka smera 2. mat. indeks, pokazatelj stepena; koeficijenat 3. fiz. pokazatelj, indikatar gösteri 1. pokazivanje, demonstriranje; smotra; uçakların uçuş leri demonstracija fetova aviona 2. sin. projekcija, prikazivanje (filma); ll predstava, izvodjenje, sou 3. manifistacija; demonstracija; - yapmak 1) javno pokazivati, manifestovati 2) demonstrirati; yürüyüşü demonstracija, demonstrativni mars gösterici 1.demonstrator; pokazivac 2. demonstrant, ucesnik u demonstraciji; 3. pokazatelj, indikator; su seviyesi - si vodomer, pokazatelj nivoa vode 4. (kino) projeklor
414
gösterilmek pass. od göstermek; film gösterilmeye başlanmıştır film je poceo da se prikazuje gösterim 1. projekcija; - odacığı kabina za projekciju; - süresi trajanje projekcije 2. predstava (filmska,pozorisna i si.) gösteriş 1. demostriranje, pokazivanje; voj. demonstracija; - mevzii lazan polozaj; - taarruzu lazan napad 2. draz, sarm, privlacnost; sjaj, raskos; bu yalının hiç - yok ova vila nema nikakvog sarma 3. razmetanje; opsena, blef, isvestacenost; - yapmak 1) demonstrirati, pokazivati 2) kocaperili se, razmetati se, sepuriti se gösterişe!
opsenar, blefer; razmetljivac
gösterişeilik
razmetljivost;
op-
senarstvo gösterişli 1. naocit, privlacan, stasit; raskosan, pompezan 2. razmetljiv, naduven, pokondiren gösterişsiz 1. jednostavan, neupadljiv 2. prirodan, neusiljen, neizvestacen
gösterişsizlik 1. jednostavnost, neupadljivost 2. prirodnost, neusiljenost
gösterme 1. gl. im. od göstermek; - zamiri pokazna zamenica; - zarfı pokazni prilog göstermecilik psih. bolest pokazivanja polnih organa göstermek 1. ak. dat. pokazivati, demonstrirati, iznositi; sana yeni elbisemi göstereyim da ti pokazem svoju novu haljinu 2. pokazivati, ispoljavati, ocitovati; anlayış - pokazati razumevanje; saygı - ispoljavati postovanje; tepki - reagovati 3. ak. dat. ukazivati, obracati paznju, upucivati 4. ak. dat. dokazivati, svedociti, govoriti o... ; bu söz onun iyi niyetini gösteriyor ovaj govor svedoci o njegovoj dobroj nameri 5. ak. istaci, · isticati (kandidaturu), predstaviti; aday- istaci za kan-
göynük didata 6.ak. dat. podvrgnuti, izloziti (uticaju cega); aleve - izloziti plamenu; güneşe -izloziti suncu 7. izgledati, cinili se; cf. görünmek otuzdan fazla gösteriyor izgleda kao da mu vise od trideset godina 8. dat. ak. uciti koga, poducavati, upucivati, objasnjavati; birine ders göstermek pokazivati kome lekciju, poducavati 9. odredjivati, naloziti, obavezati (posao, zadatak i si.); sana ne iş gösterdiler sta su ti dal i da radis? 1O. dat. pokazati (usmislu pretnje); ben sana gösteririmi pokazacu ja tebi! zapamtices me ti! 11. u funkciji pomocnog glagola ciniti, raditi; itaat - slusati, pokoravati se, kaygı - brinuti se; mukavemet - opirati se
göstermelik 1. uzorak, mustra 2. neprirodnost, izvestacenost göstermek caus. od göstermek göt (-tü) 1. zadnji deo cega; vulg. zadnjica, dupe; 2. dno, dance (posude) 3. zadnjak cevi (topa) 4. fig. petlja, hrabrost, smelost O - ü açık 1) podrpan, pocepan (o odelu) 2) odrpanac, gologuz; - ten bacak (ili bacaklı) kratkonog, niskodupast; üstü oturmak smeti se, zbuniti se; naci se u skripcu; /-ın/ - ünü yakmak isprasiti, izlemati
götürtmek caus. od götürmek götürü ı djuture, zajedno, pausalno (bez merenja, brojanja); - alış (satış) kupovina (prodaja) na veliko, djuture ll veleprodajni; ugovorni rad götürülmak pass. od götürmek götürüm trpljenje, podnosenje; götürürnlü strpljiv, izdrzljiv götürümsüz netrpeljiv gövde 1. glavni sastojak; korpus, telo; bomba - si telo bombe; uçak - si trup (ina) 3. bot. stablo, deblo (drveta); stabljika, struk (trave, biljke) 4. trup (zaklane i ociscene) zivotinje; bir :... koyun zaklana ovca 5. muz. glava note; 6. gram. koren, osnova 6. tip. visina slova, kegel O /-1/ye atmak (ili alıştırmak) (po) zderati, smazati; - sinde canı yok nar. neosetljiv, ravnodusan; gösterisi po/. demonstracija sile; - ye indirmek v. - ye atmak gövdelenmek 1. postali snazan (krupan, korpulentan), raskrucati se 2. razviti se (o stablu drveta) gövdeli 1 krupan, razvijen, korpulentan 2. nar. trudna, bremenila
götün - - natraske, unazad; - - gitmek ici natraske, uzmicati
gövek
götürmek 1. ak. (od) nositi, odneti; odvesti, odvoditi,; seni evine kadar götüreceğim odvescu te do tvoje kuce 2. abi. dat. prenositi, dopremati; predavati, urucivati; Selim'den ona selam götürdüm preneo sam mu pozdrav od Selima 3.fig. odneti, otrgnuti; hastalık çok insan götürdü bolest je odnela mnogo ljudi; makine kolunu götürdü masina mu je otrgla ruku 4. hvatati, primali u se; bu sürahi üç litre götürür ovaj bokal hvata tiri litra 5. podnositi, trpeti, izdrzravati; babam şaka götürmez moj otac ne podnasi salu
gövem
(ği)
zelena ko ra oraha
gövem vrsta krupne muve eriği
bot v. ak diken
göveri zelen, povrce; gövermek 1. zazeleniti; ozeleniti 2. pomodreti, poplaveti ellerim soğuktan göğerdi ruke su mi pomodrele od·hladnoce göverti zelen, povrce göydürmek caus. od göymek göymek (-er) ak. (za) paliti, spaljivati göynük1 (-ğü) 1. krcag, posuda (za m le ko, jogurt) 2. kesa, dzakcic (za jecam) göynük2 nar 1. spaljen, izgoreo 2.
415
göynürmek preplanuo, pocrneo (od sunca) 3. zreo (o vocu) 4. tuzan, zalostan göynümek 1. nar. rastuziti se, razalostiti se 2. sazreti, uzreti (o vocu) 3. (iz) goreti göyük (-ğü) 1 izgoreo; opaljen, opecen ll vrucica, groznica; göyünmek v. göynümek göz 1. oko; - ü açılmak 1) olvorili se, olvarali se (o ocimo) 2) fig. opametiti se; uvideli; - ü akmak iscuriti (o ranjenom oku); -ün alabildiğine (ili- ün alabildiği kadar) koliko pogled moze da dosegne; ün alabildiği saha daljina vidljivosti, vidokrug; - alanı vidokrug, polje vidljivosti; - aldanıını opticka varka; - alımı v. alanı - ün altı podocnjak; - leri ayrı renkli ociju razlicite boje; -·lerini belertrnek iskolaciti, razrogaciti oci; /-ın/ - ünü çı karmak 1) izbiti oko, oslepiti 2) fig. naneti stetu, nauditi; /-ın/ - ü çıkmak izgubiti oko; - emeği rad koji iziskuje naprezanje vida; - leri fırlamak buljook, buljav; - tır laması buljavost, buljookost; -, hekimi ocni lekar, oftalmolog; - ingini med. konjuktivitis; - den kaçmak prevideti, ispustiti, rie videti; - lerini (ili - ünü ) kapamak zatvarili oci, usnuti; fig. sklopiti oci, umreti; lerini kapamamak ne sklopi~i oci, ne spavati; - ü keskin ostrog vida; - kırpmak zmirkati, treptati; namigivati, namignuti; kuyruğu krajicak, ugao oka; - lekesi med. ocna mrena; - meceği anat. ocno socivo; - ü (ili - leri ) sönmek 1)oslepeti 2) fig. potamneti, izgubiti sjaj (o ocima) leri tekeş v. - leri ayrı renkli; yaşarmak rasplakati se; pustiti suze; - ·yaşartıcı 1)suzavac (gas) 2) dirljiv, ganutljiv; - ü yaşartmak rasplakati, izazvati suze; - !erinden yaş getirmek dovesli koga do suza; - yormak 1) zamarati oci 2) fig. uzalud se truditi; - ünü yummak zazmureti; fig. umreti; - yuvarlağı ocna duplja zarı anat. roznjaca; patlak - buljava oko; yan - le bakmak gledati popreko 2. zle oci,
416
urak; - boneuğu perla (od uroka); /-al (ili gelmek) biti urecen, omadjijan; - değmesin! da nije urokal 3. izvor, vrelo 4. otvor, supljina, prorez; usica (igle); petlja, seput (u pletivu, mrezi) 5. ladica (stola); pregrada (dzepa, torbe) 6. tas (vage) 7. odelenje, proslorija (kuce) 8. stubac, rubrika 9. prolaz, propust; svod, luk (mosta); svetlarnik lo. okce, pupoljak (biljke) 11. celija (u sacu meda) o - üm! mili moj! dragi! - ü aç pohlepan, gramziv, lakom; /-dan/ - açamamak nemali mira od koga; - ü aÇık prepreden, lukav, prevejan; - ü açık gitmek umreti razocaran, umreli ne postigavsi zeljeno; - açıklığı budnost, opreznost; - açıp kapanıncaya kadar dok okom trepnes, za Iili cas; açmak 1) olvorili oci, probuditi se 2) pribrati se, osvestiti se; - ünü (ili - lerini) açmak 1) probuditi se 2) /-ın/ olvorili kome oci 3) uvideti, prozreti, shvatiti 4) fig. biti pazljiv, olvorili cetvore oci 5) imati prvi snosaj (o zeni); /-al - açtırmamak ne dati oka otvoriti, ne dati mira; - alışkaniiğı izostrenost vida; - almak zaslepiti; zaseniti; /-ı/ - e almak 1) odvaziti se, usuditi se; rizikovali 2) imati u vidu uzeti u obzir; ünü almak 1) udarati u oci ( o' svetlosti, suncu) 2) ocaravati, pleniti; - ü ardında gitmek v. - ü açık gitmek; - ü ardında (ili arkada) kalmak biti u mislima za ostavljenim, umreti ne ispunivsi zelju; - ü arkada kalmak paziti, ne skidati oci, netremice posmatrati; - aşinalığı poznartstvo iz vidjenja /-al - atmak 1) baciti pogled, preleteti ocima 2) ceznuti, zeleti, baciti oko; - ün (üz) aydın! cestitam! /-ın/ - ün aydına gitmek ici kome na cestitanje, posetiti radi cestitanja; /-ın/ - ünü bağlamak probuditi se 2) /-ın/ olvorili kome oci 3) uvideti, prozreti, shvatiti 4) fig. biti pazljiv, otvarili cetvore oci 5) imati prvi snosaj (o zeni); /-al - açtırmamak ne dati oka otvarili, ne dati mira; - alışkanlığı izostrenost vida; - almak zaslepiti; zaseniti; /-1/ e almak 1) odvaziti se, usuditi se; rizikovati 2) ocaravati, pleniti; - ü ardında değrnek
göz (ili arkada) kalmak biti u mislima za ostavljenim, umreti ne ispunivsi zelju; - ü arkada kalmak paziti, ne skidati oci, netremice posmatrati; - aşinalığı poznanstvo iz vidjenja /-a/ - atmak 1)baciti pogled, preleteti ocima 2) ceznuli, zeleli, baciti oko; - ün (üz) aydın! cestitam! /-ın/ - ün aydına gitmek iCi kome na cestilanje, posetiti radi cestilanja; /-ın/ - üne bağlamak 1) prevariti, obmanuli 2) zaslepiti, omadjijati; ocarati; - ü bağlı nepazljiv, nesumnjicav, nepromisljen; - üne bakmak v. - ünün içine bakmak; - e bakmak padati u oci, privlaciti paznju; bosti oci; - leri bayılmak 1) sklapali se (o ocima ) 2) postali pohotan; /-1/- ünün bebeği gibi korumak cuvati kao zenicu svoga oka; drhtati nad kime; /-1/ - ünün bebeği gibi sevmek mnogo voleti kao zenicu svoga oka; - boyamak fig. bacati prasinu u oci, zamazati oci, pridobiti (poklonom); - boyamak için da se zamazu oci; - leri buğulanmak (ili bulutlanmak ) zamutiti se, zamagliti se, (o ocima); - ü bulanmak pomutiti se, potamneti (o ocima) - ünde büyümek porasli u cijim ocima; - ünün çapağını silmeden jos ne protrljavsi oci; odmah po budjenju; - e çarpan primetan, upadljiv; - e çarpmak padati u oci, privlaciti paznju; /-1/- den çıkarmak 1) zrtvovati 2) biti darezljiv;. - den çıkmak pasti u nemilost; izgubiti naklonost; - ünü daldan budaktan (ili çöpten) esirgememek (ili sakınmamak) nicega se ne bojati, biti neustrasiv - ü dalmak zagledati se u upreti pogled, gledati u jednu tacku; /-al - lerini devirmek ljutili, besno pogledati prevruti oci na koga; - e diken olmak biti trn u oku, izazivati ciju zavist; /-al - dikmek zudeti, polakomiti se; baciti oko; gledati sa zaviscu; /-al - lerini (ili - ünü) dikmek uperiti pogled, ne skidati pogled; - üne di· zine dursun!neka je proklet! (kletva nezahvalnom coveku); - leri doldurmak razdragati, odusevili; - doldurucu dopadljiv, privlacan, drazesan;- leri dolmak (ili dolu dolu olmak) biti ganut, dirnul;
razneziti se; - ü doymak zasititi se, zadovoljili se; - ü doymaz nezasil, halapljiiv; - leri doyurmak v. - leri doldurmak; - leri ( ili - ü ) dönmek razbesneti se, razgoropadati se, pornamili se; - ü dönmüş razjaren, izbezumljen, pomahnitao; - lerini (ili - ünü) dört açmak budno motriti, otvoriti cetvore oci; - ü dumanlanmak) nar. razbesneti se, pomahnitati; - ü dumanlı pobelelih ociju (od gneva);- ü dünyayı görmemek veoma se radovati; den düşmek pasti u cijim ocima; izgubiti naklonost, pasti u nemilost; -den dü· şürmek lisiti ugleda, diskredilovati; !-al etmek davati znake ocima, namigivati kome; - ü~~ fal taşı gibi açmak razrogaciti oci (od zaprepascenja); /-1/- den geçirmek pazljivo pregledati; proveriti; razgledati; !-al - gezdirmek letimicno pregledati, preleleli pogledom; /-1/ - ü gibi sevmek voleti kao oci, obozavati; /ın/ - üne girmek steci ciju naklonost (ljubav, postovanje); dopasli se kome; /-al ü gitmek slucajno primetiti, ugledati koga; - ü gönlü açılmak razveseliti se, razgaliti se; - göre (ili göre göre) 1) otvoreno, javno; bezocno, drsko 2) namerno, sves~ no, smisljeno; - ü görmemek biti slep, ne videti; - le görülebilir vidljiv; uocljiv,primetan; - e görünmek privlaciti paznju, isticati se; pokazivati se, eksponirati se;·. - e görünmez oldu on se vise ne pojavljuje, vise se na vidja; /-1/ - - e oci u oci; u eeliri oka; - ler - lere dikilrnek piljiti jedan u drugog; beciti se jedan na drugog; - - e gelmek 1) susresti se pogledom, uhvatiti ciji pogled 2) sudarili se; - - e görüşmek razgovarati u eeliri oka; - - ü görmemek ne videli ni prst pred okom; hapsi 1) motrenje, nadzor 2) voj. kucni pritvor; /-11- hapsine almak ne odvajati pogled, budno motriti na ... ; /-1/ - hapsinde bulundurmak ne ispustati iz vida, drzati pod prismotrom; - lerini hayata kapamak (ili yummak) umreti, sklopiti oci; den ırak olmak biti daleko od cijih ociju; /1/ - ü ısırmak cinili se poznat, izgledati
417
göz poznat; - üm ısırıyor sizi odnekuda ste mi poznati; /-ın/ - ünün içine bakmak 1) brizljivo negovati; drhtati nad kime, biti kome na usluzi 3) gledati molecivo; - lerinin içine kadar kızarmak pocrveneti do usiju; !-al - ü ile bakmak 1) gledati (kakvim, cijim) ocima, gledati kao ... 2) gledati kao na ... smatrati za ... ; /-1/- ü ile görmek gledati kao na, smatrati za ... ; - e ilişrnek pasti u oci; /-al - ü ilişrnek primetiti, opaziti; /-1/ - den kaçırmak ispustiti iz vida, prevideti; - lerini kaçırmak skrenuti pogled, skrivati oci; 1-11 - (ün) den kaçırmamak ne ispustati iz vida; ne odvajati oci od koga; - den kaçmak ne biti primecen; /-da/ - ü kalmak 1) :Zudeti za ci me 2) zavideti, gledati sa zaviscu; - ü kamaşmak zaslepiti se (od sunca, svetlosti); - kamaştırıcı zaslepljujuci; fig. zanosan, bajan; - kamaştırmak zaslepiti (od sunca, svetlosti); fig. ocarati, zadiviti; pleniti; ünü kan bürümek (ili - leri kan çanağına dönmek ) zakrvaviti ocima, razbeneti se; - ü kapalı 1) bez razmisljanja, naslepo 2)neobavesten, neupucen, neiskusan; - ü kapalı olarak sigurno, uverljivo, :Zmurecke: - ü kapıda 1) koji ocekuje povaljan trenutak da ode 2) koji nestrpljivo ocekuje (ciji dolazak); od oka , pribli:Zno; - ü kararmak 1) osecati nesvesticu; smrknuti se pred ocima; osetiti umor u ocima 2) izgubiti kontrolu nad sobom, razbesneti se; 1 - ın/ - ünü karartmak dovesti do besa; -le kaş arasında za tren oka, za tili cas; fal - kaş oynatmak namigivati; flertovati s kime; /-al - ü kaymak 1) nehotice pogledati 2) gledati ispod oka; - kesilmek budno gledati, sav se pretvoriti u oko; /-1/ - ü kesrnek osmeliti se, odvaziti se; /-1/üne kestirrnek 1) smatrati sebe kadri m, verovati u svoju snagu 2) odrediti, nameriti, izabrati; baciti oko ; - keşfi voj. izvidjanje (vizuelno); - ünü kırpmadan okom ne trepnuvsi - ü kızmak razbesneti se, razgariti se; /-dan/ - ü ·korkmak uplasiti se prepasti se; /-ın/ - ünü kor-
418
kutmak zaplasiti, zastrasiti; /- al koymak baciti oko, zeleti posedovati; - ü kör olsun (ili kör olası) proklet bio ! - kulak kesilmek sav se pretvoriti u oko i uvo; napregnuto gledati i slusati; - kuyruğuyla bakmak gledati krajickom oka; krisom (po) gledati; - leri kuyuda upalih, duboko usadjenih ociju; - leri musluk gibi akmak gorko plakati; - n uru 1) moc vidjenja 2) v. - emeği; - ümün nuru! dragi (draga)! mili moj! m ila moja! - nuru dökmek kvariti vid; zamarati oci, naprezali oci (radom); - üne ur gelmek progledati, povratiti vid; /-da/ ü olmak zudeti za cim, silno zeleti; pucati na ... , pretendovati; /-ın/ ünde olmak izgledati, biti kakav u 6ijim ocima; - ünde olmamak dozlogrditi, dodijati; /-11 - önünde bulundurmak (ili tutmak) imati u vidu, uzimati u obzir; - ünün önüne bakmak oprezno postupati; /- 11 - ünün önüne getirmek 1) zamisliti, predstaviti 2) pretpostavljati; - (ili - ünün ) önüne serilmek pokazati se, oktriti se (pogledu); - in (iz) den öperim! srdacni pozdrav! (u pismu mladjoj osobi); - leri parlamak zablislali od srece - ü pencerede v. - ü kapıda; perdesi med. kataracı - sevdası platonska ljubav; - ünü sevda bürümek izgubili glavu, biti slep od ljubavi; - ünü sevdiğim! mili moj! mila moja! - ünü seveyim nar. molim! budi ljubazan!- ü sidikli v. - ü sulu; - üne sokmak gurnuti pod nos (onome ko nije mogao da nesto nadje); - ü sulu placljivac, cmizdravac; den sürmeyi çalmak (ili çekmek) biti vesl lopov, ukrasli jaje ispod kokoske; /-al süzmek gledati ceznulljivo (zaljubljeno, zanosno); - leri süzülmek biti pospan, zatvarali se (o ocima); - tahmini; pribli:Zna mera, procena odoka; - le tahmin etmek proceniti, odrediti odoka; /-al - ü takılmak zadr:Zati pogled na kome; piljiti u koga; /-1/ - ü tok zadovoljen zasicen; - ü toprağa bakmak biti jednom nogom u grobu; /-11 ü tutmak 1) dopasli se, oslaviti utisak 2)usuditi se, odva:Ziti se; /-1/ ü tutmak
gözetim smatrati pogodnim, dobrim; - ünde tütmek 1) tugovati, ceznuti za kime 2) sıras no zeleti, stremiti; /-al- ucuyla bakmak v. - kuyruğu ile bakmak; - lerini uyku tutmamak ne moci spavati, ne moci oka sklopiti; /-1/ - deiı uzak tutmamak ne ispustati iz vida; drzati na oku, vrebati, motriti; /-al - ünün üstünde kaşın var dememek ne protivreciti, ne prigovarati, ne opirati se; /-ın/ - ü üzeride olmak braniti, stititi; /-al - ve kulak dikmek pomno gledati i slusati; - leri velfecir okumak lukavo gledati; /-1/- le yemek 1)J3rozdirati pogledom; pozudno gledati; /-1/ - ü yememek ne usuditi se, ne odvaziti se; /-ın/ - ünü yıldırmak v. - ünü korkutmak; /dan/ - ü yılmak v. - ü korkmak; /-yacak! ü yok on nece, ne namerava, ne zeli da ... ; - leri yollarda kalmak cekati, ocekivati nestrpljivo; /-al - yummak zatvarali oci; gledati kroz prste; - ünü yumup açın eaya kadar v. - ünü açıp kapamadan; - ü yumulunca kıymeti bilinir coveka pocinju da cene posle smrti göz ağrısı ljubav, voljena osoba; ilk prva ljubav göz
akı
ll anat. beonjaca
göz alıcı 1. upadljiv, drecav (o boji); odsecan, snazan (o glasu) 2. privlacan, bajan göz altı 1. nadzor, prismotra 2. internacija, interniranje; /-1/ - na almak (ili etmek) staviti pod prismotru; internirati; /1/ - nda bulundurmak drzati pod prisrnotrom göz aynası med. oftalmoskop, ocno ogledalo (za ispitivanje unutrasnjosti oka) göz
bağcı
göz
bağcılık
iluzionist iluzionizam
göz bağı 1. ocni povez 2. opsenarstvo; carolije, madjije göz
bebeği
1. anat. zenica 2. tig. vol-
jena osoba, ljubav, zenica oka;- gibi sevmek voleti kao zenicu o ka göz bilimi oftalmologija gözcü 1. posmatrac, promatrac; voj. osmatrac, izvidjac; - kulesi osmatracnica, toranj za osmatranje; - uçağı izvidjacki avion 2. strazar, cuvar 3. spijun, uhoda; ct. casus 4. ocni lekar, oflalmolog · gözcülük 1. osmatranje; izvidjanje; hava - ü vazdusno osmatranje 2. spijunaza, uhodjenje 3. nadziranje, nadgledanje 4. oflalmologija; ocno lekarstvo göz dağı zastrasivanje, pretnja; - vermek zastrasivati, pretiti gözde 1 1.1jubimac, miljenik 2. milosnica, naloznica; metresa (vladara, sullana) lomiljen, popularan; - şar kılar popularne pesme göz demiri göz
dikeği
mor.
sidro pramca
omiljeno zanimanje; pasija
göz dişi anat. ocnjak(zub) göze 1. biol. celija; bir - Iller jednocelijski (organizmi) 2. vrelo, zdenac, studenac göze bilimi citologija gözeli celijasti gözemek ak. 1. (za) krpiti 2. (iz) vezti gözene nar. pcelarska kapa, maska (protiv ujeda pcela) gözenek (-ği) 1. pora; ct. mesame 2. prozorcic, otvor (na brodu, tenku) 3. petlja (mreze) 4. supljikav porub 5. pcelarska maska gözenekli s porama gözer reseto sa krupnim rupama göz erimi horizont, vidokrug gözetici nadglednik, nadzornik gözetilrnek pass. od gözetmek gözetim nadgledanje, nadzor, kontrola
419
gözetle me
ii
l i,l·,.i
'' '
1
gözetierne promatranje; voj. osmatranje; - aynası ogledalo za osmatranje; - deliği okance, spijunka (na vratima); - eşhası osmatraci; - uçağı izvidjacki avion; - yeri osmatracko mesto; hava - si vazdusno osmatranje (izvidjanje); yen (ili kara) - si osmatranje sa zemlje gözetiemek ak. paziti, motriti; nadzirati, nadgledati; spijunirati, uhoditi; cf. tecessüs etmek gözetrenrnek pass. od gözetiemek gözetleyici osmatrac, izvidjac; uhoda gözetiemek ak. 1. paziti, motriti; cuvati, nadgledati, bdeti nad kime 2. nadzirati, kontrolisali 3. odıiavati, cuvati, postavali (obicaje, tradiciju); disiplin - odrzavati disciplinu 4. cekati, ocekivati; vrebati; fır sat - cekali (povoljnu) priliku 5. opazati, primecivati; voditi racuna, imati u vidu; fark - opaziti, praviti razliku gözetiirmek caus. od gözetmek göz evi v göz
yuvası
gözgü nar. ogledalo göz
kapağı
ocni kapak
gözleği nar. 1. osmatracnica 2. zaseda, ceka (u lovu)
gözlem promatranje; opazanje; osmatranje; - gücü sposobnost opazanja; yapmak promatrati; zapazati, opazati gözlemci promatrac; osmatrac; po/. posmatrac (na kongresu, konferenciji) gözleme 1 1 . astr. posmatranje, observacija; 2. voj. osmatranje, izvidjanje; hattı linija osmatranja 3. ocekivanja, iscekivanje; vrebanje gözleme2 kul. ustipak gözlernek ak. 1. ocekivati, iscekivati; prizeljkivati; annemin gelmesini gözlüyoruro ocekujem majcin dolazak 2. promatrati; pratiti, slediti; pratiti (pogledom),
420
razgledati; arabayı gözlemeye poceo je da prati kola
başladı
gözlem evi astr. opservatorija; gözlemlemek ak. 1. v. gözlernek 2. opazati, zapazati gözlenmek pass. od gözlernek gözleyici posmatrac; osmatrac gözlü 1.s... ocima; = ok; badem - bademastih ociju; dört - arg. "sa prozorima"; s naocarima; kara - crnook; mavi - plavook 2. sa pregradama; sa otvorima; iri - kalbur retko sito; üç - masa sto sa tri ladice; yedi - ev kuca sa sedarn odelenja gözlük (-ği) 1. naocari; - kullanmak nositi naocare; güneş - ü naocari za sunce; tek - manoki 2. zazirak, naocnjak (za konje) gözlükçü opticar gözlüklü 1. s naocarima 2. s naocnjacima gözlüklü yılan 1. s naocarka, kobra (Naja tripudians) gözlük otu bot. vidac (Euphrasia) göz pencere ovaini prozorcic u pokrovlju göz
pınarı
unutrasnji ugao oka
gözsüz 1. bez oka; slep 2. bez pregrada; bez ladica; - masa sto bez ladica göz taşı plavi kamen, bakarni sulfat gözükmek 1. videti se, prin;ıecivati se, nazirati se; pojaviti se 2. izgledati, cinili se göz yaşı suza; - dökmek Iili suze; yolu suzni kanal; gözyaşlarını tutmak zadrzavati suze göz yuvası anat. ocna dt.iplja grado 1. hem. grad, stepen alkohola 2. fig. stepen; cf. derece grafik
(-ği)
1grafika; crtez ll
grafiiŞki
gulet grafit (-ti) min. grafit
grevci strajkac
grafoloji grafologija
greyder teh. grejder. bager
gratometre uglomer, grafomer
greyptrut greipfrut (Citrus hystrix)
gram gram gramer gramatika; dönüşüm - i transformativna gramatika; karşılaştırmalı uporedna gramatika
gri siv, pepeljast; - ağaçkakan zoo/. zunja siva (Picus kanus) grip (-bi) grip; - e tutulmak oboleti od gri pa
gramerel gramaticar
gripli gripozan
gram kalori fiz. gram-kalorija
grizu rudnicki gas, zapaljivi gas
gram kuvvet fiz. gram-sila
grosa 1. ukupan iznos 2. 12. tuceta
gramofon gramofon
grotesk(-ki) 1. /it. groteska ll groteskni
gram santimetre fiz. gram-santimetar grandi
mor. velejarbol, glavni jarbol
grandük ist. veliki knez (u carskoj Rusiji) grandüşes
velika kneginja
grup (-bu) 1. grupa; sekcija; - lar haline u grupama; - ateşi voj. grupna vatra; - sigortası grupno osiguranje; - yapmak grupisati; kan - u krvna grupa 2. grupacija; frakcija; - lara ayrılma grupasenje 3. voj. grupa (avijacijska) gruplandırmak ak. grupisati, skupljati; yeniden - pregrupisa (va) ti
granit (-ti) 1granit ll granitni granül granula gravimetri 1 . gravimetrija 2. hem. gravimetrijska analiza
gruplaşmak
grupisati se, skupljati se u
grup e guano guano, pticje djubre
gravitasyon fiz. gravitacija
guaş
gravür gravira
gvas
gravyer svajcarski sir
guatr gusa; gusavost
gre min. pescar, pescanik
gudde a anat. zlezda;
Grek stari Grk; - mitolojisi grcka mitologija Grekçe starogrcki jezik Grekleştirmek
ak.
helenizirati,
grekoromen grcko-rimski; - güreşçisi rvac grcko-rimskog stila grena geol. grenat grenadin tekst. grenadin yağı
gudubet (-ti)a nakaza, rugoba, strasilo gufran a isi. milosrdje, bozja milost
he-
lenizovati
gres
gudruf a anat. rskavica
mazivo, tovatna mast
grev strajk, abustava rada; - bozucu strajkbreher; - yapmak strajkovati; genel - generalni strajk
gugu (Lychnis)
çiçeği
bot.
usac,
duvance,
guguk (-ğu) zoo/. kukavica (Cuculus canorus) O - gibi kalmak ziveti osamljen; ;_ yapmak fig. terati, segu, segaciti se guguklu saat sat s kukavicom gulden gulden (holandska novcana jedinica) florin gulet (-ti) skuna, skuner Gedrilica s sa dva jarbola)
421
gulyabani gulyabani a-p demon. zao du h gurbet (-ti) a. tudjina, tudja zemlja; çekmek patili u tudjini; - diyarı (ili eli) tudja zemlja, tudjina; - te gezmek ziveti, potucati se u tudjini gurbetçi gurbedzija, pecalbar
ceği zoo/. balegar (Onitis) - serpmek (na) djubriti; - şerbeti osocina, gnojnica; - vermek v. - serpmek; suni (ili yapma) - ler vestacka djubriva
gübrelemek ak. ranjivati
(na)
djubriti;
prih-
gübretenrnek pass. od gübrelemek
gurbetçilik stranstvovanje
gübreli ranjen
gurbetlik nar. v. gurbet gurk (-ku) 1. kvocka; - - etmek kvocati, dozivati pilice 2. curan, puran; - a yatmak lezati na jajıma radi izvodjenja piliea gurklamak 1 . kvocati 2. puckati, izvoditi glasove "puc, puc", kaukati (o curanu) gurlamak v. guruldamak
nadjubren,
nagnojen;
prih-
gübrelelik djubriste gübresiz nenadjubren gücendirici uvredljiv (ton, govor) gücendirmekak. 1 . vredjati, ponizavati; bunu yapamazsanız beni gücendirmiş olursunuz uvredicete me ako to ne ucinite 2. naljutiti, rasrditi
guruldamak krcali (o crevima)
gücenik uvredjen, povredjen; ljut
gurultu krcanje
güceniklik uvreda; uvredljivost; ljutnja
gurultu 1(-bu) a. zalazak (su nca, meseca); - etmek zaci, zalaziti; ct. batmak gurup2v. grup gurur a 1. ponos, gerdost 2. pej. oholost, nadmenost, uobrazenost; /-al - gelmek oholiti se, drzati se nadmeno; - unu okşamak hvaliti, faskati cijoj nadmenosti 3. cast; cf. onur gururlanmak oholiti se, razmetati se, naduvati se gururlu 1. ponosan, gord 2. ohol, nadmen, uobrazen gururluca ponosno; oholo,
nı;ıdmeno
gusletmek obavljati obredno pranje gusto ukus; gusül (-slü) a isi. pranje, umivanje (ritualno);- aptesi almak uzimati abdest guşa
med. gusa;
ct. guatr;
guvernör gübre djubre; djubrivo, gnojivo; - bö-
422
gücenilrnek dat. pass.• bez!. od gücenmek; sebepsiz gücenilir mi? zar se treba vredjati bez razloga? gücenmek dat. vredjati se; ljutiti se; niçin bana güceniyorsunuz zasto se ljutite n mene? gücü tekst. brdo (na tkackom razboju) gücük kratak; kus, bezrep O - ay februar gücümsemek ak smatrati teskim, raditi bez volje gücün 1. tesko, jedva, s mukom 2. silom, protiv volje güç 1 (-cü) 1. sila, snaga, moc; fiz. s ila, snaga; cf. kuvvet, !akat; birimi fiz. jenica sile; - ü kalmamak oslabiti, iznemoci; ateş - ü voj. vatrena moc; beygir - ü fiz. konjska snaga; irade - ü snaga volje; olanca - ü ile iz sve snage 2. sposobnost; mogucnost; teh. kapacitet; çalışma - ü radna sposobnost; kafa - ü umna sposobnost; ödeme - ü platna spo-
gül sobnost; satın alma - ü kupovna moc O birliği koalicija; - ü - ü yetene po zakonu dzungle, po pravu jaceg; - ünü yenmek savladati se, suzdrzati se; - ü yetmek biti kadar, biti u stanju; - ü yettiği kadar iz sve snage güç2 (-cü) ı tezak, naporan; tegoban, mucan; /-ı/ - durama sokmak dovesti u tezak polozaj; - gelmek tesko padati; şartlar içinde u teskim uslovima ll teskoca, tegoba, muka; - le tesko, s mukom; na silu: - lerden çekilmek izbegavati teskoce lll tesko, tegobno, naporno O /-ı/ etmek jedva docekati; tesko se domoci cega; - üne gitmek vredjati, ljutiti koga; ü - üne (ili - halle) jedva, jedvice; - sarmak otezati se, iskomplikovati se güç bela jedva, s mukom, na jedvite jade ıacanje,
güçlendirme karşılıklı
ilişkieri
-
ucvrscıvanje;
jacanje uzajamnih
odansa güçlendirmek v.
güçleştirrnek ak. jacati, ucvrscivati 2. oteza (va) ti, komplikovati
güçlü snazan, jak; mocan; - kılmak osnaziti ojacati; uciniti mocnim; - kuvvetli veoma jak, izdrZijiv güçlük 1. teskoca; nevolja, muka; smetnja; ct. zahmet, engel; - çekmek osecati teskoce; muciti se, patiti; f-al - çı karmak stvarati, pricinjavati teskoce; leri yenmek savladati, prebroditi teskoce güçsüz slab, nemocan, iznemogao; onemocati, ostati bez snage; kuvvetsiz veoma slab
düşmek
slabost,
nemoc,
cilj, svrha;
güdelemek ak. nar. goniti, terati, progoniti; ct. kovalamak güderi jelenska koza (obradjena) güderici trogovac jelenskom kozom güdü 1. motiv; povod; 2. cilj; meta 3. nar. stado güdücü pastir; gonic stoke güdük 1. manjkav, nezavrsen 2. bez repa, kus - kalmak ostati nezavrsen (nedovrsen); - tavuk kokos bez repa i perja; tig. nistak, bednik, jado güdükleme /ing kataleksa güdülenme podsticanje, motivacija güdülmek pass. od gütmek güdüm vodjenje; upravljanje; diri govanje; av. navodjenje güdüm bilimi kibernetika; güdümcülük Gedne zemlje)
güçleştirrnek
güçlenmek, güçleşrnek 1. otezati se, postali napornim; ct. zorlaşmak 2. ucvrstiti se, osnaziti se, dobiti snagu; ct. kuvvetlanrnek
güçsüzlük nemoglost
(-ği)
güdek
iz-
dirigovana
privreda
güdümlü navodjen; dirigovan; - füze dirigovana raketa; - iktisat dirigovana, planska ekonomija - sanat dirigovana umetnost güfte p. reci (pesme); libreto güfteci pisac teksta (za pesmu); pisac libreta güğül
zool. caura, kukuljica, kokon
güğüm
djugum
(bakrena
posuda};
krcag, ibrik güherçile p. salitra gül p. 1. bot. ruza (Rosa); - bahçesi ruzicnjak; - goncası ruzin pupoljak; tig. lepa i mlada devojka; - pembe ruzicasta boja, boja ruze; - yanak(lı) rumen obraz, rumenih obraza 2. rozeta, rondela 3. arhit. ruza, ispupcen ukras na svodu 4. cifarnik (kompasa) 5. muz. zvucna rupa (na gitari i si.) 6. u sastavu bot. naziva; - elması
423
gül~bdan
jamboza, ruzina jabuka (Jambosa vulgaris); aksu - ü barska ruza, lokvanj (Nymphaea alba) O - üne bak goncasını al gledaj majku kada uzimas devojku; gibi 1) prelep 2) ve,.oma cist; - gibi bakmak lepo negovali; drzali cislo (decu); gibi 'geçinmek (ili yaşamak) lepo ziveti, slagali se; - gülüsta·n fig. raj zemaljski; la/ - gülüstan görmek gledali ruzicaslo; ü seven dikenine de katlanır posl. ko vali ruzu, lrpi i njenu bodlju; - üstüne- koklamak bili vetropirası, ne bili postajan u ljubavi gü Iabdan p. bocica za ruzinu vodu gülbank p. horska gülbeşer
maliıva
p. slatko od ruza
gül biti ll ruzina vas(Aphis rozae) güldeste p. /it. antologija güldür; - - onom. brzog toka, suma, hucanja reke; ırmak - - akıyor reka huci güldürrnek ak. dat. izazivati smeh, zasmejavati; razonoditi, uveseljavati güldürtmek caus. od güldürrnek güldürü komedija; farsa güldürücü smesan, komican; zaba\·an güldürücülük komicncist, komicna sırana güle; - - srecno! sve najbolje! do vidjenja! (onome ko odlazi); - - giyiniz! u zdravlju nosili! (za nova odelo); - - kullanınız! srecno vam sluzilo! (za kupljene stvari); - - oturunuz! srecno stanovali! (za novi stan, kucu) güleç (uvek) nasmejan, veseo; prijalan güleçlik nasmejanost, veselost güler nasmejan; raspolozen; güleğen
nar. ljubazan
güler martı zool. galeb-smejac (Larusribidundus)
424
güler yüz ljubaznost, pristupacnost; fal - göstermek ljubazno postupati, biti ljubazan ·güler yüzlü 1. nasmejan, veseo 2. ljubazan, srdacan, prijatan güler yüzlülük 1. zivotna radost, vedrina 2. ljubaznost, srdacnost, toplina gülhatmi bat. pitomi slez, lrandovilje (Aithaea rosea) gülistan p. ruzicnjak; fig. raj gülizar p. rumenih obraza (o devojci) güllabi, güllabici arh. sluzitelj u domu umobolnih ~
gültaç (-cı) p. 1. kul. poslastica od oblandi (punjenih araham i zacinjenih ruzinom vodom) 2. farm. kapsula gülle 1. djule; granala 2. sp. kugla; atmak bacati kuglu 3. sp. tegovi; - kaldırmak dizali tegove o - gibi 1) tezak kao ıuc 2) tezak, uvredljiv (o recima i si.) gülleci sp. 1. bacac kugle 2 .. dizac tegova güllü s ruzama ukrasen güllük ruzicnjak; na zemlji
gülistanlık
fig. raj
gülme smeıanıe, smeh, kikot; /-1/ almak obuzeti, spopasti, spopasti (o smehu); - den çatlamak puci, umirali ad smeha; - si tutmak uhvatili, spopasli; tutku spopao me smeh; - sini tutamamak ne moci se suzdriati ad smeha gülmece humor gülrnek (-er) 1. smejati se; güleyim bari! mnogo je smesno! (kaze se za neumesne primedbe); - ten ağlamak (bayılmak, ili kırılmak) umirali od smeha; ten yerlere sepilmek (ili yatmak) valjali se od smeha; gel de gülme! kako da se ne smejes! (neumesnom); kahkaha ile - grohotom se smejati; kıkır kıkır - prasnuli u smeh; sinsi, sinsi - zajedljivo se smejati
gümrükleme 2. dat. podsmevati se, narugivati se, ismejavati; size gülerler podsmevaju vam se 3. veseliti se; zabavliati se, razonoditi se ismejavati size gülerler podsmevaju vam se 3. veseliti se; zabavljati se, razonoditi se;·güle oynaya veselo, radosno; gülüp oynamak uzivati, razonoditi se o güler misin, ağlar mısın! ne znam da li da se smejem ili da se ljutim! gülme koşuna, gelir başına ne smej se tudjoj nesreci, moze i tebe zadesiti gülmez natmuren, mrgodan, strog gül suyu ruzina voda (parfem) gülücük gülük
(-ğü)
osmeh, smesak (deteta)
(-ğü)nar.
curka
gülümseme osmeh, smesak
güm ı onom. tutnjave, praskanja; orenja, raz/eganja bum! bup! tras! - - etmek tutnjati; razlegati se; kapı - diye kapandı vrata su se s treskom zatvarila ll podvala, smicalica, laz; - atmak podvaljivati, lagati o - e gitmek 1) neduzan stradati, propasti, otici dovraga 2) ni za sta umreti, umreti na pravdi boga gümbedek 1. bucno, sumno 2. iznenada, iznebuha gümbür: - - onom. buke, gruvanja, tutnjave; - - gümbürdemek tutnjati, treskati, gruvati gümbürdemek 1.gruvati, grmeti, tutnjati, hucati 2. nar. odapeti, umreti gümbürdetmek bürdemek
caus.
od
güm-
gülümsemek dat. osmehivati se, smesiti se; cf. tebessüm etmek
gümbürtü tutnjava, brujanje; lomnjava, prasak, tresak
gülümsetrnek caus. od gülümsemek
gümeç (-ci) sace, celije u sacu - balı med u sacu
gülünç smesan, komican; - bir duruma düşmek doci u smesnu situaciju /-1/ - bir duruma sokmak dovesti u komicnu situaciju; /-1/- yapmak napraviti smesnim gülünçleşrnek
postali komican
gülünçleştirmek
dovesti u komicnu si-
tuaciju gülünçlü komican (o komadu, prici); opera komicna opera gülünçlük komicnost gülünrnek dat. pass. bez/. od gülmek; buna gülünmez! to nija za smeh! gülüş
smeh, nacin smejanja
gülüşmek izmenjivati osmeh, smejati se (zajedno); salili se gülüşülmek
pass . od
gülüşmek
gülüt sin. poz. geg; - yaratmak praviti gegove, improvizovati gülütçü sin. poz. izvodjac iQegova gülyağı
ruzino ulje
gümele 1. lovacka. koliba u bostanistu gümlemek 1. tutnjati, brujati; prastkati, grmeti 2. v. güme gitmek 3. O gümleyip gitmek iznenada, naprasno umreti gümletmek caus. od gümlemek; - zalupiti vratima
kapıyı
gümrah p pun, bujan, gust (o kosi i si.) gümrahlık
izobilje; borjnost
gümrük (-ğü) 1. carinarnica; - formaliteleri carinske formalnosti; - görevlisi (ili memuru) carinski sluzbenik, carinik; - muayenesi carinska kontrola; tarifesi carinska tarifa 2. carina, carinska taksa; - almak uzeti carinu; - resminden muaf oslobodjen carinske takse: - e tabi podlozan carini, koji placa carinu gümrükçü carinik, carinski sluzbenik gi.imrükçülük 1.carinska sluzba 2. cac rinska taksa gümrükleme carinjenje
gümrüklemek gümrüklemek ak. cariniti gümrükfenrnek pass od gümrüklemek gümrüklü 1. podlozan carinskoj taksi 2. ocarinjen gümrüksüz oslobodjen carine gümürtü 1. dijal. v. gümbürtü 2. rika, urlanje gümüş 1srebro; - ayarı karaı srebra; cevheri ruda srebra; - takımı srebrni servis; yaldızlı - pozlaceno srebro ll srebrn, od srebra; - gerdan srebrna ogrlica; kaplama srebrna prevlaka; - tabak srebrn tanjir lll u sastavu bot. i zoot. naziva; - balığı zoot. snetak (Atherina presbyter) - dikeni bot. bodalj, stricak (Carduus); martı zoot.· galeb srebrnasti (Larus argentatis); - otu bot. steza (Potentilla anserina) O - sağ olsun, altın gide koşun · post. bolji je svracak u ruci nego soko u planini gümüşçü
srebrnar
gümüşçülük
srebrnarija, srebrni radovi
gümüşlemek
ak. posrebri (va) ti, ob-
lagati srebrom gümüşfetrnek
gümüşlü gümüş
caus. od
gümüşlemek
posrebren
servi odblesak, odsjaj meseca
na vodi gümüş
suyu prozracna, kristalno cista
voda gümüşsü
srebrnast, nalik na srbro
gümüşü gümüşi, srebnast, siv; -
tilki
srebrnasta lisica gümüşüleşrnek gümüşileşmek
dobiti
srebrnastu boju
gün 1 . sunce, sunceva svetlost; - ağjır mak svitati, rudeti (o zori); - ağarması praskozorje; - ağılı halo; - batmak zalaziti, zaci (o suncu); - batması zalazak sunca; - çarpması suncani udar; - çoğu
426
treperenje vazduha iznad vrelog tla (za vreme vrucine); - dikilmesi podne; doğmak iza6i (o suncu); - geçmesi v. çarpması; - görmedik yer nesuncano mesto, mesto · kuda su nce ne prodire; kavuşmak za6i, smiriti se (o suncu); - tutulması pomracenje sunca; -uğrusu astr. ekliptika; - yanığı opekotina od sunca 2. dan (24 sata); - lerden bir - (ili - ün birinde) 1) jednog lepog dana, jednom 2) ranijie ili kasnije, kad -tad; - geçtikçe svakim danom, sve vise; başka bir- e atmak ostaviti za drugi dan, odloziti; bir - 1) jedan dan; 2) jednom, nekada; birkaç var ki vee nekoliko dana; pre nekoliko dana; ertesi - sutradan, narednog dana; evvelsi (ili evvelki ) - prekjuce; geçen 1) prosli dan 2) neki dan, nedavno; - tün eşitliği ravnodnevnica 3. dan, obdanica; ler eksiliyor dani kracaju; - ışığı dnevna svetlost; - ortasında u podne, usred belog dana 4. vreme; rok; period, epoha; ünde na vreme, u roku; - ünü doldurmak zavrsiti u odredjenom roku; - ü - üne na vreme, u roku; - ü var ima vremena, jos nije vreme; - ü yetmek do6i, nastupiti (o smrtnom casu); · - yitirmek gubiti vreme; bu cami Fatih Sultan Mehmet 'in. gününde yapılmıştır ova dzamija je sagradjena u eposi sultana Mehmeda Osvajaca; kara - ler teska vremena 5. praznik, znacajan dan; Cumhuriyet - ü dan (praznik) republike; ingilizierin - ü praznik Engleza; zafer - ü Dan pobede 6. datum; ct. tarih; /-al - koymak 1) datirati 2) odrediti rok; doğum - ü datum (dan) rodjenja 7. sre6no vreme, sre6ni dani; geçirmek (ili görmek) provesti sre6an zivot; proziveti sre6ne dane; - görmemek tesko ziveti u bedi; - görmüş 1) köji je lepo proziveo 2) iskusan O - akşamiıdır svemu dodje kraj; sve ima svoj kraj; - atlamamak ne propustiti povoljnu. priliku; bugün sad je vreme! bas je prilika! - doğ maktan kimliği söylenemez post. ne hvali dan preveceri - doğmadan neler doğar jutro je mudrije od veceri; pres-
1
i
gün pavaj, pa odluci; - ünü - etmek ziveti u zadovoljstvu; - leri gece olmak biti veoma tuzan, jako se rastuziti; - gibi aşikardır jasno je kao dan; - ünü görmek lose zavrsiti, videti svoga boga; - ünü görürsün ! videces svoga boga! platiees za to! - görmez evliyası covekomrzac, pakosnik; - - (ili - den - e) iz dana u dan, sve vise i vise; - e güneşe ulaşmak postali srecan, naci svoju srecu; - ü - üne uymamak imati nepostojani karakter, imati nestalnu prirodu; - ün - ü var cekaj doci ce i taj dan; - ÜnÜ hOŞ geçirmek V. ünü etmek; - ışığına vurmak obelodaniti, izneti na cistac; - leri sayılı olmak biti (kome) izbrojani dani; - sektirmeden iz dana u dan, svakodnevno; - yönü juzna pravac; - yüzü görmek pojaviti se, ugledati svet (o knjizi); ele - e karşı javno, pred svima; iyi - ünde olmak biti u dobrom raspolozenju; ne - lere kaldık! sta smo docekali! o - bugün otada do danasnjeg dana; öbür - preksutra; öte onomadne, nedavno günah p. re/. greh; grehota, ogresenje, krivica; - ların affı oprostenje grehova; /ın/ - ını almak nepravedno okriviti - benden gitsin! savest mi je cista! neka drugi odgovara! - ı boynuna on je odgovoran za to; /-ın/ - ını çekmek ispastati cije grehove; - çıkartmak re/. ispovedati grehe (o hriscanima); /-ın/ - ından geçmek oprostiti, preci preko cije krivice; - a girmek ogresiti se, pocnii greh; 1- ın!- ına girmek v. - ını almak - işlernek pociniti greh; zgresiti, skriviti; - a sokma uvuci koga u greh; dovesti u iskusenje O/-ın/- ına değ mernek lig. ne vredeti cijeg malog prsta; ı kadar sevmemek gnusati se, zgrazavati se; - ı üzerinden atmak skinuti odgovornost sa sebe; - ını vermez veoma skrt (ne da ni svoj greh) günahkar p. gresnik; vinovnik, krivac günahlı
gresan
günahsız
bezgresan
günahsızlık
doğusu
bezgresnost
günaşırı svaki drugi dan, jednom u dva
dana; kardeşim - çalışıyor moj brat radi svaki drugi dan günaydın
do b ro jutro! do bar dan!
nar. grozdjani denzovan izlaganjem suncu) günbalı
gün
batımı
gün
batısı
gün beri
sok
(kon-
zalazak sunca
zapad
astr. perigej
günce dnevnik gürcek
(-ği)
nar. suncobran; kisobran
güncel aktuelan; savrernen güneelik dnevnik, spomenar güncelleşrnek
aktualizovati se, postati
aktualan güncelleştirmek
ak. aktuelizovati, uci-
niti aktuelnim güncellik aktuelnost, savremenost; ini yitirmek izgubiti svoju aktualnost gün
çiçeği
bot. suncakret (Helianthus)
gündelik ı 1. svakonevni, svakidasnji; hayat svatkodnevni zivot 2. dnevni, koji izlazi svakog dana; - gazete dnevni list ll nadnica, dnevnica, dnevna zarada gündelikçi 1. nadnicar 2. sluga nadnicar (na selu); - kadın bedinerka, spremacica gündelikçilik dinovanje
1.
nadnicenje .2.
be-
gündelikli 1. nadnicar 2. nadnicarski posao, posao uz nadnicu gündem dnevni red ( skupstine, sednice ); /- 1/ - e almak staviti na dnevni red; - e geçmek preci na dnevni red; /-1/ - e getirmek 1 )predloziti za raspravu (pitanje, temu) 2) aktuelizovati (temu, pitanje) gün doğusu 1. istok 2. istocni vetar
427
gündöndü gündöndü
v. ay çiçeği
solarnı
solarni sistem; :...
sistem; -
tacı
astr. suncana kruna; - tutulması pom-
gün dönümü ravnodnevnica
gündüzcü lice koje ima dnevnu sluzbu 2. ucenik dnevne smene 3.arg. koji pije od ranog jutra
racenje sunca; - var sunce sija, suncano je; - vurması v. - çarpması; yanığı opekotina od sunta; - te yanmak preplanuti; izgoreti (na suncu) - yılı v. - senesi O balçıkla sıvanmaz istina uvek izadje na videlo; Güneş Dil Teorisi Suncana teorija o jeziku (ponikla u Turskoj ranih 1930. ih godina) - harfleri sunceva slova (arapskog alfabeta); - e karşı iş emek vulg. pisati uz vetar, biti drzak; - keneviri bot. bengalska konoplja (Crotaria Juncea); Güneş Kral "Kralj sunce" (Luj XIV)
gündüzlü 1) geeeli - v. geeeli 2. eksterni ucenik (koji .ne stanuje u internatu)
fundifolia)
gündüz 1 obdanica, vreme 'od jutra do veceri; - hizmeti dnevna sluzba, - nöbeti dnevno dezurstvo; - oyunu matine; dnevna predstava; - treni dnevni voz ll danju; - leri danju, u dnevno vreme; gece danju i noci, danonocno o - gözüyle danju, za videla; - külabii gece silahlı fig. vuk u ovcijoj kozi
· gündüzlük dnevno odelo, odelo za dan gündüz volvulus)
setası
bot. poponac (Con-
doğrulum
sırana
bot. fototropizam
bot. zucanica (Cichorium en-
divia) sunce, sunceva svetlost; açmak pojaviti se, pomoliti se iz oblaka (o suncu); postali suncano; in açması pornaljanje sunca (iz oblaka); - in altında na pripeci; - banyosu suncanje; - banyosu yapmak suncati se; - batmak :ialaziti, smirivati se, sedali (o suncu); -batması _zalazak, smiraj sunca; - çarpmak 1) pripeci, prziti (o suncu) 2) /-a/ dobiti suncani udar; - çarpması suncani udar; - çıkmak (ili doğmak) izlaziti, radjati se (o suncu); doğması izlazak sunca; - geçmek v. çarpmak; - görmek biti suncan, osvetljen (o prostorijama, sobama); /-1/ - e gös· termek izloziti suncu, susiti na suncu; günü dan sunceve godine; - lekeleri astr. sunceve pege; - manzumesi suncev sistem: - senesi sunceva godina; - sistemi
428
suncati se
güneşietmek
ak. izlagati suncu; susili
güneşli
güneç nar. prisojna (suncana)
güneş
güneşlanrnek
suncan; bugün hava - danas
je suncano
günebakan v. ay çiçeği
güneğik
gülü bot. rosulja (Drosera ro-
na suncu
gündüzün danju
güne
güneş
güneşlik
1. suncobran, stit (na kapi) 2.
fotoblenda güneşsel
suncani, koji se odnosi na
su nce güney ı jug; juzna sırana - açısı azimut; - kutbu juzni pol; Güney yarım küresi juzna polulopta ll juzni; güneybatı
1jugozapad ll jugozapadni
güneydoğu
1jugoistok 1jugoistocni
güneyil juznjak günindi nar; zapad günkü dnevni; geçen - prekjucerasnji; her - 1) svakodnevni 2) obican, svakidasnji günlü datiran; ct. tarihli; 20 Ekim 1985 - mektubunuz vase pismo od 20. oktobra 1985. godine günlük1 1 1. dnevni ; jednodnevni; emir voj. dnevna zapovest;- harçlar dnevni troskovi; - rapor dnevni izvestaj
gürültü 2.= dnevni; na dan; bir - jednodnevni; bu - na danasnji dan; on - iş desetodnevni posao; on beş - gezi petnaestodnevno putovanje 3. dnevni, svakodnevni, koji izlazi svakog dana; - belleten dnevni bilten; - gazete dnevni list 4. svakidasnji, obican; jednolican; koji se ponavlja iz dana u dan; - hayat obican, svakidasnji zivot ll 1. dnevnik 2. dnevnica, nadnica, jednodnevna zarada 3. dnevni red; - ün üçüncü maddesi treca tacka dnevnoga reda 4. !it. memeari günlük2 (ğü) mirisljava smola, tamjan; - ağacı bat. ambra stiraks (Styrax) günlükçü1 memoarist, pisac memeara günlükçü2 v. gündelikçi gün merkezli astr. heliocentrican gün öte astr. apogej, afel günü nar. zavist, ljubomora günü birlik, günü birliğine u toku dana, tokom dana (bez nocenja); celodnevni; /-ın/ - ine gitmek ici kome u dnevnu posetu (bez nocenja) güncü nar. zavidljiv, ljubomoran; günücülük zavist, ljubomora günülemek ak. zavideti, osecati zavist, biti ljubomoran güpegündüz usred bela dana güpgüzel veoma lep gür 1. obilan, obilat; bujan, gust; - saçlar bujna kosa; - su obilna voda 2. snazan, gromoglasan, bucan; - kahkaha grohtan smeh; - sesle gromoglasno gürbüz snazan, robustan, korpulentan gürbüzleşmek
razviti se, postali ro-
bustan (snazan) gürbüzlük cvrstina, snaga, robusnost Gürcü Gruzijanac Gürcüce 1 gruzijski jezik ll na gruzijskom
güre 1 1. zdrebe (izmedju jedne i tri godin e) 2. kobila ili magarica koja trazi muzjaka güre2 fig. 1. snazan, krepak, zdrav 2. povucen, plasljiv, snebivljiv gürecilik til. dinarnizarn güreş 1. rvanje; serbest - rvanje slobodnim stilom güreşçi
rvac
güresilmek sp. rvanje güreşçilik
bez/. od
güreşrnek
güreşrnek
s ile 1. rvati se 2. borili se (o ovnovima, bikovima, petlovima) güreştirrnek ğaları
caus. od - pobosti bikove
güreşmek;
bo-
gürgen bat. grab (Carpinus betulus) gürleme tresak, tutnjava; gök grmljavina
si
gürlek fontana, slap gürlemek 1. grmeti; tutnjati gruvati; brujati; gök gürlüyor grmi; toprak gürledi zemlja je zatutnjala; rüzgar gürlüyor vetar huce (besni) 3.fig. vikati, grmeti, urlati; razbesneti se, razjariti se 4. fig. stradati, propasti; gürleyip gitmek iznenada umreti gürlük 1. obilatost, izobilje 2. bujnost, raskosnost (kose) 3. prodornost, jacina (glasa) gü ruh p pej. banda, rulja; bag ra gürül; - - anam. klakatanja, sikljanja, hujanja, p/juskanja; - :.. akmak hucati, brzo teci; - - okumak glasno citati; - yağmak pljustati (o kisi); - - yanmak goreti uz pucketanje gürüldemek sumeti, hujati, hucati; sikljati, pljuskati gürültü 1. galama, larma, graja; buka, tutnjava; gruvanje; brujanje; /-1/- ye boğ mak zaglusiti; gök - sü grmljavina; top -
429
gürültücü güvenceli sa garancijom; garantovan
sü gruvanje, kananada topova 2. svadja, prepirka, razmirica; - çıkarmak (etmek ili yapmak ) 1) galamiti, larm ili, praviti bu ku, zagoriti 2) izazvati svadju (prepirku); svadjati se; öğrenciler arasında - çıktı ucenici su se posvadjali 3. nemir, vrenje, metez <> - ye gelmek smesti se, zbuniti se; uzrujati se; - ye getirmek uzrujati, uzbuditi, uzbuniti; - ye gitmek postali zrtva nemira, neduzno stradati; - ye pabuç bı rakmamak ne bojati se nikakvih pretnji
güvenilir verodostojan, pouzdan; adam pouzdan covek, covek koji uliva poverenje; kaynak pouzdan izvor
gürültücü bukac
galamdzija,
güvenli pouzdan, siguran, koji uliva poverenje
gürültülü bucan, glasan (razgovor i si.); - patırtılı veoma bucan i buran 2. buran, nemiran; bir hayat buran zivot
güvenlik 1. bezbednost; ct. emniyet;Güvenlik Konseyi Savet bezbednosti (Ujedinjenih nacija) 2. sigurnost, pouzdanost; - supası ventil sigurnosti
larmadzija,
gürültüsüz besuman, tih, miran gürz p gvozdena palica (za borbu); perni buzdovan gütaperka gutaperka; - ağacı bot. gutaperka-drvo (Palaguim gutta) gütmek (güder) ak. 1. terati, goniti; izgoniti, terali na ispasu 2. tig. odr2avati, voditi, ostati veran, slediti {ideju, cilj, politiku); bağlantısızlık siyaseti - slediti nesvrstanu politiku; pridrzavati se nesvrstane politike; hedef - slediti cilj; kin - gajiti mrznju 3. tig. upravljati, dirigovali güve zool. moljac (Tinea pellionela) güveç (-ci) 1. djuvec, djuvece (glinena posuda za pripremanje hrane) 2. kul. djuvec güven 1. poverenje, ve ra; ct. itimat; 1-a/ - beslemek gajiti poverenje, verovati; /-ın/ - ini kazanmak steci cije poverenje; - i kötüye kullanmak zloupotrebiti poverenje; - mektubu dip/. akreditiv; /-al - i olmak imati poverenje, uzdati se u koga; - oyu jur. glas poverenja; - vermek uli (va) ti poverenje 2. samouverenost; hrabrost; - le samouvereno, hrabro güvence garancija, zalog; ct. teminat; mektubu garantno pismo; - vermek dati garanciju, garantovati
430
güvencesiz bez garancije güvenç (-ci) poverenje
güvenilrnek dat. bez/. pouzdati se, osloniti se na koga; onlara güvenilmez na njih se ne moze racunati
güvenmek dat. verovati, gajiti poverenje; uzdati se, oslanjati se, racunati; kendine güvenen samouveren; size güvenlyorum racunam na vas <> güvendiği dağlara kar yağdı (ili güvendiği dal elinde kaldı ) njegove se nade porusile; slomila se grana na kojoj je sedeo güven (vladi)
oylaması
glasanje poverenja
güvensiz nepoverljiv, sumnjicav, podozriv güvensizlik nepoverenje, sumnja; - oyu glas nepoverenja
ct.
itimatsızlık;
güvercin zool. golub (Columba); - im! golubice moja! - postası golubija posta, posta posvedstvom golubova <> - göğsü kokosja prsa, uzane grudi güvercin boynu golubija boja (preliv zelenog, plavog i ljubecastog) güvercin
gerdanı
v. güvercin boynu
güvercinlik golubarnik güvercin otu bot. verbena, ljutovica (Verbena officinalis) güverte paluba; - bataryası palubna baterija; - ye iniş av. sletanje na pistu no-
güz ün saca aviona; - topu palubni top; ana glavna paluba 2. arg. sto za barbul
kao sto treba; çocuk - yedi dete je valjano jelo ll lepuskast, prilicno lep
güverteli s palubom; = palubni; mavna slep sa palubom; iki - gemi dvopalubni brod
güzel hatun çiçeği (-ni) bot. arnarills (Amarylis)
güvey, güveyi 1. mladozenja, zenik; girmek 1) ozeniti se 2) stanovati u kuci mladine porodice, prizetiti se 2. zet; ct. damat
güzelim lep, prijatan; drag, voljen; o harap etmişler porusili su onu lepu zgradu; o - genci mahvetmişler unistili su onog dragog mladica; - Türkçesi njegov prekrasan turski
güvey feneri bot. ljoskavac (Physalis alkekengi)
güzelierne lif. pohvala, panegirik (lirska pesma u turskoj narodnoj knjizevnosti)
güveylik 1. polozaj zenika; zetstvo 2. svedbeni, bracni; - elbise svadbeno odelo (zenika)
poboljsati se
güvey otu bot. mirisljavac, majoran (Origanum vulgare)
niti lepim
güvez tamnocrven güya p. kao da; toboze, djoja; - bunu kendisi yapmış kao da je to sam uradio; - bunu görmüyormuşsun ti toboze to ne vidis güz 1. jesen;
ct. sonbahar; -
noktası
astr. tacka jesenje ravnodnevnice 2. tig.
jesen. pribliz avanje starosti güz çiğdemi bot. mrazovac, kacunak (Colchium autumnale) güzeli 1. lep, divan; - mi - prelep, drazestan; Güzel Sanatlar Akademisi akademija lepih umetnosti; - yazı sanatı kaligrafija 2. dobar, prijatan; - hava lepo vreme; - kitaplar dobre knjige ll lepotica; Jepotan; Avrupa - i mis Evrope; dünya i 1) kao upisana lepotica, neobicna lepotica 2 (mis univerzum, mis sveta lll dobro! u redu! çok - odlicno! o - m! ljubavi! draga! - ayıpsız olmaz i lepotice imaju nedostataka; en - deniz gidilmemiş olanıdır nadlepse je tamo gde jos nismo bili güzel avrat otu (-nu) bot. velebilje (Atropa beladonna)
binayı
güzelleşrnek
prolepsati se, postali lep;
güzelleştirmek
ak. ulepsa (va) li, uci-
güzellik1. lepota; - karliçesi kraljica lepote, mis; - salonu salon za ulepsavanje; gönül - i lepota duha 2. dobrota, dobrodusnost O - karın doyurmaz od lepote se ne zivi; - ondur, dokuzu dondur devedeset odsto lepote postize se gizdanjem; - otu bot. vidac (Euphrasia) güzellikle lepim, nezno, blago; - söyleseydin yapardı si blago rekao, on bi to ucinio güzergah p. 1. ruta, marsruta; trasa; demiryolu - trasa zeleznicke pruge 2. glavni put, opterecen put güzey senovila starna,
sırana
u hladu
güzide p. izabran, odabran, elilan; talar voj. eliine trupe
kı
güzlek (-ği) nar. 1. jesenja kisa 2. jesenje boraviste (staniste) güzlemek jesenovati, povoditi jesen; nerede güzlediniz? gde ste proveli jesen? güzlük jesenji; - ekinler jesenji, ozimi use vi güzün u jesen, na jesen, s jeseni
güzelce 1 dovoljno, valjano, posteno;
431
-GDeveta slovo turkog alfabeta, meko ğ, ne stoji na pocetku reci.
ha uzv. 1.no, hajde (za podsticanje zelje); - bakalım! hajde da vidimo! - gayret ! hajde pokusaj! - göreyim seni! hajde tebe da vidim! a! au! ah! (za izrazavanje ushicenja. divljenja); amma, güzel, - ! au, sto je lepo! 3. pa samo, cik (uzvik upozorenja i pretnje); - bilmiş ol, ben öyle şey istemem! sano da znas da ja to necu da trpim! 4. vidi! gle! aha! (za izrazavanje cudjenja, iznenadjenja, zadovoljstva); - şimdi anladım! aha, sada sam shvatio! 5. zar? (recca za sumnju); sen geldin, -? zar si dosao? 6. dijal. da; gelir misin? - gelirim da, doci cu 7. izmedju dva glago/a znaCi da se radnja produiava; yürü - yürü yol bitmiyor ides i ides, a putu nikada kraja 8. samo sto, odmah; - geldi, - gelecek samo sto nije dosao o - babam - ! nar. 1) jos malo, hajde, no, samo nastavi 2) stalno, sve dalje; - bire neprekidno, bez prestanka, stalno; -deyince odmah, istog casa habak bot. metvica (Mentha pulegium) habanera muz. habanera habaset (-ti)a. 1. zloba, zlo 2. mrznja, pakost, podlost 3. pokvarenost, porocnost habbe a. 1. zrno, zrnce, semenka; cf. evin 2. komad 3. mehuric (na vodi) O değmez nista ne vredi; nistavan; - si kalmadı (ili yok) nije ostalo ni malo, uopste nema; - yi kubbe yapmak preuvelicavati; bir - sitnica haber a. 1 . vest, glas, poruka; novost, saopstenje, izvestaj; - alma voj. izvidjanje; - almak dobiti obavestenje, saznati - atlamak (pro) pustiti vest (u novinarstvu); - atiısı voj. kurir na konju; etmek dati na znanje, saopstiti, informisati; /-af - uçurmak 1) tajno saopstiti, izvestiti 2) saopstiti bez odlaganja, odmah saopstiti; /-dan/ - im var znam, obvesten sam; /-1 ,-al- vermek 1) saopstiti informisati 2) izvestiti o nekome; /dan/ -
im yok ne znam, nisam obavesten; - im yokken bez mog znanja; dünya - leri vesti iz sveta; kara - tuzna vest; resmi zvanicno saopstenje; 2. arh. gram. predikat 3. razg. anegdota, prica, legenda o in sıhhatini Lokmandan almak dobiti dokaze iz proverenih izvora haberci 1. vesnik, glasnik 2. spijun 3. razg. prvi znaci bolesti haberdar a-p obavesten. upucen, poznavalac stvari; /-1 ,-dan/ - etmek obavestiti, izvestiti, dati k znanju, informisati; upozoriti; - olmak biti informisan, biti obavesten, biti upozoren O - olan halt etmez posl. upozoren covek ne pravi gluposti haberleşme komunikacija, saopstenje, prepiska, veza; - vasıtaları sredstva komunikacije haberleşrnek s. ile saopstavati, informisati; komunicirati, biti u vezi sa
haberli obavesten, informisan; upozoren; - olmak biti informisan, biti obavesten habersiz ı neobavesten, neupucen, neinformisan; her şeyden - bir halde .ne znajuci ni o cemu ll nenajavljeno O gelen misafir Tanrı kazasından beter posl. nenajavljen gost je gori od bozije nesrece habersizce nenajavljeno habeş
tamnoput
Habeş, Habeşi a. ı Etiorljanin, Abisinac ll 1. etiopski, abisinski
habis a 1. zao, zloban, zlonameran 2. mrzak, gnusan, gadan, los, rdjav 3. med. zlocudan hac(-ccı) a. ist. hadziluk, hodocasce u Meku; - etmek v. haccetmek; - a gitmek ici na hadziluk
hacamat(-tı) a. 1.arh. med. pustanje
433
hacamatçı
krvi 2. arg. lako ranjavanje; - baltası !anceta, s kal pel; /-11 - etmek 1) pustiti krv 2) raniti, ubosti; - şişesi kupiea za puiitanje krvi hacamatçı
puiitac krvi
hacarnatlamak ak. 1. puiitati krv 2. ubosti (nozem) haccetmek is/. ici na hadziluk u Meku hacet (-ti) a 1. neophodnost, nuzda, potreba 2. nuzda; /-al - etmek imati potrebu za necim, osecati potrebu za necim; - görmek 1) osecati potrebu za necim, smatrati neophodnim 2) vriiiti nuzdu; - i olmak razg. imati potrebı,ı za vriienjem nuzde; - yeri toalet, zahod, nuznik, klozet; - yok nema potrebe, nije nuzno, ne treba 3.molba, moljenje; - dilemek moliti, pozeleti nesto; - kapısa vrata ne turbetu (odakle se moli); - penceresi prozor na turbetu; - tepesi brdo sa hramom (za molitvu) o ne-? zbog cega? zasto? hacı a. is/. hadzija; - sı hocası svi, muslimansko svestenstvo O - ağa vetropir, besposlicar; skorojevic; - baba 1 (stari hadzija 2) izraz postovanja (koji se koristi pri obracanju starijim ljudima); bektaş v. hacıbektaşi /-1/ - bekler gibi beklemek cekali s velikim nestrpljenjem; - hacıyı Mekkede (derviş dervişi tekkede) bulur post. hadzija nalazi hadziju u Meki, a dervis dervisa u tekiji; slicni ljudi se ·srecu na slicnim mestima; - Lokman gibi uyumak spavati kao zaklan; - otu bot. mandragora (Mandogora offieinarum); - yağı ulje teskog mirisa (koje upotrebljavaju hadzije)
Hacıbektaş:
- taşı geol. travertin; -
tuzu kamena so Hacı Bektaş
Veli osnivac bektasijskog
derviskog reda hacılar kuşağı (-nı)
duga; cf. gök ku-
şağı hacılar
mlecni put;
434
yolu (-nu), hacı yolu (-nu) astr. ct. Samanyolu
hacılık
isi.
hadziluk
(hodocasce
u
Me ku) hacıyatmaz 1. veljuiika (igracka) 2. tig. prevrtljivae, promucuran eovek, maher
hacim (-emi) a 1. zapremina, opseg, obim; ct. oylum (2.); ticaret - i obim spoljne trgovine 2. kapaeitet, tonaza, nosivost; orta - de ğ'emiler brodovi srednje nosivosti hacimli zapreminski; kabast, glomazan hacir (-eri) a jur. starateljstvo, tutorstvo; liiiavanje imoviskih prava; - altına almak uzeti pod starateljstvo Hacivat (-tı) 1. Hadzivat (jedna od dve glavne licnosti Karadjoza turskog pozorista senki) 2. razg. uspijusa, cepa haciz (-ezi) a jur. 1. zaplena, sekvestar; /-1/ - altına almak, /-al - koymak (ili vazetmek, yapmak) sekvestrirati; - kararı resenje suda o oduzimanju imovine hacizli sekvestriran; haczetrnek ak. jur. sekvestrirati, oduzeti, uzaptiti, popisati (o dugu) haç (-çı) krst; - biçimi krstast; - çı karmak krstiti se, prekrstiti se; /-1/ - a germek raspeti na krst; ·- ı suya atmak svetiti vodu; - şeklinde u vidu krsta, krstast; haçlamak ak. razapeti na krst Haçlılar
krstaiii;
had1 (-ddi) a 1. granica, rub; predeo; i asgari minimum, minimaini razmer; inden aşırı pretereno; - ini aşmak prekardaiiiti; - ini bildirmek devesi nekoga u red; - ini bilmek znati za granicu, znati meru (dozvoljenog); - ini bilmez netaktican; - den fazla prekomerno, preterano; - i hesabı olmamak nemali racuna; - i kifayeyi bulmak biti dovoljno; emniyet - i graniea sigurnosti; son - ini bulmeak 1) dostici vrhunac 2)tig. dostici najvecu snagu: yaş - i granica starosti 2. mat. clan o ne - ine! zar njemu?
hafifçe hiid2 (-ddi) a 1. ostar 2. tig. prolazan, kratkotrajan 3. med. akutan 4. kritican, napet, usijan,intenzivan; cf. şiddetli hadde1 a. masina za valjanje metala, masina za izradu zice; - de çekilme valjanje; - den çekmek 1) valjati, tanjiti 2) fig. podvrgnuti ispitivanju; - fabrikası valjaonica; -den geçirmek 1) valjati, tanjiti (metal), izvlaciti (zicu) 2)fig. detaljno izucavati, proucavati, ispitivati; - makinesi (ili tezgahı) masina za valjanje haddehane a-p valjaonica haderne a spremacica, cistac(ica); - i hayrat sluzitelj u dzamiji; - i şahane ist. sluzbenici na dvoru sullana o - ü haşem pratnja, svita hadernelik spemanje, cis cehje spremacice; - etmek (ili yapmak) cistiti, spremati hadım a ı evnuh ll kastriran, uskopljen; /-1/- etmek kastrirati hadım ağası (-nı)
ist. glavni evnuh
hadi1 v. haydi; - - !dosta! prestani! skrati! · hadi m 1 a 1. sluga, posluzitelj; /-al olmak sluziti kod nekoga, posluzivati 2. v. hadım
hadis 1a Us/. hadis, predanje (Muhamedove izreke, usmena tradicija od Muhameda)2. nauka, izucavanje hadisa hadise a dogadjaj, slucaj, inciden!, nezgoda; pojava; ct. olay; - çıkarmak izazvati inciden!; - çıkmak desili se (o slucaju i si.); beklenmeyen bir- nepredvidjen dogadjaj; baltalama - si sabotaza; sınır - si pogranicni inciden! hadiseli skandalozan, neuobii':ajen, inciden! hadisesiz mirno, bez incidenta, bez ispada hadsiz neogranicen, beskrajan, beskonai':an; - hesapsız 1) beskrajno mnogo,
neizmerno mogo 2) beskrojan, neizmeran hatakan a lupanje srca, uznemirenost, treperenje, razdazenost O - lar basıyor(ili boğuyor) osecati se razdrazenim, uznemiriti se hafazanallah a uzv. neka nas sai':uva Alah! Boze sai':uvaj! hafız a 1. is/. hafiz (onaj koji zna citav kur'an napamet) 2. zastitnik, i':uvar; - i hakiki epitel Alaha 4. razg. bubalica
hahza a 1. pl. od hafız 2. pamcenje, secanje; ct. bellek; - sını kaybelrnek izgubiti pamcenje; - sı kuvvetli odlii':ne memorije; - yı takviye usulü mnemotehnika; göz sı vizuelno pamcenje 3. is/. hafiza (zena koja zna Kur'an napamet) Hafız
Ali bat. alusali (vrsta grozdja)
hafızıkütüp hatızlamak hafızlık
(-bü) a bibliotekar ak. arg. bubati
1. is/. duznost hafiza 2. razg.
bubanje hafi a tajni, potajni, skriven; cf. gizli; celse (ili oturum) tajni sastanak, zatveren sastanak; - olarak 1) iza zatvorenih vrata 2) zatvoreno, potajno hafif a 1. lak (u raznim znacenjima), blag; vazdusast; - bakım 1) tehnii':ki pregled 2) tehuki':a popravka; - bir baş ağrısı laka glavaobolja; bir ışık slabo svetlo; bir iş lak posao; - bir sarsıntı neznatan potres; - gölge polumrak; - - 1) tiho 2) (po) 1 malo, malko, ovlas; - hapis cezası jur. kazna lakog zatvora; - içkili olmak biti pripit; - maden laki metali; - şekerli ne mnogo sladak; - tertip bir kahvaltı lak dorui':ak; - yağ rafinirano ulje; - yağmur kisica; - yollu meko, lagano, bez napara 2. fig. lakomislen, neozbiljan, vetropirast; bir hareket lakomislen postupak O hafifçe tiho, lagano, blago, oprezno; glava ga je malo bolela; başını - eğdi ovlas je nakrivio glavu başı ağrıyordu
435
ın
hafifleıtıek
hatitrernek 1. olaksavati (u raznim znacenjima); slabiti, umanjivati 2. utisavati se, stisavati se, umirivati se, smanjiti se, oslabiti 3. odahnuti hafifleşrnek 1. v. hafiflemek 2. fig. praviti se naivnim, neozbiljnim hafifleştirmek, hafifletmek 1.caus. od hafiflemek, hafifleşrnek 2. olaksavati, ubla.Zavati, smanjivati, stisavati, obuzdavati 3. oslabiti (o bolu i si.) utisavati, ublazavati, rasteretiti
hafifletici smanıuıucı, olaksavajuci, omeksavajuci; - sebepler jur. olaksavajuce okolnosti hafiflik 1. lakoca; stanje lakoce 2. olaksanje, opustanje; kendimde bir - duydum osetio sam neko olaksanje 3. fig. lakomislenost, neozbiljnost, povrsnost; neuravnotezenost hafifmeşrep
(bi) a ı zena lakog morala ll lakomislen, vetropirast, frivolan hafifsemek shvatati olako, potcenjivati; prenebregnuti; hafif sıklet (-ti) sp. laka kategorija hafiften lagano, slabo, (o) lako, polako, ovlas; - almak 1)primiti razborito; primili olako 2) ne pridavati osobit znacaj, snishoodljivo se odnositi; olanlara gayet almak ne pridavati narociti znacaj dogadjajima; - hafife lagano, mekana, delikatno hafit (-di) a. unuk; ct. torun hatiye a. agent tajne policije, spijun, dousnik, detektiv hatiyelik ulazenje u trag, proganjanje, spijunaza, vrebanje hafniyum hem. hafnijum hafriyat
(-tı)
a iskopine cf kazı
hafta p. nedelja, sedmica; - ya iduce nedelje; - arasında (ili içinde) u toku nedelje; - başı pocetkom nedelje; - da bir
436
jedanput nedeljno; - dan - ya iz nedelje u nedelju, svake nedelje; - sına kalmaz (ili varmaz) u toku nedelje, nece proci ni nedelja dana; - sonu vikend; - tatili razg. slobodan dan haftalık 1 (ili - ücret) nedeljna plata, nedeljna zarada ll 1. nedeljni; iki - bir çalışma dvonedeljni posao 2. svake nedelje; - dergi nedeljnik haftalıkçı, hattaiıkii 1. radnik koji je placen nedeljno 2. radnik koji radi na nedelju dana haftayın
sp. poluvreme
hah uvz. evo! eto! vidi! aha! - , arabuydu! eto! to sam trazio! - , nihayet! eto, konacno dığım
hamam rabin hamambaşı (-nı)
glavni rabin
hamamhane rabinat hahha, hahhah uvz. ha ha! haiJ1 a 1. prepreka, smetnja, ometanje, spreeavanje; - teşkil etmek 1. predstavljati prepreku, sputavati, sprecavati, 2. zaklanjati (vid) haile a 1. tragedija, drama; ct. trajedi 2. tragedija, nesreca, beda hain a 1 1. izdajica; vatan - i izdajnik domovine 2. nevaljalac, nitkov, protuva ll 1. izdajnicki, podmukao; neveran 2. zao, pakostan, zloban . haince 1. pakosno, zlobno 2 .. neverno hainleşrnek 1. postupati lukava (podmuklo, izdajnicki) 2. postali zloban; postali pa kostan
hainlik izdajstvo, lukavstvo, podmuklost, neverstvo; - etmek 1) izdati 2) ponasati se zlobno haiz a ak. onaj koji ima, onaj koji je snabdeven, onaj koji nosi; ehemniyeti bir mesele pitanje od vaznosti
hakim Hak (-kkı) a svevisnji, pravicni (o bogu);- Taala svevisnji, gospod bog hak 1 (-kkı) a 11. istina, pravo; -eşitliği ravnopravnost; - larından feragat etmek odricati svojih prava; - ı telif autorsko pravo; - ını yedirmek odreci se svojih prava; yurttaş - ları gradjanska prva 2. pravda, prave nost; cf. adalet; - kazanmak 1) biti u pravu, imali pravo; potvrditi 2} steci pravo; - sever 1} pravdoljubiv 2} praviean; - ın var imas pravo, u pravu si; /-al - vermek dati za pravo, potvrditi da je neko u pravu; - ınız yok nemale pravo, niste u pravu 3. deo koji pripada; - ını almak dobiti ono sto nekome pripada; ını aramak (ili isternek } 1} traziti pravdu 2} Irazili svoj deo; - ını hakketrnek dobiti svoje; - ını yemek 1) biti nepravican prema nekome 2} ometali nekoga u pravima 3} prevariti, obmanuti 4. ulozen rad, ulozen trud; üzerimize - ı geçti ulozio je mnogo truda u nas ll pravican, pravilan, istinit O - a erenler re/. sveci; - ından gelmek 1} savladati, pobediti; uspesno zavrsiti 2) rascistiti s nekim; - için radi nekoga, radi necega, u ime nekoga, u ime necega; - kuşu zool. pupavac (Upupa epops); - ödemek oduziti se, otplatiti; kapıdan girince, batıl bacadan çıkar post. kada pravda udje kroz prozor, nepravda iziazi kroz odzak hak2 (-kki} a. 1. graviranje 2. brisanje, struganje; - etmek v. hakketmek2 hak3 (-ki} p. zemlja; cf. yer, toprak o - i helake serrnek prebiti na smrt; - ile yeksan etmek sravniti sa zemljom, unistiti; - i teng grob
nizenja, biti izlozen uvredi; - le uvredljivo, prezrivo; - ve sövme gruba ı,ıvreda, ruganje
hakça 1 . istinito 2. po pravicnosti; söylemek lazımsa ako treba reci istinu o - sı uistinu, istinu govoreci, istine radi hakem a. 1. arbitar, sudija; porotnik; ct. - encümeni (ili heyeti, komisyonu ) 1) arbitrazna komisija 2)ziri 3. sudsko vece - mahkemesi arbitrazni sud, sudski pretres; - usuliye posredstvom arbitraze; preko posrednika 2. sp. sudija; yan - linijski sudija yargıcı
hakemlik 1. arbitraza, posredovanje 2. sp. sudjenje; - etmek biti sudija, sudili hakeza a 1. takodje, na taj nacin, kao, isto; bugün gitmeyeceğim yarıda - ja danas necu ici, sutra takodje 2. slicno !ome, kao haki1 p smedjezelen, kaki boje hakikat (-li) a 1 1. istina; ct. gerçek; - i mahZa napabiina istina 2. cinjenica. fakat; istinitost, verodostojnost, tacnost, pravilnost, realnost; ct. gerçeklik; - meydanda idi sve je bilo jasno; - i tarihiye istorijski verodostojna cinjenica ll zaista, stvarno hakikaten zaista, stvarno, odista hakikatli ve ran, predan; cestit; - bir arpredan drug, veran prijatelj; benim - oğlum moj ljubljeni sin kadaş
hakikatsiz neveran, licemeran hakikatsizlik neverstvo, nelojalnost
hakanlık ist. 1 . tilula hana, polozaj hana (vladara} 2. vladavina, hanstvo
hakiki a. veıran, istinit, stvaran, pravi, autentican; realan; - adet mat. realan broj; - dost pravi prijatelj; - maksatları istinske namere; - şahıs jur. fizicko lice O olarak zaista, stvarno
hakaret (-ti) a uvreda, preziranje, prezir, potcenjivanje; /-al - etmek vredjati, ponizavati; ismevati, odnositi se s prezirom; /-dan/ - görmek dozivljavati po-
hakim a 1. mudar covek, mudrac; erudit, znalac 2. filozof 3. ·Hakim (ili - i mutlak} epitel Alaha; emri - bozja volja; kitabı - Kur'an
hakan p ist. han, sultan, vladar
437
hakim hakim a 1 1. vladar (provincije, okruga, oblasti); vlastodrzac; - i mutlak apsolutni vladar, diktatar 2. sudija, arbitar; ct. yargıç; - muavini 1) pomocnik sudije 2) sudski porotnik; - in reddi jur. izuzece sudije; sorgu - i istrazni sudija ll nadmocan, dominantan dominirajuci, vladajuci; ct. başa!, egemen; - sınıf vladajuca klasa; - tepe voj. kota; vaziyete - vlada situacijom; /-al - olmak 1) imati (dobili) preimucstvo nad nekim (necim); bili visi odnekoga (rnecega) 2) vladati hakimane a-p 1 1. mudar, razborit, trezven 2. filozofski ll 1. mudro, razlozno, kao sto dolikuje vladaru 2. filozofski hakimiyet (-ti) a suverenitet; vlast, dominacija; - i milliye, milli - nacionalni suverenitet; şahsi - licna vlast hakiinlik 1. vladavina 2. duznost ili obaveze sudije, sudijski polozaj hakir a 1. nizak, podao, nistavan, prezren; /-11 - görmek prezirati, ponizavati 2. arh. smiren, pokoran, skroman, krotak hakkak (-ki) a. graver, rezbar hakkaniyet (-ti) a pravednost, jednakost; - le pravedno, po pravdi; - le hareket etmek (ili - göstermek ) postupati pravedno hakketrnek1 ak. zasluziti, biti dostajan cega, dobili (steci) pravo na nesto hakketmek2 ak. dat. 1. gravirati, izrezati, iseci (u metalu, drvetu) 2. guliti, strugati; brisati hakkıhıyar
a. pravo izbora
hakkıhuzur
a. naknada za prisustvovanje (na zasedenju suda i si.) hakkında 1. o, u pogledu; bunun - o ovome 2. u vezi sa, u odnosu na; odnosno hakkısüküt (-tu) a. naknada za cutanje; ustupnina, naknada (za otkaz od nekih prava ili zahteva)
haklamak ak. 1. biti; unistavati, rusiti,
438
razbijati; düşmanı - unistiti neprijatalja 2. lomiti, kvariti 3. nar. pojesti, smazati 4. razg. zasluziti hakiaşmak
s ile obracunati se, ras-
cistiti, biti kvit haklı 1. onaj koji ima pravo; eşit - ravnopravan 2. pravedan, pravican; - bir ceza pravedne kazna; /-1/- bulmak(-) smatrati da je (neko) u pravu; - çıkmak biti u pravu; - harp pravedan rat; olmak biti u pravu haklılık
pravda, pravicnost, pravednost
hakperest a-p 1 pravdoljubac ll pravdoljubiv haksever 1 pravdoljubac ll koji voli pravicnost, pravdoljubiv, pravican hakseverlik pravdoljubivost
pravednost,
pravicnost,
haksız 1. nepravedan; bespravan; nepravilan 2. pogresan haksızlık bespravnost; nepravicnost, nepravednost; bu - değil mi? zar to nije nepravda?; - etmek cinili nepravdu, postupati nepravedno
hakşinas
a-p. pravedan,pravican
haktanır pravican, vedan, posten
objektivan,
pra-
hakuran golub, golubica, grlica O - kafesi gibi kao reseto, trosan hal1 (-li) a 1. stanje, polozaj, prilike, okolnosti; - almak d oc i u ... stanje; - den anlamak staviti se u nei':'iji polozaj, sasimpatisati, pokazivati raosecati, zumevvanje; - i neye varacak? sta ce biti s njim? kako ce on zavrsiti?; maddi - materijano stanje 2. izgled, nacin, oblik; stav, drzanje, ponasanje, postupak; - ini almak poprimiti izgled, pretvoriti se u nesto; - ine dönmek praviti se (kao); pretvoriti se u nesto; bu adamın - ini beğenmiyorum ne dopada mi se izgled (ponasanje) ovog coveka 3. nezgoda, neprijatnost, nevolja,
halel nesreca, tezak polozaj; başına - gelmek zapasli u nevolju, doziveti neprijatnost; ( ) sende bir - var s tobom nesto nije u redu 4. snaga, sila, energija, mo6, sposobnost; - ine bakmadan ne vodeci racuna o njegovim sposobnostima (mogucnostima) - i kalmamak biti iznuren, iscrpsti se, ne moci vise, jako se umoriti; i olmamak nemali dovoljno snage, ne biti u stanju, ne moci; - im yok 1) ne osecam se dobro 2) nemarn snage, ne mogu; lacak!- i yok on je nesposoban da .. ; nije u mogucnosti da ... ; oturacak - im yok nisam sposoban da sednem, nemarn snage da sednem 5. danasnjonst, sadasnjost; - ve istikbal sadasnjost i buducnost 6. gram. padez; yalın - 1 nominativ O - de 1) sa pridevima obrazuje priloske iraze; fena - de vrlo, veoma, mnogo; strasno, neprijatno, lose 2) sa proparticipima obrazuje prilosku oznaku dopustanja, "iako" "premda", "mada"; çalıştığı - de iako uci; - inde 1) u obliku, kao, poput, nalik, u vidu; gruplar - inde u grupama 2) u slucaju da, ako; - e baki 1) vidi! vidi ti to! 2) strasno! uzasno! cudno! i duman olmak biti u skripcu, zapasli u nevolju; - den - e girmek menjati boju, biti zbunjen; - hatır sormak pitati za necije zdravlje, pitati kako je neko; - ine köpekler gülüyor nar. svi mu se smeju, on je predmet podsmeha; /-ın/ - ini sormak raspitivati se za nekoga, pitati za necije zdravlje; - tercümesi 1) biografija 2) autobiografija; - i vakti yerinde imucan, bogat, dobrostojeci; /-1/ -e yola koymak udesiti, urediti, srediti, dovesti u red; kendi - inde miran, tih, blag, skroman; ne - in varsa gör! radi sta hoces! vay - ine tesko !ebi! jadan ti!
hala 1 a tetka (oceva sestra) hiıla2 a 1. jos, jos uvek ista prica 2. i dan danas; sada haliıs a spas, spasavanje, izbavljenje, oslobodjenje; ct. kurtulma; - etmek spasti, izbavati, osloboditi; /-dan/ - olmak biti spasen, izbaviti se; osloboditi se; pobeci, uteci haliıskiır
lobodilac; ct.
a-p. spasitelj, izbavitelj, oskurtarıcı
halat (-tı) debeo konopac, uze; çekme vucenje konopca; - ı çeliğe volta etmek mor. narneteti konopac oko bitve; süngeri mor. brodska umeta, svaber, cetka za ribanje halavet (-ti) a 1. slatkoca 2. prijatnost, naslada, dopadljivost, ljupkost; sözde recitost, govornicki dar haliıvatil 1. . sladak 2. prijatan, dopadljiv, umiljat, ljubak
halay dijal. halaj (vrsta kola, narodna igra); - çekmek igrati halaj halayık(-ğı)
a 1. robinja 2. sluzavka
halayıklık 1. polozaj robinje 2. polozaj i posao sluzavke
halaza dijal. biljka koja nikne iz proslogodisnjeg semena halazate a-p brat ili sesıra od tetke (po ocevoj sırani ) halbuki medjutim, ali haldır:
- - onom. bucno, brzo i bucno
hale a 1 . halo (svetao krug oko Sunca i Meseca) 2. oreol, nimbus
hal (-li) a. 1. resenje, razresenje; ct. çözüm, çözümleme 2. hem. rastvaranje, razlaganje, topljenje, rastapanje
halef a 1. naslednik; - ve selef naslednik i prethodnik 2. potom~k 3. jur. pravni sledbenik 1 ·
hal (-li)3 p. pokrivena pijaca, pokrivena trznica
halel a steta, ostecenje, povredl: gubitak, nedostatak, mana; /-al - getirmek naskoditi, ostetiti, naneti stetu; povrediti; fal - vermek naskoditi, priciniti stetu ne-
hal (-li)4 a. 1. svrgavanje s prestola 2. pljacka
439
1
ı
hal~lenmek
kome; pokvariti; unistiti, upropastiti halelenrnek obrazovati se (o halou) halen a. jos uvek, danas; trenutno, ovog momenta halet (-ti) a situacija, stanje, polozaj; glediste; - i ruhiye dusevno stanje hal'etmek ak. svrgnuti s prestola, zba-
cili halfa, halfa otu (-nu) a bat. alfa, halfa (Stipa tenacissima) halhal (-li) a. bro zletna za nogu halı
tepih, cilim; - döşemek zastrti ıe:
pihom halıcı
prodavac tepiha, cilimar
halıcılık
izrada ili prodaja .tepiha, ci-
limarstvo hali a 1. pust, prazan 2. nenastanjen, napusten 3. slobodan;, prazan, koji nije za~ uzet haliç a zaliv, morski rukavac, zaton Haliç Zlatni rog (zaliv u lstanbulu) :
1
halife a. is/. 1. halif (a) (vrhovnh muslimanski poglavar) 2. naslednik, namesnik; zamenik 3. tilula turskih sullana 4. sekretar, pisar ili pripravnik u Visokoj porti halifelik is/. halifat
1
il
:ı !,
i(
~
L
il il
·ı
halihazır
a. sadasnje stanje, danasnja
situacija; sadasnjost, sadasnjica halik (-ki) a. 1. tvorac, stvaralac, stvaratelj; cf. Yaradan 2. gospod bog; cf. Tanrı halim a. tih, netujan; blag, nezan, miran, krotak; osecajan; - selim dobrodusan, meka srca, blag, boleciv halis a. 1. cist, bez primesa; pravi, prirodan; - muhlis pravi, istinski; koji je na svom inestu 2. iskren, prostodusan
;ı
l
haliyle 1. tako kao sto jeste, takav kakav je, kakav jeste, nepromenjen 2. samo po sebi, prirodno halk (-kı) a 1. narod, nacija 2. stariovnistvo, stanovnici, zitelji, ljudi, svet; müziği narodna muzika; - oyunu narodna igra 3. stvaranje, osnivanje; 1-1/ etmek stvoriti, osnovati; cf. yaratmak O ağzı narodni (kolokvijalni) jezik; - a inmek prilagoditi se opstem nivou, spustiti se na nivo obicnog coveka halka a 1. halka, kotur, kolu!, prsten, obruc 2. krug, kruznica; - olmak 1) napraviti krug, obrazovati krug 2) kretati se kruzno (o vodi) 3. karika 4. prsten, burma; mindjuse u obliku halki 5. djevrek halkacı
halka
prodavac halki
dizilişii
bat. prsljenast
halkalanmak ak. 1. pricvrstiti krugom, stegnuti obrucom, spojiti 2. savili u krug 3. okruziti halkalamak 1. pass. od halkalamak 2. skiupcali se 3. vrteti se, okretati se 4. sirili se u krugoviri'la (o vodi) halkalatmak caus. od halkalamak halkaiı halkast, prstenast, kruzni, koji se sastoji iz krugova halkalılar
zool. koluticavci (Annelida)
halk avcılığı demagogija halk avcısı demagog halka yay opruga ventila halk bilgisi (-ni) folklor halkbilimci folklorista halk bilimi etnologija halkçı ı
narodnjak ll narodnjacki
halkçılık
narodnjastvo, populizam
halk evi (-ni) narodni dom
halisane a-p, iskreno, prostodusno
halkiyat a folklor
halita a. legura, mesavina, smesa; spoj
halk oylaması
440
{-nı)
referendum
hamam halk oyu mnjenje
(-nu)
raferendum;
javno
hallaç (-cı) cesljac pamuka, grebenar; 1 -11 - pa m uğu gibi atmak 1) razbacivati naokolo, praviti nered, rasturati 2) rasturiti (grupu) hallaçlık
grebenarski zanat ili posao
ha Ilenrnek 1. menjati se, promeniti se; steci kondiciju 2. oporaviti se 3. osecati nesvesticu; onesvestiti se 4. arg. (po) zeleti, zudeti o hallenip küllenmek zivotarati, (jedva) sastavljati kraj s krajem halleşrnek 1. poveriti se jedan drugome, otvoriti dusu 2. zainteresovati se za nesto
halletmek ak. 1. resiti, razresiti 2. srediti, dovesti u red, udesiti 3. hem. rastopiti, rastvoriti, razblaziti 4. delili (hranu), servirati, posluzivati hallice 1. bolji, bolje, boljem stanju 2. imucniji, bogatiji hallihamur - olmak prilagodjavati se, biti prilagodljiv hallolunmak 1. biti resen, biti razresen 2. biti resen, biti udesen, biti uredjen 3. biti rastopljen, biti rastvoren, biti razblazen halojen hem: halogen halsiz slab, iscrpljen, mocan, malaksao
iznuren,
halsizlik slabost, pljenost,iznurenost, malaksalost
neiscr-
halt (-tı) a. 1. mesavina; fig. zbrka, brkanje, pobrkanost 2. razg. besmislica, glupost,budalastina; - etmek razg. 1. mesavina; fig. zbrka, brkanje, pobrkanost 2) cinili gluposti, cinili neprijatnosti halter sp. 1. teg; osovina (za dizanje tegova) 2. dizanje tegova, dizanje tezine halterci dizac tegova haluk (-ku) a pristupacan, druzeljubiv, prilagodljiv, lepe naravi, lepo vaspitan
halvet (-ti) a 1. usamljenost, povucenost, izolovanost, samoca, povlacenje u samocu; - e çekilmek povuci se u samocu, osamiti se, izolovati se 2. zabito (zabaceno, izolovano) mesto; odvojen prostor; - etmek 1) osamiti se 2) razgovarati u eeliri oka; - olmak 1) tajno se sastajati 2) povuci se u odvojenu prostoriju. 3. posebna kada u banji; - e dönmek postali vruce i zagusljivo (u sobi); gibi vruc i zagusljiv, kao u banji ham p 1.nezreo, zelen 2. sirov; nestavljen, neobradjen; mamulat polufabrikati 3. neostvariv, neispunjiv, iluzoran, neizvodiv; - ümit iluzorna nada 4. fig .. sirov, grub, nevaspitan, neotesan; ervah grubijan, neotesanka ham; - hum etmek mumlati, mrmljati, prekidati govor sa hm, nezargovetno govoriti; - şaralop besmislical glupost! budalastina! harnail a 1. lenta, esarpa (preko ramena na uniformi), remen, portepeja 2. hamajlija hamak
(-ğı)
hamak, viseci krevet
harnal a hamalin, no~ac, .utovarivac; camal svakojaki nosaci; - sırığı motka za nosenje stvari, obramica, obramka harnal başı (-nı) glavni nosac hamaliye a hamalija (nagrada nosacu za obavljen posao) harnallık 1. hamals ki posao ili zanat 2. hamalija 3. tezakposao, grbacenje 4. fig. nepotreban trud; nepotreban teret O /-ın/ ını etmek uradili . tezak i dosada n deo posla
hamam a 1. hamam, javno kupatitilo 2. kupatilo - kesesi hamam kesa, kesa od grubog platna za trljanje; - takımı pribor za hamam (sapun, peskir, nanule i metalna cinija); - yapmak okupati se u hamamu, ici u hamam o - gibi kao u hamamu, jako vruce; - a giren terler post.
441
ko udje u hamam znoji se; bez muke nema nauke; bez rada se ne moze nista postici; - nalını suratlı vulg. .rugoba, jako ruzna zena; - ın namusunu kurtarmak pokusati spasti cast (tamo gde je nema), zataskati, prikriti
hamhalat (-tı) a razg. neotesan (grub, surav) muskarac
hamam anası (-nı) 1. hamamdzijka 2. opaka, krupna zena
harnil a ı 1. nosac, nosiıac 2. imaıac, 3. donosilac; - ine (ispıatiti) donosiocu 4. podrska; podupirac, potpara 11 1. noseci,natovaren, opterecen 2. snabdeven; - olmak nositi sa sobom, imati kod sebe, imati
hamam böceği (-ni) zool. bubasvaba (Biatta orientalis) hamam (Biattaria)
böceğigiller
hamamcı
zool. bubasvabe
1. hamamdzija
hamamcılık
hamamdzijski posao
hamamlık cinkani lavor ili kadica u kome se umiva, hamamdzik
hamam otu (-nu) za uklanjanje dlacica
depilator, sredstvo
hamam tası (-nı) metaina cinija kojom se zahvata voda u hamamu hamarat (-tı) vredna, spretna, sposobna (o zeni); - taze vredna zena ili devojka hamaratlaşmak
provredniti se, posati
sposoban (o zeni) hamaratlık
macin
vrednoea, umece (u do-
posıovima)
hamaset (-ti) a hrabrost, heraizarn hamasi a herojski, junacki hamaylı
1. ıenta, esarpa (preko ramena na uniformi) 2. hamajlija, talisman
Hambeli is/. Hanbaliti hamburger hamburger,
pıjeskavica
haburgerci 1. prodavac hamburgers 2. pradavnica hamburgers harndetmek zahvajivati bogu hamdolsun
hvaıa
bogu
Hamel a astr. ovan; cf. koç
442
hamız
a ı hem. kiselina ll kiseo
hami a 1. pokroviteıj, zastitnik; - devlet pratektorat 2. gazda, patran vıasnik
hamile a trudna, bremenita, u drugom stanju; - olmak biti u drugom stanju hamillelik trudnoca, drugo stanje hamione skr. od nana
hanım
nlne; baka,
hamlişa 1. marginalija, primedba (na marginama knjige, rukopisa i si.), napomena 2. postskriptum
harniyet (-ti) a 1. patriotizam, 2. odanost, privrZenost
ra-
doıjubıje
hamiyetti 1. rodoıjubiv, patriotski nastrajen 2. odan, privrzen harniyetsiz 1. nepatriotski nodusan, indiferentan
2.
rav-
hamlyetslzlik nedostatak patriotizma; ravnodusnost hamla zamah (vesla) hamiacı
veslac
haml~ç (-cı) a teh.
duvalica; meh
hamlamak, hamiaşmak gubiti snagu, biti van forme, nemati kondiciju, omlitaviti hamle a 1. napad, juris 2. napor; - ler yapmak ulagati napare 3. fig. polet, zanos 4. sp. udarac; skok, potez (u sahu); - beyazlarda beli su na potezu; - etmek 1)napadati, jurisati 2) nastojati, uıagati napo re 3. sp. imati udarac, biti na potezu (o sahu) O ilk - de pre svega, u prvom redu hamfeci onaj koji se trudi, onaj koji
hanedan ulaze napore; smeo; - bir insan covek koj se mnogo trudi
ziv; cf. hamurumsu
haletmek ak. dat. 1. pripisivati ne ko me nesto, dovesti u vezu 2. natovarali
vasan hleb
hamlık
1. nezrelost 2. mli!avost
hamsigiller (Engraulidae)
incun zool.
(Engraulis porodica
enc-
ineuna
hamsin a nar. zimski period koji traje pedeset dana pocev od 31. janua'ra 2. arh. pedeset hamt(-dı)
a re/. zahvalnost svevisnjem; - etmek zahvaljivati se bogu; - olsun hvala bogu!
ham u le a te ret, tovar, utovar; - sini boşaltmak istovariti brod; - senedi trg. brodski tovarni list; azami - 1) maks imaina nosivost 2) nosivost hamur 1 . testo; - açmak razvijati testo; - işi pite, kolaci, testenina; - olmak postali testast; - tutmak (ili yapmak) zamesiti, pripremiti testo 2. nar. polupecen hleb ili kolac 3. kvalitet, vrsta, klasa (hartije); birinci - kağıt prvoklasna hartija 4. fig. podloga, temelj (za razvoj licnosti); karakter, bit, priroda, stof o - gibi 1. iznuren, iscrpljen 2. nepecen, ziv hamur boya cinkvais, bela boja za premazivanje slikarskog platna hamurcu mesac testa; hamurkar atp v. hamurcu hamurlamak ak. 1. prekriti testom 2. zacepiti testom hamurlanmak biti premazan testom, biti namazan testom hamurlaşmak
hamurumsu testast, gnjecav hamut (-tu) ham
ham made sirovina hamsi zool. rasicholus)
hamursuz bestvasan; - ekmek best-
pretvoriti se u testo, pos-
tali gnjecav hamursu nedovoljno ispecen, gnjecav,
han 1 1. ist. han, kan; - soyu hanski rod 2. tilula koja se dodavala imenima Osmanskih sullana han2 1.han (konaciste), kervansaraj 2. poslovna zgrada (u kojoj se nalazi veci broj kancelarija); poslovni centar O - gibi kao dvorac (prostran); - hamam sahibi bogat covek, imucan covek hanay dijal. 1. hodnik, predsoblje, prostrana soba 2. dvospratna ili visesprata ku ca hancı gostionicar, gazda hana, handzija o - sarhoş, yolcu sarhoş post. ne zna se ko pije, a ko placa hancılık 1. gostinonicarski posao 2. placanje prenocista u hanu
hançer p. handzar, jatagan hançere a. anat. grlo, grkljan; med. laringilis
iltihabı
-
hançeriemek ak. izbosti handzarom hançerfenrnek pass. od hançeriemek handikap
(-pı)
hendikep, smetnja
handiyse uskoro, samo sto nije hane p. 1. kuca, dom; - halkı ukucani, damacini 2. domacinstvo, pokucstvo 3. soba, odeljenje 4. kvadrat, polje (sahovsko) 5. rubika, odeljak, stubac 6. mat. mesto ?.muz. deo -hane p. kuca, zdanje; kütüphane biblioteka; yazıhane kancelarija hanedan p. 1 dinastija; plemicka porodica, poznata porodica; Selçuk - ı ist. Seldzuci, Seldzucka dinastija ll 1. nobl, plemickog porekla 2. fig. gostoprimljiv; ljubazan, srdacan
443
hanedanlık hanedanlık 1. plemstvo, plemenltost 2. fig gostoprimstvo, gostoljubivost, ljubaznost, srdacnost
Hanefi a. isi. Hanelija {sledbenik serijasko-pravne skole koju je osnovao Abu Hanila 169-767/ Hanefilik is/. hanelijska doktrina haneli 1. onaj koji ima kucu; elli - bir köy selo od pedeset kuea 2. cilren {broj); beş - bir sayı petocilren broj 3. kvadratast, kariran; - kumaş skotski karo hanelik od ... ku ca, koji ima ... ku ca; on - bir köy selo sa dese! kuca hanede p. pevac, pevacica hanedelik pevanje hanger 1. hangar 2. streha, nastresica hangi 1. koji; - niz? koji od vas? 2. bilo koji, koji god {sa glagolom u kondicionalu); - kitabı alsanız memnun kalırsınız bicete zodovoljni koju god knjigu da kupile o ;- akla hizmet ediyor? zasto se tako ponasa? i - dağda kurt öldü? kakvo se to cudo desilo? sta se desilo? i - peygambere kulluk edeceğini şaşırmak ne znali koga slusati, ne znati koni carstvu se privoleti; seni - rüzgar attı? koji te vetar doneo? oraya - yüzle gideceğim? nemarn obraza da idem tamo; .;..··taşı kaldırsan atından çıkar on je mirodjija u svakom jelu; - taş pekse başını ona vur post. udari glavom u karneri koji je tvrd; nista se ne moie uciniti, sam si kriv hangisi koji od, koji od njih; - daha güzel? koji {od njih) je !epsi? hanım 1. 1. gospodja, gospodjica, hanuma, dama, zena; Ayşe Hanım gospodja Ajsa; - abla starija sestra, sesirol {uctiv izraz za obracanje) 2. zena, supruga; Nusret'in hanımı Nusretova supruga 3. gazdarica, gospodarica, domaCica; büyük - 1) domacica, gazdarica (ukoliko ima veci broj domacica) 2) gospodjo! (uctiv izraz za obracanje starijoj gospodji);
444
küçük - 1) mlada zenica, devojka, kcerka domacice 2) devojka, gospodjica (pri obracanju) ll zenstvena O kırarsa kaza olur halayık kırırsa suç olur post. ako gazdarica nesto · slomi to je slucajno, ako sluga slomi to je namerno hanım hanım
anne svekrva böceği
(-ni) zool. bubamara
(Coccinella) hanımefenal gospodja, gazdarica, dama {pri uctivom obracanju, stavlja se iza imena ili se upotrebljava umesto imena)
hanım.ef(mdilik
gospodstvenost
(o
zeni) hanırrıeli
(-yi) bot. orlovi nokti (Lonicera
Caprilolium) hanımeligiller
bot; Capriloliaceae
hanım göbeği (-ni) kuf. okrugli kolacici preliveni sirupom od secera hanımlık
damsko ponasanje
hanım parmağı (-nı) kul. duguljasti kolacici preliveni sirupom od secera
hani, hani ya 1. a? gde? a gde je? pa; - arkadaşınız gelmedi mi? pa zar nije dosao vas prijatelj? - bana? a gde je meni? a meni? 2. secas se, ma znas 3. barem, makar; - benim kim olduğumu bilmese barem da ne zna ko sam 4. osim toga, pored toga; - doğru da değil? osim toga, nije ni tacno 5. ako hocemo istinu, iskreno receno; - pek de pahalı sayılmaz iskreno receno, nije ni skupo O - dir odavno, vee dugo vremena; - ya? kakav je to nacin? kako mozes tako? - bana şeker getirecektin? kakav je to nacin, trebalo je da mi doneses bombone? - yok mu? zar zaista nema? hani2 zoo/. konjac {Serranus cabrilla) hanlık 1. vladavina (kana) ; - ı on yıl sürdü on je bio kan dese! godina, on je vladao deset godina 2. kanat
h araç hanos zool. konjac (Seranus cabrilla) hant: - - ötmek zudeti za necim hantal 1. kabast, glomazan; - bir masa glomazan sto 2. nespretan, trapav, nezgrapan; ne - adam kakav nespretan covek 3. bezoblican, deformisan; ruzan; grub · hantaliaşmak 1. postali kabası 2. postali nespretan, trapav, nezgrapan 3. gubiti formu, deformisati se; poruzneti, ogrubeti hantallık 1 . glomaznost 2. nespretnost, trapavost, nezgrapnost 3. bezoblicnost, deformisanost, grubost, ruznoca
hanüman p. ist. porodice; kuca dom; ognjisfe; - 1 sönmek razoriti se (o domu), izgubiti porodicu i dom, ugasiti se (o ognjistu) hap (-pı) a 1. pilula, tableta; - almak popili pilulu; uyku - ı pilula za spavanje 2. arg. opijum O - etmez arg. iskusan covek; - ı yutmak nagraisati, nadrljati hapçı
arg. narkoman
hapır: - '- hapur coktanje, mljackanje (pri jelu); b- - yemek mljackati
hapis (-psi)a 1 1. zatvor, aps; hapsenje, lisavanje slobode;-- (cezası) giyrnek biti osudjen na kaznu zatvora; - evi zatvor; ağır - cezası kazna zatvora u samici; hafif - cezası kazna lakog zatvora; katıksız - strogi zatvor; müebbet - dozivotni zatvor; oda - i kucni pritvor 2. zatvar, samica, celija; /-1/- e atmak strpati u zatvor; - i boylamak ici pravo u zatvor, naci se u zatvoru; - e koymak strpati, staviti u zatvor; - yatmak (od) lezati u zatvoru, biti u zatvoru 3. nar. zatvareni k ll 1. nar. uhapsen, zatvoren 2. sakriven
hapishane a- p 1. zatvor; ct. ceza evi, - kaçkını begunac iz zatvora; hulja 2. voj. vojni zatvor; askeri - vojni zatvor hapislik zatvaranje, hapsenje haploloji haplologija
hapsetmek ak. 1. uhapsiti, staviti, (strpati) u zatvor, zatvoriti 2. zatvarati, drzati pod kljucem, zakljucati; ne pustati (iz neceg); fig. sakrivati hapşırık (-ği) kijanje; bir - tuttu beni! uhvatilo me takvo kijanje! hapşırmak
hapşu
caus. od
hapşırmak
onom. apCiha!
hapt (-ti); - etmek ucutkati; - olmak biti ucutkan har1 (-rı) a ı vrucina, toplota, zega ll vruc, vreo, vatren, usijan har2 p 1. magarac 2. fig. magarac, budala 3. muz. kobilica har3 p. poet. trn, bodlja har4 v. hor har5: - ı başına vurmak udariti vrucina u glavu, poludeti, (od besa); - ı geçmek smiriti se, minuti (o besu, gnevu, ljutini, zelji, isi.) - vurup harman savurmak rasipati novac, procerdati, trositi nerazumno -har p. onaj koji pije, onaj koji jede; hunhar krvozedan; merdumhar ljudoi:der h ara a-p ergela hara2 v. hare harabat1 (-tı)1 a 1.pl. od harabe 2~ rusevine harabat2(-tı)
a post. krcme (u divanskoj
poeziji) harabati a-p ı 1. boem, bespolicar 2. danguba, pijanac, mangup ll neuredan, prljav, aljkav, nemaran harabatilik aljkavost, rieurednost harabe a 1 rusevina, ruina ll razrusen, poruse n harabelik rusevine, mesto svo u rusevinama haraç(-cı)
uzimao
od
a 1.ist. harac(porez koji se nemuslimanskog zivlja)
445
haraçcı
2.namet danak, porez; - almak uzimati po rez; /-1/ - bağlamak 1) ist. nametnuti harac 2) platiti porez, dati dana~ 3. nasilno uzimanje novca; /-1/ - a kesrnek 1) nasilno uzeti novac (od nekoga) 2) razrezati porez 4. aukcija, licitacija; - mezat satmak prodati javnom licitacijom O - yemek arg. ziveti na tudjoj grbai':i haraçcı
1.ist.skupljac harai':a 2. otimac
novca haraççılık 1 ist. skupljanje poreza od nemuslimanskog zivlja 2. otimanje novca, nasilno lizimanje novca
haraçii onaj koji placa harac harakiri harakiri; - yapmak izvrsiti harakiri haram a 1. isi. zabranjen, nedozvoljen; - dır vino je zabranjeno 2. nezakonit, stecen nepostenim putem; para neposteno zaradjen novac; - yemek 1) posezati za tudjim dobrom; obogacivati se nezakonito 2) krasti 3) uzimati mito 3. neprikosnoven, sveti; /-1 , -al - emek 1) zabranjivati 2) lisavati nekoga (necega); /-al olmak 1)biti zabranjen 2) biti !isen necega O - olsun! dobogda da nemas nikakve koristi! - a uçkur çözmek ziveti vanbracno s nekim; - zade v. haramzade şarap
1' [i
d:
·ı' ll: ııı 'i
1·ıl: ,,
harami a hajduk, razbojnik; fo/k. cetrdeset hajduka
kırk
- ler
haramilik razbojnisvo haramzade a-p. vanbrai':no dete, kopile harap (-bı) a 1. razrusen, razoren, ruiniran, opustosen; zapusten, oronuo; her yer - sve je razruseno 2. ocajan, nesrecan, propao; bedan; halim - tır ja sam propao, u strasnom sam stanju; - etmek 1) rusiti, razarati 2) razg. muciti, unisten, biti razoren, biti zapusten, opustositi 2) biti iscrpljen, biti znuren, biti ojadjen harapiaşmak razrusiti se, pretvoriti se u rusevine, oronuti haraplık
446
rusevine; pustos
harar
a veli ka vreca
hararet (-li) a 1. vrucina, zega 2. toplota; güneşin - i sunceva toplota 3. temperature; havanın - i temperatura vazduha; hastanın çok - i var bolesnik ima visoku temperaturu 4. zedj; /-al - basmak ozedneti; - kesrnek (ili söndürmek ) ulaIili zedj; /-al - vermek izazvati zedj 5. fig. strastvenost, strasnost, vatrenost; - le strasno; hararetlendirrnek ak. uzbuditi, rasplamteti hararetlenmek zagretjati se, uzbuditi se, rasplamsati se; tartışma hararetlendi diskusija se rasplamsala hararetli 1. zarki, vreo, usijan, goreci koji pali; orta - ateşte na srednjoj temperaturi 2. groznicav, pod visokom temperaturom; hasta - dir bolesnik ima temperall,Jru 3. fig. uzbudjen; strastan; uzbudljiv haraşo
1. petlja na carapi 2. arg. Rus-
kinja haraza 1 arg. svadja, prepirka; - çı karmak svadjati se, izazivati svadju; etmek svadjati se, prepirati se haraza2 zucni kamen, kamen u zuci harbe a ist. kratko koplje, sulica harbi1 a 1. vojni, 2.arh. neverni, nemuslimanski; neprijatljski harbi2 ı arbija, sipka za ciscenje i nabijanje puske ll arg. castan, ispravan; konuşmak govoriti istinu harbilik 1. cev u koju se uvlaci ar bija 2. arg. cestitost; otvorenost, iskrenost, ferplej harbiye a 1.zr. rod. çıd harbi1 2.ist. Ministarstvo rata 3. vojna akademija; - dairesi vojna uprava; - mektebi vojna skola; - müstaşarı vojni atase; - nazırı (ili vekili) ministar rata; - nazıriiğı (ili nezaketi, vekaleti) Ministarstvo rata (u Osmanskom carstvu)
haremlik harbiyeli vojni pitomac, akademac harcama 1. trosenje 2. trosak; günlük - lar dnevni troskovi harcamak ak. 1. trositi; 2. utrositi, upotrebiti, potrositi; istrositi 3. zrtvovati 4. arg. ubati, odstraniti, ukloniti 5. iskoristiti; upropastiti harcanmak pass. od harcamak harcıalem a 1. svima dostupan 2. abican, posecan; primitivan, prost harcırah
a-p. dnevnice
harc 1 (-cr) a trosak, izdatak, rashod; cf. masraf; /-ın/ - ını görmek snositi trostove; mahkeme - ı sudski troskovi O - ını değil nije ze njega, van njegovih mogucnosti; - ı olmak 1) biti u necijoj moci 2) priliciti, doliciti harç2 (-cı) 1. trosak 2. sastojak, sirovina 3. cement, malter; - karan mesalica za beton; temel - beton; rastvar 4. gajtani, trake, dugmad i sı. cime se ukrasava odeca
harçlı 1 placenih troskova harçıı2 1. omalterisan 2. ukrasen (o odeci) harçlık dzeparac; novac pomalo harçsız
/-ı/
- etmek trositi
bez troskova
hardal a. 1. bot. gorcica, senf (Barassia .)uncea) hardaliye a. sok od grozdja s ukusom go re ice
harekelemek ak. vokalizovati tekst (u arapskom jezik) harekeli vokalizovan hareket (-ti) a. 1. pokret, kretanje 2. ponasanje, postupak, delo 3. voj, operacija 4. polazak, odlazak, pokret; - cetveli red voznje, red letenja, - dairesi dispecerska kancelarija 5. drhtanje, potres, zemljotres 6. sp. zahvat 7. muz. tempo 8. vezbanje, vezbe 9. zel. saobracaj;·- etmek 1) kretati se 2) ponasati se 3) kretati, polaziti, odlaziti 4) postupati, raditi, ciniti; - e geçmek pokrenuti se, krenuti, postupiti; - e gelmek propaditi, pokrenuti se, oziveti; - e getirmek ak. 1) pokrenuti, upaliti 2) uzbuditi, uskomesati o - noktası polazna tae ka hareketlenmek pokrenuti se krenuti u akciju hareketli 1 . pokretan 2. aktivan, energican 3. zivahan, ziv, cio hareketlikik 1. pokretljivost 2. aktivnost 3. zivahnost, cilost hareketsiz 1. nepokretan 2. neaktivan, pasivan hareketsizlik 1. neokretnost 2. neaktivnost, pasivnost hareki a pokretan, pokretljiv, kineticki, motoran; - enerji fiz. kinetieka energija harelenrnek ustafasali se, obrazovati valove, uzburkati se hareli 1. talasast, valovit; m ramoran 2. uznemiren
harekat (-tı) a. 1. pt. od hareket 2. voj. operacija
harem a 1. harem; - ağası ist. evnuh, crni evnuh; Haremi Hümayün ist. sultanev harem; - kahyası (ili kethüdası) upravitelj harema 2.. supruga, zena; zenski clanovi porodice 3. is/. sveto mesto (Meka i Medina); Haremi Şerif prorokov mauzolej u Medini
hareke a. gram. znaci za vokale u arapskom pismu
haremlik 1. harem (deo dvora ili kuce u kome zive zene) 2. polozaj zene o - se-
hardallı
sa sentom
hare 1. talasasta sara (na kamenu, na drvetu) 2. tekst. muare
447
harf lamlık olmak sedeti odvojeno (muskarci i
zene) harf (-fi) 1. slovo; - ler 1) slo va 2) alfabet, azbuka; - inkılabı reforma pisma; baş (ili ilk) - pocetno slovo; büyük veiko slovo küçük - malo slovo; Mors leri Morzeova azbuka 2. tip slova; basan makine monotip 3. arh. rec, govor, jezik O /-al - atmak 1) kritikovati, vredjati 2) dobacivati (zeni na ulici), praviti uvredljive aluzije; - beharf slovo po slovo, tacku o tacku,; doslovno; - ta bulunmak praviti uvredljive primedbe; - i - ine slovo po slovo, (tacno) od reci do reci harfendaz a-p. 1 . kritii':ar; onaj koji pravi aluzije 2. muskarac koji dobacuje zenama na ulici harfendazlık dobacivanje (zenama na ulici); - etmek, - ta bulunmak 1) povrediti (recima) 2) dobacivati (zenama na ulici)
harfiyen a. doslovno, od reci, tacku po tacku, bukvalno; kararları - uygulamak doslovno primenjivati odluke har gür galama, bu ka, vreva harharyas zool. harodon carcharias)
bela psina
(Carc-
har hur svadja, rasprava, buka, prepirka harıl: - - neprekidno, trajno, neprestano, bez predaha; vredno; - - çalışıyor radi kao pcela hanltı sum; tresak, buka; pucketanje; ... gürültü buka i vika harım
a 1. vocnjak i povrtnjak 2. zivica
harın
a 1. jogunast, cudljiv, neukrotiv, nepokoran (o zivotinji) 2. tvrdoglav, nepopustljiv haricen a 1 lek koji se upotrebljava spolja ll spolja; s spoljasnje strane, vani, izvana harici a.
448
1. spoljni,
spoljasnji, eg-
zoterican; - siyaset spoljna politika 2. inostrani 3. nar. stran, tudj 4. arh. vanredni (o studentu) hariciye a 1. i. rod od harici 2. spoljni poslovi; - nazırı (ili vekili) ministar inostranih poslova; Hariciye Nazareti (ili Vekaleti) Ministarstvo inostranih poslova; hizmeti - diplomastka sluzba hariciyeci diplomata; cf. diplomat; sluzbenik Ministarstva inostranih poslova hariciyecilik diplomatija hariç (-ci) a 1. spolja, van, izvan; - te 1) iskljuciti 2) ostaviti van 2. inostranstvo 3. osim, izuzev bırakmak
harika a. ı 1. cudo; cf. mucize 2. genije 3. arh. vatra ll cudan, cudesan; fantastican harikulade a C:udnovat, izvanredan, neobican; fantastican harim a 1. sventinja; sveto mesto 2. privatno mesto 3. intimus, intiman prijatelj harir a. arh. svila haris a dat. pohlepan, gramziv, pozudan; prozdrljiv harita geografska karta, mapa; topografska karta, plan (grada); - çantası providan etu za geografske karte; - yı işa retiemek kartirati; - memuru kartograf; da olmak 1) nalaziti se na mapi, biti u vidnom polju 2) biti uzet u obzir; kabartma sı reljefna karta; küçük mikyaslı (ili ölçeki) - karta u maloj razmeri; seyrüsefer - sı navigaciona karta haritacı
karlograf
haritacılık
kartografija
hark v. ark harlamak 2. razbuktati se, raspaliti se 2. fig. razljutiti se, razgneviti se harratmak ak. 1. caus. od harlamak 2. raspaliti, raspiriti (vatru)
haseki· harlı 1. koji bukti, raspajen 2. fig. vatren, strastven
harman p 1. vrsidba 2. gumno 3. mesavina; - etmek 1) (o) vrsiti 2) pomesati (caj, duvan); - dövmekvrsiti; - makinesi vrsalica; - savurmak vejati zito; - sonu 1) pleva 2) fig. ostaci; - yeri gumno harmancı
1. mlatilac, vrsac 2. mesai'; (caja, duvana) harmancılık
1. vrsenje 2. mesanje
harmandalı fo/k. harmandal (vrsta narodne igre iz egejske obiasli Turske)
·harmani, harmaniye pelerina; toga, tunika, mantija harmanlamak ak. 1. sastavljati smesu, mesali, izmesati 2. kruziti, treali ukrug 3. mor. kruziti harmanlanmak 1. biti izmesan 2. biti okruzen · haloom (o mesecu) 3. biti sredjen, biti svrstan (strane knjige pri koricenju) harmoni muz. harmonija, sklad harmonyum muz. harmonijum harnup (-bu) v. harup harp (-bi) 1 a. rat; cf. savaş; - açmak zaratiti; Harp Adademisi vojna akademija; - aleyhtariiğı pacifizam; - esiri ratni zarobljenik; - hali ratno stanje; ilanı objava rata; - malulü ratni invalid; techizatı vojna oprema; - zengini ratni bogatas harp2 muz. harfa harrangürra 1. bucan, glasan 2. neuredan, aljkav hars a 1. oranje njive 2. kultura hart1: - - onom. greb-greb, ces-ces (zvuk koji se cuje pri grebanju ili cesanju); krc-krc, skrip-skrip
harı2: - hurt onom. mljac-mljac (zvuk koji se cuje pri jedenju); - hurt yemek
mljackati harta v. harita hartadak, hartadan ocekivano, jako (ujesti)
izenada,
ne-
hartuç (-cu) voj. metak, caura, kartuc harup (-bu) bot. rogac (Ceratonia siliqua) has (-ssı) 1. aristokratija, privilegovana klasa, elita 2. ist. veliki feudalni posed ll 1. svojstven, specifican; poseban, narocit 2. cist, nepomucen; pravi, istinski; - ekmek beli hleb; - gümüş cisto srebro; - maden plemenit metal 3. izvanredan, poseban, redak; plemenit, uzvisen 4. sultanski, carski; - bahçe sultanska basta 5. u sastavu botanickih i zooloskih termina; balık zoo/. mrena (Barbus barbus) hasa tekst. kambrik hasar a. steta, gubitak; povreda; - getirmek (ili vermek, yapmak) priciniti stetu, naneti stetu; - a uğramak 1) trpeti stetu 2) pretrpeti gubitak; maddi - materijalna steta hasat (-dı) a 1. zetva; kosidba 2. (vakti) vreme zetve, vreme za kosidbu; etmekzeti hasatçı
zetalac, kosac
hasatçılık
kosidba, kosenje
hasbahçe sultanova basta hasbelkader a. slucajno hasbıhal (-li) a caskanje, brbljanje, prijateljski razgovor; - etmek caskati, razgovarati
hasbi a 1. dobrovoljan, besplatan 2. fig. bezrazlozan, neosnovan ~ - geçmek arg. ne marili za, ignorisati; - geç! pusti to! manise toga! hasbilik volonterstvo hasebiyle zbog, radi, jer, posto haseki ist. 1. haseki (clan sultanove te-
449
hasenat lesne straze) 2. (- kadın) sultanova omiljena zena koja mu je rodila sina O - baratası (ili küpesi) bat. kandilka (Aquilegia vulgaris) hasenat
(-lı)
pt. pod hasene
hasep (-bi) dobra osobina, vrlina; nesebi rodjaci i prijatelji haset (-di) a. zavist, zloba, ljubomora; 1 -al - etmek zavideti hasetçi zavidljivac hasetlenmek ose6ati zavist hasetlik zavist hasıl
zeleni jecam, zeleno zito
a posledica, rezultat; pojava; proizvod; zbir, suma; /-ı/ - etmek proizvoditi, dobijati, sticati; proizilaziti; - olmak pojaviti se, oformiti se; - ı zarp (ili darp) mat. proizvod hasıl
hasıla a 1 . rezultat, ishod, posledica 2. fiz. rezultanta hasılat (-ti) a 1. pt. od hasıl 2. produkcija, proizvodi; rod, plod 3. prihod, dohodak; gayri safi - bruto dohodak; saf (i) - neto dohcdak
hasılı a ukratko, drugim recima; kelam ukratko hasılianmak
porasti, sazreti (o use-
vimal hasım (-smı) a 1 1. protivnik, neprijatelj 2. suparnik (u sportu, u igri) ll neprijateljski, protivnicki hasımlık
1. neprijateljstvo, mrznja 2.
suparnistvo
hasırlamak
ak. 1. zastititi hasurom 2.
oplesti pru6em hasırlanmak
pass. od
hasırlamak
hasırlı ı.
pokriven hasurom, zastrt hasurom ll opleten balon hasır
otu (-nu) bot. sita (Juncus ara-
bicus) hasır
otugiler bot. juncaceae
hasis a 1. skrt, tvrdicav, cicijaski 2. nizak, podao, necastan 3. arh. nevazan, beznacjan, tricav, nistavan hasislik 1. skrtost, tvridicluk, cicijasluk 2. niskost, podlost; - etmek skrtariti, cicijasiti hasiyet (-ti) a. 1. osobenost, svojstvo, vrlna 2. puna vrednost, hranjiva vrednost hasiyetli 1. zdrav; snazan, jak 2. kvalitetan, hranljiv 3. ukusan haslet (-ti)a karakter, narav, priroda, crta karaktera; vrlina haspa a 1. nestasna devojka, vragolanka 2. nevaljalica, lola hasret (-li) a ceznja, zudnja, nostalgija; patnja; cf. özlem; /-al - çekmek ceznÜti za nekim ili necim, ose6ati, nostalgiju; /"ın/ ini çekmek 1) zudeti, zeleti, tezili 2) ceznuti za nekim ili necim; /-al - kalmak ose6ati nostalgiju, nedeslajali mnogo hasretli zeljan, nostalgican, cezjiv, koji cezne za domoviom; ct. özlemli hasretlik ceznja, zudnja, ceznja za domovinom, nastalgija
hasır
hasretmek ak. dat. odvojiti, izdvojiti; odrediti, predodrediti; poklanjati
hasırcı
hassa a 1. svojstvo, osobenost, svojstvenost; cf. özellik; mıknatısiyet - sı magnetsko svojstvo 2. ist. telohranitelj na dvoru: - askeri gardist
a 1 hasura, prostirac od slame ll 1. pleten; - koltuk petena stolica 2. slamen O - altı ekmek 1) sakrili 2) zadrzavati (dokumenta); - a sarmak arg. krasti 1. pletar 2. arg. kradljivac, lopov
hasırcılık
1. pletarski zanat 2. prodavanje pletenih stvari
450
hassas a 1. osecajan, osetljiv, nezan 2. precizan, vrlo osetljiv, tacan; - alet pre-
haşin
cizan instrument; - terazi tacna vaga hassasiyet (-ti) a 1. osetljivost, osecajnost 2. preciznost, tacnost (instrumenata) hassaten a narocito, posebno hasse a pamucno platno hasta p 1 1 . bolesnik, pacijent 2. zaljubljenik, koji je privrzen (necemu); tenissı zaljubljenik u tenis ll bolestan; z- ya bakmak 1) negovati bolesnika 2) pregledati pacijenta; - ye çorba sorulur mu; kako da ne! zasto uopste pitas! naravno da hocu! zar se bolesnik uopste i pita da li hoce corbu? - düşmek razboleti se; etmek razboleti, uciniti bolesnim; - olmak 1) razboleti se, biti bolestan 2)arg. ici na cas nepripremljen; - sı olmak 1) obozavati, biti ljubitelj (cega) 2) biti neciji pacjent; - olmayan, sağlığın kadrini bilmez pas/. ko nije bio bolestan, taj ne zna da ceni zdravlje; - yatağı bolesnicki krevet hasta bakıcı bolnicar, bolnicarka, medicinska sestra hasta
bakıcılık
posao medicinske sest-
re hastahane p bolnica hastahanelik onaj koji je za bolnicu; nar. /-1/- etmek prebiti namrtvo hastalandırmak
caus. od hastalanmak
hastalahmak razboleti se, oboleti; ağır ca - tesko se razboleti hastalık
bolest; -ın akışı (ili - ın seyri ) tok bolesti; - almak {ili kaplamak) razboleti se, zaraziti se, inficirati se; - ların belirtileri semptomi bolesti; - a tutulmak (ili ugramak) razboleti se; (bir) - geçirmek prelezati neku bolest; bulaşıcı lar zarazne bolesti; cilt - ı kozna bolest; Dalton - ı daltönizam; iş - ları profesionalne bolesti hastalıklı
hastanelik koji je za bolnicu, kome je potrebna bolnicka nega; /-1/- etmek nar. prebiti na mrtvo; - olmak 1) biti jako bolestan 2) biti pretucen na mrtvo hasut a 1. zavidan, zavidljiv 2. ljubomoran haşa 1 asa, konjski porivac
haşa2 a. boze sacuvaj! to je nezamislivo! - sümme - nije moguce! haşarat (-tı) 1. pl. od haşere 2. insekti, crvi 3. fig. bagra, sljam, olos, rulja haşarı a 1. nestasan, neposlusan, nedisciplinovan, svojeglav, raspusten 2. razmazen (o detetu) 3. divlji, neobuzdan, jogunast (o zivotinjama) haşarılaşmak 1. postati nemiran, postati nevaljao (o detetu) 2. podivljati, uzrujati se (o zivotinji) haşarılık 1. neposlusnost; raspustenost, svojeglavost 2. razmazenost 3. cudljivost, obest
haşefe
a 1. 2. bat. arh. prasnik
haşere
a kukac, insekt
haşhaş o bat. mak (Papaver somniferum), hasis haşıl
stirak, tutkala
haşıllamak
kaldırmak. od-
ak. ustirkati, stirkati
haşım - - ; - - haşlanmak 1. dobro se skuvati 2. izgoreti, pregoreti (na suncu) 3. opariti se, opeci se
haşır:
- - - huşur onom. susteci, gre-
buci haşırdamak haşırtı
bolesjiv
hastane p bolnica; - ye
vesti u bolnicu; - ye yatırmak (ili yerleştirmek) smestiti u bolnicu; akıl - si prihijatrijska bolnica; ilk yardım - si urgentni centar
haşin
sustati; grepsti
suskanje
a tvrd, grub, rezak, prodoran 451
haşinlik
hrapavqst, strogost, grubost;
neuctivost haşir (-şri) a isi. (ili- neşir) hasir, sudnji dan ~ -e kadar beklesen bu iş olmaz ovo nece moci makar cekao i do sudnjeg dana; - neşir olmak biti biizak s nekim, bili intikam s neklm haşiş
a hasis
haşiye a primedba pri dnu teksta, fusnola; cf. dip not haşlama 1 1. gl. im od haşlamak ll baren, obaren, skuvan, kuvan; - halinde u barenom stanju
haşlamak ak. 1. bariti, obariti 2. vreti, kljucati 3. oparili 4. ubosti (o insektimi) 5. nar. grdili haşlamlılar
zool. infuzorija (infusoria)
haşlanmak
pass. od
haşlatmak
caus. od
haşlamak haşlamak
haşmet (-ti) a. 1. znacajan; uzvisen 2. velicanslven, impozantan haşmetli, haşmetlü 1 velicanstven, velelepan, raskosan ll arh. Haşmetli njegovo velicanstvo; Haşmetli lsveç Kralı njegovo velicansıva svedski kralj haşyet
(-ti) a. strah, bojazan
hat(-ttı) a. 1. linija, crta 2. rukopis, kaligrafija, pismo 3. linija (zeleznicka, autobuska; telefonska); - çekmek instalirati telefonsku ili telegrafsku liniju 4. crta lica, kontura
hata a greska, nepravilnost, pogreska; - ya düşmek napravili gresku, pogresiti; yapmak 1) pogresiti 2) varali se 2. stampar.ska greska; mürettip - sı lipografska gres ka hatalı
1. pogresan, felerican, defeklan 2. kriv, koji je pogresio hatıl horizonlalna greda ugredjena u zid; - vurmak ugraditi gredu
452
hatır 1 a 1 1. pamcenje, um, pamet; uspo me na; misao, ideja; /-1/ - ından çı karmak zaboravili, ne pamliti; /-ın/ ından çıkarmamak imali na umu, ne zaboraviti; - ına gelmek pasti na pamel, seIili se; /-1/- a getirmek podseliti se, setili se, prisetili se, prisetili se; - da kalmak oslali u secanju, urezali u pamcenje, secati se; - ında olmak pamttiti, ne zaboraviti; /~ 11 - ında tutmak drzali u glavi, pamliti; - dan uzak tutmamak ne zaboraviti 2. postovanje; /-ın/ - ını almak zadovoljiti, odobrovoljiti, osvojili koga, pobuditi simpatiju, izazvati naklonost; etmek uvazavati, postovati, pokazati postovanje; - 1için 1) za, radi; za volju, za ljubav 2. iz postovanja prema, postovanja radi; - ı sayılır 1) poslovan, cenjen 2) znatan; - ı sayılmak biti postavan biti cenjen; - yapmak zadovoljti nekoga, udovoljiti ugoditi, ispuniti (zelju) ~ - ına bir şey gelmesin! nemoj da li padne na pamel! - a gönüle bakmamak biti objektivan, biti nepristrasan; - 1 kalmak biti povredjen, biti uvredjen, uvrediti se; - ını kırmak uvrediti, ozalostiti, uciniti nazao; !-al - sormak pitati se za (koga), raspitivali se za cije zdravlje; - ım yok mu? zar sam ja niko i nista hatır2; - - , - hutur onom. krckanja, skripanja hatıra a. pamcenje, seeanje; uspomena; - defteri 1) spomenar 2) dnevnik; - eşyası suvenir; /-ın/ - sına u secanju na; levhası (ili plakası) memorijalna ploca hatıralık 1. prikladan za suvenir, poklon za uspomenu 2. svenir;
hatırat (-tı) a .1.pl. od pomena, secanje hatıriama
gl. im. od
hatırlamak
2. us-
hatırlamak
ak. seeali se, pamtiti
hatırianmak tırlanacağı
hatıra;
pass. od hatırlamak; hagibi kao slo je poznato, iz-
hava vesno jeda hatılatma
gl. im. od
hatırlatmak
hatırlatmak
podsecati, podsetiti, na-
pomenuti hatırlı 1. uticajan, autoritativan 2. postovan, cenjen
hatırşinas
p. uctiv, ljubazan, usluzan
hatif a. re/. tajanstven glas, misteriozan glas (koji delazi s neba); - ten gelmek dolaziti s neba O - i gayb unutrasji glas; nevidljiv govornik hatim (-tmi) a is/. hatim Kur'an od pocetka do kraja)
(proucen
hatime a. 1. kraj, svrsetak; /-af - çekmek (ili vermek) zavrsiti, okoncati; - i hayat kraj zivota 2. zakljucak, epilog, zavrsetak hatip (-bi) a 1. javni govornik, orator; propovednik; 2. hatib, propovednik hatiplik 1. oratorstvo, govornistvo 2. propovednistvo hatmatrnek ak. 1. procitati Kur'an od pocetka do kraja 2. nar. procitati do kraja, procilati od korica do korica hatmi bot. beli slez (Aithaea officinalis) hatta
a. cak, pa cak
hattat
(-tı)
hattatlık
a. kaligraf
a. kaligrafija, krasnopis
hattıhareket (-ti) a-p. 1. vladanje, ponasanje 2. pravila pristojnosti; pravila ponasanja
hatun 1. zena, dama; - kişi prava dama 2. gospodja; Ayla - gospodja Ajla 3. ist. zena (supruga) kagana 4. nar. zena o - i cihan (ili felek, yağma) sunce; - hum vino; güzel - (otu) bot. bun (Atropa belladona) hav a. dlacica (no somotu, tepihu) hava 1. vazduh, atmosfera, zrak; - ka-
barcığı mehuric; - kaçırmak ispustati vazduh; - da kalmak bili u vazduhu, oslali (viseci) u vazduhu; - sahası vazdusni prostor; /-af - vermek naduvati, napunili vazduhom 2. vreme; - açmak (ili açılmak) razvedriti se; - bozmak (ili bozulmak) pekvarili se (o vremenu); sprema se kisa; - günlük güneşlik vreme je suncano; kapanmak naoblaciti se; - kararmak smrkavati se; - sislidir ima magle; soğuk - dalgası talas hladnog vremena 3. klima; buranın - sı sert ovde je klima ostra 4. vetar, povetarac; bugün hiç - yok danas uopste nema vetra 5. melodija, pesma, napev; dans - sı muzika za igru; oyun sı meodija za igru 6. ambijent, atmosfera; dostluk- sı prijatejska atmosfera 7. nebo 8. fig. raspolozenje, dusevno slanje; - yı bozmak pekvarili raspolozenje; /-ın/ - sını bulmak oraspolozili se, zabavljali se; kendi - sında olmak bili zauzel samim sobom, biti zamisljen 9. razg. praznina, pustos, nista; - dan 1) ni za sta, besplalan; bez ikakvog napora; iz vedra neba, uzalud, badava, bez polrebe 2) prazan; bezvredan; - ya 1) gere, nagore 2) uzalud, beskorisno; - almak 1) disali, uzimati cisl vazduh 2) primali vazduh (o balonu i si.) 3 arg. ne dobiti nisla, ostati praznih ruku, ostati kartkih rukava; - ya gitmek biti uzalud, otici ni zbog cega 1o. drzanje, stav; afektacija; oholo ponasanje; - basmak arg. 1) praviti se vazan 2) govoriti bombasle fraze 11. stil, stil izrazavanja O atmak arg. 1) govoriti svasta, trabunjati 2) praviti se vazan; - basıncı atmosferski pritisak; - boşluğu vazdusna rupa (jama) 2) supljina, praznina; - cereyanı promaja; çarpmak uticati (o vremenu) na promenu raspolozenja ili zdravstvenog slanja; - de· ğiştirmek promeniti klimu (iz zdravslvenih razloga); - yı değiştirmek provetriti, prozracili (prosloriju); - freni vazdusna kocnica; - geçirmez hermeticki zatvoren; hoş olmak biti svejedno, ne mariti, ne biti vazno; bana göre - hoş meni je svejedno, nije vazno; - kuvvetleri ralno vaz-
453
hava duhoplovstvo; - meydanı (ili limanı) aerodrom - sı olmak imati nesto prijatno (privlacno) u sebi; Semra'nın havası başka Semra je nesto posebno, Semra ima poseban sarm; - ya pala sallamak nepotrebno trositi energiju; - parası kapara za iznamljivanje stana; - payı koeficijent sigurnosti; slobodan prostor; - ya savurmak 1) razbacivati naokolo, rasprsivati 2) razbacivati (novac); - sıkmak arg. dosadjivati, smetati, gnjaviti; - dan sudan 1) prazan, supalj, nevazan, beznacajan; nevezan; slucajan 2)" nasumice; - ya uçurmak diCi u vazduh; /-ın/ - sına uymak prilagoditi se, uklopiti se; - üssü vazduhoplovna baza; - yolları 1) vazdusna linija 2) vazçluhoplovna kompanija, aviokompanija, Türk Hava Yolları Turkska avio~ompanija
hava alını (-nı) aerodrom; hava altı (-nı) 1 sıratastera ll podvf;lzdusni hava bilgisi meteorologija havacı avijaticar; vazduhoplovac hacacılık
avijacija; vazduhoplovstvo; bombardıman - ı bombardna avijacija; sivil - civilno vazduhoplovstvo havacıva 1. bot. crveni jezik (Aikanna tinctoria) 2. arg. besmislica, glupost, budalastina
havadar a-p. vazdusan, dobro provetren, svez
vazdusast;
hava değişimi promena vazuha hava devinimi aerodinamika havadis a 1. pt. od hadise 2. vesti, novosti 3. dogadjaj, senzacija hava gazı (-nı) 1. plin; gas; - tırını (ili plinski sporet 2. arg. besmslica, gl upost
ocağı)
havai a 1 . vazdusan, atmosferski 2. svetloplav, azuran; - mavi svetloplav 3. fig. vetropirast, lakomislen 4. fig. prazan; -
454
sözler prazne reci havailik lakomislenost, nestalnost, promenljivost havai mavi 1 nebo plavo ll nebo plave boje havaiyat
(-tı)
a trice, sitnice, gluposti
hava küre a 1. atmosfera; alt - troposfera 2. fig. atmosfera; yirmi - basıncı pritisak od dvadeset atmosfera
1. gl. im. od ha2. ventilacija, provetravanje; - aleti ventilator, klima uredjaji; - tertibatı uredjaji za vetilaciju, klima uredjaji havalandırma
valandırmak
havatandırmak ak. 1 . ca us. od havalanmak 2. provetravati 3. dici u vazduh, podici 4. pustati u vazduh (zmaj, balon si.)
havalanmak 1. provetriti se, biti provetren 2. podizati se k nebu, poleteti 3. biti odvucen od posla 4. viti se, leprsati ne vetru (o zastavi) 5. ponasati se ıa komisleno, ponasati se bezbrizno havale a 1. prenosenje, prenos, transfer; predavanje, prepustanje, poveravanje; urucivanje 2. nalog, odredba; naredba; rezolucija 3. nevcana uputnica, doznaka; düzenleme popunjavanje postanske uputnice od sırane posiljaoca; - göndermek (ili yollanmak) pasiali novac uputnicom 4. med. eklampsija, grcevnica 5. ograda od dasaka (oko gradilista); pregrada 6. udar, napad 7. pregled, razgledavanje, pregledavanje, posmatranje; /-ı, -al - etmek 1) preneti, izvrsiti prerios, predati, uruciti, prepustiti nekome drugom, poveriti 2) uputiti, poslati 3) zadati udar, udariti (sabljom i si.) , napasli havaleli 1. glomazan 2. ogradjen, okruzen ogradom 3. med. bolestan od eklampsije havalename a-p. nevcana uputnica, doznaka
havva havaleten a. uputnicom; parayı - göndermek slati novac uputnicom havalı
1. vazdusast, prozracan; pun vazduha 2. vazdusan, pneumatski 3. privlacan, dopacljiv, atraktivan 4. fig. vetropirast, lakomislen; razmazen, svojeglav; supalj; koji ne moze da prione na posao havali a susedstvo, okolina, kraj, rejon; predgradje; hava
limanı (-nı)
havan eli (-ni) tucak havari a 1 . ucenik; pristalica 2. ret. apostol havas1 (-ssı)a. 1. pt. od has, hassa 2. osobine, svojstva 3. visi stalez, elita havas2 a 1. pt od hasse; - hamse pet c ula
1 zagusljiv, bez vazduha 2.
neprovetren havasızlık
zagusljivost,
nedostatak
taşı (-nı)
astr. meteorit, aerolit
hava yolu (-nu) vazdusna linija, vazdusni pravac, linija kretanja aviona; - ile avionom, vazdusnim putem hava
yuvarı (-nı)
1 peskir ll maljav, dlakav, s dla-
cicama havlıcan
p bot. perunika (Cyperus lon-
gus) havlu peskir, rucnik, - kumaş frotir; hamam - su peskir za kupanje; yüz - su peskir za lice
astr. atmosfera;
havhav 1 onom. av, av! ll pas, kuca (u decijem govoru) havi a. koji sadrzi, koji obuhvata, ukljucujuci, /-1/ - olmak sadrzavati, obuhvatati havil (-vii) a v. hevil; can - iyle u smrtnom strahu, u panici havlamak lajati O havlayan köpek maz post. pas koji laje ne ujeda
havluculuk 1. proizvodnja peskira 2. prodaja peskira havluluk 1. drzac za peskire 2. ormar za peskire 3. frotir, metarijal od koga se prave peskiri havra 1. sinagoga 2. mesto, pijaca; zagor, graja
razg.
bucno
havsala a. 1. anat. karlica; - kemiği karlicna kost 2. razg. inteligencija, razumeveanje, shvatanje; pamet; - sı almak razumeti, shvatiti, verovati, ici u glavu; - bunu - m - almadı ovo mi ne ide u glavu, ne mogu da verujem; - sı geniş 1) tolerantan, koji se lako prilagodjava, strpljiv 2) koji lako shvata havuç (-cu) bot. sargarepa (Daucus sativus, Daucus carota)
vazduha hava
havlı
lavez
havlucu prodavac ili proizvodjac peskira
aerodrom
havan p 1. avan, havan 2. sprava za secenje duvana 3. voj. minobacac, merzer; - topu minobacac; haubica O - dövücünün hınk deyicisi neradnik, folirant; - da su dövmek mlatiti praznu slamu
havasız
havlayış
ısır
havut (-tu) kamilji sarnar havuz a. bazen; açık - olvoren bazen; - zatveren bazen; spor (ili yüzme) - u bazen za plivanje 2. rezervoar, cisterna 3. suvi dok O - balığı zlatna ribica (Cyprinus auratus) kapalı
havuzcuk
(-ğu)
anat. bubrezna karlica
havuzlamak ak. dovesti brod u suvi do k havuzlanmak pass. od havuzlamak Havva re/. Eva Havva Ana eli bot. jerihonska ruza (Anastatica hierohuntica)
455
nrllL
1'' '
havya havya lemilo, alatka za lemljenje
ristojan drzak, bezobrazan
havyar ikra, kavijar ~ ~ kesrnek arg. dangubiti, besposliciti, dzabalebariti
hayasızlık bestidnost, besramnost, nepristojnost; drskost, bezobrazluk
havza a. basen (u razlicitim znacenjima); kömür ~ sı basen uglja
hayat1 (-tı) a zivot, zivljenje, ljudski vek; cf. ömür, yaşam; ~ adamı svetski covek; - arkadaşı zivotni saputnik; ~ - a atılmak 1) stupiti u zivot, krenuti u zivot 2) poceti raditi; - ını borçlu olmak dugovati nekome zivot; - geçirmek ziveti, provesti zivot; /-ın/ - ına girmek uci u neciji zivot; - kadını prostitutka; - ını kazanmak zaradjivati za zivot; - a küsmek dosaditi zivot, biti umoran od zivota; ~ memat meselesi pitanje zivota ili smrti; ~ mücadelesi (ili kavgası) borba za zivot; - pahalılığı visoki troskovi zivota; ~ sigortası osiguranje zivota; /-al vermek dati zivot, oziveti; - ını yaşamak ziveti svoj zivot o ~ ın baharı mladost; - a gözlerini yummak (ili kapamak) umreti, preminuti, sklopiti, sklopiti oci
hay uzv. o! oh! kakva ... ! ~ anasını arg. kakva steta! o - - da, svakako, vazi, dogovoreno;~ dan gelen huya gider post. kako doslo tako proslo haya a anat. testikul, mosnice haya a 1. stid, stidljivost; sram, sramota 2. cednost, skromnost 3. cast, lepo vaspitanje; - etmek stideti se, snebivati se hayal (-li) a 1. uobrazenje, imaginacija, masta; tantazija, iluzija; - etmek tantazirati, mastati;. ~ e gelmez hikayeler neverovatne price; - i ham smesna ideja; utopija; ~ kırıklığına uğramak - kı rıkliğına uğramak razocarati se; - kurmak mastati, sanjariti; - meyal nejasno, kao kroz maglu, mutno; - meyal hatırlamak seeali se kao kroz maglu 2. prividjenje, utvara, prikaza, avet 3: fiz. odrazavanje, refleks, odraz, slika 4. (ili ~ oyunu) karadjoz, igra senki hayalci 1. fantast, sanjalica, zanesenjak, vizionar 2. !ice koje pokrece lutke u karadjozu hayalet (-ti) a duh, privldjenje, prikaza, utvara, avet, tantom hayalhane·a-p uobrazavanje, tantazija hayalı slidljiv, snebivljiv
hayalfener ı caroban tenjer ll fig. jako mrsav, zgoljav, kost i koza, kao skelet tantası
sanjalica,
hayasız 1 bestidnik, besramnik, bezobraznik ll bestidan, besraman, nep-
456
hayat ağacı nealosko stablo
(-nı)
drvo zivota; ge-
hayati a. zivotni, vitalni; fundamentalni, osnovni; - organlar vitalni organi hayatiyat (-li) zivotna snaga, zivotnost, krepkost, vitalnost hayda uzv. 1. 'ajde! (za gonjenje stoke), diji! 2. ma zbilja? ma nije valjda? zar? haybe arg. badava, uzalud
hayali a 1 lutkar koji pokrece lutke u karadjozu ll prividan, imaginaran, tantastican, utopisticki
hayalperest (-ti) a-p. zanesenjak, vizionar
hayat2 (-tı) dijal. 1. pokrivena terasa, veranda 2. dvoriste
haybeci badavadzija haydalanmak ak. 1. goniti, terali (zivotinje) 2. arg. izbaciti, isterali (sa posla) haydari a kratka jakna bez rukava (koju su nekada nosili dervisi) haydi, hadi uzv. 1. hajde!' ajde! no! 2. neka bude, vazi, uredu; - seııin dediğin olsun vazi, neka bude po tvom 3. najvise; ~ beş 1) najvise pet 2) 'ajde pet 4. bes-
haykırmak
mislica, budalastina, glupost ("i" se izgo_vara produzeno); - bunları başkasına anlat gluposti, to pricaj nekom drugom <> - 1) skrati! ne d uz i! zavezi! 2) brzo, pozuri - - giyoruz brzo, idemo! 3) lako 4) najvise haydin uzv. hadjemo! ajdemo, pozurite haydindi nar. v. haydi haydisene, hadisene uzv. nar. v. haydi; - ne duruyorsun? hajde, sta stojis? haydut (-du) 1. ist. hajduk, razbojnik; hajducki jatak; deniz - u gusar <> gibi 1) krupna osoba (koja uliva strah) 2) nemirno, nestasno dete yatağı
haydutluk hajducija, hajdukluk hayhay p. uredu! svakako! kako da ne! da! moze! hayhuy p 1. galama, buka, graja; bu içinde çalışılmaz u ovoj galami se ne moze r'aditi 2. razg. neprekidan rad, beskrajan trud, uzaludan trud hayıf (yfı) a 1. kakva steta! kakva zalost! jao! kuku! 2. jadikovanje, tugovanje, plac hayıflanmak
dat. zaliti, sazaljevati; kukati, jadikovati, tugovati
hayır1 (-yrı) a 1. milosrdje, dobrocinstvo, dobrota, dobro, dobro delo, filantropija; - a alarnet dobar znak; - ı dokunmak i) biti od koristi, cinili dobro 2) videti dobro (od koga); - ehli dobrotvori; haber dobra vest; - işiemek ucinitii dobro delo; - müessesi dobrotvorna ustanova; - sahibi filantrop, dobrotvor; - a yormak protumaciti u pozitivnom smislu, smatrati povoljnim 2. korist, dobit; - (ını) görmek imati koristi od, izvuci korist od; - görmemek nemali nikakve koristi, ne videti nikakvo dobro; /-dan/ - kalmamak ne biti vise koristan; /-dan/ - yok 1) ne valja 2) /dan,-a/ nema koristi od, nece biti fajde od nekoga <> - etmemek 1) ne biti od koristi,
ne obecavati mnogo, ne pruzati zeljene rezultate 2) predstavljati opasnost za 3) ne ici nabolje; - dır inşallah! ako bog da bice dobro! nadam se da je sve uredu! daj boze da sve bude kako trebal - ola! kojim dobrom? sta je to? akşamlar - olsun! dobro vece!
hayır2 ne; - demek reci ne, odbiti hayırdua
a. blagoslov
hayırhah a-p. 1 dobra namera, blagonaklonost, benevolentnost, odanost ll dobronameran, blagonaklon, benevolentan, odan hayırlaşmak
pozeleti
dobru
srecu
posle pogodbe hayırlı 1. dobar, koristan; povoljan;. cemiyet dobrotvorno drustvo 2. srecan; yolculuk srecan put! <> - olsun! neka je sa srecom! srecno bilo! - sı (ili - sı olsun) neka je sa srecom! - komşu, hayırsız akrabadan iyidir post. bolje imati dobrog komsiju nego loseg rodjaka hayırperver hayırsever
a-p. v.
hayırsever
dobrotvör, filantrop
hayırsız 1. beskoristan, los, koji nije nizasta 2. neveran
hayırsızlık
hayıt
1. beskoristan 2. neverstvo
bot. konopljika (Vitex agnus can-
tus) hayız (-yzı) menstruacija; perioda; görmek imati menstruaciju, menstruirati; dan nifastan kesilmek uci u klimakterijum haykırı uzvik, usklik, vrisak, krik; reti gram. uzvicnik haykırış
işa-
krik, uznik, plac
haykınşmak
dovikavati se, vikati
haykırmak
vikati, povikati, uzviknuti, derali se, cikali 2. fig. glasno negodovati, protestovali
457
hay kı rtı haysiyetsiz bez postovanja, bez dostojanstva, omalovazavan, bez samopostovanja
haykırtı uzvik, usklik, vrisak, krik haykırmak
caus. od
haykırmak
haylaz ı 1. lenstina, besposlicar 2. pokvarenjak, nevaljalac, pakosnik ll lenj, besposlen, zaludan hayraziaşmak
1. olenjiti se, besposliciti, lencariti, dangubiti 2. iskvarili se, prozlili se haylazlık 1. lenjost, besposlicarenje 2. nevaspilanosl, iskvarenost
hayli p. prilicno, dosta, mnogo; bir poprilicno, podosla haymana pasa, ispasa; pasnjak o beygiri gibi dolaşmak turnarali bez cilja; - öküzü (ili mandası, sığırı) arg. lenslina, besposlicar, vucibatina hayran a ı dbozavalelj ll 1. zacudjen, iznenadjen, zaprepascen, zapanjen, prenerazan 2. zadivljen, odusevljen, ushicen; - kalmak (ili olmak) 1) zacuditi se, iznenaditi se 2) dat. zadiviti se, oduseviti se; obozavati hayranlık
1. cudjenje, iznenadjenje, zaprepascenje, zacudjenosl 2. divljenje, odusevljenje; obozavanje hayrat (-tı) a 1. pl. od hayır1 2. dobra dela, dobrocinstva, dobrotvornost; - sahibi dobrotvor 3. zaduzbina hayret (-ti) a cudjenje, zaprepascenje; 1 -1/- te bırakmak zapanjiti, zaprepaslili; e düşmek biti zapanjen, biti zaprepascen; /-al - etmek cuditi se, divili se; - le zacudjeno, .zadivljeno O - ! neverovalno! cudno! hayrola sta je? sla se desilo? sta nije u red u? haysiyet (-ti) a 1. postovanje, samopostovanje; pocast, ugled 2. dostojanstvo, cas!; cf. onur (2); - divanı sud casti o - iyle zbog, radi, povodom haysiyetli tojanstven
458
postovan,
ugledan,
dos-
haysiyetsizlik bescasce, lovazanje, sramota, bruka
>
oma-
hayta 1. ist. najamni vojnik 2. skitnica, probisvet, huligan haytah k skitanje, lutanje hayvan a 1. zivotinja, zver; Hayvanları Koruma Cemiyeti Drustvo za zastitu zivotinja; yırtıcı - zver, mesozder 2. stoka, marva; büyük baş - lar krupna stoka; ehli - lar domace zivotinje; küçük baş lar sitna stoka; - panayırı stocna pijaca 3. konj; zivotinja za jahanje, tovarna zivotinja 4. skot, idiot, zivotinja o - gibi lup, glup; grub, neotsan; - ın alacası dışında insanın alacası içinde pos/. ceni konja po izgledu, a coveka po karakteru hayvanat (-tı) a 1. pl. od havan; zivotinje; 2. ist. zoologija; - bahçesi zooloski vrt hayvan bilimci zoolog hayvan bilimi zoologija hayvanca zivotinski, zverski, kao zivotinja; surovo, neotesano, grubo hayvancılık
stocarstvo
hayvani a 1. zivotinjski, stocni, marveni 2. fig. brutalan, neotesan, svirep hayvan kömürü (-nü) zivotinjski ugalj hayvanlaşmak
podivljati, pozivotinjiti
hayvanlık 1. animalizam 2. brutalnost, grubosl; - etmek ponasati se kao skot
hayvansal biol. zivotinjski haz 1 (-zı) a 1. zadovoljstvo, uzivanje, naslada, ushicenje; - duymak osecati zaadovoljstvo 2. sklonost haz2 (-z' 1) a odsecanje, secenje; prosecanje; - batn med. gastrostomija hazakat (-li) a iskustvo, vestina, spo-
hazzetrnek sobnost
hazırcılık
hazakatli iskusan, sposoban, vest hazan p poet. jesen hazar a mir, mirno doba Hazar Hazar; - Denizi Kaspijsko more Hazarca hazarski jezik hazari a mirovni; mirnodopski; ct. barışlık
hazcı
til.
hazcılık
ı
hedonista ll hedonisticki
til. hedonizam
hazfe4mek ak. skloniti, ukloniti; odstraniti, udaljiti, otarasiti se hazık (-kı) a iskusan, sposoban, umesan, vest (o strucnjaku)
hazım1 (-zmı)avarenje hazım2 (-zmı) a trvdoca, cvstlha, krutost; odlucnost, sigurnost
hazım3
a probavni
hazımlı
strpljiv, uravnotezen, stalozen
hazımsız 1. nesvarljiv 2. nestrpljiv, neuravnotezen, razdrazljiv hazımsızlık 1 . med. probavna smetnja, indegestija 2. lose varenje hazır
a ı 1. spreman, gotov 2. prisutan;
- bulunmak 1) biti spreman, biti gotov 2) biti prisutan, prisustvovati; /-11 - etmek pripremati, spremati; /-al - konmak 1) doci na gotovo 2) uzivati u plodovima tudjeg rada; - olmak biti spreman, biti gotov ll posto, kako, jer, buduci da o - mezarın ölüsü gotovan, lenstina; - ol! mirno! (komanda); - ol duruşu stav mirno; - ve nazır prisutan svuda i na svakom mestu; sveznajuci; - yiyici 1) gotovan, badavadzija 2) osoba koja nista ne radi vee zivi od svog kapitala hazırcevap
a dovitljiv, snalazljiv, do-
setljiv hazırcı
1. konfekcionar 2. gotovan
1. konfekcija 2. gotovanstvo
hazırlamak
ak.
spremiti,
pripremiti,
pripraviti hazırlanmak
zırlamak
dat. 1. pass. od ha2. spremati se, pripremati se
hazırlatmak caus.
od hazırlamak
hazırlık priprema, pripremanje, spremanje; - görmek 1) pripremati 2) nabaviti sto je potrebno; - komitesi organizacioni komitet;- tahkikatı jur. preliminarna istraga; - yapmak vrsiti pripreme; pripremati se hazırlıklı spreman, pripremljen; olmak (ili bulunmak) biti spreman, biti pripremljen
hazırlop (-pu) ı tvrdo kuvano jaje ll lako, jednostavno, bez truda
hazin a tuzan, setan, zalostan, dirljiv, patetican, melanholican hazine a 1. blago 2. riznica 3. ist. drzavna blagajna 4. skladiste, depo; evrak, evrak - si arhiv; su - si spremiste za vodu, rezervoar, cisterna 5. voj. magacin hazinedar a-p blagajnik, cuvar blaga hazinedarlık blagajnicki
posao
haziran a jun haziran böceği zool. (Amphimallon solstitiale)
junski
hrust
hazınetmek ak. b 1. variti, svariti, probaviti; ct; si nd irmek 2. tig. podneti, svariti
hazne 1. v. hazine 2. anat. vagina hazret (-ti) a 1. isi. prorok, svetac; Hazreti Muhammet prorok Muhamed 2. stari, prijatelju (pri obracanju intimnom prijatelju o Hazretleri njegovo (vase) velicanstvo, vasa ekselencijo; - i Nuh'tan kalma vrlo star, drevan; staromodan hazzetrnek abi. dopadati se, svidjati se, biti zadevoljan sa
459
heda he da; - demek odobriti, pristati, sloziti heba a uzaludan, beskoristan, nepotreban; bezdusa; nepromisljen; - etmek uzaludno trositi, procerdati, straciti; olmak propadatı uzalud, biti procerdan hebenneka a 1 . naduvenko, razenko 2. idiot, budala
uob-
hece a slog <> - vezni silabican (slogovni) metar koji
recituje
hecelemek ak. citati ili izgovarati rec slog po slog
heceli slogovni, silabiean hecin a zoo/. dromedar, jednogrba kamila (Camelus dromedarius) hedef a cilj, meta 2. figr nisan, cilj; /-1/ -almak 1)nisaniti; uzeti na nisan 2) pastavili za cilj; - olmak biti cilj, biti meta (za nesto neprijatno) heder a gubitak, steta; zrtva; - etmek 1) zrtvovati, prinositi zrtvu 2) traciti; lisavati, gubiti; stetiti; - olmak 1). biti zrtva 2) biti procerdan, biti upropasten, biti potrosen hedik dijal. kuvana psenica, kukuruz isi.
hediye a 1. poklon, dar 2. cena svete knjige; - etmek pokloniti, darivati <> - atr dişine bakılmaz posl. poklonu se u zube ne gleda hediyelik prigodan za poklon, za poklon
hedonist hedonist hedonizm hedonizam hegemonya hegemonija hekim a lekar, doktor; - başı glavni lekar <> - siz hakimsiz memlekette otur-
460
hekimlik 1.1ekarski poziv, lekarstvo 2. medicina
hektar hektar hektograf hektograf hektogram hektogram hektolitre hektolitar
heccav a satiricar
hececi narodni pevac pesme u slogovnoj metrici
ma izr. ne zivi tamo gde nema lekara i sudije
se <> - mi? je li sve uredu?
hektometre hektometar heliı
a toalet, zahod, wc
heliık (-ki) a 1. smrt; ubistvo 2. unistavanje, likvidiranje, istrebljenje 3. fig. iznemoglost, iscrpljenost, iznurenost; etmek 1) ubiti; unistiti 2) iscrpsti, iznuriti olmak 1) poginuti, uginuti 2) biti iscrpljen, iscrpsti se, iznuriti se
helili (-li) a 1 nar. zakonit supruznik ll dozvoljan (po serijatu), legitiman, zakonit, legalan; /-ı, -al - etmek 1) ustupiti, pokloniti, predati; oprostiti (uz prizivanje boga za svedoka) 2) ne (za) zaliti za necim <> inden od srca, rado; zakonito, posteno; olsun 1) nek'ti je helall nek'ti je sa s recom! uz moj blagoslov! neka bude tvoje zakonito vlasnistvo! nema potrebe da mi se zahvaljujes! 2) ne treba zaliti, ne zali! böyle güzel bir elbiseye o para - ols.un! ne treba zaliti novac za ovako lepu haljinu heliılleşmek 1. oprostiti se, pozdraviti se 2. oprostiti jedan drugom
helalli 1. zakonit supruznik 2. heliiilik 1. zakonita zena, zakonit muz 2. ono §to je zakonito, ono §to je dozvoljeno; /-ı/ - e almak vencati se; - vermek odreci se svih potrazivanja heliiizade a-p 1.ist. zakonito dete 2. cestit, pasten covek hele 1. narocito, pre svega, iznad svega; zaista, stvarno 2. konacno, napokon, najzad 3. ako, samo da, da (u obecanjiına) 4. bolje nemoj, neınoj slucajno <>
hemoglobin - bak! sa mo da vidis! vidi ti to! :.. bir 1) nemoj slucajno .. ! 2)da sacekamo dok .. ! şükür hvala bogu! konacno! helecan jako Jupanje srca
helyodor min. heliodor
helecanianmak osecati jako lupanje srca Helen Hefen
helyosta heliostat helyoterapi helioterapija helyum hem. helijum
Helenislik helenisticki helezon a 1. spirala, zavojnica 2. anat. usna skoljka 3. med spirala helezon i a spiralan, zavojni helezonlaşmak
helvahane a-p 1. pfitak si ro k sud u kome se pravi ha va 2. ist. deo kuhinje u carskoj palali gde su se spremafi kolaci
uvrunuti se, postali spi-
ralan helezonlu spiralan helik dijal. kamicak kojim se popunjava praznina izmedju veceg kamenja u zidu
hem p. 1. i, em 2. osim toga, uz to; takodje, jos, i to 3. cak; - de povrh toga, osim toga, i to; - de nasıl i te kako; - ... ... (de) i... i, em ... em <> - lsa'yı hem de Musa'yı memnun etmek posl. zadovoljiti i Hristosa i Mojsija; zadovoljiti dvoje koji imaju razficite zahteve; - ziyaret, hem ticaret posl. i poseta i trgovina; istovremeno i posao i zadovoljstvo hematit(-ti) min. hematit
helikoit( -ti) mat. helikoida
hernatolog hematalog
helikon muz. helikon
hematoloji hematologija
helikopter helikopter
hemayar a-p. jednak, ranga; ct. eşit
helis mat. helikoida, zavojnicast helisel helikoidan, zavojnicast helke dijal. kofa, vedro, cabar helma a. odvar, sok od kuvanog pirinca, psenice, pasulja i sf.; - dökmek zgusnuti se <> gibi prekuvan helmelenrnek zgusnuti se helva a. halva, alva; naziv za razne vrste kolaca <> - demesini de bilirim, halva demesinide posl. znam da kazem i helva i halva; znam da budem i fin i grub; nisam ja macji kasalj helvacı
poslasticar, halvadzija
helvacı kabağı (-nı)
bot. tikva, bundeva
(Cucurbita pepo) helvacı kökü (-nü) bot. sapunjaca (Saponaria officinalis)
pravljenje halve, poslasticarstvo helvacılık
ili
prodavanje
ravan;
istog
hemcins p-a. ı suplemenik ll 1. jednak, isotorodan; 2. iz istog plemena hemdert sapatnik hemen p. 1. odmah, smesta, istog casa, sada, 2. skoro, gotovo, jedva 3. samo sto, samo, uskoro, tek sto, cim, tek; - - 1) skoro 2) gotovo, umafo, zama lo; sonra odmah zatim, odmah posle hemencecik nar. odmah, smesta hemfikir (-kri) p-a istomisljenik;
cf.
oydaş
hemhal(-li} p-a koji se nalazi u istoj situaciji ili polozaju; sapatnik hemhudut (-du) p-a susedan, granican, pogranican hemodiyaliz med hemodijaliza hernotili med. hemofilija hemoglobin hemoglobin
461
hem pa hempa p-a saucesnik, saveznik (u losem poslu) hemşehri p. zemljak, fahri - pocasni grodjanin
sugradjanin;
hemşire p. 1. sestra 2. medicinska sestra, bolnitarka
hemşirelik
1. sestrinstvo 2. holnicarska
sluzba hemşirezade
p.
sestric,
sestricina,
necak, necakinja hemze a. hemze (bezvucan suglasnik u arapskom jeziku) hendek
(-ği)
jarak, sanac, rov, hendek
hendese a. geometrija; - i adiye elementama geometrija;- i halliye analilieka geometrija hendesi a. geometrijski hengame p buka, graja; melez, neredi; jurnjava, uzurbanost hentbol (-lü) rukomet henüz p. 1. samo, samo sto, tek, upravo, malacas 2. jos, jos ne (u negativnim recenicama); onu - görmedim jos ga nisam video hep (-pi) 1. sve, sav, citav, eelokupan 2. uvek, stalno 3. svi; - imiz svi mi; - birlikte svi zajedno; - le hiç ilkesi log osnovno pravilo zakljucivanja; sto vazi za sve, vazi i za neke i pojedine (dictum de omni et nullo) hepatit med. hepatitis hepçil svezder, koji jede sve hepsi (-ni) 1. sve 2. svi hepten nar. potpuno, sasvim do kraja hepyek (-ki) par jedinica (u tavli) her p svaki, svako; - gün svaki dan, svakodnevno <> - an svakog trenutka, svakog casa; - aşın kaşıgı nametljivac, onaj koji je u svakoj corbi mirodjija; - bakımdan u svakom pogledu; - bir svaki,
462
svaki pojedinacno; - biri başka bir hava çalmak svaka vaska obaska; - boyaya girip çıkmak raditi svasta, obavljati razne poslove; - daim uvek, stalno; - damardan kan alınmaz post. ne vadi se krv iz svake vene; nece svako da pomogne; defa panaceja, lek za sve; - düşüş bir öğreniş posl. na greskama se uci; - gün bakiava börek yense bıkılır posl. ako se svakog dana jede bakiava i burek, dosadi; sve vremenom dosadi; - halde 1) verovatno 2) svakako, u svakom slucaju, neizostavno; - hususta u svakom pogledu. po svemu; - ihtimale karşı u slucaju da, za svaki slueaj; - işe burnunu sokmak zabadati nos u sve, mesati se u svasta, biti u svakoj corbi mirodjija; - kim bilo ko, ma ko, ko god; - kim olursa olsun ko god bio, bez obzira ko da je; - nasılsa svakako, u svakom slucaju; - ne ise 1) bile kako bilo, kako bilo da bilo, u svakom slucaju 2) po svaku cenu, kolike god da kosta; - ne kadar koliko god ma koliko; ne vakit kad god, ma kad, bile kod; - şey sve; - şeye burnunu sokmak mesati se u tudja posla, zabadati nos u sve i svasta; - şeyin bir zamanı var sve u svoje vreme; - tarafta svuda, na svakom mestu; - tarakla bezi olmak zabadati prste u nesto, biti mirodjija u svakoj corbi; - telden çalmak biti mnogostran, razumeti se u mnoge stvari; - zaman uvek, stalno; zaman gemicinin istediği rüzgar esmez post. ne duva uvek vetar koji hoce mornar; ne desava se uvek onako kako bismo hteli; - ziyan ber öğüttür post. na greskama se uci hercai p nepotojan, nedosledan, s mestalan, promenljiv hercailik nepostojanost, nedoslednost; nestalnost, promenljivost hercai menekşe bot. dan-i -noc (Viola tricolor hortensis) hereümer (-ci) a zbrka, nered, guzva; haos
pometnja,
hesaplı
herek klin, kocic, kolac, pritka hereklemek ak. 1. udariti kolac, udariti pritku 2. obelezavati kociCima hergele p 1 . nepripitomljen konj 2. agresivna, surova osoba 3. usijana glava hergeleci 1. pastir (krda konja) 2. razg. usijana glava, vratolom hergelelik razuzdanost, neobuzdanost, vratolomnost herhangi svaki, ma koji, koji bilo, bilo koji; - bir bilo koji, svaki, neki; - biri svako, bilo ko herif a 1 . tip, momak, individuum; grubijan, mangup 2. covek 3. dijal. muz herifçioğlu
(-nu) vutg. tip, tipus; kuckin
sin
herk (-ki) ugarena njiva, ugarnica herkes p svako, svi; - başka bir hava niko ni slusa nikoga; - bildiğini okur post. svako recituje ono sto zna; svako radi po svome; - eldiğini biçer (ili - in ettiği yoluna gelir post. svako znje ono sto poseje; po radu plata; - en tenceresi kapalı kaynar post. svacija serpa poklopljena vri; niko tudju muku ne zna çalıyor
herrü: ya - ya merrü! biti ili ne biti, kud puklo da puklo hertz fiz. here her yerdelik sveprisutnost herze p glupost, besmislica, budalastina; - yemek govoriti gluposti, ponasati se nepristojno, ponasati se neprikladno herzevekili p-a 1. lice koje svuda zabada nos, njuskalo 2. mucak, nametljivac hesabi a 1. ekonomican 2. stedljiv hesap {-bı) a 1. racunanje, izracunavanje; aritmetika, brojanje, racun; cetveli tablica mnozenja; - çıkarmak prebrojavati, izracunavati, proracunavati,
racunati, obracunavati; - dersi aritmetika (predmet), cas aritmetike; - tutmak Vodi!i knjigovodstvo; voditi racun 2. racun (u banci, u restoranu i si.); - (ı) açmak otvoriti racun; - cüzdanı 1) cekovna knjizica 2) stedna knjizica /-ı/ - tan düşmek 1) odbiti, oduzeti 2) otpisati; /-1/- a geçirmek 1) knjiziti 2) preneti na racun, transferisati; - görmek 1)platiti racun 2) s redili ra cu ne - isternek Irazili racun; banka - ı bankavni racun, cari - tekuci racun 3. obracun racun (i fig.); /-ıl- a çekmek pozvati na odgovornost; - senesi racunska godina; - vermek 1)obracunati, da li racun 2) objasniti, dati objasnjenje; polagati racuni 4. plan, nacrt, ocekivanje, predvidjanje, pretpostavka; prorocan; - a almak (ili katmak) uzeti u obzir, imati u vidu; - ıma göre po meni, po mom proracunu; etmek 1) brojiti, racunati, izracunati, proracunati, obracunati 2) racunati, planirati, ocekivati; razmisliti o . . ; ını bilmek znati svoj racun; biti stedljiv, biti pazljiv s novcem; /-ın/ - ına gelmek ici u racun, odgovarati; - a gelmez 1) bezbrojan, nebrojan 2) neocekivan, nepredvidjen; - ını (kitabını) bilen stedljiv covek, racundzija
hesapça po racunu, prema cenama, kako ze pretpostavlja
pro-
hesapçı ı racunovodja ll stedljiv; obazriv, oprezan (s novcem); proracunat hesapçılık 1. racunovodstvo 2. sledljivost, obazrivost, opreznost (pri koriscenju novca), proracunatost
hesaplamak ak. 1. brojati, racunati, izracunati 2. uzeti u obzir, imati u vidu 3. racunati na sto, nadati se necemu, planirati, ocekivati hesaplanmak pass. od hesaplamak hesaplaşmak 1. sredit racune s nekim, razracunati se 2. izravnati stare racune, obracunati se, osvetiti se hesaplı 1. ekonomican, stedljiv 2. obazriv, pazljiv s novcem, umeren u tro-
463
hesapsız
senju 3. promisljen, oprezan, obazriv 4. racionalan, proracunat
su ti dani! ej! (prilikom nostalgicnog prisecanja na proslost)
hesapsız 1. bez racuna, · baz racunanja, bez brojanja 2. bezbrojan, neproracunljiv, neprocenljiv 3. nerazuman, nepromisljen, nerazborit, lakomislen 4. neoprezan, nesmotren 5. prekomeran O - kitapsız 1) bez racuna, bez brojanja; neregistrovan 2) nasumce; nemarno, lakomisleno, nepromisljeno, nesmotreno
heyarnola uzv. o-ruk! (pri zajednickom dizanju tereta) o - ile tesko, jedno, s velikom mukom
hesapsızlık 1. bezbrojnost, neizmernost 2. neopreznost, nesmotrenost, nepromisljenost, lakomislenost
Heybeliada Hejbeliada Gedno od Princevskih ostrva kraj lstanbula)
heterojen heterogen heterogen heteropati med. heteropatija hevenk (-gi) p 1. svezanj, grozd 2. snop heves a zelja, interesovanje, entuzijazam; strast, zudnja; stremljenje, polet, sklonost, simpatija prema kome; /dan/ - ini almak uzivati u cemu, nasladjivati se; - i kaçmak izgubiti interesovanje 2. hir, prolazna zelja, porhtev, cef, musica, kapric; /-al - etmek 1) zeleti, pokazivati interesovanje prema necemu, interesovati se 2) odusevljavati se za nesto, zanositi se, strastveno se predavati heveskar a-p v. hevesli
heybe a 1. bisage 2. dvostruka torba od debljeg materijala koja se nosi o ramenu hebeci bisagdzija
heybet (-ti) a 1. postovanje, uvazavanje, strahopostovanje; 2. velicanstvenost, uzvisenost, impozantnost; ct. azarnet heybetli 1. koji uliva strahopostovanje duboko postovan 2. velicanstven, impozantan hey~an a uzb~djenje, uzrujanost; entuzijazam, odusevljenje, euforija; - duymak uzbuditi se, uzrujati se, doziveti uzbudjenje; - a gelmek (ili kapılmak) uzbuditi se, uzrujati se, uznemiriti se heyacanlandırılmak
pass.
od
he-
yacanlandırmak
heyacanlandırmak ak. rujati, uzbuniti, uznemiriti
uzbuditi uz-
heveskarlık zelja, entuzijazam; strast. ljubav (prema necemu), sklonost
heyecanlanmak uzbuditi se, uzrujati se uznemiriti se
hevesiandirmek ak. pobuditi necije interesovanjje, zainteresovati
heyacanlı 1. uzbudjen, razdrazljiv, uzrujan 2. ziv, zivahan 3. uzbudljiv 4. s odusevljenjem, s entuzijazmom
heveslenmek dat. strastveno zavoleti nesto; zeleti, zudeti za necim, poludeti za hevesli 1 ljubitelj, poklonik; amater, diletant ll dat. odusevljen, zanesen necim, entuzijastican, naklonjen necemu, koji voli nesto hevessiz ravdusan, indiferentan, nezainteresovan hey uzv. 1. ej! hej! 2. ah! eh! jao! - gidi gençlik! ah, prodje mladost! - gidi - gde
464
heyacansız 1. miran, spokrojan, tih 2. neuzbudljiv, bez emocija 3. bezvoljan, ravnodusan, bez entuzijazma
heyelan a lavina, odronjavanje, odron, klizanje (terena) heyet (-ti) a 1. delegacija; komisija, odbor, komite!, grupa 2. astronomija 3. vid, spoljasnost; forma o - iyle kao sto jeste, u eelini
hırbo
heyhat
uzv. jao! kuku! avaj!
(-tı)
heyhey a nervozan, uzrujan (samo u odredjenim izrazima); - ler geçirmek biti nervozan; - leri tutmak uzrujati se, uznemiriti se, izgubiti kontrolu, unervoziti se; - leri üstünde vrlo nervozan,rastrojen, uznemiren heykel a spomenik, statua, skulptura; sütun karijatida heykelci vajar; - kalemi vajarsko dleto heykelcilik vajarstvo; heykeltıraş
vajarstvo
hezaren2 . p bat. spanska trska (Calamus rotang) hezel a 1. sala 2. anegdota, humoreska hezeyan a 1. glupost, besmislica, budalastina 2. buncanje, delirijum, ludilo; etmek 1) govoriti gluposti 2) buncati hezimet (-ti) a poraz, slom, propast; -e uğramak pretrpeti poraz
nar. da
- - 1. stucajuci 2. jecajuci, ri-
dajuci hıçkırık (-ğı) 1. stucanje; /-1/- tutmak stucati 2. jecanje, ridanje; - larla ağlamak jecati, ridati
1. stucanje 2. jecanje, ridanje
hıçkırmak hıçkırtmak
1. stucati 2. jecati, ridati ak. caus. od
anam. hik! (pri stucanju); - demiş (babasının) burnundan düş müş on je verna kopija svojih roditelja; mık etmek 1) pronalaziti razne izgovore da se ne bi nesto uradilo; arg. eskivirati 2) izbegavati pravi odgovor; - tutmak stucati anasının
hı m1 nar. h m!
hım2 - - nazalan, unjkav, koji govari kroz nos; - konuşmak unjkati, govoriti kroz nos hımbıl
hıçkırmak
hıdiv p ist. kediv (titula za guvernera Egipta koja se u Osmanskom carstvu dodeljivala od vremena Kavalali Mehmeda Ali pase)
priglup, lenj
hımhımlık unjkanje, nos, nazalan govor
hımış
Hg hem. znak za zivu
hıçkırma
a 1 . higijena 2. zdravstvena
hık
hezaren 1 p bat. zavornjak (Delphinium)
hıçkıra:
hıfzetmek ak. cuvati, odrzavati 2. uciti napamet, pamtiti, memorisati
zastita
heyula a. 1 . haos 2. utvara, avet, sablast, bauk; - gibi kao bauk (ogroman i ruzan)
hı
hıfz ı a 1 . cuvanje, odrzavanje 2. ucenje napamet, memorisanje; - etmek v. hıf zetmek
hıfzısıhha
a-p vajar;
heykeltıraşlık
hıdrellez a 1. ist. praznik 6. maja (kada se po verovanju sastaju proroci Hizir i lljas) 2. praznik kojim se slavi dolazak leta (odgovara hriscanskom Djrdjev danu) 3. vremenski period· od po la gadine koji se racuna od 6. maja do 8. novembra
govorenje
kroz
drveni zid opdocen ciglom
hınç mrznja, zloba, pizma, bes; almak osvetiti se
(ını)
hınk: - deyici lenjivac, koji se ravi da pomeze; ludak hınzır a svinja 2. gad, skot podmuklo; odvratno
hınzırca
hınzırlık 1. svinjarija 2. podmuklost, parkhost 3. odvratnost hır arg. svadja, tucnjava; svadjati se, tuci se
etmek
hıra 1. slab, rdjav, krzljav 2. pohlepan, prozdrljiv, halapljiv; pozudan
hırbo arg. 1 klipan, zvekan, tikvan ll
465
hırboluk
!rom, nespretan hırboluk tupost, gluposl, ogranicenost hırçın 1. prgav, prek, plah, plahovit; nedruzeljubiv, svadljiv 2. uzburkano, razbesnelo (o moru) hırçınlaşmak planuti, prasnuti, besneti se, razjariti se, razdraziti se
raz-
plahovilosl, prgavosl, prekosl, razdrazljivost; zajedljivost a-p 1. gvozdjarija 2. sitna
roba; slarudija hırdavatçı
hırpalamak ak. 1. habati, pohabati, iznositi, poderali; iskidali, pokidali 2. napadali, poslupali grubo s nekim; maliretirali
hırpalamak
hırçınlık
hırdavat (-lı)
hırlı nar. dobar; poverljiv, ceslil, poslen; - mıdır, hırsız mıdır bilmem ne znam da li je posten ili nije
hırpalatmak
caus. od
hırpalamak hırpalamak
hırpani 1 odrpanac ll dronjav, odrpan, poderan, otrcan, iznosen; hırpanilik
1. gvozdjar 2. starinar
pass. od
poderanosl, olrcanosl, dron-
javost hırdavatçılık
lrgovina starim gvozdjem
hırgür
bucna svadja, kavga; karmak posvadjali se, izazvali svadju hırıldamak
çı-
1. brektali, tesko disati, hri-
pati 2. hrkati hırıldaşmak
1. rezali jedan na drugog (o psima), klali se, gristi se (o zivolinjama) 2. prepirali se, glodali se, zavadjali se hırıltı 1. breklanje, sislanje, hroptanje, hripanje, krkljanje, lesko disanje 2. neslaganje, svadja hırıltıcı
1svadjalica ll svadljiv
hırıltılı
promukao, hroptav, krkljav, hribrnjica
hırka a. 1. hrka, deblji dzemper na zakopcavanje 2. fatirana prosivena jakna 3. hrka, pamucna haljina koju su nosili dervisi; - yı başıma çekmek povuci se u samocu; Hırka-i Saadet is/. Muhamedov ogrtac(cuva se u dvorcu Topkapi)
hırlaşmak 1. rezati; grisli se (o zivotinjama) 2. hripali, hroptati 3. nar. svadjali se, prapirati se hırlanmak
gundjati samome sebi
hırlaşmak
1 . rezali jedan na drugog 2.
nar. svadjati se 466
hırsız lopov; - malı ukradena roba; deniz - ı gusar O - feneri slepi fenjer; - a yol göstermek nesvesno bili saucesnik u nekom losem delu hırsızlama 1. ukraden (o robi) 2. potajan, neopazen hırsızlık kradja, lopovluk; - etmek (ili yapmak) krasli
hırsiandırmak
naljuliti, razjarili, raz-
besneti koga
pav hırızma
hırs a 1. pohlepa, pozuda, sirasi 2. bes, jarosl, gnev; - ından çatlamak puci od bsa; - ını yenmek uzdrzati se, stisali bes
hırsianmak
razbesneli se 2. nuli
1. naljulili se, razljulili se, sırasno zeleti, zudeli, cez-
hırslı 1. pohlepan, pozudan, gramziv 2. ljul, besan, razdrazen hırtj-tı), hırtapoz
arg. budala, glupan,
kreten hırtı
: -
pırtı
prnje, stare stvari, ko-
jestarija hırtlamba 1 odrpanac, dronja ll odrpan, pocepan, poderan, dronjav; - sı çıkmak 1) biti neuredno obucen, biti aljkav 2) biti u stanju raspadanja, bili u dronjcima
hicazkar hırtlık
hıyarleşmak ar.
arg kretenizam
Hırvat (-tı) ı
Hırvatça
Hrvat ll hrvatski
hayırlık arg. glupiranje, budalastina, glupost; - etmek v. hıyırlaşmak
hrvatski jezik
a rodjak, srodnik, rod; -
hısım (-smı)
akraba svi b izi i
daıji
rodjaci, rodjaci i pri-
jateıji
hısımlık
krvno srodstvo, redbina
hış: - - onom. sustanje, sus-sus; etmek v. hışıJdamak hışıldamak
hışıltı
sustati, suskati
1. sustanje, suskanje 2. sum (u
grudima) hışım (-şmı) a ıjutina, srdzba, gnev, bes, jarost; - la ıjutito, srdito, se gnevom; birinin - ına uğramak biti zrtva necijeg besa hışımlanmak naıjutiti
se,
razıjutiti
se
razbesneti se hışır 1 ı 1. nezreıo voce (ıubenica ili dinja) 2. arg. grubijan ll 1. zelen, nedozreo 2. arg. zelen, neiskusan
hışır2 - - onom. sus-sus, susteci hışırdamak
sustati, suskati
hışırdatmak hışırlık
caus. od
hışırdamak
arg. 1. ludost, glupost 2. gru-
bost hışırtı
sustanje, sum
hışlamak
sustali
hıyanet Hi) 1 izdaja, izdajstvo; verolomstvo; ll dijal neveran; izdajnicki; etmek izdati
hıyar1 a 1. bot. krastavac (Cucumis sativus) 2. arg. glupan, budala, magarac, zvekan, likvan
hıyar2 a jur. biranje, izbor; - hakkı pravo biranja, opcija hıyarcık, hıyareri
guka, kvrga
glupirati se, ponasati
se kao budala
a med. tumor zlezde;
hıırşembe bot indijski rogaci (Cassia
fistula) hız 1. brzina; - almak ubrzati; - (ını) kesrnek smanjiti brzinu, usporiti; alçak mala brzina; ilk - pocetna brzina 2. snaga, silovitost; - ını almak gubiti snagu, opasti, sleci, se, prestali (o vetru i si.); ını alamamak 1) ne moci usporiti, biti van kontrole; fig. ne moci vıadati sobom 2) ne moci postici odredjeni brzinu hızar piıa,
velika testera
hızarcı piıar, strugar hızarcılık struganje (drvenih balvana u daske ili drva u komade)
Hızır1 isi. Hizir (po legedi besmrtni prorok)
hızır2 a brz o - gibi yetişrnek stici u poslednji cas, stici kao bogom poslat hızlandmimak hızlandırmak
pass. od
hızlandırmak
ak. 1. ubrzavati (nesto)
2. pozurivati hızlanmak
1. zuriti se 2. ubrzati se, do-
biti ubrzanje hızlı
1. brz, hitar 2. jak, glasan O 1)odlican vozac 2)bezobziran vozac, drzak vozac şoför
hızlılık
brzina
hızölçer
anemometar
hibe a poklon, dar; - etmek pokloniti, darovali hicap (-bı) a 1. stid, stidljivost; ct. utanma; - etmek stideti se 2. anat. pregrada; - ı haciz anat. dijafragma hicaz a muz. vrsta makama hicazkar a-p vrsta makama
467
hiclv • hiciv (-evi) a satira, sarkazam; hicran a 1.ra·stanak; razdvajanje 2. tuga, bol {zbog rastanka); /-al - olmak 1)izazivati bol, pogoditi, zaboleti 2) tugovati za nekim hicret {-ti) a 1. isi. Hidzra 2. seoba, preseljenje, iseljenje; ct. göç hicrl a po hidzri, muslimanske ere; takvim muslimanski kalendar hicvetmek ak. ismejavati, izvrgavati ruglu, satirizovati hicviye a satira; poruga; sarkazarn
hiççi nihilista
hiçleşrnek
hiddetli ljut, besan, srdit hidrasit {-ti) hidracidum hidrat {-ti) hem. hidrat hidrobiyoioji hidrobiologija
hidroelektrik hidroelektrican; - santral hidroelektrana hidrofil hidrofilan, upijajuci; - pamuk hidrofilna vata hidrofobi hidrofobija hidrofor hidrofor hidrografi hidrografija hidrojen hem. hidrogen hidrojeoloji hidrogeologija hidrokarbonhem. ugljovodonik
nistavilo 2.
v. hidrokarbon asıt
hlorovodonica ki-
hidroksil hem. hidroksil si-
hiçten ı beznacajan, nevazan; neznatan, sitan ll nepotrebno, bez ikakvog razloga hidatit hidatida hidayet {-ti) a isi. pravi put, istinit put, put u islam; - e ermek postati musliman, prihvatiti islam hiddet {-ti) a gnev, srdzba, ljutina, bes; - etmek rasrditi se, naljutiti se, razbesneti se
468
hiddetlenmek dat. naljutiti se, biti ljut na, razljutiti se, razbesneti se
hidroklorik: selina
hiçleşrnek postati beznacajan
hiçlik 1. nistavost, romastvo, nestasica
od · hid-
hiddetlendirmek ak. naljutiti, razljutiti, rasrditi
hidrokarbür
hiççilik nihilizam
caus. od
pass.
hidrodinamik hidrodinamika
hiç {-çi) a ı 1. nista, nimalo; niposto, nikako 2. ikada; uopste {u upitnim i negativnim recenicama) 2. mat. nula O - bir ni jedan; - biri niko od njih, nijedan od njih; - bir şey nista; - bir yerde nigde; bir zaman nikada; - de öyle değil uopste nije tako; nije tako kako mislis; - değilse makar, barem; - kuşku yok nema sumhje, bez sumnje; - olmak 1) izgubiti znacaj, postati niko i nista 2) nestati; - olmazsa makar, barem; - yoksa makar,. barem; yoktan {ili yüzünden) ni zbogcega, bez ikakvog razloga
hiçleştirmek
hiddetlendirilmek detlendirmek
hidroksit {-ti) hem. hidroksid hidrolik (-ği) hidraulika ll hidraulican hidroliz hidroliza hidroloji hidrologija hidromekanik 1 hidromehanika ll hidromenhanicki hidrometre hidrometar hidrosefal hidrocefalus hidrosfer hidrosfera hidroskopi hidroskopija
~
hindiba hidrostatik roslalican
(-ği)
1 hidroslalika ll hid-
krzna kojisu poklanjali sullani) hile 1. lrik, prevara; podvala, falsifikat 2. lukavost, prefriganosl o - hurda bilmez (ili - si hurdası yok) castan, posten; yapmak 1) prevariti, podvaliti 2) pokvariti, krivotvoriti, falsifikovali
hidroterapi hidrolerapija higrometre higromelar higroskop (-pu) higroskop higrostat (-li) higroslal
hilebaz a- p-v. hileci
hijyen higijena
hileci varalica, prevarant, lisac, prepredenjak
hijyenenik higijenski hikaye a. 1. Iii prica, pripovelka, novela; cf. öykü; küçük - kralka prica 2. pricanje, pripovedanje 3. razg. izmisljolina, glasine, prica, laz; - bileşik zaman sloiena vremena koja se grade dodavanjem /icnih nastavaka glogola imek u proslom vremenu na osnove indikativnih vremena; /-ı/ - etmek pricati, pripovedali hikiiyeci pripovedac, novelisi hikayecilik povedalaslvo
1. pripovedanje 2.
pri-
hikayelema pripovedanje hikayelamek ak. pripovedali, opisivati, pricali hikmet (-li) a. 1. mudrost 2. filosofija 3. znacenje, smisao, skriveni smisao 4. (skriveni) uzrok 5. cilj (Boziji) 6. arh. fizika O - ! cudno! neobicno! - inden suat olunmaz to samo bog zna, to je misterija; ne - se (ili her ne - se) ma kako da je neobicno, zacudo! hilaf 1. suprotnost, kontrası 2. protivurecnost, kontradikcija 3.nar. laz O - ına nasuprot; - olmasın ako se ne varam, ako ne gresim; - ım varsa .•. ako ne govorim istinu ... hilafet (-ti) hilafsız
a ~alifal
sigurno, bez sumnje
hilal (-li) a. 1. mesecev srp, mlad mesec; polumesec 2. arh. slap za pokazivanje (u skoli) hilat (-li) a ist. hilal (ogrtac od platna ili
hilecilik prevara, obmana, podvala; lukavstvo, varanje hilekar a-p-v. hileci hilekarlık prevara, varzacija, nepostovanje
obmana,
mal-
hileli 1 . neposten, lukav 2. krivotvoren, lazni; - iflas lazni stecaj hilesiz 1. bez prevare 2. cestil, poslen 3. cisl, neokaljan, bez primesa h il kat (-ti) a. 1. slvaranje, lvorevina; alem slvaranje svela 2. priroda, narav
ı
hilozoizm fiil. hilozoizam himaye a zaslila, cuvanje, prolekcija; /- sinde pod zaslilom, pod pokrovileljslom; /-11 - sine almak uzeti pod zastilu; - altınadaki devlet protektoral; /1/- etmek stiliti, cuvali ın/
himmet (-li) a 1. napor, naprezanje, naslojanje, lrud 2. pomoc; - inizle zahvaljuju6i vama, zahvaljuju6i vasoj pomo6i 3. blagonaklonost, naklonost, milosl; etmek 1) naprezali se, trudili se 2) pomagati, zauzimali se za koga; 3) pokazivali blagonaklonost O - in var olsun hvala li za svu pomo6 koju si mi pruzio hindi zoo/. 6uran (Meleagris gallopavo)
o- gibi kabarmak sepurili se kao 6uran Hindi a ı lndijac, lndus ll iıidijski jezik, hindu hindiba bot. 1 . endivija (Cichorlum endivia) 2. cikorija (cichorium intybus)
469
Hindistan Hindistan cevizi (-ni) 1.bot. kokos; kokos palma (Cocos nucifera) 2. kokosov o ra h Hindolog indolog
Hindu lndus Hint (-di) ı 1. Ind us 2. lndija ll indijski; Avrupa dilleri indoevropski jezici Hint armudu (-nu) bot. guajava (Psidium guajava) Hint bademi (-ni) bot. kakao (Theobroma cacao) baklası
Hint kamışı (-nı) bot. spanska trska (Calamus rotang) Hint keneviri (-ni) bot. konoplje(Cannabis sativa)
Hindoloji indoiogija
Hint rata)
roxylon Rymphii)
bot. tonka (Dipteryx odo-
Hint kertenkelesi (Draco)
(-ni)
zoo/.
zmaj
Hint kestanesi (-ni) bot. divlji kesten (Aesculus hipppocastanum) Hint indica)
kirazı (-nı)
bot. mango (Mangifera
Hintli 1 lndijac ll indiski Hint pirinci (-ni) bot. barsi pirinac(Zizania latifolia)
Hint bamyası bot. kenafa (Hibiscus connabius)
Hint safranı (Curcuma longa)
Hint bezelyesi (Vigna sinensis)
Hint sarısı (-nı) indijska zuta boja (otporna boja koja se dobija od mleka krava koje su se napasle mangovog lisca)
bot.
kineski
pasulj
Hint biberi bot. indijski biber (Piper betle) Hint darısı
(-nı)
bot. kostan (Sorghum)
Hint yağı
(-nı)
(-nı)bot.
ricinusovo ulje
hiperbol (-lü) hiperbela
Hint domuz (-nu) zool. 1. indijski divlji vepar 2. zamorce, mladi glodar poreklom iz juzne Amerike (Cavia Cobaya)
hiperbalik hipenbolican
hinteriant zaledje, (duboka) pozadina
hiperbolait hiperbolold
Hint fıstığı (-nı) bot. indijski pistac (grm tropske Amerike koji se gaji zbog uljevitih semenki i cije se ulje koristi kao sredstvo za prociscavanje) (Jatropha curcas) Hint fulü (-nü) bot. lotos (Nelumbo nucifera) Hint güreşçi (-ni) indijsko rvanje Hint hıyarı (Cassia fistula)
(-nı)
bot. indijski rogaci
(-nı)
bot. palmira (Bo-
Hint ineiri (-ni) bot. indijska smokva (Opuntia ficus-indica)
470
irmiği
hiperbolaldal (-li) hiperboloidan
hipermetrop (-pu) med. dalekovid hipertansiyon med. hipertenzija hipnotizma hipnotizam, hipnoza hipnoz hipnoza hipodrom hipodrom hipoglisemi med. hipoglikemija hipaptarn nilski konj hipostaz hipostaza
Hint hurması rassus flabellifer)
Hint
indijski safran
(-ni) bot. sago indijski (Met-
hipotansiyon med. hipotenzija hipotenüs mat. hipotenuza hipotetik hipotelican hipotez hipoteza
hizipleşmek
hippi hipi
osetljivost 2. apaticnost, ravnodusnost
hippllik hipi pokret; nacin i:ivota hipija his (-ssi) a 1. osecanje, oseeaj, emocija; - lerine kapılmak biti obuzet osecanjima 2. predose6aj, utisak; - ini vermek odavati utisak 3. culo hisar a 1. tvrdjava utvrdjenje - içi citadela 2. muz. naziv jedog makama hislenmek biti ganut, biti dirnut hisli osecajan, osetljiv, sentimentalan hisse a 1. udeo, deo 2. akcija; deonica; - senedi akcija; - senedi sermayesi kapital uloi:en u akcije 3. pouka, nauk; kıs sadan - moraina pouka naravoucenije hissedar a-p akcionar, deonicar, suvlasnik hissedilrnek pass. od hissetmek hisseişayia a-p deo, udeo; lasnistvo (u nepodeljenoj imovini)
hisseişaiyalı
suv-
1
akcionar ll suvlasnicki, ak-
hiş, hişt (-ti) uzv. pss! ej! hej! ti! - buraya gel! hej ti, dodji ovamo!
hitabe
a obracanje, govor; propoved
hitabet a dat. obracajuci se (nekome), govoreci (nekome); upucen (nekome) hitabet (- ti)a 1. oratorstvo, retorika 2. is/. citanje propovedi hitam a kraj, zavrsetak; zakljucak; bulmak (ili - a ermek) zavrsiti se svrsiti se, zakljuciti O - ında na kraju, najzad, napokon hitan a isi. obrezivanje hitap (-bı) a dat. obracanje (nekome, necemu); govor; - etmek 1) obracati se oslovljavati 2}dri:ati govor
Hititçe hetitiski jezik Hititolog hetitolog Hititoloji hetitologija
hisset (-ti) a skrtost, gramzivost, pohlepa hissetmek ak. 1. osecati 2. primetiti, naslucivati, predosecati hissenirmek caus. od hissetmek hissi a 1. oseeajan, osetljiv, culan 2. sentimentalan; cf. duygusal hissikablelvuku (-u) a predosecanje; cf. önsezi
hissiyat (-tı) pl. od hiss; - a kapılmak predati se osecanjima, preovladavati (o osecanjima) hissiz 1. bezosecajan, neosetljiv 2. apatiean, ravnodusan, besmislen 1.
bezosecajnost,
hiyerarşi
hijerarhija
hiyeroglif hieroglif hiza a 1. nivo, razina 2. linija, red; - ya gelmek 1} ravnati se (po nekome}, dostici nekoga, naci se uporedo, naci se na istoj visini; - ya gel! voj. ravnajs! sola bak ya gel! na levo ravnajs! 2) dovesti seured, srediti se; - ya getirmek 1) ranati, isravnati, poravnati, ispraviti 2) dovesti u red hizaiamak poravnjati, izravnjati, ispraviti
hissilelim a zdrav razum
hissizlik
histoloji histologija
Hitit (-di} ist. 1 Hetit ll hetitski
suvlasnicki, solidaran, za-
jednicki
hisseli cionarski
histerezis fiz. histerezija
ne-
hizip (-zbi) a 1. grupa, grupacija, klika 2. grupisanje, frakcija hizipçi grupas, frakcionas hizipçilik grupastvo, frakcionastvo hizipleşmek podeliti se u grupe, frak-
471
hizmet cionisati se hizmet (-ti) a 1. sluzenje, usluga, posluzivanje; /-ın/ ine bakmak sluziti, posluzivati; inde olmak raditi kod nakoga 2. sluzba, rad, servis; akdi jur. ugovor o görmek raditi; e girmek 1) poradu; ceti raditi 2) stupiti u sluzbu 3. duznost, obaveza 4. odrzavanje, staranje, cuvanje; cf. ihtiniam N
N
N
N
N
hizmetçi sluga, posluzitelj, spremac, spremacica, sluzavka, kucna pomocnica hizmetçilik posao luzivanje, sluzenje
sluzavke;
pos-
hizmetkar a-p cf. hizmetçi; erkek sluga; kadın - sluzavka, kucna pomocnica hizmetkarlık
v. hizmetçilik
hizmetli radnik koji obavlja poslove domara, kurira i tome sı.
hodpesent (-li) p 1 hvalisavac ll uobraien, sujetan, samohvalisav hodri: - meydan kusaj!
nar. hajde, cik po-
hohlamak dat. rejavanje ruku i si.)
hukati
hoca p 1. ucitelj, nastavnik, profesor; uciteljica, profesorka, nastavnica 2. hodza, duhovno lice; - çıkmak 1) postali ucitelj (nastavnik) 2) postali hodza 3. savetnik, onaj koji daje savete O dediğini yap, yaptığını yapma post. radi onako kako hodza kaze, a ne kako radi hanım
N
hocalık 1. uciteljski (nastavnicki) poziv i . posao 2. hodzaluk; - etmek (ili yapmak) 1) raditi kao ucitelj (nastavnik) 2) biti hodza; raditi. kao hodza 3) davati pouke, savetavali
zag-
hokey hokej hokka a 1. mastionica 2. sud, bocica, teglica; tükürük - sı pljuvaonica 3. anat. . acetabulum, zglobna casa o gibi mala lepa usta; - gibi oturmak stajati kao saliveno (o odelu) N
hakkabaz a-p 1. madjioniear, zongler 2. fig. sarlatan, varalica, prevarant hakkabazlık 1. madjionicarstvo, zonglerstvo 2.fig. sarlatanstvo
hol (-lü) hol, pretsoblje holding holding kompanija holdingleşrnek
hobi hobi
(radi
postali holding kom-
panija Hcllandalı
1Holandjanin ll halandski
holmiyum holmijum holosen geol. holocen holotüritler zoo/. morski krastavac (Holothuripidea) homojen homogen homolog (-gu) homologan homonim homonim
hodan bot. borazina (Borago officinalis)
homoseksüel 1 homoseksualac ll homoseksualan
hodbehot p 1. sam po sebi 2. dorovoljno, po sopstvenoj volji
onom. mumlajuci, mrmljahomur; juci gundjajuci
hodbin p 1 egoist, sebicjak ll egoistican, sebican; cf. bencil hadbinlik egoizam, egocentrizam; sebicnost hodkam v. hadbin hodkamlık
472
v. hadbinlik
N
-
homurdanış
mumlanje, mrmljanje
hornurdanmak 1. mrmljati, mumlati, gundjati 2. krcali (o masini) homurtu 1. mumlanje, mrmljanje 2. gundjanje 3. buka hop(-pu) 1. odjednom, hop, u jednom
horultu skoku 2. uzv. hop! pazi! - hop! stani! stop! dedik! nar. pazil cuvaj se! - oturup kalmak skakati (od radosti, besna i si.)
o-
hoparlör zvucnik hoplama skakanje, cupkanje hoplamak 1. skociti, skakati, poskociti skakutati 2. nar. treptati; lupati (o srcu) hoptatmak 1. caus. od hoplamak 2. cupkati (dete) hoppa ı 1. koketa, kicos; 2. uzv. hopa! ll lakomislen, vetropirast, frivolan hoppala uzv. hopala! O - bebek razmazen, detinjast hoppalık
1. lakomislenost, frivolnost 2.
koketnost hopurdatmak ak. srkati, mljackati (o ustima) hor nizak, podao; prezren; /-al - bakmak (ili - görmek) prezirati, omalovazavati, potcenjivati; - a geçmek biti prihvatljiv, biti zadovoljavajuci
horoz p. 1. petao 2. oro;ı: (puske) 3. zatvarac na bravi, reza 4. fig. ,razbacanko O - akıllı (ili - kafalı) glup, tupÔglav, plitke pameti; - u çok olan köyde· sabah geç olur pos/. gde su mnoge babice, tu·. su deca kilava; - evlenir, tavuk tellenir petao se zeni, a kvocka se speri; kakve ti imas veze s tim? - gibi svadljiv; - ötmeden pre zore horoz 51- 56kg)
ağırlık
perolaka kategorija (od
horoz ayağı (-nı) burgijica za vadjenje prazne ca u re iz cevi puske horozbina zoo/. babice (rod riba)(Biennius) horozcuk, horozcuk otu bot. biberika, grbica (Lipidium campastre) horoz gözü (-nü) bot. cehulja (Myrrhis odorata) horoz ibiği (-ni) bot. 1. trator (Amaranthus) 2. manji trator, petlova kresta (Celosia cristata) horozlanmak sepuriti se, hvalisati se
hora kola, o ro; - tepmek 1) igrati ko lo 2) fig. lupati nogama, praviti buku horanta p nar. porodica, domacinstvo, clanovi porodice horasan malter koji se pravi od ciglane prasine, kreca i vode (dobio naziv po gradu Horasanu) horasani ist. viseka kapa obmotanom calmom oko donjeg dela
sa-
horhor voda koja zubori horlamak1 hrkati horlamak2 ak. obracati se s prezirom, omalovazavati
horozluk sepurenje, hvalisanje horoz mantarı (-nı) bot. paprenjaca (Cantharellus cibarius) horoz sıklet (-ti) perolaka katgorija (od 51-56 kg) hortlak prividjenje
(-ğı)
duh, avet, sablast, vampir,
hortlamak 1. povampiriti se 2. arg. razbesneti se, razjariti se hortum a 1. surla 2. crevo, smrk (za polivanje); /-al - sıkmak polivati crevom, usmeriti smrk 3. vrtlog; ·vodeni mlaz O "' gibi kao surla (o nosu)
horlanmak pass. od horlamak2
hortumlular zool. Proboscidea
hormon hormon
horul: - - onom. hrkanja
hornblent (-ti) min. hornblenda
horuldamak hrkati
horon oro
horultu 1. hrkanje 2. buka (o masini)
473
hostes haşnutsuz
hostes stjuardesa, hostesa hesteslik posao stjuardese hoş
p 1. prijatan, ıep; - gelmek zvucati prijatno; - a gitmek (ili /-ın/ - una gitmek) dopadati se, svidjati se 2. uredu! neka! ~ - bulduk! boıje vas nasli! geldinizi dobro dosli! - görmek bıa gonaklono gledati, preci prekô, tolerisati, ne ljutiti se; - tutmak sdracno se obracati ıepo, deıovati
hoşaf p kompot, hosaf, osaf - gibi jako umoran, kao iscedjen limun; - ına gitmek biti po ukusu, sıagati se hoşaflık 1 . pogodan za pravljenje ko mpota 2. nar. slabost, iznemoglost hoşbeş pozdrav, dobrodoslica, ljubazan pozdrav; /-la/ - etmek popricati, porazgovarati s nekim
hoşça kalın)
prilicno lep, prijatan ~ - kal (ili 1) do vidjenja! 2) prijatno!
hoşgörü
toıerancija,
trpeljivost,
po-
pustljivost; hoşgörücü, hoşgörülü, hoşgörür
lerantan,
to-
popustıjiv
hoşgörülük
tolerancija,
trpeıjivost,
po-
pustljivost hoşgörüsüz hoşhoş
netolerantan
onom. av av. (pas u decijem
jeziku)
nezadovoljan
hoşnutsuzluk nezadovoljstvo; - getirmek (ili göstermek) pokazati nezadovoljstvo; - yaratmak stvarati nezadovoljstvo, izazivati nezadovoıjstvo hoşsohbet (-ti) p-a ı prijatan sagovornik ll ostrouman, upucen (u stvari)
hoşt (-tu) uzv. gubi se! cisti se! mars( (za teranje psa) Hotanto Hotentot hotoz 1. ist. ukras na gıavi koji su !!ekada nosiıe zene 2. cuba, cuperak; kresta hovarda 1. rasipnik, raspikuca; ve2. bogati ıjubavnik prostitutke 3. .Zenskaros
seıjak
hovardaca rasipnicki, raskaıasno hovardalaşmak
poceti rasipati novac
2. postati zenskaros hovardalık 1. rasipnistvo; ekstravagancija 2. zenskarenje, pustahiluk, donzuanstvo; - etmek 1) rasipati novac 2) juriti zene
hoyrat (-ti) grub, prost, neotesan, garan heyratlık
grubost,
ryıotesanost,
vuı
nezg-
rapnost hoyuk strasilo
abi. dopadati se, svidjati se
hödük (~ü) ı bukvan, tikvan, glupak ll prost, neotesan, grub
hoşlaşmak 1. postati prijatan 2. osecati simpatije üedno prema drugom) svidjati se (obostrano)
hödüklük prostota, grubost; - etmek grubo postupati, biti prost, biti grub
hoşlanmak
hoşluk
1. prijatnost 2. neobicnost, cud-
nost hoşnut
p. abi. zadovoljarı; /-ı/ - etmek zodovoljiti, udovoljiti; - olmak biti zadovoljan (nekim, necim) hoşnutluk zadovoıjstvo,
uzivanje; - getirmek (ili göstermek) pokazati zadovoljiti, pokazati zadovoıjstvo
474
höl
vıaga; vıaznost
höllük dijal. zemlja koja se umesto peıena pir povijanju deteta
stavıja
höpürdetmek ak. srkati; mljackati hörgüç (-cu) grba (kamile) hörgüçlü grbav höst (-tü) uzv. 1. stoj! 2. kuckin sine!
c);ıhunhar
höşmerim
nesıanog
kul. statkis koji se pravi od sira, brasna i secera
höt (-tü) uzv. bu! (za plasenje) o demek uplasiti, zastrasiti; - zöt zastrasivanje
brezuıjak
Hristiyan ı hriscanin; cf. lsevi, Nasrani 11 hriscanski Hristianlaşmak
primiti hriscanstvo
Hristiyanlaştırmak
caus
od
Hris-
tiyanlaşmak Hristiyanlık
hukuki a 1. pravni, sudski 2. zakonit, - muamele parnica
ıegalan;
hukuklu student prava hukuksal pravni
höykürmek pevati uglas (o dervisima) höyük (-ğü) humka,
hukukçu pravnik
hulasa a ı 1. rezime, kratak pregıed, izvod 2. bit, SUStina, SrZ, kvintesenca 3. hem. ekstrakt ll ukratko, jednom recju;/-ı/ - etmek rezimirati, izıoziti ukratko, sumirati hulasaten a ukratko hulliyat (-tı) a nakit, bizuterija
hriscanstvo
hristo: - teyeli krstic hu a. 1. ej! gde si! 2. is/. derviski pozdrav 3. bag; - çekmek neprekidno izgovarati hu, uzvikivati bozije ime
prepredenost
hudayinabit (-ti) p-a 1. divıji, ne(o biıjkama) 2. samouk, prirodno nadaren kuıtivisan
hudut (-du) a. granica, medja; etmek proterati iz zemıje
dışı
huduttandırmak ak." 1. ograniciti, limitirati 2. ustanoviti granicu
hudutlanmak biti ogranicen, biti mitiran
ıi
huğ (-ğu) koıiba
granice
2.
huluskar a-p ı ıicemer, ren, srdacan 2. ticerneran
uıizica
ll 1. isk-
hutuskarlık 1. iskrenost, srdacnost 2. laskanje, ulizivanje, licemerstvo
hulya a masta, sanjarenje, fantazija, uobrazilja; - ya dalmak sanjariti, mesati hulyalı
mastovit,
sanjal~cki,
nestvaran,
izmisıjen
humara marnurluk (od pici ili spavanja) humma ' a 1. groznica, visoka ternperatura 2. nar. tifus
hudutlu ogranicen, limitiran hudutsuz 1. bez ogranicen, nelimitiran
a 1. iskrenost, srdacnost; · - lle
govoriti iskreno 2. uıagivanje, ulizivanje; - çakmak ulagivati se, ulizivati se
Huda p. bog podvaıa;
hutrıs
konuşmak
hububat (-ti) a zrnevlje
huda a obmana,
hulul (-ıü) a 1. doıazenje; 2. prodiranje, ulazenje, penetracija 3. fiz. osmoza; /-al etmek 1) prodifati, ulaziti 2) nastupati, priblizavati se (o praznicima)
ne-
od trske
hukuk (-ku) a 1. jur. pravo; - davası gradjanska parnica, tuzba; - dışı protivzakonit, nezakonit; ceza - u krivicno pravo; medeni - gradjansko pravo 2. jurisprudencija, pravna nauka 3. pl. od hak 1; prava 4. prijateıjstvo
hummalı ı nar. tifusar ll 1. groznieav, koji ima visoku tamperaturu 2. fig. groznieav, intenzivan; - bir çalışma intenzivan rad
humus 1 humus humus2 (-msu) a kul. meze od pirenauta, tahina, ıimunovog soka i zac.ina hunhar p ı krvopija, tiranin ll bezdusan,
475
hunharca
surov, svirep, krvolocan ·
~
1'
1
hunharca brutalno, svirepo; krvolocno huni levak hunnak gina
(-kı)
amed. zapaljenje grla; an-
hunriz p 1. krvav 2. okrutan, svirep, krvolocan hura uzv. ura! hurafe a praznoverje, sujeverje hurç (-cu) a velika kozna torba hurda p 1 1. otpad, starudija 2. staro gvozdje 3. arg. hasis ll 1. sitan, mali 2. istrosen, pohaban, isluzen o - fiyatına veoma jevtino, ispod cene hurdacı
starinar, onaj koji skuplja otpad
husus a 1. stvar, predmet, slucaj, pitanje; bu - ta po ovom pitanju 2. posebnost (slucaja), narocitost, neobicnost,. osobitost O- unda u pogledu, u vezi sa hususi a ı privatan aulomobil ll 1. poseban, narocit, specijalan; - muhabir specijalni dopisnik 2. lican, privatan; cf. özel 3. rezervisan hususiyet (-ti) a 1. osobenost, osobitost, narocitost, specificnost, karakteristika; ct. özellik 2. intimnost, biiski odnosi; prijateljstvo hususuyla narocito, posebno; cf. özel- . li kle husye
a anat. testis
huş 1 bot. breza (Betula)
hurdacılık
huşu (-u) a skromnost, poniznost, pokoravanje, pokornost
hurdahaş
huşunet (-ti) a 1. surovost, grubost, strogost 2. upornost
1. sakupljanje starih stvari i otpada 2. navika nebacanja starih stvari
p razbijen na komadice; etmek razbiti ne komadice; - olmak 1) biti razbijen na komadice 2) fig. biti mrtav umoran huri a hurija; hurma p 1. urma; (Phoenix dactylifera) hurmalık (-ğı)
ağacı
stablo urme
basta urmi
huruç (-cu) 1. izlazak, izla.Zenje; odlazak hurufat (-tı) a 1. pt. od harf 2. kalupi koji se koriste u tipografiji; - dökmek· odliti slova Hurufilik isi. hurufijska sekta husuf a pomrcina Meseca husul (-lü) a. pojavljivanje, nastajanje; realizacija; - bulmak (ili - e gelmek) pojaviti se nastati, desili se, realizovati se husumet (-ti) neprijateljstvo, mrznja; la/ - beslemek osecati neprijateljstvo, osecati mr:Znju prema nekome
476
hutbe a ist. hutba (propoved koju drzi imam petkom i za bajram) huy a 1. narav, cud, karakter, priroda; u suyu narav; - unu suyunu bilmiyorum ne znam mu narav, ne znam kakav je covek; /-ın) - una suyuna gitmek povladjivati nekome, ugadati 2. sklonost, naklonost huylandırmak
caus. od huylanmak
huylanmak 1. uznemiriti se, unervoziti se, uzrujati se, uzbuditi se 2. ljutiti se, jediti se, nervirati se 3. uplasiti se, razbesneti se (o zivotinjama) huylu 1. koji ima kakvu narav; - iyi dobre naravi, dobrog karaktera; dobrocudan 2. gadne naravi, plahovit 3. sumnjicav, nepoverljiv, podozriv 4. jogunast, svojeglav (o zivotinjama) huysuz 1. lose naravi, plah, naprasit 2. dzanrdljiv, mrzovoljan huysuzlanmak 1. razdraziti se naljutiti
hümayun se 2. inatili se, joguniti se; kapricirati se huysuzlaşmak
uznemiriti se, razdraiiti se, postali mrzovoljan
caus.
huysuzlaştırm~k
od
huy-
suziaşmak
huysuzluk 1. losa narav, plahovitost, naprasitost 2. dzandrljivost, mrzovolja, svadljivost; kapric - etmek bifi razdazen, pekazivali neraspolozenje; kapricirati se huzme a 1. veza, svezanj, buket 2. snop; ct. demet huzur a 1. spokojstvo, mir, spokoj; ct. dirlik, erinç; - unu kaçırmak izgubiti mir, narusiti m ir; /-al - vermek 1) ostaviti na miru koga, ne uznimiravati 2) umiriti 2. prisustvo; - unuzda u vasem prusustvu 3. audijencija; - una almak primili u audijenciju huzur evi(- ni) starai':ki dom huzursuzluk nespokojstvo, nemir, uznemirenost; - siyasi - 'politii':ki nemiri hüccet (-li) a 1. dokument, potvrda 2. dokaz, argument hücra zabit, zabai':en hücre a 1.biol. celija 2. celija (u raznim znai':enjima), soba 3. nisa, udubljenje u zidu 4. loza hücreler jucelijski
arası
hücre yutarlığı
(-
nı)
(-nı)
anat. biol. med-
biol. fagocitoza
hücum a napad, navala, juris; udar., nalet; - u püskürtrnek odbiti napad; /-al etmek 1) napadati, atakovati 2) nasrnuti, naleteti hücumbot jurisni i':amac hükmen a odlukom sudije
hüküm (-kmü) a Jur• resenje, presuda, odluka, zakljui':ak; rı?log; - giyrnek biti osudjen; - olunmak biti osudjen - ü teırı yiz etmek zaliti se na presudu 2. zakonitost, legalnost, vaznost; vlast, autoritet; - ü geçmek 1) imati autoritet, imati uticaj, imati ugled 2) proci vaznost (o leku i sı. ) 3. stav, misljenje; - vermek dati misljenje; jur. izreci presudu 4. vlast, vladaviı_ıa; - sürmek 1) vladati 2) preovladati hükümdar a-p vladar, monarh, suveren hükümdarlık 1 . vladavina, vrhovna vlast, suverenitet 2. monarhija, ca revina
hükümet (-ti) a 1.vlada, uprava 2. vladanje, vladavina; upravljanje 3. zgrada vlade; rezidencija; - konağı razidencija; i kurmak osnovati vladu; - merkezi glavni grad, sediste vlade hükümlü mahkum
osudjenik,
hükümran a-p ravitelj ll vladajuci hükümranlık
ı
zatvorenik;
ct.
vlastelin, vladar, up-
vladavina,
suverenitet,
vlast
hükümsüz nevazeci, onaj koji nije vise na snazi; - kılmak anulirati, staviti van s nage hükümsüzlük nistavost, nevaljanost, nevazenje hülle a ist. fiktivni brak koji zena sklapa na jedan dan kako bi mogla da se ponovo uda za i':oveka sa kojim je ranije bilua b ra ku hülleci muskarac koji sklapa fiktivan b rak na jedan dan sa zenom koja treba da se ponovo uda za svog bivseg muza hümanist (-ti) humanista
hükmetmek dat. 1. vladati, upravljati 2. 'odlui':iti, resili
hümanizm manizam
hükmi a 1. pravni, zakonit; - şahıs pravno lice 2. neminalan
hümayun p ist. carski, vladarski, imeratorski, sultanski
1.
humanizam
2.
Hu-
477
h üner hüner p umece, vestina, umetnast, majstarstva, sposobnast, abdarenast, spremnast; - göstermek pakazati umece hünerli 1 remek dela ll vest, spasaban, spretan, iskusan, abdaren hünersiz nevest, nespasaban, nespretan, netalentavan hüngür: - - onom. jecaıija; - - ağlamak plakati na sav glas, jecati, ridati hüngürdemek jecati, kukati
hün kar p vladar, sultan hünkarbeğendi kul. pire od patlidzana preliven sosom od paradajza i sitna iseckanim mesom
hünnap bot. cicimak ( Zizyphus jujuba) bot.
pasdren
hürya u zurbi, odjedriom, istog casa hüseyni a muz. naziv jednog starog makama hüsnühal (-U) a dobro ponasanje, lepo panasanje; - kağıdı preporuka hüsnükabul (-lü) a-p lep prijem, topao docek, prijateljski dacek; - göstermek primiti, docekati lepo hüsnükuruntu izmisljotina, iluzija, plod fantazije
hüngürtü jecaj, ridanje
hünnapgiller naccae)
bade
(Rham-
hüsnüniyet 1(-ti) a-p 1. dobra namera, dobra zelja hüsnütelaki a-p 1. dobar prijem, lep prijem 2. dobro tumacenje hüsnüyusuf bot. karanfil (kitnjasti) (Dianthus barbatus) hüsran a 1.: gubitak, steta 2. zocarenje; - a uğramak razocarali se
hünsa a 1 hermafradit ll dvapolni
ra-
hür (-rrü) a slabadan, nezavisan; olmak biti slabadan
hüsün (-snü) a 1. lepata, divata 2. dorota
hürle bot. divlji grasak (Pisum arvense)
hüthüt zool. pupavac, vudak (Upupa epaps)
hürmet (-ti) ~. pastovanje, uvazavanje, cast, dostojanstvo; - le s postovanjem; ler ederim moje postovanje - etmek postovati, uvazavati
cüzdanı
hürmetli 1. postova n, uvazen, cenjen 2. nar. veliki, ogroman; znatan, znacajan; - ce prilicno veliki
hüzün (-znü) a tuga, melanholija, patistenost
hürmetsizlik uvazavanje
hüzünlenmek tugovati, zalostiti se, biti melanholican
nepostovanje,
ne-
hürriyet (-ti) a sloboda, nezavisnost; ct. özgürlük; - ten mahrum etmek lisiti slo-
478
hüviyet (-ti) a 1. licnost, identitet; licna karta; - ini tespit etmek utvrditi identitet 2. nar. licna karta 3. karakter, kvalitet
hüzünlü tuzan, melanholican hüzzam muz. naziv jednog makama
ıbka
v. ibka
luydu sala.je b ila dupke puna ..
ıcığı cıcığı unuıra
i spolja
ıcıgını ciciğini aramak Irazili dlaku u jajetu; sitnicariti; /-in/ ıcığını cıcığını çakarmak podpuno ispitati, do detalja prouciti (premet isi.) ıcığını cıcığını sormak pozljivo istraziti cije poreklo
lgi! nar. voda koja se skoro na cuje dok tece; - - sporo, tromo, lagano; ıgrıp (-bi) nar. vrsta ribarske mreze sa rupama 2. laz, smicalica;- çekmek povuci bacenu mrezu sa ulovom; - çevirmek praviti smlicalice. - kayığı ribarski camac (sa pet pari vesala) iğralanmak ıh
klatiti se, njihati se
uzvik kojim se kamile teraja da klek-
nu ıhı
uzv. nar. v.
işte
ıhlamak
1. stenjati, jecati 2. tesko disali; - pıhlamak uzdizati i huktati (stenjati) 3. terali kamilu da klekne .(uzvikivıı.njem ıh) '. ıhlamur
1. bat. lipa (Tilia) 2. na kolena, · kleknuti (o kamili) ıhtırmak
caus. od ihmak
ıkıl:
- .- 1. promuklo, hripljivo (disati); - nefes almak hripljivo disati, krkljati 2. jedva, tesko ıkınmak 1. zadrzavati disarije 2. za-
dihati se; tesdko disati (od umora) ıkınıp sıkınmak naprezali se, upinjati se 3. stenjati, jecati, jaukati ıkıntı
stenjanje; jecane, jaukanje
ıklamak
nar. 1. zadihati se, tesko disati (od tereta) 2. jecati o ıklıya sıklıya stenjuci ıklım - tıklım do kraja, potpuno; preko mere, vrskom, dupke; salon - tıklım do-
ıklım
v. iklim
ılgamak
ak. arh. terali galopom (konja),
galopirati ılgar 1. arh. galopiranje 2. upad, prepad (na konjima); - etmek v. ılgarlamak ılgaracı
napadac, ucesnik u prapadu
ılgarlamak
ak. izvrsiti prepad
ılgım fatamorgana; odredjeno, nejasno ılgın
-
şalgım
ne-
bat. tamarista (Tamarix)
divlja tresnja
ılgırcar
. ılgıt: - - lagano, tiho (teci; dnvati (o vetru); - - esmek pirkati, carlijati ılı V. ılık
ılıca
banja, toplice, ilidza
ılıcak
v.
ılıkça
ılık mlak (i lig.); topao; - sli mlaka voda; - hava toplo vreme ılıkça
mlakusan
ılıklaşmak
smlaciti se, zamlaciti se
ılıklaştırmak ak. ılıkhk
smlaciti, zamlaciti
mlakoca; toplina;
lig. toplina,
srdacnost ılım umeremost, skromnost; ılımlı
skroman, umeren
ılımak
v.
ılınmak
ılıman geag. umeren; - iklim ümerana
klima ılımit
umeren, suzdrzan;
ılımitlık
umerenost; suzdrzanost, urav-
notezenost ılındırmak
caus. od
ılınmak
ılınmak
ll podgrejati se; otopliti (o vremenu); su ılındı voda se smlacila
479
ılıştırmak
ılıştırmak ak. zamlacitii, smlacit ( dodavanjem vode)
ılıtmak ak.
smlaciti, podgrejati
ımızganma
pospanost,
dramljivost,
dremez ımızganmak nar. 1. dremati, kunjati, bili pospan 2. linjati (o valri)
ıncalız
vrsta divljeg luka (za spravljanje
tursije) ıpılıpıl
nar. v.
pırıl pırıl
ıpıslak
skroz mokar
ıpıssız
sasvim pust; osamljen
ıra
karakter, priroda, narav;
ıra
bilimi karakterologija
ıraklama
Iraklı
abi. udaljiti se
fiz. mat. divergencija
ıraksamak
ak. sumnjati, na verovati (u postojanje, ostvarenje cega) ak. (o) karakterisali
karakteristika,
(odredjeno)
svojstvo ıralamak
ırasal
udaljiti se, odmaci se
karaklemi
ırgalamak ak. 1. tresti, drmati 2. zanimati, interesovati; tiyatro onu hiç ır galamaz pazariste ga uopste ne zanima ırgalanmak
v.
ırganmak
ırganmak pokretati se, pomicati se; klatiti se, ljuljati se, njihati se
480
v.
-
ak. dijal. !resti, drmati, ljuljati
ığnp
a 1. poreklo, rod 2. rasa; -ayrasna segregacija; - ayrıliğı rasna diskriminacija; - eşitliği jeddakost (ljudskih) rasa; sarı- zuta rasa ırkan
a po rasi, u pogledu rase; ant-
ropoloski rasist
ırkçılık
soc. rasizam
a rasni koji se odnosi na rasu ·
ırkiyat
fiz. mat. divergentan (o zracima, linijama); - mercek divergentno socivo
ıralayan
ırıp
ırki
daljina, udaljenost
ıralamak
ırgatlık argatovanje; nadnicenje; etmek argatovati; nadniciti
ırkçı
digresija (u govoru, izlaganju)
ıraksa
ıraksama
mor. vitao, cekrk; dizalica
rımı
lracanin, zitelj lraka
ıraklık
ırgat2 ll
ırk (-kı)
teleskop; durbin
ıraktaşmak
ırgat1 nadnicar, argatin; tezak, ratar; gibi çalışmak argatovati, tesko raditi; pazarı mesto gde se iznajmljuju nadnicari ~ /-ı/- pazarına döndürmek doliestin haoticno stanje; ·ıumbe okrenuti
ırgatmak
ırak dat. dalek; gözden - olan, gönülden de - olur pos/. daleko od ociju, daleko i od srca ırakgörür
ırgantı tresenje, drmusanje; klacehje, njihanje, ljuljanje ·
(-ti) a arh. etnologija;
ırksal
v.
ırktaş
pripadnik iste rase; saplemenik
ırlamak
ırki
v.
ırmak (-ğı)
yırlamak
reka (velika);
-adası
reeno
ostrvo ırz a cast; - düşmanı napasnik; geçme silovanje; /-ın/ - ına geçmek obescastiti, silovatii; - ı kırık neeastan, neposten; /-nı/ - ına tecavuz etmek v. - ma geçmek ırzlı
castan,cestit, posten
ırzsız
ısı
necastan, neposten
1 fiz. toplota; - değeri kaloricnost; enerjisi toplotna energija 2. temperatura; cf. hararet; diril - telesna temperatura; düşük· - niska temperatura; insan vücudunun doğal - sı 36,50 c'dir prirodna tamperatura ljudskog tela je 36, so c ll topao, vruc; - kuşak geog. zarki pojas
ıskantolu
ısı alan dotermalan ısıcak ısı
nar. 1. v.
endotermicki,
sıcak
en-
2. hamam
dam nar. hamam
ısıdenetir
ısıl
teh.
ısıtınalı dija/. oboleo od groznice; zarazen malarijom
termostat
toplotni, termicki
ısın
ısıveren
fiz. kalorija
ısınak (-ğı)
nar. pec; ognjiste
ısındırmak ak. dat. 1, grejati, zagrevati 2. fig. priuciti, privici uvesti ısınma 1. grejanje, zagrevanje, lozenje; - ısısı toplotni kapacitet; - koşusu sp. zagrevanje (pre meca) 2. fig. dat. zanetost, odusevljenje ısınmak
1. grejati se, zagrevati se, havalar ısındı vreme je otoplilo 2. dat. naviknuti se; zaneti se, o oduseviti se ısıot
bot. isiot, djumbir (Zingiber of-
ficinale) ısıölçer ısı
ısırgın
bot, kopriva (Urtica)
ısırıcı 1. koji ujeda, grize 2. grub, astar (o tkanini stofu) 3. astar, hladan (ovetru) ısırık (-ğı) 1. ujed, rana od ujeda ili uboda 2. zagriz, ogrizak; bir - armut kruska od jednog zagriza
pass. od
ısırmak
ısırımlık (kolicina) za jedan zagriz, od jednog zagriza ısırmak 1. ujedati, gristi 2. fig. grebati, peci (o tkanini) O ısıran it dişini göstermez post. pas koji ujeda ne pokazuje zube ısırtmak
caus. od
ısıtıcı 1 grejni ısıtılmak
ısıtma
nica
ısırmak
ll grejac
pass. od
ısıtmak
1. gl. im. od
ısıyayar teh. konvektor, uredjaj za grejanje prostorija
ısı yayımı
· ısı
yuvarı
konvekcija, sirenje topiate ll termostera
ıska promasaj; - geçmek 1) promasiti, ne pogoditi (metu) 2) fig. ne pridavati vaznost, potcenjivati, omalovazavati ıskaça ıskala
mor. usadiste, gnezdo Uarbola) muz. lestvica, skala
ıskalamak ıskara
v.
ak, argo promasiti
ızgara
ıskarmoz1 mor. 1. palac, viljuska 2. rebro, jegija (broda)
arh. bubuljica, cibuljica
ısırırmak
hem egzotermican
ıskarça mor. pretovarenost (broda); preopterecenost (luke)
kalerimetar
ölçümü kalorimetrija
ısırgan
ısıtmak ak. grejati, zagrevati; odayı zagrejati sobu O ısıtıp ısıtıp önüne koymak stalno ponavljati nesto sto je proslo (dogadjaj, posao)
ısıtmak
2. arh groz-
ıskarmoz2 zool. ıropska riba (Sphyraena sphyraena) ıskarta
1. otpadak, refuz (robe); - ya odbaciti, skartirati 2. odbacena karta (u igri)
çıkarmak
ıskat a arh. 1. is/. iskat (milostinja koja se deli sirotinji za dusu pokojnika, cime ce se on razdu.Ziti od zanemarivanih verskih obaveza) 2. zbacivanje, obaranje, skidanje 3. arh. (probicavanije deleta) ıskatçı 1. onaj koji prima iskat 2. prosjak (na groblju), bo.Zjak
ıskonto 1 . popust; rabat 2. trg. diskonto, odbijanje procenta (pri ispacivanju menica) 3. salj. odbacivanje, odbijanje; bu sözlerin yarısını - etmeli pola ovih reci treba odbaciti; - etmek 1) praviti popust 2) odbiti (procenat) 3) odbaciti (receno)
iskontolu sa popustom
481
ıskuna ıskuna
vrsta malog broda sa jedrom
ıslah a 1 . popravljanje, poboljsanje; prevaspitavanje, Çocukları ancak okul eder decu moze samo skola da prevaspita 2. bot. zoof. poboljsanje vrsta (biljnih i zivotinjskih) 3. melioraCija (zemljista); - etmek poboljsati, popraviti; prevaspitati ısiahat a poboljsanje; reforma; - yapmak sprovesti reformu ıslahatçı
reformii:am
ıslahevi popravni'dom (za maloletnike) ıslahhane
a-p. v.
ıslahevi
mokar, nakvasen; vlazan <> karga (ili sıçan) 1) mo kar do go le koze, mokar kao mis) bojazljiv, povucen; - kargaya (ili sıçana) dönmek pokisnuti do gole koze 2) jako se uplasiti, prestrasiti se
ısianmak
okvasiti se, umokriti se pos-
tali mokar ıslatıcı
jastuce za vlazenje maraka (pre
ısiatıimak
pass. od
ısiatmak
ısiatmak ak. 1. mociti, kvasiti, vlaziti 2. arg. zalepiti (samar); izlemali 3. fig. pokvasiti, zaliti (proslaviti) ıslaHırmak
caus. od
ısiatmak
ıslık (-ğı) zvizduk; pisak; fijukanje (vetra) ; siktanje (zmije); - çalmak 1) zvizdati; fijukati; siktati, sistali 2) 1-a/ izvizdati, zvizdati kome ıslıklamak
ak. izvizdati (u znak neslaganja, negodovanja) ısiıkianmak
pass. od
ıslıklamak
- ünsüz gram. afrikata, slivni
suglasnik ıs marlama
482
1 1. gl. im. od
ıs marlama k
bat. spanac (Spinacia
ısparçana, ısparçına
mor. tanko uze
(od dve zice) ısparmaça
mor. zaplitanje nekoliko la-
ıspavli
teh. lopatica
mor. skola (konopac za jedra)
ıspazmos
lepljenja)
ıslıklı
(-ğı)
ısmarlamak
oleracea)
ıspatula
ısiatmak
v.
caus. od
naca (u moru)
mokrina, mokroca; vlaznost
ıslamak
ısmarlatmak ıspanak
ıslak
ıslaklık
ısmarlamak 1. dat. ak. naruciti, poruciti; terziye elbise ısmarladım narucio sam odelo od krojaca 2. ak. poruciti (pice, jelo) bir kahve ısmarladım porucio sam jednu kafu 3. preporuciti, savetavali 4. predavati, poveravati (cijoj brizi); Allah'a ısmarlıdık v. Allah
lsmarlanmak dat. pass od ısmarlamak; bize içki ısmarlandı narucerio nam je pice
reformator; pristalica reformi
ıslahatçılık
porudzbina, narudzba; po meri; - elbise odelo po meri
2.
spazam, grc; - a tutulmak
dobiti spazam ısrar a nastojanje, navaljivanje, insistiranje; istrajnost, upornost; - la uporno; /-da/ - etmek nastojati, insistirati; 2. jako, zeleti ısrarlı
uporan, istrajan
ıssız pust, osamljen; nenaseljen (o mestu); - gece gluva noc; - kalmak fig. osamiti se ıssızlaşmak
opusteti
ıssızlık pustos; nenastanjenost; osama, osamljenost ıstakoz
fig.
zoof. jastog (Homarus)
ıstampa 1. jastucic (za bojenje stambilja) 2. zig, znak; - resim gravira ıstanbulin stambulin (vrsta redengota iz vremena sullana Abdul Aziza)
ıtlak
v. istavroz
ıstavroz
ıstıfa
a. arh. odabiranje; - nazariyesi teorija prirodnog odabiranja ıstılah ıstılahi
ıstırap a 1. bol 2. fig. stradanje, patnja, bol; - çekmek patiti, stradati
a 1. prinuda, prisila 2. muzda, neophodnost; ct. zorunluk neophodan, nuzan; cf. zorunlu
ışığa doğrulum
bot. fototropizam, he-
liotropizam 1. svetlost; svetlo; 2. svetiljka, ıuc; - almak osvetljavati se; obasjavati se; - aynası reflektor; - bilgisi optika; - hızı brzina svetlosti; - karartma zamracenje, zatamnenje; - senesi astr. svetslosna godina O /-ın/ - ı altında u svetlu (misljenja, razultata i sf.); - göstermek (ili tutmak) fig.- osvetliti, objasniti, protumaciti; uputiti ışıkçı elektriear; majstor rasvete (u pozoristu, na filmu)
bot. fototaksija
ışıkküre
ışık yuvarı
v.
ışıklandırma
ak. osvetljavati; obas-
osvetljavati se, osvetliti se;
obasjati se ışıklı
svetao; osvetljen; svetleci; - reklam svetleca reklama
ışık
ışıl:
1. svetlucav 2. sjajan, blestav
ışıma
1. svetlenje, sijanje 2. v.
1. svetleti, sijati 2. zraciti
ışın 1. zrak; Röntgen zraci 2. mat. radijus ışın
bilimi radiologija
ışın
bilimci radiolog
ışın
etkin radioaklivan
ışşın
ışınım
ları
rentgenski
etkinlik rodioaktivnost
ışınım fiz.
zracenje, radijacija
ışınımıölçer
bolometar
fiz. (o) zraciti
koji zraci; - enerji energija zra-
cinja
ışılmak
radiometar
ak. osvetljavati, rasvetljavati
ışkı nar. kriv noz sa dva drska (za skidanje kore) ışkırlak (-ğı) 1. to/k. Karadjozova kapa 2. nar. kapa (muska)
bot. svracje jagode (Biitum ca-
ıtır (-trı) a 1. prijatan miris, miomiris 2. (ili - çiçeği) bot. zdravac (Geranium)
ıtırlı mirisan, miomirisan, aramalican
fotosfera
- - blistavo, sjajno;
ışıldamak
pitatum)
neosvetljen, taman, mracan
ışık yuvarı
caus. od
ışıltılı
ıştır
fotometar, svetlomer
ölçümü fotometrija
ışıksız
svetleti, sijati, blestati
1. svetlucanje, treperenje 2. blesak, sjaj, sev
ışınölçer
ışıklanmak
ışılamak
ışıltı
ışınlı
ras-
osvetljavanje,
javati
ışıkölçer
ış ıldamak
ışınlamak
vetljavanje ışıklandırmak
caus. od
blestav ll projeklor
ışımak
ışık (-ği)
ışıkgöçüm
sijati, blistati, bles!ati
ışıldatmak
botan; mucan, te:Zak
ıstırar
ıstırari
blistave
ışıldak (-ğı) ı svetao, sjajaı'ı, blistav,
a terminoloski
ıstıraplı
ışılamak
ışılatmak
a. ath. termin;
-.,gö~ler
jako svetleti, blestati; ,_ oci
ışımak
ıtlak (-kı)
a - olunmak dobiti ime, biti
483-
ıtnap
nazvan; - üzere obicno, uopste, opste uzev ıtnap (-bı)
a.arh. praznoslovlje; bla gog-
lagoljivost ıtri
a mirisljav, aromatiCan
ıtriyat
a
paıfemi,
ıtriyatçı paıfimer,
mirisi prodavac mirisa
ıttıla
(-) a arh. obavestanost, upucenost, znanje ıvır;
carije
484
-
zıvır nar.
besmislice, gluposti, tri-
ızbandut
(-du) dugajlija, gerostas
ızgara ı rostilj; resetka; ocak - sı vatriste ll (peean) na rostilju, sa rostilja (o mesu, ribi); piliç pile na rostilju ızgaralık ızgın
pogodan za rostilj (o niesu)
bot. bela slacica (Eruca cap-
padocica) ızrar a ostecenje, nanosenje stete; etmek ostetiti
-iiade a 1. vracanje, povracaj, restitucija 2. odbijanje 3. obnavljanje, uspostavljanje; /-1/ - etmek 1) vratiti 2) odbiti 3) obnoviti, uspostaviti (mir i si.)
ibik (-ği),1. kresta (u ptica) 2. anat. greben 3. cuba, kieanka o - ini kaldırmak arg. 1. prkositi, cikali 2) kocoperiti se
od-
ibiş 1. ibis (glupi sluga u ortaojunu) 2.arg. budala, luda, glupak
iane a 1. pomoc; podrska 2. materijalna pomoc, doprinos, prilog; - toplamak prikupljati priloge; - vermek pruzati materijalnu pomoc: davati doprinos
ibUiğ a 1. saopstavanje, obavestavanje; saopstenje; pı:enosenje 2. slanje, odasiljka, isporuka, posiljka 3. poveeavanje; /-ı, -al - etmek 1) saopstiti, preneti 2} povecati
iadeli govorom
pouzecem,
s
placenim
lare a zajam, pozajmica, posudjivanje; - etmek davati zajam, pozajmljivati, posudjivati O iaşe a 1. ishrana, hranjenje; snabdevanje hranom; - arnirliği voj. intendatura; - etmek nahraniti, snabdeti hranom; - ve ibate smestaj i ishrana
iblis a djavo, vrag, satana ibne a vu/g. moseksualac
peder (pasivan},
ho-
ibnelik a vu/g. 1. pederastija 2. pederasto ponasanje
ibadet (-li) a 1. molitva; moljenje; bogosluzenje, sluzba bozija; 2. kult, postovanje, obozavanje; /-al - etmek 1) moliti se; 2) obozavati;
ibra (-aı} a 1. oslobadjanje (od obaveza, duga i si.), oprastanje (duga), razresenje (od obaveze) 2. potvrda o prijemu, priznanica 3. rehabilitacija; oslobadjanje od optuzbe; /- 11 - etmek 1) oprostiti (dug), osloboditi od cega 2) rehabilitovati
ibadethane a-p hram, bogomolja, svetiliste, templ;
lbraname a-p 1. razresenje (od obaveze) 2. priznanica
ibadullah a ı boziji robovi, ljudi ll veoma mnogo, u izobilju, tusta i tma
lbranice 1 ıvrit, hebrejski jezik ll na hebrejskom
ibare a 1. iskazivanje, izrazavanje; frazeologija 2. izraz, fraza, recenica 3. paragraf 4. citat
ibrani a hebrejski jezik ll na hebrejskom
ibaret (-ti) a ab/. sastavljen iz, koji se sastoji iz (od); /-dan/ - olmak 1) biti sastavljen iz (od) 2) sastojati se, sadrzati se ibate a 1. smestaj; ct. barındırma; skloniste, utociste; - etmek 1) smestiti 2) skloniti, zakloniti 3) voj. ukonaciti ibda (-1) a pronalazenje, otkrivanje, pronalazak, otkrice, izum ibdai a eriginalan ibibik epops)
H~i)
zool.
pupavac
(Upupa
ibraz a pokazivanje, izlaganje, predstavljanje; podnosenje (isprava); /-ı/ etmek pokazati, izloziti; podneti (dokumenat) ibre a 1. igla, kazaljka 2. bot. iglica, cetina (u drveca) ibret (-ti) a ı pouka, naravoucenije, nauk; lekcija, opomena; /-dan/ - almak 1) prihvatiti nesto kao opomenu, upozorenje; - dersleri çıkarmak izvlaciti pouku; /-al olmak biti za pouku, biti naravoucenije ll neobican, cudan o in kudreti nar. cudan, grozan
485
ibrik :' ibti~'({:'ğiJFş ibrik (sud za vodu s us kim·. · ~
gridm 'ı dügiih'plpkorn)
ibriktar acp sluga koji je polivao sullana i druge velikodoslojnike pri umivanju i koji se brinuo za ibrike, lavore i si. ibrişim p ibrisim ~ - kurdu zool. svilena buba (Bombyx mori)
ibrişimci
proizvodjac ili prodavac ib-
risima
ibzal (-li) a darezljivost; /-ı, -al- etmek biti darezljiv, ne stedeti ne skrtariti icabet (-ti) a 1. prihvatanje (poziva); pristanak; prisustvovanje (nekom skupu); 1 -al - etmek 1) prihvatiti, pristatili 2) prisustvovali icap (-bı) a 1. potreba, nuzda, neophodnosl; lrebovanje; - inda u slucaju potrebe, po potrebi; /-ın/ - ına bakmak 1) uciniti iito je potrebno 2) arg. sredili nekoga, ubiti; -.etmek biti potreban, bili neophodan 2. log. podvrdjivanje, afirmacija icar a 1. izdavanje 2. kirija, renla; /-ı/ a etmek (ili vermek) izdavali, iznajmljivali icat (-dı) a 1. pronalazak, izum, 2. olkrivanje, pronalazenje 3. stvaranje; /-ı/ etmek 1) pronaci, otkriti 2) lazirati, izmisliti O - çıkarmak izmislili neku gluposl icaz a sazelost, konciznost,jezgrovitost icazet (-li) a 1. odobrenje, dopustanje, dozvola 2. potvrdjivanje, ratifikacija 3. diplama, svedocenstvo; - almak 1) dobiti odobrenje 2) dobiti diplomu; podici diplomu icazetname a-p diploma, docanstvo; diplama medrese
sve-
icbar a primoravanje. prisiljavanje, prinuda; /~ı. al - etmek primoravati, prisiljavali, prinuditi icik (-ği), - ciciği, - leri eleikieri sve podrobnosti, sve lajne, sva islina, sve finese; - ini ciciği çıkarmak potanka (do silnica) istraziti, ispilali; pazljivo posmalrati
486
·· lernal (-li) a 1. sazetak, krala k pregi§Jd, rezime, izVdd; 2. mat. zbir, ukupna sJo'ta, suma ıcra a 1. izvrsavanje, ispunjenje, sprovodjenje, ostvarivanje; - komitesi izvrsni komite!; - konseyi izvrsno vece 2. muz izvodjenje 3. jur. izvrsenje sudskog zahteva; /-ıl - ya vermek podneti luzbu, tuzili nekoga; /-ı/ - etmek 1) izvrsili ispuniti, sprovesti, ostvariti 2)izvesti (muzicko delo) 3) jur. pokrenuli; izvrsiti
leraat (-ti) a 1. pl. od icra 2. poduhvati, akcije, mere 3. ispunjenja 4. izvodjenja iç (çi) ı 1. unutrasnjost, unutrasnja sıra na; - ini dışına çevirmek 1) prevrnuti 2) fig. pastavili sve naglavu; şehir - i otobüsü gradska linija, autobusa; yurt - i u zemlji, po zemlji 2. supljina; - i boş prazan, supalj 3. sredina, sri, jezgro; ağaç - i srcevina 4. kul. nadev, punjenje 5. udubjenje, udubljena strana; avuç - i dlan 6. utroba, unutrasnji organi 7. srce, dusa; unutrasnji mir; - i ferahlamak smiriti se, odahnuti; - ferahlığı dusevni mir; - fır tınası unutrasnji nemir; - ten gelen iskren, srdacan ll 1. unutrasnji (u raznim znacenjima) 2. unutrasnji (koristi se za gradjenje slozenica; - ekonomik durum unutrasnja ekonomska situacija 3. donji, unutrasnji; - çamaşır donji ves 4. oljusten, ociscen; - fıstık ocisceni pistaci u funkciji izafetska postpozicije; /-ın/ - inde unutar; usred, medju; - imizde medju nama; /-ın/ - inden 1) kroz 2) us red 3)iz; /-ın/ - ine u, unutar ~ - inden u sebi, iz dubine duse, u dusi; - ler acısı srceparajuCi; - ler açıcı radostan, veseo, prijatan; - i açılmak razveseliti se, raspoloziti se; /- nı/ - ini açmak 1) oraspoloziti, razveseliti 2) otvarili dusu; - ine <:!lan koji obuhvata; /-ı/ i almamak 1) ne osecati potrebu za jelom, ne primali (hranu) 2) ne zeleti, ne biti raspolozen za; - i bay ıl mak 1) b ili mrtav gladan, pregladneti 2) ne osecati se dobro (od slatkisa); - ini boşaltmak 1) isprazniti se 2)reci sve sto je na dusi; - bulantısı
içi ci mu ka, gadjenje; - çekmek 1)jecati, plakati 2) uzdisati; - i çekmek zeleti; /-ın/ inden çıkamamak ne moci resili nesto; inden çıkmak resiti, postici; - ini dökmek isprazniti se, rastererili se, olvorili ~rce; - i erirnek biti veoma zabrinut; - etmek arg. krasti, ukrasti, prisvojiti; - ine etmek vulg. unerediti se; /-ı/ inden geçirmek razmisliti o, razmotriti; - i geçmek 1) dremnuti 2) razg. biti suvise star i nemecan za bilo kakvu pomoc; - inden gelmek pozeleti nesto spontano uraditi, prohteti se; - i gitmek 1) imati proliv 2) jako zeleti; /-ı/ - i götürmemek 1) ne moci podneti 2) ne moci uradili 3)biti ljubomoran na nekoga; i kalkmak 1) dici se (o stomaku), prevrnuti se (o stomaku) 2) skoro zaplakati; - i kan ağlamak patili u sebi; - ine kapanmak zatvarili se u sebe; - i kazınmak biti veorna gladan; /-ın/ - ine kurt düşmek uci crv sumnje u koga; - inden okumak 1) 1-ı/ citati u sebi 2) arg. psovati u sebi; . inde parmağı o.lmak biti umesan u nesto; - i rahat etmek smiriti se; - savaş gradjanski rat; /-ın/ - ine sıçmak vulg. uprljati; pokvariti, unistiti; srediti; - i sıkılmak dosadjivati se; ·- ine sinrnek 1) biti srecan, zadevoljan 2) biti spokojan; /-1/- ine sokacağı gelmek voleti nekog mnogo, obozavati; onu içime sokacağı geliyor dodje mi da ga pojedem; - i sürmek imati proliv; - tez nestrpljiv; - türerne /ing. epenteza; i vık vık etmek nar. biti kaona iglama, biti nestrpljiv; - i yağ bağlamak biti isptJnjen srecom; - yanmak 1) biti zedan 2) prezivljavati, biti. ubijen od bo la, patiti; - yükü mü zahvalnost; - yürek zarı endokardijum
içe dönükintrovertan içe dönüklük introverzija iç ek (-ki) /ing. infiks içe kapanık 1 . introvertan, autistican 2. sizefren içe kapanım: - sayrılığı sizofrenija içe kapanış 1. zatvorenost, vecenost, autizam 2. sizofrenija
po-
içeri, içerisi (-ni) ı unutrasnjost, unutrasnja strana, unutra, iznutra; .,. ye almak uvesti unutra; - buyrun (ili - ye buyrun) izvolite! izvolte udjite!; izvolite! izvolte -udjite!; - ye dalmak banuti, grunuti; ·- girmek 1) uci 2) nar. izgubiti novac (u poslu) 3. nar. ici u zatvar ll unutrasnji lll u funkciji izafetske postpozicije; - sinde u, unutar; görmüşler samimi bir hava - sinde devam etmiştir razgovori su nastavljeni u srdacnoj atmosferi içerik (-ği) 1 sadrzaj; ll log. implicitan, koji se podrazumeva içeriksiz prazan, bez sadrzaja içerlek 1. udaljen, periferan 2. uvucen içerierne ozlojedjenost, ljutnja içirlemek dat. ljutiti se (na nekoga) u sebi, biti kivan na içerme 1. obuhvatanje, ukljucenje, ubrajanje 2. log. implikacija içermek 1. sadrzavati, obuhvatati 2. log. implicirati iç göbek
(-ği)
bat. halaza
iç güdü 1. instikt; 2. intuicija
iç asalak biol. endoparazit iç güdülü 1. instinktivan 2. intuitivan iç bükey konkavan iç deribot. endoderm içe
bakış
introspekcija
içecek (-ği) ı 1. napitak 2. pice ll pijuci, za pice; bize - bir şey getirin! donesite nam nesto za pice
iç güvey, iç güveyisi (-yi) (-ni) domazet; - nden hallice nar. tako i tako, komsi komsa; nista bolje nego ziveti u lazbini içici pijanica, alkoholicar; çok - dir mnogo pije O kan - krvopija
487
içim içim 1. pijenje 2. gutljaj 3. pusenje 4. ukus (necega sto se pije ili pusi) içimil 1. koji ima nekakav ukus 2. ukusan, prijatan için 1 1. zbog, radi, jer, zato sto: 2. za 3. da bi, kako bi, 4. o, u vezi sa O ne- ? 1) zasto, zbog cega?; onun - 1) zato, zbog toga 2) za, radi njega için2 unutrasnji; skriven; dubak için3 - - 1. u sebi, za sebe, u dusi; tajna, skriveno, patajno 2. unutrasnji, tajni içinde 1. unutar, u 2. za u roku od, u toku 3. pun. kaji ima mnaga; yüzü kırışık - lice mu je puno bora içindekiler sadriina, sadrzaj
içirmek dat. ak. 1. napiti nekoga; dati nekame da pije 2. arg. pretuci, izmlatiti, izbiti içirtmek caus. ad içirmek gutljaj, nacin pijenja
içişleri (-ni) unutrasnji paslavi; Iç Işleri Bakanı Ministar unutrasnjih paslava; Iç Iş
Ministarstva unutrasnjih
iç kulak
(-M anatunutrasnje uvo
içlem log. pajam, ideja; shvatanje, konatacija içiemel 1. obuhvatan, abiman 2. koji shvata
içli ı 1. koji ima nesto unutra, punjim sa 2. emacianalan, veama osecajan, asetljiv 3. tuzan, zabrinut, potresen, dirljiv 4. biizak, intiman ll 1. iskreno, otvorena, intim na 2. familijarno içli dışlı 1. srdacan, otvaren, iskren, prisan, intiman; prostadusan 2. familijaran, preterana blizak; /-la/ - olmak 1) biti intiman, biti p~isan 2) biti familijaran; biti u srodstvu
içiilik neznost, asetljivast, senzibilnast
içiter ubrizgac içitim med. injekcija, ubrizgavanje; davanje injekcije,
ub-
içitmek med. davati injekciju; içken alkaholicar, pijanica içki 1. akaholno pice, opojni napitak: almak 1) piti 2) kupiti pice; - içmek (ili kullanmak) piti, - yasağı prohibicija alkahola; - m yok 1) ne pijem 2) nemarn pica: kohalizam
488
içkisiz 1. trezan; bez piea 2. gde se ne taci alkohol, gde se ne pije alkohal
içlik H~i) donje rublje
içit pice
içitme med. rizgavanje
içkin til. 1. imanantan 2. unutrasnji
içlenmek ab/. uzbudjivati se, uzrujavati se: prezivljavati u sebi, primatk srcu
lçirilmek pass od içirmek
leri Bakanlığı poslava
içkili 1. pijan, pripit 2. mesto gde se sluzi alkohal; - lokanta restoran u kame se sluzi aklohal
içlemsizlik beznacajnost
içindelerne log. ukljucenje; ubrajanje
içiş
içikici 1. ljubitelj pica; pijanica, lice kaje vali dabru casicu 2. prodavac alkoholnih piea
-
tutkunluğu
al-
içme 1, pijenje, pice; - suyu voda za pice 2. pusenje 3. upijanje, apsorpcija 4. izvar mineralne vade O ant - polaganje zakletve içmek ak. 1. piti, ispijati 2. pusiti 3. upijati, apsarbovati O içtikleri su ayrı gitmemek biti intimni prijatelji içmeler mineralni izvori iç mimar unutrasnji dekorater, arhitekta za unutrasnju dekoraciju iç mimarlık 1. unutrashja dekaracija 2. unutrasnja arhitektura, entarijer
idarece iç örtü med. endotel
iç yapı unutrasnja gradja, unutrasnja struktura
iç plazma med. endoplazma içre arh. 1 unutrasnja strana, unutrasnjost ll 1. u, unutar 2. medju, usred, po s red içrek ezoterican, tajni, mistican;
unutarnji;
skriven,
iç salgı fiziol. hormon; unutrasnje lucenje; - bezleri endokrine zlezde iç salgibilim endokrinologija içsel unutrasnji; duhovni içses: - düşmesi /ing. sinkopa; - türemesi /ing. epenteza içten 1 1. iznutra, u sebi 2. srdacno, iskreno, prisno ll srdacan, iskren, prisan; içtenlik srdacnost, iskrenost, prisnost içtensizlik neiskrenost iç tepi psih. kompulzija, impuls iç ters mat. suprotan naizmenican içtihat (-dı) a. 1. misljenje, ubedjenje, pogled, stav 2. tumacenje, interpretacija 3. doktrina, ucenje 4. is/. idZtihad (resavanje pitanja na osnovu serijatsko-pravnih izvora Kur'an'a i hadisa) içtiina (-ı) a 1. skupljanje, sastajanje, gomilanje; koncentracija 2. skup, skupstina, sastanak, zbor, zasedanje 3. voj. zbor, smotra 4. astr. konjunkcija; - etmek 1) skupljati se, sastajati se 2) vecati, savetovati se konferisati, zasedati içtimal a drustveni, socijalni; içtimaiyat (-ti) a sociologija; içtinap (-bı) a uzdriavanje, odricanje, apstinencija, izbegavanje; opreznost; /dan/ - etmek uzdrzavati se, odricati se izbegavati iç türnce /ing. objektna recenica iç tüzük (-ğü) statut, intemi pr()pisi, uredba, pravilnik iç
yağı (-nı)
salo
iç yaprak biol. endoderm iç yarı çap (-pı) mat. apotema iç yürek: - zarı anat. endokardijum iç yüz 1. unutrasnija strana; sustina, bit 2. nalicje, pozadina, pravo lice; /-ın/ - ünü meydana çıkarmak razotkriti, demaskirati, izneti na videlo iç zar biol. intina, unutrasnja membrana idadi idadiya a ist. srednja skola, gimnazija idam a smrtna kazna, pogubljenje; smrtna kazna; 1-ı/- etmek pogubiti, izvrsiti smrtnu kaznu
cezası
idame 1. produzenje, nastavljanje, nastavak 2. odrzavanje, cuvanje; /-ı/ - etmek 1) produzavati nastavljati 2) odrzavati, cuvali idamlık 1. smrtna kazna 2. osudjen na smrt 3. osudjenik na smrt.
idare a 1. upravljanje, rukovodjenje 2. uprava, rukovodstvo, rezim, vladavina; cf. yönetim; /-ın/ - si altında pod upravom, pod rukovodstvom 3. administracija; ured, uprava, direkcija, biro, komite!, odsek; amiri nacelnik uprave, sef direkcije; arnirliği administrativna uprava 4. ekonomija, stedljivost; - ile geçinmek ziveti stedljivo; - sini bilmek ziveti ekonomicno 5. - lainbası (ili kandili) nocna lampa, lampa na kerozin; /-ı/ - etmek 1) upravljati, rukovoditi, vladati kontrolisali 2) upravljati vozilom, voziti 3) stedeti, ekonomisali 4) biti dovoljno; bu su idare etmez nece biti dovoljno vode 5) biti pogodan, biti prikladan; vredeti 6) postupati pazljivo 7) prikriti, zataskati, zabasuriti ~ ederiz snaci cemo se, sredicemo; etmez to se ne isplati, ne vredi idarece 1. po upravi, prema administraciji 2 ..od sırane uprave, od sırane administracije
489
idareci idareci 1 1. upravnik, rukovodilac, direktor, organizator 2. politicki rukovodilac, lider; - ler rukovodioci, rukovodstvo, .lideri ll 1. upravni, rukovodeci 2. koji ima organizatorsko (rukovodece) iskı.istvo 3. ekonomiean, stedljiv lderecilik 1. administracija, rukovodjenje 2. organizaciona sposobnost 3. tak! idarehane a-p . 1. ustanova, biro, kancelarija 2. uprava; administracije 3. zgrada redakcija (lista i si.) idarelmasiahat (-ti) zivotarenje; u poslovima) - etmek zivotariti idareli ı. koji ima rukovodeceg iskustva, koji ima organizatorske sposobnosti, .efikasan 2. ekonomican; stedljiv 3. odgovarajuci, pogodan, prikladan, dostupan idaresiz 1 . koji ne zna da upravlja, rukovodi; koji nema organizatorskog talenta, nesposoban 2. neekonomican, rasipan nepraktican idaresizlik 1.. nepravilno upravljanje, lose rukodjenje; neorganizovanost 2. neekonorriicnost, rasipnistvo, neprakticnost idari a upravni, rukovodeci, ministrativni, organizacioni
ad-
iddia a 1. tvrdjenje, tvrdnja 2. zahtev, pretenzija; - da bulunmak tvrditi 3. tvrdoglavost, svojeglavost, uporrıost, insistiranje 4 .. opklada; 1~11 etmek 1) tvrditi; cf. savlamak 2) zahtevati, insistirati; pretendovati O - ya girişrnek (ili tutuşm~k) kladiti se iddiacı uporan, tvrdoglav iddiacılık iddialı
upornost, tvrdoglavost
1. pr
2. sporan iddianame a-pjur. optuznica; ct. savca ·iddiasız bez pretenzija; skroman, jednostavan, prost
ideal 1 ideal ll idealan
490
idealist (-ti) ı idealista ll idealilieki idealizm fiil. idealizam ldefiks fiksna ideja cf. identik
sapiantı
mat. identican, jednak
ideolog (-gu) ideolog ideoloji ideologija ideolojik ideoloski idi 1. sufiks treceg lica jednine perfekta 2. kao, kao na primer, kao st6 je (kod nabrajanja); sabundu, şampuandı ne lazımsa aldım kupio sam sve stoje potrebo, ka o sap un, sampon ... id.il /it. idila idiopati psih. idiopatija . idiŞ
V. iğdiş.
idrnan a 1. trening, treniranje; vezbe, vezbanje; - yapmak trenirati, vezbati 2. kondicija;.- etmek trenirati idmancı 1. sportista, onaj koji trenira 2. trener, nastavnik fizickog vaspitanja ldinanlı 1. utreniran, u kondiciji 2. riaviknut na, koji ima iskustvo u necemu
idrak (-ki) a 1. shvatanje, razumevanje; spoznavanje 3. sazrevanje 4. psih. percepcija; /-ı/ - etmek 1) shvatiti, razumeti, spoznati 2) postici, dostici, doziveti idraksiziik nerazumevanje, vatanje, glupost
nesh-
idrar a mokraca, urin; - torbası med. mokracna besika; - yolu med. mokracni kanal, uretra; zorluğu teskoca mokrenja, disurija idris ağacı mahaleb)
(-nı)
ldris otu ropogon)
(-nu)
bot. magriva (Prunus bot djipovia
(And-
ifa a 1. ispunjejne, izvrsejne; zavrsavanje, ostvarivanje 2. isplata, otplata (duga isi.); /-ı/ - etmek 1) ispuniti, iz\trsiti,
Iğ Iik
zavrsiti, ostvariti 2) isplatiti, otplatiti (dug. isi.) ifade a 1. izrazavanje, izlaganje, formulisanje, nacin izrazavanja 2. izraz lica 3. izjava, iskaz, svedocanstvo; - sini almak jur uzeti izjavu 4. fraza, rec, izraz; diğer bir - ile drugim recima 5. stil; etmek 1. izraziti, izloziti, formulisali 2) znaciti, oznacivati, imati vrednost ifadeledimek ak. osmisliti, dati znacenje, srıiisao iffet (-ti) a 1. cednost, nevinost, neporocnost 2. cestitost, postenje iffetli 1. cedan, nevin, neporocan 2. cestit, pasten iffetsiz 1. koji nije cedan koji nije nevin 2. neposten, porocan, lakog morala iffetsizlik 1. necednost, bludnost, porocnost 2. nepostenje ifildemek nar. drhtati, podrhtavati iflah a. 1. blago; sreca; dobro 2. spas, spasanje; oporavak, ozdravljenje; - olmak 1) biti srecan 2) oporaviti se, ozdraviti o - ı kesilmek nar. iscrpsti se, oslabiti; - ını kesrnek oduzeti snagu, iscrpsti iflas a. 1. bankrotstvo, nesolventnost, nesposobnost placanja 2. krah, propast, neuspeh; - etmek 1) bankrotirati 2) ne usp eti (o ideji, planu) ifrat (-tı) · a 1. preterivanje, preuvelicavanje 2. visak, izobilje; - etmek preterivati, preuvelicavati; - a kaçmak preterivati, preuvelicavati ifraz a 1. jur. parcelisanje (zemlje) 2. razdvajanje, deljenje, odvajanje 3. sekrecija; /-ı/ - etmek 1) parcelisati, deliti, razdvajati 2) luciti ifrazat (-tı) a 1. pl. od ifraz 2. biol. izlucie, sekreti ifrit (-ti) a 1. djavo, demon, zao duh 2. fig. cudoviste, nakaza o - kesilmek (ili olmak) naljutiti se pobeseti
ifsat (-dı) a 1. kvarenje razaranje; korupcija 2. nagovaranje, huskanje, subverzija; /-ı/ - etmek 1) pokvariti, srusiti; korumpirati 2) nagovarati, huskati
ifşa (-ı) a otkrice, obelodanjivanje; otijavljivanje, sirenje glasova; /-ı/ - etmek razglasiti, obelodaniti, objaviti ifşaat (-tı) pl. od ifşa; - ta bulunmak otkriti, obelodaniti, objaviti
iftar a isi. 1. prekidanje posta 2. iftar (ramazanska vecera u prvi sumrak kojo·m se prekida dnevni post) iftarlık 1 1. hrana koja se jede kada se prekine post 2. koji ji pogodan za jelo prilikom prekidanja posta !1 malo, jako malo
iftihar a ponos, samouverenost, gerdost, cast, slava; /-la/ - etmek ponositi se nekim, biti panosan na nesto iftira a 1 klevata, ogovaranje, panjkanje ll klevetnicki; /-al - etmek klevetati, ogovarati, opanjkavati; - ya uğramak biti oklevetan iftiracı
1 klevetnik,
insinuator ll kle-
veinieki iğ, iği 1. vreteno, motovilo; - şeklinde vretenastog oblika 2. teh. stozer, vreteno iğ ağacı (-nı)
bot. kurika (Euonymus
europaeus) iğbirar a nezadovoljstvo; razdrazenost, uzrujanost iğde bot. datina, divlja masiina (Eiaegnus angustifolia) iğdemir
v. iskarpela
iğdiş ı strojenje, kastriranje ll ustrojen, uskopljen, kastriran; /-11 - etmek ustrojiti, uskopiti, kastrirati iğfal (-li) a 1. zavodjenje; prevara, obmana 2. silovanje; /-11 - etmek 1) zavesti; prevariti, obmanuti 2) silovati iğlik
koji ima vreteno, koji ima osovinu
491
iğne
iğne 1. igla, iglica; - deliği (ili gözü) usica igle 2. z.ihernadla; Gioda, spenadla 3. ukrasna igla, bros 4. kazaljka; igla; pusuıa - si igla kompasa 5. zaoka, zalac 6. trn, bodlja, bodljika, iglica 7. bot. stubic 8. udica 9. injekcija; - vurmak (ili yapmak) dati injekciju 1O. voj. udarna igla 11. fig. zajedljivost, ostre, zajedljive reel, zaoka; fal - batırmak (ili sokmak fig. bosti, ubadati O - atsan yere düşmez puno kao oko; - deliğinden Hindistan'ı seyretsek uzvoditi zakljucke na cisnovu sitnih stvari; - ile sağaltım akupunktura; - ipiğe dönmek postati kost i koza; - işi vez - yutmuş maymuna dönmek pretvoriti se u kost i kozu iğne ardı (-nı) iğneci
dupli bod
1. onaj ko daje injekcije 2. pro-
iğnecik (-ği) 1. iglica 2. trn, bodljika 3. biol. zaoka 4. osnac 5. vertikalna osovina
davanje injekcija
iğnedenlik iğneleme
jastucic za igle
sarkazarn
iğnelemek dat. ak. 1. probosti, ubosti 2. pricvrstiti, zakaciti (ciodama) 3. bockati, peckati, govoriti sarkasticno iğnetenrnek 1. biti proboden, biti uboden 2. biti pricvrscen (ciodama), biti zakacen 3. biti predmet bockanja, peckanja iğneleyici 1. bodljikav, siljast; 2. fig. zajedljiv, jedak, sarkastican
iğneli 1. s iglom, koji ima iglu (iglicu) 2. prikacen 3. fig. zajedljiv, jedak, sarkastican za O - beşik (ili fıçı) nezgodna situacija
iğnelik
jastuce za iglice
iğneliler
iğne
zoo/. svrdlari (Terebrantia)
yapraklılar
bot.
cetinari
(Co-
niferinae) iğrenç
492
gadan,
gnusan, mrzak,
an-
iğrendirmek ak. izazivati odvratnost, gadati se, zgaditi se iğrengen
gadljiv
iğrenilmek lğrenme
pass. od
iğrenmek
gadjenje, odvratnost
iğrenmek ab/. gaditi se, gnusati se, oseeati odvratnost prema nekome, necemu iğrenti
gadjenje, gnusanje, odvratnost
ihale a licitacija, licitaciona ponuda, tender; /-ı/ - etmek dodeliti ugovor - i hali akuzativ
davacigli
iğnecilik
odvratan, tipatican
(-ci) 1 odvratnost, gadjenje ll
iham a 1. dvosmislenost, dvozacnost 2. /it. upotreba dvosmislene reel u onom manje poznatom znacenju ihanet (-ti) a izdaja, izdajstvo, neverstVo; /-al- etmek izdati, biti neveran ihata a 1. opkoljavanje, okruzivanje, opsada 2. opsirno znanje 3. razumevanje, shvatanje; /-1/- etmek 1) opkoliti, okruziti 2) razumeti, shvatiti ihatal.ı 1. ogroman, prostoran 2. koji ima siroko znanje 3. koji razume, koji shvata, ostrouman
ihbar a 1. obavestavanje, obavestenje 2.. prijava, tajna dostava, denuncijacija; /a,-1/ - etmek .1) obaviti 2) prijaviti, dostavili ihbarcı
obavestajac, dostavljac
ihbariye a 1. ir od ihbar 2. obavestavanje, saopstavanje, obavestenje, saopstenje, objava, izvestaj, prijava 3. nagrada za dostavljaca ihbarlı
prijavljen
ihbarname a-p 1. pismeno vestenje, objava, prijava 2. izvestaj
oba-
ihdas a stvaranje, osnivanje, razvijanje;
ihtimal uspostavljanje; pronalazak; /-ı/~ etmek stvoriti, osnovati, razviti; uspostaviti, pronaci ihlal (-li) a 1. narusavanje, ostecivanje 2. nepostovanje, nepridrzavanje, neispunjavanje, neizvrsavanje 3. prekrsaj; /1/ ~etmek {ili eylemek) 1) narusavati, ostecivati 2) ne postovati, ne pridrzavati se, ne ispunjavati, ne izvrsavati 3) prekrsavati ihmal (-li) a nemarnost, nebriznost, nehat, potcenjivanje zanemarivanje, omalovazavanje; ~ etmek zanemarivati, potcenjivati, omalovazavati ihmalci 1 nemaran covek ll nemaran, nehajan, neuredan; zanemaren ihmalcilik zanemarivanje, nemarnost, nebriga ihmalkar a-p v. ihmalci ihmalkarlık
nemarnost, nehaj
ihracat (-tı) a 1. pt. od ihraç 2. izvoz, eksport 3. izvozenje ihracatçı
1izvoznik ll izvozni
ihracatçılık
1. izvoz, eksport 2. bavl-
jenje izvozom ihraç (-cı) a 1. izvoz, eksport; sermaye ~ ı izvoz kapitala 2. izvlacenje, vadjenje 3. iskljucenje, isterivanje, izbacivanje (iz skole isi. ) 4. voj. izvrsiti desant /ı/ ~ etmek 1) izvoziti 2) izvlaciti, vaditi 3) iskljuciti, isterati, izbaciti 4) voj. izvrsiti des ant
blagonaklonost 3) pokloniti, dati ihsas a 1. na.govestaj, insinuacija, indikacija 2. oseeanje, osecaj 3. psih. culo; 1 -a, -ıl - etmek 1) nagovestiti, insinuirati 2) osetiti ihtar a 1. opomena, upozorenje; /-al ~ da bulunmak opomenuti, upozoriti; - cezası ukor 2. jur. poziv, pozivnica; 1-ı,-al ~ etmek 1) opomenuti, upozoriti 2) unapred obavestiti ihtarname a-p 1. pismena opomena, pismeno upozorenje 2. obavestenje, protest (menicni i si.) ihtikar a spekulacija, mahinacija; preprodavanje; ihtitaç (-cı) a 1.med. konvulzija 2. podrhtavanje, drhtanje {glasa i si.); -etmek 1) grciti se, trzati se; podrhtavati (o glasu i si.) ihtilaf a 1. nesporazum, konflikt, spor, inciden!, nesuglasice, disput; - a düşmek doci u konflikt 2. opozicija; - etmek prepirati se, raspravljati se, svadjati se, stupati u konflikt ihtilal {-li) a 1. revolucija 2. nemir, buna, komesanje, ustanak; - yapmak 1) izvesti revoluciju 2) dici ustanak, podici bunu ihtilalcı
revolucionar
ihtilam a med. polucija;
ihram a 1 . toga, tunika 2. isi. ihra m (beli ogrtac od vune ili pamuka koji nose hodocasnici u Meki) 3. presvlaka za namestaj 4. prostirka za pod (
ihtilas a pronevera, kradja;/-1/- etmek proneveriti, krasti
ihraz a primanje, dobivanje; postizanje; - etmek steci, zaraditi, postici; dobiti
ihtimal {-li) a 1. mogucnost, verovatnoca, prilika, pretpostavka; cf. olasılık; dahilinde u granicama mogucnosti, sto je moguce; - i var (dır) moguce, verovatno; /-al - vermek dopustiti, dozvoliti, omoguciti; pretpostaviti; ~
/-ıl
ihsan a 1. dobrocinstvo, milost, dobro delo; usluga 2. blagonaklanost 3. nagrada, poklon, dar; - etmek 1) cinili dobrocinstvo, davati milostinju 2) pokazivati
ihtilat (-tı) a 1. med. komplikacija;~ yapmak iskomplikovati se 2. kontakt, druzenje, odnos; /-ı/ - tan menetmek jur. izolovati
493
ihtimali i yok nemoguce, neverovatno 2. moguce verovatno, moze biti; - ki verovatno ihtimali moguc, verova tan;
ct. olası lı
ihtimam a 1. paznja, briga, briznost, staranje 2. zalaganje, revnost, marljivost; - etmek 1) brinuti se, starati se, voditi brigu, biti pazljiv 2) zalagati se, biti marljiv ihtira (-a1) a 1. pronalazak, izum; ct. bulgu; - beratı patent 2. izmisljotina, laz; 1 -ı/ - etmek 1) pronaci, izumiti, otkriti 2) izmisliti, slagati ihtiram a postovanje, pijetet, pocast; la/ - etmek postovati, uvazavati, ukazivati pocast ihtiras a 1. strasna zudnja, pohlepa 2. osetljivost, senzibilnost, pozudnost, strast; - la strasno 3. ambicija, castoljubje ihtiraslı
1. strastan, pohlepan 2. am-
biciozan
ihtisar a 1. skracivanje, smanjivanje, redukcija; rezimiranje 2. mat. kracenje; uproscavanje; /-1/ - etmek 1) skracivati, smanjivati, redukovati, rezimirati 2) mat. skraCivati; uproscavati ihtisas 1 a cu lo, osecenje; ihtisas2 a specijalnost, struka, kvalifikacija; specijalizacija; - görmek specijalizovati se; - yapmak specijalizovati se; biti na specijalizaciji
a
raskos,
velicanstvenost,
bljestavost ihtiva a sadrZaj, obuhvatanje; /-ı/ etmek sadrzavati, obuhvatati; ct. kapsamak ihtiyaç (-cı) a 1. potreba, nuzda, neophodnost; gereksinme; - anında u slucaju podrebe; - a cevap vermek podmiriti
494
ihtiyar1 a 1. ı starac, stariji eovek ll star, stariji; - olmak 1) ostariti 2) biti star ihtiyar2 a 1. izbor, opcija; 2. (slobodna) volja, pravo izbora 3. pokornost, poniznost; izmirenje, pomirenje, dogovor; /-ı/ - etmek 1) izabrati, odabrati 2) preferirati, dati prednost necemu 3. tolerisati, podnositi, izdrZavati, nositi se sa ihtiyari neobavezan, izboran, fakultativan, proizvoljan, po slobodnom izboru ihtiyarlamak stariti, ostariti ihtiyarlatmak caus. od ihtiyarlamak ihtiyarlık
starost; - emekli
aylığı
pen-
zija
ihtiraz a 1. predostroznost, oprez, obazrivost, paznja 2. uzdrzavanje, odricanje, odbijanje, izbegavanje o - ı kayd, - kaydı klauzula, napomena; - kaydıyle s napomenom
ihtişam
potrebu; - duymak osecati potrebu; /-al ı olmak imati potrebu za, biti neophodan 2. siromastvo, beda, oskudica; - içinde kıvranmak biti siromasan, ziveti u bedi
ihtiyat (-tı) a 1. opreznost, obazrivost, predostroznost; - tedbirleri mere predostroznosti 2. rezerva, zaliha; cf. yedek; - akçesi rezervi fond; su enerji - ları hidroenergetske rezerve O - kaydıyle s napomenom, s dozom sumnje ihtiyaten a 1. iz predostroznosti, iz obazrivosti 2. kao rezerva ihtiyati a predostrozan, oprezan, obazriv, preventivan; - tedbirler mere predostroznosti, preventivne mere ihtiyatkar 1. oprezan, obazriv, pazljiv 2. stedljiv, skrt ihtiyatlı
1. oprezan, obazriv, pazljiv 2.
stedljiv' skrt ihtiyatsız 1 1. neoprezan, nepazljiv; ne-" obavezan, bezbrizan 2. rasipan ll bez rezervi, bez zaliha ihtiyatsızlık 1. neopreznost, nesmotrenost, nepaznja 2. rasipnistvo; etmek 1) biti neoprezan, biti nesmotren 2) rasipati, nepazljivo trositi
ikbal ihtizaz a 1. treperenje; titranje, vibracija 2. jeza, drhtanje; - etmek treperiti, trhtati ihvan a 1. prijatelji, drugovi 2. saputnici, kompanjoni, istomisljenici; - ı din istovernici ihya a 1. vracanje u zivot, vaskrsenje; med. reanimacija 2. ozivljavanje, probudjivanje 3. uspostavljanje, obnova, re~onstrukcija 4. moljenje bogu do jutra; /-ı/ - etmek 1) vratiti u zivot, oziveti, vaskrsnuti 2) obnoviti, rekonstruisati 3) moliti se bogu do julra ihzar a 1. pripremanje, priprema 2. pozivanje, paziv; /- ı/ - etmek 1) pripremiti 2) pozvati ihzari pripremni ika (-1) a cinjenje, izvrsavanje; ispunjenje; - etmek uciniti, izvrsiti; ispuniti; cinayet - etmek izvrsiti zloCin ikame a 1. zamena 2. naseljavanje 3. smestanje. razmestanje 4. postavljanje, postavljenje, ustanovljanje 5. podizanje, otvaranje ı:sudskog spora) 6. podnosenje, pokazivanje 7. hem substitucija; - etmek 1) zameritr 2) naseliti, smestiti, razmestiti, namestili 3) postaviti (strazu i si.) 4) podici, pokrenuti, olvorili (sudski spor); - i dava etmek podici tuz bu protiv nekoga; i hüccet etmek protestovati; 5) podneti, pokazati ikamet (-ti) a boraviste, stanovanje, prebivaliste, stan; - senedi (ili tezkeresi) potvrda o mestu stanovanja, dozvola boravka; - etmek stanovati, boraviti, prebivati ikametgah a-p 1 . mesto stanovanja; rezidencija; - değiştirmek promeniti mesto stanovanja 2. voj. razmestaj, polozaj vojske ikaz a opomena, upozorenje; - etmek opomenuti. upozoriti ikbal (-li) a 1. sreca; uspeh; napredak, progres 2. zelja, ceznja 3. odaliska, sul-
, tanova omiljena naloznica O - düşkünü bogatas koji je izgubio bogatstvo iken dok, dok traje iki 1. dva; - dilde yazılmış sözlük dvojezicni recnik;- kat 1) dva sprata 2) dvostruk, dva puta; - misli dva puta, dvostruko 2. dvojka (ocena); - aldı dobio je dvojku 3. (ili - üç) dva-tri, malo, par, nekoliko; - laf atmak reci par reci; - lafım var size imam nesto da vam kazem, hocu da vam kazem par reci 4. sa retima koje se zavrsavaju na -li i -lik grade kovanice na dvo-;- ayaklı dvonog; - heceli /ing. dvoslozni; - kişilik za dvoje; - kişilik masa sto za dvoje O - ahbap çavuşlar nar. nerazdvojni drugovi; - arada bir derece kalmak biti u teskoj situaciji; - arada kalmak ne znati kome verovati; - aslan bir posta sığmaz posl. dva lava ne mogu stati u jednu kozu; dva ata na jednim jaslama ne mogu biti; ateş arasında kalmak nalaziti se izmedju dve vatre; - baş bir kazanda kaynamaz post. dve glave se ne mogu kuvati u istom loncu; dve jake licnosti s razlicitim stavovima ne mogu raditi zajedno; - baştan olmak biti obostrano; - de bir cesto, stalno, svaki cas; - sini bir kazana koysalar kaynamazlar ne mogu nikako da se sloze; - buçukluk metaini novac od dve i po li re; - büklüm 1) pogrbljen, presamicen (od starosti) 2) dvostruk; - cami arasında kalmış beynamaz (ili binamaz) zbunjen; - çıplak bir hamamda yakışır post. dvoje golih pristaju hamamu; dvoje siromasnih ne mogu zasnovati srecan brak; - dinle (ili bin işit) bir söyle post. dva puta slusaj jednom reci; dva puta meri a treci kroj; - eli böğründe kalmak osecati se nemocnim; - elim yanıma gelecek kunem se da govorim istinu; - evli bigamican; - geçeli u dva reda, jedan naspram drugog; - gözüm dragi; - gözü iki çesme jako plakati, prolijvati suze; gözüm kör olsun ki; da bog da obnevideo! (kletva) - gözüm önüme aksın ki dabog da mu oci poispdale! (kletva); -
495
iki
anlamlı
günde bir svaki drugi dan; cesto; - iki dvoje po dvoje; - kaptan bir gemiyi batırır pos/. gde mnogo babica tu kilava deca; - karpuz bir koltuğa sıgmaz posl. dve lubenice ne mogu da stanu pod jedan pazuh; ne mogu se dve stvari raditi; odjednöm; - kere dva puta; - kulak bir dil Için posl. dva uveta, a jedan jezik; dobro slusaj, a malo pricaj; - nokta dve tacke (:); - si ortası izmedju dvoje; - {dokuz) ölç bir biç posl. dva puta meri jedamput seci; - paralık etmek maıo vredeti, diskreditovati; - paralık etmez ne vredi ni pet para; - sözü (ili lafı, kakırdıyı) bir araya getirmernek ne moci se izraziti, ne moci sastaviti recenicu; - şıktan biri jedan od dvoje, jedna od dve mogucnosti; - taraf olmak razdvojiti se na dve strane; ucunu bir araya getirernernek 1) ne moci sastaviti kraj s krajem 2) ne moci podudariti Iki
anlamlı
dvoznacan,
dvosmisıen
iki bir dvojka i jedinica (o kocki) iki canlı ı trudnica ll trudna ikici fi/os. ı dualist ll dualisticki ikicil dualisticki ikicilik duafizarn iki cinsil hermafrodit, dvopolan; biseksualan iki cinsiilik dvopolnost, biseksualost iki çenekiller bot. dvodomne biljke (Dicotyledoneae) iki çenetil bot. zoo/. dvodeıan; - hayvanlar skoljkasi (Lamellibranchiata, Bivalvia) iki
değerli
bivalentan, dvovredan
iki dilli bilingvalan, dvojezican iki dillilik bilingvizam, dvojezicnost iki düzlernil mat. dijedar iki eşeyil biseksualan
496
iki eşeyillik biseksualizam Iki eveikil bot. dvodom iki fazlı dvofazan iki
kanatlılar
iki
karınil
iki
katlı
zoo/. dvokrilci (Diptera)
anat. digastriean, dvotrbusni
na dva sprata, dupleks
ikilem log. dilema Ikileme 1. udvojanje, udvostrueavanje, geminacija 2. duplo preoravanje njive 3. reduplikacija ikilemek ak. 1. udvostruciti, udvojiti, reduplicirati, pojacati 2. ponoviti 3. dva puta uzorati njivu · ikileşrnek udvostruciti se, udvojiti se, reduplicirati se ikili 1muz. duet, duo, ll 1. koji se sastoji iz dva dela, dupli 2. bilateralan ~ - kapacık mitralni (dvolisni) zalizak; - oynamak igrati dvostruku i~ru; - ünlü diftong ikilik i 1. dualizam; dvojnost, dvojakost 2. neslaganje, nesklad, nesporazum 3. razlika, 4. ist. srebreni novacic od dva kurusa 5. muz. pola note ll 1. koji se sastoji iz dva dela 2. dvojni, dvojak, dvostruk, udvojen ikinci 1.drugi, 2. vice-, pod-, zamenik; müdür zamenik direktara 3. drugostepen, sekundaran, sporedan; - plana düşmek 1) pasti u drugi plan 2) postali manje vazan ~ - zaman mezozoik ikincil 1. drugostepen 2. sporedan
sekundaraı:ı,
ikincizar bot. sekundina ikindi 1. rano popodne; - kahvaltısı uzina 2. (- namazı) icindija (treca po redu muslimanska svakodnevna molitva) ~ güneşi gibi 1) kratko, prolazno 2. brzo; den sonra dükkan açmak pos/. otvoriti radnju posle icindije (zapoceti nesto kasno)
ikraz ikindiyin posle podne ikirclk
lkizlilik dvosmislenost
(-M kolebanje, neodlucnost
ikirciklenmek 1. kalebati se, dvoumiti se, biti neodlucan 2. sumnjati ikircil dvosmislen, dvoznacan ikircim kolebljivost, neodlucnost; sumnja; ikircimli, ikircikli kolebljiv, neodlucan; sumnjiv ikircimlik kolebljivost, neodluc nost; sumnjiv iki şekilli hem. biol. diimorfan, dvooblican ikişer po dva, po dvoje; u dva; - olmak stati u red po dvoje
Iki telli muz. vrsta saza sa dve zice iki terimil Iki
yanlı
mat. binomni
bilateralan
Iki yaşayışit zoo/. fibija ll amfibijski
ı
vodozemac, am-
iki yüzlü 1 licemer, hipokrit ll 1. dvolican, ıicemeran, dvojni 2. dvostruk, dupli (materijal) 3. obostran iki yüzlülük dvolicnost, licemernost, neisrenost, hipokrizija ikiz ı blizanac; blizanci; - kızkardeşler bliznakinje ll 1. dvojni, udvojen, koji se sastoji iz dva jednaka dela 2. slican, nalik O - doğurmak arg. okoziti se, uradili nesto s mukom ikiz anlam 1. dvosmislenost; 2. safizam ikiz anlamlı dvosmislen, dvoznacan ikiz kenar
mat. ravnokrak ugao
ikizler astr. Blizanci ikizli 1. (majka) koja ima blizance 2. koji je u paru, dvojni, parni 3. koji se sastoji iz dva jednaka dela, s dve drske 4. dvosmisıen, dvoznacan
iklim 1. klima; - e alışmak aklimatizovati se 2. arh. podneblje, oblast iklimierne klimatizacija; kondisn uredjaj
aygıti
er-
iklimsel klimaiski
ikm al (-li) a 1. zavrsavanje, dovrsavanje 2. dopunjavanje, dopuna, poo punjavanje; popravljanje 3. snabdevanje, zaliha 4. voj. sluzba snabdevanja, intendntska sluzba; pojacanje o - imtihanı popravni ispit; - siz geçmek proci bez popravnog ispita; /-al - yapmak snabdeti avion ili brod neophodnim materijalnim sredstvima ikna (-1) a ubedjivanje, nagovaranje; 1- etmek ubediti, nagovoriti; /-al olmak biti ubedjen u, biti nagovoren na ı,-al
ikon ikona; ikonopis
ressamiiğı
slikanje ikona,
ikrah a gadjenje, odvratnost, averzija, odvracanje, neraspolozenje (prema nekome, necemu); /-dan/ - etmek gadili se, osecati averziju prema; cf. liksinrnek mrznıa,
ikrahlık
nar. gadjenje, odvratnost
ikram nar. 1. cast, postovanje; goscenje 2. posluzivanje, davanje, dar 3. popust (za cenu); /-al- etmek 1) ukazati pocas! 2) posluziti, ugostiti (necim), pruziti, dati nesto ikramcı
gostoljubiv
lkramiye a 1. premija; visak 2. (na lozu), nagrada
preıtıija
ikrar a 1. priznavanje, priznanje; izjavljivanje, objavljivanje; potvrdjivanje; /-ı/ - etmek priznati; izjavati, objaviti; potvrditi; - vermek 1) obecati 2) stupiti u derviski red ikraz a zajam, pozajmica; 1-ı,-al etmek pozajmljivati, davati novac u zajam
497
iksir iksir eliksir iktibas a 1. pozajmljivanje, posudjivanje 2. citiranje 3. citat; izvod; etmek 1) pozajmiti, uzeti u zajam 2) citirati iktidar a 1. moc, sila, snaga; cf. kudret 2. vlast, rukovodstvo; - başında bulunmak nalaziti se na vlasti; - ı kötüye kullanmak zloupotrebljavati vlast; - partisi vladajuca, partija 3. potencija, seksualna moc muskarca iktidarlı
snazan, jak; sposoban
iktidarsızlık 1. nemoc, nesposobnost, bespomocnost 2. bezvlasce 3. impotencija
iktifa a zadovoljstvo, zadovoljavanje;
ct: yetinme; /-ra/- etmek zadovoljiti se iktiran a 1. priblizavanje 2. astr. sjedinjavanje, spajanje 3. dostignuce, postizanje; /-a/ - etmek 1) pribliziti se 2) sjediniti se, spojiti se 3) dostignuti, postici iktisadi a 1. ekonomski, privredni 2. rentabilan, ekonomican; - yeterlik autarkija, samodovoljnost iktisadiyat (-tr) a 1. ekonomija (nauka) 2. ekonomija, privreda iktisap (-br) a sticanje, akvizicija; primanje, dobivanje; /-ı/ - etmek sticati, primati, dobivati iktisat (-dr) a 1. ekonomija, privreda 2. ekonomicnost, stedljivost; - etmek (ili yapmak) 1) baviti se privredom (ekonomijom) 2) stedeti iktisatçı
ekonomista
iktiza a preka potreba, neophodnost, nuzda; zahtev; - etmek 1) biti potreban, biti neophodan 2) ak. uciniti potrebnim
il 1. pokrajina, provincija (teritorija pod upravom valije); 2. oblast, kraj ila a do; 20 - 50 lira od dvadeset do pedeset lira ilaç (-cr) a 1. lek; - almak 1) kupili !ek 2) primali lek; - yazmak napisati recep!; -
498
la tedavi medikamentozno lecenje 2. sredstvo, izlaz, lek; cf. çare 3. hemikalija 4. otrov, insekticid O - Için dahi yo1< nema nizalek ilaçlamak 1. namazali lekom, balzamovati 2. zaprasiti ilaçlanmak pass. od ilaçlamak ilaçlı
1. koji sadr2i lek 2. zaprasen (pes-
ticidima) ilah 1 a bozanstvo; bog ilah2 a ı et cetera, i tako dalje ilahe a ir. od ilah; boginja ilahi1 a religiozna himna, psalam, religiozna pesma ll bozanski ilahi2 a boze moj! o boze! ilahiyat (-tr) a teologija, bogoslovlje; Ilahiyat fakültesi Teoloski fakultet ilahiyatçı
teolog
ilam a 1. obavestenje, saopstenje, informacija 2. jur. sudski prigovor, resenje suda (u pismenoj formu) ilamaşallah a 1. do vecnosti, do beskonacnosti, bog zna kad 2. iron. bravo! divno!
ilan a 1. obavestenje, saopstenje; oglas, objava 2. proglasenje, proglas, proklamacija 3. reklama; /-ı/ - etmek objaviti, saopstiti, proglasiti, proklamovati O ı aşk etmek izjaviti ljubav ilancılık
reklamiranje
ilarya zool. sivi cipal tankih usana (Mugil capito) ilave a 1 dodatak, dodavanje, dopuna; dodatni deo ll dopunski, dodatni; 1 -1, -al - etmek dodati, dop unit parçası
ilaveli dodatni dopunski ilaveten kao dodatak, dodavanjem ilbay srez, ilce (administrativna jedinica u ilu);
ilgilendirmekf ilçebay sreski nacelni;
2. ubudu6e, kasnije
lle 1. sa, s; Nusret - sa Nusretom; otobüs ile autobusom 2. i; Ayşe - Taygun Aise i Tajgun o - beraber (ili birlikte) 1) zajedno sa, ukljucuju6i i 2) istovremeno sa 3) mada ilelebet a zauvek, vecno, beskonacno, beskrajno ilen, inen (inan) dija/. sa, s ilenç (-ci) kletva, proklekstvo; dua ileniş
ct.
bed-
klevetanje, prolinjanje
ileome proklinjanje ilenrnek dat. prokleti, ukleti; cf. beddua etmek ileri 1 1. prednji deo; spreda, ispred 2. produzetak ll 1. idu6i, kasniji, budu6i, koji dolazi, prednji; - hat voj. prva linija, istureni polozaj 2. koji zuri, koji ide napred; bu saat - dir ovaj sat zuri 3. napredan, progresivan; - fikirler napredne ideje lll 1. napred, spreda; - geçmek 1) pre6i napred 2) napredovati (po polozaju) 2. blizi, drazi, bolji IV nap red! o /-1/ - almak 1) pomeriti napred 2) unaprediti 3) pomeriti kazaljke na satu napred; - atılmak 1) skociti napred 2) voj. jurisati; - den beri odavno; - gelenler ugledne licnosti; - sini gerisni düşünmemek (ili hesaplamamak) biti nesmotren, biti nepa:Zijiv; - geri konuşmak (ili laflar etmek, söylemek) nepromisljeno . govoriti, lupati, izvaljivati; - gitmek 1)i6i napred, napredovati 2) zuriti (o satu) 3) preterivati; biti neuctiv; /-ı/ - sürmek 1) terati, goniti napred 2) izneti (ideju), izloziti 3) insistirati na, isticati; - varmak preterivati, biti neuctiv ilerici ı covek naprednih shvatanje ll napredan, progresivan ilericilik progresivnost ileride, ilerde 1. napred, ispred, dalje
llertek napredan, progresivan, razvijen' O - benzeşme /ing. progresivna asimilacija ilerleme napredovanje, progres ilerlemek 1. kretati se, pokretati se, pomerati se 2. napredovati, razvijati se, rasti; hastalık ilerliyor bolest napreduje 3. prolaziti (o vremenu) 4. poboljsati se ilerietmek ak. 1. pokrenuti, pomeriti 2. poboljsati, 3. unaprediti (u slu:Zbi) ilerleyici benzeşme ilerleyiş
napredan,
progresivan;
-
/ing. progresivna asimilacija
napredovanje, progres
iletişim komunikacija; prekid komunikacije
kopukluğu
iletken ı fiz. provodnik ll 1. koji obavestava, koji iznosi 2. koji prenosi, koji sprovodi iletkenlik provodljivost iletki mat. uglomer . iletmek ak 1. preneti, saopstiti 2. provoditi ilga a ukidanje, ponistenje; ukinuti, ponistiti, raskinuti
/-ı/
- etmek
il geç (- ci) gram postpozicije ilgeçli koji pozicionalni
ima
postpoziciju,
post-
ilgi 1 1. odnos, veza; /-la/ - si olmak imati veze sa 2. interes, interesovanje, zainteresovanost; pa:Znja; çekici interesantan privlaean; - çekmek privuci paznju; /-al karşı - duymak biti zainteresovan za; - uyandırmak privu6i paznju; probuditi interesovanje 3. hem. afinitet ll gram. odnosan, relativan; - cümlesi odnosna recenica ilgilendirmek 1. ak. interesovati nekoga 2. ar-dat. zainteresovati nekoga za nesto
499
ilglieniş ilglieniş
interesovanje,
za-
interesovanost ligilenrnek s ile interesovati se za, obracati paznju, brinuti se za ilgili 1. koji ima veze sa, u vezi sa; u odnosu na, koji se odnosi na .2. reJevantan, bitan, kompetentan; zainteresovan; - ler kampelenina lica; olmak imati veze sa, biti zainteresovan za; obuhvatati ilginç interesantan ilginçleşrnek
postali interesantan
ilgisiz 1. nezainteresovan; indiferentan, nepazljiv 2. irelevantan ilgisizlik 1. nezainteresovanost; indiferentnost, nepaznja 2. irelevantnost llhak (-kı) a 1. prisajedinjenje, pripajanje, prikljucenje 2. aneksija; /-ı/ etmek 1) prisjediniti, pripojiti, prikljuciti 2) anektirati ilham a inspiracija, nadahnuce; cf. esin2; /-dan/ - almak inspirisati se (nekim, necim); - vermek inspirisati, nadahnuti; /ı, -al - etmek inspirisati, nadahnuti (nekoga, nesto) ilhan ist. ilhan (titula mongolskih vladara u lranu); han, imperator llhanlık
ist. 1. imperija (Mongola) 2. vla-
davina mongolskih hanova, imperatorstvo ilik2 (-Oi) 1. anat SrZ 2. bot. srz srcika o - gibi 1) ukusan 2) privlacna, lepa (zena); - ine işiemek (ili geçmek) 1) probiti do srZi (o kisi, hladnoci) 2) dirnuti, ganuti; inl(kemiğlni) kurutmak izniıriti, izmuciti ilik balığı amarus)
(-nı)
zoo/. gavcica (Rhodeus
iliklemek ak. zakopcati iliklenmek biti zakopcan; zakopcati se ilikli1 1. s rupicama, s petljom, rupicast 2.zakopcan
500
ilikli 2 koji sadrZi mozdanu srZ Iliksiz 1. bez rupica, bez petlji 2. nezakopcan
cf.
Ilim (-Imi) a 1. nauka; znanje; bilim; - adamı naucni radnik, naucnik O - ini almak-dobro savladati (neki posao), dobro izuciti iline k (-Oi) 1. til. atribut 2. slucaj ilinekli 1. til. atribut 2. slucajan ilineksel slucajan llinti 1. veza, odnos, zalost, jad 3. fircanje
drZanj~
2. tuga,
ilintilemek profircati ilintili 1. koji je u vezi sa, koji se odrıosi na 2. uznemiren, neraspolozen, tuzan ilişik (-ği) ı 1. prilozen, oda!; 2. koji se odnosi na, koji je u vezi sa; ll 1. prilog 2. odnos, veza; /-la/. - i kalmamak nemali vise veze s nekim; /-la/ - ini kesrnek prekinuti vezu s nekim, prekinuti odnos sa; la! - olmak biti vezan za, biti prilozen uz ilişikli koji je u vezi sa, koji ima veze sa, koji se odnosi na ilişiksiz 1. bez ikakve veze; nepricvrscen 2. slobodan, nezavisan; bezbrizan
ilişki 1. odnos, veza 2. veza, kontakt; /la/ - leri (ili - yi) kesrnek prekinuti vezu sa; /-la/ - kurmak· uspostaviti kontakt, vezu ilişkin dat. u vezi sa, koji se odnosi na; /-al - olmak biti u vezi sa, odnositi se na
ilişrnek dat. 1. zakaciti se; vezati se za; prilepiti se 2. dodirnuti, dotaknuti 3. dotaci se cega, spomenuti 4. sesti nakratko;· osloniti se 5. smetati, uznemiravati iliştirilmek
pass. od
iliştirrnek
iliştirrnek ak. dat. 1. prikaciti, pricvrstiti, staviti 2. priloziti 3. vesati (odelo)
ilk (-ki) 1 1. prvi, osnovni 2. prednji, prvi;
ilmihal - hat voj. prednji polozaj, prva linija ll prvi, prvi put O - ağızda prvi put, pri prvom pokusaju, prvom prilikom; - defa prvi put; elden .1) iz poeetka 2) iz prve ruke; evvel pre svega, za poeetak; - göz ağrısı 1) prvo dete 2) prva ljubav; - harf prvo slovo, inicijal; - kalemde prvo, pre svega; - oyun premijera; - örnek prototip; peşin nar. pre svega, najpre; - yardım prva pomoc
illa, illaki, ille a 1. svakako; uvek, obavezno, neizostavno, bezuslovno, po svaku cenu, u svakom slueaju; - gelmeni istiyor hoce da ja obavezno dodjem 2. posebno, naroeito pre svega; 3. inaee, u protivnom 4. osim, izuzev O - velilkin nar. pored (svega) toga, ipak
ilkah a 1. biol. oplodjavanje; cf. döllenme 2. kalemljenje, cepljenje; - etmek 1) ak. aploditi 2) kalemiti, cepili
illailah a nar. o (moj) boze!, dosta mi je toga (svega)! uzas!; - demek biti sit, dosaditi
Ilk çağ (-ğı) antika, antieka doba, davnina ilk dördün astr. prvi kvartal ilke 1. princip, naeelo; 2. elemenat; osnovna jedinica 3. osnovni princip 4. postulat, pretpostavka ilkel 1. osnovan, primaran 2. primitivan, prvobitan, iskonski; - insan praeovek 3. mat. prost, elementaran
ilkelcilik primitivizam;
ilkelleşrnek
illet (-ti) 1. bolest, slabost, nemoc; hroniena bolesi 2. defekt, (fizieki) nedostatak 3. fig. losa navika, obieaj 4. fil. razlog; cf. neden O /-ı/ - etmek 1. nagrditi, unakazili 2) iznervirati, naljutiti; - olmak razbesneti se, razjariti se, poludeti illetli 1. bolestan, slab, nemocan, koji ima neku hronienu bolesi 2. defektan, koji ima fizikeki nedostatak 3. fig. koji ima neku losu, dosadnu naviku illetsiz koji nema neku bolest, zdrav
ilkelciler primitivci
gl. im. od
ilkyaz prolece; cf. ilkbahar, bahar
illegal iliegalan
ilkbahar prolece
ilkelleşme
ilk yardım prva pomoc
ilkelleşrnek
postali primilivan
illiyet (-ti) a uzrok, razlog, povod; argument; uzroenost; cf. nedensellik iliüstrasyon ilustracija, ilustrovanje illüzyon iluzija
ilkellik primitivizam ilkin najpre, pre svega, prvo; u poeetku, od samog poeetka ilk kanun arh. decembar; cf.
Aralık
ilkokul osnovna skola (pet razreda) ilköğretim
osnovno obrazovanje
ilk önce pre svega, prvo, prvenstveno ilk sezi psih. percepcija, opazaj ilksizlik veenost, beskonaenost; ilkten pre svega; prvo ilk teşrin arh. oktobar; cf. Ekim
illüzyonist iluzionista illüzyonizm iluzionizam il rnek 1 (-er) 1. ak. labavo zavezati, slabo prievrstiti 2. ak. zavezati evor (pri tkanju tepiha) 3. dat. ovlas dodirnuti O iler tutur yeri olmamak (ili kalmamak) 1) pokvariti se 2) biti unisten, biti u strasnom stanju; oronuti; zastareti ilmek2 (-ği) ilmi
v. ilmek
a 1. nauean; 2. teoretski, teorijski
ilmihal (-li) a 1. zbornik principa islama 2. kredo
501
ilmi k ilmik (-ği) 1. omca, petlja 2. mekan cvor ilmiklemek ak. napraviti petlju; zavezati (mekan) cvor ilmiklenmek pass. od ilmiklemek ilmikli zavezan u mekan cvor ilmiye a 1. zr. od ilmi 2. is/. muslimansko svestenstvo, ilmija ilmühaber a 1. (pismena) potvrda; uverenje, dokument, sertifikat 2. priznanica, potvrda o primitku iltibas a 1 . zbrka, mesanje; zbunjenost 2. dvosmislenost; !-al - yol açmak davati povod za zbrku, nered
ittizam a 1. podrska, pokroviteljstvo, protekcija 2. smatranje potrebnim 3. zakup; /-ı/ - etmek 1) podrzavati, protezirati 2) smatrati potrebnim, neophodnim iltizamcı
1. miljenik, sticenik 2. za-
kupac iltizami a arh. 1. koji je namernn (svesno) ucinjen, s predumisljajem; - olarak namerno, specijalno, narocito 2. gram. optativ ilzam a 1. uveravanje, nagovaranje, ucutkivanje 2. jur. dokaz krivnje im 1. znak, signal 2. simbol; O - i timi yok nar. nerna ni traga ni glasa
iltica a skloniste, utociste, azil; !-al etmek tra.Ziti utociste emigrirati, prebeci
ima a 1. klinianje, mahanje 2. nagovestaj, aluzija, mig; /-ı/ - etmek 1) klimati 2) aludirati, ciljati, nagovestavati
iltifat (-tı) a laskanje, kompliment; blagonaklonost, ljubaznost; /-al - etmek !askati, davati komplimente, biti ljubazan; interesovati se za; voleti
imal (-li) a 1. izrada, izradjivanje, proizvodnja, pripremanje 2. proizvod; /-ı/ etmek izradjivati, proizvoditi, praviti, pripremati
iltihak (-kı) a prikljucenje, pristupanje, pripajanje, aneksija; !-al - etmek prikljuciti se, pristupiti, pripojiti se
imalat (-tı) a 1. pl. od imal 2. izradjivanje, proizvodnja 3. proizvodi, tabrikati
lltihap
(-bı)
a. med. zapaljenje, upala
illihapianmak upaliti se; inficirati se iltihaplı
upaljen, zapaljen; inficiran
illimas a pokroviteljstvo, zastila, protekcija, naklonost; favorizam; - etmek stititi, podupirati nekoga, zalagati se za nekoga; favorizovati; - ı olmak imati protekciju, imati podrsku iltimasçı
pokrovitelj, zastupnik, pro-
lekcionas iltimaslı
1. onaj ko ima preporuku ili prolekciju; sticenik, miljenik 2. posao koji je obavljen zahvaljujuci protekciji iltisak a 1 . spajanje ukrslavanje, dodirivanje 2. med. adhezija iltisaki spojen, ukr81en, aglutinativan; diller aglutinativni jezici
502
imalatçı
proizvodjac
imalıithane
a-p radionica, manja fab-
rıka
imale a 1. savijanje, nagınıanje, sainklinacija 2. lit. produzivanje kratkog vokala kako bi se sacuvao pesnieki metar; /-ı/- etmek 1) saviti, nagnuti, sagnuli, 2) produzili kralak vokal gınıanıe,
imalı
s aluzijom
imam a 1. imam (muslimanski svestenik koji predvodi klanjanje) 2. duhovni poglavar, vodja muslimana 3. imam, slaresina, vladar (manje muslimanske drzave) 4. tilula halifa, prorokovih naslednika S. tilula velikih islamskih ucenjaka O - kayığı arg. kovceg; - kırkı nar. cetrdeset dana ostre zime koja pocinje 21. dece mb ra; - nikıihı brak koji sklapa imam,
lmUL
verski brak; - suyu arg. rakija imambayıldı kul. jelo od patlidzana pripremljeno na maslinovom ulju
imame a glavno zrno u brojanicama koje je duze od ostalih i obicno je ukraseno kicankom imarnet (-ti) a imamet, imamska sluzba, imamsko zvanje imam evi (-ni) nar. zenski zatvor
pomoci, priteei u pomoc; -- isternek trafiti pomoc; - işareti S.O.S 2. voj. pojacanje, pomocl upomoc! imdi 1. prema tome, stoga, dakle, tako 2.sada imece moba, kuluk, kolektivni rad; yle zajednickim snagama, kolektivnim radom, moboıiı imek biti
imametluk, imamsko zvanje, imamska sluzba
imge 1. imaginacija, masta, fantazija; 2. duh, prividjenje;
iman a 1. vera, religiozno verovanje 2. priznavanje islama, primanje ·islama; - a gelmek 1) dobrovoljno primiti muslimansku veru, postati musliman 2. tig. urazumiti se, opametiti se; /-ı/ - a getirmek 1) preobratiti u islam 2) naterati nekoga da nesto uradi na silu, primorati, ubediti o - ı gevremek (ili ağlamak) nar. iscrpsti se, namuciti se; - ımi arg. brate! prijatelju!; - ına kadar do ivice, pun puncat, do kraja; - ı yok! 1) surov, okrutan, bezdusan 2) do vraga s njim, proklet bio
imgelem imaginacija, razilja, fantazija;
imamlık
imaniye a fideizam imanlı
pobozan
imansız 1 nevernik,
bezboznik, ateist; ·gitmek umreti kao ateista ll 1. -neveran, bezbozan, koji ne veruje 2. necovecan, bezdusan, okrutan O - peynir posan sir imansızlık
neverovanje, bezboznost,
ateizam imar a gradjenje, izgradjivanje, zidanje; opravka, popravka; /-11 - etmek 1) zidati, graditi 2) uredjivati, popravljati ima ret, imarethane a a-p imaret, imare (javna dobrotvorna kuhinja) imbat mora
(-tı)
letnji povetarac koji duva s
imbik (-ği) a destilator; - ten çekmek destilovati imdat
(-dı)
a ı 1. pomoc; /-al - etmek
masta,
uob-
lmgeleme uobrazavanje, predodzba imgelemek ak. uobraziti, zamisliti; imgesel imaginaran, uobrazen imha a 1. unistavanje, razaranje, pustosenje 2. isplata, otplata (duga); /-1/ etmek 1) unistiti, razoriti, rusiti, istrebiti 2) isplatiti, otplatiti dug imik (-ği) grlo; - ine sarılmak stavljati noz pod vrat, prisiljavati, primoravati imitasyon imitacija imkan a mogucnost, verovatnoca; prilika; ct. olanak; - dahilinde 1) moguc 2) u granicama mogucnosti, koliko se moze; vermek dati mocnost, pruziti priliku, omoguciti; - yok to je nemoguce, nema sanse imkansız 1 1. nemoguc, neostvariv 2. fig. nesnosan ll nemoguce; - ı yapmak uraditi nemoguce imkansızlık
nemogucnost,
ne-
ostvarivost im la 1 a 1. pravopis, ortografija; - kı lavazu pravopis 2. diktat; - etmek dikc tirati; - yazmak pisati diktat, pisati po diktatu O - ya gelmernek 1) biti nemaran, biti aljkav 2) biti haotican, biti zbrkan imla2 a 1. punjenje 2. nasip, bedem; /etmek puniti, nasipati
ı,-a/-
503
lmleç ımleç ("ci) fiz. 1. sprava koja belezi 2. seizmograf
rnek izaci na ispit, polagati ispit; - da kal~ mak pasti na ispitu, ne polozitii~pit.
imiemek ak. 1. beleziti, oznacavati, stavljati znakove 2. pokazivati, davati znak, signalizirati, nagovestavati
lmtina (-1) a uzdrzavanje, odricanje, izbegavanje odbijanje; /-dan/ ~ etmek uzdrzavati se od, odricati se nekoga, necega izbegavati; odbijati
immoral imoralan, nemaralan
imtisas a 1. sisanje, usisavanje, isisavanje 2. upijanje, apsorpcija
immoralizm imaralizam immünoloji imunologija imparator imperator, car
imparatonice'imperatorka, carica imparatorluk imperija, revina
carstvo,
ca-
imparatoı: otu (-nu) bot. kraljevac (Peucedanum ostruthium)
impresario impresario imren 1. zudnja, ceznja 2. ljubomora, zavidljivost, zavist; imrence predmet (objekat) zelje ili zavisti imrendirmek ak. dat. 1. buditi zelju 2. izazivati zavist imrenilmek dost. pass. od imrenmek lmrenme gl. im. od imrenmek imrenmek dat. 1. zudeli, ceznuti za necim 2. zavideti imrenti 1. zudnja, ceznja, zelja 2. zavist imsak (-ki) a 1. Lizdrzavanje, odricanje od hrane, dijeta 2. is/. vreme pocetka muslimanskog posta (u zoru) 3. arh. skrtost, tvrdicluk; - etmek 1) uzdrzavati se; drzati dijetu 2) zapoceti post imsakiye a imsakija (tabelarni pregled pocetka posta za svaki dar u toku meseca RamazariFı)
imsakli skrt imtihan a ispit, test; cf. sınav; /-ı/ - a çekmek ispitivati nekoga, propitivati; /-ı, dan/ - etmek ispitivati, propitivati; - a gir-
504
imtiyaz a 1. privilegija, prednost, prvenstvo; 2. ustupak, koncesija, povlastica; sahibi koncesioner, privilegovana licnost imtiyazlı
privilegovan
imtiyazaç (-cı) a 1. saglanost, pris~ !anak, kompatibilnost, slaganje; .harmonija 2. hem. mesavina, smesa; /-la/ - etmek 1) slagati se, uskladiti se, aklimatizovati se, prilagoditi se; cf. uyuşmak 2) hem. mesati se, sjediniti se imza a potpis, autogram; /-al - atmak (ili basmak, koymak) potpisati se; - damgası faksirnil (potpisa); - sahibi 1) potpisnik; 2) neko ko ima ime, neko ko je napravio ime; /-ı/ - etmek potpisati; dati aulogram imzalamak 1. ak.. potpisati 2 .. staviti potp is imzalanmak pass. od imzalamak imzalatmak ak. dat. dati na potpis, dati da se po1pise imzalı
potpisan
imzasız
bez potpisa, nepotpisan
in 1 1. jazbina, brlog, jama 2. pecina ~ -. gibi mracan, !aman ın2 arh. covek, ljudi ~ - cin yok (ili top oynuyor) nema zive duse, nama nigde nikoga inadına 1. za inat, u inat; uprkos 2. naprotiv, nasuprot
inak
(-ğı)
dogma
ıncetenrnek
inakçılık dogmatizam
inaksal dogmatski inal poverljiva osoba ·inan 1. verovanje, ubedjenost, uverenost; - olsun! veruj mi! verujte mi; uveravam vas! 2. vera, relegija; boş - sujeverje, predrasuda 3. garancija inanca 1 . garancija, jamstvo 2. obecanje, uveravanje
movolja, jogunastvo; - etmek inatiti se, joguniti se, biti tvrdoglav; - ı tutmak zainatiti se; - tan vazgeçmek prestati inatili se; /-ı, -al - yapmak inatiti se ll tvrdoglav, samovoljan, jogunastlıl za inat il)atçı ı inadzija ll tvrdoglav, samovoljan, jogunast inatçılık
tvrdoglavost, svojeglavost, inat
inatlaşmak
1. inatiti se s nekim 2. biti
tvrdoglav inancılık
fiil. fideizam
inanç (-cı) 1. vera, verovanje, ubedjenje; poverenje; 2. vera, veroispovest, religija inançlı verujuci, koji veruje, uveren, siguran; - olarak uvereno
inançsız
bez vere, neverujuci
inançsızlık
neverovanje
inandırıcı
uverljiv,
dokaziv;
ve-
rodostojan inandırıcılık
uveravanje, dokazivanje;
verodostojnost inandırılmak
pass. od
inandırmak
Inandırmak
dat. ak. uveriti, ubedili
lnanılmak
daz.
bez/. verovati, poverovati; inanılacak gibi değil da covek ne poveruje, za neverovati inanılmaz
1. neverovatan, hevidjen 2.
neverovatno Inanış
1. vera, verovanje; poverenje 2. vera (u boga) 3. (narodno) verovanje, praznoverje; sujeverje inançlı 1
vernik, poboznik; ll uveren,
ubedjen.
inanmak dat. 1. verovati (nekome), biti uveren u, poverovati 2. verovati u nekoga (u nesto); imati veru u inansız (-dı)
bez vere 2. koji nema
veru, neveran
inat
(-dı)
a
inat, tvrdoglavost, sa-
inayet (-ti) a dobrota, milost, blagonaklonost, dobrocinstv6; cf. atıfet, ihsan, lütuf; /-al - etme.k ciniti milost, cinili dobrocinstvo; biti milostiv O - ola! neka ti je bog u pomoci! (kaze se prosjaku kome se nista ne da) ince 1 1 . taıiak 2. sitim; ...; kum sitan pesak 3. laka (odeca) 4. tanak, mr8av 5. fin, prefinjen, suptilan 6. nezan, delikalin 7. visok, piskav (glas) . 8. /ing. nepean, mekan, palatalizovan ll tanko, sitno, detaljno; - elernek 1) sitno prosejati 2) fig. detaljnö, pazljivo proveriti o - çalımlı sarmantan, graciozan; - donanma ist. laka flota; - eleyip (ili eğirip) sık dokumak detaljno i savesno radili, proucavati nesto do tancina; - den - ye detaljno, podrobno, u tancine, temeljito; - kesim sitne gradje; ünlü vokal prednjeg' reda ince sica ince yangısı
ağrı
1. probadanje, ziganje 2. su-
bağırsak Hlı)
anat. tanko crevo; -
ehteritis
incecik tanan, slabasan; vitak, sitan ince
hastalık
med. tuberkuloza, susica
inceleme ispitivanje, istrazivanje, proucavanje; pretraga, sudska istraga; cf. tetkik incelemek ak. 1. ispitivati, proueavati, istrazivati, pretrazivati; 2 proveravati, probati incelenmek pass. od incelemek
505
Inceletmek inceletmek caus. od incelemek incelik .· 1. !ankası, tankoca, vitkost, mrsavost 2. finoca, prefinjenost 3. suptilnost, netnost, delikatnost, takt 4. uljudnost, ugladjenost, uctivost 5. detalj incelemek 1. istanjiti se, utanjiti se; izosriti se 2. prorediti se (o tecnosti) 3. mrsati, smrsati 4. nar. postali fin (prefinjen) inceitici razredjivac za boje inceltmek ak. 1. tanjiti, istanjiti 2. razrediti, razblaziti (boju) ince saz erkestar koji izvodi klasicnu tursku muziku ince
yağ (-ğı)
teh. rafininam ulje
inci biser, perla; - dizisi nista bisera O - gibi predivan, divan, kao biser, prelep (zubi, rukopis i si.) inci balığı (-nı) zoo/. ukljeva sjajna (AIburnus lucidus) inci çiçeği (-ni) bot. djurdjevak (Convallaria majalis) inci k 1 (-ği) 1. povredjen, ranjen incik2 (-ği) 1. anat. golenica 2. dijal. glezanj incik: bidze
-
boncuk bizuterija, dzidze
ineitme 1. povreda, istezanje, uganuce 2. uvreda ineitme beni nar. med. rak incitmek ak. 1. povrediti; istegnuti, uganuti 2. uvrediti indeks ek. indeks indeterminizm indeterminizam indi a 1. subjektivan; lican, personalan 2. proizvoljan indifa (-ı) a 1. geo/. erupcija 2. med. osip, ospe; - etmek izbaciti; proraditi (o vulkanu) indifal 1. geol. vulkanski 2. med. s ospama, pegav indikatör indikator, pokazatelj indinde 1. prema, po, prema necijem misljenju 2. pored, pri, kod; u prisustvu 3. u poredjenju sa indirgeme 1. hem. smanjenje, ublazavanje 2. mat. uproscavanje 3. biol. redukcija indirgemek dat. ak. 1. smanjiti, svesti; osloboditi 2. mat. uprostiti, skracivati, redukovati indirgen hem. sredstvo za svodjenje, sredstvo za oslobadjavanje od kiseonika indirilmek pass. od indirmek
incil a re/. evandjelje; Novi zavet; - ehli hriscanin ineinmek 1. povrediti se, istegnuti misic, uganuti nogu 2. abi. uvrediti se incir 1. smokva 2. bot. smokvino drvo (Ficus carica) O - çekirdeğini doldurmaz sitan, beznaeajan, neznatan incir kuşu (-nu) zool. livadna cipica (Anthus trivialis) incirlik basta smokvi, incir taşı
(-nı)
planıaza
smokvi
perlit
Ineitici 1. bolan, tuzan 2. uvredljiv
506
indirim snizenje (o ceni), rasprodaja; yapmak sniziti (cenu), dati popust indirimli ı na snizenju ll snizen, spusten; - satış rasprodaja lndirme 1 . snizenje, smanjenje 2. spustanje, silazak 3. istovarivanje, iskrcavanje (vagona i si.), istovar indirmek ak. 1. spustiti, oboriti 2. iskreali 3. sniziti, smanjiti (cenu) 4. svrgnuti, smeniti (s polozaja) 5. udariti (samar), naneti, zadati (udarac) 6. unistiti, pokvariti indirtmek caus. od indirmek
inikas individüalist individualist
opstenje 2. predlog (o önergi 3. podnosenje etmek 1) izvestavati, opstavati 2) predlagati kazivati (isprave)
individüalizm individualizam indiyum indijum indükleç (-ci) fiz. induktor indüleme el. indukcija; dukcioni tok
akımı
in-
indüklemek ak. fiz. indukovati indüksiyon indukcija inek (-ci) 1. krava 2. arg. bubalica 3. fig. glupak, budala 4. arg. bludnica, drolja inekçi kravar, mlekar, cobanin, pastir inekçilik gajenje krava ineklemek arg. bubati ineklik 1. stala, staja 2. arg. glupost, imbecilnost inezev. eneze infaz a 1. izvrsenje, ispunjavanje, ostvarenje, realizacija;; sprbvodjenje, primena; 2. vlast, autoritet, 'ugled; /-ı/ etmek izvrsiti, ispuniti ostvariti, realizovati; primeniti infial (-li) a ljutina, srdzba, gnev, nezadovoljstvo, razdrazenost; cf. kızgınlık; uyandırmak izazvati nezadovoljstvo infiliik (-kı) a 1. eksplozija, .prasak 2. rascep, raskol; - etmek 1) eksplodirati, puknuti 2) rascepiti se, raspuknuti se infinitezimal (-li) infirat
(-dı)
infiratçılık
mat. infinitezima-lan
a izoliranost, izolacija po!. izolacionizam
informatik informatika ingiliz 1Englez ll engleski ingilizce 1 engleski jezik ll na engleskom ingin 1 nizak; nizijski, dolinski; ingin2 med. nazeb, zapaljenje sluznice inha
a
izvestaj;
obavestenje,
sa-
unapredjenju); cf. (isprava); /-1/ obavestavati sa3) podnositi, po-
-in hali genitiv inhidam a 1. opadanje; propadanje, padanje, rusenje, odronjavanje; razaranje, unistenje 2. nesreca, nezgoda, katastrofa, krah; - etmek 1) srusiti se, razrusiti se, porusiti se 2) doziveti slom, doziveti katastrofu inhilal (-li) a 1. razlaganje, rastavljanje, raspadanje; hem. rastvaranje, rasclanjivanje 2. med. resorpcija 3. slobodno, upraznjeno radno mesto; - etmek 1) hem. razlagati se, rastavljati se, raspadati se 2) med. resorbovati se 3) uprazniti se inhimak (-ki) a usrdnost, revnost; odanost, privrienost, srdacnost, zar zanos, polet, odusevljenje, sklonost; /-al - etmek imati sklonost prema nekome (necemu), odati se necemu inhiraf a 1. odstupanje, skretanje; udaljavanje; - pusulası fiz. deklinatar 2. astr. aberacija; /-dan/ - etmek odstupati, skretati; udaljavati se (od) inhisar a 1. ogranicenje 2. monopol; cf. tekel; /-1) - a almak (ili /-1/ - altına almak) monopolizovati, imati monopal nad; /-ın/ ında olmak biti monopolizovan; /-al etmek biti ogranicen, ogranicavati se inhisarcı
manapolist
inhitat (-tı) a 1. padanje, propadanje, opadanje, pad, slabljenje; nazadovanje, dekadencija; degeneracija 2. malaksalost, oronulost; depresija; - etmek 1) propadati, opadati; nazadovati 2) slabiti, popustati (o snazi) ini k spusten, opusten; - deniz oseka inikas a 1. fiz. refleksija, odbijanje, odblesak 2. odjek, eho; cf. yansıma 3. fig. reakcija, odziv; - etmek 1) odbijati se, odjekivati 2) reagovati
507
Inikat inikat a 1. skupljanje, okupljanje, organizovanje, saziv 2. sastanak, skup, zbor, zasedanje, sednica, kongres, sastanak 3. zakljucivanje, sklapanje (ugovora); - etmek 1) organizovati se, sazvati se, pozivati se, skupljati se 2) biti. zakljucen, biti sklopljen (ugovor) inildernek 1. stenjati, jecati, jaukati 2. prolomiti se, odjeknuti inildetmek caus. od inildernek inilemek v. iniemek inilmek bez/. silaziti, spustati se inilti 1. jecaj, jauk, stenjanje 2. odjek, eho,buka inim; - - intemek bolno jecati inisiyatif inicijativa iniş 1. gl. im. od inmek; - çıkış pad i uspon, podizanje i spustanje 2. spustanje, silazenje, silazak; sletanje 3. nagib, padina, kosina 4. poseta, putovanje O - takımları arg. zenske noge, bataci inişli
s nagibom, silazno
inişlik
poletno-sletna staza
inkar a poricanje, demanti; /-1/ - etmek poricati, demantovati In kı baz a 1. stezanje, grcenje, skupljanje 2. zatvor, tvrda stolica; - çekmek (ili - a uğramak imati zatvor; - etmek stegnuti se grciti se, skupiti se inkıbazlık
med. zatvor
inkıtap (-bı) a 1. revolucija; reforma, preokret; harf - ı reforma pisma 2. prelazenje, prelaz; f-al - etmek izmeniti se, preobraziti se, pretvoriti se, transformisati se inkıtapçı 1
revolucionar; reformator ll
revolucianarni; inkılapçılık 1. revolucionarna delatnost 2. revolucionarnost inkıraz
a 1. spustanje, opadanje; ko-
laps, pad 2. kraj, izumiranje
508
inkısam a deljenje, podela, deoba; rasclanjivanje; rastavljanje, komadanje etmek deliti se; raspadati se na delove, podeliti se; rasclanjivati se, rastavljati se na delove inkıta (-1) a prestanak, prekid, zastoj; ct. kesinti; /-1/ - uğratmak prekinuti
inkıyat (-dı) a potcinjavanje, pokoravanje, podredjivanje, pokornost; /-al -etmek pokoriti sP., povinovati se
inkisar a 1. fiz. prelamanje, refrakcija 2. prokletstvo, proklinjanje, kletva 3. uvreda, vredjanje; f-al·- etmek kleti, proklinjati inkişat a 1. razvoj, procvat; cf. gelişim 2. otvaranje, otkrivanje; - etmek 1) razvijati, usavrasavati, unaprediti 2] otkrivati, otvarati
intemek 1. jecati, stenjati, kukati 2. fig. muciti se 3. fig. zigati, probadati intetmek caus. od iniemek inme 1. gl. im. od inmek 2. med. kap, paraliza; apopleksija; cf. felç; - oldu paralizovao se, oduzeo se 3. spustanje, snizenje 4. sletanje 5. geog. oseka inmek (-er) 1. ab/. dat. silaziti, spustati se 2. ab/. izlaziti (iz nekog prevozriog sredstva) 3. dat. sletati 4. sniziti spustiti (cenu) 5. opadati (o ceni) 6. ici, odlaziti 7. dat. boraviti, tıdsesti (u hotelu) opadati, sniziti se, spustati se (nivo) 9. opadati, gubiti (kosu) 1O. srusiti se, porusiti se 11. dat. udariti 12. dat. paralizovati se (deo tela) 13. arg, udariti, tresnuti, lupiti O inip çıkmalar kolebanje inmeli paralizovan, paralitican, ukocen inmemiş nespusten; pusten semenik
erbezi nes-
inorganik hem. neorganski insaf a 1 1. pravednost, pravicnost, pravda, nepristrasnost; savest 2. milosrdje, (sa) milost, sazaljenje; - a gelmek
inşaatçı
1) biti pravican, 2) sazaiili se, imati mifosti ll - ! budi ter! budi pravican! safali se!; etmek 1) b ili pravican, postupiti savesno 2) biti milostiv, biti velikodusan insaflı
1. pravican, nepristrasan, savestan 2. milosrdan, covecan, milostiv insafsız 1. nepravican, nesavestan 2. nemilosrdan, necovecan, bezdusan
insafsızlık okrutnost, svirepost; nepravda
nemilosrdnost,
insan a ı 1. covek; ljudi 2. bice, osoba ll covecan, human; ljudski o - ın (adamın, bir kimsenin) adı çıkmadansa canı çık ması yeğdir (hayırlıdır) pasi. bolje je umreti nego da te bije los glas; - eviadı dobra osoba, pristojna osoba; - gibi kao covek; posteno, pravicno; - hali 1) ljudska priroda 2) takav je covek; - içine çıkmak ici medju !jude, druziti se s ljudima; - kendini beğenmese çatlar (ili ölür) pas/. ako se covek sam sebi ne dopada, umrece; kıtlığında posta trenutno nema nikog boljeg; - konuşa konuşa (ili söyleşe söyleşe) hayvan koklaşa koklaşa pasi. ljudi se sporazumevaju recima, a zivotinje njusenjem; - müsveddesi nehuman covek, bezosecajan eovek; - sözünden (ili ikrarından) hayvan yularından tutulur pasi. covek se drfi za rec, a konj za ular; türü Homo sapiens; - yedisinde ne ise yetmişinde de odur pas/. ono sto je covek u sedmoj gadini to je u sedamdesetoj insan biçimci antropomorfisticki insan biçimcilik antropomorfizam insan bilimi antropolgija insan bilimsel antropoloski insanca ı human, covecan, ljudski ll podnosljivo, prilicno insancı insancıl
covek, human, covekoljubiv 1. v.
insancı
votinja) insancılık
humanizam
2. domaca (zi-
insani a covecanski, ljudski, coveean, covekoljubiv, human, humanislieki insan içinci antropocentrik insan içincilik lif. antropocentrizam insaniyet (-li) a 1. covecanstvo 2. covecnost, humanost insaniyem covecan, human, vekoljubiv; dobar, dobrocudan
co-
insaniyelsiz nehuman, necovecan, okrutan, nemilosrdan insanlaşmak
ponasati se kao covek
insanlık 1. covecanstvo, ljudski rod 2. covek; - tan çıkmak 1) jako oslabiti 2) izgubiti ljudsko obelezje, postali nehuman; hali bu! takav li je covek! 3. humanost, covecnost, covekoljublje insanoğlu
(-nu) covek, ljudsko bice
insanüstü (-nü) nadljudski, natcovecan insektaryum insektarijum insicam a povezanost, simetricnost, proporcionalnost; skladnost, harmonicnost insicamlı povezan, simetrican, porcionalan; skladan, harmonican insicamsız nepovezan, roporcionalan, neskladan
insicamsızlık
nepovezanost;
pronepne-
simetricnost insiraf a fleksija insirafi a /ing. fleksivan; - diller fleksivni jezici lnsiyak
(-kı)
a instink
insiyaki a instinktivan inşa a 1. gradjenje, gradnja, izgradnja 2. sastavljanje; pravljenje; /-1/ - etmek 1) graditi, zidati, izgradjivati 2) sastavljati, pisati inşaat (-lı) a 1. pl. od inşa 2. gradjenje, izgradnja 3. gradiliste, gradjevina inşaatçı graditelj, gradjevinar, gradjevinski radnik, izvodjac radova
509
inşaatçılık
inşaatçılık gradjevinarstvo inşallah inşat
intihabat (-tı) a 1. p/. od intihap 2. izbori, izborna kampanja
a 1. akobogda! 2. nadam se
(-dı)
intihal (-li) a plagijat
a citanje; recitacija; deklamacija; /-11 - etmek citati; recitovati, deklamovati
intihap (-bı) a izbor; biranje, glasanje; izbor, odabiranje selekcija; cf. seçim
inşirah a 1. sirenje, prosirivanje 2. prosvetljavanje (duse) bistrenje, rasvetljavanje, otvaranje (duse); spokojstvo
intihar a samoubistvo, - teşebbüsü pokusaj samoubistva; - etmek izvrsiti samoubistvo
intaç (-cı) a zavrsavanje, privodjenje kraju; - etmek zavrsiti, privesti kraju (neki posao)
intan. a 1. smrad 2. infekcija, infektivna bolset
intikal (-li) a 1. prelazenje, prelaz; devresi prelazni period 2. premestanje, prenosenje, prevozenje 3. preseljavanje, seoba 4. nasledjivanje, nasledstvo 5. umiranje 6. razumevanje, shvatanje; - etmek 1) preci, prelaziti 2) premestati, prenositi 3) preseljavati se, menjati mesto boravka 4) umreti, otici zauvek 5) raumeti, shvatiti
intani a infektivan; - hastalıklar infektivne bolesti
intikam a osveta, odmazda, revans; cf. öç ; /-dan/ - almak osvetiti se
intaniye a 1. ir. od intani 2. infektivna bolest
intikamcı 1 osvetnik; revansist ll osvetljiv, osvetoljubiv; osvetnicki, revanstisticki
intak (-kı) a: - etmek 1. re/. darovati govor (rec) 2. /it. obdariti ljudskim govorom
integral mat. integral integrasyon integracija /-da/ rakmak ostaviti utisak (na nekoga) intelek
(-ği)
bı
intelekt
intelektüalizm til. intelektualizam intermezzo muz. intermeco intiba (-1) a utisak; cf. izlenim; intibah a 1. budjenje 2. budnost, oprez intibak (-kı) a podesavanje, sredjivanje; adaptacija, prilagodjavanje, podesenost; /-al - etmek podesiti; prilagoditi se, adaptirati se intibaksız
neprilagodljiv
intibaksızlık
neprilagodjavanje
intlfa (-1) a korist, dobitak, iskoriscavanje; preimucstvo, povlastica; /dan/- etmek imati koristi (od) intiha a 1. zavrsavanje, zavrsetak, kraj 2. kraj, predeo
510
intisap (-bı) a 1. privrzenost 2. stupanje; (na sluzbu) 3. udruzenje; clanstvo; 1 -al - etmek 1) biti privrzen 2) stupiti (u sluzbu) 3. udruziti se, postati clan intişar a 1. rasprostiranje, sirenje 2. objavljivanje, proglasavanje; publikovanje 3. difuzija 4. radijacija; - etmek 1) prosirivati se, rasiriti se 2) biti objavljen, biti proglasen 3) rasprsivati, rasturati
intizam a 1. red, poredak 2. pravilnost, regularnost, sistematicnost 3. disciplina 4. harmonija intizamlı uredan, pravilan, redovan sistematican, organizovan; disciplinovan intizamsız neuredan, nepravilan, neredovan, nesistematican, neorganizovan; nedisciplinovan
intizamsızlık neurednost, neredovnost, nesistematicnost, neorganizovanost
intizar a 1. cekanje, ocekivanje, iscekivanje 2. nar. proklinjanje, prokletstvo,
ipliklenmek kletva; cf. beddua, inkisar; /-1/ -etmek 1) cekati, ocekivati 2. nar. proklinjati
inzibat (-tı) a 1. red, poredak; disciplina; ct. sıkı düzen 2. vojna policija inzibati a disciplinski inzimam a 1. dodavanje, prikljucenje, pripajanje, sjedinjenje 2. hem. spoj; /-al etmek 1) biti dodat na, prikljuciti se, pripojiti se, sjediniti se 2) hem. spojiti se inziva a usamljenost, povucenost, osama, samoea; - ya çekilmek povuci se u samocu, asamili se ip (-pi) ı 1. konopac, uze, kanap; - atlamak preskakati konopac; - cambazı igrac na konopcu 2. dija/. nit, konac ll od konopca, od uzeta; - merdiven lestvice od konopca O /-ın/ - leri birinin elinde olmak driati sve konce u svojim rukama; 1 -1/ - e çekmek obesiti; /-ın/ - ini çekmek driati nekog pod kontrolom; - le çekmek s nestrpljenjem ocekivati, iscekivati, brojati dane; - i çözmek prekinuti vezu s nekim; 1 -1/ - e dizrnek obesiti na konopac, vesati na konopac; - ineeldiği yerden kopar pos/. konopac se kida tamo gde je najtanji; - ipullah sivri külah bez igde koga, bez igde icega; - ten kazıktan kurtulmuş nar. probisvet, kriminalac, bitanga; - ini kesrnek arg. 1) pobeci, otici 2) ostaviti (nekoga) bez dinara; - ini kırmakarg. 1) pobeci, klisnuti 2) napustiti posao 3) prekinuti odnose s nekim; - ten kuşak kuşanmak osiromasiti, postali siromasan; - e sapa gelmernek nemali smisla, nemali nikakvo znacenje, biti kontradiktoran; - ini sürüyüp gezmek lutali besciljno, ubijati vreme; /-al - takmak naskoditi nekome iza ledja, raditi iza ledja; - in ucunu kaçırmak nar. 1) izgubiti kontrolu nad situacijom 2) preterati u necemu 3) izgubiti smisao (predavanja) ipçik bot. vlakno ipek (-ği) 1svila; - kozası svilena caura ll svilen O - gibi mekan, gladak kao svila
ipeka bot. ipekakuana (Cephaelis ipeca:cuanha) ipek ağacı bot. svileno (Fiindersia) ipek böceği (-ni) zoo/. svilena buba (Bombyx mori) ipek böcekçiliği (-ni) svilarstvo, gajenje svilenih buba ipekçi 1. svilar 2. prodavac svile ipek çiçeği (-ni) bot. prkos (Portulaca) ipekçilik 1 . svilarstvo 2. industrija svile ipekhane fabrika svile ipekli 11. svilen, od svile 2. svilenkast ll svilena tkanina, svila ipek
matı
svilast
ipham2 a nejasnost, nerazumljivost, tajanstvenost; neizvesnost; duosmislenost ipince !anak, !anan ipupullah beskucnik, siromah, bednik; - sivri külah siromasan, ubog, bez igde icega, go kao pistolj ipka a 1. zadrzavanje, ostavljanje 2. ponavljanje; - kalmak ponavljati razred; /1/ - etmek ostaviti na mestt,ı, ne menjati, ne dirali ipiemek ak. 1. zavezati, privezati 2. arg. obracati paznju, uvazavati, pridavati znacaj; slusati
ipiernernek ak. arg. ne slusati, ne, obracati raznju, ignorisati biti bas briga iplik (-ği) 1. konac, nit; predivo, predja; - çekmek 1) vaditi konac 2) su kati, upredati 2. bot. vlakno O - - olmak pahabati se, otrcati se; - i pazara çıkmak izaci na videlo (necija greska); peyniri vrsta sira koji se ne sece vee se cepa iplikçi proizvodjac ili prodavac konca iplikçilik proizvodnja ili prodaja prediva Iplikhane predionica; fabrika konca ipliklenmek parali se, rasparati se, iskrzati se, poderati se
511
iplik iplik solucanlar zoo/. v. ipsiler
iradecilik il. voluntarizam
ipnotize hipnotisan; /-1/ - etmek hipnotisati; - olmak biti hipnotisan ipnotizma hipnotizam ipnotizmacı
ipnoz hipnoza
iradesiz 1. bezvoljan, neodlucan, beskarakleran 2. nerazuman, nesvestan
ipotek H)i) hipoteka ipotekli hipotekarni
iradi a 1. dobrovoljan; proizvoljan 2. svestan, nameran
ipotetik hipotelican ipotez hipoteza
lranlı 1 lranac ll iranski
o -
so-
ipsiler zoo/. nematoidi, oble gliste (Nematodae) ipsiz ı bez konopca, bez uzeta ll fig. skitnica, probisvet, Jutalica O - sapsız 1) besmislen, neumesan, nepovezan (govor i si.), nesredjen 2) skitnica, bitanga protuva iptal (-li) a 1. otkazivanje, ukidanje, obustavljanje; ponistenje, anuliranje 2. prekid, obustava, zavrsetak; ponistavanje (marki); /-1/ - etmek 1) otkazati, ukinuti, likvidirati, ponistiti, anulirati; raskinuti (ugovor) 2) prekinuti, obustaviti 3) ponistiti (marku) iptida a ı 1. pocetak 2. pocetno stanje; pocinjanje ll pre svega, u pocetku, najpre iptidai a ı 1. iskonki, koji postoji od pocetka, prvobitan, prvi, primaran, elementaran; ct. ilkel 2. pocetan; osnovni 3. primilivan iptila ci sırası, zudnja; sklonost odanost, predanost iptizal (-li) a 1. jeftinoca; padanje cene; obezvredjivanje 2. pad, posrnuce (moralno); preslota ip ucu (-nu) nagovestaj; mig, znak; nit; kljuc, indikacija, dokaz; - vermek dati nekome mig, nagovestiti irade a 1. volja; - i cüziye til. volja; - si yitik bezvoljan 2. volja, zelja, pozuda 3. naredjenje, nalog, naredba
512
ne-
iradeli 1. voljan, cvrste volje, odluean, kategorican 2. razuman, svestan
hipnotizer
ipsi koncast; tanak, slab lucanlar v. ipsiler
irade dışı psih. proizvoljan, savestan, nagonski, instinktivan
irap (-bı) a iskren razgovor, otkrivanje istine, pravilan govor, O - ta mahalli yok bez ikakvog znacaja, nije va:Zan irat (-dı) a 1. prihod, dohodak; ct. gelir 2. arh. kazivanje, govorenje; - etmek 1) kazivati, govoriti 2) navoditi (reci i si.) citirati icra (-1) a 1. vracanje, okretanje 2. hem. vracanje u prvobitno stanje; re-
dukcija; - etmek 1) ak. dat. vratiti, povratiti, okretati 2) vratiti u prvobitno stanje; redukovati irdeleme 1. izucavanje, proucavanje, upoznavanje 2. rasprava, pretres, dis" kusija, debeta irdelemek ak. 1. izueavati, proucavati 2. raspravljati, diskutovati irfan a 1. znanje; - sahibi obrazovan eovek; ehli - erudit 2. prosvecivanje 3. predvidjanje; pronicljivost, ostroumnost Iri 1. krupan, ogroman, velik 2. grub, uvredljiv, prost o- kum sljunak iri
baş
zoo/. punoglavac
irice pokrupan iridyum hem. iridijum iri kıyım 1. krupno secen, krupno mleven 2. krupne gradje irileşme 1. uvelicavanje, povecavanje 2. biol. med. hipertrofija
isabetsiz irileşrnek 1. povecavati se, uvelicavati se, postojati krupnim 2. hipertrofirati ufaklı
irili: -
sitan i krupan, manji i veci;
irtibat (-tı) a 1. veza; povezanost, kontakt; - kurmak uspostaviti vezu, biti u kontaktu sa 2. obaveğtavanje, komunikacija
pomeğan
irtica (-1 ) a reakcija, reakcionarnost
Irilik debljina, visina, krupnoca, velicina o - inde velicine; ceviz - inde velicine o ra ha
irticai a. reakcionaran; cf. gerici
iri n gnoj; - toplamak gnojiti se irinlenmek gnojti se
irtifa (-1) a 1. visina, nadmorska visina
irinli gnojav, zagnojen
iri
anat. podlaktica
yarı
krupan, snazan
irkilmek 1. trgnuti se, zbuniti se, iznenaditi se 2. skupiti se, nakupiti se (o vodi) 3. med. upaliti se irkiltmek caus. od irkilmek irkinti bara, lokva, stajaca voda iriandalı
1 lrac ll irski
irmek v. imek irmik
(-ği)
griz, krupica
irrasyonalizm iracionalizam irrasyonel iracionalan Jrredantizm iredentizam irs a naslednost, nasledjivanje irsal (-li)
a naslednost,
uzviğenje
2. geog.
irtifak (-ğı) a 1. naslanjanje, prislanjanje 2. punjenje, ispunjavanje 3. druzenje, prijateljstvo o - hakkı jur. servitut
iris anat. duzica, iris iriş
irticalen a improvizovano, bez pripreme; - söylemek improvizovati, govoriti odmah, bez pripreme
nasledjivanje
irsal (-li) a slanje, otpremanje, odaotprema; prenos 2. dostavljanje, prosledjivanje; /-1/ - etmek poslati, otpremiti, dotaviti, proslediti
ğiJjanje,
irsaliye a tovarni list, sprovodni list irsen a putem nasledjivanja; po nasledstvu irsi a nasledni irsiyet (-ti) a naslednost, nasledjivanje; irşat (-dı) a 1. pokazivanje pravog puta; upucivanje; /-1/ - etmek pokazati pravi put, uputiti
irtihal (-li) a 1. preseljavanje, preseljenje, seoba 2. preseljenje na drugi svet, smrt; - etmek 1) preseliti se 2) umreti irtikap (bı) a 1. izvrğavanje prestupa, zloupotreba vlasti 2. podmitljivast, korupcija, podmicivanje; 3. laz, izmiğljotina, prevara, podvala; - etmek 1) izvrğiti preslup, zloupotrebiti, proneveriti, pokrasti irtisam a 1. javljanje, pojava, nastup, prikazivanje 2. mat. projekcija; cf. iz düşümü 3. stavljanje pecata ili marke, markiranje 4. molitva, molitva Alahu irtişa (-aı)
a podmitljivost, korupcija
is 1. cadj, gar, garez; - kokmak mirisati na zagorelo; - te kurutmak, - e tutmak dimiti (ribu, meso isi.), suğiti na dimu 2. bot. glavnica (zitni parazit) lsa lsus isabet (-ti) a ı 1. pogadjanje (cilja), pogodak, postizanje (cilja); - almak biti pogodjen 2. sp. gol 3. pravilnost, umeğnost, pravilnost 4. slucajnost, sreca, srecna okolnost ll dobro! lepo! dobro si uradio! isabetli 1. prikladan, umesan, dobar, povoljan 2. precizan, koji dobro pogadja, tacan isabetsiz nepravilan, neumesan, neosnovan, pogreğan
513
israf israf a ispunjenje (molbe, zelje); ostvarenje, povodjenje
lskandinav 1 Skandinavac ll skandinavski
lsal (-li) a dostava, doprema, isporuka; /-1 ,-al - etmek dostaviti, dopremati, donositi
dinavski
ise ako, kad, da; a, sto se tice; - de mada, i ako lsevi a ı Hriscanin ll hriscanski
lskandinavyalı 1 Skardinavac ll skan-
iskarpela dleto iskarpin zneska plitka cipela sa stiklom iskarta skart
ishak kuşu (-nu) zoo/. mocvarna usara (Asio flammeus)
iskele 1. pristaniste, kej, dok, molo; 1) arg. papucar, otac bez autoriteta 2.mor. pomocne brodske merdevine, penjalice 3. luka, lucki grad 4. zeleznicka pıatforma 5. skela 6. levi bok b roda
ishal (-li) a med. proliv, dijareja; dizenterija; - olmak imati proliv, dobiti proliv
iskemle kuşu (-nu) zool. vodomar (AIcedo atthis)
lsevilik a hriscanstvo isfendan bot. javor (Acer) isfenks svinga
isilik cine
(-ği)
crvenilo, osip od znoja ili vru-
isim (-smi) a 1. ime, naziv; - inde po imenu; - koymak dati ime, nazvati; - i nedir? kako se zove?; /-al - takmak nadevati ime; dati nadimak; - vermek dati ime, nazvati 2. ime, popularnost, slava; yapmak napraviti ime, postati slavan, poznat 3. gram. imenica 4. fig. osoba, covek, ljudi isimli 1. po imenu 2. s imenom, s nazivom Isimsiz bezimen, anoniman iskalarya mor. skala, lestve iskarnbil 1. karte; - kağıdı 1) karta 2) spil karata 3. bilo koja igra kartama iskan a naseljavanje, smestanje, razmestanje; voj. ukonacivanje, smestanje po kucama; - etmek naseliti, nastaniti, razmestiti, smestiti iskandil 1. mor. visak, sonda (za merenje dubine mora) 2. merenje dubine mora 3.arg. ispitivanje, opipavanje, proveravanje; /-11 - etmek 1) meriti dubinu mora 2) arg. ispitivati, opipavati, proveravati
514
babası
iskelet (-ti) 1. skelet 2. kostur, okvir <> i çıkmak jako smrsati., ispasti kosti;- gibi kao kostur iskemle 1. hoklica, samlica, stolica bez nasloga; stolica 2. stocic <> - kavgası borba za radno mesto, svadja za polozaj iskerlet (Mu rex)
(-ti)
zool.
bodljikavi
volci
iskete zool. senica (Parus) lskoç ı skotlandjanin ll skotski iskorbüt (-tü) med. skorbut iskorçina bot. zmijak (Scarzonera hispanica) iskorpit(-ti) zool. bodeljke (Scorpena) iskota mor. skota (konopac za jedro) Islam a 1. Islam, muslimanstvo; - dini islam, muslimanska vera, islamska religija 2. musliman <> - ın şartı beş, altıncısı insaf demişler posl. u isiamu ima pet zapovesti a sesta je milosrdje lslamiyet limanstvo
(-ti)
Islamiaşmak
muslimaniti se
a
lslamizam,
islamizovati
se,
muspo-
lslamlaştırmak ak. preobratiti u muslimanku veru, prevesti u Islam
ispençiyari ı farmacija ll .tarmaceuts.~j,. ispermeçet (-ti) spermacet; ..;
yağı
se-
lslav 1Sloven ll slovenski
meno ulje
lslavca 1slovenski jezici ll slovenski
ispinoz 1. zool. obicna zeba.(Fringilla coelebs) 2. arg. brbljva, indiskretna osoba
. isiemek ak. 1. ogaravati , padati Ca.dj, zacaditi 2. Ca.diti, susili na dimu 3. zagoreti islenmek 1 . zacaditi se, zagariti se 2. osusiti se(na dimu) 3. zagoreti, primili miris cadji isli Ca.djav isliküf bot. migatus)
ispiralya mor. okrugli prozor ha kabini ispirto 1. spiritus, etil alkohol 2.tig. alkoholno pice
ispirtolu spiritni, alkoholni plesan
(Aspergillus
fu-
islim a v. istim lsloven Sloven, Slovenac ismen po imenu ısmet( -li)
ispir konjusar, sluga sto prati kociju .
a cistoca, cestitost, nevinost,
bezgresnost
isnat (-dı) 1. pripisivanje (nekome nesto); ct. atfetme 2. optuzivanje optuzba, kleveta, insinnacije 3. jur. zalba 4. gram. reakcija; - etmek 1) pripisivati (nekome nesto) 2) optuzivati. (lazno), klevetali o - ı reddetmek dezavuisati ispalya kolac, §tap, stapi6, motka, pritka
ıspanyol ı Spanac 11 spanski
Ispanyolca ı spanski jezik ll na spanskom
ispayolet (-ti) espanjolet, gvozdena zapinjaea na prozorima ispat (-lı) a 1. dokazivanje, potvrdjivanje, potvrda 2. dokaz; ct. tanıt; /-1/ etmek 1) dokazati 2) utvrditi, potvrditi
ıspirtoluk
lampa na spiritus, reso na
spiritus
ispit naplatak, palac (tocka) ispirtizma spiritizam, spiritualizam ispitizmacı
spiritualist
israf a rasipistvo, nepotrebno trosenje; /-1, -al - etmek rasipali, razbacivati, procerdati lsrailli 1 lzraelac ll izraelski istadya daljinomer istalagmit (-ti) stalagmit istalaktit (-li) stalaktit istanbul kekiği bot. vranilova trava (Origanum heracleoticum) istasyon 1. stanica, zeleznicka stanica 2. stanica, punkt (za prodaju necega); benzin - u benzinska stanica; meteoroloji - u meteoroloska stanica istatistik ı statistika ll statisticki istatistikçi statisticar istavrit (-ti) zool. snjur (Trachurus trac-
ispati tref (kart e)
hurus)
ispatlamak ak. 1. dokazati ct. ka2. utvrditi, potvrditi, objansniti
istavroz rez. krst; -çıkarmak krstiti se, prekrstiti se O -fidesi vulg. nevernicko kopile
nıtlamak
ispatlamak biti dokazan ispenç (-ci) 1. bantarn kokoska 2. fig. onizak, zdepast covek; patuljak, kepec O · horozu mali prgav covek
istek (-ği) 1. zelja, volja; ct. arzu; bir - inde bulunmak zeleti nesto, hteti nesto; /-al - duymak ( ili - i olmak) zeleti
şey
515
ısteka
nesto, osecati potrebu za necim 2. zelja,
pot~eba; bir - in var mı? da li nesto zelis? da li ti nesto treba?; /-ın/ - lerini yerine getirmek ispuniti necije zelje, zadovoljiti 3. zahtev, potraznja, trazanje, trebovanje, potrebe O- kipi optativ ısteka 1. bilijarski stap, tak 2. tip. falcmasina
isteklendirrnek ak. pobuditi, uzbuditi, izazvati zelju; podstaci, motivisati; zainteresovati; istekli 1. zeljan, potreban, sırasan 2. voljan, spreman; -olarak dobrovoljnö, 3. interesent, zainteresovan isteksiz ı 1. indiferentan, bez zelje 2. bezvoljan ll nerado, protiv volje, teska srca, nevoljno isteksizlik nemanje volje, odsustvo zelje, indiferentnost, neraspolozenje istem 1. zahtev 1. ek. potraznja; sunu ve - talep ponuda i potraznja; ct. arz ve talep 3. psih. volja 2. molba, zahtev isternek 1. ak. zeleti, hteti; 2. abi. moIili, traziti; pitati 3 .. ak. zahtevati 4. imati potrebu za nacim, trebati 5. bez/. bili nuzan, biti potreban 6. ab/. prositi, zaprositi, traziti ruku O ister istemez 1) hteo ne hteo 2) cim je zatrazio istemli dobrovoljan, neobavezan, fakultativan; iradi istemseme psih: najnizi stepen zelje istemsiz nehotican, slucajan istenç volja, snaga volje istenççilik psih. voluntarizam istençsiz bezvoljan istenilmek, istenmek biti zeljan biti pozeljan; bezl. hteti, zeleti; istenmeyen sonuçlar nezeljeni rezurtali o istenilmeyen (ili istenmeyen) adam (ili şahıs) persona non grata ister 1neophodnost, potreba, nuzda ll - bilo ... bi lo, ili ... ili, ka ko ... ta ko
516
ısteri
histerila
isterik histercan istiane a traı:enje pomoci; /-dan/ etmek traziti pomo6
a
. istiap (-bi) zapremina, obim kapacitet, prostranost; - haddı nosivost, tonaza; - etmek 1) sadrl:avati, primati, smeslati (u sebe) 2) umesati se, uplesti se istiarea 1. pozajmljivanje, zajam 2. /it. metafora, perifraza istibat a neverovanje u ispunjenje necega, smatranje da nema mogucnosti istibdat solutizam
(-dı)
a despotizam, tiranija, ap-
istical (-li)a zurba, hitnja, uzurbanost; etmek zuriti, hitati; ct. ivedilenmek isticar a iznajmljivanje, najam, zakup, posudjivanje; cf. kiralama isticvap (-bı) a ispitivanje, raspitivanje, saslusavanje; istraga istida a molba; peticija; cf. dilekçe; etmek moliti, traziti, podnositi (molbu, peticiju) istidaname a-p molba; peticija istidatlı 1. sposoban, talentovan, darovit, nadareiı 2. dal. sklon necemu; predisponiran za
istidlal (-li) a 1. odvodjenje, povlacenje; 6duzimanje; zakljucivan)e; prognoza 2. log. dedukcija istif 1. pakovanje, slaganje, redjanje, gomila 2. mor. tıtovarivanje, slaganje (tovara) 3. arg. san, spavanje 4. nar. pribranost, stalozenost; /-11 -etmek 1) slagati, redjati 2. mor. tovariti, utovarivati O - ini bazmamak ostati miran, ne uzbudjivati se, bili smiren; sardalya gibi - olmak biti nat;ıijen kao sardine istifa a 1. otkaz (sluzbe); ostavka 2. zahtev za raskidanje radnog odnosa; sını vermek 1) dali otavku 2) podneli zah-
istihza tev za raskidanje radnog odnosa; /-dan/ etmek dati otkaz na slizbu, otici s radnog mesta, napustiti (sluzbu)
istifade a 1. iskoriscavanje, koriscenje 2. korist, dobit interes, preimucstvo; /-dan/ - etmek istoristiti, koristiti, imati korist od, profili rat i istifçi 1. covek koji pakuje, upakivac, slagac (robe) 2. nar. spekulant, zatajivac istifçilik 1. zanat pakovanja, profesija pakovanja, upakivanja 2. nar. spekulacija, zatajivanje istifham a pitanje, problem, stvar; ispitivanje, istrazivanje; istifleme gl. im. od istiflemek istiflemek ak. 1. redjati, slagati 2. tovarili, utovariti 3. uskladistiti, spremati u skladiste istifrağ a povracanje, etmek povracati, bljuvati
bljuvanje;
istifsar a raspitivanje, pitanja, pitkivanja; upit, zahtev, molba
za-
istiğfara re/. molba (obracanje) bogu za oprostaj grehova; - etmek moliti boga za oprostaj istiğna a 1. zasicenost, zadovoljenje necim, udovoljenost; cf. doygunluk 2. ustrucavanje istiğrak
(-kı)
a
zaronjivanje;
uron-
javanje, poniranje
istihale a 1. promena oblika, prelaz iz jednog stanje u drugo; promena, preobrazaj 2. biol. meta'morfoza; - etmek 1) promeniti oblik, pieci iz jednog u neko drugo stanje, promeniti se, prebraziti se 2. metamorfozirati se istihare a istihara (molitva pred spavanje s zeljom da se iz sna sazna da li ce posao koji osoba namerava da uradi biti koristan ili ne); - ye yatmak leci sa zeljom da se u snu sazna da li ce se ono sto se naumilo uradili dobro, ili lose zavrsiti
istihbar a 1. obavestavanje, raspitivanje, 2. informacija, obavestenje vest, izvestaj; - etmek 1) obavestiti se, raspitivati se, pitati se sto 2) dobiti informaciju, primili obavestenje istihbarat (-tı) a 1.pl. od istihbar 2. informacija, obavestenje, vest; 3. tajna informacija istihdaf a cilj, namera; /-1/- etmek nisaniti, ciljati; stremiti ka, nameravati istihdam a zaposljavanje; /-11 - etmek zaposliti, iskoristiti, upotrebiti istihdamsızlık
nezaposlenost
istihfaf a omalovazavanje, potcenjivanje, prezir; /-1/ - etmek omalovazavati, potcenjivati, prezirati; prenebregnuti istihkak a 1. polaganje prava (na sto}, imanje prava, zasluzivanje, zasluga, pravo 2. nagrada za trud; - etmek zasluzivati, imati pravo (na sto) istihkam a voj. 1. utvrdjenje, tvrdjava 2. inzinjerija istihkamcılık
gradjenje utvrdjenje
istihkar a preziranje, prezir, omalovazavanje, potcenjivanje; - etmek prezirati, omalovazavati, potcenjivati istihlak (-ki) a potrosnja, trosenje, !rosak; cf. tüketim, - eşyası roba siroke potrosnje; - vergisi porez na potrosnju; etmek trositi upotrebljavati, koristiti ct. tükemek jstihraç (-cı) 1. izvlacenje, dobijanje 2. astrogija 3. /it. akrostih istihsal (-li) a 1. dobivanje, primanje 2. proizvodnja, produkcija, izradjivanje; ct. üretim; /-1/ - etmek 1) dobiti, primiti 2) proizvoditi, izradjivati istihza a zajedljivost, jetkost, ironija, ruganje, izrugivanje, poruga, sarkazam; /-la/ - etmek rugati se, ismejavati, podsmejavati se, salili se na ciji racun
517
istihzar istihzar a 1. spremanje, pripremanje 2. podsecanje; /-11 - etmek 1) spremati, pripremati 2) prisecati se, seeali se istika v. isteka
a
istikamet (-ti) 1. pravac; cf. yön; tek - jedan smer; - vermek uputiti, pokazati put 2. iskrenost, ispravnost, otvorenost istikbal (-li) a 1. buducnost; 2. docek, susret
ct.
gelecek
istiklal
(-li) a nezavisnost; ct. bağımsızlık; lstiklal Harbi ist. rat za nezavisnost (1919-1923); lstiklal Marşı himna nezavisnosti (himna Republike Turske) istikra a zakup, arenda, iznajmljivanje istikrah a .odvratnost, gadjenje; antipatija; ct. tiksinme, iğrenme; /-dan/ etmek gadili se, ogaditi se istikrar a 1. stabilizacija, stabilnost, ucvrscivanje, utvrdjivanje; - bulmak 1) stabilizovati se 2) naseliti se, nastaniti se 2. naseljavanje, nastanjivanje, smestanje; - etmek 1) stabilizovati, ucvrstiti, utvrditi 2) naseliti se, nastaniti se, smestiti se istikrarlı stabilan; stabilizovan; postojan, utvrdjen
istim 1 . para; - üstünde olmak bit i spreman za polazak (odlazak) 2. arg. alkoholno pice • istimal (-li) a primena, upotreba; etmek primeniti, upotrebiti
/-ı/
-
istimara merenje zapramine necega istimator procenjivac istimbol (-tu) parobrod istimdal (-dı) a trazenje pomoci, obracanje za pomoc; /-dan/ - etmek traziti pomoc istimlak (-ki) a eksporprijacija, rekvizicija, konfiskacija; malın mülkün i konfiskacija imovine; /-ı/ etmek eksproprisati, konfiskovati, podrustvljavati; ct. kamulaştırmak
istimna a masturbacija, onanija istimrar a produzivanje, produzenje, trajanje; - etmek nastavljati se, trajati istimzaç (-cı) a ispitivanje, raspitivanje, ispipavanje, trazenje, sondiranje terena istinabe a ispitivanje, uzimanje izjave svedoka putem sudske pomoci <> - suretiyle na osnovu punomoCi, po ovlascenju, per procura
nestabilan, nepostojan ne-
siguran
istinaden a jur. apelacija, zalba; mahkemesi apelacioni sud; /-ı, -al etmek podneti zalbu; zaliti se
istikraz a zajam, pozajmica; /-1,-dan/etmek pozajmiti
istinas a privikavanje, navikavanje; - i iklim aklimatizacija
a 1. otkrivanje, pronalazenje,
istinat a 1. podrska, oslonac, podupiranje; - duvarı potporni zid 2. pozivanje na nesto, baziranje na nesto, argumentacija; /-al - etmek 1) oslanjati se na 2) lig. oslanjati na, zavisiti od, bazirati se na
istikrarsız
istikşaf
istrazivanje, ispitivanje 2. geo/. razivanje, ispitivanje 3. voj. izvidjanje
ist-
istila a 1. invazija, okupacija, upad, napad 2. rasprostiranje, sirenje; epidemija; /-11 - etmek 1) izvrsiti invaziju, okupirati; napadati 2. presirivali se, rasirivati se istilac1 ı okupator, osvajac ll osvajacki istilzam a neodloznost, neophodnost; 1 - etmek smatrati neodloznim, smatrati neophodnim
-ıl
518
istinatgah a-p 1. potpora, oslonac, podrska; ct. dayanak 2. zastita, utqciste; baza istinga mor. ubirac (konopac za skupljanje ribarske mreze ili jedra); /-ı/ - etmek skupljati mrezu Qedra)
,. istinkaf a uzdriavanje, odstupanje, odbijanje; /-dan/- etmek uzdriavati se (od), odstupati (od) istinsah a kopiranje, reprodukcija; /-ı/ etmek kopirati, praviti kopiju, reprodukovati
.Iş
istitrat (-dı) a digresija, udaljavanje, skretanje (od teme); cf. arasöz istiva (-ai) a 1. jednakost 2. ravna povrsina 3. ravnoteza, uravnotezenost ö hattı geog. ekvator
istintac (-cı) a zakljucivanje, izvodjenje (zakljucka); zakljueak; /-ı, -dan/ - etmek zakljuciti, izvesti zakljucak
istizah a trazenje objasnjenja 2. zahtev, interpelacija (u parlamentu); cf. gensoru; /-1/- etmek 1) traziti objasnjenje 2) interpelirati (u parlamentu)
istintak (-kı) a. ispitivanje, saslusavanje, preslusavanje, istraga; cf. sorgu
istizan moljenje za dozvolu, trazenje odobrenja; - etmek moliti za dozvolu (odobranje)
ıstirahat (-tı) a odmor, mir, spokojstvo; - etmek odmarati se
istirdat (-dı) a vracanje, povracaj; zauzimanje; /-1/ - etmek uzimati natrag, oduzimati; zauzimati, oslobadjati istirham a molba; - da bulunak moliti za nesto, imati molbu; /-dan,-1/ - etmek moliti,zamoliti
istiskal (-lı) a hladan prijem, neljubazno ponasanje; /-1/ - etmek hladno docekati, neljubazno se ponasati Istismar a 1. eksploatacija, iskoriscavanje 2. zlourotreba; /-ı/ - etmek 1) eksploatisati, iskoriscavati 2) zloupotrebljavati eksploatator
ll
eks-
ploatatorski istisna a izuzetak; - etmek izuzeti, iskljuciti istisnai izuzetan, izvanredan, poseban; istisnasız
bez izuzetka
ıstişare a 1. savetovanje, dogovarenje, trazenje saveta, konsultacija; cf. danışma 2. savet, dogovor; /-1, -la/ - etmek savetovati se, dogovarati se, obracati se za savet, konsultovati se; cf. danışmak istişari
istor roletna; roletne
ları
indirmek spustiti
istralya mor. konopac za pricvrscavanje (ili pridriavanje) katarke ili jarbola od vrha na dole za neki deo broda lsveççe ı svedski jezik ll svedski lsveçli S·vedjanin
istlrldye zoo/. ostriga (Ostrea)
istismarcı
istop stop; - etmek zaustaviti, stopirati
·a konsultativan, savetodavan
ısviçreli ı s.vajjcarac ıı svajcarski
isyan a 1. ustanak, buna, pobuna; cf. ayaklanma . 2. negodovanje, nezadovoljstvo, bunjenje; - etmek dici se na ustanak, buniti se, poduniti se isyancı 1 ustanik, buntovnik, pobunjenik ll ustanicki, buntovnicki, pobunjenicki
isyankar a-p 1. ustanicki, pobunjenicki, buntovnicki 2. samovoljan, nepokoran iş 1. rad, posao, delatnost; - akdi jur. ugovor o radu; - inden alıkoymak prekinuti u poslu, ometati u radu; - e almak primiti na posao; - arkadaşı kolega; - ten atmak izbaciti s posla, otpustiti; - ten çı karmak otpustiti s posla; - e girmek stupiti na posao; zaposliti se; - içinde u procesu rada, u toku rada; usred posla, ihtilafları jur. radnicki sporovi; - ten kovmak izbaciti s posla, otpustiti; - müddeti vreme rada; - randımanı produktivnost rada; - tulumu radnicki kombinezon; verimi (ili verimliliği) produktivnost rada;
519
işadamı
- vermek 1) dati posao, zaposliti 2) dati zadatak; 2. sluzba, poslovi; levazım - leri dairesi intendantska sluzba 3. struka, zanimanje, zaposlenje, zanat; duznost; profesija, sluzba 4. pitanje, problem, stvar; imi görmediler nisu resili moj problem; nisu mi obavili posao 5. praksa 6. posao, poslovan zivot, trgovina, privreda; - çevreleri privredni krugovi, poslovni krugovi 7. izrada, proizvod 8. proizvodnja, izradjivanje o - açılmak oziveti (o trgovini, poslovima); - in alayında olmak ne shvatiti ozbiljno, primili kao salu; - i Allaha, kaldı jedino mu moze bog pomoci jedina nada mu je bog; - ten anlamak razumeti se u posao, biti strucnjak; - in asıl tuhaf. .• ono sto je u stvari cudno; - ayağa düş mek pasti u nestrucne ruke; - e bakmak 1) raditi svoj posao 2) gledati svoja posla; - ine bak! gledaj svoja posla; - i başından aşmak biti prezauzet; - ler becermek baviti se losim, tajnim poslovima; - ler çevirmek okretati poslove; - çı karmak 1) mnogo raditi 2) natovarili nekome posao, napraviti nekome posao 3) stvarati neprilike, teskoce; - ler· duman stvar je propala, ne valja; - Inin ehli strucnjak, specijalista, majstor svog posla; - ine gelmek odgovariti (necijim interesima); - görmek 1) raditi, obavljati posao 2) biti od koristi 3) /-1 af imati posta s nekim; - ini görmek 1) uradili posao 2) 1 -ın/ uradili neciji posao 3) /-ın/ fig. preiuci, istuci 4. arg. ubiti; - ine gücüne bakmak gledati svoja posla; - gücü yok 1) on je bez posla 2) on je dokon; nema druga posla; - güç posao, zanimanje, zvanje; hastalıkları profesionalne bolesti; - in Içinden çıkmak 1) izvuci iz neke teske situacije 2) resili nesto komplikovano; - ten geçmeden dok ne bude kasno; - - ten geçti kasno je, prosao voz; - karıştırmak 1) komplikovati stvari, situaciju 2) praviti intrige; - medreseye düşmek postali predmet beskrajnih rasprava; - in mi yok? zar nemas pametnija posla? - olacağına varır post: ono sto se desiti, de-
520
sice se; - i olmak 1) imati posla, posao 2) ispasti dobro, dobro se svrsiti 3) /-la/ imati posla s nekim; - ten olmak izgubiti posao -i oluruna bırakmak (-ili bağlamak) pustiti ti stvari da idu svojim tokom; - olsun diye 1) da izgleda zauzet 2) eto tako, bez ikakvog razloga; - pişirmek 1) /-la/ zbliziti se postali intiman s nekim 2) urediti, srediti posao; - i rast gitmek 1) ici dobro (o poslu) 2) imati srecu; - i sağlama bağ lamak preduzeti mere za uspesno obavljanje posla, regulisati posao, srediti posao; - sarpa sarmak postali komplikovano; suya düştü propala stvar; - i tatlıya bağ lamak resiti stvar mirnim putem, naci zajednicki jezik; - in tuhafı cudno je, cudna stvar; - tutmak 1} zaposliti se, prihvatiti se posta 2) upustiti se u neki posao, zanimati se necim; - in ucu bana dokundu na kraju sam ja stradao; /-dal - var 1) on je sposoban 2) moze biti od koristi, vredi; im var imam posla; - yapmak raditi; yaptın nar. sredio si stvar; - e yaramak biti od koristi, koristiti; - e yaramaz nicemu ne koristi, beskoristan; /-da/ - yok nar. ne vredi; nema od njega nista; - i (ler) yolunda olmak ici dobro (o poslu); - i yüzüne gözüne bulaşıırmak napraviti krs (-lom) od necega iş adamı (-nı) poslovan covek, privrednik, biznismen, trgovac işaret (-ti) a znak, obelezje, biljeg; signal; mig; - le bildirmek obavestavati signalom; - borusu signalni rog, truba; çekmek signalizovati, dati signal; - etmek 1) pokazati, ukazati na, istaknuti; oznaciti, naznaciti, napomenuti 2) dati znak, signalizirati; - feneri (ili lambası) 1) signalna lampa, kotrolna lampa 2) semafort; - fişeği signalna reketa; yol - leri saobracajni znaci; - vermek dati znak, signalizirati, javiti O - parmağı v. işaret parmağı; - sıfatları gram. pokazni pridevi; - zamirieri gram. pokazne zamenica
işaretçi
davac znakova; sp. starter
işkenceci
işaretiemek ak. 1. pokazati, ukazati, dati, znak, signalizirati 2. oznaciti, obeleziti işaretlenmek
biti obelezen znakom
işaretleşrnek
davati znakove jedan
drugom
işgalci
işaretli
oznacen, obelezen
işaret parmağı
işari
işgal(-li) a 1. zauzimanje, osvajanje, zapremanje 2. okupacija 3. odvlai':enje, udaljavanje; /-11 - etmek 1) zauzeti, osvojiti, zapremiti 2) okupirali 3} odvlaciti, udaljavati
okupator, osvajac
işgalcilik
(-ni) kaziprst
iş
a koji je saopsten,
koji je oznacen; - oy glasanje dizanjem ruke ili prsta işba (-ı)
a 1. zasi6ivanje, zasi6enje 2. hem. zasi6enost; - etmek 1) zasititi se 2) zadovoljiti se, prezadovoljiti se iş başı (-nı) 1. poslovodja, nadzornik, sef 2. pocetak rada; - yapmak poceti raditi, poi':eti s poslom 3. rukovodstvo, vlast
okupiranje osvajanje
gücü (-nü) radna snaga;
işgüder otpravnik poslova, charg{ı d'
affaires; iş
günü (-nü) radni dan
işgüzar 1. sposoban, spretan, snalazljiv, uredan, iskusan 2. nametljiv işgüzarlık sposobnost, spretnost, snalazljivost, uredno6a, iskustvo
iş bırakırncı
strajkac; cf. grevci
işitilrnek pass.
iş bırakımı
strajk, obustave rada; cf.
işitim
grev
işitme
iş birliği
(-ni) saradnja; - etmek saradjivati; - yapmak saradjivati iş
birlikçi 1. saradnik laboracionist, kvisling
2.
ko-
iş birlikli ı zajednicki, kolektivan 11 u saradnji iş
bölümü (-nü) ek. podela rada
işbu
işçi 1 radnik; basit - nekvalifikovan radnik; kalifiye - kvalifikovan radnik; kıdemli - radnik sa stazom; maden - si rudar; savruk - los radnik, seprtlja, fuser, nadkalifiye - ; vasıfsız rimajstör; vasıflı v. basit - 11 radı'lieki
v:
işçilik 1. zanat ili profesija radnika 2. naknada za rad, nadnica, plata 3. rad, posao 4. izrada, obrada, vestine, izvodjenje işernek
mokriti, urinirati
işenmek
bez/. od
işetmek caus.
sluh 1. sluh, slusanje 2. akustika
işitmek ak. ab/. işitmeklik
işernek
od işernek
1. cuti 2. slusati
akustika
işitmemezlik, işitmezlik
neslusanje; ten gelmek (ili - e getirmek) praviti se da ne cuje işitsel
slusni, koji se odnosi na sluh
işittirmek
arh. ovaj
od işitmek; cuti se
caus. od işitmek
işkal
(-li) a tesko6a, potesko6a, muka; zamrsenost, komplikacija işkembe p 1. zoo/. burag (prvi zeludac u prezivai':a) 2. skembi6i o /-1/ - den atmak (ili söylemek) arg. izmisliti, preuvelicavati, preterivati; - sini düşünmek nar. razmisljati o svom stomaku (o hrani) işkembeci 1. skembar 2. restoran u kome se spremaju jela od skembi6a işkembecilik
işkence
p mucenje, muka, tortura;
işkenceci
mak) muciti
skembarov posao
mucitelj /-al - etmek (ili yap-
iş kil
işkil 1. sumnja, nagadjanje; 2. teskoca, muka, neprilika işkillendirmek işkillenme
caus. od
işkillenmek
sumnjanje
işkillenmek 1. sumnjati, nagadjati 2. otezavati se, komplikovati se işkilli
sumnjiv; - olmak biti sumnjiv
işkilsiz
bez sumnje, nesumljiv
iş kolu (-nu) 1.odeljenje, ogranak (u radnoj organizaciji) 2. radna snaga (u tom ogranku)
işlemeli
vezen, izvezen; obradjen
işlenrnek 1. biti uradjen, biti obradjen, biti preradjen 2. biti obradjen (o zemlji), biti uzoran 3. biti ukrasen vezom, biti izvezen 4. dal. abi. ulaziti i izlaziti kroz neki otvor işletme 1. eksploatacija, iskoriseavanje; -sermayesi ek. obrtni kapital 2. preduzece (privredno), pogon, zavod, ustanova 4. upravljanje, ru-. kovodjenje, uprava, administracija ~ Iş letme Fakültesi Fakultet organizacionih na uka
işlek
işletmeci 1. upravnik, upravitelj, rukovodilac, direkter 2. sin. distributer
işleklik
işletmecilik 1.poslovna administacija 2. upravljanje; privreda 3. dr:Zavno preduzece
1. prometan, koji ima veliki promet, ziv 2. citak, lep (rukopis); - yazı lep rukopis, 3. /ing. produktivan 1. promet, gu:Zva 2. citkost
işlem 1. postupak, postupanje; izvrsenje, vrsenje (posla), obavljanje; procedura 2. proces, radnja 3. mat. operacija, osnovna racunska radnja 4. obrada, obradjivanje, dovrsavanje 5. mat. zadatak işleme
1 1. rad, radnja; hod; funkcionisanje 2. izvrsenje 3. obrada, obradjivanje, dovrsavanje; obrada (zemlje) 4. rucni rad, vez 5. razvijanje (filma) ll izvezen işlemeel
vezilac, vezifja
işletmecllik
vez, vezenje
işlernek 1. raditi, postupati, obavljati, funkcionisati 2. ak. obradjivati, preradjivati 3. ak. obradjivati, uzorati zemlju 4. raditi rucni rad, vesti, ukarasavati 5. ciniti, uciniti, uraditi, izvrsiti 6. dat. prodreti, proniknuti, probijati 7. zagnojiti se (o rani); provaliti (o ciru) 8. isteci, proteci, svrsiti se 9. prolaziti, ici (o vremenu) 1O. /-la/ raditi na necemu (masina) 11. arg. zavaravati, varati, obmanjivati 12. arg. krasti 13. arg. pronalaziti, istrazivati, raspitivati se 14. arg. segaciti se; ismejavati nekoga, rugati se nekome ~ Işleyen demir pas tutmaz post. gvozdje koje radi ne rdja
522
işletmek ak. dal. 1. ekploatisati 2. staviti u pogon, pustiti u rad, upravljati 3. uciniti da prodre; provesti 4. arg. ismejavati, rugati se, zafrkavati
işlev 1. funkcija 2. radna sposobnost; yitimi apraksija işlevci
1funkcionalista ll funkcionalan
işieveilik işleyim
işllk
funkcionalizam
proizvodnja, industrija
Hli) 1. radionica, atelje 2. radnicko
odele işmar znak, mig, gest; namigivanje; etmek davati znak, namigivati işporta 1. kolica ulicnog prodavca 2. korpa ~ - ya düşmek izgubiti vrednost(o robi); - malı roba loseg kvaliteta, jeftina roba işportacı
ulicni prodavac, trgovac jef-
tinom robom işportacılık ulicna trgovina, bavljenje prodajom na ulici
işret (-ti) a pijenje, pijancenje, bancenje; pijanstvo; - etmek piti, pijanciti, banciti
itboğan
işsiz 1. bez posla, nezaposlen; - güçsüz besposlen, dokon 2. neizvezen, bez rucnog rada
işsizlik
nezaposlenost O - fakirliğin anahtarıdır nezaposlanost je kljuc siromastva iştah
a 1. apetit; - ı açılmak otvoriti se apetit 2. zelja, volja zar; - ı m yok 1) nemarn apetit 2) nemarn zelju (volju) O dişin dibindedir posl. apetit je na zubima (apetit se otvara probanjem hrane) iştahlanmak 1. otvoriti nekome apetit 2. probuditi neciju zelju iştahlanmak
1. ogladneti 2. dat. ose-
cati zelju za iştahlı 1. koji ima apetit 2. zeljan, pozudan; osecajan iştahsız 1 1. koji nema apetit, zlojesan 2. koji nema zelju ll 1. bez apetita; 2. bezvoljan
iştahsızlık
1. nemanje apetita 2. od-
sustvo zelje işte uzv. evo! eto! no! dakle! prema tome! tako! kao sto vidis! vidite!; - böyle eto, tako je to! işteş
kolega, saradnik
işteşlik
zajednicki rad, saradnja; -
çatı
gram. reciprok
(-li) a raspaljivanje, paljenje, usplamcenje, blesak iştial
iştigal (- li) a bavljenje nekim poslom, preokupacija; /-la/ - etmek baviti se (necim), okupirali se (necim) iştihar iştira
a slava, cuvenost, populamost
a kupovanje, kupovina
iştirak (-ki) a ucesce, ucestvovanje, sudelovanje; udruzivanje; /-al - etmek ucestvovati; deliti, sudelovati, pridruzitise o - hissesi ek. udeo, akcija, deo iştirakçi
ucesnik, sudionik
iştiyak (-1) a zelja, zudnja, ceznja; 1-a/ - duymak zeleti, imati zelju za Işve a · koketerija, volnost, afektacija işveli
koeopernost,
fri-
koketan, kocoperan, frivolan
işveren
poslodavac
işyar
sluzbenik, cinovnik;
_işyeri
(-ni) radno mesto
it (-ni) 1. pas 2. vulg. kuckin sin, kopile; - oğlu kuckin sin; - sürüsü copor pasa o - kopuk olos; - le çuvala girilmez posl. u dzak se ne ulazi s psom; covek treba da izbegava da se svadja sa gadnim ljudima; - dişi domuz derisi pseci zub i svinjka koza (obojica su jednako losi); - gibi çalışmak raditi kao pas; /-1/- In kıçına (ili götüne) sokmak vulg. uvrediti nekoga psovkom; - ürür, kervan yürür posl. pas laje, a karavan prolazi; - yatağı skloniste lopova ita a 1. davanje, pruzanje; prodaja 2. placanje; -emri platni nalog; /-1/- etmek 1) davati, pruzati 2) plaeati 3) nagradjivati, odlikovati itaat (-ti) a poslusnost, pokornost; /-aletmek slusati, poslusati, pokoravati se, potcinjavati se itaatli poslusan, pokoran itaatsiz ı neposlusnik ll neposlusan, nepokoran, nedisiciplinovan itaatsizlik neposlusnost, nepokornost, nedisciplina; - etmek biti neposlusan, biti nepokoran, biti nedisciplinovan italik 1kurziv (pismo) ll kurzivni ıtalyan
1ltalijan ll ltalijanski
ltalyanca 1. italijanski jezik 2. na italijanskom itap (-bı) a kudjenje, prekor, ukor, osuda, prebacivanje, prigovor itboğan
bot. mrazovac (Colchicum au-
tumnale)
523
itburnu · it burnu (-nu) bot. sipak (Rosa canina) it dirseği (-ni) jecmenac, emicak (na oku) iteklemek ak. grubo gurati itelemek ak. 1. gurati, odgurivati, navaljivati 2. prisiljavati, prinudjivati, naterivati 3. fiz. odbijati itelenmek pass. od itelemek itenek teh. 1pokretniklip; cf. piston iterbiyum hem. iterbijum itfa a 1. gasenje 2. fiz. teh. slabljenje, ublazavanje, popustanje 3. ek. amortizacija; otplacivanje, otplata (duga); /-11etmek 1) gasiti 2) fiz. teh oslabiti ublaziti, smanjiti 3) ek. amortizovati; otplatiti, isplatiti, cf. ödemek itfaiye a 1. ir. od itfa 2. vatrogasna ceta, vatrogasna sluzba; - eri vatrogasas
autoritet; - dan düşmek izgubiti poverenje, izgubiti postovanje, diskredilovati se; - görmek 1) biti postavan 2) biti trazen 2. veza povezanost, posledica, rezultat; - iyle u smislu, u pogledu, s tacke gledista, sudeci po; esas - iyle u principu, uglavnom; bu - la, bunun -iyle u vezi sa, tako, sledstveno tome 3. kredi!, platezna sposobnost, solventnost; - ·mektubu akreditiv; /-a etmek postovati, ceniti Q - a almak imati u vidu, uzimati u obzir; voditi racun itibaren a abi. pocev od, racunajuci od itibari a. uslovan, teorijski, nominalan; utvrdjen, dogovoren; - kıymet ek. nominalna vrednost itici 1 koji tera, goni napred, podstrekac ll 1. terajuci, gurajuci, pokretan 2. reaktivan, raketni; - yakıt raketne gorivo
ithal (-li) a 1. uvodjenje, dovodjenje, unosenje 2. uvoz; - bedeli uvoina carina; /-ı/ - etmek 1) uvoditi, dovoditi, unositi 2) uvoziti
itidal (-li) a 1. umerenost; uzdrZanost 2. ravnoteza, uravnotezenost, spokojstvo; fig. hladnokrvnost; - ini kaybetmek rasrditi se, razestiti se, izgubiti nerve; - ini muhafaza etmek biti smiren, ne izgubiti kontrolu nad sobom, sacuvati hladnokrvnost 3. proporcionalnost, srazmernost, sirnetricnost, ravnomernost 4. astr. ravnodnevica, ekvinokcij
ithalat (-tı) a 1. pl. od ithal 2. uvoz 3. predmeti uvoza, uvezena roba
itikaf a. predavanje (necemu), odvajanje od svega zemaljskog; asketizam
itfaiyeci vatrogasac ithaf a posveta, posvecivanje; etmek posvetiti nekome nesto
ıthalatçı
/-ı,
-al -
uvoznik
ıthalatçılık
uvozna trgovina
itharn a 1. optuzivanje, okrivljavanje za sto; optuzba, okrivljavanje 2. ukor, prigovor, prekor; /-la/ - edilmek biti optuzen za, biti okrivljen za; /-ı, - la/- etmek 1) optuziti, okriviti 2) ukoriti, prigovoriti, prekoriti itharnname a-p optuznica
itiklal (-li) a geol. erozija; itikat (-dı) a 1. verovanje, vera; dogma, ubedjenje; cf. inanç; 2. verovanje u boga; - etmek verovati, biti ubedjen u itikatlı koji veruje, koji je religiozan; cvrst u svojim uverenjima itikatsız koji ne veruje, nevernik, koji nije religiozan, bezbozan
it hıyarı (-nı) bot. gorka jabuka, naranca (Citrullus colocyntis)
itikatsızlık neverovanje, ateizam, bezboznesi
itibar a 1. postovanje, ugled, cast, autoritet, poverenje; - ı artmak povecavati
itila a 1. podizanje, dizanje, uspijanje 2. povisivanje, velicanje; - etmek 1) podizati
524
bezverstvo,
ittihat se, dizali se 2) povisivati se, povecavati se, pojacavati se itilaf a dogovor, sporazum, savez, antanta; ltilaf Devletleri ist. Antanta, drzave Antante; - etmek dogovoriti se, sporazumeti se itilme 1. guranje 2 psih. potiskivanje, uzdrzavanje itilmek 1. biti gurnut 2. dat. biti podstaknut, biti naveden da uradi nesto 3. biti suzbijen, biti ugusen itimat (-dı) a. poverenje, vera, pouzdanje; cf. güven; !-al - etmek imati poverenja u, verovati u itimatlı
poverljiv, pouzdan
ltimatname a-p akreditivno pismo, pismena preporuka; - lerini sunmak predati akreditive itimatsızfık
nepoverenje, poverljivost, sumnjicavost
ne-
itina a. 1. briga, briznost, paznja, pazljivost; - ile pazljivo 2. tacnost; cf. özen; l-
a/- etmek 1) brinuti se, starati se 2) truditi se, zalagati se; cf özenrnek itinalı
1. pazljiv, brizljiv, marljiv, sa-
vestan 2. tacan
""· itina.sız
1. nepazljiv, nemaran, savestan 2. netacan, aljkav
ne-
itinasızfık nepaznja, nemarnost, netacnost, aljkavost
itiraf a priznanje, priznati
saznanje;./-ı/-
etmek
itiraz a prigovor, protest, primedba; komisyonu 1) kasadona komisija 2) bi ro za zalbe; /-al - etmek prigovarati, imati primedbu, protestovati; opirati se, osporavati itirazcı koji uvek ima neku primedbu, (osoba) koja uvek nesto zamera itirazsız
govora
pobitan
2.
1. bez primedbe, bez prineosporan, ocigledan, ne-
itiş
guranje
s. ile 1. gurati se, gurkati se 2. tuci se, natezati se; itişip kakışmak gurati se, tuci se itişmek
itiştirmek
caus. od ilişrnek
itiyat (-dı) a 1. navika; - üzere po navici, po ubicaju 2. cud, karakter; /-1/ etmek naviknuti se, priviknuti se; /-1/ edinmek stvoriti naviku, pretvoriti u naviku itizar a izvinjenje; cf. özür; - etmek izviniti se itki psih. pobuda, nagon itlat a ubijanje, unistenje, razaranje; /-ı/ - etmek ubiti, unistiti, razoriti itlik gadost, podlost, niskost; grubost, nevaspitanost itmam a dovrsenje, svrsavanje, zavrsavanje; ispunjenje, ostvarivanje; /-1/ etmek dovrsiti, svrsiti, zavrsiti; ispuniti, ostvariti itmek (iter) 1. ak. gurati, gurnuti, odgurnuti; munuti; ite ka ka 1) gurajuci 2) tesko, s velikom mukom 2. ak. dat. nagovoriti (nekoga da nesto uradi), prisiliti, prinuditi itminan a. 1. uverenost, pouzdanost, ubedjenost 2. poverenje, vera (u nekoga) itriyum hem. itrijum itturat (-dı) a 1. pravilnost, tacnost, urednost 2. jednoobraznost, jednolicnost ittifak (-kı) a 1.sloga, saglasnost, jednoglasnost, jednodusnost; · sporazumevanje; 2. savez, sporazum, liga, koalicija; üçlü ittifak ist. Trojni savez; etmek (ili olmak) sloziti se, saglasiti se, biti jednoglasan, biti jednodusan biti jednodusan itifakla jednodusno, jednoglasno, saglasno ittihat(-dı)
a ujedinjenje; jedinstvo,
1
savez, unija, korporacija, federacija; cf.
525
ittihatçı
ivinti brzina; - yerl·brzica, bujica
birlik ittihat ve Terakki Cemiyeti ist. Udruzenje za jedinstva i napreıjak (asnavana 1889); - etmek ujediniti se, sjediniti se
ivme 1' zurba, hltnja, . hitnast, uzurbanast 2. fig. al
ittihatçı ist clan Udruzenja za jedipstva i napredak . .. . •'
kız
ivmek (-er) zuriti se biti u zurbi o iven ere varmaz, varsa da baht bulmaz·
ittihaz a 1. smat,ranje, tratiranje kaa, . posl. devojka koje zuri nece mici riıuza1 a ocenjivanje kao; kvalifikavanje kao 2. preako ga i nadje nece biti srecna uzimanje, donosenje (adluke i si.) usivmeyazar akcelerograf vajanje; /-11 - etmek 1) smatrati,· tretirali iye vlasnik, posednik, gazda . kao, kvalifikovati 2) preuzeti, doneti (odluku i si.), usvojiti iyelik vlasnistvo, posedavanje; :~/~~i gram. pasvojnisufiks · · ·· ittisal (-li) a 1. spajanje, sjedinjenje, povezivanje, sastavljanje 2: pavezanas.t, sliciyi ı 1. dabar; . -. niyet heyeti' rnisiJ~\ .. . ' ·.. nost, susedstvo, neposredna blizina; dobre volje 2. zdrav, dobrog zdr~lilja'Şe,;;,:~ .. etmek spajati se, pavezati se, sastavljati dabar, zgodan, prikla&ın, k.oristan pbf:/·'i.ı::. lan, izdasan, bagat_ ll dobr.o lll dabra~; .:."'~·: ·· se it üzümü (-nü) bot. pamacnica (Sa- _dostluk münasebe~ıeri dobrosus.egs~( · açtnosi; /-ı/ -· etmek ·1) iı:leciti ·2) dob(ö ~lanuni nigrum) . (pravilna) uradili 3) ai[J. pljackati,· grabiti; _.:.c· ivaz a: 1 . · zariıena 2. naknada, odsteta; olmak 1) cizdraviti; bjti dabar,. biti dobra, kampenzacija; ·cf. karşılık oparaviti se, popravljati_se, pobaljsati se 2) , .biti prikladan; biti prigodan O - si 1) · nai-. ivazsız 1 bez naknade, bez odstete bez boJje je da ... 2) balji (od), dobar; ~ ye< ~~ kanipenzacije Jl ıleisebican doğru gitmek papravljati.".se, ici na ·balje; ·. ivdirme ubrzarije, akceleracija - dost kara günde belli olur posLprijatelj se u nevaljipaznaje; ·-geceleri laku:noq!; ivdirmek ak: pazurivati, ubrzavati, pa-· gelmek. .1) dabra doci, r)ün1o6i, koristiti vecavati brzinu (lek), adgavarati 2) dbnositi sr~cu; :.. 'git~ . ivecen hitar; brz, uzurban; nestrpljiv tnek 1) iCl dabro 2) dat~ adgavıiraii, pris~. ivecenlik nestq)ljenje, zurba;_ im~ ti:ijati; - hal.belg~si_ potyrda o:mqrı;iliıa' pulsivnost palitickaj .padobnosti,. kanikt~ristika;·:.. ·h().ş amma. sve je to dabro (i.r re.du}. ,aJL.;.:~: ivedi ı zurba, uzurba,nast, hitnja ll hitar, . sin iz inşallah nadqm se' da ste cıÇbrôl ~ brz, hitan, zuran iŞ alti ayda çıka~ j:ıo$1. treba 'sest. meı;ed ·. ivedilenmek zuriti se, biti u zurbi; da. se dobro abaili pasao; 'sto i~ b'rza taje kusa - kötü 1) neki;ikci, na neki ılacin 2} ivedileşmek postali hitan nije ıo~e, prilicrio dôbro; .. sı mi najbölj!;ıtir ·. · ivedileştirmek a,k. pazurivati, ubrzati, bilo(ja ... ; içinsÖyleriıEU( 1) gairoritFiepô ö paspesili ?l tivaliti; :... sÖz baldan tatlı pos/.lei:>a: reG' sladja je od meda; - söz demir l
A
526
Ji
izaz .
.
bilmek biti siguraıi'-(ü nesto), dobro znati (nesto) .•
düşürmelç projektovati (na ravan) ~ - bı· rakmadaı:ı
ıyıcene nar. potpuno,' sasvim, posve, kaösto tret?a, jako, vrlo mnogÔ, tenıı;ıljno ~,
iyieli
1.
dobrotvoran, do_bronameran
izaç
(-cı)
a briga, nemir, uznemirenost,
j~d; - ._etmek bri_nuti, u~rteı:nirivati~ . zab-
2:··-
. med. benigni, dobrocudan
!)ez traga
rinjavati, uzt?udjivati
· iyileşme 1. poboljsanje 2. _oporavak, · ozdravljenje
izafe a· pripisivanje; dodavanje; priklc jucivanje, pripaja_ nje; 1-a, .-ıl - etm~k ·pri-. pisati; _dodaii, p" rikıı·uciti, prip"oı'iti .
·ıyileşmek popravljati se; ozdraviti, op~ raviti'se
izafet (-ti) a 1. gram. genitivna veza 2. til. veza, povezanost; ct. bağintı · · ·
iyileştirilmek pass. od. iyileştirmek ~ ~
•, '
· iyifeştirin~ med. lecenje
··,,.
..::.·: ·._·iyileştirmek ·. --A;jği:ıravi!!.
ak. 1. izleciti 2. poboljsati, ·
izafeten kome)
a dal. u i:ast; (hazvati) po (ne-
izafi a 1. odnosan, relativan ·2. · nomina lan 3 .. fiz. specifican; - ağırlık specificna .tezi na
döbr9ta, ·· cestitost, 2: ljı,ı~ izafilik relativiıost . : · !j:)i:i.znost; prijaznosf, dobİo delo, usluznosı, izafiyat (-ti) a relativiıost · · .·usluga; -.. . etmek "Clniti dobro delo 3: dotm{ zdravlje. 4: korist, qobit <).i eden - bulur izah a objasne~je, tuni~tenj~; ko·.·.post. onajko cini dcib"ra dela bice dobrim mentar; /-t,-a/ - ~tmek objasnjal(ati, tunagradjen; - iki baştan olui' post. dobrota · maciti, komentarisati ,-;: je obostrana; /-dan/ ljen, cinili nekome .izah 2. ob~ .n1'nogo; - güzellik (ili sağlık) ,sve .je. u ' izahat (-ti) .a 1. pl. jasnjenje, tumacenje; ta bulunmak dati •. rectu.; riema nistcı. ııovo ('ödgovor na piianje objasnjenje, objasniti ·: a~va(·ne·yok? sta·iı:na novo?) -··· .• izale a uklanjanje, ~otklanjanje, odsc :iyilik~ bilir z~hval~n, koj(c:eni dobrci · tranjivanje, likvidacija; /-1/ - etmek uk· · iyilikçl; . iyiliks~v~r :ı i
; ... ·,}'":! .. iyUik t.
od
-
.)
. iyif(ıseriikoptimiz~rn: . ·_iyon:
. izam2 a slanje; odasiljanje, otprema
hi:un:Jrz: jon ·•· ·
·· iyo~ianina.hem:i/;;
joni~~ci)a
iyoniaşri:ıa tıe"i:r!, joniz~cija . . . . . · . fiz. .. . ··:- ·',·-··.. : iyÖnlaşma.k h~m.Jiz/jqnizovati (se).. '~-
--~
.)
it"
' .. "' ' : .
'
.
·.
•
·.;. .
;
. .
'
.
· iyon yuva rı (nı) bem. fiz.'jgnosf~ra \.
-
'
iyot .hefn. jod; - teritürü t!nktura 16da
. izan, ? . shvatanje, razurnevanje;. raz- . boritost, raz.uml)ost, pronicljivost, . inteligen~ija; cf aniayı ş; - etmek imati ra-, . zumevanje prema ~~köme izanli · pametan,
mudar,
uman,
ra-
zuhıa~, razborit, proniclji~;_yvidjavan~ lju~, J:ıazan;
izclrlSrz
nerazümljiv;-
rieshvatlji·v~-- ~.~~
iz 1) trag_; otis:3k; zne~k; i-ifll..; ine basobjasnjiv~ hedovitljiv, neostroumaiı, glup; mak sledit(i
izbe
postovanja; /-1/- etmek pocastavati, ukazati postovanje (nekome); - ve lkram cast i postovanje
izinsizlik 1. nemanje odmora, neodlazenja na odsustvo 2. ukor (za ucenike u internatu)
izbe 1. potleu5a, koliba, stracara, izba 2. osamljeno (zabaceno) mesto, mracno (polumracno) mesto; suteren, podrum
lzlandaca 1 isiandski jezik ll na lslandskom
izbiro mor. prsten na kraju uzeta (za dizanje tereta) izcl izvidjac, izvidnik, skaut izeilik izvidjanje, skautizam izdiham a gomila, guzva; skupljanje, nagomilvanje, navala; cf. kalabalık, yı ğışma
lzdivaç (cı) a zenidba, udaja brak, vencanje; cf. evlenme; - etmek ozeniti se, udati se, vencati se iz düşümü iz
mat. projekcija;
düşümsei
mat. projekcijski
iz düşüren mat. projekcioni, koji se odnosi ne projekciju Izhar a prikazivanje, otkrivanje, izlaganje; pojavljivanje, manifestacija, /-ı/ etmek pokazati, otkriti, izloziti izin (-zni) a 1. dozvola, odobrenje, dopustenje 2. odsustvo, dopust; odmor; almak 1) dobiti odsustvo uzeti odmor 2) dobiti odobrenje, dobiti dozvolu; - e çık mak otici na odstJStvo, otici na odmor Izinli 1 onaj ko je na odsustvu, onaj ko je na odmoru ll na odsustvo, na odsustvu odmoru izinname a-p 1. dopustenje, pismena dozvola, odobrenje 2. pismena dozvola za sklapanje braka koju izdaje kadija izinsiz 1 bez dozvole, bez odobrenja, bez saglasnosti, samovoljno ll 1. koji nema dozvolu (odobrenje, saglasnost) za odmor 2. kaznjen ucenik (koji ne moze da ide kuci za praznik)
528
Iziandalı 1 lslanjanin ll isiandski
izlek dija/. staza precica Izlem matranje
opazanje,
opservacija,
pos-
Iziemel posmatrac Izlemeilik osmatranje, opazanje, opservacija izlemek ak. 1. pratiti, slediti 2. gledati, posmatrati, osmatrati; slusati; konseri slusati koncert, pratiti koncert izlence program (radio, TV) izlendirrnek ak. ostaviti utisak na, impresionirati izienim utisak, dojam
impresionist
izlenimci resionisticki
izlenimcilik impresionizam; postimpresionizam
ll
imp-
sonrası
lzlenmek pass. od izlemek Izleyici pratilac, gledalac izmarit (-ti) (-di) 1. zoo/. tragalj (Maena vulgaris) 2. opusak · lzmihlal (-li) a unistavanje, ponistavanje, razaranje; isceznuce, nestanak; katasirota izobar geog. fiz. izobara izohlps geog. izohipsa ızolasyon
izolacija
izolatör izolator izole 1. izolovan 2. izolacioni izomer hem. izomer izomerl hem. 1izomerija ll izomerican
izzetinefis izomerUi he~. izomerica'n izoterm geog. izoterma izotop (-pu) hem. izotop lzzet (-li) a 1. east, dostojanstvo, po-
east 2. slav,ı:~. Ügled, :postovanje o - ü lkbal ile! do vidjenja! (ka~e se osobi koja odlazi) izzetlnefls (-fsi) a samopostovanje, samoljublje, castoljublje
529
jagar, gaguar zool. jaguar (Felis onca) jaketatay zaket. jale p rosa jaluzi zaluzina, rebrenica jambon sunka jandarma1. zandarmerija 2. zandarm jandarmalık zandarmsko postupanje 3.fig. lukav, maher
janjan
V.
sanjan
jant venac, naplatak (tocka) japon Japanac japonca japanski jezik japon gülü bot. japanska ruza, kamelia (Camellia japonica) japonyalı
Japanac, zitelj Japana
jest (-ti) gesi; postupak, delo; - yapmak gestikulirati jet ll reaktivni avion jeton zeton o - geç düşmek sa/j kas no paliti; kasno ukapirati jigolo zigolo, placeni ljubavnik; - tutmak sklopiti prijatelstvo sa mladim covekom (o starijoj i bogatoj zen jikle teh. saug jilet (-ti) zile!; - gibi veoma oStar jimnastik gimnastika; sabah tarnja gimnastika jlnekolog v. ginekolog jinekoloji v. ginekoloji jips gips
jarse tekst. zersej
jiujitsu dziudzicu
jartiyer podvezica
jive arh. ziva;
jelatin zelatin
jokey dzokej
jele zele
jonta teh.umetak, prolozak
jeloz hem. agar
jönprömiye sin. ljubavnik
jeneratör generator
jöntürk ist. Mladoturcin
jenetik (-ği) 1genetika ll genetieki
junta
jenosit genocit
jura geol. jura
jeobotanik geobotanika jeodezi geodezija
ju-
ct. civa
v. cunta
jurnal 1. policijski izvestaj; dostava, potkazivanje; 2. dnevnik
jeofizik geeofizika
jurnalcı
jeokimya geohemija
jurnalcılık
jeolog geolog
juro jura
jeoloji geologija
jübile jubilej
jeolojik geoloski
jüpiter astr. Jupiter
jeomorfoloji geomorfologija
jüpon zipon, podsuknja
jeopolitik ı geopolitika ll geopoliticki
jüri 1. ziri; komisija 2. jur. sudsko vece
jeosantrik geocentrican jeotropitzm geotropizam
530
dostavljac, potkazivac potkazivanje, denunciranje
jüt (-tü) 1. bot. juta (Hibiscus cannabinus) 2. tekst. tkanina od jute
kaba ı 1. grub, nedoteran (nameslaj, proizvod) 2. kabast, krupan, glomazan, nezgrapan 3. krupan; - çakıl krupan sljunak; - kum krupan pesak; - un krupno brasno 4. grub, priblizan (proracun, procena i si.} 5. naduven, debeo;- yastık naduven jastuk 6. nevaspitan, neuljudan, sirov, neotesan; - adam grub, neotesan covek; - söz neuctiva rec ll anat. debelo meso, guz; sapi (konja) O - sını almak dolerati, izravnati, izglacati; - kafa nekulturan covek; - saba 1) neiskusan 2) sklepan, oslijaren; - Türkçe "vulgarni lurski" (u odnosu na jezik divanske poezije) yonca bot. plava detelina, lucerka (Medicago sativa)
kabaca2 neuljudno, grubo, primitivno kabadayı ı
1. kabadhija, nasilnik, siledzija 2. hvalisavac, razmelljivac ll 1. hrabar, smeo; - bir genç hrabar mladic 2. nar. najbolji, prvi, prvoklasan (orobi i si.} kabadahijski, siledzijski
kabadayılaşmak, kabadayılanmak,
kabak (-ğı) 11. bot. likva; bundeva (Cucurbita); - dolması punjene likvice 2. vrsta nargile (za pusenje hasisa); - çekme!,< pusiti hasis 3. arg. tikvan, zvekan ll 1. zelen, neukusan bljutav (olu benici, dinji i si.} 2. neuk, neiskusan 3. celav, bez kose; başı - celav 4. izlizan (o automobilskim gumama) O - (birinin) başına patlamak prelrpeti nedace (od afere u kojoj su drugi ucestvovali); - çiçeği gibi açılmak odjednom se osloboditi, postali familijaran, naglo se izbezobraziti; - gibi celav; ogoleo; - tadı vermek dosaditi, dozlogrditi; postali neukusan kabakçı
kabaca 1 poveci, oveci
kabadayıca
kabahatsizlik nevinost, neduznosl
osi-
liti se, ponasati se kabadahijsiki kabadayılık
1. kabadahiluk, siledzijstvo; razmetljivost, - taşlamak praviti se kabadahija kabahat (-ti) a 1. krivica, greska; jur. prekrsaj, prestup; - benimdir ja sam kriv; - bende yok ja nisam kriv; - etmek (iş lemek ili yapmak} zgresili, skrivili; ucinili preslup (prekrsaj); /-al - i yüklemek okrivili, pripisati krivicu, prebacili krivicu na koga; disiplin - i disciplinski prekrsaj, trafik - i saobracajni prekrsaj O - sarnur kürk olsa, kimse sırtına almaz niko ne zel i da prihvati da jekriv kabahatli kriv; okrivljen; /-ı/ - çıkarmak (ili göstermek) proglasili krivim, okrivili kabahatsiz bez krivice, nevin, neduzan
1. uzgajivac ili prodavac tikava
kabaklamak ak. nar. 1. obrezivati, kresati (drvece) kabaklaşmak 1. ocelaviti 2. izlizati se (o automobilskim gumama) kabaklık 1. nedozrelost (lubenice, dinje) 2. celavost 3. fig. neukosl, neuskustvo, neznanje
kaba kulak dobiti zauske
(-ğı)
med. zauske;- olmak
kaba kulak otu bot. vucja jabuka (Aristolochia) kabala 1 ret. kabala, jevrejsko tajno ucenje, jevrejska mistika kabala2 kabalacı
a. v.
götürü
poznaavalac jevrejske mistike
kabalak (-ğı) vrsta sapke (osmanlijskih vojnika iz prvog svestskog rata) kabalaşmak 1. ogrubeti, postali grub 2.
fig. grubo se ponasati, biti neotesan kabalaştırmak kabalık
caus. od
grubost,
kabalaşmak
neotesanost,
pri-
mitivnost
531
kabalist kabaıl!;t (-ti) ret. kabalista
kaballama nar. podgradjivanje ucvriscivanje (rudarskih jama) kaban 1 nar. 1. uzbrdica, strmen 2. brezuljak Kaban2 vrsta ogrtaca, kabanica kabara 1. klinac za cipele (sa krupnom glavicom) 2. ukrasni klinac (sa velikom glavicam) kabaralı
sa klincima (o obuci); ukrasen
kabartılı nabrekao, izbocen~ ispupc~n·. : kabartılmak
pass. od kabartmak
kabartma 1 1. gl. im. od kabartmak 2. reljef 3. bareljef ll reljefan, izbocen; - ha~ rita reljefna mapa; - plan arhit. reljefi plan; - resim bareljef kabartmak ak. caus. od kabarmak kabartmalı
reljefan; izbocen
kaba sakal s gustom i velikom bradom
ki ineima
kaba soğan supljoglav covek, supl~ joglavac (bezvredan, a uobrazen)
kabarcık (-ğı) 1. mehur, klobuk; med. plik 2. bubuljica 3. bradavica, kvrzica 4. vazdusni mehuric (stakla, metala)
kaba taslak u glavnim crtama, grubo, provizorno kaba yel nar. jugozapadni vetar
kabarcıkit
1. u mehurima; u plikovima 2. bubuljicav 3. bradavicav kabare kabare; - tiyatrosu kabaretsko pozoriste kabarık otekao, natekao, nabrekao; nabujao, naduven, podbuo; - deniz visoka plima; - su bujica; 2. kvrgav, nerava, izbocen kabarıklık
1. nadutost, nabreklost 2. izbocenost, ispupcenost, reljefnost kabarma 1. (visoka) plima 2. fig. nadutost, nadmenost, uobrazenost kabarmak 1. naduti se, nabreknuti; nateknuti 2. nadoci, narasli (ovodi, testu) 3. povecati se, uveeati se; masraflar kabardı troskovi su se povecali 4. razbesneti se (o buri, oluji) 5. fig. planuti, prasnuti, pobesneti 6. otpasti, odlepiti se; nestati, izbledeti (oboji) 7. oholiti se, praviti se vazan, duvati se 8. cebati se, pokriti se dlakom (o tkanini); bu bluz çok kabardı ovo bluza se mnogo ocebala 9. osecati muc™ninu (u zel ucu) O kabara kabara 1) sve vise besneci 2) fig. oholeci se, duvajuci se; - konuşuyor govari duvajuci se kabartı 1. oteklina, nabreklina 2. izbocina, ispupcenje, izraslina
532
kabız (-bzı)
a med. zatvor; - çekmek
patili od zatvora kabiJ1 a moguc, ostvarljiv, izvoljiv; nemoguce, nije oguce
değil
kabi12 a 1 kao, slicno, nalik na ll vrsta, sorta; - inden poput, nalik na; bu - insanlar takviljudi, ljudi te vrste kabile 1 obicaji
a pleme; - adetleri plenenski
kabile2 a arh. babica; kabiliyet a sposobnost, umece; snaga, moc; müdafaa - i odbrambena moc kabiliyem ı. dal. sposoban, pogodan 2. obdaren, nadaren, talen tavan; - şair talentovan pesnik kabiliyetsiz nesposoban; · neobdaren, netaletavan kabiliyetsizlik obdarenost
nesposobnost;
ne-
kabin 1. kabina; pilot - i pilatska kabina; telefon - i telefonska kabina 2. mor. brodska kabina 3. svlacionica, kabina (na plazi) kabine 1 . ministarski savet, kabient; predsednik ministarskog saveta,
başkanı
kaçakcılık
premijer 2. v. kabin 3. kabinet, radna soba 4. toalet, zahod kabir (-bri) a. grob; - taşı nadgrobni kamen, spomenik O - azabı çekmek biti na velikim mukama, mnogo patiti; - suali desadna i duga pitanja, zapitkivanje kablo e/. kabi. kabel; - döşeme polaganje kablova; - döşemek postavljati kablove; deniz altı (ili su altı) - su podvodni kabi; telefon - su telefonski kabi; toprak altı - su podzemni kabi; kabioiu televizyon kablovska televiziya kablocu kablar, postavljac kabiova kablogram kablogram kabotaj kabotaza priobalna plovidba; gemisi kabotazni brod
sa la za prijem; resmi - zvanicni. prijem 3. dip/. agreman 4. odobrenje; ratifikovanje
jur.
kabullenmek ak. 1. prihvatiti, primiti pristati na 2. prisvojiti kaburga 1. anat. grudni kos, toraks; 2. anat. rebro; ları çıkmak (ili sayılmak) veoma oslabiti, provideti se (o rebrima) 3.mor. !rup, kostur (broda) 4. arhit. svodno rebro 5. kul. (ovcji) kotlet kabus a kosmar, mora; - basmak (ili çökmek ) dozi vljavati moru; osecati strah kabuslu kosmaran, taskoban, mucan kabza a drska, rukatka, rucica 2.arh. pregrst kabzımal
a nakupac,
preprodavac
kabristan a-p groblje
(voca, povrca)
kabriyole kabriolet
kaç (-çı) 1. koliko; - kilo? koliko kila? kolike ljudi? - ta kada, u koliko sati? bu gün ayın kaçı? koji je danas datum? 2. tako mnogo, veoma mnogo (u eksklamativnoj i afirmativnoj recenici); sana defa yazdım, gene cevap almadım koliko puta sam ti pisao, i opel nisam dobio odgovor; - zamandır seni görmedim toliko vremena te nisam video O - ın kurası stari lisac, prevejanac; - para eder? sta vredi? kakva korist?; - paralık bezvredan (o coveku, stvarima)- parça olayımjane mogu da se rastrgnem; ja nemarn sto ruku
kabuk (-ğu)kora; kozica; ljuska; ljustura, skoljka; - bağlamak uhvatiti se(o kori); oformiti se obrazovati se (o kozici); ağaç - u kora drveta; meyve - u kozurica voca; kaplumbağa - u oklop kornjace; yumurta u ljuska jajeta O (kendi - una çekilmek fig. uvuci se u svoju ljusturu; gibi cvrst, tvrd (o stofu, tkanini); - koparmak izazvati losi posledice, dovesti do losih rezultata; /-ın/ - unu soymak ocerupati, opeljesiti kabuklanmak dobiti koricu (ljusturu, kozicu) kabuklu koji ima koru (kozicu, ljusturu) kabuksu oblika ljuske, nalik na ljusku kabuksu bez kore; oljusten, ociscen od ljuske (o orahu, jajetu isi.) O - yumurtlatmak sklepati, osljariti, isfusariti kabul (-lü) a 1. prihvatenje, pristanak; 2. prijem; primanje (posetilaca gostiju); etmek 1) prihvatiti, pristati, saglasiti se 2) primali (goste, stranke); - edilmek pass. od - etmek; - imtihanı prijemni ispit; merkezi sac. prihvatni centar; - salonu
kişi
kaça posto? kolike kosta? kaçak (-ğı) 1 1. begunac; asker - ı dezerter 2. ispustanje, curinje (vode, gasa); - yapmak isticati, curiti ll nezakonit, protivzakonit; krijumcaren; - avlovokradja;; avcı lovokradica; inşaat protivzakonita gradnja; - mal krijumcarena roba; - tütün krijumcaren duvan kaçakçı krijumcar, svercer; - gemisi krijumcarski brod kaçakcılık nezakonita trgovina; krijumcarenje; - etmek (ili yapmak) krijumcariti; svercovati
533.
kaçakcılık kaçakcllık
kaçırılmak
dezerterstvo
kaçamak 1 (-ğı) 1. izbegavanje; - yapmak izbegavati, izvrdavati 2. skloniste, zaklon (ob za stoku, za vreme kise) 3. izgovor, pretekst kaçamak2 ll kul. kacamak, pura
kaçarnaklı ll neuhvatljiv, rieodredjen; nejasan, dvosmislen; maglovit; - cevap nejasan odgovor kaçar po koliko?; bize - lira vereceksiniz? po koliko lira cete nam dati? kaçgöç isi. pokrvanje lica pred muskarcima (obicaj muslinaskih zena kaç1 koliko osoba kaçık 1 1. iskrivljen, ukosen; iskliznuo 2. sa izvucenom, poslom petljom (carapa) 3. nenormalan, luckast, mahnit ll izvucena, posla petlja (na carapi)
kaçıkça
malo ukosen, malo iskrivljen
kaçıkhk 1. iskrivljenost 2. otkacenost, caknutost, umna poremecenost kaçılmak
1 . bez/. od kaçmak; bu hapishaneden kaçılmaz iz ovog zatvora se, skloniti se; sklanjati se (s puta) kaçımsamak abi. izbegavati; izgovarati se, nalaziti izgovor kaçımsar ll koji izbegava (obaveze); koji trazi izgovor kaçıncı koji? (po redu); Türkiye ye defa geliyorsunuz? koji put dolazite u Tursku? kaçınılmaz
neizbezan, neminavan
kaçınılmazlık
neizbeznost,
na-
kaçırma
pass. od.
kaçırmak
otmica; kidnapovanje
kaçırmak ak. 1. naterati u beg; pustiti koga da pobegne; suçluyu kaçırdılar pustili su prestupnika da pobegne 2. pro~ pustiti, izostaviti; fırsatı - propustiti priliku; maçı - propustiti utakmicu 3. zakasniti (na voz i sf.) treni - zakasniti, izgubitivoz; uçağı - izgubit; avion 4. sp. ne iskoristiti, promasiti; penaltı - promasiti penal 5. ugrabiti, oteli; kidnapovati; kız - oteli devojku 6. oterati, rasterati 7. prokrijumcariti; ukrasti (robu) 8. ispustati, propustati; ct. sız dırmak; çakmak gaz kaçırıyor ll upaljac ispusta gas 9. preterati, prevrsiti meru; şa rabı çokça kaçırmış malo je preterao s vinom 10. skrivati, ne pokazivati; parasını herkesten kaçırıyor on krije svoj novac od svakoga 11. poludeti, pomeriti pamecu kaçırtmak kaçış
caus. od
kaçırmak
bezainje, bekstvo
kaçışmak razbezati se (u pometnji); rasprsiti se, isceznuti kaçkın begnac; dezerter; nar. pobegulja; okul - ı djak koji bezi sa casova o mezar - ı veoma slab, "kos! i koza" "be~ gunac iz groba"; tırnarhane-ı sulud, cak~ nu!
kaçlı 1. koji b roj? s kojim brojem? - Iskarnbii koja karta? ; bu. gömlek - ? koji je broj ova kosulja? 2. koje godine (rodjen), koje godiste? koji je godine zavrsio skolu siz kaçiısınız koje ste vi godiste, kada ste rodjeni?
kaçınmak abi. kloniti se, izbegavati; masraftan - izbegavati trostove; Osman hiçbir işten kaçınmaz Osman se ne fibi nikakvog posla; sorumluluktan - izbegavati dogovornost
kaçlık posto, po kojoj ceni?; iz koliko delova? koliko godina? (o. uzrastu); kumaş istiyorsunuz koliko metara s™ilofa zelite?- şarap satın alayım? od koliko litara da kupim vino? o kadını tahmtn ediyorsun koliko je, po tebi, ona zena stara?
kaçıntı nar. rano ojagnjeno jagnje 2. izliv, isticanje, curenje
kaçmak (-ar) 1. ab/. bezati, pobeci; hapishaneden - pobeci iz zatvora 2. abi. be-
minounost
534
zati, kloniti se, izbegavati; ct. kaçınmak; misafirden izbegavati goste; sorumluluktan - bezali od odgovornosti 3. (pro) curiti, prokapati, probijati (se), isticati; borudan su kaçıyor voda curi kroz cev; 4. dat. ulaziti, prodirati; upasti; boğazıma kılçık kaçtı upala mi je koscica u grlo; onun kulağına su kaçtı usla mu voda u uvo 5. dat. pomeriti se malo, skrenuti, skliznuti; şapkası yan kaçmış njegov sesir se nakrivio 6. nestati, izgubiti se, isceznuti; ıieşesi kaçmış nesiala je njegova radost; uykusu kaçtı izgubioje san 7. nestati, smugnuti, umaci 8. dat. pribliziti se; naginjati, podsecati; yeşile kaçan mavi renk plava boja sa zelenim prelivom 9. izbledeti, izgubiti boju; 10. pribegavati cemu, sluziti se cime; yafanlara - sluziti se lazima 11 . u funkciji pomocnog glagola cinili se izgledati, odavali utisak, zvucati; bu söz soğuk kaçıyor ovaj govor hladno zvuci O kaçanın anası ağlamamış posl. ko se cuva i bog ga cuva; ne place majka onog ko se cuva; kaçmaktan kovalamaya vakit olmamak ne stizati nista drugo pored vaznih postova kadana tovarni konj O - gibi ogromna (o zeni) kadar a 1. post. sa nom. imanice i gen zamanice kao, koliko i; deniz - engin prostran kao more; ev - büyük velik kao kuca; o senin - çalışkandır on je vredan koliko i ti 2. post. sa dat. do, dok ne, kroz, za; akşama - do veceri; Borsaya - do Bursa; ben gelinceye - dok ja ne dodjem; üç güne - lzmire gideceğiz za tri dana cemo ici u lzmir 3. oko, priblizno; iki hafta - oko dvadeset ucenika 4. sa zamenicama bu, şu, o oznaeava koliCinu ili meru; bu - ovoliko; tako; bu - mı bekledin? zar si toliko cekao?; o - toliko, u toj meri, tako; şu - toliko; toliko i toliko; nesto bin şu - lira hiljadu i nesto lira kadarcık:
bu - tolicno, tolicno
kadastro katastar; tastarski sluzbenik
-
memuru
ka-
kadavra !rup, telo (za anatomska vez" banja) kadayıf
a kada if (poslastica)
kadeh a casa, casica; - arkadaşı drug u picu; - kaldırmak dizati casu, nazdravljati; - tokuşturmak kucati se casama kadehçik (-ği) bot. casica (hrasta, lesnika) kadem 1 . kadem (mera za duzinu, 39 cm.) 2. arh. korak 3. fig. sreca; /-al - getirmek donositi srecu kademe a arh. stepenica 2. fig. stepen, stupanj; - - korak po korak, stepen po stepen 3. esalon kademeli stepenast, stupnjevit; çok füze visestepena raketa kademhane a-p arh. v. ayak yolu kademli srecan, koji donosi srecu kademsiz nesrecan, zloslutan kademsizlik nesreea kader a sudbina, kob; - e küsmek proklinjati sudbinu; - e meydan okumak izazivati sudbinu; - e uymak miriti se sa sudbinom; - de varmış! tako je sudjeno! sta da se radi! kaderci
fatalisı
kadercilik fi/. fatalizam; cf.
yazgıcılık
kaderiye a v. kadercilik kadı
a kadija, serijatski sudija
Kadıköy taşı
min. kalcedon, mlecni
ka men kadılık 1. kadijko zvanje, polozaj kadije 2. kadiluk (podrucje jednog kadije) kadın zena; gospodja, dama; - avcısı (ili düşkünü) zenskar (os) - doktoru ginekolog; - düşmanı zenomrzac; - kısmı (ili milletl) zene, zenskadija, zenski svet; ev - ı domacica; hizmetçi - sluzavka O ağızlı brbljiv (o muskarcu); - nine. baka, starica; - ın yüzünün karası, erkeğin elinin kınası sto je za zenu sramotno, za
535
kadınbudu
muskarca je pohvalno (u osudi ljubavne veze); her- evinin hem hanımı, hem halayığıdır svaka zena je u svom domu i gospodja i sluzavka kadınbudu kul. krupno cufte s pirincom i jajima, peceno na ulju kadınca
zenski, kao zena
kadıncık
1. mala zena, zenica 2. jadria
a-p v. kadirbilir
kadit (-di) a veoma slab, mrsav;- i çık mak postali kost i koza, veoma oslabiti kadmiyum hem. kadmijum kadran cifarnik, brojcanik (na satu); skala (na mernim instrumentima) şangah
kadıncıl raskalasnik, zenskar kadıngöbeği
(slatko testo sa jajima)
kadınlaşmak
teminizirali zenske osobine (o muskarcu)
se,
dobiti
kadınlı: - erkekli toplantı mesovito drustvo (zene i muskarci) kadınlık zenskost, zenstvenost 2. zene; - alemi zene, zenskadija, zenski _svet
kadınsı 1. nalik na zenu, teminiziran (o muskarcu) 2. zeni svojstveno; pogodno za zenu kadıntuzluğu
bot. zutika (Bersris vul-
garis) galija, brod na vesla
kadife a tekst. kadita, barsun o - çibot. kadifica (Tagetes); - gibi barsunast, nezan (glas, ten i si.) çeği
kadim a arh. star, drevni kadir1 (-dri) a 1.vrednost, cena; cf. kıy met; 2. astr. magnituda (zvezde) <> - gecesi noc otkrovenja (27. noc ramazana) gecesi doğmuş on je dete srece; radio se pod srecnom zvezdom kadir2 kadar, sposoban; /-a/ - olmak biti kadar, sposoban (mocan); - olmak biti mocan (snazan sposoban, kadar) kadirbilir koj zna da ceni, zahvalan Kadiri a pripadnik kadirijskog tarikata Kadirilik a Kadirija (tarikat koji je u XII.
536
kadirşinas
kadranlı
zena
kadırga
veku osnovao Abdulkadir Gejlani)
sa citarnikom, sa skalom; - nipanoramski nisan
kadrat v. katrat ka.dril kadri! (ples) kadro 1. kadar, sastav, personal; - pokadrovska politika; .daimi - stalni sastav; değişici - promenljiv sastav; muvazzaf - voj. stalni kadar 2. okosnica, skelet (metalni deo bicikla i si.) litikası
kafa a 1. glava; - sı almamak ne razumeti, ne ulaziti u glavu; ne moci shvatiti; - dan atmak nesuvislo govoriti, lupati; sı boş prazno glav, glup; - bulunmak zbrkati se, pobrkati se (u glavi); - çalışmaz glup; - çanağı arh. lobanja; - sı durmak biti umoran; prestali raditi (o glavi); - dan gayri müsellah salj. glup, bez mozga; - sı işlernek biti pametan; sını işlernek mucnuli glavom; - sını kaldırmak fig. dici glavu, ohrabrili se, osokolili se;- sı kalın tupoglav, glup;- sı karışmak zamutili se, pomesali se (u glavi); - sını kaşıyamamak biti veom zauzet, nemali vremene ni glavu pocesati; - sı kazan olamak pucati glava (od buke i sı. ); /-ı/ - sına koymak naumiti, usadili u glavu; resili, odluciti; - patlatmak duboko se zamisiili nad cime, lupali glavom; - sallamak klimali glavom, odobravati, povladjivati; - sına söz girmez 1) on je glup 2) on je tvrdoglav; - sı şişmek osetiti vrtoglavicu; umoriti se od naprezanja mozga; - şutu sp. udarac glavom (u tudbalu); - sına takılıp kalmak uvrteti sebi u glavu, imati tiksnu ideju; /-ı/ - sında tutmak drzati u glavi, imati u vidu; - sına
kağıt
vurmak udariti u glavu (o picu); /-ın/- sını vurmak odseci glavu; fig. obezglaviti; sına yatmak razumeti, shvatiti; - yormak razbijati glavu, naprezati; misli 2. nacin misljenja, nazor, pogled; - dengi istomisljenik 3. glava, covek (pojedinac); yı bulmak poputi, nacevleisati se; - çekmek arg. nalizali se, nakresati si; - sına dank demek doci u glavu, sinuti (o misli); - sının dikine gitmek terali svoje, raditi po svoma; terali inat; - sı dinç olmak biti spokojan, ne sekirati se; - sı dönmek razbesneti se, biti van sebe; - sı dumanlı (biti) "pod gasom"; - sı kızmak rasrditi se, razbesniti se; - sını taştan taşa çarpmak mnogo se kajati, zaliti; cupali kosu;- yı tütsülemek arg. nakitili se, naljoskati se; - sına vura vura nasilno, silom; - yı yere vurmak 1) leci 2) razboleti se, pasti u postelju kafadan
bacaklılar
zool. glavonosci
kafadar istomisljenik; pristalica; privrzenik kafa içi v. kafa
tası
kafalı
1.s ... glavom; dar - ogranicen; öküz - glupan, klada; vo 2. fig. pameten, uman, inteligentan
izresetan; - e koymak 1) arg. prevariti, obmanuti 2) strpati u cuzu; - teki serçe damdaki kazdan iyidir posl. bolje je kukavicu u ruci no sokola u planini (imati) kafesçi 1. izradjivac ili prodavac kaveza 2. arg. lupez, probisvet katesiemek manuti
ak.
arg.
pcevariti,
ob-
kafesli s resetkom, s mrezom; resetkest, mrezast kafeşantan
katana sapicemi muzikom
kafeterya kafeterija kafi a 1. dovoljan; - gelmek (ili olmak) biti dovoljno ll uzv. dosta, prekini! kafile a grupa putnika; povorka; karavan; voj. konvoj; ll geni - si konvoj brodova kafir a 1. djaurin, nevernik, nemusliman 2. fig. vragolan, obesenjak, spadalo; seni - seni ah ti, nevaljalce 3. zao, nemilosrdan katiye a rima; cf. uyak kafiyelendirmek rimovati kafiyeli rimovan
kafasız
glup, ogranicen
katiyesiz bez rime, nerimevan
kafasız
tupoglavost, glupost
kaftan ist. kaftan
kafa tasçı kojideliljude poobliku glave (covek,glediste)
kafur (kafur) a kamfor - ağacı bol. kamforovo drvo (Cinnamomum canfora
kafa tasçılık vid rasizma koji ceni ljide poobliku glave
kagir p od Kamena, kameni; - ev kuca od kamena; - köprü kameni most
kafa
tası
anat. lobanja
kaf dağı legendarna planina Kaf; fig. turobno i nepristupacno mesto 2. arh. Kavkaz o - na kadar do kraja zemlje kafein kofein kafes 1. kavez, krletka 2. resetka, mreza 3. arg. buvara, zatvor O - gibi 1) suv, mrsav kao skelet 2) izbusen kao reseto; - e girmek pasti u klopku; - - sav
kağan
ist. han, kagan
kağanlık
1. titula kagana 2. kaganat
kağıt (-dı) p ı 1. papir, hartija; - ezmesi papirnata kasa, papirno testo; - topu ris (500 listova); - üzerine koymak (ili dökmek ) staviti na papir, napisati; aharlı sjajan, satiniran papir; ambalaj (ili .sargınlık ) - papir za pakovanje; yazı - papir za pisanje 2. papir, caga, dokumenat;
537
kağıt ağacı
resmi - zvaniean dokumenat 3. karte (za igranje) - çalmak sakriti, p0dmetnuti kartu; - dagıtmak (po) deliti kadte 4. pismo ll od papira, papirnat; - para pa" pirnat novac O - gibi olmak prebledeti, pobeleti kao papir (o licu); - kurdu knjiski moljac (Ptirida); - üzerinde kalmak fig. ostati na papiru; Mısır - ı papirus kağıt ağacı kağıt
v.
balığı
kağıt
traciasta
riba
(Trachypterus) kağıtçı 1. proizvodjac papira 2. prodavac papira kağıtçılık
1. industrija papira 2. trgo-
vina papirom kağıt dutu -bot. papirno drvo, japanski · dud (Broussonetia papyrifera) kağıt helvası
lisnata halva (sa tankin krunljivim slojevima) kiiğıtlamak
ak. prekriti papirom, zalepiti
pa pir kağıtlı
koji sadri:i papir
kağıtlık 1. kutija sa pregradama (za papir) 2. pogodan za izradu papira
kağnı
taljige, kolesnik (sa dva drvena tocka); - gibi gitmek jedva se vuci, veoma sporo ici kağşak razlabavljen, rasklimatan (namestaj i sı. ) 2. star, trosan kağşamak
1. razklimatati se (o namestaju) 2. postati trosan; astareti 3. fig. oslabiti, onemocati, oronuti kağşar
v.
kağşak
kah p; - - katkad ... katkad; cas ... cas; - böyle - şöyle cas ovako, cas onako; ister - istemez cas hoce, cas nece kahır (-hrı) a 1. nasilje, pritisak; mucenje - ı çekilmez nepodnosljiv; /-ın/ - ını çekmek trpeti nasilje (od koga); - a katlanmak miriti se s cime, podnositi uvrede 2. zalost, tuga; - ından ölmek fig. umreti odtuge
538
kahırlı
tugovati, patiti
tuzan, zalostan; bolan
kahil a ath. zreo, punoletan; kahlllik zrelost, punoletnost; kah in a prorok, predskazivac, gatar k~hinlik
prorocianstvo,
predskaznje,
gatanje
dutu
zool.
kahırlanmak
kahir a 1. arh. razoran, unistavajuci; kuvvet razorna snaga 2. pretezan, dominantan; - ekseriyet ogromna veeina kahkaha a grohotan smeh; - atmak glasno se smejati; - yı basmak (koparmak ili salıvermek) prasnuti u smeh, grohotom se smejati; - dan kırılmak puci od smeha, umirati od smeha kahkaha çiçeği bot. ladolez, poponac (Convolvulus) kahpe a ı bludnica, kurva; ll fig. veroloman, nevran, podmukao O - nin dölü vu/g. kopile, izrod; - oğlu kuckin sin, nevaljalac; - felik prokleta sudbina! kahpece kurvinski, prevrtljiva kahpelenmek kurvati se kahpelik 1. kurvaluk, bludnicenje 2. nevernost; podlost, nitkovluk - etmek 1) kurvati se, bludniciti 2) podlo postupati, nitkovski se ponasati kahraman p 1. heroj, junak; milli - narodni heroj 2. /it. junak, glavni junak (romana, drame, pripovetke) kahramanca, kahramancasına hrabro, herojski, junacki kahramanlaşmak
postati junak
kahramanlık
herojstvo, heroizam, junastvo; - yapmak ciniti podvige kahretmek 1. ak. muciti, kinjiti 2. razarati, unistavati 3. muciti se, patiti; tugovati 4. dat. proklinjati, kleti kakhrolmak muciti se, patiti o kahproklet bio! kahrolsun! dole!
rolasıl
kakışma
kahvaltı (-yı) 1. dorucak; - etmek (ili yapmak) doruckovati 2. lako jelo
kahvaltılık
za dorucak; jelo za dorucak
kahve ll 1. kafa (Coffea) 2. kafa (plod i napitak) - çekirdegi kateno zrno; - çekmek mleti kafu; - değirmen! mlin za kafu; - falı · gatanje u kafu; - kavurmak prziti kafu; - ocağı odzaklija, odeljenje gde se sprema kafa; - telvesi kateni talog; acı (ili sade) - gorka kafa; çekilmiş - mlevena kafa; orta şekerli -:- srednje zasladjena kafa; şekerli - slatka kafa 2. kafana; kafe · kahveci kafidzija
svet, univerzum; cf. evren 2. fig. svako, svi ı
kak1 nar. 1.suva voce, pastila; üzüm suvo grozdje 2. fig. suv, mrsav (covek)
kak2 nar. lokva, barica (u udubljenju drveta i kamenq) kaka (u decjem jeziku) 1. kaka; - yapmak kakiti (o deci) 2. prljavstina, necistoca, pogan kakaç (-cı) nar. 1. suvo soljeno meso 2 .. bivolja pastrma kakalamak1 ak. 1. stalno gurati; udarati, kucati 2. fig. obmanuti (u trgovini)
kahveeilik 1. gajenje kafe 2. lrgovina kafo m kahvehane a-p kafana; kafe Kahvehaneel vlasnik katane kahvelik kutija za kafu kahve reni (-ni-yi) kafena boja, boja kafe ll braon, mrk, boje kafe kahya p 1.arh. ekonom kuce (konaka) 2. cehaja, staresina esnafa; saraçlar - sı staresina sarackog esnafa 3. iron. dusebriznik, advokat; /-ın/ başına - kesilmek mesati se u tudje poslove, zabadati nas u tudje poslove kahyalık 1. zanimanje ekonoma 2. polozaj cehaje 3. uplitanje, mesanje u tudje polove; dusebriznistvo; - yapmak (ili etmek) zabadati nos u tudje poslove
kaide a 1. pravilo; - olarak po pravilu; dilbilgisi - leri gramalieka pravila 2. jur. norma 3. osnova, fundament (gradjevine); postolje (spomenika) 4. mat. osnova; ct. taban kail a dat. saglasan, voljan; - olmak bili voljan, biti saglasan; saglasiti se kaime a arh. 1. zvanican dokumenat, naredba; ferman 2. papirnat novac kain a arh. koji postoji, postojeci kainat
(-tı)
a 1. vasiona, vaseljena;
kakalamak2 kakiti (o deci) kakalanmak ukatiti se kakao kakao; - ağacı bot, kakaovo drvo, cokolada-drvo (Theobroma cacao) kakavan arg. 1. budala, glup, blesav 2. nadmen, naduven, uobrazen kakavanlık 1 . budalastina duvenost, uobrazenost
na-
2.
kakıç (-cı)
ribarska kuka
kakılmak
dat. pass. od kakmak ô (bir kalmak stajati kao ukopan
yere)
kakılıp
kakım
v. kakum
kakımak
ak. dijal. grditi, koriti, karali
kakınç (-cı) prekor, prigovar; başına etmek stalno prebacivati, prigovarati
kakır; - - onom. pucketanja, krcanja - kakırdamak pucketali, krckat i - - gülrnek glasno i dugo se smejati kakırca zool. puhac cardinus avellanarius)
kakırdak (-ğı)
lesnjar (Mus-
cvarci
kakırdamak 1. pucketati, krckati, hrskati 2. arg otegnuti papke kakırtı
1. pucketanje, krckanje, hrskan-
je kakışma
/it. kakofonija
539
kakışmak
kakışmak s
ile gurati, se, tiskati se
kakıştırmak
ak. ovlas gurati, muvati
podgurkivati
kakli barica (u kameni ili drvetu kakma gl. im. od kakmak ll graviran, utisnut, inkrustiran; ~ tepsi graviran posluzavnik kakmacı
graver
kakmacılık
graviranje; graverski zanat
kakmak (-ar) ak. dat. 1. gurati, tiskati 2. ukucavati, nabijati3. gravirati kakmalı
graviran
kaknem 1. slab, mrsav, suv 2. svadljiv, naopak, ruzne naravi kakofoni kakofonija; kakofonik kakofonijski; kakofonican kaktüs bot. kaktus (Cactus) kakule a bot. srdis, kardarnon (Eiettaria cardamonum); seme kardamana (kaozacin) . kakum zool. 1. hermelin (Mustela erminea) 2. krzno od hermalina kakül p uvojak, kovrdza, pramen kal1 rec, govor O ~ e almamak ne pridavati vaznost, ne uzimati uu obzir kal2 preciscavanje metala; taljenje kala jos; za, do; (saat) beşe bir çeyrek cetvrt do pet; (saat) ona on - dese! do dese!; şehre bir kilometre ~ benzin bitmiş benzin je nestao na kilometar do grada ~
kalaazar p malteska groznica kalaba a nar.
kalabalık
kalabalık (-ğı) 1 1. masa, svetina, gomila 2. guzva, tiska, vreva, gungula, kalabaluk ll mnogobrojan, mnogoljudan; ~ blr aile velika porodica; ~ bir şehir mnogoljudan grad, prenaseljen grad 3. prenatrpan (stvarima); - etmek (ili yapmak)
540
praviti guzvu, navaliti, nagrnuti; zakrciti, prenatrpati (staridijom) kalabalıklaşmak stvoriti se (o guivvi) okupiti se, napuniti se; postali mnogoljudnim (o gra~u, naselju)
kalafat 1. mor. zaptivanje, zapusivanje (kucinom); katranisanje 2. ist. ·janicarska kapa (sa uzanim vrhom) 3. popravka, popravljanje 4. fig. grdnja, ukor; - yapmak (ili etmek) zapusivı:ıti, zaptivati; katranisati 2) popravljati; ~ a çekmek fig: dobiti ukor kalafatçı mor. super, majstor koji zaptiva (brodove)
kalafatlama k ak. 1 . mor. zapusavati; katranisati 2. fig. poopravljati; urediti, dovesti u red, doterati kalak (-ğı) nar. 1. nos vrh nosa 2. nevestinski venac balege 3. gemila bez/. 1. izgubiti se, izgubiti glavu 2 naci se u teskom polozaju kalamar zool. sipa sitna, desetonozac (Loligo vulgaris) kalarnata krupna imesnata maslina. ·kalan ostatak, preostatak; mat. ostatak, razlika kalantar gizdavac, kicos kalas daska (debela i dugacka); ~ gibi fig. grub, neotesan kalay 1. kalaj 2. fig. varljiv izgled. (coveka) 3. arg. psovka; - basmak psovati sve po spisku kalaycı
1. kalajdzija 2. prevarant; sar-
latan kalaycılık
1. kalajdzijski zanat 2. sar-
latanstvo
kalaylamak ak. 1 . kalajisati 2. fig. prikrivati svoje nedostatke 3. arg. mnogo psovati, psovati kao kocijas kalaylanmak pass. od kalaylamak kalayiatmak caus. od kalaylamak
kalem kalaylı
1. kalajisan 2. s kalajem ô
kalaysız nekalajisan; sa otpalim kalajem (o posudi)
kalben a od srca, srdacno, iskreno kalbi a srdacan, iskren kalbur a reseto o - a çevirmek izresetati; - deliğinden düşmek provuci se roz iglene usi; - a dönmek biti sav izresetan; - dan geçirmek proresetati; pazljivo proveriti; - gibi rupicast; - la su taşımak baviti se uzaludnim poslom kalburcu resetar kalbur -
kemiği
anat. resetasta kost
kalburlamak ak. prosejavati, resetati kalburlanmak pass. od kalburlamak kalburlatmak ca us od kalburlamak kalbur üstü istaknut, ugledan; - ne gelenler krem drustva; - ne gelmek (ili kalmak) postali ugledan, poznat kalcı
topionicar (metala)
kalça bedro, kuk; ko st kalçalı
bedrena
kalçete pleten kanap (pljosnat)
kaldıran
fiz. poluga
1. koji podize 2. anat. mi-
sicpodizac kaldırıcı
dizalica, vitao; el - sı rucna dizaljca; hidrolik - sı hidraulicna dizalica kaldırılmak
pass. bez/. od
kaldırmak
kaldırım 1. kaldrma; - döşemek kaldrmisali 2. trotoar O - çiğnemek navici se na gradski zivot, postali gradski covek; mühendisi bazolo, lanzalo- süpürgesi (ili yosması) ulicarka; kaldırırncı 1. kaldrmar, kaldrmdzija 2. arg. prevarant, dzeparos, kaisar kaldırırncılık kaldımarski
kaldırımsı
kaldrmisan
anat. casicni (o tkivu)
kaldırmak 1. ak. (po) dizati 2. vuci, nositi; arabam bu yükü kaldırmaz moja kola ne mogu da vuku ovaj teret 3. fig. podnositi trpeti; böyle şakayı kaldırmam ne podnosim kavu salu 4. fig. odgovarati, (pri) stajati; bu gibi elbise fazla süs kaldırmaz ovak:voj haljini ne odgovara suvise ukrasa 5. ak. ukinuti, likvidirati (ustanovu, preduzece); ponistiti; yürürlükten - ukinuti, obesnaziti, staviti van snage (odluku, zakon i si.) 6. uputiti, otpremiti; odvesti, odnneti 7. sahraniit 8. ak. ab/. preneti, premestiti; dolabı - premestiti orman 9. smestiti (u bolnicu); dün dedemizi hastaneye kaldırdık juce s mo smestili d edu u bolnicu 1 O. ak. rasklopiti; demontirati; çadırı - sklopiti sator; köprü - demontirati most 11. nar. oteti, ukrasti (devojku) 12. dici, probuditi; beni saat beşte kaldırın probudite me u pet sati 13. arg. zdipiti, drpiti, smotati kaldırtmak
kemiği
velikin, sirokih bedara (ö zeni)
kaldıraç (-cı)
kaldırırnil
zanat
caus. od kaldırmak
kale a 1. utvrdjenje, tvrdjava; fig. bastion 2. sp. vrata, gol; - sahası golmanski prostor 3. sah top, ku la o - gibi cvrst, kao badem (o zgradi); fig. cvrst, pouzdan poverljiv (o osobi) kalebent (-di) a-p arh. zatocenik u tvrdjavi kaleel sp. vratar, golman kalem a 1. pero; olovka; - açmak (na) ostriti, zasiljiti olovku; napuniti pero; - çekmek precrtavati, presrabati; - kutusu pernica; boya - i bojica; dolma - naliv-pero; tüy - guscije pero 2. kancelarija, pisarnica, biro, ured; - efendisi arh. kaneelariiski sluzbenik; sekretar 3. fig. pismo; napis; - e almak pismeno izloziti, napisati; - inden kan damlamak biti majstor pisane reci, imati briljantan stil; - e gelmez 1) neopisiv 2) besmislen, apsurda~ (o reci i si.) - sahibi covek od pera, knjizevnik; -
541
kalem
aşısı
i olmak vladati pisanjem; - yürütmek napisati, sastaviti 4. dleto, rezaljka, dubac 4. vrsta, sorta; ct. çeşit; üç - ilaç Iri vrste lekova 5. stavka, tacka 6. kicica 7. kalem, cevcica za konac o - kaşlı kankih, kao izvajanih obrva; - kulaklı malih i pravih usiju (jelen, koni); /-da/- oynatmak 1) pisati 2) ispravljati, korigovati teks! 3) pokvariti ispravljanjem (teks!); - parmaklı dugih i tankih prstiju; kalem
aşısı
kalem, cep
kalembek (-ği) 1. bot. sandalova drvo (Santalum album) 2. vrsta kukuruza kalemiş
zool. cibet (Civet tictis}
kalemlik kutija za pera; pernica kalemşor
a-p pej. piskaralo, skrabalo
kalemtıraş
1. perorez 2. rezac, ostrac
(za olovke)
kalenderi p lif. katreni derviskih pesnika kalenderlik asketizam, isposnistvo kalensöve a 1. arh. kapa sa ostrim vrhom (koji su nosile zanatlije} 2. bot. kapica korena kaleska laka otvorena kocija kalevi a arh v alkali kaleydoskop kaleidoskop kalfa a 1. kalfa 2. arh. nadzornica nad domacicama (u konaku, palati) 3. arh. pomodnik ucitelja u osnovnim skolama 4. arh. !ice koje odvodi decu u skolu 1. polozaj kalfe 2. kalfenska
plata nar. poskakivati, propinjati se (o konju) 2. bacakati se uvis (o ribama)
kalhane topionica, livnica kalıcı stalan, postoljan, neprolazan; fig. besmrtan, neprolazne vrednosti (o umetnickom delu}
542
1 manjkav, falican, nepotpun, defektan ll usedelica, stara devojka kalım
v. ölüm postojan,
kahmit bes mrtan kalımsız
neprolazan;
vecit,
nepostozan prolazan,
efe-
meran; kalın 1 1. debeo; - duvar debeo zid iplik debeo konac; - kitap debela knjiga 2. gust, cest; - kaşlar guste obrve; - sis . gusta magla 3. pun; - dudaklar pune, socjne usne 4. krupan; - kum krupan pesak 5. dubok, krupan, snazan (o glasu) 6. /ing. velar, zadnjenepcani suglasnik O kafalı tupoglav; - kafalılık tupoglavost, ogranicenost
kalın bağırsak (-ğı)
kalınca
kalıniaşmak
postojanost, neprolaznost
odebljati
kalınlaştırmak kalınlık
anat. debelo crevo
podeblji, prilicno debeo
ak. zadebljati; pojacati
-p debljina; -
ında
u debljini od,
... debljine bez/. od kalmak; burada akkadar kalınır mı? moze li se ovde ostati do veceri? O /-la/ kahnmamak ne zadovoljiti se sa, ne ostati na ... kalınmak
şama
kalıntı 1. ostatak, preostali deo; 2. trag. ostatak, ruina, rusevina; eski şehirlerin ları ostaci, rusevine starih gradova kalın yağ kalıp (-bı)
kalgımak
kalıcılık
nar. srp
kalık (-ğı)
kalın2 nar. mladozenjin dar nevesti
kalender p pustinjak, isposnik, asketa
kalfalık
kalıç (-cı)
ll tesko gorivo, mazut
a 1. kalup, model, sablon; oblikovanje, modeliranje; /-ı/ - a dökmek izliti u kalup 2. komad, kolu!; bir kalıp peynir kotur sira; beş - sabun tri pakla sapuna 3. oblik, forma; izgled, spaljasnjost; - tan - a girmek menjati izgled; dobijati razlicite oblike; - kiyafet spoljni izgled; - ı kiyafeti yerinde naocit, stasit 4. obmana, smicalica, trik O - ını basmak
çıkarma
kalkmak pouzdanö tvrditi; - değiştirmek (ili dinlendirmek) arg. otegnuti papke; - etmek namagarciti nasaditi koga; - gibi oturmak stajjati kao saliveno (o delu) - gibi serilmek lezati kao klada; - gibi uyumak spavati kao zaklan; - kesilmek stati kao ukopan, zapanjiti se; - kıyafet spoljini izgled kalıpçı
1 . kalupar; modelar 2. prep-
redenjak kalıpçılık
modelerstro, izrada kalupova
kalıplamak ak. staviti na kalup; oblikovati; modelirati kalıplanmak
pass. od
kalıtçı
kahtım
bilimi genetika
kahtımsal
nasledan; ct. irsi
kalibre kalibar (vatrenog oruzja kalifiye kvalifikovan; lifikevan radnik
işçi-
kva-
/
kaliforniyum hem. kalifornijum kaligrafi kaligrafija, krasnopis kallnos zoo. zvizdovka, jukavac (Chadadrius pluvialis)
ziatar
pi-
kalinos zool. riba slicna grgecu kalipso kalipso, igra sa jamajke kalite kvalitete, svojstvo; - kontrolü kontrola kvaliteta kaliteli kvalitetan
kalkılır
bes/. od kalkmak; leti se rano ustaje
kalkındırmak ak. razvijati, usavrsavati, izgradjivati
rast, razvoj, program razvoja
kalkınmak
yazın
podizati,
napredak; -
razvijati se, obnavljati se; ll
jacati kalkış ll odlazak, polazak (voza); poletanje (aviona); - a geçmek odvojiti se od piste, poleteti; - saatleri vreme polaska (poletanja)
naslednik biol. naslednost cf. irsiyet
kalkık 1 . uspravan; uzdignut; - burun prcast nos; - kaşlar podignute obrve 2. narastao, naduven; odlepjen; otpao (o boji, tapetama i si.)
programı
nasledje; nasledstvo;
kahtım
kalker geol. krecnjak
kalkınma
caus. od kalıplamak
boravak, prebivanje
kalıt (-tı)
kalkan bezi anat. stitna zlezda, stitnjaca
erken
kalıplı 1. ukalupljen, modeliran 2. pravilan; cf. düzgün; - kıyafetli lep, stasit kalış
kalkan 1 . stil; fig. ll zastitnik 2. zoo/. iverak, oblis (Scophtalmus maximus) O dikeni bot. bodalj, stricak (Carduus); karı snezni nanos, smet
kalkılmak
kalıplamak
kalipiaşmak 1 . uobliciti se, dobiti odredjen oblik, 2. ukalupiti se, sematizovati se kalıpiatmak
kalitesiz nekvalitetan
kalkışmak dat. 1. naumiti, zamisliti; pokusati; nastojati; usuditi se, odvaziti se, drznuti se; hazırlıksız girmeye kalkıştı odvazio se da nespreman izadje na ispit 2. prihvatiti se, latiti se, zapoceti; yapamayacağı işe kalkışmal ne prihvataj se posla koji ne mozes da uradis!
kalkmak (-ar) 1. ustajati, dizali se: 2. fig. ustati, (po) buniti se, istupati protiv cega 3. dici se, podici se; duman havaya kalkıyor dim se dize u vazduh 4. odlaziti; polaziti, kretati; tren kalkıyor voz polazi; 5. nestati, isceznuti; ortadan - nestati; propasti 6. ukinuti se, staviti se van snage; sıkı yönetim kalkacak ukinuce se vanredna stanje; 7. izgubiti aktuelnost, nestati, izgubiti se; bu adet yavaş yavaş kalkıyor ovaj obicaj se postepeno gubi 8.
543
kalkojen oguliti se (o kozi); otpasti, odlepiti se; 9. biti ubran, sakupljen (o !etini) 1O. abi. pojaviti se, podi6i se (iz skrivenog mesta); izleteti (o ptici); bir tavşan kalktı pojavio se jedan zec 11. dat. prihvatiti se, latiti se cega; odluciti se, resiti; cf. kalkışmak 12. dat. pre6i; dört nala - pre6i u galop o kalkıp kalkıp oturmak vrpoljiti se, sedeti kao na iglama
kalkojen hem. kalagen kallavi roman
ı
ist. vezirska kapa ll velik, og-
kallem v. allem kalleş
nar. nepouzdan, nesiguran; uz-
dajnicki kalleşlik
necasnost; prevara, obmana; - etmek prevariti, obmanuti, ne ispuniti obe6anje
kalma 1 gl. im. od kalmak ll ostao, preostao; nasledjen; dededen - toprak zemlja nasledjedjena od dede; ll eski zamanlardan - adetler obieaji iz starih vremena kalmak (-ır) 1. osta (ja) ti 2. (pre) ostati (o vremenu, kolicini i si.) bir kilo şeker kaldı ostalo je kilo se6era; öğleye iki saat kaldı ostala su dva sata do podne; 3. odsesti, boraviti, stanovati (u hotelu i si.) hangi otelde kaldınız u kom hotelu ste odseli? 4. ziveti, boraviti; !sviçre' de yı larca kaldı on je godinama ziveo u Sivajcarskoj 5. stati, zaustaviti se; şimiz kaldı nas posao je stao; otobüs yarı yolda kaldı autobus se zaustavio na pola puta 6. odloziti se; biti odlozen; yolculuğumuz önümüzdeki aya kaldı nase putovanje je odlozeno za iduci mesec 7. abi. ostati bez, lisiti se; işten - ostati bez posla 8. ponavljati, ne poloziti razred 9. dat. pasti u deo; bütün işler bana kaldı svi su poslovi pali na mene 1O. abi. preci; miras ona babasından kalmış nasledstvo mu je ostalo od oca 11. sa gerundivom glagola na -ka i -ıp gradi trajne
544
glagole ili glagole koji istazuju divljenje i cudjenje; bakakalmak, şaşakalmak zapaanjiti se, preneraziti se; donakalmak slediti se, skameniti se(od uzasa, straha); uyuyakalmak dugo spavati O kala kala sveukupno; najvise; kaldı ki osim toga; ipak; medjutim; /-al kalsa (ili kalırsa) po misljenju; sto se.tice; /-dan/ kalır yeri yok isti, bez ikakve razlike; az kalsın umalo, zama lo kaloma mor. podvodni deo sidrenog la nca kalomel hem. kalomel, zivin hlorid kalari fiz. kalorija; - ünitesi kaloricna jedinica kalorifer 1.instalacija centralnog grejanja 2. nar. radijator kaloriferci instalater centralnog grejanja kalariferli s centralnim grejanjem (o zgradi, stanu) kalarili kaloriean; od ... kalorija kalarimetre kalarimetar kalorimetri kalorimetrija kaloş
v. galoş
kalp1 (-bi) a srce; dusa ; osecanje; dobrota; - atması kucanje srca; - bilgisi kardiologija; - çarpıntısı lupanje srca; med. tahikardija; - genişlemesi prosiranje srca; - gevşemesi dijastola; - krizi srcani napad; - sektesi sreani udar; - sıkışması angina pektoris; stenokardija; - yetmezliği (ili yetersizliği ) srcana insuficijencija O - ten srdacno, iskreno; acısı ucveljenost, ojadjenost; !-al - - ini açmak otvoriti dusu: - ağrısı dusevni bol; ljubavni jadi; - i bütün cestit; plemenit, dobrodusan; - e doğmak predosetiti; - ini doğmak imati predosecanje; - i fesat ljubomoran; zavistan; - i geniş bezbrizan, veseo; - - e karşıdır ljubav je uzajamna; - i kanamak patiti; - i kırık uvredjen, pov-
kambur redjen; - i olmamak biti bez srca, biti surov; - im parça parça oluyor mnogo nu je zao, srce mi se cepa; - i sıcak iskren; - i temiz _dobronameran; dobrocudan; /-al - ini vermek pokloniti srce; - ine yer etmek uci u dusu kalp2 a 1. lazan, nevazeci; - akçe (ili para) nevazeci novac) 2. lazliv, meiskren, povaren (o osobi) kalpak (-ğı) kalpak, sapka (kapa sa obodom od krzna) kalpakçı kalpaklı
izradjivac kalpaka
kalpazan a-p 1. falsifikator novca 2. prevarant, varalica kalpazanlık
falsifikovanje, krivotvorenje novca 2. podvala, prevara izgubiti radne navike (ves-
tinu, otretnost) kalplık krivotvorenje, falsifikovanje 2. nistavnost, bezvoljnost zarad
kalpli: iyi - bir adam dobrodusan covek; kötü - bir adam los, zao covek kalplilik rodusnost
iyi
dusejevnost,
dob-
kam re/. saman kam p. arh. zelja; (Bir şeyden - almak ostvariti zelju i nadu kama 1. kama (dvosekli noz) 2. klinast predmet, klin 3. zatvarac (topa) 4. nar. dobijena partija (u igri); dobitak; - basmak dobiti igru, pobediti
kamalamak ak. raniti kamom kamara 1. mor kabina 2. kucica; dümen - sı kormilarnica 3. dom; Lortlar sı dom lordova (u Engleskoj) karnarilla pot . kamarila, koteriza politicka klika kamarot (-tu) brodski stjuard kamaşmak 1. zaslepeti, obnevideti za trenutak (od jake svetlosti 2. utrnuti (o zubima); dişlerim kamaştı zubi su mi utrnuli kamaştırıcı
zaslepljujuci (o svetlosti)
kamaştırmak
kalpsiz bezdusan, surov kalpsizlik bezdusnost, surovost, okrutnost kalseduan min. kalcedon kalsit (-ti) min. kalcit, kalcijum karbonat kalsiyum kalcijum kaltaban p arg. podlac, nitkov; sarlatan, lazov kaltabanlık
kalyoncu mornar na galionu
kamacı artiljerijski mehanicar (za popravku zatvaraca)
sa kalpakom
kalplaşmak
kalyon ist. galion najveci ratni sa jedrima i veslima
sarlatanstvo
kaltak (-ğı) 1. sedlo, oblucje sedla 2. vulg. drolja, flinta kalubela a - dan beri od iskona, do davnih vremena kalya kul. pirjana, tmuljena tikva ili patlidzan
ak. caus. od kamaşmak
Kamber: - siz düğün olmaz svakoj vreci zakrpa; u svakoj corbi mirodjija (kaze se za onog ko se svuda naete) kambiyo1 pomena (valuta); kurs promene; - kuru kurs efektivnih valuta 2. menjacnica kambiyocu menjac valuta kambriyen geo/. kambrijum, kambrijska perioda; - öncesi prekambrijum kambur ı 1. grba 2. ispupcenje, izbocina; - u çıkmak pogrbiti se, ogrbaviti; izbociti se; - zambur 1) pogrbljen, povijen 2) neravan, dzombast 3.fig. muka, nevolja, nedaca; - felek okrutna sudbina!, - üstüne - (ili - - üstüne) nesreca za nesrecom (dolazi) ll grbav
545
kamburlaşmak kamburlaşmak
pogrbaviti se, ogrbavati
kamburlaştırmak
poviti, pogrbiti ledja
kamburluk 1 . grbavost; pogbavljenost 2. ispupcenost, izbocenost; dzombastost kamçı kamzija, bic; - şaklaması fijukanje, pucketanje bica; 1-a/ - i vurmak udariti bicem; - yemek biti bicevan kamçılamak
1; ak. sibati, bicevati 2.
fig. ak. podsticati, pobudjivati, stimulisati; 3. pojacavati se, uzimati maha, sibati, jako . padati (o kisi, snegu) kamçılanmak
kamçılatmak
pass. od caus. od
kamçılamak
karnçılamak
kamçılı
1. s kamzijom, s bicem; - değnek stap sa kamdzijom 2.fig. nasilnicki, tiranski, despostski kamelya bot. kamelija (Camelia japonica) kamer a arh. mesec; - ayı lunarni mesec O - e merdiven dayamak skinuti zvezdu s neba kamera ll sin. kamera kameraman ll kamerman kameriye a senica, venjak, hladnjak karnet A arh. poziv na namaz; - getirmek pozivati na namaz O - i artarmak dici graju, galamiti kamga
nar. iver, cepka
. kamilen a arh. potpuno, sasvim karninete spiritusna lampa kamp- logor; kamp; kampovanje; - a girmek (ili - yapmak) povuci se u kamp (o sportistima-radi priprema za mec); esir - ı lager, logor; temerküz (ili toplama) - ı koncentracioni logor kampana zvono; - çalmak zvoniti kampanya . kampanja; -açmak zapoceti kampanju; barış - sı mirovna ·inicijativa; seçim - sı (pred) izborna kampanja kampçı
kamper; logoras
kampçılık
1. kampovanje 2. logorski
zivat kamu 1 arh. sve, sav; svi; - alem ceo svet ll javnost, drustvo; - düzeni javni, drusteni poredak; - kesimi (ili sektörü) drustveni sekter kamuflaj kamuflaza,masktirenje, prikrivanje; /-ı/ - etmek (ili yapmak) kamuflirati, maskirali kamufle: kirali
/-ı/
-etmek kamuflirati, mas-
kamulaştırmak
ak. podrustvljavati
kamu oyu javno mnenje ka mus a veli ki recnik; !eksi kon kamusalz drustveni, javni kamusaliaşmak
podrustvljavati se
kamış
1 1. trska, trstika 2. arg. "trska", muski polni organ; ll trscan, od trske; dam krov od trske O /-a/ - koymak arg. namagarciti, nasankati kamışçılık (-ğı)
kamış
kulak
juvelirska duvaljka
nar. tankih i pravih usiju (o
konju) kamışlık kamışsı
tanncı
kamu
tanncılık
panteist pantizam
kamutay nacionalna skupstina, parlameni (u ranim godinama Turske republike) kamyon karnion
trstik, trstenik
kamyoncu kamiondzija
supalj i clankovit (o stabljici)
kamyonet (-ti) kamionet
kamil a savrsen, besprekoran; potpun
546
kamu
kan krv; /-a/ -
aktarımı
transfuzija
kanad karvi; - almak uzeti krv; basıncı krvni pri- · tisak; - cisimciği krvno zrnce; - damarı srvni sud; - dolaşımı cirkulacija krvi; - ı dindlrme~ zaustaviti krvarenje; -gelmek krvariti; -: kanseri leukemija; - kesici sredstvo za zaustavljanje krvarenja; - muayenesi analiza krvi; naklı v. -aktarması; - oturması hematom; - pıh tılaşması hematom; - pıhtılaşması koagulacija, zgrusavanje krvi: - pulcuğu trombocit; 1" revan içinde sav u krvi, tesko ranjen; sulanması anemija; malokrvnost; - tahlili v. - muayenesi - vermek dati krv; - yuvarı krvno zrnce; - yürümesi hiperemija; zehirlenınesi trovanje krvi, sepsa; kırmızı - arterijska krv; "kirli (ili siyah ) - venozna krv; temiz - 1) cistokrvan 2) arterijska krv o - ağ lamak gorko plakati, biti veoma potresen; - akıtmak proliti krv; - akmak fig. pasti, proliti se (o krvi-u obracunu); - akmaksızın bez krvi, bez prolivanja krvi; akrabalığı krvno srodstvo; - aramak traziti krv, zeleti se osvetiti; - başına sıç ramak (ili beynine çıkmak) razjariti se; uzrujati se; - a boyanmak okrvaviti se, umrljati se krvlju; - ı çekilmek gubiti snagu, slabiti; - çıbanı med. potkozni cir; - çıkmak pasti, proliti se (o krvi-u tuci); /ın/ - ına dokunmak nervirati, ici na nerve; - donmak skameniti se, slediti se; - dökücü krvoloean, krvozedan; - emmek muciti, kinjiti, piti krv; - esası jur. ocinstvo; /ın/ - ına girmek 1) ubiti 2) silovati, lisiti nevinosti; - gömleğini giyrnek spremati se za ubistvo; - gütmek osvetiti se (ubistvom); - hısımı v. - akrabalığı; - ını içine akıtmak skrivati tugu; - isternek traziti smrtnu kaznu, zeleti krv; - a - krv za krv; - kardeşi pobratim; - ı kaynamak 1) brzo se zaljubiti 2) imati uzavrelu krv; biti zivahan; /-n/ - kusmak patiti; napatili se, krv propljuvati; - kusturmak muciti, kinziti /-ı/ - ıyle ödemek platiti zivotom; - ı sıcak prijatan, simpatican; - ı soğuk 1) hladnokrvan, ravnodusan 2) neprijatan; - ter içinde zapenusan, sav u peni; obliven
krvlju i znojem; - tutmak 1) onesvestiti se (pri vidjenju krvi) 2. fig. izgubiti glavu (o., ubici nakon zlocina); - yutturmak kinjiti, muciti, terorisati; kendi - ına susamak sam sebi kopati raku; sat - cistokrvan·. rasan, plemenit
kana mor. oznaka nivoa vode; ozriaka dubine vod kanaat (-ti) a 1. skromnost, umerenost; zadovoljtvo ( s onim sto se ima 2. ubedjenje, ubedjinost, uverenje; misljenje; imce po mom misljenju; /-al - getirmek uveriti se, ubediti se, doci zakljucka; genel - opste misljenje kanaatkfır a-p skroman, umeren; zadovojan malim cf. kantk kanaatkarlık
skromnost, umerenost
kanaatli v. kanaatkar kanal kanal, prokop; anat. kanal; açmak prokopati kanal; - köprüsü akvadukt; - iyle putem, posredstvom preko kanalcık
kanalic (u organizmu)
kanalizasyon kanalizacijam; kanama krvarenje; burun - sı krvarenje iz nosa; - unutrasnje krvarenje kanamak teci, liti (o krvi); krvariti kanapelik materijal za opsivanje kanabeta kanara arh. v. kesim evi kanarya zoo/. kanarinac (Serinus canarius) o - otu bot. misjakinja (Stellaria media); - yemi seme za kanarince kanaryalık
uzgajaliste kanarinaca
kanat (-dı) 1. krilo (ptice, insekta) 2. peraja (ribe) 3. krilo (aviona) 4. krilo (vrata, prozora); arhit. krilo zgrade 5. po/. frakcija, grupa (stranke) 6. anat. plucno krilo, !eva i desna strana pluca 7. voj. krilo, stana bojnog poretka O /-a/ - alıştırmak priyikavati se; prilagodjavati se; - ı altında pod zastitom, pod okriljem; /-ı/ - ı altına almak
547
kanata uzeti pod okrilje, stititi; /-ın/ - ı altında sı ğınmak naci ciju zastitu; priviti se pod cije krilo; /-al - germek v. - altima almak kanata vrc, bokal kanatçık (-ğı)
krilce (aviona);
kanatlanmak 1. uzleteti, prhnuti 2. dobiti krila (i tig.) kanatlı
s krilom; krilat; iki - kapı dvokrilna vrata; - karınca krilat mrav, termit kanatmak caus. od kanamak kanatsız
beskrilni; - böcekler beskrilni
insekti kanava, kanaviçe (gruba cvrsta tkanina)
tekst,
kanavac
kan bilimi hematologija kan bilimci hernatolog
kandırıcı 1. uverljiv, ubedljiv 2. varljiv,obmanjiv, sablaznjiv kandırırmak
pass. od kandırmak
kandırmak ak. 1. uveriti, ubediti, nagovoriti; ct. ikna etmek 2. zavesti; obmanuti (lepim recima) 3. utoliti, prevariti, ugasiti (glad, zedj)
kandil a 1. kandilo; svetiljka 2. argo pijanac; kör - mrtav pijan o - çiçeği ·bot. hajducica, hajducka trava (Achillea millefolium); - çöreği lepinja (koja se pece za praznicne dane); - gecesi re/. noc kandila (noc otkrovenja, vaznesenja, zaceca i rodjenja proroka Muhameda za vreme kojih se osvetlavaju minareti dzamija); günü dan uoci noCi kandila; - simidi v. çöreği; - in yağı tükenmek umreti; Meryem Ana - i gibi slaba, bleda svetlost
kanca kuka, caklja; /-al - atmak (ili takmak) tig. zakacinjati se, traziti svadju
kandilci 1. prodavac kandila 2. kandilar, palilac svetiljki (na minaretimaj
kancalamak 1. uhvatiti kukom; baciti kuku 2. nametali se, dosadjivati, gnjaviti
ka nd ila
kancalanmak pass. od kancalamak kancalı iğne
sa kukom; kukast, cakljast; pribadaca, ziherica
kancık (-ğı) 1. zoo/. zenka; - köpek kucka, kuja 2. fig. prevrtljivac; verolomnik 3.nar. zena kancıklık
prevrtjivost, verolomstvo
kançılar
sekretar
konzulata
(pos-
lanstva) kançılarya
kancelarija
(poslanstva,
konzulata) kandaş
iste krvi, istog soja
kandefa svetlosti
kandela,
jedinica
zajacinu
kruno srod stvo
kandıra (ağacı)
bot. Lujza, haramsada
(Lipia citriodora) rotis)
548
cestitati (uzajamno) noc
kandilli 1. s kandilom; ukrasen svetiljkama; osvetljen 2. argo mrtav pijan O küfür nar. teska, gadna psovka; - temenna (ili selam) dubok naklon kandillik mesto za kandila kandul: - otu bot. medunika, veliki korov (Spiraea ulmifolia) kanepe kanebe, divan kangal 1. svitak, kanura, povesmo, cile 2. komad (kobasice, sudzuka) 3. splet; /-ıl - etmek (ili yapmak) namota(va)ti kangallamak ak. namota (va) ti, sviti, smotati kangallanmak pass. od kangallamak
kandaşlık
kandıra
kandilleşrnek
(otu) ll bot. belasina (Cala ag-
kangren med. gangrena kangrenleşrnek
istruliti (o tkivu)
kanguru kengur, torbar kanı
ubedjenje, uverenje, uverenost; ct.
kan kanaat; - ma göre (ili ~ mca) po mom uverenju, po meni kanı k skroman, umeren; kanıkianmak s. ile zadovoljiti se; az ile - zadovoljiti se malim kanıkhk
skromnost, umerenost
kanıkmak
dat. uveriti se, ubediti se
kanırmak
ak. izvuci, iscupati; istrgnuti (struk, ekser i si.)
polug; rucica
1. ubedjenje 2. zabluda; obmana,
opsena kanıt
dokaz argumenat;
kanıtlamak
ak. dokaz(iv)ati, gumentovati; cf. ispat etmek kanıtlanmak kanıtil
pass. od
ar-
kanıtlamak
dokazan, potvrdjen; potkrepljen
kanıtsamak
ak. prihvatiti kao dokaz
potvrditi kani (i) a uveren, ubedjen; - olmak biti ubedjen; uveriti se kankan kankan, francuski zenski ples kankurutan bot. v. adam otu kanlamak ak. okrvaviti, umeljati krvlju kanlanmak 1. okrvaviti se 2. postali punokrvan, zdrav 3. zakrvaviti se; nadoci (o krvi); gözüm kaniandı oko mi se zakrvavilo kanlı
kanmazlık neudovoljenost namirenim
kano cunic, mali camac, kanu
dat. 1. navici se, oguglati, postali pavnodusan 2. prezasititi se cega, gadili se; yemeye kanıksadım smucilo mi se jelo
kanış
kanmak (-ar) dat. uveriti se, osvedociti se 2. biti obmanut, prevariti se 3. zadovoljiti se ci me; ct. yelinmek 4. zasititi se, nasilili se; kana kana dovoljno, dosta, u izobilju; kana kana içmek zedno piti potrebama
kanıksamak
kanırtmaç
taşı
1. okrvavljen; - gömlek okrvavljena kosulja 2. krvav; - kavga krvava tuca; 1-1 af - kinli olmak ll biti s kime krvni neprijatelj 3. krvozedan, ubilacki 4. krvav, nedopecen, (o mesu, bifteku) 5. zakrvavljen; - göz zakrvavljeno oko O - basur dznterija
kansa v. konsa kanser med. kardnom, rak; kanser bilimi kancerologija kanserli 1. kancerozan · 2. zahvacen rak om kansız 1. bez krvi, beskrvni; - bir devrim revolucija bez krvi 2. malokrvan, anemican 3. fig. beskrvan, plasljiv, bojazljiv; cansız slab, onemocao, posustao kansıziaşmak
ostati bez krvi; smanjiti
se (o krvi) kansızlık 1. malokrvnost, anemija 2. fig. beskrvnost, bojazljivost; mlitavost
kant a vruc napitak od secera i limuna kantar a 1. kanlar; /-ı/ - a çekmek. (ili vurma k) 1) izmeriti, kanlarom 2) fig. odmeriti, razmisliti, promozgati 2. arh. kantar (mera za tezinu, 44 oke) O - ı belinde stari lisac; - ın topunu kaçırmak ici u krajnost, ne znati meru, prevrsiti svaku meru kantarcı 1. kantardzija 2. vagac, merilac (na pijaci); radnik na javnoj vagi kantarcılık
zanimanje kantardzije
kantarlamak ak. meriti kantarlı; - küfür teska, gadna provska - yı savurmak (ili atmak) psovati i ruziti ·
kantarma zvale, djem (na uzdi) kantaron bot. razlicak (Centaurea cyanus) kan
taşı
min. hematit, krvavik
549
kantat kantat
muz. ka'htata
kantin kantiıia kantincl kantiner, krcmar (vojnicki, radnicki) kanto pesmica, sansona kantocu pevac, sanson kanton kanton, okrug (u Svajcarskoj) kanun 1 a zakon; - a aykırı protivzakonit; - dışı nezokonit, ilegalan, van zakona; - koyma zakonodavstvo; - koyucu zakonodavac; - tasarısı zaakonski projekt; - yapmak izdavati zakone; tabiat - ları prirodni zakani 2. zbornik zakona, zakonik; ceza - u krivicni zakonik kanun2 a muz. kanun (instrumenat sa 72 strune, slican citri) kanuncu 1. sviracna kanunu 2. izradjivac kanuna kanunen kona
a po zakonu, na osnovu za-
kanunı1 a zakonski; zakonit
kanuni2 sviracna kanunu kanuniyet (-ti) a zakonitost; - kespetmek postali zakonit; azakonili se, legalizovati se kanunlaşmak
ozakoniti se, dobiti silu
zakona ak. ozakoniti
kanunname a-p ll zbornik zakona, zakonik kanunsuz bez zakona; nezakonit, protivzakonit kanunsuzluk bezakonje; nezakonitost kanunuesasi arh. ustav
(-M konjak
kanyon kanjan kaolin kaolin kaos haos
550
kap2 (-pı) p. ogrtac, zenski plast (sa rukavima ili bez rukava) kap (-bı) a:/-ın/- ına varamamak ne vredeti cijeg malog prsta; ne biti dostajan kome cipele ocistiti; - ına varılmaz nedostizan, bez premca kapacık
v.
kapakçık
kapak(-ğı)
1. poklopac, zaklopac; kameni poklopac, kamena ploca; kol - ları manzetne; şişe - ı zapusac 2. vratanca (sanduka, sifornjera i si.) 3. mat. segment 4. voj. zatvarac (oruzja) 5. korice (knjige) O /-a/ - ı bir yere atmak bredi na bolje mestu - ı dar atmak kidnuti, strugnuti /-al - vurmak prikri (va) ti, zataska (va) ti taşı
kapakçık (-ğı)
1. poklopcic 2. anat. za-
listak kapak
kanunlaştırmak
kanyak
kap1 (-bı) 1. posuda, sud; - kacak kuhinjska posuda; kuhinjski pribor 2. ambala;za; futrola; pokrivka; omot; korice (knjige); navlaka Oastuka, jorgana); geçirmek presvuci (jorgan, zastuk); ukoriciti (knjigu); obmotati, zaviti o - ı dar uvredljiv, preosetljiv; - a koymak v. bir - a kotarmak - ına sığmamak ne kontrolisali se; biti veoma uzbudjen; bitivan sebe (od radosti ili ljutnje); - yok, kaçak yok bez osnovnih sredstava, bez igde icega;
kızı
devojka sa naslovne strane
kapaklanmak 1. pasti, stropostati se (o camcu) kapaklı f. s poklofcem; poklopljen 2. fig. tajanstven zatvoren, rezervisan kapaklık
v. kapak taşı
kapaksız 1. bez poklopca 2.nar. nevaspitan, bezobrazan, drzak kapalı 1. zatvoren; pokriven; - çarşı pokriven bazar; - hece zatvoren slog; zarf zapecacena koverta 2. fig. povucen, zatvoren; - kutu tajanstven, zagonetan, neodredjen 3. nejasan, nerazgovetan
kapı
(govor i si.); 4. oblacan, tmuran; gökyüzü kapalıdır nebo je tmurno O - bez endokrina zlezda; - çevre obris, kontura; geçmek preci preko vaznog pitanja, ne spomenuti; - oturum zatvorena sednica kapalılık 1. zatvorenost 2. povucenost, suzdrZijivost 3. tajanstvenost 4. nejasnost, nerazumljivost
kapama 1 gl. im. od kapamak ll 1. kul. 2. v. kapatma (2)
kap~ma
'
kapamak ak. 1. zatvarati, zaklapati; pokrivati; zapusivati; kapıyı - zatvoriti vrata; kitabı - zatvoriti knjigu; radyoyu iskljuciti radio 2. zaklanjati; bulutlar güneşi kapadı oblaci su zaktonili sunce 3. zakljuca (va) ti 4. fin. pokriti (deficit) 5. obustavljati, prekidati (posao i si.) 6. skrivati, sklanjati, oskavljati 7. blokirati, zaustaviti (saobracaj) 8. zabraniti, suspendevali (list, casopis)9. (za) sifrovati kapan 1 klopka, zamka, stupica; /-al düuvuci u klopku, namestili zamku; - a girmek uspasti u klopku; - a kısılmak (ili tutulmak ) pasti u klopku
şürmek
kapanca 1 zamkica (za lov ptica) kapanca2 asura, sargija (za pokrivanje izdanaka duvana) kapan duygu med. idiopatija, lokalno obolenje (bez uticaja na ostale delove · tela) kapanık 1. zatveren 2. mracan, tmuran; fig. sumoran, turoban 3. oblacan, natusten (o vremenu) 4. pokriven, prekriven; caddeler karla - ulice su pokrivene snegom 5. uzdrzljiv, povucen, snebivljiv
kapanıklık 1 . zatvorenost 2. mracnost; fig. turobnost 3. oblacnost, tmurnost 4. povucenost, uzdr:Zanost, snebivljivost
kapanmak 1. pass. od kapamak; dergi kapandı casopis je zabranjen 2. fig. zatvoriti se, izolovati se od sveta; içine - odvojiti se od sveta, uvuci se u sebe 3. zavrsiti se, okoncati se; söz burada
kapanmış oldu razgover je tako zavresen 4. dat. pasti, padati, Mciti se; Ayşe yastığa kapanıp. ağlamaya başladı Ajsa je pala na jastuk i pocela da place 5: zarasti, zaceliti se (o rani) 6. oslepeti; trafik• kazasından sonra bir gözü kapandı posle saobracajnog udesa ostao j~ bez jednog oka 7. naoblaciti se, smraciti se; ~ava birdenbire kapandı odjednom se ncıoblacilo 8. ugasiti se, nestati (o porodici, dinastiji i si.) 9. raditi, truditi se; predati se, posvetiti se;
kapari bat. kapra (Capparis spinoza) kaparo kapara e-i kaparoz arg. nezakonita, oteta imovina; /-ı/ - etmek grabiti, drpati kaparozcu grabljivac, otimac kapasite 1. zapremina; obim 2. propusna moc, snaga 3. el. kapacitet (kondenzatora) 4. fig. kapacitet, sposobnost shvatanja kapatılmak
pass. od kapatmak
kapatma 1 . gl. im. od kapatmak 2. milosnica, ljubavnica, metresa 3. prigrabljena imovina, nezakonito stecena imovina 4. sp. presing, striktno pokrivanje (u kosarci) kapatmak ak. 1. kapamak (1-9) 2. prigrabiti, steci necasnim putem 2. ziveti u nezakonitam braku; imati ljubvanicu 4. zabraniti gazete kapatmak zabraniti List kapattırmak
kapçak
caus. od kapatmak
(-M caklja,
motka s kukom
kapçık (-ğı)
1. mala posuda, sudic 2. kosuljica, omaotac; ct. kovan; fişek caura 3. bat. mahuna
kapela sapka, kapa; kaciga, slem kapı 1. vrata; vratanca; kapija; - aralığı 1) poluotvorena, otskrinuta vrata: 2) arhit. otvor za vrata - çalmak kucati u vrata; çalınıyar neko kuca; - ları dört açmak (i fig.) sirom otvoriti vrata; - yı vurmak ku-
551
kapıcı
cati, udarati u ·vrata; ~ yavrusu v. - kuzusu;· döner (ili tambur) v. ~ vrata koja se okrecu, okretna vrata · 2~ u laz (u zgradu, • kucu) 3. sluzba, radno ·mesto; ~ yoldaşı kolega 4. ured, ustanova 5. fig. mogucnost, ·izlaz, s pas; skloniste ·yegane ~ m yurda dönüştür jedini izlaz mi je povratak li domovinu 6. otvor, okrugli prozorcic (na brodu, tenku i si.) 7. geog. klanac, tesnac, slıtjeska 8. ist. palata (sullana ili velikog vezira) O ~ sı açık gostoljubiv; /dan/ ~ açmak neceti razgovor o cemu; ~ yı açmak 1) pocinjati 2) sluziti za. primer drugima; /-ın/ ~ sını aşındırmak dosadjivati cestim posetama; ~ dan atsalar bacadan girer dosadan, nametljiv; - sı bacası yok razrusen; sklepan, na brzu ruku izradjen; - yı büyük açmak uci u posao sa velikim troskom; trositi bez racuna; - sını çalmak (po) kucati nel cija vrata, obratiti se kome (za pomoc i si.) /-ı/ - dan çevirmek ne primiti, odbiti koga; pokazati kome vrata; ~ ya dayanmak banuti, nahrupiti; /-ı/ - dışarı etmek izbaciti, isterati, pokazati vrata; - duvar nikakvog odgovora (na kucanje); ~ gibi srupan, !
posao portira
kapı kulu st. janicarski gardista; sluga u palati; - askeri dvorski gardista kapılandırmak
sluzbu; zaposliti
552
ak. dat. pastavili na
kapılahmak dat. zapasiili se, stupiti u sluzbu; nac namestenje kapılgan lakoveran, povodljiv, koji se brzo odusevljava
kapılganlık
povodljivost; odusevljenje,
zanos kapılı 1. vratima 2) u sluzbi O ~ bacalı na mestu, bez nedostataka (o kuci); - bacalı olmak biti u svadji, zavaditi se, sporeckati se
kapılmak dat. 1. pass. od kapmak 2. fig. prevariti se; onun sözlerine kapıldım prevario sam se u njegove reci 3. predati se, podleci cemu; ümitsizliğe - pasti u ocanjanje 4. zaneti se, biti cime ocaran 5. zaljubiti se; arkadaşım. yine bir kıza kapıldı moj drug se ponovo zaljubio u jednu devojku kapı oğlanı
ist. kurir, glasonosa; posilni
(u ambasadi) kapısız 1. bez vrata, bez kapije 2. bez sluzbe, bez posla; nezaposlen kapış jagma, grabez; - - na grabac, na jagmu; - ~ kapışmak razgrabiti, sve pokupovati; - ~ yemek halapljivo jesti
kapışılmak
pass. od
kapışmak
kapışmak 1. ak. grabiti se, jagmiti se, gusati se 2. s ile zakaciti se, zavaditi se, (po) tuci se 3. arg. cmakati se kapıştırmak
kapik
(-ği)
caus. od
kapışmak
kopejka
kapital (-li) 1. ek. kapital; bogatstvo; ct. sermaye; ~ yatırımı ulaganje kapitale 2. tip. verzalno, veliko slovo kapitalist mayedar
(-ti)
kapitalista;
kapitalizm kapitalizam; cf. ana
cf.
ser-
malcılık
kapitone 1. vatiran, postavljen (o dolu) 2. tapaciran (o fotelji, vratima); - kapı tapacirana vrata
kapsam kapitülasyon 1. kapitulacija, predaja 2. - lar ist. kapitulacije (odredbe kojima je Visoka porta priznavala odredjena prava stranim podanicima) kapaç
(-cı)
otimacina, placka
kapaççı
1. otmicar, pljackas 2. fig. nadrimajstor, fuser kapaççılık 1. otimacina grabez, kradja 2. osljarenje, fuserisanje
kapkara potpuno crn; crn kao ugljen kapkaranlık
potpuni mrak, mrkli mrak
kaplam log. obim, sfera poimanja; kaplama ı 1. gl. im. od kaplamak 2. pokrivna obloga, opsivka; prevlaka, premaz; glazura; oplata; krunica (zubna); duvar - sı zidna tapeta ll pokriven, oblozen, premazan, prevucen; glaziran; lurniran kaplamacı
oblagac (srebrom, furnirom i
si.) kaplamacılık
oblaganje, furniranje
kaplamak 1. ak. pokrivati, prekrivati; bulutlar gökyüzünü kapladı oblaci su prekrili nebo 2. s. ile oblagati; opsivati; prevlacti; oblepljivati; gümüşle - posrebriti; kağıtla ...; oblepljivati papirom 3. povezivati, koriciti (knjigu) 4. zahvatiti (o boromatizma kolumu kapladı lesti); reumatizam mi je zahvatio ruku 5. fig. ispuniti (o osecanju) içini sevinç kapladı ispunila ga je radost srcee je ispunila radost 6. obavi (ja) ti, pritisnuti; aviuyu birden sessizlik kapladı dvoriste je odjednom obavila tisina
riiu
kaplamalık materijal za pokrivanje (oblaganje, opsivanje, furniranje); - kumaş tkanina za presvlacenje (fotelja i si.); .tahta furnir
kaplamil ektenzivan, obiman, epsiran kaplan zool. tigar (Felis tigris); - postu tigrova koza
kaplanboğan
bot. jedic, zabljak (Aco-
nitum iıapellus) kaplanmak pass. od kaplamak kapiatmak caus. od kaplamak kaplı 1. pokriven, prekriven; opsiven; oblozen 2. s povezom; povezan; - kitap ukoricena knjiga
kapiica 1 vreli izvor, banja
kaplıca2 bot. jedrozrnac (Triticum monococcum) kaplumbağa zool. kornjaca (Testudo) o - gibi hladnokrvan i spor; - yürüyüŞü veoma spor hod, kornjancin hod
kapma 1 gl. im. od kapmak ll otet, ugrabljen, prisvojen kapmaca 1 V. kapma (ll) ll suge (decja igra) kapmak (-ar) ak. 1. uhvatiti, scepati; istrgnuti, izvuci; kurt kuzuyu kaptı vuk je ugrabio jagnje 2. rastrgunti 3.. otkinut.i, odneti, odseci; makine elini kapmış masina mu je etkinula saku 4. fig. brzo shvatiti, odmah razumeti 5. navuci bolest, oboleti; verem - oboleti od tuberkuloze 6. oteli, ugrabiti O kapanın elinde olmak biti veoma trazen; kapıp koyuverme~ zanemariti, zapustiti; huy - steci losu naviku kaporta1. poklopac (automobilskog palubi motora) 2. mor. zastakljen otvor (za provetravanje i osvetljavanje un~t rasnjosti broda)
na
kaportacı
majstor za spoljne popravke
motora kapriçyo muz. kaprico kapris kapric, cef, hir, musice kaprisli kapriciozan, cudljiv, hirovit kaprissiz nekapriciozan kapsam 1. obim, sfera, krug; 2. log. obim shvatanja
553
kapsamak
':,,·:·: 1.1
kapsamak ak. obuhvatati, sadı-Zavati; kapsamlı
obuhvatan, obiman
);:
kapsız nepokriven; bez pokrova; bez omota, bez korica
kapsol (-lü) voj. teh. kapsla; tahrip - ü kapsula za paljenje eksploziva kapsül 1. v. kapsol 2. med. kapsula 3. bot. mahuna, ljuska, caura 4. hem. epruveta (za isparavanje} 5. caura (glica, boce} kaptan 1. kapetan broda 2. sp. kapiten 3. kapetan aviona kaptanıderya ist komandant mornarice (u Osmanskom carstvu)
kaptan
paşa
kaptanlık
v.
kaptanıderya
zvanje, duznost kapetana
kaptıkaçtı 1. ll kamionet; minibus 2. vrsta kartaske igre 3. arg. d:Zeparenje, drpisanje
1. gl. im. od
kaptırma
kaptırmak
2.
rucna testera kaptırmak ak dat. caus. od kapmak; kendini hırsızlığa - postali kradljivac, upustiti se u kradju
kapuska kul. dinstan kupus, kaput1 (-!U} 1. Sinjel 2. prezervativ, guma
V.
kaporta 3.
kaput2 (-tu} lluzastopne pobedi (u kartaskim igrama} O - gitmek arg. pasti na svim ispitima, ne dati nijedan ispit kaput bezi tekst. amerikan kaputluk 1. stof za sinjele 2. mesto za sinjele kapuz nar. 1. klanac 2. gusta, neprohodna uma
s
kapüşon
kapuljaca
kar sneg; - dan adam Snesko Belic; alaca oldu sneg se proredio, zima se blizi kraju; - çığı snezna lavina; - çığırı prtina;
554
- dişi ledenica, ledena sveca; - düşmek padati (o snegu}; - tırlanasık mecava, snezna oluja; - körlüğü snezno slepilo (od blistanja snega}; - lapası krupna pahuljica; - a saplanmak biti zameten, zasut snegom; - tanesi pahuljica; - yağmak ici, padati (o snegu); - yalağı snez™anik, lednicki sneg; - yığıntırarı snezni smetovi kar p 1. car, dobit, zarada; korist /-dan/ - çıkarmak izvlaciti korist; - etmek 1} steci dobit; izvuci korisi 2} delovati, uticati; - getirmek donositi dobit; - ı olmamak ne biti u stanju, ne moci sta uciniti o - ını tamam etmek fig. ubiti; - zararın ortağıdır (ili kardeşidir} dobit i steta idu zajedno; gde je korist, tu je i steta kara1 kopno; kontinent;- ya ayak basmak iskrcati se; - ya çıkarmak iskrcati; hedefi kopneni cilj; - iklimi kontinentalna klima; - kumulu pescani nanos, dina; kuvvetleri voj. kopnene snage; ~ ordusu kopnena vojska; - ya oturmak nasukati se (o sprud); - platosu geag. kontinentalni plato; - ya vurmak biti izbacen na obalu kara2 1 1. crn; cf. siyah; - lara girmek {ili - lar giyrnek } nositi crninu, biti u zalosti; - toprak crnica (o zemlji) 2. crn, crnopua, crnomanjast - kız crnomanjasta devojka, crnka 3. fig. crn, los te:Zak; botan, jadan; - baht losa sreca; - günler crni, tes ki dan i; - haber tuzna vest 4. u sastavu bat. i zaaf. naziva; - ağaç bot. brest (ulmus); - ardıç bot. samina (yuniperus sabina}; balık zool. linjak (Tinca tinca}; çaylak zaaf. crni orao (Milvus korschun); gürgen bot. bukva (Fagus silvatica); karga zaal. vrana (Corvus corax); - pazı bat. Iaboda (Atriplex hortensis); - söğüt bat. crna iva (Salix nigra) - yonca bot. vija, dunjica (Medicago lupulina) 5. crna boja, crnoca, crnilo O - borsa crna berza; - borsacı crnoberzijanac; - çalıcı klevetnik; smutljivac; 1-a/ - çalmak ocrniti, okaljati, blatiti - et posno meso, meso bez masnoce; - gözler için za lepe oci; -
kara kavak kuru slab, mrsav; - maça pik (boja karata);- yer grob;- yüzlü necastan kara
baldır
v.
baldırıkara
karabasan kosmar, mora;cf. kabus kara baş 1. monah 2. fig. okreli nezerja 3. nar. pastirski pas 4. bot. turski despik (Lavendula staechas) kara batak (-ğı) zoo/. kormoran (Phalacrocorax carbo); -gibi kao kormoran (o coveku koji se cas pojavi, cas nestane) karabet arh. P 1. biizina 2. srodstvo kara biber bot. crni biber (piper nigrum) 2. fig. ljupl
talijanski zan-
kara borsa crna berza; - - ya prodavati nacno, tajno prodavati
düşmek
kara boya hem. crna boja, crhilo; plavi kamen, karaboja karaböcek (Necrophorus) kara
(-ği)
buğday
zool. grobar sareni
bot. heljda (fagopyrum)
kara bulut kisni oblak, nimbus; - gibi natnuren, natusten (o osobi) kar burçak ervilla)
(-ğı)
bot. grahorica (Ervum
zool.
divokoza
(Capreolus
kara çayır bot. utrinac, engleska trava (Lolium) kara dul zool. crna rodectus mactans)
udovica (Lat-
kara el mas 1. crni dijamant 2. fig. ugalj, "crno zlato" kara dut crni dud kara fatma zool. crni zohar, bubasvaba (Piatta orientalis) karagöz 1. karadjoz (pozoriste senki) 2. karadjoz (komiean lik iz pozorista senki) karagözcü 1. igrac u pozoristu senki 2. prodavac figura za karadjoz karagözlük komedijasenje, lakrdijanje; - etmek komedijasiti, zabavljati karagül v. karakul karağı1 kukac, zarac karağı2 nar. kokosije slpilo
Karahanil Karahanid kara hindiba bot. raxacum officinale)
maslacak
(Ta-
karaimler Karaimi karaimce karaimski jezik
karaca3 anat. nadlaktica karaca darısı bot. proso (Panicum miliaceum) karaca ot vaj. kukurek (Helleborus niger) karacı1 voj. pesadinac, pripadnik kopnene vojske karacı2 klevetnik, smutljivac; karacılık
kara çalı 1. bot. trnjina, Çialija (Paliurus spinosa) 2. fig. podbadac, koji za vacta ljude, narusava odnose
kara humma med. trbusni tifus
karaca 1 crnkast, crnpurast, karaca2 capreolus)
kara ciğer anat.. jetra; - iltihabı zapalenje jetre, hepatitis; - sirozu ciroza jet re
klevetnistvo
kara
kabarcık (-ğı)
med. crni prist; ct.
karayanı k
kararkaçan nar. magarac kara kafes bot. gavez (Symphytum) kara ·kalem 1. ugljena olovka 2. crtez ugljenom olovkom kara kavak bot. crna topola (Populas nigra)
555
,; kara kavok kara kavuk nar. v. hindiba kara kavza bot. pastrnjak, paskanat (pastinaea) kara keçi zool. mrena (Barbus fluvialitis) kara kehribar min. emi cilibar kara
kış
ostra, surova zima
karakol 1. policijska staniea 2. patrola; straza; ct. devriye; - gemisi patrolni brod; - gezmek patrolirati karakolhane 2. karaula
artı.
1. polieijska staniea
karakolluk - olmak biti priveden u policijsku stanieu karakoneolos 1. karakondzula, utvara, bauk, v~stiea 2. fig. rugoba, strasilo karakter 1. karakter (u raznim znacenjima); - drama drama naravi; - oyuncusu karaklemi glumae; - sahibi covek od karaktera, karakleran covek 2. slovo; stamparsko slovo karakteristik (-ği) ı karkterstika, svojstvena erta ll karakteristiean, tipican karakterize: /-ı/ rakterisati, oertati
-
etmek
(o)
ka-
karakterli 1. karakteran, cestit 2. s ... karakterom;' bozuk - iskvarerıog karaktera, pokvaren (o coveku) karakteroloJi karakterologija karaktersiz beskarakteran karaktersizlik beskarakternost karakul karkulska ovea od ·cijeg se jagnjeta dobija astragan (po oblasti Karakul kod Buhare) karakulak 1 zool. puslinjki ris, karakal (Caraeal melanotis) karakulak2 1. poverljiv sluzbenik velikog vezira g. tajni a-gent karakuş 1 zoo/. earski orao (Aguila)
556
karakuş2 karakus (zapalenje skocnog zgloba zadnjih nogu kanja) karakuşi
samovoljan, despotski; ne-
zakonit
karalama 1. gl. im. od karalamak 2. koneept, skiea karalamak ak. 1. erniti, mrciti; umrljati 2. preertavati; zvrljati, ilkrabali 3. koncipirati, skicirati 4. fig. sramotiti, kaljati, blatiti
karalanmak pass. od karalamak karaiatmak caus. od karalamak karalı 1. umljan (ernim mrljama) 2. preertan, preskraban; beyazlı erno-beli
karalık 1. ernoca; erna boja 2.fig. zloba, podmuklost, pakost karaltı karartı 1. silueta, kontura 2. tamna mrlja, erna tacka
karamak1 ak 1. grditi, karali; ruziti; 2. prezirati, ponizavati karamak2 ak. 1. okriviti, oklevetati, oerniti
karaman 1 ovea debel og i kratkog repa (u srednjoj Anadciliji) karaman2 covek erne puti, veoma ern covek karamandola 1 . tekst. cvrst i sjajan stof (za letnje cipele(espadrile) karambol 1. karambol (u bilijaru); fig. karambol, sudar; - yapmak napraviti karmbol, sudarili se O - e getirmek 1) prevariti 2) sklepati, osljariti, isfusariti karamela karamela karamsar pesimista; karamsariaşmak
postali pesimist, po-
ceti erno gledati karamsarlık
pesimizam
karamuk (-gu) 1. bot. kukolj (Agrostema) 2. nar. ospe, ospiee; plikovi·
kara saban karanfi11 bot. karanfil (Dianthus caryophyllus) karanfi12 mor. pridrznik, prpona karanlık 1 mrak, tama, pomrcina; basmak ili çökmek smraciti se; - etmek zatamniti zamraciti; - olmak smracivati se, smrkavati se, padati (o mraku); alaca - v. alaca; zifiri - v. ll mraean, taman; fig. mutan, nejasan; - bir mesele nejasno pitanje; - işler mracni poslovi; -oda foto. mracna komora O - ta göz kırpmak uzalud pokusavati (objasniti ili kazati) - a kalmak omrknuti, ne stici pre mraka; - yırt mak truditi se videti u mraku
karantina karantin; - bayrağı karantiska, zuta zastava; - dan geçmek proci kroz karantin; /-al - koymak staviti pod karantin; - da yatmak biti u karantinu (o brodu) kara para nazakonito stecen novac karar 1 . odluka; rezolucija; resenje; jur. presuda; - almak doneti odluku, odluciti; 1 -ıl- a bağlamak zavrsiti, resiti (proces, problem); - başı jur. preambula, uvod; kesrnek v. - vermek; a varmak odluciti (se), doneti odluku - vermek odluciti; doneti presudu; ara - preliminarna odluka 2. postojanost, stabilnost; havanın - ı yok vreme je promenljivo 3. mera, potrebna kolicina; - ınca (ili - ında) koliko treba, ni manje ni vise 4. tempo, ritam; gelişme - ı tempo razvoja 5. pretpostavka;. göz - ıyle odoka (procena) O larında priblizno, oko; saat iki - larında oko dva sata; - bulmak smiriti se, stisati se; /-da/ - kılmak 1) odluciti se, izabrati (izmedju vise stvari) 2) stati; sesti; /-mak/ - ında olmak resiti, odluciti; Paris'e gitmek kararındayım odlucio sam a idem u Pariz karargah a-p voj. stab; komanda (vecih jedinica); - heyeti sastav staba; - subayı s™tabni oficir; tümen- ı stab divizije kararınca
sumce
po meri, ni manje ni vise na-
kararlama 1 gl. im. od kararlamak li priblizan kararlamadan odoka, sumce
priblizno;
na-
kararlamak ak. procenjivati, odredjivati (bez merenja, privlizno) kararlaşmak biti odluceno, biti reseno; bu mesele artık kararlaştı; kongreye katılması kararlaştı odluceno je da on ucestvuje na kongresu kararlaştırılmak
pass.
od
ka-
rarlaştırmak
kararlaştırmak
ak. odluciti, resiti, do-
neti odluku kararlı 1 . odlucan, resen, spreman na; Akif - bir gençtir Akif je odlucan mladic 2. postojan, stabilan (i fiz. ); - denge ll stabilna ravnoteza kararlılık
1. odlucnost, resenost 2. sta-
bilnost; kararmak 1. (po) crneti, (po) tamneti 2. smrkavati se; smraciti se 3. tinjati (o vatri); slabiti, postepeno se gasiti (o svetlosti) kararname a-p 1. resenje (pismeno) 2. dekret (o postavljenju) 3. jur. presuda, sudsko resenje kararsız 1. neodlucan, kolebljiv; /-da/ olmak kalebati se 2. nepostojan, nesIabilan kararsızca
neodlucno, kolebljivo
kararsızlık
1. neodlucnost, kolebljivost
2. nestalnost karartılmak
pass. od karartmak
karartma 1. gl. im. od karartmak 2. voj. zamracivanje (za zastitu od aviona) karartmak ak. pocrniti, obojiti u crno; fig. ocrniti, okaljati 2. zamraci (va) ti; pogasiti, utrnuti (svetlo) 3. fig dovesti u los polozaj kara saban arg. ralo, primilivan plug
557
karasal karasal kopneni; kontinentalni; cf. berri; - oluşuk geo/. kontinentalna formacija; iklim kontinentalna klima
karayemiş bot. zelenicica, lovorvisnja (Prunus laurocerasus)
kara sevda 1. beznadezna ljubav, nesrecna ljubav 2. seta, tuga, potistenost
kara yılan zool. belouska, vodenjarka (Coluber)
kara sinek (-ği) vrsta muve slicna kucnoj muvi (Stomoxys calcitrans) kara su 1. ravnicarsa reka, sporo tekuca reka 2. med. glaukom. crna mrena kara zemlje)
suları
ur. teritorijalne vode (jedna kız
kara tahta tabla (skolska) kara tavuk zool. kos crni (Turdus. merula) karate sp. karate kara turp bot. rotkva (Raphanus sativus) var, niger karavan stambena auto prikolica, karavana karavana 1. cinija; manjerka (vojnicka posuda za hranu) 2. hrana (u skoli vojsci zatvoru) 3. pljosnat dijamant 4. arg. promasaj cele mete (u gadjanju) karavanacı 1. voj. raznosac hrane 2. arg. los strelac (o vojniku) karavaş
ist. robinja
karavela 1. artı. velikli brod (sa dva ili cetiri jarbola) 2. narusavanje plovidbenih pravila karavide v. kerevit kara
yağız
kara
yandık yanık
kara
yazı
kara
yazılı
zdrav, snazan
v. deve dikeni
med. crni prist
zia sudbina zlosretan, koban
kara yel severozapadni vetar
558
kara yolu kopneni put karbon hem. ugljenik; - devri geo/. kamenougljena era; - dioksit ugljendioksid; kağıdı indigo; monoksit ugljenmonoksid karbonado crni dijamant
karaşın crnputast, crnomanjast; crnka, brineta
· kara
kara yer nar. grob
karbonat hem 1. karbonat 2. bikarbona soda karbonatlama hem. karbonizacija karbonhidrat hem. ugljeni hidrat karbonik ugljenicki, ugljeni karbon monoksit karbonmonoksia karbüratör teh. karburator; - memesi cev karburatora ·kar çiçeği bot. dremovac (Leuconium) kardaşv. kardeş
kardelen bot. visibaba (Galanthus nivalis) kardeş 1. brat; sestra; - kızı bratanica; sestricina; - oğlu bratanac, sinovac; sestric; - payı bratska podela; erkek - brat; kız - sestra; öz - rodjeni brat; üvey - v. üvey 2. u oslovljavanju brate! brajko!; - im brate! dragi moj! kardeşçe
bratski, kao braca
kardeş kanı
(ili - ağacı) bot. zmajeva krv, zmajevo drvo (Dracena draco) kardeşlik 1. bratstvo, bratski odnosi 2. biizak prijatelj; prihva:cen kao b rat (sestra)
kardırmak
ak. dat. caus. od karmak
kar dikeni bot. jezevac (Acantholimon echinus) kardinal (-li) kardinar kardinal kuşu zooi. kardinal-ptica (Cardinalis cardinalis)
karın
kardiyogram kardiogram; - almak uradidili kardiogram kardiyoskopi kardioskopija
kare kök mat. kvadratni koren; - ünü almak izvuci kvadratni koren kareli 1. mat. kvadratni 2. kockast, u kockama; kariran (o kosulji i si.) - defter sveska u kockama
karga zoot. gavran (Corvus corax); vrana (Corvus corone)O - bok yemeden vrlo rano, u cik zore; - yı bülbül diye satmak pres kupo prodati, naduti; - derneği skup prostaka; - döleği bot. divlja tikva (Citrullus colocynthis); - gibi mrsav; karganın gözünü oyma post - vrana vrani oci ne vadi karga burnu 1. ostra klesta (s hvataljkama) 2. nar. mandal za vrata karga burun s sukastim nosom, kukastog nosa ka-
kriv, los rukopis,
"svracje noge"
kargadelen vrsta badema (sa krtom ko rom) kargaşa
anarhija; melez, nered, bunt
kargaşacı anarhista; smutljivac, sejac razdora; buntovnik kargaşalık
anarhicnost, buntovnistvo
karga tulumba podizanje uvis (hvatanjem za ruke i noge); /-ı/ - etmek popodizati koga uvis (hvatanjem za ruke i noge) kargı
arh 1 . koplje 2. traska, trstika .
kargılamak
kargınmak ak. nar. kleti, prokliiıjati;
kargış kletva, proklinjanje; /-i/ - etmek (ili vermek) kleti, proklinjati kargışlamak
kargışlı
ak. v.
kargımak
proklet, uklet; omrazen;
kargir v. kagir kargo teret koji prenosi brod karha gnojna rana; cir
kartiçe civija, gvozdeni klin;
kargacık: -burgacık
fiseklija
kargın veliko rende, rampov
kare ı kvadrat; cetvorougao; - ye yükseltmek dici na kvadrat ll kvadratni; metre - kvadratni metar
kargabüken bot. strihnos-drvo, rabaco (Strychnost nux vomica)
kargılık
ak. probosti, ubiti kopljem
karı 1. zena, zensko; - ağızlı (muskarac) koji ogovara kao zena; - gibi plasljiv i prevrtljiv (o muskarcu) 2. (udata) zena, supruga; - sı ağızlı zauzdan od suprge koji ponavlja reci svoje zene; - koca zena i muz, supruznici; - kocalık supruzanstvo, bracna veza; - oynatmak zabavljati se sa zenama 3. nar. starica, baba O - nın saçı uzun, aklı kısadır post. duga kosa kratka parnet
karık1 1 zasepljenje (od snega) ll zaslepljen (sneznom belinom) karık2 1. kanolic, brazda, vada (za navodnjavane baste) 2. arg. leja 3. arg. brazda (uzorana) karıkmak
zaslepeti (od beline snega)
karılaşmak nar. ponosati se kao zena, postali "zenski Petko" karılı ozenjen, koji ima zenu; muz i zena; muzsa zenom
kocalı
karılık obaveza supruge (prema muzu); poslovi udate zene karılmak 1. (po) mesati se, spojiti se, sjedniti se 2. nar. parili se (o zivotinjama)
karımak
nar. (o) stareti (ob. o zenama)
karın (-rnı) anat. stomak, trbuh, abdomen; nar. zeludac; - ı acıkmak v. acık mak; - aç gladan; - ağrısı 1) bol u stomaku, kolike 2) dosadna osoba; - ı boş
559
karınca
gladan, proznog stomaka; - ı burnunda sa stomakom do zuba (o zeni u poodmakloj trudnoci); - ı tok sit (i fig. ); - ı zil çalmak pregladneti, krcati u stomaku; aç - ına na gladan stomak, nastinu; 2. trup; geminin - ı trup aviona 3. fig. nar. srce; pamet, um; /-ın/ 4. materica; o - ı dolu sırtı pek kod njega sve u redu; zivi veselo i u izobilju; - ı geniş bezbirizan, raspolozen; - ı - ına geçmek jako oslabiti; - kardeşten yakın svak je sebi najpreci; - ından konuşmak (ili söylemek) vrlo tiho govoriti; - tokluğuna çalışmak raditi za nasusni hlep karınca 1. zool. mrav; - asidi mravlja kiselina; - yuvası mravinjak 2. pore, supljine (u metalu) O - ağzı mali, uzan otvor; belli tanogog struka (zena, devojka); duası gibi kao svracje noge (o rukopisu): - ezmez (ili ircitmez) meka srca, koji ni mrava nece da zgazi; - kararınca (ili kaderince) If makar mala; skromno; - yuvası gibi kaynamak (ili kaynatmak) vreti kao u kosnici karıncalamak 1. napuiti se mravima, vrveti od mrava 2. razjesti se, zardjati (o metalu) 3. utrnuti, obamreti (o delu tela); ayaklarım karıncalandı noge su mi utrnule karıncalaşmak karıncalı
v.
karıncalanmak
zardjao, razjeden, nagrizen
(metal) karıncayiyen
zool. mravojed (Echidna
aculeata) karıncık
anat. srcana komora
karındaş
arh. v.
karıolamak
kardeş
dat. prista (ja) li (o brodu);
karınit
s velikim stomakom, trbusast (o coveku. boci i si.) karınmak
karınsa
v.
karılmak
nar. vreme perusanja (ptica)
1. vrtlog, kovitlac 2. talas koji udara o bak broda karıntı
560
karın zarı
anat. trbusna maramica; - il(ili yangısı) zapalenje trbusne maramice, peritonitis
tihabı
karış pedalj; - - pedalj po pedalj; uzduz i popreko, skroz; bir - boylu vrlo nizak, zdepast; bir - dil uzatmak pustiti -jezik, drsko razgovarati karışık 1. mesan, pomesan; - salata mesana salata 2. fig. zamrsen, slozen, tezak 3. nejasan, nerazumljiv (izraz govor) 4. uzburkan, nemiran, smutan; - zaman smutno vreme, doba nemira 5. povezan sa zlim duhovima (po narodnom verovanju) karışıklık
1. zamrsenost, zapletenost 2.
fig. nered, smutnja; pometnja karışılmak
karışım
dat. bez!. od
karışmak
1. mesavina 2. hem. smesa; cf.
mahlut karışlamak
ak. meriti pedljom
karışmıt
dat. mesanje, uplitanje; bir ülkenin iç işlerine - mesanje u unutrasnje ztvari jedne zemlje 1. s ile mesati se; yağ su ile mast se ne mesa s vodom 2. dat. mesati se, uplitati se; lafıma karışmal ne upadaj mi u rec; sen buna karışmal ne mesaj se u to! 3. biti promenljivo, mutiti se (o vremenu); hava karışıyar vreme se muti 4. ispreturati se, pobrkati se; fig. pomutiti se, pomesati se (u glavi) 5. dat. ulivati se, uticati; Tuna Karadeniz'e karışır Dunav se uliva u crno more; Sava nehri Tuna'ya karışır Sava se uliva u Dunav 6. vodili (poslove), rukovoditi cime; kontrolisati; biti u nadleznosti; bu işlere Çalışma Bakanlığı karışır ove · poslove vadi Ministarstvo za rad; o işlere ben karışmam ja nisam nadlezan za te poslove; li poslovi nisu u mojoj nadleznosti karışmak
karışmaz
karıştırıcı ı 1. smutljivac, podrivac; tracer, intrigant 2. mesalica, mikser ll podrivacki - unsurlar podrivacki elemanti
karmuk karıştırıcılık
huskanje,
podbadanje;
smutnja; karıştınlmak bez/. dat.
od karıştırmak
karıştırma 1. gl. im. od karıştırmak 2. mesanje, uplitanje; - makinesi mesalica
karıştırmak
1. ak. ile pomesati, izmesati 2. ak ispreturati, napraviviti nered 3. ak. izazivati nemir, (pometnju); podbadati, unositii smutnju 4. ak. uplitati, mesali; ben kimseyi işime karıştırmam ja nikome ne dopustam da se mesa u moje poslove; nikog na uplicem u svoje poslove 5. ak. dat. sipati, dodavati, razblazivati; şa raba su - razblazivati vino vodom 6. pregledati, prelistavati (knjigu, novine) 7. ak. podesevati, regulisati (radio i si.) karldes morski rak (Palaemon) kariha a arh. ostroumnost, pronicljivost karikatür 1. karikatura; /-ın/ - ünü yapmak nacrtati ciju karlkaturu 2. fig. karikatura, rugoba, nakarada; ev - ü ruglo od kuce karikatürcü karikaturista karikatürist
v. karikatürcü
karikatürize:
etmek
V.
ka-
rikatürleştirmek karikatürleştirmek
ak. karikirati; nagr-
diti karina 1. mor. 1. kobilica broda 2. podvodni deo broda; - ya basmak naginjati se, nakrenuti se (o brodu)
karkas arhit. skelet, kostur (zgrade) kar kuşu zoo/. rophenax nivalis)
zutovoljka
(plect-
karlamak ici, padati (o snegu) karlı
snezan; snegovit; - hava snegovit
vreme karlı
koristan, unosan
karlık
1. lednik 2. posuda za hladjenje
pica Karluk ist. Karluk (pripadnik starog turskog plemena) karma 1 gl. im. od karmak ll mesan, kombinovan; mesovit; - komisyon mesovita komisija; - lise mesovita gimnazija;- takım sp. kombinovani tim karmaç
(-cı)
teh. mesalica
karmak (-ar) ak. 1. rastvarati, rastapati: boya - rastvoriti boju 2. mesati; kağıtları - mesati karte 3. dat. zabosti, zariti, zagnjuriti karmakarış nar. ispreturan, u potpunom neredu; - etmek napraviti nered karmakarış nesredjen, haotican; zamrsen - oda nesredjena soba, soba u neredu olmak biti u potpunom neredu
karman: - çorman hotican, u podbunom neredu karmanyola prepad, pljacka karmanyolacı
pljackas, bandit
karmayolacılık
pljackanje, otimacina
karine a 1. nagovestaj, naslucivanje; indicija; - ile anlamak naslutiti, pogoditi, dosetiti se
zbrka
karlyer karijera, uspon verzitetska i diplomatska)
karmaşık izmesan, zamrsen; fig. zamrsen, slozen, kompleksan
(ob.
uni-
kariyerci karijerista
karmaştırmak
karmık (-ğı)
karizmatik harizmatski zool.
veliki nered, darmar, melez,
ak.
zamrsiti,
is-
komlikovati
karizma harizma
karkara virgo)
karmaşa
caplja
(Anthropoides
ribarska ustava (na uscu
reke) karmuk (-ğu) kuka. caklja
561
karna karna mreza sa drskom (za hvatanje riba, leptira) karnabahar, karnabit (Brassica olerace botrytis)
bot.
karfiol
karnaval 1. karneval 2. tig. smesno odeven covek karne 1.upisnica, skolski dnevnik; djacka knjizica; indeks 2. knjizica (cekovna, abonentsa i si.); sağlık - si zdravstvena knjizica karnıkara nar. 1. v. börülce 2. tig. lose duse (o coveku) karnıyarık (-ğı)
kul. plavi patlizan (sa
mlevenim mesam)
karni hem. retara karo 1. karo (boja karata) 2. kocka, blok (za poplocavanje}
ljubav prema ljudima; size - değilim nisam protiv vas 2. u funkciji sastavfjenih postpozicija prema, naspram; nasuprot; ımda preda mnom; evimizin - sında preko puta nase kuce O - akın sp. protivnapad; /-al - çıkmak 1} susresti se sa kime, poci kome u susret 2) nadmetati se natezati se s kime 3) soprotstavljati se (u misljenju); - devrim kontrarevolucija; /-al - durmak oponirati, suprotstavljati se; /-al - gelmek protivreciti istupati protiv; /-al gitmek ici u susret; - - ya licem u lice; dan - ya s kraja na kraj, skroz; /-al - koymak protiviti se, suprotstavljati se, odupirati se karşıcı 1. docekivalac, docekivac (posetilaca, gostiju) 2. oponent, zostupnik oprecnog misljenja karşıcılık
karoser karoserija
karşı
karpit (-di} hem. karbid
karşıki
karpuz 1. bot. lubenica (Citrullus vulgaris) 2. okrugao predmet; lopta, kugla; fener papirni okrugao fenjer; lamba - u kugla za sijalicu o /-ın/ ayağının altına kabuğu koymak v. ayak karpuzcu benica
bostandzija,
prodavac lu-
karsak (-ğı) zoof. stepske lisica, korsak (Vulpes corsak) karsız
karst
nekoristan, nerentabilan
(-tı)
geof. karst
karşı 1 mesto naspram cega, suprotna strana; - ya geçmek preci na drugu stranu; - okulun - sı prostor preko puta skole ll suprotan, naspraman; protivan, oprecan; - hücum protivnapad; - mahalle naspramni kvart; - taraf suprotna strana; teklif protivpredlog lll 1. post. sa dat. naspram, protiv; pred, ka; zaa, prema, u odnosu na; akşama - pred vece; eve naspram kuce; düşmana - savaşmak boriti se protiv neprijatelja; insanlara - sevgi
562
oponiranje; opozicija
gelim biol antagonizam oprecan, suprotan
karşılama
docek;
karşılamak ak. docek (iv) ati; 2. primiti, prihvatiti, reagovati; bu haberi sevinçle karşıladık ovu vest smo radasno primili; önerioizi iyi karşıladılar vas predlog su dobro primili 3. nadoknaditi, nadomestiti, pokriti, podmiriti; (troskove, rashode i si.); aldığım para aylık ihtiyacımı karşırayabilir novac koji sam primio moze da pokrije moje mesecne potrebe 4. spreciti, zaustaviti, otkloniti; ilaç hastalığı karşıladı lek je zaustavio bolest 5. sp. spreciti, parirati (udarac u boksu) karşılanmak
teklifi iyi primljen
pass. od karşılamak; bu ovaj predlog je dobro
karşılandı
karşılaşma 1. gl. im. od karşılaşmak 2. susret, sastanak 3. sp. susret, utakmica; futbol - sı fudbalski susret, fudbalska utakmica karşılaşmak s ile 1. sresti se, susretali se 2. sukobiti se, konfrontirati se 3. od-
kartografi meravali se, nadmetati se 4. sp. susresti se, odigrati mec, sastati se karşılaştırmak
.s ile pass od
kar-
şılaştırmak karşılaştırma
poredjenje, komparacija;
karşılaştırmak ak. s ile 1. uporedjivati, sravnjivati; 2. hem. obradjivati karşılaştırmalı
uporedan, komparativan; - dilbilgisi uporedna gramatika; - edebiyat uporedna knjii:evnost karşılık 1. uzvracanje (istom merom); odmazda; 2. odgovor; cf. cevap; - vermek 1) odgovoriti 2) uzvratiti, vratiti istom merom 3. protivvrednost (valute i si.) 4~ dodela, dotacija; 5. naknada, zamena; ında u zamenu za, zauzvrat; Ç13lışma - ı naknada za trud O buna - nasuprot tome, ipak karşılıklı
1. uzajaman; obostran; - ateş voj. puskaranje, prepucavanje; - eylem interakcija; - fiil reciprocni glagol; - güven uzajamno poverenje; - ilişkiler (ili münasebetler) uzajamni odnosi; - saygı uzajamno postovanje; - sevgi obostrana ljubav; - yardım uzajamna pomoc 2. suprotan, naspraman; - kapılar naspramna vrata O - telgram telegram s placenim odgovorom karşılıksız 1. bez odgovora 2. tin. nepokriven, bez pakrica (o menici i si.) 3. bez naknade, bespovratan; beslatan; kredi bespo•Jratni kredi!; - yardım bespovratna pomoc
karşın post. sa dat. uprkos, unatoc; premda; buna - uprkos tome; her şeye uprkos svemu
sav log. antinomija, antiteza
karşıt suprotan, oprecan; protivan; anti=; - anlamlı antoniman, opozitan (o recima); - olarak suprotno, oprecno; - reformasyon ret. kontrareformacija, katolicka reakcija
protivnik, antagonist; cf. aleyh-
karşıtçılık karşıt
jur. suocenje
karşı
karşıtçı
tar opozicija; a.ntagonizam
duygu antipatija
karşıtlamak ak. pobiti tezu, izneti suprotnu tezu, oponirati karşıtiaşmak karşıtil
s ile doci u protivrecnost
suprotan; protivrecan;
karşıtlık 1. suprostnost, kontrast; ct. tezat 2. protivrecnost 3. antagonizam
kart1 1. star, ostareo (o coveku) 2. kul. tvrd, zilav; bajat; - salata bajata, ustajala salata; - tavuk i:ilava, stara kokoska kart2 1. karta, dopisnica 2. posetnica; 3. karta (za igranje) O açık - larla oynamak otvoreno, javno raditi, igrati otvorenim kartama kartal zool. orao (Apuila) O- ağacı bot. orlovsko drvo (Equilaria agalovsko); burun orlovski nos; kartallı - eğrelti otu bot. bujad, velika paprat (Pteridium aquilinum)
kartalmak uvenuti kartaloş,
ostariti,
izgubiti
svei:inu;
kartalaz arg. ostarev, oma-
torio, kartel1 ek. kartel, trust kartel2 mor. bure za pijacu vodu (na brodu) kartelleşmek
osnovati kartel
kartezyen til. kartezijanac kartezyenizm til. kartezijanizam (Dekartova filozofija) kartiaşmak
astareti
kartlık 1. starost, vremesnost 2. i:ilavost (mesa)
kartograf karlograf kartografi kartograija
563
.l
j
karografik karografik kartografski karton 1. karton, debeo papir 2. boks cigareta kartonpiyer papirmase, abiikovan karton (za pravljenje igracaka, kutija) kartopu 1. snezna grudva; - oynamak grudvati 2. bot. udika, kartop (Viburnum) kartotek
(-ği)
kartateka
kartpostal dopisnica, postanska karta kartuş kartec
kartuk
(-ğu)
arg. brana, drljaca, vlaca
bogat, değilim
basnoslovno nisam ja Rak-
karyağdı kumaş
s tackicama, s tufnama; - bir tkanina sa tufnama
karye a arh. selo karyokinez biol. kariokineza, mitoza (posredna deoba celije) karyola krevet, lezaj, postelja kas misic; - kopması pucanje misica; - teli misicno vlakno; - tutukluğu grc misica kasa 1. kasa 2. sanduk; gabja (piva) 3. otvor; okvir (za vrata i prozore) kasaba a kasaba, varosica, gradic kasabalı
kasabalija, zitelj kasabe, va-
rosanin kasadar blagajnik kasalamak ak. inkasirati; staviti u kasu kasalmak nar. hvalisati se, razmetati se, sepuriti se kasap (-bı) a mesar, kasapin; fig. kasapin; - dükkanı kasapnica, mesarnica; satırı mesarska satara O kasaphane a-p arh. klanica;
564
kasara mor. kabina na palubi; - altı yolcusu putnik nize klase kasatura bajonet, bodez kasavet a briga, nespokojstvo, nemir; tuga; - çekmek tugovati, zalostiti se, etmek v. çekmek kasavetli potisten, turoban, tuzan; mracan bezbrizarı
kasavetsiz
kas doku anat. misicno tkivo
kartvizit posetnica O Karun veoma bogat covek ben feler
kasaplık 1 kasapluk, mesarki zanat; etmek baviti se mesarskim poslom ll (stoka) za klanje
kase p casa; dublja posuda bez drske kasem a zakletva; - etmek kleti se, zaklinjati se; ct. ant içmek kaset kaseta kasetçi prodavac kaseta
anat. prpone; - bezi pre-
kasık (-ğı)
ponska zlezda; na kos!, os pubis kasık bağı kasık
kemiği
med. pojas, za kilu
biti stidna vas (Phthirus pubis)
kasık çatiağı (-nı) kasık
preponjaca, stid-
med. preponska kila
otu bot. sipanica (Herniaria hir-
suta) kasıl
micicni, muskulatorni
kasılmak 1. smanjivati se, skupljati se (o tkanini); slegati se (o tlu, zemlji) 2. zgrciti se, scucuriti se 3 fig razmetati se, duvati se, sepuriti se kasım 1. november 2. polovina godina (od 8 novembra do 6 maja)
kasım patı
bot. hrizantema (Chrysant-
hemum) kasınç (-cı) kasınma
grc, spazam
1. gl. im. od grcenje spazam; kasınmak
kasınmak
2.
1. dobiti napad grca 2. fig.
kaşanmak
1 1
'
duvati se, razmetati se kasıntı
1. umetak, napusk (u odeCi); kastırmak suziti struk (odela, haljine) 2. arg. naduvenost, poza 3. fig. razmetljivac, uobrazen · covek uobrazen, naduven, razmetljiv kasır (-srı) kasırga
a zamak; dvorac, palata
oluja, ciklon; fig. bura, jako uz-
budjenje kasıt (-stı) a cilj, namera; zamisao; jur. predumisljaj; /-al - ı olmak imati zle zle namere prema kome; bana - ın mı var? da li ti imas nesto protiv mene? kasıtlı
s ciljem, namerno; jur. s predumisljajem kasıtsız
bez namere, nenamerno
kaside a lit. kasida kasideci pisac kasida kasls propust (ispod nasipa) kaskatı veoma tvrd, vrlo cvrst; fig. bespostedan, nepopustljiv; - kesilmek skameniti se, preneraziti se, zabezeknuti se
kasket kacket kasko jur. osiguranje vazila kasmak (-ar) 1. smanjiti, skratiti (odelo, rukave) 2. suziti 3. ugnjetavati, muciti, tiranisati; kasıp kavurmak 1. zlostavljati, kinjiti, tiranisti 2. naneti veliku stetu, unistiti kasnak (-ğı) 1. obruc, prsten (sita, daira i si.) 2.teh. valjak, cilindar 3. dobos, bubanj 4. balvan, oblica 5. kotur, remenica prenosa 6. djerdjef; - işlernek vazti na djerdjefu kasnakçı
izradjivac drvenih obruca (za
sita i si.) kasnaklamak ak. obrucavati, uobruciti kasnı
bat. bilijna smola
kassız
nerazvijenih misica, bez misica
kast sac. kasta, drustveni sloj kastanyet kastanjeta
mor.
kastanyola (vitla)
zapinjaca,
zapon
kastarlamak ak. belili (platno, predivo i si.) kastarlı
izbeljen, obeljen
kasten a namerno; umisljeno kastetmek 1. ak. ciljati, uperiti, na; imati u vidu, podrazumevati, zeleti reci; ben bunu kimseyi kastetmeden söyledim rekao sam to ni na koga ne ciljajuci 2. dat. smerati zlo; posegnuti za cime, zeleti nauditi kome kasti a nameran, umisljen kastar zoa/. dabar (Castor) kasvet (-ti) a tuga, zalost, seta, potistenost; - basmak (ili çökmek) mnog tugovati; - vermek rastuziti kasvetli tuzan, setan, potisten; turoban, sumoran; - gün tmuran dan kaş 1. obrva; - ının altından bakmak pokreko gledati; -: atmak davati znake obrvama; - larını çatmak mrstiti se, mrgoditi se; kalem - tanke obrve; keman - izvijene obrve 2. izvijen predmet ili mesto; eyer - ı oblucje sedla;z kılıç - ı korice sablje 3. nar. zid 4. arhit. mavarski .luk o ının altında gözün var dememek ne protiviti se, gladili dlaku; - la göz arasında za ren oka, za Iili C:as; - yapayım derken göz çıkarmak uciniti medvedju uslugu kaşağı
cesagija (za timarenje stoke)
kaşağılamak kaşalot
ak. tirnarili
arg. budala, glupak
kaşamak
v.
kaşağılamak
kaşan nar. mokrenje (zivotinja); - yeri kratak predah (za odmor zaprezne stoke) kaşandırmak kaşiine
caus. odz kaşanmak
p raskosna kuca, vila, palata
kaşanmak
makrili (o zapreznem zi-
votinjama)
565
kaşar
kaşar, kaşar peyniri mastan zuckast sir u obliku kolura (iz Trakije) 2. arg. lukar, spetan (u igri) kaşarlanmak 1. postati ravnodusan, oguglati 2. steci u cemu veliko iskustvo kaşarlanmış,
kaşarlı
ravnodusan,
kaşif
a 1. pronalazac 2. istrazivac
kaştariko arg. 1. prevara, obmana, smicalica 2. laz
kaşkarikocu
arg. varalica, lupez
kaşkaval 1. kackavalj 2. arg. klipan, blesan, blento
oguglao kaşbastı kaşe
kaşkol
nar. traka, vrpca (za glavu)
kaşkorse
zenski prsluk, grudnjak
pecat
kaşeksi
iznurenost, malaksalost; iz-
nemoglost kaşık (-ğı) kasika; - oyunu fo/k. igra kasikama (koje zamenjuju kastanjete) o atmak (ili çalmak) brzo, halapljivo jesti; düşmanı salj. zena; /-ı/ bir - suda bağ mak poputi u casi vade (krvnog neprijatelja) kaşıkçı
kasikar, kasicar
kaşıkçı kuşu
zoo/. pelikan (Pelecanus
anocrotalus) kaşıkçın
zoo/.
kaşıkar
(Patula clypeata)
kaşıklamak ak. 1. jesti, kusati kasikom 2. jesti sapetitom (o jelu koje se jede kasikom kaşıklık 1. posuda za kasike 2. pogodan za kasike (materijal, drvo) 3. od ... kasika; üç - reçel slatko od tri kasike kaşık otu bot. trava od poljacine, kasicak (Cochlearia officinalis)
kaşımak
ak. cesati
kaşındırmak
ak. terali na cesanje, iza-
zivati svrab kaşınma
1. gl. im. od
kaşınmak
2.
svrab kaşınmak
1 . svrbeti, osecati svrab; ayağım kaşınıyor ll svrbi me noga 2. cesati se; kedi kaşınıyor macka se cese 3. fig. izazivati neprilike, Irazili batine .kaşıntı
566
sal
svrab
kaşlı sa... obrvama; çatık - namrgodjen, namr8ten; ince - tankih obrva; kara - crnih obrva o - gözlü lepuskast, prijatan (o licu) kaşmer
lakrdijas, pajac
kaşmerlik kaşmir
lakrdijastvo
tekst. 1 kasmir ll od kasmira
kat (-tı) 1. sprat; asma - mezanin; çekme - stanbasta (na krovu visoke zgrade); zemin - ı prizemlje; parter 2. red; sloj, prevlaka; bir - hamur sloj, testa; iki percere dva reda prozora 3. komplet (odevnih predmeta); komad; iki - elbise dva kompleta odela; üç - çamaşır Iri kompleta vesa 4. puta (u odnosu na broj ili vrednost); iki - dvostruk, dupli; üç - pahalı Iriput skuplji 5. nabor, plise; kumaşın - ı nabor ıkanine 6. mat. sadr2:atelj ortak - zajednicki sadrzateü 7. polozaj; instancija, vlast; ct. makam, devletin en yüksek - ları najvise drzavne instancije 8. pred Başkanlık yüksek katına Visokom predsednistvu 9. geo/. sloj (stena) o - çık mak gradj. dodati, dozidati jos jedan sp rat; - - 1) veoma mnogo 2) jedno na na drugo, jedno preko drugog (obuci, staviti); - yuvarı astr. stratosfera; bin - neuporedivo vise; bir- (daha) malo vise katafaik
(-kı)
katafalk, svecani odar
katakamp katakomba katakulli arg. prevara, podvala, smicalica, klopka; - ye gelmek nasessti; !-al - oynamak (ili yapmak) prevariti, izigrati
katın boneuğu.
katalepsi med. katalepsija, obamrlost katalitik med. kataliticki
katılaşma
v.
katılaşmak
otvrdnuce; fiz. prelazak u
cvrsto stanje
kataliz hem. kataliza
katılaşmak
katalizör katalizator katalog katalog; popis; kitap talog knjiga
katılanmak
ğu
ka-
kataloglama katalogizacija kataloglamak ak. katalogizovati katalpa bot. katalpa, Adamovo drvo (Bignonia katalpa) katana v. kadana katar a 1. tel. kompozicija; arh. voz; askeri - vojna kompozicija 2. kolona (vozila); kamyon - ı kolona kamiona katarakt med. katarakta, ocna mrena katarlamak ak. formirati (kompoziciju, kolonu) katarlanmak pass. od katarlanmak katavasya zimsko seljenje riba (iz Crnog u Mramorno more) katedral -li) katedrala kategori kategorija; dil bilgisi - leri grematicke kategorije kategorik kategorican; odlucan
katı1 ı tvrd; fig. zestok, ostar; - önlemler stroge mere; - sesli tvrdi samoglasnik, velar; - toprak tvrdo tlo; yakıt cvrsto gorivo; - yürekli bezdusan, nemilosrdan. okrutar ll arh. veoma mnogo, sil no katı2 gusa (ptica); katık (-ğı) 1. dodatak (hlebu), jelo (sir, maslac, maslinke); /-ı/ (ekmeğe) -etmek dodati; namazali hleb
katıksız 1. bez dodataka, bez primesa; cist; - süt c1 isto mleko 2. suv, bez icega (o hlebu); - ekmek yemek jesti suv hleb; - hapis strogi zatver (u kome se zivi na hlebu i vodi)
otvrdnuti, ocvrsnuti
katılaştırmak katılgan
katılık
ak. uciniti tvrdim, cvrstim
doku anat. vezivno tkivo
tvrdoca, cvrstoca; fig. zestina,
okrutnost katılma1. dodavanje, dodatak 2. pristupanje, prikljucenje; ucesce
katılmak 1 dat. 1. mesati se, dodavati se, spajati se. sjedinjavati se; şaraba su katılmış vinu je dodata voda 2. prikljuCiti se, (pri) stupiti, uCi; ucestvovati, uzeti ucesce; kongreye - ucestvovati, na kongresu; 3. prihvatati, uzvajati, delili (misljenje); düşüncene ben de katılıyorum i ja delim tvoje misljenje
katılmak2 (u) gusiti se, ostati bez daha (od smeha, placa, golicanja i sl.)gülmekten katıldık poumirali smo od smeha; zavallı kadın ağlamaktan katılacak jadna zena ce se ugusiti od plakanja katıltmak caus. od katılmak2 katım 1. dodavanje, mesanje 2. pristupanje (organizaciji, drustvu i st.); ucesse katımlik
kolicina dodatog (pomesanog)
katıntı 1smesa; mesavina; Osmanlıca, kelime hazinesi bakımından üç dilin sıdır osmanski je, u pogledu leksickog fonda, mesavina triju jezika
katır 1 1. mazga; mu la 2. fig. tvrdöglav covek, mazga" katır2; - kutur ı onom. rskanja (prijelu); köpek kemiği - kutur yedi pas je pojeo kost rskajuci ll otvrdnuo, tvrd; kutur adam neosetljiv, ravnodusan covek; - kutur ayakabılar tvrde cipele katın boneuğu 1. plav stakleni biser · (koji se u vidu niske stavlja o vrat zap-
567
katırcı
reznih zivotinja) 2. skoljka (koja se nize sa staklenim biserima) katırcı
mazgar, gonii': mazgi
katkılı
katırkuyruğu
ll bat. potkovica, konjski potkov (Hippcrepis comosa) katır tırnağı (-nı)
bat. zutilovka, zutilica
(Genista) katışık mesan; nei':ist; -fiil. gram. perifrastii':an glagol katışıksız
i':ist, bez primesa;
katışmaç -cı)
büyük - da bulunmuştur onaj i':ovek je dao veliki doprinos knjizevnosti
celina, masa (celija i si.);
s dodatkom, s primesom
katkısız
bez dodatka, bez primesa, i':ist
katlama 1gl. im. od katlamak ll savijen, povijen; preklopljen; nabran, plisiran (o haljinit i si.); - kapı vrata na.preklapanje; makinesi tekst. masina za nabiranje katlanmak ak. slagati, sloziti; (pre) savijati (papir, tkaninu); sklopiti (perorez, stolicu i si.)
organizam
katiandırmak
katışmak dat. pomesati se; pripojiti se, prikljui':iti se, prici; o da onlara katıştı i on im se prikljui':io
katlanılmak
katıştırmak katı yağ
ak. dat. pripojiti, prikljui':iti
masi, salo
kati a odlui':an, kategorii':an; definitivan; - karar konai':na, definitivna odluka; - olarak odlui':no, kategorii':ki; - savaş odllucna bit ka katibe a sekretarica
kati11 a ı ubica; para ile tutulan - najamni, placeni ubica ll ubistven, poguban katil2 (-tl i) ubistvo, umorstvo odlui':iti se, postali tegorii':an; dobiti kanacan oblik
katlanır na sklapanje, sklopljiv; - karyola krevet na sklapanje; - yelpaze sklopiva lepeza
katlanmak 1. pass. od katlamak 2. dat. podnositi, trpeti, miriti se s i':ime; insan her şeye katlanmalıdır i':ovek mora sve da trpi katiatmak
caus. od katlamak
katietmek ak. ubi(ja)ti
katibiadil (-dli) a notar, javni beleznik
katileşrnek
caus. od katlanmak
bez/. od katlanmak (2.)
ka-
katip (-bi) sekretar; baş- prvi sekretar; genel - generalni sekretar katiplik polozaj, zvanje sekretara, sek~ retarstVo
katlı 1. savijen, nabran; - mendil presavajena maramica 2. =spratni; =stepeni; beş :... bina petospratna kuca; üç - roket trostepena raketa
katliam a pokolj, masakr; katlolmak·pass. od katietmek katma ı gl. im. acilatmak ll dodat, pri· pojen, prikluji':en; .., butçe dodatni budzet; - değer dqdatna vrednost (cena)
katmak ak. dat. 1.doda(va)ti; pripatjati, mesati(vino sa vodom i si.); 2. nar. sparivati (zivotinje); 3.' !erati, goniti (stoku) 4. pridruziti; postavali (kontrolu, strazu i si.) o kat'iyet ll a resenost, odlui':nost, ka- · birbirine - h us kati jednog na drugog, kvategorii':nost; bezuslovnost riti odnose; bire bin - preuvelii':avati katkı 1. dodatak; dopuna; 2. doprinos, katman sloj;.naslaga; prilog; - da bulunmak dati doprinos, dopkatman bilimi stratigrafija rineti; ui':estvovati; o adam edebiyata
kat' iyen a 1. nikako, niposto 2. definitivno, konai':no; odlui':no
568
ka va ra katman bulut (-tu) stratus (oblak) katmanlaşma
geol. slaganje u slojeve, stratifikacija; aykırı - neskladno slaganje; uygun - skladno slaganje katmaniaşmak
ostala ni kap; - - kap po kap, malo-po malo; - si yok nema nista, nista nije ostalo
katrilyon kvadrilion, milion Iriliona kat sayı koeficijenat
geol. slagati se (u slo-
jeve)
kat yuvarı astr. stratosfera
katmanil u slojevima, slojevit; katmer sloj, nabor - - u slojevima dupli, pun (o cvetu sa mnogo !atica) O kaldırmak nar. zazvati metez
kauçuk (-ğu) kaucuk; - ağacı bot. kaucukovo drvo (Ficus elastica); suni - vestacki kaucuk kauçuklamak ak. gumirati
katmerleşmek
1. postati slojevit 2. fig. poveca(va)ti se, uvecati se, porasti
katmerli 1. slojevit 2. bol. pun, sa mnogo !atica (o cvetu) - karanfil topkaranfil 3. fig. potpun, pravi; - yalan laz na laz Katolik katolik; crkva
kilisesi katolictka
kauçuklu gumiran kav 1 1 . trud (za paljenje va tre kresivom) 2. sumporisan papir (za podpaljivanje);.- gibi vrlo zapaljiv kav2 vinski podrum işi
kavaflık trgovina jevtinom obucom 2. fuseraj, los rad
Kataliklik katolicizam, katolicanstvo katot (-du) hem. katoda
kavak (-ğı) bot. topola (Populus); kara ..; crna topola, jagnjeda (Populus nigra)
katra v. katre katran a katran; smola; bitki - ı biljna· smola O - ağacı bot. kedar (Cedrus Libani); - çamı bat. smrdlijka (Prstaeia trebinthus); - gibi crn, tarnan
kavakçılık
kavaklık
katran köpüğü (-nü) .bot. trud (polyporus igniaris) karandzija
katranlamak ak. (na) katraniti, premazati katronom katranianmak pass. od katranlamak katraniatmak caus. od katranlamak katranlı
katranisan; -
kağıt
ter-pa pir
katran ruhu kreozot katran
taşı
kaval
kemiği
anat. cevanica, fibula
kavalye kavaljer kavalyelik kavaljerstvo; /-al - yapmak udvarati se kavanço 1. mor. pretovar 2. svaljvanje, prebacivanje na drugog; - etmek prebaciti na drugog (posao, odgovornost i si.); bu işi de bana ettiler i ovaj posao su mi uvalili kavanoz tegla; reçel - u tegla za slatko
kavara 1 nar. sace bez meda
geol. smolac
katre a kap, kapljica; - si
gajenje topola
topolik, topoljak
kaval kaval, frula O - tüfek puska sa glatkom cevi
katranardıcı bot smreka crvena (Juniperus oxycedrus)
katrancı
kavaf a trgovac
kalmadı
nije
kiwara2 tresak
nar. 1.vetar, gas 2. buka, s~m.
569
·1
posao, duznost kavaza
kavat a podvac, svodnik kavata korito (drveno) 2. bat. zeleni tvrdi ·paradajz (Solanum capsicum grossum) kavela, kavila drveni klin kavga p 1. sadja, prepirka, kavga; arh. tuca, borba; - çıkarmak izazivati svadju, zapodenuti kavgu; - kaşağısı potskrekac, izazivac svadje 2. fig. borba, trud; ekmek - sı borba za hlep; -hayat - sı borba za zivot (opstanak); - etmek 1) svadjati se, prepirati se 2) borili se, truditi se O - bizim yorgamn başına imiş slradao sam ni kriv ni duzan (govori onaj ko je slradao u svadji koju su drugi zapodenuli) kavgadzija,
svadjalica,
iza-
zivac svadje kavgalaşmak
s ile svadjati se, prepirati
se; borili se kavgalı 1. sa svadjom, s prepirkom (skup, sastanak) 2. ogorcen, ljul kavgasız
bez svadje, mirno
kavi a arh. jak, snazan, izdrzljiv kavil (-vii) a pogodba, dogovor, sporazum; - etmek dogovoriti se, sporazumeti se kavileşmek
ojacati, ocvrsnuti, postali
sn aza n kavileştirmek
ak. pojacati, ucvrstiti, os-
naziti kavilleşmek s ile dogovoriti se, sporazumeli se; nagodati se
kavim (-vmi)
a narod; pleme, rod;
kavis (-vsi) a 1. kriva linija, kriva; zavoj, okuka; keskin - ostar zavoj 2. (okrugla) zagrada 3. svod, lük
570
kavkı
ljuslura;
kavkılı
kavasya bat. kvasija, surinamsko gorko drko (Quassia amara)
kavgacı
kavisli iskrivljen; zasvodjen
sa ljusturom
kavlak bez ljuslure; bez kore, ogulen, oljuslen (o drvetu) 2. fig. budala, idiot kavlamak ljustili se, guliti se (o kori, kozi) kavlaşmak
kavliç ki le
(-cı)
pretvorili se u trud nar. 1kilall kilav, koji pati od
kav mantarı bat. guba, trud (Fomes fomentarius) kavmi a arh. etnicki; plemenski kavmiyet a 1. nacionalnosl 2. nacionalni karakter kavraç kamenja
(-cı)
sprava za podizanje teskog
kavrak (-ğı) sucke; suvo lisce (za potpalu) kavram 1 1. log. pojam; predstava, ideja cf. mefhum 2. nar. pregrst; 3.nar. lrbusna opna, potrbusica nar. kavrama 1. gl. im. kavramak 2. teh. spoj, sastav 3. traverza, poprecna greda 4.drveni obruc (za ucvrscivanje) kavramak ak. 1. uhvatiti, obuhvatiti; zahvatili 2. shvatati, poimati, razumeti;.durumu - shvaliti situaciju 3. uvideti, postali svestan kavrarncı fil. 1 konceptualist ll konceptualislicki konceptualizam
kavrarnit iscrpan, sveobuhvatan, opsezan kavramsal pojmovni kavramlmak v. kavranmak kavramlmaz neshvatljiv, nepojmjiv, nedokuciv kavranmak pass. od kavramak
kayacık
kavratmak caus. od kavramak
lodjenje (primitivnih biljaka) 5.
kavrayış shvatanje, poimanje; - gücü moc shvatanja kavrayışlı
koji brzo shvata
kavruk 1. pecen; prien; - mısır pecen kukuruz 2. slab, zakriljao (o deteu, drvetu) kavrukluk zakriljalost, zaostalost (u rastu) kavrulmak 1. peci se, prziti se; suncati se, priiti se (na suncu) 2. fig. zakrzljati, ostali sitan kavşak
(-ğı)
raskrsnica cvor; raskrsnica puteva
ı
(reke); yol -
usce
kavuk (-ğu) 1. ist. pokrivalo za glavu (na koje se zavijala calma) 2. (ili idrar - u ) anat. mokracni mehur ~ f-al - sallamak klimati glavom (u znak odobravanja); !askati, ulagivati se kavukçu laskavac, ulizica kavukıu ı
s pokrivalom na glavi ll Kavuklu Gedno od lica u Orta oyunu, starom turskom pozoristu) kavukıuk
polica za pokrivala
kavun bat. dinja (Cucumis melo) kavun içi zicastozut
ı
ruzicastozuta boja ll ru-
kavurma ı 1. gl. im. od kavurmak 2. kul. kavurma ll pecen; prien (-cı)
priena psenica
kavurmak ak. 1. peCi, priiti 2. paliti, spriiti; osusiti 3. fig. razoriti, unistiti kavurtmak caus. od kavurmak kavurucu koji zeze, (pali); usijan, vruc; - güneş zarko, vrelo sunce kavuşma
kavuşum
kavuşmak 1. dat. dospeti do, domoci se, dokopati se cega; steci, dobiti, postici; bağımsızlığa - steci nazavisnost; özgürlüğe - steci slobodu; köyler elektriğe kavuştu sela su dobila elektriku 2. sastati se, sresti se, videti se (nakon dugog vremena); nihayet dostlarıma kavuştum najzad samse sastao s priijateljma 3. spajati se (o konciima, kra jevivima 4. sastajati se (o rekama); bu ırmak Tuna'ya kavuşuyor ova reka si uliva u Dunav kavuşturmak
jati; Allah
ak. dat. sastavljati, spav. Allah
kavuştursun
kavuşulmak kavuşum
bez/. od
kavuşmak
astr. konjunkcija
kavuşum devri astr. sinadican period kruzenja (29 dana. 12 sati, 44 minula i 3 sekunda)
kavut (-tu) jelo od przene psenice kavuz 1. bot. opna, ljuska (klasica) 2. pleva kavza bot. pastrnak, paskanat (Pastinaca sativa) kavzamak 1. scepati, cvrsto drzati 2. cuvati, stititi; 3. sredjivati, uredjivati kay 1 letnja kisa
kavurga nar. pecen, prien (o pcenici, kukuruzu)
kavurmaç
v.
1. susret, vidjenje, sastanak 2.dolazak, stizanje 3. dobijanje, sticanje; hürriyete - sticanje slobode 4. bot. op-
kay2 povracanje; cf. kusma; - etmek povracati kaya 1. stena, litica, hridina; - suyu izvorska voda (koja istice iz stene); - tuzu kamena so 2. u sastavu bot. i zoo. naziva; - kartalı carski orao (Aquila chrysaetus); - meşesi bot. luznjak, hrast (Quercus robor) ~ - gibi cvrst, stamen, nepoklebljiv kaya balığı zool. pes-riba, glavoc (Gobius) kaya başı pastirska pesma (anodolska) kayacık (-ğı) mala stena ~ - ağacı crnograbic (Ostrya)
571
kayacıl
kayacıl;
- bitkiler rastinje koje raste na
· steni
kaydınlmak
kayac geol. stenje kaya güvercini zool. golub sivi (Columba livia) kayağan
klizav, sklizak (o tlu, terenu)
kayağanlık
min. skriljac
skijas, smucar
kayakçılık
postali kamenit (o tl u)
kayganlık
kayalık
1 stnovito mesto, kamenjar ll kamenit, stenovit kaya lifi min. azbest kayan 1. gorski potok, bujica 2. nar. pljosnata stena kayar 1 . kukast potkov .Zivotinja (za kretanje po ledu) kayartamak ak. nar. 1. promeniti ili popraviti potkorkonja 2. psovati, grditi, ruziti kaybetmek ak. (iz) gubiti; cf. yitirmek; kendini - izgubiti se; fig. izgubiti glavu, smesti se kaybettirmek caus. od kaybelrnek
izgubiti se,
nestati,
is-
kaydedilmek pass. od kaydetmek kaydetmek ak. dat. 1. zapisivati, upisivati, bele.Ziti; unositi, registrovati, opa.Zati, primecivati; çocuğu okula - upisati dete u skolu 2. dr2ati na umu; upamtiti 3. snimiti (na magnetofonsku traku) 4. poslici (pozitivan rezultat), uspeti; başarı - zabele.Ziti uspeh; gol- postici gol_
zivotno
572
a - la (ili -
şartıyla)
klizavost, skliskost
kaygı
briga, zabrinutnost, zebnja, nemir, uznemirenost; /-dan/ çekmek brinuti; /-ıl - ya düşürmek zabrinuti, obespokojiti kaygılandırmakak.
zabrinuti,
obes-
pokojiti kaygılanmak
brinuti (se), uzimiriti se,
ocajavati kaygılı zabrinut, brizan, uznimiren, nespokojan; tuzan kaygın
1. v. kaygan 2. nar. bremena
(devi) kaygısız
bezbrizan, spokojan, miran
kaygısızca
bezbri.Zno, spokojno
kaygısızlık
bezbri.Znost, spokojstvo
kayık (-ğı) ı 1.camac, kajak; balıkçı - ı ribarski camac; iki çifte - camac; sa dva para vesala 2. nar. saonice ll nakrenut, nagnut, ukosen O - tabak ovaina posuda (u obliku camca); - ya ka ovaini okovratnik kayıkçı
camdzija, bredar
kayıkçılık
1. zanimanje camdzije 2. iz-
rada camaca kayıkhane mesto za ·drzanje camaca
kaydettirrnek caus. od kaydetmek kaydıhayat
kaydolmak dat. upisati se
kaygana 1. kajgana, omlet 2 . .Zumance sa secerom (poslatica)
kaya keteri nar v. bukalemun
kaybolmak ceznuti
kaydiye a arh. upisna taksa; taksa za registracij;.;
kaygan klizav, sklizak; gladak
skijaski sport, skijanje
kayalaşmak
ak. dat. caus. od kay-
dırmak
kayak (-ğı) 1. skije, smucke; - yapmak skijati se, smucati se 2. skijanje, smucanje kayakçı
dat. pass. od kaydırmak
kaydırmak ak. dat. 1 . caus. od kaymak 2. otpustiti (sa sluzbe) 3. voj. presacivali Oedinice); prenositi (vatru) kaydırtmak
klizavost, skliskost
kayağan taş
kaydırak (-ğı) 1. oblutak, obao sljunak 2. skolice (decja igra) 3. tobogan
do-
kayın1
bot. bukva (Fagus
silvatica)
kaymak kayın2 (-ynı)
dever; surak
kayın
baba svekar; tast
kayın
birader v.
kayınlık
kayın2
srodstvo po muskoj liniji
kayın
peder v.
kayın
valide svekrva; tasta, punica
kayın
baba
kayıp (-ybı)
a 1 gubitak; nestanak; lara uğratmak naneti gubitke; acı bir tezak gubitak; can - ı pljudske zrtve, izginuli (u ratu) ll izgubljen; nestao; - lara karışmak nestati, ne vidjati se, ne pojavljivati se; haftalarca - lara karışta nedeljama se nije pojavio kayır
nar. 1. krupan pesak 2. sitan
pe sak kayırıcı
pokrovitelj, zastitnik;
kayırıcılık pokroviteljstvo, zastita; zauzimanje za koga kayınimak
kayırış
dat. pass. od
kayırmak
staranje, briga, pomoc
kayırmak ak. 1. stititi, pomagati, zauzimati se; yoksulları - pomagati, zauzimati se za siromahe 2. stititi, protezirati koga, biti kome naklonjen kayırtmak
caus. od
kayırmak
kayısı
1. bat. kajsija (Prunus armenica) 2. kajsija (plod) 3. kul. rovito jaje kayış
kais, remen; - kemer oposac, kozni remen; makine - ı transmisioni kais; usturayı - a çekmek ostriti brijac o remen ö /-ı/ - a çekmek arg. nasamariti, povici za nos; - etmek kaisariti, varati; - gibi tvrd, zilav (o mesu) kayışçı
kaisar; fig. prevarant, kaisar
kayışkıran
bat. gladis, zecji trn (Ononis
spinosa)
kayıt1 (-ydı) a 1. zapisivanje, belezenje; registrovanje; primedba, opaska; 1 -ıl - a geçirmek zapisati, ubeleziti, registrovati; oznaciti; - memuru registrator; /-ın/ - ini silmek (iz) brisati s spiska 2. fig.
ograda, rezerva; uslov; - altına girmek ograniciti; prinuditi, postaviti, uslov; kuyut restrikcije, ogranicenja; 3. obracanje paznje; paznja, briga; - a değer vredan pazje, znacajan 4. snimanje, prenosenje na magnetofonsku traku 5. zvanican dokumenat
kayıt2 1. prozorski okvir 2. stvar, sredstvc kayıtım
dejstvo,
pro-
kayıtlamak ak. ogranicavati; lovljavati, postavljati uslove
us-
til.
suprotno
tivdejstvo
kayıtlı 1. zapisan, zabelezen; upisan; registrovan 2. fig. ogranicen, uslovljen kayıtmak
ab/. odustati (od odluke, na-
mere) kayıtsız 1. nezapisan; neregistrovan, neupisan 2. neuslovljen, neogranicen; şartsız bez ikakvih uslova, bez rezervi 3. fig. nezainteresovan, ravnodusan; bezbrizan; /-al - kalmak ne obracati paznju, ne pridavati znacaj, biti ravnodusan
kayıtsızca bezbrizno; neza interesovano ravnodusvano, ravnodusno kayıtsızlık
bezbriznost; ravnodusnost;
kaykılmak dat. nagnuti se, osloniti se, nasloniti se, prisloniti se kaykıllmak
osloniti, nasloniti
kayma 1. gl. im. od kaymak; - açısı teh. ugao klizenja; - uçuştı spustanje s iskljucenim motorom, planiranje (aviona); - yüzeyi klizna povrsina 2. odronjavanje, lavina kaymak 1 (-ğı) 1. kajmak, skorup 2. krem 3. fig. krem, eliini deo (drustva i si.) 4. tvrda korica (na povrsini zemlje koja se nahvata posle kise) ö /-ın/- ını almak fig. pokupiti kajmak, uzeti najboji deo, najvise iskoristiti; - altı obrano mleko; - gibi 1) snezno beo 2) ususan i mek; - tabakası (ili takımı) bogat sloj drustva, krem drustvo
573
1,
.~
l
kaymak kaymak2 (-ar) 1. kliziti, klizati se; okliznuti se 2. promenuti mesto, iskliznuti (o tlu, zgradi) 3. okliznuti se 4. fig. promeniti (stav, glediste i si.); parti sola kaydı sıranka je skirenula ulevo 5. ispasti, iskliznuti; bardak elimden kaydı casa mi je ispala (iskliznula) iz ruke 5. arg. usunjati se kaymakam a 1. kajmakam (sreski nacelnik) 2. arh. potpukovnik O Yalova - ı şalj. vazna licnost, "zverka" kaymakamlık
1. polozaj kajmakama 2.
srez;
kaymak
kağıdı
sjajan, satiniran papir
kaymaklanmak uhvatiti se (o kajmaku); süt kaymaklandı na mleku se uhvatio kajmak kaymakir 1. sa kajmakom; - süt nebrano, nevadjeno mleko 2. s kremom; dondurma sladoled sa kremom kaymak
taşı
alabaster
kayme a nar. papirnata lira kaynaç
(-cı)
gejzir
kaynaç
taşı
geol. gejzirit
kaynak (-ğı) 1 1. vrelo, izvor (i fig. ) gelir - ı izvor prihoda; ışık - ı izvor svetlosti; inanılır - pouzdan izvor 2. izvor, dokumenat (za naucna istrazivanja) 3. teh. varenje, zavarivanje; var; - aygıtı aparat za zavarivanje; - yapmak variti, tavarivati, otojen - ı autogeno zavarivanje kaynakça bibliografija, literatura u vezi sa odredjenom temom ili periodom) kaynakçı
varilac
kaynakçıl1k
varilaeki posao, zanimanje
va rio ca
kaynaktamak ak. 1. varili, zavarivati 2. ' lepiti, lemiti (gumu)
,
kaynaklanmak 1. pass. odz kaynaklamak 2. fig. izvirati, proizlaziti iz cega, poticati od
574
kaynaklı 1. zavaren 2. iz . .. izvora; Fransa - haberler vesti iz francuskih izvora 3. ziv, neumoran
kaynamak 1. vreti; kljucati; klokotati, kipeti; fig. vrveti, komesati se, sakalarda halk kaynıyor na ulicama vrvi od sveta 2. previrati, vreti (o vinu) 3. izvirati (o vadi) 4.variti se; Jemiti se; srastati (o crevim?) 7. zaceceliti, zarasti (o rani) 6. krcali (o cr~:, vima) 7. spremati se, "kuvati se" içeri:J~: bir iş kaynıyor ututra se nesto "kuva;, primiti se (o kalemu); erik ağacına yapılan aşı kaynadı prımio se kalem na sljivi 9. ll biti veoma topla, kuvati se 10. arg. nestati, ispariti; paramız kaynadı nas novac se istopio
a·:
kaynana svekrva; tasta; O cegrtaljka, zvecka (decja igracka)
zırıltısı
kaynana dili bot. zabica, svekrvin jezik (Opuntia ficus indica) kaynar 1 koji kljuca; vreo, veoma topao ll dijal. izvor, vrelo, slatina kaynarca 1. izvor, vrelo 2. topli, termaini izvor kaynaşık 1. spojen, zapeljen 2. zj. vahan, neumoran kaynaşma 1. gl. im. od kaynaşmak 2. komesanje, talasanje 3. stapanje (rasa, naroda) · kaynaşmak s. ile 1. spojiti se, sliti se; zavariti se; srasti 2. vr verveli (o mravima i sf.) 3. slagati se, odgovarati (o bojama); bu renkler iyi kaynaşıyor ove boje se dobro slazu 4. fig. slagati se, razumeti se; druziti se; zblizavati se; biz çabukça kaynaştık mi smo se brzo zblizili 5. hem. spajati se, sjedinjavati se kaynaştırma 1. gl. im. od kaynaştırmak 2. /ing. gubljenje slogova; - sesleri rastavni, intervokalni suglas nici (u turskom: n, s, ş, y)
kaynaştırmak ak. dat. 1. spajati, slivati; zavarivati 2. slagati (boje) 3. zblizavati
kazan kaynata
v.
kayınpeder
kaynatılmak
kaytarmak 1. ak. vratiti, vracati 2. bezati se posla
pass. od kaynalmak
kayyım, kayyum a 1. arh. posluzitelj u dzamiji 2. jur. lutor, staratelj
kaynatmak ak. 1.kuvati (o kljucanja); iskuvavati 2. teh. zavarivati, varili; lepiti, lemili 3. caskati, pricati 4. arg. smotati, zdipili kaynattırmak
kayyımlık
kaz 1. zool. guska (Anser) 2. fig. glupak, budala; - beyinli (ili kafalı) bez mozga, plitkouman o - ın ayağı öyle değil nije bas tako, nije stvar u !ome; - ın ayağı kaç olduğunu göstermek pokazati kome posto Musa dere jarca; - 1 koz anlamak sasvim pogresno razumeti; Agop'un - 1 gibi bakmak gledati kao tele u sarena vrata
caus. od kaynalmak
kaypak 1. klizav (o putu, mestu) 2. nepouzdan, prevtljiv kaypaklaşmak
postali klizav (o putu,
terenu) kaypaklık 1. klizavosl 2.nepouzdanosl, prevtljivost, nepostojanost (na recima)
kaza 1 1. nesrecni slucaj, udes; - geçirmek doziveti udes; - yeri mesto udesa; trafik - sı saobracajni udes 2. arh. sudjenje, sudski proces; 3. naknadno obavljana molitva; ili post O - geliyorum demez nesreca iznenada dolazi; - ile slucajno, nenamerno - kurşunu zalutali metak
kaypamak, kaypımak okliznuti se kayra nar. naklonost, blagonaklonost; ljubaznost; zastita kayracılık. til.
tutorstvo, starateljstvo
proviencializam
kayrak (-ğı) nar. ll 1. klizalisle 2. kliziste, klizavo mesto 3. kamenito, peskovito zemljiste 4. brus, tocilo 5. v. ka-
kaza2 a kaza (administrativna jedinica u Turskoj koja odgovara srezu
yağantaş
kazaen v. kazara kayralmak nanositi pesak (o reci)
kazağı
kayran proplanak; cistina (u sumi) ' kayrılmak
pass. od
kazak1 1. poluver 2. dzokejska kosulja
kayırmak
kazak2 (-ğı) 1. kazakin (kratak ogrtac) 2. strog suprug, despot
kayser cesar, car, imperator kayşa
odron, odronjavanje
kayşamak.
kazak
odron, odronjavati se, ob-
kazaklık
kayşat (-tı)
ll odron (stena)
kaytaklık
s gajtanom, sa si~itoı:ı;ı
despotizam,
strogost (sup-
kazalı 1. opasan, rizican 2. stradalnik (lice koje je pretrpelo udes) 3. od ... kaza (srezova); dört - vilayet provincija od cetiri kaze
1. prevrtljivost, nestalnost .,. ·. ,.i :•A
kaytan vrpca; gajtan; •sirit''O dugim i tankim brkovima ..
1. Kazak 2. Kozak
ruga)
kaytak (-ğı) nar. .1. osamljen; zabit (o mestu); 2. prevrtljiv, nepostojan (o osobi)
kaytanlı
(-ğı)
Kazakça kazaski jezik
rusavati se
(karektera)
skreper strugac; grebalica
bıyıklı
.·n
kaytarıcı zabusarıt, koji bezi s po~la,
s
-
kazamat (-tı) voj. zaklon, skoniste; zasticeno topovsko gnezdo kazan kazan; kotao; - dairesi kotlarnica; - taşı kamenac na kotlu; buhar ı parni kotao O - devirmek (ili kaldırmak)
575
k~çisakal (Caprimulgus europaeus)
nedostupno)
keçi sakat siljate, kozje brade (o coveku)
kedi ayağı bot. macja noga, smilje (Antennaria dioica)
keçi sakalı bot. ll businac, divlji pelin (Cistus creticus)
kedi ayası bot. zlatica, ledinjak (Ranunculus ficaria)
keçi keçi civom
söğüdü
bot. iva (Sa !ix caprea)
tırnağı
dubac sa trouglastim se-
keçi yemişi bot. v. yabim mersini keçi yolu uzanastaza, puteljak keder a 1. tuga, zalost, bol, potistenost, seta; - çekmek tugovati, patiti; /-ın/ -ine iştirak etmek delili ciju zalost, saucestvovati u bolu (za izgubljenim); -vermek rastuziti, razalostiti; yanan bir -neutesan bol kederlendirrnek ak. rastuziti, ucveliti, razalostiti kedertenrnek dat. tugovati, zalostiti se kederli tuzan, zalostan, bolan; - haber tuzna vest kedersiz bezsrizan, veseo kedi 1. macka (Felis domesticus); Ankara - si angorska macka 2. u sastavu bot. i zool. naziva; - makisi zoo/. prstas, lernur (Lemur catta) O. -ciğere bakar gibi bakmak gledati kao macka dzigericu; nin fare ile oynaması gibi kao igra macke i misa (o neravnopravnoj igri); gibi dört ayak üstüne düşmek izvuci se iz najtezeg polozaja; - ile harara girmek saradjivati, povezati se sa nedruzevnim covekom; - ile köpek gibi olmak biti kao pas i macka, ziveti u neprijateljstvu; -ne, budu ne? 1. mlad 2. ogranicenih mogucnosti, bez novca; - olalı bir fare tuttu do sada je uradio samo jedan uspesan posao; -ye peynir emanet etmek (ili ıs marlamak) pustiti vuka u tor; -yetişemediği ciğere pis dermiş macka kudi dzigericu koju ne moze da dohveti (govori se za one koji kude ono sto im je
578
kedi
balı
smola (sljive, kajsije)
kedi gözü 1. crveno svetlo (na zadnjem delu auta 2. saobracajrii znak, macjeoko kedi nanesi bot. macina metvica (Nepeta cataria) kedi otu bot. macina trava, odolen (Valeriana officinalis) kefal zoo/. cipal, skakavica (Mugil cephalus) 3. arg. jedva prelazna ocena kefalet a jur. jemstvo, garancija; /-al etmek garantovali, jemciti kefaletname a-p pismena garancija kefaret (-ti) a iskupljenje greha; -ini ödemek iskupiti greh
/-ın/
kefe 1 a tas (vage) kefe2 kesa od dlake (za timarenje); kefeki 1. grub kamen (za zidanje) 2. zubni kamenac O - ye dönmek biti sav izbusen ketelernek ak. ocistiti konja (kesom od dlake) kefen a. mrtvacki pokrov O -i yırtmak izvuci se, preziveti tesku bolest, "pocepati pokrov" keteniemek ak. zaviti u pokrov ketenlik platno za pokrov ketere a nevemici kefil a jemac, garant; - olmak jemciti, garantovali kefillik jemstvo, garancija kefin v. keten kefir kefir
kelepirci ketiye a marama s kicankama (koju Arapi nose na glavi) kehanet a proricanje, predskazanje; te bulunmak proricati; predskazivati Kehkeşan p astr.
Mlecni put;
ct.
poljiti se (o mani, nedostatku); - kahya koji se u sve mesa svuda zabada nos; /ın/- i kızmak razbesneti se, rasrditi se (o onima koji to retko cine); - i körü toplamak okupiti svu olos
sa-
kelam a 1 . govor; rec 2. teologija
manyolu
Kelamıkadim
kehle a arh. vas (ka) kehribar p ı cilibar, jantar ll cilibarski, jantarski; boje jantara; -balı potpuno zut med; kehribarcı
izradjivac jantarskih pred-
meta kek keks keka, kekah uzv. sjajno! divno!
kelamıkibar
a Kuran
a arh. mudre izreke, sen-
tencije kele junac, mlad bik kelebek (-ği) 1. leptir 2. obolenje jetre (prezivara) 3. teh. leptirasti navrtak 4. auto. ventil za dovod goriva o - kıravat leptirmasna; - kurbağalama sp. baterflaj, leptir-stil (u plivanju)
keke v. kekeme
kelebek
camı (nı)
auto. leptirasto stak-
kekeç nar. v. kekeme
lo
kekelemek mucati, zamuckivati (i fig.)
kelebek otu bot. vija, hmeljna detelina (Medicago lupulina)
kekelik v. kekemelik kekeme mucavac kekemeleşmek
po6ieti mucati
kekemelik muca vosf kekik vulgaris)
(-ği)
bot. majcina dusica (Thymus
keki yağı (-nı) ule od majcine dusice keklik (-ki) zoo/. jarebica (Perdrix); gibi lep, privlacan kekre nakiseo, opor (o vinu i si.)
kelebeksi leptirast, u obliku leptira kelek (-ği) ı 1. zelena dinja 2. recni splav (na naduvanim mesinama) 3. arg. glupak ll 1. (mestimicno) ogoljen, oguljen, izlizan 2. bez dlakep olinjao; - tulum mesina bez dlake keleklik izliza ost; olinjalost kalem nar. kupus kelep bi) p 1. povesmo; kanura (svile, pamuka)
kelepçe p 1. lisice, okovi za ruke; /-a/ takmak (ili vurmak) staviti lisice 2. teh. kekremsi 1. kiselkast 2. fig. natmuren, · karika, prsten (za vezivanje kabiova ili namrgodjen cevi) kekremsilik 1. oporost, trpkost 2. kelepçelemek ak. staviti lisice namrgojenost kelepir 1 . jevtina stvar, bagatela; car kel p ı cela ll celav 3. fig. nag, ogoljen dobit, celepir; - e konmak (ili yakalamak) (o stvarima i prirodi);z n tepeler goli bredobiti vrlo jevtino, ucariti 2. arh. pastorak, zuljci 4. fig. nerazvijen, sitan (o biljkama); pastorka - bir ağaç zakrzljalo drvo o - başa şimşir kelepirci muktas, koji zeli da sve dobije tarak nepotreban luksuz (pored nuznih jevtino potreba ); /-ın/ - i görünmek otkriti se, iskekrelik oporost, trpkost
579
keler· keler guster (opsti naziv); su - i da:zdevnjak (Salamandra salamandra); yeşil - zelembac (Lacerta viridis) keleş dijal. 1.hrabar, smeo 2. lep, privlacan 3. celav 4. fig. blesav, blentav
keleşlik 1. hrabrost 2. privlacnost 3. celavost 4. blentavost
kelime a rec; cf. sözcük; - hazinesi vokabular (jednog jezika); fond reci; - karışıklığı psih. parafazija, pogresna upotreba reci; - si - sine doslovno, od reci do reci; - oyunu igra reci; - takımı sintagma; - yapımı gradjenje reci; bileşik - slozenica o - cambazı frazer; - cambazlığı frazerstvo kelle p 1. glava (ob. u pej. smislu) 2. stvar koja oblikom podseca na glavu; bir peynir kriska, kotur sira; bir - şeker glava secera; bir - lahana glavica kupusa 3. glavica; klast, klip (zitarica) o - götürür gibi bez glavo, brzopleto; - sini koltuğuna almak rizikovati, staviti glavu u torbu; - koşturmak juriti kao bez glave, nepotrebno zuriti; - kulak yerinde stasit, lepo gradjen; /-ın/ - sini uçurmak odseci kome glavu; - yi vermek zrtvovati zivot kelleşmek ocelaviti; olinjati se; ogoleti, ostati bez raCtinja
kelli nar. post. sas ab/. posle; bundan ne yapabilirim? sta mogu da radim posle ovoga? kelli felli nar. lepo odeven, uredan; dostojanstven, ozbiljan kellik 1 . rastinja
eelavası
2. golet, mesto bez
Keloğlan 1. Keloglan, C,osa (junak turskih narodnih prica) 2. fig. usvojeno siromasno dete; segrt, ucenik Keloğlan
nar. curka
kem p arh. 1. manjkav, nedostatan; falican 2. los, zao; kem göz urokljive oci gözle bakmak mrko gledati
580
kemal (-li) a 1. zrelost; cf. yetkinlik; ini bulmak (ile -e ermek) 1) sazreti, dostici zrelost 2) postici savrsensvtvo 3. najvisa cena Kemalist Kemalista Kemalizm kemalizam keman p 1. violina; - konçertosu koncert za violinu 2. arh. luk. 3. O- gibi !anak, izvijen kao luk (o obrvama) kemancı
violinista
kemane p 1. muz. gudalo, luk 2. vajarsko dleto kemankeş
p strelac; cf. okçu
keme nar. 1. pacov, stakor 2. malan
V.
do-
kamençe p. muz. mala violina (sa tri zice, svira se kao celo) kement (-di) p 1. laso; - atmak baciti laso 2.arh. omca (za vesanje) kemer p 1 1. pojas, cemer; - kayışı opasac; - ini sıkmak pritezati pojas; fig. stezati kais, stedeti; cankurtaran -i pojas za spasavanje 2. raspon, svod (mosta, pozora i si.); - ayağı stub mosta; 3.anat. zasvodjena duplja ll povijen; zasvodjen; köprü, viadukt Osu kemeri akvadukt kemere mor. poprecna greda na palubi vodjen, na svod 3. povijen, savijen; burun orlovski nos kemerlik kozni pojas (za drzanje alatki) Kemer patlidzana
patlıcanı
vrsta sitnog dugog
kemha p arh. tekst. brokat, svileni barsun kemik (-ği) 1 anat. kost, koska; - bilimi osteologija; -burkulmak iscasiti se, uganuti se (o kosti); - çıkıntısı kostani izrastaj; -çıkıntısı kostani izrastaj; - iliği kastana srz; - iltihabı ostitis, zapalenje kostiju; - e kadar işlernek prodreti do kosti; - kırığı fraktura, prelom kosti; - ve-
kendi remi tuberkulaza kostiju koskan, od kosti (dugme, cesalj i si.) o /-al - atmak baciti kasku, zamazati oci, zacepiti usta; /-ın/ lerini kırmak isprebijati, polomiti kosti; leri sayılmak jako oslabiti, pretvoriti se u kost i kozu; - yalayıcı ulizica, cankolizac (-ği)
kemikçik
koscica
kemik doku kostano tkivo kemikleşme
okostavaje
kemikleşrnek
1. okostati 2. fig. zauzeti
tvrd stav ak. pretvoriti u kost
kemikli koscat, jakih kostiju; fig. kostunjav, slab, mrsav kemiksi koji lici nakost (-ği)anat.
kemirdek skelet repa
(-ği)
rskavica
nar. rskavicavi deo repa;
kemirgen zoo/. gladar; - ler glodari kemirici 1 v. kemirgen ll koji grize, razjeda; fig. koji grize, ujeda; kemiriciler v. kemirgenler kemirilmek bez/. od kemirmek kemirmek ak. 1. gristi, ujedati; glodati 2. razjedati; demiri pas kemirir rdja razjeda gvozdje 3. muciti, nagrizati; kurt gibi kemirmek kao crv nagrizati kemiyet a arh. kolicina; cf. nicelik kem küm - etmek mrmjati kemlik zlo, ruzan cin, ruzno delo; cf. kötülük kemre nar. djubre, djubrivo (stajkso) kemrelemek (na) djubriti kemrelik nar. djubriste kenar p. 1 1. kraj, ivica, rub; margina; - ı periferija grada; uçurumun ında na rubu ponora; - yolun - ı ivice puta 2. strana; - da kalmak ne mesati se;
şehrin
kenarcı
priobalni ribolovac
kenarlı
kemikleştirmek
kemircik
üçgenin - ları sırane trougla 3. obala 4. bordura, pervaz (maramice i si.) ll periferan; marginalan; pogranicni; -mahalle zabacena, siromasna cetvrt; - ülkeler susedne zemlje, zemlje koje se granice o deniz zapljuskuce more, more koje zapljuskuje odredjenu zemlju; - ın dilberi ne:skusna zena (devojka), provincijalka; gezmek udaljiti se od cega; - da köşede u uglu; iza kulisa
1 . s obodom, s ivicom; geniş sesir sa sirokim obodom 2. oş siven, porubljen
şapka
kenar ortay geom. medijalna linija kendi 1 sa posvojnim sufiksima sam, licno; sebe, se; - m ja sam; - mi fena hissediyorum lose se osecam; - n ti sam; ne bak! gledaj sebe! - niz vi sami; - nizi. övmeyin! ne hvalite sami sebe; nemojte se hvaliti! ll ispred imenica sa posvounim sufiksima svoj, sopstven; - arabam moja sopstvena kola; - işine bak! gladj svoja posla; - kalemimle yazdım pisao sam sopstvenim perom; - kulağımla işittim cuo sam sopstvenim usima o - adına u svoje ime; - ni ağır almak drzati se ponosno; biti uobrazen; - ağzıyla tutulmak izbrbljati se, izlanuti se, nehotice se odati; /-dan/ - ni atamamak ne suzdrZati se; ni aşağı görmek smatrati sebe manje vrednim od drugih; - ni ateşe atmak skociti u vatru, uci u opasan poduhvat; - başına 1) sam, bez icije pomoci 2) na svoju ruku, nikog ne pitajuci™;- ni bırakmak 1) zapustiti se, ne poklanjati sebi paz™ınju 2) posvetiti se samo jednom pitanju (prekinuvsi veze sa svojom sredinom); - ni bil! poznaj samog sebe! - ni bilen ozbiljan i pristojan; - ini bilmek 1) biti razuman 2) biti zreo; sazreti; - ni bilmez uobrazen; drzak - ni bir şey sanmak smatrati sebe vaznim, precenjivati se; - ni bulmak 1) povratiti se, doci sebi, oporaviti se, 2) steci individualnost, postali licnost; 1
581
/i
kendi beslek
-af - ni dar atmak jedva stici nekuda, skloniti se, spasiti se; - derdine düşmek biti zaokupljen svojim nedacama; - ni dev aynasında görmek imati visoko misljenje o sebi, praviti se vazan; - ni dirhem dirhem satmak pridavati sebi znacaj, biti uobrazen, kocoperiti se; - düşen ağ lamaz covek sam snosi posledice za svoje delo; ko sam padne ne place; nden geçmek 1) zaboraviti se, izgubiti glavu 2) razjariti se, izbezumiti se od besa; - gelen iznenadna sreca; - ne gelmek 1) doci sebi, osvestiti se 2) urazumiti se, oparnetili se; - göbeğini - kesrnek uzdati se u samoga sebe, oslanjati se na sopstvene snage; - ine göre po svome; - halinde tih, miran, bezazlen; /-ıl - halinde bı rakmak prepustiti sudbini; ostaviti, ne zavrsiti, ostaviti kako jeste; ne zanimati se, ne mesati se; - havasında gitmek (ili olmak ) postupati po svome, cinili po svojoj zelji; - - ne 1) sam sa sobom (razgovarati i si.) 2) sam 3) sam, bez tudje pomoci, samostalno; - - ne gelin güvey olmak gajiti iluzije, sanjati o nemogucem; - de olmamak biti van sebe, izgubiti kontrolu nad sobom; - - ni sam sebe, samog sebe; - ni paralamak mnogo se truditi; rastrgnuti se (od posla); - payıma s moje strane, sto se mene tice; - ni satmak prodavati se za, praviti se vazan; - ni tartmak kontrolisali se, odmeravati svoje mogucnosti; - ni toparlamak (ili toplamak) 1) ovladati sobom; pribrati se 2) usredsrediti paznju 3) popuniti se, ugojiti se; - ini tutamamak ne vladati sobom; ne moci se sudr2ati; - ni tutmak suzdr2ati se; otrpeti; /-al - ini vermek sav se predati cem u; - yağı ile kavrulmak 1) kuvati se u sopstvenom sosu 2) ziveti s onim sto se ima, skromno ziveti; /-ıl - ne ye~ dirmemek ne podnositi, ne moci svariti. koga; - ne yontmak brinuti samo o sebi, gledati samo svoj interes kendi beslek bat. autotrofan (o zelenim biljkama i algama)
kendiliğinden samo .po sebi, samo od sebe; automatski; - anlaşılır samo. po sebi se razume; - gelmek doci samo od sebe; - tutuşma samozapaljivanje; teh. automatsko paljenje; - türerne .bial, abiogeneza kendiliğindenlik
spontanost,
svo-
jevoljnost kendilik bitnost, sustina; individualnost kendince, kendisince po svome; po li6nom misljenju kendir 1 bat. konoplja (Canabis sativa) ll konopljan, od kaonoplje kendircHik gajenje konoplje kene krpelj; koyun - si ovcji krpelj (Tricnodectes ovis) - gibi yapişmak zalepiti se kao kreplj, ne ostavljati na miru kenef a.l nuznik, zahod ll prljav, pogan kene göz sitnih ociju, sitnook kene otu bat. ricinus (Ricinus communjs) kenet (-di) metaina klamfa, stezac; gibi yapışmak postali bliski, nerazdvojni (o prijateljima) kenetiemek ak. stezati, pritezati (stezacem); cvrsto spojiti kenetlenmek pass. od kenetıenmek kenetli 1. ll zategut, pritegnut (stezacem) 2. cursto spojen istisnut (o zubima, vilicama) kenevir v. kendir; nopljarka (Canabina)
kuşu
zaaf. ko-
kengel, kenger bat. artisaka (Cynara scolymus) kengel
sakızı
smola od
kentgrad. kental kvintal, metricka centa kimtçi urbanista; kentçilik urbanizam;
kerih; kentlerarası kentleşme
medjugradski
kerametli cudotvoran, natprirodan keramik v. seramik
urbanizacija
kentli gradjanin, staovnik grada
kerata 1 . prevaren muz, rogonja 2. hulja, lupez; deran, obesenjak 3. kasika za cipele
kentsel gradski kent soylu kurzuj
keratin biol. keratin
kent soyluluk buaoazija kep kapa; djacka kapa kepaze p 1. ruzan. 2. bezvredan; /-ı/ etmek osramotiti, obrukati; napraviti smesnim; -olmak ebrukati se, osramotiti se kepazelik bruka, sramota; bezvrednost kepbastı
dupla ribarska mreza
kepçe p 1. kutlaca 2. teh. kasika, lopata 3. mreza sa drskom (za hvatanje ltptira ili riba) kepçe burun nar. ursta divlje patke
kepçe kuyruk arg. niUktas, gotovan kepçe surat (covek) sitnog lica (-ği)
kerecik emtalieni deminutiv od kere. bir - olsun makar jedan jedini put kerem a arh. plemenitost; dobrota, ljubaznost; velikodushost; - buyurun (ili eyleyin) blagoizvolite, budite ljubazni (stari izraz uctivosti); - sahibi velikodusan, do bar, plemenit covek keremkar a-p velikodusa n, blagorodan kerempe 1. stenovit rt 2. najvisi vrh planine
kepçe kulak klempav, usat
kepek perut
kere a put (a); bazı - ponekada; bir jedanput; çok - vise puta; kaç - kolike puta?
1. nar. mekinje, prosije 2.
kepekçi prodavac mekinja
keres velika posuda, vangla kereste p 1. rezana gradja, gradjevinsko drvo; - fabrikası pilana 2. obucarski materijal 3. klipan, tikvan, neotesanac keresteci trgovac drvnom gradjom
kepeklenmek 1. perutati se 2. osusiti se iskopneti (ojabuci)
kerestecilik 1. drvna industrija 2. trgovina drvnom gradjom
kepenek1 (ği) cobanski ogrtac (od pustine); - altında er yatar ljude ne treba ceniti po odelu
keresteli nar. krupan, jak, razvijen; adam korpulentan covek kerevet krevet, divan
kepenek2 (-ği) nar. propeler, elisa kepenk canski)
(-ği)
kapak,
cepenak
(du-
kepez dijal. 1. brdo; greben 2. nevestin veo 3. kresta (ptiea) kepir nar. arg. slanaca, slana zemlja kepmek nar. slegati se; padati, rusiti se kerahat a cudo; - te bulunmak ciniti cu da
kerevit, kerevides zool. recni jastog, karavida (potamobius fluvialitis) kereviz bot. celer (Apium graveolens) kerhane p javna kuca; ct. genel ev kerhaneci vlasnik javne kuce kerhen a arh. 1. protiv volje, nevoljko 2. s gnusanjem; gadeci se kerih a odvratan gadan; ct.
iğrenç
583
k eriz keriz p 1. v. geriz 2. kocka, kartaska igra; /-ıl - e bayılmak prokockati, izgubiti (na kartama) 3. zabava kerkenez zoo/. kliktavac (Falco tinnunculus) kerki nar. v. keser kerli terfi v. kelli felli kermen tvrdjava
kermez; - meşesi bot. krmezi hrast, divlja komorika (ouercus coccifera)
kertilmek pass. od kertmek kertmek (-er) ak. 1. zarezati, zaseCi, obeleziti 2. snazno zakaciti, zapeti o ... kervan p. karavan; - a jui':iti se skupu
kervancı
kerpiç (-ci) cerpic, cigla (susena na suncu); -dökmek izlivati cerpii': (mesavinu slame i gline); - gibi suv i tvrd, kao cerpii': kerpiçci izradijivai': ili prodavac cigle kerrake: anlaşıldı Vehbi'nin - si sad je sve jasno! kerte 1 crta, zarez, zasek (znak) kerte2 1. stepen, stupanj; /-ın/ - sını geçmek prevrsiti meru, preci granice 2. pravo vreme , povoljan trenutak; - sine gelmek naci pravo vreme i mesto; /-i/ sine getirmek izabrati povoljan trenufak 3. podeok mornarii':kog kompasa kerteleme 1. postepenost, postupnost; 2. normiranje, standardizacija guster obii':ni (La-
Kertenkeleler gusteri kerteriz mor. pravac prema kompasu, kretanje po kompasu; - almak (ili etmek) odredijivati pravac ili poJozaj broda po kompasu; - noktası orijentir kerti v. kerte 1 ll dijal. bajat (o hlebu, namirnicama) kertik (-ği) 1 sa zarezom, urezan, zarezan, zasei':en ll 1. zarez, crta; beleg 2. urez, izrez, udubljenje, zleb
katılmak
prekl-
predvodnik, vodja ka-
başı
vlasnik karavana;z ui':esnik u
karavan u Kervankıran
kerpeten a klesta
584
kertikli sa urezom, uzl ebljen
kervan ravana
kermes kermes
kertenkele zool. certus)
kertiklemek·ak. urezivati, zlebiti
astr. Venera
kervansaray p karavansaraj, han, svratiste (za goste i zapregu) Kervan
Yıldızı
v.
Kervankıran
Kes 1 krupna s lamaza potpal u Kes2 gimnastii':ke patike kesafet a arh. 1. gustina, gustoca 2. mutnost; zamucenost kesat (-dı) a 1. zastoj (u trgovini), mr tva sezona 2. nemastina, oskudica kesatlık
vreme oskudice
kese 1 1 . kesa; novi':anik; fig. dzep; para - si novi':anik 2. rukavica od platna (za trljanje prilikom kupanja) 3. fig. imetak, bogatstvo 4. anat. kesa, kesica; öd - si v. öd o nin ağzını açmak odresiti kesu, poi':eti mnogo trositi; - nin dibi görünmek nestati (o novcu); - ye dokunmak udariti po dzepu; - sine hiç birşey girmernek nemali nikakvu korist, "ni iz dzepa ni u dzep"; her - ye elverişli za· svaki dzep, pristupai':an (o cenama) kese2 1 kratak, najkraci (o putu i sl.)ll (ili - yol) kraci put, prei':ica, prei':ac kesecik
(-ği)
1. kesica 2. anat. mehuric
kesedar p ist. blagajnik, kasir kesek (-ği) 1. grumen. grudva {zemlje i si.) 2. balega (suva)
kesin ll~ kese
kağıdı
tojan, stalan; - akım jednosmerna; stalna struja
papirna kesa
kesekli grudvast (o zemlji, tlu) keselernek ak. trljati telo kesom (pri kupanju) keseli bogat, parajlija keseliler zoof. torbari kesen geom. sekanta kesene nar. 1. dogovor, sporazum 2. djuture, na veliko (o poslu) kesenek (-ği) zakup, arenda; almak uzeti pod zakup
-
e
kesenekçi zakupac, arendatar kesenkes kategoricki, odlucno; tvrdo, cvrsto keser keser, tesarska sekirica kesici ı 1. koljac (stoke) 2. sekac (alat) ll koji sece; ostar, bridak kesici
diş
anat. sekutic (zub)
kesit a zbijen, gust; zgusnut, pun (o programu i si.) - orman gusta suma; - sis gusta, neprozirna magla kesik 1 isecen, posecen; odrezan; amputiran; - ağaç poseceno stablo; kumaş izrezana tkanina 2. zgrusan ,usiren; - süt zgrusano mleko 3. umoran, 1Josustao, klonuo 4. isprekidan (o glasu i si) 5 geom. krnj, zarubljen (o kupi, pirarnidi i si.)- mahrut zarubljena kupa 6. arg. los, rdjav ll 1. posekotina; zasek, rez 2. isecak, izrezak (iz novina, casopisa) o - - isprekidano, kratko; - .,.. konuşmak isprekidano govoriti; - - nefes almak isprekidano disati kesikli isprekidan, neravnomeran; fiz. naizmenicna struja; - nabız aritmican puls; - nöbetler povremeni napadi (bolova)
akım
kesiklik 1. isprekidanost; diskontinuitet 2. klonulost, posustalost kesiksiz neprekidan, neprestan; pos-
kesilmek 1. pass. od kesrnek 2.prestati, zavrsiti se; hiç kesilmeden bez prestala je kisa 3. umoriti se, posustati, izgubiti snagu; bir kilometre geçmeden kesildi umorio se ne presavsi ni jedan ki-' lometar 4. biti kao, liciti; postati, pretvoriti se u; buz - skocanjiti se; sapsarı - pobledeti kao krpa; taş - skameniti se 5. zgrusati se, pokvariti se (o mleku i si.) 6. abi. lisiti se cega, izgubiti apetit; iştahtan izgubiti ukus 7. dat. mnogo se dopasti, oduseviti se; 8. praviti se, izdavati. se za; kahraman - praviti se junak; yurtsever izigravati patriotu 9. u sastav fjenim gfagofima ima znacenje pomocnog olmak; merak - brinuti kesim 1. klanje (stoke) 2. prekid, odmor, pauza 3. zona, podrucje, reon 4. kroj 5. deo, sektor; özel - privatni sektor 6. zakup, arenda; - e vermek dati u zakup; 7. nar. figura, stas, rast; cf. endam 8. seca (sume); - süresi vreme sece; yasağı zabrana sece O büyük- voj. glavnina (snaga); kesimci zakupac kesim evi klanica; cf. mezbaha kesimlik pogodan za klanje; (stoka) za klanje kesin odlucan, kategorican, cvrst; definitivan; - karar definitva odluka - olarak odlucno - önlemler odlucne mere kesin bilgi fif. (potpuna) stvarnost, verodostojnost, neosporivost kesinleşrnek cvrsto resiti, efinitivno se odriditi; bunu yapmamız kesinleşti odluceno je da ovo mi uradimo
kesinleştirmek ak. cvrsto resiti, precizno odrediti, definitivno odluciti
kesinlik resenost, odlucnost; tegoricnost; odredjenost;
ka-
585
kesinlikle odlucno, kategoricno, apsolutno kesinmek ak. nar. krojiti (za sebe) kesinsizlik neodlucnost kesinti 1. odrezak, iseesk 2. prekid, prestanak (posla); zastoj 3. obustava, odbitak ( od plate) 4. ruganje, ismevanje; /-i/ - ye almak narugivati se, potsmevati se (krisom); - ye uğramak zastati kratkovreme kesintili 1 . saprekidom, s pauzom 2. sa odbitkom kesintisiz 1. bez prekida, hez pauze .2. bez odbitaka; - maaş plata bez odbitaka kesir (-sri) a .. mat. razlomak; - çizgisi raziomaeka crta; basit- obica;n razlomak kesirli razlomacki; - sayı raziomaeki broj; ondalık - decimalni razlamak kesişen geom. unakrstan, presecni (o povrsini, liniji)
kesişme presecanje, presek; tacka presecanja
noktası
kesişmek 1. seci se, rezati se 2. presecati se, ukrstati se 3. pogadjati se (u trgovini) 4. arg. krisom se dogovarati (namigivanjem, izmenjivanjem pogleda)
kesit 1. rez, zarez; 2. geom. presek 3-' slojdrustva keskenmek nar. dat. zamahnuti, zapretili udarcem; keskendi ama vurmadı z;:ımahnuo je, ali nije udario keski 1. rezac; sekac 2. dleto (za razbijanje kamena) 3. keser, !esarska sekirica; - makinesi masina za rezanje papira keskin ı 1. ostar, bridak; fig. ostar, zestok 2. prodoran (o glasu) 3. fig. ostar, izostren; - göz ostro oko; - nişancı precizan strelac; - zeka ostar um 4. arg. sodomit 5. jak, zestok (o picu); - rakı jaka
586
rakija. ll ostrica, secivo o - sirke küpüne (ili kabına) zarar ko se srdi steti samarn sebiko se ljuti taj lgubi; - zeka keramete kıç aHırır ostaar um cini cuda kesinleşrnek postali strog, naostriti se kesinleştirmek
ostar;
postati
ak. naostriti, zaostriti (i
fig.)
keskinlik 1. ostrina, ostrost; flg, .zestina, strogost 2. prodornost (glasa, zvuka) 3. izostrenost, ostrina (vida i sf.) kesme 1 1. gl. im. od kesrnek 2. velike makaze (za secenje lima) 3. geom. sektor, isecak (kruga) 4. /ing. hijat, zev 5. sp. secenje lopte ( u tenisu) ll 1. u kockama, kockast; - şeker secer u kockama; - taş kocka, kockon kamen 2. konaean, definitivan; odredjen, utvrdjen; - fiyat fiksna cena; - imi (ili işareti ) apostrof ('), znak za oznacavanje nastavaka vlastitih imena ili ispadanja glasa ( n pr. n' olur) ne olur, Ömer'e Türkiye'ye) - kalıp sablon; noktalar mnogotocje (interpunkcijki nzak) kesmece 1. secenje radi probe (lubenice, dinje); karpuzu - verirseniz alı rım kupicu lubenicu ako date da se sece 2. ı;ve zajedno, djuture, pausalno (u kupovini) kesrnek (-er) ak. 1. seci, rezati, rubiti 2. klati (stoku) 3. poseci; parmağını - poseci prst 4. prekinutu, obustavi!i, preseci; dersi - prekinuti cas; ilişkileri - prekinuti odnose; yardımı - obustaviti pomoc 5. zakida!i, odbijati (pri pfacanju) 6. odrediti, ustanoviti, naznaciti (dan, datum i sf.) 7. kovati; stampati (novac) 8. presecati, seci; bulvarı kesem sokaklar ulice koje seku bufevar 9. spreciti prolaz, prepreciti; yolu - prepreciti put 1O. sprecavati, ometati, sputavati, kociti; gelişmeyi - sputavati, kociti razvoj 11. (pre) seci (karte) 12. sp. preseci, spreciti (napad) 13. arg. lagati; blebetati, naklapati 14. zaklati, ubiti: katil üç kişiyi kesti ubica je zakfao tri lica O
keşikleşmek
kes! prekini! dosta! /-ı/ kesip atmak 1) odvaliti, lu19iti (bez razmisljanja) 2) konacno resiti; zavrsiti; kesip biÇrnek pricati sve sto dodje na pamet; /-ın/ kestiği tırnak olmamak ne biti vredan cileg nokta (malog prsta) kesmelik kamenolom kesme
şeker
secer u kockama
· kesmik (-ği) nar. 1. ugrusak, usireni talog mleka 2. krupna slama saklasjem kesp (-bi) a arh. zarada, dobit; kesp etmek ak. zaraditi, steci, dobiti kesre a kesra (znak za obelezavanje glasa i u arapskom jeziku) kesret a arh. mnostvo, obilje kestane 1 bot. kesten (Castanea vulgaris) ll kestenjast, boje kestena; -dorusu ridj, tamnosmedj (o boji konjske dlake) o kabuğundan çıkmış da kabuğunu beğenmemiş onse stidi svog porekla; - kargası v. ala kargası; - suyu gibi razredjen, tanak (o caju, kafi); Brezilya - si bot. varzilo, varzilovo drvo (Caesalpina brasiliensis); göl (ili su) - si bot. vragolic, orasak (Trapanatans) kastaneel kestend:Zija, prodavac kestena kestanecik (-ği) 1. anat. prostata 2. rozasta izraslina (na.nogama konja) kestane rometna)
fişeği
praskavica, zabica (vat-
kestirmece 1. kradim putem 2. priblizan; kestirmeden 1 najkracim putem; - gitmek ici najkracim putem; slediti najkraci put; neposredno (reCi, ciniti i si.) kestirme k 1. ca us. od kesme k 2. ak. priblizno odrediti; pretpostaviti; 3. ak. odrediti, ustanoviti, utvrditi; resiti 4. malo odspavati, odremati, otkunjati 5. ak. usiriti (mleko) O kestirip atmak 1) kratko odgovoriti, odbrusiti 2) improvizovati keş p nar. 1. postan sir, sir bez masti 2. arg. glupan, budala o /-ı/ - etmek osramotiti, postideti; - ten gelmek ne pridavati vaznost, ne obracati pa:Znju keşen
nar. uk:r od !anca; lanac (za
noge) keşfedilrnek
pass. od
keşfetmek
keşfetmek ak. 1. otkrivati, pronalaziti 2. razotkriti, obelodanitii 3. voj. izvidjati keşfettirmek
caus. od
keşfetmek
keşide p. 1. vucenje, izvlacenje, ( lutrije) 2. produzenje slavo kao ukrasa ( u arapskoj kaligrafiji) keşif
kestanelik kestenova suma, kestenik kestane rengi sveetlo kafena boja kestane
pocinak ll 1. konacan, definitivan 2. delotvoran, etikasan (o leku i si.) 3. priblizan, moguc, verovatan 4. preci, kraci (o putu) lll ukratko; meseleyi - anlattı ukratko je objasnio problem
şekeri
secerlema od kestena
kestere v. kitre
(-şfi) a 1. otkrice; pronalazak; - i otkrice Amerike 2. otkrivanje, razotkrivanje 3.jur. uvidjaj 4. koj. izvidjanje; -birlikleri izvidjacke jedinice; kolu izvidjacka patrola; - uçağı izvidjacki avion Amerika'nın
kestirilmek pass. bez/. od kestirme k
keşifçi
kestirim pretpostavka, procena
keşik (-ği)
nar. dezurstvo, red; ct. nöbet
keşikleme
redjanje, smenjivanje
kestirme 1 1. gl. im. od kestirmek; - cihazı lokator, goniometar; - merkezi stanica za odredjivanje smera (u artiljeriji) 2. precica, kraci put 3. dremanje, kratak ot-
izdividjac
keşikleşmek
izmenjivati se, smenjivati se, redjati se (na dezurstvu )
587
keşiş keşiş
p. monah, kaludjer (kod hriscana
keşişhane
kevel krzno od ovcje koze
p manastir;
keşke p uzv. kamo srece! - bunu bilseydim! kamo srece da sam to znao! keşkek (-ği)
p kul. mlacena psenica se
mesom keşki
v.
keşkül' p
arh. 1. projacki canak dervisa i prosjaka 2. vrsta poslastice od induskog oraha
keşmekeş keşmir
v.
v.
keşkül
2.
p zbrka, ne red, haos
kaşmir
keşşaf a izumitelj, pronalazac 2. izvidjacka patrola 3. izvidjac
ket2 (-ti) prepreka, smetnja; - vurma psih. inhibicija; /-af- vurmak smetati, sputavati, kociti, otezavati ketçap kecap kete nar. lepinja keten a ı. bot. lan (Linum isilalissimum) ll lanen; - kumaş lanena lkanina ketenel 1 lkac lana 2. prodavac lanene odece ketencik (-ği) bot. silna vrsta morske mahovine (Muscus arboreus) keteneilik 1. gajenje lana 2. trgovinalanom 3. predenje lana keten helva, keten keten
kuşu
keven v. geven kevgir p rupieasla kasika, cedilja (za skidanje pene) Kevser a rajska reka; - gibi vrlo ukusan, kao neklar
keşke
keşkülüfukara
ketumluk v. kelumiyel
helvası
ll v. kenevir
ceten-alva
kuşu
keten tohumu laneno seme kethüda p. arh. v. kahya ketum a cutljiv, smotren, pouzdan, diskrelan; - davranmak biti diskretan, cuvali lajnu ketumlyet (-li) a smotrenosl, cutljivost, diskretnosl
keyfetmek zabavljati se, veselili se; uzivali, nasladjivati se keyfi a proizvoljan; samovoljan, despolski; - muamele volunlaristicko ponasanje keyfiyet a 1. svojslvo, kakvoca, kvalilet 2. polozaj, okolnosl, prilika keyif (-yfi) a 1. (subjeklivno) osecanje, raspolozenje; zdravlje; - iniz nasıl? kako se oseeale? 2. zadovoljstvo, (dobro) raspolozenje, veselosl; - ini bozmak pokvarili raspolozenje, ; - çatmak veselili se; 1-ın/ - i gelmek raspolozili se, razveseliti se; - i kaçmak oneraspolozili se 3. zabavljanje, uzivanje, naslada; - ine bakmak uzivati, zabavljati se, provodili se; /ın/ ini çıkarmak uzivali u cemu, nasladjivali se cime; - inden erirnek topili se od bla2enstva; - sürmek uzivali, vodili lagodan zivot; o ancak - ini düşünür on misli samo na svoje uzivanje 4. zelja, strasl, pasija; - ine gitmek postupati po soptvenoj zelji 5. arh. cef, samovolja, hir; -ince po svojoj volji (hiru); /-ın/ - ine hizmet etmek povladjivali, gledali kroz prsle; - i oluncaya kadar dok postoji raspolozenje (da se sto ucini); - i sıra samovoljan 6. laka opijenost, pripilosl; çakır - benim, köy Mehmet ağanın! to je moja briga; ne mesajte se u to! /-ın/ - ının kahyası olmamak nemali pravo mesati se keyiflendirrnek ak. veseliti, razgaliti
raspoloziti,
raz-
keyiffenrnek 1. rarpoloziti se, razveseliti se 2. podnapiti se, cefleisati se
kılavuz
keyifli 1. veseo, raspolozen; kaçık raspolozen 2. pripit, pod gasom
ıose
keyifsiz 1. batestan 2. neraspolozen, neveseo, tuzan keyifsizleornek lako, malo oboleti, zanemoci
kıdemce po staresinstvu; prema stazu kıdemli stariji, visi (po rangu u sluzbi); - yüzbaşı kapetan prve klase kıdemsiz
kığ kığı
keyifsizlik laka obolelost; nelagodnost, neveselosl
kıh
kezzap
(-bı)
nar. azotna kiselina
kıble a 1. kibla (strana na koju se okrece za vreme molitve) 2. (ili - yeli ) juzni vetar kıblenüma a-p arh. kompas sa pokazateljem kible Kıbrıslı
Kipranin
kıç (-çı) 1. zadnjica, straznjica; sapi (konja) 2. dijal. noga 3. mor. krma (broda); - güverte krmeni deo palube; - kasarası mala paluba na krmi 4. av. rep, zadnji deo aviona o - atmak 1) rilali; bacali cifle (o konju) 2) veoma zeleti, zudeti; /-al -attırmak nadmasili; - ına bakarak (ili baka baka ) ne dobivsi pazilivan rezultat (u obracanju instanciji); nı kaldıramamak biti veoma lenj, - ı kırık beznacajan; bezvredan; - ına tekmeyi atmak (ili vurmak ) vulg. najuriti, isterati; - üstü oturmak biti bespomocan; - ını yırtmak vulg. derali se, urlati, kricati
kıçın
har. - - natraske; - - gitmek 1) ici natraske 2) vuci se na dupence (o detetu koje nije prohodalo) kıdem
a 1. staresinstvo (po rangu u
sluzbi ) 2. staz, gadine sluzbe; otpremnina; otpusna plata
tazminatı
brabonjati
prljavo; kaka! (u decjem govoru)
kıkır;
keymus v. kimus
keza a arh. tako, isto tako; - ve - i lako dalje
nar. brabonjak (ovce, koze)
kığılamak
keylus v. kilüs
kez put, puta; bir - daha jos jedanput; her - svaki put
mladji, podredjen, nizi (u
sluzbi)
- - gülrnek kikotati se
kı kırdak (-ğı)
ı
1. anat. rskavica; kulak -
usna skoljka kıkırdak
doku rskavicavo lkivo
kıkırdaklı
rskavicav
kıkırdamak 1. skocanjiti se, zalediti se (od hladnoce) 2. kikotati se 3. arg. otegnuti papke, umreti kıkırtı
kikot (anje); cerakanje
kıl ı 1. dia ka, cekinja 2. kozja dlaka 3. bot. vlakno ll od dlake, od strune lll zamalo, za dlaku; düşmesine - kaldı za dlaku sto nije pao o - gibi !anak kao dlaka; - kadar beznacajan, neznatan, ni za dlaku; (bir şeyin olmasına) - kadar kalmak biti za dlaku (do cega) zamalo, umalo; - ını (bile) kıpırdamak nimalo ne reagovati, ostati nezainteresovan (za dogadjaj i si.); - ı kırk yarmak cepidlacili; dan nem kapmak biti preosetljiv; - payı vrlo malo, truncica; - şaşmadan brizljivo, pazljivo; - testere lanka testera, testerica kılağı hrapava ivica, zupci na rezu (nakon ostrenja noza, brijaca); /-ın/ - sını almak naostriti, namaci, napraviti fini rez kılağılamak
kılağılı
naostriti, ukloniti zupce
naostren, veoma ostar, optocen
kılağısız
ll tup, nezaostren
kılaptan ll srebrne niti (ukras); - iş leme ukrasod konca (imitacija srme)
kılavuz
1. vodic, putovodja; 2. vodic,
589
! :
podsetnik, prirucnik; ımıa (ili yazım) kı lavuzu pravopisni recnik; vodic kroz pravopis 3. loc, pilot (broda) 4. provodadzija, provodadzika 5. narezano svrdlo, burrati kırınım fiz. kırınmak
difrakcija
1. njihati se u hodu 2. dijal. ig-
rati, plesati kırıntı
mrvica, troska; ekmek - sı mFVica hleba 2. (mali) ostaci; geçmişin - ları ostaci proslosti; eski zengiliğin - ları ostacı bogatstva 3. otpaci, ostaci (hrane) kırışık ı 1. naboran, namreskan, izgu:Zvan 2. smezuran, zbrckan, u borama (o koi:i, licu) ll bora; nabor; yüzünde tek tük - var na njegovom licu ima tek po koja bora kırışıklı 1 . izgui:van, namreskan 2. naboran, smezuran
kırışıklık
1. izgu:Zvanost, namreskanost 2. smezuranost, zbrckanost (lica) kırışıksız
bez bora; gladak, ravan
kınşmak 1. izguzvati se; zbrckati se, smezurati se 2. s ile vredjati se (uzajamno) 3. ak. s ile razbijati, udariti Qedno o drugo); yumurta -tucati jaja 4. kladiti se; 5. koketirati, flertovati (uzajamgija) 6. sin. valjak za upravljanje, vodilica (u kinokameri) 7. turislieki vodic (knjiga, brosura) 8. fig. idejni vodja kılavuzlamak 1. (brod) 2. teh. nazeran kılavuzlu
voditi;
sprovoditi
teh. nazeran, s navajima
kılavuzluk 1. zanimanje vodica 2.mor. sprovodjenje broda (u luku ili iz luke)
kıl
burun geog. rt. (ob. dugacak i uzan)
kılcal 1.veoma tanak, kao dlaka; boru cevcica; - damar kapilar kılcallık
kapilamost
kılcan dijal. mrei:a od konjske dlake (za hvatanje ptica)
590
kılçık (-ğı) 1. riblja koscica 2. bot. osje, brk (psenice, jecma) 3. bol. zilica, koncic (pasulja) O /-al - atmak ometati, kvariti kome posao kılçıklı 1. sa kostima (o ribi) 2. bot. s osjem, bodljikav 3. bot. sa zilicama (koncicima) 4.fig. zamrsen, zapetljan, tezak kılçıksız 1. bez koscica (o ribi) 2. bez osja (o psenici) - buğday krupnik, bezostaja (Triticum spelta) kıldırmak kılgı
caus. od
kılmak
primena, praksa
kılgılı praktican; pratik; ticna nastava
öğretim
prak-
kılgın
praktican, primenljiv, izvodljiv; bu - bulmuyorum ne smatram da je ovaj plan izvodljiv planı
kılıbık
papucar (o suprugu)
kılıbıklaşmak kılıbıklık
postali papucar
papucarenje,
potcinjenost
i:eni kılıcına
porebarke, pobocke, postrance
kılıç (-cı) 1. sablja; mac; - ağzı ostrica sablje; - askısı remen za sablju; /-al çalmak udariti sabljom; - çekmek polegnuti sablju; - kuşanmak pasali sablju; - namlusu v. - ağzı 2. u sastavu bot. i zool. naviza; - kırlangıcı zool. (Apus opus); - otu bot. bogoradicna bregunica trava, kantarian (Hypericum) o - artığı preziveo (u bici); - ın hakkı olarak s pravom pobednika fig. zaslui:an /-dal - oynatmakgospodariti, zapovedati; despotski vladati; Damokles'in - ı Damoklov mac kılıç
bacak krivonog
kılıç balığı
ll zool. sabljarka (Xiphias
gladius) kılıçhane
ist. kovacnica sablji
kılıçlama
1. v.
reko, unakrst
kılıcına
2. ukoso, pop-
kınalı
kılıçlamak
ak. poseci sabljom (mnogo
ljudi) kılıçlı kılıç
sa sabljom; s macem
oyunucusu ll macevalac
kılıç oyunu macevanje; cf. eskrim kılıf a 1. omotac, kosuljica; futrola; navlaka; yastık - ı jastucnica 2. anat. opna, maramica 3. bot. ll tulac, rukavac lista kılıflamak
ak. omotati; stavaiti navlaku
(futrolu) s omotom; s futrolom; s navlakom
kılık (-ğı)
1. spoljasnjost, spoljni izled; oblik 2. odeca, odelo; cf. kıyafet; - ına girmek dobiti kakav izgled; obuci se kao neko; - tan a girmek 1) menjati odela 2) cesto menjati misljenje; - kıyafet odelo i izgled; - kıyafet düşkünü koji oblaci iznosena odela; - kıyafeti düzrnek obnoviti odecu 3. nar. fotografija, slika kılıklı s ... izgledom, sa izgledom na ... ; efendi - bir adam covek gospodstvenog izgleda; güreşçi - bir genç mladic sa izgledom rvaca 2. cist, lep 3. odeven; - kı yafetli lepo odeven; dobrog izgleda kılıksız 1. lose odeven 2. bezabiican 3. loseg izgleda; bezizrazajan kılınmak
bez/. od
kılmak
bot. divlja mrkva (Ammi visnaga)
kılkıran
med. bolest opadanja kose,
alopecija kıl kuyruk ll 1 zoo/. divlja patka (Anas acuta) ll jadan, ubog
kıllanmak 1.rasti (o bradi, brkovima) 2. obrasti dlakom 3. arg. odrtaveti, astareti kıllı
kımıldamak, kımıldanmak micati se, kretati se; njihati se; kımıldanmal nemici se! ne mrdaj! kımıldanış
(po) micanje, kretanje
kımıldalmak kımıltı
ak. pomicati; pomeriti
lako pomicanje; talasanje; nji-
hanje
kılıflı
kılır
kım: - - (ili kımıl: - -) naprekidne pomicajuci, stalno mrdajuci: nemirujuci; - kımıldanıyor neprekidno se pomice, stalno mrda
dlakav, maljav
kılmak (-ar) ciniti, raditi; ubiti, smaknuti; namaz - moliti se, klanjati
kılsız
bez dlake; lig. mlad, mladenacki
kılükal
P-A ogovaranje, tracevi
kımız
kumis (pice od prevrelog kobiljeg
ml eka) kımkım spor, !rom (u govoru, poslu i si.); -etmek sporo raditi kımlanmak arh. pokrenuti se za ustajanje; spremati se poleteti (o ptici); trgnuti se, prenuti se
kın 1. cagrije, korice (noza, sablje) 2.bot. rukavac lista kına a 1. kana, kna (boja); /-af - koymak (sürmek ili vurmak) obojiti kanom, kanirati (kosu) 2. bot. kana (Lawsonia inermisi) o - düğünü v. kına gecesi; - gibi vrlo sitan (o prasku); - lar yakmak veoma se radovadati (necijem teskom polozaju); - yakmak (koymak, sürmek, vurmak ili yakınmak) mozati kanom, stavljati kanu
kınacık
(-ğı)
plamenjaca (botest zi-
tarica) kına çiçeği (-ni) bot. lepi covek, baiZa!T)ina (Balsanina hortensis) kına gecesi (-ni) noc kane (svecano vece pre svadbe kada se nevesti kaniraju nokti i kasa) kınakma bot. 1.kina-drvo, kinin (Cinehana) 2. pice od kina drveta kınalamak
ak. kanirati, bojiti kanom
kınalanmak
kınalı
bez/ pass. od kınalamak
1. obojen kanom, kaniran 2. boje
kan e
591
· kınama kınama
prekor, osuda, grdnja
kınamak
ak. osudjivati, prekorevati, ne
odobravati; kınanmak
pass. od
kındıraç (-cı)
kınamak
burgija, busilica; alatka za
zljebljenje kın
kanatlılar
zool.
tvrdokrilci (Co-
leoptera) kınlamak ak. 1. napraviti futrolu (navlaku, omotac, korice 2. staviti u ·tutrolu (omot, navlaku, cagrije)
kınlı
s futrolom (navlakom, koricarna)
kınnap (-bı)
a kanap, spaga, uzica
Kıpçak (-ğı)
Kipçak, Kuman
Kıpçakça
1 kipcacki jezik ll na kip cac-
korn kıpık
zrnirav, skiljav, poluzatvoren (o oku) - gözlü skiljavih ociju kıpıklık
zrniravost, skiljavost (ociju)
kıpır;
- - stalno se rnicuci, neprekidno se vrteci; - - kıpırdamak stalno se vrteti (rnicati), uvek biti u pokretu kıpırdak
ziv, zivahan, pokretljiv
kıpırdaklık
zivahnost pokretlji vost
kıpırdamak,
kıpırdanmak
kretati se,
rnicati se, vrteti se kıpırdatmak kıpırtı
kıpırdamak
pornicanje; talasanje
kıpırtısız
neporniean
kıpıştırmak kıpkıp
caus. od
ak. zrnirkati, treptati
nar. kojistalno trapce
kıpkırmızı veorna crven, crven kaorak; - kesitrnek sav pocrveneti
kıpkızıl 1. veorna crven 2. fig. ekstrernan, pravi, okoreli; - katil okoreli ubica kıpmak Kıpti
592
(-ar) {brzo) traptati
a 1. Kopt ll Koptski
Kıptice
1koptski jezik ll koptski
kır1 1 svetlosiv, sivkast; sed; - at siv konj (sa pegarna druge boje); .ak - svetlosiv (boja dlake konja) ll svetlosiva boja; sedina; ( saçına ya da sakalına) - düş mek prosedeti (rnestirnicno)
kır2 1. polje, poljana; ravnica; - bekçisi poljar, poljak, cuvar polja; - gezintisi (ili gezisi) izlet, piknik; - koşusu sp. kros 2. u sastavu bot. i zool. naziva; -akça ağacı bot. klen (Acer carnpestre); kırJangıçı poljska, cadjava lasta (Hirundo rustica); kurdu zoo/. kojot (Canis latrans); - san· sarı zoo/. tvor (Mustela putorius) kıraata
arh. 1. citanje 2. citanka
kıraat hane ll a arh. 1. c1 itaonica 2. kafana (u kojoj se drze novine) kıraç besplodan, neplodan (o tlu, zernlji); - toprak pustara kıraçlık
neplonost (zernlje, tla)
kıragı inje, slana; sumrazica; - çalmak (ili vurmak) ostetiti bilje (o slani); - düş mek (ili yağmak) pasti (o inju, slani) kıragılı
sinjern, slanom
kıran 1 1 koji razbija (drobi, lorni); taş drobilica karnena ll pornar stoke; - girmek za kratko vrerne poumirati; uginuti ( u velikom broju); geçen yıl sığırlara - girdi prosle gadine je udario pornar u goveda kıran2 nar. 1. kraj, ivica 2. vrh planine, greben kıranta 1 sede glave, sed; prosed ll fig. seda glava, starina kırat ll a 1. karat 2. fig. kvalitet, vrednost, kalibar, nivo kırallık 1. od... karata (nakit) 2. fig. vrednost, kvalitet nost
kravat v. kravat kırba a 1. arh. mesina (za vodu) 2. nar. naduvanje stomaka (kod dece) 3. onaj koj pije rnnogo vode
kıntım
kırbaç (-cı) korbac, bic; - ı şaklamak pucketati korbacem; - vurmak udarati korbacem, bicevati; - yemek biti bicevan kırbaçlamak
ak. bicevati, sibati; puc-
ketati bii':em kırbaçlamak
pass. od
kırbaçlamak
nar. 1. grad 2. babina proso (sitan
kırcı
ostan sneg) kırcın
kırç
epizootija, pomor stoke
iglicasto inje
kırçıl ı
prosed, koji pocinje da sedi ll star covek, starac kırçınlamak, kırçıllaşmak
prosedati, ll
os ed eti kırdırmak
caus. od
kırmak
kırgın 1 1. ljut, uvredjen 2. slab, oslabljen, smanjen; soğuk bugün - dır hladnoca je danas popustila ll dijal. pomor, epidemija, cuma kırgınlık 1. uvredjenost, ozlojedjenost 2. iscrpljenost zamor; slabost; - hissediyorum osecam slabost Kırgız
Kirgiz
Kırgızca
1 kirgiski jezik ll na kirgiskom
kırıcı
1 1. koji razbija; lomi 3.fig. grub, astar (u ophodjenju) ll 1. menjac (nica) novca; 2. tip. (pre) savijac kırıcılık 1. grubost; stogost, surovost 2. fiz. prelamanje svetlosti
kırık 1 (-ğı) 1. razbijen, slomljen, skrsen; - bardak slomljena casa; - sandalye slomljena stolica 2. mesan, necistokrvan; (o zivotinjama) 3. fig. uvredjen, ljut, ozlojedjen ll 1. komadic, krhotina (stakla i si.) 2. prelom, prelomljeno mesto (kosti) 3. prekrupa; drobljeno zrno(zitarica) 4.geol. pomeranje, sleganje (slojeva) 5. (ili - not) slaba ocena, "kee"; - almak dobiti "keea" O - çizgi izlomlejena linija; - dökük 1) pohaban, trosan, dotrajao (o namestaju i si.) 2) nepravilan, isprekidan (o govoru i si.); gönül slomljeno srve
kırık2 (-ğı) nar. ljubavnik (udate zene) kırıkçı namestac kostiju, vidar prelomljenih kostiju
kırıkçılık 1. lom, ostecenje 2. fig. lomnost, posustalost, zaman, slabost; bir hissediyorum lose se osecam 3. bezvoljnost, nelagodnost, neraspolozenje kırılgan 1. lomljiv, krt 2. fig. povredljiv, koji se brzo ljuti kırılganlık 1. lomljivost, krtost 2. preosetljivost, uvredljivost kırılma
1. gl. im. od kırılmak; - kı iskra iskljucivanja (struje) 2. geol. dislokacija, pomeranje 3. fiz. prelamanje, refrakcija; - açısı ugao prelamanja; ölçer refraktometar 4. fig. vrckanje, ljuljanje (u hodu); koketiranje vılcımı
kınlmak 1. pass. od kırmak 2. izginuti, propasti, stradati; son depremde çok insan kırıldı u poslednjem zemljotresu stradalo je mnogo ljudi 3. ljutiti se, vredjati se 4. fig. smanjivati se; stisavati se, jenjavati (o vetru, hladnoci i si.); rüzgar kı rıldı vetar se stisao 5. prelamati se (o svetlosti) 6. /-dan/ okititi se, nacickatise (vocem, evecem-o biljkama); ağaçlar çiçekten kırıldı drvece je nacickano evetavima 7. osecati lomnost; posustati, zamoriti se 8. vrekati, lomiti se (u hodu) 9. geol. slegati se, pomerati se (o tlu) O kı rılıp bükülmek fig. prenemagati se, koketirati; kırılıp dökülmek 1) izigravati finocu, praviti se fin 2) osecati lomnost, lose se osecati 3) ostareti, pahabati se kırılmaz
nelomljiv (o staklu i si.)
kırım 1 1. pokolj, masakr; 2. pornar (stoke) :ı nar. popust ct. indirim, tenzilat O kırım2; - - kırıtmak zestoko koketi no) 6. pogadjati se, eenjkati se, ubijati cenu kınştırmak kıntım
caus. od
koketiranje;
kınşmak
afektiranje,
pre-
nemaganje
593
kırıtmak
ko-
kırklı 1. od cetrdeset delova 2. cetrdeselodnevi (o delelu)
kırk cetrdeset 2. fig. mnogo puta; bunu sana - defa söyledim ovo sam ti sto puta rekao o - ta bir kere maşallah! da nije urokal - ı çıkmak proci cetrdeset dana (od rodjenja, smrti i si.) - dereden su getirmek izneti mnogo razloga; naci bezbroj izgovora; - evin kedisi !ice koje zalazi u mnoge kuce; - kapının ipini çekmek svracati na mhoga mesta, pokunati na mnoga vrata; - para veoma mala (novca); - yılın başında veoma retko; - yıllık bir ahbap stari piljatelj; - yıllık Yani olur mu Kani? navika se tesko menja; grbavog sanduk ispravlja
kırklık ı od cetrdeset (komada, jedinica, godina); - adam cetrdesetogodisnjak ll 1. arh. celrdesel para 2. oprema za novorodjence 3. nar. makaze (za strizanje ova ca)
kırıtmak
koketirali;
kırrta
kırrta
ketirajaci
kırk ambar 1. spremiste svega i svacega 2. fig. sveznalica, :Ziva enciklopedija 3. mesoviti trgovac; 4. mor. mesovit teret 5. (ili - balığı) zoo/. raza (Raia batis)
kırkar
anat. listavac (deo zeluca
kod prezivara) geçit vijugava reka (sa mnogo prenoznice,
makaze (za sisanje
ovaca) kırkıcı
v.
kırkım
pass. od
kırkmak
striza ovaca; doba strizanja;
kırkırncı kırkıncı
strigac ovaca cetrdeseli
kırkıntı kırpıntı
kırklamak 1. proci, (navrsiti se) cetrdeset dana (od rodjenja, smrti) 2. ak. mnogo puta raditi isto; mnogo puta ispirati
kırklar is/.
cetrdesetorica svetih o - a nestati, kao u zemlju propasti; izgubiti se, ne pojavljivati se karışmak
594
merdiven strmina, ostra uzbrdica
kırktırmak
caus. od kırkmak
kırlangıç (-cı)
1. zoo/. !asla (Hirundo) 2.
nar. nadrilekar (koji abiiazi sela i toboze leci ocne bolesti) o - kuyruğu lastin rep (na spoju dasaka pod ravnim uglom) balığı
zool. rviba-lastavica
kırlangıç dönümü rani oklobar (pocelak selidbe !asla) kırlangıç fırtınası
bura u prvim danima
kırlangıç otu bot. rosopas, rusa (Chelidonium majus)
kırtaşmak kırlık
kırkırncı
kırkılmak
kırk
ap ri la
laza) kırkı
2) kovr-
(Trigla hirundo)
kırkayak /-ğı) zool. 1. stonoga (judlus terrestris) 2. stidna vas
kırk
kırkmak
kırkmak (-ar) ak. 1. polkresati, · podrezali (grane) 2. sisali (kosu bradu) 3. sirici (koze, ovce)
kırlangıç
po cetrdeset
kırk bayır
kırkma 1. gl. im. od dza, uvojak, vilica
prosedeli
polje, ravnica, ravnicarsko mesto
kırma
1 1. gl. im. od kırmak 2. nabor, plise (na suknji, haljini) 3. prekrupa; buğ day - sı psenicna prekrupa 4. (pre) savijanje, prelom (papira) 5. biol. melez, hibrid (o zivotinji) ll 1. drobljen, sitnjen, tucan; - taş lucan kamen 2. na sklapanje, sklopiv (o pusci, revolveru, stolici i si.); - tüfek puska-preklapaca kırmacı 1. tip meter, radnik koji vrsi prelom sloga 2. nar. lrgovac prekrupom 3. nar. mlinar, vodeniear
kırmak (-ar) ak. 1. lomili, razbijati; drobili, tucati; ekmek - (iz) lamili hleb; taş -
kırtıpll
lucali, drobili kamen 2. (krupno) samleti; gnjecili; (s) mrvili 3. (pre) savijali, slagali; forma - prelamati slog 4. unisliti; slomiti; iskoreniti, istrebiti; bu yıl soğuk hayvanları kırdı ove gadine je zima unistila zivotinje 5. umanjiti, smanjiti, sniziti; ublaziti, stisati, obuzda (va)ti; fiyat - sniziti cenu 6. kupavali uz popust 7.vredjati; uvrediti, povrediti; razolostiti; ben kimseyi istemiyorum ne zelim nikoga da vredjam 8. skrenuti, promeniti provac, saviti; direksiyonu - promeniti pravac (vozila) 9. diskontovati, odbiti; maaş - diskonlavali platu 1O.arg. ispariti, kidnuti, strugnuti; kır dümeni! gubi se! tornjaj se! O kıran kı rana bespostedno, ne stedeci se; kırdığı koz kırkı (ili bini) aştı napravio je sijaset gresaka (gluposti); kırıp dökmek unistiti, razoriti; razbiti u komadice; kırıp geçirmek 1) unistiti, poubijati 2) tiranisati, kinjiti 3) oduseviti, zadiviti 4) zasmejavali; dünya rekorunu - potuci svetski rekord; para - mnogo zaraditi; mlatiti pare kırmalı s naborima; plisiran (o odeci, haljini); - etek plisirana suknja
kırmız
a ljubicastocrvena boja; grimiz,
karmin kırmızı
böceği
krmezna stilasla vas
(Coccus ilicis) kırmızı a 1. crven gnmızan, ljubicastocrven, purpuran; - yanaklı rumenih obraza 2. u sastavu bot. i zool. naziva; balık zool. karas zlalas, "zlatna ribica" (carassius auratus); - doğan zool. eja, lunja mocvarna (Circus aeruginosis); - dut bot. dud crveni (Morus rubra); - şebboy bot. crveni seboj (Matthiola incana); - yaban mersini bot. brusnica, crvena borovnica (Vaccinium vitis idaea); - yüksük otu bot. naprstak (Digitalis purpurea) O - dipli mumla davet etmedim nisan ga zvao s buklijom, nisam .9a molio de dodje; - gömlek "crvena kosulja", (nesto sto se ne mo:Ze sakriti); - gömlek gizlenemez ne mo:Ze se sakrili ono sto se samo izdaje
kırmızı biber 1. paprika (Capsicum anuum) 2. aleva paprika kırmızı lahana crveni kupus (Brassica oleacea capilili rubra) kırkızılaşmak
(po) crveneti, porumeneti
kırımızılatmak
ak. (o) bojiti u crveno;
(po) crvenili kırmızılık
crvenilo, rumenilo
kırmızımsı,
kırmızımtırak
crvenkasl,
purpurast kırnak (-ğı) 1 1. arh. robinja 2. nar. lepotica ll 1. lep, privlacan; slasil 2. kokelna, kaciperna kırpık 1. osisan; ostri:Zen; podrezan 2. sav rasparcan kırpılmak
kırpıntı
pass. od
kırpmak
odrezak, odsecak; otpadak,
iver (drveta) kırpışmak 1. cesto treptati (odjake svetlosti) zmirkatii (o ocima) 2. treplati, paliili se i gasiti se (o svetlu) kırpıştırmak
ak. treptati, trepnuti
kırpmak (-ar) 1. ak. potkresati, skresati, podrezati 2. trepnuti, treptati; gözünü kırpmadan ni okom ne trepnuvsi 3. ostrici 4. odbiti; abustavili (troskove, placanje) kırptırmak
caus. od
kırpmak
kırsal seoski, ruralni; poljski; - nüfus seosko stanovnistvo kırt; - - onom. grickanja, struganja grebanja, krckanja; krt! krc! kırtasiye kancelarijski celarijski troskovi
pribor;
kan-
kırtasiyeci 1. trgovac kancelarijskim priborom 2. fig. birokrata kırtasiyecilik 1. trgovina papirom 2. birokratizam, preterani formalizam kırtıpil arg. bezvredan, neva:Zan, tricav; jadan, bedan
595
kı s
kıs: - - gülrnek smejati se podruljiva i bezglasno
skupljanje, stezanje srca, sistola, kontracija 3. smanjenje; skracivanje
kısa kratak; kratkotrajan; boylu nizak, niskog rasta; - film kratkometrazni film; - geçmek (ili kesmek) ukratko reci, ukratko objasniti ne duziti; - ömürlü kratkotrajan; prolazan; - pantalon kratke pantalone; /-ıl - tutmak skratiti (rukave, nogavice i si.); - vadeli krat karacan, za kratko vreme; sözün - sı krace receno <> - görüşlü uzanih pogleda, ogranicen; günün karı (kazancı) az olur bolje ista nego nista; - Mahmut bot. dubacac, podubica (Teucrium chamedrys); - yoldan 1) ne du.Zeci 2) odlucno, kategorieki
kısılmak 1. smanjiti se; skratiti se 2. stezati se, skupljati se (o srcu) 3. promuknuti , postati hripav (o glasiı) 4. biti uhvacen, biti zatvoren; kapana kısıldı upao je u klopku
kısaca 1 prilicno kratak, pokratak ll ukratko, kratko; - sı recju, krace receno, ukratko kısacık kısa
veoma kratak, prekratak
kafalı
anat. brahicefalan, krat-
koglav kısalık
postati kratak, skratiti se; kracati; günler kısalıyor dani kracaju kısaltılmak
kısaltım
pass. od
kısa! tma k
kısaltmak
kısaltmak
2.
kısaltmalı
ogranicen,
ak. skracivati, skratiti; sman-
rest-
kısır 1. jalov, neplodan; - inek jalova krava; - kadın nerodna zena 2. neplodan, besplodan; - toprak neplodna, nerodna zemlja 3. fig. neplodan, neproduktivan
döngü log. zacaran krug, circulus
vitiosus
kısırlaşmak
ak. abi. cuvati, stedeti
postati neplodan
kısırlaştırma
kastriranje,
skopljenje,
strojenje
skracen
kısas a arh. osveta, odmazda ; - a oko za oko! zub za zub kısık ı 1. skracen; sazet 2. promukao,hripljiv (c glasu); - sesli promuklog glasa 3. uzan, suzen (o oku) 4. prigusen; utrnut (o svetlosti i si.) ll geog. tesnac, sutjeska
promuklost, hripljivost 1. gl im od
smanjen;
riktivan
kısırganmak
jiti; redukovati
596
kısıntı 1. suzdrzavanje, aptinencija 2. smanjenje, ogranicenje; restrikcija, - yapmak ekonomisati, stedeti
kısır
skracivanje, smanjenje
kısaltma 1. gl. im. od skra™cenica; skraceno ime
kısılma
kısınmak dat. suzdrzavati se; uzdrzavati se, odricati se
kısıntılı
kratkost, kratkoca; kratkorajnost
kısalmak
kısıklık
kısım (-smı) a 1. dea; odelenje, odsek: çocuk - ı decje odelenje; kadın -ı zensko odelenje; maaşın bir - ı jedan dea plate; ll ülkenin bir - ı jedan dea zemlje 2. klasa, kategorija razred 3. voj. odelenje, grupa 4. odelenje, servis (ustanove); kambiyo - ı odelenje za promenu valuta (u banci) <> - - odvojeno, dea po dea
kısılmak
2. biol.
kısırlaştırmak
ak. kastrirati, (u) skopiti,
(u) strojiti kısırlık 1. jalovost, neplodnost; bespplodnost, nerodnost 2. neproduktivnost kısıt tına
(-tı) starateljstvo, tutorstvo; - alalmak v. kısıtlamak (1)
kısıtlamak ak. 1. jur. uzeti pod tutorstvo 2. smanjiti, ograniciti; hükümet benzin tüketimini kısıtradı vlada je og-
. 1
kıstak
~
8
$
·?·'···
·.~ :
·:) ·..
~
J.
iW
ı
ranicila potrosnju benzina kısıtlanmak
pass. od
kısıtlamak
kısıtlayıcı 1. koji uzima pod tutorstvo 2. fig. ogranicavajuci kısıtlı 1. uzet pod tutorstvo 2. ogranicen, smanjen
kıskaç (-cı) 1. mengele; klesta; pinceta; stipaljka 2. zoo/. klesta, stipaljke (raka i si.); pipci (insekata) 3. lestvice, merdevine na sklapanje O - gözlük cviker; ... şek linde hareket voj. obuhvatni manevar, "klesta" kıskanç
1. ljubomoran 2. zavidljiv, za-
vidan, zavistan kıskançlık
1. ljubomora 2. zavist
kıskandırmak
ak. praviti ljubomornim;
izazivati zavist kıskanılmak
ab/. biti predmet zavisti
(ljubomore) kıskanmak 1. ak. ab/. biti ljubomoran; bu adam karısını meslektaşından kıs kanıyor ovaj covek je ljubomoran na kolegu zbog svoje zene 2. ak. zavideti; başarınızı kıskanıyorlar zavide vam na uspehu :3. ak. ab/. cuvati, stedeti, odricati se; bu yardımı senden kıskanacak değilim necu ti uskratiti tu pomoc; senden bunu kıskandım odrekao sam se toga radi tebe 4. sırasno zeleti; 5. ak. revnosno se odnositi prema cemu; vazifesini - revnosno se odnositi prema svojoj duznosti kıskı klin, gvozd; odbojnik (komad drveta ispod toskova topa) kıs kıs
gülrnek podragljivo se smejati
kıskıvrak jako, cvrsto; /-ı/ - bağlamak cvrsto vezati yakalamak cvrsto uhvatiti, scepati kısmak
(-ar) ak. 1. smanjiti, utisati (ton, glas); radyoyu biraz kısar mısınız? hocete li malo utisati radio? sesini - sniziti svoj glas 2. utrnuti, smanjiti (svetlost); lambayı kıstı utrnuo je lampu 3. stezati,
stegnuti, zatezati; kemeri - zategnuti pojas 4. smanjiti (troskove, hranu, pice i si.) 4. teh. prigusiti, zatvoriti (paru, gas); gaz - oduzeti, smanjiti gas 5. prignjeciti, zgnjeciti, zdruzgati; kapı parmağımı kıstı vrata su mi zgnjecila prst 6. fig. ograniciti (prava, slobodu i si.) 7. strizati, micati usima, culiti, culjiti usi (o konju, magarcu, mazgi) kısmen
koliko; -
a delimicno; donekle, unedonakle ste u pravu
hakiısınız
kısmet a 1. sreca; uspeh; - i açıldı osmehnula mu se sreca; - i ayağına geldi posluzila ga sreea; doziveo je neocekivani uspeh; - i kıt nesrecan, !isen srece; -ine mani olmak sprecavati, sputavati (srecu, uspeh); - olmadı nije bilo sudjeno 2. sudbina, sudjenik (bracni); - i bağlamak ne udati se i pored zelje, okrenuti ledja (o sreci-u udaji); - beklemek cekali srecu, cekali sudjenika (o devojkama, zenama); - i çıkmak iskrsnuti prilika, udati se; ona iyi bir - çıktı iskrsla joj dobra prilika; ona se dobro udala o - ! ko zna! mozda! - aramak traziti zaradu ( za zivot); - gökten zembile inmez sreca ne pada s neba; ko ne radi nema uspeha; - kapısı prihod; izvor zarade; - inde ne varsa, kaşığında o çıkar od sudbine ne mozes pobeci kısmetli
srecan
kısmetsiz kısmık
nesrecan, zlosrecan
tvrdica, dzimrija
kısmi
a delimican; nepotpun; - körlük delimicno slepilo; - örtme astr. delimicno pomracenje (sunca, meseca); - seçimler naknadni izbori; - silahsızlanma parcijalno razoruzanje; - tediye jur. parcijalno otplacivanje (dugova) kısrak (-ğı)
kobila
kıssa a arh. prica, pripovetka; - dan hisse pouka, naravoucenije; - dan hisse almak (ili çıkarmak pouku
kastak (-ğı) geog. zemljouz, prevlaka
kıstas
a 1 . merilo, kriterijum; arh. velike
terazije
kışlak (-ğı) 1. zimovaliste, zimovnik 2. zimski pasnjak (nomada)
kıstelyevm a arh. odbitak od plate (za zakasnjeje, izostanak)
kışlamak 1. nastupiti, nastati (o zimi) 2. zimovati, provoditi zimu
kıstas
kıstırılmak
dat. pass. od
kıstırmak
kıstırmak ak. dat. 1) ca us. od kısmak 2. zgnjeciti, prignjeciti; elini kapıyı kıstırdı prignjecio je saku vratima 3. poterati, nagnati kuda; prikljestiti, pricepiti
kış 1 zima; fig. studen, hladnoca; Kış Baba Deda mraz; .-. basmak nastupiti (o hladnoci); /-da/ - ı çıkarmak provesti celu zimu, ·prezimiti; - ı etmek docekati zimu ı geçirmek provesti zimu, prezimiti; günü zimi; - kıyamet ostra zima; - sporları zimski sportovi; - uykusuna girmek pasti u zimski san (o medvedima); - yapmak biti jako hladno i snegovito (o vremenu); - yemek nazimiti se, smrznuti se kış2 uzv. is! (povik za teranje kokosi) kışın
a kora; kozica; ljuska ct.
podbadanje, huskanje;
kışkırtıcı 1. huskac; harp huskaci 2. provokator, izazivac kışkırtıcılık
ları
ratni
huskanje; provociranje, iza-
zivanje kışkırtılmak kışkırtma
pass. od
kışkırlmak
podbadanje, huskanje; pro-
vociranje kışkırtmak ak. 1. uplasiti, uznemiriti (ptice) 2. huskati, podbadati; cf. tahrik etmek 3. provocirati izazivati kışkışlamak
ak. dat. terati, goniti (zi-
votinje u kavezu) kışla
1. kasarna; - kumandanı kokomandant kasarne; /-ı/ - ya koymak smestiti u kasamu 2. nar. pokrivena staja (za ovce i koze) mandanı
598
kıt nedovoljan, nedostatan, oskudan; kanaat tesko, s mukom, jedva; - kanaat geçinmek jedva sastavljati kraj s krajem; - mahsul oskudna Jetina kıta a t.geog. kontinent; Asya - sı azijski kontinent, Azija 2. voj. trupa; odred, detasman; geri - ları pozadinske jedinice 3. geom. segment, isecak 4. format, velicina; - sı küçük bir kitap knjiga, malog formata, mala knjiga S. !it. mala pesma (do eeliri stiha) 6. arh. komad;
kıtal
a 1. konlinenli 2. lrupe, jedinice
(-li) a arh. borba, ubijanje
kıtık (-ğı) kucina, konopljana vlakna; kudelja; minder - ı materijal za punjenje (madraca i si.)
kabuk kışkırtı
kışlık (-ğı) 1 zimski, za zimu; - palto zimski kaput ll zimsko boraviste, zimska rezidencija
kıtaat
zimi, u zimskom periodu
kışır (-şrı)
kışiatmak 1. caus. od kışlamak 2. dat. arg. dosadjivati, prilepiti se kao cicak
kıtıklamak ak. pusavali kudeljom
kıtıklı
puniti
kucinom;
za-
napunjen kucinom, skucinom
kıtıpiyos arg, bezvredan, lricav, nevaljao (o coveku)
kıtır11. arg. laz, izmisljotina, ujdurma; atmak Jagali, izmisljati 2. nar. (peceno kukuruzno zrno) kıtır2 - - 1 suv, hrskav, lrosan; - börek suv, trosan burek ll onom. hrskanja, krckanja; - - yemek hrskali, pljeskali (pri jelu) O - - kesrnek iz masakrirati, hladokrvno ubiti kıtırcı
arg. lazov, lazljivac
kıtırdamak
jelu)
hrskati, krckati, vruskati (pri
kıvrandırmak kıtırtı
pucketanje, krckanje, hrskanje,
vruskanje kıtlama pijenje eaja (uz kocku 5eeera
u ustima) kıtlaşmak
doci u oskudicu; nestajati; kahve ara sıra kıtlaşıyor kafa povremeno nestaje kıtlık 1 . nestasica;oskuduci mal - ı nestasica robe 2. glad; - yılı gladna godina; /-ın/ - ına kıran girmek nestati, ne moci se (nigde) mnogojesti
kıvam a 1.gustina, stepen gustine (tecnosti) 2. fig. pravi trenutak, pravo vreme; ında u pravi cas, u dobar cas; pravilno, kako valja; - ını bulmak (ili - ına gelmek) 1) dostici pravu gustinu; biti u pravom trenutku 2) biti u jeku, dostici vrhunac; tam da u najkovoljnijem trenutku kıvamlanmak 1. dostici pravu gustinu (o tecnostima) 2. fig. sazreti, doci u povoljan polazaj kıvamlı 1. zgusnut, dostigao pravi stepen 2. u najpovolnjijem trenutku kıvamsız 1. bez pravog stepena 2. u nezgodno vreme, nepovoljan kıvanç (-cı) 1. ponos, gordost; 2. radost, zadovoljstvo; /-dan/ - duymak ponositi se; radovati se, osecati zadovoljstvo kıvançlı
1. gord, ponosan 2. rodostan,
zadovdljan kıvanmak
1. dat. s ile ponositi se 2. ra-
dovati se kıvıl
nar. v kıvılcım
kıvıl: - - iskazuje tivahnost, vrevu zivo, zivahno; - - kaynaşmak vrveti kıvılcım iskra, blesak; varnica; fig. Iracak; - bujisi svecica (motora); - çakmak krasnuti iskru; - saçmak iskriciti; varniciti; - kafesi (ili siperi) hvatac iskri (nadimnjacima); - söndürücü gasilo iskri; umut - ı Iracak nade
kıvılcımlanmak zapaliti se iskricanjem; razgoreti se, uhvatiti se (o vatri) kıvılcımlı
iskricav; ; sjajan
kıvır1 - - 1 u kovrdzama, uvijena (o kosi); - - kıvrılmak kovrdzati se, talasati sa (o kosi) ll. razigrano, nesasno; koketno; - - oynamak izvijati se (u igri, plesanju kıvır2:zıvır besmislen
beznacajan,
bezvredan;
kıvırcık 1 kovrdzav, grgurav, kudrav; saç grgurava kosa ll (ili - koyun kratkorepa ovca kovrcave dlake ( u obiasii Mramornog mora) <> - salata bot. locika, vrtna salata (Lactuca sativa) kıvırcıklaşmak
kovdzati se kudraviti kı 1. ak. uvijati, kovrdzati, sukati 2. ak. presavijati; porubiti (maramu i si.) 3. ak. uspeti, savladati, izaci nakraj; raskrstiti se s cime; bu işi kıvırabilecek mi? da li ce moci da izadje nakraj s ovim poslom? on dakikada bir tencere yemeği kıvırdı za deset minula je dokrajcio serpu jela 4. (za) njihati, zatalasati, izvijati, uvijati; bütün bedenini kıvıra kıvıra oynadı igrala je izvijajuci celo telo 5. dat. skretati, skrenuti (o vozilu) 6. arg. izmisljati, lagati; sen gene yalanları kıvırmaya başladın opel si poceo da izmisljeas !azi
vırmak
kıvırtmak
caus. od
kıvırmak
kıvracık uredjen, sredjen, doleran (o stanu, kuci, sobi i si.)
kıvrak 1. zivahan, okretan umesan, spretan 2. uredan, sredjen; sabran, koncentrisan; tecan; - bir aniatı lakonski izraz; - bir kıyafet uredno odelo
kıvraklık 1. zivahnost, okretnost; vicnost, spretnost 2. urednost, elegancija kıvramak 1. kovrcati se, talasati se (o kosi); zaplesti se, zamrsiti se (o nitima) 2. nar. brzo hodati 3. poceti dejsvovati, preci u akciju
kıvrandırmak caus. od kıvranmak
599
Kıvranmak
kıvranmak grciti se, uvijali se (od bolova); fig. muciti se, paliti, stradati 2. ceznuti, zudeti kıvrık 1. uvijen, usukan 2. (pre) savijen; povijen, sagnut, pognut
kıvrıklık kovrdzavost, grguravosl; usukanost, uvijenost kıvrılma
1. gl. im. od boranost (zemljine kore)
kıvrılmak
2. na-
kıvrılmak 1. pass. od kıvırmak 2. skiupcili se, saviti se 3. scucuriti se 4. zaviti, skrenuti kıvrım 1. uvojak, kovrdza; teh. zavojnica, spirala;-- 1) kovrdzav, zapleten, zamrsen 2) zgrcen; - - kıvranmak grciti se, uvijati se (od bolova) 2. zavoj, okuka (puta); zavijutek (reke) 3. geol. nabor (zemljinih slojeva) 4. anat. mozdana vijuga 5. grc, spazam kıvrımlı 1. kovrdzav; zavijen, spiralan 2. zavinut, povijen, iskrivljen 3. noboran kıvrıntı
kıya
pregib; zavoj, okuka; vijuga
zlocin; cf. cinayet
kıyacı
zlocinac, zlikovac; ubica
kıyafet a 1. spoljasnosl, izgled; 2. odelo, odeca; - balosu meskenbal; - değiştirmek maskirali se, prerusiti se; resmi - paradno odelo kıyafetli
u... odelu; asker - u vojnoj
uniformi; kıyafetname 1. a-p arh. knjiga o nosnjama ( jedne zemlje ili odredjene epohe) 2. knjiga o fizionomijama
kıyafetsiz 1. lose odeven, neukusno odeven 2. neugledan, neprilican; ruzan kıyak
nar 1. savrsen, odlican; - bir genç divan mladic; - bir maç odlicna utakmica - bir oyuncu savrsen glumac 2. !ep, prijalan 3. mucilelj, liranin kıyakçı
arg. strastven, nesmotren kockar, hazarder
600
, kıyam a 1. arh. uslajanje, dizanje 2. pobuna, bunl, ustanak; 3. poduhvat, pothvat, pokusaj; preduzimanje cega 4. stajenje (za vreme molitve) 5. ref. uskrsnuce, vaskresenje;- etmek 1) usta Qa)ti 2) (po)buniti se 3) nastojati; pokusa{va)ti, preduzeti 4) ref. uskrsnuti kıyamet a 1. re/. isi. sudnji dan; smak sveta; - günü sudnji dan; - e kadar dok je sveta, dugo 2. fig. galama; nered, melez, pometnja; - leri koparmak derali se, cicati, urlati; - kopmak 1) doci (o sudnjem danu) 2) doci do pometnje, naslati (o panici) 3. nesreca - alameti 1) predznak nesrece (katastrofe) 2) uzasno ! strasno! o - gibi (ili kadar ) veoma mnogo; - kadar para vraski mnogo novca; - e kalmak ostati neresenim, ne moci se resili ( o problemu i si.); - mi kopar? pa sta? zar je to toliko vazno? cemu sve to? - - kuramı (ili teorisi) biol. katastrofizam; teorija o kalaklizmama kıyas a 1. poredjenje; sravnjivanje; izjednacavanje 2. analogija; - la poanalogiji; 1-a,- le/- etmek uporedjivati; zakljuciti po analogiji; - kabul etmez neuporediv 3. log. silogizam, argument; cf. tasım kıyasen
a dat. u poredjenju sa; po ana-
logiji sa kıyasıya bespostedno, zesloko, nasmrt; - vurmak zestoko udarati kıyasi a regularan, zasnovan na pravilima 2. analogni kıyaslama
poredjenje
kıyaslamak
ak. s ile uporedjivati, kom-
parirati kıydırmak kıygı
ak. dat. caus. od
kıymak
nepravda; nasilje, tiranija
kıygın nepravedno okrivljen, radao; stradalnik; cf. mağdur kıygınlık kıyı
nast-
nepravda;
1. obala; - boyu
gelişmesi
ra-
kıymetsi;zlik
zudjenost obale; - gölü laguna; - savunması priobalna odbrana 2. obalni pojas, primorje; - bölgesi primorje, priobalno oblast; - gemiciliği (ili seyri) priobalna plovidba 3. kraj, ivica; predgradje; yolun - sı ivica puta 4. zabaceno, pusto mesto; bir - ya çekilmek povuci se, izolovati se, osamiti se <> - da bucakta (ili köşede ) tu i tamo, po ivicama, po budzacima; - dan - dan izdalje, izdaleka kıyıcı 1. rezac; tütün - sı rezac duvana 2. okrutan covek, liranin; nasilnik, ugnjela (va) c; cf. gaddar, zalim kıyıcılık svirepost, okrulnosl; ugnjelavanje, liranisanje; - etmek liranisati, llacili, okrulno paslupali
kıyık (-ğı)
1. debela yorganska igla
kıyık1 isecen, izrezan (o duvanu i si.) kıyılamak
ici duz ;obale
kıyılmak 1. pass. od slabosl (klonulosl)
kıymak
2. osecati
kıyım 1 . nacin secenja; rezanje; ince silno sei':enje; kaba - krupno rezanje 2. samovlasce, liranija 3. masakr <> - - silno; - - kıymak silno iseci kıyımlı
... secen; kaba - krupno isecen
kıyın 1 liranisanje, zlostavljanje, kinjenje
kıyın2; - - nar. krisom, potajno, kradimice kıyınmak osecati slabost (klonulosl, malaksalosl); vücudum kıyınıyor celo lelo mi je lomno kıyıntı 1. slabost. klonulosl, malaksalost 2. med. slomacni bol, grcevi u slomaku 3. silan komad, komadic; tahta sı lreska, ljuska kıyışmak s ile 1. dogovorili se sporazumeti se 2. nadmelati se, lakmicili se; ben onunla kıyışamarn ja ne mogu da se nadmecem s njim 3. nar. pokazali hrabrosl
kıyma 1. gl. im. od kıymak; 2. mleveno meso; - makinesi mlin za meso; kıymak (-ar) 1.ak. rezati, seci (na sitne delove); kıyık kıyık - iseckali, isilnili 2. dat. fig. bili bez milosli, ubijali, unistavati; cana - posegnuli za .Zivolom 3. dat. zrtvovati, ne .Zaliti zrtvovali, ne .Zaliti potrositi, ne skratili; paraya kıyarsan alabilirsin moci ces da kupis ako ne .Zalis da potrosis 4. zakljucili, sklopili ( ob. o braku); nikah sklopiti brak () kıyamamak 1 . .Zalili, sledeti (novac i si.) 2) ne usuditi se, ne odlucili se; çoçuğu uyandırmaya kıyamadım nisam mogao (nisam se usudio) da probudim dele kıymalı sa sitnim mesom, s mesnim nadevom; - börek burek s mesom kıymet a 1. ce na, vrednost; /-al - biçrnek odrediti, neznaciti cenu; ad redili vrednost; - farkı razlika u vrednosti; /-al koymak proceniti, vrednovati, odrediti vrednosl; - takdiri procena; vrednosti; fazla - dodatna cena 2. fig. vrednost, dragocenosl; /-ın/- ini bilmek znati vaznost, ceniti; - i olmak predstavljali vrednost, imali znacaj; - vermek ceniti, postavati; pridavati znacaj; - i yok nije va.Zno, ne ma ri kıymetlendirme
ocena, procena; ct.
değerlendirme kıymetlendirmek ak. 1. procenjivati, ocenjivali 2. podizati cenu (vrednost) kıymetlenmek 1. steci vrednost; poveca (va)ti se (o vrednost); paskupeti 2. fig. steci ugled (postovanje)
kıymetli skup; vredan, dragocen; evrak vrednosni papiri; - madenler plemeniti metali 2. fig. ugledan, uticajan 3. i':astan, cestil kıymetlilik kıymetsiz
vrednost, zasluga
bezvredan; jevtin;
kıymetsizlik bezvrednosl; nacajnosl, nislavnost
bez-
601
kıyınettar kıyınettar
a-p skup; skupocen, dra-
gocen kıymık(-ğı)
komadic, treska, iver; opil-
jak (metalni) kıymıklı kıytırık
pun treski (opiljaka)
obican, prost, bezvredan
kıyye a oka (mera za tezienu, 1283 grama) cf. okka kız
1. zensko dete; devojka; - arkadaş drugarica; - çocuk devojcica; - gibi 1. kao devojka (o mladicu) 2) stidljiv 3) vrlo lep i nov; kaçırmak oteli, ugrabiti devojku; - kızan ukucani, celjad; - oğlan cedna, nevina devojka, devica 2. kcerka, kci 3. dama (u kartama) O - lar ağası ist. glavni cuvar sultanskog harema; /-ın/ - kısrağı z~nskadija, zene i devojke (jedne porodice); -kurusu stara devojka, neudavaca, baba- devojka kızak (-ğı)
1. sanke;- arabası saonice; ayak - ları klizaljke 2. mor. skele, saonice; - a çekmek 1) podici brod na skele (brodogradilista) 2) otpustutu, dati otkaz; tan indirmek spustiti brod sa skela 3. klizac, sine na navozu (u brodogradilistu) kızaklamak
klizati se (o vozilu-posle
kecenja) kızakhk
optala, obloga (poda)
kızamık (-ğı)
med. ospice, male boginje; - çıkarmak oboleti od boginja, imati male boginje kızamıkçık (-ğı)
med. ovcije boginje,
rubeola kızamıklı
oboleo od boginja
kızan 1 nar. 1. decak, musko dete 2. mladic, momak 3. porodica, zena i deca kızan2 nar. doba parenja (zivotinja); a gelmek zeleti parili se - a gelmek parili se, sparivati se (o zivotinja ama) kızarık
pocrveneo, porumeneo
kızarmak
602
1. (po) crveneti, porumeneti;
kızarıp bozarmak crveneti, menjati se u licu ( od stida i si.); kızarıp morarmak sav pocrveneti (od ljutnje); gözünün akma kadar - sav pocrveneti, jako se postideti 2. pr2iti se, peci se; kızarmış ekmek tost kızartı
crvenilo, pocrvenelo mesto
kızartılmak kızartma
pass. od
kızartmak
1. gl. im. od
kızart
mak 2. pe-
ceno jelo; ı::~::,r.je; patlıcan - sı peceni patlidzan; piliç - sı pilece pecenje kızartmak
ak. 1. natrerati da pocrveni,
dovesti koga do crvenila; /ın/ yüzünü postideti, naterati koga da·pocrveni 2. prziti, peci kız böceği
zool. vilin konjic (Libellula
depressa) kızdırılmak
pass. od
kızdırmak
gl. ·im. od kızdırmak; - lamlet-lampa 2. nar. visoka tamperatura (telesna), vatra kızdırma
bası
kızdırmak
ak. 1. zagreja (va) li, usijati;
kızdırıp soğutmak
teh. kalili (celik) 2. fig. razrrazivati, srditi; raspaljivati, raspirivati (mastu i si.) kızgın güneş
1. usijan, uzaren; vreo, zarki; zarko sunce; - yağ vrelo ulje 2. fig.
ljut, srdit, razjaren; - - srdito, besno, gnevno 3. fig. ostar, jak, snazan 4. uspaljen, (o zivotinjama u vreme parenja) kızgınlaşmak 1. rasrditi se, razjariti se 2. uspaliti se (o zivotinjama) kızgınlık 1.usijanost, uzarenost; vrelina, sparina, jara 2. fig. gnev, ljutnja; razjarenost, razdrazljivost 3. uspaljenost zivotinja (u vreme parenja); - devresi vreme parenja kızgınmak
tati (o orlu)
sistati, siktati (o zmiji); klik-
kızlık
kızıl 1 1. crven; - derili crvenokozac; toprak crvenica, crvena zemlja 2. fig. crveni, · komunisticki; Kızıl Ordu Crvena armija 3. preteran, pravi, okoreli; - cahil teska neznalica; - deli potpuno lud, bezuman; - gavur okoreli nevernik 4. u sastavu bot. i zooL naziva; - akbaba zool. sup beloglavi (Gyps fulvus); - buğday bot. krupnik, karisik (Triticum spelta); gerdan kuşu zoo/. crvendac (Erithacus rubecula); - geyik zoo/. sibirski jelen (Cervus elaphus); - söğüt bot. crvena vrba, rakita (Salix rubra); - yaprak bot. petrovac (Agrimonia eupatoria); - yüksük otu bot. naprstak (Digiitalis purpurea) ll (ili - hastalığı) med. sarlah O - akçe srebrnobakarni novcic (za vreme sultana Mehmeda IV); kızıl ağaç (-cı)
kızılaltı
kızıl kuyruk zool. crvenperka sumska (Phoenicurus) kızıliaşmak 1. pocrveneti, postati crven 2. fig. Postati komunist kızıllık 1. crvenilo, rumenilo 2. menilo, rujan (zore, sutona)
ru-
kızılmak zılır mı?
ljutiti se, srditi se; buna da kızar se i na to ljutiti
kızılötesi (-rii) ifracrven (o zracima) kızıisı
crve kast
kızıl şap kızıltı
svetloljubicast
crvenilo, rumenilo; crveno mesto
kızıl yaprak bot. petrovac (Agrimonia eupatorium)
bot. jova (Ainus)
fiz. infracrven
Kızılay Derneği
(Rubia tinctorum); crvenkasta boja (od korena broca)
Crveni polumesec (turski); Drustvo crvenog polumeseca
kızılbaş
is/. kizilbas (siitska sekta Ale-
kızıl
yara med. crni prist
kızıl
yörük med. crveni vetar
kızışık
zestok, prek, naprasit; besan,
vija)
razjaren
kızıica crvenkast O ikindi poslepodnevno vreme, predvecerje; - kı yamet buka, graja, gungula, metez; - yel juzni vetar
kızışmak 1. razgorevati se, razbuktavati se, rasplamsavati se; kavga yavaş yavaş kızıştı svadja se polako rasplamsala 2. planuti; razbesneti se; padati u vatru, zestiti se 3. truliti, gnjiliti (od vlage); ot balyaları kızıştı plastovati sena su satrunuli; saman kızıştı slama je satrunula 4. ubrzati se, pojacatise 5. uspaliti se (o zivotinjama u periodu parenja); ct. kösnümek
kızılcık (-ğı)
drenjine O -
bot. dren (Cornus mas); fig. batine
sopası
Kızılderili
lndijanac
Kızıl Elma 1. ist. simbolicno ime koje su Osmanlije upotrebljavale za Rim i Bec 2. idal panturkizma (o stvaranju velike imperije od svih turskih naroda Kızıl
haç Crveni krst
kızılırmak (-ğı)
arg. klanica
kızıl ısı druga polovina jula; veoma toplo vreme; pasja vrucina kızıl kanat zoo/. crvenperka (Scardinius erythrophtalmus) kızıl
kök (-kü)
bot.
broc,
crvenac
kızıştırmak ak. 1. caus. od kızışmak'2. uzbuditi, izazvati pohotu; pobudjivati, potstrekavati kız kalbi bot. mindjusica, srce-cvet (Dicentra) kız kardeş
kız kuşu
sestra
zoo/.vivak obicni (Vanellus va-
nellus) kızlık
ı
nevinost,
devicanstvo;
de-
kızmak
vojastvo; /-ın/ - ını bozmak oduzeti ne- , koji je u kuci; okuldaki koji je u skoli; parktaki çocuklar deca (koja su) u parku vinost; - zarı anat. himen ll devojacki, (pe4. sa imenicama koje iskazuju mesto i riod) pre udaje; - odası devojacka soba; vreme gradi prideve; akşamki vecernji; soyadı devojacko prezime dünkü jucerasnji; geçen seneki proskızmak (-ar) 1.usijati se, uzariti se, iogodisnji; harpten önceki predratni; yapregrejati se 2. fig. ljutiti se, srditi se; o rınki sutrasnji herkese kızıyor on se ljuti na svakog 3. v. kızışmak (4) kibar a 1. blagorodan, plemeniti; ugledan; fin, elegantan; o pek- bir adam on kız memesi bot. nar. grejpfrut je vrlo fin covek 2. raskosan, bogat o düş ki f 1. koji; bir çocuk - ders çalışmaz künü (covek) koji je izgubio ugled (east) (ders çalışmayan bir çocuk) dete koje kibarca otmeno, gospodski ne uci o yerden - herkes kaçar, sen de kaç (herkesin kaçtığı yerden sen de kaç kibarlaşmak 1. profiniti se, primili ot) bezi i ti odakle beze svi 2. da; zanmene manire 2. oholiti se, postali nadmen nederim ki o gitmiş mislim da je on otikibarlık 1. plemenitost, dobrota, vesao 3. da bi, da, kako bi; istiyor - gelikodusnost 2. otmenost, profinjenost O leyim zeli da dodjem; oturdum - biraz budalası onaj ko ispada smesan izigdinleneyim seo sam da bih se malo odravajuci otmenost; - düşkünü onaj ko sumorio 4. tako, toliko (za iskazivanje jakog vise poklanja paznju otmenosti; - tasstepena svojstva ili stanja ) beni o kadar lamak izigravati finocu, praviti se fiin; - i güldürdü - ! tako me je je nesmejao! o tutmak postali pretenciozan, zauzeti prokadar eğlendik - ! tako smo sa zabavifi! finjeno dr:Zanje; üstünden (ili paröyle çalışkan - ! on je toliko vredan! 5. izçalarından) - akmak biti veoma otmen ra.zava cudjenje, iznenadjenje; ben geldim - kimseler yok! dosao sam, a nigde kibernetik v. sibernetik nikog nema! kapağı kaldırmaş - sandık kibir (-b ri) a 1. oholost, nadmenost, bomboş ! podigao je poklopac- sanduk orogancija; - ine dokunmak povrediti cije potpuno prazan 6. na kraju recenice; zar, samoljublje 2. ponos, cast je li moguce? acaba gitmez mi - ? ta zar kibirlenmek oholiti se, uobraziti se, on ne ide? bunu banamı bıraktılar - ? pa praviti se vazan zar su meni to ostavili? 7. na kraju recenice; stvarno, zaista; ama! ali ben bunu kibirli ohol, nadmen; naduven, uobyapmadım - ama nisam ja to uradial ben razen çocuk değilim - ! ta, nisam ja dete! 8. kibirlilik nadmenost, uobrazenost; basluzi za uvodjenje direktnog govora; hatost Ahmet dedi - ben bunu yapmadım Ahmet je rekao: "ja nisam to uradio" kibirsiz skroman, tih ki 1 .s gen. licnih zamenica gradi samostalne prisvojne zamenice; benimki moj; seninki tvoj; onunki njegov; bizimki nas; sizinki vas 2. s gen. imenica gradi prisvojne substantivirane prideve; anneninki majcin; babanınki ocev 3. substantivira imena u /oc.; avlumuzdaki ağaç drvo (koje je) u nasem dvoristu; evdeki
604
.kibrit (-ti) a sibica; - çakmak upaliti, kresnuti sibicu; - çöpü palidrvce; - kutusu kutija sibice kibritçi 1. prodavac sibica 2. fig. dzimrija, cicija kifaf a samo kolikoje potrebno (o hrani); - ı nefs etmek jesti kolikoda se zivi
kilometre kitaftanmak s ile zadovoljili se s malim, zadovoljiti se s onim sto se ima; kifayet a 1. dovoljnost; cf. yetme etmek biti dovoljno, dostizati 2. sposobnosl, umece, kapacitet; kifayetli 1. dovoljan 2. sposoban cf. yeterli kifayetsiz 1. nedovoljan, nedostatan 2. nesposoban kifayetsizlik nedovoljnost, manjkanje; ct. yetersizlik; kalp koronama insuficijencija
pomed.
kih; - - onom. ki-ki- ki!; - - gülrnek kikotati se, cerekati se kik (-ki) dz™ig (laki camac) kikirik vis ok i mrsav, kao trstika kikla zool. pesac, riba-usnaca (Labrus bergylta) kiklon ciklon kiklotro.n fiz. ciklotron kil p glina, ilovaca kiler p ostava, spremiste; smocnica; fig. ambar kilerci ist. ekonom (na dvoru, u rezidenciji) kilermeni p arh. crvena gl ina kilim p cil im kilimci 6ilimar; - ile kÖr hacı bilo koji kilimcilik 6ilimarstvo kilise 1. crkva 2. crkva (organizacija); Ortodoks - si pravoslavna crkva ~ - direği gibi debeo zaliljak kilit (-di) p 1. brava, kljucaonica; - alalmak drZali zakljucano; - dili skakavica, jezicak brave; - vurmak zakljucali, stavili pod kljuc; şifreli - katanac sa sitrom 2. fig. kljuc; - noktası (ili yeri ) kljucna pozicija 3. osovinski k.lin (tocka) o (ağzı) - gibi veoma diskretarı; - gibi tına
olmak biti nerazdvojni (o drugovi ma, prijateljima); - kürek olmak cuvati neko mesto; bili poverljiv eovek; - i küreği olmamak nista ne zakljucavati, drzati otvorenim; - taşı arhit. sredisnji kamen svoda; ağzına - vurmak nista ne govorili, 6utati, metnuti katanac na usta kilitiemek 1. zakljucati, zaklopiti, zatvoriti 2. stezati, pritezati; skopcati; ct. kenetlemek 3. fig. cvrsto drzati, skiskati kilittenrnek pass. od kilitiemek kililletmek caus. od kilitiemek kilitli 1. s bravom (katacem) 2. zakljucan, zabravljen kilitsiz nezakljucan; zakljucan, olvoren
küreksiz ne-
kiliz trska, trstika, sevar kiliz li nca)
balığı
(-nı)
zool. linjak (Tinca
kilizman, kilizmen trscak, trscar killi glinast, glinen; - külte geo/. glinena stena; - şist glineni skriiljac kilo kilo, kilogram; - almak u gojili se, dobili na tezini; - vermek (ili kaybetmek) oslabiti, izgubiti tezinu kilogram kilogram kilogram kuvvet (-ti) fiz. kilogramsila kilogrammetre kilogrammetar kilohertz fiz. kilohere kilojul fiz. kilodzul kilolitre fiz. kilolilar kiloluk o d... kilograma; beş - paket paket od pet kila kilometre kilometar; - kare kvadratni kilometar; - saati (ili sayacı) brzinomer (automobila) - taşı kilometarski kamen (oznaka); tig. vazan momenal, znacajno pitanje (za raspravu) O - doldurmak arg. ubijali vreme
605
kilosiki kilosikl fiz. kilociklus kilovat strujomer kils
(-tı)
el. kilovat; - saat sayacı
kimüs fiziol. himus
a negaseni krec
kilüs fiziol. hilus; da, hilusni sud
damarı
hilusna zlez-
ki.m 1 - in ciji; - iniz neki od vas; - e ne? kome to treba?; - in nesi iron. ko je on? evinizde - ler var? ko je kod vas? koga imate? (od gostiju); sen (de) - oluyorsun? iron. ko si pa li?; şunu - yapacak? ko ce to da uradi? o - bilir ko zna, vrag bi ga znao; mozda, ne zna se; i davuluna, - i kasnağına ko u ploeu, ko u klinac; - vurduya gitmek biti ubijen u metezu; ne znati se ko je poeinilac
kemesne arh. v. kimse kimi neki; - çalışır,- çalışmaz neki rade, neki ne rade; ögrencilerin - si çalışkan - si tembel neki ueenici su vredni, neki su lenji; - zaman ponekada O - ne hay hay, - ne vay vay nekome i olovo pliva, nekome i slama tone
kimyacı
hemiear
kimyacılık
kimya
profesija hemieara
doğrulumu
kimyager a-p v.
biol. hem. otropizam
kimyacı
kimya göçümü biol. hemataksis
kimya yönelimi hemotropizam kimyevi a. v. kimyasal - tahlil hemijska analiza kimyon bot. kim, kurnin (Cuminum cyminum) kimyoni svetlomaslinast
kimisi v. kimi kimlik identitet; - belgesi (ili legitimacija, liena karta
kimya a 1. hemija; - birlikleri voj. hemijske jedinice; - olayları hemijske pojave; -savaşı hemijski rat; analitik - analilieka hemija; biyolojik - biohemija; organik- organska hemija 2. retkost, dragocenost;
kimyasal hemijski; - eleman hemijski elemenat; - etken hemijski reagens; - reaksiyon (ili tepkime) hemijska reakcija
kim2 arh. od ki
cüzdanı)
kimono kimono kimse 1. neko, neko lice; olur olmaz prvi na koga naidjes 2. sa odrecnim glagolom niko; - si yok on nema nikog; evde - yok nema nikog u kuci ; hiç - niko o ayranın ekşidir demez niko ne kudi svoju robu; - kendi memleketinde peygamber olmaz niko nije prorok u svojoj kuci; - den - ye hayır yok uzdaj se use i u svoje kljuse; ne oeekuj pomocod drugoga kimsecik u odrecnim recenicama; bas niko, ni jedna dusa; - ler kalmadı niko nije ostao; - ler yok ne ma ni zive d use kimsesiz 1. bez ikoga svoga, bez redbine, sam na svetu 2. pust, nenaseljen
606
kimsesizlik 1. sirotanstvo, samoca 2. opustelost, nenaseljenost
kin p. mrznja, neprijateljstvo; pakost, zloba; - ini almak osvetiti se; napakostiti; /-al - bağlamak (beslemek, gütmek ili tutmak) mrzeti; zeleti osvetu - tutmaz dobrocudan, blag kinaye a 1. aluzija; - yoluyla söylemek govoriti uvijeno, aludirali 2. nagovestaj, insinuacija, mig 3. /it. alegorija kinayeli 1. aluditivan, figurativan (o smislu, reei) 2. alegoriean, zavijen kinci osvetoljubivost;zlurad, zloban kincilik osvetoljubivost; zluradost, pakos! kindar v. kinci kinematik kinematika kinetik ı kinetike ll kinetieki
kiren kiraz tresnja; - ağacı bot. tresnja (Cerasus avium) O - ayı maj; - dudak pune i crvene usne; - gibi veomq crven
kinik cinik kinin kinin kiniş ispust (daske); kanal, ll prorez, urez; zleb
kinizm cinizam
kirazlık
kinleornek zeleti osvetu, gajiti mrznju; biti kivan na koga kinli kivan, zao, opak, osvetljubiv kinsiz dobrocudan, blag kip 1. arh. model. kalup, obrazac 2. til. promenljivo, privremeno svojstvo (predmeta) 3. gram. glagolski naCin; bildirme i indikativ; emir - i imperativ; gereklik - i necesitativ kipkirli veoma prljav
kir 1. prljavstina, necistoca; - götürmek 1) ne prljati se (o boji, metarijalu i si.) 2. /-ı/ prljati se, biti veoma prljav; - tutmak lako (brzo) se prljati 2. odvratnost, gnusnost kira a 1. kirija, zakup; - ile pod kiriju, pod zakup; - da olmak stanovati pod kiriju; /-ı/ - ya vermek iznajmiti, dati pod kiriju 2. stanarina, kirija (novac) kiracı
1. kirajdzija; potstanar 2. kiridzija, kirijas (vozar uz nagradu) kiracılık
1. najam, stanovanje pod kiriju 2. kiridziluk, kirijasenje kiralamak 1. ak. dat. izdavati pod kiriju, dat pod arendu 2. ak. ab/. zakupiti, uzeti pod kiriju; evi bir tüccardan kiraladım uzeo sam kucu pod kiriju od jednog trgovca 3. mor. zakupiti brod kiralamak pass. od kiralamak zakupljen, uzet rijuiznajmljen, izdat pod kiriju kiralık
tresnjak, tresnjik
kirde nar. kolac od kukuruznog brasna; proja kireç (-ci) krec, vapno; - söndürmek gasiti krec; sönmüş - gasen krec o - gibi mrtvacki bled; - gibi olmak (ili - kesilmek ) prebledeti kao krpa; - sevmez kalcifoban; veren - v. kireçveren kireççi 1. krecar 2. prodavac kreca kireççil kalcefilan, kojem krecnjacko tle (o biljkama) kireçleşme
kiplik modalnost, modalitet
kiralı
kiraz el ması bot. kineska jabuka (Pirus malus)
pod
ki-
za izdavanje (iznajmljivanje); daire stan za izdavanje; - katil unajmljen ubica
pogoduje
agr. kalcifikacija; med. zak-
recenje kireçleşrnek
kalcifikovati se
kireçleştirmek
ak. kalcifikovati,
kal-
cificirati kireçli krecni, vapnen; - su krecna voda kireçsilerne ciniranje
hem.
kalcinacija,
kal-
kireçsilmek ak. kalcinisati, kalcinirati kireç sütü krecno mleko kireç taşı geol. krecnjak kireçyeren kalcifoban, koji ne podnosi krec (o biljkama) kiremit (-di) 6eramida, crep; - fabcrepana; /-al - kaplamak (ili örtrnek) pokriti crepom;
rikası
kiremitçi 6eramidija, crepar; trgovac crepom kiremitçilik 1. proi:zVodnja crepa 2. trgovina crepom kiremitil pokriven crapom kiren bot. sviba, drenika (Cornus sanguinea)
607
kiril alfabesi ı
çıkı
kiril alfabesi cirilicka azbuka, cirilica kiriş 1. struna (od zile, tetive); hirurski konac 2. anat. tetiva, zila 3. tetiva (luka) 4. balvan, klada, trupac 5. geom. tetiva ~ kırmak arg. kidnuti, strugnuti; - olmak prilepti se kao cicak, nametati se, dosadjivati kirişleme
1 gl. im. od ukoso, popreko, unakrst
kirişiemek
ll
ak. 1. zategnuti strune (instrumenta) 2. zategnuti tetivu 3. postaviti grede (krovne konstrukcije) kirişiemek
kirişlenrnek
kirişletmek
pass. od caus. od
kirişiemek
kirişiemek
kirişli 1. nacinjen od greda (o mostu, plafonu isi.) 2. anat. tetivan; - doku tetivno tkivo kirişlik pogodan za grede; - kereste gradja za grede
kirizma, kirizme prekopavanje; arg. riljanje; - etmek (ili yapmak prekovati; riljati; - pulluğu plug za duboko oranja kirizmalamak v. kirizma yapmak
(ili çıkın) boyat i skrt covek (koji skriva svoje bogatstvo) kirli
hanım
peyniri mek i mastan
kirlilik necistioca, prljavstina; jednost; neopranost, zamazonost kirloş,
zag-
kirloz nar. prljav, zamazan
kirmen nar. vreteno; motavilo; kirpi 1. zool. jez (Erinaceus) 2 voj. jez (prepareka) o - dikeni bot. glavoc, sikavica( echinops)- gibi büzülmek scucuriti se, skupiti se (kao jez) kirpik (-ği) 1. trepavica 2. biol. resica ~ - i ine değmemek ne sklopiti oka; uopste ne spavati kirplkli 1. s... trepavicama 2. resicav, s resicama; - göze resieava celija klriksi resicast; - kas resicast misic kirtil kos (zaribe) kirve 1. dijal. covek koji drzi dete za vreme obrezivanja 2. biizak prijatelj kisbi a biol. stecen (naknadno)
kirkit nar. zupcast çekiç (zapritiskanje cvorova tepiha)
_kispet (-ti) uske kozne pantalone (turskih rvaca)
kirfenrnek 1.prljati se, packati se; mendil kirfendi maramica se uprljala 2. fig. biti okaljan (o casıti, ugledu) 3. izgubiti neviinost; biti obescascena 4. imati menstruaciju
klsra p ist. hosrov, husrev (titula persijskih careva iz diinastije Sasanida)
kirletmek ak. 1 . prljati; zagadjivati; 2. fig (o) kaljati (cast, ugled) 3. obescastiti, silovati kirli ı 1.prljav, zaprljan, zapackan; fig. prljav; - çamaşırları ortaya çıkarmak (ili dökmek) fig. iznositi prljav ves; razoblicavati; - kan venozna krv; - kokoş prljavko, zamazanac (o detetu); - kukla prljavica, aljkava zena (devojka); - sarı prljavozute boje; - su pomije, splacine 2. s menstruacijom (o zeni) 3. mutan (o svetlosti, vadi vremenu) ll prljavo rublje; prljavi sudovi; - ye atmak skloniti za pranje ~ -
608
kist (-ti) med. cista kisve, a 1. odeca, odelo 2. beli ogrtac (hadzija u eabi kişi 1. lice, covek, osoba; jedinka, individua; dokunulmazlığı neprikosnovenost licnosti; - hürriyeti sloboda licnosti 2. lice, junak (drame, romana i si.) 3. gram. lice; ikinci - drugo lice kişileştlrme
/it.
personifikacija,
oli-
cavanje 1 1. licnost, individualnost; ct. 2. covecnost, humanost; cf. insaniyet ll od (za) ... o soba; iki - yer mesto za dve osobe;· otuz - bir turist grubu tukişilik
şahsiyet
klakson risticka grupa od trideset lica; tek - uçak jednosed (avion) kişilik dışı
bezlican, impersonalan
kişilikil 1. jake individualnosti, jakom licnoscu 2. covei':an, human
kişisel
licni, personalni; individualni; belgeler licna glediste; kişioljlu
(2.)
. kişizadelik plemstvo; plemenitost kişmiş
njistati,
njiskati,
(o
kitaplık 1 1. polica za knjige 2. biblioteka; ll 1. o d... knjiga; otuz bin - bir kütüphane biblioteka od trideset hiljada knjiga 2. (pogodan) za knjige; - kağıt papir za stampanje knjiga
bilimi bibliotekarstvo
sarayı
velika, javna biblioteka
kitapsever bibliofil kitapseverlik bibliofilija
njistanje, rzanje
kişniş
bot p_apric, korijander (Coriandrum sativum); zacin od paprica
kitabe a natpis; epitaf; cf. - si nadgrobni natpis, epitaf
izdavastvo, izdavacka de-
kitap evi knjizara
kitap
rzati
konju) kişneyiş
kitapçılık
latnost
kitaplık
p sitnozrno crno grozdje
kişnemek
izdavac; knjizar, prodavac knji-
ga
kişi oğlu C:ovek; ljudski rod; 2. plemic; covek plemickog porekla
v.
kitapçı
sa
kişiliksiz 1. bez individualnosti; bezlican 2. necovecan, nehuman
kişizade
vid (nepristojnom postupku); - a uygun u skladu sa zakonima; beyaz - pot. bela knjiga
yazı!;
mezar
kitabeii s natpisom; s epitafom kitabet a arh. 1. sekretıirijnt; cf. yazmanlık 2. napis, sastav kitabi a ı knjiski; - bilgi knjisko znanje; - konuşmak knjiiski govoriti ll tekst. vrsta muslina Kitabuiiah a Kuran, bozja knjiga kitap (-bı)-1. knjiga;- budatası (delisi ili düşkünü) biblioman; - dikmek brosirati; - damgası "iz knjiga", ex libris (oznaka vlasnika knjige)_;.r donatımı tip. ukrasavanje knjiga; resimlemeciliğl ilustr.ovanje knjiga; alfabe - ı bukvar; ders - ı udzbenik 2. sveta knjiga; - a el basmak zaklinjati se (na svetoj knjizi); - ı mukaddes bibllija, sveto pismo O - gibi (karı) veoma lepa zena; - kurdu 1) zoo/. knjizni moljac (Anobium hirtum) 2) fig. knjiski moljac; - a ili - ına uydurmak datii pristojan
kitapsız 1. bez knjiga 2. ll neznabozac, nevernik (koji ne veruje ni u jednu od eeliri svete knjige) 3. zao, okrutan, bespostedan
kitara v. gitar kitaracı
gitarista
kitin biol. hitin kitle a 1. v. kütle (1) 2.1judska zajednica kitlernek nar. v. kilitiemek kitli
V.
kilitli
kitle (ili -
zamkı)
smola od kozinca
kivi zoo/. kivi (Apteryx) kiyanus hem. cijan kiyaset ll a arh. mudrost; razboritost, ostroumnost kiyasetli mudar, pametan; ostrouman, pronicljiv kizir nar. pomocnik seoskog staresine; seeski nocni sırazar klakson sirena (automobila); cf. korna; - çalmak trubiti
609
k lan klan klan; sac. pleme klapa rever (naa kaputu) klape teh. ventil na priklop klarnet muz. klarinet klanetçi ll klarinetista klas 1 klasa; fig. izvrstan, savrsen; yazar savrsen pisac klasilikasyon klasifikacija klasik (ği) ı klasican; - edebiyat klasicana knjizevnost; - yöntem klasican metod ll 1. klasik; Fransız - leri francuski klasici 2. klasika klasikçilik v. klasisizm klasikleşrnek
1. postali klasican (o umetnickom deu) 2. ne donositi nikakvu novinu 0stati na starom klasisizm klasicizam klasman razvrstavanje, sortiranje klasör 1. registar, dosije, karloteka 2. klasifikator; registrator
klinik (-ği) 1 klinika; - psikolojisi klinicka psihologija ll kinicki; - ölüm klinicka smrt klinker klinker, jako pecena glina kliring trg. kliring kliringli klirinski klişe 1 . tip. klise; dişi - duboka stampa 2. foto negativ 3. fig. klise, sablon, stereotip klişeci
tip. cinkograf
klişecilik
cinkografija
klişeleşmek
fig. sablonizovati se, uka-
lupiti se klitoris anat. klitoris; ct.
bızır
klor hlor klorik hlorni klorit hlorid klorlamak ak. hlorisati klorlanmak bez/. od klorlamak klerlu hlorni; - su hlorna voda
klavn klovn klavsen muz. klavesen, klavsen klavye 1. klavijatura 2. tastatura (picace masine)
klorofil bot. hlorofil kloroform med. hloroform kloroformik; - asit hem. difozgen
klavyeli sa klavijaturom; sa tastaturom
kloroplast (-tı) bot. hloroplast
kleptoman kleptoman
kloroz med. hloroz
kleptomani kleptomanija
klorölçer hloromer
klerikal klerikalan
klostrofobi psih. klaustrofobija
klerikalizm klerikalizam klik (-ki) klika, gruba klikleşmek
klima; -
grupasiti
cihazı
klima-uredjaj, erkondisn
klimatizasyon klimatizacija klimatolog klimatolog
kloş prosirenje u obliku zvona (suknje, haljine); - pantalon "zvoncare" .pantalone u obliku zvona kloşlu
klüp
zvonast, slican zvonu, zvonolik
v. kulüp
koalislon koalicija; - kabinesi (ili hükümeti) koaliciona vlada
klimatoloji klimatologija
koaptör med. udlaga
klinç (-çi) klinc (u boksu)
kobalt
610
(-tı)
hem. kobalt;-
bombası
ko-
kof balina bomba kobay zool. morsko prase (Cavia porcelus) kobra kobra (Naja tripudiens) koca 1 suprug, muz; - ya kaçmak pobeci (bez dozvole roditelja-o devojci) - ya varmak udati se; /-ı/ - ya vermek udati
morio);- yiğit hrabar mladic, junacina, delija Koç astr. Ovan koçak dijal. 1. hrabar, odvazan 2. velikodusan, stedar koçaklama /it. epska pesma (u turskoj narodnoj knjizevnosti)
koca2 1. ogroman, golem; krupan 2. star, vremesan 3. fig. velik, znamenit O bebek veliko dete (o odraslom coveku detinjastog ponasanja); - oğla salj. medved
koçan 1. bat. klip; mısır - ı kukuruzov klip 2. bat. Kocanj (kupusa); srce, srcevina (voca) 2. kontrcini kupon, isecak (ceka, priznanice)
kocabaş zool. botokljun, tresnjar (Coccothraustes coccothraustes)
koç başı ist. ovan (sprava za probinjanje kapija)
kocabaşı
nar. seeski staresina, kmet
kocakafa glavat, velike glave; fig. glupan, likvan kocakarı
starica, baba; - ilacı bapski lek; - lakırdısı besmislica; bapske price; soğuğu martavski mraz, baba Marta kocalı kuşluk kocalı
nar. vreme oko podneva
1 . starost 2. polozajmuza
kocaltmak ak. ostariti
kod v. kol
kocamak ostareti, onemocati kocaman 1 . ogroman, kolosalan; - bir masa ogroman sto 2. star, ostareo postali ogroman
kocamanlaştırmak
caus.
od
ko-
camanlaşmak
kocasız neudata, bez muza kocatmak caus. od kocamak koca yemiş bat. maginja, planika (Arbutus unedo) kocuşmak
koçlanmak fig. postali hrabar, odvaziti se
koçu 1 . arh. ukrasena pokrivena kola (za setnju) 2. ambar na direcima
kocalmak ostareti
kocamanlaşmak
koçkar krupan ovan (koji se uzgaja za borbu)
koçmak ak. 1. dijal. griili 2. mrkati (o ovnu)
udata (zena)
kocalık
koç boynuzu 1. mor. dvÔkuka (za vezivanje konopca) 2. bat. kokotac, zdraljika (Meliotus oficinalis)
s ile nar. griili se;
koç ovan; - katımı 1. mrkanje, sezona mrkanja ovaca 2. jesen O - burun kukast, rimijanski nos; - otu bat. kacunak (Orchis
kodaman 1. velik, ogroman; - lar iron. budze, glavonje, uglednici kodein med kodein kodeks farmakopeja; knjiga sa formulama lekova kodes arg. buvara, cuza, corka; - e boylama k dopasli u cuzu kodlu kodiran, zasifrovan kodoş
nar. podvodac, pezevenk
kodoşluk
podvodjenje
kof 1. supalj, prazan; - ceviz supalj orah 2. fig. prazan, bezvredan; - kafalı praznoglav, supljoglav 3. fig. slab, onemocao, iznemogao
611
«Ota kota bot. rogoz, trstika, sasa
2. fig. voleti se, slagati se
kofalık
koklatmak 1. caus. od koklamak 2. koklatmamak nista ne dati, ne dati ni primirisati; metelik koklatmıyor kimseye nikom ne da gros
trstik, mesto koje obiluje ro-
gozom kofiaşmak 1. postali prazan, ostecen (o orahu, lesniku) 2. fig. izgubiti snagu, onemo.cati 2. postali bezvredan
koffluk 1. supljina, praznina; nistavnost; 2. fig. neznanje 3. fig. slabos, ne mo c koful bot. vakuola koğ
v. kov
koğa
v. kova
koğcu
kokmuş
v. kovmak
koğulmak
v. kovulmak
koğuş
spavaonica, odeljenje (bolnice, zatvora, kasare i si.) koğuşturmak
v.
kokona 1. arh. iena (hriscanka) 2. fig. iena skiona gizdanju; - gibi gizdavica kokoreç kul. jagnjeca crevca kokoroz 1 kukuruz ll fig. ruzan, nakaradan siti
koka bot. koka (Erythroxylon cöca) kokain kokain kokainoman kokainoman, kokainist kokak nar. smrdjiv (o ustajaloj vodi) koka kola koka kola kokana v. kokona kokar ağaç bot. kiselo drvo, pajasen (Ailanthus) kokarca zool. tvor (Mustela putoris) kokarda
koket koketa kok kömürü koks koklam culo mirisa; njuh koklamak ak. mirisati; njusiti koklaşmak
koko arg. kokain
kokorozlanmak pretiti, izazivati; prko-
kok koks
(-dı)
1. smrdljiv; ukvaren 2. fig.
olenjen, lenj
kavuşturmak
kohezyon fiz. kohezija; - gücü kohezivnost, sila kohezije
mirisanje
kokmak (-ar) 1. mirisati; bu çiçek pek güzel kokuyor ovaj evet veoma lepo mirise 2. zaudarati; satrunuti, pokvariti se (o hrani, namirnicama) 3. fig. mirisati na, slutiti (da ce se nesto dogoditi); bir kötülük mirisati na eko zlo; savaş kokuyor mirise na rat
v. kovcu
koğmak
kokart
koklayış
1. njusiti se (o zivotinjama)
kokot kokota, javna zena, prostitutka kokoz arg. "parajlija" praznih dzepova (o onom ko se izdaje za bogatog, a nema nista); bez prebijene pare kokozlamak arg. ostati bez prebijene pare kokozluk besparica, nemasiina kokteyl 1. koktel 2. koktel partija koku 1. miris; - almak osecati m iris, mirisati; njusiti; /-ın/ - sunu almak 1. osecati miris cega 2. fig. nanjusiti, namirisati, naslutiti; - su çıkmak fig. razjasniti se, izaci na videlo (o tajni, aferi i si.); pis smrad, zadah 2. miris, parfem; - sürünmek (na) mirisati se, parfemisati se 3. arg. kokain kokucu prodavac mirisa (lavandle, kolonjske vode)
kolaylanmak kokulandırma
odorizacija
kokulandırmak
dati poseban miris
kokulu 1. mirisan; mirisljav; - sabun mirisljav sapun 2. koji mirise na, koji se oseca 3. u sastavu bat. naziva;- çayırotu mirisanka, mirisljava trava (Anthoxanthum odoratum); - defne jeremicak crveni (Daphne cneorum); - tilbahar mirisava vitina (Ciematis flammula); - süpürge otu svodnjaea mınsna (Orobanche caryophyllacea); - yapışkan lazarkinja, brocanica (Asperula odorata) kokusuz bez mirisa kokuşmak zaudarati; tn.Jiiti; et meso se ukvarilo kokuşuk
v.
kokuştu
kokmuş
kokutmak ak. 1. zapahnuti, prozeti mirisom; sigara adayı kokuttu cigarete su usmrdele sobu 2. ukvariti, dovesti do trulenja 3. zgaditi, izazvati gadjenje; degutirati kol 1. ruka; /-ın/- unu burmak (ili bükmek 1) svezati ko me ruke 2) fig. ukrotiti, obuzdati koga; /-ın/ - una girmek uzeti podruku; - kemiği anat. plecna kast 2. rukav; - kapağı manzetna 3. rucica, drska (aparata, masine); telefon - u telefonska slusalica 4. rukavac; pritoka (reke, mora) 5. ogranak, odelenje; struka, grana, disciplina; - atmak (salmak ili uzatmak siiriti se, razgranati se; demiryolu - u zeleznicki krak, sporedna pruga; sanayi ları industrijske grane 6. sekcija; odsek; sanat tarihi - u sekcija istorije umetnosti 7. kolona, odelenje, grupa; patrola; - gezmek patrolirati; yürüyüş - u marsevska kolona 8. ekipa, trupa; keşif - u iizvidjacka grupa 9. voj. krilo, bak; sağ desno krilo 1O. reza, zasun 11. vrat (gitare, violine) 12. stup, debela grana (drveta) 13. zica (kabla). 14. naslon za ruke (fotelje) o /-al - larını açmak srdacno primiti; - u budu yerinde lepo gradjen, stasit: - u kanadı kınlmak ostati bespomocan; /-al -
kanat olmak pomagati, stititi; /-ın/ sağ kolu olmak biti kome desna ruka; - larını saliaya saliaya gelmek doci praznih ruku; - u uzun fak, uticajan; - u etişir mocan ko la 1 1. stirak ll /-al ll - vurmak (u) stirkati 2. klajster, lepak od skroba kola2 bat. kola-orah (Cola acuminata) kolacı
lice koje stirka i pegla
kolacılık
stirkanje
kolaçan arg. svrljanje, vrzmanje, smu~ canje, muvanje; - etmek 1) vrzmati se, smucati se, muvati se 2) kratko pogledati, baciti pogled kolağası ist. voj. cin izmedju kapetana i majora (u osmanskoj vojsci
kolalamak ak. stirkati (rublje) kolalanmak pass. od kolalamak kolalatmak caus. od kolalamak kolalı 1. koji sadrZi stirak 2. ustirkan; gömlek ustirkana kosulja
kolan 1. !anak pojas (od svile ili vune) 2. kais, remen 3. kalan (konjski pasaj koji drzi sedl0); - çözmek (ili gevşemek) popustiti kalan; - ı çekmek (ili koşmak) pritegnuti kalan 4. konopac ljulaske; - vurmak 1) razmahnuti ljuljasku 2) vezati (sedlo) zakalan kolay 1 lak, jednostavan; /-ın/ - ını aramak (ili - ına bakmak) Irazili najlaksi nacin (da se nesto uradi); /-ın/ - ını bulmak naci lak nacin (za posao); /-ın/- ına gelmek doci do lakseg resinja (u radu) ll lako, bez napora; - - lako O - gele (ili gelsin) srecan rad! kolayca 1 prilicno lak ll lako, bez muke kolaycacık
sasvim la ko, bez po muke
kolaylamak ak. zavrsavati; biti pri kraju (posla i si.); privoditi kraju kolaylanmak biti pri kraju, primicati se kraju
613
kolaylaşmak kolaylaşmak 1. postali fak 2. otkloniti se (o teskocama i si.) engel· kolaylaştı smetnja je otklonjena kolaylaştırmak
ak. 1. olaksati; otkloniti teskoce 2. privesli kraju (posla i si.) kolaylık (-M 1. lakoca 2. olaksanje, olaksica; 1-a/ - göstermek olaksati, pomoci kome 3. sredstvo, nacin; mogucnost; - ım olsaydı bunu çoktan yapardım da sam imao moguccnosli, odavno bih to ucinio 4. udobnost, povoljnost, komfor
kolaylıkla kolbağı
lako, bez teskoca
nar. narukvica, brazletna
kolbaşı
predvodnik, vodja; set (ode-
lenja)
kolhaz kolhoz koli paket, kale; posiljka kalibasil med. kalibacil koiik maku
(-ği)
med. kolika, bolovi u slo-
kolit (-ti) kolitis, zapalenje debelog
c reva kollamak ak. 1. cekali, motrili; uygun bir zaman - cekali pogodno vreme 2. posmatrati, promatrati; pratili, slediti, ispitivati; etrafı - proucavati okolinu 3. stitili, naklanjati; brinuli o kome); fakirleri - slarati se o siramasima kollanmak pass. od kollamak
kolcu 1 . cuvar 2. nadglednik, nadzornik kolçak (-ğı) 1. duga rukavica; muf 2. narukavnik (zakrpa na rukavu) 3. povez, traka rta rukavu 4. nar. narukvica koldaş
kolesterin, kolesterol med. halesierin
saradnik, kompanjon; kolega na
po s lu koldaşlık
poslovna saradnja; rad na
istom postu
kollu 1. s... rukom; tek - jednoruk 2. s rukavima; kısa - gömlek kosulja sa kralkim rukavima 3. s ruckom, s ricicom; anahtar el rucna sklopka 4. s naslonom (za ruke);- sandalye stolica sa naslonoı.ı kolluk1 1. manzetna ll 2. rukavac 3. trakaoko rukava kolluk2 policija zandarmerija
koledok anat. zucni kanal kolej koledz
kolodyum hem. kolodijum (rastvor celuloze u alkoholu)
kolejli ucenik koledza
koloidal hem. koloidni
koleksiyon kolekcija, birka kolekcionar
kolait hem. koloid
koleksiyonculuk kolekcionarstvo kolektif ı 1. kolektivni; - idarecilik kolektivno rukovodjenje 2. zajedni nicki; - ortaklık drustvo sa ogranicenim jemslvom ll kolekliv, zajednica kolektifleştirmek
ak. kolektivizovati
kolektivizm kolektivizam kolektör el. kaleklor kolera kolera; - ya tutulmak oboleli od kolere koleralı
614
oboleo od kolere
kolokyum 1. kolokvijim · 2. docentski ispit kolombiyum hem. niosijum kolon 1 slubac, kolumna (novinska) kolon2 anat. debelo crevo, cmar kolani kolonija (u raznim znacenjima) kolanya kolonjska voda kolanyalist kolanizatar kolordu voj. korpus; - kararğahı slab korpusa; - kumandanı komandant korpusa
komiklik kolarimetre kolorimetar kolorimetri kolorimetrija kolostrum kolostrum, mlezivo kolpo udarac (u bilijaru) kolsuz 1.bezruk, bez ruke 2. bez rukava koltuk (-ğu) pazuho, miska; - altında pod pazuhom 2. naslonjaca, fotelja; salıncak - u fotelja; za ljuljanje 3. gradj. bocna greda; bocni podupirac 4. kutak, zabaceno mesto 5. ducancic, radnjica; mali bife 6. fig. pomoc, potpora, .ı:astita 7. komplimenat, pohvalna rec 8. fig. visok polozaj, fotelja"; - kavgası borba za fotelje 9. arg. burdelj o - altına almak stititi, uzeti pod pokroviteljstvo; - değneği 1) staka 2) fig. pomoc, podrska; /-ın/ - una girmek steci podrsku, zadobiti naklonost; 1 -al - a girmek ozeniti se; - halatı uze za vezivanje broda; - ları kabarmak uobraziti se (dobijenim pohvalama); - kapısı pomocni ulaz, ulaz za poslugu; - meyhanesi krcmica, birtijica (na drumu); - ta olmak salj. ziveti na tudj racun, "grebati se"; /-al - vermek laskati, ulizivati se koltukçu 1. izradjivac fotelja 2. starinar, trgovac starim pokucstvom 3. krcmar, birtijas 4. laskavac koltukçuluk laskanje, ulizivanje. koltuklama komplimenat; koltuklamak ak. 1. uzeti pod misku 2. uzeti pod ruku 3. fig. uzeti pod zastitu, stititi, naklanjati 4. laskati, delili komplimente koltuklanmak pass. od koltuklamak koltuklu sa naslonom za ruke (o fotelji) koltukluk 1. znoınıca, podmetac (uspod pazuha) 2. materijal za fotelje (tkanina i si.) kolje ogrlica kolyoz zool. spanska skusa (Scomber colias)
kolza bat. repica (Brassica napus) kom nar. 1. staja (za sitnu. stoku) 2. Ciitluk koma med. ko ma; - ya girmek.1) pasti u komu 2) fig. izgubiti glavu, biti van sebe; - ya sokmak arg. isprebijati komak v. koymak komalık u komi, u stanju kome; /-ı/ etmek 1) nasmrt isprebijati; 2) veoma iznervirati; - olmak premoriti se
komandit; - ortalık (ili şirket) trg. komanditno drüstvo; - sermaye komanditni kapital komanditer komanditar, komanditisi (ulagac u komanditsko drustvo) komando voj. 1. komandos; komandoska jedinica 2. fig. udarna snaga kombayn kombajn kombina kombinat; joprivredni kombinat
tarım
-
sı
pol-
kombine; - etmek kombinovati kombinezon 1. kombinezon, kombine (zenski) 2. fig. kombinacija, aranzman (poslovni) kombinezoncu kombinator komedi v. komedya komedya komedija; gikomedija; fars - sı farsa komedyacı
acıklı
tra-
komedijas
komik 1. komican, smesan; - duruma gelmek doci u komicnu situaciju; - sahne komicar; - e çıkmak igrati komicnu ulogu komikleşmek
postati
smesan
(ko-
mican) komiklik komicna situacija; komicnost komikleşmek
postali
smesan
(ko-
mican) komiklik komicna situacija; komicnost
615
korninform Korninform Korninform
komplocu zaverenik
Komintern Kornintema
komposto kompot
komiser komesar; polis - i policijski komesar komiserlik mesarstvo
1.
komesarijat
2.
ko-
komisyoncu trgovacki postrednik, komisionar konisyonculuk posrednistvo (u trgovivini) komita tajna politicka organizacija; tajni sa vet komita
(clan
tajne
or-
ganizacije) kornitacılık
kompozitör muz. kompozitor; komprador komprador
komisyon 1. komisija ( u raznim znacenjima; imtihan - u ispitna komisija; karma - mesovita komisija 2. posrednicka nagrada, provizija
kornitacı
kompozisyon 1. sastav, kompozicija 2. muz. kompozicija
komitluk, komitovanje
komite komitet, odborj askeri - voını komitet; organizasyon - si organizacioni odbor; yürütme - si izvrsni komite!, izvrsniodbor komodin komodo
kompresör teh. kompresor komprime 1. tableta, pilula; pirarnidon - si tabieta piramidona 2.fig. povrsono znanje (o odredjenoj temi) kompüter, kompütür kompjuter komşu ı sused, komsija; kapı - najblizi sused ll susedan; susedski; - ülke susedni ugao; /-ı/ - kapısına çevirmek cesto odlaziti; ucestati s posetama; unun tavuğu - ya kaz (karısı kız) görünür covek uvek zavidi imatku drugih i u njegovih ocima je mnogo vredniji od sopstvenog komşuluk susedtvo, komsiluk; susedski odnosi; - etmek (ili yapmak) razgovarati, imati dobre odnose sa susedima; iyi - ilişkileri dobrosusedski odnosi
komut komanda; zapovest; naredba;
komodor mor. komodor kornot (-du) komoda, ormaric kompansasyon kompenzacija kampartıman
kompres med. zavoj
zel. kupe
komple 1 1. pun; kompletan, podpun 2.fig. savrsen, kompletan (o coveku) ll komplet, garnitura kompleks ı 1. komplaksan, slozen, sastavljen, pomesan ll kompleks;
ct. emir; - kulesi mor. komandni toranj; "hazır
ol" - u komanda "mirno"
komuta voj. komanda, komandovanje; - heyeti komandni sastav; - makamı komandni punkt; - yeri manevraları komandno- stabne vezba; ateş açma - komanda za otvaranje vatre; icra - sı izvrsna komanda
kompliman 1. kompliment; - yapmak davati komplimente 2. laskanje
komutan 1. komandir; komandant; alay - ı komandant puka; batarya - ı komandir baterije; bölük - ı komandir cete; baş vrhovni komandant, glavnokomandujuci; ordu - ı komandant armije
komplo zavera; - kurmak pripremati zaveru
komutanlık 1. zapovednistvo, komanda; stab; büyük - vrhovna komanda;
komplike komplikovan, etmek iskomplikovati
616
slozen;
kongre - ı komanda fronta; hudut - ı komanda pogranicnih jedinica; kara kuvettlerii - ı komanda kopnenih snaga 2. komandalura komün komuna; zajednica komüniskasyon komunikacija; ct. iletişim; - araçları sredstva komuniskacija komünist (-ti) 1 komunisit; - birliği savez komunista; - partisi komunisticka partija ll komunisticki komünistlik v. komünizm komünizm komunizam komünyon rel. pricesca; - yapmak pricestiti se komütatör el. komutatar konak1 (-!;jı) 1. konak, rezidencija; porodicna kuca, vila; - yavrusu kuea koja podseea na konak; hükümet - ı upravna zgrada zgrada (Lokalnih vlasti, kajmakama); nacelstvo 2. konak prenociste; nocenje; - vermek primiti na konak, dati prenokiste 3. voj. konak nastamba;4. arh. dan hoda, jednodnevi put, prevaljen put (za jedan dan) O - gibi ;ravi dvorac (o velikoj i lepoj kuci)
konç (-cu) sara (cizme) konçerto koncert; keman - su koncert za violinu konçina vrsta kartaske igre (u kojkoj se ne upotrebljavaju karte od trojke do sestice) kondansatör kondenzator kondisyon sp. kondicija, fizikeka sprema kondurmak ak. dat. 1 . stavljati, metati 2. nataci, natanuki; prikaciti, zakaciti 3~ smestiti, zbrinuti (na konaciste) 4. voj. razmestiti (trupe) 5. pripisati, natovariti, optuziti 6. uzvratiti, brzo odgovoriti kondüktör kondukter kondüktörlük zanimanje konduktera konfederasyon konfederacija konfederatif konfederalivan konfeksiyon konfekcija konfeksiyoncu konfekcionar
konak2 (-ğı) nar. temenjaca (kod odojcadi)
konferans 1. predavanje; - vermek dr2ati predavanje 2. konferencija; barış sı mirovna konferecija; basın - sı konferencija za stampu; silahsızlanma - ı konferencija o razoruzanju
konak3 (-ğı) biol. zivotinja ili biljka na kojkoj zivi parazil
konferensçı 1. predavac; govornik, besed ni k 2. konferansije
konakçı 1. arh. konacar (lice koje osigurava koniciste 2. v. konak3
konaklama nocenje konaklamak konaciti, nocivati, nociti (za vreme putovanja)
1 mesto za konacenje 2. put od uednog dana hoda
konar göçer koji vodi nomadski zivot (oplemenu)
koncolos v. karakoncolos
konfor konfor, udonost konforlu konforan, fdoban
pre-
konaklık
konca v. gonca
konfeti kofeta
konformist konformista konformiz konformizam konforsuz neudoban, nekonforan konglomera konglomerat kon gövde stablo bez grana (urme, palme) kongre kongres;
617
koni koni konus, kupa; cf. mahrut kon ik konusan;
N
kesit konusni presek
konsey savet; Güvenlik
koniklik konusnost konişmento
v.
konserveeilik proizvodnja ili prodaja konzervi
bednosti (UN); lcra
konşimento
N
N
i Savet bez-
i izvrsno vece
konsil re/. koncil; sinod
konjonktivit (-li} med. konjunklivilis
konsol 1. arhit. konzola, nosac 2. ormaric
konjonktur konjuktura konkasör gradj. drobilica konkav fiz. konkavan, udubljen; bükey
ct.
iç-
konsolide odlozen, reprogramiran (o
konkordata 1. konkordal 2. jur. ek. sporazum izmedju bankrota i kreditora
ct. somut
konkre konkrelan;
konkur konkurs; cf. konkurhipik konma smestaja
(-ği)
N
mrntıkası
dugu) konsolist ek. konsolidevan dug, dug sa placanjem kamata konsolitçi kupac (akcija ili obligacija)
yarışma
konjske Irke
smestaj;
konsolidasyon konsolidacija
konsolos konzul; yardımcısı vicekonzul; baş 1- generalni konzul N
reon
konsoloshane konzulat (zgrada)
konmak1 (-ar) dat. 1. spusliti se, pasti; stali na (o pticama, leptiru, pi':eli); arı, çi· çeğin üzerine konmuş pcela je slala na evet 2. odsesti; 3. fig. dobiti bez truda; hazıra doci na gotovo; dobili bez truda; servete pasti na bogatstvo; lako se obogatiti 3. prizemiti se, spustiti se (o avionu) o kona geçe vodili nomadski zivot
konsolosluk 1. konzulstvo, konzulska sluzba; - sözleşmesi konzularna konvencija 2. konzulat; baş generalni konN
zulat
N
N
konmak2 (-ur) dat. pass. od komak konsa gusa (ptice) konsantrasjon 1. koncentracija; cf. derişme 2. psih. koncentracija, usredsredjenost (paznje) konsantre; etmek (paznju, snagu i si.)
koncentrisati
konseptüalizm til. konceptualizam;
ct.
kavrarncılık
konsomatris bavljacica gostiju konson, ünsüz
barska
konsonant
dama,
za-
suglasnik;
ct.
konsorsiyum konzorcijum konsulto v. konsültasyon konsül ist. konzul (u Starom Rimu i u Francuskoj (1799-1804) konsültasyon med. konzilijum
konser koncert; salonu koncertna dvorna; vermek prirediti koncert N
N
koncerto v. koncerto konservatuvar konzervatorijum konserve konzerva
618
konsamasyon konzumacija; - mecburi değil konzumacija nije obavezna
konşimento
trg. konosman, pomorski
tovarni list kont kont, grof; - gibi elegantno odeven; - gibi yaşamak ziveti u izobilju, ziveti kao grof
konuşli.
kontak H;jı) 1 1. el. kontakt; - anahtarı auto. kljuc za paljenje; - yapmak napraviti kontakt 2. fig. veza; - kurmak ostvariti vezu ll arg. neuravnotozen, udaren, caknut
konukçu pratilac gostiju (ob. stranih); konuklamak ak. (u) gostiti konukluk 1. gostovanje, svratiste, gostionica, krcma
poseta 2.
kontekst kontekst
konu komşu svi susedi, sav komşiluk
kontenjan kvota; kontigent
konuksever gostoljubiv, gostoprimljiu
kontes kontesa kontra 1 protiv; - gitmek protiviti se; oponirati ll furnir; sperploca kontraıto
muz. kontraalt, duboki alt
kontrast kontrast, suprotnöst kontrat ugovor; - ı imzalamak potpisati ugovor; - yapmak zakli ucitiugovor kontratak
(-ğı)
sp. kontranapad
kontrbas muz. kontrabas kontrbasçı kontratlı
kontrabasisi
pod ugovorom; ugovorni
kontrol (-lü) 1. kontrola; provera; - alalmak 1) sprei':iti 2) zaustaviti (sirenje bolesti) 3) ugasiti pozar; - dinleyicisi monitor; - etmek kontrolisati; -. kulesi av. kontrolni toranj; - kuponu kontrcini kupon; - saati kontrolni sat;. gümrük - ü carinska kontrola sıkı - strogo kontrola 2. kontrolar
tına
'kontrolör kontrolor kontrolörlük posao kontrolora, kontrolisanje kontrplak
(ğı)
furnir
konu tema, size; predmet; cf. mevzu; kataloğu bibl. predmetni katalog; söz su predmet razgovora konuk (-ğu) gost; cf. misafir; -ekip sp. gostujuca ekipa; /-ı/ - etmek (u) gostiti koga (u kuci); - evi gostionica; /-al - gelmek doci u goste; - işçi gost-radnik, gastarbajter; - odası gostinska soba; olmak biti u gostima ·
konukseverlik toprimstvo
gostoljubivost,
gos-
konulmak dat. bez/. pass. od konmak konum 1 . geog. polozaj, pozicija 2. fig. pozicija, mesto; situacija; konur nar. crnputast, mrk; - al at konj svetlokestenjaste boje konuş 1. raspored, razmestaj 2. geog. polozaj 3. voj. dislokacija, razmestaj trupa (u odredjenoj oblasti) konuşkan
govorljiv, prii':ljiu
konuşkanlık
govorljivost,
pricljivost,
brbljivost konuşlandırmak ak. razmestiti, rasporediti; voj. dislocirati (trupe) konuşma 1 . gl. im. od konuşmak 2. izlaganje, govor, rec; açılış - sı uvodna rec; govor na otvaranju (konferencije, kongrasa i si.); kapanış - sı zavrsna rec, rec na zatvaranju 3. razgovor; - odası soba za primanje, soba za razgovore; telefon - · sı telefonski razgovor 4. predavanje
konuşmacı
govornik (na mitingu, kon-
ferenciji) konuşmak
1. govoriti; razgovarati; siz çok iyi konuşuyorsunuz vi vrlo dobro govorite francuski 2. ab/. razgovarati, raspravljati o; imtihandan konuşuyorduk razgovarali smo o ispitu 3. drzati govor; drzati predavanje 4. elegantno; izgledati 5. flertovati Fransızcayı
konuşturmak konuşturacağım konuşu
caus. od konuşmak; onu nateracu ga da govori
kolokvijum
ı
i'
konuşucu
konuşucu
ucesnik na pregovorima
(konferencijama konuşulmak pass. bez/. od konuşmak; derste konuşulmaz na casu se ne razgovara
konut1 prebivaliste, obitavaliste; stan; cf. mesken konut2 log. postufat konvansiyon 1. dogovor, konvencija 2. ist. Konvent (nacionalna konvencija za vreme francuske revolucije) konvansiyonel konvencionalan; tradicionalan; - silahlar konvencionalno oruzje konveks konveksan, ispupcen; bükey
ct.
dış
konveksiyon fiz. konvekcija konvektör konvektor konvertibl (konvertibilan (o novcu) konvertibilite konvertibilnost konvoy konvoj konyak konjak kooperatif kooperativa, zadruga; - birzadruzni savez; mesken - i stambena zadruga; tarım - i poljoprivredna zadruga; ürtem - i proizvodna kooperacija liği
kooperatifçi rugar
clan
kooperatifleşrnek
kooperative, zadkooperirati, udruziti
koordinasyon koordinacija, koordiniranje; - bürosu koordinacioni biro koordinat mat. koordinata; - sistemi koordinatni sistem koordinatör koordinator koordine; - etmek koordinirati, uskladjivati koparılmak
pass. od koparmak
koparmak ak. 1. istrgnuti, izvuci; otr-
620
gnuti, otkinuti; iscupati; çiçek - iskidati evet 2. praviti, dizati (galamu, buku); çığlık - kriknuti; velveleyi - jaukati 3. fig. s mukom dobiti, iscupati, izvuci; iskamciti; ondan bu kitabı - kolay değildi nije bilo lako iscupati od njega ovu knjigu o koparıp atmak 1) otkinuti 2) fig. ne interesovati se, prekinuti vezu; ne pridavati vaznost; toz - iCi veoma brzo, juriti, leteti;
kopartmak caus. od koparmak kopça kopca kopçalamak ak. zakopca (va) ti kopçalanmak zakopcati se kopçalı
1. s kopcom 2. zakopcan
kopek kopejka (stoti deo ruske rublje) kopil 1. nevaljalac, mangup, besprizornik 2. kopile kopkoyu potpuno gust; sasvim tarnan kopmak (-ar) 1. (po) kidati se, (po) pucati, rasprsnuti se, tel koptu zica se prekinula 2. otkinuti se, otpasti; skinuti se (o povezu); düğme koptu dugme se iskidalo 3. fig. dici se; buknuti, planuti; fırtına koptu podigla se oluja; harp koptu buknuo je rat 4. osloboditi se cega, prekinuti s cime; çevremdeki kişilerden kopmuştum prekinuo sam veze sa ljudima iz svoje sredine S. fig. jako boleti, kidati, razdirati; midem kopuyor cupa me u zelucu, razdire me zeludac 6. dijal. trcati; o kopup gelmek doci iz dalekog mesta kopoy lovacki pas (klempavih usiju) kopuk (-ğu) ı otkinut, iskidan (o dugmeti i si.) ll fig. odrpanac; probisvet, skitnica. kopuntu odlomak, krhotina; iver kopuz kobuz, kobza (staroturski muzicki zicani instrument) kopuzcu svirac na kobuzu kopya 1. kopija; /-ın/ - sını çıkarmak okopirati; - makinesi aparat za kopiranje 2.
korna
umet. kopiranje, podrazavanje; tablonun - sı reprodukcija slike 3. prepisivanje (na casu, pismenom ispiıu); - çekmek (ili yapmak) prepisivati kopyacı 1. kopista, onaj koji kopira; ressam slikar kopisı 3. prepisivac (na ispitu)
kopyacılık
kopiranje
kor 1 zar, ugljen; - dökmek pretvo;iti se uzar kor2 skr. od kolordu; - general komandant korpusa koral (-li) koral (crkvena horska pesma) koramiral vice-admiral kordiplomatik
(-ği)
diplomatski kor;
kordon 1. siriı, gajıan; naramenica (na jojnoj uniformi) 2. lancic (za sat) 3. ivica, porub, venac 4. arhit. gornji venac (na simsu) 5. kordon (lanac vojnickih ili policijskih straza ); polis - u policijski kordon 6. karniz, karniza korelasyon korelacija, uzajamni odnos Koreli Koreanac koreograf koreograf koreografi koreografija korgeneral (-li) general-pukovnik korgenerallik cin general-pukovnika
usudjivati se; sokağa çıkmaya korkuyor ne usudjuje se da izadje na ulicu <> korktuğu başına gelmek (ili korktuğuna uğ ramak) dogoditi se lose (od cega se strepelo) korkmaz neustrasiv, hrabar korku 1. strah, bojazan; - saçmak sejati strah; - salmak ulivati strah; sirili sırah; /-al - vermek plasiti, zasırasivati; kapalı yer - su klaustrofobija; meydan su agorafobija 2. briga, nemir, nespokojstvo; - düşmek (ili - ya kapılmak) uznemiriti se, osecaıi zebnju 3. opasnost; rizik; <> - dağları bekler (ili aşırır) u strahu su velike oci korkulmak abi. bez/. od korkmak; imtihandan korkulur mu? zar se treba bojati ispita? korkulu sırasan, zasırasujuci, koji uliva - rüya sırasan san, kosmar 2. opasan, rizican; <> - rüya görmektense uyanık yatmak yeğdir bolje je biıi oprezan nego patili sırah;
korkuluk 1. strasilo (za ptice) 2. plot, ograda 3. balustrada, gelender 4. teh. osigurac 4. balcak (sablje) korkunç 1. strasan, uzasan; - ayı grizli (Ursus horribilis) 2. lig. sırasan, opasan; acı strasna nesreca; - rüzgar sırasan, jak vetar
korida borba s bikovima koridor hodnik; prolaz korindon min. korund
korkunçluk uzas, uzasno
korkak plasljiV, bojazljiv korkaklık
korkusuzca smelo, odvazno
plasljivost, bojazljivost
korkmak (-ar) 1. bojati se, plasiti se, osecati strah; karanlıktan - bojaıi se mraka; kerdi gölgesinden - bojaıi se sopstvene senke 2. brinuti, strepeti; korkarım geç kalacağım bojim se zakasnicu 3. dat. ustrucavati se, snebivati se; postovati, gajiti postovanje prema kome 4. ne
sıanje
korkusuz 1. neustrasiv, smeo 2. bezopasan; siguran
korkusuzluk 1. smelost, odvaznost 2. bezbednost
sigurnosı,
korkutmak ak. 1. plasiti, pretiti, ugrozavati korluk
(-ğu)
:
2.
manga!
korna auto. truba, sirena; - çalmak trubiti
621
korner korner; -
atışı
v.
köşe atışı
korunca omot; navlaka, futrola korun dokusu anat. rozasto tkivo
kornet (-ti) muz. kornet, rog korniş
karniza
korno 1. arh. rog (sredstvo pozivanja u borbama) 2. rog za barut, barutnica koro hor; - halidende u horu; - şefi horovodja
ı
korse steznik kort tenisko igraliste korte udvaranje, flert; - yapmak (ili etmek) udvarati se, flertovati kortej svecana povorka; procesija kortizon med. kortizon kortizonlu s kortizonom; - ilaçlar kortizonski lekovi koru sumica, gaj, lug korucu lugar, sumar; cuvar polja, poljak koruculuk zanimanje lugara; posao poljaka korugan vojbunker koruk
(-ğu)
zelene, kiselo grozdje
koruluk sumica, gaj; sumarica koruma zastita, odbrana; briga, staranje;cf. muhafaza - gözlüğü zastitni tedbirleri zastitne mere; - sahası voj.
zona odbrane korumak 1. ab/. braniti; stititi, cuvati 2. ak. abi. braniti, cuvati halkı sıtmadan zastititi narod od malarije 3. pokrivati (troskove) 4. fig. cuvati, odrzavati; gelenekleri - cuvati tradicije korun anat. epiderm korunak
622
(-ğı)
utociste, pribeziste
korunma 1. gl. im. od korunmak 2. zastita, odbrana; samozastita 3. med. profilaksa korunmak 1. pass. od korumak 2. ab/. braniti se, stilili se
korsan gusar, pirat korsanlık gusarstvo, piratstvo; hava vazdusno piratstvo; otimanje aviona
korunga bot. grahorica, divlja detelina, (Onobrychis sativa)
korutmak caus. od korumak koruyucu ı odbrambeni, zastitni; profilaktican ll 1. cuvar, sırazar 2. zastitnik, pokrovitelj O - sistem soc. ek. protekcionizam korvet koNete
mor. koNeta; -
kaptanı
kapetan
korza mor. podvodno zaplitanje sidrenih lanaca kosinüs
mor. kosinus
koskoca ogroman, prevelik, enorman; - delikanlı krupan mladic; - şehir ogroman grad koskocaman veoma velik, ogroman kostak nar. lepo odeven, elegantan kostik kaustiÇan, koji nagriza; - soda kausticna soda kostüm odelo; kostim (zenski) kostümlük pogodan za kostim (materijal); - kumaş tkanina za kostim koşa nar. 1. par, dvojke 2. sve zajedno; - karımak zajedno astareli (govori se kao zelja mladencima) koşaç (-cı)
dikativnosti
gram. kopula, sufiks pre-
(-dır,
-dir,-dur, -dür)
koşalık 1. jednovremenost, tovremenost, paralelnost koşaltı
is-
nar. zaprega (par volova ili
konja) koşarn
nar. pregrst; bir - pirinç pregrst
kota n
koşulmak 1 bez/. od koşmak 1; ba-
pirinca koşma 1. gl. im. od koşmak 2. /it. kosma (nar, pesma koja se peva uz saz} 3. mor. rezervno uze (drvo} koşmaca
hvatanje, zmurke (decja igra}
koşmak 1 (-ar} 1. treati, juriti; koşar trcecim korakom! (komanda} 2. hitati, zuriti 3. trkati se (o konjima}; 4.fig. sa post. ardından, peşinden - ; juriti za cime, slediti; goniti; işin peşinden - juriti za poslom O koşa koşa trceci (doci i si.} koşup tozmak poigravati, skakati; djipati adım marş!
koşmak2(-ar} ak. dat. 1. pridruziti, pripojiti; pridodati 2. (u} prezati, hvatati u zapregu; öküzleri arabaya - upregnuti volove u kola; fig. upregnuti; /-ı/ işe - upregnuti koga u posao, opteretiti poslom 3. postaviti uslov, usloviti; şart- postaviti uslov koşturmak caus. od koşmak1,2; atı poterati konja; topu - juriti za loptom 2. brzo poslati 3. brzo odneti 4. juriti, raditi, truditi se; iş peşinden koşturmaktan hastalandı razboleo se jureci za poslom koşu
trka; - arabası trkacki ai.ıtomobil; - atı trkacki konj; - koparmak jurnuti, poleteti .kao bez glave; - yolu trkacka staza; at - su konnjska trka; bir - za tili cas, za tren oka koşucu
trkac O -
kuşlar
ptice trkacice
koşuk (-ğu} /it. stih; - düzrnek sastavljati, pisati stihove 2. stihovano delo; poezija koşul uslov; cf. şart; siyasi - lar politicki uslovi; uygun - lar povoljni uslovi koşullandırmak
ak.
usloviti,
us-
bamın çağrısına her taraftan koşuldu
na poziv moga oca dojurili su sa svih strana
koşulmak2 1. dat. pripojiti se; prikljuciti se, pridruziti se 2. upregnuti se (i fig. } işe . - upregnuti se u posao; koşulmuş öküzler upregnuti volovi koşulu 1. pridodat, prukljucen, pridruzen 2. zaprezni (o zivotinji); - topçu artiljerija s konjskom vucom koşulsuz
bez uslova, neuslovljen
koşum 1. zaprezna oprema, ham 2. zaprega; - u almak (ili çıkarmak) skinuti opremu; ispregnuti; - hayvanı zaprezna zivotinja koşumlu koşun
-
zapregnut, upregnut
1. arh. vojska, trupe 2. red; stroj; stati u red, obrazovati red 3.
bağlamak
nar. trka koşundaş
nar. drug iz vojske
koşuntu 1. pratnja, pratioci 2. pomagaci, saucesnici koşuş
trka, jurnjava
koşuşmak trcati (zajedno), rastrcati se,razbezati se 2. komesati se muvati se O boşuna - uzalud se truditi; nemati rezultata koşuşturmak bez/. (stalno) juriti; dersaneden dersaneye - juriti iz ucionice u ucionicu
koşut
geem. paralelan
koşutçuluk
fil. paraletizam
lovljavati
koşutluk
koşullanmak prilagodjavati se; usaglasiti se (sa unapred postavljenim us'ovima}
kot1 (-du) kod, skup oznaka
koşullu
uslovan; uslovljen, dogovoren, utvrdjen, utanacen; jur. uslovan (o kazni, presudi}
paralelnost
kot2 vrsta pamncnog stofa kota fin. kurs; kotiranje (na berzi) 2. ek. kvota kotan nar. veliki plug
623
kotanjan kotanjan mat. kotangens
javati
ketarılmak
kovmak (-ar) ak. 1. grubo oterati, isterati 2. goniti, juriti 3. izbaciti, udaljiti ( s posla i si.)
pass. od kotarmak
kotarmak ak. 1. isprazniti 2. sipati; servirati (jelo) 3. zavrsiti, okoncati; otaljavati (posao) kotlamak ak. obeleziti kote; oznaciti razmere (na karti) kol et (-ti) kul. kotlet; koletpane panirani kotlet; kotlet s hlebnim mrvicama koton pamuk kotra 1 mor. kuter, brzi jedrenjak kotra2 malo ribarsko loviste stoku kov nar. optuzba, kleveta; ogovaranje; - etmek oklevetati, lazno optuziti; ocrniti kova 1. kova 2. arg. golman ili tim koji prima mnogo golova Kova astr. Vodolija kavalamaca suge (decja igra) kovalamak ak. 1. goniti (begunca), ici u poteru 2. oterati, odagnati 3. slediti, pratiti kovalanmak pass. od kovalamak kovalık
bot. vezljika, zuka (Scirpus)
kovan 1. kosnica 2. caura, mahuna 3.
v~j. caura, kosUijica topovskog zrna; fişek - ı caura metka 4. teh. prsten, tulac otvor za rucku (aparata) kovançiçeği (-ni) bat. matocina, pcelinja trava (Mellissa officinalis) kovanlık
v.
arılık
kovboy kauboj; - filmi vestern, kaubojski film kovcu spletkar; klevetnik kovculuk klevetanje; spletkarenje, ogovaranje kovdurmak cai.ıs. od kovmak kovlamak ak. klevetati, ogovarati, ola-
624
kovucuk (-gu) bat. spora; kovuk ı 1. supljina; pecina; lig. jazbina 2. anat. supljina, duplja 3. med. kaverna ll supalj; - diş supalj zub kovulmak pass. od kovmak isterivanje,
kovuş
proterivanje;
izg-
nanstvo kovuşturma 1. gl. im. od 2. jur. sudsko gonjenje kavuşturmak
kavuşturmak
ak. goniti; slediti, pratiti;
jur. sudski goniti
koy geag. mali zaliv, zaton, uvala koyacak (-ğı) nar. spremiste; kutija, posuda; kontejner koyak
(-ğı)
nar. dolino
koyar usce koygun resan
(-ğı)
nar. dirljiv, ganutljiv, pot-
koymak (-ar) 1. ak. dat. staviti metnuti; smestiti; çamşırları sandığa koydum stavio sam rublje u sanduk; parayı ceblne koydu stavio je novac u dzep 2. postaviti, odrediti; bu işe beni koydular mene su pestavili na ovaj posao; 3. ak. pustati, pustiti; Içeriye kimseyi koymayın! nikoga ne pustajte unutra! 4. ak. dat. dodati, dometnuti; yemeğe biber (tuz) - zasoliti (zabiberiti) jelo 5. ak. oznaciti, napisati (datum, adresu) 6. ak. uvesti, ustanoviti (kontrolu, pravila i si.) 7. ak. dirnuti, pogoditi, ganuti; bu sözler beni çok koydu ove reci su me jako dirnule 8. ak. pustiti, ostaviti; bizi aç koydular ostavili su nas gladne O koyduğum yerde otluyor on tapka u mestu; on uopste ne napreduje koydunsa bul nestao je bestraga; koyu 1. gust; nerazredjen; - süt gusto
kozmogoni mleko 2. taman, zatvoren (o bojama); tamnozelen 3. pravi, istinski; nepatvoren; - devrimci istinski revolucionar 4. preteran, krajnji, ekstreman; okoreli, zagrizen; - düşman smrtni neprijatelj; solcu ekstremni leviear 5. fig. ziv, vatren; - bir münakaşa vatrena rasprava yeşil
koyulaşmak 1. zgusnjavati se, zgusnuti se 2. potamnjti, postati tarnan (zagasit) 3. fig. postati zivlji (o razgovoru, raspravi) koyulaştırmak ak. zgusnjavati, zgusnuti 2. potamniti, uciniti zagasitim (boju)
kovulmak 1. bez/. od koymak 2. dat. prionuti, baciti se; prihvatiti se (cega); işe - prihvatiti se posta, prionuti na posao 3.
v.
koyulaşmak
koyultmak v.
koyulaştırmak
koyuluk 1. gustina, gustoca 2. zagasitost (boja) 3. fig. okorelost; fanaticnost koyun1 111. ovca (Ovis);- eti ovcetina - yatırma zatvaranje ovaca (utor) 2. fig. ovca, krotak covek; naivko; - bakışlı tupog pogleda; - başlı glup; - dede priglup, blesav; - gibi kao ovca, krotak; - kafalı naivan, blesav 3. u sastavu bat. naziva; - fındık ağacı leska; - otu petrovac (Agrimonia eupatoria); - pıtrağı konjska griva, ustuk (Eupatorium cannabinum); sarmaşığı loboda (Atriplex); - yavşanı pepeljuga (Teucrium polium) O - kaval dinler gibi dinlemek nista ne razumeti, gledati kao tele u sarena vrata; - un bulunmadığı yerde keçiye Abdurahman Çelebi derler kad nema kise dobar je i grad koyun2 (-ynu) 1. nedra 2. grudi, prsa; zagrljaj; - cebi dzep na grudima; /-ı/ una almak spavati s kime; /-ın/ - una girmek fig. zagrliti; spavati s kime (zagrljen) 3. fig. krilo, okrilje O - - a u zagrljaju (dvoje); - unda yılan beslemek hraniti zmiju u nedrima koyuncu ovcar, uzgajivac ovaca
koyunculuk ovearstvo koyun gözü bat. krasuljak, bela rada Bellis perennis) koyuntu dija/. bol, tuga, jad koyuvermek, koyvermek ak. 1. osloboditi, pustiti 2. dozvoliti, dopustiti 3. fig. izliti (osecanja) ne suzdrzavati, dati oduska koz 1. orah (plod) 2. adut (u kartama) 3. fig. adut; - unu elinden almak izbiti kome adut izruku; (son) - unu oynamak upotrebiti poslednji adut; igrati na poslednju kartu O - kaybetmek izgubiti, propustiti priliku; jur. izgubiti parnicu; - kır mak 1) odigrati adut 2) uciniti pogresan ko rak; /-al - unu paylaşmak 1) srediti racune, razracunati se s kime 2) otkloniti nesporazum, saglasiti se; - vermek dati mogucnost koza 1. caura (svilene bube) 2. bat. mahuna, caura O - sına. çekilmek uvudi se u svoju ljusturu, prekinutu veze sa okolinom, ni u sta se ne mesati kozacılık
svilarstvo
kozak 1. v. kozatak 2. ist. metaina kutija (u kojoj su sultani driali dokumenta i pisma) kozalak (-ğı) 1. V. koza (1. 2.) 2. Sisarka; çam - ı borova sisarka 3. zeleno voce kozalaklılar
bat. cetinari
kozalakSI sisarkast, U oblikU sisarke; bez anat. epifiza koz helva, koz sima koz m etik
(-ği) ı
helvası
halva sa ara-
kozmetika ll kozmeticki
kozmetikçi kozmeticar kozmik astr. kosmicki; - ışınlar kosmieki zraci kozmogoni kosmogonija
625
·'
kozmografya kozmografya kosmografija kozmoloji kosmologija kozmolojik kosmoloski kozmonot kosmonaut kosmopolit
kozmopolit mopolitski
ll
kos-
kozmopolitizm kosmopolitizam kozmos kosmos köçek (-ği) 1.arh. igrac, plesac (muskarac odeven u znesku odecu); - oyunu cocek, cocecka igra 2. fig. vetropir, vetrenjast covek köçekçe muz. vesela melodija za igru köfte p cufte, valjusak köfteci ll cuftedzija, spravljac davac cufteta
pro-
köftehor metljivac
raz-
salj.
p
hvalisavac,
köfter kul. cufter, pekmez od grozdjane si re kötterlik grozdje ili siraza cufter köftün uljana pogaca (od susama ili lana) ~ : <
köhne p 1. star; oronuo, trosan; - bir bina trosna zgrada 2. zastareo, preziveo; - bir metot zastareo metod köhneleşmek,
köhnernek 1. postrareti, postali trosan; pahabati se 2. zastare (va) ti köhnelik 1. postarelost; trosnost, oronulost; pohabanost 2. zastarelost köhnernek v.
köhneleşrnek
kök 1 bot. koren; kazı k - osnovni ko ren; yumru - gomoljast, kvrgav koren 2. çlonji deo, dno, koren cega; diş - ü koren zuba, zubni koren 3. komad, vezica; iki - maydonoz tri vezice persuna 4. fig. osnova, temelj; - üne .kibrit suyu dökmek (ili ünü kurutmak) iskoreniti; - salmak uko-
626
renili se, pustiti korene; - tutmak primiti se (o biljci); fig. ukoreniti se, uhvatiti koren 5. poreklo, izvor; ct. köken; o adamın ailesinin - ü belli değil poreklo porodice onog coveka nije paznato 6. gram. osnava, koren (reci) 7. mat. koren; kare kvadratni koren; kare- almak izvuci kvadratni korak 8. hem radikal O - sökmek radili tezak posao; - söktürmek muciti, natovariti kome tezak posao
kök2 (-kü) p arh. kljuc (za stimovanje muz. instrumenata, sazova); - etmek stimovati kök bilgisi v. köken bilimi kök boyası 1. bot. broc, crvenac (Rubia tinctorum) 2. hem. alizarin kökçü travar, prodavac lekovitog korenja i trave kökçük bot. korenak köken 1. vreza (tikve, lubenice, dinnje); bu - de beş karpuz var na ovoj vrezi ima pet lubenica 2. fig. poreklo, loza; izvornik 3. trg. poreklo robe (o proizvodnji ili uvozu); - belgesi certifikat o poreklu robe 4. gram. osnova, koren köken bilimi /ing. etimologija köken bilimci etimolog köken bilimsel etimalaski kökenli poreklam kökensel u vezi sporeklam kökertrnek ak. agr. rasadjivati (sadnice, rasad) kök
kırmızısı
v. kök boyası (2.)
köklemek ak. 1. cupati s korenom, iskorenjivati (biljke) 2. vaditi korenje (iz zemlje) 3. prosivati, stepovati 4. upletati (male pletenice kose u vecu) 5. nar. stimovati (saz) 6. arg. dati gas (motoru), nagaziti kökleşrnek 1. pustati korene 2. fig. ukoreniti se; prodirati, ucvrscivati se
köpek kuyruğu kökleştirmek
caus. od kökleşrnek
cokreta i si.)
köklü 1. s korenom, koji ima koren (o biljci) 2. fig. korenit, radikalan; - reformlar korenite reforme 2. fig. ukorenjen, uvrezen; - düşünce uvrezeno misljenje 4. fig. visokog porekla, poznat; - aile poznata familija
kömür 1ugalj; - başa vurmak (ili çarpmak) otrovati se ugljenmonoksidom; kalem ugljen, olovka za crtanje; - ocağı rudnik uglja; odun - ü drveni ugalj; taş ü kameni ugalj; ll crn kao ugljen; - saçlı veoma erne kose
kök mantar gljivicni ko ren, mikoriza
kömürcü 1. ugljar; cumurdzija 2. lozac O - çırağına dönmek pogaraviti kao dimnicar
köknar bot. jela (Abies) köksap bot. podzemna stabljika köksel korenski köksü bot. polukoren, rizoid köksüz 1. bez korena 2. lig. neosnovan kökten korenit, radikalan; - dönüşü korenit preobrazaj; - sürme nasledni; nasledjen; plemenit köktenci til. radikalan kökencilik til. soc. radikalizim köktendinci fundamentalist köktendincilik fundamentalizam kökteş gram. od istog korena; - sözcükler reci od istog korena (npr. yoldaş yolcu, yollamak)
kölçer gljivicna bolesi zitarica köle 1. ist. rob 2. fig. rob, onaj koji robuje cemu; - paranın - si rob novca O niz ja, vas pokorni sluga; - n olayın nar. preklinjem vas! molim vas! kölece ropski; ponizno, poslusno kölecilik robovlasnistvo köleleşrnek
postali rob; potcinjavati se
kömürcülük zanimanje ugljara kömüren bot. divlji luk (AIIium rotuntum) kömürleşrnek
ugljenisati se
kömürleştirmek
kömürlük jarnik
(-ğü)
ak. ugljenisati skladiste uglja, ugl-
köpek (-ği) pas; dişi - kucka, kuja; av - i lovacki pas; çoban - i pastirski pas; kapı - i pas na lancu; kurt - i vucjak 2.fig. pseto, podlac, podlac 3. u sastavu bot. i zool. naziva; - menekşesi ljubicica divlja (Viola canina); - pençesi bot. ladolez (Calistegia sepium); - piresi zool. pasja buva (Ctenocephalide canis) O - in ağzına kemik atmak ucutkati koga milostinjom; e atsan yemez vrlo lose jelo, splacine; - i bağlasan durmaz vrlo lose mesto, buvarnik - gibi sadık veran kao pas; - havlamayla hava bulanmaz pas laje vetar nosi; - - i yemez vrana vrani oci ne vadi; - le yatan pire ile kalkar ko sa psima leze, pun buva ustaje köpek ayası bot. beli tetrljan, totrljan (Marrubium vulgare)
köleleştirmek ak. porobljavati, podjarmljivati; potcinjavati
köpek balığı zool. morski pas (Mustelus vulgaris)
kölelik ropstvo, podjarmljenost; potcinjenost; - nizarnı robovlasnicki sistem
köpek dili zool. riba-iverak (Piatessa platessa)
kölemen ist. vojska sastavljena od robova köleç (-ci) bot. glavica (maka, sun-
köpek dişi ocnjak (zub) köpek kuyruğu 1. bot. cesljika (Cynosurus oristatus) 2. sp. zahvat u rvanju
627
köpekfenrnek köpeklemek 1. nar. pasti od umora, biti umaran kao pas 2. slabeti, gubiti snagu zdravlje köpekfenrnek ulagivati se (kao pas); biti ponizan, ponizavati se köpekleşrnek V.
izgubi!i cas! ponizava!i
se
köpeklik 1. ulagivanje, ulizivanje; ponizavanje köpek memesi med. cir pod pazuhom - sarımsağı nar. divljiluk köpek üzümü bot. pomocnica, crnogrozdak (Solanum nigrum)
kvacica
köprücük kemiği anat. kljucna kost, kljucnjaca; - altı atardamarı potkljucna arterija köprücülük mostogradnja köpük (-ğü) pena; - almak skidati penu; - kepçesi kasika za skidanje pene, - gibi beo, lak köpüklenmek peniti se köpüklü s penom, penusav; penusavo vino
şarap
köpüksüz bez pene (jogurt, vino i sf.)
köpoğlu
köpülemek ak. prosivati (jorgan, jastuk)
köpoğluluk
köpürtmek 1. peniti se, pojavljivati se (o peni); sabun köpürdü sapun je pustio penu 2. fig. zapenusati se (od besa); razjariti se, razbesneti se
skr. od köpek oğlu 1. podlac, kuckin sin; - köpek pas, pasji sin 2. nevaljalac, hulja, gad
podmuklost;
smicalica,
podvala
köprü 1. most, cuprija; - gözü fOk, svod mosta; - inşaatı mostogradnja; - kemeri raspon, svod mosta 2. mor. komandni most, komandna mesto 3. fig. most, veza; iki ülkenin kültür köprüleri mostavi kulture dveju zemalja 4. most, mostic (za zube) 5. preklopac (uzkatac) 6. sp. most (zahvat u rvanju); stav (u gimnastici) O - altı çocukları besprizorna deca; - nün altından çok su geçti (ili aktı) promenili su se uslovi; nema vise starog vremena; - leri atmak odlucno postupiti, nemali vremena za kolebanje; geçineeye kadar ayıya dayı demek ulagivati se onom ko bi mogao cinili smetnje dok se posao ne zavrsi; katkad treba s vukovima zavijati köprü başı 1. pocetak ili kraj mosta 2. voj. mostobran; - kurmak obrazovati mostobran; 3. fig. vazan polozaj; - nı tutmak dobiti vazan polozaj köprücü 1. graditelj mostova 2. voj. pontonjer köprücük (-gü) 1. mostic 2. teh. kopca,
köpürtmek ak. zapenusiti, zapeniti; dovesti do zapenjenosti (konja) köpürüş
penusanje
kör 1. slep, corav; - dilenci slepi prosjak; - doğmak roditi se slep 2. tup, istupljen; - bıçak tup noz 3. slab, bled (o svetlosti); - ışık slaba svetlost; - lamba skiljava lampa 4. fig. step, zatvoren, bez izlaza; - hat slepa linija; - sokak slepa ulica 5. bezivotan, pust, mrtav (o mestu) 6. nerazuman, nesmotren; o - değil, her şeyi anlıyor nije on nerazuman, sve shvata 7. neprijatan, zao; - talih zia sreca 8. fig. zamrsen, zapetljan, slozen; - mesele zamrseno pitanje, neresiv problem o boğaz 1) potreba za jelom 2) prozdrljivac, bomba neeksplodirana zderonja; bomba; - çapa budak, pijuk; - değneğini beller gibi uvek raditi na istinacin; dr2:ati se kao slepac stapa; - döğüşü melez, zbrka, smutnja; pometnja; - duman gusta magla; - kadı otvoren, bez dlake na jeziku; - kadıya körsün demek nazvati pravim imenom, reCi popu pop, bobu bob; - ü
köryılan
- üne 1) slepo, postusno 2) nasumce, naslepo; - - parmağım gözüne sasvim jasno, jasno kao dan; - kurşun zalutali metak; - kurttan bile vazgeçmemek cuvali i najbeznacajniji imetak; - kütük mrtav pijan, corcutuk; - nişancılık slucajan pogodak (bez nisanjenja); - nokta slepa mrlja (u oku); - olası (ili olasıca) proklet bio! oslepeo dabogda! - şeytan zia sudbina; - ün taşı rast geldi i corava koka nadje zrno - topal nemarno, nepotpuno; - uçuş le! po magli i mraku; - le yatan şaşı kalkar ko spava sa slepim ustaje zrikav kör bağırsak (-ğı) anat. 1. zadniveno crevo, prvi deo debelog creva 2. slepo crevo kör düğüm 1. mrtav zavezak, mrtav cvor 2. fig. Gordijev cvor, neresiv problem köre p nar. mvavinje gnezdo, mravinjak kör ebe zmurke (decja igra) körelme 1. gl. im. od körelmek 2. biol. atrofija körelmek 1. istupiti se; bıçak köreldi noz se istupio 2. presusiti, presahnuti; memba köreldi izvor je presusio 3. ugasiti se; ateş köreliyor vatra se gasi 4. fig. izgubiti vrednost (znacaj, sposobnost) 5. atrofirati 6. nestati, ugasitise (o porodici, kolenu) köreşe
ledena kora (na snegu)
kör fare zool. slepo kuce (Spalax typhlus) körfez 1zaliv ll fig. pust, zabit; - bir yer pusto mesto kör kandil 1 . kandilo slabe svetlosti 2. arg. mrtav pijan kör kaya podvodni greben, podvodna stena (u moru) körkuyu presusen bu nar (jama) körlerneden 1. na nevidjeno 2. nasumce; - attı ve vurdu nasumce je opalio
i pogodio
körlenmek, körleşrnek 1. istupiti se 2. ig. atrofirati 3. izgubiti vrednost (ugled, sposobnost) 4. zatvoriti se zarasti (o rani, ciru) körleştirmek
ak. istupiti
körletmek ak. 1. oslepiti, lisiti vida 2. istupiti; otupiti, ublaziti; prigusiti; smanjiti 3. oslabiti (moc, ugled) 4. voj. ucutkati, neutralisati (neprijateljsku vatru) körlük (-ğü) slepilo, slepoca;. fig. zaslepljenost, kratkovidost kör ocak kuca bez dece Köroğlu (-nu) 1. Keroglu (slavni narodni junak) 2. nar. zena takoje oslovljava suprug O Köroğlu'nun Ayvazı nerazdvojan drug; bir Köroğlu, bir Ayvaz samo muz i zena (bez dece)
körpe mlad; svez; - fidan mlad izdanak; - kız mlada devojka; - vücut mlado telo körpecik veom svez körpelik mladost; svezina, cilost kör
sıçan
nar. krtica
körük (-ğü) 1. meh (kovacki); teh. meh (za dovod vazduha u visoku pec) 2. meh (harmonike, fijakera) körükçü izradjivac mehova 2. fig. v. körükleyici körüklemek ak. 1 . duvati mehovima; - raspirivati, raspaljivati vatru 2. raspaljivati, podstrekavati, huskati ateşi
körülenmek pass. od körüklemek körükleyici podstrekac; podbadac, huskac
smutljivac,
körüklü s mehom (fotografski aparat, fijaker, harmonika) köryılan zool. slepic, uzak (Typhlopsvermicularis)
629
kös kös 1 ll p. veli ki bubanj; - dinlenmiş neosetljiv; oguglao
obuhvatiti noge protivnika (u rvaju) 2) sapeti, sputiti (zivotinju)
kös2 ; - - zamisljeno, ne obracajuCi paznju; - - yürümek ici zamisljeno, nikuda ne gledajuci
kösteklemek ak. 1. sapeti (zivottinju) 2. fig. sputavati, ometati, kocili
kösçü bubnjar köse p cosav; - saka! retka b rada köseği 1. zarai':, vatralj 2. ugarak, nagorela glavnja
kösele 1 koza (gruba); djon ll kozni, od koze; -ayakkabı cipele od grube koze o gibi tvrd kao djon (o mesu, mekim stvarima); - suratlı bestidan, bezoi':an; kösele taşı 1.:•brus, belegija 2. min. plavac, ploliocac 3. min. portir köselik cosavost kösem, kösemen 1. predvodnik stada (o ovnu, jarcu) 2. krupan ovan ili jarac (obui':en za borbu) 3. putovodja, vodii':, kalauz kösemenlik kalauzluk, zanimanje putovodje; - etmek kalauziti, voditi, pokazivati put köskelmek dat. nar. sedeti oslonivsi se na nestu köskötürüm potpuno ubogaljen, paralizovan kösnü uspaljenost pozuda; kösnük nar. uspaljen, u periodu parenja (o zivotinji); kösnül erotii':an, i':ulan kösnüllük erotii':nost, i':ulnost kösnülmek biti u periodu parenja uspaliti se (o zenkama zivotinja)
kösteklenmek pass. od kösteklemek köstekli 1. sputan, sapet 2. s lani':icem, na lani':ic 3. fig. sputan, vezanih ruku köşe p 1. ugao; - taşı ugaoni kamen, kamen temeljac 2. kulak, zapecak, cosak;
- bucak svi uglovi i zapecci; - de bu· cakta svuda, na svakom mestu 3. korner (fudbalskog terena); - atışı udarac sa ugla 4. deo, strana, kraj; yurdun her kö· şesinde
u svakom del u zemlje O - başı 1) ugao ulice 2) obliznji, susedan; - başını tutmak zauzeti uticajan polozaj; zauzeti dobro mesto; - sine çekilmek povuci se, osamiti se; -
doktoru lekar bez pa-
cijenata; - kadısı povucen i':ovek; i':ovek ko ji sedi u kui':i; - kapmaca tri':anje od ugla do ugla (decja igra); - müftüsü parnii':ar; - ye oturmak udati se; - ye sinrnek skrivati se; pritajiti se köşebent köşegen
ugaoni gvozd, L gvozd
dijagonala
köşek (-ği)
mladuni':e kamile
köşeleme
koso; dijagonalno
köşeli
sa uglom; = ugaoni;
beş
-
yıldız
petokraka zvezda;üç - trougaoni 2. ugaoni, na ugao; uglast; - parantez uglasta zagrada köşk p 1. zamak, palata 2. vila 3. mor. topovska kula; yangın - ü pozarna kula köşklü
arh. pozarnik,
sırazar
na po-
köstebek 1. zool. krtica (Talpa europaea) 2. (ili - illeti) skrofule, guke;
zarnoj kuli
köstek (-ği) 1. (kratak) lanac (za sapinjarije zivotinja) 2. lancic (za sat i si.) 3. fig. smetnja, prepreka o - vurmak 1) sp.
kötek (-ği) 1. stap, batina 2. udarac stapom, cutek; /-al- atmak, (çalmak (ili vurmak) batinali; - yemek dobiti batine
630
kredi kötü los, rdjav; ruzan; - etmek lose postupati, cinili zlo; - gözle bakmak lose se odnositi prema kome; - günler !eski dani; - kadın prostitutka; - kast zia namera; - - 1) bez zelje, nevoljko, protiv volje 2) brizno; - - düşünmek brizno razmisljati; /-ı/ - ye kullanmak zloupotrebiti; - söylemek govoriti ruzno o kome; - yola düşmek skrenuti, poci losim putem (o zeni); - ye yormak lose protumaciti, smatrati losim predzriakom kötücül nedobronameran, zloban, maliciozan
pakostan,
kötülemek 1. ak. lose govoriti o kome; huliti, klevetali 2. slabiti, poboljevati 3. pasti kvalititom, pakvarili se (o stvarima) kötülenmek pass. od kötülemek kötüleşrnek 1. pogorsati se, pokvariti se; havalar kötüleşti vreme se; pogorsalo 2. krenuti losim putem, posrnuti (o zeni) kötüleştirmek
ak. pogorsati, pokvari
kötüleyici koji huli, koji kleveta (o reci) kötülük 1. nevaljanost, pokvarenost; losa sırana cega 2. zlo, nevolja; /-ın/ ünü dilemek zeleti kome zlo; - etmek (ili yapmak) cinili zlo; ruzno se ponasati kötülükçü smutljivac kötümsemek ak. smatrati losim, gledati crno kötümser pesimistican; pesimista; kötümserlik pesimizam
paralizovati se, odu-
zeti se
suseljanin, iz istog sela
köyleşme soc. ruralizacija gradova (seoskom migracijom)
köylü seljak, seljanin köylük
(-ğü)
adamı
mesto na kome je selo
köylülük seljastvo; polozaj seljaka köz zeravica; zar közleme jelo na zaru közlemek ak. peci na zaru (meco, povrce, testo) kraft
kağıdı
cvrst papir za ambalazu
kral 1. kralj; - dan çok kralcı olmak biti veci monarhista od kralja; - naibi regen! 2. lig. kralj, vrhunski majstor u ovojoj profesiji; futbol - ı kralj fudbala 3. bogat poslovan covek; petrol - ı kralj nafte rojalista
kralcı
kralcılık
rojalizam
kraliçe kraljica (i lig. ); güzellik - si kraljica lepote kraliyet v. krallık
krallık
1. kraljevina 2. kraljevstvo
krank kurbla, obrtaljka, rucica za paljenje motora krater krater (vulkana) kravat kravata kravatlı
kötürümlük 1. oduzetost, obogaljenost, djuturumluk 2. ralisanost köy selo; -
köydeş
kramp grc, spazam; - girmek zgrcitise
kötürüm 1. djuturum, oduzet, nepokreton, pardizovan 2. lig. neaktivan, paralizovan Q - olmak (ili kalmak) biti oduzet, biti paralizovan (i lig.) kötürümleşrnek
kulak; - başı 1) u laz u selo 2) seoski prvak, najuticajniji covek u selu; - den göçme migracija u grad; - odası seoska drustvena prostorija (za skupdve i primanje gostiju); - sosyolojisi sociologija se la
paraliza; lig. pa-
seljak; -
kravı
s kravatom
sp. kraul (plivacki stil)
kreatör kreator (ob. modni) ağası
kredi 1. kredit; /-al - açmak otvoriti kre-
631
krem kriter (yum) kriterijum, merilo
dit; dati zajam; - mektubu kreditno pismo, akreditiv; açık - otvoreni kreditj uzun vadeli - dugorocni kredit 2. postovanje, uvazavanje; poverenje; - si düşmek lig. izgubiti ugled; /-ın/ - sini düşürmek diskreditovati, srozati ugled
ki ritik (-ği) 1 1. kritika; ct. eleştiri 2. kritacar ll kritican, opasan; - durum kriticno stanje
krem 1. krema, pomada 2. svetlozuta, krem boja
kriz 1. kriza; - geçirmek pretrpeti krizu 2. med. napad kalp - i srcanı napad
kritisizm til. kriticizam
krema 1. kul. krem 2. skorup; pavlaka
krizalit {-ti) biol. lutka
kremalı
krizantem hrizantema; ct.
s kremom; - pasta kolac sa kremom; - turta torta sa kremom
krematoryum krematorijum kremlemek ak. mazati, prelivati kremom
kroki kroki, skica, crtez; - sini almak skicirati krokodil obradjena krokodilska koza mak skicirati
kreozot hem. kreozot
krom hem. hrom
krep tekst. krep
kromaj hromiranje
krepon tekst. krepon
kromatin biol. hromatin
kreş
v. çocuk yuvası
kasım patı
kromatotor biol. hromatofora
kreten med. kreten
kromoplast biol. hromoplast
kretenizm kretenizam
kromosfer astr. hromosfera
kreton tekst. kreton
kromozom biol. hromozom
krezol hem. lizol kriket sp. kriket kriko teh. dizalica {automobila i sf.) kriminolog kriminolog kriminoloji krminologija kripto skriven; tajna kriptolog kriptolog, deSifrant {tajnih pisama kriptoloji kriptologija kripton hem. kripton kristal {-li) 1 kristal ll kristalan, od kristala kristalleşme
kristalizacija
kristalleşrnek
kristalizovati se
kristalait kristaloid
632
kron kruna, cehuslovacka novcana jedinica kronik (-ği) 1hronika ll hronican; - hashronicna bolest
talık
kronoloji hronologija kronolojik hronoloski kronometre hronometar kros sp. kros krupiye krupije kruvazör mor. krstarica ksenon hem. ksenon ksilofon muz. ksilofon kuaför frizer kuartet muz. kvartet kubaşmak
s ile nar. zajednicki raditi
ku ka kubat nar. 1 grup, neotesan ll grubijan kubatlık
grubost,
neuljudnost,
ne-
uctivost kubbe a kube, kupola; svod; cami - si kupola dzamije Kubbe altı ist. palata na sultanskom dvoru (za sednice vezira u Topkapi Saraju) kubbeli s kupolom;
kupolası
kubbesiz bez kupale kubur 1. kanalizaciona cev (klozeta) 2. dugacka futrola. arh. kubura; - gibi sık mak pucati iz kubure - gibi.tızan (o pantalonama) kuburluk arh. 1. futrola za kuburu 2. barutnica, posuda za barut kucak (-(lı) 1. narucje; prsa, nedra; /-al - açmak fig. prigrliti, primili rasirenih ruku; /-11 - ma almak uzeti u narucje (dete); çocuğu dojence; /-ın/ - ma düşmek pasti kome u sake, naci se u nevolji; - - a u zagrljaju (jedno s drugim); - tan - a dolaşmak imati mnoge veze (o zeni} 2. narucje, narucaj; naramak; bir - odun narucje drva; bir - selam mnogo pozdrava; 1 -ın/ - ma oturmak sedeti kome na kolenima kucaklamak ak. 1. zagrliti; uzeti 1:1 narucje, nositi na prsima 2. okruzivati, obuhvatati; şehri kucaklayan tepeler brda koja okruzuju grad kucaklanmak pass. od kucaklamak kucaklaşmak s ile 1. griili se 2. preplitati se ukrsatati se (o granama kucaklayış
grljenje; zagrljaj
kuçu: - - 1 kuc! kuc! (dozivanje psa u decjem govoru) ll pas, kuca kudas a re/. pricest, pricesce (kod hriscana); - almak pricestiti se kudret (-ti) a 1. si la, snaga, moc; askeri - vojna sila, vojni potencijal; çekiş - i vucna sila vojni potencijal; çekiş " i
vucna sila 2. svemoc (boga) 3. sposobnost, nadarenost; 4. bogatsvo; imetak 5. priroda ~ - ten prirodan; - hamarnı termaini izvor, banja; - helvası mana, nebesni hleb (po bibliji); - topu grmljavina, grom kudretli silan, mocan, snazan; - bir satalentovan, snazan umetnik
natçı
kudret narı bot. momordika, karanca (Momordica sharantia) kudretsiz slab, nemocan, bespomocan kudretsizlik nesposobnost
nemoc;
bespomocnost;
kudurgan besan; razjaren kudurganlık
jarost, gnev, razdrazenost
kudurmak 1. oboleti od besnila, pobesneti 2. fig. razbesneti se, razgneviti se; kudurmuşcasma gnevno, besno 3. postali nemiran (nestasan); pomahnitati, povileniti; çocuklar kudurdu deca su povilenila kudurtmak ak. dovesti do besa, razbesneti, razjariti kuduruk 1. pobesneo (o coveku, zivotinji) 2. fig. besan, jarostan, pornaman 3. vrlo nesiasan (o detetu) kuduz 1besan; - köpek besan pas; fig. razjarEm, neobuzdan ll besnilo 3. (ili hastalığı) hidrofobija, strah od vode kuduz böceği zoo/. spanska musica (Cantharis) kuduz otu bot. zumenica, zutenica küfi
zoo/. labud (Cygnus olor); - gibi
tanan, vitak (o telu) kuğurmak
nar. gugutati (o golubu)
kuintet muz. kvintet ku ka 1 klupko, klupce; smotuljak kuka2 1 bot. kokos (Cocos nucifera) ll kokosov, od kokosa
633
'
'ı.· :.it ,,
kukla kukla 1. lutka; fig. marioneta; hükumeti marionetska vlada; - tiyatrosu pozoriste lutaka 2. velika lutka za odecu, maneken O - mı oynuyor je li mnogo smesno? kukiacı lutkar, marionetist, glumac u pozoristu lutaka
kuklalık (-ğı)
fig. ponasanje prema zelji
drugoga kukuleta kapuljaca, kukuljica
'
1 !! •i
kukumav zoo/. kukumavka, cuk (Athene noctua) O - gibi sam, bez igde ikoga; - gibi düşünüp durmak biti zamisljen i polisten kul 1. rob (i fig.); - unuz vas pokorni sluga; /-af - kurban olmak biti veoma odan 2. bozji rob, smrtnik (o coveku u odnosu na boga) O - kusursuz olmaz nema nepogresivog coveka; - taksimi jednaka podela, delenje na ravne casti; -; sı kılmayınca Hızır yetişmez pas/. dok dete ne zaplace, mali ga se ne seca kula ridj, zuckastosiv (o boji konja); -at kul as kulaç puno
(-cı)
hvat; - - u punoj meri, pot-
kulaçlamak ak. 1. (iz) meriti hvatovima 2. plivati leptir stilom kulağakaçan
zoo/. uvolaza (Forficula
auricularia) kulak (-ğı) 1. anat. uvo, uho; - davulu bubna opna; - kepçesi usna skoljka; kiri cerumen, usna ması; - yolu slusni kanal 2. skrge 3. muz. civija, kljuc za zatezanje zica 4. fig. cujnost 5. rucica, drzak (!onca, serpe) 6. knedlica, mesna loptica (za supu) o - (-ını) açmak pazljivo slusati; - ı ağır tvrd na usima, nagluv; - ı ağır işit mek slabo, lose cuti; - asma! pusti! ne obracaj paznju! nema veze! - asmak pazljivo slusati, obratiti paznju; /-ın/ - ını bükmek upozoriti koga, tajno preneti; - ına çalınmak slucajno cuti; /-ın/ - ına çan çal-
634
mak bucno razgovarati s kime; /-ın/ - ına çarpmak cuti se, dopreti do cijeg uha; /-ın/ - ını çekmek 1) osamariti; povuci za uvo (blaga kazna) 2) grditi, korili karati; - ı çın lamak zvoniti u usima; - ı (ili - ları) çın lasıni neka mu zvone usi (govori se pri spominjanju odsutnog lica po necemu dobrom); /-ın/ - ını çıntatmak spominjati koga; - a davul çalınmak ne slusati, ne obracati paznju, ne zeleti cuti; - delmek 1) probus!!! tnl;;e (za mindjuse) 2) parali usi, praviti buku, tandrkati, kloparati; -ı delik kojibrzo cuje novosti; -ları dikmek naculiti, podici usida bi se bolje uhvatio zvuk (o zivotinjama); /-ın/ - larını doldurmak puniti kome usi, nagovarati; popovati, drzati pridiku; - ı dolgun dobro obavesten: - dolguoluğu 1) glasine, rekla-kazala 2) ono sto se cuje. od drugih (bavestenje i si.); - ları dolmak dosaditi, smuciti se (o slusanju istih stvari); - tan dolma od drugih dobijeno (o informaciji, podatku); - ları düşmüş snuzden, pokunjen; - ını ensesinden göstermek nespretno uraditi; - erimi domet glasa, domet cujnosti; - ına gelmek cuti se, doci do usiju; - ına girmek uslisiti; saslusati; shvatiti receno, usvojiti; - kabartmak naculjiti usi, napreg.nuto slusati; - larına kadar kızarmak jako se postideti, pocrveneti do usiju; - ına kar suyu kaçmak biti u nevolji, naci se u skripcu; - kesilmek sav se pretvoriti u uvo, pazljivo slusati; - ı kirişte olmak naprenula ocekivati (rec, glas i si.); - ına koymak nagovarati, sugerisati; - ına küpe olmak zapamtiti, utuviti, zapisati za uvo; - misafiri olmak slucajno, nehoticno cuti; - tan pamuğu çıkarmak slusati savete, biti pazljiv; - ma pire kaçmak postali sumnjicav, poceti podozrevati; - ı sağır olmak precuti, zatvarili oci (na los postupak); /-ın/ - ına söylemek saptali na uvo; !-af - tıkamak zeleti cuti; praviti se kao da ne cuje; - tır malamak parali usi; - uğultusu zujanje u usima; /-af - vermek slusati, paziti, obratiti paznju
kul uç ka kulak altı beii podusna zlezda kulakçı
usni lekar,
otolog,
kullanışlı lak za upotrebu; praktiCan otoların
kullanışsız
neudoban
za
up0trebu;
go log
nepraktican
kulakçık (-ğı) 1. anat. (srcana) pretkomora 2. bot. zalistak, sporedan list
kullanma upotreba, koriscenje; primena; - suyu upotrebljiva voda, voda za koriscenje; - usulü nacin primene (upotrebe)
kulak demiri arg. raonik, lemes kulaklı ı 1. s... usima; küçük - mali h usiju 2. s nausnicima; - şapka sapka s nausnicima ll kindzal kulaklık 1. nausnik (za zastitu usiju od zime) 2. slusalica; telefon - ağı telefonska slusalica
kulak memesi uvce, usna resica kulak tozu osetljivo mesto iza uva; una vurmak trensnuti po uvu kulak zarı anat. bubna opna kularnpara a-p homaseksualac, pederast kulamparalık
pederastija
kulapa bot. vucja lika, maslinica (Daphne mezereum) kule a 1. kula, toranj; çan - si zvonik; - si pozarni toranj 2. vidikovac, osmatracnica; komuta - si komandni ı:nost (na brodu) yangın
kulis 1. poz. zastor, kulisa; fig. kulisa; faaliyeti zakulisna delatnost 2. crna berza kulkas bot. taro krtola, egipatski krcmpir (Colocasia esculenta) kullandırmak
caus. od kullanmak
kullanılmak
pass. od kullanmak
kullanılmış
upotrebljavan; iznosen (o
odeci) kullanım posedovanje, raspolaganje; upotreba, potrosnja kullanış upotreba, koriscenje; prirnena; - talimatnamesi uputstvo za upotrebu; tarzı nacin upotrebe; - tan düşmek izaci iz upotrebe (o recima i si.)
kullanmak ak. 1. upotrebljavati, koristiti, primenjivati; sigara - pusiti 2. upravljati (masinom); otomobil - voziti automobil, upravljati automobilom 3. (is) koristiti kao orudje; adam - manipulisati ljudirna 4. fig. iskoristti, imati snosaj; o kadını kullanmış diyorlar kazu da je iskoristio onu zenu 5. nositi, oblaciti (odelo); o elbiseyi hiç kullanmadım ono odelo uopste nisam nosio kullap (-bı) a 1. vitao, cekrk (za namotavanje srebrnih niti i si.) 2. teh. zubac; klinac (bez glavice) kulluk 1. ropostvo 2. ropski rad, kuluk; - kölelik ropska poslusnost, robovanje 3. arh. policija, policijska stanica kullukçu 1.ist. arh. podoficir( janicarski) 2. strazar, cuvar l kul
oğlanı
ist. ubirac poreza u belediji
kulon fiz. kulon kulp (-pu) usica, drska (posude); 2. fig. izgovor; - unu bulmak naci izgovor O unu bulamamak ne znati sta ciniti, nemoci naci izlaz; - unu kaybetmek izgubiti niti, ne znati odakle poceti; - u kulağı yok nema izlaza; ne znam sta da radim; ne znam kako da postupim; - takıcı koji svakom (svacemu) nalazi manu; /-al - takmak okriviiti, baciti krivicu na koga kulplu s usicom, s drskom; - bardak casa s drskom; - beygir konj sa hvataljkama (gimnasticka sprava) kuluçka ı 1. kvocka 2. inkubacija; devri (ili dönemi) 1) vreme nasadjivanja, period izvodjenja pilica 2) med. prediod in-
635
l!i
kulun kubacije; ll - makinesi inkubator; olmak raskvocati se (o kokosci); -ya oturmak (ili yatmak) lezati na jajima, izvoditi pilice ll !rom, lenj (o coveku)
kulun mladunce (konja, magarca); atmak pobaciti (o kobili) kulunç (-cu) ostar bol, probadi (ob. u ramenu); - kırmak masirati bolno mesto kuluolamak ozdrebiti se kulunluk nar. materica (Kobile, magarice) kulübe 1. koliba, izba; kucica; kabina; bekçi - si strazarnica; telefon - si telefonska govornica 2. kucica za zivotinje; köpek - si kucica za psa 3. fig. koliba (o sopstvenoj kuci-iz skromnosti) 4. kiosk (novinski i si.) kulüp (-bü) klub; sportsko drustvo; gece - ü nocni klub; yazarlar - ü klub knjizevnika kulvar 1. koridor, uzan prolaz 2. atletska traka (na stazi) 3. traka na putu (za odredjena vozila) kum 1. pesak; - başı pescan; peskovito mesto; - çölü pescana pustinja; fırtınası pescana oluja; - saati pescani sat 2. pesak {u zucnoj kesi, bubregu) 3. tvrd sastojak (dunje, kruske) 4. sitne tufne, taekice (na tkanini) 5. u sastavu bot. i zool. naziva ;- kırlanğıc zool. bregunica cadjava (Riparia riparia); - otu v. kumotu, sazı bot. ovsir, spruda trava (Eiymus arenarius) O - gibi veoma mnogo, kao pleve; - gibi kaynamak vrveti (o mnostvu sveta); - da oynamak1) igrati se na pesku (o deci) 2) fig. ostati praznih ruku, propustiti priliku; - da oynatmak scapiti, ugrabiti kuma druga zena Kuman Kipcak Kumanca kipcacki jezik kumanda komanda; naredjenje, za-
636
povest; rukovanje (masinom); - yı almak uzeti komandu, preuzeti upravljanje; düğmesl kontrolno dugme; - etmek komandovati; zapovedati; - kolu av. komandna rucica; - tablosu komandna tabla - zinciri voj. komandni lanac; - vermek narediti, zapovediti; /-ın/ - sına vermek (pre) dati pod ciju komandu; hazır ol - sı komanda "mirno"
kumandan komandir; komandant; komandujuci; - gemisi adıniraiski brod; bölük - ı komandir cete; kolordu - ı komandan! korpusa kumandanlık 1. komanda; zapovednistvo; baş - glavna komanda 2 zvanje komandanta 3. komandalura
kumanya hrana za put; provijanta kumar kocka (nje), hazardna igra; kockar; - da kazanan aşkta kaybeder ko dobija na kocki, gubi u ljubavi; - oynamak 1) kockati se 2) hazardirati, rizikovati; - da yemek prokockati, procerati
düşkünü
kumarbaz a-p kockar kumarbazlık kumarcı
kockanje
kockar
kumarcılık
kockanje
kumarhane a-p kockarnica kumaş 1. materijal, tkanina, stof; topu rolna stofa 2. fig. stof, materijal, gradja;
kum
balığı
zoo/.
pescanka
(Am-
modytes)
kumbara 1. stedna kasica 2. arh. granata, topovsko zrno kumbaracı
arh. tobdiija
kumbarahane arh. livnica granata kumcu trgovac (gradjevinskim) peskorn kumcul bot. biljka koja uspeva na pesku, peskarica
kur kumkuma a 1 . testija, krcag, bokal 2. fig. mesto negativnog svojstva; steciste; dedikodu - sı spletkar, rekla-kazala; söylenti - sı steciste, centar glasina kumla peskovito mesto; plaza kumlamak posuti peskom; cistiti peskom, smirglati kumlu 1. peskovit 2. sa sitnim tufnamas, tackicama; - kumaş tkanina s tackicama prskan stof kumluk 1 peskovit; pesean ll peskovito mesto kum otu v. uyuz otu kumpanya 1. kompanija; drustvo (trgovacko, industrijsko) 2. fig. kompanija, banda 3. pozorisna truppa kumpas tip. slagalica (za rucni slog) o 1 -al - kurmak tajno pripremati (zaveru, prevaru i si.) kumral ı svetlokestenjast; - saçlı svetlokestnejaste kose ll svetlokestenjasta boja kumru p zool. grlica (Streptopelia); svetlucave, promenljive boje (u zavisnosti odakle se gleda); - göğsü bir ipekli svilena tkanina promenljive boje (kao grudi grlica) göğsü
kumsal ı pescan; - toprak peskusa ll pescana obala, plaza kumsallık
peskovita plaia, peskovita
obala
kum ka men
taşı
geol.
pescanik,
pescani
kumuç (-cu) sitna musica (koja leti u rojevi ma) kumuk Kumik (pripadnik turskog plemena u Dagestanskoj Republici) Kumukça Kumieki jezik kumul pescani breg, duna (u pustinji) kunda veliki otrovni pauk
kundak (-ğı) 1. povoj, plene; - çocuğu dete u povoju, dojence 2. voj. kundak (puske); !afet (topa); şenili kundak gusenicni !afet 3. krpa, smotuljak (zamocen u gorivo-za paljenje, izazivanje pozana); ial - koymak podmetnuti pozar 4. pundja o - ı çözülmemiş sasvim mlad; potpuno nov; /-al - sokmak kvariti odnose, sejati razdor kundakçı 1. izradjivac kundaka (za puske) 2. podmetac pozara, palikuca 3. fig. podbadac, huskac; rusilac mira kundakçılık 1. podmetanje pozara; diverzija, sabotiZa 2. smutnja, sejanje razdora
kundaklamak ak. povijati u pelene (dete) 2. podmetati pozar, palili 3. spojiti cev puske s kundakom 4. povezati kosu u pundju 5. izazivati smutnju, huskati kundaklı 1. povijen; u povoju, u pelenama; 2. slafekom
kundura gruba cipela, kurdura, bakandza kunduracı
kundurdzija, izradjivac kun-
dura; obucar kurduracılık
kurdurdzijski zanat
kuduz zool. dabar (Castor fiber) kunduz
böceği
v. kuduz
böceği
kunt tezak, debeo; cvrst; cvrsta, jaka obuca
ayakkabı
kupa 1 1. metaina casa ili vaza 2. sp. kup, pehar 3. here (boja karata) kupa2 arh. zatvorena kocija (sa dva sedista) kupkuru sasvim suv, suv kao barut kupon 1 . kupon; kontrol - u kontrol ni kupon 2. komad, odrezak (tkanine) kupür isecak, odrezak kur1 udvarenje; flertovanje; /-al- yapmak udvarati se kome; flertovati s kime
637
kur2 tin. kurs kur'a a kocka, zreb; izvlacenje; - çekmek izvlaciti zreb, zrebati - efradı regrut, novi vojnik; - çektirme regrutovanje, regrutacija; (bir yılın) - sı olmak postati regrut, dostici regrutski uzrast kurabiye a gurabija (poslastica);z gibi veoma slatko, koje se topi u ustima (ojelu} kura'cı
arh. oficir (clan regrutne ko~
misije) kurada nar. 1. star; iznosen, izandjao; propao (o stvarima) 2. nerazvijen (o eoveku, zivotinji) kurak ı susa; suva, beskisno vreme ll suv; susan; bezvodan; - toprak suva zemlja kurakçıl
bot. koji vali suvo lle (o bilj-
kama) kuraklık
susno
vreme,
susa,
bes-
kisnost kural 1. pravilo; imla - ları pravopisna pravila; - olarak po pravilu, kao pravilo 2. pravilo ponasanja; ahlak - ı moraina pravilo, regula kurallı
1. zasnovan na pravilu 2. gram.
pravilan kuralsız 1. bez pravila, neuskladjen sa pravilima 2. gram. nepravilan
kurarn teorija; ct. nazariye, teori; ırk - ı rasna teorija; yazın - ı teorija knjizevnosti kurarncı
dil-
Kur'an a Kur'an Kur'anıkerim
v. Kur'an
1. zoo/. zaba 2. teh. zabica o - balığı zool. zvezdocatac, riba-gatalica (Unanoscopus scaber) kurbağa
kurbağa
638
adam covek-zaba, ronilac
kurbağa
otu bot. ljutic (Ranunculus)
kurbağa zehiri bot. zabogriz, beli vodeni buberak (Hydrocharis)
kurban a ı 1. zrtvena zivotinja; - bayis/. kurban-bayram - kesrnek zaklati zrtvenu zivotinju 2. tig. zrtva (u ratu, udesi.ı); hava - ları zrtve u avionskom udesu; son depremde çok - verildi u poslednjem zemljotresu bilo je mnogo zrtava o - etmek ·1) prinositi zrtvu 2) tig. zrtvovati; - gitmek pasti kao zrtva, neduzno stradati; - olayım 1) iskazuje zrtvo.vanje zivot da dam! da umrem! 2) molim! preklinjem! - olmak zrtvovati se ramı
kurbanlık ı za zrtvu, zrtveni; - koyun zrtvena ovca ll tih, miran covek; o koyun gibi (covek) koji ne zna sta ga ceka
kurca arh. cesanje; sanja
çıbanı
cir od eec
kurcalamak ak. 1. greba_ti, cackati (ostrim predmetom) 2. cesati,. rascesati (ranu i si.); rasparati 3. tig. uznemiravati, ne ostavljati na miru 4. razmotriti, ispitati; raspravljati; meseleyi - razmatrati problem kurcalanmak pass. od kurcalamak kurdele traka, lenta; - kesrnek preseci vrpcu (prilikom svecanog otvaranja) kurdeşen
teoreticar
kuramsal teorijski, teoretski; biligisi teorijska gramatika
kurbağacık (-ğı) 1. zabica, zapce 2. mali engleski kljuc 3. rucica na prozorskom ramu 4. oteklina na jeziku 5. pipa (zarazna bolest kokosi)
med. koprivnjaca, urtikarija
kurdurmak caus. od kurmak kurgan 1. humka, nadgrobni brezuljak; grobnica, turbe, mauzolej 2. tvrdjava, utvrdjenje kurgu 1. kljuc za navijanje (sata i si.) 2. mehanizam za pustanje u pogon 3. montaza; ct. montaj 4. fil. spekulacija 5. arh. uobrazilja, masta kurgucu montazer (i sin.)
kurt kurguculuk montazerstvo, posao montazera kurgulamak ak. montazirati (film) kurgusal til. spekulativan kurk kvocka kurlağan
med. prist pod noktom, po-
ganac; ct. etyaran
kurma 1 gl. im. od kurmak ll prepravljen, preradjen; - ev prepravljena kuca kurmak (-ar) 1. osnivati; stvoriti, formirati; ustanoviti; ct. tesis etmek; hükumet - formirati, sastaviti vladu; iş birliği uspostaviti saradnju 2. postavljati, namestati; instalirati; montirati; köprü podici most; masa - postaviti sto 3. navijati, naviti; saati - naviti sat 4. tajno planirati; plan - kovati plan; tuzak - spremati zamku (klopku) 5. zamisliti, naumiti; planirati; bakan olmayı kurmuş zamislio je da postane ministar 6. podici; razapeti; izgraditi; anıt - podici spomenik; çadır podici, razapeti s™ator 7. spremati, ostavljati; turşu kurmak ostavljati tursiju; 8. stvoriti, sklopiti; dostluk - splopiti prijateljstvo; ilişki - uspostaviti vezu (odnos) kurmay voj. ı stab; - başkanı nacelnik staba; - heyeti sastav staba alay - ı stab puka; genel - generalstab ll stabni; albay stabni pukovnik; - subay stabni oficir kuma a kuma (kameno korito ispod slavine u hamamu; - hakkı taksa za koriscenje hamama o - başı soygunu gibi go kao pistolj; düğünde zurnaya, hamamda - ya koşmak svuda zabadati nas, u sve se mesati kurnaz lukav, prepreden, prevejn kurnazca lukavo, prefidno kurnazlık
fukavstvo, prepredenost, pre-
vejanost
kuron 1. krunica ( na zubu) 2. kruna (novcana jedinica Norveske, Svedske, Danske)
kurs 1 a 1 . disk; teh. okrugla ploca 2.astar. vidljiva sırana nebeskog tefa kurs2 1. kurs, seminar; şoför - u vozacki kurs 2. tin. kurs kursak (-ğı) 11. gusa (ptice) 2. nar. stomak, zeludac 3. meh (gajdi) ll (napravfjen) od zeludacne opne; - tef bubanj od tank opne o - ında kalmak ne ispuniti se zeljeno kursaklı 1. gusav, s gusom; - güvercin golup-gusan 2. s mehom 3. prozdrljiv, halapljiv kurşun 1 . olovo; - kaplamak presvuCi olovom; - oksid olovni_ oksid 2. metak, zrno; - atmak pucati, gadjati cilj; /-1/ - a dizrnek streljati (osudjenike); - erimi domet zrna; - geçmez neprobojan; - gibi tezak kao olovo; - sıkmak okinutu, pucati, opaliti; - yağdırmak zasipati vatrom; /-1/ yağmuru tutmak drzati podkisom olova, zasipati; - yemek dobiti metak, biti pogodjen O - dökmek izlivati istopjeno olovo u vodu nad covekom (od uroka) kurşuncu nadrilelkar; gatalac (koji izliva oiovo u posudu)
kurşuni kurşun
v.
kurşunrengi
kalem (grafitna) olovka
kurşunlamak ak. pravlaciti olovom 2. plombirati, zapecatiti plombom 3. pucati; otvoriti vatru; pogoditi zrnom kurşunlanmak
pass. od
kurşunlaşmak
postali teza kao olovo
kurşunlamak
kurşunlu 1. s olovom, koji sadrzi olovo 2. plombiran, zapicacen 3. presvucen olovom; - kağıt staniol kurşun
rengi 1 olovna boja ll olovne
boje
kurt1 (-du) 1.zool. vuk, kurjak (Canis lupus) 2. fig. vuk, znalac svog posla; eski deniz- u stari morski vuk O- gibi lukav, sposoban, vest - gidişi kaskenje, fak kas; - unu kırmak ispuniti zelju, zadovoljiti
639
1'
kurt
.! '1
svoje; - kocayınca köpekler maskara olur post. kada vuk ostari sluzi psima za spdnju; - - u yemez post. vrana vrani oci ne vadi - un oğlu - olur post. kruska pod krusku pada; - tüyünü değiştirir huyunu değiştirmez post. vuk dlaku menja, a cud ni kada kurt2 (-du) 1. crv, crvic; - yemiş ağaç crvotocina (drveta); - yeniği crvotocan, istrulio; ağaç - u potkornjak (crv) kurt ağzı 1 . mor. ku ka za uz e (na bokovima camca ili broda) 2. teh. lastin rep kurtarıcı
spasilac, izbavitelj
kurtarılmak
pass. od kurtarmak
kurtarma spas, izbavljenje; - gemisi spasilac ki brod - kazısı spasavanje ~r heoloskih dela (prilikom gradnje brana i si.) kurtarmak ak. 1. spasiti, izbaviti, osloboditi 2. odgovarati, pogodovati (o ceni) 3. otkupiti (zalozenu stvar) 4. ponova dobiti kurt ayağı bot. precica (Lycopodium clavatum) kurt bağrı bot. kalina, meskovac (Ligustrum vulgare) kurt bilimi helmintologija kurtboğan
bot. jedic (Aconitum na-
pellus) kurtçuk (-!;ju) zool. larva kurtçul koji se hrani crvima (zivotinja) kurt kapanı 1. jama za lovljenje vukova 2. sp. zahvat u rvanju kurtlanmak 1. ucrvljati se 2. fig. zasedeti se, ucrvljati se od sedenja 3. fig. vrteti se u mestu, vrpoljiti se; biti nestrpljiv kurtlu 1. ucrvljen, crvljiv (o siru, tresnji i si.) 2. nemiran, zivahan; koji se vrpolji; kurtluca bat. dubacac, dupcac (Teucrium)
640
kurt mantarı bot. puhara, pusa (Lycoperdon) kurt masalı fig. prica za decu, decja prica; blebetanje; - okumak zamajavati; blebetati kurtpençesi kurttırnağı bat. srcenjak (Potentilia) kurtulma spas, izbavljenje kurtulmak 1. spasiti se, izbaviti se; osloboditi se 2. roditi, poroditi, se; karım sabaha karşı kurtuldu moja zena se porodila pred jutro 3. zavrsiti se, okoncati se;. işimiz gece yarısına kadar kurtulmaz nas posao se nece zavrsiti do ponoci 4. abi. odvojiti se, otpasti; ispasti; bardak elimden kurtuldu ispala mi je casa iz ruke; kitabın kapları kurtuldu otpale su korice knjige 5. otrgnuti se, otrgnuti se (iz veze); inek kurtuldu krava se istrgla (otkinula) 6. abi. kurtalisali se, osloboditi se, lisiti se; kaygılarımdan - lisiti se briga kurtulmalık.otkupnina kurtuluş oslobodjenje, izbavljenje, spas; - savaşı oslobodilacki rat; milli hareketleri nacionalno-oslobodilacki pokreti
kuru 1. suv; - buğu suva para; - dahem. sublimacija; - odun suva drva; - öksürük suv kasalj; - soğuk suvomrazica 2. (o) susen, sasusen; sparusen (o travi); - balık susena riba; meyve suvo voce; - üzüm suvo grozdje 3. suv, beskisan; ogoljen, bez rastinja; tepeler gola brçta 4. suv, mrsav, slab; cf. sıska, zayıf 5. go; ogoljen; prazan, neopremljen; - tahtada kalmak ost:ati bez icega; - toprak üzerinde yatmak lezati na goloj zemlji 6. bez dodataka, suv (o jelu); - ekmek suv hleb; - çayla karın doyar mı? moze li se stomak zasititi golim cajem? 7. fig. pust, prazan; uzaludan; hulyalar prazna mastanja; - laf prazne reci, pusta obeeanja; - sıkı pucanj u prazno; - vaatler prazna obecanja 8. jedmıtma
kurutmaç nolican, monoton; - yaşam monoton zivot, zivot bez uzbudjenja ~ - başına kalmak ostati sam, ostati bez ikog svog; - da kalmak nasukati se (o brodu); - kalabalık nepotrebna guiva; - kalabalık etmek dangubiti, besposliciti; - kemik veoma mri'Çav, kost i koza; - - ya uzalud; - temizleme hemijsko ciscenje; - nun yanında yaş da yanar post. pored krivog strada i nevin kurucu ı osnivac, utemeljivac, tvorac; ll osnivacki; - meclis osnivacka skupstina kuruculuk osnivanje, utemeljivanje kuru kafa 1. lobanja 2. glupan, zvekan, prazna glava 3. zool. mrtvacka glava, leptir-sfinga (Acherontia adropnos) kuru kahve przena kafa; mlevena kafa kuru kahveci trgovac kafom u zrnu kurul savet; komisija; odbor; bakanlar - lu ministarski savet; sandık - u izborna komisija kurulamak ak. (o) susiti; siti kosu
şaçını
- osu-
kurulanmak (o) susiti se kururayış
susenje
kurulmak 1. pass. od kurmak 2. bez/. razmetati se, sepuriti se 3. dat. udobno se smestiti, zavalili se; koltuğa - zavaliti se u fotelju kurultay kongres; kurulu 1. osnovan, utemeljen, formiran 2. navijen • kuruluk 1 . suvota, suvoca 2. suvonjavost, mrsavost 3. fig. suvoparnost kuruluş 1 . osnivanje, stvaranje; - yıl dönümü godisnjica osnivanja 2. ustanova, organizacija, institucija; 3. konstrukcija; struktura; konstitucija cf. bünye, yapı 4. voj. sastav, raspored trupa
kurum 1 1. drustvo, savez; institucija, ust anova (bracna, porodicna i si.) Türk
Dil Kurumu Tursko lingvisticko drustvo kurum2 eadj, gar; - bağlamak (ili 'tutmak) uhvatiti gar, pokriti se eadju kurum3 oholost, nadmenost, uobrazenost; - - kurumlanmak (ili kurulmak) duvati se, oholili se; - satmak razmetati se, duvati se, praviti se vazan kurumak bez/. 1. osusiti se, sasusiti se; kurudu rublje se osusilo 2. osusiti se, uvenuti, propasti (o biljkama) 3. fig. oslabiti, uvenuti , usahnuti 4. presusiti (o reci, potoku) 5. otvrdnuti, izgubiti mekocu (o stvarima) çamaşırlar
kurumlamak1 dat. nagaraviti se, pocadjaveti kurumlanmak2 praviti se vazan, razmetati se, duvati se kurumlaşmak
institucionalizovati se
kurumlaştırmak
ak. intitucionalizovati
kurumıu1 cadjav, garav kurumıu2 uobrazen, nadmen, naduven
kurumsuz skroman, nerazmetljiv kuruntu 1. uobrazilja, masta; 2. podozrevanje; bojazan, strepnja (za zdravlje) kuruntucu ·1. mastar, sanjar 2. umisljeni bolesnik, hipohondrist kurunturu 1. sumnjicav, podozriv, nepoverljiv; hiponondrican 2. ponesen mastom (~tu) kuruş
kurus (stoti deo turske lire)
kuruşluk od ... kuru sa; iki yüz - çiklet zvakaca guma od dvestotine kurusa
kurut
nar. suv mlecni proizvod
kurutaç
(-cı)
susilica
kurutma 1. gl. im. od kurutmak; - kaupijac; -
ğıdı
kurutmaç (-cı) upijac
641
kurutmak kurutma k ak. 1. susiti; isusivati (mocvarno zemljiste ) 2. fig. iscrpsti, sve potrositi; nestati ( o vocu) kurutmalık
(pogodna) za susenje
kurututmak pass. od kurulmak kuru yemiş suvo meze (lesnik, pistas, leblebija i si.) kuru
yemişçi
kuruyaş
prodavac suvog mezeta
susenje; nacin susenja
kurye diplemaiski kurir kuskun kuskun, podrepnik (deo konjske opreme); -u düşük 1) sa spustenim kuskunom (o konju) 2) fig. koji je izgubio ugled, diskreditovan; - yeri trtica, straznji deo konja kuskunsuz 1. bez kuskuna 2. fig. izgubljen, smusen; zalostan, jadan kuskus a. testo od brasna, mleka ijlaja kusma povracanje kusmak (-ar) ak. 1. povraciti, bljuvati; kusacağım geliyor povraca mi se 2. fig. bljuvati, sipati, izbacivati; toplar ateş kusuyordu topevi su bljuvali vatru 3. izlaziti, pojavljivati se (na farbanim ili ciscenim stvarima); kumaş lekeyi kustu na ıkanini se pojavila mrlja 4. odbiti, odbijati
kusmuk
(-ğu)
bljuvotina
kusturmak caus. od kusmak kusturucu farm. vomitiv, sredstvo za izazivanje povracanja kusulmak bez/. od kusmak kusuntu v. kusmuk kusur a. 1. nedostatak, mana; kvar 2. greska, krivica; - a bakmamak oprostiti, ne zameriti (gresku); - uma bakinayın! oprostite, ne zamerite mi! - umu bağışlayın! oprostite mi krivicu! - etmek gresili 3. ostalak, kusur; kusurlu s nedoslalkom, s greskom; elbise odele s greskom
kusursuz bez mane; bez greske; besprekoran kusursuzluk
besprekornost;
bes-
porocnost kuş
ll plica; evcil - domaca plica; yır - lar plice grabljivice; ~ - a benzemek pekvarili neslo u nameri da se popravi; beyinli glup, s plicjim mozgom; - bilimi ornilologija; - gibi 1) vrlo lak 2) brz, ok-. retan; - gibi çırpınmak bespomocno se batrgali; - gibi uçup gitmek 1) naprasno umreti 2) brzo proci , kralko trajali; - gibi yemek vrlo malo jesli; - gibi can olmak biti krhak, slabasan; - kafesi gibi mala i lepa kuca; /-al - kondurmak ukrasiti, uradili s osecanjem ukusa; - uçmaz kervan geçmez bir yer zabaceno mesto; - uçurmamak ne dati nikome da pobegna; - uykusu la k san, plicji san
tıcı
kuşak (-ğı) 1. pojas, oposac; cankurtaran - ı pojas za spasavanje 2. spojnica, stega, pritegaca ( metalna) 3. geog. pojas, zona; predeo; kutup - ı polarni pojas; orta - umereni pojas; tropikal tropski .pojas 4. pokolenje, koleno; ct. nesil genç - mlado pokolenje 5. sfericni segment 6. pojas ( u dzudou); sarı - zuti pojas; siyah - crni pojas ~ - çözmek nar. vrsili nuzdu; - ı gevşek razvralnuk, razb-. ludnik; /-al - kuşanmak postali kandidat za ... kuşaklamak
zivali, opasivali; zid
ak. pricvrsliti; oblagati; veduvarı - ojacali, pricvrslili
kuşaklı
s pojasam
kuşam
v. giyim
kuşamit
kuşane
v. giyimli
kuşamir
mala pljosnala serpa
kuşanılmak kuşanmak
pass. od
kuşanmak
1. opasivali se 2. ak. pasali
(sablju) kuşatıcı
koji okruzuje; opkoljava op-
kutlama k
sadni taarruz voj. opkoljavajuda ofanziva kuşatılmak
pass. od kuşatmak
kuşatma
voj. opkoljavanje; obruc, opsada, blokada kuşatmak ak. 1. opas (iv)ati 2. opkoljavati, okruzivati; opsedati, blokirati; şehri - opkoliti grad 3. ograditi, okruziti ( bastu, dvoriste) 4. prekriti, obaviti (o dimu, magli i si.); fabrika dumanları bütün semti kuşattı fabricki dim je obavio citav kvart kuş bakışı
pticja perspektiva, pogled iz
pticjeg leta kuş başı sitan komad, komadic; - et komadic mesa; - kar krupna pahuljica snega
· kuşbaz odgajivac ptica; ist. odgajivac sultanskih ptica( za lov) kuş
bilimi ornıtologija
kuş burnu bot. divlja ruza, pasja ruza (Roza canina) kuşçu
v. kusbaz
kuş dili decji govor (u kojem svaka rec pocinje istim suglasnikom ili samoglasnikom) kuşe
kundzruk (papir);
kuş ekmeği kuşet
bot. kraalja trava (Thlaspi)
lezaj (u vozu ili na brodu), kuset
kuşetli s kusetima, s lezajima; - vagon vagon s lizajima
kuşhane
pticarnik; veliki kavez
kuş kanadı 1.
pticje krilo 2. vrsta ocne
bolesti kuş kirazı bot. divlja tresja, sremza (Cerasus padus) kuşkonmaz
bot. viiina metla, spargla (Aspargus officinalis) kuşku
sumnja, podozrenje, neverica; düşmek) podozrevati,
beslemek (ili - ya
sumnjati, sumnjiciti kuşkucu 1 sumnjicav, podozriv, skeptican, nepoverljiv ll skeptik kuşkuculuk
sumnııcavost,
ne-
poverljivost; skepticizam kuşkutandırmak (sum~ju),
ak. ulivati podozrenje ll izazvati, pobuditi sumnju
kuşkulanmak kuşkulu
sumnjati, podozrevati
sumnjicav,
podozriv,
ne-
poverljiv kuşkusuz 1 nepodozriv svakako, naravno, bez sumnje kuşfak (-ğı)
mesto koje obiluje pticama
(zalov); pticji raj kuş lokumu vrsla gurabije (od jaja, brasna, brasna i secera kuşluk (-ğu)
kuşmar kuş
prepodne
arh. zamka za ptice
otu
bot.
misjakinja
(Stellaria
media) kuş palazı kuş başka
med. difterija
sütü "od ptice mleko"; - ünden her şey vardı bilo je svega sem
"od ptice mleka" (o jelu i picu, bogatoj trpezi); - ile beslemek hraniti koga "od ptice mlekom", ispunjavati svaku zelju kuş tüyü 1 paperje, perina; - gibi veoma rnek (o lezaju, sedistu) ll od paperja, punjen perinom (o jôrganu, jastuku
kuş üzüm bot. grozdjica, sitno crno grozdje (Vitis apyrena)
kuş yemi bot. kanarska trava, vrapcje seme (Phlalaris canariensis)
kut sreca; cf. baht kutan v. saka kutlama
kuşu
cestitanje;
proslava,
praz-
novanje kutlamak ak. 1 . cestitati; cf. tebrik etmek; bayramı - cestitati praznik 2. pros-
643
kutlanmak lavljati, obelezavati, proznovati
kutlanmak pass. od kutlamak kutlu srecjan, radostan; dobrobitan; Yeni yılınız - olsun! srecna vam nova godina! kutlulamak v. kutlamak
kutnu pamucna tkanina sa svilom; - su flanel
Mısır
kutsal svet, sveti; uzvisen; - ödev sveta duznost; - yerler sveta mesta, svetilista
kutsallık
posvetiti se, postati svejt
svetost
kutsamak ak. posvetiti; smatrati svetim, sveto postovati; uznositi; kutsi v. kutsal kutsiyet a. v.
kutsuzluk nesreca, zia sreca, kob kutu 1. kutija, sanduk; kibrit - su kutija za sibice; mü cevher - su kutija za dragilje; posta - su postanski pregradak (lah) 2. fig. steciste, centar; leglo; akıl su steciste pameti; fesat - su leglo porocnosti O - gibi kao kutija (o stanu, sobi); - nun kapağını ·açtırmak iznuditi priznanje kutucu izraddjivac ili prodavac kutija kutulamak ak. smestiti u kutiju, staviti u kutiju kutulanmak bez/. od kululamak kutup (-tbu) a. 1. geog. fiz. astr. pol; rastojanje medju polovima; - ayısı zool polarni medved (Ursus maritimus); - dairesi astr. polarni krug;- kuşağı geog. astr. polarni polarni pojas; - ölçer fiz. polarimetar; - uzaklığı astr. polarna
644
kutuptanma polarizancija
kutuptaşmak polarizovati se, podeliti se na medjusobno suprotne grupe (o drustvu);
kutupsal polarni Kutup vernjaca
yıldızı
Polarna zvezda,
Se-
kutur (-tru) A 1.arh. precnik, dijametar; cf. çap 2. mat. dijagonala kuvars min. kvarc kuvarsit geol. kvarcit
kutsallık
kutsuz nesrecan, lose srece; zalostan, jadan
arası
kutup engel fiz. depolarizator
kutuplanmak 1. fiz. polarizovati se 2. usmeriti se kapolu (o mangnetnoj igli)
kutluluk sreca
kutsallaşmak
udaljenost; miknatisi - magnetni pol; müspet - pozitivni pol, anoda 2. stozer; osovina (tocka) 3. znalac, erudita 4. fig. po/. suprotna strana, suprotno misljenje
kuvve a 1. arh. zarnisao, namera; plan; - den fiile çıkarmak (ili getirmek) ostvariti, sprovesti uzivat; - den fiile çı karmak ostvariti se, realizovati se (o zamisli, planı) 2. voj. efektivna snaga, brojcani sastav (jedinice, armije jedne zemlje); personel - si brojeanost personalnog sastava 3. sposobnost ct. yeti; düşünme - si sposobnost misljenja kuvvet a. 1. sila, snaga, moc; fiz. energija; - le 1) snazno, jako 2) silom, nasil no 3) sigurno, pouzdano; (bunu) - te umarım sigurno racunam na to; - te muhtemel vrlo verovatno; - almak dobiti snagu, ojacati; - ten düşmek izgubiti snagu, oslabiti; - iletimi prenosenje, predaja energije; - kullanmak upotrebiti silu; - siyaseti politika sile; - vermek davati snagu, bodriti; manevi- moraina snaga 2. izdriljivost, otpor (nost); taşıma - i nosivost, tonaza (broda) 3. zivotna snaga, vitalnost 4. fig. snaga, majstorstvo (umetnika, knjizevnika) 5. moc, uticaj, autoritet; devetin - i autoritet, uticaj driave 6. vojne
kuzey snage, vojna mo6; ~ leri kulanmak uvesti vojsku u borbu; ~ nispeti odnos snaga; ana ~ ler glavne snage; deniz ~ leri pomorske snage; hava ~ leri vazduhoplovne snage; kara ~ leri kopnene snage; sefer - leri ekspedicijske snage; zırhlı ~ ler oklopne sn age 7. mat. potencija, stepen; yükseltme stepenovanje
kuvvetlendlrici 1 okrepan, okrepljujuci ll med. okrepno sredstvo, lek za canje kuvvetlendirrnek ak. (o) jacati, (o) snaziti kuvvettenrnek (o) jacati, postati jak, osnaziti se, dobiti snagu kuvvetli 1. snazan, jak 2. cvrst, izdr:lljiv 3. silovit, astar (o vetru i si.) 4. uticajan, mocan 5. velik, znatan, ~ rekabet velil
pobeci, kidnuti
kuyrukkakan zool. crvenperka (Saxicola) kuyruk kemiği trticnjaca, trticna kost (konja) kuyruklu 1 s... repom; repat ll nar. skorpija ~ - piyano veliki klavir; - yalan presna (repata), velika laz kuyruklu yıldız astr. kometa; - prednji okragao deo komete
başı
kuyruksallayan zool. govedarka, postirica, vrtirepka (Motacilla) kuyruk sokumu anat. trtica, trticna ko st kuyruksuz bez repa, bezrep; kus kuyruk ovaca)
yağı
masna naslaga (na repu
kuytu zabit, zabacen, udaljen mestu); tiho, pusto; mracno (mesto)
(o
kuvvetsizlik slabost, nemoc kuytuluk usamljeno, zabaceno mesto kuyruk (- (:i u) 1. rep; - sallamak 1) mahali repom 2) fig. ulizivati se, ulagivati se 2. straznji deo; kundak - u straznji deo lafeta; uçağın ~ u repaviona 3. red, rep; - a girmek stati u red; ekmek ~ u red za hleb 4. fig. prirepak, stalni pratilac; o şefinin udur on stalno sledi svog sefa 5. ugao (oka) 6. skut (haljine) ~ ~ acısı mrznja, pizma zedj za osvetom; /-ın/ - una basmak provocirati, izazivati; - unu doğ rultmak arg. poboljsati materijalni polozaj; - u ele vermek dospeti u tezak polozaj, naci Se U Skripcu; - U kapana kısıtmak V. - u ele vermek;- kısmak uplasiti se, premreti od ştraha; - unu kısmak sakriti se, /-ın/ - unu kıstırmak zastrasiti, strahom naterati, priterati uza zid; - olmak 1) poredjati se, praviti red, 2) /-al slepo slediti koga; biti pristrastan; /-ın/ - unu tava sapma çevirmek isprebijati, premlatiti koga; /-ın/ - una teneke bağlamak potsmevati se, narugiuati se; - u titrernek odapeti, umreti; - unu toplamak arg. podviti rep,
kuyu 1. buar, zdenac; - açmak (is) kopati bunar; - bileziği kameni prsten oko bunara; arteziyen - su arteski bunar; kör - presahnuli buar 2. jama, saht; kireç su jama za krec ~ - gibi 1) veoma dubok 2) mracan, tarnan (o mestu); /-ın/ - sunu kazmak fig. kazmak fig. kopati kome jamu, raditi o glavi; meso sa raznja (peceno iznad jame) kuyucu bunardzija kuyuculuk bunardziski zanat kuyudat
(-tı)
a. arh. zapisi, registri
kuyum zlatarska roba, nakit kuyumcu kujundzija, zlatar, draguljar kuyumculuk zanat
kujundziluk,
ziatarski
kuz arh. senovita strana, strana u senci kuzey 1 sever; - fecri polarna svetlost; - yarım küresi geog. severna polulopta ll
645
!:
kuzeybatı
1
sevemi
i!
kuzulaşmak
kuzeybatı
severozapad
ll
se-
sevemistok
ll
se-
verozapadni kuzeydoğu
veroistocni
kuzuluk 1.obor za jagnjad 2.krotkost, meka narav 3.mala vrata unutar velikih kuzu
kuzeyll severnjak, nordijac
kuzgun zool. gavran (Corvus Corone); ~ karası vran, crn kao gavran ~ ~ a yavrusu şahin görünür svakome se svoje cini najlepse (gavranu se mladunce cini soko) kuzguncuk H1u) prozor s resetkom (na vratima zatvora) ~
siyah veoma
kuzgunkılıcı bot. sabljicica, gladiola (Giadiolus illyricus)
kuzine mor. brodska kuhinja kuzu 1.jagnje; ~ eti janjetina; ~ kajagjetina s povrcem 2. manji od dva srasla ploda 3. u sastavu bot. i zool. naziva; - gevreği bot. motovilac (Valerianella); - kartalı zool. orao bradati (Gypaetus barbatus); - petrağı bot. petrovac (Agrimonia europaea) ~ - m! mili! dragi! - gibi kao jagnje, miran (o coveku); - kesilmek umiriti se, postali miran kao jagnje; - postuna bürünmüş vuk u jagnjecoj kozi; anasının körpe kuzusu mamina kcerka paması
kuzu
dişi
mlecnjak (zub)
kuzugöbeğl bot. pecurka, (Agaricus campester) kuzukulağı
rudnjaca
bot. kiseljak, miseli (Rumex
acetosella) kuzulama 1.jagnjenje 2. puzanje (deteta) kuzulamak 1.(o) jagnjiti se 2. puzali, laziti (o detetu)
646
mantarı
bot. vrganj (Boletus edu-
lis)
kuzeysel severni, severnjacki
kuzguni vran, crn; taman, crn
postali krotak (kao jagnje)
kuzulu 1.sjagnja, sjanjna (o ovci) ·2. plod sa izrastajem
kübik 1. kubni; ~ kök kubni koren 2. kubisticki (o slici zgradi) kübist (-li) kubista kübizm umet. kubizam küçücük ı malecan, maju an, sicusan ll malisan, bucko, svrca küçük (-(jü) 1 1. mali; ~ baş sitnorogata stoka; - ev mala kuca; - harfler mala slova 2. mladji; ~ kardeş mladji brat; ~ oğlan mladjisin 3. fig. mali, beznacajan; ~ adam "mala" covek; - memur sitan sluzbenik, mali cinovnik 4. u sastavu bot i zoo/. naziva; - Cezalr menekşesi bot. zimzelen (Vinca minor); - kumru zool. mala grlica (Streptopelia senegalensiz) ~ lahana briselski kupus, prokelj (Barassica oleracea gemmifera);- şalgam bot. dieak (Barbarea) ll dete, decak, malisan ~ ~ ad ime; ~ aptes mala nuzda; - ay februar; dağları ben yarattım demek razmetati se, sepuruli se praviti se vazan; - dilini yutmak zapanjiti se, preneraziti se, skameniti se (od straha); ~ düşmek izgubiti autoritet( ugled); - düşmek srozali ugled, diskreditovali koga; - evren mikrokosmos, svet u malom; - gelmek biti mali (o obuci, odeci; - gezegen astr. asteroid; ~ gönüllü skroman; - görmek potcenjivati, omalovazavali; - görünmek (ili göstermek) izgledali mladji (od stvarnog uzrasta); ~ köyün başı ağası veliki gospodar malog sefa (o onima koji sebe zemisljaju velikima); - zabit arh. podoficir, mladji oficir Küçük
ayı
astr. Mali medved
küçük bey 1. najmladje musko dete (u
kükürtlernek
kosare grozdja 2. arg. mrtav pijan; olmak biti mrtav pijan
porodici) 2. fig. razma.Zen mladic küçükçe omalen, prilicno mali
kütlendirrnek ak. ubudjati, dovesti do budjanja
küçük dil anat. resica (u zdrelu) küçük hanım mlada devojka; mlada nevesta ak. küçükleşrnek
fig.
poniziti
se,
po-
nizavati se küçüklü büyüklü i stari i mladi, cela familija küçüklük 1. detinjstvo, maloletnost 2. omalovazavanje nipod astavanje
kütlü 1 1. plesniv, budjav; - ekmek budjav hleb 2. fig. zastareo, izasao iz mode ll salj. skriven novac, "trule pare" küflüce gljiricna bolest
küfretme psovanje, ruzenje
küçüksemek v. küçümsemek küçülmek 1. smanjiti se, umanjiti se; omaiili se 2. ponizavati se küçültme 1. gl. im. od küçültmek 2. gram. deminutiv; - eki deminutivni sufiks küçültmek 1. smanjiti, umanjiti; omaiili 2. diskreditovati; degradirati 3. kriti gadine, prikazivati se mladijim
küfretmek dat. psovati; küfür1 (frü) a 1. psovka; grdnja; atmak (ili savurmak) psovati, ruziti 2. bogohuljenje, huljenje boga; - yemek biti psovan (narazen) küfür2 - - onom. pirkaja, carijanja vetra; rüzgar - - esiyor vetar piri küfürbaz posovac
küçümen malen, majusan
küfürbazlık
küçümencik mali dobar
omalovazavanje,
kütletmek ak. v. kütlendirrnek
küfrana. arh. v. nankörlük
küçüksemek v. küçümsemek
küçümseme podastavanje
küflenmek 1. (u) budjati se, plesniti se 2. fig. zastareti 3. izgubiti sposobnost
ni-
küçümse""k ak. omalovazavati, ponizavati, nipodastavati küçümsemek bez/. od küçümsemek küçürek nar. omanji, omafen küf 1. plesan, budj; - bağlamak (ili tutmak) uhvatiti budj, ubudjati se; - kokmak mirisati na plesan 2. nar. rdja; - yeşili otvorenozelen (o boji) küfe naprtnjaca, kosara, velika korpa (za nosenje tovara/ 2. arg. zadnjica, debelo meso küfeci pletac korpi; nosac tereta (u kosari) küfelik 1. od ... kosara üç - üzüm tri
psovanje, rüzenje
küfüv (-ffü) a arh. ravan, jednak; par cf. denkleş
küheylan a cistokrvni arapski konj kükre razdrazen, votinjama)
razjaren
(o
zi-
kükremek 1. rikati (o lavu) 2. zestiti se; derali se, vikati 3. rasbeseti se, uzburkati se (o moru, reci) 4. zapenusati se (od besa, ljutine) 5. bujati, brzo rasti (o usevima, rastinju) 6. narasli (o testu) kükürt (-dü) 1. hem. sumpor kükürtatar sumborni izvor, solfatara kükürt
çiçeği
sumporni prah
kükürtlema sumporisanje kükürtlernek sumporisati, kropiti surnporom (vinograd)
647
kükürtlü'
'' ,, ;1
kükürtlü sumporni, sumporast; - hidrojen sumporovodonik; - kibrit surnparisana sibica kül1 pepeo; - bağlamak 1) ugasiti se (o vatri) 2) izgubiti snagu, izgubiti moc; etmek pretvoriti su pepeo, unistiti; olmak pretvoriti se u pepeo; biti unisten o - gibi bled, siv (o licu); - gibi olmak posiveti; - kesilmek pobledeti, posiveti (od uzbudjenja); - poğaçası pogaea, hleb pecen pod pepelom; ·t-ın! - ünü savurmak unistiti, dokrajciti; - üzere oturmak ziveti u bedi; - yemek (ili yutmak) arg. nasesti, biti prevaren; - yutturmak arg. obmanuti, nasankati, nasarnariti
2. veliki trosak; - e katlanmak ne pridavati znacaj teskoci
külfetli tezak, rnucan, zamoran, tegoban 2. formalan, cremaonijalan 3. skup, koji iziskuje veliki trosak külfetsiz 1.1ak, nenaporan 2. spontan, neusiljen külhan p pec, laziste (ispod hamama); külhan beyi napasnik, apas, rnangrup; probisvet, bitanja külhan beylik rnangupluk; kabadahluk, siledzijstvo külhancı
lozac hamama
kül2 (-llü) a sav. ceo; - halinde svi zajedno
külhani p 1. v. külhanbeyi 2. obesenjak, seret
külah 1. kapa, cu lah gecelik - ı nocna kapa 2 fisek (od papira) 3. srnicalica, prevara, trik; f-al - giydirmek nasankati, namagarciti; - kapmak 1) okoristiti se podvalorn 2) iskoristiti trenutak 4. vrh, siljak (tornja, kupole) O - ı lat! pricaj to nekom drugom! - ını havaya atmak veorna se radovati; - ları değiştirmek (ili değişmek) okrenuti curak; Ali'nin ı Veli'ye Veli'nin- ı Ali'ye giydirmek presipati ez supljeg u prazno
kül kedisi fig. 1.smrzla, srnrzotina (onaj koji se ne odvaja od peCi) 2. mlitav, lenj, trorn
külahçı külbastı
1. izradjivac ili prodavac culaha culbastija
külçe metaina legura; metaina doluga 2. hrpa; sevzanj; anahtar ~ si 'Sevzanj kljuceva ~ - gibi oturmak srusiti se kao klada (od umora) külçeleşmek
1. hem doci ustanje legure 2. fig. jako. se umoriti
kül pelu
çöreği
küllemek ak. posuti pepelorn; zapratati (vatru) küllenmek 1. pokriti se pepelorn, uhvatiti pepeo, ugasiti se (o vateri), tinjati 2. fig. stisati se, srniriti se, ublaziti se, nestati (o bolu, zalosti) külli a arh. potpun, ceo 2. velik, znatan; - zaiyat voj. znatni gubici külliyat a arh. celokupna dela Qednoga pisca) külliyen a sasvim, potpuno; opsolutno külliyet a ce/o kupnost, celina; integritet; cf. bütünlük 2. mnostvo, obilje
mar. sornun pecen na pe-
küldöken nar. supruga külek (-ği) dascana kova u koju se stavlja kiselo rnleko, jogurt, med i si.) külfet (-ti a 1.teret, teskoca; rnuka, trud
648
külleme 1. gl. im. od küllanrnek 2 plesan vinove loze (bolest)
külliyetli povise, podosta prilicno, znatno
küllü posut pepelorn, napepeljen; - su voda, cedi (za pranje rublja)
ıuzna
küllük 1. pepeliste 2. pepeljara; cf. sigara tablası
kürar külot (-tu) 1. kilote 2. jahacke pantaıone
kül rengi 1 pepeljava boja, sivo bleda boja ll pepejav, sivobled; - - ağaçkakan zool. sivi detlic (Picus sanus) ; - - balıkçı! siva caplja (Ardea sinerea) · kült (-tü) ku lt
kültür 1. kultura; nistarstvo za kulturu 2. v. kulturne bilike
bakanlığı tarım;
mi- bitkileri
kültürlü kulturan, koji vlada kulturarn kültürfizik fizica kultura kültürsöz nekulturan, bez kulture; nevaspitan, neuljudan; bez kulture kültürsözlük odsustvo kulture
künh a sr2; sustina, bit; /-ın/- üne varmak proniknuti u sustinu cega
künye e 1. licni podaci, generalije; - si bozuk s losom reputacijom; - defteri registar imena (ob. u vojsci) 2. narukvıca ili lanac s napisanım licnim podacima küp 1 cup (za pekmez, maslo i si.) O lere binrnek razjaıiti se, rasrditi se; - ünü doldurmak obogatiti se, oparili se; - gibi veoma debeo; - e dönmek jako seugojiti küpe2 kub, kocka; mat. treCi stepen; metre - kubni metar; - şeker secer u kockama
kramp, pijuk
külüstür star; pohaban, izlizan kümbet (-li) 1. kupola 2. zg rada sa kupolastim krovom 3. kupolasto uzvisenje kupolası
küpe 1. nausnica, mindjusa 2. resa (zivotinja) küpe
küme 1. hrpa, go mi la; - - gomilama 2. grupa; mnostvo, masa (ljudi) 3. sp. liga; den düşmek ispasti izlige
körnetemek skupljati
ak.
grupisati,
gomilati,
kümelenm.ek grupisati se; (gomilatise) biol. aglutinacija
kümeleşrnek
okupljati se
kümes 1 . kokosarnik, zivinarnik 2. fig. kucerak, potleusica kümültü nar. koliba (lovacka) kümülüs v. kümebulut
çiçeği
bot. mindjusica (Fuchsia)
küpeli 1. s nausnicama, s minjdusama 2. s resom küpaTMşte 1. mor. ograda (na palubi) 2. rukohvat (na stubistu, balustradi)
küme bulut kumulus (oblak)
kümeleşim
küngüldemek, küngürdemek nar. dremati, kunjati
künk (-ğü) vodovodna cev
kültürel kulturni, koji se odnosi na kulturu; ataşe - kulturni ataşie, atas™e za kUlturu
(-ğü)
künde 1. arh. okov, lanac, bukagija 2. zahvat u rvanju 3. fig. zamka, klopka, smicalica, lukavstvo; - den atmak zavesti, obmanuti; - ye gelmek nasesti, pasti u zamku - ye getirilmek biti prevaren küney suncana strana; jug
külte 1. v. külçe 2. svezanj, buket; 3. geol. neslaga stena; stenje
külünk
küncü susamova zrno
küpleği usica, metaini deo alalke (za nasadjivanje dr2alje)
küpleme med. vodena bolest, hidropsija küplü ı snabdeven cupom ll 1. krcma, birtija 2. arg. lokalo, sljemalo, pijanac kür kura, lecenje; esaslı bir - radikalna kura; - yapmak dr2ati kuru kürar kurare, otrov za strelu
649
kürdan kürdan cackalica; - gibi veoma mrsav, kao cackalica küre1 a 1. (svaki) ogrugli predmet, lopta, kugla; 2. geog. zemljina kugla, zemlja; svet küre2 nar. topionica; visoka pec kürek (-!;ji} 1. lopata, asov 2. veslo; çekmek evslati; - yarışları evslacka takmicenja 3. (ili - cezası) 1) osuda na rad na galiji 2) jur. strogi zatvor; - kadar dili omak imati digacak jezik, biti brbljiv; yangına - le gitmek dolivati ulje na vatru kürekçi 1. topatar 2. veslac kürekçilik evstanje, vestacki sport kürek
kemiği
anat. ptecka, topatica
kürelemek, kürernek (o) cistiti topatom küremsi topaticast, nakil na topalu küresel sferiean; loptast; ct. toparlak; gök biimi sfericna astronomija; - kesit svericni segment; - üçgen sfericni trougao kürevi a. küresel
kürtaj med. kirataza kürtün 1. sedlo (tovarnih zivotenja) 2. snezni nanos, smet kürümek v. kürernek küs ljut, uvredjen (u decjem govoru) - ljutito; ben seninle - üm ljut sam na tebe küseğen
1 . uvredljiv, preosetmjiv 2. v.
küstüm otu küskü 1. cuskija 2. zarac, dzarac 3. ugarak küskün ljut, srdit; uvredjen 2. v. küstüm otu küskünlük tjutnja, oztojedjenosl, uvredjenost küsküt ll bot. viiina kosica (Cuscuta) küskütük 1. ukocen, nepokretan, kao ktada 2. ll mrtav pijan küslük
(-!~ü)
v. küskünlük
küsme uvreda; gnev, jarost küsmek (-er) 1. dat. tjutili se, srditi se, ne rasti 3. ne obovljati svoju ll duznost
kürevye a ar. bio/. telasce, zrnce
küstah p drzak, bezobrazan
küriyum hem. kirijum (Cm.)
küstahça drsko, bezobzirno
kürk 1 krzno, krznena roba ll krznen, od krzna; - manto krzneni kaput
drzak
kürkas bot.induska pistacija (jatrobha curcas)
zocnost
kürkçü curcija, krznar kürkçülük krznarstvo, krznoski zanat kürklü s krznom, u krznu; krznen, od krzna kürnemek nar. 1zbijati se u gomilu, !iskati se (o zivotinjama) kürsü a 1.tribina; katedra; meclis - sü skupstinska Iribina 2.katedra (univerzitetska) 3. predikaonica 4. nar. stolica Kürt Kurd
650
küstahlaşmak
küstahlık
izbezobraziti se, postata
drskost,
bezobrazluk, be-
küstere 1. grubo, vefiko rende 2. mlinski kamen 3. tocilo; kamen za ostrenje, bilegija, brus küstüm otu ll bot. mimoza, stidtjivka (Mimosa pudica) küstürmek ak. natjutiti, rasrdili küsuf a arh. ll pomracenje sunca küsur a kusur, ostatak (novca); pretek, ll visak küsü nar. v. küskünlük
küvetlavor 'küsülüzavadjen, u zavadji . . .,.,,. ,'
s ile ljuliti se, vredjati se
küsüşmek
(uzajamno) küşat (-dı) küşüm
p 1. arh. otvaranje;
nar.
1. sumnja 2. briga
küt1 (tü) 1. lup, islupljen ,2. zalupasl, kralak i debeo; · - parmaklar zatupasli prsti küt2 onom. luk! kuc! - - kuc! kuc! - atmak (ili vurmak) jako lupati, udarati (o srcu i si.) külikül bot. kutikula, kozasla opna (na biljkama) 2. zoo/. kutikula kütle 1. masiv, gramada 2. masa (u raznim zrai':enjima); - teorisi fiz. kvanlna teorija; halk - leri narodne mase; kritik fiz. kritii':na masa
kütlü pamuk sa sehıenkama kütlük 1. lupası 2. zatupastost kütük (-ğü) 1. deblo, stablo 2. klada; panj, 3. spisak, registar; /-ı/ - e geçirmek uneti u spisak, registrovati; seçim - ü birai':ki spisak 4. trg. glavna knjiga ~ gibi 1) nabrekao, naduven 2) pijan kao panj kütükleşrnek
odvrdnuti, otupeti, postali
neosetljiv kütüklük voj. fiseklija kütüphane a 1. biblioteka 2. arh. knjizara, knjizni magazin kütüphaneci bibliotekar; knjiznii':ar kütüphanecilik bibliotekarstvo kütür - - onom. rskanja (pri grizenju jabuke, lubenice i si.); - - yemek rskati, pljeskati (jeduci)
kütlernek udarati, lupali, kucali
kütürdü, kütürtü, rskanje, pljeskanje
kütleşmek
küvet lavor, umivaonik; kada
istupiti se, olupeti
la muz. la (nota); - normal normalan ton Iabada bot. zelje, stavelj (Rumex patientia) labirent 1. lavirint 2. fig. zamrseno pitanje, problem laborant
Iaboranı
laboratuar laboratorija; kimya mijska laboratorija Iabradar ka men -
ı
he-
min. labrador, Iabradarski
lacivert zagasitoplav, zatvoreno plav O min. lazurni kamen, lazurit
taşı
ıaçin
soko
laçka mor. popustanje, olabljivanje (konopa); - etmek 1) popustati (konopac) 2. fig. razmaziti raspustiti; - olmak oslabiti, popustiti, razlabaviti se (o zavrtnjima i si.) laçkalaşmak 1. v. laçka olmak 2. razmaziti se, pakvarili se
laden p. 1. bot. businac, divlji pelin (Cistus) 2. ladanum, ladanova komida (smola) lades p. 1. jadac, racvasta kos! u ptica 2. jadac, igra kladjenja; /-la/ - tutuşmak lomiti jadac, jadaciti se; (- ) aklımda! znam za jadac! neces me prevariti! ladin (ili -
ağacı)
bot. smrsa (picea)
ladini arh. svetovni; laicki laedri agnostik
a. anonim, ananiman autor;
fil.
laedriye a. arh. fil. agnosticizam laf p. 1. ree, govor; razgovor, caskanje, ceretanje; - açmak povesti, zapodenuti razgovor; - açmazı duhovite reci; - anlamaz 1) gl up 2) tvrdoglav, jogunast; /-alanlatmak ubediti, nagovoriti koga; /-ıl - a bağmak utopiti u bujici reci, zasipati re-
652
cima; - çiğnemek uvijeno govoriti, okolisiti; - a dalmak zaprieati se, provesti u easkanju;- ebesi brbljivost; -etmek 1) /la/ razgovariti, easkati, ceretati 2) /-ıl ogovarati, otrcavati, olajavati; - ını açar rec po rec, jedna tema atvara drugu; - (ola)! besmislica; kojesta! - olsun diye samo da bi se nesto pricalo; tek da bi se nesto reklo; /-ıl - a tutmak zadri:avati koga razgovorom; boş - lar prazne reci; büyük lar fraze 2. hvalisanje, razmetanje; trabunjanje; - atmak 1) /-la/ naklapati, nagvai:dati; cf. yarenlik etmek 2) /-al dobacivati (devojci, i:eni); pej. razmetati se, sepuriti se; - çatiatmak hvalisati se; - kaçırmak izbrbljati se, izlajati se; - vurmak o - (ı) ağzında kalmak ne stici odgovoriti, biti prekinut u reci; - ı ağzına tıkamak fig. zacepiti kome usta; - altında kalmamak uzvratiti, brzo odgovoriti, ne ostati du:Zan; - aramızda (olsun) medju nama receno; neka ostane medju nama; - ını benim gecelik külahıma anıatsın neka prica on to svojoj babil - ını bilmek meriti svoje reci imati obzira; - ı boğuntuya getirmek zagovarati, skretati paznju od cega; - çakmak skresati, odbrusiti; - işitmek dobiti grdnju; /-ın/ - ına kapılmak nasesti, nasamiriti se; - kıtlığında asmalar budamak izvaljivati gluposti, lupetati; /-la/- a koyulmak zapodenuti razgovor, proeaskati; - ı mı olur? kakav to ima znacaj? ni govoral - ola beri gele to nema veze! to je druga stvar! - la peynir gemisi yürümez praznim recima se nista ne postize; - söyledi balkabağı kojesta! gluposti! - yemek fig. progutati pilulu; yetiştirmek ostro odgovoriti, vratiti istom me rom lafazan p. brbljivac, blebetalo liifazanlık brbljanje, blebatenje; etmek brbljati blebetati, torokati lafçı
1. brbljivac 2. spletkar, intrigant
lakırdı
lafçılık brbljivost, pricljivost
laisizm laicizam
lafebesi pricalica, priealo
laka p. lak; - sürmek lakirati
lafız (-fzı)
lakacı
a. arh. 1. rec 2. jur. slovo,
doslovna rec
laftamak razgovarati, caskati; cf. sohbet etmek
lakirer
lakap (-bı) a. nadimak; 1-a! - takmak dati nadimak lakaplı
lagar p. mrsav, slab, suv (onjav)
iakaydi a. v.
lagün geog. laguna lağım
1. odvodni kanal, kloaka; - döşemi kanalizacija; - kuyusu septicka jama; - suları otpadne vode 2. podzemni hodnik (u rudniku) - açmak drenirati, kopati odvodni kanal; - atmak zapaliti minu; - la atmak razoriti, razneti (eksplozijam) lağıv (-ğvı)
lağvetmek
nistiti; cf.
a. ukidanje; ponistenje ak. ukinuti, likvidirati; po-
kaldırmak
lağvolmak
pass. od
lağvetmek
lahana bot. kupus (Brassica oleracea); - dolması kul. sarma; - kelebeği zool. kupusar (Pieris brassicae); __ turşusu kiseli kupus lahavle a. boze moj! gaspade boze! (izraz nestrpljenja, ljutnje) lahika a. dodatak, apendiks (napisu si.)
lahit (-hdi) a. 1. grobnica, sarkofag lahmacun a. kul. lepinja sa seckanim mesam lahos, lagos zool. lahos (ukusna riba u sredozemnom i jegejckom moru) lahuri a. lahorski sal lahuti a. arh. bozji lahza a. trenutak, tren, mig; cf. an lahzada odmah, brzo, zatili cas laik svetovni, laicki laikleştirmek
s nadimkom, sa pseudonimom
sekularizovati
laiklik 1. laicizam 2. jur. odvajanje crkve od drzave
lakaytlık
lakayt a. nemaran, nehajan, ravnodusan; /-af - kalmak biti ravnodusan prema kome lakaytlık
(-ğı)
nemar,
nehaj,
rav-
nodusnost
lake lakiran lakerda soljeni tunj la kırdı 1. rec; - yı çevirmek 1) okrenuti razgovor na drugu temu 2) izvrtati reci, karıştırmak _1) skrenuti razgovor na drugu stranu 2) sejati razdor 2. brbljanje, blebetanje; ogovaranje; - lar bu, aldırma to su blebetanja, ne obracaj paznju; - götürüp getirmek v. - taşımak; - etmek 1) razgovarati 2) blebetati, naklapati; ogovarati, spletkariti; /-ın/ - sını etmek 1) govoriti o cemu 2) ogovarati, klevetali koga; 1 -ıl - ya tutmak zadrzavati, odvlaciti od posla (razgovorom) 3) svadja, prepirka; aralarında - geçmiş oni su se sporeckali, medju njima je doslo do reci O - yı ağ zında çiğliemek pokusati izvuci se; - ağ zından dökülmek nevoljko govoriti, mrmljati; procediti; - yı ağzına kapmak prekinuti rec; - yı ağzına tıkamak zapusiti kome usta, ne dati kome da govori; - altında kalmamak v. laf altında kalmamak; - avlamak loviti, pecati (tudje reCi); /-ı/ ya boğmak utopiti u poplavu reci; - ya çanak tutmak izazvati ostre reci (postupkom, recima); - ya dalmak zapricati se, izgubiti se u razgovoru; - yı ezip büz:.. rnek ponavljati iste reci; - taşımak spletkariti, ogovarati, olajavati; - yetiştirmek brzo odgovoriti, spremno uzvratiti
653
ıakırdıcı
lakırdıcı brbljivac, naklapalo
lakin
a. ali, no; ct. ama, fakat
laklak , laklaka a. 1. klepetanje rode (kljunom) 2) fig. blebetanja, laparanje 3. v. leylek laklakıyat
a. brbljanje, torokanje; nak-
lapanje
lamba 1. svetiljka, lampa; sijalica; mrezica, kosuljica za osvetlenje; - karpuzu staklena lopta, kugla za sijalicu; - yı kısmak uvrnuti, utrnuti lampu (petrolejku) 2. lampa. cev (radija); üç kutuplu- troelektrodna lampa (za radio)
gömleği
lambalamak ak. upafiti svetla lambalı 1 s lampom; beş - radyo ciradio aparat sa pet lampi
lakonik lakonski, sazeto
hazı
laktik asit mlecna kiselina
lambalık 1. mesto za drzanje lampi (u starinskim kucama) 2. kolicina za jednu lampu (gasa, petroleja)
laktoz mlecni secer, laktoza lal (-li) a. 1 1. min. rubin, 2. crveno mastilo ll crven, rubinove boje lal p. koji ne moze da govori; bez jezika; - ü ebkem bez jezika. ıaıa p. 1. vaspitac, domaci ucitelj 2. ist. uzvik pri obracanju sullana liezirima 3. specijalni vaspitac princeva (u Osmanskom carstvu) lalalık (-ğı)
posao, cluznost vaspitaca
lalanga kul. vrsta piroske lalapaşa
vaspitac princeva; vezir-tutor (maloletnom sultanu)
la le 1 bat. lala (Tulipa) ıaıe2 racvasta motka (za branje voca)
lale ağacı bat. tulipovac, zuta tulipa (Liriodendron tulipifera) lalezar
v. lalelik
lam 1 lam (slovo arapskog alfabeta); - i cimi yok! bez pogovoral tako mora biti! elif çevirmek (ili çizmek) prosetati se, probazati; ne - dedim, ne cim nemarn nista protiv lam 1. mikroskopski slajd 2. metaina plocica, lamela lama 1 zaaf. lama (Lama lama) ıama2 lama (budisticki svestenik Tibetanaca i Mongola)
lama3 lamela, metaini listic
654
lame opsiven srebrom (o odelu); brokat
kumaş
lamekan 1. koji nema mesto, bez mesta 2. bez mesta, bez otadzbine, bez odredjene adrese; - takımı lica bez zavicaja bez adrese lamellamela (mikroskopa)
laminarya bat. morski kupus, morska salata (Laminaria) lamise a. 1. culo pipanja; cf. dokunum 2. pipak; cf. duyarga lampasa 1 dugacka suknja (s razrezima) ll bezoblican, nakaradan ob o odelu) lanakrit olovni sulfat lando, landon lando (vrsta koCija) lanet (-ti) a. 1 prokletstvo, proklinjanje; anatema; - altında kalmak biti proklet; etmek proklinjati, kleti; /-al - okumak kleti, proklinjati; - olsun! neka je proklet! proklet bio! li uklet, proklet; omrazen; - bir yer ukleto mesto lanetierne 1 gl. im. od lametlernek li proklet, uklet lanetlernek ak. proklinjati, kleti lanetleornek pass. od lanetiemek lanetli proklet, anatemisan langır;
- lungur 1 anam. kloparanja,
laubalilik •ct)! skripanja (kola i si.); araba - lungur geçti kola su prosla skripeci ll grubo, prostacki, rıeotesano (postupati, govoriti) kloparati, tandrkati, treskati (o kolima) langır:t
stoni fudbal
.. langust zao/. jastog (Palinurus vulgaris) lanolin lanolin (mast) lanse; - etmek lansirati, uciniti . paznatim (pevaca, pisca i si.) lantan hem. lantan · lap anom. pljas! pljus! sljis! - - yemek mljackati, pljeskati
za kupanje ll gumen, od gume; - çizme gumene cizme; - hortum gumeno crev~ ' c lastik (Hevea)
ağacı
bat.
kaucukovo
lastikli 1. gumen; gumiran; - şerit elasticna traka 2. rastegljiv, elastican 3. viseznacan (rec, govor i si.); - konuşmak govoriti uvijeno lata 1 uzana das ka, fetva lata2 arh. ogrtac (osmanskog svestenstva) latanya bot. lepezasta palma (latania rubra)
lapa 1 1. kasa; -gibi mlitav, mlohav; pirinç - sı pirineana kasa 2. med. obloga; koymak stavili oblogu ll mekan, sipak; - kar yağıyor sneg pada u pahuljicama
lateks mlecni sok ne ki h biljaka
lapçin papuca (sa cipkama); kucna cipela
latif a. prijatan, ljubak, mio
lapina (balığı) zool. pesac, usnaca (crenilaprus pavo) lapon,
Laponyalı
Laponac
Laponca laponski jezik lappadak v. _larpı'ldak larenjit med: laringitis, zapalenje grla largo muz. largo larp; - diye iznenada i snai:no; - diye önümüze çıktı iznebuha je iskrsnuo· pred nama larpadak iznenada, neocekivano larva; larva cf. kurtçuk lastarya bat. rastan, rascika-kupus (Brassica oleracea acephala) lasteks tekst. fasteks _lastik (-ği) ı 1. guma; kaucuk; -sanayii industrija gume 2. gumica, brisac 3. gumene cipele, kaljace 4. guma (automobila i si); - değiştirme zamena guma: - i şi şirmek naduvati, pumpati gumu 5. kapa
drvo
laterna muz. vergi Iatemacı
verglas
latife a. 1. sala, dosetka; cf. şaka - den anlamak znati za sal u, razumeti se u salu; /-ıl - ye çevirmek okrenuti na salu; etmek (ili yapmak) salili se, zbijati salu; yoluyla u sali latifeci damisijan
ı
saljiv, domisljat ll saljivdi:ija,
latilokum v. lokum Latin 1 ist. Latin ll latinski; - harfleri latinica Latince 1latinski jezik ll na latinskom latin paeolum)
çiçegı
bat.
dragoljub
(Tro-
laubali 1 a. 1.b drzak, bezocan 2. neusiljen, prisan, familijaran 3. ravnodusan, nezainteresovan ll prisno, familijarno laubalileşmek 1. izbezobraziti .se, postali drzak 2. postali prisan 3. postali ravnodusan, nezainteresovan
laubalilik 1. drskost, bezocnost 2. neusiljenost; prisnost 3. ravnodusnost, nehajnost
655
lav Jav lava; - akması (ili taşması) izlivanje lave Java mor. vuci! (komanda); - etmek vuci, tegliti (camac i si.) Javabo lavabo, umivaonik lavaj 1. med. ispiranje 2. teh. flotacija (ruda) Javanta miris od lavandle Javanta.cı
prodavac lavandle
Javanta çiçeği bat. despik, lavandla (Lavandula) Javdanom tinklura opijuma lavman med. klistir; - yapmak klistirati lavta 1 muz. la ula ıavta2 1. akuser 2. akuserska klesta lavtacı
lautista
layemut a. besmrtan layık (-ğı) a. ı dat. dostojan, vredan (cega); zasluzan; - bulmak smatrati dostojnim; - görmek naeaziti pogodnim, smatrati povoljnim; - ıyla (ili - olduğu veçhile) kako lreba, kako valja; /-al olmak biti dostajan cega; zasluziti ll nesto zaslui:eno (nagrada, kazna i si.); - ını bulmak dobiti zasluzeno
layiha a. 1. zabeleska, notica 2. projekat, nacrt, plan; kanun - sı zakonski projekat, nacrt zakona laytmolif 1. muz. lajtmotiv 2. /it. osnovna misao layuhti
a. kojine gresi, nepogresiv
Laz Laz (pripadnik naroda u severoistocnoj Turskoj, poreklam sa juznog Kavkaza) Jaza nar. vedro za med
lazer laser lazım a. 1. potreban, nuzan, neophodan; - geldiği gibi kao sto lreba; gelmek biti potrebno; neme - ? sta mi to treba, ne tice me se; nene - to se tebe ne tice, briga te za to 2. gram. neprelazan, intranzitivan (glagol); ct. geçişsiz lazımlık
nocna posuda, vrcina
lebalep p. vrha, prepun leblebi 1. leblebija, naut (Cicer arietin um) ~ Jep demeden - yi anlamak odmah shvatiti, shvatiti pre nego sto. se kaz e Jeblebici prodavac leblebija leçe nar. kamenito polje Jeçek
(-ği)
vuneni sal
lef (-ffi) uvijanje, uniotavanje; stavljanje (u kovertu i si.) Jetfetrnek dat. ak. uviti, staviti u legal zakonit, legalan legato muz. legato, vezano legorn legorn (vrsta kokosi) Jeğen 1. legen, kotlic; lavor 2. anat. karlica ~ - başından almak (bir kızı) izabrati vrednu devojku
Leh arh. Poljak Jeh a u funkciji sastavljenih postpozicija u korist, za; - imde za mene, u moju korist; /-ın/ - inde olmak zauzimati se za koga; - te ve aleyhte za i protiv lehçe 1poljski jezik ll na poljskom lehçe a. 1. dijalekl, narecje; - bilimi dijaleklologija 2. govor, idiom lehim a. teh. lem, lemljenje, letovanje; - lambası let-lampa; - yeri lem, zalem!jeno mesto
lazanya vrsta talijanskih makarona
lehimci lemilac, radnik koji lemi
lazca jezik Laza
lehimlemek ak. lemiti
656
letonyalı
. , lehimlenmek pass. od lehimlemek lehimletmek caus. od lehimlemek · lehimli zalemljen, spojen
zlezde; - dokusu limfno tkivo; - sistemi limfni sistem lenfatik limfaticni
lejitimist {-li) po/. legitimist
lenfatizm limfatizam
lejyon legija (kod starih Rimljana)
lenfosit limfocit
leke p. 1. mrlja, fleka; /-dan/ - çı karmak odstranjivati mrlje; - sabunu sapun za ciscenje mrlja; - tutmak lako se mrljati (o tkanini i si.) 2. beleg, pega (na licu) 3. astr. pega; güneş - si sunceva pega 4. fig. ljaga, mrlja, poruga, sramota; 1 -ıl - etmek 1) umrljati, uflekati 2) fig. okaljati, oljagati, osramotiti; /-af- getirmek osramotiti, baciti ljagu; - olmak biti oljagan, ocrnjen; /-af - sürmek ocrniti, okaljati; /-ı/ - yapmak 1) umrljati 2) fig. oljagati lekeci cistac odela; - kili glina za odstranjivanje mrlja lekecilik slik. tasizam {slikanje nabacivanjem boja bez kicice) lekelemek ak. umrljati, uflekati 2. ljagati, sramotiti, kompromitovati lekelenmek 1. pass. od lekelemek 2. umrljati se, uflekati se lekeletmek caus. od lekelemek lekeli 1. umrljan, zamazan, uflekan (o odelu i si.) 2. fig. osramocen, iskompromitvovan, oljagan lekeli humma med. tifus lekesiz 1. bez mrlja, cist 2. fig. neporocan, besprekoran leksikograf leksikograf
lenger p. 1. sidro, kotva; .- atmak 1) baciti sidro, usidriti se 2) arg. zasesti, zasedeti se (u gostima); - bırakmak ukotviti se, baciti sidro; - kaldırmak dici sidro 2. bakama posuda, sahan lengüistik 1 lingvistika ll lingvisticki lens 1. socivo 2. kontaktno socivo lento 1 muz. lento lento2 arhit. spojnica, gornja greda (nad vratima, prozorom) lepiska 1. lajpciska svila 2. svetloridja i svilenkasta kasa· · lepra med. lepra. lerci zoo/. mosus, mosutnjak (Moschus maschiferus) lesepase propusnica leş p. 1. les (zivotinje), strvina 2. olupina {broda) o /-ın/ - ini çıkarmak isprebijati, pretuci do smrti; - gibi 1) smrdljiv 2) lenj kao buba, lezilebovic; - gibi kokmak zaudarati; - gibi sarhoş mrtav pijan; - gibi serilmek zavaliti se, lezati nepomicno; /-ın/ - ini serrnek ubiti; - yapmak arg. zgnjeciti, smrviti, napraviti les . leşçil
zoo/. strvozder
leş kargası
zoo/. vrana pepeljava (Cor-
leksikografi leksikografija
vus cornis)
leksikoloji leksikologija
retafet a. 1. prijatnost, ljupkost, ljubaznost 2. lepota
lektör lektor (na universitetu) lektörlük lektorat lenduha krupan, kabası (o delovima namestaja); - dolap glomazan orman lenf, lenfa anat. limfa; - bezleri limfne
letarji med. letargija, obamrlost letçe letonski jezik Leton Letonac Letonyalı
letonac, zitelj Letonije
657
1 1
''1'
ı eva
ıeva lev (bugarska novcanajedinica)
Levanten Levantinac levazım
a. 1. potrepstine, artikli; ma-
terijal; cf. gereç; 2. voj. intendatura, intendantska zluzba; - bölüğü intendantska ceta; - işleri dairesi intendantska uprava; - okulu intendanstka skola; - subayı intendantski oficir levazımcı
voj. intendant
levent (-di) 1 1. ist. mornaricka vojska (kod Osmanlija) 2. ist. mornar (u doba janicara) ll 1. okretan, snalazljiv, vest 2. snazan, stasit, naocit leventlik stasitost, naocitost ıevha
a. 1. natpis (na radnji), firma 2.
plocica, tablica; fotograf - sı fotografska plocica 3. list (finog lima); - yayı listata opruga 4. lista, spisak; avuk~tlar - si advokatska lista 5. fig. panorama, pogled, krajolik 6. slika; cf. resim ıevrek (-ği)
zool. morski grgec, lubin
(labrax labrax) levüloz hem. vocni secer, fruktöza levye 1. komandna rucica, upravljac 2. poluga (za dizanje) · ley lej (rumunska novcana jedini9a) leylak bot. jorgpvan (Syringa vulgaris) leylek (-ği) zodi; roda, strkalj, lelek (CicOnia, ciconia); - bacak tahke, dugacke noge; - gibi dugajlija <> :.. ih attığı yavru (gibi) odbacen, ostavljen (covek); - i. havada görmek mnogo setati, tumarati; - i havaefa mı gördün? zilr ne mozes da se skrasis? - yuvası (gibi) zamrsen, razbarusen (o kosi); - in (yuvadan) ·attığı yavru nezainteresovan za okolinu leziz a sladak, ukusan, prijatan lezzet a. 1. ukus; slast; cf. tat 2. zadovoljstvo, uzivanje, uzitak; razonoda, zabava; /-dan/ - almak (ili duymak) uzivati u cemu, zabavljati se; /-ın/- ini tatmak pro-
658
beti, kusati; /-al - vermek 1) dati cem u ukus 2) pricinjavati kome zadovoljstvo lezzetlendirmek ak uciniti ukusnim, prijatnim lezzetlenmek postali ukusan lezzetli ukusan; prijatan lezzetlilik ukus (nost) lezzetsiz neukusan, bljutav lezzetsizlik neukusnost, bljutavost lığ
talog, nanos; cf. alüvyon
lığlanma,
hğlaşma
nanosenje,
alu-
vijacija lığlı
nanosni,
aluvijı;ılni
lı kır
onom. klök-klok; - - içmek piti klo-
kucuCi hkırdamak
klokotati (o vadi iz boce)
libas a. odelo, odeca; cf. giysi' liberal 1 liberalan ll liberal liberalizm liberalizam; cf. erkincilik liberalleşme
liberalizacija
liberalleşrnek
ak. liberalizevali
liberasyon ek. liberacija (sloboda spoljne trgovine jedne zemlje) libido psih. libido libre livra, funta (500 grama) libretto muz. libreto Libyalı
Libijac
lider 1. lider, vodja (partije, zajednice) 2. drzavnik, politicar 3. sp. vodeci. celni tim (ekipa) liderlik liderstvo, rukovodstvo; kolektip - kolektivno rukovodstvo
lif a. 1. biol. vlakno, nit; konac (u mahunastim biljkama) 2. biljna spuiva za kupanje; lufa {luffa cylindrica) 3. ahat. tetiva, zila, ligament; cf. tel lifı
vlaknast, fibrozan
lig 1. sp. liga; - maçı ligaska utakmica 2. liga, savez (dıZava)
Jimonatacı
lika a. sirova svila liken 1. bot. lisaj 2 (ili lisa, lisaj (kozna bolest)
hastalığı)
med.
Ilkidasyon ek. likvidacija; cf. tasfiye !ikide; - etmek likvidirati likidite likvidnost
dimljena
prodavac limunade
limoni 1. svetlozut, limunove boje 2. fig. povredljiv, cudljiv; cf. alıngan 3. fig. hladan, zahladneo (o odnosu); bu günlerde aramız - ovih dana su nam zahladneli odnosi limonit min. limonit, ruda gvozdja
likit (-di) 1. zidak, tecan 2. raspoloziv, na raspolaganju (o novcu) likorinoz ci pal)
limonata limunada; - gibi svez, osvezavajuci (o letnjem vetru)
riba
(specijalno,
likör liker liman ı 1. luka, pristaniste; - bölgesi (ili sahası) lucko podrucje; - çıkış yeri (ili mahreci) izlaz iz pristanista; - işçisi lucki radnik; - masrafları pristanisni troskovi; rei.si kapetan luke; - şehri lucki grad; ücreti pristanisna taksa limaniamak 1. lezati, stajati u pristanistu 2. prispeti u pristaniste, uci u luku (o brodu) 3. smiriti se, stisati se (o moru, vetru) limanlık
1 spokojno, mirno mesto (pogodno za luku) ll miran, tih, bez vetra (o moru, vremenu) lime vrpca, traka, komad, odrezak (tkanine); - - u komadima, poderan, resparan; : - etmek poderati, pocepati limit (-ti) granica, limit; - i koraciti limit
aşmak
pre-
limitet; - şirket akcionarsko drustvo (sa ogranicenom odgovornoscu akcionara) limnoloji limnologija, nauka o jezerima limon bot. limun (Citrus medica); asidi limunska kiselina; - sarısı limunovo zutilo; - suyu limunov sak o gibi sararmak pozuteti kao limun: - kabuğu gibi mali sesir (zenski)
limon küfü zelenkastoplav limon! u 1. s limunom; - dondurma sladoled sa limunom limonluk 1. planıaza limunova 2. sprava za cedjenje Jimuna 3. zimskabasta, staklenik limon tozu so limunske kiseline linç line, samevoljan sud; - etmek lincovali linet v. sürgün link kas (konjski); - gitmek v. linklemek linklemek kasati linolyum linoleum linotip tip. linotip linyit lignit, mrki ugalj liparit min. liparit, riolit lipom med. lipom lir muz. lira lira (ili Türk Turske)
sı)
lira (novcana jedinica
liralık po ceni (.. lira; hleb od sezdeset lira
altmış
- ekmek
liret (-ti) lira (novcana jedinica ltalije) lirik
(-ği)
/it.
ı
1. li ri ka 2. liricar lllirski
lirizm lirizam lisan a arh. jezik; - a gelmek poceti govoriti (o cemu)
659
nsaniyat lisaniyat. a nauka o jeziku, lingvistika; filologija lisans 1. diploma (o visokoj skoli) 2. ek. sp.licenca lisans üstü postdiplomski; - öğretim postdiplomska nastava; - eğitim postdiplomske studije
posoban, nepodoban liyakatsizlik 1. nedostojnost 2. nesposobnost, nepodobnost lizol med. rastvor krezola lob sp. lob; - yapmak lobovati lobi lobi
lise gimnazija
lobelya bat. lobelija (lobelia)
liseli gimnazijalac
lobut a balina, tojaga
liste 1. lista, spisak, popis; kara - crna lista; kara - ye almak staviti na crnu listu 2. jelovnik; yemek - si jelovnik literatür literatura (o odredjenom predmetu); krijizevnost litmus hem. lakmus; musov papir
kağıdı
lak-
litograf litograf litografi, litografya litografija litografyacı
loca 1. loza (u pozoristu, parlamentu i si.) 2. masonska loza 3. argl. zatvorska celija, cuza loda nar. kamara; stog, plast lodos 1 . mor. juzni vetar; - un gözü juzni vetar donosi kisu 2. jug; - a bakan pencere prozor koji gleda na jug O - poyraz kolebljiv, neodlucan; § poyraz mukatası kolebljivost, neodlucnost
yaşlı
lodoslamak 1. duvati (o juznom vetru) 2. otopljavati, otopliti; hava lodosladı vreme je otoplilo
v. litograf
litoloji litologija, nauka o stenama lodosluk juzna strana, jug litre litar litrelik o d... li ta ra= litarski; iki dvolitarska boca
şişe
liturya re/liturgija Litvanyalı
logistik v. lojistik
Litvanac, zitelj Litvanije
loğ
liva a 1. zastava, barjak; ct. sancak 2. voj. brigada; cf. tuğay 3. general-major; ct. tuğgeneral 4. ist. liva (administrativna jedinica u Osmanskom carstvu) livar ribnjak; posuda zaribe liyakat ( -ti) a 1. zasluga; dostojnost, vrnednost 2. sposobnost, podobnost, valjanost; - göstermek uspeti; - sahibi uspesan,sposoban liyakatli 1. dostojan, zasluzan 2. sposoban, podoban, valjan
660
1.
nedostojan
(ili -
taşı)
nar. valjak (za nabijanje
ceste)
lityum hem. litijum
liyakatsiz
logaritma mat. logaritam; - almak naci logaritam, logaritmovati; - cetveli (ili tablosu) logaritamske tabiice
2.
nes-
loğlamak
ak. nabijati, ravnati (cestu)
loğusa
porodilja; - hastalığı (ili hummed. porodiljska groznica; - şer beti serbel za posetioce porodilje; - yatağı postelja porodilje ması)
loğusalık 1. porodiljstvo 2. period od sedarn ili cetrdeset dana od parodjaja loğusa otu bat. vucja stopa, kokotinja (Aristolochia)
lojik llogika ll logican lojistik (-ği) 1 1. sposobnost zakljucivanja 2. voj. logistika ll logislieki
lostromo
1
~
·1 ı
ı !
lojman stan, nastamba; smestaj lok onom, klokotanja; - etmek klokotati, kri':ati (o stomak u konja u trku) lokal (-li) 1 1. fokal; dom, prostorija; Mühendisler Birliğinin -.i dom saveza inzenjera 2. klub, klupski fokal; gazetleeler - i Klub novinara ll lokalni, mesni; anestezi med. lokalna anestezija - şartlar lokalni uslovi lokanta restoran, gostionica fokantacı
ugostitelj, gostionii':ar
lokantacılık ugostiteljstvo lokantalı; - vagon kola za rui':avanje, vagon-restoran
lokatif gram. lokativ lokavt zatvaranje radnih prostorija (kod industrijskog spora) 2. (masovno) otpustanje s posla; - etmek otpustati s posla (radnike) lokma a 1. zalogaj, okusak 2. pari':e, komad; bir - ekmek komad hleba; - - u komadima 3. fig. mastan zalogaj; - etmek jesti s apetitom 4. kul. slatka piroska; dökmek peci slatke piroske; /-ın/ - sinı dökmek peci piroske za i':iju dacu 5. pilav (u mevlevijskim tekijama); 6. anat. zglobni i':ukalj O - sı ağzında büyürnek ostati bez apetita; - çiğnemeden yutulmak nema nagrade bez truda; kakav trud takva i nagrada; - dağıtmak delile piroske (na 40. dnevni pomen) ağzına bir - koymamak nista ne jesti, ne staviti zalogaj u usta; bir - durmaz on ne ·stoji ni minut; kolay (yutulur) - değil fig. krupan zalogaj lokmı=ıcı
1. pekar; prodavac pireski 2. lokmas, gotC'·,an, muktas lokm<ı
göz , lokma gözlü buljook, bul-
jav
masina lokomotif lokomotiva lokum 1. rahatlokum, ratluk; - gibi 1) sladak, lep rnek (o stvarima) 2) veoma lepa (zena)
cia
lolo arg. razmetanje, sepurenje; bana mı -? mene neces prefarbati!
lombar mor. otvor za topove brodu); - ağzı brodski mostic
(na
lomboz otvor, svetlarnik (za potpalubu) lonca esnaf, udruzenje; korporacija; esnaf - sı zanatlijsko udruzenje; - ustası predsednik esnafa longoz, longuz udub_ina, vir (u reci, jezeru longplej longplej (ploi':a) lop 1 anat. krilo, rezarij (pluca, jetre) lop2 1 . rnek i okrugao; - etmek komad mesa 2. tvrdo kuvan; - yumurta tvrdo kuvano jaje O - yanaklı bucmast loppadak onom. bap! sljap! tras! armut - yere düştü kruska je pljasnula na zemlju lopur: - - onom. mljackanja; gutanja yemek (ili yutmak) halapljivo jesti; gutati bez zvakanja lor (ili - peyniri) mlad, neslan sir lorentiyum, rencijum (lw)
lavrensiyum
hem.
lo-
lort (-du) lord; - lar karnarası gornji dom, dom lordova (engleskog parlamenta) losrta obucarski kalup; velicina kalupa; - mala velii':ina, mali b roj;· orta srednji kalup; srednja velii':ina aşağı
lostra krema, pasta za obucu; - bofarbar obuce
yacısı
lokma ruhu nar. med. eter lokometre mor. log, brzinomer lokomobil lokomobil, pokretna parna
lostracı
farbar obuce
lostromo mor. vackog broda
vodja
pasade trgo-
661
ı, . t
losyon losyon losion, toaletna voda
lügatçi leksikograf
ıoş
lügatçilik leksikografija
mracan, palulaman (o sobi, pros-
toriji) loşlaşmak
smraciti se, smrkavati se
loşlaştırmak loşluk
smraciti, zamraciti
polutama, polumrak, sumrak
lota zaa/. manic-riba (lota vulgaris) lotarya lutrija
lüks 1 ı 1. luksuz, raskos: - vergisi po rez na luksuz; - yapmak 1) raskosno ziveti 2) terali luksuz, luksuzirati se ll raskosan, luksuzan; - baskı luksuzno izdanje (knjige); - kamara luksuzna kabina: - otel luksuzan hotel lüks2 fiz. luks (jedinica osvetljenja lüle p 1. uvojak, kovrdza 2. vrsak cesme 3. glavica cibuka; lula
loto loto lotus lotus bat. lotos lök 1 nar. vrsta lepka za grncarije (od kreca, maslinovog ulja, pamuka i belanceta jaja) lök2 nar. vrsta muzjaka-kamile; - gibi oturmak svaliti se svom tezinam (pri sedanju) lökoplast bat. leukoplast löp vlop löpür: - - v lopur lopur lös geal. les, prapor
lüleci izradjivac .glava cibuka; - çamuru crvena ilovaca lüle
taşı (-nı)
min. morska pena, stiva
tümen fiz. lumen lüp (-pü) ı arg. celepir, capalovina; - e on je okoreli muktas; - e konmak jesti i piti na tudj racun ll anom. Irk! luk! ops! - diye v lüppedek; - diye yutmak halapljivo progutati, smazati u jednom zalogaju bayılır
lüpçü arg. lokmas, muktas, gotovan, "grebator"
lösemi med. leukemija lüpçülük muktastvo, gotovanstvo lumbago med. lumbago lunapark lunapark lüti a arh. pederast lütr 1. zaal. vidra; cf. su samuru 2. vidrino krzno lübnanlı
libanac
lüfer zoo/. plava riba (Temnodon saltatar) lügat (-ti) a 1. recnik 2. rec, termin 3. (ili - hazinesi) recnik, jezicko blago (jednog naroda); - bilgini leksikolog; - bilimi leksikologija; - paralamak 1) upotrebljavati sırane reci (u govoru) 2) govoriti gluposti, lupali lügatçe ·1. mali recnik; dzepni recnik 2. glosar
662
lüpten arg. muktaski, gotovanski, bez para lüterci ret. luteranac lütercilik luterijanstvo lütesyum hem. lutecijum lütfen a molim vas! budite ljubazni! lütfetmek ' lütfeylemek 1. cinili dobro 2. dopustiti, dozvoliti; 3. reCi, saopstiti; adı nızı lütfeder misiniz? hocete li reCi vase ime? lütuf (-tfu) a ljubaznost, dobrota: /-mak/ - unda bulunmak biti ljubazan; - buyurmak dopustiti, dozvolili lütufkar a-p ljubazan, dobar lütufkarlık
ljubaznost
lüzumsuzluk li.lzuciıepljiv
'tüzuciyet v lücuzet Jüzfım a potreba, nuznost, neophodnost; cf. gereklik, icap; - unda u slucaju potrebe; - una göre prema potrebi; fal - görmek smatrati za. potrebno; - görüldüğü takdirde (ili - u halinde} u slucaju nuzde; - var (yok) ima (nema) pot-
rebe: bunun size - u v~r1mı? da,Jrvamj~ to neophodno? hem ıie ::.. u var 16elliu to? Jüzumıu potreban, muzan; - lüzumsuz delimicno potrebno, delimicno nepotrebno
Jüzumsuz nepotreban; - yere bez ikakve potrebe Jüzumsuzluk beskorisnost. suvisnost
663
.
-M-·.
maada a post. sa ab/. osim, sem, izuzev; ct. başka; bundan - osim toga toga; senden - kim gelecek? ko ce doci osim tebe? masimemnuniye dovoljstvom
a
rado,
sa
za-
maarif a arh. 1. znanje 2. obrazovanje, prosveta; Maarif Bakanlığı ministarstvo prosvete maarifçi prosvetni radnik, prosvetitelj; sluzbenik ministarstva prosvete maaş
a plata; zarada; novcana mag-
rada; - almak primili platu; - bağlamak odrediti platu; - kesrnek utvrditi platu; ından kesrnek oduzeti od plate, .umanjiti platu; - zammı povisica plate; asli - osnovna plata
.
macarca 1 madjarski jezik ll na madjarskom. macera a dozivljaj; avantura; cf. serüven; - ya atılmak upustiti se u avanturu; /-ı/ - ya götürmek uvuci u avanturu; - romanı avanturisticki roman maceracı
avanturista, pustolov; ct. se-
rüvenci maceracılık
avanturizam
maceraperest a-p v. macun a 1 . pasta; 2. git
maceracı
diş
- u zubna pasta
macunlamak ak. gitovati (prozore) macunlanmak pass. od macunlamak macunlaşmak
pretvoriti se u pastu
maazallah a ne daj, boze! sacuvaj, boze!
maç sp. mec, susret, utakmica; hususi - prijateljska utakmica; kupa - ı utakmica za kup; milletlerarası - medjunarodna utakmica (u fudbalu); - oynamak (ili yapmak) igrati utakmicu
mabat (-dı) a 1. nastavak (romana, price i si.); - ı var sledi nastavak, nastavice se 2. arg. zadnjica
maça pik (boja karata); - beyi kec u piku; - kızı pikova dama O - beyi gibi kurulmak zavaliti se, nepristojno sedeti
maaşlı
s platom, na plati
maatteessüf a arh. na zalost
mabet (-di) a hram, svetiliste; cf. tapınak
mabeyin (-yni) a 1 u funkciji sastavljenih postpozicija; /-ıl - inde izmedju, medju; cf. ara; ll 1. ist. odeyenje izmedju selamluka i haremluka (u muslimanskim kucama) 2. ist. (ili - i Hümayun) sultanski dvor 3. prostorije dvorjana (u sultanskoj palati) 4. fig. zahladjenje, hladni odnosi (izmedju dva lica) mabeyinci ist. visoki dvorski sluzbenik; komornik; baş - ministar sultanskog dvora mablak
(-ğı)
mabut (-du)
a kasika, lopatica a bozanstvo; idol, kumir
Macar Madjar
664
maçuna dizalica, kran; sa dizalicom
arabası
vozilo
madalya medalja; altın - zlatna medalja; istiklal - sı medalja nezavisnosti (visoko odlikovanje u Turskoj) O - nın ters tarafı (ili tersi) druga strana medalje madalyalı
s medaljom, nosilac medalje
madalyon medaljon madam gospodja muslimanskoj zeni)
( ob.
o
ne-
madama nar. madam madara arg. los, neprijatan; - etmek iskvarili se; lagati madde a 1. materiia, supstancija; ma-
')mağara
terijal; - değişimi biol. metabolizam; - nin hali agregatrio stanje materije 2. stvar, predmet; roba; geniş istihlak - leri roba siroke potrosnje 3. element; ct. unsur 4. proizvod, artikal; deri - ler. predmeti od koze 5. clan, paragraf (zakona, propisa, ugovora) 6. clanak; odrednica . (u enciklopediji, recniku) 7. problem, pitanje; bu - yi hemen ele almalıyız treba odmah da pristupimo ovom pitanju maddeci 1. til. materjalist; ct. özdekçi 2. lig. materijalista (onaj ko pridaje znacaj novcu i imetku) maddecilik til. materijalizam; ct. özdekçilik maddeleşme
materijalizacija
maddesel materijalan maddeten a materijalno, terijalnom pogledu
u
ma-
maddi a materijalan (u raznim znacenjima); til. materijalisticki; - delil jur. materijalni dokaz; - hata fakticka, materijalna steta; - istihsal materijalna proizvodnja; mallar materijalna dobra; - zarar materijalna steta maddileşrnek
materijalizovati se, ob-
jektivizovati se maddilik materijalnost maddiyat a materijalne stvari madem a posto, kako; ako, ukoliko; ... öyle söyledin, öyle yapacağım posto si tako rekao, tako cu i uradili mademki v madem maden a 1 1. ruda; mineral; - boku sljaka; - ilmi mineralogija; - ocağı rudnik; - yatağı leziste rude 2. rudnik, majdan; lig. majdan 3. metal; - bilimi metalurgija; has - plemeniti metal ll metalni, od metala madenci 1. rudar 2. minaralog madencilik rudarstvo madeni a 1. metalni; metalski; - sa-
nayi metalska industrija '2. ·mineralni; gübreler mineralna djubriva maden kırmız hem. crvena materija antimanski h jedinjenja maden kömürü kameni ugalj madensel metalni; - bir renk metaina boja madensi 1slican metalu ll metaloid maden suyu mineralna voda, kisela voda maderşahi
p matrijarhalan
maderşahilik
soc. matrijarhat; cf. ana
erki madik (-ği) 1. igra klikera 2. arg. podvala, smicalica, trik; - atmak (etmek ili oynamak) podvaliti, nasamariti madikçi arg. lupez, varalica madrabaz p. 1. trgovac (stokom, ribom, povrcem) 2. prevarant, varalica, spekulant (u trgovini) madrabazlık 1. trgovina (stokom, povrcem 2. varanje; spekulisanje
madun a ı 1. nizak, donji 2. nizi (u sluzbi), potcinjan ll u funkciji sastavljenih postpozicija /-ın/ - ünde ispod maestro maestro, set orkestra mafevk a arh. 1 1. visi, gornji 2. stariji, visi (u sluzbi) ll u funkciji sastavljenih postpozicija; /-ın/ - inde iznad, nad mafiş a 1 nema, nestalo je 11. mafis (kolac od testa sa jajima)
matsal a 1. anat. zglob, clanak; cf. eklem 2. teh. sastavak, spoj, zglob magazın
magazin,
ilustrov~ni
casopis
magma geol. magma magnezit geol. magnezit magnezyum hem. magnezijum magri zool. jegulja ugor (Conger canger) mağara
a pecina, spilja; -
insanı
pe-
cinski covek
665
;ı,
l·!ı
mağara· bilimi
1:.· ll 1 1
i'.1
il \:
ı:
F :\
il
mağara bilimi mağara
cime; /-al - vermemek v. - bırakmamak; / -al - yok nema razloga; nema potrebe
speleologija
bilimci speleolog
a 1. magazin, velika pro-
mağaza
davnica 2. skladiste, spremiste mağdur a ostecen, postradao, nastradao; nepravicno okrivljen; cf. kıygıri
mağduriyet
a v.
mağdurluk
mağdurluk
nepravda, nepravicnost; cf.
mağfiret
a isi. prastanje· grehova (od
boga) mağfur a pomilovan onaj kome su oprosteni gresi
, mağlübiyet a poraz; cf. yenilgi; - e uğ ramak pretrpeti poraz; /-ı/ - e uğratmak
naneti poraz, poraziti
a porazen, pobedjen; - etmek pobediti, poraziti, savladati; !-al - olmak pretrpeti poraz, biti porazen; Beşiktaş, Galatasaray'a - oldu Besiklas je porazan od Galatasaraja mağmum
a 1. tuzan, potisten, utucen
2. tmuran, natusten, oblacan (o danu, vremenu)
a 1 stanovnik Magreba ll mag-
rebski mağrib (-bi) a arh. 1. zapad 2: (sverne zemlje Afrike bez Egipta)
Mağreb
mağrur
nadmen, ohol, sam6uveren; razmetljiv, hvalisav; - olmak oholiti se, razmetatise mağrurtanmak
oholiti se,
mağrurluk oholost,
razınetali
se
nadmenost, -sa-
mouverenost a mesan, necist; cf.
mahana p nar. v. bahane maharet a vestina, umesnost, vicnost; - le vesto, umesno
boravka, prebivaliste O /-al - bırakmak ne ostavljati mesta, ne dati povod; /-al - kalmamak nemati mesta, nemati potrebe za
vest,
ume.san,
spretan maharetsiz nesposoban; nespretan maharetsizlik nesposobnost; retnost, neumesnost
nesp-
mahcubiyet a stidljivdst; zbunjenost,
smetenost mahbube voljena zena mahcup a stidljiv, sramezljiv; postideti; - olmak stideti se
/-ı/
etmek
mahcupluk v. mahcubiyet mahcur a jur. pod tutorstvom (starateljstvom); cf. kısıtlı mahcuz a. jur. stavljen pod zabranu (o imovini i si.); sekvestriran; konfiskovan mahdum a arh. sin, musko dete, nas-
lednik mahdut
karışık
mahal (-Ili) a mesto; gönderilen uputno mesto, odrediste; ikamet - i mesto
666
mahalli a mesni, lokalni; cf. yerel; adetler lokalni obicaji; - idare lokalna uprava; - saat astr. lokalno vreme
maharetli sposoban;
mağlüp
mağşuş
mahalleli 1 iz iste mahale ll zitelj iste
cetvrti
kıygınlık
mağribi
mahalle a mahala, cetvrt, kvart; kenar - siromasna mahala (na periferiji grada) O - · çapkın i nespretan udvarac; - kahvesi gibi kao na pijaci (o bucnom mestu); - karısı svadjalica, svadljiva zena; - tavrı razuzdanost, nepristojnost
a 1. ogranicen 2. malobrojan
mahfaza 1. futrola; riavlaka; kosuljica 2. kutija (za dragocenosti) mahfazalı 1. s futrolom; s navlakom; s kosuljicom 2. zasticen, skriven
mahfil
a. 1. sastajaliste, klub 2. drust-
mahrek
vo, krug; sanat - leri umetnicki krugovi siyasi - ler politicki krugovi mahfuz a zasticen; skriven, cuvan; kanunen - zakonom zasticen; bütün haklar - dur sva prava su zasticena mahıv (-hvı)
mahir
a. v.
a. unistenje; istrebljenje
maharetli
mahirane a-p vesto, spretno mahiye ı mesecni ll mesecno mahiyet a. osobina, karakter, priroda; almak poprimiti karakter (vid) 2. sustina; meselenin - ini bilmiyorum ne znam sustinu problema mahkeme a. sud; sudjenje, sudski proces; - iskemiesi optuzenicka klupa; lerde sürünrnek vuci se, potucati se po sudovima; tevkalade - preki sud; temyiz - si apelacioni sud O - de dayısı olmak imati zastitnika (protekciju); - duvarı bestidan, besraman; - kadıya mülk değil polozaj i moc nisu veciti; - kapısı sud; (iş) mahkemeye düşmek doci do suda (o sporu) mahkemelik 1. sudska stvar, stvar suda, za sud; - olmak imati posla sa sudom; doci na sud mahkük (-kü) a izrezan, izdubljen; izgraviran mahkükat a rezbarije; gravire mahküm a osudjenik; Idam - u osudjenik na smrt ll 1. osudjen; hapse - osudjen na zatvar 2. prinudjen, osudjen (da nesto cini); bu akşam evde kalmaya um prinudjen sam da veceras ostanem kod kuce; /-ı, caf - etmek osuditi; olmak 1) biti osudjen (na sud u) 2) dat. biti osudjen na, biti prinudjen mahkümiyet a 1. osudjivanost, ranija kazna; hiç bir - i yok nije (ranije) osudjivan 2. rok izdrzavanja kazne mahlas a arh. !it. pseudonim ·
mahlep (-bi). a bot. magriva, mahalebvisnja (Prunus mahaleb) mahlük a stvorenje, b ice; cf. yaratık · mahlükat a stvorenja, bica mahlül (-lü) a 1 hem. rastvor; cf. eriyik ll 1. bez naslednika (o imovini) 2. slobodan, upraznjen (o mestu) mahlüt a hem. smesa
ı
mesan, sa primesama ll
mahmude a bot. povojnica, socnica (Convulvulus scammonia) mahmudiye a mahmudija (zlatan novac za vreme sullana Mahmuda ll) mahmul (-lü). a 1 1. nalovaren 2. pripisan kome ll arh. gram. predikat mahmur a. 1. mamuran, jos neotreznjen (od preteranog pica) 2. bunovan, paspan 3. setan, ceznutljiv; bakış ceznutljiv pogled mahmur çiçeği bot. v. mahmurlaşmak
çiğdem
postali mamuran
mahmurluk 1. mamurluk, mamurnost; - unu bozmak rasterati marnurluk 2. bunovnost, sanjivost, pospanost mahmuz a 1. mamuza (cizme) 2. mamuza, ostruga (petla i drugih ptica) 3. mor. kljun, pramac (broda)·4. potporani (mosta) mahmuzlamak ak. mamuzati (konja) mahpus a 1 zatvorenik, zatocenik ll uhapsen, zatvoren mahpushane a-p zatvar mahpusluk · zatocenistvo, trajanje robije matıra
robijastvo;
a drvena posuda (za nosenje
grozdja)
mahrama a arh. marama matıreç (-ci) a 1. izlaz 2. mat. imenitelj 3. trg. poreklo, izvor (izvozne robe)
mahrek a arh. 1. astr. orbita; cf. yörünge 2. putanja (zrna, granate)
667
mahrem mahrem a 1 1. isi. zabranjen (serijatom) 2. zabranjen (o braku izmedju biliskih rodjaka) 3. poverljiv, tajni 4. prisan, blizak, inliman ll blizak, upucen u tajnu (prijatelj) mahremiyet a tajnost, poverljivost mahrukat a arh. gorivo; cf. yakacak mahrum a ab/. !isen; ct. yoksun; /-dan/ - bırakmak (ili etmek) lisiti; - kalmak (ili olmak) lisiti se, biti !isen mahrumiyet a 1. oskudica, beda, siromastvo; - bölgesi nerazvijena, siromasna oblast 2. psih. frustracija mahrut a arh. kupa, konus mahruU a konusan, kupast mahsuben a na racun, za racun cega mahsul (-lü) a 1. proizvod; fig. plod, rezultat cega; sanayi - leri industrijski proizvoc::li; tarım - leri poljoprivredni proizvodi 2. letina, berieel mahsulat plodovi
(-tı)
a proizvodi, produkti; fig.
mahsuldar a-p plodonosan, plodan, bericetan; ct verimli mahsup a zaracunat, uracunat; 1-ı,-a/ etmek (ili yapmak) zaracunati, ukljuciti mahsur a. okruzen, · opkoljen; op~ sednut, blokiran; - kalmak biti opkoljen, opsednut mahsus a dat. ı ·1. svojstven, karakteristican 2. specijalan; specijalno namenjen; erkeklere - tur za muskarce; şahsa (ili zata) - tur licno, na licnost (pismo, dokumenat) ll '1. specijalno; buraya, - seni görmek için geldim dosao sam ovamo specijalno da bih te video 2. svesno, namerno; arkadaşım - geç kalmış moj drug je svesno zakasnio mahsus2 a arh. primetan, opazljiv, ocigledan; - bir hata ocigledna greska; bir muvaffakiyet zapazen uspeh mahşer
668
a is/. poslednji sud; - günü
sudnji dan 2. fig. velika guZva, pometnja o - midilisi spletkaros, sitan pakosnik; - e dönmek postati prenaseljen (o mestu)
mahun 1 bot. mahagoni (Swietenia mahagoni); - rengi mahagoni boja, crvenkastosmedja boja ll od mahagonije; - mobilya namestaj od mahagonije mahunya bat. mahonija, ukrasni zirnzeleni sib (Mahonia) mahut a ab. pej. poznat; notoran, famozan mahvetmek ak. unistiti, razoriti;. istrebiti; pakvarili mahviyet a arh. skromnost, umerenost mahvolmak 1. pass. od mahvetmek 2. propasti mahya p. 1 . iluminacija od kandila i lampica (izmedju dva minareta za ramazanskih noci) 2. slemena greda, mahija 3. (ili - kiremidi) dugacak, polucilindricni crep (za pokrivanje slemena) mahyacı 1. iluminator ·2. prepokrivac
mahija mahyalık olovna ploca (za pokrivanje krovnih uglova)
mahzar a peticija mahzen a podrum, podzemno skladiste mahzun a tuzan, potisten, zalostan; cf. üzgün; /-ı/ - etmek rastuziti, oneraspoloziti mahzunluk tuga, potistenost mahzur a 1. opasnost, rizik; cf. sa- görmek smatrati rizienim 2. smetnja prepreka; teskoca kınca;
mahzurlu opasan, riskantan; nezgodan mail a 1. nagnut, ukosen 2. dat. sklon cemu; eğlenceye - sklon zabavi 3. zaljubljen 4. slican, koji naginje ka; pembeye - sarı zuto sa nijansom ljubicastog maile a nagib, kosina
makasıama 1. gl. im. od makaslam.p.ki 2. ukrstanje, ukrstavanje; - ateşi ·v.oj., unakrsna vatra 3. agr. potkresivanje ·
main ar. arh. romb maişet
a. arh. sredstva za zivot
maiyet a svita, pratnja majeste velii':anstvo, visoi':anstvo majör 1. vazan, znai':ajan ll visipojam u logici
makabii (-bii) a prethodno vreme; minuli period; - ine şamil jur. retroaktivan makadam makadam, put od istucanog kamena makak (-ği) zool. morska mai':ka, makako-majmun (Macaca) makale a i':lanak (novinski i si.) makam a 1. mesto, polozaj, rang 2. instancija, nadlezna vlast; son - poslednja instancija 3. muz. makam; sklad, ton makara a 1. kalem 2. vitao, i':ekrk O /-ı/ - ya almak naragivati se - çekmek curlikati, cvrkutati (o pticama); - gibi konuşmak govoriti kao navijen; - ları koyuvermek (ili salıvermek) prasnuti u smeh, grohotom se nasmejati; - yı takmak narugivati se, ismejavati, segai':iti se; - ları tutamamak ne moci se suzdrzati od smeha, pucati od smeha lı kuş
ptica
makarna makaroni makarnacı
makaslı
böcek zool. makazar (Lu-
canius)
majüskül ( -lü) veliko slovo
makaralı s kalemom O koja stalno peva
makaslamak ak. 1. seCi makazama, rezati, obrezati 2. fig. ustinuti (za obraz) ·. 3. seci, skracivati (i':lanak, film) 4. afg. krasti '
makarondzija; salj. Talijan
makas a 1 1. makaze, noznice 2. zel. skretnica 3. spojnica, kvai':ilo (automobila) 4. opruga, feder 5. podupirai':, potporanj 6. busilica (karata) 7. klesta (rakova) ll dosta! zavezi! - ı kapa! zavezi! zatveri labrnje! makasçı
1. makazar 2. skretnii':ar 3. arg. lopov, varalica, lupez makasçılık 1. skretnii':arski posao 2. seckanje (novinskih clanaka); plagiranje
makastar a-p krojacki radnik makat a. 1. sediste, secija 2. prekrivai': minderluka 3. arg. zadnjica, dupe makber a. grob; cf. mezar makbul (-lü) a. prihvatljiv, dopustiv; moguc 2. dopadljiv, prijatan; - e geçmek dopadati se, svidjati se 3. trazen, kurentan makbuz a. priznanica, kvita; cf.
alındı
Makedonca makedenski jezik Makedonyalı
makedonac
maket maketa maketçi strui':njak za makete maki1 sikara, sibljak, siprazje maki2 zool. prstas, lernur (Lemur) makine 1. masina; aparat; - inşaatı masinogradnja; - sanayii masinska industrija; dikiş - si sivaca masina; yazı si pisaca masina 2. mehanizam; saat - si satni mehanizam 3. nar. automobil, masina 4. fig. aparat, masinerija; devlet - si drzavni aparat o - yi bozmak pokvariti' stomak; - çekmek siti (sivacom masinom); - gibi kao masina, brz, tacan, precizan; - gibi adam vredan i brz i':ovek, i':ovek-masina makineci masinista; mehanicar makineleşme
mehanizacija
makineleşrnek
mehanizovati se
makineleştirmek
rımı
ak. mehanizovati; ta- mehanizovati poljoprivredu
ma kineli
1.
mehanizovan
2.
au-
669
makineyağı
tomatstski; mehanicki; - tüfek mitraljez; tüfek gibi konuşmak brzo govoriti
. makyajcı sminker
makine yağı masinsko ulje makinist 1. masinista 2. mehanicar 3. masinovodja makinistlik posao hanicara, vozovodje)
masiniste
(me-
makrosefal makrocefalan menormalno velike glave (covek) maksat (-dı) a 1. cilj, svrha, namera; zamisao; - gütmek tajno kaniti, smerati; a uygun svrsishodan; gizli - zadnja misao 2. zelja s ciljem, s namerom; fig. zia-
nameran maksatsız bez bez lose namere
naınere;
fig. nesvesno,
maksirnal maksimalan maksimum 1 maksimum ll maksimalan maksure a arh. 1. mesto u dzamiji (odvojeno za sultana) 2. deo kuce u koji ne ulaze tudjini makta (-ı) a 1. izrez, isecak 2. deo sume odredjen za secu 3. /it. poslednji stih (kaside i gazela) maktu (-u) a 1. utvrdjen, definitivan; fiyat utvrdjena, fiksna cena 2. prodaja kvantom, djuture (bez merenja) maktul (-lü) a ubijen; olmak) pasti mrtav, poginuti
Makyavelcilik kupulozna politika
makijavelizam;
besr-
Makyavelizm v makyavelcilik maı1 stoka, marva, blago
makrama v mahrama
maksatlı
makyaj sminkanje, makijaza; - yapmak sminkati se
düşmek
(ili
maı2 1. imovina, imetak; svojina; - a el. koymak jur. sekvestrirati, konfiskovati; edinmek 1) postali vlasnik, o bezbedili imetak 2) prisvojiti; - etmek 1) steci 2) smatrati svojim, prisvojiti (delo, izum i si.); /-al - olmak 1) postali svojina; bütün insanlığın - ı olmak postali svojina citavog covecanstva 2) stajati, kostati; baba - ı nasledje, ocevina 2. roba; - çeşidi asorIiman robe; - mübadelesi robna razme~a; tüketirtı - ları potroi'ma roba 3. nikogovic, hulja 4. arg. droga 5. arg. riba, parce (lepa zena ili devojka) o - bulmuş Mağribi gibi olmak biti van sebe od radosti, biti veoma zadovoljan; - caniısı gramziv; - ın gözü nitkov, hulja; - meydanda to nije tajna; sve je cisto (o poslu i si.); - - ı çeker post. para na paru ide; sandığı drzavna kasa
mala p. mistrija, zidarska sp akla
lopatica,
malata teh. osovina, vreteno malak (-ğı) bivolcic malakit min. malahil malaklamak okotiti (o birolici) malalamak ak. ravnati, glacati (zidove)
makul (-lü) a 1. razumljiv, jasan; - bir düşünce jasna misao 2. razborit, razuman, pametan; logican 3. fig. pogodan, povoljan; - bir fiyat povoljna, razumna ce na
malarya malarija; - ya tutulmak oboleti od malarije
makule a 1. so rta, vrsta; vid 2. log. kategorija; cf. ulam
malaz nar. 1. neuzorano zemljiste, zemljiste u korovu 2. poplavljeno zemljiste
makus a 1 . arh. obrnut, naopak; cf. ters 2. fig. los, zao (o sudbini, sreci)
malca materijalno, terijalnom pogledu
670
malama nar. zito pomesano sa slamom
malayani a besmislen, apsurdan
imovno,
u
ma-
mamut malen a v.
maıca
malüliyet a posobnost
malgama amalgam malı taşı
malüllük v maluliyet
arh. kamen za sidro
mali a 1. imovni, materijalni; - durum materijalno, imovno stanje 2. finansijski, novi':ani; - sene (ili yıl) finansijska godina malihulya a 1. seta, melanholija 2. masta, uobrazilja; cf. kuruntu malik a vlasnik, sopstvenik; cf. sahip malikane a-p imanje, posed, majur maliye a finansije; Maiiye Bakanlığı ministarstvo finansija; - müfettişi finansijski kontrolar maliyeci finansist, finansijsl
fiyatı)
ek. proizvodna
govedja kuga
mallanmak steci imetak, obogatiti ·se mal müdürlüğü finansijska uprava kaymakamluka mal müdürü finansijski direkter sreza (pri ministarstvu finansija u Turskoj) malt slad (za pivo) Malta eriği bat. musmula japanska (Eriobotrya japonica) Malta humması vet. kozja groznica (u zemljama Mediteraml) Malta palamudu zool. riba-pilot (Naucrates ductor) Maltezanin
Maltız keçisi malteska koza (sitna koza koja daje dosta mleka)
malül (-lü) a invalid; harp (ili ü ratni invalid
savaş)
malüm a 1 1. poznat; herkesçe - olay opstepoznata pojava 2. gram. aktiv, aktivan glagol ll jasno, razume se, bez sumnje; - olduğu üzere kao sto je paznato malumat a znanje, poznavanje, obavestenost; insan yaşadıkça - ını artırır i':ovek se ui':i dok je ziv 2. obavestenje, informacija; - almak obavestiti se; - vermek obavestiti, upoznati malümatfuruş a-p. iron. sveznalica, onaj ko prodaje znanje
mallımatlı ·obavesten, upucen, upoznat; cf. bilgili malümatsız
neobavesten, neupucen
malzeme a 1. materijal (u raznim znai':enjima) cf. gereç; inşaat - si gradjevinski materijal 2. izvori (koji se koriste u pripremanju naui':nog dela)
malkoç ist. komandantakindzija
Maltız
invalidnost, telesna nes-
-
mama 1. hrana za odoji':ad 2. arg. mama, vlasnica burdelja mamafih ipak, i pored toga mamaliga mamaljuga, kai':amak mambo mambo (juznoamerii':ki ples) mamelek a arh. sav imetak, sve sto se nalazi u i':ijem posedu ıri~mul (-lü) a 1 napravljen; izradjen ll proizvod, fabrikat
mamulat a proizvodi, produkti, fabrikati marnur a 1. napredan, uspesan; cf. ba2. obradjen, kultivisan 3. naseljen, nastanjen, dört başı - savrsen, besprekoran
yındır
mamure a napredno (obradjeno) mesto mamut zool. migenius)
mamut
(Eiephas
pri-
671
ma na mana a smisao, znacenje; cf. anlam; /dan/ - çıkarmak pogresno protumaciti, izvesti pogresan zakljucak; - sına gelmek znaciti, oznacavati, imati znacenje; !-al vermek protumaciti prokomentarisati, dati sud; tam - sıyle u punom smislu, u potpunosti; kelimenin tam - sıyla u punom smislu reel manalı 1. koji ima znacenje (smisao), smisaon; smislen; iki - dvosmislen 2. aluzivan, simptomatiöan 3. izrazajan, znacajan (o pogledu, reci); - bir bakış znacajan pogled manasız 1. mesmislen 2. fig. umesan, neosnovan, nerazlozan
manasızlık
mandalina bot. mandarina (Citrus nobilis) mandailamak ak. 1. zamandaliti, zatvoriti, staviti zasun 2. pricvrstiti stipaljkama (ves) mandallı 1. zamandaljen, zatvoren mandalom 2. s mandalom (vrata) 3. pricvrscen stipaljkama
mandapost postanska uputnica mandar mor. mali cekrk, dizalica mandarin ist. mandarin (visoki kineski cinovnik)
ne-
besmislenost; besmislica,
gl upost
mandater mandatar mandepsi arg. zamka, smicalica, obmana; - ye basmak (ili düşmek) nasesti, nasankati se
manastır manastır
manav trgovac dükkanı piljarnica manavlık
mandıra
povrcem,
piljar;
-
trgovina zelenisem, piljarstvo
manca 1 . jelo, h ra na, mandza 2. hra na za pse i macke mancınık (-ğı)
1. arh. voj. katapult 2.
motovilo za svilu mancınıkçı
razmrsivac svilenih vlakana
sa caura ·ıl
Mançu Mandzurac Mançuca mandzurski jezik manda 1 biVo; - gibi jak kao bivo, (o snaznom coveku); - gibi yemek mnogo ibrzo jesti manda2 mandal mandacı
mandatar
manda gözü nar. novcic od nikla (2 kurusa) mandal1 a 1. manda!, zasun, zasovnica 2. stipaljka (za rublje) 3. muz. kljuc, civija (kod zicanih instrumenata) mandal2 v. evlek
672
bacija, pastirsko letiste, mand-
ra mandıracı
bacijar, mandradzija
mandırağa bat. alrauna, mandragora (Mandragora acaulis)
mandolin mandolina manej manjez, jahacka skola manen a 1. po smislu, po znacenju 2. duhovno, moralno manevi a 1. moralni, duhovni; - destekleme (ili yardım) moraina podrska 2. arh. usvojen, usinjen; - evlat usvojeno dete maneviyat a 1. moral; prisustvo duha; moral, stanje morala; - ı bozulmak (ili kı rılmak) klonuti duhom, demoralisati se; /ın/ - ını kırmak narusiti moral, demoralisati manevra 1. manevar, manevrisanje (masine, lokomotive, broda); - yapmak izvoditi manevre, manevrisati 2. voj. manevri. ratne vezbe; - fişeği manevarski metak 3. fig. smicalica, varka, spletka; çevirmek manevrisati, okolisiti, lukavo postupati
mantar bilimi manga 1. vaj. desetina, odeljenje 2. mor. spavaonica (na brodu) manga! manga!; ugalj, 6umur
-
kömürü drveni
mangan, manganez hem. mangan mangır 1. arh. mangura, sitan bakarni novcic 2. komadic cumura (za pripaljivanje nargile) 3. arg. lova; bende - kalmadı ostao sam bez love mangırlı
arg. pun love, lovan
mangırsız
bez prebijena pare, bez fi-
lera mangiz arg. lova mani1 manija, strast; pomama, ludilo mani2 !it. manija (narodna pesma) mani (-i),-yi/ smetnja, prepreka; ct. engel; /-al - olmak sprecavati, ometati, sputavati mania a 1. prepreka, pregrada; barijera; barikada; cf. engel 2. fig. smetnja, teskoca manialı
s preprekama (pregradama, prepönama, barijerama); - yarış trka s preponama manidar a-p v.
manalı
manifatura tekstil, tkanine
manita arg. lukavstvo, podvala, prevara manitacı
varalica, lupez
manitacılık
podvaljivanje,
kradja,
svindleraj manivela poluga; - kolu krak poluge mankafa 1. gl up, tup 2. nar. oboleo od sakagije (o konju) mankafalık 1. tupoglavost, loumnost 2. sakagija (bolest konja)
ma-
manken maneken (lutka, model); manekenka manolya bat. magnolija (Magnolia grandiflora); miris od magnolije manometre manometar mansap
(-bı)
mansıp (-bı)
a geag. us6e a arh. zvanje, visok po-
lozaj; ct. orun mansiyon povoljan prijem, odziv; pohvala (knji.Zevnog dela) manşet 1. manzetna, taslica 2. zaglavlje, krupan naslov (na prvoj stranici novina)
manşon 1. muf (krzno za grejanje ruku) 2. teh. obruc, spojnica
maniple manipulator, telegraiski kljuc
mantar 1. gljiva, pecurka; ak - vrganj (Agaricus); horoz - ı paprenjaca (Cantharellus cibarius); kurt -ı puhara, pusa (lycoperdon); sinek - ı knjega (Amanita) 2. gljivica, bakterija 3. zapusac, cep; ağacı hrast-plutnjak (Quercus suber); tabaneası decji pistolj (sa pampurima) 4. plovak (udice i si.) 5. njuska 6. arg. laz, izmisljotina; - atmak lagati, izmisljati; basmak zagristi udicu, nasesti O - gibi yerden bitmek rasti kao pecurke; - hastalığı mukoza
manipülatör 1. telegrafista 2. v. maniple
mantar biçimli pecurkast, u obliku pecurke
Manisa lafesi bat. sasa (Anemone pulsatila)
mantar bilimi mikologija, nauka o gljivama
manifaturacı
trgovac tekstilarn
manifaturacılık
trgovina tekstilarn
manifesto tovarni list; deklaracija o teretu 2. v. bildiri manika ventilacijski otvor (na brodu) manikür manikiranje manikürcü manikir (ka)
673
mantarcı
mantarcı 1. uzgajivac gljiva 2. arg. lazljivac; varalica, prevaranl
manyetit magnetovac, gvozdena ruda sa magnetnim svajstvima (Fe2 04)
mantarcılık 1. gajenje gljiva 2. arg. lazljivost; prevara; lopovi!Jk
manyetize namagnelisan; - etmek namagnelisali
mantardoğuran bot. felogen (spoj lkiva koji omogucava oplulavanje)
manyetizma 1. magnelizam 2. hipnoza; /-ıl - etmek hipnotisali
mantarlamak arg. prevariti, obmanuti mantarlaşma bot. oplutavanje, pretvaranje lkiva u plutu
mantartı 1 . sa pecurkama, s gljivama 2. aboleo od mukoze, zahvacen mukozom mantarlık
meslo za uzgajanje pecurki
mantı1 jelo od lesla i mlevenog mesa
mantı2 mor. cekrk, vilao mantık (-ğı) a logika; logicno misljenje; - bilgini logicar 2. til. logiko
mantıkçı
llogicar ll logican
mantıkçılık
til. logicizam
mantık dışı
besmislen, apsurdan
mantıki
mantıklı
av.
mantıklı
1. logican 2. razuman
mantıksal
1. logicki, koji se odnosi na logiku 2. logican mantıksız
1. nelogican, besmislen 2.
nerazuman mantıksızhk
nelogicnost
mantis mat. manlisa manto zenski kapul mantol menlol mantoluk slof za kaput manyak
(-ğı)
manijak
manyakça manijacki manyaklık
manijacko ponasanje
manyat (-lı) 1. ribarski camac (sa Iri para vesala) 2. mala ribarska mreza manyetik magnetni
674
manyetizmacı
hipnolizer
manyeto magnetoelektricna masina, magnelo manyezl magnezijum-oksid manyezit magnezit manyok bat. manioka, tapioka (manihat utilissima) manzara a 1. pogled, prizor, panorama; pejzaz 2. tig. slika, izgled, stanje Türkiye'nin 1940'ta - sı slika (stanje) Turske iz 1940. godine manzaralı
s lepim pogledom (o kuci,
mestu) manzarasız
neugledan, neprivlacan (o
mestu) manzum a stihovan, u stihu manzume a 1. pes ma 2. ustrojstvo; ct. dizge
artı.
sistem,
mapa 1 . prsten (za privezivanje brodova) 2. lampa, fenjer sa slitom (za osvetljavanje brodova) mapus nar. v. mahpus mapushane v. mahpushane maral kosuta, srna marangoz stolar; larski pritezac marangoz
balığı
mengelesi sto-
v. testere
balığı
marangozhane stolarska radionica marangozluk stolarski zanat maranta bat. arnerieki skrob, slrelasti koren (Marantha arundinacea) maraton sp. maraton
martavalcılık
:maraz. a. 1. 1. bolesi 2. nepodnosljivo stanje ll hirovit maraz a nesporazum, .svadja, rasprava; - çıkarmak izazvati svadju ı:narazi
a patoloski; fig. bicijl, ljubomori i si.)
bol~stan
(o am-
marazianmak oboleti, razboleti se marazlı
bolestan; bolesljiv, slabunjav
marazlık
fig. tezak polozaj, skripac
marda losa roba, skart, turda mareşal
(-li) marsal
mareşallik
marsalski cin, marsalsko
dostojanstvo margarik; - asit margarinska kiselina margarin margarin marifet a 1. znanje, poznavanje 2. vestina, umesnost; sposobnost 3. cudnost, cudnovatost (u u ponasanju) 4. arh. posredstvo; - iyle posredstvo, putem ... marifetli vest, umesan, sposoban mariz a arh. bolesljiv, slabunjav mark marka (nemacka i finska novcana jedinica) marka 1. marka, znak,' oznaka; fabrika - ı fabricki znak 2. zetcin 3. sp. markiranje,
pokrivanje (u fudbalu) markalamak ak. 1. markirati, oznaciti 2. ·pokrivati, markirali (u fudbalu) . markalı markiran, oznacen markasız
bez osnake, neoznacen
marke; - etmek sp. markirati, pratiti, drzati (protivnickog igraca) market kolonijalna prodavnica marki markiz markiz 1. markiza 2. velika fotelja, dvosed 3. platneni zaklon od sunca (iznad prozora, vrata i si.) 4. arhit. ukrasna nadstresnica (iznad prozora)
markizet (-ti) tekst. markizet, tanka pa-· mucna tkanina marley plasticni materija (za pod) marmelat marmelada marn geol. laporac maroken 1 maroken, safijan (koza) ll od marokena marokenci proizvodjac marokena maron kestenjast (o boji) marpuç p lu la za nargile marpuççu izradjivac i prodavac lula za nargile mars dupli dobitak (u tavli); - etmek dobiti dva poena (u tavli); fig. zapusiti usta, ne dati kome da govori; - olmak izgubiti nem, cutati Mars astr. Mars marsık ugljen od drveta, cumur; arg. Crnac O- gibi crnputast
p vrsta rasnog magarca; budala, idiot
marsıvan
eşeği
marsıvan
otu bot. kaloper (Tanacetum
balsamita) marş 1 1. muz. mars, koracnica 2. himna; istiklal - ı nacionalna himna Turske milli - nacionalna himna 3. tekst. pedala (tkackog razboja) ll (napred) mars! (komanda) marşandiz
teretni voz
mart mart; - dokuzu martovska vejavica, "baba marta" (u trecoj nedelji marta) o - havası gibi prevrtljiv, cudljiv; _., içeri, pire dışarı dosli divlji i isterali pitome; - kedisi nestasko, vragolan martaval nar. laZ, izmisljotina, ujdurma; - atmak (ili okumak) ispredati laZi, lagati, brbljati martavalcı
arg. lazov, hvalisavac
martavalcılık
hvalisanje, razmetanje
675
martı
martı zaaf. galeb (Larus); gümüşsel galeb srebrnasti (Larus argentatus): kara başlı crnoglavi galeb (Larus melanocephalus); küçük - galeb mali (Larus canus)
marul bat. locika (Lactuca sativa) bat. cemerika
(Ve-
maruz a 1. podvrgnut, izlozen; /-al - bı rakmak podvrgnuti; 1-a/ - bulunmak, (kalmak ili olmak) podvrgnuti se, izloziti se; suociti se s cime; tehlikeye - kalmak suociti se sa opasnoscu maruzat a arh. molba, predstavka; izvestaj (starijem) marya 1. ovca 2. zenka (zivotinja) 3. mesana sitna riba; - ağı mreza za lov sitne ribe (-ssı)
a usisivanje, upijanje, ap-
masa 1. sto; - başına geçmek sesli za sto; - başında za stolom; kumar - sı kockarski sto; müzakere - sı pregovaracki sto; yazı - sı v. yazı; yemek - sı sto za rucavanje 2. odelenje, odsek (ustanove); cinayet - sı odeljenje za ubistva (u policiji) 3. fin. imovina bankrota (koja se deli izmedju poverilaca) 'masaj masaza masajet maser masal a 1. bajka 2. basna 3. fig. bajka, izmisljotina, neistina, prazne price; - okumak (ili söylemek) pricati bajke, izmisljati, obmanjivati; ô- aleminde yaşamak 1) .iiveli u svetu bajki, mastali 2) provesti lepe trenutke (koji se mogu naCi samo u bajkama);- uydurma psih. fabulacija
676
kazivac (bajki,
poput bajke, kao bajka
masarif a troskovi, rashodi
(-dı)
a celicno ostrilo (za no-
masa tenisi stoni tenis masa topu v masa tenisi
Maruni maronit (pripadnik katolicke sirijacke zajednice u Libanu i Siriji)
mas sorpcija
masalımsı
masat zeve)
maruf a poznat; znamenit, glasovit
(-ğu)
pripoveaac,
masarika anat. opornjak, mezenterijum
martini martini
marulcuk ratrum)
masalcı
basni)
masif masivan masiko min. olavni oksid maskanyin nijumsulfat
min.
(prirodni)
amon-
maskara a 1 prijatan, zabavan; smesan, saljiv ll 1. lakrdijas, pajac 2. karnevalska maska 3. sprdnja, potsmeh; /-ı/ ya almak narugivati se kome; /-ı/ - ya çevirmek dovesti koga u smesan polozaj; /ın/ - sını çıkarmak sramotiti, ismevati, sprdati se s kime; - etmek 1) ismevati, dovesti u smesan polozaj 2) pokvariti, narusiti; - sı olmak doci u smesan polozaj; /ın/ - sı olmak sluziti kome za zabavu maskaralanmak praviti sebe smesnim, sluziti za zabavu maskaraiaşmak 1. biti zabavan 2. doci u smesan polozaj, slu.Ziti za po smeh maskaralık 1. lakrdijasenje, zabavljanje 2. sramota, bruka; - etmek izigravati budalu, glupirati se
maskarata kapica na cipeli maske maska (u raznim znacenjima) sini atmak fig. pokazati pravo lice, zbaciti masku; - si düşmek pokazati se u pravom svetlu; /-ın/ - sini çıkarmak (ili indirmek) skinuti s koga masku, otkriti cije skrivene namere maskeiemek ak. 1. maskirati, muflirati 2. fig. skrivati pravo lice, tajiti
ka-
maskelenmek pass. od maskeiemek
maşatlık
. maskeli s maskom; (za) maskiran; balo bal pod maskama, maskenbal maskesiz bez maske; fig. otvoren, koji ne skriva pravo lice
mastı çiçeği
bot. v. öküz gözü
mastika mastika (rakija) mastor, mastur arg. mrtav pijan masturi mor. najsiri deo broda
maskot maskota masiahat a arh. 1. posao 2. sigurnost
mir~
maslahatgüzar a dip/. otpravnik poslova; cf. işgüder
mastürbasyon masturbacija masum a ı 1. nevin, bezgresan 2. cist ll nar. nevinasce, malo dete masumiyet a nevinost, bezgresnost masumluk v. masumiyet
maslak (-ğı) a arh. 1. cesma iz koje stalno tece vbda 2. tank, mali rezeNoar 3. veliko korito, pojilo
masun a. abi. zasticen, sacuvan; skriven
maslüp a arh. obesen, umoren vesanjem
masuniyet a 1. zastita, sigurnost 2. imunitet; cf. dokunulmazlık
masmavi potpuno plav mason mason; -
Joeası
masura a 1. kalem, cevcica {za konac) 2. cev <':esme 3. arh. stara mera za tecnost
masonska
ıoza
masonluk masonstvo, masonerija masör maser masraf a trosak, rashod, izdatak; - ı çekmek pokriti troskove; - tan çıkmak imati neplanirane troskove; - etmek trositi novac; - görmek napraviti troskove; - kapısı posao koji iziskuje troskove; - kapısı açmak uci 'u posao koji iziskuje mnoog traskova; - ları kısmak smanjiti troskove, ograniciti izdatke; /-ı/ - a sokmak uvuci u trosak masraflı koji iziskuje mnogo troskova; skup; - bir iş skup posao, posao koji iziskuje mnogo troskova
masruf a potrosen massetmek sorbovati
usisivati;
upijati,
ap-
mastar a 1 . gram. glagolska imenica; masdar, infinitiv 2. ravnalo {molersko, zidarsko) mastara a. alhidada, pokretni lenjir za merenje uglova master magistar mastı
jazavicar (pas)
iur.
maşa 1. masice, vatralj 2. pinceta 3. papilotna (za uvijanje kose) 4. fig. orudje; - gibi kullanmak . upotrebiti koga kao orudje; /-ın/ - sı olmak biti upotrebljen kao cije orudje ô - gibi mrsav, suvonjav; · kadar malecan, makanja (o novorodjencetu); - nın ucuyle tutmak gnusati se, osecati odvratnost; - varken elini yakmak ne znati izvuci kestenje iz vatre, nepotrebno raditi na tezak nacin
maşacı
izradjivac i prodavac masica
maşalamak
uvijati {kosu)
maşalı
s masicama (pincetom, papilotnom ô eli - divalj, prkosan svadljiv (ob. o zeni) maşalık:
- etmek biti orudje u cijim ru-
kama maşallah a ı uzv. 1. masala! bravo! divno! sjajno! 2. da nije uroka! (od zlih ociju i si.) ll amajlija sa recju "maşallah": /ı/ - var kada se govari da je neko dobro da kucnemo u dNo! annemin bugün - ı var mojoj majci je danas dobro
maşatlık (-ğı)
groblje (nemuslimansko)
ob. jevrejsko
677
~rıı
ı. ;
lı!
m aşer maşenı maşeri
materyalizm . materijalizam; ct. maddecilik; diyalektik - dijalekticki ma. terijalizam
zajednica. drustvo
a drustven; ct. toplumsal
maşlah a zenski ogrtac (sa prorezima umesto rukava} maşrapa
a istok
maşuk
voljen
maşuka
matiz 1 mor. dugi splet (uzadi)
a metaini vrc, pehar
maşrık
matiz2 arg. mrtav pijan; - olmak nalokati se, naljoskati se matizlik pijanstvo, pijenje
voljena (zena)
matkap
mat1 (-tı) safi. mat; - etmek'matirati (i tig.); - olmak izgubiti. matom mat2 mat, !aman, mutan
matafyon otvor, rupa (na jedru ili satoru) • matah a iron. roba; blago, dobro; "cvecka" (o coveku); bu:ida bir ..:·mı sanki? zar je i to neko blago; senin ne - olduğunu bilirim znam kakva si ti "cvecka" matara a cutura matbaa a stamparija; ct. basım evi
matbaacı stampar; izdavac
basın
matem a zalost, ozaloscenost; crnina;
ct. yas; - tutmak biti u emini
matrak (-ğı) a 1 matrak, toljaga, batina ll zabavan, smesan; /-ı/ - a almak ismevati koga, terali segu; /-la/ - geçmek narugivati se, ismevati, segaciti se s kime matrakçı ist. ucitelj borbe sa 'matrakom (u Osmanskoj vojsci)
matriarkal (-li) matrijarhalan ct. anaerkil
matemli ozaloscen, u zalosti ct.
a obrijan
matuf a 1. nagnut, iskrivljen 2. usmeren, upucen; pripisan (kome); ""·olmak biti uperen (upucen. pripisan) matuh a arh. izlapeo; ct. bunak
matematika
maun vmahun
matematikçi 1. matematicar 2. profeser matematike yaslı
materyal materijal; ct. malzeme materyalist (-ti) materijalist; ct. maddeci
678
matrah a mera za oporezivanje, poreska stopa
matrut a izgnan, prognan, proteran
matbua,a stampana stvar
(-ği)
ak. matirati, potamniti
matmazel gospodjica
matruş
matbu (-u) a stampan
matematik
matla (-ı/ a 1. arh. izlazak (sunca, meseca) 2. /it. prvi stih (kaside i gazela)
matris tip. matrica
stamparstvo
a stampa: ct.
a svrdlo, busilica
matlup (-bu) a 1trazen, zahtevan ll dug
matafora mor. greda (za dizanje i spustanje camaca za spasavanje)
matbi.ıat
(-bı)
matlaştırmak
matador matador
matbaacılık
matine matine, dnevna predstava
maval a arg. laz, izmisljotina; - okumak lagati, izmisljati mavera (-i) a iza, preko, s onu stranu; trans; Maverai Kafkas Zakavkazje; Maverai Ürdün Transjordanija mavi a
ı
plav, modar; koyu - tam-
noplav ll plava ·boja: plavetnilo; gök - si nebesno plavetnilo O - boncuk hikayesi prica o plavoj djindjuvi (kaze se za. osobu koja zeli da ima dobre odnose sa razlicitim licima); - hastalık med. plava bolest (od urodjene mane srca i krvnih sudov~:>; kağıt almak arg. biti izjuren s posla (o-soferima); - kağıtvermek otpustiti, izjuriti s posla; - kantaron bat. modar evet, razlicak (Centaura cyanus) mavileşrnek
poplaveti, pomodreti
mavili u plavom odelu (o coveku)
mavimsi plavicast, modrikast
maviş
mavna a slep, tegljac, remorker mornar na remorkeru
mavuna v. mavna
maya 1 1. maja, kvasac; ferment; yo- sı kvasac za kiselo mleko 2. fig. osnova; srz; svojstvo; - sı bozuk. drzak, bezocan, beskarakteran ğurt
maya ağacı bat. uljana palima, zejtinpalma (Eiaeis guineensis)
mayalanmak ak. zakvasiti, fermentisati, staviti kvasac (u testo, rnleko i si.) fer-
mayalanmak vreti, previrati; narasiali maya lı 1. fermentisan, zakvasen 2. narastao (od kvasca) mayalık.pogodan mayasıl
za fermentaciju
med. ekcem, mayasil
miniranje
mayınlama
mayınlamak
ak. minirati, postaviti mine
mayıs1 maj
mayıs
böceği
zoo/.
gundelj
(Me-
lolontha vulgaris) mayışmak
mayabozan biol. antiencim
previranje;
miner
ınayıs2 dijal. sveze govedje djubre
maya2 nar. kanıila (zenka)
vrenje,
mayhoş 1. kiselkast, nakiseo (o slatkom); - elma nakisela jabuka; - bir içki oporo pice 2. fig. poljuljan, zategnut; hladan (o odnosima) aralarımız - nasi odnosi su poljuljani
mayıncı
mavzer mauzerka (vrsta puske)
mayalanma mentacija
maydanoz bat. persun (Petroselinum)
mayın 1. mina; - arama tarama gemisi voj. minolovac (brod);- tarlası minsko polje; - ları temizlemek cistiti mine, razminirati; kurulu - indukciona mina; serpme - fugasna mina; susltı - podı provodna mina; tanksavar tivtenkovska mina; yüzme - ploveca mina 2. arg. tikvan, budala
v. mavimsi
beloputa i plavokosa devojka
mavnacı
mayasız 1. bez kvasca, presan (o testu, mleku) 2. fig. prazan, "bez sokova" (o coveku)
mayhoşluk 1. slatkokiseli ukus 2. fig. zategnutost. zahladjenje (u odnosirna)
mavilik plavetnilo, modrina
mavimtırak
mayasıl otu bat. pepeljusa, trava od krasta (Teucrium polium)
nar. omlitaviti
mayi (-i) a arh. 1 tecnost ll tecan; ct. - yakıt tecno gorivo; cf. akaryakıt; buz kırma - i antifriz sıvı;
mayistra 1. mor. glavno jedro; krmeni jarbol 2. maestral, severozapadni vetar maymun 1. maymun 2. fig. majmun, rugoba, nakaza 3. spadalo, vragolan O - ekmeği ağacı bat. baobab (Adansonia digitata); - gibi 1) smesan, cudan 2) vragolast; - gözünü açtı iskuSio je, izvukao je pouku; - iştahlı nestalan, promenljiv (u ukusu, zeljama): - salatası krat-
679
maymun
balığı
ko i uzano odelo; - suratlı majmunolik, ruzan kao majmun
mazhariyet a dostignuce, ugled, glas
maymun balığı zool. sklat, morski andjeo (Squatina vulgaris)
mazı 1. bot. tuja (Thuja) 2. orascic, kvrga (na hrastovim listovima); - meşesi siskani hrast (Quercus infectoria) () - böceği zool. osa sisarusa, siskar (Cynips)
maymuncuk lauz
(-ğu)
maymunlaşmak
1. majmuncic 2. ka-
ponasati se kao maj-
a proslost; ct. geçmiş; - ye kaostati u proslosti, ne slediti savremene tokove mazi
rışmak
mun; kreveljiti se
maymunluk majmunarija, lakrdijanje maymunsular maki, polumajmuni (iz familije Lemuridae) mayna 1. mor. spustanje jedara 2. prekid, prestanak (posla i si.); - etmek 1) spustati pomocu uzadi 2) stiSati se, prestali (o oluji, bu ri) mayo kupaci kestim; kupace gacice
mazlum a 1. ugnjeten, mucen 2. tig. tih, miran, krctak
mazlumluk 1. ugnjetavanje, tlacenje 2. pokornost, krotkost mazmun a 1. smisao, znacenje 2. duhovita rei'::, ostroumna rei'::, dosetka maznun a arh. okrivljen, optuzen; mazoşist
mayşar
mazoşizm
nemacko srebro
maytap (-bı) p. mali vatromet, bengalska vatra 2. arg. podsmah, ruganje; - a almak rugati se, podsmevati se kome /-la/ - etmek (ili geçmek) praviti koga smesnim, segaciti se s kime mazzarrat a steta, gubitak
ct.
mazbut a 1. zapisan, upisan 2. zapamcen, nezaboravljen 3. ispravan, sofidan; - bir adam ispravan covek 4. zasticen (od elemtarnih nepogoda)
ct.
mazeretli opravdan; oprostiv
mazohizam
mazot 1. mazut 2. arg. pice; - u ye~ rinde nakresan; - u yerinde olmak biti pod gasom, nakresati se O - almak arg. :Zderati mazruf a zapakova n; kovertiran mazur a opravdan; oprostiv; - etmek (ili görmek) oprostiti, ne zameriti; (beni) görün izvinite, oprostite, ne zamerite mi mazurka mazurka (igra) meal (-li) a 1. smisao, znacenje 2. rezultat mealen apo smislu, po sadrzaju mebde (-i) a arh. 1. pocetak, ishodiste 2. nai'::elo, princip
mazeretsiz neopravdan; neoprostiv
mebiz a anat. jajnik
mazgal puskarnica; prorez (u tvrdjavi)
meblağ
mazgallı
s puskarnicama, s prorezima
m~har a postovan,
uvazen; slavan, istaknut, ugledan; - olmak postici, uspeti; biti na glasu
680
ct.
mazohist
mayonezli s majonezom, u majonezu
mazeret a opravdanje, izvinjenje; özür; - etmek izviniti se
potlacen.·
sanık
mayonez majonez
mazbata a arh. protokol; zapisnik; tutanak; - muharriri zapisnicar
tekovina;
a s uma, svota (novca)
meblağ a post. sa dat. usled, zbog; buna - stoga, zato; hastalığına mebni gelemedi nije mogao da dodje zboq botesti
mederılyels~ı
mebus Jetvekili
a
narodni poslanik;
ct.
mil-
mebusluk clanstvo u skupstini, poslanistvo, sluzba poslanika mebzul (-lü) a izobilan, abilan
mecmu (-u) ukupnost, eelina
a
1 sav,
.ceo,
mecmua a casopis, revija;
ukupan ıı.
ct. dergi
mecnun a arh. lud, bezuman; cf. deli mecnunane ludacki bezumno
mebzuliyet (-ti) a izobilje; blagostanje mecal a snaga, energija; - im ponestalo mi je snage
kalmadı
mecalsiz slab, nemocan; oslabiti, onemo6ati
düşmek
mecalsizlik slabost, nemoc; cf. dermansızlık
mecaz a preneseni, figurativan (smisao, izraz, znacenje) mecazi a u prenesenom znacenju, slikovit, figurativan mecbur a dat. prinudjen, primoran; obavezan; /-al- etmek prinuditi, primorati; /-al - kalmak (ili olmak) morati. biti prinudjen mecburi a prinudan; obavezan; ct. zorunlu; - iniş av. prinudno sletanje; - öğ retim obavezno skolovanje; - sigorta obavezno osiguranje mecburiyet a 1. prinuda, prisila; cf. yükümlülük 2. obaveza, neophodnost; cf. zorunluluk; /-mak/ - inde kalmak (ili olmak) biti prinudjen meccanen a besplatno meccani a besplatan
mecra a 1. recno korito 2. fig. tok (dogadjaja i si.); :.. sı değişrnek 1) promeniti se (o toku reke, vode) 2) promeniti se (o toku dogadjaja, poslova i si.) mecruh a arh. ranjen;
ct.
yaralı
Mecuç (-cu) mit. Magog; Yecuc ve Gog i Magog Mecusilik va tre
zoroastrizam,
obozavanje
meczup (bu) a arh. lud, izgubljen meç 1 floret, mac za tokmicenje meç2 uvojak, lokm3., cuperak (razlicito obojeni) meçhul (-lü) a 1. nepoznat, neznan 2. arh. gram. pasiv medar a 1. arh. astr. povratnik; ct. dönence 2. potpora, podupirac; fig. podrska; - olmak podr:Zavati, pomagati, biti od koristi meddah a 1 . medah (narodni pripovedac) 2. panegiricar meddahlık 1. umetnost medaha . (kazivaca) 2. hvalenje, uznosenje
a geog. plima i
mecelle a arh. 1. zbornik zakona 2. zbornik, knjiga
meddücezir. (-zri) oseka; cf. gelgit
mecidiye, mecit srebreni novcic od 20 kurusa (po sultanu Abdulmedzidu)
medeni a 1. civilizovan, kulturan 2. gradjanski, civilni; - evlenme gradjanski brak; - haklar gradjanska prava; - hukuk gradjansko pravo
meclis a 1. skup, sastanak 2. savet, ve6e; muharebe - i ratni savet 3. skupstina, parlament; Türkiye Büyük Millet Meclisi Velika nacionalna skupstina Turske 4. prijateljski skup, zabava meclup a dat. zahvacen cime; ushi6en, odusevljen
medenileşrnek
civilizovati se
medenilik civilizovanost medeniyet a civilizacija; d uygarlık medeniyetsiz necivilizovan
681
medeniyetsizlik medeniyetsizlik necivilizovanost medet a pomoc; - ummak (ili beklemek) ocekivati pomoc medih (-thi) av. meth medlul (-lü) a arh. znacenje, smisao medrese a medresa, verska skola o ye düşmek arg. .doci u corsokak: postali neresiv (o problemu, poslu) medreseli ucenik medrese medüz meduza; cf. deniz
anası
medyum medijum (u spiritizmu) medyun a duznik; !-af - olmak osecati se duznim prema kome mefharet (-ti) hvalenje, ponos mefhum a smisao, znacenje; sadrzaj; cf. kavram mefküre a ideal; cf. ülkü mefküreci idealista mefkurecilik idealizam mefluç a arh. paralizovan mefruş
a opremljen; namesten, meb-
liran mefruşat
a namestaj, oprema
mefruşatçı
prodavac namestaja
mefsuh a rasturen, razbacan meftun a dat. ocaran, bezu:mno zaljubljen; cf. tutkun meftunluk bezumna ljubav; cf. tutkunluk megafon megafon megahertz megahere megaloman megaleman megaromani megalomanija megaton megaton megavat megavat meğer
682
p cest. a ali; ipak, uz to, pri
svemu tome; vee; ocigledno, dakle; - ben aldanmışım ocigledno sam se prevario; ben onun gittiğini zannediyordum, daha odada imiş mislio sam da je otisao, medjutim on je jos bio u sobi; - o bunu bilmiş dakle on je to znao meğerki p sa imperativom i optativom cak i da, makar i, bez obzira; bunu yapmayacağım, - siz de emrederseniz ovo necu uraditi, makar i vi naredili; bu akşam size gelirim, - işim çıksın vecras cu doci vama cak i ako mi iskrsne neki posao " meğerse
v.
meğer
mehabet a arh. strahopostovanje 2. velicanstvenost mehaz a arh. izvor (dokumenat, delo) cf. kaynak mehel n zgodan, podesan, na mestu mehil a ro k, termin; - vermek dati rok Mehmetçik ime iz miloste za turskog vojnika mehtap (-bı) p 1. mesecina; - a mak setali po mesecini 2. pun mesec
çık
·mehter p ist. 1. svirac, mlizikant (janicarski); - takımı v. mehterhane 2. komornik, visi dvorski sluzbenik 3. konjusar 4. cuvar satora mehterhane p muzicki sastav, . janicarski erkestar (od talambasa, velikog bubnja, zurle i trube) mekana 1. mesto 2. prebivaliste, kuca; - tutmak nasnaniti se mekanik (-ği) 1 mehanika ll 1. mehanicki 2. mahinalni, mehanicki; - olarak mehanicki, mahinalno mekanikçilik, hanicizam
mekanizm
fi/.
me-
mekanizma mehanizam; ateşleme - sı mehanizam paljenja (oruzja); devlet - sı drzavni aparat; hareket - sı mehanizam pokretanja
mekik (-ği) tekst. cunak (tkacki); atmak 1) provl~citi cunak . 2) fig. juriii tamo-amo, ne stajati; - dokumak fig. trekarali od jednog do drugog mesta, muvali se,..,, .ü\mekkare a (unajmljena) vucna zivotinja mekkareci gonic vucne stoke -·
mektep a arh. skola; cf. okul; - kaçakçılığı bezanje sa casova; - medrese görmüş skolövan, obrazovan 2. skola (kao pravac, doktrina i si.) mektepli ucenik, djak mektup (-bu) a pismo; - atmak predati pismo (na posti); - üstü adresa; açık - otvoreno pismo; imzasız - anonimno pismo; taahhütlü - preporuceno pismo mektupçu ist. rukovodilac vilajetske kancelarije
meleme 1 blejanje, meketanje ll fig . plasljiv, boja:Zijiv, "ovca"
melengiç (-ci) nar. bat. v. çitlembik meleş obli:Znjena ovca, ovca koja je ojagnjila dva jagnjeta meleşmek
rec. od melemek
melez melez, mulat, mesanac 2. hibrid 3. fig. mesan; - bir dil mesan jezik melezierne bial. ukrsta (va) nje meleziemek ukrstati melezleşrnek
ukrstati se (o biljkama)
melezlik hibridnost melfuf a arh. uvijen, zavisen melhem v merhem
dopisivanje, prepiska
mektuplaşmak
melek otu bat. andjelika, trubeljka (Angelica syivestris)
meternek blejati, meketati
rnekruh a 1. odvratan 2. is/. zabranjen (serijatom)
mektuplaşma
meleke a 1. iskustvo, vestina, un:ıece. 2. sposobnost, moc
s ile dopisivali se, vo-
diti prepisku
melhuz nosti
a ocekivan; verovatan, moguc
metaike a andjeli
melik a arh. vladar; padisah
melal (-li) a dosada, cama; cf. usanç
melike a vladarka, sultanija
Melami sekte
melamija,
clan
melamijske
melinit (-tii hem. melinit (eksploziv) mel: - - 1 . blentavo, glupo; - - bakmak blenuti 2. tuzno
Melamilik a gnusnost, odvratnost metankoli meianholija, seta
melodi melodija
melankoiik riıelanholican, selan
melodik melodijan
melanurya koscala riba, oblacla (oblada melanura) melas (secerna) melasa· melce (-i) a ulociste, pribeziste; cf.
sı
ğınak
melek melek eimekei)
melodram melodrama melon okrugla sapka, polucilindar meltem lak topao vetar (koji duva sa kop na na mo re) melun
(-ği)
a andjeo
balığı
zoo/. sklat (Pterophyllium
a proklet; fig. gnusan, odvratan
melül ( -lü) pokunjen
a tuzan, utucen, potisten;
memalik arh. zemlje
683
j
\•ı
1'
me mat memat a smrt; hayat - mücadelesi borba na zivot na zivot i smrt
memnuniyetsiz nezadovoljan
memba (-ı) a izvor. vrelo (i fig.); ~suyu izvorska voda; hastalık - ı zariste bolesti
memnunluk v. memnuniyet
meme 1. dojka; vime; - deki çocuk odojce; - den kesrnek odbiti od sise (dojenja) 2. sisak (krcaga. cajnika i sf.) 3. anat. resica; kulak- si uvce, usna resica 4. gorionik, plamenik (lampe) 5. teh. rasprskac 6. med. oteklina, izraslina 7. krst (kotve) meme
başı
memnuniyetsizlik nezadovoljstvo ·
memorandum memorandum; nota memul (-lü) zeljen, ocekivan; - olmak nadati se, ocekivati memur a ı sluzbenik, cinovnik ll odredjen za, postavljen, imenovan, poveren; /-a. -ı/ - eııııt::~ naloziti narediti; odrediti, opunomociti; poveriti memure sluzbenica, cinovnica
bradavica (dojke)
memebezi anat. grudna, mlecna zlez-
memuriyet a sluzba. duznost, mesto, polozaj; funkcija; ct. görevlilik
memecik bradavica
memurluk 1. v. memuriyet 2. sluzbeni polozaj
da
memeli 1. s dojkama, sisama; - hayvanlar sisari 2. sisast, u obliku sise memeliler zool. sisari
menajer v. menecer
mememsi bradavicast, u obliku bradavice memişhane
menafi (-i) a arh. koristi, interesi; umumiye opsti interesi
menajerlik v. menecerlik menakıp (-bı)
a-p klozet, nuznik
a predanja, legende
mendebur p. jadan, bedan, zalostan
memleha a arh. solana; ct. tuzla memleket a zemlja, teritorija jedne driave 2. rodni kraj, zavicaj
mendeburluk jad, becla; nistarija, podlost nistavan, nevaljao, podao menderes geog. meander
;~ 1
memleketli 1. zitelj (jedne zemlje) 2. zemljak memlfık
(-kü) a 1. arh. rob 2. Mameluk
memnu a zabranjen; ct. yasak; taka zabranjena zona
mın
memnuiyet a zabrana
mendil a 1. maramica 2. salveta, servijeta O - kadar vrlo mali, majusan ( o prostoru) mendirek
(-ği)
mala luka; pristaniste
menecer menadzer (u raznim znacenjima)
memnun a zadovoljan, radostan; srecan; /-ı/ - etmek zadovoljiti, obradovati; /dan/ - kalmak biti zadevoljan (kime, cime); /-dan, -a/ - olmak biti zadovoljan, radovati se; - oldum! drago mi jel (prilikom upoznavanja); sizi gördüğüme çok - oldum veoma se radujem sto vas vidim
menekşe bot. ljubicica (Viola); alaca dan-i-noc (Viola tricolor); yabani - divlja ljubicica (Viola canina)
memnuniyet a zadovoljstvo; radost; le sa zadovoljstvom, rado
menekşe gülü p. bot. ruza-mesecara, kineska ruza (Rosa chirensis)
684
menecerlik menadzerstvo · menedilmek pass. od menetmek menejer nar. v. menecer
me ı:~.~ menekşe
rengi ı 1. ljubicasta boja ll
ljubieast menengiç (-ci) v. melengiç menenjit med. meningitis, zapalenje mozga) menetmek ak. zabranjivati, sprecavati meneviş plod terpentin-drveta 2. preliv boja (na svili i si.) menevişlenmek
prelivati se (o svili sa
talasastim sarama) menevişii
1. sa prelivom, talasast 2.
moariran menfa a mesto azila; mesto egzila menfaat (-ti) a interes, korist, dobit; cf. - düşkünü v. menfaatperest; milli - ler nacionalni interesi çıkar:
mensubiyet a veza, odnos: pripadnost1 mensucat a tekstil, tkanine; tekstilna fabrika
fabrikası
mensup (-bu) 1 koji se odnosi (koji pripada, ulazi u sastav): ll pripadnik, clan (organizacije, partije i si.) /-af - olmak pripadati mensur a lif. prozni, u prozi menşe (-i) a poreklo; cf. köken; hadetnamesi certifikat o robi menşeli poreklom, po poreklu; - stranog porekla
şe
yabancı
menşur 1 rasiren; objavljen ll 1. geom. prizma; /-ın/ - undan geçirmek fig. gledati kroz prizmu cega 2. ist. sultanski ukaz (o imenovanju vezira) menteşe
(metalna) sarka,
bağlama
menfaatperest a-p koristoljubiv
mentol mentol
menfaatperestlik koristoljublje
menus a uobicajen; naviknut, priviknut
mentez a otvor, ispust
menfi a 1 . negativan; cf. olumsuz 2. arh. prognan, izgnan 3. mat. negativan mentur a odvratan, gnusan, ogavan mengeç (-ci) veliki tkacki cunak mengene stege, mengele, presa; demirci - si kovacke mengele; marangoz si stolarska stezalica; üzüm - si presa za grozdje menhiyat a arh. verske zabrane menhus a nesrecan, zlosretan, malerozan meni a fiziol. sperma menkıbe
a predanje,
menkıbevi
legenda
a legendarni
menkul (-lü) a 1. prenesen, prebacen 2. jur. pokretan; - mallar pokretnina 3. arh. tradicionalan menolunmak v. menedilmek
menzil a 1. menzil, tatarska posta 2. odmoriste, postanska stanica (gde su se manjali konji) 3. daljina dejstva, domet (oruzja); top - i domet topa 4. konaciste, svratiste, gostionica 5. voj. pozadinska sluzba 6. rastojanje izmedju dva konacista 7. jednodnevni put menzilci ist. menzuldzija, postar na konjima menzile a stepen: rang mera a pasnjak, ispasa merak a 1. radoznalost, znatizelja, zainteresovanost, zanimanje; /-ın/ - ını çekmek izazvati interesovanje: privuci paznju 2. zanos, strast, pasija, manija; - halini almak preci u maniju; /-al - ı olmak imati strast prema cemu; /-al - salmak (sardırmak ili salmak) oduseviti se cime; imati jaku sklonost ka cemu; - uyandırmak pobuditi veliko interesovanje 3. briga, bojazan, zebnja; /-ın/ - ına dokunmak zabrinuti, onespokojiti; /-ı/ - etmek 1) brinuti,
685
meraklandırmak
.,ı
ı: 1
i;
uzrujavati se 2) interesovati se, zanimati se; - ta kalmak brinuti, onespokojiti se 4. potistenost, utucenost, tuga; - getirmek biti sumorno raspolozen, biti potisten; /-ın/ - ı kalkmak tugovati za cime, zaıiti meraklandırmak
ak. zabrinuti, ones-
pokojiti koga
meraklı 1. radoznao, znatizeljan, zainteresovan; - bir çocuk radoznalo dete 2. odusevljen, pasionioniran, sirasno cemu privrZen'; ljubitelj; edebiyata - odusevljen knjizevnoscu; tiyatroya çok - veliki ljubitelj . pozorista 3. zabrinut, nespokojan; uzrujan, uznemiren meraksız
1. nezainteresovan, ravnodusan 2. bezbrizan, spokojan; hladan, stalozen meraksızlık 1. ravnodusnost, zainteresovanost 2. bezbriznost
ne-
zoof. dorada (Pagrus
mercanköşk (-kü) a-p. bot. vrahilova trava (Origanum maiorana)
mercan otu bot. mokrica, cvorika (Sagina procumbens)
mercek (-ği) fiz. socivo; düşbükey - ispupceno socivo; içbükey - udubljeno socivo merci (-i) a. instancija; son- poslednja instancija mercimek (-ği) p bol. socivica, lemna (Lens esculenta) o /-la/ - i fırına vermek stupiti u tajnu vezu (o zeni i muskarcu); kadar sicusan i okrugao; - kemiği anat. lentikularna kost os lenticulare (mala kos! izmedju nakovnja i uzengije uva) merdane 1 p. hrabro, odvazno, srcano
meral v. mara! meram a zelja, namera, cilj; - ını anlatmak objasniti, iskazati zelju; - etmek zeleti; nameravati; - ına nail olmak postici svoj cilj, ostvariti nameru merasim a 1. svecanost; ct. tören; voj. svecana smotra (na doceku stranog drZavnika); - geçişi parada, defile (o drZavnim praznicima); - kıtası voj. pocasna ceta 2. procedura, postupak duruşu
merasirnil 1. sveean 2. proceduralan merasimsiz neceremonijalan, bez ceremonija merbut a 1. vezan, spojen; prilozen; ilişik 2. zavisan; privrzen; ct. bağlı
ct.
merbi.ıtlyet a vezanost, privrZenost
mercan a 1. zool. koral (Corallium rubrum) 2. ukrasne izradjevine od korala O terliği kozne papuce (za noc) mercan
adası
koralsko ostrvo, atol
mercan
ağacı
koralno drvo (Erythrina)
686
balığı
mercan yılanı zoof. koralska zmija (Eiaps corallinus)
meraklanmak brinuti, sekirati se
! •
mercan pagrus)
merdane2 cilindar, valjak; oklagija merdiven p stepenice; asma ;.. lestve, stube; yürüyen - pokretne stepenice o ta/ - dayamak pribliziti se, primaci se (o godinama, uzrastu) - altmışa dayamış priblizio se sezdesetoj (godini) merdivenci gradj. izlivac stepenica (u zgradi) merdümgiriz p arh. nedruzeljubiv, povucen, koji zazire od ljudi merek
(-ği)
slamiste, plevnja
meret a vulg. gad, djubre (psovka) mergup a zeljen, trazen; voljen, omiljen merhaba a zdravo! (pozdrav medjusobno bliskih lica) O /-dan/ - yı kesrnek prekinuti odnose; /-la/ - sı olmak paznavali se s kime iz vidjenja merhabalaşmak
s ile pozdravljati se
merhale a etapa, faza; etapama
ct. aşama; -
- u
merşjn
merhamet a samilost, milosrdje, saz~lenje; - e gelmek sazaiili se, smilovati se merhametli milosrdan, saosecajan, sazaljiv, meka srca merhametsiz · nemilosrdan, postedan, bezdusan
bes-
merhametsizlik bezdusnost, postednost, surovost
bes-
merhelemek mazati melemom merhum a pokojni, pocivsi; - olmak preminuli, umreli. mer'i a jur. vazeci, na snazi (o zakonu i si.) meridyen astr. meridijan, podnevak; düzlemi podne Merih a astr. Mars merinos 1. merino ovca (Ovis aries hispanica) 2. merino vuna meriyet a delovanje, vaznost, snaga (zakona, propisa); cf. yürürlük; - e girmek (ili geçmek) stupili na snagu merkantilizm ek. merkantilizam (-dı)
merkezcil fiz. centripetalan merkezcilik centralizam; demokratik demokratski centralizam merkezi a central ni merkezileştirmek
merhem a melem, nast
merkat
merkezci 1centralista lı centralisticki,
a arh. grob
merkep (-bi) a magarac· merkepçi gonic magaraca merkez a 1. centar (u raznim znacenjima); - komitesi centralni komitet; araştırma - i istrazivacki centar; depremin - i epicemtar; şehrin - i centar grada 2. sektor, reon, odeljenje 3. stanica, punkt; aktarma - i predajni punkt; telefon - i telefonska centrala 4. policijska stanica; komesarijat 5. fig. nacin; pravac, smisao;- de u pravcu ... ; bu- de tako, u tom smislu; düşüncem bu - dedir moje razmisljanje krece se u ovom pravcu; ne de? kako, u kom smislu? sizin kanaatınız ne - dedir? sta vi mislite? u kom pravcu se krece vase razmisljanje?
ak. centralizovati
merkeziyet a v. merkeziyetçilik merkeziyetçi centralist, pristalica centralizma merkeziyetçilik soc. centralizam; centralizacija merkezkaç fiz. centrifugalan; - kuvvet centrifugalna sila merkezlenmek centralizovati se; koncentrisati se merkezileştirilmek
merkezileştirmek
merkezsizleşme
biti centralizovan
v.
merkezileşiir-mek
decentralizacija
merkum a (gore) spomenutu Merkür astr. Merkur mermer ı mermer, ı'nramor; - kaymağı alabaster; siyah - bazalt ll merrnemi mermerci obradjivac, klesar mermera mermerşahi
tekst. tanak beli muslin
mermi metak, zrno, granata; mina; raketa; atom başlıklı - raketa s atomskom bojevom glavom; atom topçu - si atomska artiljeriska granata; delici - protivoklopno zrno; duman - si dimna mina; tanksavar roket - si protivtenkovska raketa; tahrip - sifugasna mina; tenvir - si osvetljavajuce zrno; osvetljavajuca raketa; topçu - si artiljerijska granata merserize 1 pamucno predivo (kome je dal sjaj hemijskom metodom) ll od pamucnog prediva mersi hvala! mersin bot. mirta, mrca (Myrtus com-
687
mersin
balığı
munis); yaban - i bot. veprina, kostrika (Ruscus aculeatus)
mesamat a pore (koze, lista i si.); cf. gözenek
mersin balığı zool. jesetra (Acipeı:ıser sturio)
mesane a anat. mokracni mehur, besi ka
mersin huso) mersiye
morinası
zoo/. moruna (Huso
a /it. elegija; tuzbalica
mert (-di) p 1junak ll hrabar, odvazan mertçe v merdane1
mertek mertek, direk (cetvorougaoni ili okrugao) mertlik hrabrost, smelost, muskost Sveta
Deva
Marija,
bo-
asması
bot. pavit, skro-
Meryem An~ eldiveni bot. zvoncic bastenski (Campanula medium) meryem eli bat. jerihonska ruza (Anastatica hierochuntica) meryemiye a bat. zalfija, kadulja (Salvia officinalis)
p v. mercanköşk
mesabe a stepen; vrednost; vid, svojstvo; - sinde u svojstvu, kao; u vidu; namzet - sinde svojstvu kandidata, kao kandidal mesafe a rastojanje, odstojanje, udaljenost, distanca, razmak; - ölçme aleti daljinomer; görüş - si daljina vidljivasti 2. fig. distanca, zvanicnost; - bırakmak dr2ati na distanci mesaha a arh. merenje, premeravanje (zemlje), omedjivanje; - memuru geometar 2. povrsina mesai a rad, trud; napor; - saatleri radno vreme mesaj poruka; obavestenje; - teatisi razmena poruka (dr.Zavnickih)
688
a na primer; cf. örneğin
mesele a 1. pitanje, problem; cf. sorun; - çıkarmak praviti teskoce (smetnje); /-ı/ - yapmak stvarati od cega problem; günün - si aktuelno pitanje; zevk - si pitanje (stvar) ukusa 2. mat. problem meserret
a radost, veselje
meserretli radostan
Meryem Ana but (Ciematis)
merzengOş
mesel a arh. 1. primer 2. poslovica 3. poucna prica mesela
mertebe a 1. stepen; rang, cin; - ce po rangu, po cinu 2. etapa, faza
Meryem gorodica
mescit (-di) 1. v. cami 2. mesd.Zit, mecet (mala dzamija bez minareta)
meshetmek dat. gladiti, prelaziti mokrom rukom (lice-za vreme abdesta) Mesih
u Hristos
Mesihi ı hriscanski ll hriscanin mesire
a setaliste
meslrelik pogodno mesto za setnju mesken a boraviste, prebivaliste; kuca, stan; - tutmak naseliti se, useliti se, smestiti se meskenet a 1. arh. beda, nemasiina 2. slabost, nemoc meskOkiit a kovani novac, metaini novac meskOn mestu)
a
nastanjen,
naseljen
(o
meskOt a - geçmek pre6utati, preci preko cega cutke; - kalmak precutavati se, ne spominjati se meslek (-ği) a 1. zanimanje, profesija; karijera; - hastalıkları profesionalna obolenja (bolesti); - okulları strucne skole; sırrı ek. profesionalna tajna; - yönetimi profesionla orijentacija; - ten yetişme
meşk
diplomat diplamata od karijere; serbest slobodna profesija 2. skola, pravac; ct. ekol, edebi - ler knjizevni pravci 3. til. sistem, doktrina; mesleki a profesionalni, strucni mesleksiz 1 . bez profesije 2. neprincipijelan meslektaş
kolega
mesnet (-di) a 1. potpora, podrska, oslonac; ct. destek 2. mesto, visok polozaj (u sluzbi); ct. orun
meşakkatli
meşale a baklja, buktinja O - çekmek pokrenuti, biti inicijator meşbu (-u) a 1. pun, napunjen 2. hem. zasicen (rastvor) meşe bot. dub, hrast (Quercus); - kerestesi hrastovina; - ormanı dubrava meşecik (-ği) meşelik
mesnevi a /it. mesnevija (pesma sa rimovanim dvostisima) mesrur a radostan, veseo, raspolozen mest1 a mestve (kozni nazuvak koji se nosi preko carapa) mest2 p pijan; - olmak opiti se, napili se mestane p arh. kao pijan, osamuceno mestçi izradjivac mestvi
bo!. v. kurtluca
hrastik, dubrava
meşgale
mesnetli kojiima podrsku
mucan, tegoban (o poslu i
si.)
a posao, rad; ct.
uğraşı
(-lü) a 1. zaposlen, zauzet 2. zauzet; bu sandalye - ova stolica je zauzeta; telefon - telefon je zauzet; etmek 1) oduzimati vreme; zadr:Zavati, zamajavati 2. zapasiili cime; - olmak biti zauzet, zanimati se cime meşgul
meşguliyet a zauzetost, bavljenje cime; posao, zanimanje; günlük - ler dnevni, tekuci poslovi meşher
a arh. v. sergi
meşhet
(-di) a is/. mesto pogibije sehida; groblje sehida
mestur pokriven; skriven, tajni mesul (-lü) a abi. odgovoran ct. sorumlu /-dan/ - olmak biti odgovoran; /dan/ - tutmak smatrati odgovornim
meşhur a poznat, znamenit, cuven, slavan; - olmak steci slavu, proslaviti se
mesuliyet a odgovornost; cf. sorumluluk; - almak uzeti, prihvatiti odgovornost; - hissi osecanje odgovornosti; - ten kaçınmak izbegavati odgovornost
soliitost; slava
mesuliyetli odgovoran, vazan; - bir odgovoran posao mesuliyetsiz rumsuz
neodgovoran
cf.
iş
so-
mesuliyetsizlik neodgovornost; ct. sorumsuzluk mesut a srecan; /-ı/ - etmek usreciti, uciniti srecnim; - olmak biti srecan (-ti) a teskoea, tegoba, muka; - çekmek muciti se, patiti, trpeti; e katlanmak podnositi, trpeti nedace . meşakkat
meşhurluk
cuvenost,
cuvenje,
gla-
meşhut a vidjen, primecen, opazen 2. na mestu prestupa, na delu; cürmü - halinde yakalanmak biti uhvacen na delu (na mestu prestupa)
meşihat
(-tı)
a zvanje, polozaj sej-
hulislama meşime
a anat. posteljica, placenta
meşin p. ı stavljena koza ll kozni o gibi otvrdnula (o kozi coveka) - suratlı bestidan, bezocan meşk a vezbanje (iz pisanja, muzike) 2. cas (pisanja, muzike); - almak uzimati casove; - etmek vezbati; - vermek davati casove
689
me ş ük meşkük
(-kü) sumnjiv; cf.
şüpheli
meşkür
a pohvalan, za pohvalu
meşrep (-bi} a 1. narav, cud, karakter 2. ponasanje, dıianje meşru
(-u) zakonit, legitiman O - müdafaa jur. nuzna odbrana, samoodbrana 1
meşrubat
a pica, napitci
meşruhat
a objasnjenja, tumacenja; komentari; - ta bulunmak turiıaciti, komentarisati meşrulaştırmak azakonili meşrut
(-tu) a uslovan; uslovljen
meşruta
a jur. neotudjiva imovina (imo-
vina ostavljena u nasledstvo pod uslovom da se ne proda) meşruten a uslovno; - tahliye jur. uslovno oslobadjanje meşruti a ustavan, konstitucionalan; hükümet ustavna vlada - monarşi ustavna monarhija meşrutiyet
a. ustavnost; - devri ist. period ustavnosti Osmanskog carstva (od 1876. do 1918. godine} meşum
a nesrecan, koban, fatalan
meşveret
a savetovanje, konsultovanje; - etmek konsultovati se, savetovati se
met (-ddi) a geog. plima meta
(-ı)
a 1. roba 2. imovina, kapital
metabolizma metabolizam metafizik
(-ği)
metafizikall metafizicki
metal metal metal bilimi metalurgija metalik metalski, metaini metaloit metaloid metalürji metalurgija metalürjik metalurski, metalurgijski
690
metamorfizm geof.
metaforfızam
metamortoz metamorfoza metan hem. metan metanet a cvrstina, zljivost, otpornost metanetli cvrst, tvrd; metanetsiz
izdıiljiv,
neizdıiljiv,
metanetsiz lik otpornost
tvrdoca;
izdr-
otporan
neotporan
neizdıiljivost,
ne-
metastaz med. metastaza metatez gram. metaleza metazori nar. nasilno, na silu metelik 1. arh. metaini novcic od deset para 2. neznatna suma .novca; -. etmez ne vredi ni dve pare; - e kurşun atmak o~tati bez prebijene pare; /-al - vermemek ne pridavati znaeaj, ne obracati paznju meteliksiz bez para, "svorc" meteliksizlik besparica meteor meteor; kisa
yağmuru
meteorska
meteorit meteorit meteorolog meteorolog meteroloji meteorologija meteorolojik meteoroloski meteor taşi metearif metfen a arh. grob metfun a sahranjen, pokopan; cf. gömülü meth (-thi) a hvalanje;- etmek hvaliti methal (-li) a 1. ulaz; cf.
giriş
2. uvod 3.
muz. preludij O /-da/ - i olmak biti umesan, imati umesane prste (u aferi i si.) methaldar a-p arh. umesan methetmek hvaliti, velicati, uznositi; cf. övmek
mevlancı,
,_.\h_,,,methiye a 1. pohvala 2. /it. panegirik; oda
metrukiit a arh. zaostavstina (od po-kojnika) metrukiyet a 1. napustanje 2. razvod, rastava (braka)
metil hem. metil metilen hem. metilen metilik hem. metilni, metil; - alkol metilalkohol
mevcudat a sve sto postoji, imetak, imovina 2. stvorenja, bica mevcudiyet a postojanje, bitisanje
metin 1 (-tn i) a tekst, stivo
mevcut (-du) a ı postojeci; prisutan; raspoloziv; - olmak 1) postojati 2) biti prisutan; - para efektiva, raspoloziv novac; sermaye raspoloziv kapital ll 1. postojanje; prisutnost; zaliha 2. brojcani sastav (ljudi) 3. voj. efektivni sastav, jacina, snaga (trupa), brojcani sastav
metin2 a cvrst, tvrd, otporan metis biol. melez, bastard metodik metodican metodoloji metodologija metodolajik metodolaski metot (-du) metod; cf. yöntem
mevdu (-u) a arh. ostavljen, dat, poveren
metotlu metodican
mevduat a tin. ulozeni novac, ulog, depozit; arh. ulaganje; ct. yatırım
metotsuz nemetodican metotsuzluk nemetodicnost metraj 1. metraza 2. merenje metrom metrajlı: kısa
- kratkometrazni; uzun dugometrazni (film) metrdotel glavni konobar, sef sale
kumaş
mevhum a prividan, nestvaran, imaginaran; ct. sanal; - adet mat. imaginaran b roj mevize a v.
metre metar; - kare kvadratni metar; küp kubni metar; - sistemi metricki sistem metrelik od .. meta ra; üç nina od tri metra
mevhibe a arh. dar, poklon; bozji dar
tka-
metres. metresa, ljubavnica; - tutmak imati metresu, ziveti s ljubavnicom metrik metricki metris p. sanac, rov (vojnicki) metro metro, podzemna zeleznica metronam muz. metronam metropol metropola, glavni grad metropolit (-ti) mitropolit metropoliten 1 v metro ll metropolski metruk (-kü) a 1. napusten, ostavljen 2. zastareo, izasao iz upotrebe
öğüt
mevki (-i) 1. mesto; kraj, predeo 2. polozaj, funkcija; ct. orun 3. razred, klasa (u prevoznim sredstvima); birinci - prvi razred, prva klasa 4. polozaj, stanje; ct. durum 5. mesto u drustvu, status 6. sp. mesto (u takmicenju) mevkuf a arh. 1 zatvoren, uhapsen ll zatvorenik mevkut (-tu) a periodiean (o stampi i si.) ct. süreli mevkute a arh. periodika, periodicna izdanja mevla a vlasnik, posednik; - sını bulmak postici zeljeno, dobiti svoje Mevla a gospod, bog; ma/im m vlasnik, posednik mevlana a mevlana (titula ulema); epi-
691
mevlevir, tet Dzelatedina Rumija, persijskog pesnika i osnivaca mevlevijskog reda Mevlevi mevlevija, levijskog reda
pripadnik
mev-
Mevlevilik mevlevijski red mevlit (-di) a arh. 1. rodjenje 2. mesto rodjenja 3. praznik u cast Muhamedovog rodjenja 4. /it. mevlud (pesma o Muhamedovom rodjenju) mevlithan a-p !ice koje cita mevlud mevrut a prispeo, pristigao (ob. o pismu telegramu) mevsim a 1. godisnje doba 2. vreme, sezona; ekim - i sezona setve; turistik turislieka sezona 3. deo zivota, gadine zivota O - rüzgarları monsuni, pasati mevsim
dışı
vansezonski
mevzubahis (-hsi) a tema, predmet razgovora; - etmek razgovarati o cemu
mevzun a 1. srazmeran, proporcionalan; pravilan endamı - skladno gradjen, stasit 2. odmeren; - bir söz odmerena rec mey 1 p arh. vino mey2 mala zurla (u istocnoj Anadoliji) meyal v hayal meyan 1 p. s redi na; milje, ambijenat; krug; cf. ara O - ında medju, izmedju; bu - da izmedju ostalog meyan2 v meyankökü meyan
balı
meyancı
sirup od korena sladica
posrednik; ct.
aracı
mevsimlik 1. polusezonski (o odelu i si.) 2. za jednu sezonu
meyane p kul. umokac od putera i brasna; - si gelmek doci do prave gustoce (pri spremanju halve i si.)
mevsimsiz 1. vansezonski 2. lagovremen, prevremen
meyan kökü bot. (Giycyrrhiza glabra)
neb-
mevsuf a opisan; okvalifikovan mevsuk (-ku) isnitint, verodostojan; pouzdan (o informaciji i si.); - olarak pouzdano mevt a arh. smrt. mevta a mrtvac, pokojnik mevut a
d:x3Caı
mevzi (-i) a mesto, polozaj 2. voj. polozaj, pozicija; - harbi pozicionirat; esas glavni polozaj odbrane; yan - bocna, krilna pozicija yedek - rezenini polozaj
mevzli a mesni, lokalni; ogranicen; saat lokalno vreme mevzifenrnek voj. zauzeti polozaj, rasporediti se mevzu (-u) a tema, predmet; ct. konu mevzuat a arh. 1. pazilivni zakoni; zakonodavstvo, legislacija (jedna zemlje) 2. arnbalaza (sanduk, vreca i si.)
692
sladic,
konjeda
meydan a 1. polje, poljana, teren; ct. alan, saha; at - ı hipodrom; atış - ı poligon, streliste; hava - ı aerodrom; savaş - ı bojno polje, ratno popriste 2. trg; Cumhuriyet - ı Trg republike; Taksim - ı trg Taksim 3. okolina; vidik, vidokrug; ct. ortalık; - da kimse yok ma nikog okolo, nema nikog na vidiku 4. tig. mogucnost, prilika; - bırakmamak ne dati mogucnost, ne dopustiti; - bulamamak ne moCi naCi mogucnost; - kalmamak ne ostati, ne biti (o mogucnosti); !-af - vermek pruziti priliku, dati mogucnost; dati povod 5. ret mesto obreda (u tekiji o - da 1) na licu mesta, prisutan 2) javno, naocigled; almak arh. poprimiti siroke razmere (nezeljenog); /-ı/ - a atmak predloziti, istaci (kandidata i si.); - da bırakmak drzati na vidiku; - ı bırakmak povuci se, odustati (od borbe, takmicenja); - ı boş bulm,ı< preterivati (u odsustvu kontrole ili rivala); dan çekilmek izgubiti se, nestati; /-ı/ - a
mezbele 'karmak izneti na videlo, obnarodovati, · ·ı·ı se; po kazarı _ a çıkmak poıavı se,. ispoljiti se; - a düşmek mesati se u svacije stvari, svuda se pacati; --: a gelmek pojaviti se; stvoriti se, obratovati se; _ a getirmek stvoriti, obrazovati, formirati; _ dan kaldırmak skloniti, sakriti; - a koymak 1) stvoriti, napraviti 2) pokazati; izneti; otkriti (sVoje namere i si.); -okumak 1) izazivati, iscikavati (na svadju, borbu) 2. sp. izazvati (sampiona u boksu); - a sürmek podbadati, huskati; - a vurmak izneti, razotkriti, obnarodovati
çı razobliciti;
meydancı 1. cistac, spremac (dvorista, vrta i si.) 2. posluzitelj u zatvoru 3. lice koje docekuje goste (u tekiji) meydanlık
prostrano mesto, otvoren
meyva v meyve meyve p 1. voce; kuru - suseno voce 2. tig. rezultat, plod O - ağacından uzak düşmez
meyveci vocar meyvecilik 1. vocarstvo 2. trgovina vocem meyve
dışı
meyvehoş
bat. egzokarp vocna kozica p vocna pijaca, zelena pi-
jaca meyve içi bat. endokarp, unutrasnji deo ploda meyveli s vocem, vocni; - dondurma vocni sladoled
prostor
meyvelik 1. vocnjak 2. posuda za voce
meydan sazı muz. veliki saz (od dvanaest struna)
meyve (voea)
ortası
meyve
şekeri
meyhane p me hana, krcma, gostionica meyhaneci mehandzija, krcmar
bat. mezokarp, crcevina
vocni secer, fruktoza
meyve yaprak bat. oplodni listic
meyhaneci otu bot. kopitnjak v. çoban düdüğü
meyyal (-li) a dat. veoma naklonjen; cf. eğilimli
meyil (-yli) a 1. nagib, kosina, padina 2. naklonost, simpatija 3. ek. tendencija 4. devijacija meyilli 1. nagnut, ukosen, kos; 2. naklonjen (kome)
ct.
eğik
meyletmek dat. 1. nakrenuti se, ukositi se 2. biti kome naklonjen, simpatisati koga
mezalim a zlocini, nedela; nasilja mezar a grob; - kitabesi nadgrobni natpis; meçhul asker - ı grob neznanog junaka o - kaçkını veoma slab, kost i koza; bir ayağı - da olmak biti jednom nogom u grobu mezarcı
meymenet a sreca, dobrobit
1. nesrecan 2.
grobarstvo, zanimanje gro-
bara nep-
meymenetsizlik 1. nesreca, zia sreca 2. nastranost, izopacenost meyus a beznadezan, ocajan; - olmak ocajavati, biti ocajan meyusiyet a oeajanje, beznadje
grobar
mezarcılık
meymenetli srecan, zadevoljan meymenetsiz rijatan, odvratan
pas/. iver ne pada daleko od
ki ade
mezarlık
-
groblje
mezat (-dı) a drazba, licitacija, aukcija; jevtina roba
malı
mezbaha a 1. klanica 2. fig. klanica pokolj, krvoprolice mezbele a smetliste, djubriste; cf. çöplük
693
meze meze, prismok, laka zakuska; soğuk:: hladna zakuska mezeci prodavac hladne zakuske (sira maslina, riba) mezelik 1. posuda za meze 2. mezeluk (ono sto se sluzi kao meze) mezellet a preziranje, omalovazavanje
ponizavanje,
mezgit (-di) zool. pismolj (Gadus merlangus) mezhep (-bi) a 1. ret sekta 2. arh. doktrina, skola 3. fig. metod nacin, put meziyet a sposobnost, dar, talenat; kvalitet meziyetli sposoban; kvalitetan, izvrstan mezkur
a spomenuti, gore spomenuti
mezon fiz. mezon mezra, mezraa pogodan za setvu (mestonjiva) mezozoyik geol. mezozoik mezru zasejan; obradjen (o polju) mezun a 1. artı. na odsustvu, na dopustu; cf. izinli 2. diplomiran, svrseni (student, ucenik) nereden - sunuz sta ste zavrsili! /-dan/ - olmak zavrsiti, diplomirati 3. nadlezan, ovlascen; bunu yapmaya değilim nisam nadlezan da to uradim mezuniyet a 1. odsustvo, dopust 2. zavrsavanje (skole, fakulteta) 3. nadleznost, kompetentnost mezura, mezür krojacki santimetar (traka podeljena na santimetre) mı ı 1. upitna cest. (prema vokalnoj harmoniji javlja se u varijantama mi, mu, mü); anne geldi mi? da li je dosla majka? bana mı soruyorsunuz? da li mene pitate? iyi misiniz? da li ste dobro? 2. izmedju ponovljenih reCi pojacava znacenje; güzel mi güzel veoma lep, prelep; zengin mi zengin veoma bogat, prebogat; Ahmet
694
mu çalışıyor Ahmed radi li radi; Ahmed neprekidno radi 3. u vidu odrecnog pitanja izraiava iznenadjenje, neocekivani obrt; o bize gelmez mi? (zamislite) on nam je dosao ll ako, kad, cim;; insan çalıştı mı her şeyi başarır ako covek radi, on sve espeva; Nuri evden çıktı mı tıakkı damlardı (N. Cumalı) cim bi Nuri izasao iz kuce, Haki bi banuo; yatağa yaHım mı uyurum ja zaspim cim legnem
çalışıyor
mıcır
mıh
v mucur
p klin; cavao, ekser
mıhlamak
ak. dat. zakucati, ukucati 2.
fig. prikovati mıhlı 1. s klinom, s ekserom 2. prikucan, zakovan 3. fig. prikovan mıhsıçtı
arg. dzimrija, cicija
mıhsıçtılık
cicijasluk
mıknatıs 1. magnet; - çeliği magnetni celik; - kutbu Magnetni pol; - sahası magnetno polje; tabii - prirodni magnet 2. teh. svecica, magnetni upaljac mıknatisi magnetni; - mayın magnetna mina; elektrik - elektromagnetni
mıknatısiyet magnetizam; dermek razmagnetisati mıknatıslamak
mıknatıslı
gi-
ak. namagnetisati
mıknatışlanmak
iğne
- · i
namagnetisati se
namagnetisan; magnetni; -
(ili ibre) magnetna igla
mıncık:
- - mrvicama
mıncıklamak
ak. izmrviti, izdrobiti
mıntaka, mıntıka a oblast, zona; reon; sektor; sfera; ct. bölge
mırıl: - - mrmljajuci; - - konuşmak razgovarati mrmljaju(:i, mrmljati mırıldamak,
ınırıldanmak
mumlati, gundjati mırıltı
mrmljanje,
gundjaı;ıje
mrmljati,
·nı·~~ mırın; ~ kırın etmek neckati se, lomiti
se mırlamak maukati, mijaukati (o mac-
kama)
kvariti igru, ne priznavati
mısdak a merilo, kriterijum
mızmız
mısır a bat. kukuruz (Zea mays); ~ ko-
çanı klip kukuruza; ~ püskülü kukuruzna resa (na vrhu klipa); ~ püskülü gibi redak i tanak (o kosi); ~ unu projano, kukuruzno brasno; ~ tavuğu curan mısırcı prodavac kukuruza, trgovac ku-
kuruzom Mısırlı Egipcanin
mısırlık kukuruziste, kukuruzno polje mısır yağı
a /it. stih
mızırdanmak
cudljiv;
mrzovoljan
cudljivo; mrzovoljno
mızmızlanmak
zakerali,
gundjali,
dzangrizali mızmızlık gundjanje, zakeranje, dzangrizanje 2. neodlucnosl, kolebljivosl
mızrak H)ı) a koplje O - çuvala girmez (ili sığmaz) post. ako koza laze, rog ne laze; ne da se sakrili slo se samo izdaje
naoruzan kopljem; kopljanik kao vrh koplja, zaoslren
mızrap (-bı) amuz. lerzija, udaralo (za sviranje na zicanim instrumenlima) mivmı
v mastar
mışıl: ~ - mirno, tiho (disuci); çocuk uyuyor dete mirno spava
miat (-dı) a arh. utvrdjen rok, rok upolrebe, lrajnosl; - ını doldurmak zaslareli; postareli, bili pri kraju upolrebe mibzer a arh. sejacica
mışmış a nar. kajsija, zerdalija
mıymıntı lenj, spor, mlitait (u poslu); ~
- lenjo, tromo; sporo mıymıntılık sporost; tromost, lenjost
mızıka 1. orkestar 2. usna harmonika (decja); muzika mızıkacı 1. orkestarski svirac, muzicar 2 · svirac na usnoj karmonici mızıkalı ist. svirac u dvorskom orkestru (na sultanskom dvoru)
mızıkçı nesiguran, nepouzdan, nepredvidiv; zakeralo, kvarilac igre (raspolozenja) mızıkçılık zakeranje, kvarenje polozenja (igre i si.); ziavoljan
hirovit,
mızmızca
mızraksı
ınıskala glacalo, gladilo (za poliranje metala)
mıstar
v.
dzangrizav
mızraklı
kukuruzno ulje
mıskal a svirala od trske
mısra (-ı)
mızıldanmak
mızırdanmak abi. zakerati, gundjati, kukati, nicim ne biii zadovoljan
mırnav maukanje, mijaukanj~,
~
mızıklanmak
poraz
ras-
miço v. muço mide a zeludac; slomak; - ağrısı bol u stomaku; - ağzı otvor zeluca (iz jednjaka); ~ bezi anat. podzeludacna zlezda; ~ il· tihabı gastritis; ~ suyu zeludacni sok; ülseri cir na zelucu o - si ağzına gelmek osecati odvratnost, gnusati se; - yi ateş Iemek arg. gucnuti, trgnuti (pice); - sinden bağlanmak gledati sa mo svoj interes; stavljati interes u prvi plan; - yi bastırmak prezalogajiti, prevariti glad; bulandırmak 1) izazivati mucninu, gadili se, ne moci jesli 2) fig. sumnjiciti, podozrevali; - si bulanmak 1) osecali mucninu (gadjenje) 2) fig. bilu sumnjicav 3) fig. osecali odvratnost, gnusali se; - sine .düşkün prozdrljiv, halapljiv; - si ezilmek osecati
695
mldeci glad; - si götürmemek (kabul etmemek ili kaldırmamak) 1) ne moci nista jesti (zbog bolesti, gadjenja) 2) ne trpeti, ne tolerisati (los postupak i si.); - si kazınmak V. - Si ezilmek; - ye oturmak ne svariti se (o hrani) mideci fig. sebican, ristoljubiv, interesdzija
samoziv,
ko-
midesiz neprobirljiv (u jelu), jesan 2. loseg ukusa, s losim ukusom, negadljiv midevi a 1) zeludacni 2) prijatan za zeludac
mikaşist
liskunski skriljac; mikasist
mikoloji mikologija, nauka ogljivama mikrobik mikropski inikrobiyolog mikroblolog mikrobiyoloji mikrobiologija mikrofilm mikrofilm mikrofon mikrofon; - a koymak snimiti (dramu i si.) mikrofonik mikrofonski mikrokok biol. mikrokoka
midilli vrsta malog konja; cupavi poni
mikrolit mikrolit
midye zool. dagnja (Mytilus)
mikrometre mikrametar
migren med. migrena
mikron mikron
miğfer
mikroorganizma mikroorganizam
a slem, kaciga
mihaniki mehanicki; mahinalan mihenk a 1. lidijski kamen, probni kamen 2. test, proba, provera; - e vurmak staviti na probu mihman p. arh. gost mihmandar p 1 . domacin, lice köje prima goste 2. ceremonijalmajstor; pratilac stranih gostiju mihmandarlık
1. uloga domacina 2. posao pratioca gostiju mihnet a nesreca, nevolja, nedaca; teskoca, beda; - çekmek patiti, trpeti mihrace maharadza mihrak a 1. fiz. zariste, fokus; cf. odak; fig. ziza (zbivanja i si.) mihrap (-bı) a isi. mihrab (dzamije) O yerinde dobro ocuvana, jos uvek lepa (starija zena) ı
mihver a osovina, osa mika min. liskun, mika mikado mikado, japanski car mlkap
696
(-bı)
a arh. kub
mikrop (-bu) mikrob; fig. zao covek, pakosnik mikroplanmak 1. inficirati se, zaraziti se; 2. uprljati se mikroplu koji sadrzi mikrobe; infektivan mikropsuz sterilizovan, antiseptican mikropsuzlaştırmak
ak. dezinfikovati
mikrosefal mikrocefalan, male glave mikroskobik mikroskopski mikroskop mikroskop miksefe a fiz. kondenzator mikser mikser miktar a. 1. kolicina, kvantitet; bir - nekoliko; yetecek - da u dovoljnoj kolicini 2. neodredjen broj; bir - öğrenci geldi dosao je izvestan broj ucenika 3. srazmera, proporcija 3. hem. doza 4. deo, komad; yardımın bir - ı deo pomoci mikyas a mera; srazmera; cf. ölçek mi11 milja; deniz - i nauticka milja mi12 1. teh. metaina poluga, stangla; vreteno, vratilo; dirsek - i kolenasta po-
mimoza luga 2; ostar planinski" vrh 3. osovina 4. med. sonda mil3 mulja, tenja; glib miladi'a koji se odnosi na Hristovo rodjenje, po hris6anskoj eri; - tarih hris6anska era, nova era milat (-dı) a. Hristovo rodjenje; - tan önce pre nove ere mildiyu bat. snet, glavnica; plesan, budj milel a arh. narodi milföy "hiljadu listova" (kolac od tankih listova)
güvenlik nacionalna bezbednost; - hakimiyet nacionalni suverenitet; - savunma narodna odbrana; - takım sp. na- . cionalni tim, driavna reprezentacija millileştirme
nacionalizacija
millileştirmek ak.
nacionalizovati
milliyet a 1. nacionalnost, narodnost; nacionalna svest 2. nacionalni karakter, nacionalizam milliyetçi nacionalista milliyetçilik nacionalizam; - hurafeler! nacionalisticke predrasude milliyetperver patriota, rodoljub
milibar milibar
milliyetperverlik patriotizam
miligram miligram
milyar milijarda
milimetre milimetar
milyarder milijarder
milimlkron milimikren
milyarlık
milis 1. milicija 2. milicioner
milyon milion
militan militantan
milyoner milioner
militarizm militarizam
milyonluk milionski; od .. miliona
millet (-ti) a 1. nacija; narod; - meclisi nacionalni parlament, narodna skupstina; Milletler Cemiyeti ist. Liga naroda; Birleşmiş Milletler Ujedinjene nacije 2. nar. drustvo, svet, pleme, soj; kadın - i zenski svet, zene; şoför - i soferski soj, soferi milletlerarası
medjunarodni, internacionalni cf. uluslararası; - adalet Divanı Medjunarodni sud pravde; - hava meydanı medjunarodni aerodrom; - para fonu medjunarodni monetarni fond; - türkoloji kongresı medjunarodni türkoleski kongres milletvekili narodni poslanik; clan turske nacionale skupstine millet vekiliiği duznost poslanika; pesIanieki mandal milli nacionalni; - ekonomi nacionalna ekonomija; - gelir nacionalni dohodak; -
milijardski, od .. milijardi
mim: /-af - koymak dobro zapamtiti, zapisati sebi za uvo; utuviti; bu sözünüze - koydum zapamtio sam tu vasu rec mimar a arhitekta, neimar mimari a arhitektonski mimarlık
mimik
arhitektura, neimarstvo
(-ği)
mi mika
mimlemek ak. zapamtiti, staviti na crnu listu, uzeti na zub; derse geç kaldığım için öğretmen beni mimledi nastavnik me je uzeo na zub zato sto sam zakasnio na cas mimlenmek pass. od mimlemek mimli stavljen na crnu listu; uzet pod sumnju; o adam polisçe - dir onaj covek je pod sumnjom policije mimoza bot. mimoza (Mimosa)
697
minakop minakop zool. v. gölge
balıOı
minare a minare, munara O - boyu visine izmedju 1O i 20 metara; - gibi veoma visok; - kırması dugajlija mlnber propovedaonica (u dzamiji) minder minder (prostirka na seciji) 2. sp. strunjaca; - altı etmek odgoditi, odloziti (na neodredjeno vreme); - çürütmek 1) sedeti besposlen 2) zasesti, zasedeti se, dugo ostati (o gostima) mine p 1. emajl, glazura 2. brojcanik, cifarnik (na satu) 3. gledj (zubna) mine çiçeği bot. verbena, ljutovnica (Verbena officinalis) minelernek ak. emajlirati, gledjosati, glazirati mineli emajliran, gledjosan, glaziran mineral ı mineral ll mineralni mineral bilimi mineralogija mineralleştirme
mineralizacija
mineralleştirmek ak. mineralizovati
mineraloji mineralogija mini; - etek mini suknja minibüs minibus
minnoş nar. lepota; - um! lepoto moja! lepo moje! (ob. detetu)
mintan p mintan (muska gornja hosulja s dugim rukavima i bez okovratnika) minüskül malo slovo minval (-li) a nacin, metod, put; bu - üzere na taj nacin minyatür minijatura minyatürcu ininijaturista minyatürcülük umetnost minijature minyon mali, mio, simpatican miraç (-cı) a is/. miradz, vaznesenje (Muhamedovo); - gecesi noc vaznesenja (dvadeset sedma noc redzepa) miralay arh. pukovnik miras a nasledstvo, nasledje; - hukuku nasledno pravo; - yemek 1) naslediti, dobiti nasledstvo 2) procerdati nasledstvo mirasçı
naslednik
mirasyedi 1. naslednik, onaj koji je dobio veliko nasledstvo 2. rasipnik, raspikuca mirasyedilik rasipnistvo, cerdanje miri a arlı. driavna. blagajna, erar; dr:Zavna imovina
minicik sicusan, majusan
malı
minik majusan i prijatan
mirliva a artı. brigadni neral-major; cf. tu!:jgeneral
minimum minimum, najmania.k()licina minkale a uglomer minnacık
nar. v. minicik
minnet a zalvalnost, blagodarnost; dug zahvalnosti (za dobrocinstvo); - duymak osecati zahvalnost, biti zahvalan; - i olmak biti zahvalan minnettar a-p dat. zahvalan; - olmak (ili kalmak) biti zahvalan, osecati zahvalnost minnettarlık
698
zahvalnost
ct. tarz;
,ı;ı~neral,
ge-
mirza p mirza, princ mis 1
V
misk
mıs2 mis, gospodjica
misafir a gost; ct. konuk; - ağırlamak ugostiti, pocastiti gosta; /-ıl .,. ı;ıtm~k (u) gostiti; /-da/ -·kalmak gostovati, boraviti u gostima, biti gost; - odası gostinska soba; /~al - olmak v. - kalmak; - profesör gostujuci profesor o - - i çekemez (ili sevmez) ev sahibi ikisini de post. gost mrzi na.gosta, a domacin na obadva
'''ffiiZaç misafirhane a-p gostionica, svratiste; han; karavansaraj misafirlik gostovanje, boravak u gostima; - e gitmek iC.i u goste, iC.i u posetu misafirperver a-p gostoljubiv; cf. konuksever misafirperverlik gostoljubivost; cf. konukseverlik misak a arh. sporazum, pakt, savez
lodusan 3. leprozan; - hastalığı lepra, guba; - ler tekkesi leprozorijum, bolnica za leprozne 4. lenj miskince jadno, bedno miskinhane a-p bolnica za leprozne miskinleşrnek
olenjiti se, omlitaviti
miskinlik 1. jad, nemoC. 2. lenjost, mli- · tavost mistik (-ki) ı mistik ll mislican
misal (-li) a 1 primer; uzor; - getirmek dati, navesti primer; - olarak kao primer, za primer ll u funkciji determinatuma kao, poput, slicno; dağ - i kao planina; derya i kao more; rüzgar - ı kao vetar
mistisizm misticizam; cf. gizemcilik
misli (-sli) a 1 slican, jednak; par; - i menendi yok nema mu ravnog ll visestruk ... puta; iki - i fazla dvaput vise; üç - i az Iriput manje
mit(-ti) mit
mislllerne vraC.anje milog za drago; uzvraC.anje, odmazda, represalija
mitleştirme
misyon misija misyoner misionar misyonerlik misionarstvo
miting miting; - yapmak milingovali mitingçi mitingas, ucesnik na mitingu mitologizacija
mitleştirmek
ak. mitologizovati
misina konac za udicu
mitoloji mitologija
misis gospodja
mitolojik mitolaski
mis k (-ki) a 1. mosus; - gibi 1) miomirisan 2) odlican, sposoban, vest 3) prekrasan, lep; - geçinmek ziveti kao bubreg u loju 2. u sastavu bot. i zool. naziva; - faresi zoo/. ondaira (Fiber zibethicus); - keçisi zoo/. mosus, mosutnjak; - kedisi zoo/. cibetka (Vivera zibetha) - otu bot. cuvida (Mimulus moshatus); - samuru zoo/. kanadska kuna (Mustela lutreola) miskal (-li) a arh. miskal (stara mera za tezinu od 1.5 drahme ili 4,8 grama) misket1 lep miris (voC.a); mosusni miris; - üzümü mirisljavo grozdje; - elması mirisljava jabuka; - şarabı muskat (vino) misket2 1. srapnelsko zrno, musketa 2. kliker; - oyunu igra klikera miskin a 1. jadan, nemoC.an 2. ma-
mitral anat. mitral, mitralni zalislak; mitralna insuficijencija
yetersizliği
mitralyöz mitraljez; - gibi neprekidno (govoriti) miyar a 1. mera, standard (plemenitih metala) 2. fig. merilo 3. hem. reagens, reaktiv miyav mijau! miyavlamak maukati, mijaukati (o mackama) miyokart
(-dı)
anat. srcani misiC.
miyop kratkovid (o ocima) miyopluk kratkovidost miyosen geol. ı miocen ll miocenski miza ulog (u igri) mizaç (-cı) a karakter, narav, C.ud; temperamenat
699
mizaçgir
ij
mizaçgir a-p obziran, laklican; pazljiv
!ii' ,., n
mizaçgirlik obzir, takticnost, paznja
ı,
mizaçii s... karaklerom (lemperamentom); tez - naprasit, plah, prek; uysal - miran, popustljiv mizaçsız
.,
neraspolozen, arh. bolesljiv, kenjkav
mrzovoljan;
mizah a humor; gazetesi morislieni list; kara - crni humor mizahçı
hu-
misljan
mizan a 1. vaga; terazije 2. mera 3. arh. mat. provera 4. astr. Vaga mizana mor. krmeni jarbol (brodova sa jedrima) mizanpaj tip. prelom sloga, prelamanje mizansen 1 . sin. paz. rezija 2. insceniranje, inscenacija
mne-
mobilya namestaj, pokucstvo mobilyacı izradjivac namestaja; prodavac namestaja
namesten, mebliran
moda 1 moda; - ya ayak uydurmak ici u korak s modom; - sı geçmek zastareti, izaci iz mode; - olmak biti u modi; son poslednja moda ll modni, u modi; - bir ceket modni sako; eski - bir elbise staromodna haljina modacı
modist (kinja)
moda evi modna kuca model 1. model, uzorak, mustra 2. slik. model; - durmak pozirati 3. kroj, model (odece) 4. tip, model; 1980 - i bir otomobil aulomobil model 1980. godine 5. teh. sablon, kalup 6. obrazac, primer 7.
700
modeleilik modelarstvo modellik poziranje (u svojstvu posao modela
nındela),
modern moderan, savremen
modernleşrnek
modernizovati se modernizacija, osav-
ramenjivanje modernleştirmek
ak.
modernizovati,
osavremeniti
modifikasyon modifikacija modistra modistkinja, modna krojacica modül modul modülasyon fiz. muz. modulacija Moğol
mizantrop mizanlrop
mobilyalı
modelci modelar, izradj:vac modela
modernleştirme
mizahi a humoristicki
mnemotehnika,
modelaj modeliranje
modernize: - etmek modernizovati
1. humorista 2. saljivcina, do-
mnemotekni monika
fig. kopija; o çocuk annesinin bir .., i ono dete je kopija svoje majke 8. maneken
Mongol
Moğolca
1 mongolski jezik ll na mon-
golskom
moka moka, veoma mirisna kafa mokasen mokasina, cipela bez perili mola 1 predah, odmor; - vermek dati odmor; - yapmak predahnuti, . zastati s poslom moıa2 mor. popustanje, olabljivanje (konopca)
molekül
molekul;
ağırlığı
mo-
lekularrıa tezina
moleküler molekularni; - bijoloji molekularna biologija molibden hem. molibden molibdenit (-ti) min. molibdenit molla a 1. arh. mula, uceni teolog 2. ist. veliki kadija 3. ucenik medrese moloz 1. gradj. tucanik sa krecom i
moskot zemljom 2. fig. bezvredan, koji nije ni za
sta moment fiz. momenat monadizm monarşi
v.
monatçılık
monarhija
monarşit
monarhista
monarşizm
monarhizam
monat (-dı) fil. manada, nedeljivo bice, pratelasce monatçılık
fil. monadizam, Lajbnicovo ucenje o manadama
monden 1 mandenski ll monden monnist fi/. monista monizm fil. monizam monitör monitor
moralizm moralizam morarmak dobiti ljubicastu boju; pomodreti (od hladnoce, bolesti i sf.) morartı
modrica, masnica
morartmak caus. od morarmak moratoryum ek. moratorijum moren glecer morfem /ing mortema morlin morfijum O - atmak zajedati, peckati, zadirkivati
morfinaman narkoman, morfinist morfoloji morfologija morfolojik morfoloski morg mrtvacnica; - raporu izvestaj o autopsiji
monogam monogaman
morina zool. bakalar (Gadus morhua)
monogami monogamija
morlaşmak
monografi monografija
morluk modrica
monokl (-lü) monokl monolog monolog monopol (-lü) monopol monoteizm mon6teizam monotip tip. monotip monoton monoton, jednolican monotonluk monotonija, jednolicnost monsenyör monsenjor montaj montaza; ct. kurgu montajcı
montazer; cf. kurgucu
mor ljubicast, !ila; - salkım bot. glicina, vistarija (Wistaria); - yakut hijacint; ametist ~ /-ı/ - etmek arg/. naterati crvenilo, postideti koga moral (-li) raspolozenje, dusevno stanje; - vermek ohrabriti; - i bozulmak demoralisati se; /-ın/ - ini bozmak demoralisati
postali ljubicast; pomodreti
mor ötesi ultraljubicast, ultravioletni; ultravioletni zraci
ışınlar
mors zoo/. morZ (Odobenus rosmarus) Mors: - alfabesi Morzeova azbuka mor nensis)
salkım
bot. glicina (Wistaria si-
mortlamak arg. crci, otegnuti papke morto: - yu çekmek v. mortlamak mortocu, mortucu 1. vozac mrtvackih kola (kod hriscana) 2. arg. imam moruk (-ğu) arg. starkelja, izlapeli starac, "laponac" moruklaşmak
arg. odrtaveti; izlapeti
morumsu, morumtırak s nijansom !ila boje, plavicast, modrikast Moskof ı nar. arh. Rus; Rusi ll fig. okrutan, nemilosrdan Moskof camı min. beli liskun
701
moskof Moskof toprağı meki pescar (za glacanje metala) mosmor tamnoljubicast; kesilmek pomodreti (od mraza); posiveti (odljutine) N
mostra obrazac, mustra O olmak dovesti sebe u smesnu situaciju; izloziii se podsmehu N
mostralık
1. uzorak, obrazac 2. izlozen podsmehu (o coveku neumeshog ponasanja)
muv.mı
muaccel a fin. placen u gotovu, u gotovom novcu muaccelen a 1. arh. hitno, zurno, u zurbi 2. fin. (placanje) u gotovom novcu muaddel a izmenjen,
muadele a 1 . ravnoteza, jednakost 2.
mat. jednacina; ct. denklem 3. fig. zagonetka, nerazumljiva, neresiva stvar muadelet a jednaka vrednost, vivalencija
motel motel rootelci vlasnik motela motif 1. motiv, ukras, sara (na cilimu i si.) 2. /it. muz. motiv; sklad motifli motivisan
motopomp motorna pumpa motor 1. motor, pokretac; jet - u reaktivni, mlazni motor 2. masina s motorom
muadil a jednak, ekvivalentan; cf. denk muaf a ab/. 1. oslobodjen, postedjen 2. slobodan, izuzet od cega 3. biol. imı:in .
muahede a sporazum, ugovor; pak!; cf. - akdetmek zakljuciti ugovor; sulh - si miravni ugovor antlaşma;
motorbot motorni eamac motorcu vlasnik motornog camca
N
vo-
motorize voj. motorizevan. motorlu 1. motorni; opremljen motorom 2. motorizovan; piyade vo}. motorizovana pesadija N
muaheze a arh. prekor, osuda; kritika; etmek prekorevati, osudjivati muahhar a kasniji, potonji
muakkip a 1. koji sledi, koji prati 2. koji vodi (poslove) muaiUik a 1. arh. obesen, okacen 2. zavisan; cf. bağlı 3. nerazresen, odlozen; - ta kalmak (ili olmak) nerazresiti
motosiklet motocikl
muallel a sakat, defektan
mototren motorni voz
muaflim a arh. ucitelj
motris elektricna lokoinotiva
muallime a uciteljica
mozaik mozaik mozaikçi mozaicar mozole mauzolej möble
v. mobilya
möbleli v.
mobilyalı
mönü meni mösyö gospodin (u oslovljavanju stranaca)
702
ek-
muafiyet a 1. oslobodjenje (od poreza i si.) 2. bio/. jur. imunitet
motivasyon motivacija
motorio motorin, nast za motorna' zila
modifıkovan
muamelat vodjenje kancelarijskih poslova,. uredsfse operacije muamele a 1.. dr2:anje, ophodjenje, postupanje, ponasanje 2. procedura, postupak 3. trg. operacija, transakcija; etmek 1) ophoditi se, ponasati se, postupati 2) voditi proceduru m uarnma a 1. /it.· zagonetka 2. fig. nerazumljiva stvar, enigma
mug~ngiy,er
muammer a dugovecan, koji dugo zivi; -olmak 1) ziveti 2) dugo i srecno ziveti
muazzep a muean, bolan;- olmak,muc citi se, patili
muannit (-di) a uporan, istrajan; tvrdoglav; cf. inatçı
muazzez a mio, drag; cenjen, postovan
muaraza a arh. spor, rasprava; trvenje,
svadja
mubah a is/. 1. dopusten, dozvoljen' (serijatom) 2. bezopasan, merizican mubassır
muare 1 tekst. moare muare2 poznanstvo; poznavanje (uzajamno) muarız
a protivnik; oponent; antagonist
muasır
a savremen; cf.
çağdaş
osavremeniti se, modernizovati se; ici u korak s vremenom
muaşeret
a arh. ljubav, ljubavna veza a; -
adabı
pravila lepog po-
nasanja muattal a 1. neupotrebljiv, napusten 2. slobodan, besposlen; cf. boş muattar matican
a
mirisan,
mirisljav,
(skolskı)
mubayaa a kupovina; - etmek kupovati; - kudreti kupovna moc mubayaacı
kupac
mucibince a u skladu sa, shodno; cf. gereğince
muasırlaşmak
muaşaka
a arh. nadzornik
aro-
muavenet a pomoc, podrska; - etmek pomagati muavin a pomocnik; zamenik; cf. yardımcı
muayede a praiiıovanje; uzajamno cestitanje praznika muayene a 1, .provera, kontrola, revizija; gümrük - si carinska kontrola; 2; lekarski pregled; idrar - si analiza mokrace; röntgen - si rendgenoskopija muayeneci kontrolor, inspektor muayenehane a-p lekarska ordinacija muayyen ·a odredjen, utvrdjen, ustanovljen; jasan; cf. belirli; - zamanda u odredjeno vreme muayeniyet a odredjenost; jasnost; izvesnost muazzam a ogroman; grandiozan; fig. znacajan, mocan
mucip (-bi) a koji prouzrokuje, koji izaziva; - olmak iziskivati, povlaciti za sobom o - sebep jur. motiv, argument mucir a gazda, koji daje pod kiriju mucit (-di) a 1. izumitelj, pronalazac 2. tvorac, osnivac mucize a cudo. mucizeli cudnovat mucur 1. sljaka (ugljena) 2. tucanik (za puteve) 3. otpaci muço 1. mor. brodski decak 2. segrt u krcmi mudi (-i) a arh. ulagac novca; cf. yatırımcı
mudil
a. slozen, zamrsen, zapetijan
muf teh. muf, spojnica mufassal a podroban, detaljan;
ct.
ay-
rıntılı
mufla 1. pec (za cigle, grncariju) 2. por selanska pec muflon zool. muflon, divlja ovca mugaddi a hranljiv mugaUita a dovodjenje u zabludu; obmana, blef muganni a arh. pevac muganniye a pevacica
703
lJt
1 r
mu gayeret mugayeret a 1. suprotnost, oprecnost, protivrecnost 2. nesklad
ll
mugayir a dat. 1. protivan, suprotan 2. nauskladjen, neodgovarajuci muğber
a srdit, ljut, uvredjen; - olmak
ljutiti se, vredjati se
:1 : 1
i::
muğlak
a nejasan; zamrsen, zapetijan
muhabbet a 1. ljubav 2. prijateljski razgovor, caskanje; - etmek caskati; - telialı podvodac, pezevenk muhabbet çiçeği bot. katanac belicasti, rezeda (Reseda odorata) muhabbet kuşu zoo/. mali africki papagaj (Melopsit acus undulatus) mu habere a 1. .dopisivanje, korespondencija 2. voj. veza; - etmek 1) dopisivati se 2) voj. odrzavati vezu; - memuni telegrafista muhabereci voj. vezista muhablr a korespondent; dopisnik, reporter; foto - 1 fotoreporter özel - specijalni dopisnik muhaceret a 1. selenje, preselenje 2. emigriranje 3. imigracija muhacim a napadac, agresor muhacir iseljenik; emigrant;
ct. göçmen
muhacirlik emigracija; imigracija; göçmenlik
ct.
muhafaza a zastita, cuvanje; - etmek cuvati, stititi; pohraniti; - tedbirleri zastitne mere, mere predostroznosti muhafazakar a-p konzervativan, nazadan; ct. tutucu muhafazakarlık
konzervatizam;
tu-
tuculuk muhafız
a 1. zastitnik; cuvar, sırazar - ı voj. granicar 2. ist. muhafız, zapovednik tvrdjave 3. arh. gardista; - kı taları garda, gardijske jedinice sınır
704
muhakeme a 1. razmisljanje, rasudjivanje 2. sudski proces, sudjenje; etmek 1) rasudjivati, razmisljati 2) jur. sudili muhakkak a 1 isnitit, stvaran, nesumnjiv ll svakako, bez sumnje muhakkik a 1. koji trazi istinu (o mistiku) 2. anketar muhal (-li) a nemoguc, neverovatan; apsurdan; neostvarljiv muhalefet a 1. protivljenje, oponiranje, opiranje 2. po/. opozicija; - partisi opoziciona sıranka muhalif a 1. suprotan, provitan; protivrecan 2. opozicioni; - parti opoziciona partija -
muhallebi muhalebija (vrsta pudınga) O mamina maza, razmazeno dete
çocuğu
Muhammedi hamedanac
a
musliman,
mu-
muhammen a pretpostavljiv muhammes a. ı 1. petorni, petokratni 2. petougaoni ll petougao 2. /it. muhamas (petostisje sa rimom) muhammin
a koji pretpostavlja
muharebe a borba, bitka, boj; rat; ct. - açmak zapoceti borbu; - den çekinmek izbegavati borbu; - dışı etmek izbaciti iz stroja; - etmek boriti se, voditi borbu, vojevati; - ye girmek stupiti u borbu; - ye hazır bulundurmak driati u bojnoj gotovosti (pripravnosti); - ye sokmak uvuci u rat; uvesti u bitku; dahili gradjanski rat deniz - si pomorska bitka; hava - si vazdusna bitka; kimya - si hemijski rat; mevzi - si poziciona bitka; savunma - si odbrambena borba; topçu si artiljerijski duel
savaş;
muharlp (-bi) a 1 borbeni, ratni, vojni ll borac, ratnik; cf. savaşçı muharrem a muharem (prvi mesec mesecevog kalendara)
muhtar, muharrer a napisan, sastavljen . muharrik a 1. pokretacki; - kuvvet pokretacka snaga 2. huskacki muharrir a. arh. 1. pisac, autor; cf. yazar 2. urednik
muhatara a arh. 1. opasnost, rizik 2. steta muhataralı
opasan, rizican
muhavere a razgovor; dijalog; - etmek razgovarati, voditi razgovor muhavvile a fiz. transformatar
muharrirlik pisanje, profesija pisca muharriş a razdrazujuci, razoran (gas i si.) 2. zastrasujuci
muhayyel a zamisljen; imaginaran
muhassamat a neprijateljstva; vojnih dejstava
muhayyer a 1. izborni, opcioni; neobavezan 2. ek. uz garanciju na probu (s pravom vracanja); - almak uzeti na probu
muhasara a opsada, blokada; cf. kuşatma; - etmek opsedati, blokirali
muhayyerlik 1 . slobodan izbor; opcija 2. nar. pravo glasa
muhasebat a racunovodstveni poslovi; komisija driavne kontrole
muhayyile a uobrazilja, masta; imaginacija; cf. imgelem
muhasebe a 1. racunovodstvo, knjigovodstvo
muhbir a arh. donosilac vesti; glasonusa; izvestac
-
divanı
muhbirlik posao, zanimanje izvestaca
muhasebeci knjigovodja, konlist muhasebecilik posao knjigovodje; racunovodstvo muhasım
a neprijatelj; protivnik; opo-
muhil (-Ili) a koji kvari (narusava)
nent muhasır koji opseda, blokira; - kuvvetler opsadne snage
muhasip cunovodja
(-bi)
a
knjigovodja;
ra-
muhasiplik v muhasebecilik muhassala a rezultat, ishod 2. fiz. rezultanta; cf. bileşke muhassas a dat. naznacen, odvojen; namenjen cemu muhassasat a 1. uplata, doznaka 2. izdvajanje sredstava, odobravanje (za odredjenu svrhu) muhassenat a 1. dobra dela, dobrocinstva muhat a arh. okruzen, opkoljen muhatap besednik
muhlk (-kki) a tacan, ispravan; osnovan; - sebepler uverljivi razlozi, ubedljivi argumenti
(-bı)
a 1. sagovornik, sa-
muhip (-bbi) a privrzen, odan, kojivoli; prijatelj mu hit a 1 . sredina, o kolina 2. fig. krug, bredina (ljudi); - yapmak siriti krug (prijatelja) muhkem a cvrst, snazan; ucvrscen, ojacan muhlis a 1. iskren, predan 2. arh. bez primesa, cist muhrik (-kki) a 1. zapaljiv 2. potresan, dirljiv, ganutljiv (o glasu, pesmi) muhrip (-bi) mor. razarac muhtaç (-cı) a 1. dat. koji ima potrebu za cime 2. siromasan; - olmak imati potrebu, oseeati potrebu za cime; oskudevati; paraya - ım potreban mi je novac, oskudevam u novcu muhtar a 1 nezavisan, autonoman; cf.
705
,muhtariyet özerk; - eyalet autonomna pokrajina ll muhtar, seoski staresina j 1
muhtariyet a samostalnost, tonomnost; cf. özerklik
n l),
muhtarlık polozaj muhtara, duznost seoskog staresine
i> j·,
1>
:ı 1 f
:ı
/'
au-
11
muhtasar a skracen, kratak; sazet muhtasaran a kratko, sazeto, ukratko muhtekir a spekulant, prekupac; ct. vurguncu muhtel (-Ili) a pokvaren,.upropascen muhtelif a razni, raznovrstan, raznofik; svakojaki; ct. çeşitli muhtelis a proneverilac, utajivac; kradljivac muhtelit a arh. mesan; mesovit; - komisyon mesovita komisija muhtemel a verovatan; moguc; - olarak veravatno; kuvvetle - vrlo verovatan muhtemelen a verovatno; ocekuje se muhterem a postovan,
cenjen;
ct.
· muit (-di) a arh. pomocnik ucitelja mujik (-!:li) muzik, ruski seljak mukabele a 1. odgovor; - de bulunmak odgovoriti, uzvratiti; replicirati 2. arh. uporedjivanje, kompariranje 3. suprotstavljanje, opiranje; - etmek 1) odgovoriti 2) suprotstavljati se, opirati se 4. citanje Kurana (za vreme ramazana) mukabeleci 1. citac Kurana (u dzamiji) 2. arh. sravnjivac dokumenata (u kancelariji) 3. arh. kontrolar vojnika mukabil a 1 1. suprotan, obratan; oprecan; kontra; casusluk kontraspijunaza; - ihtilal kontrarevolucija 2. odgovarajuci, ekvivalentan ll uzvracanje, odgovor lll u tunkciji sastav/jenih postpozicija; u zamenu; zauzvrat; hayat inde po cenu zivota IV post, sa dat, nasuprot; u zamenu, umesto; buna - 1) nasuprot !ome 2) umesto toga, u zamenu za to mukaddem a 1 prethodni, raniii ll arh. post. sa abi. pre; bundan - pre toga log. premisa
sayın
mukaddema pre, ranije muhteri (-i) a izumitelj, pronalazac 2. tig. klevetnik muhteriz povucen, bojazljiv, snebivljiv muhteşem
a velelepan, sjajan; raskosan, pompezan; ct. görkemli
muhteva a sadrzina; mektubun sadrzina pisma
sı
muhteviyat a sadrZaj; cf. içindekiler muhtıra
a 1. po/. nota 2. beleznica,
notes, potsetnik; cf. andaç muhzır
a arh. sudski pristav
muin a arh. pomocnik muinli ist. hranilac porodice (koji podleze sluzenju vojske) muinsiz ist. jedini hranilac (koji ne podleze sluzenju vojske)
706
mukaddeme v mukadime mukadder sudjen, predodredjen mukadderat a sudbina, kob, usud mukaddes a sveti, uzvisen; cf. kutsal mukaddesat a svete stvari, svetinje mukaddesatçı
veoma privrzen sve-
tinjama
mukaddime a arh. 1. uvod, predgovor 2. pocetak dogadjaja mukafta a rimovan mukallit a arh. imitator, podrazavalac mukannen a arh. utvrdjen, ustanovljen 2. ozakonjen mukarrer a utvrdjen, ustanovljen mukarrerat a arh. odluke; resenja mukassem a podeljen
mu m mukassi a tuzan, ·z~lostan; mucan, bo lan mukataa a davanje pod arendu mukataalı iznajmljen, dal pod arendu (o vakufskim imanjima)
mu kattar a destilisan; cf.
damıtık
mukavele a sporazum, govor; cf. söz- yapmak sklopiti ugovor
mukaveleli ugovorni a-p
ugovor
(do-
mukavemetçi 1. ucesnik Pokreta otpora (u Francuskoj-za vreme drugog svets-kog rata) 2. sp. dugoprugas mukavemetli otporan, izdrzljiv, zilav ı:ıeotporan,
neizdrzljiv
mukavva a 1 karton ll kartonski, od kartona mukavves rivljen
muktebes a preuzet; naveden, citiran muktebes koji kompilira (pozajmljuje) muktedir a mocan; sposoban; - olmak imati snage, moci uradili muktesit a stedljiv, cuvaran; cf. tutumlu
mukavemet a 1. protivljenje, suprotstavljanje; otpor; ct. direniş 2. fiz. otpor (nost); cf. direnç~ - koşusu sp. trcanje na duge staze
mukavemetsiz
mukni (-i) a arh. uverljiv, ubedljiv mukoza sluzokoza mukriz a zajmodavac, kreditor
leşme;
mukavelename kumenat)
mestu) koji stanuje; . s:;ı stanom u; Bursa'da - sa stanom u Bursi, nastanjen u Bursi
a arh. kriv, nagnut, nak-
mukavvi a koji jaca (ucvrscuje, pojacava) mukayese a poredjenje; komparacija; cf. karşılaştırma; -derecesi gram. stepen poredjenja; - etmek uporedjivati, komparirati mukayeseli uporedan, kamparativan cf. karşılaştırmalı; - edebiyat uporedna knjizevnost; - hukuk uporedno pravo mukayyet a 1. zapisan, registrovan 2. vezan, svezan 3. uslavljen; - olmak cuvati, osmatrati mukayyit (-di} a registrator (o sluzbeniku, aparatu) mukim a nastanjen (u odredjenom
mukteza 1 . potreban, neophodan 2. potreba, neophodnost (za obavljanje posla) muktezi a nuzan, neoplodan mulaj mulaza; otisak, odlivak mum p 1. sveca 2. vosak 3. arh. el. . sveca, vat ~ - ıa· aramak traziti, svecom, brizljivo traziti; - a çevirmek smeksati, pokoriti, potciniti, uciniti poslusnim; - dibine ışık vermek ispod svece je tamno (o bogatom i mocnom coveku koji ne brine o svojim bliznjima); /-al - dikmek upropastiti, unistiti; - direk prav kao sveca, prav kao stub; - a döndürmek v. - a çevirmek; - a dönmek omeksati, postali kao pamuk, slusati, pokoravati se; - etmek v. - a çevirmek; - gibi 1) prav kao sveca 2) miran kao buba, poslusan 3. veoma cist; olmak 1) biti poslusan 2) biti sağlasan yapıştırmak 1) zapecatiti voskom 2) fig. zapamtiti, drzati u secanju . mum cerifera)
ağacı
bot. vostano drvo (Myrica
mumaileyh gore spomenuti mumcu 1. svecar 2. ist. svaki od dvanaest oficira janiearskog reda (u pocetku njegovog postojanja) mum minor)
çiçeği
bot. pepeljusa (Cerinthe
707
mumlamak
'i1.
l! ll
1
mumlamak ak. 1. vostiti 2. pecatiti (pecatnim voskom) mumlaşmak
uvostiti se, postali vostan
mumlu vostan; premazan voskom; kağıt vostan papir mumluk 1. od .. sveca; od ... vati; yüz ampul sijalica od sto vati 2. svecnjak; ct. şamdan
mum palmiyesi bat. vostana palma (Ceroxylon andicola) mumya p mumija; - gibi kao mumija, bled i slab mumyalamak ak. zamirati mumyalaşmak
balzamovati,
bal-
munfasıl
mumificirati se
a odvojen, razdvojen, odeljen
mun hasıran a samo, iskljucivo munis a 1. arh. naviknut, priviknut 2. prisan, srdacan 3. tig. pogodan, povoljan ct. uygun munkabız a 1. stisnut, zbijen 2. med. koji pati od zatvora
munkalip (-bi) promenjen; preobracen, preobrazen munsif a praviean, nepristrasan a geag. usce
muntazam a pravilan, regularan; uredjen, sredjen, organizovan; - ordu regularna vojska muntazaman a pravilno, sredjeno
regularno,
muntazır a dat.koji ceka, koji ocekuje; - olmak ocekivati, cekali
708
zelenas, lihvar
murabahacılık
v. murabaha
murabba 1 a ı 1. cetvorni, od eeliri dela .2. kvadratni; cetvorougaoni ll lif. katren, rubaija murabba2 marmelada murabut a arh. marabul (dervis u Severnoj Africi) murabut kuşu zaaf. marabu, africka roda (Leptoptilus) duruşma
murahhas delegat murahhaslık
v murdarlık
(-bı)
murahabacı
duznost delegata,
mi-
sionarstvo
munhasır a dat. ogranicen na; samo za; namenjen; - olmak biti ogranicen; biti namenjen; kadınlara - bir eğlence zabava namenjena zenama
munsap
a dodatik, dopuna
murafaa a sudski pretres; cf.
mundar p nar. v. murdar mundarlık
ıtıunzam
murabaha a zelenastvo, lihvarstvo
murakabe a arh. 1. nadzor, kontrola; altında bulundurmak drzati pod nadzorom; - etmek kontrolisati, nadgledati, nadzirati 2. re/. samopromatranje; kontemplacija
ct. denetim; -
murakıp (-bı)
a kontrolor, nadzornik; ct.
denetçi murakıplık
posao
kontrolora,
kont-
rolisanje murana zaaf. murina (riba slicna jegulji) (Muranea) murassa
(-ı)
a arh. ukrasen draguljima
murat (-dı) a zelja; namera, cilj; - na ermek ostvariti zelju, postici cilj murdar p 1. necist, prljav; pogan; 2. nezaklan u skladu sa serijatom (zivotinja) murdar ilik arh. kicmena mozdina; ct. omur ilik murdarlık
necistoca, prljavstina; alj-
kavost muris a oporucilac, zavestac (nasledstva) musaffa a ociscen
mut musaha~e
a arh. razgovor, rasprava
musahhih a arh. korektor; ct. düzeltici musahhihlik zanimanje, posao rektora; korigovanje; korekiura
ko-
patlıcan
-
sı
musaila a isi. mesto klanjanja; - taşı kamena ploca (na koju se stavlja pokojnik za vreme opela) musallat /-al - etmek svaliti na koga (nesrecu, bedu); /-al - olmak dosadjivati, gnjaviti, uznemiravati; bana - olma! pusti me na miru! nemoj me gnjaviti! O - fikir opsesija, fiks-ideja musaili pobozan, bogobojazljiv (onaj koji klanja svih pet molitvi) musandıra 1. zidni orman (za posteljinu) sireka i viseka polica (u kuhinji)
musaona (-ı) a 1. vesto, majstorski uradjen 2. izmisljen, nestvaran, fiktivan; cf. yapıniıiı musannıf
musiki muzika musikişinas
musahip (-bi) a arh. prijatan sabesednik; ist. zabavljac (sultana i velikodostojnika) musakka a kul. musaka; musaka od patlidzana
musikar p 1. mit. mitska ptica (ciji kljun proizvodi zvuk na vetru) 2. v. miskal
a 1. autor, sastavljac, pisac
2. karloteka
musap a arh. 1. oboleo, zahvacen bolescu; 2. nastradao, pogodjen (nesrecom i si.) musavver a 1. zamisljen, nestvaran, prividan, imaginaran 2. arh. ilustrovan Musevi a 1Jevrejin, Judejac ll jevrejski, judejski
a-p muzikelog
muska a amajlija amulet, talisman muskacı
izradjivac, pisac talismana
muslin tekst. muslin musluk (-ğu) 1. slavina, pipa 2. mesto za pranje ruka muslukçu 1 . prodavac slavina; majstor za popravku slavina 2. arg. lopov, lupez muslukçuluk arg. dzeparenje, kradja musluklu sa slavinarn muson monsun, pasat mustarip a 1. potisten, onespokojen, uznemiren 2. abi. koji pati (od neke bolesti); babam romatizmadan - tir noj otac pati od reumatizma 3. bolestan muşamba a 1 . musema, vostano platno 2. kisna kabanica 3. linoleum O - gibi zaprljan, zamazan {o vesu odeci)
muşmula 1 . bat. musmula (Mespilus germanica) 2. arg. starkelja O - gibi (ili suratlı) naboran, naboranog lica muşta p 1. metaini cekic (za omeksavanje koze) 2. bakser (na prstima); - ile vurmak udariti bokserom 3. cvrga, zvrcka
ak.
muştalamak
udariti
bokserom;
cvrknuti, CiVOknuti muştu
p radosna vest; ct. müjde
muştucu
mustulugzija, donosilac ra-
dosne vesti muştulamak
ak.
dat. javiti radosnu
Musevilik judaizam, jevrejska religija
vest
Mushaf v Kuran
muştuluk mustuluk, nagrada za radosnu vest; cf. müjdelik
musır
(-srı)
uporan, tvrdoglar, svo-
jeglav
musibet (-li) a 1 iznenedna nesreca, zlo ll nesrecan; fig. malerozan, baksuz
mut 1 sreca, dobrobit mut2 nar. meraza zitarice (od pedeset sinika)
70'9
müta ' ' mtlta (-i)
apodaci, cinjenice; c'f:veri
mutaassıp (-bı)a
tanalican
mutabakat a arh. 1. saglasnost; sporazum 2. biol. prilagodjavanje 3: sklad; prikladnost! podesnost
1>
konu, propisu); validan; sn azi
olmak biti na
mutedil a 1. umeren, skroman 2. geog. umeren, blag (o klimi) mutedillik umerenost; suzdr21jivost
mutabık.a arh. 1. povoljan, prikladan 2. saglasan; - kalmak sloziti se , saglasiti se 3. podudaran, identican O ashna - tır slaze se s originalom, veran originalu (o prepisu)
mutemet (-di) a 1. samopouzdan, samouveren 2. opunomocen
mutaf p mutavdzija, strunar (koji pravi predmete od kozje dlake)
muteriz a koji se protivi ij>rigovara, oponira)
muteklt a uveren, ubedjen
mutena a pazljiv, savestan, temeljit
1
mutallaka a raspustenica, razvedana zena mutantan a arh. raskosan, velelepan mutariza a ;z:agrada; ct. parantez; kö-
şeli - Uglasta 'zagrada; yuvarlak - okrugla zagrada
'
mutasarrıf a 1 . spostvenik, vlasnik 2. ist. mutasarif, guverner sandzaka (posle Tanzimata) mutasarrıfhk
1. ist. sa:ndzak 2. polozaj
mutasarifa mutassaver
a zamisljen, pretpostavljiv
mutasavvıf a isi. sufija, mistik mutasyon biol. mutacija mutasyon_izm biol. mutacionizam, mutaciona teorija evolucije mutat a uobicajen; sliakodnevan; - olduğu gibi (ili üzere) po omicaju, kao obicno, kao i uvek mutatabbip (~bi) a nadrilekar, sarfatan mutavaat
a mirenje, potcinjav
mutavassıt
a arh. 1srednji ll posrednik;
ct. arabulucu mutazarrır
a ostecen
mutçuluk til. eudemonizam muteber a 1 . postovan, cenjen 2. pouzdan 3. pozitivan, koji je na snazi (o za-
710
mutezile a isi. muteziliti (sekta) mutfak (-ğı) a 1. kuhinja; 2. kulinarstvo, kuhinja; Türk - ı turska kuhinja muti (-i) a poslusan, pokoran mutlak a apsolutni; - değer apsolutna vrednost; - ekseriyet apsolutna vecina; nem apsolutna vlaznost mutlaka a apsolutno, svakako; neminovno, obavezno mutlakıyet
a apsolutizam, autokratija
mutlandırmak
ak. usreciti, uciniti srec-
nim mutlantnak usreciti se, postali srecan mutlu srecan; ne- size! blago vama! mutluluk sreca, blagodet mutsuz nesre6an mutsuzluk nesreca muttali a 1. obavestaıi, informisan; osvedocen; - olmak obavestiti se saznati muttarit 1. ispravan, pravilan; uredjen muttasıf
a kvalifikovan
muttasıl a 1 spojen, vezan; neprekidan ll neprekidno, neprestano
muvacehe a suocavanje muvacehesinde u prisustvu koga; u lice
mübalağalı
a
muvafakat Hı) prlstanak, saglasnost; - etmek pristati, prihvatlti
muylu 1. teh. glavcina 2~ voj. rame na topu;- yatağı gnezdo ramena.·
, muvaffak a uspeo; uspesan; cf. ba-
muymul zoo/: kokosar poljski, (Circus cyaneus)
Şarılı muvaffakiyet a uspeh; cf. dilerim! zelim uspeh! muvaffakıyetli
uspesan
muvaffakıyetsiz
başarı;
-· ler
muvafık
a
~ovoljan
muzafferane a-p pobednicki
neuspesan,
be-
pogodan;
cf.
uygun
muvakkat a privremen; cf. geçici
muzırlaşmak 1. pogorsati se o zdravlju 2. postali nesiasan (o detetu) ·
muvakkaten a privremeno muvakkit a isi. sluzitelj u dzamiji (koji odredjuje vreme molitvi) muvasala a arh. veza, komunikacija; ulaşım
muvasalat a arh. dolazak, prispece; etmek prispeti muvaşşah
muvazaa sultacija muvazaalı
arh.
savetovanje
kon-
a arh. zasnovan na tajnom
dogovoru
a arh. ravnoteza; stamuvazene bilnost; cf. denge
muvazenesiz 1. neuravnotezen (i fig.) cf. dengesiz muvazenesizlik neuravnotezenost muvazi a paralelan; cf.
koşu!
muvazzaf a 1. obavezan, zaduzen 2. voj. kadrovski, stalni; - hizmet kadrovska suzba, vojni rok; - ordu regularna armija, stalni kadar; - subay kadrovski oficir muvazzaflık stalfıi
skodljivost, stetnost,
muzip (-bi) koji uziva u sali, saljiv dzija, zadirkivalo muziplik (gruba) sala, narugivanje, ismevanje; cf. takılgan
muzmahil (-lli)a unisten, razrusen muztar v. zorunlu mü
muvazat a arh. paralelnost
devri
muzırlık
muztim a 1. taman, mracan 2. fig. nejasan, mutan; tajanstven
a akrostih a
muzahir koji pomaze, podr2ava muzır (-rrı) a 1' stetan, skodljiv; poguban; sıhhate - skodljiv po zdravlje 2. nestasan, nemiran (o detetu)
muvahhit jednobozac, monoteista
cf.
muzafferiyet a arh. pobeda, trijumf muzaheret a arh. pomoc, podrska
neuspeh, fijasko
povoljan,
muz a bat. banana (Musa paradisiaca) muzaffer a 1 pobednicki ll pobednik
z:uspesan muvaffakıyetsizlik
lun]~
stalna vojna sluzba; kadrovski rok
vmı
mübadele a razmena; trampa; cf. - etmek razmenjivati; fikir - si razmena misljenja
değiş;
mübadil a repatrirac, povratnik; naziv za Turke dövedene razmenom iz Grcke mübahese a ·rasprava, diskusija; bala; - etmek raspravljati, diskutovati
de-
mübalağa a preterivanje, preuvelicavanje; cf. abartma; - etmek preterivati, peruvelicavati
mübalağacı
koji
preteruje
(pre-
uvelicava) mübalağalı
preuvelican, preteran
711
.in(ibarek mübarek a ı 1. srecan; blagosloven; cf. kutlu; - olsun srecno! 2. dobar; lep .3. cudan, neobican 4. postovan, cenjen ll uzv. boze! gospode! - ne güzel ev! gospode,kako je lepa kuca! mübarek otu bat. zecja stopa (Geum) mubareze a dvoboj, duel (-ti) a pocetak, pristupanje; - etmek poceti, pristupiti, prihvatiti se mübaşeret
mübaşır a jur. sudski prijavnik; sudski posluzitelj; pristav mübaşirlik
posao pristava
mübayenet a 1. razlika; nesklad 2. suprotnost, protivrecnost mübeşşir
mustulugdzija
mübeyyiz a prepisivac (rukopisa) mübrem a neophodan; neminovan, neizbezan mücadele a 1. borba (u raznim znacenjima); hayat - si borba za zivot; sınıf - si klasna borba 2. prepirka, svadja; etmek borili se mücadeleci borac mücahit (-di) borac za uzvisene stvari (npr. za veru, otadzbinu i si.) mücamaa a arh. biol. parenje, sparivanje mücavir a susedan, graniC,an; obliznji mücazat a arh. kazna; odmazda; /-al etmek (ili vermek) kazniti mücbir a prinudan, prisilan; - sebep jur. visa sifa, vis maior mücehhez a 1. opremljen, snabdeven 2. pripremljen, spreman; - olmak opremiti se, snadbeti se mücella a ispoliran, izglancan; gladak; sjajan, blistav mücellit (-di) a knjigovezac mücellithane a-p knjigoveznica
712
mücellitlik knjigovezacki zanat mücerrep oproban, proveren mücerret (-di) a 1 1. apstraktan; cf. soyut 2. neozenjen; cf. bekar 3. izolovan, odvojen 4. obnazen ll nar. samo, jedino mücerrit (-di) a izolacioni mücessem a 1. fizicki, telesni 2. otelovljen, olicen; personifikovan mücevher, mücevherat gocenosti, dragulji, ukrasi
a
dra-
mücevherci draguljar, juvelir mücmel a skracen, sazet, rezimiran mücrim a prestupnik, krivac müçtehit (-di) a isi. tumac verskih kanona müdafaa a 1. odbrana, zastita; cf. savunma; - etmek braniti 2. jur. odbrana müdafi (-i) a branilac; cf. savunucu müdahale a mesanje; intervencija; etmek mesati se; intervenisati müdahil advokat
ı
koji se mesa ll jur. branilac,
müdana a nar. zahvalnost; cf. minnet etmek zahvaljivati müdara a neiskrenost; pritvornost, pretvaranje müdavi a koji leci, iseeliteli müdavim a stalni posetilac; stalan gost; - olmak redorno ici na neko mesto müddei a jur. tuzilac; tuzitelj müddeialeyh a tuzenik müddeiumumi a javni tuzilac müddeiumumilik tuzilastvo müddet 1. vreme, trajanje, period; cf. süre; - çe u toku, tokom 2. rok, termin; cf. vade; askerlik - i vojni rok; teslim - i rok isporuke
mühim müdebblr a obazriv, smotren, oprezan müdellel a ubedljiv, argumentovan; ct.
lotvoran; ct. etkili 2. drljiv, · potresan 3. hem. aktivan
kanıti ı
müessis a arh. osnivac; ct. kurucu
müderris a arh. predavac (u medresi); profeser
müeyide a jur. sankcija, kaznena mera
müdevven jen
a
sabran, sakupljen, sred-
müdevvenat a arh. sabrana dela (knjizevna) müdevver a okrugao, sferican
anlık
müdrir amed. diureticki
a uprava, direkcija
müebbet a 1. vecan, vecit 2. dozivotan (o mandatu, kazni i si.}
müeddep a vaspitan, uljudan, uCtiv müellefat a arh. napisana dela
müflis a bankrotiran; ct. (-tı)
batkın
a·detalji, podrobnosti, po-
a ı odeljen, odvojen, po-
jedinacan ll gram. jednina; ct. tekil müfrez a odeljen, izdvojen müfreze a voj. odred
müfsit (-di) a potstrekivac, podbadac, smutljivac müft ph. besplatno, dzabe
müellif a autor; pisac
müftekir a k. je ponosan; k. se hvali
a obezbedjen; (za) ga-
müennes a gram. zenski rod; ct.
faydalı
müfrit a prekome.ran, preteran
a odlozen, odgodjen
dişil
müesses a osnovan, ustanovljen müessese a ustanova, institucija, organizacija; ct. kurum müesseseleşrnek
a 1. inspekcija 2. zanimanje
müfit a koristan; cf.
müfret
müdürlük 1. duznost direktara (upravnika} 2. v. müdüriyet
.müemmen rantovan
ko~.
a inspektor, kontrolar
müfredat jedinosti
a direktor, upravnik
müeccel
müfessir a 1. komentator Kurana 2. mentatar
inspektora
müdrik a arh. koji shvata, koji razume
müdüriyet
müferrih a ublazujuci, umirujuci (lek)
müfettişlik
müdire a direktorka; sefica
müdrike a arh. psih. intelekt; ct.
a mujezin
müfekkire sposobnost, moc misljenja
müfettiş
müd ir v müdür
müdür
müezzin
institucionalizo-vati
se müessif a 1. zalostan, za zaljenje 2. neprijatan, ruzan (o dogadjaju, polozaju i
müfteri
a klevetnik
müftü a is/. muftija (najvise svesteno lice u jednoj oblasti) mühendis a inzenjer mühendishane a-p arh. inzenjeri-jska skola mühendislik inzinjering müheyya müheyyiç
si.)
müessir a 1. uticajan, efikasa n, de-
a dat. gotov, spreman; ct.
hazır
a uzbudjujuci,
razdrı:ızujuci
mü him a vazan, znacajan; ct. önemli
713
mühimmat mühimmat ratne potrebe mühimsemek ak pridavati vaznost, smatrati vaznim; cf. önemsemek mühlet (-ti) a rok, termin; ct. vade; vermek dati rok
ij
mühlik a arh. ubistven, smrtonosan, poguban
müjdelemek ak. dat. javiti,·sa6pstiti radosnu vest müjdelik mustuluk mükafat a 1. nagrada; cf. ödül; almak dobiti nagradu 2. radostan gest mükafatlandırmak
ak. nagraditi
mükaleme a razgovor
ı
mühmel a 1. nebrizljiv, nemaran 2. zapusten, zanemaren
mükedder a arh. rastuzen, utucen, sneveseljen
i'
mühre p 1. sprava za satiniranje papira (kristal na kuglı:f ili skoljka) 2 .. staklena perla 3. kovackicekic 4. gladiljpa, glaeac
mükellef a 1 . obavezan; cf. yükümlü 2. pazljivo uradjen; savrsen
mührelemek ak. glacati, polirati; satinirati (papir) mühreli poliran, izglacan; satiniran müh.resenk
(-ği)
mükemmel a savrsen, besprekoran; cf. eksiksiz mükemmeliyet a savrsenstvo
sareni jaspis
mührüsüleyman bot. pokosnica (Polygonatum multiflorum) mühtedi a prebbracen u islam mühür (-hrü) a peeat,stambilj; zig; basmak udariti, staviti .pecat; ':'· kazmak izgravirati pecat; - mumu pecatni (crveni) vosak <> - kimde ise;.· süleyman odur post. ko je jaci on i kvaci; - ünü yafamak ne odrzati rec mühürcü pecatorezac, izradjivac pecata mühürcülük pecatorezacki zanat, izrada pecata mühürdar a-p 1. muhurdar, cuvar pecata 2. arh. licni sekretar (vezira) mühürlernek ak. 1 . staviti pecat, udariti pecat 2. zapecatiti mühürfenrnek pass. od mühürlernek mühürlü s pecatom; zapecacen müjde p ·1. raıdosna vest 2. m'ustuluk, nagrada za radosnu vest 3. uzv. - ler olsun! dragicka! mustuluk! müjdeci mustulugdzija
714
mükellefiyet a obaveza; ct. yüküm
mükemmellik v mükemmeliyet mükerrer a arh. ponovljen mükerreren a ponovljeno; ucestano mükevvenat a arh. stvorenja, bica mükeyfiyat a arh. omamljujuca sredstva, narkotici mükrim a gostoljubiv, eastben müktesebat a arh. stecena znanja; dostignuca, tekevine müktesep a stecen; zadobijen . mülahaza a misljenje,rasudjivanje, razmatranje; zapazanje; - sıyle uzimajuci u ob~ir, imajuci u vidu da... mülahazat a arh. razmisljanje, prosudjivanje; zapazanje; - hanesi inesto gde se zapisuju opaske; - hanesini açık bırakmak ne doci do definitivnog misljenja okome mülahham a arh. debeo, gojazan; cf. şişman
mütakat intervju
(-tı)
a 1. sastanak (poslovni) 2.
mülaki a arh. koji se sastaje, koji se
rnQrm~~J~~ ,._,., Y,~~ja;- olma~.sretati se, nalaziti se, vidjati
se ... mülayemet
a
j~~odljivost,blagost
arh.
krotkost;
pri-
mülayim 1. blag, krotak 2. · povoljan, 3. med. normalan (o stolici)
p~~kladan
mülayimlik 1. blagost, krotkost (naravi) 2. pogodni:ıst, prikladnost mülazım
rucnik;
a arh. 1. stazer 2. voj. po-
ct. teğmen
mülemma (-i) a 1 /it. mulema (pesma ciji su stihovi napisani na razlicitim jezicima) ll 1. zaprljan, umazan, zapackan 2 .. sarene boje, boja do boje mülevves a uprljan, zaprljan; fig. prljav
mültefit a predusretljiv, usluzan; ·ljubazan mültezim a poreznik, zakupac drıZavnih poreza mültimilyoner multimilionar multipleks multipleks mürnanaat a arh. sprecavanje, sputavanje; protivljenje mümarese a praksa, uvezbanost; rutina mümas a ı koji dodiruje ll mat. tangenta; ct. teğet mürnasil a slican, analogan mümbit a plodan; polodvoran; ct. ve• rimi i
müleyyin amed. purgativ, laksativ
mümessil a predstavnik; cf. temsilci
mülga a ponisten, anuliran; ukinut
mümessillik predstavnistvo; ct. temsilcilik
mülhak a arh. 1 dodat, pridodat ll pomocnik stabnog oficira mülhakat a 1. pripojene oblasti 2. oblasti (mesta) koja pripadaju centru mülhem a abi. nadahnut, inspirisan; olmak nadahnjivati se; inspirisati se mülhit (-di) a bezboznik mülk a 1. imanje; nepokretna imovina 2. licna svojina 3~ arh. teritorija jedne drza-
ve mülki a gradjanski, civilni; - idare civilna uprava mülkiye a arh. upravna skola; fakultet politickih nai.ıka mülkiyeli (svrseni) student fakulteta politickih nauka mülkiyet a arh. svojina, posedovanje; cf. iyelik; devlet - i drzavna svojina; kamu - drustvena svojina mülkiyetçi sopstve.nik, vlasnik mülteci a izbeglica; emigrant; cf. ğınık
mümeyyiz a 1 koji sartira (odvaja, odbira) ll 1. ispitivac (na ispitima) 2. kaneelariiski sluzbenik (koji sredjuje akta) mümeyyizlik ispitivanje, ocenjivanje mürnin ı pobozan ll vernik; musliman mümkün a moguc; cf. olanaklı; - mer~ tebede do moguce mere, koliko je moguce; - olduğu kadar çabuk sto je moguce pre; - olmak biti boguce, biti verovatno; - olmayan nemoguc mümtaz a 1. privilegovan, povlascen 2: odabran, istaknut, odlican, prvorazredan; ct. seçkin mümteni (-i) a nemoguce; ne moze münacat a arh. molitva; cf.
yakarış
münadi a telal, izvikivac, oglasavac münafık
v. ara bozan
münafıklık
v. ara
bozanlık
mü naferet a antipatija, averzija sı
münakalat a arh. transport, transportna. sredstva; komunikacije; cf. ulaştırma
715
münakale münakale a veza, komunikacija; transport, prevoz
mündemiç a sadri:an, ukljucen; til. imanentan münderecat a sadri:ina (knjige, pisma i
münakasa a arh. licitacija, drazba münakaşa a rasprava, diskusija, polemika; prepirka; ct. tartışma; - da bulunmak raspravljati, diskutovati, pogötürmez lemisati; ct. tartışmak; neosporan
münasebat a arh. veze, odnosi; iki memleketin - ı veze dveju zemalja münasebet a veza, odnos; cf. ilişki; diplomatik - ler diplomatski odnosi 2. prikladnost; sklad (izmedju dveju stvari); almak odgovarati, povoljno padati 3. (povoljna) prilika; cf. vesile; - getirmek uluciti zgodan trenutak; - düşürmek iskoristiti povoljnu priliku; - düşmek ukazati se (o prilici); O - iyle povodom, u povodu; ne - ! cemu to? kakve veze to ima? münasebetli 1. logican, razlozan 2. umesan; - münasebetsiz povrsno, nemamo; bez reda, ne birajuci münasebetsiz 1 . neprikladan; neumesan; nedolican (o postupku) 2. nezgodan, neblagovremen; - bir zamanda u nezgodno vreme, u nezgodan cas 3. razuzdan, raspusten; neuljudan münasebetsizlik 1. neumesnost;- nepristojnost, nedolicnost 2. glupost, budalastina; - i bırak! pusti gluposti, mani se gluposti! 3. nepostovanje, naopakost münasip a prikladan, podesan, odgovarajuci, pogodan; cf. uygun münavebe smenjivanje, smena, promena; red; - ile redom, naizmenice münazaa a rasprava, prepirka, svadja münazara a rasprava, diskusija (o odredjenom predmetu) müncer (-rri) a - olmak dat. svesti se na, okoncati se sa; konuşma kavgaya oldu razgovor je devoe do svadje, razgovor se zavr5io svadjom
716
si.) münderiç a sadri:an, ukljucen, unet münebbih a 1. stimulativan, podsticajan 2. budan, oprezan müneccim 2. astronom
a
1. ostrolog, zvezdocatac
müneccimlik astrologija münekkit a kriticar; cf.
eleştirici
münekkitlik kritika münevver a arh. 1 osvetljen ll intelektualac; cf. aydın; - ler inteligencija münezzeh a abi. ociscen, cist; oslobodjen, !isen; dalek od; o, bütün kaygılardan - tır on je !isen svih briga münfail a 1. ljut, srdit; uvredjen 2. pasivan (u raznim znacenjiama) münferiden a posebno, odvojeno, pojedinacno münferit a 1. poseban, odvojen; jedinacan; - ateş voj.l jedinacna vatra 2. usamljen; jedini münfesih a ukinut, rasturen münhal (-li) a 1 1. topljiv, rastopljiv; hem. rastvorljiv 2. slobodan, upraznjen (o mestu); cf. açık ll slobodno, upraznjeno radno mesto münhani a arh. iskrivljen, kriv münharif a nagnut, kos, ukosen münhasır a 1. odrojen, namenjen, specijalan 2. ogranicen
münhat (-ttı) a slegnut, ulegnut; nizijski; cf. ingin münhezim a porazen, razbijen, pobedjen münkariz a ıscezao; ugasen (o porodici; phemenu, dinastiji i si.); propao, nestao (u ratu)
· mürettip münkesir a 1. slomljen, razbijen 2. utucen, potisten, razocaran
mürailik arh. dvolicnost, licemerje;, cf. iki yüzlülük
münkir 1. koji negira (porice, odrice) 2. koji ne veruje u postojanje boga
mürdesenk (-gi) p hem. olavni oksid
münşi
a stilista
müntahabat a arh. izabrana dela, izbor; antologija, hrestomatija müntahap
a izabran, odabran
müntahip (-bi) a birac, glasac ,<
münteha a kraj; granica, medja (prostora, vremena) müntehir a samoubica müntesip (-bi) a dat. koji pripada; koji se odnosi na münteşir
a 1. rasiren, rasprostranjen 2.
objavljen, publikovan münzevi vucen
a samotan, osamljen, po-
müphem a neodredjen; nejasan, nerazgovetan, maglovit müphemiyet a arh. neodredjenost, nenejasnost, maglovitost; cf. belirsizlik
ızvesnost;
müptedi a pocetnik, novajlija müptela a dat. ı 1. zahvacen cime, podvrgnut cemu; ogrezao; kumara -. ogrezao u kocki 2. oboleo, koji pati (od kakve bolesti); vererne - oboleo od tuberkuloze ll uzivalac; mortın - sı narkoman müptezel a 1. obican, prosecan 2. vulgaran 3. jevtin, bezvredan müracaat a obracanje; molba, predstavka; cf. başvuru; - etmek (ili - ta bulunmak) obratiti se (molbom); pribeci cemu; cf. başvurmak; - gişesi salter za informacije; kuvvete - etmek pribeci sili müracaatçı
molilac
müradlf a sinoniman; cf.
eş anlamlı
mürai a dvolican, licemeran; cf. iki yüzlü
mürdüm bot. tmos:jiva, trnovaea (Pru-' nus insititia) mürdüm
eriği
v mürdüm
mürebbi a vaspitac mürebbiye vaspitacica, guvernanta mürebbiyelik posao guvernante müreccah a koji ima prednost; bolji, pogodnijip pozeljan; cf. yeğrek müreffeh a imucan, dobrostojeci; cf. gönençli müreffehen au izobilju, u blagostanju; zadovoljno, spokojno mürekkep 1 a 1. abi. sastavljen od 2. slozen, sastavni, kombinovani; - kelime slozenica mürekkep2 (-bi) a mastilo; Çin- i tus O - krumadan odmah, vrlo brzo; - i kurumadan bozmak vrlo brzo raskinuti (ugovor, sporazum i si.); - yalamış pismen, obrazovan; kulturan mürekkep ficinalis)
balığı
zoo/. sipa (Sepia of-
mürekkeplernek ak. mastiljaviti mürekkepfenrnek rekkeplemek
pass.
od
mü-
mürekkepli 1. umrljan mastilarn 2. s mastilom, koji sadrzi mastilo; mastiljav; kalem mastiljava olovka müretlebat a 1. voj. pasada (aviona, broda) 2. voj. posluga; tank - ı posluga ten ka mürettep a 1 . uredjen, sredjen; regulisan; cf. dizili 2. planiran, organizovan (tajno) 3. sastavljen, sakupljen, formiran; divan /it. sastavljen divan mürettip (-bi) a tip. slovoslagac; cf. dizgici
717
mürettiphane mürettiphane a-p slovoslagacnica (u stampariji)
ziyade mazharı - millet esası ek. status najpovlascenije nacije
mürettiplik slovoslagacko zanimanje, posao slovoslagaea
müsabaka a 1. arh. konkurs; - açmak olvorili konkurs 2. takmicenje; konkurencija; - ya girmek takmiciti se, ucestvovati u takmicenju
mürevviç 1. koji siri, propagira (ideje i si.) 2. privrzen (ideji, partiji, doktrini) mürit (-di) a murid (privrZenik islamu, sejhu) 2. fig. sledbenik, pristalica mürşit
(-di) a is/. 1. mursid (duhovni vodja, sejh) 2. poglavar, vodja sekte mürt uginuo (o zivotinji); - olmak uginuti mürteci (-i) 1 reakcionaran, nazadan ll reakcionar mürtefi (-i) (o mestu i si.)
a
uzdignut, uzvisen, visok
mürtekip (-bi) a 1 1. prestupnik 2. podmitljivac, korupcionas ll podmitljiv, potkupljiv mürtesem a mat. projekcija; cf. iz düşüm
mürur a 1. prolaz, prolazenje 2. tok, hod (vremena); - etmek 1) prolaziti, prelaziti 2) teci, proticati (o vremenu) müruriye a arh. tranzitna taksa; cf. geçmelik müruruzaman a jur. zastarelost; cf. zaman aşımı mürüvvet a arh. 1. velikodusnost, plemenitost 2. hrabrost, smelost, odvaznost mürüvvetll 1. velikodusan, plemenit. coveean 2. hrabar, smeo mürüvvetsiz necovecan, bezdusan nıgra;
müsaade a 1. dozvola. dop,,:S\arw: nizle s vasom dozvolom. ako dozvü:•w ;; naklonost, naklonjenost· poviascenost, en
718
müsadere a konfiskacija; - etmek konfiskovati müsadif a arh. koji se srece, koji pada na, u... müsait a 1. pogodan, povoljan, podesan; cf. uygun 2. skiona flertovanju (o zeni) müsakkafat a krovne gradjevine müsamaha a trpeljivost, tolerancija; popustljivost, gledanje kroz prste; cf. hoş görü 2. nemarnost, aljkavost müsamahakar a-p popustljiv, blag; tolerantan müsamahakarlık
mürtet (-ddi) a isi. otpadnik od vere, renegat
mürver bot. zova (Sambucus
müsademe a 1 . sukob, sudar 2. sporenje, konflikt 3. borba prsa u prsa
tolerantnost;
po-
pustljivost müsamahalı
tolerantan
müsamahasızlık
netrpeljivost,
ne-
tolerantnost müsamere a vecernja zabava, vecerinka; veda - si oprostajno vece müsavat nopravnost
a
arh.
jednakost,
müsavi a jednak, ravan; cf.
eşit,
rav-
denk
müsebbip (-bi) a koji uzrokuje, koji izaziva müseccel a 1. zapisan, registrovan müseddes a 1. iz ses! delova 2. sestougaoni, sestougaonik müsekkin 1. umirujuci, smirujuci; med. sedativ, umirujuce sredstvo müsellem a neosporan, neporeciv, nepobitan
müstehzi müselles a 1. trofrii; trostruk; iz Iridefa
2. trougaoni
müstahkem a· ucvrscen, utvrdjen; mevzi voj. utvrdjen polozaj
müsellesat a geom. trigonometrija müselsel a lam'5an, verizan; uzastopni müsemma a po imenu, zvani müshil med. purgativ, laksativ müskirat a
artı.
müstahdem a slu:Zbenik, names-ten ik
müstahsil a 1 proizvodni, produktivni; kuvvetler proizvodne snage ll proizvodjac; cf. üretici müstahzar 1pripremljen ll gotov lek
alkoholno pice, napitci
Müslim a musliman Müsliman a-p 1 musliman, ispovednik islamske vere ll 1. religiozan 2. ispravan, castan, cestit o - mahallesinde salyangaz satmak raditi nepotreban i beskoristan posao
müstait (-ddi) a sposoban, spreman müstakar postajan
(-rrı)
a stacioniran; stabilan;
müstakbel a 1 buduci; duca supruga ll buducnost
eşim
moja bu-
müstakil a nezavisan, samostalan; cf. - cümle gram. nezavisna recenica bağımsız;
Müslümaniaştırma
islamizacija
Müslümanlaştırmak
ak islamizirali
Müslümanlık
1. islam, hamedanstvo 2. islamska zajednica
mu-
müstakim a 1. pravilan, ispravan; cf. 2. prav, pravolinijski
doğru
müstamel a upotrebljavan; star
müsmir a plodan, plodonosan; produktivan; cf. verimli
müstantik (-ki) a jur. islednik, istrazni sudija
müspet a pazilivan (u raznim znacenjinjima); cf. olumlu 2. potvrdjen, proveren
müstear a 1 . pozamljen, izmisljen; isim pseudonim 2. metaforican, figurativan
müsrif pikuca
1 rasipnicki ll rasipnik, ras-
müsriflik rasipnistvo; cf. tutumsuzluk müstacel a hitan, neodlozan; cf. ivedi müstacelen hitno, neodlozno müstaceliyet a hitnost, :Zurba, odloznost; cf. ivedilik
müstebat a malo verovatan, dalek müstebit a despotski, apsolutisticki; bir hükümdar despotski vladar müstebitlik samovlasce, samodr:Zavlje, despotizam; autokratija müstecir a zakupac stana, kirajdzija
ne-
müstafi a u ostavci, koji je dao ostavku müstağni
a 1. zadovoljen; obezbedjen, namiren, koji ima sve; cf. do~ ]Un 2. koja afektira, koketna (ozeni)
müstahak (-kkı) ı zasluzan; dostojan;olmak biti zasluzan, zasluzitii; biti dostojan cega ll zasluzena kazna; zasluzena nagrada; Allah müstahakını versin neka mu bog da sto je zasluzio
müstefit a ab/. koji se koristi cime; olmak korisiili se cime müstehase a fos il müstehcen a bestidan, opscen, nepristojan müstehcenlik opscenost, skarednost müstehcenleşmek
postali skaredan,
skaredno se ponasati müstehlik a ı potrosacki ll potrosac; cf. tüketici müstehzi a ironican, podrugljiv
719
müstekreh müşahit
müstekreh a odvratan, mrzak müstelzim a koji iziskuje, potreban, neophodan
(-di) posmatrac
müşareket a ortakluk, ddrustvo; cf. ortakluk
müstemirren a neprekidno, stalno
müşarünileyh
müstemleke a kolonija; ct. sömürge
müşavere
müstemlekeci mürgeci
kolonizator;
sö-
cf.
ko-
müsteniden a dat. zasnivajuci se, bazirajuci se na cemu müstenit a dat. koji se zasniva, koji se bazira na cemu müstenkif a uzdrzan (od glasanja) cf. çekimser; - kalmak uzdrzati se
nışman;
müşavirlik
polozaj savetnika
müşekkel
a 1. oblikovan, uoblicen 2.
stasit, naocit; ct. gösterişli müşerref a postovan, uvazen; - oldum drago mi je! milo mi je! (kaze se prilikom upoznavanja); kiminle müşerref oluyorum? s kim imam cast müşevveş
petljan; cf.
müsterih a miran, spokojan; bezbrizan; - olmak biti spokojan
ayartıcı
müstesna a 1 1. izuzetan 2. osobit, izuzetan; - bir adam izuzetan covek ll osim, izuzev; cf. hariç; bir iki çocuk -, bütün öğrenciler çalışkandır izuzev jedno dvoje dece, svi ucenici su vredni
vecen
müsteşrik
kon-
a savetnik; konsultant; cf. dahukuk - i pravni savetnik
müstensih a 1 koji prepisuje, kopira ll umnozavac, hektograf
müsteşarlık
a gore spomenuti
a savetovanje, sultovanje; - etmek savetovati se müşavir
müstemlekecilik kolonijalizam; lonijalizacija; cf. sömürgecilik
müsteşar a savetnik; sefaret vetnik ambasade
kompanija,
ı
sa-
polozaj, rang savetnika
a orijentalist
a slozen, zamrsen, za-
karışık
müşevvik
a 1 potstrekac, inicijator; cf. ll ohranrujuci, koji ohrabruje
müşfik
a dusevan, blag, nezan; cf. se-
müşir 1 a arh. marsal müşir2 a 1. pokazatelj; teh. fiz. indikator 2. indeks müşkül a ı tezak, tegoban ct. güç ll smetnja, teskoca; cf. güçlük müşkülat a teskoce; /-al - çıkarmak stvariti, pricinjavati kome teskoce
müstevi a mat. povrsina, ravan; cf. düzlem
müşküle krupnozrno grozdje tvrde kore (iz regiona Burse)
müstevli a 1. okupatorski, okupacijski (o vojsci, zemlji) 2. med. zarazan, epidemijski; cf. salgın
kapriciozan
müşkülpesent
müşrik
a-p utancan, profinjen;
(-ki) mnogobozac, politeist; pa-
müsvedde a koncept; skica, nacrt
ganin
müsveddelik (pogodan za koncept); papir za koncept
gram. izvedenica, izvedena rec
kağıt
a slicnost a slican
müşabehet müşabih
müşahede a posmatranje, motrenje; ct. gözlem; - etmek posmatrati müşahhas
720
a konkretan; cf. somut
müştak 1 (-kkı) a ı izveden (o reci) ll
müştak2 (-kı) a dat. ceznjiv, pun zudnje (za kime) müşteki
a abi. v.
müştemilat
pandansi
şikayetçi
a sporedne zgrade; de-
mütekabil müşterek a zajednicki; kolektivni; - bildiri zajednicko saopstenje; - hakimiyet kondominion; idare kolektivno rukovodjenje; - komutanlık zajednicka komanda; - mülkiyet zajednicka svojine; pazar ek. zajednicko tr:Ziste müştereken
a. zajednicki, zajedno, ko-
lektivno müşteri
a musterija, kupac; klijent
Müşteri
a astr. Jupiter
müt'a a: siita)
nikahı
privremen brak (kod
mütala a 1. arh. ucenje, studiranje 2. misljenje, razmisljanje; rasudjivanje; etmek 1) uciti 2) razmisljati, prosudjivati mütareke a primirje; ct.
ateşkes
müteaddit a 1mnogobrojan ll mnogo müteaffin a uzegao, uzezen; smrdljiv
müteessif a zabrinut, brizan; ojadjen, snuzden; /-dan, -al - olmak zaliti za cime, sazaljevati; tugovati, patiti müteessir a zalostan, tuzan, potisten; 1 -dan/- olmak zalostiti se; rastuziti se mütefekkir a zamisljen, utonuo u misli ll mislilac; ct. düşünür
müteferrika a 1. novac za sitne troskove 2. odelenje u policijskoj stanici (za razne prestupnike)
müteallik a dat. 1. koji zavisi; ct. 2. koji se odnosi; ct. ilgili müteammim rasprostranjen,
bağlı
rasiren;
yaygın
mütearife a aksiom mütebahhir a veoma obrazovan, siroko obavestem mütebaki a preostao
a laskav, ulizivacki; ser-
vilan mütebeddil a 1. promenljiv; prevrtljiv 2. nestalan, nepostojan mütebessim a nasmesen mütecanis a istorodan, homogen mütecasir a drzak; - olmak osmeliti se, drznuti se mütecaviz a
mütedeyyin a 1. pobozan, religiozan 2. s ile koji je primio (veru); Islam diniyle koji je primio islam
a posle, potom, zatim;
~üteakip a 1) sledeCi, naredni 2. ak. posle, nakon; bunu - posle toga; o vakayı - nakon onog dogadjaja
mütebasbıs
mütedavil a koji je u upotrebi, u opticaju; - para novac u opticaju; - sermaye obrtni kapital
müteferrik a 1. raznovarstan, raznolik 2. razbacan, rasejan
a ugovarac;
ubrzo
ct.
mütecessis a 1. koji traga, koji otkriva tajne 2. radoznao, znatizeljan
pre-
müteahhit (-di) duzimac; ct. üstenci müteakıben
komeran, preteran 2. agresivan, napadan ll ak. vise od; beş yılı - vise od pet gadina lll agresor; ct. saldırgan
ı
1. koji premasuje; pre-
mütegallibe a nasilnici, zulum6ari mütehakkim a despotsJ5i; arogantan mütehammıı
strpljiv; ct.
a
istrajan,
izdrzljiv;
dayanıklı
müteharrik a 1. pokretljiv, pokretan, mobilan 2. koji radi (na, sa); buharla - koji radi na paru mütehassıs a specijalista; ct. uzman; askeri - vojni ekspert
mütehassıslık
specija'nost;
ct.
uz-
manlık
mütehassis a uzbudjen, tronut, potresen mütehavvil a promenljiv, nepostojan mütehayyir a prenerazen, zapanjen, zaprepasten mütehevvir a gnevan, razjaren, besan müteheyyiç a uzbudjen, uznemiren, uzrujan mütekabil a uzajaman, reciprocan; ct.
721
mütekabiliyet karşılıklı; ~ yardım
mütekait (-di) zioner; ct.emekli
mütereddl a degenerisan, izopacen
uzajamna pomoc
· mütekabiliyet a ciprocnost, reciprocitet ı
uzajaınnost,
mütenasit a solidaran;
penzionisan ll pen-
mütekamil a razvijen; usavrsen mütekasif denzovan
a
mütereddit (-di) a kolebljiv neodlucan
re-
zgusnut;
kon-
hem.
müteselsil a lancan, uzastopan; neprekidan cf.
girişkin
müteşekkil
a
ab/.
sastavljen,
müteşekkir
mütemayil a dat. sklon cemu, raspolozen za; ct. eğilimli
mütetebbi (-i) a istrazivac
mütemerkiz a skupljen, koncentrisan mütemmim dopunski; zavrsnij gram. daljni objekat protivrecan;
ct.
çelişkili
mütenasip a srazmeran, porcionalan; pogodan, odgovarajuci
pro-
mütenavip a promenljiv, varijabilan mütenazır
a simetrican;
ct.
bakışımil
mütenebbih a budan, oprezan; razuman, trezven, razborit müteneffir a koji se gadi, koji ima averziju mütenekkir koji upotrebljava nadimak mütenekkiren a pod tudjim imenom, inkognito mütenevvi (-i) a raznolik, raznovrstan, svakojak; ct. çeşitli müteradif a /ing. istoznacni, sinaniman müterakim a skupljen, nagomilan müterakki resivan
a
arh.
napredan,
prog-
mütercim a prevodilac; ct. çevirmen mütercimlik prevodilastvo
722
a dat. zavisan, kojizavisi
ct.
ardışık
mütevazı (-ı)
leşik
mütenakız
mütevakkıf
a zahvalan
mütevali a neprekidan, izastopan;
mütemekkin a arh. nastanjen; ct. yer-
ob-
razovan, farmiran
ct. bitevi, biteviye
mütemayiz a istaknut, koji se istice
i i
a preduzimljiv, poduzetan;
müteşebbis
mütemadiyen neprestano, neprekidno;
dayanışık
müteselli a utesen; ohrabren, obodren; /-la/ - olmak utesiti se, naci utebu; ct. avunmak
mütekebbir a uobrazen, nadmen mütemadi neprekidan, neprestan; !rajan; ct. sürekli
ct.
a skroman, uctiv; ct. alçak
gönüllü mütevazi a paralelan mütevazin a uravnotezen; izbalansiran müteveccih a dat. 1. upravljen, usmeren; okrenut 2. naklonjen müteveccihen a dat. u pravcu, ka; lzmir'e - hareket etti krenuo je za ızmir müteveffa a pokojni, pocivsi mütevehhim a podozriv, sumnjicav, nepoverljiv; bojazljiv, plasljiv mütevekkil a pokoran, ponizan, paslusan mütevelli a mutevelija, upravnik zaduzbinskog imanja mütevellit ab/. rodjen; proistekao
a jekticav, tuberkulozan;
müteverrim ct. veremli müteyakkız
a budan, oprezan
mütezayit rastuci; - vergi progresivan po rez müthiş a ı strasan, uzasan ll uzv. izvanredno! strasno!
müttefik a viznik
ı
zdruzen, sjedinjen ll sa-
müzmlnleşırıe~:. ,~J'ıınüttefikan
ri6~ıl:isnô
müttehit
a zajeçlno, zdruieno; jed-
müzecilik vodjenje muzeja müzehhep a pozlacen
a ujedinjen, sjedinjen; ct. bir-
leşik
müvekkil a poverilac müverrih a istoricar; pronicar;
müzekker a artı. gram. muski rod; cf. eril müzekkere a jur. sudski nalog
ct. tarihçi
müzelik ffil!Zejski, za muzej
müvesvis a sumnjieav, podozriv, nepoverljiv
müzevir a abronosa; smutljivac, spletkar
müvezzi (-i) a raznosac pisama, pismonosa müzaheret a arh. pomoc, podrska; etmek pomagati
müzevirlemek ak. prenositi glasove, kvariti odnose; spletkariti; meslektaşımı müdüre müzevirlemişler mog kolegu su opanjkali direktoru
müzahir a koji pomaze (podrzava); /-al - olmak podrzavati, pomagati
müzevirlik prenosenje glasova, spletkarenje, klevetanje; smutnja
müzahrefat a arh. smece, otpaci, krs müzakere a 1. savetovanje; debata, razgovor (o odredjenom pitanju) 2. izucavanje 3. propitivanje, usmeno ispitivanje (ucenika) müzakereci propitivac, instruktor (ucenika) müzayaka a arh. siromastvo, oskudica, besparica müzayede a drazba, licitacija;
ct. ar-
tırma
müzayedeci aukcionist müze muzej; arkeoloji - si arheoloski muzej; askeri - vojni muzej
müzeyyen a ukrasen, nakindjuren müziç a mucan, tegoban; nelagodan, nezgodan müzik (-ği) muzika; hafif - laka muzika; halk - narodna muzika; klasik - i vokalna muzika müzik bilimi muzikologija müzlkçi muzicar müzikhol mjuzikhol müzisyen v müzikçi müzmin a hronican; talık hronicna bolest müzminleşmek
ct. süreğen; - has-
preci u hronicno stanje
(o bolesti)
müzeci muzeolog; muzejski radnik
723
1' l
-N1'
na, nah uzv. na! evo li! uzmi! vidi! kafa vidi budalu! kakva budala! - sana! evo li, uzmil naaş (-a'şı)
naat \!
(-a'tı)
a les, mrtvo telo
a hvalenje, uzdivanje
nabız (-bzı)
a puls, bilo; pulsacija; (ili atması) pulsiranje, udaranje pulsa; - almak v- ını saymak; /-ın/ - ına bakmak kontrolisata, meriti puls; - ını saymak (iz) meriti puls; O - ı durmak umreti; /-ın/ - ına girmek zadobiti ciju naklonost; privuci paznju; - ına göre şerbet vermek ugadjati, ici kome niz dlaku; - ını yoklamak tig. ispipati puls, shvatiti nameru
1 :·
atışı
nadiren a retko, neredovno, katkad nafaka a 1. sredstva za zivot, izdr2avanje; - sını çıkarmak (ili temin etmek) zaradjivati za zivot, obezbediti sredstva za zivot 2. jur. izdrzavanje, ·alimentacija; /-al - bağlamak dosuditi, dodeliti alimentaciju; - vermek placati, davali alimentaciju nafakalanmak obezbediti se za zivot (sredstvima) nafıa a javni radovi: nistarstvo javnih radova
Nafıa
Vekaleti Mi-
nafi a arh. koristan, pogodan; ct.
yararlı
nadzak, sekira sa kratkom
nafile a 1 uzaludan, nepotreban, suvisan ll uzalud, bez potrebe, badava; ct. boşuna; - yere uzalud, badava
naçar p bezizlazan, beznadezan; - kalmak ne naci izlaz
nafiz a arh. 1. prodoran, astar 2. tig. uticajan
nacak drzaljom
(-ğı)
naçiz p bezvredan, nacajan
nevazan.
bez-
naçizane p malo, neznatno nadan p 1 . bez znanja (iskustva); neznalica; ct. cahil 2. tig. grub, neotesan; ne adam! gruba li coveka! nadanca neznalacki nadanlık
neznanje;
neotesanası
nadas agr. ugarenje, jesenje oranje; a bırakmak ostaviti pod ugarom; - etmek (po) ugariti nadaslık
ugar, odvojeno za ugarenje; tarla oranica, njiva za ugarenje
nadide p nevidjen, redak, vredan; kitap vredna knjiga nadim a arh. koji se kaje zbog kakvog postupka /-al - olmak kajati se, zaliti za cim e nadir a redak; ct. seyrek
724
i
nadirat a arh. retkost, retkoSti
nafta nafla naftalin naflalin naftalinlemek ak. posuti naftalinam naftalinlenmek pass. od naflalinlemek nağme a 1. melodija; napev 2. muz. nota 3. tig. pritvoran, neiskren govor; - yi değiştirmek promeniti, sniziti ton; - yapmak arg. praviti se lud, praviti se Tosa
nahak p-a 1 neosnovan; nepotreban ll bez osnova, nepotrebno, uzalud; - yere uzalud nahır
nar. krdo goveda
nahırcı
govedar
nahif a slab, nejak, nemocan nahiv (-hvi) a gram. sintaksa; cf. söz dizimi nahiye a 1. nahija (administrativna jedinica u Turskoj) 2. obiası na hoş p neprijatan, los
nakzetmek nail a koji postize, koji dobija (uspeva); - olmak dobiti, steci, uspeti, postici cilj naip (-bi) a zamenik; kral- i regent naiplik namesnistvo nakarat (-tı) a 1. napev, retren 2. zanovetanje, prazne reci; hep aynı - sve ista pesma, uvek ista pesma nakaratlı
s napevom sa retrenom
nakavt sp. nokaut; - etmek 1) nokautirati 2) fig. matirati, dovesti u mat poziciju nakden a 1. novcano, u novcu; - yaretmek novcano pomoci, pruziti pomoc u novcu 2. u gotovu za gotov novac dım
nakdi a novcan, u novcu; - ceza novcana kazna; - teminat noveana garancija nakıs a 1 1. nedostatan, nedovoljan, manjkav 2. detektan, talican ll mat. minus
nakış (-kşı) a 1. crtez, sara (na tkanini) 2. vez, vezenje; - işiemek vezti, ukrasavati vezom nakışçı
vezilja
nakışlamak
ak. vezti; oslikavati (sa-
renim bojama) nakışlı
1 . isli kan; isaran 2. izvezen
nakız (-kzı)
a arh. narusavanje; ukidanje; jur. kasacija
nakil (-kli) a 1. prevozenje, prevoz, prenosenje, prebacivanje; - araçları (ili vasıtaları) transportna sredstva 2. preselenje; cf. taşınma 3. prenosenje, prenos (radio, TV i si.) 4. premestaj, postavljenje (na drugo mesto); 5. prevodjenje (sa jednog jezika na drugi); 6. prepricavanje, pricanje, pripovedanje 7. kopiranje (pisma, slike i si.) nakil a 1. prevoznik 2. pripovedac 3. fiz. provodnik; cf. iletken nakisa a nedostatak, mana; porok
nakit (-kdi) a novac; novac
para gotov
nakkare p muz. talambas nakkarhane p ist. vojni orkestar; mesto za orkestar nakkaş
a arh. dekarater (zidova, pla-
tona) nakkaşlık
1. dekoraterstvo; dekorisanje
nakledilmek pass. od nakletmek naklen a putem prenosa; rektan) prenos (TV, radija)
yayın
(di-
nakletmek 1. prevoziti, transportavali 2. prenositi; premestati 3. premestiti; postaviti na drugi polozaj (mesto) 4. prevoditi 5. pricati, pripovedati 6. kopirati nakli a 1. prevozni, transportni 2. tradicionalan, zasnovan na predanju nakliyat a prevoz, transport; - yapmak prevoziti, baviti se prevozom; hava - ı vazdusni prevoz; yük - ı teretni transport nakliyatçı
prevoznik
nakliye a 1. prevozenje, prevoz, transport 2. transportni troskovi; - senedi trg. tovarni list nakliyeci prevoznik; cf.
taşımacı
nakliyecilik prevoznistvo nakşetmek ak. 1 . ukrasavati; sarati, oslikavati 2. fig. urezivc:ti, utiskivati; zihne urezati u svest Nakşibendi a-p Naksibendije (derviski red koji je osnovao Muhamed Naksibendi u XIV veku) nakşolmak
dat. ostaviti trag
nakzen a uz ponistenje, ukidajuci; da- görmek jur. ponovo, po drugi put razmatrati predmet; davayı - iade etmek vratiti predmet na preispitivanje vayı
nakzetmek ak. 1. arh. ponistiti, ukinuti; opovrgnuti, osporiti 2. jur. uvaziti zalbu,
725
nal ukinutu , presudu, vratiti predmet na preispitivanje !
nal a potkov;\potkovica; - çakmak (ili vurmak) potkivati O - ları dikmek arg. otegnuti papke; - toplamak biti na repu, biti poslednji u trci (o konju) nalbant
(-dı)
nalbantlık
a-p nalbantin, potkivac
potkivacki posao
nal b ur trgovac gvozdjarijom, gvozdjar nalburluk trgovina jarijom; ct. hırdavatçılık
sitnom
gvozd-
nalça potkovica (za obucu), blokej naldöken kamenit, sljunkovit put nalın
a nanula
nalıncı nanuldzija, izradjivac nanula o keseri egoista; - keseri gibi kendine yontmak raditi samo u svoju korist, gledati svoj interes nalınlı
u nanulama
nallama k ak. 1. potkivati 2. arg. ucmekati, ubiti nallanmak pass. od nallamak nam p 1. ime, naziv; - ına 1) u ime 2) na ime, kao; - ında po imenu, po nazivu 2. slava, ugled, reputacija; - almak steCi slavu, postali poznat; - ını lekelemek ukaljati ime (cast); - ı nişanı kalmamak biti zaboravljen (posle smrti); /-al - salmak (ili vermek) proslaviti se, proneti slavu
\!
namazsız
(zena)·sa menstruacijom
namdar p znamenit, slavan; cf. ünlü name p arh. pismo; - okumak govor tireci koje svakozna namerdane p neljudski, necovecno namert necovecan, podao; bojazljiv; e muhtaç olmak biti prinudjen traziti pomoc od onih na· koje se ne moze osloniti namertlik necovecnost; podlost; kukavicluk namlı slavan, znamenit; slavan, glasovit
şanlı
veoma
namlu p 1. cev (vatrenog oruzja) 2. ostrica, secivo (noza, sablje) namus a 1. cast, dostojanstvo; /-ın/ una dokunmak povrediti ciju cast; - sözü casna rec; - u üzerine ant içmek kleti se svojom cascu; - uyla yaşamak casno ziveti 2. cestitost, postenje; ispravnost namuslu 1. castan, cestit 2. valjan, posten; - bir iş valjan posao namusluluk cestitost, postenje; valjanost namussuz necastan, neposten; pakvaren namussuzca necasno, neposteno namussuzluk nepostenje, sramota namütenahi p-a beskonacan, beskrajan
namahrem p-a onaj ko nema zakonskih smetnji za brak (o zeni i muskarcu)
namzet (-di) p 1 kandidat; cf. aday; /-ıl - göstermek istaci. za kandidata ll veren, zarucen
namaz p isi. namaz, molitya; - kılmak moliti se; - niyaz molitve; - seecadesi sedzada na kojoj se moli
namzetlik kandidatura; cf. adaylık - ini koymak istaci svoju kandidaturu
namazgah p isi. mesto za molitvu, molitviste namazlık
1. sedzada za molitvu 2. kratke molitve u namazu
726
nanay arg. nema; param - nemarn pare nane a bot. nana, metvica (Mentha piperita) - yemek praviti gluposti, nepristojno se ponasati; izvaljivati gluposti
Oı;Jşlr;
naneli s nanom; - sigara cigareta s mentolom nane molla 1 . salj. nespretnjakovic, seprtlja; mlakonja 2. bolesljiv 3. lenjstina nane ruhu ekstrak! nane
nezahvalan;
nankörce namcorasto nankörlük nezahvalnost; mrzovoljnost
namcorluk,
napalm;
bombası
na-
palmbomba
nar a vatra, oganj O/-ın/ nastradati zbog koga
ına
yanmak
nara a krik, vrisak; - atmak (ili basmak) vikati, vriskati, kricati nareri a arh. kokosov orah çiçeği
(-ssı)
atil. dogma
nasbetmek ak. dat. naimenovati, postaviti nasıl 1 kakav; - elbise istiyorsunuz? kakvu haljinu zelite? ll kako, na koji nacin? - sınız? kako ste? hem de - ! i te kako! jos kako! O - ki slicno, kao; - olur kako to da ... ? kako je moguce?- olsa bilo kako, u svakom slucaju
nasıp (-sbı)
a imenovanje, postavljenje
nasır
nar p bot. nar (Punica granatum)
nar boji)
narsisizm narcisizam, narcizam
nasılsa nekako, na neki nacin; her ma kako bilo
nansuk tekst. nansuk (fini muslin) napalın
narkozcu anesteziolog, anestetiear
nas
nanik narugivanje nosom (stavljanjem palca na nos i mahanjem ostalim prstima); - yapmak pakazivali "nos" nankör p. namcorast, zadrt, mrzovoljan
narkoz narkoza; - vermek davati narkozu
nasırlanmak pokriti se zuljevima, nazuljiti se; otvrdnuti (o rukama, nogama) nasırlaşmak 1. nazuljiti se 2. fig. otvrdnuti, postali bezosecajan nasırlı
narandi:ast, svetlocNen (o
nardenk p pekmez (od nara, sljive, drenjine i si.) nardin p bot. vetrovalj (Eryngium) narenciye p nargila; içmek) pusiti nargile
a zulj; - bağlamak (ili tutmak) nazuljiti se, dobiti zuljeve; fig. postali grub, bezosecajan; - a basmak fig. stali na zulj
çekmek (ili
narh p zvanicna, utvrdjena cena (za zastitu potrosaca); /-al- koymak (ili tayin etmek) utvrdili cenu
i:uljevit, u zuljevima
nasihat a savet; ct. öğüt; /-al - vermek savetovati, davati kome saveta nasihatçı
savetnik, savetodavac; ct.
öğütçü
nasip (-sbi) a 1. udeo 2. udes, sudbina; sreca; /-dan/ - ini almak iskusiti; - etmek 1) dati priliku 2) dostici, postici, domoci se; /-al - olmak imati srecu, poci za rukom, uspeti; - olursa ako bude prilika; ako je sudjeno 3. dnevna zarada nasir a /it. prozaist
narin p 1. nei:an, slabasan, krhak; vücut krhko telo 2. ljubazan, fin
Nasrani a hriscanin, nazaricanin
narinlik 1. tananost, nez_nost, slabasnost 2. ljubaznost
nasyonalizm nacionalizam
narkotik (-ği) 1 narkotik; narkoticko sredstvo ll opojan, narkolican
nasyonalist nacionalista naşi a post sa ab/. zbog, usled; ct. ötürü; bundan - zbog toga naşir
a arh. izdavac
727
natı ka natıka
a dar govora, krasnorecje
natıkalı
natır
krasnoreciv
nazariyat a teorija
a posluziteljica u zenskom ha-
mamu
nativizm til. nativizam; ct.
doğuştancılık
natron hem. soda, prirodni karbonat sade 1'
natuk a arh. elokventan, krasnoreciv natura priroda, karakter (ljudski) natüralist naturalista natüralizm naturalizam; ct.
doğalcılık
natürist naturista natürizm naturizam natürmort (-tu) slik. mrtva priroda bot. kuznjak, tatula (Datura
stramonium)
navlun mor. 1. brodska vozarina 2. taksa za prevoz brodom naylon najlon; najlonski 2. arg. prevara, smicalica naz p 1 . koketerija; prenemaganje; afektiranje; izvestacenost; - a çekmek koketirati; prenemagati se; - etmek (ili yapmak) koketirati; prenemagati se 2. kapric, hir; /-a/ - ı geçmek nametali svoje hirove; /-al - ını çekmek isbuniti svaku zelju nazar a 1. pogled; /-al - ıyle bakmak gledati ka o na .. 2. tig. paznja, zanimanje; - a çarpmak privuci paznju, pasti u oci; /ı/ - a almak uzeti u obzir; /-ın/ - ı dikkatini çekmek privuci ciju paznju; /-ı/ - ı itibara almak imati u vidu, uzeti u obzir 3. zle oci, urak; - boneuğu amajlija od uroka; /-ın,-al - değrnek (ili - a gelmek) podleci uroku o /-ın/ - ında prema cijem misljenju (vidjenju); - dan düşmek izgubiti ugled, pasti u nemilost; - da olmak imati ugled nazaran a post. sa dat. prema, u skladu sa, shodno; buna - shodno tome; kanunlara - prema zakonima, u skladu sa zakonima
:.
728
nazariye a tirh. teorija; ct. kurarn nazarlık
amajlija od zlih ociju
nazenin p 1. koketan 2. nezan, tanan, krhak 3. iron. razmazen nazım (-zmı) nazım ı
a stih; poezija
koji uredjuje, koji regulise ll sti-
hotvorac
natürel prirodan
navçağan
nazari a teorijski; ct. kuramsal
nazır a 1 1. arh. ministar; ct. bakan 2. posmatrac ll 1 . koji gleda na, okrenut ka (o kuci, sobi i si.)
Nazi nacista; pristalica nacizma nazik (-ki) p 1. uljudan, uctiv; ljubazan; pek - siniz vrlo ste ljubazni 2. tanan, nezan, osetljiv; 3. tig. delikatan, skakljiv (o poslu, pitanju isi.) 4. kritican nazikane p ljubazno, uctivo nazikçe ljubazno, prijatno naziklik 1 . uljudnost, uctivost, ljubaznost 2. slabasnost; neznost, osetljivost 3. delikatnost, skakljivost nazir a slican, nalik na nazire
a /it.
parodija
nazizm v nacizam nazlanmak 1. koketirati; pretvarati se, prenemagati se, afektirati 2. neckati se, izmotavati se nazlı 1. koketan; izvestacen; hirovit 2. predrag, premio (o detetu) 3. nezan (o cvetu, biljci)
ne1 11. sta; bu-? sta je ovo?;- yasta radis? ll uzv. kako! - kaba adam! kako grub covek! gruba li coveka! lll kakav; adın - (dir)? kako se zoves?; biçim bu? kakav je to nacin? IV sve sto (sa kondicionalom); - görse ister zeli sve so vidi; - isterse yapar cini sve sto hoce o - ler sta (sve); bugün - ler yapmadık sta pıyorsun?
nedenslz-' sve nismo cinili danas; /-ın/ - sine zasto, cemu ... ; para onun - sine sta ce njemu novac; - ala memleket vjdi! vidi! (za izraiavanje negodovanja); - alemdesiniz? kako ste? sta radite? - arar? otkuda; onda otomobil - arar? odakle njemu automobil? - çare? sta da se radi? - de olsa ma kako, ipak; - dedim de na zalost, steta; - demek? 1) sta to znaci? 2) zar je moguce?; - demeye zasto, cemu?; denir? sta reci? nemarn reci; - denli koliko; - diye? zasto? zbog cega? - ekersen onu biçersin kako posejes, tako ces poznjeti; - me gerek? sta ce mi to, sta me se tice; - gezer nema, ne postoji; - gibi kakav, koje vrste?; - hacet nema potrebe; - hali varsa görsün neka radi kako hoce neka mu bude kako mu bude!; - idiği bellisiz ne zna se ni ko je ni sta je; - imiş! ko je pa on, sta on uobrazava! - me lazım v. - me gerek; - mene kakav, koje vrste? münasebet! kako? naravno, ne; - yin si ko je on, zaboga?; - olacak sta s time? pa, sta? - olduğumu bilernedim izgubio sam razum, izgubio sam kontrolu nad sobom; - olur molim vas, budite ljubazni; - olur - olmaz za svaki slucaj; - oluyor 1) sta se desava 2) sta treba; - olursa olsun sta je, tu je; puklo kud puklo! - satıyorsun? o cemu govoris? - den sonra a zatim; nakon nekog vremena; - sularda kako, u kakvom stanju? kako stoji. - var ki ali, medjutim; uz sve to; - n var? sta ti je? - var - yok? sta ima novo? - yapıp yapıp na ovaj ili onaj nacin, bilo kako ne2 p: - ... ,- (de) ni... ni; - kahve içtim nisam pio ni kafu ni rakiju; sıcak - soğuk ni toplo ni hladno O - deveyi gördüm - deveciyi ne znam nista o tome; - kokar - bulaşır bezazlen; pasivan (o coveku); - od var - ocak ni ognja ni ognjista; ni kuce ni kucista; - sakala minnet - bıyığa u se i u svoje kljuse; - şiş yansın - kebap posl. i vuci siti i ovce na broju rakı
nebat a arh. biljka; ct. bitki
nebatat a arh. 1. biljke, rastinje; - bahçesi bolanieka basta 2. botanika nebati a biljni; ct. bitkisel nebevi a prorocanski, koji se odnosi na Muhameda nebi a prorok; Nuh - den kalma veoma star, izasao iz mode; prepotopski nebülöz astr. buloza
maglina,
magla,
ne-
nebze a: - bir - malo, vrlo malo necabet a plemstvo, plemicko poreklo necaset a necistoca, prljavstina necat a izbavljenje, spas; - bulmak spasiti se, izbaviti se nece na kom jeziku? iz kog jezika? bu kitap - dir? na kom jeziku je ova knjiga necef biljur
taşı
min. kvarcni kristal, gorski
neci sta je? kakvog zanimanja?; siniz? sta ste vi? cime se bavite? o - oluyor? sta se on mesa? sta mu je?; sen oluyorsun, kendi işine bak! zasto se ti mesas, gledaj svoje posla! necip a 1. plemenit 2. hem. plemenit (o meta li ma) nedamet a kajanje, zaljenje;- duymak (ili getirmek) kajati se nedbe a oziljak, brazgotina neden ı zasto? zbog cega? bana - çazasto ste me me pozvali? ll uzrok; ct. sebep ğırdınız?
neden bilimi til. med. etiologija nedense zbog ovog ili onog, iz nekog razloga; her - bilo zbog cega; iz nekog razloga nedensel uzrocni, kauzalni nedensellik uzrocnost, kauzalitet; ct. illiye!; - ilkesi fi/. princip kauzaliteta nedensiz 1 bezrazlozan ll bez razloga; bezrazlozno; cf. sebepsiz
729
/'1
1
nedim nedim a arh. 1. blizag drug, prijatelj 2.
ist. dvorska budala; lakrdijas nedret a arh. retkost netaset a arh. lepota, savrsenstvo; kvalitet
1'
i;
nefret a odvratnost; mr:Zanja; /-dan/ etmek osecati odvratnost, gnusati se; cf. liksinrnek nefrit (-ti) med. nefritis, zapalanje bubrega
nefer a 1. covek, osoba, lice 2. arh. vojnik, redov
nefsani a arh. 1. culan, puten
nefes a 1. disanje; dah; /-af - ald ırmamak ne dati predaha; - almadan bez predaha, bez odmora; - almak 1) disali 2) predahnuti, odmoriti se; - borusu traheja; - çekmek udahnuti, uvlaciti, povuci (dim cigarete i si.); - darlığı tesko disanje, gusenje; - etmek duvati pri bajanju (radi izlecenja bolesnika); - i kesilmek ne moci disati (od premora); - i tıkanmak (ili tutulmak) izgubiti dah (od uzbudjenja, sıraha i si.); - tüketmek promuknuti (od dugog govora); - vermek izdisati, izdahnuti (vazduh); son- ini almak ispustiti dusu, umreti 2. arg. droga, hasis 3. fig. zivo bice 4. obredna pesma (bektasijske sekte)
neft p nafta (rafinirana)
nefsaniyet a arh. 1. culnost, putenost
nefti p tamnozelen neft yağı ligroin, !eski benzin nefyetmek 1. ak. dat. prognati, izgnati; cf. sürmek 2. negirati, odricati negatif 1 odrecan, negativan; cf. olumsuz ll foto negativ nehari a arh. ucenik (skola bez internata, sa dnernom nastavom) nehir (-hri) a reka; - gemiciliği recno brodarstvo; - i zorlamak voj. forsirali reku nehiy (-hyi) a 1. zabrana 2. gram. prohibitiv, negatvini imperativ
netesiemek ak. 1. duvati; cf. üflemek 2. v-etmek
nekahat a med. rekonvalescenija
nefesli 1. duvacki; cf. üflemeli; - çalgı muz. duvacki instrumenat 2. izdrzljiv (u zadr:Zavanju disanja)
nekes p skrt, tvrdicav
nefeslik 1 . vreme jednog udisaja nefha 1. prijatan (vetra)
miris 2. pirkanje
nefis 1 (-fsi) a 1. sam; sopstveno bice;ini beğenmek biti uobrazen; - ine düş kün sebican, samoziv; - ine güvenmek gajiti samopouzdanje; /-ı/ - ine yedirememek ne moci se pomiriti sa cime; ini yenmek vladati sobom 2. prirodne potrebe (organizma); - körfetrnek prezalogajiti, calabrcnuti, prevariti glad nefis2 izvrstan, izvanredan, savrsen nefiy (-fyi) a 1. progonstvo, izgnanstvo; cf. sürgüne gönderme 2. gram. negacija, odricanje
730
nekbet a arh. nesreca, nedaca 2.
sırası
nekeslik skrtost, tvrdicluk nekre a duhovit i':ovek, domisljan; saljivdzija nektar mit. nektar nem p vlaga, vlaznost nema a 1. rast, uvecanje 2. kamata; cf. faiz nemalanmak rasti, uvecavati se (o novcu-od karnata) nemcil bot. higrofilan, koji voli vlagu; bitkiler higrofite nemçeker 1higroskop ll higroskopski Nemçeli arh. Austrijanac nemdenetir higrostat
· nesnelleşme neme
lazımcı
neme
lazımcılık
ravnodusan, nemaran nehajnost, nemarnasi
neme yönelim bot. higrotropizam nemf zool. lutka (insekta) nemlendirici ovlazivac nemlendirmek ak. (o) vlaziti nemlenmek ovlaziti se, navlaziti se nemietmek ak. ovlaziti, navlaziti nemli vlazan; - iklim vlazna klima nemölçer higrometar, vlagomer nemrut (prema imenu vavilonskog vladara Nemruda) okrutan, surov, bezdusan nemrutluk okrutnost,
surovası
nemseli v emşeli nene vnine
nereden 1. odakle; odakle dolazis? 2. kako; kako . znate? - nereye kakva slucajnost! ko bi to
- geliyorsun? - biliyorsunuz? zar je moguce; rekao
neredeyse skoro, svakog casa, samo sto nije; - ağlayacaktı samo sto nije zaplakao; - tren kalkacak voz samo sto nije krenuo nereli odakle (rodom), iz kog mesta; sen - sin odakle si li? neresi v. nere; - burası? koje je ovo mesto? (orası) - sta je tamo? odakle govorite (u telefonskom razgovoru) nereye kuda? - gidiyorsunuz? kuda idete
neodim hem. neodijum neojen v neogen neolitik geol. neolitski; -
koji konaci gde se zatekne); - Ise v. neredeyse; - kaldı ki kamoli, nekmoli; .kendisi bilmez, - kaldı ki başkasına öğ~ retsin? on ni sam ne zna, kamoli druge da uci
nergis bot. narcis (Narcissus) çağ
neoiii
neolojizm gram. neologizam, novarec neon hem. neon; - tüpü neonska cev neoplazma med. neoplazma neozik geol. neozoik neptunyum hem. neptunijum Neptün astr. Neptun neptünyum neptunijum nerde v. nerede nerden v. nereden nere 1. koje mesto; Türkiye'de en çok - yi beğendiniz? koje vam se mesto u Turskoj najvise dopalo? 2. koja sırana (tela), koji organ; - n ağrıyor? gde te boli, koji te deo boli? bu, - nin fotoğrafı koje je mesto na fotografiji nerede gde; - o günler! gde su oni (srecni) dani! ô - akşam orada sabah gde uvece tu i ujutro (govori se za nekog
nergis zambağı bot. zuta luzarka, zuti lijer (Amaryllis} nervür sitan plise nesep (-bi) a poreklo (po ocinskoj liniji); - i sahih çocuk zakonito rodjeno dete nesiç (-sci) a arh. anat. tkivo nesih (-shi) nesh (vrsta arapskog rukopisa) nesil (-sli) a 1. pokoljenje, generacija 2. potomstvo (zivotinja) nesir (-sri) a /it. proza; cf.
düzyazı
nesne 1. stvar, predmet, objekt 2. gram. objekat nesnel 1. materijalan, jektivan, nepristrasan nesneıcı
sıvaran
2. ob-
fi/. objektivista
nesnelcilik fil. objektivizam nesnelleşme
1. objektivizacija, ma-
terijalizacija
731
nesnelleşrnek nesnelleşrnek
objektivizovati se
nesnelleştirmek
ak. objektivirati, up-
redmetiti
Nesturi re/. nestorijanac
!·'
neşelendirmek
ak. razveseljavati, uve-
razveseliti se, raspoloziti
se neşeli
veseo, radostan, raspolozen
neşesiz
neveseo, neraspolozen, utu-
cen neşesizlik
neraspolozenje, potistenost
neşet
a pojava, izbijanje; /-dan/ etmek pojaviti se, izbiti, iskrsnuti neşide
a pesma; Neşideler Pesma nad pesmama
Neşidesi
neşir
-ri) a 1. arh. sirenje (vesti i si.) 2. izdanje, publikovanje; cf. yayım; - hakkı pravo na publikovanje; - hürriyeti sloboda stampe neşredilmek
neşretmek
2. emitovati; cf. neşriyat neşter
pass. od
neva p arh. glas; melodija nevale a hrana, ice i pice; - yi düzmek postaviti sto nevazil a prehlada, kijavica
seljavati; zabavljati neşelenmek
netlik jasnost, razgovetnost; cistota neuzübillah neka bog sacuva!
a 1. radost, veselost, veselo ras-
polozenje; - si yerinde on je veseo 2. laka opijenost, veselo raspolozenje
neşretmek
ak. 1. izdavati, publikovati yayımlamak
a arh. publikacija
p hirurski noz, s kalpel
net 1. jasan, razgovetan 2. cujan (o glasu) 3. cist; - kar cist debitak netameli 1. rizican, opasan 2. zle srece, baksuzan, malerozan netice a 1. rezultat; ishod; - olarak kao rezultat; - ye varmak postici rezultat, doci do rezultata; kesin - konacan rezultat 2. zakljucak, rezime; - çıkarmak izvesti zakljucak neticelendirmek ak. zavrsiti, zakljuciti
732
neticesiz bez rezultata, uzaludan netlik bez rezultata, uzaludan
nesnellik objektivnost, nepristrasnost
neşe
neticelenmek zavrsiti se, okoniSati se
nevbet v. nöbet nevi (-i) a rod, sorta, vrsta, tip; - şah sui generis, "svoje vrste" (o osobenjaku ili originalnom coveku)
sına münhasır
nevir (-vri) nar. boja lica; - i dönmek razdraziti se, pobesneti od srzbe nevmit umutsuz
p
beznadezan,
ocajan;
cf.
nevralji med. meuralgija nevraljik neuralgican, neuralgijski; neuralgicni bolovi
ağrılar
nevrasteni med. neurastenija, slabost zivaca nevresim a arh. jorganski carsav (u obliku torbe) nevroloji v nöroloji nevropat med. neuropat nevroz med. neuroza nevruz p nova godina (prema starom iranskom kalendaru, 22. mart) nevruz otu bot. tanilist (Linaria vulgaris) nevzat p arh. novorodjence ney p muz. nej (muz. instrument slican flauti); - üflemek svirati nej neye vniye neyse 1. nije vazno; bilo kako; dobro; tu je sta je 2. da ne duzimo o - ne nekako,
nihilizm nıkris
bilo kako, kako-tako; annem - ne, ama babam moja majka kako-tako, ali moj otac...
po d ne
neyzen p svirac neja O - bakışlı koji gleda koso, kosog pogleda
yarım;
a med. kostobolja, giht, podagra
nısfınehar
a 1. astr. meridijan 2. arh.
a polovina, pola; cf. - küre polulopta
nısıf (-sfı)
nezafet a cistoca; cf. temizlik
nışadır
nezahet a cistota; neporocnost
nışadır kaymağı
nezaket a 1. ljubaznost, uljudnost; fino6a, otmenost; - le ljubazno, uljudno 2. fig. osetljivost; skakljivost; - kesbetmek postali osetljiv, skakljiv (o pitanju i si.) nezaketli ljubazan, uljudan, uctiv; fin, prefinjen, otmen nezaketsiz grub, neuctiv
neuljudan,
neljubazan;
nezaketsizlik neuljudonst, jubaznost; neuctivost, grubost
hem. nisador, amonijakova so amonijam karbonat
ruhu hem. amonijacna voda
nice 1. koli ko! kako mnogo! 2. prilicno, podosta; - - veoma mnogo 3. kako? na koji nacin? o - kimseler mnogi, koliko ljudi; - senelere (ili yıllara) ziveli jos mnogo godina! (cestitka za rodjendan, novu godinu i si.) nicel kolicinski, kvantitativni
n el-
niceleme kvantifikacija nicelik kolicina, iznos
nezaret a 1. nadgledanje, nadzor, kontrola; /-ı/ - altına almak uzeti pod nadzor; staviti pod prismotru; /-ı/ - altında bulundurmak driati pod prismotrom; etmek nadgledati, kontrolisali 2. arh. ministarstvo 3. arh. izgled, spoljasnost nezd (-di) u funkciji sastavljenih postpozicija kod. pored, uz;- imde kod mene; - inde kod tebe; vezir - ine k veziru; Birleşmiş Milletler - inde temsilci predstavnik u Ujedinjenim Nacijama; memleketi - ine dönüyor vraca se svome zavicaju nezetmek ak. oduzeti, lisiti; oy nezetmek lisiti prava glasa
nışadır
yarı,
hakkını
nezif (-zfi) arh. a krvarenje nezih a arh. cist, neporoean nezir (-zri) zavet nezle kijavica; - olmak dobiti kijavicu nezleli kijavicav nezle otu bat. v. pire kapan nezretmek arh. ak. dat. obecati, dati rec, zavetovati se
niçin zasto? zbog cega? suyorsunuz? zasto 6utite?
-
su-
nida a poziv, zov; povik, vika; gram. uzvik; - işareti znak uzvika, uzvicnik nifak a nesuglasica, nesporazum; razdor; - tohumu seme razdora; - tohumu ekmek (ili - tohumları saçmak) sejati razdor nifakçı
sejac razdora, smutljivac
nihai kajnji, zavrsni; - karar jur. konacna odluka; Helsinki - belgesi Helsinski zavrsni dokumenat (o evropskoj bezbednosti i saradnji) nihale p podmetac (za vruc sahan, se rp u) nihayet a ı kraj, zavrsetak; - bulmak savrsiti se, isteci ll na kraju, na koncu; en - najzad, na kraju krajeva nihayetlenmek zavrsiti se, okoneati se nihayetsiz beskrajan, beskanacan nihilist nihilista nihilizm nihilizam
733
':il
ni.kah
1';1
nikah a 1. brak; .:.. ı bozmak rasturiti brak; - etmek (bir kadını) ozeniti, sklopiti brak; - feshi razvod braka; - memuru maticar; - tazelemek ponovo sklopiti brak (sa razvedenom osobom) medeni - gradjanski brak 2. kapara (novac koji se nekada davao devojci pre sklapanja braka)
:,j tiı
'i
i
1
1
1
1 1
ı
i
i!
nikahlamak 1. v: nikah etmek 2. proglasiti brak
i:
nikahlanmak s ile stupiti u b rak, ozeniti se, udati se nikahlı
ozenjen; udata
nikahsız nevencan, neregistrovan (u nezakonitom braku); - yaşıyorlar zive vanbracno
nikap (-bı) a pokrivalo, veo za lice (muslimanskih zena) nikbet a arh. nesreca, nedaca nikbin optimista;
ct. iyimser
nikbinlik optimizam;
ct. iyimserlik
nikel hem. niki; - kaplama niklaza, niklovanje nikelaj 1 niklovanje ll niklovan (o metalu)
nisai a 1. zenski 2. ginekoloski nisaiye a 1. girekologija 2. ginekolosko odeljenje (u bolnici) nisaiyeci ginekolog nisan a april nisan
balığı
prvoaprilska sala
a
. nispet ı 1. srazmera, proporcija; medjusobni odnos; cf. oran; - inde srazmerno, proporcionalno cemu 2. veza, odnos; ct. ilinti 3. razmer, mera, norma; aynı - te u istoj meri 4. poredjenje; !~al - le poredjenju sa... size - le o gençtir on je mlad u poredjenju s vama; /-ı, -al - etmek uskladjivati, ciniti srazmernim; uporedjivati ll namerno, za inat, u inat; bunu ona - yapıyor on mu to cini za inat O - eki gram. odnosni sufiks (za gradjenje relativnih prideva); /-al - vermek (ili yapmak) izazivati koga nervirati nispetçi pakosnik nispeten a 1. dat. u poredjenju sa .. , prema; ötekilere - sen iyisin u poredjenju sa drugima, ti si dobar 2. relativno, denekle, manjevise; bugün hasta - iyidir danas je bolesnik relative dobro nispetli sra:Zmeran, poroporcionalan;
nikellemek ak. niklovati
ct. oranlı
nikotin nikotin
nispetsiz roporcionalan
nikris v nıkris nilüfer p bot. lokvanj (Nymphaea) nim p pola, polovina; - cezire poluostrvo nimbus crn oblak, olujni oblak nimet a 1. dobrocinstvo, milosrdje 2. imetak, bogatstvo izobilje 3. dobro, blago; kültür - leri kulturna dobra 4. jelo i pice nine baba; baka (u oslovljavanju) ninni uspavanka nirengi p triangulacija; - noktası triangulacijski punkt; granicni znak, medjas
734
nispetsizlik roporcija
nezrazmeran, nesramernost,
nepdisp-
nispi a ı relativan; ct. göreli - ekseriyet relativna vecina; - olarak relativno ll relativno, neznatno (u odnosu na prethodno) nişan p 1. znak, oznaka; - koymak oznaciti, zapamtiti (mesto i si.) 2. zaruke, veridba; - ı bozmak raskinuti veridbu; yapmak praviti veridbu 3. cilj, meta; almak nisaniti; - atmak gadjati (iz vatrenog oruzja); 4. orden, odlikovanje - vermek 1) odlikovati 2) /-dan/ podseeati, podsetiti
no:aı.ı.ıı
nlşancı
1. strelac, nisandzija; keskin -
snajperista nişancılık nişane
p
znak; simptom
nişangah p 1. nisan; sanski uredjaj 2. cilj
tertibatı
ni-
nişanlamak _1. nisanili 2. ak.· dat._ veriti,
zaruciti, staviti prsten 3. ak. oznaciti, obeleziti, markirali nişanlı
1. zarucen, veren 2. obelezen,
niye zasto? cemu? niyet a 1. namera, svrha, cilj; /-mak/ inde olmak namevarati, imati nameru 2. komad papira (za gatanje sudbine); - çekmek vuci papir na srecu; - tutmak zamisliti zelju (pri predskazivanju sudbine)
markiran
niyetçi predskazivac sudbine
nişasta
p skrob, stirak; - buğdayı brdska psenica (bogata skrobom) nite
artı.
nitel kvalitativan; kakvocni; - analiz hem. kvalitativna analiza niteleme svojstva
kvalifikacija,
niyetleornek dat. nameravati, planirati niyetli 1. koji nemarava, nameran; iyi dobronameran 2. re/. koji drzi post
kako? zaste?
nitekim zaista, zapravo; tako; prema tome; bas kao, tacno kao
odredjivanje
nitelernek ak. (o) karakterisati, ökvalifikovati
niyobyum hem. niobijum niza a spor; raspra, svadja; /-la/ etmek posvadjati se, sporeckati se; sporili se nizarn a 1. sistem; red, poredak; ct. düzen; 2. voj. stroj; borbeni poredak 3. ist. nizam, regularna vojska (u Osmanskom carstvu) 4. zakon; pravilo nizarni u skladu sa sistemom; zakonski
nitelendirmek ak. (o) karakterisali nitelenrnek pass. od nitelernek nitelik 1 . osobina, svojstvo 2. kvalitet; i iyi bir şarap vino dobrog kvaliteta nitelikli 1. kvalifikovan; - işçi kvalifikovan radnik 2. kvalitetan; ct. kaliteli niteliksiz 1. nekvalifikovan 2. nekvalitetan nitrat seline
zas-
niyaz p 1. usrdna molba, preklinjanje 2. molitva; - etmek moliti, preklinjati; moliti se (bogu)
streljastvo
artı.
niyabet a artı. zamenjivanje, tupanje; hükümet - i regentstvo
(-tı)
nitratlaşma
hem. nitrat, so azotne ki-
nitracija
nitrik: - asit hem. azotna kiselina nitrogliserin hem. nitroglicerin nitrojen hem. azot nitroselülöz nitroceluloza
nizarniye a ist. kopnena vojska; pesadija (osmanlijska) o - kapısı slu:Zbeni ulaz (u kasarnama i garnizonima) nizamlt 1. uredjen, regulisan 2. uskladjen sa pravilima nizarnname a-p pravilnik, propis, ured-
ba nizamsız
nesredjen, neregulisan
nizamsızlık 1. nesredjenost, haoticnost 2. fig. bezakonje; samovlasce
nobelyum hem. nobelijum nobran grub, arogantan nobranlık
grubost, arogancija
nodul cavao (na vrhu stapa za gonjenje volova)
735
nodullamak nodullamak ak. 1. dija/. terali stapom (stoku) 2. fig. terati, podsticati (na posao) Noel Bozic; baba Bozic-bata
ağacı
bozicna jelka; -
Nogay Nogajac (pripadnik turskog plemena u Severnom Kavkazu) Nogayca nogajski jezik nohudi p boje nauta,
zatvorenozuı
nohut (-du) p bot. naut, slani grah, slanutak (Cicer arietinum) O - oda, bakla sota kucerak
noktalamak 1. stavljati interpunkciju 2. punktirati 3. fig. zavrsiti, staviti tacku noktalanmak pass. od noktalamak noktalı sa tackom, obelezan tackom; virgül tacka izapeta O - damarlar bot. kapilarni sudovi (kod biljaka)
nominal nominalan; minalna vrednost
-
değer
no-
nominalizm fil. nominalizam nominatif gram. nominalizam nominatif gram. nominativ
nohutlu sa slanutkom; - çorba corba od slanutka
nomografi nomografija nauka o znakovima za graficko racunanje
noksan a 1 mana, nedostatak; - bulmak manisati, nalaziti mane, kuditi 2. pomanjkanje, nemastina, oskudica ll nedovoljan, manjkav O bir tahtası - dır fali mu jedna daska (u glavi)
nonoş malo moje! (obracanje detetu); - um maco! dragi! (obracanje supruznika)
noksanlık
nedostatak, manjkavost; fa-
licnost noksansız
savrsen, besprekoran
nokta a 1. tacka (u raznim znacenjima); arazi - voj. orijentir; iki - dvotacka, dvotocje (:); ince - fig. slaba tacka, slabo mesto; kritik - fiz. kriticna tacka 2. odredjeno mesto, pozicija; hepimiz bir da toplandık svi smo se okupili na jednom mestu 3. strazarsko mesto, strazarska kucica; burada birkaç polis - sı var ovde ima nekoliko policijskih strazarskih mesta 4. predmet, tema; bu - lara çok durdular mnogo su razgovarali o ovim pitanjima 5. mrlja, tackica; - - 1) sav u mrljama, umrljam 2) pojedinacno, tacku po tacku - koymak zavrsiti, staviti tacku; - sı - sına potpuno, u celosti; - olmak arg. 1) strugnuti, umaci, kidnuti 2) otupeti, obemreti (od droge) noktainazar a tacka gledista noktalama 1. interpunkcija; - işaretteri interpunkcijski znaci 2. med. punkcija, punktiranje 3. sin. punktacija
736
norm norma; hukuk norm e
ları
pravne
normal (-li) ı normalan, obican, standardan lı geom. normala normal
altı
podnormala, subnormala
normalleşrnek
normalizovati se
normatif 1 normativ ll normalivni - gramer normativna gramatika Norveççe 1 norveski jezik ll na norveskom Norveçli Norvezanin nostalji nostalgiean . nosyon til. spoznaja not 1. zabeleska, notica; - düşmek pisati beleske; - tutmak hvatati beleske, zapisivati reci 2. ocena (skolska);- almak 1) dobiti ocenu 2) praviti zabeleske; - kır mak dati slabu ocenu; - koymak 1) dati ocenu 2) praviti zabeleske; /-al - vermek 1) oceniti, proceniti 2) dati ocenu (uceniku); kırık - slaba ocena; /-ın/ - unu (ili numarasını) vermek steCi lose misljenje okome nota 1. muz. nota 2. jur. nota; pismena nota
yazılı
-
nübüvvet noter javni beleznik, notar noterlik 1. zanimanje notara 2. pisarnica, ured (notara) nöbet a 1. red; - le poredu, redom; sizde na vas je red 2. sluzba, dezurstvo; straza; - beklemek dezurati strazarciti; e çıkmak stupiti na dezurstvo; - devretmek predati dezurstvo (strazu); - tutmak v. - beklemek 2. napad, nastup (bolesti) - geçirmek pretrpeti napad; sinir - i nervni napad o - çalmak svirati u odredjeno vreme (mars, himnu i si.) nöbetçi 1strazar, cuvar ll dezurni; - eczane dezurna apoteka nöbetçilik dezurstvo; straza nöbetieşe
redom, po redu
nöbetleşrnek
şekeri
arg. prevarant; prepredenjak,
numaralama numerisanje, numeracija numaralamak ak. nurnerisali numaralı 1. bod brojem .. s brojem; 120 - belge dokumenat pod brojem 120; 20 tramvay tramvaj broj 20 2. numerisan; yerler - dır mesta su nurnerisana o bir prvoklasan, prima
numarasız nenumerisan (o mestu, sedistu) o - gözlük naocari sa prostim staklima
numune p obrazac, uzorak; primerak; cf. örnek; kıymetsiz - besplatan primerak
kristalni secer (kao na-
numunelik uzoran, primeran, za primer; - kumaş uzorak tkanine
-
nörolog neurolog nöroloji neurologija nöron anat. neuron nötr neutralan; nepristrasan nötrlemek neutralizovati nötrleşrnek
nurnaracı
prevejanac
s ile smenjivati se (po
red u) nöbet rodni lek)
vermek dati lose misljenje, prilepiti kome etiketu; - yapmak arg. pretvarati se, praviti se; deli - sını yapmak praviti se lud
neutralizovati se
nötron fiz. neutron Nuh re/. Noje; - gemisi Nojeva ladja o - deyip, peygamber dememek inatiti se; - nebiden kalma v nebi nuhuset a arh. nesreca, nedaca nukut a novac, pare numara 1. b roj; - çevirmek okretati, birati broj (telefona); kura - sı zreb; sıra sı gram. redni broj 2. borj, velicina; kırk ayakkabı cipele broj cetrdeset 3. predstava; numera 4. ocena (skolska); cf. not 5. obmana, smicalica, trik 6. dioptrija (naocara) o - çekmek vuci zreb; /-af - sını
nur a arh. svetlost o - içinde yatsın neka mu je laka zemlja! - ol! brava! topu (ili damlası) prelep, predivan (o detetu); - yüzlü dobrodusan (o starom coveku); uvazen nurani a 1. svetao, sjajan 2. fig. blagosloven, blazen nurlanmak 1. osvetliti se 2. doci u sjejnu situaciju nurlu svetao, sjajan 2. postavan, uvazen nursuz fig. antipatican, neprijatan nutasyon zemljine ose
astr.
nutacija,
oscilacija
nutuk (-tku) a govor, beseda; izlaganje; cf. söylev; - a gelmek zapoceti govor; - u tutulmak govoriti zapinjuci, za stati u pola reci (od straha, uzbudjenja) nüans nijansa, preliv; - katmak dati preliv nübüvvet a arh. prorocanska misija
737
'!
nüfus
1
li
J
;i\: 1
1 1
i:
i,
nüfus a 1. covek, osoba; zitelj, stanovnik; ~ başına po glavi stanovnika 2,. stanovnistvo; ~ cüzdanı licna karta, .legitimacija; malieni list; ~ fazlası prenaseljenost; ~ hareketleri kretanje, populacije; ~ kağıdı v. - cüzdanı; ~ patlaması eksplozija popula cije; ~ sayımı popis stanovnistva; ~ seyrelmesi depopulacija; - yoğunluğu gustina , naseljenosti
~
nüfuz a 1. prodiranje, probijanje; probojnost; ~ kudreti probojna moc (zrna, granate) 2. uticaj, upliv; autoritet; "' etmek 1) prodirati, probijati se 2) fig. shvatiti 3) uticati, biti uticajan; ~ sahası jur. uticajna sfera; - sahibi uticajan; - ticareti zloupotreba zluzbene duzn~sti; ~ ticareti yapmak zloupotrebiti sluzbenipolozaj nüfuzlu uticajan, autoritativan nükleer nuklearni; - enerji nuklearna energija; - reaktör nuklearni ~eaktor; ~ silah nuklearno oruzje; - yeraltı de,nemeleri podzemne nuklearne probe
738
nüktecilik domisljatost, dosetljivost, duhovitost nüktedan a-p v. nükteci
v. nüktecilik
nükul a arh. odustajanje; cf. vazgeçme; - etmek odustati, odreci se cega
nüfus bilimsel demografski
nükleon fiz. nukleon
nükteci duhovit eovek, domisljan, saljivcina
nükteli domisljat, dosetljiv, duhovit
nüfus bilimci demograf
nüfuslu od.. stanovnika; iki milyon şehir grad od dva miliona stanovnika
nükte dosetka, doskocica, sala; ~ yapmak praviti dosetke, zbijati salu
nüktedanlık
nüfus bilimi demografija
bir
nüksetmek povratiti se (o bolesti)
nümayiş p 1. demonstracija; cf. gösteri; - yapmak demonstrirati
nümayişçi
demonstrant
nümayişkar
nüsha a 1. 2. kopija
demonstrativan
prime~k.
broj (novina i si.)
nütasyon v outasyon nüve a 1. jezgro, srz 2. sustina nüzul (-lü) a 1. spustanje, silazak 2. med. apopleksija, uzetost, paraliza 3. konacenje, nocivanje; - etmek 1) spustati se, slaziti 2) zastati na pocinak, konak (na put u) nüzullü med. apoplektican
: o 1 uzv. o! oh! ah! o2 (-nu) 1 1. on (ona, ono) ll 1. onaj (ona, ono) 2. taj (ta, to); - büyüklükte te velicine, toliki; - denli tako, toliko; - derece toliko; - halde u tom slucaju; kadar toliko; - takdirde u tom slucaju 3. takav (takva, takvo); - haliyle u takvom stanju O - bir (i) onaj drugi; - gün 1) log dana 2) lada; - gün bugün ot lada, od log vremena; - kapı senin, bu kapı benim dolaşmak lutati, skitati; - saat 1) tog trenutka 2) islog casa 3) odmah; - sırada tada, upravo; - tarakta bezi olmamak ne biti umesan u nesto, ne petljati se u nesto; - taraflı olmamak ne obracati paznju, ne pridavati znacaj; - vakit lada, onda; vakit bu vakit od lada, od tog vremena; zaman lada, u to vreme, onda; - yolda tako, na takav nacin; - yolun yolcusu ... svi cemo ta ko zavrsili jednog dana oba 1. nomadski satar (sastavljen iz vise delova) 2. namadi 3. logor obartı
v abartı
obartıcı
v.
abartıcı
abartılmak
pass. od abartmak
obartma v. abartma obartmak v. abartmak obelisk (-ki) obelisk obje objekat, predmet, stvar; objektif. 1 objektht (fotoaparata i si.) ll objektivan, nepristrasan; - şekilde objektivno objektiflik objektivnost objektivizim til. objektivizam obruk H:iu) 1 1. rov, jarak, jama 2. geol. ponor, bezdan ll izdubljen, udubljen, konkavan; observatuar opservatorija; ct. gözlem evi
obstrüksiyon opstrukcija obua muz. oboa obuacı
muz. oboisl
obur 1prozdrljivac ll prozdrljiv, nezasit oburlaşmak
postali prozdrljiv
oburluk prozdrljivosl, nezasitost obüs voj. 1. eksplozivna granata; srapnel 2. (- topu) haubica; - bataryası baterija haubica; - mermisi granata za haubicu ocak1 (-ği) 1. ognjiste, kamin; pec; sporet; - kaşı ringla, plotna; - süngüsü zarac; - yakmak naloziti pec, upaliti sporet; demirci - ı kovaeka ognjiste; havagazı - ı plinski sporet 2. porodica, kuca, dom; (birinin) - ına incir dikmek razrusiti neciji dom; - tan terbiye gör:mek dobiti domace vaspitanje; baba - ı ocev dom, rodna kuca 3. centar, srediste, stab, dom, sastajaliste, klub 4. ist. odred, korpus; yeniçeri - ı janicarski odzak 5. mesto eksploatacije, mesto obrade necega; rudnik; kömür - ı rudnik uglja; maden - ı rudnik; taş - ı kamenolom 6. udruzenje, drustvo, organizacija; Türk - ı Tursko drustvo (kulturno-prosvetna organizacija) 7. leja (povrca) o - ı batmak biti unisten, pretrpeti veliku materijalnu stetu; - bucak u svakom cosku kuce; /-ın/ - ına düşmek 1) traziti neciju zastitu 2) moliti za pomoc; - ı kör kalmak nemali potomke ocak2 (-ğı) januar ocakçı 1. lozac 2. odzacar 3. razg. osoba koja u kafanama ili u poslovnim zgradama priprema kafu ili caj ocakçılık 1 . lozacki zanat 2. odza carski zanat 3. kuvanje kafe i caja po kafanama ili poslovnim zgradama
ocaklı 1. onaj koji ima pec 2. soba sa karninartı 3. pripadnik neke organizacije
739
ocaklık
. odaklaştırma uzizenje, usocaklık 1 . mesto gde se nalazi ognjiste (pec, sporet) 2. razgl. cunak 3. porodicno . · redsredjivanje, dovodjenje u jednu tacku nasledstvo 4. ist. imanje dobijeno ·od sulodaklaştırmak ak. uziziti, usredsrediti, tana za vojne zasluge dovesti u jednu tacku od 1. /it. oda 2. arh. vatra, zar O - yok odaklayıcı pomocnik kamermana ocak yok siromasan odalı sa... sobe, koji ima.. sobe, oda ·1 . soba, odaja; - sına çekildi po... =soban vukao se u svoju sobu; - takımı sobna odalık (-M arh. odaliska, ljubavnice garnitura; - yı toplamak raspremiti sobu; banyo - sı kupatilo; misafir - sı gosodeon odeon tinska soba; sandık - sı ostava, spreoditoryum 1. auditorijum 2. · sa la pomiste; soyunma- sı 1) svlacionica 2) gargodna za predavanje, nastavu i koncerte deroba (glumaca); vazife - sı 1) sluzbena 3. salaza preslusavanje (u radiocentru) prostorija 2) (radni) kabinet; yemek - sı odsuz: - ocaksız siromasan i bez trpezarija 2. komora, kabina; gaz - sı krova nad glavom gasna komora; 3. punkt; kontrol - sı kontrolni punkt; kumanda - sı komandni punkt 4. hotelska soba; - hizmetçisi sobarica; otel - sı hotelska soba 5. svratiste, prenociste, krcma, dom; halk - sı narodni dom 6. komora, palata, udruzenje; kalem - sı kancelarija; tercüme - sı udruzenje prevodioca, prevodilacki biro; Ticaret ve Sanayi Odası Privredna komora (Turske) 7. ist. janiearska kasama O - hapsi kucni pritvor; - müziği kamerna muzika odabaşı (-nı)
1. glavna sobarica 2. sef 'recepcije 3.ist. odobasa, odabasa 1
'ı
odacı 1. spremacica, higijenicarka 2. sobar, sobarica (u hotelu) 3. posluzitelj.
odun arısı (xylocopa)
1 . posao spremacice 2. raspremanje soba odak (-ğı) 1. centar, srediste, ziza 2. (fiz. fokus; - (noktası) uzaklığı fokusno rastojanje noktası)
odaklama namestanje, izostravanje regulisati
(-nı)
zaaf. pcela drvarica
oduncu 1. drvoseca 2. trgovac drvima odunculuk 1. zanat drvosece, posao trgovca drvima 2. trgovina drvima 3. drvarstvo odunlaşma
odacılık
odaklamak ak. namestiti, (foto-aparat); izostriti
odun 1. drva; - kesrnek seci drva; drvoseca; velika sekira; - kırmak seci (cepati) drva; - kömürü udrveni ugali; - yarmak cepati drva 2. brvno 3. fig. neotesanko, bukvan o - gibi adam neotesan C:ovek, bukvan; - özü lignin, drvna vata; - ruhu hem. metanol, metil alkohol kırıcı
bat. lignifikacija
· odunlaşmak 1. bat. lignifikovati se 2. fig. ogrubeti, postati grub odunluk 1. supa za drva; skladiste drva 2. drvna gradja pogodna za ogrev 3. fig. neotesanost, grubijanstvo, surovost adyometre diometar
1.
audiometar
2.
eu-
usredsredjivanje, ujedinjavanje (u zizi), dovodjenje u jednu taek u
of uzv. uf! oh! Jao! (izrazava se dosada ili bol); -, bıktım artık! uf, dosadilo mi je vise!; - kolum acıdı jao, zabole me ruka! o - - etmek uzdisati, stenjati, huktati
odaklaşmak uziziti, usredsrediti, dovesti u jednu tacku
ofis kancelarija, uprava, sluzba, odeljenje; ticaret - i trgovinska sluzba
odaklaşma
740
,c;l,kk.alı
oflamak stenjati, huktati, uzdisati; ofpuflamak stenjati, uzdisati od umora (brige i si.) layıp
oflaz dija/. prelep, bozanstven, divan ofort hem. koncentrovana azotna kiselina ofris bot. kokica
ofsayt sp. ofsajd; - ta durmak biti u ofsajdu; - a düşmek biti izvan igre; - pozisyonu ofsajd pozicija baskı
ofset stam-
pa
oftalmi med. oftalmija, zapaljenje oka oftalmolog (-gu) oftalmolog oftalmoloji med.
1. sincic 2. biol. embrion
oğulduruk
dija/. materica
oğul otu (-nu) bot. matocina (Melissa officinalis) oğunmak
v. ovunmak
oğuşturmak
(Ophıys)
ofset (-li) 1. ofset; -
oğulcuk
~ftalmologija
Oğuz
v.
ovuŞturmak
1Oguz ll oguski
oğuz nar.l 1. seljak 2. prostodusan covek, postenjacina ll prostodusan
· Oğuzca 1oguski jezik ll na oguskom oh uzv. o! oh! - ne güzel! oh sto je lepo! O - çekmek 1) odahnuti 2) radovati se tudjoj nesreci; - demek 1) zadovoljno udahnuti 2) uzivati; - olsun! tako mu i trebal
oftalmoskop (-pu) med. otlatmoskop
oha uzv. vulg. ej ti! stoj!
oğalamak
oje lak za nokte
Oğan
v. ovalamak
arh. bog
oğdurmak v. ovdurmak Oğlak astr. Jarac (zodijacki znak); dönencesi povratnik Kozoroga oğlak (-ğı)
jare
oğlan
1. decak, decko 2. momak, mladic, sin; tüysüz - golobrad momak, junos 3. zandar, pub (u kartama) 4. sluga, mo mak; iç - ı ist. sluga koji je imao pristup u harem 5. pasivni homoseksualac O - dayıya, kız halaya çeker post. decak lici na ujaka, a devojcica na ocevu sestru oğlancı
pederast
oğlancılık
pederastija
oğmaç
v. ovmaç
oğmak
v. ovmak
oğul (-ğlu) 1. sin; /-ı/- edinmek usvojiti sina; Nusret oğlu Tayfun Tajfun, sin Nusretov, Tajfun od oca Nusreta; biricik - sin jedinac; küçük - u njegov mladji sin; büyük - u njegov stariji sin; - oğlu sinovljev sin; ortanca - u njegov srednji sin 2. roj peela
ojit (-ti) geo/. augit ok (-ku) 1. lom, streljati; danı streliste sto je bilo bilo
strela; - atmak gadjati stre- kuburu tobolac; - mey2. strelica O - yaydan çıktı je, svrsena stvar
okaliptüs bot. eukalipt (Eucalyptus) okapi zool. o kap i (Okapia johnstoni) okar zool. vodeni bik (Botaurus stellaris) okçu 1. strelac; 2. prodavac strela, onaj koji pravi strele okçuluk 1. proizvodnja i prodaja strela 2. streljastvo okka a oka (stara mera za tezinu=1283 gr.) o - nın altına gitmek biti zrtva, .uzaludno zapasli u tesku situaciju okkalamak 1. priblizno, otprilike odrediti tezinu 2. fig. ulagivati se, umiljavati se, taskati okkalı 1. tezak 2. veli k, ogroman; . kahve 1) velika solja kafe 2) jaka kafa 3. tezak, vazan, znacajan (rec i si.) O ..; (bir) küfür nar. prostacka psovka
741
okkalık
okkalık
koji je tezak... o ka
oklamak 1. ak. ustreliti, gadjati sfrelom 2. Jeteti kao strela, brzo bezali okiava oklagija O je progutao motku
yutmuş
gibi kao da
! '
oklu kirpi zoo/. dikobraz, bodljikavo svinjce (Hystrix cristata) okramak nar. rzati, njistati (kao konj za hranu) oksatat (-ti) hem. oksalat oksi arg. gubi se! cus! Cistise! oksijen 1. kiseonik 2. vodonik-peroksid oksilit (-ti) hem. oksilit oksit (-di) hem. oksid oksitlemek ak. hem. aksidisali oksitlenme oksidacija oksitlenmek aksidisali okşamak 1 . ak. milovati, pomilovati, gladiti; gururunu - fig. laskati 2. ak. pljesnuti, ovlas udariti 3. ak. laskati 4. dat, nar. liciti na, podsecati na nekog (nesto)
okşanmak
okşantı
pass. od
okşamak
milovanje
okşatmak
okşayış
caus. od
milovanje; nacin milovanja
kazaıelj) okıana
(-tı)
1. oktant, osmina kruga 2. za merenje uglova sa lucnom podelom od 45°) okıant (instrumenı
oktav 1. oktav (format hartije koji je jedna osmina obicnog formata); knjiga u osmini 2. muz. okiava 3. fiz. oktava oktrua
742
ırasarina
skolski drug (drugarica)
okul öncesi (-ni) ı predskolski period; predskolsko doba ll predskolski '
okul sonrası (-nı) ı period posle zavrsetka skolovanja ll posleskolski okuma gl. im. od okumak; - kitabı cilanka; hrestomatija; - odası (ili salonu) citaonica; - yazma pismenost, citanje i pisanje; - yazmanız var mı? da li ste pismeni?; - yazma bilmeyen nepismen okumak (okur) 1. ak. citati, procitati 2. ak. uciti, studirati; ben Türkçe okuyorum ja studiram turski jezik 3. pevati, recitovati 4. pozivati, prizivati; prozivati; ezan - pozivati na molitvu; adınızı biraz evvel okudular malopre su vas prozvali 5. ak. bajati, bacati cini na nekoga, otnadjijati nekoga 6. desifrovati, odgonetnuti 7. ak. dijal. pozvati nekoga 8. arg. psovati, bogohuliti, kleti okumamış
okumuş okşamak
oktan hem. aktan; kurşunla - yükseltmek povecati kolicinu oktana pomocu olova; - indisi (ili sayısı) indeks (broj, pooktant
okuldaş
okullu ucenik, djak, onaj koji se skoluje, skolarac
okluk tobolac
i'
okul skola (u svim zriacenjiriıa); O dan uzaklaştırmak izbaciti iz skole, udaljiti iz skole; - larda oynatım hakkı pravo prikazivanja u skoli
neobrazovan, nepismen
obrazovan, nacitan, ucen
okumuşluk 1. pismenost ·2. razovanost; - u yok nije obrazovan
ob-
okunakli razgovetan, jasan, citljiir, citak okunaksız
nerazgovetan, nejasan, ne-
citljiv' necitak
okunmak pass. od okumak; çivi yazısı okundu desifrovano je klinasto pismo okuntu nar. pozivnica okunulmak pass. od okumak okunuş 1. nacin citanja; citanje; ~ u zor tesko je za citanje 2. nacin pevanja (recitovanje)
okur citalac okur yazar pismen okur yazarlık pismenost okutmak 1. ak. dat. dati da se procita, zadati za citanje 2. ak. skolovati, dati obrazovanje; çocuklarını okutmadı nije skoJovao decu 3. ak. predavati, poducavati, ~citi (necemu); hangi ders okutuyorsunuz? koji predmet predajete? 4. arg. prodavati okutman 1. predavac 2. lektor (na fakultetu) okututmak 1. proucavati se, izucavati se, uciti se 2. biti skolavan (negde), biti obrazovan (negde) okuyucu 1. citalac 2. pevac, recitator 3. onaj koji poziva (na molitvu, svadbu i si.) 4. onaj koji cita molitvu okuyuş
v.
okunuş
oküler ocni okyanus okean; bilgisi okeanografija; Atlas Okyanusu Atıantski okean; BüyÜk Okyanus Pacifik, Tihi okean ~ - fırtına kuşu zoo/. zlogodnica lastarka (Oceanodroma leucorrhoa) ok yılanı (-nı) zool. sarka, ·. zmija otrovnica (Cerastes hasselguistii) ol arh. v. o2; - dem tada, u tom trenutku; - veçhle na taj nacin, tako olabildiğince
kolikq god moze
olabilir ı 1. moguc, mogucan; 2. izvodljiv ll moguce; - ki moguce je olabilirlik mogucnost olacak (-1)1) 1 1. moguc, ostvariv, ispunjiv; realan; bu - iş değil to se nece ispuniti, to je neostvarivo, to je nemoguce 2. takozvani, koji se zove ll 1. ono sto je moguce, ono sto je ostvarivo; neminovnost 2. nar. poslednja cena, najniza cena; - ı nedir? koja je najniza cena za koju ces mi ga prodati? lll bice, bice da je, verovatno;
Sabri gelmiş - bice da je Sabri do.sao,,iierovatno je Sabri stigao ~ - gibi değitcto 'je nemoguce, neverovatno, izgleda da se nece desiti; - la öleceğe çare bulun~az (ili - ile olduya çare yoktur) post. nema leka za ono sto se desilo ici sto ce se desiti; od sudbine niko ne moze pobeei olagelmek stalno se desavati, odigravati se, nastavljati se, produzavati se olağan obican, uobicajen, normalan, prirodan; - olarak kao obicno, prirodno; şeyler prirodne stvari, obicne stvari olağan dışı (-nı) neobican, natprirodan; fantastican, izvanredan; neuobicajen
olağantaşmak olağanlık
postali obican
normalnost
olağanüstü (-nü) 1. izvanredan; vanredan, neobican, fenomenalan nevidjen; bir toplantı vanredna sednica 2. neobicno, narocito, izuzetno; - büyük izuzetno velik olağanüstülük
izvanrednost
ola ki 1. mozda 2. neverovatno olamaz ı nemoguc; cf. ll nemoguce, sto ne moze biti olanak (-l)ı) mogucnost; pruziti mogucnost olanaklı
sağlamak
moguc
olanaklılık olanaksız
mogucnost
nemoguc
olanaksıziaşmak olanaksızlık
postali nemoguc
nemogucnost
olanca sve, najvise, nejvise sto se moze; - kuvvetiyle iz sve snage olası moguc, verovatan; ~ oldum (ya) vecno, neprestano, od vajkada, od pemtiveka, odavno
olasıcılık 1 . verovatnoca, mogucnost 2. til. probobilizam
743
olasıl ı olasılı \
\
:· ·,
verovatan,
moguc,
pretpos-
stavljiv 1. mogucnost, verovatnoca 2. mat. log. verovatnoca olay 1. dogadjaj, slucaj 2. incident 3. fil. fenomen 4. cinjenica, fakat olay bilimi fil. fenomenologija
•,
olay<::ılık
fil. fenomenalizam
!
olaylı
pun dogadjaja, pun incidenata
· olaysız bez ikakvih dogadjaja, bez incidenata olçum nar. nadrilekar, vidar, vrac; sarlatan oldu bitti svrsena stvar, svrsen cin, fet akonpli; /-ı/ - ye getirmek dovesti pred svrsen cin oldukça 1. gerundij od olmak 2. prilicno, dovoljno oldorgan gram. kauzativ oldurmak ak. 1. stvoriti nesto; dovesti do zrelosti, sazreti olefin hem. olefin oleik hem. oleinski; - asit oleinska kiselina olein hem. olein olgu dogadjaj, delo, slucaj; fakat, cinjenica :(
olgucu fil. positivist olguculuk fil. pozitivizam olgun 1. zreo, sazreo (voce i si.) 2. zreo, potpuno razvijen (o coveku) 3. zreo, iskusan, formiran olgunlaşma
sazrevanje
olgunlaşmak 1. zreti, sazrevati 2. dostici zrelost; postati muzevan 3. usavrsavati se olgunlaştırmak
caus. od
olgunlaşmak
olgunluk 1. zrelost, sazrevanje; 2. zrelost; - sınavı ispit zrelosti 3. savrsenstvo
744
oligarhija
oligoklaz min. oligoklaz
olasılık
.
oligarşi
oligosen geol. ı oligocen, oligocena epoha ll oligocenski olijist (-ti) min. hematil olimpiyat (-tr) olimpijada; Olimpiyat olimpijska vatra; Olimpiyat oyunları olimpijske igre meşalesi
olivin min. olivin, hrizolit olmadık bez presedı:ı.na; neobiean, neverovatan, nevidjen ô - sözler nepristojne, neumesne reci
olmak (-ur) 1. biti, postojati, postati; desiti se, desavali se, dogoditi se, zbivati se; olmadı! to ne moze! ne!; olur moze; hiç bir şey olmamış gibi kao da se nista nije desilo; her şey iyi oldu sve je proslo (bilo) dobro; nasıl oldu da bunun farkına varmadın! kako si mogao da to ne primetis! 2. biti, dolaziti; bu hanım sizin neniz oluyor! sta vam dodje ova zena? teyzem oluyor dodje mi tetka 3. biti, nalaziti se; evin anahtarı nerde olduğunu biliyor musun? da li znas gde je kljuc od kuce? 4. biti, dobiti; bir kız çocuğu oldu dobila je zensko dete 5. postati, biti; asistan oldu postao je asistent 6. sazreti, dozreti; biti gotov, biti kuvan; yemek daha olmadı jelo jos nije gotovo (kuvano) 7. dat. odgovarati, pristajati, biti podesan, valjati, stajati; bu elbise bana olmadı ova haljina mi ne odgovara, ova haljina mi ne stoji dobro 8. ab/. izgubiti, ostati bez 9. arg. napiti se 1O. proci (uz reci koje kazuju vreme); tam iki yıl oldu prosle su tacno dve godine 12. uz nazive za bolesti obrazuje sloiene g/agole; sarılık - dobiti zuticu 13. obrazuje sloiene glago/e; memnun - biti zadovoljan, biti drago (nekome); tembel - biti lenj ô ola! neka, neka bude; olan oldu! sto bi bi, kasno je; dosta! gotovo!; olarak kao; u svojstvu; oldu olacak desilo se sto ce se desiti; olmaz! ne moze; olsa olsa brat bratu, najmanje;
omurgalılar
olur moze; ne olur ne ölmaz za svaki slucaj; ne olursa olsun 1) sta bilo da bilo 2) po svaku cenu; ona ne oluyor! sta se to njega tice; sta mu je?; sen çok oluyorsun artık! preterao si! prevrsio si svaku meru! olmamış
nezreo; zelen; - bir elma ze-
lena jabuka olmayacak neumesan; nepodesan, nedolican, nezgodan; nepristojan; - davranışlarda bulunmak biti nepristojan, nedolicno se ponasati olmaz 1 nemogucan ll to je nemoguce! olmazlı
besmislen, apsurdan, nemoguc
olmazlık
log. besmislenost, apsurdnost
olmuş 1. savrsen; besprekoran 2. zreo, sazreo; gotov O - armut gibi eline düş mek dobiti sve na gotovo
olta stap za pecanje; - iğnesi udica; najlon za pecanje; - yı suya atmak zabaciti udicu; - yı vurmak trzati (o ribi); yemi mamac ipliği
olu fil. prelazenje iz jednog stanja u drugo; postojanje oluk (-ğu) 1. zleb, cev; değirmen - u badanj 2. oluk 3. brazda, urez, kanal, udubljenje o - gibi akmak teci, sikljati, bruzdati; - - u potocima, u bujicama o luklu 1 . uzljebljen 2. koji ima oluk 3. rebrast, reljefan; valovit, talasast; - mukavva rebrast karton; - saç talasasta ko sa olumlama log. afirmacija, potvrdjivanje olumlu 1 pozitivan, mativan; ll pozitivno olumluk biografija; olumluluk truktivnost
1.
potvrdan,
afir-
pozitivizam
biograf 2.
olup bitti v.. oldu bitti olur ı moguc, verovatan ll u redu, moze vazi o /-ı/- una bağlamak (ili bırakmak) prepustiti da ide svojim tokom; - olmaz ma ko, neko, izvestan; bilo ko, svako; ne ! molim te (vas)! oluş 1 . gl. im. od olmak 2. til. geneza, postajanje, stvaranje, obrazovanje; 4. geol. formacija 5. dogadjaj, slucaj
oluşma
gl. im. od
oluşmak
oluşmak
nastojati, stvarati se, postajati, obrazovati se oluşturma nastojanje, stvaranje, postajanje, obrazovanje, ustanovljenje oluşturmak stvoriti, obrazovati, konstituisati, ustanoviti oluşturulmak oluşuk (-ğu)
pass. od
oluşturmak
1. geol. formacija 2. biol.
geneti ka oluşum 1. stvaranje, formiranje 2. geol. formacija 3. rasvitak, rasvijanje, unapredjivanje
om1 fiz. om om2, oma glava, vrh (koske), kvrga omaca nar. 1. glava, vrh (koske) 2. panj 3. cibuk, sadnica vinove loze ombra umbra, mrka zemlja omça
v. umaca (3)
omnibüs omnibus
kons-
odrecan,
omur anat. kicmeni prsljen; - kemiği kicma; boyun - ları vratni prsljenovi omurga anat. 1. kicma, kicmeni stub 2. mor. kobilica
til. mogucnost
olumsuz negativan, konstruktivan
olunmak pass. od olmak
omlet (-ti) omlet
yazarı
olumsal fil. moguc olumsallık
olumsuzluk negacija, odricanje; - eki gram. negativani sufiks
ne-
omurgalılar
zool.
kicmenjaci
(Ver-
tebrata)
745
omurgasızlar
omurgasızlar zool.
beskicmenjaci (ln-
vertebrata)
onanmakpass. od onamak
omur ilik anat. kicmena mozdina omuz (-mzu) rame; - una almak 1) uprtiti na rame 2) natovarili (obavezu); atkısı sal; /-af - atmak gurrıuti, udariti ramenom; !-af - çevirmek biti hladan prema nekome; - ları çökük iscrpljen, iznuren, poguren; - silkmek sleci ramenima; /-ı/ da taşımak 1) nositi na ramenima 2) postovati, odati cast; /-af - vermek 1) pomoci, dati podrsku, podrzati 2) nasloniti se ramenom na 3) dati rame 4) arg. ne obracati paznju na nekoga (nesto) omuzdaş
1. saucesnik, saizvrsilac 2. pajtas, drug, kompanjon omuzdaşlık
saucesnistvo (u losim de-
lima) omuzlanmak ak. 1. uprtiti na rame, metnuti preko ramena 2. voj. uzeti na rame (oruzje) 3. progurati se (kroz gomilu) 4. natovarili sebi na pleca (neku obavezu), primili na sebe 5. arg. krasti omuzluk 1. naramenica, epoleta; stitnik ramena (na oklopu) 2. mor. prelaz baka u pramac .d
on 1. deset; - umuz nas desetoro 2 . desetka O - kere söyledim! rekao sam ti sto puta!; - minare boyu jako visok, jako dubok; - (beş) para etmez ne vredi ni pet para, bezvredan; /-ı/ - paralık etmek ukaljati necije ime, ossamotiti; - parmağında - marifet (ili hüner) spretan, koji moze svasta da uradi ona dat. od o2; - göre hava hoş bas njega briga; - sebep razg. zbog toga, zbog on
altılık (-ğı)
muz. sesnaestinka
onama odobrenje, odobravanje, pristanak onamak ak. 1. odobriti, saglasiti se; potvrditi; potvrdjivati 2. sloziti se, slagati se, sporazumeti se
746
onanizm onanija
onar po deset, po desetoro ona rı lmak pass. od onarmak onarım popravka, popravljanje, remont, opravka; restaurisanje, restauracija
onarımcı
popravljac, restaurator
onarma pnpravka, restauracija onarmak ak. 1. popravljati, opravljati, restaurisati, remontovati 2. fig. ispravljati, popravljati onartmak caus. od onarmak onat 1-ti) 1. pravilan, uredan, regularan, propisan 2. odgovarajuci, pogodan, prikladan, koristan, podesan 3. uljudan, pristojan dobro odgojen, vaspitan onay 1odobrenje, pristanak, saglasnost ll odgovarajuci, pogodan; zgodan, prikladan, podesan, u skladu s necim on ayaklılar zool. desetonozci (Decapoda) onaylama odobrenje, ratifikacija, potvrdjivanje onaylamak ak. potvrditi, sankcionisati, ratifikovati saglasiti se sa, odobriti onaylanmak pass. od onaylamak onayiatmak caus. od onaylamak onaylı 1. utvrdjen, potvrdjen, ratilikovan 2. odobren, sankcionisan onaysız 1. neutvrdjen, nepotvrdjen, neratifikovan 2. neodobren, nesankcionisan onbaşı (-yı) 1. voj. desetar 2. nadzornik, poslovodja na gradjevini onbaşılık
1. cin desetara 2. nadzor
on binlik novcanica od dese! hiljada lira onca po njemu, po njegovom misljenju onda 1 mat. deseti na
opeı:at~J:. .
onda2 fok. od o2; - para yok on nema novca .ondalık (-ğı) ı
1. deseti deo; deset posto 2. ist. desetak, usur; ll mat. deCimala:n; ..: sayı sistemi decimal ni sistem ondalıkçı
desetinar .
andometre teh. ondometar, sprava za merenje valova ondurmak ak. 1. popraviti, poboljsati, ispraviti 2. izleciti 3. usreciti nekoga, olaksali nekome ondülasyon ondulacija
onsuz 1. bez njega (nje) 2. bez. toga; edememek (ili olamamak) ne moci bez nekoga ili necega
ongun 1 1. obilan, izobilan, preobilan; rodan, izdasan, produktivan 2. uspesan, koji cveta 3. srecan, radostan, blazen, blagosloven ll 1. to te m 2. grb onguiıculuk lotemizam
ongunluk 1. izobilje, obilje 2. prosperitet, procvat, blagostanje; 3. sreca, uspeh bağırsağı
ontoloji ontologija onu ak. od o2 onulmak pass. od. onmak onulmaz neizleciv onun 1. gen. od o2 2. njegov, njen, njegovo onuncu deseti
ondüle ı 1. uvojak, kovrca 2. ondulirana kosa ll 1. valovit, talasast 2. kovrdzav, grgurav, ufrckan
-
ons unca
ontojenez outogeueza:
, , ondan 1. abi. od o2 2. od toga; - sonra posle toga
on iki parmak: naestopalacno crevo
onomatope onomatopeja cf. yansıma
dva-
on iki telli muz. instrument sa dvanaest zica sliean gitari oniks min. oniks onlar o ni, one, ona onlu ı sto sadrzi deset delova, sto ima deset jedinica ll desetka (u karta ma) onluk. 1 koji se sastoji iz deset delova (jedinica) ll 1. desetkas (student koji ima sve desetke) 2. mat. desetica 3. novcanica od deset lira onmak 1. poboljsati 2. ozdraviti, izleciti se 3. biti srecan naci srecu, naci unutrasnji mir.
onur 1. ponos, samoljublje, castoljublje; /-ın/ - una dokunmak povrediti (neciji ponos), dirati (nekoga) 2. dostojanstvo, cast; 3. pocast, cast; /-al - vermek 1) pocastvovati svojim prisustvom 2) uciniti da se neko ponosi onurlandırmak ak. postovati, ceniti, uvazavati, pocastvovati, ukaziva:ti cast
onurlanmak 1. imati cast,biti castvovan 2. osecati se ponösnim
po-
onurlu 1. ponosan, pun sainopostovanja 2. dostojanstven, stalozen onursal pocasni; kurumun - üyeleri pocasni clanovi drustva onursuz bescastan, nesolidan, dostojanstven; nepostovan
ne-
oosfer bot. oosfera oosit (-ti) zool. oocit, oocita opal (-li) min. opal oparlör zvucnik opera 1. opera 2. zgrada opere operakemik
(-ği)
komicna opera
operasyon operacija, delanje, rad operatör 1. hirurg 2. operator; radyotelefon - ü radio-telefonista
747
1'
i
o peret operet ( -ti) opereta oportünist (-ti) oportunist oportünizm oportunizam opsiyon opcija opozisyon opozicija optik (-!;ji) ı optika ll opticki 1'
optimist (-ti} optimist optimizm aptimizam optimum optimaini optimetri optimetrija opus muz. opus or skracenica za ordu; orgeneral general armije ora to mesto; - larda tamo, tamo negde; - sı ono mesto, onamo; - lı olmamak 1} ne obraeati paznju 2} praviti se da ne cuje (ne vidi} oracıkta
eto tu, tu blizu
orain arg. heroin
r
t
orak (-ğı} 1. srp; - çekiç srp i cekic; makinesi kosacica 2. zetva 3. vreme zetve orak böceği (-ni} zool. cvrcak, zrikavac (Cicada) orakçı
zetelac, nadnicar
orakçılık
zeteocev posao
oraklamak ak. zeti oralı
iz tog mesta, tamosnji; siz de da li ste vi iz tog mesta?
mısınız?
oramiral (-li} admiral oran 1. proporcionalnost, srazmernost; proporcija, srazmera, odnos, razmera; 2. merenje, mera 3. pretpostavka, predvidjanje, hipoteza <> - la u poredjenju sa oran dışı mat. iradonalan orangutan zoo/. orangutan (Simia satyrus}
748
oranlama procena, ocena oranlamak ak. 1. izracunati 2. proceniti, oceniti 3. s ile uporedjivati, porediti oranlı 1. srazmeran, proporcionalan, simetrican 2. izbalansiran, uravnotezen oransız 1. neproporcionalan, simetrican, nezrazmeran 2. izbalansiran, neuravnotezen
nene-
oransi:i!:iıi.: 1. disproporcija, nesrazmernost, neproporcionalnost, nesimetricnost, 2. neizbalansiranost, neuravnotezenost orantı proporcionalnost, srazmernost, proporcija, medjusobni odnos
orantılı
proporcionalan, srazmeran; - direktno proporcionalan; ters obrnuto proporcionalan doğru
orası (-nı} 1. ono (to} mesto, onamo; neresi? gde je to? koje je to mesto; - Istanbul değil mi? zar to nije Istanbul? 3. ta stvar, ta prilika; ta strana; işin - önemli değil ta strana (deo} posla nije vazan <> öyle to je tako, to je istina
oratorya muz. oratorijum ordinaryüs ordinarijus ordinat(-tı)
mat. ordinata
ordino mor. 1. na log 2. naredba ordonat (-tı} voj. intendantura ordövr predjelo; zakuska ordu 1. armija, vojska 2. fig. gomila ljudi, gu:Zva ordubozan 1. spl~tkar, smutljivac, onaj ko kvari, raspolozenja, intrigant 2. podstrekac, podbadac, huskac 3. med.nar. prosirene vene ordubozanlık 1. spletkarenje 2. podstrekivanje, podbadanje, huskanje
ordu evi (-ni) dom armije ordugah logor; bivak
orta ordugüdüm voj. strategija
ormanlaştırmak posumiti, posumljavati
ordugüdümsel voj. strateski
ormaniaştırma
org (-gu) muz. organ
ormanlık ı sumovito mesto 11 sumovit
organ 1 organ (u raznim znacenjima) ll organski organik organski; - kimya organska hemija organizasyon organizacija organizatör 1. organizator 2. arg. podvodac, makro organizma biol. organizam organiaşmak
organ nakli
bio/. formirati organe
presadiva~je
organa
organtin tekst. organdin
orgazm orgazam or general (-li) general armije orijinal (-li) 1 original ll originalan; olmak biti ariginalan orijinallik originalnost şefi
dirigent
orkide bot. orhideja orkinos zoo/. tunj (Thynnus thynnus) orkit (-ti) med. orhitis (zapaljenje mosnica) orlon tekst. orlon orman suma o - gibi gust kao suma (za kosu, obrve i si.); - kibarı nar. medved (o coveku); - taşlamak izmamljivati, izvlaciti (misljenje), pokusati saznati nesto naokolo ormancı
surnar
ormancılık
1. sumarstvo 2. surnarski
zanat
orman horozu (-nu) zoo/. tetreb, gluhan (Tetrao urogallus) ormaniaşmak
orman sıçanı (-nı) zoo/. sumski mis (Mus sylvaticus) ormansız
bez sume, nesumovit
ornatmak ak. dat. hem. zamenjivati ornitolog ornitolog (poznavalac ptica) ornitoloji ornitologija orojeni geol. orogeni orospu p bludnica, prostitutka orospuluk 1. prostitucija, prostituisanje, razvrat; 2. arg. prljav stos orostopolluk arg. lopovluk, prevara, podvala, lukavstvo
organze tekst.
orkestra orkestar; -
posumljavanje
pretvoriti se u sumu
orsa mor. 1. orca, uze od jedra do pramca 2. sırana broda koja je okrenuta prema vetru orsalamak jedriti na vetar, prihvatati orta 1 1. sredina (u raznim znacenjima), srednji deo; yazın - sı sredina !eta 2. centar, sredina 3. mesto, sredina, videlo; - da yok nema ga nigde, nije na videlu 4. fiz. sredina, sfera 5. mat. proporcija 6. sp. srednja kategorija 7. ist. janicarski red 8. razg. skr. za orta okul ll 1: srednji; - boylu srednjeg rasta; - dalgalar rad. srednji talasi; - halli srednji stalez; - vadeli kredi s"i'ednjorocni kredit 2. osrednji, prosecan O - sında usnred; - ya atılmak biti iznet; biti predlozen; /-ı/ - ya atmak izneti predloziti; - baklası nar. bludnica, laka zena; /ı/ - da bırakmak ostaviti nekoga na cedilu; - ya çıkmak 1) izici na videlo, pojaviti se 2) iskrsnuti, pojaviti se, ispoljiti se /-ı/ - ya dökmek otkriti, obelodaniti, objaviti; - ya (ili ortalığa) düşmek prostituisati se, postali prostitutka; - da fol yok yumurta yokken nar. bez ikakvog razloga; - işi kucni poslovi; - dan kaldırmak 1) skloniti, ukloniti 2) likvidirati, ubiti 3) sakriti; - dan
749
·orta
ağırlık
kalkmak nestati; - da kalmak 1) ostati bez kuce, ostati bez igde icega (ikoga) 2) biti u nedoumici, biti u dilemi, biti izmedju dve vatre; - ya koymak izneti, istaci; kuşak umereni popyas; - malı 1) drustveno vlasnistvo 2) nesto sto je svima dostupno 3) arg. laka zena, kurva; - nın sağı arg. preslatka kafa; - nın solu arg. gorka kafa; /-ı/ - ya vurmak otkriti, osvetliti, izneti na videlo orta ağırlık srednja tezina (boksera, od 71-75 kg, a rvaca i dizaca tegova od 7279 kg) ortaç gram. particip Orta Çağ srednji vek; srednjovekovna Evropa
-
Avrupası
orta deri anat. mezoderm orta direk srednji stalez Orta Doğu Biiski istok (Turska, Sirija, Egipat, lsrael, Liban, Saudijska Arabija, Irak, Iran) orta elçi poslanik, opunomoceni poslanik ortak (-Ol) ı 1. saucesnik, kompanjon, partner, ortak; suç - ı saucesnik 2. jedna od zena muslimana; ll 1. opsti, zajednicki 2. zajedno, zajednicki, skupa; - olmak biti partner, postali ortak (partner, saucenik) <> - çok olunca zarar azalır pos/. sto ima vis e ortaka, steta je manja napolicar
ortakçılık
1 . napolicarstvo 2. saradnja,
saradnistvo ortak kat
(-tı)
mat. zajednicki sadrzateli
ortaklaşa
1. zajedno, zajednicko, kolektivno 2. zajednicki, opsti, kolektivni, drustveni ortaklaşacı
kolektivista
ortaklaşacılık
750
ortaklaşmak 1 . uortaciti se, udruziti se, fuzionisati se 2. prikljuciti se, pripojiti se, zajedno saradjivati, sudeliovati ortaklık 1. ucestvovanje (u necemu) 2. asocijacija, drustvo, udruzenje, firma, savez, organizacija, ortakluk, trgovacko drustvo, kompanija
orta kulak
(-ğı)
anat. srednje uvo
ortak yapım zajednicka proizvodnja, zajednicko ostvarenje ortak yaşama biol. simbioza
orta damar bot. srednja glavna zila lista
ortakçı
ortaklaşma 1. kolektiv, udruzenje; radna zajednica 2. kolektivno vlasnistvo
kolektivizam
ortak yaşar bio/.simbion ortak yönetim koalicija ortalama ı gl. im. od ortalamak ll 1. srednji 2. priblizan, aproksimativan 3. napola, popola; deljenje po pola, secenje po s redini ortalamak ak. 1. nalaziti sredinu; obaviti pola posla, doci do pola 2. delili na dva jednaka dela, podeliti 3. sp. sutnuti loptu prema golu (u fudbalu) 4. teh. centrirati ortalık (-ğı) 1 1. sredina, okolina; -ta naokolo, okolo, na videlu; -tan kaybolmak nestati iz vida 2. sredina, centar <> - a düşmek prostituisati se; - düzelmek 1) poboljsati se (o javnom moralu) 2) vratiti se (o redu i miru); - kararmak smraciti se; - karışmak izbiti, buknuti (o neredima); - süpürrnek ocistili (prostorije, grad i si.); - ı toplamak srediti (prosto~iju), dovesti u red; - ı toz pembe görmek videli svet ruzicasto; - ı tutmak obaviti, ispuniti vazduh (o dimu, buci); - yatışmak smiriti se, stisati se
ortam sredina, okolina, krug, drustvo, ambijent ortanca 1 1 srednje dete u porodici ll srednji, osrednji; - parmak srednji prst ortanca2 bot. hortenzija (Hydrangea hortensis)
otizm orta okul osnovna skola (sesli, sedmi i osmi razred) orta oyunu (-nu) ortaojunu ("igra u prostoru", narodno pozoriste u Turskoj) orta öğretim srednje obrazovanje (od seslog razreda osnovne skule dokraja srednjen obrazavanja) orta parmak orta
sıklet
(-ğı)
srednji prst
(-ti) v. orta
ağırlık
orta yuvar astr. mezosfera Ortodoks pravoslavni; - kilisesi pravoslavna crkva Ortodoksluk pravoslavlje ortodonti ortodontija ortaklaz min. ortoklas ortopedi ortopedija ortopedik ortopedski
Osmanlıca ı ist. 1. osmanski jezik 2. arapske i persijske pozajmice u savremenom turskom jeziku ll na osmanskom jeziku
osmiyum hem. osmijum osurgan prdonja osurgan böceği (-ni) zoo/. obicni jelenak (lucanus cervus) osurmak vul. prdeti, pustati vetar osuruk prznica
oşinografi
otacı
ortoz v. ortoklaz
otacılık
oruçlu is/. koji posti; - yum postim oruçsuz is/. koji ne posti orun 1. kancelarija, specijalna prostorija 2. sluzba, duznost, zvanje, polozaj; cf. makam orya karo (u kartama) oryantal orijentalni oryantalist (-ti) orijentalista Os hem. znak za osmijum Osmanlı ı
ist. osmanlija, podanik Osmanskog carstva ll osmanski, osmanlijski; - Bankası Osmanlijska banka; - Imparatorluğu ist. Osmanska imperija, Osmansko carstvo
vul. prdez O -.u cinli arg.
okeanografija
ot (-tu) 1. trava; - yiyenler travojedi; kuru - seno; yabani - korov 2. lekovito bilje, lek 3. otrov 4. slamarica, jastuk punjen slamom 5. arg. droga, hasis o - tutunmak depilirati; - yemek arg. pusiti hasis; /-af - yoldurmak izmoriti, namueiti (protivnika u fudbalu)
ortopedist med. ortopeda
oruç (-cu) p 1. isi. post; - açmak prekinuti post, omrsiti se; - bozmak 1) narusiti post (pre zalaska sunca) 2) omrsiti se; - tutmak postiti; - yemek ne postili
(-ğu)
otağ
razg. lekar, doktor; travar nar. leeenje, travarstvo
otak, veliki ukrasen sator
otakçı
1. onaj ko pravi ili prodaje satore 2. ist. vojnik koji razapinje satore otalamak ak. razg. 1. otrovati; cf. zehirlemek 2. leeiti otamak ak. razg. leeiti otantik autentiean otarmak ak. napasati, izvoditi na pasu otarşi
otçu
autarhija
vrae
otçul zool. jozderski
ı
travojed, biljozder ll bil-
otel hotel: - e inmek (ili - de kalmak) odsesti u hotelu, stanovati u hotelu otelci hotelijer otelcilik hotelijerstvo otizm psih. autizam
751
ı: :
L , ,. 1' i '
1'
i
otlak otlak pasa, ispasa; pasnjak
arg.
otlakçı
golovan,
parazit,
otomasyon automatizacija ba-
davazdija otlakçılık gotovanstvo, badavadzisanje
paraziliranje,
otlakıye
1 . ist. po rez na ispasu 2. parazitiranje, badavadziluk otlamak 1. pasti, brstiti 2 arg. dzabalebariti otlanmak pass. od ollamak otlatılmak
pass. od otlatmak
otlatmak ak. napasati, pasti, terali na pas u otlu
bağa
zool. zaba krastaca (Bufo)
otluk 1. livada, pasnjak, pasa, ispasa, travnjak 2. pojata, supa za seno, stala oto aulo, automobil; - galerisi salon automobila otobiyografi autobiografija otobüs autobus otobüsçü 1. vozac autobusa 2. vlasnik autobusa otobüsçülük 1. upravljanje autobusom 2. autobuski prevoz otodidakt
(-tı)
autodidakt
otoerotizm autoerotizam otogar autobuska stanica, garaza otojestiyon autosugestija otokar aulokar otoklav med. autoklav otokrasi aulokralizam otokrat
(-tı)
aulokral
otokratik aulokralski otokritik samokritika otolit (-ti) anat. otoiii otoman otoman
752
otomat cenjima)
(-tı)
aulomat (u razlicitim zna-
otomatik 1aulomat ll aulomatski otomatikleşrnek
automatizovati se
otomatikman aulomatski otomatizm psih. aulomalizam otomobil automobil, vozilo; etmek upravljati vozilom
idare
otomobilcilik automobilizam otomotiv: - sanayii automobilska industrija otomotris motorno vozilo, kola otonom autonoman otonomi autonomija, nezavisnost otopark parking za vozila otoplasti med. autoplastika otopsi med. autopsija; - raporu obdukcioni zapisnik otoray dresine otorite autoritet; vlast otoriter pogovora
ı
pristalica poslusnosti ll bez
otosist (-ti) usna cista otostop (-pu) autostop; - yapmak stopirati otostopçu autostoper otsu, otsul bot. travast, kao trava, zeljast oturacak (-ğı) sedalo, nesto na cemu se sedi; mesto gde se stanuje; - yerim yok 1) nemarn gde da sednem 2) ne ma m gde da stanujem oturak (-ğı) 1 1. mesto, ili predmet na kome se sedi 2. osnova, temelj, baza 3. nocna posuda, nosa 4. dijal. sedeljka, poselo; vecerinka, terevenka 5. samlica,
oy niska stolica, tronozac 6. osoba, koja stalno boravi u kuci jer je hendikepirana 7. arh. penzioner 8. veslai':ka klupa, poprei':na daska u i':amcu oturaklı
1. i':vrsto postavljen, dobro nasadjen 2. stabilan, trajan, i':vrst; stalan, postojan; - şişe flasa se sirokim dnom
oturuş
sedenje, nacin na koji neko sedi
oturuşmuk smanjiti brzinu, isporiti; stisati se, smiriti se
otuz trideset otuzar po trideset otuzuncu Irideseti
oturaklılık nar. ozbiljnost,trezvenost, razboritost, razumnost, promisljenost, odmerenost
ova ravnica, alçak - nizija
oturma gl. im. od oturmak; - belgesi dozvola boravka
ovalamak ak. trljati, protrljati, istrljati; masirati
oturtmalık
arhit. sokla
oturmak 1. sedeti, sesti 2. ziveti, stanovati, boraviti 3. biti tarnan (o odeci), pristajati, stajati, odgovarati, biti podesan 4. sedeti skrstenih ruku, sedeti bez posla 5. zapoi':eti neki posao, preci na duznost 6. slegati se, spustati se (o zemlji, zgradi i si.) 7. nar. stajati, kostati 8. postati popularan, biti prihvacen, pustiti korene 9. mor. nasukati se, nasesti O oturduğu dalı kesrnek odseci granu na kojoj se sedi; /-al oturmaya gitmek ici u posetu kod nekoga; oturup kalkmak zapoi':eti sa nei':im, raditi prema, vladati se prema; poslusati sa vet oturmuş
ustaljen, prihvacen, smesten,
uklopljen oturtma 1. gl. im. od oturmak 2. kul. vrsta jela koje se priprema od raznog povrca (plavog patlidzana, krompira i si.) i mlevenog mesa oturtmak 1. caus. od oturmak 2. postaviti, staviti oturtulmak pass. od oturtmak oturulmak pass. od oturmak oturum 1. sednica, zasedanje 2. jur. saslusanje, saslusavanje, istraga, sudski pretres 3. boraviste, boravak, stanovanje, prebivaliste, mesto stalnog boravka; cf. i karnet
savana;
polje,
dolina;
oval (-li) ı ovalll ovalan
ovalanma gl. im. od ovalanmak ovalanmak pass. od ovalamak ovalatmak caus. od ovalamak ovalı
stanovnik ravnice (polja, doline,
nizije) ovalık
ravnica,
ravnina,
ravnii':arsko
mesto ovdurmak caus. od ovmak ovma trljanje, masaza ovmaç 1. i':orba od testa 2. sveza tarana ovmak (-ur) ak. 1. trljati, protrljati istrljati, masirati; natrti, mesiti 2. ribati, izribati, i':istiti (jako trljajuci) ovogon bot. oogonije ovolit (-ti) geol. oolit ovucu maser ovulmak pass. od ovmak ovuşturmak trljati,
protrljati, krsiti ruke
oy 1. glas; - birliği ile jednogasno; çokluğu veeina (glasova); - (unu) kullanmak (ili vermek) glasati, dati glas; /-ın/ aleyhine - kullanmak glasati protiv nekoga; /-ı/ - a koymak staviti na glasanje; - sandığı glasacka kutija; - (verme) hakkı pravo glasanja; gizli - ile tajnim glasanjem; red - u vermek glasati protiv; 2. mnjenje, misljenje, glediste
753
oya
:.1 f.
H
oya heklanje, cipka, hekleraj; - gibi nezna (kao cipka); - yapmak vesti, heklati
lı'
oyacı 1. vezilja, pljetilja cipki 2. prodavac cipke
'f 1
oya la mak 1 ak. heklati, vesti, ukrasavati cipkom
ı i·
ll,
1 !
oyalamak2 ak. 1. odvlaciti paznju, zadrzavati, odvajati, udaljiti, gubiti vreme 2. fig. vuci zanos, drzati u zabludi 3. zadovoljiti, razonoditi 4. voj. zadrzavati, suzbijati (neprijatelja) oyatandırmak
caus. od oyalanmak
oyalanmak 1. udaljavati se (od teme), zanimati se necim, zabavljati se necim 2. fig. biti obmanut, biti daveden u zabludu oyalayıcı
oyalı
zabavljac
oheklan, ukrasen cipkom
oy birliği noglasno
1 jednoglasnost
ll
jed-
oyculuk izborna kampanja oydaş
istomisljenik
oydurma gl. im. od oydurmak oydurmak caus. od oymak oygu:
-baskı
fotogravira, heliogravira
oylama glasanje; - ya koymak staviti na glasanje oylamak ak. 1. glasati 2. staviti na glasanje opylanma gl. im. od aylanmak aylanmak biti stavljen na glasanje oyluk v. uyluk oylum nar. 1. rezbarenje, rezbarija 2. opseg, zapremina, volumen, kapacitet; cf. hacim 3. supljina, praznina, udubljenje, jama uvala 4. dubina (u umetnosti), trodimenzionalnost oylumlama umet. modeliranje oyma 1 rezbarenje, urezivanje, gra-
754
viranje; klesanje, izdubljivanje ll izrezbaren, urezan, izrezan, izgraviran; isklesan; izdubljen
oyma
baskı
gravira; bakrorez
oy macı rezbar, ver,bakrorezac oymacılık
klesar,
gra-
rezbarstvo, graviranje
oymak 1 (-ar) 1. rezbariti, izrezbariti, urezati, gravirati, izdubiti, iskfesali 2. izrezati iseci (kragnu i si.) oymak2 (-ğı) 1. klan, pleme, rod 2. izvidjacki odred 3. zool. bat. rod 4. dijal. naprstak oymalı izrezbaren, urezan, izrezan, izgraviran, isklesan, izdubljen
oynak (-ğı) ı 1. zivahan, ziv, veseo nestasan, vragolast pokretan, titrav, energican 2. voj. mobilan, pokretan, manevarski 3. klimav,labav 4. fig. nestalan, neodlucan, promenljiv, koleblijv 5. razg. vragolasta, koketna, vatrena, razvratna, lakemisfena (zena) ll anat. zglob, zglavak oynaklık 1. zivahnost, veselost,pokretljivost, energicnost, 2. kolebljivosı, neodlucnost, promenljivost 3. klimavost, labavost 4. razg. koketerija, lakomislenost, razvratnost
oynamak 1. igrati se, kretati se; zabavljati se, biti nesiasan 2. igrati, plesati 3. igrati (u pozoristu, na filmu), izvoditi (pozorisni komad) 4. igrati (karte sah i si.) 5. 1 -laf igrati se necim, zabavljati se 6, igrati se (s nekim), zbijati salu, cackati 7. igrati, prikazivati se (o filmu) 8. varirati, kalebati se, menjati se, fluktuirati (o ceni) 9. pomicati se, micati se, pomerati se, ljuljati se 1O. pomeriti se, maknuti se (s mesta) 11. fig. drhtati, treperiti, podrhtavati, !resti se, zalupati, lupali O oynaya oynaya radosno, veselo oynanmak 1. izvoditi se (o pozorisnom komadu) biti igran, biti odigran 2. bez/. igrati
ozonlamak oynaş·ıjt.ıbavnik;
ljubavnica
oynaşmak 1. igrati se jedan s drugim 2. flertovati, zabavljati se s nekim, asikovati oynatılmak
pass. od oynakmak
oynatım 1. gl. im. od oynalmak 2. distribucija (filmova), prikazivanje (filmova) oynatımcı distribuler kazivac (filmova)
(filmova),
pri-
oynatmak 1 . naterati nekoga da se igra 2. rukovati, upravljali, manipulisati (lulkama i si.) 3. naterali nekoga da igra 4. dozvolili da se igra (dele) 5. dozvolili da se izvodi (prikazuje) 6. poludeti, skrenuli s uma, posandrcati 8. pomerili (s mesla) 9. uplasiti, uzbuditi 10. zavlaciti, varati, odugovlacili sa necim oysa ali, medjutim, dok, iako, premda oysaki
v. oysa
oyuk ı 1. supljina, udubljenje, duplja, pukolina, urez, rupa 2. zleb, kanal 3. spilja, pecina, jama ll supalj, udubljen, urezan, prazan oyulga fircanje, heftanje oyulgamak ak. fircali, profircati, prifircati oyulmak pass. od oymak 1 oyum 1. busenje, produbljivanje; secenje,klesanje 2. supljina, udubljenje, duplja, rupa, jama oyun 1. igra (u raznim znacenjima) 2. predslava, pozorisni komad; - çıkarmak poslaviti pozorisni komad, prikazivati na sceni; - oynamak 1) odigrali komad, izvesli pozorisni komad, igrali u predstavi 2) igrali, ucestvovati u igri 3) salili se, segacili se s nekim, folirati, smeslili nekome,
uvaliti nekoga ·u nepriliku, podvaliti nekome; -yazarı dramaturg; 3. igra, ples; havası muzika za igru 4. trik, obmana, prevara, podvala, smicalica; - a gelmek biti obmanut, biti prevaren; 1-a/ - yapmak (ili etmek) prevariti nekoga, preci nekoga, smestiti nekome, podvaliti oyunbaz 1 1. varalica, prepredenjak, prevaranl 2. iskusan igrac ll neslasan, vragolasl, zivahan, cio, veseo; saljiv oyunbozan onaj ko kvari raspolozenje oyunbozanlık kvarenje raspolozenja; etmek kvarili raspolozenje
oyuncak 1 1. igracka 2. lak posao, detinja igra 3. fig. igracka, zabava, beznacajna stvar ll za igracke oyuncakçı 1. prodavnica igracaka 2. prodavac igracaka oyuncakçılık 1. izradjivanje igracaka 2. prodavanje igraeaka
oyuncu 1. igrac 2. glumac, glumica 3. plesac, plesacica 4. prevarant, folirant 5. nestasko, saljivcina, veseljak oyunculuk 1. igranje 2. glumljenje 3. plesanje 4. faliranje, podvala, prevara oyuntu 1. udubljenje, supljina, peCina, jama 2. otvor za rukav (na odeci) ozalit ozalid ozan 1. pesnik; pevac
ct.
şair
2. narodni
ozanca kao pesnik, pesnicki, poetski ozanlık ozansı
1. pesnistvo 2. pesnicki talenl
stihoklepac, nadripesnik
ozansılık
stihoklepanje, nadripesnistvo
ozon hem. ozon ozonlamak ak. ozonirati
755
-ö-
IJ ı
T lı
:1 ı:
i
•. :ı\
ö uzv. fuj! uh! (iskazuje odvratnost, prezir)
öbek (-ği) 1. gomila, hrpa (istovrsnih stvari, predmeta) 2. grupa; - - u gomilama, u hrpama; u grupama öbür 1. drugi (od dva); - dünya onaj svet, zagrobni zivot; - yandan s druge strane; kumaşın - yüzü nalicje tkanine; şehrin - ucunda na drugom kraju grada 2. kasniji, potonji, koji sledi iza narednog (o danu, nedelji);- gün prekosutra öbürkü nar. v. öbürü öbürü (onaj) drugi; bir davranışı - ne uymuyor jedan njegov postupak nije u skladu sa drugim öcü bauk, strasilo (u decjem govoru); cf.
umacı
öç (-cü) osveta;/-dan/ - almak (ili karmak) (o) svetiti se; osvetiti koga
/-ın/
çı
- ünü almak
zuc; -
öd fiziol. kanalı zucni kanal; kesesi zucni mehur, zucna kesa; - sarısı bilirubin, zucno crvenilo; - yeşili biliverdin, zucno zelenilo o - ü bokuna karışmak vu/g. prestrasiti se, umreti od straha; - ü kopmak (ili patlamakl prestrasiti se, silno se uplasiti; /-ın/ - ünü koparmak (ili patlatmak) nasmrt uplasiti öd ağacı bat. aloje kalarnbak (Aquilaria agallocha) ödem med. (vodeni) otok ödeme 1. gl. im. od ödemek 2. isplacivanje, isplata; uplata; - ·emri nalog za isplatu; - günü dan isplate, dan placanja; güçsüzlüğü insolventnost, nesposobnost, placanja; - kabiliyeti solventnost, platna sposobnost; - mühuzatılınası produzenje roka letinin isplate; odlaganje placanja; - yeteneği v. - kabiliyeti 2. otpacivanje (dugova); -
756
arancı (ili dilemi) jur. tuzba zanaplatu duga 3. naknada, obestecenje; kompenzacija 4. amoı:tizacija
ödemek ak. 1. placati, isplacivati; otplacivati; namirivali (dug) 2. nadoknadjivati, obestecivati, kompenzovati 3. ek. amortizovati (dugovanje) 4. fig. placati; kazandığımız hürriyeti kanımızla ödedik slobodu koju smo stekli platili smo svojom krvlju ödemeli 1. pouzecem, uz doplatu 2. placeno od druge sırane (telefonski razgovor, telegram) ödenek (-ği) izdvajanje, dotacija; odobrenje kredita; odobrena sredstva; örtülü tajni fondovi ödenmek pass. od ödemek ödenti clanarina, clanski prilog ödeşmek s ile 1. srediti, svesti racune, razracunati se (s kime) 2. fig. obracunati se
ödetmek caus. od ödemek ödev 1. duznost, obaveza; - bilgisi deontologija; yurtseverlik - i patriotska duznost 2. zadatak; özel - specijalni zadatak 3. (skolski) zadatak; ev - i domaci zadatak ödevcil savestan, predan svom paslu ödevlendirmek, ödevlemek ak. s ile obavezati, zaduziti cime; dati zadatak ödevii obavezan, vezan obavezom ödlek (-ği) ı plasljiv bojazljiv, pudljiv ll kukavica, pudljivac, sirina ödlekçe bojazljivo, kukavicki ödleklik kukavicluk, plasljivost, pudljivost ödül nagrada; - kazanmak dobiti nagradu; - vermek nagraditi
öğretmek
ödüllendirmek ak. nagraditi
öğlenci
ödün naknada, odsteta, kompenzacija
öğle
ödünç (-cü) 1 zajam, pozajmica; almak uzajmlivati, uzimati na zajam; vermek da (va) ti u zajam, pozajmiti; posuditi (stvari) ll pozajmljen, uzamljen; posudjen; - para pozajmljen novac; novcana pozajmica; - para almak uzeti na zajam, zaduziti se; - para vermek pozajmiti novac, dati novac na zajam ödünleme penzacija; penzacije
nadoknadjivanje, kuramı fil. teorija
ödünlemek penzovati
ak.
nadoknaditi,
komkomkom-
ödünlü s naknadom; kompenzovan ödünsüz penzacije
bez
naknade,
bez
kom-
ödyometre hem. eudiometar öf uzv. fuj! uf! - ne yüzsüzlük! fuj, kakav bezobrazluk! öfke gnev, srdzba, jarost, bes; - si barazjariti se: - sinden kudurmak zapenusati od besa; - topuklarına çıkmak razbesneti se, razjariti se <> - baldan tatlıdır gnev je sladji od meda; - yle kalkan zararla oturur posl. ko se ljuti, taj gubi şına çıkarmak
öfkelendirmek ak. razdraziti, rasrditi, dovesti do besa öfkelenmek rasrditi se, razbesneti se, razjariti se öfkeli gnevan, srdit, razjaren, besan öğe 1. elemenal 2. gram. cia n; cümlenin - leri clanovi recenice
öğle podne; - den evvel (ili önce) pre podne; - paydosu (ili tatili) podnevna pauza; - den sonra posle podne; - üstü oko podne, pred podne, s podneva; - yemeği v. yemek öğlen
podne
1. astr. nar. meridijan 2. nar.
ucenik poslepodnevne smene
üstü oko podneva
öğleyin u podne, oko podne, s pod-
neva öğmek
v. övmek
öğrek (-ği)
nar. krdo konja
öğrenci ucenik; student; - karnesi djacka knjizica; - yurdu studentski dom öğrenilmek pass. od öğrenmek; öğ renilen geçmiş zaman gram. proslo neodredjeno vreme, narativ öğrenim studije; obrazovanje; proucavanje, izucavanje; - ini yapmak studirati, sticati obrazovanje; ilk - osnovno obrazovanje; orta - srednje obrazovanje
öğrenmek ak. 1. uciti, studirati, sticati znanje 2. saznati, doznati; razabrati 3. raspitati se o cemu: obavestiti se 4. navici se, privici se; çocuklar okulu öğrendiler deca su se navikla na skolu öğrenmelik öğreti
stipendija; cf. burs
ucenje, teorija, doktrina
öğretici 1. poucan, didaktican; - örnek poucan primer 2. nastavni; - film nastavni film; - kabiliyet nastavnicki dar öğreticilik
poucnost, didakticnost
öğretilmek
pass. od
öğretmek
öğretim
nastava, obuka; predavanja; nastavni materijal; - planı nastavni plan; - programı nastavni program; üyesi univerzitetski nastavnik (docent i profesor); lisans üstü - postdiplomske studije; mecburi (ili zorunlu) - obavezna nastava 2. skolostvo, obrazovanje; - yılı skolska godina; ilk (orta, yüksek) - osnovno (srednje, visoko) skolstvo aracı
öğretmek ak. dat. 1. (na) uciti; poducavati koga predavati; bunları sana kim öğretti? ko te naucio svemu tome? 2. pokazati kome, nauciti koga (prethja); öğ retlrim ben sana pokazacu ja tebi! na-
757
ööretmen
,, ı
i'
ucicu te ja pameti! 3. pokazivati, upucivati, poucavati, savetavali öğretmen ucitelj; nastavnik; profesor (srednje skole); - okulu uciteljska skola; kimya - i nastavnik hemije; tarih - i profesor istorije
öğretmenlik
posao, zanimanje ucitelja (nastavnika); - yapmak uciteljovati li
lfı
J
ööün puta (za jelo); günde dört yemek jesti eeliri puta dnevno
v. övünme
öğünme
öğünmek
v. övünmek
ööür ı 1 . vrsnjak, ispisnik 2. grupa (ljudi); stalez, klasa 3. pej. banda, baraberija ll 1. naviknut, priviknut; - olmak navici se na koga, biti s kime biizak 3. priucen; dresiran öğürleşmek dat. navici se, privici se; vezati se za koga öğürlük
privikaranje; bliskost, prisnost,
tesna veza 1. ispustati glas, natezati se (pri povracanju ili pred povracanje); öğü receği gelmek osecati mucninu (gadjenje) 2. rikati, mukati, bukati (o govedima, kamilama) öğürmek
öğütrnek
ak. 1. mleti 2. smrviti, zgnje-
citi öğütücü ı koji melje; masina za mlevenje, mlin öğütülmek
diş
kutnjak ll
pass. od öğütrnek
öhö 1. onom. riganja, iskasljavanja 2. iskaz prezira, poruge; - - ha! ha! ökçe 1. anat. peta; /-ın/ - sine basmak pratiti kog u stopu, biti kome za petama; kemiği petna kos! 2. potpetica, stikla 3. lub (obuce) o - lerini çekmek arg. kidnuti, zazditi, umaci ökçeli sa potpeticama; yüksek - ayakcipela sa visokim potpeticania
kabı
ökçesiz bez potpetica, ravna (obuca) ökse 1. lepilo, lepak (zaptice); - ye basmak 1) stati na lepljiv stap (opticama) 2. arg. zagristi udicu, pasti u klopku; - çubuğu stap (premazan lepkom); - ye tutulmak v. - ye basmak 2. arg. lovac na muskarce (o privlacnoj zeni) ökse otu bol. imela (Viscum album); kuşu zoo/. drozd (Turdus viscivorus)
ardıç
öksürmek kasljati; dobio je napad kaslja
öksüreceği
tuttu
öğürtlemek ak. nar. (iz) birati, (pro) birati, probrati; odvojiti
öksürtmek caus. od öksürmek; sigara beni öksürtür cigareta me tera na kasalj
öğürtmek 1 . ca us. od öğürmek 2. obucavati vuci, obucavati jahanju (konja)
öksürük (-ğü) 1. kasalj, kasljanje; gelmek (ili tutmak) dobiti napad kaslja, zakasljati se; boğmaca - ü med. vetiki kasalj 2. nar. nazeb, prehlada
öğürtü gadjenje, mucnina (pred povracanje); - gelmek osecati nastup povraconja, poc™eti povracati
ööürüş
nacim povracanja
öğüt
(-dü) savet, pouka, uputa; almak prihvatiti savet; - tutmak drzati se saveta; - vermek savetovati, davati savete öğütçü
savetnik, savetodavac
öğütlernek
vete, upucivati
758
ak. savetovati, davati sa-
öksürüklü kasljiv koji ima kasalj; bolesljiv, slabunjav
tık
sırıkil
öksürük otu bot. podbel (Tussilago) öksüz 1. siroce (bez majke); siroce (bez oca i majke); - ler babası dobrotvor, milosrdan covek 2. fig. sirotan, osamljenik, bez ikoga svog; - kalmak ostati siroce; fig. ostati sam, ostati bez ikoga svoga O parmak domali prst, prstenjak; - sevindiren jevtine stvari; sitnice, drangulije
ölçüsüzlük öksüzlük 1. sirotanstvo 2. fig. osamljenost, osama öküz 1. vo; - arabası volujska kola, taljige; - arabası gibi presporo, veoma sporo; - damı stala, staja 2. razg. vo, tupoglavac - kafalı glup, tupoglav O - ün altında buzağı aramak 1) biti veoma podozriv (sumnjicav); trai:iti dlaku u jajetu; ü bacaya çıkarmak preduzeti nemoguc posao, prihvatiti se nemoguceg posla; - ü bıçağın yanına getirmek nepotrebno komplikovati (posao i si.); - boyunduruğa bakar gibi sa prezirom i mri:njom (kao sto vo gleda jaram); - e boynuzu yük olmaz post. sto se mora nije tesko; - gibi 1) jak kao vo 2) nedotupav, glup; - öldü, ortaklık ayrıldı post. umre kumce, raspade se kumstro öküz dili bot. v.
sığır
dili
öküz gözü bot. brdjanka, trava od majasila (Arnica mentana) öküzlük tupog_lavost, ogranicenost öküz soğuğu hladan aprilski talas (vetrovit. sestodnevni period od polovine meseca) öl nar. vlai:nost Ila ölçek (-ği) 1. mera za i:ito (posuda od 1/4 kg.) 2. geog. razmer; kırk binde birinde bir harita mapa u razmeru 1: 40.000 3. fig. merilo, kriterij ölçer nar. i:arac, i:arilo, kukac ölçermek di:arati, podsticati (vatru) ölçme gl. im. od ölçmek; - aleti merni instrument; - birliği (ili kıtası) jedinica artiljerijskog topografskog izvidjanja; - mukavemeti el. merni otpor; - mühendisi ini:enjer-topograf; - saati merni casovnik ölçmek (-er) ak. 1. (iz) merili; premeravali, razmeravati 2. fig. odmeriti, odmeravati (reci); dobro promisliti; ölçüp biçrnek (ili tartmak) temeljno promisliti, zrelo razmisliti ölçtürrnek caus. od ölçmek
ölçü 1. merenje, premeravanje; - aleti merni instrument; - birimi merna jedinica, jedinica mere; - şeridi santimetar, kojacka vrpsa zı;ı merenje dui:ine 2. jedinica mere; - ayağı~~talon, pramera; - leri ayar etmek bai:dariti, porveravati mere 3. mera, merilo; - almak uzeti meru, izmeriti 4. velicina; razmera, dimenzija; büyük de u velikoi meri 5. /it. metar 6. muz. takt, ritam; - vurmak muz. davati tak! 7. merilo, kriterijum; .- yü kaçırmak izgubiti osecanje mere, preterivati 8. merac, sprava za merenje; metar; kuvvet - sü dinamometar; tazyik - sü manometar O ünü almak (ili bildirmek) dati kome na znanje koliko vredi, postaviti na mesto, omalovai:iti; - yü şaşıran prekomeran, preteran ölçülmek pass. od ölçmek ölçülü 1. izmeren, promeren 2. standardizovan, narmiran 3. fig. umeren, uzdri:ljiv; promisljen o - biçlll pai:ljivo priprendjen ölçülülük promisljenost
umerenost;
suzdri:ljivost;
ölçüm 1. srazmera 2. procena, ocena, zakljucak 3. ponasanje, dri:anje; izgled; ünü bozmak promeniti ponasanje (na gore); - etmek pakazivali se, sepuriti se ölçümlemek ak. 1. promisljati, mozgati; odmeravati (reci, postupke) 2. procenjivati, prosudjivati ölçünmek ak. svestrano promisljati, promozgati
razmatrati,
ölçüsüz 1 1. bez me re 2. neizmeran, beskrajan, bezgraniean, ogroman 3. neumeren, neuravnotei:en, preteran 4. fig. neobuzdan, razuzdan ll 1. neizmerno, beskrajno, bezgranicno 2. fig. nepromisljeno, nerazborito, lakoumno ölçüsüzlük 1. neizmernost, bezgneumerenost, neranicnost 2. uravnotei:enost 3. neobuzdanost, razuzdanost
759
ölçüşme k
ölçüşmek s ile 1. meriti se s kime (po visini i si.) 2. fig. nadmetati se, tekmiciti se, odmeravati snagu ölçüştürmek
1. ca us. od
ölçüşmek
2.
fig. uporedjivati
ölçüt 1. kriterijum, merilo
•i,
ı
öldürmek ak. 1. ubi (ja) ti, pogubiti, umoriti 2. fig. ubiti, prekratiti, otkloniti; açtığı - utoliti glad 3. muciti, moriti; iznurivati, iscrpljivati; imtihanlar beni öldürdü ispiti su me ubili (iznurili) öldürtmek caus. od öldürmek öldürücü smrtonosan, ubistven; fig. strasan, silan; - düşman smrtni neprijatelj; - sıcak ubistvena vrucina; - silah smortonosno oruzje; - tempo ubistven tempo, silan tampo öldürülmek pass. od öldürmek öldürüş
ubijanje, nacin ubijanja
ölesiye do smrti, silno, bezumno; !-af bağlanmak silno se vezati za koga; dövmek pretuci nasmrt; - sevmek bezumno voleti; - yorgunum strasno sam umoran ölet pomor, kuga öteyazmak umalo umreti ölgün 1. uveo, usahnuo, sparusen list 2. fig. posustao, iznemogao, malaksao 3. miran, tih; - deniz mirno more ölgünlük 1. uvelost 2. iznemoglost, malaksalost ölmek (-ür) 1. umirati, umreti; (po) ginuti, pasti (u ratu} 2. uvenuti, usahnuti (o biljkama, cvecu} 3. fig. umirati, skapavati (od zedji, gladi, radoznalosti, straha i si.}; açlıktan ölüyorum umirem od gladi; korkudan öldü umro je od straha; meraktan öleceğim umrecu od radoznalosti 4. izgubiti vaznost (vrednost}, ne upotrebljavati se; bu metot öldü artık ovaj se metod vise ne upotrebljava o öldüm, Allah! nemoguce! ölen inek sütlü olur pasi. o
760
mrtvima se lose ne govori; ölme eşeğim ölme (çayır çimen bitecek) ne lipsi magarce do zelene trave; - var dönmek yok umreti, ali ne odstupiti; ölünceye kadar bakma sözleşmesi jur. ugovor o dozivotnom izdr2:avanju; ölüp ölüp dirilmek prebroditi tesku bolest, izvuci se iz mrtvih; ölür müsün, öldürür müsün? dodjavola! nek ide k vragu! ölmez 1. besmrtan, vecan; 2. fig. otparan, neunistiv; krepak, cio, bodar ölmez çiçek bat. smilje (Helichrysum} ölmezleştirmek
ak. ovekoveciti
ölmezlik besmrtnost; vecnost ölmezoğlu kumaş
solidan, izdri:ljiv, trajan; bu - ovaj stof je nepoderiv (trajan}
ölmüş ı mrtav, pokojni; uginuo (o zivotinji} - bir kedi uginula macka; - diller mrtvi jezici; - eşek kurttan korkmaz pasi. mrtav magarac se ne boji vuka ll pokojnik, mrtvac; - leri iyi sözlerle anmalll de mortui nil nisi bene! o mrvima samo dobro!
ölü 1 1. mrtav, pokojni 2. fig. slab, nemocan, bezivotan; uveo, usahnuo ll 1. mrtvac, pokojnik; - aşkı nekrofilia; - korkusu nekrofobija 2. les, trup; kedi - sü les macke 3. arg. markirana karta; udesena kocka O - ye ağlamaz, diriye gülmez izr. niti smrdi, ni mirise; - çiçeği bat. 1} neven (Calendula officinalis} 2} kadifa (Tagetes erectus}; - deniz sitno talasanje, dubinski talasi (na moru); - sü dirisi para etmek (nikada} ne izgubiti svoju vrednost; - fiyatına vrlo jeftino, po bagatelnoj ceni; gibi (adam) obamro, nepokretan; gömme sahrana, pogreb, ukop; - gözü gibi potamneo, taman; - yü güldürür vrlo komican, "mrtvog da zasmeje"; - sü kandilli (ili kınalı} arg. u grobu ga video! mevsim mrtva sezona; - nokta mrtva tacka; - veya sağ ziv ili mrtav; - zaviye mrtav ugao ölük dijal. iscrpljen, iznuren; slabunjav
ön ölüm smrt; samrt, umor; pogibija; - Alemri "smrt je bozja odluka" (govori se pri donosenju vazne odluke); - Allahın ·emri, bunu yapacağım ucinicu to makar me glave kostalo; - cezası jur. smrtna l
ölümcül 1. smrtonosan, smrtan; - hastalık smrtonosna bolesi 2. na samrti, umiruci ölümlü smrtan; prolazan, efemeran; dünya ovozemaljski svet; - kaza tezak, fatalni udes (u kojem ima mrtvih) ölümlük posmrtnina (novac koji lice odvaja za slucaj smrti) ölümlülük smrtnost; prolaznost ölümsek v. ölümcül (2.) ölümsü nalik na smrt, poput smrti, skoro mrtav; - bir sessizlik grobna tisina ölümsüz besmrtan, zaboravan (o osomi) ölümsüzleştirmek
vecan;
ne-
ak. ovekoveciti, uci-
niti besmrtnim ölümsüzlük besmrtnost; vecnost ölünmek bez/. od ölmek; bugün de açölünür i danas se umire od gladi
lıktan
ömür (-mrü) a ı 1. zivot; trajanje zivota, vek; cf. hayat, yaşam; - üne bereket! srecan bio! dugo ziveo! - boyunca tokom ci-
tavog zivota; - çürütmek (pro) cerdati zivot, uzalud traciti vreme; - oldukça dok je ziv, do kraja zivota; - ler olsun! bog te blagoslovio! zived sto godina! (govore stariji kad im se ljubi ruka); - sürmek ziveti u miru i sreCi, voditi srecan zivot; - törpüsü dugi zamoran posao; - ü vefa ederse ako dozivi, ako doceka; çınarın - ü uzundur platan ima dug vek; sizlere -! da ste vi zivi! (govori se prilikom obavestavanja o cijoj smrti) 2. fig. sreca; Allah - ler versin! neka bog da srecu ll zabavan; prijatan; adam prijatan covek; zabavan covek; çok - çocuk vrlo prijatno dete ömürlü dugovecan; dugotrajan; dostuzun - olmadı nase prijateljstvo je bilo kratkotrajno luğumuz
ömürsüz kratkog veka, kratkotrajan, nedugovecan ön ı 1. prostor ispred cega; - üne bak! gledaj ispred sebe! pazi! evin - ü prostor ispred kuce 2. prednja strana, prednji deo cega; celo; - de na celu; napred, ispred; deki prednji, koji je ispred; - den spreda, ispred 3. u funkciji sastavljenih postpozicija; /-ın! - ünde pred (cim); pre (cega); pred kime, u prisustvu koga; kapının - ünde pred vratima; bunu öğ retmenler - ünde söyledim ovo sam rekao pred nastavnicima; /-ın/ - ünden ispred; otobüs binamızın - ünden hareket edecek autobus ce krenuti ispred nase zgrade ll 1. prednji; Ön Asya Prednja Azija; - dişler prednji zubi; - tekerlekler prednji tockovi 2. prethodan; belirti predznak (bolesti) O - ümüzdeki sledeci, naredni, iduci; - ümüzdeki hafta naredna nedelja; iduce nedelje; /-ın/ - ünü almak preduhitriti, predusresti; spreciti; ü ardı pocetak i kraj; - üne ardına bakmamak biti nepazljiv (neoprezan, bezbrizan); - ünü ardını bilmek biti pazljiv, biti taktican; /-ın/ - ünde ardında dolaşmak uporno pratiti; - ünü ardını düşünmek dobro promisliti; oprezno postupati; - üne arkasına bakmadan nepromisljeno, nes-
761
r
ön
r \::
1
ı
i ı.
jı,
ı
i
i;
motreno, neoprezno; - üne bakmak pognuti glavu, pokunjiti se (od stida); /-ın/ üne çıkmak pojavati se, iskrsnuti; /-ın/ üne düşmek ici (ispred koga), pokazivati kome put; - üne geçmek preduhitriti, spreciti; - üne gelen ma koji, bilo ko, prvi (ko naidje); - üne getirmek iznositi, izneti; podnositi; pokazivati; /-ı/ - üne katmak terati, goniti (pred sobom); /-ın/ - ünü kesrnek 1) preseci, prepreCiti kome put 2) preseCi (vodeni tok), zajaziti (vodu); /-ın/ ünde perende atılmamak ne dati se obmanuti; - ü sıra ispred (koga, cega); ünde, sonunda na kraju, pre ili kasnije; ünde sonunda bunu yapmalısın pre ili kasnije. to ces morati da uradis ön ad gram. pridev ön
alım
pravo na prioritetnu kupovinu
ön bilgi predznanje önce 1prvo, pre, ranije; - düşün sonra söyle prvo razmisli pa reci; ispeci pa reci! bir an - sto je moguce pre; en - najpre, pre svega; ilk - prvo, najpre ll post. 1. sa imenicama u ab/. pre, pre nego; senden geldim stigao sam pre tebe 2. sa reCima koje imaju vremensko znacenje pre; bir ay - pre mesec dana; iki saat - pre dva sa ta lll u funkciji sastavljene postpozicije; 1 -ın/ - sinde uoci, u predvecerje cega; seçimler - sinde uoci izbora IV period koji prethodi, predistorija cega; bu yasanın ye geçerliği yok ovaj zakon nema retroaktivno dejstvo; tarih - si devri predistorijski period pred-
öneeellik prvi korak, pokretanje, inicijativa önceden od ranije, unaprad; prethodno; - belirlemek unapred odrediti, predeterminisati; - halli gerekli meseleler jur. preliminarna pitanja; - seslendirme muz. plejbek
762
öncel ı 1. prethodnik 2. - ler preci ll unapred utvrdjen, predustanovljen; düzen predustanovljena harmonija (duha i tela) öncelemek ak. dati prednost cemu; ranije preduzeti (uciniti, uzeti); staviti u prvi plan öncelerı ranıje, nekada, u staro doba; böyle moda yoktu nekada nije bilo ovakve mode
öncelik prednost, preimucstvo, prioritet öncelikle pre svega, prvenstveno, u prvom redu öncesiz prastar, iskonski, vecit öncesizlik vecnost, vecitost
ön belirti predznak, simptom
öncebilim fil. predosecanje, vidjanje (onoga sto ce se dogoditi)
önceki predjasnji, raniji, prethodni; sa- devir predratni period
vaştan
öncü 1 1. voj. prethodnica; - kıtaları prednje jedinice, avangardne jedinice; alay - sü prethodnica puka 2. avangarda 3. zacetnik, pionir; Türk romanının - leri zacetnici turskog romana ll avangardan; vodeci; - tiyatro avangardno pozoriste öncül log. premisa öncülük avangardizam; - etmek (ili yapmak) voditi napred, krciti nove puteve ön
çalışma
preçlradnja
ön damak (-ğı) anat. prednje nepce; ünsüzleri prepalatalni, prednjenepcani suglasnici (u turskom; k, g, ğ, y) öndelik predujam, avans, kapara önder vodja, lider, rukovodilac önderlik liderstvo, rukovodstvo; iyle pod rukovodstvom
/-ın/
-
ön deyiş poz. prolog (vesti); vesnik, glazqsnik ön ek gram. prefiks önel rok; cf. vade önem 1. vaz™;nost, znacaj; -
taşımak
öpmek imati znacaj, biti od znacaja, znaciti; - vermek pridavati znacaj 2. uticaj, upliv, autoritet
önlenmek pass. od önlemek; salgın önlendi zaraza je zaustavljena
önemli vazan, znacajan; znatan, ose. tan
önleyici 1. preventivan, zastitni; med. profilaktiean; - harp preventivan rat 2. voj. upozoravajuci; presretacki (avion)
önemsemek ak. smatrati vaznim, pri.davati vaznost
önlük (-ğü) 1. kecelja pregaca 2. portikla (za decu)
önemsizlik beznacajnost, nevaznost; neznatnost önerge izvestaj (skupstini i si.); - vermek podneti izvestaj öneri predlog; - de bulunmak dati predlog; predloziti önerme 1. predlog 2. log. zakljucak, premisa; büyük - log. gornja premisa önermek dat. ak. predlagati; izneti, postaviti, ponuditi
önlüklük tkanina za kecelje ön oda 1. predsoblje 2. anat. prednja komora (oka) ön oluş, ön oluşum biol. preformacija, prethodno obrazovanje (formiranje) ön proje prednacrt (zakona) ön seçim preliminarni izbor utvrdjivanje kandidata önsel a priori
önertl pretpostavka, preduslov
önselci apriorist
öneze nar. zaseda, ceka (u lovu)
önsellik til. apriorizam
öngörmek ak. predvidjati, predvideti, planirati; imati u vidu öngörü dalekovidost, pronicljivost, razboritost öngörülmek pass. od öngörmek 1
öngörülü .dalekovid, pronivljiv, razborit, ostrouman ön gün predvecerje, vreme (dan) uoci, prethodni dan cega ön kol anat. podlaktica; zbica, palcenica önkoşul
kemiği
anat.
preduslov, pretpostavka
önlem mera, korak; iktisadi - lerekonomske mere; - almak preduzeti mere önleme gl. im. od önlemek; - tedbirleri preventivne mere; - uçağı voj. avionpresretac önlemek ak. 1. spreeavati, ometati, omesti, osujetiti 2. voj. presretati, zaustavljati
ön sezi predosecanje ön söz /it. predgovor; uvod ön
sözleşme
ön
şart
predugovor
preduslov
ön tasarı prednacrt; kanun nacrt zakona ön
tasım
sı
pred-
log. prosilogizam
ön türerne /ing. proteza ön vurgu baritani akcent ön
yargı
predubedjenje, predrasuda
ön yargılı s predu bedjenjem, s predrasudom öpmek (-er) ak. ab/. (po) ljubiti; çogözlerinden - ljubiti decu u oci; el - poljubiti ruku; ellerinizi öperim ljubim (vam) ruke! o öp babanın elini! sta sada? propalo je! gotovo je! öp eşiği çık dışarı! ostao si kratkih rukava! öperken ısırır njegovo ljupko !ice vara; ne treba mu verovati; öpüp (de) başına koymak primiti cukları
763
öptü rm ek
!' ! '
sa zahvafnoscu, biti zahvalan za male stvari; ne öper, ne öptürür niti jede niti drugom daje; yeri - poljubiti zemlju (pasti, biti oboren na zemlju)
poljubac,
1. ljubiti se 2. tig. pomiriti se,
örgücü ispleten; sa uvojkom; nalik na pletivo
öpücük poljubac; - göndermek poslati pofjubac, pozdraviti poljubcem (sopstvene ruke) öpülmek pass. od öpmek ljubljenje,
celivanje;
celiv öpüşmek
izmiriti se örçin arh. lestve od uzeta
ördek balığı zoof. usnaca (riba) (Labrus mixtus) ördek
başı
ördek
gagası
zelenkastoplav
örgüt (-tü} organizacija; gençlik - ü omladinska organizacija; işçi - ü radnicka organizacija örgütçü organizator
örgütlendirrnek caus. od örgütlenmek ~
-
taşı
pod-
ören ruine, razvafine, ostaci (grada); gülü bot. divlja ruza, sipak (Rosa canina); - yavşanı bot. pelin (Artemisia adsinthium) örenlik ruiniranost ört a obicaj; cf. adet; - ve adet obicaj i tradicija; - ve adet hukuku obicajno pravo örfi a obicajni; dogovoren, konvencionalan 2. jur. vanredan; - idare vanredno stanje; ct. sıkı yönetim örge motiv, sara (na tkanini)
764
eğitim
örgütlernek ak. organizovati, pripremiti
nar. zid, duvar
öreke preslica, kudelja vodna stena (u moru)
örgün organizovan, uredjen; organizovano dbrazovanje
örgütçülük organizovanost; organizatorske sposobnosti; organizovanje
svetfonarandzast
ördürmek caus. od örmek (-ği)
örgülü s pletenicama; ispleten; up-gömlek pancirna kosulja;; - saç upletana, uvijena kosa
·ıeten;
ördek (-ği) 1 1. zoot. patka, plovka (Anas) 2. med. nocna posuda, guska 3. arg. usput pokupljen putnik; - avlamak arg. kupiti putnike usput ll priglup, blentav ~ - edalı (ili yürüyüşlü) gegucav
örek
örgensel organski örgü 1 1. pletenje, kukicenje; - makinesi masina za pletenje; - şişi pletaca igla ,igla za pletenje 2. pfetivo, pletena stvar, plet; asura, rogozina 3. üvojak, vitica, kika; ct. belik 4. anat. splet (zivaca) ct. dafire 5. tkanje 6. zid, ograda (od cigle ili kamena) 7. komunikacijska mreza ll pleten; - elbise p!~!er.a haljina; - eldivenler pletene rukavice
öptürmek caus. od öpmek
öpüş
örgen v. organ
örgütfenrnek 1. pass. od örgütlernek 2. organizovati se örgütlü organizevan örgütsel organizacijski; organizacioni örgütsüz zorganizovan
neorganizovan,
de-
örme 1 1. gl. im. od örmek 2. pletene stvari ll (is} pleten; - çorap pletene cara pa örmek (-er} ak. 1. plesti, kukicati, heklati 2. (za} cikmiti, (za) stopati (odelo, carape) 3. upletati, plesti (kosu} 4. podizati (zid, ogradu}; ozidati,zazidjivati (prozor i si.} 5. nar. raditi; ne örüyon? sta radis?
örülü örneğin
na primer
örnek (-ği) 1 1. obrazac, uzorak, mustra; ct. nümune; kumaş - leri uzorci ıka nine 2. model 3. kopija, prilicje /-ın/ - ini çıkarmak napraviti kopiju cega 4. primer, uzor; /-ı/ - almak (ili tutmak) uzimati koga za primer 5. prepis, otisak, kopija, prethodno stampanje ll primeran, uzoran, idealan; - bir hatip idealan govornik; - insan . uzoran covek örnekleme proba, uzorak örneklemek ak. primerom pokazati, dati primer örneklendirrnek caus. od örneklenmek örneklenmek pass. od örneklemek örneklik 1. uzorak, proba 2. sto sluzi kao uzorak; koji sluzi za primer örnekseme 1. slicnost, podudarnost; analogija; - yolu lle po analogiji 2. log. poredjenje örneksemek ak. uzeti za primer örs 1. nakovanj; - kemiği anat. nakovanj (u uhu); - le çekiç arasında izmedju cekica i nakovnja; iki uçlu - dvorogi nakovanj, nakovanj sa dva roga 2. obucarski tronozac, kalup örselemek ak. 1. raskomadati, poderati; raskupusati (knjigu); ostetiti, upropastiti; pocupati, pokidati; rüzgar çiçekleri örseledi vetar je pokidao cvece 2. fig. iznuriti, iscrpsti, istrositi; sinirleri - iskidati zivce örselenmek pass. od örselemek örtbas: - etmek ak. tajiti, prikrivati; zabasuri (va)· ti, zataska (va) ti - olmak (ili edilmek) pass. od - etmek örtenek (-ği) zool. pokrivac, omotac (npr. koza, dlaka, perje, ljustura; krljust) örtme 1. gl. im. od örtrnek 2. nar. pokrivalo za glavu 3. maskiranje, kamuflaza örtmece /it. eufemizam
örtrnek (-er) ak. 1. pokri (va) ti; yüzünü - pokrivati lice; staviti veo 2. zatvarati, zatvarili; cf. kapatmak; kapıyı - zatvoriti vrata 3. zasipati, zatrpavati; mezarı - zatrpati grob 4. fig. zataska(va)ti, prikri(va)ti, zabasuriti; /-ın/ rezaletini - prikriti ciji skandal 5. fig. obavi Ua)ti, zaogrtati (tajnom i si.)
örttürrnek caus. od örtrnek örtü 1. pokrivac, pokrivalo; masa - sü stolnjak; yatak - sü krevetski prekrivac 2. veo, zar, koprena 3. fig. zastita, veo; gecenin - sü altında pod okriljem noci 4. pokrov, pokrovac; poklopac 5. krov, kuca dom 6. voj. zastita, obezbedjenje örtük 1. pokriven, prekriven; zatvoren 2. fig. prikriven, potajan örtülme 1. gl. im. od örtülmek 2. astr. okultacija, pomracenje zvezde örtülmek pass. od örtrnek örtülü 1. pokriven, prekriven (cime); obavijen 2. fig. skriven, tajan; zamagljen, nejasan, maglovit; - ödenek tajni fond örtünrnek refl. od örtrnek örtüsüz bez pokrivaca nepokriven; otkriven, nezasticen örtüş
pokrivanje
örü 1 1. pletenje 2. zid, ograda; gradjevina 3. tkanje, splet, sastav, sklop örü2 nar. pasnjak örücü 1. pletac 2. (umetnicka) stoperka, krpac (ica); cikmilac, cikmilja 2. zidar, gradjevinar örücülük umetnicko stopanje örük 1. pokriveno mesto 2. nar. pletenica (kose) 3. nar. putilo, konop (za vezivanje govedi) örülmek pass. od örmek örülü 1. (is) pleten; strikan, hekl~ın; (za) stopan 2. upleten, uvijen
765
örümcek örümcek H)i) 1. zoo/. pauk (Aranea) 2. paucina; - almak skidati, uklanjati paucinu; - bağlamak (ili tutmak) prekriti se paucinom (o prostoriji, uglu) O - kafalı nazadan, zaostao, konzervaıivan örümcek
kuşu
zoo/. svracak (Lanius)
örümceklenmek 1. prekriti se paucinom 2. med. osuti se, osipati se groznicom (o usnama); zapaliti se (o ocima) 3. fig. biti zapusten (o mestu) örümcekli u paucini, pokriven paucinom 0 - kafa V. Örümcek kafalı örümceksi paucinast, nalik na paucinu östaki borusu anat. Eustanijeva öşür (-şrü) öşürcü
ıruba
a ist. usur, desetak (porez)
skupljac usura
öte 1 1. druga sırana (cega); - den bir ses yükseldi s one sırane se razlegao glas; - ye geç! predji na drugu stranu! 2. prosıor s druge sırane; dağın - si iza planine, s one sırane planine; denizler - si preko mora; prekomorska (zemlja) ll (pre) osıalo, drugo; - sine karışma u drogu se ne mesaj; lll dalji; suprötni, onostrani; yandan s druge sırane; gölün - tarafında s one strane jezera; ırmağın - yakası suproına obala reke IV vise od cega; iyi idi, iyiden - bir şey bilo je dobro, vise nego dobro O - de ıamo, ovde-onde; den beri odavno, izdavna, odvajkada; /-ın/ - si berisi na raznim mestima, posvuda; /ın/ - sini beri etmek srediıi; obaviti; - ye beriye ovamo i onamo; tu i tamo; - gün nar. tuskoro, nedavno, onomad; /-ın/ sine varmak daleko ici, preci granice, prekardasiti öte beri razne stvari, sitnicel; - almak kupovati sitnice öteki (-ni) drugi, onaj (od dva); - beriki ovaj i onaj; svaki; - dünya onaj svet, zagrobni zivot; bunu istemem - sini ver ovaj ne zelim, daj mi drugi
766
öteleme, ötelenme 1. prelazenje, prelaz; 2. fiz. emisija, prenos ötleğen
zool. grmusa (Sylvia com-
munis) ötleği
zool. orao bradan (Gypaetusbar-
batus) ötmek (-er) 1. pevati, cvrkutati, curlikati (o pticama) 2. kukurikati, kokodakati (o kokosi); her horoz kendi çöplüğünde öter svaki petao kukurice na svom bunjistu 3. proizvoditi zvuk (o duvackom instrumentu) 4. odjekivati, razlegati se, oriti se, zveeati; şarkılardan dağlar ötüyordu gore su odzvanjale od pesama 5. zvoriti; trubiti, zavijati (o telefonu, sireni i si.); kulağım ötüyar zvoni mi u usima; telefon öttü telefon je zazvonio 6. arg. trabunjati, bulazniti 7. arg. bljuvati, rigati,.povraeati ötre znak darnma u arapskom pismu öttürmek
caus. od ötmek
öttürük (-ğü) decja pistaljka (igracka) ötücü koji lepo peva, cvrkuce (o ptici); - kuşlar ptice pevacice ötümlü gram. zvucan, sonoran (o suglasniku) ötümlüleşme
sonorizacija
ötümsüz gram. sonorizacija ötümsüzlük bezvucnost ötürmek nar. imati dijaret.i, patiti od proliva ötürü post. sa abi. usled, zbog, sa; bundan - zbog toga, stoga ötürük
(-ğü)
nar. proliv, dijareja
ötüş pevanje (ptica), cvrkutanje, curlikanje; zrikanje, cvrkutanje (insekata) ötüşmek rec. (zajedno) (za) pevati, (za) cvrkutati (opticama); horozlar ötüş ıneye başladılar petlovi su 'zakukurikali
öveç (-ci) nar. ovan dvogodac, trogodac
özdeksel övgü 1. pohvala, hvalenje 2. /it. panegirik; oda · övgücü koji hvali (nekog); fig. koji preterano hvali övmek (-er) ak. hvaliti, velicati, uznositi övülmek pass. od övmek
öyleki tako da ... , toliko da ... öylelikle na taj nacin, tako öylemesine v öylesine öylesi takav, sliean tome; - kolay bulunmaz takav se lako ne nalazi öylesine toliko, tako, do te mere; - baki toliko je vikao ...
övünce ponositosi, gordost
ğırdı
övünç (-cü) gordost, slava, cast
öz 1 1. svoje "ja", svoje licnost; prava priroda; sam; - ağlamayınca, göz yaşarmaz dok dusa ne zaplace, oko ne zasuzi; - ü sözü bir (ili doğru) posten, cestit, castan, ispravan 2. sustina, bit, srz; duh, bice; sorunun - ü sustina problema; yasanın - ü duh zakona 3. bot. srZ:, srce, mozdina, meso (voca); 4. bot. biljni sok, mezgra, srcika, beljika 5. med. gnojni cep (ci ra)
övüngen hvalisavav; razmetljiv övüngenlik hvalisanje, razmetanje övünmek s ile 1. ponositi se, gorditi se 2. hvali (sa) ti se, razmetati se; - gibi olmasın! ne mislim da se hvalim! övüş
hvalenje, slavljenje, uznosenje
öykü pripovetka, priea, novela; hayat sü biografija, zivotopis öykücü pripovedac, novelista J
öykücülük povedanje
pripovedastvo,
pri-
öyküleme /it. umetnost pripovedanja öykülemek prieati, pripovedati öykünme imitacija, podraZ:avanje öykünıneel
podrazavalac, imitator
öykünce /it. fabula, alegoricna prica öykünmek dat. nar. podrazavati imitirali öyle ı takav ll 1. tako, na taj nacin; böyle i ovako i onako, svakojako; - gelmek 1) bez/. hteti, zeleti; pomisliti o anda - geldi ki öleylml u tom trenutku sam pozeleo da umreml 2) izgledati, cinili se, nekako dolaziti; girmedim, size - geldi nisam usao, ucinilo vam se; - ise (öyleyse) u tom slucaju, onda, tada; - olsun! dobro, u redu, slazem se! - şey yok! o, ne! niposto! - ya! naravno! sigurno! tıpkı -1 bas tako! 2. toliko, tako mnogo; - korktum ki ••. toliko sam se uplasio da ... öylece tako, na taj nacin; bas tako
öz2 1. vlastit, sopstven, licni; narocit, svojevrstan; - ad licno, vlastito ime 2. istinski, pravi, izvorni; cist, prirodan, nep~tvoren; - anlam pravi smisao; - bakır cist bakar; - Türkçe cist turski jezik 3. rodjeni; - dayı rodjeni stric; - kardeş rodjeni brat öz3 nar. 1. potok, necica 2. podrodno, plodno mesto öz
bağışıklık
med. autoimunizacija
Özbek ı Uzbek (istanac) ll uzbecki Özbekçe ı uzbeeki jezik ll na uzbeckom ÖZ be ÖZ pravi, cist, nepatvoren, autentiean
öz beslenen biol. autotrofni (o biljci) özdek (-ği) 1. telo, materija 2. lake stvari-pogodne za nosenje i upotrebu prave) 3. odelenje za materijalno poslovanje özdekçi til. matejalista özdekçilik lfil. materijalizam özdeksel fil. materijalan, fizicki; realan; - zarar materijalna steta
767
özden özellikle narocito osobilo, posebno
özden anat. gusleraca, pankreas ı
1
özdenlik samosvojnosl; samonikiesi özdeş
isli, istovetan, identican
özdeşlemek
ak. poistovecivati, iden-
tifikovati özdeşleşmek
poistovecivati se,
po-
istovetiti se ak. v.
özdeşlemek
istovetnosl, idenlicnosl
öz devim automalizacija öz devinim lfil. automatizam öz deyiş izreka, maksima, aforizam öz
dışı
özenci amaler; - oyuncu glumac amater, naturscik özenç (-ci) nar. 1. zelja 2. sirasina zelja özendirmek caus. od özenrnek
özdeşleştlrmek
özdeşlik
özen marljivosl,priljeznost, revnosl; paznja, briga, savesnost, tacnost; - göstermek brinuli, starati se, trudili se
fi/. spoljasnji, objektivni
öz dikeni bot. lelivika (smilax aspara) öz direnç fiz. specifican olpor öze dat. svojstven (kome, cemu), karaklerislicari za .. ; ct. has, özgü özek H1i) 1. srediste, cenlar; ct. merkez 2. srce; ct. yürek 3. koslica, zrno, semenka; ct. çekirdek O - ağacı srcanica (na zapreznim kolima) - demiri klin za srcanicu özek doku biol. celijsko lkivo, parenhim özel 1. specijalan, poseban, narocil, osobit; specifican; - işler specijalni poslovi; - olarak specijalno 2. liean, privatni, individualni; - ad gram. licno ime; - büro privalna kancelarija; - mülkiyet privatna svojina; - sektör privalni sektor; - teşebbüs licna inicijaliva; - tiyatro privatno pozoriste; - töre jur. privalno pravo; ula k ekspesna posiljka öz eleştiri samokritika Ö?:elleşmek
doci u poseban poloi:aj
özelleşiirmek
ak. dovesli u poseban
özengen amater özengenlik amaterizam; cf. amatörlük özenilrnek bez/. od özenmek; böyle özenilir mi? lreba li se truditi za tako neslo? şeye
özenli özenli marljiv, revnoslan; pazljiv, savestan özenrnek 1. dat. slarati se, lruditi se, ulagati napore; özene bezene marljivo, pomno; brizljivo, pazljivo, savesno; bu makaleye çok özendim mnogo sam se lrudio nad ovim clankom 2. dat. tezili, siremili cemu, imati sklonosli ka cemu; mühendisliğe özeniyor on sırasno zeli da postane inznjer 3. dat. ab/. podrazavati, imitirali koga, ugledati se na koga; ona (ili ondan) mı özeniyorsun? zar se na njega ugledas? özensiz 1.nemaran, .nehajan; aljkav 2. povrsan özensizlik nemarnosl, nehalost; aljkavost, nebrizljivosl özenti 1 . teznja, stremljenje; pregnuce 2. /it. imiliranje, oponasanje özentili marljiv, revnostan, usrdan özentlsiz nemaran, nehajan, nebrizljiv; povrsan özerk nezavisan, aulonoman; - bölge aulonomna pokrajina özerkleşiirmek
ucinili
autonomnim;
poloi:aj
dati aulonomiju
özellik svojstvo, odlika, karakterislika, osobenosl
özerklik saumouprava, aulonomija; samostalnosl
768
ÖZSei{~JI.IJs
özet 1. rezime, sazetak, zakljucak; kra~ tak pregled; bir roman - i kratka sadrZina romana; haberlerin - i kratak pregled vesti (TV, radija) 2. sin. sinopsis; - olarak ukratko özetlemek ak. ukratko izloziti, rezimirati
özlem 1. ceznja, zudnja; nqştı:ılgjja; stremljenje, ljenje, leznja özlemek ak. ceznuli, zudeli (ı;a kime); zazeleti se koga, prizeljkivali; .· evini 'özlüyor on cezne za svojam kucom; seili: çok özledim mnogo sam te se zazeleo
özetlenmek pass. od özetlemek
özlemli ceznjiv,pun zudnje
öz ezer 1psih mazohist ll mazohisticki
özlenmek bez/. od özlenmek
öz ezerlik mazonizam özge drugi özgeci altruist, covekoljubac özgecil altruistican, covekoljubiv özgecilik altruizam, covekoljublje öz
geçmiş
özleşmek 1. postali cisl, ocistiti se (o jeziku) 2. zgusnuti se, zgrusati se özleştirmeci
purist
özleştirmecilik
/ing. purizam
özleştirmek 1 . caus. od özleşmek 2. (o) cistiti jezik (od tudjih elemenata)
autobiografija özletmek caus. od özlemek
özgü 1 . dat. svojstven, karakterislican 2. posebno namenjen, izdvojen; bu giriş öğrencilere - dür ovaj ulaz je namenjen ucenicima özgül specifican, osoben, narocit; ağırlık fiz. specificna tezina özgüllük specificnosl, posebnost, osobenost özgülük prirodno svojstvo özgün originalan; pravi; jedinstven; bir eser originalno delo özgünleşrnek
postali ariginalan
özgünlük originalnosl, izvornosl özgür slobodan; nezavisan; - girişim slobodna inicijativa; - nazım /it. slobodan st ih özgürleşrnek
postali slobodan
özgürlük sloboda; nezavisnost; - e kasleci slobodu; basın - ü sloboda stampe; düşünce - ü sloboda misljenja vuşmak
özgüven samopouzdanje öz indükleme fiz. samoindukcija öz itme aulomatski rad (masine, aparala)
özleyin razg. u osnovi, u stvari özleylş
ceznja, zudnja; stremljenje
özlü 1. jedar, pun srzi; - buğday jedra psenica 2. gusl; lepljiv; - çamur lepljivo blato; - hamur gusto testo 3. jezgrovit, koncizan, izrazajan; - söz /it. aforizam 4. sustastven, sadrZajan; - eser sadrzajno de lo özlü k 1 1 . srZ, jezgro; 2. sustina, bit; ct. mahiyet 3. licnosl, lice ll licni, personalni, individualni özne 1. gram. subjekat, podmet 2. til. subjekt öznel subjektivan; - belirti med. subjektivan simptom; - etke subjektivan cinilac öznelci til. 1subjektivist ll subjektivizm öznellik subjektivnost öz
öğrenim
öz
öğrenimli
öz
saygı
samoobrazovanje autodidakt, samouk
samopostovanje; ponosilost
özsel bitan, sustinski; osnovni özseverlik narcizam; cf. narsisizm
769
ÖZSU
öz su bot. sok özümleme biol. etn. asimilacija özümleme dokusu bot. asimilaciono tkivo
özürolemek ak. asimilovati, asimilirati özümlenmek dat. pass. refl. od özümfemek
özümseme v. özümfeme
özümsenrnek v. özümfenrnek erosluk
autoerotizam,
sa-
mozadovoljenje
özünlü unutarnji, intiman özür (-zrü) a 1. izvinjenje, opravdanje; - dilemek izvinjavati se, moliti za iz-
770
özürlü 1. oprostiv, opravdan 2. s nedostatkom, manjkav; makinem - moja masina ima nedostatak özürsüz 1. neoprostiv, neopravdan 2. savrsen, bez greske; - pürüzsüz besprekoran, bez ikakve mane
özümsemek v. özümlamek
özün
vinjenje; - dilerim izvinjavam se, molim za oprostaj 2. mana, nedostatak, defekt; bulmak 1) naci krivicu (kod koga) 2) naci opravdanje (isvinjenje); bu makinenin bazı - leri var ova masina ima neke manjkavosti
özveren v. özverili özveri samopozrtvovanje, samopregor özverili samopregoran, mopozrtvovan, nesebican özyenetim samoupravljanje
sa-
pabuç (-cu) p 1. cipela 2. arhit. osnova, temeli 3. papuca stitnik (nogara stola, stolice i si.) O !-al - bırakmamak ne odiıs tajati, ne bojati se, ne prezati; (kendini) u büyüğe okutmak sa/j. posasaviti, senuti . pamecu; /-ın/ - larını çevirmek uctivo koga oterati, pokazati kome da je nepozeljan; - çiçeği bot. papucica (Calceolaria); /-ın/ - u dama atılmak izgubiti uticaj, odsvirati svoje; /-ın/; - larını eline vermek pokazafi kome vrata; otpustiti (s posla i si.); - eskitmek mnogo puta ici radi istog posla; - uma kadar (ili - umda değil) bas me brigal - kadar dili olmak imati dugacak jezik; - u pahalı ne mogu se natezati s njim; - paralamak v - eskitmek; -· tartmak vazno hodati, "meriti ko./ rake"; /-al - unu ters giydirmek naterati koga u beg papuççu 1. obucar, cipelar 2. cuvar obuce (u dzamiji); - kölesi nakovanj papuççuluk obucarstvo, cipelarstvo pabuçluk mesto za obucu (na ulazu u dzamiju, kucu) pabuçsuz bos, bez obuce paça 1. donji deo noge 2. nogavice 3. donji deo bataka. (ptice); donji deo buta 4. papak (ovce) 5. kul. papci O - sını çekecek hali olmamak biti bespomocan; sı düşük aljkav, neuredan (u odevanju); yı kaptırmak ne moci se izvuci iz cega; sını kurtarmak spasiti se, izvuci kozu; larını sıvamak zasukati rukave, latiti se posla; /-ı/ - sından tutup atmak glavacke izbaciti 1 . prodavac papaka 2. radnja u kojoj se spremaju papci i skembici paçacı
paça günü nar. drugi dan svadbe paçal mesavina raznog brasna (za hleb) paçalı
1. s kakvim nogavicama; dar -
pantolon pantalone s uzanim nogavicma; geniş - pantolon pantalone sa sirokirn nogaviama 2. sa paperjem na nogama; güvercin golub-gacas paçalık 1. deo pantalona ili salvara oko noznog zgloba 2. jelo za drugi dan svadbe 3. nevestino odelo za drugi dan svadbe paçarız
v. çapraz
paçavra 1. krpa, pacavra 2. bezvredna stvar, trice i kucine 3. fig. krpa nistavilo (o coveku); /-ı/ - ya çevirmek, döndürmek ili /-ın/ - sını çıkarmak 1) zaprljati, zasvinjiti 2) zgnjeciti, zdrobiti 3) vredjati, narugivati se; - etmek v. - ya çevirmek; gibi dronjav, sav u dronjcima; - sayrılığı nar. grip paçavracı
skupljac krpa, krpar
paçoz, paçuz 1. zoo/. sivi cipal (Mugil cephalus) 2. arg. drolja, kurva, flinta padalya punjena ptica padişah
p padisah, sultan, vladar
padişahlık 1. sultanat, carstvo 2. sultanat, carevina, sultanska vladavina 3. funkcija sullana
pafta p 1. pafta, metaina karika, grivna (na pusci) 2. metaini ukras na konjskoj opremi 3. velika karta, deo atiasa 4. nasina za izradu navojaka 5. velika mrlja; - - sav u mrljama umrljan pagan gobozac
paganin,
neznabozac;
mno-
paganizm paganizam, mnogobostvo pagod, pagoda pagoda pah 1. kosina, nagib; /-ın/ - ını almak zakositi, ukositi 2. zarubljena ivica paha cena, vrednost; - biçilmez neprocenjiv, veoma skup; /-al - biçrnek odrediti, utvrditi vrednost (cenu); - ya çık· mak poskupeti, izaci na cenu; - dan
771
pa hacı düşmeki;ı:gÜbiti vrednost; /-af - kesrnek
v. - biçı'riek; ne pahasına olursa olsun po svaku cenu; yükte hafif, - da ağır mali, ali vredan; lak, ali vredan pahacı
trgovac skupom robom
pahalanmak v.
pahalıtaşmak
pahalı
skup, skupoce, vredan; - ya oturmak (ili - ya mal olmak) skupo stajati, skupo kostali (i fig.) pahalıtaşmak
poskupetiy, poskupljivati
pata bıyıktı covek. sa dugim uvijenim brkovima, brkajlija paladyum hem. pahadijum palalık ivica krovne grede; - ına koymak postavljati vertikalno (gradju, grede)
patamar mor. uze,kanap (za privezivanje b roda); - boyu 1/1 O nauticke milje; - parası (ili resmi) kotvarina, taksa za sidrenje; - koparmak (ili çözmek) arg. strugnuti, kidnuti, uhvatiti maglu
zoo/. pelanda (Pelamys
pahalıtık
patamut1 (-du) sarda)
pahlamak ukositi; zarubiti
palamut2 (-d) bot. levanida, hrast siskar (Quercus aegilops) 2. hrastov zir
1. skupoca; - zammı 1. dodatak na skupocu 2. rast cena
pak (-ki) p 1. cist, uradan 2. fig. cestit, castan paket 1. paket; svezanj, zavezljaj; upakovati; - kağıdı papir za pakovanje; - postanesi paketna sluzba (u posti) 2. kutija (cigareta), paklica; tabla (cokolade); plocica (keramicka); - taşı kocka za poplocavanje, plocanik 3. arg. zadnjica bağlamak
paketiemek ak. pakovati pakettenrnek pass. od paketiemek paketletmek caus. od paketiemek Pakistanlı
Pakistanac
paklamak ak. cistiti paklanmak pass. od paklamak paklık
1. cistoca 2. fig. cistota; cestitost, postenje pakt pak!, sporazum pala 1 1. pa los, dugi mac 2. pljosnati deo cega, topatica 3. dugacko veslo o çalmak (ili satlamak) mnogo se truditi, zapinjati iz petnih zila pata2 1. velika kriska, komad 2. abajlija, konjski pokrivac pala bıyık 1. ogromni uvijeni brkovi 2.
v. pala
772
bıyıklı
pa lan p meko sedlo (bez rama) palandız kaman-fontana (na kome je pricvrscena slavina)
palandöken kamenit uspon patanga
mor. vitao, cekrk
palanka ist. utvrdjenje, utvrda palas 1 1. luksuzan hotel 2. velika i raskosna zgrada 3. arg. sitnica, macji kasalj (o skolskim lekcijama); bugünkü dersterin hepsi palas danasnji casovi su svi laki; O - geçmek proci bez tesko6a patas2: - pandıras na brzu ruku, navrat-nanos palaska 1. voj. remen, opasac (za sablju, mac) 2. voj. fiseklija palavra 1 prazne reci, izmisljotina; hvalisanje, razmetanje; - atmak (ili savurmak) izmisljati, lagati; hvalisati se razmetati se palavra2 paluba palavracı
mor. medjupaluba, zastitna hvalisavac, razmetljivac; lazl-
jivac palavracılık
preuvelicavanje
hvalisanje,
razmetanje;
pancarcı
palaz mladunce ptice, ptic (guske, patke, goluba) palazlamak, palazianmak 1. rasti, gojiti se (o pticima) 2. rasti, razvijati se (o detetu) 3. oparili se, obogatiti se, postali bogat 4. arg. opirati se, joguniti se, ici glavom kroz zid paldım p paldum, remen na konjskim sapima; - ı aşmak fig. mesati se u nesto sto se ne razume; preduzeti nesto izvan svojih moci; - dudak otromboljena usna; -kemiği anat. trticna kost paldır: - külqür onom. kloparanja, tandrkanja traka-traka!
paleografi paleografija paleontoloji paleontologija paleozoik 1 paleozoik, paleozojska era ll paleozojski palet 1 . palica, stap 2. slik. paleta 3. clanak, karika gusenice (!enka) 4. lopata (vesla, villa i si.) 5. peraja (na nogama za brie plivanje) paletli s gusenicom, gusenicni; - araç {ili taşıt) gusenicno vozilo palikarya pej. mlad, razmetljiv Grk (u ıstanbul
u)
palisat palisada, ograda od kolaca; dokusu palisadno trkivo {ispod pokorice lista) palmiye bot. palma {Palma) palto kaput, ogrtac palüze p paluza (vrsta zelea); - gibi beo pun i drhtav (ten) palyaço pajac, ariekin palyaçoluk lakrdijastvo, lakrdijanje palyatif palijativan, koji leci samo privremeno; koji resava neko pitanje samo naoko; -tedbirler palijativne, privremene m ere palyoş
kratak mac, palos
pampa geog. pampa pamuk (-ğu) 1 pamuk; - ağacı pamukovo drvo (Gossypium arboreum); atmak cupali, grebenati pamuk;/-ın/ - unu atmak zakerati, prigovarati; - balı beli med; - fidanı bot. beli pamuk (Gossypium herbaceum); - gibi veoma rnek, kao pamuk; - kadife sornot barsun ll pamuean, od pamuka; - kumaş pamucna tkanina O - barutu piroksilin, praskavi barut; /-ı/ - ipliğiyle bağlamak privremeno srediti, naci privremeno resenje; ipliğiyle bağlanmak visili o koncu pamukakl preden pamuk, pamucna predja (za vezenje) pamuk balığı zool. plava ajkula (Carcharis glaucus) pamukçu pamuklijas, pamucar pamukçuk (-ğu} med. mlecica, ustobolja (novorodjencadi) pamukçuluk gajenje pamuka; trgovina pamukom pamuk elması caura pamucike pamuklanmak prekriti se tankim slojem plesni (budja) pamuklu 1 pamuean, od pamuka 2. vatiran, postavijan vatom ll pamuklija, haljetakod pamucne tkanine (prsluk i si.} pamuk taş geol. Iraverlin pamuk
yağı
ulje pamukovog jezgra
panama 1. tekst. panama 2. (ili panama-sesir
şap-
kası)
Panarnalı
panayır
Panamac, iitelj Paname
panadjur, vasar; sajam - yeri
vasariste panayırcı
vasarski prodavac
pancar bot. cvekla (Beta vulgaris}; gibi kesilmek (ili olmak) pocrveneti kao cvekla; - şekeri saharoza pancarcı
uzgajivac ili prodavac evekle
773
pancur pancur zaluzina, kapak (prozorski) panda zoo/. panda (Ailurus fulgens) pandanlif 1 . privesak 2. arhit. potporni poluluk pandemi med. pandemija, opsta epidemija pandispanya vrsta biskvita ô - gazetesi arg. izmisljotina, patka pandomima, pantomima pandufla
v. pantomim
v. pantufla
pandül 1. klatno, setalica panel 1. javna rasprava; panel diskusija 2. gladak komad u obliku cetvorougla panik (-ği) panika, izbezumljenost (od straha); - çıkarmak stvarati, sejati paniku; - e kapılmak uspaniciti se; - kırmak arg. zbrisati, strugnuti, ispariti; - saçan paniear; - e vermek uspaniciti; - yaratmak
v. -
çıkarmak
panjur v. pancur pankart plakat pano pano, reklamna tabla pankreas anat. pankreas, gusteraca panorama 1. panorama 2. tig. opsti izgled pansiyon 1. pansion 2. studentski dom panslyoncu vlasnik pansiona panslavizm panslavizam pansurnan previjanje i nega rane; yapmak previjati (ranu) pansumancı
previjac (u zdravstvenoj
stanici) panteist panteist panteizm panteizam panteon 1. panteon najveci hram kod starih Grka i Rimljana 2. svi bogovi jednog naroda
774
pantol nar. pantarone pantolon pantolone, caksire; - sübyesi potpetnjak; - zıhı voj. ıampas, opsiv (na pantalonama uniforme) pantoloncu krojac pantarona pantufla pantofna, papuca pantuflacı izradjivac pantofni 2. arg. kradljivac, secikesa
panturanizam v. pantürküzm
Turancılık
v. Türkçülük
panzehir p protivotrov; - otu bot. divlja paprika, .lastavina (Cynanchum acutum) panzehir taşı min. opal papa papa; - mümessili (ili VE!kili) nuncije, papin izaslanik papağan zool. papagaj (Psittacus); gibi ezberlemek nauciti napamet (bez razumevanja); - yemi v. aspur papağanlık med. psitakoza, papagajska bolest; ponavljanje onog sto cuje bez znanja smisla
papak
(-ğı)
kalpak, subara (kavkaska)
papalık 1. Sveta stolica, Valikan 2. papina duznost
papalina mladunce sardine papara 1. kul. popara 2. nar. grdnja, ukor; - yemek dobiti grdnju papara flauta koja svira u turskom pozoristu Orta oyunu papara bat. 1. kamilica, tilrica (Matricaria chamomilla) 2. bela rada, krasuljak (Bel/is perennis) - falı gatanje laticama bele rade papaz 1. pop, svestenik (pravoslavni); zupnik, padre (katolicki) 2. kralj, pop (u kartama) ô - a dönmek pustiti dugu kosu; - a kızıp perhiz (ili oruç) bozmak cinili sebi stetu ljuteci se na drugog; - otu bot. cemerika (Veratrum album); - ravendi
parafin bot. raved kineski (Rheum rhaponticum); uçurmak 1) pijanciti, terevenciti 2) lagati, varati; - her gün pilav yemez pos/. nije svaki dan praznik papazkaçtı papazlık
vrsta kartaske igre
zvanje svestenika
papaz yahnisi kul. dinstana ovcetina (sa lukom i vinom) papel arg. 1. lira (u papiru) 2. obele zena karta papelci varalica na kartama papelcllik varanje na kartama papirüs 1. bot. papirus (Cyperus papirus) 2. papirus, papirusna hartija papura veliki plug (za dva para volova) papyekuşe kunstdruk papir (papir za umetnicko stampanje)
papyon leptirasta kravata, leptirmasna par: - - pojacanje g/agola sa znacenjem svetlenja, gorenja i sf.; - - parıldamak jako svetleti, zraciti, blistati; - yanmak buktati, plamteti parap. 1. novac, pare; kovani novac;akıtmak rasipati novac, razbacivati se novcem; - basmak kovati (stampati) novac; - biriktirmek stedeti novac; - bozmak razmenjivati novac; - caniısı gramziv na novac, srebroljubiv; /-dan/ - çekmek 1) podici novac (iz banke) 2) izvuci novac od koga; - ya çevirmek pretvoriti u novac, realizovati aktivu; - çıkarmak 1) starrypati novac 2) zaradjivati novac, praviti pare; dan çıkmak potrositi se, imati troskove; yı denize atmak rasipati, traciti novac; dökmek sp iskali novac; - etmek 1) stajati, kostali 2) koristiti, pomagati, znaciti; gözlü v. - canlısı; - ile değil jevtin, bagatelan; - kesrnek 1) kovati novac 2) mnogo zaradjivati; - kırmak nar. zaradjivati, mlatiti pare; /-dan/ - koparmak izvuci, iscupati novac od koga; /-dan/ sızdırmak izmamiti, iznuditi novac; - sını
sokağa
atmak bacati novac u vetar, razbacivati novac; - yı sökülrnek arg. "izdui:iti se", potrositi se; - şişkinliği inflacija; - tutmak 1) stedeti 2) imati novac; - yapmak praviti, stvarati novac; /-al - yatırmak ulagati; investirati novac; - yemek 1) trositi, rasipati novac 2) utaji (va) ti, proneveriti novac; bozuk - sitan novac, sitnina; düşen - obezvredjen novac; ufak v. bozuk -; yol - sı putni trosak, poputnina 2. para (cetrdeseti deo kurusa); 3. novcana vrednost 4. novcic, zvececi novac 5. v. pare O - babası parajlija, bogatas; - n çoksa kefil ol, işin yoksa şahit ol! ako imas mnogo novca budi jemac, ako nemas posla budi svedok; - yı çeker para na paru (ide); - yı veren düdüğü çalar ko plati zapoveda; novac upravlja svetom; - nın yüzü sıcak novac nadje prijatelja parabellum parabelum (pistolj) parabol (-lü) mat. parabola parabalik mat. parabelican parabolait (-di) paraboloid paraca u pogledu para, novcano; yok nemarn novcanih nevolja
sı
kıntım
paraçal 1. podupirac na lakat 2. mor. jedrenjak sa dvema katarkama 3. laka kocija bez gibanja (sa jednim konjem kao zapregom) para
darlığı
ek. deflacija
paradi gornja galerija (u pozoristu, operi i si.) paradigma paradigma paradoks paradoks paradoksal paradoksalan paraf paraf, skraceni potpis parafazi med. parafazija, poremecaj govora, mesanje reci parafe: - etmek paratirali parafin hem. parafin
775
para göz 1 1
'
para göz srebroljubac paragraf 1. odeljak, stav (pisma, clanka) 2. paragraf (zakona, propisa) 3. znak paragrafa (§) paraka dugfacka udica (sa vise kuka) paraket, parakete 1 . mor. plavcica, brzinomer; - atmak baciti brzinomer, merili brzinu broda; - tahtası sektor plavcice; daska brzinomera 2. v. paraka paralaks astr. paralaksija paralamak ak. 1. (ras) komadati; rastrgnuti, raskidati (o krvolocnim zivotinjama); aslan, geyiğl paralamış lav je rastrgao jelena 2. kvariti, unakazavali Gezik) 3. dici u vazduh, razneti paralanmak 1. obogatiti se, oparili se 2. pass. od paralamak 3. prenaprezati se, satirati se, (is)kidati se; zapinjati iz petnih i: ila paratatmak caus. od paralamak paralel 1 1. geog. uporednik 2. paralela, paraleina linija ll 1. mat. paralelan 2. paralelan, uporedan paralelizm fil. para/elizam paralel kenar paralelogram paralellik paralelnost, paralelizam paralel yüz paralelopiped paralı 1. bogat, imucan 2. platni; novcan; - mektup vrednosno pismo - okul placena skola, skola koja se placa 3. prskan, pegav, isaran (krupnim pegama); - kumaş melirana ıkanina paralık od ... para; elli - bir pul marka od pedesek para O bir - adam nistavan covek, nistavilo; /-ı/ beş - etmek ocrniti, osramotiti; Iki - olmak ne vredeti dve prebijene pare
paralojizm log. paralogizam parametre mat. parametar paramparça razbijen (na sitne ko-
776
made), raskomadan, rasparcan; - etmek raskomadati, pretvoriti u paramparcad
parankima biol. parenhim paranoya med. paranoja paranayak paranoican; paranajik parantez zagrada; - açmak otvoriti zagradu; fig. uzgred spomenuti; köşeli uglasta zagrada parapet 1. arhit. parapet, gelender 2. mor. ograda na palubi; cf. küpeşte parasal novcan, koji se odnosi na novac; cf. nakdi parasempatik med. parasimpaticki; sinir sistemi parasimpaticki nervni sistem parasız 1. bez para; oskudan, siromasan 2. besplatan; - gösteri besplatna predstava; - pulsuz bez prebijene pare; - tahsil besplatno skolovanje; - telfal tracibaba, torokusa; - yatılı öğrenci ucenik za koga dri:ava snosi sve troskove (skolarinu, ishranu i smestaj)
parasızlık besparica, kudica, siromastvo
novcana
os-
paraşol otvorena konjska karuca (sa zaklonom od sunca) paraşüt (-tü) padobran; - le atmak (ili inmek) skatatis padobranom; - le atlayış padobranski skok; - şemsiyesi kupola padobrana paraşütçü padobranac; - birlikleri padobranske jedinice paraşütçülük
padobranstvo
paratoner gromobran; cf.
yıldırımkıran
paravan mor. paravan (za zastitu od mina) paravana 1. v. paravan 2. par?van, spanski zid 3. fig. paravan, zastita, okrilje; - yapmak skrivati se (koristeci ciju moc) parazit 1. biol. parazit; cf. asalak 2. fig. gotovan, parazil 3. ometanje; smetnje na
parlak radiju (posebrıo u cilju ometanja cujnosti radio slanica); - yapmak stvarati smetnje, ometali emisije (sumovima, mesanjem glasova i si.)
u zakrpama 3. zajedljiv, sarkastican (o govoru, reci); 4. uvredljiv lı delimicno, delimice O - bohça v. parça bohçası; - komedi /it. burleska
parazitoloji parazilologija parça 1. kcmad, parce; deo; odlomak, fragmen:; - lara ayırmak raslaviti, rasklopiti; demontirali (masinu); - başına na komad, po komadu (o prodaji, radu, placanju); - bohçası 1) vreca za krpe 2) fig. nered, darmar; - - 1) rasparcan, raskomadan 2) malo-pomalo, deo po deo; /-ıl - - etmek v. parçalamak; - - olmak v. parçalanmak; - purça v. parçak purçak; - tediye etmek otplacivati na rate; - tesirli bomba rasprskavajuea bomba; alfa (beta). - ları alfa (bela) cestice; bir malo; bir - oturun sedile malo; gama ları gama cestice; yedek - lar rezervni delovi 2. muzicki komad 3. odrezak, resti (lkanine) 4. geom. odsecak, segment (kruga) 5. malo, u maloj meri 7. (- sı) 1) upotrebljava se peiorativno za lica odredjene kategorije; bakkal - sı bakalincic; ay (ili elmas) - sı prekrasan, zanosan, bajan; ay - sı kız prekrasna, prelepa devojka parçacı ·1 . pr-odavac restiova (tkanina) 2. prodavac rezervnih delova
parçacık
cestica; bir - malkice
parçalamak ak. raskomadali, rasparcati; razdrobiti; fig. podeliti (u cilju narusavanja jedinstva) parçalanmak 1. pass. od parçı;ılamak 2. rasparcati se, raskomadati se; razbiti se 3. fig. truditi se, polomiti se (da se nekom udovolji); evine gittik mi parçalanır odemo li knjemu, on se polomi (da bi nam ugodio) parçalatmak caus. od parçalamak parçalayıcı po/. razbijacki, sektaski; faaliyet razbijacka aktivnosl parçalı
1 1. u komadima; u delovima 2.
pardon oprostite! pardon! pardösü laki kaput, ogrtac pare p 1. komad (kao numerativ); on tüfenk deset pusaka 2. komad; deo partüm parfem partümeri parfimerija parıl: - jati; blestati
parıldamak
parıldamak
sijati, svetleti; blistati
parıldatmak parıltı
zaslepljujece si-
caus. od
parıldamak
sijanje; svellucanje; sjaj, blesak
parıltılı
sjajan, blistav; svetlucav; bles-
tav parıltısız bez sjaja; potamneo, bezizrazan (o ocima); mutan, taman, bezivotan
parite paritel park 1. park 2. vozni park, inventar vozila, 3. parkiraliste, parking; - etmek (ili yapmak) parkirali vozilo, parkirali se; yapılmaz! zabranjeno parkiranjel parke 1. parket; - döşemek parketirati, stavljati parket; - döşemeli oda soba sa parkelom 2. kocka za kaldrmisanje; - taşı kamen za kaldrmu parkeel parkelar parkecilik zanimanje parketara, parketarstvo parkur sp. razdaljina; slaza (trkacka, biciklisticka i si.) parlak 1. svetao, sjajan; zarki; blistav; bir yıldız sjajna zvezda 2. fig. sjajan, izvrstan, odlican; - bir öğrenci adlican ucenik; - zafer sjajna pobeda 3. prozraean, bislar, vedar; - bir hava vedro vreme 4. arg. zgodan, lepuskast (o mladicu)
777
parlaklık
parlaklık 1. sjaj, blesak; sijanje 2. sjaj, raskos 3. prozracnost, vidljivost ,jasnost
parlamak 1. sijati svetleti; blistati, blestati; gözleri parlıyor oci mu blistaju 2. zapaliti se, rasplamtati se, razbuktati se 3. fig. planuti, razbesneti se; o pek çabuk parlar on brzo plane 4. proslaviti se; steci ugled (karijeru) parlamentarizm parlamentarizam parlamenter ı parlamentarac, clan parlamenta ll parlame.ntarni; - düzen parlamentarni sistem parlamento parlament, narodna skupstina; - lar arası interparlamentarni; - rejimi sistem palamentarne vladavine pariatma gl. im. od parlatmak; - çarkı tocilo, tocak za glacanje; - çeliği gladilica, gladifo; - tozu prasak za poliranje pariatmak ak. 1. (iz)glacati, polirati 2. arg. "trgnuti", popili parlayış
sijanje, blistanje; svetlucanje
parmak (-§ı) 1. prst; - ları çıtırdamak pucketati prstima; -!arını çıtlamak krsiti prste; - hesabı 1) racunanje na prste 2) /it. silabieki metar; - kaldırmak dizali ruku (na casu, pri glasanju) adsız - domali prst; baş - palac; işaret - ı kaziprst; orta - srednji prst; serçe - ı v. serçe parmak; şehadet - ı v. işaret - ı 2. parmak, palac u tocku, spica 3. precaga (na lestvama) 4. arh. palac (2,5 cm.); col (2,54 cm.) 5. sirina prsta; değneği üç - kısaltınalı stap treba skratiti tri prsta 6. pruga, traka (tkanine) 7. stubic (gelendera, balustrade) 8. fig. prst, delo, udeo; bu Işte onun da - ı var u ovu stvar su umesani i njegovi prsti O - ağzında kalmak biti zabezeknut, zaprepastiti se; razrogaciti oci; - atmak fig. praviti teskoce, mesati se; - basmak 1) otisnuti prst (umesto potpisa) 2) /-al privuci paznju; pasti u oci; - ını bile oynatmamak ni prstom ne mrdnuti, ne obratiti nikakvu paznju; - bozmak posvadjati se, prestali se druziti (o deci); /-ı/- ma do-
778
lamak stalno se baviti cime; brinuti se o cemu; - la gösterilmek biti cuven, biti redak; - ısırmak zapanjiti se, zaprepastiti, zapanjiti; - izi otisak prstiju; - .kadar vrlo mali, palele (o detetu); - kaldı skoro, zamalo, umalo da; cf. az kaldı; /-al - karıştırmak umesati prste, mesati se; - ı olmak biti umesan, imati udela; - otu bot. jezevica, rdobradica (Dactylis giomerata); /-ı/ - ında oynatmak okretati koga oko malog prsta; potpuno potciniti; - ma sarmak v. - ına dolamak; - la sayılmak biti vrlo malo, na prste prebrojati; /-al - ını sokmak mesati se, gurati nos; - tatlısı kolac u obliku prsta (u Turskoj); /-ı/ - ının ucunda çevirmek brzo, vesto uraditi; üzümü "damski prsti" (vrsta grozdja); yafamak prigrabiti, nezakonito se obogatiti; - ını yaranın üzerine basmak staviti prst na ranu; pokazati pravi razlog nevolje - larını yemek prste pojesti, mnogo voleti neko jelo; - ı var (bir Işte) umesan (u kakvo delo) parmaklamak ak. 1. dodirivati, doticati, preletati prstima 2. jesti prstima 2. stavljati, namestati (ogradu, resetku) 3 .. fig. mesetariti, riıutiti 4. fig. podbadati, huskati; cf. kışkırlmak parmaklık prirucje, ograda, balustrada (na stepenistu); resetka, rostilj; ograda, parapet; plot, pafisada; pencere - ı prozorska resetka parmaklıklı sa resetkom, opremljen resetkom; - kapı vrata sa resetkom parınıcan
parmezan (sir)
parodi parodija parola 1. voj. lozinka 2. prava rec, pravi izraz; krifatica, geslo pars p zool. leopard, panter (Fefis pardus) parsa p prilog (za ulicne pevace, svirace i si.); - toplamak skupljati prilog (posle predstave) O - yı başkası toplamak izvuci korist (o nekom drugom, a ne o onom ko je sazluzio)
pasifleştlrme,k
parsel komad zemljista, parcela parsellernek ak. parcelisati, deliti zemlju na parcele parselleornek pass. od parsellemek; parsellenmiş isparcelisan parşömen
pergament
partal p star, pohaban, otrcan, izlizan (o odelu i si.) partenogenez biol. partenogeneza parter 1. parter (u bioskopu, pozoristu) 2. cvetna leja, gredica parti 1. grupa, deo, partija; bir - mal partija robe 2. prijem, partija, zabava; çay - si cajanka 3. partija, igra; satranç - sı partija saha 4. muz. partija, deonica 5. po/. partija, stranka; - ye almak primili u partiju; - üyesi clan partije 6. dobitak, korisı 7. fig. celepir, plen, jevtino dobijena stvar 8. partija (za udaju, zenidbu); iyi bir - vurmak dobro se ozeniti (udati) 9. niska cena, bagatela; - yi vurmak kupili po bagatelnoj ceni, kupili u bescenje partici partijac, clan partije particilik partijski zivot; stranacki, partijski duh partikül cestica partikülarizm po/. partikularizam partili ı 1. partijac 2. partner (u igri) ll partijski, stranacki; çok - sistem visestranacki sistem; iki - dvopartijski, dvostranacki partisip gram. particip; ct. ortaç partisyan muz. partitura partizan 1. pristalica; privrZenik (partije) 2. partizan, pripadnik pokreta otpora, borac u narodno oslobodilackom ratu partizanlık 1. privrzenost, predanost (partiji, pojedincu) 2. partizanstvo, partizanluk
partner, ortak poslovni prijatelj; suvlasnik
partöner partner (u filmu, pozoristu, kartama, plesu) parya 1. parija, obespravljenik 2. prost narod, puk; ljudi sa dna; cf. ayak takımı pas1 1. rdja; - açmak 1) uklanjati rdju 2) nar. piti; - bağlamak rdjati; - tutmak 1) zardjati 2) ulezati se, dugo lezati; - tutmaz otporan na rdju, nerdjajuci 2. tanak sloj, naslaga; patina; dil - ı naslaga na jeziku; diş - ı kamenac (zubni) pas2 ı pas, dodavanje lopte (u fudbalu); - almak dobiti pas; 1-a/ - aktarmak doturiti, dobaciti (loptu); proigrati ll dalje! paso! (u kartama) - vermek 1) prepustiti drugom (u kartama) 2) arg. "nabacivati se", udvarati se (zeni, devojci); okuraziti se pogledom ili drzanjem zene (o muskarcu) O - ını almak arg. uhvatiti zavodljiv pogled; - geçmek arg. odustati pasaj 1. pasaz, prolaz 2. /it. muz. pas az pasak (-ğı) prljavstina, nei':istoca pasaklı
aljkavac, prljavac
pasaklılık
aljkavost, prljavost
pasaparola voj. usmena zapovest jedinici (koja se prenosi od usta do usta); etmek prenositi zapovest (od usta do usta) pasaport pasos, putna isprava; diplomatik - diplomatski pasos; hizmet - u sluzbeni pasos o - unu almak biti otpusten (s posla); /-al - unu eline vermek arg. dati "vizu", isterali (s posla i si.) pasavan propusnica za malogranicni prelaz (umesto pasosa) pasif ı fin. pasiva ll pasivan, neaktivan; - bilanço pasivan bilans; - direnç (ili mukavemet) pasivan otpor; - savunma pasivna odbrana pasifleştirme
pasivizacija
pasifleştirmek
ak. pasivizirati
779
pasiflik pasiflik pasivnost paskal komican; zabavan (covek) paskallık
komicnost
paskalya re/. Uskrs; - böreği (ili çöreği) uskrsnji kolac; - yumurtası uskrsnje jaje; - yumurtası gibi pej. kao uskrsnje jaje (kaze se za preterano nasminkanu zenu) paslanmak 1. rdjati; makas pasiandı makaze su zardjale 2. fig. ubudjati se, olupeti (od nerada, izlezavanja) pasiandırmak
caus. od paslanmak
paslanmaz nerdjajuCi
pastel ı 1. pastel, pisaljka u boji 2. pas telna slika ll pastelni; - renkler pastelne boje, suve boje pastırma pastrma, suvo ovcije meso (sa zacinom) ~ /-ın/ - sını çıkarmak premlatiti, isprebijati; - yazı miholjsko leto, lepo vreme potkraj jeseni pastırmacı
pastırmalik
1. zardjao 2. patiniran; s naslagom, sa skramom paso 1 propusnica ll uzv. daljel odustajem! benden yana - bez mene! paspal 1 1. krupno brasno, okrupa 2. arg. droga loseg kvaliteta ll zapusten, prljav paspas otirac (za noge); !-af - olmak ponizavati se, biti kome otirac passız
bez rdje; nerdjajuci
pasta 1 1. kolac, poslastica; - yapmak spremati kolace 2. pasta, krema; diş - sı zubna pasta pasta2 pregib, kamer, volan (haljine)
pastal 1. svezanj. smotuljak duvana 2.
v. pastav pastah plisiran; - elbise plisirana haliina pastane v. pastahane pastav bala, denjak (vunenog stofa, coje);- la pazarlık prodaja na veliko
780
meso za pastrmu
pastoral (-li) /it. muz. pastorala, pastirska pesma pastörizasyon pasterizacija pastörize: - etmek pasterizovati pastra vrsta kartaske igre paşa 1. ist. pasa (visoka civilna i vojna tilula u Osmanskom carstvu) 2. voj. arh. general; mor. admiral ~ - bardağı skupocena stvar; - gibi yaşamak ziveti u izobilju; - kapısı ist. upravni ured (u vilajetima); - olmak nar. osamutiti se od pica; - - veoma lep paşa çadırı
bot. ukrasna begonija (Be-
gonia feasti) paşalık 1. titula pase 2. ist. pasaluk (administrativna jedinica pod upravom pase) paşazade
1. pasin sin 2. koji voli pozu,
po zer paşmak
pastacı poslasticar
pastahane poslasticarnica
pro-
pastil farm. pastila, tabieta
pasiaşmak 1. sp. izmenjati pas; dodavati loptu (jedan drugom) 2. arg. kibicovati se, izmenjivati poglede; pogledima se sporazumeti paslı
izradjivac pastrme;
davac pastrme
ct.
v.
başmak
pat1 pljosnat, spljosten; ravan, gladak; yassı; -burun spljosten nos
pat2 1. bot.zvezdica (Aster) 2. zvezdast bros (s dijamantom) pat3 1. onom. odbijanja, udaranja, prskanja predmeta; pljas! bup! tras!; diye iznenada, odjednom; - diye bir şey düştü nesto je iznenada palo; - diye gelmek banuti, hrupiti; - diye içeriye daldı
patlama k on je banuo; - küt 1) onom. topota tap! tap! 2. onom. uzastopnog udaranja pljosnatim predmetom, rukom; pljas! sljis! - tap-tap! cup-cup! (o kaskanju, cupkanju)
pata neresena ugra; pata (u kartama); - çakmak arg. pozdraviti po vojnicki; kağıt pata karte patak
(-ğı)
arg. batine, 6utek
patırtılı
pataklamak ak. 1. istu6i, izdevetati, izlemati 2. (ovlas) pocistiti, pomesti pataklanmak pass. od pataklamak patalya mor. camac na.brodu
nepromisljen, neobazriv; ne-
taktican patavatsızlık
bucan, suman; glasan, gro-
hotan
patik koze)
(-ği)
decje cipelice (od meke
patlka putanja, (kozja) staza
patates bat. krompir (Solanum tuberosum); - cips cips; - ezmesi pire od krompira; - haşlaması paprikas od krompira; - püresi V• ..:. ezmesi; - tanesi krompir, krtola (komad) patavatsız
nered; - çıkarmak izazivati nered; stvarati pometnju; - etmek v. - yapmak; - kopmak nastati melez, stvoriti se pometnja; ya pabuç bırakmamak nicega se ne plasiti /-ı/ - ya vermek izazvati melez (na nekom mestu); - ya vermek galamiti, dizati buku; - yapmak stvarati nered; galamiti
patinaj 1. klizanje; hodanje na koturaljkama 2. klizenje (tockova automobila) 3. prazan hod, ler (automobila); - sahası (ili yeri) klizaliste; - yapmak 1) klizati se 2) kliziti (o tockovima vozila) 3. auto. ici praznim hodom patis, patiska tek
nepromisljenost;
ne-
takticnost
paten 1. klizaljke, slicuge 2. koturaljke, rolsue patent 1. patent; - bürosu biro za patente 2. uverenje o drzavljanstvu 3. mor. karantinska potvrda O /-ı/ - inin altına almak uzeti pod svoje, (za) gospodariti kime patetik patetican patır: - kütür onom. tupog pada, udarca, koraka; tap-tup! - kütür girdi usao je uz topot; - - onom. jedva cujnog padanja, tupog udarca, laganog koraka; olgun armutlar - - yere düşüyordu zrele kruske su necujno opadale patırdamak topotati; odavati topot (nogama); kloparati, tandrkati patırdatmak 1. caus. od arg.. natucati (jezik)
pa:tırdamak
2.
patırtı 1. lupnjava, tresak; buka, tutnjava; topot 2. gungula, guzva; metez,
fini batisi
patlak (-ğı) 1 1. napukao; rascepljen; probusen; pocepan 2. ·izbocen, ispupcen; - gözler ispupcene oci ll naprslina, napuklina;. poderotina, pocepano mesto; vermek 1) prsnuti, pu6i; popucati, pocepati se, poderati se 2) fig. izbiti, buknuti (6 ratu, bolesti i sL); pu6i (o glasu), procuti se patlama 1. prasak, tresak, eksplozija; detanocija; yer altında - podzemna eksplozija 2. erupcija (vulkanska) 3. nagli provcat, bum patlamak 1. puci, prsnuti; lastik patguma je pukla; su borusu patladı pukla je vodovodna cev 2. rasprsnuti se, eksplodirati (o bombi, mini) 3. buknuti, izbiti, iznenada doci; ilkyaz patladı puklo je prolece; salgın patladı izbila je epidemija 4. fig. prasnuti, planuti, razbesneti se; öfkesinden· patlıyacaktı heto je da eksplodira od srdzbe; patlama! ~trpi se! smiri se! 5. dat. nar. stajati, kostati; bu, bana bin liraya patladı ovo me je kostalo hiljadu lira ladı
781
patlangaç patlangaç, patlangıç 1. pucaljka (decja igracka) 2. praskava bombica, zabica patlatmak 1. ak. dici u vazduh, razneti (eksplozivom) 2. ak. ispaliti, pucati (iz oruzja) 3. ak. razljutiti, dovesti do besa 4. samarati patlayıcı 1 . eksplozivan, rasprskavajuci 2. gram. eksplozivan, praskav; - ünsüz eksplozivan suglasnik
patlayış
eksplozija; prasak, tresak
patlıcan bot. plavi patlidzan (Solanum melongena); - dolması punjeni patlidzan; - kızartması patlidzan przen na ulju; ocağı leja, gredica patlidzana
patojen med. patogeni patolog patolog patoloji patologija
patriarkal patrijarhalan (-ği)
patrijarh
patrona ist. mor. viceadmiral; - gemisi viceadmiralski komandni brod pokroviteljstvo,
zas-
pattadak, pattadan v. iznenada, neocekivano pavkırmak nar. urlati, zavijati (o sicama i sakalima)
li-
pavurya zoo/. vrsta velikog raka (Canser pagurus)
beskonacan, beskrajan
payda mat. imenitelj; - ları eşitlemek naci zajednicki imenitelj; ortak - zajednicki imenitelj ucesnik, partner, akcionar
paydaşlı
patran 1. gazda, poslodavac 2. model, kalup; obrazac
jur.
payanda p 1. potpora, podrska 2. arhit. potporanj, potporni zid; potporni stub (mosta); /-al - vurmak podupreti, podupirati; fig. podrzavati ô - ları çözmek arg. kidnuti, uhvatiti maglu
paydaş
patrikhane patrijarsija
patronaj titnistvo
payan p kraj, granica; neşesine yoktu njegovoj radosti nije bilo kraja
payansız
patolojik patoloski; Patolojik Anatemi Enstitüsü lnstitut za patolosku anatomiju
patrik
çıkmamak nista ne dobiti; aslan ~ ı lavovski deo; - yapmak deliti 2. jednak deo 3. prekor, grdnja; - ını almak dobiti grdnju; /-al - vermek drsko odgovoriti (starijem); alırsın - ını! dobices ti svoje! (pretnja) 4. mat. brojilac (razlomka) 5. teh. tolerancija 6. sredstva, izvor; yedek - ı rezervni resursi ô (-dan) - biçrnek rasudjivati; uporedjivati, sravnjivati; kendinizden - biçln, siz olsanız razı olur musunuz? prosudite prema sebi, da li biste se saglasili da je o vama rec?
koji ima akcije; akcionarski
paydaşlık
ucesce, sudelovanje, par-
ticipacija paydos prekid rada, odmor, pauza; etmek prekinuti posao; odmarati se yemek - su pauza za obed; paydos! ostavi! prekini! pauzal paye p stepen, rang, cin, zvanje; - sini almak dobiti cin (zvanje, rang); /-al - vermek uvazavati, ceniti payen v. pagan payet sljokica, jasprica
pavyon 1. paviljon; hala (sajma) 2. nocni klub
payidar cvrst, snazan; postajan trajan; - etmek uciniti trajnim; - olmak biti trajan; fig. cuvati svoj polozaj
pay 1. deo; udeo; /-dan/ - almak dobiti deo; - bırakmak ostaviti ivicu (marginu); -
başkent
782
payitaht p prestonica, glavni grad; cf.
pedagojik paylamak ak. grditi, koriti, karati paylanmak pass. od paylamak payiaşıimak
pass. od
paylaşmak
paylaşmak ak. 1. delili medju sobom, raspodeljivati 2. fig. deliti, ucestvovati u cemu; saucestvovati (s kime); /-ın/ acısını - delili s kime bol, saucestvovati u bolu; /ın/ düşüncesini - delili cije misljenje paylaştırmak
caus. od
paylaşmak
payiatmak caus. od paylamak; seni kimseye payiatmarn nikome ne dozvoljavam da te grdi paytak (-ğı) a 1 krivonog; - adım geganje (o hodu) ll sah. pesak, pion; cf. piyade payton fijaker, kocije pazar p 1. nedelja; - günü 1) nedelja 2) u nedelju 2. ti'Znica, pijaca; trziste; kupovina; pazar; 1-ıl - a çıkarmak izneti na prodaju, izloziti; - bozmak 1) pokvariti paz9-r; raskinuti pogodbu 2) fig. kvariti posao, podmetati kome nogu; - etmek pazariti, kupovati, trgovati; - kesrnek pogadjati se, cenjkati se; - kurmak trgovati na pijaci; - ola! srecan pazar! balık - ı riblja pijaca; Ortak Pazar Zajednicko trziste O - kayığı ist. camac za prevozenje robe (na Bosforu); - kayığı gibi pretovaren (o vozilu) pazarbaşı pazarcı
arh. nadzornik ti'Znice
pijacni prodavac
pazarlamacı
trg. trzisni strucnjak
pazarismak ak. zauzeti mesto na pijaci; naci povoljno trziste pazariaşmak
s ile trgovati; pogadjati
se, cenjkati se pazarlık 1. trgovina; pogadjanje, cenjkanje; - etmek v. pazarlaşmak; - uydurmak pogoditi se, sloziti se (u ceni); yapılmaz! (ili yok) nema pogadjanja! cena je fiksna! 2. sporazum, nagodba; - la almak kupovati uz ponudu (po ugovoru)
pazarlıklı:
- alış veriş slobodna trgo-
vina pazartesi (-yi) ponedeljak; - günü 1) ponedeljak 2) u ponedeljak pazar yeri trznica; trZiste {strana zemlja); - - ne dönmek postali prenaseljen (o mestu) pazen tekst. pamueni flanel pazı1 bot. mangold, vrtna, blitva, pazija (Bela vulgarisvar, var. cicla) pazı2 1. anat. biceps, rucna misica; fig. snaga, mor; - sına güvenmek uzdati se u svoju snagu; - ya kuvvet iz sve snage, iz petnih zila; - sı kuvvetli 1) snazan, misicav 2. fig. mocan, uticajan pazı3
v. beze2
pazıbent p 1. povez, zavoj {na ruci) 2. amajlija na ruci
pazval obucarski kais {za pridrzavanje obuce na kolenu) pazvant p arh. nocni strazar, pasvandzija peç: - tavuğu zool. biserka, morska kokos {Numida meleagris) peçe veo, pokrivalo za lice {turskih zena u Osmanskom carstvu); - takmak nositi veo peçeleme maskiranje; kamuflaza peçelemek ak. skrivati, maskirati; kamuflirati peçeli pod velom, sa pokrivalom peçenek pod velom, sa pokrivalom peçenek (-ği) ist. pecenez, pripadnik turskog plemena VII-Xl veka peçete ubrus, salveta pedagog pedagog, vaspitac pedagoji pedagogija pedagojik pedagoski
783
pedal pek ala ı odlican, izvrstan,. prekrasan ll 1. vrlo dobro, u red u, slazem se, vazi 2. dakle, e pa; -, madem bunu biliyordun dakle, ti si to znao
pedal pedala pedavra v. padavra peder p arh. otac; üvey - ocuh pederane p ocinski
pekçe cvrsto, jako solidno
pederşahi
pek doku bot. kolenhim
patrijarhalan; cf. ata erkil
pederşahilik ! ı:
patrijarhat; cf. ata erki
pekent (-di) geol. prirodna brana
pediatrl pedijatrija
peki (skr. od pek iyi) dobro! u redu! vaz i!
pedikür pedikir pedoloji1 P.edologija, nauka o deci pedoloji2 nauaka o poznavanju sastava tla pegmatit geol. pegmatit pehlivan p 1. pelivan, rvac; fig. gorostas, div; - müsabakaları pelivanska takmicenja pehlivanlık
pelivansko nadmetanje; pelivanluk, pelivanska vestina pehpeh p uzv. odobravanja bravo! pehpehlemek ak. pohlamak
laskati;
cf.
ı
pezorativan,
pogrdan
ll
gram. pezorativ
pek (-ki) 1 1. veoma, vrlo, jako; -az vrlo malo; - çok veoma mnogo; - ender olarak veoma ratko; - - najvise maksimalno; - - yüz lira eder to staje najvise sto lira; söylemek glasno i etko govoriti; - şeker vrlo je sladak (o detetu) - tutmak cvrsto drzati 2. brzo,zurno; - giden çabuk yorulur ko brzo ide, brzo se zamara ll 1. tvrd, cvrst, krut; fig. zestok, surov; - yürekli nemilosrdan, surov 2. cvrst, stamen, stabilan: - başlı tvrdoglav, svojeglav; canlı zilav, izdrZijiv, otporan; - gözlü hrabar, neustrasiv; - yüzlü bestidan, drzak, bezecan
784
pekiştirrnek ak. pojaca(va)ti, tenzivirati; utvrdjivati, ucvrsCivati
in-
pekiştirmeli pojacan; - sıfat pojacan, reduplikovan pridev, apsolutni superlativ
pekitme ucvrscivanje (po) jacanje; demiri arınatura pekitmek ak. pojacati, ucvrstiti, utvrditi pek iyi v. peki
poh-
pejmürde p 1. otrcan, pohaban, iznosen 2. uveo, uvenuo 3. razbacan, rastrkan pejoratif
pe kişrnek 1. ojacati, ocvrsnuti 2. fig. 3. ojacati, ocvrsnuti se, postali cvrst tiskati se, zbijati se; cf. sıkışmak
pekleşrnek
v.
pekleştirmek
pekişmek
v.
pekiştirrnek
peklik 1. med. zatvor, odsustvo stolice; - çekmek patili od zatvora, imati zatvar 2. tvrdoca; cvrstina, otparnost; - çekmek med. patili od zatvora pekmez pekmez; - kaynatmak spremati, kuvati pekmez; - kefi (ili köpüğü) boja konjske dlake izmedju ridje i dorataste pekmezli 1. s pekmezom 2. sladak i socan; - üzüm socno grozdje peksirnet (-di) peksimit, dvopek pektoral grujinid pekteraini pelerne vrsta recnog camca peleng p zool. panter pelerin pelerina, ogrtac pelesenk
(-ği)
balsam
pepelemek pelesenk ağacı bot. balsamova izmirna (Commiphora opobalsa.mum)
dıvo,
· pelikan zool. pelikan
pencüse p pet i tri (polozaj kocki u tav li)
pelikül kozica, opna pelin, pelinotu bot. pelin (Artemisia absinthium); - ruhu 1) pelinova tinktura 2) p.elirikovac, liker od pelina pelit (-di) a zir; - ağacı bot. hrastsiskar, cer (Quercus aegilops) pelte · 1. zele, marmalada 2. pihtijasta masa; - gibi 1 . mlitav, mlohav; - ye dönmek omlitaviti 2. veoma umaran peltek ı susketav, vrskav ll arh. drhtavo pelteklenmek, peltekleşmek 1. susketati, vrskati 2. fig. otezati se, oslozniti se pelteklik 1. susketavost, vrskavost peltelenmek, peltelaşrnek 1. zelatinisati se, pretvoriti se u zele 2. premoriti se, iznuriti se pelür pelir, tanak papir (za kucanje) pelüş
plis, vuneni sornot
pembe ruzicast, pembe; - görmek fig. gledati ruzicasto, biti optimista; - şakayık bot. muski bozur (Paeonia corallina) pembeleşrnek
postali
ruzicast;
po-
rumeneti pembeleştirmek beleşmek,
caus. zarumeneti se
pencüdü p pet i dva (polozaj kocki u igri tavle)
od
pem-
pembelik ruzicasta boja; rumenilo (lica) pembemsi bledo ruzicast, razikast pembezar tekst. fini muslin; od finog mus!ina. penaltı
sp. kazneni udarac; jedanaesterac (u fudbalu); - kaçırmak promasiti jedanaesterac; - yı gole çevirmek realizovati, iskaristili penal, postici gol
pencere p prozor; - eteği potprozorski zid (izmedju prozora i poda); - perdesi prozorska zavesa
pencüyek p pet i jedan (polozaj kocki u tav li) pençe p 1 . kandza, pandza, sapa; fig. sapa, ruka; /-al - atmak 1) rastrgnuti kandzama 2) fig. staviti sapu; - ye geçirmek oteti, silom oduzeti, uzurpirati; - ye gelmek tuci se do smrti 2. potplata, pendzeta (obuce); - vurmak udariti pendzeta, pendzetirati 3. velika pega (na licu) 4. fig. sila, snaga, moc; kanunun - si zila zakona pançelemek ak. 1. razdirati, cepati, grepsti (kandzama, noktima) 2. pendzetirati (obucu) pençeleşmek s ile 1. gusati se, pocerupati se 2. fig. boriti se, mnogo se truditi
pençeli. 1. s kandzama 2. fig. nasiinieki 3. fig. svadljiv; svirep, zestok; grabljiv 4. pendzetiran (o obuci) peneplen geog. peneplen, poluravnica (nastala pod uticajem erozije) penguen zool. pingvin (Aptenodytes patagonica) peni vpens1 panisilin penicilin pens 1 peni (stoti deo engleske funte) pims2 pense 1. pinceta 2. hirurska 3. klanfa, zatega, pritezac 4. nabor, plise (krojacki) kl~sta
pentafil bot. petoprstica (Potentilla reptans) pentatlan sp. petobej penye tekst. kamgarn pepe mucav jezik p'epelemek mucati
785
pepelik ı'·
1
! ',
pepelik mucavost; mucanje pepeme
v. pepe
pepsin biol. pepsin perakende p 1. trg. maloprodajni; fiyat maloprodajna cena; - - satış prodaja na malo 2. arh. razbacan, rasejan, rasturen; - etmek razbacili, rasturiti; dezorganizovati (vojsku) perakendeci trgovac na malo perakendecilik trgovina na malo perçem p 1. percin, cuperak, cuba; lokna, uvojak 2. griva (konjska); 3. siska ''
i
perçemli s pramenom, s cuperkom perçin zakovica, zakivak; - başı glava zakivka; - çekici cekic za zakivanje; makinesi masina za zakivanje perçiniemek ak. 1. zakivati 2. fig. ucvrstiti, pojacati, konsolidovati 3. arg. "zakucati" perçinten rnek pass. od perçiniemek perçinieşrnek
ucvrsliti se, ojacali; fig.
(o) celiciti se perçinli 1. zakovan 2. ucvrscen, spojen 3. cvrst; salidan perdah p 1. politura; glanc, glazura 2. izbrijavanje, podbirijavanje; - etmek 1) perdasiti, polirati; glacati, glancati 2) izbrijavati; f-al - vurmak polirati, glancati perdahçı
1. glacac, glacilac 2. arg. hvalisavac, razmetljivac; galamdzija perdahlamak ak. 1. polirati, glacati, perdasili 2. ruziti, psovati 3. varati, obmanjivati (ubedjivanjem) perdahianmak pass. od perdahlamak perdahil isperdasen, izglacan, poliran; pocakljen, glaziran; glatko izbrijan perdahsız
bez sjaja, bez glanca, mat
perde p 1. zavesa, zastor; zaluzina, roletna; - arkasında fig. tajno, skriveno, za-
786
kulisano; - çekmek 1) spustiti zavesu 2) fig. precutati, sakriti; - iyi kapatmak poz. spustiti zavese; Demir - po/. ist. gvozdena zavesa 2. pregrada, pregradni zid 3. anat. pregrada; burun - si nosna pregrada 4. fig. veo, plast; /-dan/ - yi kaldırmak skinuti veo, razotkriti, razobliciti; tarafsızlık si altında pod plastom neutralnosti 5. muz. visina tona, boja glasa; - yi şa şırmak pogres™no svirati (pevati); yüksek - den konuşmak obracati se s visine, razgovarati s omalovazavanjem 6. muz. preckica, dirl
pe ro n perdesizlik bestidnost; cf. utanmazlık perende p premetanje, salto; - atmak praYili salto, premetati se o - atamamak 1) ne moci izaci nakraj, ne moci se me rili s kime 2) ne moci obmanuti; - den atlamak izbeci zamku (opasnost); - den atmak nasankati, nasamariti koga perese 1. Yisak; - ye almak 1) izmeriti Yiskom 2) fig. razmisliti, promisliti 2. fig. razmisliti, promisliti 2. fig. stanje, stepen, stadijum, tacka; cf. kerte; - ye gelmek doci u situaciju O - sine getirmek naci poYoljan trenutak perestiş p obozaYanje, kul!; /-al etmek obo:ZaYati, gajiti kult
performans 1. izvodjenje; predstaYa (sportska) 2. ucinak, rad (masine) pergel p sestar; - ayağı krak sestara; - takımı pribor za tehnicko crtanje o - leri açık dugonog, krakat; - leri açmak pustiti korak. praYiti Yelike korake pergellernek ak. 1. meriti sestararn 2. planirati, krojiti plan perhiz p 1. dijeta; - etmek (ili yapmak) drzati dijetu 2. apstinencija, uzdrzayanje; cinsel - seksualna apstinencija 3. post • (kod hriscana); - i bozmak 1) prekinuti post 2) narusiti dijetu; büyük - Yeliki post perhizkar v. perhizci peri p Yila, carobnica; duh; - lere bağlı opcinjen, zacaran; - ler diyarı zemlja cudesa; - masalı bajka, gatka 2. fig. Yila, lepa, priYiacna zena; - gibi yeoma lepa o - hastalığı med. padaYica, epilepsija; - si hoşlanmamak ne Yoleti, ne simpatisati peri bacası geol. kameni stub (u obliku pirarn ide) pericik (-ği) 1. jezicak (braYe), reza, zasun 2. v. peri hastalığı
perili 1. mit. nastanjen Yilama ili duhoYima; - ev kuca utYara 2. zacaran, omadjijan, opcinjen 3. zlokoban, zloslutan peri masası geol. pecurkasta stena (u obliku stola) peri pirarnidi geol. zemljani stub, zemljana piramida periskop
mor. periskop
peristil peristil, galerija sa stuboYima perişan p 1. rasut, rasejan, razbacan, rastrkan; cf. dağınık 2. zapusten, zaparlozen 3. razoren, razrusen, opusteo 4. jadan, utucen, potisten, skrusen; - etmek 1) rasuti, rasejati, razbaciti; rascupati, razbarusiti (kosu) 2) razoriti, opustositi, upropastiti 3) ozalostiti, sneYeseliti, rastuziti perişanlık 1. rasejanost, razbacanost, rastrkanost; rascupanost, razbarusenost 2. zapusıenost, zaparlozenost 3. razrusenost, opustosenost 4. utucenost, potistenost, skrusenost
periton anat. trbusna maramica perıtonit med. peritonitis, zapalenje trbusne maramice; - e tutulmak oboleti od peritonitisa
periyodik 1 periodican; - sistem hem. periodni sistem elemenata ll periodika periyot (-du) period perki zool. recni grgec (Perca fluYialitis) perlit sitan kamen Yulkanskog porekla; Yrsta teldspata perlon teks!. perlan perma, permanant trajna ondulacija permeçe
mor. tanak konopac, u:Ze
permi 1. dozvola, oYiascenje (za uyoz i izYoz) 2. zel. sezonska karta permiyen geo/. permski period
peridot min. hrizolit, "zlatni kamen"
peroksit (-di) hem. peroksid, hiperoksid
perikart (-di) anat. perikard
peron peron; - bileti peronska karta
787
peronospora peronospora koskopska gljiva)
peranasıara
(mi-
persenk (-!:ji) p /ing. rec-parazit personel personal, licni sastav (institucije); uçucu - letacka posada, pasada avi na
1 1, ',
~
perspektif 1 perspektiva (u raznim znacenjima) gelişme - i perspektiva razvoja ll perspektivan perşembe p cetvrtak; -
pazarı sta-
rudarska pijaca, pijaca za polovnu robu O - nin gelişi çarşambadan bellidir od loseg pocetka neizbezan je los kraj pertavsiz uvelicavajuce staklo; cf. büyüteç peruk, peruka perika; - kullanmak nositi periku perukar arh. berberin, brijac
pervane p 1. nocni leptir, nocnjak 2. propeler, elisa, vijak; tocak s lopatama, lopatar, zamajac (parobroda); - çerçevesi okvir propelera; - mihveri osovina propelera O (birine) - olmak stalno ici za kim, vrteti se.oko koga; nametali se
v. ay balığı (mala)
pervaneli sa propelerom; - türbin propeler-turbina pervanesiz bez propelera
pervasızca
1. odvazno, smelo, h"rabro, bez ustrucavanja 1.
hrabrost,
odvaznost,
smelost pervaz p 1. okvir, ram 2. pervaz, opsiv, bordura, venac 3. arhit. sims, karniza 4. oplata, opsivka; obod pes 1 p. nizak, tih (o glasu); - perdeden konuşmak· poluglasno, tiho razgovarati
788
(-ği)
zubna prljavstina, rdja
peseta pezeta (spanska novcana jedinica) pesimist pesimista; cf. kötümser pesimizm pesimizam; kötümserlik pesleşrnek
postali dubok, sniziti se (o
glasu) peso pezo (nevcana jedinica u nekoliko dr2ava juzne Amerike) pespaye p podao, nitkovski; prostacki, nizak pespayelik podlost, niskost; prestakluk
pest v. pes1 pestenkerani bezvredan, besmislen; beznacajan - lakırdılar söylemek govoriti gluposti, drobiti, torokati pestil pastila, vocni zele o /-ın/ - ini çı karmak 1) smrviti, smozditi, isprebijati 2) .· premoriti, iscrpiti; - i çıkmak premoriti se, ostati bez snage; - gibi posustao, iznemogao {od umora); - gibi olmak (ili - e dönmek) biti iscrpljen, ne moci se pomaci (od umora) peş 1 pes, kraj, skut (adece)
pervasız smeo, hrabar, neustrasiv
pervasızlık
pesek
pesbembe jarko ruzicast
perva p strah, bojazan; - s1 olmamak ne bojati se; ne ustrucavati se
pervane balığı
· pes2 /-a/ - dedirtmek pobediti, savladati, nadbiti; - demek povuci se, ustuknuti; predati se, poloziti oruzje;_- etmek odustati, dici ruke; prihvatiti poraz
peş2 1 zadnji deo, prostor iza (cega); poi:adina ll u funkciji sastavljenih postpozicija; 1-ın/ - ine, - inde, - inden iza, pozadi, za; /-ın/ - ini bırakmamak neprekidno slediti, ne ostavljati na miru, progoniti (koga); /-ın/ - inde dolaşmak (ili gezmek) 1) trcati za kime, vijati koga 2) baktali se s cime /-ın/ - ine düşmek ici za kim, slediti koga, iCi kome za petama; /-ın/ - inde gitmek pratiti, slediti koga; /-ın/ i nden gitmek 1) slediti koga 2) prihvatati, usvajaticije misljenje; /-ın/ - inde koşmak
peygamber trcati, juriti za cime; - - e (ili - i, - ine) jedan za drugim; - i sıra iza, za kime, (cime); potom, kasnije; /-ın/ - ine takılmak prilepiti se, zalepiti se za koga, ne odvajatise od koga; /-in/- ine takmak voditi sa sobom, vuci koga sa sobom peşin
p 1 unapred; ranije, pre; - cevap spreman odgovor, odgovor koji se daje pre pitanja; - hüküm predrasuda, predubedjenje; ben sana - söyledim ja sam te upozorio; maaşlar - veriliyor plate se daju unapred; üç aylık kirayı- istiyor.on trazi kiriju za !ri meseca unapred ll gotov, koji se unapred placa (o novcu); - almak kupovati za gotov novac; - para gotov novac; - pazarlık fig. racun bez krcmara; - tediye placanje unapred peşinat
p-a placanje unapred; akon-
tacija peşinci
prodavac (kupac) za gotov
novac peşinen
p-a 1. unapred, pre; pravovremeno 2. pla6anje avansom; za gotov novac peşkeş p peskes, dar, poklon; /-al çekmek poklanjati, darivati; traciti, razbacivati; - esbin dişine bakılmaz poklonu se ne gledaju zubi; ben kimseye - çekecek malım yok! ja nemarn imovinu za poklanjanje peşkir
p 1. peskir;
ct. havlu 2. ubrus;
sa lveta peşkirci
peşli
prodavac peskira
opsiven; prosiren (o odeci)
peşmelba
sladoled od seftalije sa kre-
mom peşrev p 1. muz. preludij, predigra (u turskoj muzici) 2. voj. kartec; srapnel 3. sp. pokreti koji prethode zahvatu (u pelivanskom rvanju) peştahta p arh. tezga u radnji; mali pisaci sto 2. pul!, daska za brojanje (kod menjaea novca)
peştamal p 1. pestemalj, ubrus (za brisanje posle kupanja) 2. pregaca (radna); kuşanmak postali majstor nekog zanata Peştu (ca) pastu (zvanicni jezik Avganistana)
petek (-ği) 1. sace (meda); - gözü ceı:ja (u sacu) 2. kolu!, kotur (sira, kac-
kavalja) 3. anat. alveola 4. arhit. deo minareta (izmedju serefe i nadstresnice konusnog krova) 5. dijal. sirok glineni cup 6. nar. kosnica petek göz zaaf. mrezasto oko (u insekata) petrografi petrografija petrol (-lü) 1. petrolej; kerozin 2. nafta; - borusu naftovod; - gemisi !anker; - rafinerisi rafinerija nafte; - şirketi naftna kompanija petunya bat. petunija (Petunia) pey p 1. kapara; kaucija, depozit; - akçesi kapara; - almak uzeti kaparu 2. ponuda (na licitaciji); - sürmek (ili vurmak) ponuditi cenu (na drazbi) peyda p otvoren, javan; vidljiv, ocevidan; /-ı/ - etmek 1) poprimiti, dobiti (kakav karakter) 2. otkriti, pokazati, iznetl na videlo; - olmak izaci na videlo (raz) otkriti se peydahlamak ak. poprimiti; dobiti; bu çocuk fena bir alışkanlık peydahiadı ovo dete je steklo ruznu naviku; $elma ikizler aldı Selma je dobila dvojke (blizance) peydahianmak izaci, pojaviti se peyderpey p jadrio za drugim; stalno, nepresfano; malo pomalo, lagano, polako peygamber p 1. prorok 2. u sastavu bat i zaaf. naziva; - dikeni bat. blazeni ckalj (Cnicus benedictus); - devesi zaaf. bogomoljka (Mantis religiosa) - dikeni bat. bodalj, stricak - kuşu zool. vrtirepka bela (Motacilla alba) O - öküzü arg. !ikvan, bukvan, glupan
789
peygamber peygamber ağacı 'bot. gvajak-drvo, sveto drvo (Guajacum) peygamber taurea cyanus)
çiçeği
bot. razlicak (Cen-
peyk p 1. astr. satelit, trabant; ct. uydu; suni - vestecki satelil 2. po!. trabant, satelitska di'Zava peyke drvena klupa (u starim ka" fanama); skamija; - kurusu onaj koji prespava na klupi (u kafanama) peyklik po/. trabantstvo peylemek ak. 1. dajuci novac unapred izdvojiti nesto za sebe peylenmek pass. od peylemek
peynirci sirar; prodavac sira peynircilik sirarstvo poslednji zub (starog
eo-
peynirleşmek
pılı: - pırtı 1. starudija, starez, dronjci 2. prnje, ono malo stvari; - yı - yı toplamak pokupiti prnje (pred odlazak)
pınar
pırazvana
drzak, rucka (sablje, noza i
aparat za svetlosne sig-
peynlr şekeri vrsta orijentalne poslastice (koja se lako topi u ustima)
perenje
"
peynlr tatlısı poslastica od neslanog sira i bogatog brasna peyrev p arh. sledbenik, privi'Zenik; /-al - olmak slediti koga, biti kome 'privrzen peyzaj peisaz
signalizator svetlosti
pırıldamak
treperili pırıltı
sljati, svetleti; svetlucati,
sjaj, blesak; svetlucanje,
etmek sı
ug-
tre-
pırıltılı 1. blestav, sjajan; svetlucav 2. fig. ukrasen
,.,
pırlak (-ğı) vabac, rTıamac (lovacki)
pırlamak 1. prhnuti zaleprsati (o ptici) 2. fig. odleteti, otrcati (o coveku) pırlangıç (-cı)
pezevenk (-!)i) p podvodac, pezevenk
790
ct
pırıl: - - 1. sjajno, jarko, blistavo; treperavo, svetlucavo; - - parlamak blestati, jarko svetleti - - yanmak fig. sijati, blistati 2. veoma cisto, cisto kao sunce; her taraf - - svuda je blistavo cisto 3. sasvim novo, novo novcato 4. besprekorno, bez mane
pırıldakçı
usiriti se (o mleku)
ugrusak, grusevina; kan rusak krvi
izvor
pirasa bot. prasa, praziluk (AIIium porrum); - bıyıklı dugih, gustih i zutih brkova (o coveku)
pırıldak (~ğı)
pezeveilklik podvodjenje; podvoditi, baviti se podvodjenjem
başı
pır onom. prhutanja, lepti;anja; prr! - etmek prhnuti, zaleprsati (o ptici); kuş ... diye uçtu ptica je prhnula
peynirli sa sirom; - sandviç sendvic sa sirom
pıhtı
izvor, kljuc; -
memba
nale, heliostat
peynirhane p sirnicai
1'
ak. sgru-
si.)
peynir p sir; - mayası siriste; beyaz ovcji sir; taze - mlad sir
dişi
pıhtılaştırmak, pıhtılatmak
savati zgusnuti
peygamberlik 1. prorocanstvo; prorocanska misija; - etmek proricati, proreci
peynir veka)
pıhtılanmak, pıhtılaŞmak zgrusati se, ugrusati se; stegnuti se, zgusnuti se
zvrk, cigra
pırlanmak
prhati, pokusavati uzleteti (o mladuncadi ptica) pırlanta 1 brilijant ll brilijantski, sa brilijantom; - yüzük prsten sa brilijantom; gibi sa mnogo kvaliteta, vredan, dragocen
pil pırnal
bot. cesvina, prnar (Quercus
pırnallık pırpı
mesto obraslo cesvinom
min. serpenUn
pır pır
onom prhuta ptica; pr, pr!
pırpır 1. ist. crveni kaftan (pripadnika strazarske sluzbe u Osmanskom carstvu) 2. arg. zenskaros, suknjaros 3. vrsta vizantijskog zlatnika pırpıt l 1. dronjci, prnje, rite 2. debeli vuneni stof 3. rvacke pantalone (pelivana) lı iznosen, pohaban, izlizan pırtı
starez, rite, tipe; sitan imetak, prnje; - yı toplamak pokupiti svoje prnje, otici pırtık V. yırtık
-
pırtık
pırtlak (-ğı) 1. izbocen, ispupcen 2. lako odvojiv od kozurice (o vocu)
pırtlamak
ispadati, iskakati, izletali (iz
ıezista) pısırık
bojazljiv, snebivljiv; malodusan;
nespretan
- ·- iznosen, otrcan, pohaban
biti
bojazljiv,
postali
nespretan
piç2 1. teh. korak, hod (zavrtnja, zupcanika) 2. mor. naginjanje, gibanje (broda) piçleşmek izopaciti se, izvrgnuti se, izroditi se, degenerisati se
pide lepinja; - gibi pljosnat pideci prodavac lepinja pideli s lepinjom; - kebap cevap s lepinjom pigment biol. pigment pijama pidzama pik1 v. maça pik2 (-gi) mor. gornje sosno jedro
pikaj regulisanje kompjutera pikap
pısırıklık
bojazan, snebivljivost; nesp-
retnost pışmak
piç 1 1 1. vanbracno dete; nahoce, kopile; - kurusu deran, obesenjak 2. korenov izdanak, mladica iz korena ll pokvaren, ostecen; O /-ı/ - etmek pokvariti, ostetiti; upropastiti (posao i si.); - olmak nastradati, propasti
pik3 liveno gvozdje
pısırıklaşmak
v. pusmak
pışpışlamak
ak. uspavljivati bebu ljuljajuci je lagano u narucju
pit onom. kapijanja ili pada lakog predmeta, pat! - atmak lupati, udarati od sıra ha ili uzbudjenja (o srcu); - - yürümek hodati uz lak topot pıtır:
pıyrım:
(o odeci)
ilex)
- - brzo i lako (o hodanju)
pıtırdamak
(-bı)
1. gramofon 2. kamionet
pikaplı s gramofonom; - radyo radio s gramofonom
pike 1 tekst. pike; od pikea pike2 av. pikiranje, obrusavanje; bombarder za obrusavanje; - yapmak pikirati obrusavati se; - ile taarruz napad s obrusavanjem; uçuşu obrusavajuci let bombardıman uçağı
piket piket (kartaska igra) plknik
(-ği)
piknik
1. lako hodati, kretati se susteci 2. suskati, sustali (o papiru, liscu) 3. krckati, pucketati
pikrik: - asit hem. pikrinska kiselina, trinitrofenol
pıtrak (-ğı): - gibi nacickan (o plodu drveta); armutlar - gibi kruske su nacickane
pil e/. baterija; - i bitmek arg. cabrirati, onemoeati; el feneri - i baterja za dzepnu lampu; kuru - suva baterija
791
pilaki pilaki 1. kul. pilaki (hladno jelo od ribe ili pasulja prieno sa belim i crnim lukom, mrkvom i limunom); arg. glupak pilav p pilav o - dan dönenin kaşığı to cu svakako uciniti! u tome me nista nece omesti kırılsın!
piliç (-ci) 1. pile; - çıkarmak izlegati pilice; - kızartması pilece pecenje 2. arg. "pile" mlada, ljupka devojka pilll na baterije; koji radi na baterlje pilot 1. pilot, avijaticar, letac; otomatik - aulomatski pilot (uredjaj); sivil - pilot civilnog vazduhoplovstva 2. mor. loc, brodovodja, pilot pilotaj pilotaza pilotluk pilotiranje; vodjenje brodova; pilotski posao pim 1. klin, civija 2. osovina, vreteno 3. voj. udarna igla (puske) pimpirik veoma star i onemocao pimpis veoma prljav, strokav pineklemek dremati, kunjati; fig. sedeti bez posla, "plandovati" pinel mor. vetrokaz pines zool. vrsta dagnje (Pinna nobilis) pingpong sp. stoni tenis; ct. masa tenisi pinhan p arh. tajni, skriven pinpon arg. senilac, metuzalem pinti veoma skrt, cicijaski pintileşmek
postali cicija; cicijasiti
pintilik tvrdicluk, sicijastvo pipet hem. pipeta pipi pisa (u decjem jeziku) pipo lula; - içmek pusiti lulu; - tütünü (duvan) lulas pir p 1 1. osnivac verske sekte ll arh. star, vremesan ll valjano, kao sto treba; o
792
seyrek ama - çalışıyor on radi retko, ali valjano O - aşkına nar. besplatno, za tepe oci; - ol! iron. brava! - yoluna gitmek nepromisljeno stradati piramidal (-li) piramidalan piramit (-di) 1. piramida; ct. ehram; 2. geom. sp. piramida O - kavak bot.'jablan (Populus pyramidalis) pire zool. buva (Pulex irritans); - kıran prah (sprej) protiv buva O - yi deve yapmak preuvelicavati, od buve praviti slona; - gibi brz, okretan; - yi gözünden vurmak precizno gadjati; - ye kızıp yorgan yakmak naneti sebi veliku stetu naljutivsi se zbog sitnice; - ~i nallama k fig. 1) "buvu potkovati", precizno raditi 2) uzalud se truditi pirekapan bat. buacak (Piantago psyllium) pirelendirmek ak. fig. podozrevati, sumnjiciti, razdraziti, nervirati pirelenrnek 1. imati buve, biti pun buva 2. trebiti, biskati buve 3. postali sumnjicav; uznemiriti se, obespokojiti se pireli 1. buvljiv, pun buva 2. fig. podozriv, sumnjicav; - bir adam podozriv covek j>ire otu bat. buhac, daimalinski buhac (Tanacetum cocecineum) piritani p star (o osobi) pirina uljana pogaca; maslinov hleb (kormivo) pirinç 1 (-ci) p ı mesing, tuc ll mesingan, od mesinga; - boru mesingana cev pirinç2 (-ci) p bat. pirinac, oriz (Oryza sativa); - tanesi zrno pirinca O /-ın/ - i su kaldırmamak (ili götürememek) neznati za salu, brzo se vredjati; - in taşını ayık lamak (ili - i taşından ayırmak) raditi tegoban posao; (Dimyata -:- e giderken, evdeki bulgurdan olmak) jureci za vecom
pişirim
zaradom, izgubiti i ono sto se ima; ko trazi vece, izgubi iz vrece pirit geo/. pirit
piskoposluk 1. episkopija, biskupija 2. episkopat, biskupstvo 3. sediste, rezidencija biskupa
plrogravür pirogravura
pislemek dat. (is) poganiti, zagaditi (ob. o zivotinjama) zaprljati çocuk ya-
piroksen min. pireksen
tağına pislemiş
pirosfer geol. barisfera
pislenmek 1. pass. i refl. od pislemek 2. zaprljati se, zapackati se
piruhi pirog (testo sa sirom sunom) (kod Rusa)
per-
pirupak p potpuno cist, cist kao suza piryol vrsta velikog dzepnog sata pirzola kul. kotlet; snicla, odrezak pirzolalık
pogodan za kotlet (o mesu)
pis 1. necist, prljav; uprljan, zagadjen 2. pogan, gadan; odvratan, oduran; durum gadna situacija; - hava ogavno vreme; - koku zadah, smrad 3. skaredan, nepristojan, opsen;. - konuşmak govoriti nepristojno; - i - ine uzalud; - sözler skarednosti, napristojne reci 4. neprijatan, gnusan; 5. ruzan, nesimpatican 6. zao, opak 7. tezak, slozen, komplikovan; - gnusno odvratno; - - gülrnek rugati se kome, sprdati se s kime; - - sırıtmak odvratno se ceriti o - su splacina; - tutmak prljati se, zagadjivati se pis
bıyık (-ğı)
pis
boğaz
retki i bezoblicni brkovi
prozdrljivac, zderonja
pis boğazlık prozdrljivost, halapljivost, alavost pisi maca, mackica (u decjem jeziku) pisi balığı zool. iverak, list (riba) (Peluronectes platessa) pisi pisi 1. v. pisi 2. uzv.
macı
mac!
pisi pisi otu bot. popina prase (Hordeum murinum) pisik
(-ği)
nar. macka
piskopos episkop, biskup piskoposhane v. piskoposluk (3)
dete je upiskilo krevet
pisletmek ak. uprljati, zaprljati; lig. zabrljati, uprskati; pokvariti, upropastiti (posao 1 si.) pislik 1. necistoca, prljavstina; smece, otpaci; (bir yeri) - götürmek biti vrlo prljav; - parmağından {ili paçalarından) akmak biti sav zaprljan 2. neopranost, neurednost, zapustenost 3. lig. gadost, podlost 4. izmet pis su kanalizacijska voda pist1 uzv. pis! sic! (za teranje macke) pist2 1. pista 2. sp. staza, krug; koşu i trkacka staza; 3. podijum (za ples i si.) piston 1.. teh. klip (cilindra, smrka) 2. piston, zalistak {duvackih instrumenata) 3. lig. podrska, zastita, protekcija; - u var on ima "ledja"
muz.
pistonlu 1. sa klipom, klipni; - tüfek perkusiona puska (koja se pali udarom oroza) 2. privilegovan, proteziran, sticen pisuar pisoar pişdar
p avangardist, prethodnik, ini-
cijator pişeğen lako svarljiv, koji se lako vari; - bezelye grasak koji se lako vari pişik (-ği)
med. ojed
pişim 1. kuvanje 2. v. pişirim 3. teh. pecenje (cigle, porselana i si.) pişirici
pekar
pişirilmek
pass. od
pişirmek
pişirim, pişirimlik kolicina za jedno kuvanje; bir - çay caj za jedno kuvanje; üç - fasulye pasulj za tri kuvanja
793
pişirme k
plşirmek ak. 1. kuvati; peci; spreriıati jelo; ekmek - peci hleb; yemek - kuvati jelo 2. peci (opeku i si.) 3. fig. uciti, savladjivati; dersini iyice - dobro savlsdali svoju lekciju 4. fig. (is) planirati, skovati (zaveru i si.) 5. uciniti zrelim; bu olay onu pişirmiş ovaj dogadjaj ga je ucinio zrelim 6. izazvali ojed O pişirip katarmak 1) spremiti i servirati üelo) 2) zavrsiti posao plşirtmek
caus. od
pişirmek
pişkin 1. kuvan, svaren, ispecen; ekmek dobro pecen hleb 2. fig. zreo, sazreo 3. v. pişeğen 4. iskusan, viean 5. prepreden, lukav, prevejan
pişkinlik 1 . dobra pecenost (svdrtjivost) 2. zrelost, sazrelost 3. drskost, bezocnost 4. iskustvo 4. prepredenosl, lukavasi O - e vurmak ne uzimati za zlo, ne primali k srcu pişman
pokajnicki; /-al - olmak kajati se, pismaniti se pişmaniye
kul. vrsta alve
pişmanlık
kajanje, pismanluk, zaljenje; - akçesi novac na oduslajanje od ugovora; /-ın/ - ını çekmek kajati se, zaliti za cime; - getirmek osecali kajanje, kajali se; son - fayda vermez kasno kajanje ne korisli pişmek (-er) 1. kuvati se, varili se; peci se (o cigli, porselanu, grncariji) 3. sazrevati, sazreti (i fig.) 4. med. ojesti se, ojedali se 5. fig. przili se, peci se (na suncu) 6. sticati iskustvo; postali iskusan
pişmiş 1. kuvan, pecen, prZen 2. zreo, sazreo; - armut gibi (birinin) eline düş mek dobiti sta bez truda i muke; - aş 1) kuvana <:orba 2) fig. zavrsen posao; - aşa (soğuk) su katmak pokvariti skoro zavrsen posao; - kelle gibi sırıtmak ceriti se neumesno, bezrazlozno se kezili pişpirik (-ği) pişti
794
vrsta kartaske igre
vrsta kartaske igre (u Turskoj)
plştov arh. pistolj
piton zool. piton (Python)
j:>iti piti tromo lagano (o hodanju, koraku)
pitoresk zivopisan, slikovit, pitoreskan piyade p ı 1. pesak 2. voj. pesadija 3. pesadinac; - alayı pesadijski puk; - sınıfı pesadija; deniz - si mornaricka pesadija; motörlü - rnotorizovana pesadija 4. §ah. pion, peiiak ll pesseki piyale p arh. pehar, caiia piyango lutrija; - bileti srecka, loz; çekmek 1) vuci loz 2) arh. polagati ispit; - su çıkmak dobiti na lutriji; /-al - vurmak 1) dobiti na lutriji 2) arg. "upecati" lepu zenu çekilişi izvlacenje lutrije; -
piyanist pijanist piyano klavir, pijano; - partisyonu partitura za klavir piyanocu 1. v. piyanist 2. iitimer klavira piyasa 1. iietnja; iietaliiite; - etmek setali se; - yeri setaliste, korzo 2. pijaca; pazar, trziiite; - bilgisi marketing, istr8Zivanje trZiiita; (o robi); /-al - ya çı karmak izneli na trziiite; - ya çıkmak 1) pojaviti se na trzistu 2) izaci u setnju; ekonomisi trZisna ekonomija; - fiyatı (ili rayıcı) trZiiina cena O - ya düşmek 1) bili izobilan 2) krenuli stranputicom, posrnuti (o zeni); - sı kınlmak izgubili ulicaj, ukebali piyata 1velik pljosnat tanjir il pljosnat piyaz p 1. seekan luk (kao zacin, dodalak) 2. (ili fasulye - ı) salala od pasulja crnog luka, maslinovog ulja i sirceta 3. arg. ulagivanje, ulizivanje;- ları basmak ulagivati se, laskati; - doğramak arg. lagati, farbati, mazati piyazcı
ulizica; laskavac
piyazlamak ak. 1. kul. mariniral i (meso) 2. ulagivati se, laskati; o adam
platonik seni çok piyazladı onaj covek ti se mnogo ulagivao piyes komad, drama
planör jedrilica
piyon sah pion (i tig.)
planörcü jedrilicar
pizolit kalcium karbonat
planörcülük jedrilicarstvo
plaçka pljacka, grabez plaçkacı
plansız ı bez plana, neosmisljen 11 povrsno, nesistematicno
pljackas
plaj 1. plaza 2. voj. obala za desant
plantasyon
plak (-ğı) 1. gramofonska ploca; - a almak snimiti na plocu; - kitaplığı diskoteka 2. fotografska ploca 3. v. plaka (1.) plaka 1. registarska tablica (vozila) 2. metaina plocica 3. plaketa 4. tablica sa natpisom (ulice, kucnog broja) plakacı
proizvodjac tablica
plakçılık
proizvodnja
gramofonskih
ploca plakalı
planlı 1. planski; - kalkınma · planski razvoj 2. sistematiean, metodiean; - ekonomi dirigovana ekonomija
planya veliko rende, rampov; - etmek rendisati; - makinesi (ili tezgahı) masina za hoblovanje planyafamak rendisati plase: - etmek 1) sp. plasirati (loptu) 2. ek. plasirati, investirati kapital plasenta anat. placenta, posteljica; ct. ete ne plasman ek. plasman, ulaganje (kapitala); ct. yatırım
sa tabiicom
plaket plaketa
plaster med. plaster
plan plan, nacrt, projekat; tig. plan, zamisao, namera; - ı hayata geçirmek sprovesti plan u zivot, ostvariti plan; - kurmak 1) planirati, praviti planove 2) tig. skovati plan, smisliti lukavstvo; - da tutmak imati u pfanu, pridavati znacaj; arka - pozadina, zadnji plan (scene); art - pozadina, fon (slike); birinci - da u prvom planu; ikinci - a düşmek doci u drugi plan, izgubiti znacaj; ön - prednji plan; şehir - ı plan grada plançete planseta planet planeta; cf. gezegen
plastik (-ği) ı plastican; - ameliyat plasticna operacija; - cam pleksiglas; ll plastika, plasticna masa - sanatlar plasticne umetnosti plastron plastron, grudi (deo muske kosulje) ' platelaj arhit. oplata, obloga (od debelih dasaka) platerina zool. v.
gümüş balığı
platform 1. platforma, peron 2. ravan krov 3. pot. platforma, program rada 4. geog. morska obala, pribrezje platin hem. platina; - saç kosa platinaste boje
planataryum astr. planetarijum plankton biol. plankton planlama planiranje; aile niranje porodice
planıaza
sı
pla-
planlamak ak. 1. skicirati, projektovati 2. planirati planlanmak pass. od planlamak
plato 1. geog. visovaran, plato; ct. yayla 2. scena; pozornica, bina Platonculuk, platonizm latonizam, platonska filozofija platonik platonski; - aşk platonska ljubav
795
'i': r 1
ı
plazma plazma biol. plazma; - bozulumu plazmoliza; - tedavisi plazmoterapija; kan krvna plazma
geol.
pleistocen,
1
fiz. polarizator
fiz. polarizovati se (o svet-
losti) ledeno
plevra anat. pleura, plucna maramica •
polargı, polarıcı palarılmak
plebisit jur. plebiscit pleistosen doba
.pokerci pokeras, igrac pokera
pleybek sin. plejbek
. palarimetre polarimetar polarimetri polarimetrija palariskop palariskop polarlte fiz. rolaritel
pli plise plili plisiran; - etek plisirana suknja pliyosen geol. pliocen
polarizasyon fiz. polarizacija po larmak ak. fiz. polarizovati
plüralist soc pluralist
polarölçer polarimetar
plüralizm soc. pluralizam
polaroit polaroid
plütokrasi plutokratija, vladavina bogatih plüton astr. pluton plütonyum hem. plutonijum poca v. boca podösüet 1jelenska koza (obradjena) ll od jelenske koze; antilopski; - eldiven rukavica od jelenske koze; - iskarpin antilopske cipele
poJemik (-ği) 1 polemika; ... e girmek (ili u6i u polemiku; polemisati ll polemicki girişmek)
poli-poli poliandri poliandrija, mnogomustvo poliçe 1. menica 2. polisa; sigorta - si polisa osiguranja politoni muz. polifonija polifonik muz. polifonijski
podyum podijum
poligam poligamiean
pot onom. lakog padanja; paf! puf!
poligami poligamija, mnogozenstvo
poturdamak uzdisati od dosade, frkati potur potur objasnjava stalni glas pat poğaça
pogaca, lisnat kolac
poğaçacıpogacar
pohpoh pohvala, laskanje, komplimenat /-al - ları veriştirrnek obasipati laskanjem; - tan hoşlanmak voleti laskanje pohpohçu laskavac pohpohlamak ak. laskati, delili komplimente pohpohlanmak bez/. od pohpohlamak poker poker
796
poligon 1. geom. mnogougaonik 2. voj. poligon polijihi mnogozenstvo, poligamija poliklinik
(-ği)
poliklinika
polimeri hem. polimerija polimerleşme
polimerizacija
polimerleştirmek
ak. polimerizovati
polip 1. zoo/. polip (Anthozoa) 2. med. polip polis 1. policajac, policijski sluzbenik 2. policija; - devleti policijska drzava; - hatiyesi detektiv; - karakolu policijska stanica; - komiseri policijski komesar; - ro-
po s manı detel
polisaj glancanje polisiye policijski; - roman detektivski roman polislik 1zanimanje policajca, policijska sluzba ll policijski politeist mnogobozac politeizm politeizam, mnogobostvo; cf. çok tanncılık politik politicki
politikacı
1. politicar, politicki radnik; cf. siyasetçi 2. politikant politikacılık b1. zanimanje politicara, politicki rad 2. pej. politikanstvo
poliüretan poliuretan polka polka (ples) polo polo Polonez 1. arh. Poljak 2. muz. polonen Poljak
polyester poliester Pomak gqrin)
(-ğı)
Pomak (islamiziran Bu-
Pomakça pomacki jezik pomat
(-dı)
ponza (ili - taşı ) min. plavac, plovucac; - sürmek v. ponzalamak ponzalamak ak. glacati, trljati panzam poplin tekst. 1 puplin ll puplinski; gömlek puplinska kosulja popüler omiljen, popularan popülizm populizam portir geal. portir pornografi pornografija
politika 1. politika; - adamları politicari; drzavnici; barış - sı mirovna politika; dış - spoljna politika; eğitim - sı obrazovna politika; fiyat - sı politika cena; iç - unutrasnja politika 2. pej. politikanstvo; gütmek politiciti, baviti se politikanstvom
Polenyalı
ponton ponton; - köprüsü pantonski most
pomada
pompa (vazdusna) pumpa pompalamak ak. 1. pumpati 2. arg. "napumpati" ponje tekst. lak kineski stof panksiyon med. punktura; - yapmak punktirati
pornografik pornografski porselen 1porculan ll porculanski porsuk1 meles)
(-ğu) zoo/. jazavac (Meles
porsuk2 v. pörsük porsuk cata)
ağacı
bat. !is, !isa (Taxus bac-
porsumak v. pörsümek portakal 1. bat. naranca (Citruc aurantium) 2. pomorandza, naranca (plod); renginde narandzaste boje portatif 1. lak za nosenje, nosiv; - yazı makinesi portativna pisaca masina, putnieka masina 2. pokretan, pokretljiv; - ev montazna kuca; - sandalye stolica na sklapanje Portekizce 1 portugalski jezik tugalskom
lı
na por-
Portekizli Portugalac, zitelj Portugalije portföy novcanik porto porto (vino) portör raznosac; distributer portre 1. portre!, slika; - ressam ı portresit 2. fig. portre!, opis portreci, portretist portrelist pos bujan i gust (o brkovima)
797
po sa
1
··:.: :j:J 1' i
ı!·
,1'\
!'i'
!jl
!•!.
lı li d •ıl !i
f
posa 1. talog 2. komina, drozdina; dzibra o /-ın/ - sını çıkarmak 1) do kraja iskoristiti 2) isprebijati, nasmrt pretuci posalanmak (na) taloziti se
;ı
,.
lı.
pos
bıyık (-ğı)
bujnih brkova, brkajlija
post p 1. zivotinjska koza; krzno; kaplan - u tigrova koza 2. fig. mesto, polozaj, zvanje; - kavgası borba za polozaj; - peşinde koşmak juriti za visakim polozajem; - una oturmak zauzeti cije mesto 3. u odredjenim izrazima dusa, zivot; /~ın/ - unu çıkarmak isprebijati, izdevetali koga; - u kurtarmak izvuci se ziv, izneti citavu kozu; - una saman doldurmak v. - unu çıkarmak, - unu vermek ispustiti dusu, umreti 4. polozaj sejha; - a oturmak postali sejh O - u deldirrnek arg. dobiti metak, biti pogodjen; - elden gitmek 1) nastradati, biti ubijen 2) izgubiti polozaj, nestati sa scene (prinudno); - u serrnek zasedeti se, dugo ostati; dosaditi (prisustvom); - u sudan çıkarmak poboljsati stanje posta 1. posta (organizacija, sluzba); posta (posiljke, pisma); - çantası postanska torba; - dağıtıcı raznosac poste; güvercini golub-pismonosa; - havalesi postanska uputnica; - kolisi paket; - kutusu 1) sanduce za pisma 2) pastanski pregradak; - pulu postanska marka; sansürü cenzura pisama; uçak - sı avioposta 2. posta, zgrada poste; ct. postane 3. voj. ordonans; posilni 4. grupa, smena (radnika); gece - sı nocna smena 5. tura, partija; - yapmak prevoziti, praviti ture; bu araba bütün eşyayı iki - da taşır ova kola svu robu prevoze u dve ture 6. radio stanica; Türkiye Radyo Difüzyon Postaları Turske radio difuzne stanice 7. veza; komunikacija; - yı kesrnek 1) prekinuti vezu 2) odustati od cega; - yı kestim, artık fakülteye devam etmeyeceğim odustao sam, necu nastaviti fakultet 8. gruba, ekipa 9. mor. trup, kostur (broda) 1O. voj. mesto, polozaj, punkt; gözetierne
798
- sı osmatracnica o - atmak v. - koymak; etmek sluzbeno sprovesti; privesti (u policiju); - götürmek strazamo sprovoditi; pratiti konvoj; /-ı/- koymak zaplasiti, zastrasiti; /-al - kurmak arg. skovati zaveru, zaveriti se (protiv koga)
!-ıl-
postacı 1. postar, pastanski sluzbenik 2. raznosac poste postacılık postanska sluzba; zanimanje postara; babam on yıl - yaptı moj otac je dese! gadina radio kao pastar
postahane v. postane postal p 1. postola, gruba obuca 2. devojcura, posrnula zena, drolja postalamak ak. 1. postali postom 2. arg. skartirati, odbaciti koga postalanmak pass. od postalamak postane posta, postansko nadlestvo poster paster postrestant post restant post scriptum dodatak pismu, post skriptum postutat log. postufat poşet
torbica; kesa
pot 1 skela, prelaz; - başı mesto iskrcavanja; mesto prelaza (preko reke) pot2 1. bora, nabor (na odeci-od loseg sivanja) 2. greska; pogresan korak; - kır mak napraviti gaf, uciniti pogresan korak 3. koketa, kaciperka; namigusa 4. arg. poker 5. jednak ulog (svih igraca u pokeru) o - gelmek lose ici (o poslu) - yeri slaba tacka, manjkavost (posla) pota hem. posuda (za topljenje metala) potansiyel fiz. potencijal, potencijalna, skrivena snaga ll potencijalan; - enerji potencijalna energija potas hem. potasa potasyum hem. kalijum
prelüt potin kratka cizma , potkal mor. boca s pismom (baca se u more radi obavestenja o udesu b roda) potlaç (-cı) ritualna gozba (kod lndijanaca) potlanmak nabirati se, borali se (o odelu)
pörsük osusen, smezuran; oronuo, iznemogao pörsüklük smezuranost; oronulost pörsümek smezurati se, uvenuti; oronuti pörtlek nar. izbuljen (o ocima) pörtlemek bez/. izaci, iskociti, iskolaelli (o ocima)
potpuri muz. potpuri potuk 1 faltiran, plisiran
pösteki koza (ovcja ili kozja) ~ - atmak
potuk2 (-ğu) dijal. kamilje mladunce
fig. izlagati se opasnosti; /-ın/ - sini. çı
potur 1 v. potlu ll naborano mesto 2. poture, pelengace
karmak isprebijati, oguliti kozu; /-al - saydırmak opteretiti uzaludnim poslom; /-ın/ sini serrnek v. - sini çıkarmak; /-al - yi serrnek v. postu sermek; - yi sudan çı karmak iscupati se, izvuci se iz skripca
poturlu u
poturam~.
koje nosi poture
pound funta, engleska novcanıi jedinica poyra tuljac, glavcina (tocka) poyraz 1. severoistocni vetar 2. severna strana; - a çevirmek mor. uzeti severni kurs; odamız - a karşı nasa soba je okrenuta ka severu poyrazlamak duvati (o severcu} poz 1. poza; polozaj, drzanje; - almak pozirati, zauzeti polozaj; - takınmak (ili kesmek) fig. zauzeti pozu, navuci masku 2. foto. ekspozicija, eksponaza; - vermek eksponirati 3. fig. pozerstro, razmetanje pozisyon polozaj, pozicija; stanje; gol - u pozicija za gol; gol - una girmek doci u gol-poziciju (u fudbalu} pozitif 1pozitivan; ll foto pozitiv pozitivist.! til. pozitivistalı pozitivisticki; - okul jur. pozitivisticka skola pozitivizm fil. pozitivizam pozitron fiz. pozitron, pozitivan elektron pozitronyum pozitronijum pöçük nar. rep pöf uzv. fuj! pi! (za izrazavanje omalovazavanja, prezira, gadjenja)
prafa vrsta turske kartaske igre pragmacı
v. pragmatist
pragmacılık
v. pragmatizm
pragmatist pragmaticar pragmatizm fil. progrnalizarn pranga arh. okovi, lanci (na nogama osudjenika); - kaçağı okoreli zlocinac; 1-ı/ - ya vurmak staviti u okove prangalı
okovan, u okovima (o osud-
jeniku) praseodim hem. prazeodim pratik (-ği) ı praksa; uvezbanost, iskustvo ll praktican; koristan pratikleşrnek
postali praktican
pratiklik prakticnost pratisyen prakticar; opste prakse
-
hekim lekar
prefabrikasyon prefabrikacija prehistorik predistorijski prehistorya predistorija prekambriyen prekambrijski prelüt (-dü) preludijum
799
prens prens 1. princ 2. knez
profesyonel profesionalan profesyonelleşrnek
prenses 1. princeza 2. kneginja prensip (-bi) nacelo, princip; cf. ilke; itibariyla u nacelu, u principu; - sahibi principijelan covek prenslik 1. princevski polozaj, princevsko dostojanstvo 2. knezevina; Monako - i Knezevina Monako il
preparat preparat pres teh. presa; raulicpresa 2. muljaca
idrolik
h id-
pesbiteryen presbiterijanski presbiteriyenlik prezbiterijanizam presbitlik med. dalekovidost (staracka) presesyon astr. precesija preslemek ak. presovati, stezati prestij prestiz, ugled, uticaj presto muz. presto prezervatif prezervatif prim 1. fin. premija osiguranja 2. premija, nagrada 3. muz. prvi, osnovni ton primitif 1 primitivan, prvobitan; ct. ilkelll slikar-naivac
profesyonellik profesionalizam profil 1. mat. arhit. profil, presek 2. profil, izgled sa strane program program; - mucibince u skladu sa programom; öğretim - ı nastavni program programcı 1. programist 2. prodavac programa (u pozoristu, na koncertima)
programlama programiranje programlamak, programirati
projeksiyon 1. mat. projekcija 2. sin. kinoprojekcija; cf. gösterim projektör projektor; kinoprojektor proletarya proletarijat
proleterleşme
proletarizacija
propaganda propaganda; - yapmak propagirati, voditi propagandu propagandacı
propagator
problematik problematican
propagandacılık
prodüktivite produktivnost
prosedür procedura
profesör profeser (univerzitetasi vise skole) profesörlük 1. profesorsko zvanje, rang profesora 2. profesura, profesorsko mAsto
800
sis-
proje projekat, plan, nacrt; - dairesi projektantski biro 2. fig. zamisao
proleter proleter
prodüktör 1. sin. producent; cf. ya-· pımcı 2. proizvodjac
2.
ak.
programsız 1. bez programa 2. nesistematiean, nemetodican
priz el. utikac; cep, patron
problem 1 . mat. problem 2. problem; cf. sorun, mesele
programlaştırmak
programlı 1. programiran tematiean, metodican
primitivizm primitivizam
prizma prizma
profesionalizo-vati
se
propagandizam
prospektüs prospekt, katalog prostat
(-tı)
anat. prostata
Protestan re/. protestant Protestanlık
protestantizam
protesto protest; prigovor; - çekmek uloziti protest (pismeno); fin. protestirati
pulcu (menicu); /-ı/ - etmek 1) odbiti; ct. reddetmek 2) uloziti protest; - notası protestnanota protez 1. proteza; diş - i zubna proteza 2. gram. proteza; ct. ön türerne protojin geol. alpski granit protokol (-lü) 1. protokol; zapisnik 2. medjunarodni ugovor proton fiz. proton protoplazma bat. protaplazma prototip protatip prova proba (u raznim, znacenjima); elbise - sı proba odela; umumi - generalna proba; - yapmak probati (odelo, predstavu i si.) 2. tip. korektura; ilk - prva korekiura 3. probna voznja; probna plovidba 4. v. pruva providansiyalizm til. providencijalizam provizyon provizija provokasyon provokacija provotatör provokator prozodi /it. muz. prozodija prömiyer pas. premijera pruva mor. pramac, kljun broda; suprotan vetar
rüzgarı
psikanaliz psihoanaliza psikiyatr psihijatar psikiyatri psihijatrija pslkolog psiholog psikoloji psihologija psikolojik psiholoski psikolojizm psihopata psikopati psihopatija psikopatoloji psihopatologija psikopatolojik psihopatoloski psikoz psihoza
psişik
psihicki
puan 1. poen, bod (u sportu); - almak (ili kazanmak) osvojiti poen; dobiti poene (na testu); - durumu sp. tabela, stanje bodava; - hesabiyle yenmek pobediti na poene (u boksu) 2. mrlja, tacka (na tkanini) puaniandırmak
ak. dati poen
puantaj poeutiranje puanter vrsta lovackog psa puantör poenter puding 1. puding 2. geal. konglomerat (sljunka, stena) pudra puder pudralamak ak. (na) puderisati pudralık
pudra
v. pudriyer
şeker
secer u prahu
pudriyer pudrijera puf1 stolica bez naslona put2 uzv. uf! uh! puf böreği kul. piroska pufla 1 zaal. hpolarna patka, gavka (Somateria mollisima) ll napunjen perjem gavke O - gibi rnekan, rastresit puflamak zadihati se, tesko disati puhu (ili (Bubo bubo)
kuşu)
zaal. jejina, buljina
pul p 1. geal. skriljac, lisnac 2. krljust; ljuska, ljustura; balık - u krljust 3. plocica (u igri trik-trak) 4. marka (postanska, taksena); damga -·u taksena marka; posta - u postanska marka 5. teh. glavica eksera; podlozak, sajbna (za sraf) 6. novci6 (metalni) bir - etmemek ne vredeti prebijene pare 7. arg. lova 8. fleka, mrlja; - umrljan, uflekan pulat (-dı) p arh. celik; - gibi fig. sna2an, cvrst pulcu 1. prodavac maraka 2. filatelista
801
pulct.ıtuk
putculuk 1. trgovina markama 2. skupljanje maraka; filatelizam pullamak ak. 1. zalepiti (marku) 2. ukrasavati sljokicama (odelo); staviti bros; atlamak - ukrasavati
pusarık 1 maglovit; tmuran; fig. sumoran, turoban ll fatamorgana; ct. ılgın, serap
pusarmak zamagliti se, postali tmuran (o vremenu)
pullanmak ukrasavati se (sljokicama, brosevima) 2. ljustiti se, perutali se (o kozi)
pusat 1. arh. 1. sredstvo, orudje; ala! 2. oruzje; oklop 3. nar. stof za odelo
pullu 1. s markom, taksiran; - dilekçe taksirana molba 2. ukrasen sljokicama 3. prekriven krljustima 4. pegav; u flekama, taekast
pusatlanmak oruzjem)
pulluk (-!:ju) plug; derin sürme - u plug za duboko oranje pulsuz bez marke, netaksiran; - dilekçeler kabul olunmaz netaksirane molbe se ne primaju puluç (-cu) impotentan {muskarac) putuçluk impotencija, polna nemoc puma zool. puma {Puma concolor) punç {-çu) punc punt {-du) 1. pravo vreme, trenutak, prilika; - unu bulmak naci pravi trenutak, uluciti priliku; - una getirmek izabrati pogodno vreme 2. mor. pozicija broda; - tayini odredjivanje pozicije broda punto tip. tacka, punkt (mera za visinu slova, 0,376 mm.) puntolu: iri - krupnog sloga; küçük sitnog sloga pupa 1 1. mor. krma 2. {ili - rüzgar) povoljan vetar; - gitmek ploviti uz povoljan vetar; - seyri plovidba uz povoljan vetar; - yelken punim jedrima ll pozadi, straga, u ledja; rüzgar - esiyor vetar duva straga puro cigara, cigarilos pus 1 palac, col {2,54 cm.) pus2 1. bot. pepeljak, masak {na vocu) 2. crvlje gnezdo (na listu biljke) . 3. mahovina, lisaj (na stablu drveca) 4. izmaglica, sumaglica 5. krasta, korica (ob. na ovcijem vimenu)
802
pusatlandırmak
ak. naoruzati, opremiti
opremiti
se
{alatom,
pusatlı 1. opremljen, snabdeven (alatom, orudjem) 2. naoruzan; oklopljen
puset decja kolica pusla v. pusula puslanmak 1. pokriti se {lakom) maglom, postali maglovito {o vremenu) 2. zamagliti se, zamagljivati se {o staklu, prozorima, naocarima) puslu zamagljen, maglovit; tmuran pusmak {-ar) 1. {sa) kriti se, skrivati se 2. zamagliti se, spustiti se {o lakoj magli) pusu busija, zaseda {i voj.); - da bulunmak cekali u zasedi; - ya düşmek u pasti u zasedu; - ya düşürmek namamili u zasedu; - kurmak pastavili zasedu; ya yatma k vrebati, cekali u zasedi pusucu koji ceka u zasedi pusula 1 kompas, busola; - dolabı kutija za kompas; - ibresi {ili iğnesi) magnetna igla {kompasa); - gülü ruza pravaca {oznacene sırane sveta); - kerteleri kompasne crte {za oznaku stepena) - yı şaşırmak fig. izgubiti kompas, pomesti se, izgubiti glavu pusuıa2 1. pusula, cedulja, pisamce; etmek zapisati, zabeleziti 2. {ili hesap sı) racun {u restoranu i si.) 3. {ili seçim sı) glasacki listic pusulasız
bez kompasa; fig. smeten,
izgubljen puşt
p vulg. peder
pütürsüzlük puştluk
pederastija
put1 p 1. idol, kumir; - a tapıcı idolopoklonik; - a tapıcılık idolopoklonstvo 2. krst O - gibi kao statua, nem i nepomican; - gibi durmak stajati kao kip; kesilmek skamenili se, zapanjiti se put2 svileni konac, svilena nit putlaştırma
kul!, obozavanje;
şahsi
-
kul! licnosti putlaştırmak
ak. obozavati (kao idol)
putperest p idolopoklonik putperestlik idolopoklonstvo putrel noseca greda, traverza püf onom. duvanja; /-al - demek ugasiti, utrnuti (duvanjem); - etmek v. püfIemek o - desen uçacak ako ga dunes, odletece (govori se za veoma slabe); /-ın/ - noktası osetljiva i vazna tacka (posla i si.) püfkürmek 1. duvati, piriti, rasprsiti duvanjem 2. naduvati (obraze) püflemek ak. duvati, pirili (radi gasenja ili hladjenja) püfür: - - onom. pirkanja, carlijanja (vetra); rüzgar - - esiyor vetar piri püklü v. ekli pülverizatör pulverizator pünez patenini cavlic, rasnagl pürçek (-ği) 1 uvijen, grgurav, kovrcast; fig. zamrsen, zapetijan ll uvojak, kovrdza pürçeklenmek kovrdzati se, uvijati se, kudraviti se (o kosi) pürçekli s loknama, grgurav, kovrdzav pürçük nar. v. pürçek pürçüklü nar. mrkva püre kul. pire; patates - si pire od krompira püren nar. v. süpürge otu pürtük
(-ğü)
cvor, kvrga; izrastaj
pürtüklenmek postatı cvornovat, imati izrastaj pürtüklü neravan kvrgav, dzombast pürüz 1. neravnina, izbocina, hrapavost 2. fig. teskoca; smetnja, prepreka; - ayıklamak otkloniti smetnju, dovesti u red; - çıkmak iskrsnuti (o tesko6i); /-ın/ lerini gidermek otkloniti tesko6e; /-ın/ ünü düzeltmek 1) uglacati, poravnati 2) fig. dovesti u red, srediti; - temizlemek v. - ayıklamak pürüzlenmek 1. postali neravan (hrapav) 2. otezati se (o polozaju); iskomplikovati se, zapetljati se pürüzlü 1. neravan, hrapav 2. tezak, slozen, zapetijan pürüzsüz 1. ravan, gladak 2. prost, lak püskü v. eski püskül kicanka püskülcü izradjivac kleanki püskürme ı 1. rasprsivanje; - aleti rasprskivac 2. geol. erupcija (vulkana); cf. indifa ll rasprsen, rasut püskürmek ak. 1. strcati, rasprsivati (tecnost iz usta) 2. izbacivati, bljuvati lavu (o vulkanu) püskürteç (-ci) pulverizator püskürtrnek 1. caus, od püskürmek 2. voj. odbiti, odbaciti udar püskürtü lava püslü v. süslü püsür 1. krs, lom, smece 2. arg. prisipetlja, prisidjeldija; dosadna, nametljiva osoba pütür cvoric, kvrzica cama
o- -
sav u kvrzi-
pütürsüz bez kvrzica, gladak pütürsüzlük odsustvo izrastaja (kvr:Zica)
803
'i
:1 !
Rab (-bbi) a bog, gospod
radon hem. radon
rabbani a boiji, botanski
radyan geom. radijan
Rabbiaya -!o, boze moj
radyasyon radijacija, zrai:':enje
rabıt (-ptı)
a veza, spoj
a 1. veza, povezanost; spoj; bu iki cümle arasında - yoktur ne postoji veza izmedju ovih dveju recenica 2. odnos, veza; cf. ilişki 3. zavisnost 4. gram. arh. sveza, veznik 4. sistem, poredak rabıta
rabıtalı 1. povezan, logican; - bir söz logicna rec 2. pravilan; sistemalican 3. ozbiljan; uljudan, pristojan rabıtasız
1. nepovezan, nelogican 2. nepravilan; nesisternalican 3. nesredjen; nestalozen; neuljudan rabıtasızlık 1. neurednost, nesredjenost, zbrka 2. nepovezanost, nelogicnost 3. nepodesnost, nepodobnost (karaktera), neuljudnost
raca radza (indijski feudalni poglavar)
il,
raci (-i) a arh. koji se odnosi, koji se tice; bu sözler size - değildir ove se reci ne odnose na vas racon arg. 1. naCin, "fazon", "sema" 2. razmetanje, "duvanje"; - kesrnek 1) razmetati se, duvati se 2) suditi po izgledu radansa mor. metaini prsten na uzetu radar radar radarcı
1. radarista 2. arg. potkazivai:':
radde a stepen; cf. derece; - lerinde (ili - sinde) oko, priblizno; saat beş - lerinde oko pet sati; bir - ye kadar do izvesnog stepena, u izvesnoj meri radika bot. maslacak (Taraxacum officinale) radikal (-li) 1korenit, radikalan ll pot. radikal; - partisi radikalna partija radikalizm fi/. pot. radikalizam; cf. köktencilik
804
radyatör 1. radijator, grejac 2. auto. kiler, hladnjak (automobila) radyo 1. radio; radioaparat; - bağ radio-veza; - cihazı radioaparat 2. radio stanica; - dan (ili - ile) dinlemek slusati preko radija; - neşriyatı (ili yayımları) radio emisije; - oyunu radiodrama; Istanbul - su radio Istanbul lantısı
radyoaktif radioaktivan; med. radio izotopi radyoaktiflik, dioaktivnost
izetoplar
radyoaktivite
ra-
radyobiyoloji radiobiologija radyocu 1. prodavac radioaparata 2. radnik u radiostanici radyoelektrik radyo
(-ği)
etkinliği
radioelektrika
v. radyoaktiflik
radyo evi radio, radiostanica radyofoni radiofonija radyofonik radiofonijski radyografi 1. rentgenografija 2. rentgenogram, rentgenski snimak radyoizetop radioaktivni izotop radyolog radiolog radyoloji radiologija radyolu opremljen radijom, s radiom (npr. automobil) radyoskopi radioskopija radyotelegraf radiotelegraf radyoterapi radioterapija radyum hem. radijum raf a 1. polica, raf, etazer 2. pregradak,
rahmet pretinac O - a koymak (ili kaldırmak) fig. zanemarivati, prenebregavati, zastranjivati
rafadan meko kuvano, rovito Qaje) Rafizi a rafizit (pripadnik siitske sekte) Rafızilik
rafizitska sekta
rafinaj precisearanje rafine teh. preciscen, rafiniran rafineri rafinerija rağbet a 1. silna zelja, zudnja 2. privlacnost, popularnost, omiljenost; - ten düşmek izgubiti popularnost; izaci iz mode; /-al - etmek 1) zeleti, zudeti 2) imati sklonost prema cemu, zanimati se za; - görmek imati uspeha, biti na glasu
- lako; mirno o /-al - batmak pasti s konja na magarca (o onom ko na svoju stetu napusti dobar polozaj); - döşeği 1) odar 2) fig. lezaj, postelja; - döşeğinde ölmek umreti u svojoj postelji (u kuci); - dur! voj. (na mestu) voljno! (komanda); - durmak 1) voj. zauzeti stav "voljno" 2) mirno stajati, ne micati se; yüzü görmemek nikako nemali mira, ne znati za mir
rahatça 1. udobno, prijatno 2. lagano, polako rahatlatmak ak. uspokojiti, smiriti rahatlık 1. spokojstvo, mir; tisina 2. udobnost, konfor
rağbetsizlik 1 . nezainteresovanost 2. nepopularnost, neomiljenost
rahatsız 1. nespokojan, uznemiren, zabrinut 2. neudoban, neugodan 3. neraspolozen; bolestan; annem - moja majka je bolesna; majci mi nije dobro; etmek uznemiravati koga, smetati, dosadjivati kome; - olmak biti uznemiren (obespokojen); - almayınız! nemojte se uznemiravati!
rağm a: /-ın/ - ına uprkos, unatoc; bez obzira na; kuralların - ına uprkos pravilima, bez obzira na pravila
rahatsızlanmak, rahatsızıaşmak razboleti se, ne osecati se dobro; arkadaşım rahatsıziandı mom prijatelju je pozlilo
rağbetli 1. zeljan; sklon cemu 2. voljen, cenjen: trazen, pozeljan rağbetsiz 1. bez zelje; nezainteresovan 2. neomiljen, necenjen
rağmen
cf.
karşın;
a post. sa dat. uprkos, unatoc; her şeye - uprkos svemu
rahat a 1 1. mir, spokojstvo; odmor, pocinak; - ına bakın budite spokojni! ne brinite! nemojte se uznemiravati! - ına bakmak gledati samo svoj mir; /-ın/ - ını bozmak narusiti cije spokojstvo; - etmek odmarati se, uzivati u miru; - ı kaçmak izgubiti spokojstvo, obespokojiti se; - ı kalmamak nemali mira; - a kavuşmak smiriti se, uspokojiti se 2. udobnost, ugodnost, prijatnost: zadovoljstvo, milina 3. voj. polozaj "voljno" ll 1. spokojan, miran, lak; /-ı/ - bırakmak ostaviti na miru; hiç - değilim nikako nisam spokojan, uopste nemarn mira 2. lagodan, udoban, konforan; - bir daire konforan stan; - bir sandalye udobna stolica lll 1. spokojno, mirno, lako 2. udobno; lagodno, prijatno; -
rahatsızlık 1 . uznemirenost, zabrinutost; uzrujanost; /-al - vermek uzruja (va)ti, uznemiravati 2. bolesi
rahibe a monahinja, kaludjerica rahim (-hmi) cf. döl yatağı
a anat. materica, uterus;
rahip (-bi) a 1. monah, kaludjer (hriseanski) 2. svestenik, pop; pastor rahiplik monastvo; funkcija monaha rahle a stalak za knjige; stolic, naslon za citanje rahman a Bog, Milostivi rahmani bozji, bozanski rahmet a 1. sazaljenje, samilost, milosrdje; - okumak 1) moliti se za pokoj duse 2) sazaljevati, zaliti, blago postupati
805
rahmetli
2. kisa, bozji dar o !-al - okumamak ne zeleti kome dobro; - okutmak ispasti jos gore, nadmasiti (u negativnom smislu); bu harp evvelki harplere - okuttu ovaj rat je nadmasio prethodne ratove; gelen gidene - okutur zadovolji se onim sto imas! retko dolazi nesto boljel
rakip (-bi) a suparnik, rival, protivnik; konkurent; - çıkmak pojaviti se kao konkurant (riva!)
rahmetli, rahmetlik pokojni, pocivsi (o muslimanima) - babamız nas pokojni otac; - olmak umreti
rakit a arh. stajaca voda; nepomican;miran, tih: hava çok - vreme je veoma mirno
rahne p otvor, rupa, pukotina; voj. bresa; ct. gedik; - açmak probiti bresu; almak probusiti se, propustati vodu raht p arh. 1 . konjska oprema, amovi, orma 2. zasun, reza 3. pokucstvo 4. prtljag rahvan 1 ravan, rahvan üednomeran konjski hod koji ne trucka jahaca); - gitmek (ili yürümek) i6i rahvanom ll ( koji ide rahvanom) (koni) rakam a 1. cifra; broj; Romen broj 2. koficina, iznos rakamlamak, naciti ciframa
rakamiandırmak
ı
rimski
ak. oz-
rakamlı s cifrom, cifren; tek - sayılar jednocifreni brojevi; üç - sayılar trocifreni brojevi
raket reket (teniski) rakı
rakija; - alemi pijanka, terevenka
rakıcı
1 . rakidzija, pecar, proizvodjac rakije 2. ljubitelj rakije, onaj koji. rado pije rakiju rakıcılık
1. pecenje, proizvodnja rakije 2. trgovanja rakijom rakım
a nadmorska visina; cf. yükselti
rakıs (-ksı)
a 1. igra, ples 2. fiz. oscilacija, njihanje; - hastalığı med. horea, grcenje misica
rakibe a suparnica, rivalka rakik a osecajan, nezan; boleciv, dobrodusan
806
rakiplik rivaıstvo, supornistvo
bez
rakipsiz nopolisticki
konkurencije,
mo-
rakkas 1. igrac, plesac 2. klatno, setalica (sata); cf. sarkaç; - hareketi njihanje, setanje klatna rakkase a igraCica, plesacica rakkaslı
s klatnom; - saat sat sa klat-
nom rakor teh. spojnica zglob; kvacilo; koleno (cevi) raksetrnek plesati, igrati ralli auto reli ram p arh. poslusan, pokoran; - etmek potciniti, pokoriti, podvlastiti; /-al - olmak pokoravati se, povinovati se ramak a najmanja kolicina; /-al - kaldı samo sto nije, malo je trebalo da,.; bayılmasına - kaldı umalo sto se nije. ones~:~tio; düşmesine - kaldı umalo 8(o nije ramazan a ramazan (deveti mesec mesecevog kalendara); - bayramı praznik ramazana (posle posta) ramazanlık
jelo za ramazan
rami bot. ramija, kineska kopriva (Boehmeria nivea) ramp poz. rampa rampa 1 1. ief. rampa 2. voj. platforma, rampa (za lansiranje raketa i si.) 3. uspon (na putu ili pruzi) 4. spona, stega, klanfa 5. ief. platforma za utovar (na stanici) 6. mor. ploveci dok rampa2
mor. uzduzni doticaj (pris-
rastık
tajanje) dva broda; /-al - etmek 1) pristajati; gemi rıhtıma - etti brod je pristao uz kej 2) arg. privuci se stolu (bez poziva) randa mor. sosno jedro, straznje jedro randevu 1. vidjenje, susret, sastanak; mesto sastanka; /-dan/ - almak zakazati sastanak, ugovoriti sastanak; /-al - vermek odrediti, naznaciti sastanak; - su olmak imati sastanak; Yavuz'la - m var imam sastanak s Javuzom randevucu podvodac, vlasnik burdelja randevu evi burdelj, kupleraj randıman 1. proizvodnost; rentabilnost; 2. prinos, dobitak 3. ekonomicnost
raptiye a 1. spajalica (za papir); - makinesi heft-masina, heftalica 2. patenini cavlic, rajsnagl raptiyelenmek ak. pricvrstiti spajalicom (rajsnaglom) raptiyelemek pass. od raptiyelemek rasat (-dı) a astr. osmatranje; cf. gözleme; - vermek dati meteoroloski izvestaj; - etmek (ili yapmak) osmatrati rasatçı
opservator; osmatrac
rasathane a-p 1. astr. opservatorija 2. meteoroloska stanica 3. seizmoloski zavod rasıt
a arh. posmatrac; osmatrac; ct.
randımanlı
gözleyici
rant renta
raspa tiurpija (gruba) 2. strugaljka, strugalo; - etmek 1) strugati, turpijati; grebati, skidati; - taşı min. plavac
1. produktivan, proizvodan 2. koristan, probitacan, rentabilan
rantabilite rentabilnost, unosnost, probitacnost rantabl rentabilan, unosan, probitacan
raspacı
strugac; strugar, izradjivac
raspalamak v. raspa etmek
raporlu sa lekarskim izvestajem; na bolovanju; meslektaşım - moj kolega je na bolovanju
rast: - gelinmek dat. bez/. sretati se, nailazati na; iyi bir yol arkadaşına - gelinebilir moze se sresti dobar saputnik; gelmek dat. 1) (su) s resti, sresti se sa kime (neocekivano) 2) pogoditi, potretili (cilj); beş taş attı ama hiç birisi - gelmedi bacio je tri kamena, ali nijedan nije pogodio 3) polaziti za rukom, uspevati; bugün her işim - geldi danas mi je sve polazilo za rukom; - getirmek 1. ak. naici, nabasati; steci, dobiti (zeljeno) 2) naci, docekati (trenutak, priliku) 3) pomoci, pomagati; Allah işinizi - getirsin neka vam bog pomogne u vasim poslovima; - gitmek dobro ici, ici od ruke; işlerim - gidiyor poslovi mi idu dobro
raportör izvestac reporter; referent, izvestilac
rastgele ı slucajni, proizvoljan, ma koji, bilo koji lı slucajno, nasumce
rantlye rentijer ranza lezaj, krevet (na brodu, u vozu) rap: - - onom, reskog, strojevog koraka trum! tram!; - diye durmak iznenada stati rapor 1. izvestaj, referat; raport; - getirmek dostavili izvestaj; - etmek (ili vermek) podneti izvestaj; raportirali 2. lekarski izvestaj, lekarsko uverenje (o bolovanju); bolovanje raporcu izvestilac; izvestac
rappadakiznenada rapsodi muz. /it. rapsodija raptetmek ak. dat. vezivati, spajati, pripajati, pricvrscivati
rastık (-!~ı) 1. min. antimon; surma (kozmeticko sredstvo) /-al- çekmek stavljati surmu, bojiti antimonom (obrve, kosu); - taşı antimonovo staklo 2. bot. glavnica; - hastalığı zitna snet
807
rastlamak re muz. re (nota)
rastlamak v. rast gelmek rastlanmak v. rast gelinmek rastlantı slucaj, slucajnost; susret; - yla slucajno
slucajni
rastlaşmak s ile 1. (su) sretati se 2. padati u isto vreme, podudarati se
i ' ı
i
rasyonalist cionalisticki
racionalista
ll
ra-
rasyonalizasyon racionalizacija rasyonalizm til. racionalizam; cf. usçuluk rasyonel 1 . racionalan; razuman 2. mat. racionalni; - sayı racionalni broj raşe
a drhtanje, treperenje; nemir, uz-
rujanost raşitizm
med. rahitis, engleska bolesi
ratanya bot. ratanija (Krameria trianda) ratıp (-bı)
a vlazan, mokar
raunt (-du) runda ravent (-di) a bot. roved, rabardar (Rheum) ray kolosek, tracnice; - dan çıkmak ispasti iz tracnica (o vozu); fig. ispasti iz kolotecine (o poslu i si.); - döşemek postavljati tracnice; - girmek fig. ukoloteciti se rayiç (-ci) a 1 1. trazen, kurentan (za robu) 2. koji je u opticaju (novac) ll kurs, tr.Zisna cena; - fiyat tr.Zisna cena; resmi zvanican kurs
reaksiyon 1. reakceja, reagovanje; cf. tepki 2. hem. reakcija; ct. tepkime 3. po/. reakcija; ct. irtica reaktör fiz. reaktor (atomski) realist (-ti) ı realista ll realisticki realistçe realisticki realite realnost, stvarnost; ct. gerçeklik; - ye dönmek okrenuti se stvarnosti realizm umet. realizam reaya a ist. 1. raja (nemuslimanski podanici Osmanskog carstva 2. fig. Hriscani rebap (-bı) a rebab (orijentalni muz. instrument) rebiyülahlr rebiulahir (cetvrti mesec arapskog mesecevog kalendara) rebiyülevvel a rebiulewel (treci mesec arapskog mesecevog kalendara) recep (-bi) a redzeb (sedmi mesec arapskog mesecevog kalendara) recim (-emi) a kamenovanje recmetmek kamenovati; ct.
taşlamak
reçel p recelj, dzem; slatko reçelci prodavac recelja reçete 1. recept; - gibi necitak (o rukopisu) 2. fig. metod, nacin reçeteli na recept (o leku) reçine drvena smola, kalofonij; - ver(ili yağı) smolasto ulje
rayiha a miris
miği
rayihalı
redaksiyon 1. redakcija, redigovanje; ikinci - u druga redakcija romana 2. redakcija, urednistvo; - heyeti (ili kurulu) redakcijski odbor
mirisan, mirisljav
razakı rezakija (krupnozrno belo grozdje od kojeg se dobija najbolje suvo grozdje) razı
a saglasan, zadovljan;
/-ı/
- etmek prihvatiti voljiti; /-al - olmak (ili gelmek) saglasiti se, sloziti se, biti zadovoljan cime; ben buna - değilim ne zlazem se s time, nisam saglasan
808
romanın
redaktör redaktor; urednik redaktörlük redaklarski posao reddedilmek pass. od reddetmek reddetmek ak. 1. vracati (po) vratiti
rejim (natrag) 2. odbijati, odbacivati, ne prihvatati 3. lisiti (nasledja), ne priznati za naslednika 4. poricati, osporavati; izuzeti (sudiju) reddiye a (pismena) odbrana, pobijanje reddolunmak v. reddedilmek
reformcu reformista, pristalica reformi reformculuk, formizam
reformizm
po/.
re-
regaip (-bi) a re/. noc zaceca proroka Muhameda reglan vrsta pelerine
redif a arh. voj. rezerva; cf. yedek; alayı rezervni puk 2. rezervista; - leri çağırmışlar pozvali su rezerviste 2. /it. redif (rec ili grupe reci koje se ponavljaju iza rime u svakom stihu)
regülatör teh. regulator reha p arh. oslobodjenje, spas rehabilitasyon med. rehabilitacija
redingot redengot redresör el. ispravljac; cf.
doğrultmaç
redüksiyon redukcija reel realan, stvaran; - gelir realni dohodak reeskont fin. reeskont, ponovni eskont
rehavet a 1. mlitavost, tromost iscrpljenost; cf. gevşeklik; - basmak (ili çökmek) osetiti slabost rehber p 1. vodja 2. vodic,putovodja 3. vodic, podsetnik; telefon - i telefonski imen ik
refah a izobilje, blagostanje; dobrobit; cf. gönenç; - içinde yaşamak ziveti u izobilju, udobno ziveti
rehberlik 1. vodjenje, predvodjenje, vodjstvo 2. zanimanje vodica; /-al - etmek 1) predvoditi 2) pratiti, voditi, biti vodic
retakat (-ti) a 1. pratnja, pratioci; /-ın/ inde bulunmak biti u cijoj pratnji; - etmek pratiti; - gemisi prateci brod, brodpratilac; - müfrezesi prateci odred; - topçusu prateca artiljerija 2. muz. pratnja; cf.
a 1 zalog, kaucija; hipoteka; hipotekama banka; - e bırakmak zalagati; davati u hipoteku; - e koymak v. - e bırakmak; /-ıl - vermek zaloziti, dati kauciju ll dat u zalog, zalozen
eşlik
rehin~a
referandum referendum; sprovesti referandum
yapmak
referans 1. referenca, preporuka; savet 2. biol. reterenca retetmek 1. (po) dizati 2. ukinuti, ponistiti, lisiti; rütbesini retettiler lisili su ga c ina refik a arh. 1. prijatelj. drug 2. suprug, muz refika a arh. supruga, zena
talac; cf. tutak
reis a 1. predsednik; cf. başkan; devlet - i set drZave; mahkeme - i predsednik suda 2. kapetan malog broda; belediye i gradonacelnik o - efendi (ili ülküttap) ist. ministar spoljnih poslova (u Osmanskom carstvu pre Tanzimata) reisicumhur a predsednik republike; cf. cumhur başkanı reislik 1. polozaj predsednika 2. predsednistvo; cf. başkanlık reji 1. rezija, uprava duvanskog monopola 2. poz.sin. rezija
refleks refleks reflektör reflektor reform reforma; cf. agrarna reforma
rehin
bankası
ıslahat;
toprak - u
rejim 1. po/. rezim, oblik vladavine 2. nacin zivota, rezim 3. dijeta; - yapmak drzati dijetu 4. kura, lecenje; zayıflama - i
809
rejisör
kura za slabljenje 5. gazdovanje, upravljanje; uredjivanje, regulisanje; Ithalat i regulisanje, rezim uvoza rejisör reziser, reditelj;
ct. yönetmen
rejisörlük zanimanje rezisera; ct. yönetmenlik; - etmek rezirati, baviti se rezijom rekabet a 1. suparnistvo, rivalstvo; ct. 2. nadmetanje, takmicenje, konkurencija; - e galebe etmek pobediti u konkurenciji; serbest - slobodna konkurencija yarışma
rekabet a arh. mucanje, zamuckivanje rekat a re/. rekjat, recat (stajanje, pregibanje, padanje nicice prilikom namaza) rekhim reklama, ekonomska propaganda; - etmek reklamirati; - filmi reklamni film; f-al - yapmak reklamirati, praviti reklamu; ışık - ı svetleca reklama; radyo - ı radio raklama reklamcı
reklamer, covek koji se bavi
reklamom reklamcılık
reklamiranje, ekonomska
propaganda
pesak; - atmak (ili dökmek) gledati u pes ak remilci gatalac peskom remiz (-mzi) a 1. znak; simbol; simge, sembol 2. enigmatski izraz
renelde p tuzan, zalostan, ucveljen; /-ı/ - etmek rastuziti, razalostiti rençper p 1. nadnicar; argatin 2. ratar, tezak; ct. ç!ftı;-i rençperlik 1. nadnicenje; argatovanje 2. ratarstvo, zemljoradnja rende p 1 . strugalo, strugaca 2. reride, blanja 3. otirak, izribak; peynir - si strugan sir; - talaşı treske, strugotine, suske rençper p 1. nadnicar; argatin 2. ratar, tezak; ct. çiftçi rençperlik 1. nadnicenje; argatovanje 2. ratarstvo, zemljoradnja rendep 1. strugalo, strugaca 2. rende, blanja 3. otirak, izribak; peynir - si strugan sir; - talaşı treske, strugotine, suske
rendelemek ak. 1. rendisati, strugati, blanjati (dasku) 2. istrugati na rende (ren, krompir i si.)
rekolte godisnji rod, letina; - almak tig. poznjeti rekor rekord; - kırmak oboriti rekord; kurmak postaviti, postici rekord; - onaylanması sp. zvanicno priznavanje rekarda; - sahibi olmak postati rekorder; yapmak v. - kurmak rektör rektor rektörlük 1. rektorstvo, polozaj rektora 2. rektorat, rektorov ured rakzetrnek ak. pobosti, zabiti (u zemlju); zasaditi remel a remel (naziv jednog pesnickog metra) remi remi (vrsta kartaske igre) remil a gatanje peskom, gledanje u
810
ct.
rendelemek pass. od rendelemek rendeli 1. rendisan, obradjen rendetom; - tahta rendisana daska 2. opremljen rendetom rengarenk
-
(-ği)
raznobojan, saren
renk (-gi) p 1. boja; boja lica; pigment; ı atmak 17 izgu~iti boju; pobledeti (o
licu) 2) izbledeti, izandjati (o tkanini); dobiti boju; - cümbüşü mesavina razlicitih boja; - i çalık (ili dönük) 1) izbledeo, izandjao 2) bez boje, bled, -i kaçmak 1) pobledeti, prebledeti 2) izbledeti; - katmak v. - vermek; - - raznobojan; fig. raznolik, sarenolik; - olmak 1) menjati se u licu 2) ne znati kuda se denuti (od uzbudjenja); - i uçmak v. - i atmak; - i uçuk bled, bledolik; - verbağlamak
resital rnek dati zivost, razveseliti; kolorisati; ana - ler glavne boje; koyu - ler tamne, zatverene boje; sıcak - ler tople boje; soğuk - ler hladne boje; tamamlayıcı - kompıementarna boja 2. fig. izgled, vid, forma, karakter; - almak dobiti kakav izgled; ini belli etmemek v. - vermemek; /-ı/ - i değşitirmek dobiti drukciji obrt (o poslu, situaciji i si.) 3. miız. boja zvuka (tona) 4. arh. lukavstvo, prevara; /-al bir - geçirmek (pre)farbati, nasamariti koga o ten - e girmek1) menjati se u licu, crveneti (od stida i si.) 2) menjati misljenje,biti kolebljiv; /-dan/ - vermemek ne davati izgled; skrivati (oseeanja misli); bin - e girmek v. - ten - e girmek renkgideren hem. odstranjivac boja, sredstvo za skidanje boja renk boje
körlüğü
daltonizam, slepilo za
renkkörü daltonista renklemek bojiti, bojadisiti, farbati renklendirmek caus. od renkfenrnek renklenmek 1. pass. od renklemek 2. dobiti boju 3. fig. zivahnuti, zivnuti renkli 1 . u slozenicama= bojan; tek jednobojan 2. obojen, u boji; - film film uboji; - fotograf fotografija u boji; - işit me psih. sinestezija 3. muz. zvucan, jasan (glas) 4. fig. veseo, zivahan; - bir toplantı veseo skup renklilik koloritriost; kanja)
ra~obojnost
(sli-
renkölçer kolerimetar renksemez fiz. ahromatiean (o socivu) renkser fiz. hromatican renksiz 1. bez boje, bezbojan 2. fig. bled, bezbojan 3. fig. nestalan, vetropirast, vetrenjast
renk yuvarı astr. hromosfera renyum hem. renijum reorganizasyon reorganizacija reosta el. reostat repertuar poz. replika resen a 1. arh. licno, sam 2. sluzbeno, ex officio resepsiyon 1. prijem; - vermek prirediti prijem 2. recepcija (hotela i si.) reseptör 1 . fiz. prijemnik, prijemni aparat; ct. almaç 2. slusalica (telefonska) resesi biol. recesivan resif geog. greben, sprud, podvodna st e na resim (-smi) a 1. slika; crtez; ilustracija; - yapmak slikati, portretisati; crtati; - yazı piklogram 2. slikanje, slikarstvo; cirtanje; çizmek crtati; slikati; - sergisi slikarska izlozba; teknik - i tehnicko crtanje 3. fotografija; /-ın/- ini almak 1) fotografisati, slikati 2) portretisati; - çekmek (ili çı karmak) fotografisati 4. oblik, izgled, lik; vid; ana - opsti izgled; haç - i u obliku krsta, krstast 5. svecanost, svetkovina; ceremonija; cf. tören; - i geçit (ili geçit - i) parada, smotra - i selam (ili tazim) pocasni pozdrav' odavanje pocasti 6. porez, dazbina, namet; - den muaf oslobodjen dazbina; gümrük - i carina 7. zvanicnost, formalnost resiınci 1. slikar, zivopisac; ct. ressam 2. fotograf 3. ucitelj slikanja
resimiemek ak. ilustrovati resimli ilustrovan; - dergi (ili mecmua) ilustrovani casopis resimlik 1. ram za slike 2. album resimsi /it. slikovit, zivopisan (izraz, stil) 2. pitoreskni
renksizlik bezbojnost (i fig.)
resim yazı, resimyazım hijeroglif
renktaşlik
resital (-li) 1. recital 2. solislieki koncert
zoof. homohromija; mimikrija
811
resmen resmen a 1. sluzbeno, zvanicno 2, formalno; ceremonijalno 3. jasno, odredjeno, kategoricno resmetmek ak. 1. slikati; geom. opisivati (krug, putanju)
crtati 2.
resmi a.1. zvanican; sluzben;- dil zvanicni jezik; - elbise uniforma; - gazete sluzbeni glasnik, slui:beni list; - · kabul zvanicni prijem; - merci zvanicna instancija; - nikah gradjanski brak; - yayınlar zvanicne publikacije 2. formalan; ceremonijalan, 3. opisan, nacrtan; - hendese nacrtna geometrija resmilik v. resmiyet resmiyet (-ti) a zvanicnost, zvanıcan karakter (stvari); (bir işi) - e dökmek dati zvanican karakter ressam a 1 . slikar; tezyinat - ı dekorater 2. crtac; teknik - ı tehnicki crtac ressamlık slikarstvo, likovna umetnost; - yapmak baviti se slikarstvom
rest 1. ostatak 2. ulog (u igri); /-a/ çekmek fig. staviti sve na kartu, staviti na kocku !i
restoran restoran restorasyon restauracija restore: - etmek restaurirati resul (-10) are/. prorok, bozji poslanik resülmal (-li) a ek. osnovni kapital; cf. sermaye reşit
a arh. zreo, punoletan; cf. ergin
ret (-ddi) a 1. odbijanje, odbacivanje; odricanje; - cevabı odreean, negativan odgovor; - hakkı pravo veta 2. pobijanje, poricanje, opovrgavanje 3. jur. izuzimanje, izuzece (sudije i si.) 4. odricanje, nepriznavanje (blize rodbine) retorik vora
(-ği)
retorika, vestina lepog go-
reva p pogodan, podesan, na mestu; -
812
görmek (ili görmemek) smatrati ili ne smatrati pogodnim revaç (-cı) a prodja, potraznja, promet (robe); cf. geçerlik; - bulmak (ili - ta olmak) 1) imati dobru prodju (o robi) 2) fig. naci odziv, naici na sirok odziv revak (-kı) a arh. natkriven hodnik, trem, sundurma revan p koji ide; koji prolazi (tece) etmek teci, proictziti; - olmak teci, proticati (o vodi) revani revanija, rahvanija (slatko jelo od brasna, jaja, secera i masla) reverans naklon, klanjanje (savijanjem noge u kolenu) revir voj. sanitetsko odelenje, lazaret; stacionar revizyon revizija, kontrola, pregled; /-ı/ - dan geçirmek podvrgnuti kontroli; yapmak kontrolisati, vrsiti reviziju revizyoncu revizor, kontrolar revizyonizm revizionizam revnak arh. sjaj; raskos revolver revolver, pistolj; cf. tabanca revü revija rey a 1. arh. misljenje, pogled, sud; /-in/ - ini almak traziti cije misljenje; - ini beyan etmek izneti svoje misljenje 2. jur. glas (izborni) cf. oy - hakkı pravo glasa; e koymak staviti na glasanje; - puslası glasacki listic; - lerin sayılması prebrajanje glasova; - vermek 1) dati misljenje 2) glasati 3. glasanje reybiye a arh. skepticizam reyhan a bat. bosiljak bastenski (Ocimum basilicum) reyon odeljenje, odeljak (u robnoj kuci); konfeksiyon - u odeljenje konfekcije rezalet a sramota, bruka; skandal; karmak izazvati, napraviti skandal
çı
rintlik reze 1 reza, zasun, baglama
potcinjavanje, pokoravanje; /-al - etmek 1) ukazivati paznju, postovati, uvazavati 2}
reze2 sitni opiljci
slediti, potcinjavati se . rezede (ili - çiçeği) bot. rezeda, katanac (Reseda luteola) rezelemek ak. zakracuniti, zamandaliti, zatvoriti rezom rezene bot. divlja mirodjija, morac, komcrae (Foeniculum vulgare) rezerv rezerva rezervasyon rezervacija; - yapmak rezervisati (hotel, kartu i si.} rezidans rezidencija; zidencija
yazlık
- letnja re-
rezil a sraman, skandalozan, necastan; - etmek osramotiti, oljagati; - olmak biti osramocen
/-ı/
rezilce s ram no, skandalozno rezillik v. rezalet rezistans fiz. v. direnç rezonans rezonancija rı h
p sitan pesak (za susenje mastila)
rıhdan
p peskovnica; sanduk, kutija za
pesak rıhtım p kej, mol; obal$ki nasip; - rüsumu taksa za vezivanje broda; lezarina (za brod)
rı ka
vrsta arapskog rukopisa
a 1. saglasnost, pristanak; /-ın/ almak dobiti ciju saglasnost; /-al göstermek sloziti se, pristati; - sı olmak sloziti se, odobriti, dati pristanak; - sını vermek dati saglasnost, saglasiti se 2. zelja, htenje 3. mirenje·sa sudbinom rıza
sını
rızık (-kı)
a hrana, sredstva za zivot, nasusni hleb; - ını temin etmek zaradjivati za zivot, obezbediti nasusni hleb riayet a 1. postovanje, uvazavanje; görmek biti postovan, biti okruzen paznjom 2. pridrzavanje, postovanje (zakona);
riayetkar a-p pazljiv, ljubazan, pı'e dusretljiv riayetsiz nepazljiv, neljubazan, nepredusretljiv riayetsizlik 1. nepostovanje, nepaznja, neljubaznost 2. nepostovanje, krsenje (zakona) rica a molba; /-al - da bulunmak (ili /dan/ - etmek) moliti koga; - ederim, yapmayın şunu molim vas, nemojte to ciniti; size (ili sizden) bir - m var imam jednu molbu za vas ricacı
molilac
rical (-li) a: devlet - i drzavnici, velikodostojnici ricat a arh. voj. povlacenje, odstupanje; cf. çekilme, gerileme; - etmek povlaciti se, odstupati; - hattı linija povlacenja; hattını kesrnek preseci liniju povlacenja rikkat (-ti) a 1. osetljivost, neznost, delikatnost 2. saosecanje, sazaljenje; - e gelmek sazaiili se; - verici za zaljenje; dirljiv, ganı.itljiv rikkatli osetljiv, nezan; zalostivan, saosecajan; dirljiv rimel maskara (preparat za bojenje trepavica) rimellemek·bojiti, mazati trepavice rimeili ukrasen maskaram rina (ili-
balığı)
zoo/. v.
tırpana
ring sp. ring ringa zool. haringa, sledj (Ciupea harengus) ri nt (-di) p veseljak, lola, boem rintlik veselje, pirovanje, terevenka; raskalasnost
813
risale rlsale a arh. brosura, mala knjiga
robotik {-!ji) robotika roda mor. namotaj, kolna, kalem (uzeta);- etmek skupiti, namotati (uze)
risk (-ki) rizi k ritm (-tmi) ritam; tempo
rodeo rodeo
ritmli ritmik ritmican rivayet a 1. pricanje, pripovedanje, kazivanje; - etmek pricati, pripovedati 2. glas, glasine, fama; cf. söylenti; - e göre kako se prica, prema glasinama; son günlerde dolaşan - lere göre prema glasinama koje kruze u poslednje vreme 3. tumacenje, verzija <> - bileşik zamanı gram. subjektivna modalnost, slozena subjektivna forma riya a dvolicnost, licemerje; cf. iki yüzlülük 1 \'
li
ıi
ll
" H 'i
ii
ıı
ı
1 1
lı
ı;,
'ı!
il 1;
li
lll \\
riyakar a-p licemeran, dvolican; cf. iki yüzlü riyakarlık
licemernost, dvolicnost
riyal 1. rijal (novcana jedinica lrana, Jemena i Saudijske Arabije) 2. cetvrtina vrednosti spanske pezete riyala ist. mor. 1. kontraadmiral 2. brod pod zastavom kontraadmirala (u Osmanskom carstvu) riyaset a arh. predsednistvo; cf.
baş
:ı
kanlık
ıı
riyazet a arh. 1 . asketizam, isposnistvo 2. dijeta
li
;ı
fi
1
r:
i
ı:
riyazi matematicki riyaziye a matematika riyaziyeci matematicar; profesor matematike riyolit (-ti) geo/. riolit, liparit riziko rizik rizikolu riskantan, rizican roba 1. arh. v. ruba 2. zabo, cipka na grudima (na spavacici i si.) robalı
sa cipkom (spavacica, kosulja)
robot robot (i fig.)
814
rodyum hem. rodijum (Rh) roka bot. rukvica, rokula (Eruca sativa) roket (-ti) raketa; - atmak 1) ispaliti raketu 2) lansirati raketu; - motoru raketni motor; tenvir - i osvetljavajuca raketa raketatar bacac raketa roketli raketni rokoko umet. rokoko rol (-lü) uloga (i fig.); - almak prihvatiti ·ulogu; - üne çıkmak nastupati u ulozi, igrati ulogu; - dağıtımı podela uloga; - kesrnek pretvarati se, pritvorno se ponasati oynamak 1) igrati ulogu (u drami, na filmu) 2. fig. imati znacajnu ulogu u cemi, biti uticajan; - ü olmak imati uticaj; /-dal sahibi olmak fig. igrati u cemu ulogu, imati udela; - yapmak ne biti iskren, pretvarati se, licemeriti rom rum roman /it. roman; realist - realisticki roman; tarihhi - istorijski roman; tefrika roman u nastavcima romancı
romanopisac, romansijer
romanesk romaneskni, uzbudljiv; raspevan romanlaştırmak
ak. romanizovati, ob-
raditi u vidu romana romans /it. romansa romantik (-ği) ı 1. romantika 2. romanticar, pisac koji stvara u duhu romantizma ll romantican, masıavit romantiklik 1. romanticnost 2. v. romantizm romantizm /it. romantizam Romanyalı
'munije
Rumun,
stanovnik
Ru-
ruh romatizma med. reumatizam
röntgencilik 1. rendgenologija 2. arg.
romatizmalı reumatican
voajerstvo
Romen Rimljanin; _ rakamları rimski
röntgenlemek arg. krisom gledati zene
brojevi
röportaj reportaza
rondel, rondela teh. kolut, podmetac, podlozni prsten
röportajcı reporter, pisac reportaza
rop (-bu) haljina (od teske tkanine) rosto na kriske isecenomeso rot aulo. sipka ubacivanja (menjaca) rota
mor. kurs, pravac; -
yı
değiştirmek promeniti kurs (i fig.); - ya devam .etmek slediti kurs; - emri zapovest za promenu kursa ratasyon rotacija, promena polozaja ja (funkcije, mesta) rotatif 1 rotacioni ll (ili - makine) rotaciona masina
röportajcılık
posao reportera
rötar zakasnjenje, kasnjenje; - yapmak kasniti, imati zakasnjenje (o vozovima) rötarlı
nimiz -
u zakasnjenju, koji kasni; trenas voz kasni
dır
rötuş retuş; rövanş
ruam
sa
- etmek retusirati
revanş
a vet. sakagija (bolest konja)
ruba arh. odelo, odeca rubai a /it. rubaija, katren
rotor fiz. rotor
rubidyum hem. rubidijum
roza vrsta ruzicastog dijamanta
ruble rublja (novcana jedinica SSSR-a)
rozet rozeta, znacka rölans relans (u pokeru) rölatifi relativan, odnosan; cf. nispl, bağıntılı
rölativite lovljenost rölativizm
Rufai rufai (pripadnik rufaijskog derviskog reda osnovanog u XII veku) O bundan ötesine - ler karışır vrag se tu ne bi snasao (o zamr8enom sıa·nju) Rufailik, Rufaiye rufajski derviski red
relativitet, fil.
odnosnost, · us-
relativizam;
cf.
ba-
ğıntıcılı k
rölyefreljef (vajarski i si.) römork prikolica (vozila) römorkör vucni brod, remorker, sleper Rönesans Renesansa; - devri epoha Renesanse röntgen rendgen; rentgenski snimak; ini almak zraciti, osvetjlavati rendgenskim zracima; - cihazı rendgen (aparat); - ışın ları rendgenski zraci; tedavisi radioterapija röntgenci 1. rendgenolog 2. arg. voajer
rugan 1 lak ll lakovan, lakiran; - çizme lakovane cizme ruh a 1. du h, dusa, psiha; cf. tin; - arpsihostenija; - bilgini psiholog; unu dökmek izliti dusu, izjadati se; göçü (ili sıçraması) re/. preseljenje dusa, meterrypsihoza; - haleti (ili hali) dusevno stanje; - hastası psihopata; - hekimi psihijatar; - sayrılığı psihopatija 2. re/. duh; çağırma nekromantija, prizivanje duhova; kötü - lar zli duhovi 3. fig. sustina, bit; 4. sablast, avet; fantom 5. zivost, bodrost, cilos! sende hiç - yok ti si bez ikakve energije 6. hem. esencija, ekstrak! 7. priroda, karakter, narav 8. jur. slovo, duh (zakona); O /-ın/- unu okşamak dopasli se kome; /ın/ - unu okumak poznavati koga u dusu, gınlığı
815
rubani citati cije misli; - u sıkılmak osecati dosadu, dosadjivati se; - unu teslim etmek dati bogu duslı-, umreti
rubani a arh. duhovni, nematerijalni; cf. tinsel 2. duhovni, klerikalni; - heyet svestenstvo; - reis duhovni poglavar ruhaniyet a. 1. duhovnost, nematerijalnost 2. cudotvorna moc svetaca
t!
:i '[
ruhban hovnistvo
a
arh.
svestenstvo,
du-
a monaski,
zivot,
is-
ruh bilimci psiholog; cf.
rulo 1. svitak, smotuljak; rolna 2. valjak, bejadisac (stamparski) Rum 1. Grk (koji zivi u islamskim zemljama) 2. ist. Vizantinac 3. Vizantija
Rumence munskom
ruh bilimsel psiholoski
ı
rumunski jezik ll na ru-
Rumi a arh. 1. vizantijski 2. anadolijski
ruhi a duhovni; psihicki
Rumluk 1. helenstvo, jelinstvo 2. grcka obtast, grcki reon
ruhiyat a arh. psihologija psiholog
ruhlu 1. s kakvom dusom, koji ima ... dusu; alçak - podao, gnusan; asil - blagorodan; zayıf - slabog duha, malodusan 2. fig. poletan, energican, aklivan
rumuz a 1. simbol; cf. remiz 2. hem. formula rumuzlu sa simbolarn Rus Rus Rusça 1 ruski jezik ll na ruskom
ruh ölçümü psihometrija
Ruslaştırmak
ruhötesi metapsihicki
ruhsat a odobrenje, dozvola; ovlascenje, punomocje; licenca; - tezkeresi dozvola; punomocje; licenca (dokumenat); - vermek 1) dozvoliti, dopustiti 2) opunomociti, ovlastiti opunomocen;
ak. rusizirati, rusificirati
rutenyum hem. rutenijum
ruhsal 1. psihicki 2. psiholoski
ovlascen, cenciran; autorizovan
Rumca novogrcki jezik
Rumen Rumun
ruhiyatçı
ruh bilimcilik psihologizam
li-
ruhsatname a-p pismena dozvola; punomocje; licenca ruhsuz bezivotan, bez zara; slab, neenergican; trom, mlitav Ruhulkudüs (-dsü) a ret. sveti duh (u hriscanskoj religiji) 2. arhandjeo Gavrilo (Dzebrail)
816
rulman teh. leziste, lezaj, Iager; bilyalı - kuglicni ıezaj
Rumelili Rumelijac
ruh bilimi psihologija; ct. psikoloji
ruhsatlı
rulet rulet
rumba rumba
ruhbaniyet posnistvo
ruhiyatçı
ruj ruz, boja za usne
· rutubet a vlaga, vlaznost; ct. nem; derecesi stepen vlaznosti; - izafi - relatvinva vlaznost; mutlak - apsolutna vlaznost rutubetlendirmek ak. (ov) laziti rutubenletmek vlaziti se; postati vlazan rutubetli vlazan; cf. nemli ruz p arh. dan ruzname p arh. dnevni red; 2. arh. kalendar rübap v. rebap rüciu (-u) a 1. vracanje; odstupanje,
rüzgar udaljavanje (od cega) 2. odricanje, po~ ricanje; povlacenje (sopstvene reci); sözünden - etmek odreci se svoje reci
rüçhan a arh. prednost, preimuestvo, prioritet rükü a ret. duboki naklon (pri molitvi) rükün {-knü) a glava, uticajno lice (drustva, zajednice) rüküp (-bü) a ukrcavanje (na brod) rüküş
neukusno odevena (zena)
rüsum a porezi, dazbine rüsumat 1. a uprava carina 2. danak, po rez i rüsup (-bu) a talog; cf. çökel rüsva, rüsvay p osramocen, obescascen, ponizen; - etmek osramotiti, poniziti, obrukati rüşeym
a embrion, zametak; fig. za-
cetak rüşt
a punoletnost, punoletstvo; cf. er-
ginlik rüştüye a ist: ruzdija (srednja skola u Osmanskom carstvu)
rüşvet a mito; - almak uzeti mito; vermek dali mito, podmititi, potkupiti rüşvetçi
podmitljivac; korupcionas
rüşvetçilik
podmitljivost, potkupljivost;
korumpiranost
rütbe a 1. stepen 2. rang, cin, zvanje; cf. aşama; - alameti oznaka, obelezje cina; - yi geri almak degradirati; rasciniti; - terfii napredovanje u cinu; - silsilesi hijerarhija, red po polozaju rütbeli sa kakvim cinom (rangom);> yüksek - sa visokim cinom, visokog ranga rüya a san; sanjarenje, mastanje; - sı ispuniti se, ostvariti se (o snu); larına girmek (bir şeyden) mnogo se up-
çıkmak
lasiti, prestrasiti se; - sında görememek fig. ne pomisljati da ce se desiti; - görmek sanjati; fig. mastati, sanjariti; /-ı/ - sında görmek usniti, videti koga u snu; - sında görse, hayra yarmamak ne moci poverovati, ne dati nikakvu verovatnocu; tabiri tumacenje snova; - tabir etmek tumaciti snove
rüyet a 1. gledanje, motrenje, posmatranje; vidno polje, vidik; - sahası vidno polje; - şahidi ocevidac 2. nadgledanje, kontrola, revizija 3. jur. rasprava, pretres; - etmek 1) posmatrati, motriti 2) kontrolisati, nadgledati 3) jur. suditi, voditi pr~tres
rüzgar p vetar; cf. yel; - almak biti izlozan vetru, nalaziti se na vetrovitom mestu; - avlamak proleteti, prohujati; ceketi vetrovka, vindjakna; - cereyanı promaja; - çıkmak podici se, dunuti (o vetru); - çiçeği bot. sasa (Anemone vulgaris); - güllesi ciklon; karşı - suprotan vetar; müsait - povoljan vetar O - gelecek delikleri tıkamak preduzeti sve mere, nista ne prepustiti slucaju; - eken fırtına biçer post. ko je posejao vetar, poznjece buru; - a tüküren kendi yüzüne tükürür post. ko pljuje uz vetar pljuje sebi u lice; her esen - a uymak upravljati se prema vetru rüzgar altı zavetrina; mor. leva strana broda (zaklonjena od vetra); cf. boca; - na düşmek upasti u zavetrinu rüzgar gülü mor. ruza pravaca vetrova rüzgarlı
vetrovit; izlozen vetru
rüzgarlık 1. stan-basta na krovu visoke zgrade; mala prislonjena zgreda 2. vetroban rüzgarsız
bez vetra, tih, miran (o vre-
menu, moru)
rüzgar üstü mor. strana broda okrenuta vetru; na vetar; cf. orsa
817
saadet a sreca, blazenstvo; - bahş etmek usreciti; - asrı Muhamedova era, period proroka Muhameda saadetli srecan saat (-ti) a 1. sat, cas; na vreme, u odredjeni cas; - lerce satima; - kaç? koliko je sali?; - beş pet sali je 2. vreme; - çemberi geog. vremenski pojas; - farkı vremenska razlika; çalışma - leri radno vreme; mahalli - lokalno vreme; mesai leri v. çalışma - leri; bu - te orada kimse bulunmaz u ovo vreme tamo nema nikoga; geç - lerde u kasno vreme, u sitne sate 3. sat, casovnik; - ayarı 1) doterivanje casovnika 2) tacno vreme; - e bakmak gledati u sat; - camı staklo na casovniku; - çalmak kucati, otkucavati (o satu); - gibi kao sat (raditi, biti tacan); kadranı brojcanik; - kulesi kula sa satom, sahat-kula; - ı kurmak navi(ja)ti sat; - minesi v. - kadranı; - rakkası satno klatno, setalica; - tutmak meriti vreme (satom); vurmak pokazivati vreme (zvonjenjem ili gongom); - yelkovanı minutna skazaljka; - yayı (ili zembereği) satna opruga; asma - zidni sat; cep - i dzepni sat; çalar - budilnik; duraklı - stoperica, sekundomer; güneş - i astr. suncanik, solarni casovnik; kol - i rucni sat; kontrol - i kontrolni sat; kum - i pescani sat; meydan - i ulicni, javni sat 4. teh. brojilo, sat; benzin - i benzinomer; gaz - i gasomer, plinomer; tazyik - i barometar O - başı durumu sormak svaki cas se raspitivati o kome (cemu); - başı (galiba) nastao je tajac (govori se kada tokom razgovora izneneda nastane cutanje); bu -! to je prilika! sad ili nikad! - on birde veoma kasno, na zalasku zivota; - i on birde bir buçuğu çalmak biti na zalasku, ziveti poslednje dane; - i - ine tacno na vreme, u minutu; - tamam! vreme! isteklo je vreme!
818
saatçi 1. casovni~ar, sa)dzlja 2. trgovac satovima saatçilik 1. zanimanje casovnicara, casovniearstvo 2. industrija satova 3. trgovina satovima saatli sa satom, sa satnim mehanizmom; - bomba bomba sa tempirnim dejstvom, tempirna bomba saatlik 1. vreme od jednog sata; casovni; bir - bir yol jednocasovni put; iki bir iş dvoeasovni posao; yarım - bir görüşme pOlucasovni razgovor; yedi - iş günü sedmocasovni radni dan 2. od sata, po satu (placanje); - ücret satnica, · placanje po satu saba v. kaba, saba sabah a 1jutro; - ları svako jutro; - tan od ranog jutra, od jutra; - akşam jutrovece, u savko vreme; - ı bulmal< v. sabahlamak; - a çıkmamak ne docekati jutro, umreti pre jutra (o bolesniku); - a doğru pred jutro; ı etmek v. sabahlamak;> - gazetesi jutarnje novine, jutarnji list; - lar hayrolsuni dobro jufro! - a karşı v. - a doğru; iyi - lar! d0 bro.jutro! ll ujutro; dün - juce ujutro; - - s ranog jutra, od ranog jutra; yarın - sutra ujutro O - köründe u rano jutro, pre svanuca; - ola hayır ola jutro je mudrije od veeeri sabahçı 1. nocni dezurni 2. ucenik prepodnevne smene 3. ranoranilac 4. nocobdija; arg. nocna ptica o - kahvesi nocna katana
sabahki jutarnji sabahlamak 1. ostati negde do jutra 2. provesti noc do jutra sabahleyin ujutro, izjutra sabahlı: ujutro i uvece sabahlık ı
akşamlı
svako jutro i vece, i
jutarnji ogrtac, kucni ogrtac ll
sabunlaşmak
za jedno jutro, od jednog jutra; bir posao od jednog jutra
iş
saban agr. plug, ralo; - baskısı v. demiri; - bıçağı (ili çapası) pluzni noz, crtalo; - demiri raonik; - keskisi v. - bı çağı; - kolu rukohvat pluga; - kulağı razgrnjaca pluga; - oku pluzna ruda; :.. sürmek orati, pluziti saban
kemiği
sabankıran
sabık
v.
anat. nosna pregrada kayışkıran
a prethodni; raniji, bivsi, eks
sabıka
a jur. recidiv, povratna krivica, ponovni prestup; lig. minulo, minuli dogadjaji sabıkalı
recidivist
sabır (-brı)
a strpljenje; strpljivost; veoma strpljiv (covek); /-ın/ - ı taş mak (ili tükenmek) izgubiti strpljenje o ın sonu selamet strpljen spasen
taşı
sabırlı
strpljiv, istrajan
sabırsız
nestrpljiv
sabırsızlanmak
izgubiti strpljenje, pos-
tali nestrpljiv
sabitleştirmek
ak.
uciniti
cvrstim
(tvrdim) sabitlik 1. tvrdoca, cvrstina 2. nepokretnost, nepomicnost 3. postojanost, stalnost, nepromenljivost 4. nepobitna istina, cinjenica sabotaj sabotaza; - yapmak sabotiratl sabotajcı
sabotaza; -
yapmak sa-
botirati sabotajcılık
sabotiranje
sabote: - etmek sabotirati sabretmek bez/. trpeti, podnositi; sabreden derviş muradına ermiş strpljenje dovodi do cilja; biraz sabredin! strpite se ma lo! sabuk v. abuk sabuklanma bunilo; delirijum sabun a sapun; - kalıbı komad sapuna; - köpüğü sapunski mehur; sapunska pena; - köpüğü (ili balonu) gibi dönmek nesiali kao sapunski mehur; tozu sapunski prah
sabırsızlık
sabun ağacı bot. sapunovo drvo (Sapindus saponaria)
sabi a arh. 1. dete 2. decak; devojcica
sabuncu 1. sapunar, sapundzija 2. prodavac sapuna
nestrpljenje; nestrpljivost; la nestrpljivo, nerzovno
sabit a 1. tvrd, cvrst; stabilan, nepokretan; lig. nepromenljive vrednosti, postojan; - bakış uporan pogled; - cephe stalni front; - fikir fiks-ideja; - fiyat fiksna cena; ,.. hedefler voj. nepokretni ciljevi; para cvrsta valuta; - renk postojana boja; ..,... yıldızlar nepomicne zvezde, zvezdenekretnice 2. mat. konstantan; - kemlyet konstantna velicina; - sayı apsolutni broj 3. odredjen, utvrdjen; - olmak 1) dokazati se; razjasniti se, postali jasno 2) biti postojan, ne menjati se sabite a 1. mat. konstanta 2. astr. nepomicna z\tezda, zvezda-nekretnica sabitleşrnek
ocvrsnuti, postali tvrd
sabunculuk sapunarstvo, proizvodnja sapuna sabunhane a-p fabrika sapuna, sapunarnica sabuniye a kul. skrobna alva (od brasna, putera i sirupa sapunjace) sabunlamak ak. (na) sapunati, trljati saponum sabunlanmak umivati se, prati se sapunom sabunlaşma
hem. saponifikacija, pret-
varanje u sapun sabuntaşmak
hem. saponifikovati se
819
sabunlaştırmak
sabunlaştırmak ak. hem. ponifikovati, pretvoriti u sapun
sa-
sabunlu sapunjav, sapunjast; -su sapuniea, sapunjaca sabunluk 1. kutija za sapun 2. {materijal) pogodan za sapun sabun otu v. çöven sabun
taşı
min. slaninae, steatit
sabura brodska balast; teret sac 1. pljosnat metalurski proizvod sacayağı, saçayak {-ğı) 1. tronozae {za kotao) 2. tig. triumvirat
saç 1 kosa; - ına ak düşmek prosedeti, poceti sedeti; - bağı traka za kosu; - ı başı ağarmak ostareti; - ını başını yolmak cupali kosu {u ocajanju); - biçimi frizura; - ı bitmedik yetim siroce od rodjenja; - ı bitmemiş novorodjence, beba; boyası boja za kosu; - bölüğü nar. kika, pleteniea; - dökülmesi opadanje kose; - ı el elinde 1) prinudno, po tudjoj volji 2) udata zena; - ları iki türlü olmak 1) imati prosedu kosu, delimicno osedeti 2) ostareti; - ına kır düşmek v. - ına ak düş mek; - larını örmek plesti kosu; - - a, baş başa gelmek uhvatiti se za kose, pocupati se {o zenama); - sakala karışmış neocesljan i neobrijan, sav zarastao, zapusten; - ından tımağına (kadar) od glave do pete O - safadan, tırnak cefadan uzar post. kosa se pusta u veselju, nokti u tuzi; - ını süpürge etmek pozrtvovano raditi, naprezali se {o zeni u domacinstvu); - ı uzun, aklı kısa post. duga kosa, kratka parnet saç2 {-çı) 1 lisnat metal; gvozdeni lim, emi lim; - mamulatı proizvodi od ernog !ima ll lisnat, od lisnatog metala; - levha ploca od ernog lima; - soba pec od ernog li ma saçak1 {-ğı) 1. streha, streja; nadstresniea; - buzu ledeniea 2. sirit, gajtan; resa, rojta, kita O - ı ateş sardı stvar je
820
postala ozbiljna; vatra je zahvatila strehu; - karanfil bot. ibrisim"karanfil {Dianthus superbis) saçak2 rasut, razbaean, rasejan; rascupan, razbarusen saçak bulut meteor. eirus, paperjast oblak saçak kök kitnjast koren, koren u sveznju {kod zitarica) saçaklanmak iskrzati se, poderati se {o krajevima adece) saçaklı 1. opsiven, ukrasen siritom {roj- · tama, resama) 2. sa strehom 3. nemarno, aljkavo odeven; neuredan 4. razbarusen, rascupan
saçalamak ak. rasipati, razbacivati, rasejavati {okolo) saçalanmak pass. od saçalamak saçı nar. sitan novae; - kılmak baeati sitan novae {na dan svadbe) 2. svadbeni poklon saçık
1. razbaean, rasut, rasejan 2. v.
açıksaçılmak 1. pass. od saçmak; saçılıp dökülmek 1) procerdati, profuckati, spiskati sav imetak 2. otvoriti dusu, kazali sve sto je u dusi
saçıntı
treska; otpaci; sacma, ocinci
saçıştırmak ak. 1. pomalo rasejavati, prosipati; prosuti 2. rasuti {slucajno) saçkıran
med.
alopeeija,
gubljenje
kos e saçlı s... kosom=kos; sarı - plavokos; siyah - erne kose, ernokos O - sakallı adam covek u godinama
saçma 1 1. gl. im. od saçmak 2. ribarska mreza, sertme, alov 3. sacma {zalov) 4. (ili - sapan) glupost, besmisliea; - söylemek govoriti gluposti, mlatiti praznu slamu ll glup, besmislen; apsurdan; iddia glupa tvrdnja
saf saçmacı
brbljivac, naklapalo, blebetalo
saçmak (-ar) 1. sejati, razbacivati; rasturati, rasipati; ateş - 1) zasipati vatrom (iz oruzja) 2. tig. ljutiti se, praskati, sevati; ölüm - sejati smrt; para - rasipati novac; saçıp savurmak cerdati, traciti (novac, imovinu) saçmalamak blebetati, govoriti gluposti saçmalık 1. mesto za drzanje sacme 2. besmislica, budalastina
saçula drveni kalup (za izlivanje) sadak
(-ğı)
arh. tobolac; ct. okluk
sadaka a milostinja; isi. sadaka, milosrdje; - isternek traziti milostinju, prositi; - vermek davati milostinju sadakat (-ti) a vernost, odanost, lojalnost; - borcu dug, obaveza vernosti; yemini zakletva na vernost sadakatil veran, odan, lojalan sadakatsiz neveran, nelojalan sadakatsizlik nevernost, nelojalnost; preljuba, supruzanska nevernost sadakor svilena tkanina (boje slame) sadalı
v.
sedalı
sadegöz zool. prosto oko, okce (insekata) sadeleşrnek pojednostaviti se, uprostiti
se sadeleştirme pojednostavljenje, simp-
lifikacija sadeleştirmek
ak.
uprostiti,
po-
jednostaviti sadelik
jednostavnost,
skromnost;
p~ostota
sadet (-di) a 1. predmet razgovora, tema, pitanje; - e gelmek vratiti se temi sade yağ, sağ od mleka, kajmak
yağ
mast koja se dobija
sadık a. 1. odan, privr2:en; /-al - kalmak ostati kome veran 2. stvarni, pravi, istinski
sadıklık
vernost, odanost, privr2:enost
sadıkane
a-p verno, odano
sad ır 1 (-drı) a. 1. grudi, prsa 2. srce; a şifa vermek biti na dusi, svidjati se, lezati rıe srcu 3. skr. od sadrazam sadır2 a arh. 1. koji proizlazi (proistice, izvire) 2. koji se zbiva (dogadja); - olmak proizlaziti, proisticati; pojavljivati se
sadaret (-ti) a ist. vezirstvo; vezirat sadasız
v.
sadist sadista sedasız
1. bezglasan, tih, bezvucan 2. gram. arh. suglasnicki, konsonantski sade p .ı 1. prost, jednostavan; skroman; - bir giysi skromno odelo 2. prostodusan, srdacan; bezazlen, iskren 3. cist, pravi, nemesan, . bez primesa; 4. nezacinjen; nezasladjen; - börek prazan burek (bez mesa, sira i si.); - kahve kafa bez secera; - suya bez zaprske, prost; suya çorba posna corba ll v. sadece o güzel prirodna lepota (zene, devojke) sadece samo, jedino, iskljucivo; ciglo; bir kitap almak için geldim dosao sam samo da uzmem jednu knjigu
sadistik sadisticki sadizm sadizam sadme a 1. udar, udarac 2. sudar, sukob 3. psih. potres, sok sadrazam a ist. sadrazam, veliki vezir sadrazamlık
polozaj velikog vezira
saf1 (-ffı) a red, niz; ct. sıra, dizi; voj. stroj, red, vrsta; - bağlamak obrazovati red; stati u red; - dışı kalma po/. nevezivanje za blokove; - düzrnek voj. obrazovati borbenu liniju, postrojiti u borbeni poredak; - ları sıkıştırmak zbijati redove; ön - ta u prvom redu; napred O /-ın/ -
821
saf ında olmak biti na cijoj strani, drzati kome stranu (u sporu, svadji)
saf2 a ipek cista bezazlen, tosrdaean;
1. cist, bez primesa, pravi; svila; - yün cista vuna 2. fig. prostodusan; - kalpli pros- - prostodusno, bezazleno
safa v. sefa safalı 1
it
ıı
prijatan, zabavan
safari 1. safari (lov) 2. safari, sportsko odelo (sa velikim dzepovima)
1
safderun a-p naivan, prostodusan, iskren safdil a-p prostodusan, bezazlen, naivan safer a safer (drugi mesec mesecevog kalenda ra) Safeviler ist. Safavidi (iranska dinastija XVI-XVII veka) saffet a arh. 1. Cistota 2. iskrenost, prostodusnost safha a 1. faza, period, etapa; stadijum, stupanj 2. fiz. faza safi
ı
1 . cist,bez primesa, nemesan; neto, cista tezina; - kar cista zarada, cist profil;- süt cisto mleko 2. fig. cist, iskren ll samo, jedino ağırlık
safiha a 1. lisnat metal, metal u listovima 2. ravna, pljosnata povrsina cega safir a min. safir safiyet (-li) a. v.
saflık
saf kan zoo/. cistokrvan, ciste rase (koni) safiaşmak
postali cist, precistiti se
safiaştırma
preciscavanje, rafinisanje
saflaştırmak
(o) cistiti; preciscavati, ra-
finisati saflık
cistoca, prostodusnost, naivnost
safra 1 mor. balast; - atmak osloboditi se balasta; fig. izbaviti se, spasiti se (od dosadne osobe)
822
safra2 a zuc; cf. öd; - bastırmak prezalogajiti, zaloziti se, ealabrcnuti; - sı bulandırmak (ili kabarmak) osecati mucninu (u zelucu); - m kabarıyor muka mi je; kesesi zucna kesa; - kesesi ameliyatı operacija zucne kese safralı 1. zucni, koje sadrzi zuc 2. zucan, jedak, razdrazljiv
safran a bot. safran (Crocus sativus); gibi zut kao safran, potpuno zut; - yağı safranova ulje; yalancı - safranika, divlji safran (Carthamus tinctorius) safsata a 1. paralogizam, .sofizam 2. besmislica, glupost; - yapmak go11oriti besmislice; praviti gluposti safsatacı sofista, osnovano, prazno safsatacılık
koji
goveri
ne-
izvrtanje misli
sagu: - ağacı bot. sago indijski, sagopalma (Metroxylon saghu) sagar p arh. casa za pice sağ 1 1 1. desna strana, des ni pravac; a na desnu stranu, udesno; - da desno, s desne strane; - a bak! nadesno ravnajs! a dön! nadesno! (komanda); - a dönmek skrenuti desno (i fig.); - ı tutmak drZati desnu stranu 2. po/. desnica; - partileri desnicarske partije ll desni; - cenah voj. po/. desno krilo; - iç desna polutka, desna spojka; - kol 1) desna ruka 2) voj. desno krilo; - yapmak skrenuti desno (auto~obilom) 2. po/. desnicarski, konzervativan; - a kaymak skrenuti udesno O -. gözünü sol gözünden kıskanmak biti balesno ljubomoran; - kulağını sol elle göstermek nevesto izvoditi, nespretno radili; - a sola tamo-ovamo, levo-desno, na sve strane; - a sola bakmadan neoprezno, nesmotreno; - ını solunu bilmernek (ili şaşırmak) zbuniti se, smesti se, izgubiti glavu; - ı solu yok adam netaktican covek sağ2 1. ziv, u zivotu; zdrav, citav; -
sağlam
salim (ili selamet) ziv i zdrav; anneniz mı? da li vam je majka ziva? babam -, dedem öldü otac mi je ziv, deda mi je umro 2. ocuvan, citav, nenacet; cvrst, siguran; - akçe vredan novac; - kazık fig. cvrsta osnova, C:vrst temelj; - kazıağa bağlamak v. sağlam kazığa bağlamak; para v. - akçe O - ol! hvala! - olsun nazdravlje! (blag prekor) sağ açık (-ğı)
lecenje; terapija; ct. tedavi, te-
sağır 1. gluv; - dilsiz gluvonem; - dilsizler alfabesi azbuka za gluvoneme; etmek . v. sağırlaştırmak; - olmak ogluveti, izgubiti sluh 2. potmuo, prigusen (glas) 3. otporan na zvuk, nepropustljiv za zvuk; - duvar slepi zid, mrtav zid 4. lazan, prividan; - kapı lazna vrata o - gibi bağırmak derati se, vikati, urlati; bir kulağı sağır etmek praviti se gluv; bir kulağı olmak zatvarali oci, gledati kroz prste; hem - hem sağır i tup i tvrdoglav
sağaltmak
ak. leciti, izleciti; ct. tedavi
etmek sağanak (-ğı) provala oblaka, pljusak; oluja; ,.. bulutu olujni oblak sağbeğeni dobar, istanean ukus (u razlikovanju lepog, i ruznog)
desnicar;
po/.
aşırı
-
ult-
radesnicar
sağırtaşmak
sağcılık
po/.
desnicarstvo,
kon-
zervalizam (-cı) dever (na svadbi) O uzaludan trud
ak.
za~lusi
(va) ti (jakim
caus. od sağmak zdravog razuma, sa zdra-
vim razumum sağgörü proıiicljivost,
ostroumnost; da-
lekovidost sağgörülü
pronicljiv, ostroumnan; da-
lekovid sağgörüsüz
sağırlık
gluvoea zool. sarka, guja (Vipera
berus)
zdrav razum
sağduyulu
sağı
sağırlaştırmak
sağır yılan
deverstvo
sağdırmak sağduyu
postati gluv, ogluveti
zvukom)
sağdıç
sağdıçlık
stoka za muzu
sağın tacan, egzaktan; - bilimler egzaktna nauke
rapi
emeği
sağımil koja daje mleko, muzna; - inek krava muzara
ozdraviti, oporaviti se, izleciti
sağalmak
sağcı
sağım 1. mleko od jedne muze 2. muza, muzenje 3. muzna zivotinja, muzara
sağımlık
desno krilo (u fudbalu)
se sağattım
pihu) 3. odmotati se (o sklupcenoj zmiji) 4. provaliti se, obelodaniti se, saznati se (o tajni)
nepronicljiv
pticji izmet, guano
sağılmak 1. musti se (o stoci) 2. izlizati se, pohobati se, izandjati (o tkanini, te-
sağistem
dobra namera
sağhim 1 1. zdrav, krepak 2. jak, cvrst, stamen; solidan, stabilan; - ayakkabı izdrzljiva obuca; - karar cvrsta odluka; - yapı 1) cvrsta gradja 2) robusna konstitucija 3. ceo, citav, neostecen, neokrnjen; bütün eşya - geldi sve stvari su stigle neostecene; bardak düştü, - kaldı casa je pala i ostala neostecena 4. siguran, pouzdan; valjan, trajan; - değil nepouzdan; - iş valjan posao; - para stabilan, cvrst novac; - tetebe solidan student ll nar. u svakom slucaju, svakako, sigurno; böyle devam ederse - hastalanır ako ovako
823
sağlama
nastavi, svakako ce se razboleti O - ayakkabı değil v. sağ ayakkabı değil; /-ı/ kaba katarmak uhodati, zahuktati (posao i si.); /-ı/ - a (ili - kazığa) bağlamak 1) pastavili na cvrstu osnovu 2) osigurati, obezbediti
!
sağlama
1. gl. im. od sağlamak 2. mat. dokaz 3. arhit. podupirac
i
'
i
sağlamak 1 ak. 1. osigurati, obezbediti, snabdeti; ostvariti, dobiti 2. mat. dakazivali sağlamak2 ici (voziti) desnom stranom;
skrenuti desno sağlamlamak ak. 1. ucvrstiti, pojacati 2. osigurati, uciniti bezbednim sağiarniaşmak 1. ucvrstiti se; ojacati 2. osigurati se, obezbediti se sağlamlaştırmak
1 . ucvrstiti (odnos, prijateljstvo); ojacati (misice) 2. osigurati, obezbediti 3. mat. dokaz (iv)ati ak.
sağlamlık
1. cvrstoca; jacina 2. stabilnost, postojanost; cvrstina (karaktera) 3. zdravlje; krepost, cilost 4. nenacetost, neokrnjenost 5. pouzdi:most, sigurnost 6. tacnost, verodostojnost, istiriitost (vesti i si.) 7. izdri:ljivost, otpornost
'sağlanmak pass. od sağlamak 1 sağlı: - sollu 1 i s desne i s leve strane, s obe sırane ll koji podjednako vlada obema rukama sağlıcakla:
- gidin (iz)! srecan put! zdravo ga nosili! (kaze se za novo odelo, haljinu, obucu) kullanınız
sağlık 1 zdravlje; i:ivot; - ınıza u vase zdravlje! - bilgisi higijena; - durumu zdravstveno stanje; - karnesi zdravstvena knjizica; - kurumu higijena; - kurulu zdravstvena komisija - raporu izveStaj o zdravstvenom stanju; Sağlık ve Sosyal Yardım Bakarilığı Ministarstvo zdravlja i socijalne pomoci; - yoklaması sp. zdravstvena kontrola O - olsun ne mari, nista za to, da smo zivi i zdravi; - a
824
yüz tutmak oporavljati se, poceti se oporavljati, krenuti nabolje; zihin - ı mentalıia higijena sağlık2 v. salık sağlıklı
zdrav, normalan
sağmak (-ar) ak. 1. musti 2. vaditi med (iz saca ili kosnica) 3. odvijati, odmotavati, razmotavati (konce i si.) 4. pljustati, liti (o kisi) 5. arg. opeljesiti, skinuti do koze 6. arg. ispipati koga, izmamiti sağmal muzna (stoka); - inek krava muzara (i fig.)
sağrı 1. sapi (konjske) 2. anat. krsna kost, krsta 3. geog. vrh, greben (planinski) Odam - sı arhit. sleme sağ
söz mudra izreka, sentencija
sağu
arh. 1. /it. elegija 2. naricaljka,
tuzbalica sah (-hhı) a skr. od sahihtir znak, paraf (za potvrdjivanje vernosti dokumenta); /-al çekmek parafirati, potvrditi verodostojnost (dokumenta) saha a 1. polje, prostor; oblast, kraj, pojas; voj. zona; ct. alan; açık - otvoren, otkriven prostor; ateş - sı voj. vatrena zona; atış - sı voj. poligon, streliste; hava - sı vazdusni prostor (jedne zemlje); müdafaa - sı voj. odbrambena zona, zona odbrane; uçuş - sı domet leta 2. fiz. polje; kuvvetler - sı polje sila; mağnetik - magnetno polje 3. sp. teren, igraliste; - dan atmak (ili çıkarmak) izbaciti, udaljiti sa terena; ceza - sı kazneni prostor; futbol sı fudbalsko igraliste, stadian 4. fig. polje, oblast, domen, delokrug; faaliyet - sı polje aktivnosti; iktisat - sında na ekonomskom polju; ilim - sında u domenu nauke sahabet a pokroviteljstvo, podrska, zastita; /-al- etmek podrzavati, stititi sahabetçi zastitnik sahaf a antikvar, prodavac starih knjiga
sahtelik sahaflık
prodaja starih knjiga
sahan a sahan, bakrena zdela, cinija sahanlık
1. kolicina od jednog sahana; iki :... yemek jelo od dva sahana 2. odmoriste, trem (na svakom spratu kuce) 3. platforma (tranvaja) 4. mesto za drianje sahana, spremiste za sahane '
tecrübe - i iskusan; zevk - i (covek) od ukusa sahiplik 1. svojina, pripadnost; cf. iyelik 2. pokroviteljstvo, zastita sahipsiz 1. bez vlasnika, bez. gospodara; niciji; - köpek pas-lutalica 2. bez zastitnika, bez pokrovitelja
sahi a skr. od sahih stvarno, istina, zaista; - mi? stvarno? je li istina? -, öyledir tacno, istina je; söyledikleri - tir istina je sto surekli
sahne a 1. pozornica, bina, scena; kulise; - ye çıkmak 1) izaci na scenu 2) pojaviti se; - düzeni· mizanscena, rezija; - ye koymak pastavili na scenu, rezirati 2. poz. cin; üç sahneli piyes komad u tri cina 3. fig. scena, prizor; dogadjaj; korkunç bir - sıravican prizor; savaş - leri ratni prizori; siyaset - si politicka scena
sahici nar. istinski; pravi, prirodni; elmas pravi dijamant
sahnelemek ak. postaviti na scenu; inscenirati
sahavet a arh. velikodusnost, dobrota, plemenitost; ct. cömertlik sahavetli \'elikodusan, plemenit; stedar; cf. Cömert
sahiden odista, doista, zaista; - bunu kendisi yaptı on je zaista sam ovo napravio sahife a arh. stranica; cf. sayfa sahih a istinit, tacan sahil a ı 1. obala (recna i morska); 2. obalni pojas, obala, pribrezje,. primorje; bataryası voj. obalska baterija; - boyunca duz obale; - çamı bot. primorski bor (Pinus maritima); - istihkiimatı voj. obalska utvrdjanja; - muhafazası zastita obale; - topçusu obalska artiljerija ll (pri) obalni; - saha priobalni pojas, priobalna zona sahileşmek
obistiniti se, potvrditi se,
ostvariti se sahip (-bi) a 1. vlasnik, posednik, gospodar; ev - i ~:ucevlasnik; doma6in, glava porodice; gemi - i brodovlasnik; pasaport - i nosilac, vlasnik pasasa 2. zastitnik, pokrovitelj, pat-on; cf. koruyucu; - çıkmak 1) postatı vlasrik 2) stititi, podrzavati 3. posednik, nosilac kakvog svajstva; malumat - i upucen, obavesten, znalac; namus - i castan, cestit; şöhret - i slavan, poznat;
arkası
sahnelenmek 1. bez/. 1. odsahnelemek 2. fig. pojaviti se (o dogadjaju i si.) sahra a. 1. ravnica, polje 2. pustinja; stepa; cf. çöl 3. voj. polje; pohod; ratni uslovi; - hastanesi poljska bolnica; - topçusu poljska artiljerija; - topu poljski top sahre a geo/. naslaga, stena; cf. külte sahte p 1. lazan, falsifikovan, krivotvoren; - çek lazan cek; - senet lazna menica; - belge falsifikovan dokumenat 2. voj. lazan, prividan; - mevzi lazan polozaj; - taaruz lazan napad 3. pritvoran, neiskren; izvestacen, namesten; - dost vajni, toboznji prijatelj; - gülümseme izvestacen osmeh; - tavır usiljeno drianje, pritvoran izgled sahteci v. sahtekar sahtecilik v.
sahtekarlık
sahtekar p 1 . varalica; prevarant 2. falsifikator, krivotvoritelj sahtekarlık krivotvorstvO'; sifikovanje; - yapmak krivotvoriti
fal-
sahtelik 1. laz, prevara 2. krivotvorina, falsifikat
825
sahtiyan sahtlyan p ı safijan, maroken (koza);' ll od marokena sahtiyancı izradjivac davac safijana sahtiyancılık
safijana;
pro-
izrada safijana; trgovina
safijanom sahur a isi. obedovanje pre zore (o ramazanskom postu); - a kalkmak ustati pre zore (za vreme ramazana) sahurluk jelo, hrana (pre svanuea) i
saik a razlog; motiv; podstrek, sUmulans; cf güdü saika 1 a razlog, uzrok saika2 a munja; - siperi gromobran saire a drugi, ostali; ve - i drugo, i tako dalje sairfilmenam gezer
a mesecar;
cf
uyur
sak 1 nar. 1. budan; oprezan 2. lak na sn u sak2
(-kı)
a arh. bot. stabljika; ct. sap
saka 1 a vodonosa o - beygiri gibi dolutati, tumarati, gluvariti
ostariti, a parnet ne steci;: - duasına çık mak nadati se nemogucem; - ı ,~le. vermek biti na uzdi, biti vucen za nos; - oynatmaz zreo i ukusan, topi u ustlma (o vocu); - ı saydırmak 1) izgubiti ugled 2) odati tajnu, izbrbljati se, izlajati se; -ı ına soğan doğramak praviti budafu (od koga); ismejavati koga, rugati se kome sakalık
ra:Znosenje vode
sakallanmak obrasti, zarasti u bradu sakallı 1. s ... , bradom; bradat; ak - belobrad, sede brade 2. neobrijan, zarastao o - bebek pej. infantilan, kao dete (6' coveku)
sakal otu bot. djipovina (Andropogon) sakalsız
bez brade; golobrad, cosav
sakalsızlı k
golobradost, cosavost
sakamet a arh. nedostatak, mana sakandırık
H1t) nar.
podbradnik, pod-
vezaca sakar 1. lisa, evet, zvezda (na cefu :Zivotinje 2. trapavko, nespretnjakovic, iieprtlja
laşmak
sakarimetre sakarimetar
saka2 (ili - kuşu) zool. cesljugar (Carduelis carduelis)
sakarın
hem. saharin
sakartık
nespretnost, trapavost
sakağı
vet. sakagija, slinavka (zarazna
bolest kopitara) sakak (-M 1. podvaljak, gronjik 2. maramica, podvratnik (govedji) sakal 1. brada; - ı ağarmak osedeti, ostariti; - akı starost; - bırakmak pustati bradu; /-ın/ - ına gülrnek 1) smejati se u bradu (!ice), praviti budalom 2) prevariti, obmanuti; - koyvermek (salıvermek ili uzatmak) v. - bırakmak; - ını sıvaziamak gladiti bradu; top - gusta brada 2. mor. (pri) kosnik (vodoravna greda na pramcu broda) O/-ı/ - başı dağıtmak pretiti; /-ın/ ı bitmek fig. odugovlaciti se, otezati se (o poslu i si.); - ı değirmende ağartmak fig.
826
sakaroz hem. sahamza sakat a 1 1 . sakat, obogaljen, unakazen; nesposoban (za vojsku, rad) 2. oiitecen, polomljen, iskrivljen; - bir sandalye pofomljena stolica 3. fig. iskvaren, izopacen, izoblicen, izvitoperen (o poslu, stilu i si.) 4. sp. povredjen, nesposoban za igru ll 1. bogafj, invalid 2. sp. povreda; hafif - laka povreda 3. nedostatak; greska, omaska sakatçı
v.
sakatatçı
sakatat a glava, noge i iznutrica (zakfane stoke) sakatatçı
prodavac iznutrica, erevar
saki ta sakatlanmak ak. 1. osakatiti, obogaljiti, ozlediti 2. polomiti, razbiti skrsiti, ostetiti 3. sp. povrediti 4. pokvariti, izopai':iti, izvitoperiti sakatlanmak pass. refl. od sakatlamak sakatlık
1. unakazenost, obogaljenost; ostecenje, kvar 2. fig. izopai':enost, nakaradnost, izvitoperenost 3. nepravilnost, greska, manjkavost 4. sp. povreda sakın 1 pazil cuvaj sel ll d.a nije, da ne bude; - bulaşıcı bir hastalık olmasın da nije neka zarazna bolest? sakınca 1. smetnja, zapreka, prepreka 2. zamerka, primedba, prigovor 3. med. kontraindikacija (lekova) sakıncalı osetljiv, delikatan, skakljiv; neugodan,opasan sakıngan
oprezan, obazriv; suzdrzljiv,
sakıt a arh. 1. ponisten, nevazeci, van snage 2. svrgnut, zbacen (s prestola); hanedan svrgnuta dinastija 3. pobaceno, nedoneseno (dete); - olmak 1) ne vaziti, biti van snage 2) pasti, biti svrgnut Sakıt
astr. Mars; cf. Merih
sakız smola (iz drveta);- çiğnemek 1) :Zvakati smolu, zvaku 2) /-al zavaravati (jalovim nadama); - gibi lepljiv; - rakısı mastika O - levreği zoo/. morski pas; cf. kedi balığı
sakız ağacı Antepska pistacija (Pis-
tacia Lentiscus) sakız kabağı
bot. bela bundeva (Ca-
curbita pepo) sakızlaşmak
sakızlı
postati smolast
smolast, od smole
saki1 saki, sake (japanska rakija)
rezervisan saki2 a arh. peharnik, vinotoca
sakınganlık
opreznost, suzdr2:1jivost, rezervisanost
obazrivost;
sakınılmak
pass. od sakınmak; sagöze çöp batar post. mnogo babica kilavo dete kınılan
sakınış
opreznost, predostroznost
sakınmak 1. abi. cuvati se, paziti se; izbegavati, kloniti se; hastalıktan - cuvati se bolesti; kötü" insanlardan - kloniti se losih ljudi 2. ak. cuvati; stititi, braniti sakınmalik
sakıntı
saosecanje, saZaljenje
opreznost, predostroznost
sakıntılı
oprezan, obazriv
sakıntısız
neoprezan, nesmotren
sakır: - - silno drhcuci, kao jasikovo lisce; - - titrernek drhtati kao prut, tresti se kao trska sakırdamak nar. drhtati, cepteti; treperiti (od straha ili hladnoce) sakırga
zoot.. nar. v. kene
sakli a arh. 1. tezak, glomazaıi 2. dosadan 3. ruzan, neugledan sakim a pogresan, neispravan; netacan, lazan sakin a 1 1. miran, spokojan; - deniz mirno more; - bir hayat sürmek voditi miran zivot; - hava mirno vreme (bez vetra) 2. tih, miran, necujan; cf. sessiz; bir adam tih, miran covek 3. nastanjen, sa stanom u... ll stanovnik, zitelj; - olmak 1) biti tih (miran) 2) stanovati, ziveti; mirno, tiho sakinleşrnek smiriti se, stisati se; fig. smiriti se, prestati (o oseeanju, bolu i si.); hava sakinleşti vreme se smirilo; sinirlerim biraz sakinleşti zivci su mi se malo smirili sakinleştirmek
ak. smiriti, stisati
sakinlik rnirnoca; mir, tisina sakit a cutljiv, bezglasan; - kalmak zacutati, ostati bez reCi
827
sakka ı
. 1
sakka a v. saka 1 saklama 1. cuvanje, zastita rivanje, zatajivanje
i,,
:!
2.. prik-
pass. od saklanmak
saklanmak 1. cuvati se, paziti se 2. kriti se, skrivati se 3. (sa) cuvati se, ostati (o secanju) saklantı
1. skloniste, spremiste 2. tajno mesto, skroviste 3. kutija, kaseta saklatmak caus. od saklamak
saklı 1. sacuvan, ocuvan 2. skriven, pritajen; prikriven, skrovit; til. latentan 3. tajni; - tutmak dr:!ati u tajnosti, skrivati, tajiti sako kratak kaput, sako saksağan saksı
zdol. arh. svraka (Pica pica)
1. saksija 2. arg. cup, tikva (o
glavi) saksı güzeli bot. pupakvica, pupcic (Cotyledon umbilicus) saksılık
1. polica za saksije 2. ukrasni sud za saksije 2. mesto gde se zimi drZ:i cvece saksafon muz. saksafon saksafoncu saksafonist saksonya saksonski porculan saı1 splav, skela
i\
saliibet (-ti) a cvrstina, snaga; crstbca
salabetli cvrst; jak, snazan saklamak 1. ak. (sa) cuvati, odrzavati 2. ak. skrivati, prikrivati, tajiti; skloniti; sırrı · salacak (-ğı) tenesir (sto za pranje po- cuvati tajnu 3. ak. dat. stedeti, Ôdvajati; kojnika); ct. teneşir ostaviti za koga; rezervisati; bu kalemi salah a arh. 1. ozdravljenje; posana sakladım ovo pero sam odvojio za boljsa"nje; oporavak; - bulmak öporaviti tebe; masayı - sacuvati, rezervisali sto; se, prezdraviti: prıpraviti se, pobctıısati se şu yemekten bana biraz sakla ostavi mi 2. mir, spokoj (stvo) malo tog jela O sakla zamanı gelir zamanı posl. cuvaj bele pare za erne dane salahiyel a arh. nadlezl}1ost, ovlascenje, kompetencija; ct. yetki; - versaklambaç (-cı) zmurke, skrivalica mek opunomociti, dati ovlass™fmje (igra); - oynamak igrati zmurke saklanılmak
,.. '
litve (sa minareta); - okumak (ili vermek) pozivati na molitvu, objaviti molitvu
sal2 p arh. gadina sala a isi. poziv na molitvu, objava mo-
828
salahiyetli nadlezan, petentan; cf. yetkili
vlastan,
kom-
salahiyetname a-p punomocje salahiyetsiz nenadlezan, neovlascen, nekompetentan salak (-ğı) blesavko, bena (u odevanju i drzanju); - - bakmak blenuti, tupo gledati salakça blesavo, priglupo, tupo salaklaşmak
poblesaviti, pobenaviti
salaklık budalastina, glupost; - yapmak praviti gluposti, glupirati se
salarn salama salamandra pokretna pec (prenosi se iz sobe u sobu) salamanje
v yemek odası
salamu ra 1. salamu ra, sola ra, presol; tursija 2. usoljene namirnice; balık - sı riba u salarnuri salamuralık 1. povoljan za salarnuru 2. odvojen za salarnuru
salangan zool. salangan-ptica (Collocalia) salapurya mor. teretni camac, penisa, barza; - gibi klompara (velika cipela) salaş ducan (od dasaka); baraka (prodavnica voca i povrea)
salıverilmek
salaşpur tekst: salaspur, laka tkanina (prema imenu indijskog grada solapura)
salat
(-tı)
a isi. molitva
salata salata; çoban - sı cobanska salata; domates - sı salata od paradajza; karışık - mesana salata salatalık
1 1 . krastavac ll povoljan za
sala tu salavat a molitve; - getirmek moliti se u opasnoj sitnaciji salcı
skeledzija
salçalı
sa sosom, u sosu; - sosis virsla sa sosom saldırgan
1 napadacki, agresivan ll agresor, napadac agresivnost, agresivno po-
nasanje saldırı
napad, atak, nasrtaj; silahlı oruzani napad; karşı - protivnapad saldırıcı saldırı
1agresivan ll agresor
napad, udar, nalet, juris
saldırış
v.
pass. od
saidırma
saldırmak
1. gl. im. od liki noz, tesak
saldırmak
2. ve-
saldırmak dat. 1. napadati, jurisati; kidisati (o f>su); cf. hücum etmek 2. mor. okrenuti u povoljnom pravcu (brod, prilikom isplovljavanja) 3. hem. razjedati, nagrizati saldırmazlık Iaşması
nenapadanje; pakt o nenapadanju
saldırtmak huskati, tutkati; (na)pujdati (psa)
salgın 1 1. zaraza, epidemija; - lar bilimi epidemiologija 2. najezda, navala, provala; çekirge - ı najezda skakavaca 3. arh. privremen porez ll 1. zarazan, epidemijski; - hastalıklar zarazne bolesti 2. agresivan, nasrtljiv salgıncı
poreznik zaraziti se
salhane a-p klanica salı utorak; - günü 1) utorak 2) u utorak; - günleri utorkom salık (-ğı) 1. novost, vest, glas; saopstenje; obavestenje; - almak cuti, obavestiti se 2. savet, preporuka, misljenje; la!- vermek savetovati, preporuciti salıncak (-ğı) 1. ljuljaska; klackalica; viseci krevet, viseca mreza; - illeti vet. brljivost (ovaca); - sandalye stolica za klackanje, klackalica; - tahtası daska za sedenje (ljuljaske) 2. kolevka, besika sahneaklı na ljuljanje, sa ljuljanjem; at konj za klackanje; - koltuk fotelja za klackanje
saldırı
saldırılmak
salgılamak ak. luciti, izlucivati
salgıniaşmak
salça sos, umokac, moca; sos od paradajza
saldırganlık
salgı fiziol. 1. lucenje, sekrecija; - bezi pljuvacna zlezda; - organları organi za lucenje 2. izlucevina, sekret
ant-
salındırmak
caus. od
salınmak
salınım 1. fiz. vibracija, oscilacija 2. astr. libracija (meseca)
salmış
ljuljanje; klacenje (u hodu)
salınmak
1. pass. od salmak 2. njihati se, klatiti se; vibrirati, oscilirati; klatiti se (u hodu); salına salma yürümek klatiti se u hodu, hodati klateci se
na-
salıntı 1. ljuljanje, klacenje; klackanje; talasanje (na moru)
salep (-bi) a 1. bat. kacun (Orchis) 2. salep (napitak)
salintılı klimav, rasklimatan; fig. kolebljiv, nestalan, promenljiv
podbadati;
salepçi salebdzija, prodavac salepa
salıverilmek
pass. od
salıvermek
829
salıvermek
salıvermek ak. 1. osloboditi, pustiti na slobodu 2. popustiti, olabaviti (konopac i si.) 3. pustati, pustiti (bradu, kosu i si.)
salim a arh. 1. zdrav, citav; fig. zdrav, trezven 2. siguran, bezbedan 3. ispravan, bez greske salimen a srecno, bezbedno, sigurno; - varmak bezbedno stici (o avionu, brodu)
'
ıı i ı,
'
!i
;
1'1
salip (-bi) a krst; cf. haç
l
salise desetinka (sesdeseti deo sekunde)
·•
salisiliit hem. so salicilne kiseline
/
salkım 1 1. gronja, kicanka; cvast 2. grozd 3. bot. glicina (Wistaria) 4. bot. zanovel (Cytisus) 5. visuljak, pandan 6. srapnel, karlee ll grozdast, u obliku grozda O ateş 1) karteena raketa 2) astr. zvezda (padalica); - küpe mindjusa sa visuljkom; - saçak razbacan, rasturen, u neredu; razbarusen; - - u gronjama, u grozdovima salkımak
visiti, (o) mlitaviti, otromboljiti se (o obrazima) salkımsı
grozdast, u obliku grozda
salkım söğüt
(-dü) bot. zalosna vrba
(Salix babilonica) sallabaş tresoglav, koji trese glavom (o coveku, zivotinji)
sallamak ak. 1. (za) ljuljati, njihati, klatiti; mahati, vrteti (glavom, repom); !resti, drmati; başını - klimati glavom; el - mahali rukom 2. odugovlaciti, otezati, odlagati; zanemarivati, prenebregavati 3. opaliti, opauciti, zalepiti (samar) sallamamak ak. arg. ne mariti, fuckati, ne sljivosati saliandırmak
1. caus. od sallanmak 2.
obesili
salianma njihanje, klacenje, ljuljanje; balansiranje se;
sallanmak 1. ljuljati se, njihati se, klatiti dişlerim salianıyor zubi mi se klate;
830
masa salianıyor sto se klati 2. povoditi se, teturati se, klatiti se (u hodu) 3. podrhtavati, !resti se; son depremde şehrimiz kuvvetle saliandı u poslednjem zemljotresu nas grad je jako podrhtavao 4. vi- . siti o koncu, ljuljati se (o polozaju, funkciji) 5. fig. tumarati, lunjati, vucarati se saliantı 1. klacenje, ljuljanje, njihanje 2. podrhtavanje 3. odlaganje, otezanje; neizvesnost 4. astr. libracija 5. drmusanje, cimanje 6. klimanje glavom; odmahivanje glavom 7. prenebregavanje, zanemarivanje O - da bırakmak ostaviti u neizvesnosti; - da kalmak ostati u neizvesti; - da olmak ugrozen, drmati se (o politickom polozaju, funkciji)
sallapati 1. nepromisljeno, nesmotreno, lakomisleno 2. nemarno, nebrizljivo, aljkavo sallasırt:
- etmek ak. uprtiti, natovarili
sallı ravan, pljosnat; sirok, prostran (o gradjevini)
salma 1. gl. im. od salmak 2. vrsta jela od pirinca 3. seoski prilog, doprinos (za odrzavanje puteva i si.) 4. peradarnik, zivinarnik 5. ist. patrolni policajac, pozornik (u Osmanskom carstvu); - tomruk zatvor (pri policiji) 6. arh. mera za vodu 7. izgon (jenje) stoke (na pasu) 8. lutalica (stoka bez pastira) 9. kuljanje, sikljanje (vode) 10. viseci rukav (odece turskih seljaka) salmak (-ar) 1. ak. dat. siriti, rasprostirati, rastezati; prostirati, sterati; gölge - bacati senku; korku - sirili strah; yatak - sterati postelju 2. ak. arh. pustati, pustiti (kosu, bradu); cf. uzatmak 3. ak. dat. odlagati, odloziti; cf. ertelernek 4. ak. dat. pustiti, osloboditi; popustiti, olabaviti 5. izbijati, terali (o grani, mladici) 6. ak. dat. izgoniti stoku (na pasu); koyunları çayıra terali ovce na pasnjak 7. ak. hitno poslati, otpremiti; haber - poslati vest 8. ak. dat. staviti, gurnuti, ubaciti, spustiti; ekmeği fı rına - staviti hleb u pec; kovayı kuyuya -
saman lı spustiti kovu u bunar 9. ak. udariti, nametnuti, zayesti (dazbine, porez) 1O. ak. dat. izvesti, izvoditi; vapuru açık denize izvezti brod na pucinu 11. ak. dat. fig. uvaliti, baciti u, dovesti do; başını derde uvaliti se u nevolju 12. dat. napadati, jurisati, kidisati (o psu, vuku); cf. saldırmak; ayı insana salar medved napada coveka; 13. ak. dat. pujdati (psa); köpeği tilkiye pujdati psa na lisicu 14. mor. okretati se na sidru (o brodu) 15. ak. dat. poveriti, ostaviti na cuvanje; ct. emanet etmek 16. nar. postaviti temelj (zgrade) 17. ak. priloziti, prilagati, davati prilog 18. kuljati, sikljati (o vodi) salmalık
nar. pasiste, pasnjak; ispasa
salmastra 1. zaptivac; - bileziği (ili halkası) zaptivni prsten; - kutusu kutija, sanduk sa materijalom za zaptivanje 2. mor. uzad, konopci {za vezivanje broda) zalname p arh. godisnjak, almanah salon 1. sala; sala za sednice; dvorana; yolcu salonu 2. ostinska
salon; konferans - u konser - u koncertna cekaonica; cf. bekleme soba 3. aula, predvorje
saloz arg. caknut, udaren salazlaşmak
arg. otupeti, pobenaviti,
poblesaviti salozluk caknutost salpa 1. aljkav, nemaran 2. mlitav, mlohav; lenj salpak
(-ğı)
v. salpa
salt 1 samo, jedino, iskljucivo; - o bunu yapar samo on moze to da uradi ll 1. apsolutni, potpuni;- çoğunluk apsolutna vecina; - nem apsolutna vlaznost; - sıfır fiz. hem. apsolutna nula 2. cist, nepomucen, pravi; sf. arı, saf; - insan pravi covek; sevinç nepomucena radost salta 1: ı.. durmak stajati na zadnjim sapama. senili {o psu) salta2 arh. kratak kaput (bez okovratnika)
salta3 mor. popustanje olabljivanje {konopca); - etmek (ili vermek) popustiti, olabaviti (konopac) saltanat a 1 . carstvo, sultanat 2. vladavina, vlast; upravljanje 3. fig. sjaj; raskosnost, velelepnost; - sürmek 1) vladati, upravljati 2) ziveti u raskosi saltanatlı
raskosan, pompezan
saltanatlık saltçılık
v. saltanat
apsolutizam, autokratija
saltık apsolutan, kategorican, bezuslovan; - gerçek apsolutna istina; haklar apsolutna prava
salto salto (rvacki zahvat) salvo salva, pocasna paljba; pocasni plotun, pocasna paljba
ateşi
salya pljuvacka; bala salyalı
balav, slinav
salyangaz 1. zool. puz (Xelix) 2. anat. puznica, usna zavojnica O - merdiveni spiralne stepenice salyangozculuk gajenje puzeva sam a pustinjski vetar saman slama; - alevi gibi zapaljiv kao barut; - çöpü slamka; - gibi neukusan, bljutav; - sarısı slamnozuta boja; - tozu pleva; - y~mez ne mozes ga prevesti zedna preko vode, on ne naseda <> - altından su yürütmek raditi ispod zita, spletkariti; - kağıdı paus-papir (za precrtavanje); - kafalı supljoglav, glup; - nezlesi polenska groznica samani
v. saman rengi
saman p bogatstvo, izobilje Samaniler ist. Samanidi (persijska dinastija) samankapan cilibar, jantar saman lı 1. (mesan) sa slamom 2. slamni, od slame 831
samanlık
samanlık slamnjak, slamiste; plevnja
saman rengi ·boja slame, otvorenozuta boja saman Mlecni put
uğrusu,
saman yolu
astr.
sarnaryum hem. samarijum samba samba (ples) Sami a 1 Sernit ll semitski; - diller semitski jezici samimi a 1. otvoren, iskren, srdacan; selamlar iskreni pozdravi 2. prisan, blizak, intiman; /-la/ - olmak biti s kime biizak samimilik a iskrenost, otvorenost, srdacnost; ct. içtenlik; - le iskreno
prit-
sarnsa p poslastica slicna bakiavi samsun arh. ratnicki pas (u staroj Grckoj) sarnur 1 zoo/. sarnur (Martes zibelina) ll od samurove koze (krzna) o - kaşlı gustih crnih obrva samuray ist. samuraj sam yeli samum (suv i topao pustinjski vetar) san 1. ugled, cast, dobar glas, slava; ct. şöhret 2. titula, zvanje (uz imena hanova, princeva, pasa) 3. svojstvo, osobina, atribut sana dat. od sen; - gelince sto se tebe tice; - ne? sta ti je? sanal izmisljen, lazan, fiktivan; mat. imaginaran; - sayı (ili adet) imaginaran b roj sanat (-tı) a 1. zanat; zanimanje, profesija; - altın bileziktir zanat je bogatstvo (zia!:::;: narukvica); ~ okulu zanats!~a
832
sanatkar v.
sanatçı
sanatkarane a-p umetnicki, majstorski sanatkarlık
1. zanatstvo 2. umesnost,
vestina sanatlı
umetnicki; majstorski, znalacki
sanatoryum sanatorijum
samirniyetsiz neiskren, pritvoran neiskrenost,
sanatçı 1. zanatlija 2. umetnik 3. majstor svoga posla
(uradjen)
samirniyet v. samimilik
samimiyetsizlik vornost
skola; - sahibi zanatlija 2. umetnost; eseri umetnicko delo; - eşyası umetnicki predmeti; - için - umetnost radi umetnosti; - tarihçisi istoricar umetnosti; - yönetmeni umetnicki direktar (filma); güzel - lar lepe umetnosti 3. sposobnost, ves·tina, umece; askerlik - ı vojna vestina; konuşma - ı umece govara
sanatsever ljubitelj umetnosti sanavber pinea)
bot.
pinija,
pinjol
(Pinus
sanayi (-i) 1. umetnost 2. industrija; bölgesi industrijska oblast; - merkezi industrijski centar; - psikolojisi industrijska psihologija; - tesisleri industrijska postrojenja; - ağır - teska industrija; harp - 1 ratrıa industrija sanayici 1 industrijalac, fabrikant ll industrijski; - ülkeler industrijske zemlje sanayileşme
industrijalizacija
sanayileşrnek
industrijalizovati se
sanayileştirmek
ak. industrijalizovati
sancak (-ğı) 1. zastava, steg, barjak 2. desni bok broda; - alabanda! na desnu palubu! (komanda); - gemisi adıniraiski brod; - nöbeti mor. zastavska sıraza 3. ist. sandzak (administrativna jedinica u Osmanskom carstvu) sancaktar barjaktar, stegonosa sancı astar bol, probad; grc u stomaku; kolika; /-ı/ - tutmak (ili - sı tutmak) dobiti ;Jrobade (grceve, kolike)
sancılanmak osetiti, dobiti bolove; karmm sancılanıyor osecam grceve u stomaku sancılı
bolan, s ostrim bolom, s pro-
badima sancımak
probadati; tupo boleti; tistati
(orani) sancı
otu nar. v. dalak otu
sançmak (-ar) ak. zabadati, zabosti, pobosti, zabiti (u zemlju) 2. podici, postaviti (zastavu) sandat1 camac, cun, salupa sandat2 bot. sandalovo drvo (Santalum album) sandat3 sandala (obuca) sandalcı
camdzija, brodar
sandalye 1 . stolica 2. tig. mesto, polozaj; - kavgası borba za stolicu (polozaj); hasır - pletena stolica sandalyeci izradjivac stolica; trgovac stolicama sandık (-ğı)
a 1. sanduk, kovceg, skrinja; kutija; alet - ı sanduk za alat; elbise ı kovceg za odela 2. kasa, blagajna; - defteri knjiga blagajne; - emini blagajnik, kasir; ct. veznedar; mal - ı drzavna blagajna; riznica 3. fond, budzet; emekli - ı penzioni fond 4. mera za pesak i sljunak (od dasaka) 5. voj. magacin mitraljeza 6. privremena brana 7. vedro, cabar (za biljke) 8. glasacka kutija; o - eşyası devojacka sprema (pokrivaci, carsafi, cilimi); - kurulu izborna komisija; - sepet sve sto se nadje (stvari), prnje; kucne stvari, ode6a sandıkçı
izradjivac sanduka
sandıklamak ak. upakovati, smestiti u sanduk, staviti u kutiju sandıklı ı upakovan u sanduk ll 1. ploca za oblaganje zidova 2. zlatnik, ziatan novcic (iz vremena sullana Mahmuda ll)
sandırmak ak. dat. caus. od sanmak
sanduka a sarkofag sandviç sendvic sanem arh. 1. idol, kumir 2. /it. lepotica, draga (u turskoj i persijskoj klasicnoj poeziji) sanemperest a-p idolopoklonik sangı
nar. zbunjen, zabezeknut
sangılamak nar. zaprepastiti se, zabezeknuti se, skameniti se sangılık zaprepascenje, nerazenost, zabezeknutost
pre-
sanı misljenje; pretpostavka; ct. zan; mca (ili - ma göre) po mom misljenju, po meni; - sına kapılmak predati se mislima, zaneti se razmisljanjem
sanık (-ğı) abi. okrivljen, optuzen, osumnjicen; karısını öldürmekten - okrivljen za ubistvo svoje zene sanıklık
okrivljenost
sanılmak
bez/. od sanmak; toplantı uzun sürdü sastanak je trajao duze nego sto se mislilo sanıldığından
sanidin min. sanidin, vrsta teldspata saniye a sekund (a); - sinde u sekundi, za tren oka; - kaybetmeden odmah, smesta, ni casa ne caseci; - si sine iz sekunde u sekundu; tacno u sekundu saniyeli trenutnog dejstva, trenutni (o bombii si.) saniyelik 1 sekundara, sekundna kazaljka ll od jedne sekunde; sekundni; on bir iş posao od deset sekundi sanki 1. uzmimo, pretpostavimo da; ben yanlış yapmışım pretpostavimo da sam pogresio! 2. kao da, toboze, san6im; - o bunu teklif etmiş toboze je on to predlozio 3. cestica za pojacanje na kraju upitnih recenica; ma, ta; ne diyorsun - ·
833
san lı ma sta kazes? ne yapıyorsun - ta sta ra d is sanlı
slavan, ugledan, znamenit, poz-
nat sanmak (-ır) ak. 1. misliti, smatrati, verovati, d..Zati; ct. zannetmek; ben seni insan sanıyorum ja te smatram covekom; onu ölmüş sanmışım mislio sam da je umro 2. pretpostavljati, ceniti, racunati '1
ll '1
sanrı
psih. prividjanje, halucinacija; halucinogen
doğurucu
sanrılamak
halucinirati,
imati
pri-
vidjenja sansar 1. zoo/. kuna; ağaç - ı kuna zlatica (Martes martes); kaya - ı kuna domaca (Martes foina) 2. kunino krzno sansasyon senzacija; - yapmak napraviti senzaciju sansasyonalizm senzacionalizam sansasyonel senzacionalan Sanskrit, Sanskritçe /ing. sanskrit sansüalizm til. senzualizam sansür cenzura; - etmek cenzurisati; lsansürcü cenzor podv-
sansürlenmek pass. od sansüriemek sansürlü cenzurisan santigram santigram, centigram santimantalizm sentimentalizam santimetre santimetar santra centar, sredina santral 1 1. centrala, centralna stanica; atom - ı radiostanica; telefon - ı telefonska centrala 2. komutator, razdelnik; razvodna ploca 3. centar, zavod, fabrika ll centralni, sredisnji (i fig.) santralcı
telefonist; telegrafist
santrfor santrforvet srednji napadac, centarfor (u fudbalu)
834
santrifüj centrifuga santur p muz. santur santurcu svirac santura sap (-pı) 1. rucka, rucica, drska; d..Zalja; baltanın - ı drzalja sekire 2. agr. snop, svezanj; - çekmek vezivati snopove 3. vrat (violine); grlo (boce) 4. povesmo; klupko (vune) 5. bot. stabljika (travnate biljke) 6. konac za iglu, igleni konac O demeden samanı anlamak brzo shvatiti - derken saman demek govoriti nasumce, lupetati; - ına kadar dokraja, potpuno, bezgranicno; - ına kadar namlislu dokraja posten, bezgranicno posten sapa van glavnog puta, zabacen; zaobilazan, okolisan (put); /-al - düşmek ne biti usputno; - köy zabaceno selo; - yol okolisan put; eviniz bana - geliyor (ili düşüyor) vasa kucia mi nije usputna sapak (-ğı_) 1 neprirodan, abnormalan ll skret, skretaj, mesto gde se odvaja jedan put sapakhk nepravilnost; anomalija
a/- koymak ustanoviti cenzuru sansüriemek ak. cenzurisati, rgavati cenzuri
santrhaf centarhalf
sapan 1. v. saban 2. pracka (za bacanje kamena) 3. arh. katapult 4. mor. strop, uze, konopac (cekrka) 5. razmak izmedju straznjih nogu konja 6. kuka za vesanje (na dizalici) o - taşı peşinden yetişmez brz kao strela (kamen iz pracke ga ne moze stici) sapan balığı zool. morska lisica (Aiopias vulpinis) sapan
kemiği
anat. ralica
sapama bot. tetivica, sasaparila (Smilax aspera) saparta 1. mor. salva, plotun 2. fig. stroga grdnja, izbrus; /-al - yı vermek izbrusiti koga; - yemek dobiti grdnju, dobiti preko nosa sapasağlam,
sapsağlam
dren, veoma snazan
zdrav kao
sara k sapçık
(-M bot. stabljicica, peteljka
sapık 1. v. sapak 2. izopacen, nastran; cinsi - perverzan, seksualno nastran
1. v. sapakhk 2. nastranost, izopacenost; perverznost (safizam, uranizam) sapıklık
sapılmak
bez/. od sapmak
sapınç (-cı)
1. zabluda 2. astr. aberacija 3. odstupanje skretanje, devijacija sapır: - - onom. predmeta koji intenzivno padaju ili drhte; (sa glagolima dökülmek i titremek); - - dökülmek sruciti se (o vocu, sa drveta); padati kao muve (o vojnicima u borbi); - - titrernek drhtati kao prut sapıtmak 1. poci pogresnim putem, izgubiti se, zalutati; yolu - izgubiti put, zalutati 2. fig. izgubiti se, pomeriti pamecu, izgubiti glavu 3. govoriti gluposti, pricati kojesta 4. biti u zabludi, gresili sapkı
iskvarenost; fiziol. poremecaj
sapkın 1 . zalutao, izgubljen 2. fig. zabludeo; nastran, izopacen 3. geol. eratski, zalutali; - kaya eratska stena, eratski oblutak
saplama 1. gl. im. od saptamak 2. teh. stozer, vreteno, sipka (pri livenju metala) 3. teh. zabijanje klinova, pricvrsjcivanje klinovima saptamak ak. dat. zabosti, zariti (ostar predmet, noz, bajonet); probiti, probosti 2. nataknuti (na razanj) saplanmak dat. zabosti se, zariti se 2. zaglibiti se, zaglaviti se; çamura - zaglibiti se u blatu 3. fig. ukopistiti se; uhvatiti se, zakaciti se za, zapeti za sapiantı
saplı ı
1. fiksna ideja 2. stranputica
1. s drsktom, s ruckom; - el granata s drskom; - · gözlük lornjet, naocari s drskom; - tencere serpa sa drskom 2. nasukan (brod); zaglibljen; fig. nasukan, naseo, nasamaren 3. zaboden, zabijen ll 1. serpenja 2. kutlaca bombası
saplı
meşe
bot. luzni hrast, luznjak
(Qercus robur) sapma 1. gl. im. od sapmak 2. odstupanje (od opstih pravila) 3. voj. derivacija, skretanje zma u letu od pravoga puta 4. fiz. amplituda (magnetne igle) 5. prelamanje svetlosti sapmak (-ar) dat. 1. skretati, skrenuti, zaokrenuti; yan sokağa - skrenuti u sporednu ulicu 2. fig. skrenuti s pravog puta, zalutati; zabludeti; çıkmaza - dospeti u corsokak; fena yola - krenuti stranputicom 3. skrenuti (o zrnu) saprofit bot. saprafila sapsarı 1 . potpuno zut, zut kao limun 2. veoma bled, bled kao krpa; - kesilmek (ili olmak) jako prebledeti, biti bled kao krpa sapsı
stabljikast, nalik na stabljiku
sapSIZ 1. bez rucke, bez drske 2. bez stabljike o - balta covek bez zastite (podrske) saptamak ak. odrediti, utvrditi , ucvrstiti, fiksirati saptanım
utvrdjivanje odredjivanje
saptanırncılık til. ucenje romenljivosti vrsta, fiksizam
o
nep-
saptanmak pass. od saptamak saptayıcı
koji utvrdjuje, koji cini trajnim
saptırmak
caus. od sapmak
sara a med. padavica, epilepsija; ct. tutarak; - nöbeti epileptican napad saraç
(-cı)
sarac, sedlar
saraçhane a-p saraeka radnja saraçlık
saraeki zanat,
sedlarsıva
sarahat a arh. jasnost, jasnoca; cf.
açık
sarahaten a arh. jasno; otvoreno, bez okolisenja sarak (-ğı) arhit. opsivnica, karniza (iznad vrata i prozora); krovni venac
835
sara ka saraka argo. podsmeh, ruganje, narugivanje; /-ı/ - ya almak ismevati köga, rugati se, sprdati se s kime; - etmek ismevati, rugati se sarakacı
saralı
d
1.1·· ;,i·
arg. podrugljivac, podsmevac
epilepticar, padavicar
sararma k 1. pozuteti, postali zut 2. pobledeti, prebledeti (od straha, uzbudjenja); sararıp solmak stalno bledeti, sve vise bledeti sarartma 1 g. im. od sarartmak ll bled, bledolik i slabasan sarartmak ak. 1. zutiti; güneş ekinleri sunce je uzutilo useve 2. naterati bledilo, naterati koga da pobledi sararttı
saray p dvorac, palata; velika zgrada; konak, rezidencija; Adiiye - ı palata pravde; spor - ı palata sportava saray
çiçeği
v. hezaren
sari;ıı hanım)
1. dvorski cinovnik 2. (ili dvorkinja, odaliska
saraypatı
(-nı)
bot. lepa kata (Cal-
listephus chinensis) sardalye zool. sardina (Arengus pilchardis); - gibi istif olmak stisnuti se kao sardine (u velikoj guzvi) sardırmak
izaz(i)vati nimanje
caus. od sarmak; merak interesovanje, pobuditi za-
sardoğan
zoo/. vrsta sakola zute boje
sardunya bot. zdravac (Geranium) sarf a 1. izdatak, trosak, rashod; fig. zalaganje, staranje, zauzimanje; - ı gayret etmek truditi se, starati se, ulagati napare 2. arh. gramatika; morfologija; - ve nahiv morfologija i sintaksa sarf etmek trositi (novac); fig. upotrebljavati, trositi; sözler - trositi reci sartınazar a abi. osim, izuzev; pored; birkaç iyi talebeden - osim nekoliko dob-
836
rih studenata, ako se izuzme nekoliko dobrih studenata; !-dan! - etmek ne racunati, ne uzimati u obzir sarfiyat a troskovi, izdaci, rashodi; varidat ve - prihodi i rashodi sargı 1. sargija, traka za vezivanje 2. zavoj; povez, povoj; - malzemesi materijal sa previjanje; - sarmak previ Oa)ti; kundak - sı pelena 3. el. obmotavanje, opletanje (kabla)
sargılamak sargılı
ak. zaviOa)ti, obmota(va)ti
uvijen, zavijen, previjen
sargılık zavojni, za previjanje; za uvijanje; - bez platno za zavijanje; - kağıt papir za pakovanje sargın
nar. iskreno, od srca
sarhoş
p pijan, napit; fig. opijen, ponesen; - etmek opiti, napili koga; - olmak biti pijan, opiti se, napili se sarhoşlamak
sarhoşluk
opiQa)ti se, biti pijan
pijanstvo;
opijenost,
us-
hicenje sarı ı 1. zut; - altın Cisto zlato; - arı nar. asa, osica; - aşı boyası min. zuti oker; - bakır mesing; - humma zuta groznica; - ırk zuta rasa; - yakut topaz 2. bled; - benizli bled, bledog lica 3. plav; saçlı plavokos; - saçlı kız plavusa 4. u sastavu bot. i zool. naziva; - ağaç bot. ruj, rujevina (Gotinus); - burçak bot. graor zuti (Lathyrus aphaca); - çam beli bor (Pinus silvestris); - çobanaldatan zool. zuta vrtirepka (Motacilla flava); - düğün çiçeği bot. ljutic (Ranunculus acer); - nilüfer bot. zuti lokvanj (Nuphar luteum); süsen bot. divlja perunika (Iris pseudacorus); - yelve zool. strnadica, zutovoljka (Emberiza citrinella); - yonca bot. belodun, ranjenica (Anthyllis vulneraria) ll 1. zutilo, zutina, zuta boja 2. zumance, zujce 3. zlatnik, ziatan novcic o - kız arg. 1) zlatnik 2) has is; - salıp hem. iperit; sıcak zega, jara, vrelina; - yağız at ala!, ridjan (koni)
sarkıklık
sarı
asma zool. viga, zlatka (Oriolus
oriolus) sarı balık (-ğı)
zool. jaz-riba (ldus me-
lanotus) sarı benek (mreznjace) sarıca ı
zuta
mrlja
v. kloroz
v. sarı asma
sarıcık
sarı çalı
çizmeli neko, nepoznat; - Mehnepoznata osoba, neko
ağa
sarı
diken bot. brumbelj, brambec (scolymu hispanicus) sarı
nuna - obisnuti se o vrat; baciti se kome u zagrljaj 4. (za) grliti se 5. dat. prihvatiti se, latiti se; işe - !atili se posla; silaha - posegnuti za oruzjem sarım 1. zavojnica (spirale, namotaja) 2. zavoj; povez, povoj sarımsak bot. beli luk (Aimlium sativum); - dişi cesan beloga luka o - yemedim ki ağzım koksun nisam ucinio nesto lose da bih bio odgovoran
bot. zutika (Berberis vulgaris)
çiçek bot. v. ölmez çiçek
sarı
met
anat.
zuckast ll osa, osica
sarıcalık
sarı
(-ği)
ğına - baciti se kome pod noge; /-ın/ boy-
erik nar. kajsija
sarığıburma
vrsta poslastice u obliku
sarımsaklamak
sarımsaklı
sarımsı, sarımtırak
sarı sabır
saruk, calma; turban; - sarmak zaviti calmu (saruk) sarıklı
sarı
-
bitki bot. puzavica; po-
vijusa sarılı 1 uvijen, zavijen; previjen sarıJı2 1. sa zutim cveticima; - kırmızılı basma cic sa zutim i crvenim eveticima 2. sa ... zumanceta; iki - yumurta jaje sa dva zumanceta sarılık
1 . zutina, zutilo, zuta boja 2. med. zutica 3. bot. plamenjaca (bolest biljaka) sarılıkil
oboleo od zutice
sarılışmak
1. obuhvatiti se, zagrliti se 2. isprepletati se sarılmak 1. pass. od sarmak 2. dat. umotati se, obaviti se; zaogrnuti se, uviti se u 3. dat. grcevito se uhvatiti; /-ın/ aya-
bot. aloje (Aioe)
salkım
bot. zanovet (Laburnum
anagyroides) sarışın
s calmom, sa sarukom
sarılgan:
zuckast
sarınmak dat: 1. omotavati se, uvijati se; zaogrnuti se 2. opasati se
humma med. zuta groznica
sarık (-ğı)
pripremljen s belim lukom
sarımsak otu bot. lukovac, lucac (AIIiaria petiolata)
turbana sarı
ak. prigotoviti s belim
lu ko m
plavokos; plavusa, plavojka
sarışınca
plavkast
sari a prelazan; zarazan, infektivan; beyin humması med. meningitis; - hastalıklar zarazne bolesti sari sari (zenska odeca u lndiji) sarig (-gi) zoo/. oposum (Didelphis dorsigera) sarih a 1. jasan; ocigledan, ocevidan; açık 2. neosporan, nepobitan, nesumnjiv 3. cist, nemesan; ct. saf
ct.
sarkaç
(-cı)
sarkazın
fiz. klatno
sarkazarn
sarkık spusten, otromboljen, mlohav; yanaklar otromboljeni obrazi
sarkıklık
mlohavost
otromboljenost,
mlitavost,
sarkıl
sarkıl
fiz. setajuci, oscilirajuci, njihajuci
sarkıntı
dosadjivanje; nametanje; olmak dosadjivati, gnjaviti, nametali se ' sarkıntılık dosadjivanje; nametljivost; salelanje, dobacivanje (devojkama, zenama); /-al - etmek (ili yapmak) dosadjivati, saletali; nametali se, dobacivati (zenama) sarkıt
min. stalaktit
sarkıtmak ak. 1. spustati; kuyuya spustiti u bunar 2. arg. obesili, smaknuti 3. arg. zalepili, osajdariti, osamarili
sarkma 1. poniranje, uronjavanje (podmornice, podvodnog camca) 2. ljuljanje, naginjanje (broda) 3. privesak, viseci kras (na satu, remenu i si.) sarkmak (-ar) 1. spustali se, slobodno padati; spasli, spadati (o kusulji sa ramena i si.) 2. naginjati se; pencereden sarkınayın ne naginjile se kroz prozor 3. nar. produziti, nastavili (put) 4. arh. dat. napasli, udarili; düşman ordusu şeh rimize sarktı neprijateljska vojska je napala nas grad sarkom med. sarkom sarma 1 1. gl. im. od sarmak 2. kul sarma 3. omot ll zavijen, uvijen, umotan sarmak (-ar) 1 . ak. zavijati; umotati, zaogrtati; previjati; doktor yaraını sardı lekar mi je previo ranu 2. ak. opkoljavati, okruzivati, opasivati; ordu şehri sardı vojska je opkolila grad 3. ak. zaviti (cigaretu); birer sigara saralım da zavijemo po jednu cigaretu 4. ak. obuhvaliti (rukama); zagrliti 5. ak. zahvatiti; fig. obuzeti, obuzimati; ateş çatıyı sardı vatra je zahvatila krov; beni korku sardı obuzeo me strah 6. ak. namota (va)ti (klupko i si.) 7. tig. dopasli se, svideti se; zaneti, ocarati 8. dat. obavijati se, viti se; asma çardağa sardı vinova loza je obavila venjak 9. ak. pokrivati; uzun saçı kulaklarını sarıyor duga kosa mu pokriva usi 1o. ak. mor.
838
(za) kurtaliti, privezivati za obalu (brod) 11. dat. dosadjivati, uznemiravali, gnjaviti .12. ak. dat. nametmuti, naturiti, utrapiti; kendi işini başkasına - utrapiti svoj posao drugome 13. ak. majati se, petljati (oko cega) O sarıp sarmalamak brizljivo uviti (upakovati) sarmal spiralan, zavojit; ct. helezon!; damarlar bot. spiralni sudovi; - kırık rried. spiroidan prelom; - talkım bot. zavojito cvetanje sarmalamak ak. uvijati, zavijati, umotavati; staviti u kovertu sarman velik, krupan; ogroman, goroslasan; ct. iri sarmaş: - dolaş cvrst zagrljaj; - dolaş olmak cvrsto se zagrliti, baciti se u zagrljaj; fig. biti prisni prijatelji, biti nerazdvojni sarmaşan
sarmaşık
bot. v. (-ğı)
sarılgan
bot. brsljan (Hedera
hel ix) sarmaşmak s ile isprepletati se, uplesti se, upetljali se; zagrliti se
sarnıç (-cı) 1. bazen, rezervoar (za vodu) 2. cisterna, tank; - gemisi tanker; vagonu vagon-cisterna sarnıçlı 1 . s bazenom, s rezervoarom (kuca) 2. sa cisternom; - gemi mor. !anker
sarp 1 1. strm, vrletan; - dağ vrletna planina; - kıyı strma obala 2. neprohodan, nepristupacan 3. fig. tezak ll teskoca /-alsarmak zamrsiti se, zapetljati se (o stvarima, poslovima) sarpın nar. 1. trap (za cuvanje poljskih plodova) 2. zitnica, ambar 3. nacve sarplaşma 1. gl. im. od geog. strmina, strmen, vrlet
sarplaşmak
2.
sarplaşmak 1. postali strm, postali tesko prohodan (o putu) 2. otezati se, iskomplikovati se
satım
sarplik nepristupacnost, neprohodnost; vrlet v. sarplaşma (2.) sarraf a menjac novca
sartiya
sarrafiye a menjacka taksa sarraflık
1. zanimanje menjaca 2. v.
s arafiye sarsak slab, nejak; drhtav, teturav (od starosti); - sursak (ili pursak) onemocao drhtav; teturav
sarsı
Sasaniler, Sasaniyan ist. Sasanidi (persijska dinastija, 226-651 n. e.) sası 1. plevsniv, budjav, truo 2. ukvaren, ubudjan; - - kokmak zaudarati, bazdeti
slabost; drhtavost
sataşılmak sataşkan
jotresa)
v. sarsak
sarsılma
1. potres, udar 2. psih. pot res,
stres sarsılmak
1. drhtati, podrhtavati; tresti se; trzati se 2. pass. od sarsmak sarsılmaz
nepokolebljiv; postojan, sta-
bilan sarsılmazlık
nepokolebljivost,
ukvariti se (o namirnicama,
jel u)
podzemni udar, potres (od zeml-
sarsık
mor. uzad za jarbol
sasımak
sarsakça drhtavo, teturavo sarsaklık
vest nas je sve potres la; dostunun -ölüm onu sarstı potresla ga je smrt njegovog prijatelja
sta-
bilnost sarsım 1. drmanje, potres, udar 2. astr. perturbacija, odstupanje
sarsıntı 1. drmanje, tresenje, truckanje; drhtanje, vibriranje; beyin - sı potres mozga 2. (ili yer - sı) podrhtavanje tla, zemljotres, trus; - bölgesi trusno podrucje 3. fig. potresanje, potres, stres; - geçirmek potresti se, pretrpeti stres sarsıntılı
buran; nemiran (o vremenu, talasima) fig. nepouzdan, nepoverljiv sarsıntısız 1. bez drhtanja (drmanja, truckanja) 2. fig. miran, bez potresa; - bir hayat miran zivot, zivot bez potresa
sarsmak (-ar) ak. 1. (za) tresti, (pro) drmati; tren yolcuları çok sarstı voz je mnogo protresao putnike 2. fig. potresti, rastrojiti (zivce); potkopavati, narusavati (zdravlje); bu haber hepimizi sarstı ova
dat. pass. od
sataşmak
agresivan, svadljiv
sataşmak dat. 1. uznemiravati, dosadjivati, gnjaviti 2. nasrtati, napadati, traziti svadju, zadevati
saten tekst. saten, atlas sathi a 1. povrsinski; cf. yüzeysel 2. fig. povrsan, plitak; - bir surette povrsno; tahsil povrsno obrazovanje sathilik povrsnost satı prodaja; - ya çıkarmak izneti na prodaju, pustiti u prodaju satıcı prodavac, trgovac; seyyar - pokucar, trgovac-torbar satıcılık 1. posao prodavca 2. maloprodaja, sitna trgovina
satıh (-thı) a povrsina; cf. yüzey; - ölçüsü mera za povrsinu satılık za prodaju, na prodaju; - a çı karmak isturiti na prodaju; - araba kola na prodaju; - ev kuca za prodaju; bütün mallar - tır sva roba je za prodaju
satılmak 1. pass. od satmak 2. dat. prodavati se (i fig.); düşmana - raditi za neprijatelja, biti na neprijateljskoj strani
satılmış
prodan, prodat; fig. prodan,
potkupljen satım
prodaja;
alım
- v.
alım
839
satımlık
satımlık
provizija od prodaje
satın; - alıcı kupac; - alma kupovina( fig. pot~
satır 1 (-trı) a red, redak, linija; - aralamak napraviti prored (u kucanju); arası prored; - ayarı spacioniranje O ların arasından okumak citati izmedju redova satır2 mesarski noz, satara o /-af atmak zatreti, iskoreniti, poubijati; - a yatmak arg. slusati naklapanja satır başı
novi red; alineja, paragraf
satırlık o d ... redova; altmış - bir makale clanak od sezdeset redova satış
prodaJd; promet robe, prodja; - a izneti na prodaju; - fiyatı prodajna cena; - salonu prodajni salon; yapmak prodavati; aleni - javna prodaja; götürü - pausalna prodaja, prodaja na djuture; indirimli - prodaja s popustom, rasprodaja; serbest - slobodna prodaja; tenzilatlı - v. indirimli çıkarmak
satirik satirican; satlıcan
şiir
satiricna pesma
med. nar. zapalenje porebrice,
pleuritis
satmak (-ar) 1. ak. prodavati; mal prodavati robu; el altından - prodavati ispod ruke 2. fig. prodavati; namusunu prodati svoju cast; vicdanını - prodati svoju savesi 3. arg. praviti se, izdavati se (za); cesaret - praviti se hrabar; kibarlık - praviti se velikodusan; malumat - izdavati se za znalca 4. ak. odati, izdati, prokazati; dostl:'nu - odati, prokazati svog prijatelja; düşmana sırrı - odati tajnu neprijatelju 5. arg. skinuti, ratosiljati se, kurtalisali se koga; bunları satarsam bari kad bih se bar ovih ratosiljao o satıp savmak sve rasprodati (u teskoj situaciji); ne satıyorsun sen? o cemu ti to pricas; sözünü dirhemle satıyor njegova rec je s kupa
840
satranç (-cı) p sah; - oyuncusu sahista; - tahtası sahovska tabla; - taşı sahovska figura satrançlı kockast, kariran; •. rirana tkanina sattırmak
kumaş
ka-
caus. od satmak
Satürn 1. mit. Saturn 2. astr. Saturn; saturnov prsten
halkası
satürnit min. saturnit sauna sauna, finsko kupatilo sav 1. arh. rec; 2. vest, glas, saopstenje 3. zamisao, teza, postavka; namera, cilj, svrha, plan 4. log. tvrdnja, teza; - ı kanıtsama log. pogresan zakljucak, pogreska u zakljucivanju, petitio principii sava arh. 1. vest, glas 2. radosna vest; cf. müjde savacı arh. 1. vesnik, glasnik 2. donosilac radosne vesti, mustulugdzija 3. nar. prorok
savak (-ğı) 1. slivnik; odvodnik (suvisne vode na brani) 2. odvod, propust, kanal savan, savana geog. savana savaş 1 . rat; bitka, boj; - açmak zapoceti rat; - alanı bojno polje, razbojiste; - bilgisi ratna vestina; taktika i strategija; - düzeni bojni poredak; n esiri ratni zarobljenik; - gemisi ratni brod; - ilanı cbjava rata; - suçları ratni zlocih~J- tazminatı jur. ratno obestecenje, ratne reparacije; - tutsağı v. - esiri; dünya - ı svetski rat; iç - gradjanski rat; kurtuluş ları oslobodilacki ratovi; oynak - manevarska bitk.a; psikolojik - psiholoski rat; soğuk - hladni rat; yıldırım ...; munjevit rat, blickrig 2. borba, bitka; nastojanje, napor; açlık - ı borba protiv gladi; barış ı borba za mir; hayat - ı borba za zivot; stabilizasyon -ı borba za stabilizaciju; yapmak 1) voditi rat, ratovati 2) voditi borbu, borili se za ... savaşçı
1 ratnik; borac; pobornik ll 1.
savunu ratnicki, ratni 2. zaracen 3. borben, ratoboran savaşçılık spremnost tobornost, borbenost
za
rat;
ra-
savaşım borba, bitka; cf. mücadele; vermek boriti se, ulagati napore; cf. mücadele etmek savaşımcı
borac, pobornik; cf. mü-
cadeleci savaşkan
1 borac ll borben, ratoboran
savaşmak
1. boriti se, voditi borbu; 2. dat. fig. boriti se, truditi se, upinjati se savaş
öncesi predratni (period); - Yugoslavyası predratna Jugoslavija savaş sonrası
posleratni; -
gelişmesi
posleratni razvoj
·
savat a 1. crna caklina (na srebru) 2. motivi (na tulskom srebru) savatçı
1. trgcivac tulskim srebrom 3. obradjivac motiva na srebru savatlamak ak. obradjivati motive; crniti (srebro) savatlı
sa motivima; pocrnjeno (srebro)
javni tuzilac
savcılık 1. javno javnog tuzioca
tuzilasıva
2. funkcija
savdırmak ak. izleciti, suzbiti (bolest) otkloniti (bolove) savılmak
savla nopac)
savmış prosli, protekli, minuli (o dogadjajima i si.)
savruk 1. smeten, rasejan, nepazljiv 2. neuredan, aljkav (rad, posao) - işçi fuser savrukluk 1. rasejanost, smetenost, zbunjenost 2. aljkavost (u poslu) savrulmak pass. od savurmak savsak nehajan, nemaran; nebrizan, ne radan savsaklamak ak. 1. zanemarivati, prenebregavati; cf. ihmal etmek 2. odlagati, zadr:Zavati, otezati, odugovlaciti savsamak v. savsaklamak savulmak sklanjati se (s puta), da(va)ti prolaz savunca odbrana, apologija; pis·mena odbrana savuncalı
savca jur. optuz™nica savcı
se; preboleti 3. prestati, smiriti se (o bolesti) 4. precvetati; uvenuti; vazodakl çiçekler savmış cvece u vazi je uvenulo 5. dat. probiOa)ti, prodirati, uvlaciti se; soğuk içime savdı skroz sam promrznuo; su, evin içine savdı voda je probila u kucu
pass. od savmak
mor. podizac zastave (uze, ko-
savlamak ak. tvrditi, uveravati; pretendovati; cf. iddia etmek savlet a arh. napad, navala, juris savmak (-ar) 1. ak. proterati, oterati, najuriti; otpustiti (s posta); dilenciyi - oterati prosjaka; hizmetçiyi - otpustiti sluzavku 2. ak. izdrzati, pregrmeti, .osloboditi
odbranaski, apologetski
savunma 1. voj. odbrana; - gücü odbrambena moc; - savaşı odbrambeı'ıi rat; bölge - sı teritorijalna odbrana; çepçevre kruzna odbrana; hava - sı protivvazdusna odbrana; mevzi - sı poziciona odbrana; milli - narodna odbrana; sivil - civilna odbrana (zastita) 2. sp. odbrana; cf. defans 3. odbrana (u raznim znacenjima; - hakkı jur. pravo na odbranu; mekanizması psih. odbrambeni mehanizam; - söylevi jur. pledoaje; - yazısı odbrana, odbrambeni spis savunmak ak. braniti, stititi; podrzavati savunmalık savunmasız
odbrambeni, zastitni bespomocan, bez zastite
savunu v. savunma
841
sav'unucu savunucu 1. branilac, zastitnik; 2. sp. odbrambeni igrac, bek savunulmak pass. od savunmak savurgan rasipnik, raspikuea savurganca rasipnicki savurganlık
rasipnistvo
savurmak 1. ak. vejati; harman - vejati zito 2. dizati u vazduh, nositi, kovitlati (o jakom vetru); rüzgar tozu savurdu vetar je uskovitlao prasinu 3. vitlati, mahati; kılıç - mahati sabljom 4. ak. bacati uvis; zavitlati, hitnuti; 5. ak. siriti (vesti, glasine) 6. ak. govoriti, izvaljivati (!azi, gluposti, psovke); küfür - opsovati, izvaliti psovku 7. hvalisati se, hvastati se, razmetati se 8. ak. rasipati, traciti, cerdati (novac, imovinu) 9. ak. rasuti, rasturiti, ustalasati; saçı - rasuti kosu savurtmak caus. od savurmak savuşmak
1. isunjati se, ispariti, nestati; savuşup gitmek smugnuti 2. proci, nestati, uminuti (o bolovima) savuşturmak ak. 1. preziveti, prebroditi, pregrmeti; tehlikeyi - prebroditi opasnost 2. udaljiti, oterati 3. umiriti, ublaziti (bol); savladati (uzbudjenje, gnev) 4. sp. izbeci, eskivirati (udarac)
savutlamak ak. dijal. naoruza (va)ti say a arh. rad, trud; staranje, napor; etmek raditi; truditi se saya !ice, gornji deo (obuce) sayacı
izradjivac gornjeg dela obuce
sayaç (-cı) teh. brojilo, brojac, merac; gaz - ı gasomer saydam 1. fiz. prozracan, providan; cf. 2. fig. jasan; cf. belirgin; - ses poz. jasan glas o - tabaka anat. roznjaca şeffaf
saydamlaşmak 1. postati prozracan providati se 2. fig. postati jasan saydamlık
842
providnost, prozracnost
saydamsız
fiz. neproziran, neprovidan
saydırmak
caus. od saymak
saye p ı 1. senka 2. zastita, pokroviteljstvo, podrska lı u tunkciji sastav/jenih postpozicija; - sinde zahvaljujuci lepom vremenu; - iyi tahsili - sinde zahvaljujuci njegovom dobrom obrazovanju; sizin - nizde zahvaljujuci vama O bu - de stoga, zbog toga, zahvaljujuci tome sayeban p arh. 1. senovito mesto, hlad 2. fig. zastitnik, pokrovitelj sayfa a 1. stranica (knjige, novina); (ili yapmak) tip. prelamati, praviti prelom; - yı çevirmek prelistavati, listati, okretati stranice 2. fig. stranica; tarihin şan lı - ları slavne stranice istorije bağlamak
sayfalık o d... stranica; iki yüz - kitap knjiga od dvesta stranica
saytlye a letnjikovac, vila saygı postovanje, uvazavanje; obzir, paznja; !-al - beslemek gajiti postovanje; - çoğulu gram. plural velieanstva, pluralis maiesteticus; - duruşu odavanje poste · (stajanjem); /-al - göstermek ukazivati postovanje, uvazavati; - larımı sunarım postovanje! (en) derin - larla s najdubljim postovanjem (forma u pismima ili posvetama) saygıdeğer postovan, cenjen, dostojan postovanja; - bir insan cenjen covek
saygılı
uljudan, uctiv, pazljiv
saygın
ugledan, uvazen, postovan
saygınlık
postovanje, ugled, cast; po-
verenje saygısız neuljudan, neuctiv, ristojan; bezobziran, nekorektan
nep-
saygısızlık neuljudnost, neuctivost; nepazljivost; bezobzirnost
sayhaa krik, jauk, vapaj; ct.
çığlık
sayı 1. mat. broj; kesirli - raziomaeki broj; soyut - apstraktan broj; tam - lar
saymak celi brojevi 2. broj, izdanje (casopisa, novina); derginin son - sı poslednji broj sopisa 3. gram. broj; - kategorisi kategorija broja; asıl lar osnovni (kolicinski) brojevi 4. sp. rezultat, stanje; poen; - çıkarmak 1) postici poen 2) povisiti rezultat; bir gol attılar sonra - çı karamadılar postigli su jedan gol, a posle nisu mogli da povise rezultat 5. prebrojavanje, brojanje O - ya gelmlyecek kadar çok neizmeran, beskrajan; - ile hizaya gelmek uljudno se ponasati, ne vredjati; - ım suyum yok 1) ja sam van igre! bez mene! (u decjim igrama) 2) to nije za salu, to je ozbiljno
ea-
sayıca
brojcano; - üstünlük brojcana
prednost
sayım
bilimi.statistika (nauka)
sayımlama
statistika, brojcani podaci
sayımlamacı
statisticar
sayın postovan, cenjen; çok mnogopostovani
sayın
sayısal · brojni; brojno izrazen, numerican; - değer nurnerieka vrednost
sayısız
bezbrojan,
neizmeran,
og-
roman sayışma
nadoknada, kompenzacija
sayışmak 1. s. ile obracunati se, namiriti racune; 2. uneti u racun, uracunati; nadoknaditi, nadomestiti Sayıştay
Vrhovni finansijski savet (u
sayıcı
Turskoj)
sayıkiama
saykal a 1. politura, lak 2. glacac, lakirer
1. brojac 2. popisivac stoke (radi ubiranja poreza) 1. bunilo, buncanje; delirijum 2. fig. mastanje, sanjarenje sayıklamak
1 . buncati, biti u bunilu 2. ak. fig. mastali o cemu, zanositi se ci me sayılama
1. brojanje; brojni sistem 2. nabrajanje, prebrajanje 3. statistika sayılamak ak. pobrojati, popisati
nabrajati,
prebrajati;
sayılı 1. s brojem, numerisan; 20 evde u kuci br. 20; 80 - kanun zakon br. 80. 2. matobrojan, ogranicen; son hadiseler tarihte - dır poslednji dogadjaji retki su u istoriji 3. prebrojan, poznat, odredjen; sayfalar - dır sıranice su prebrojane; poznat je broj stranica 4. fig. poznat, slavan, ugledan O - koyunu kurt kapmaz (ili yemez) pos/. ko se cuva i bog ga cuva sayılmak 1. pass. od saymak 2. ab/. racunati se, smatrati se; ev halkından sayılır on se smatra za ukucanina, smatraju ga ukucaninom sayım popis; - günü dan popisa (stanovnistva); nüfus - ı v. nüfus o - vergisi porez na sitnu stoku
saykallamak ak. polirati, lakirati saylamak nar. birati, odabirali saytav poslanik; ct. mebus saymaca naminalan; ct. itibari; neminaina vrednost
değer
saymak (-ar) ak. 1. brojati, prebrajati; nabrajati 2. postovati, uvazavati, ceniti 3. imati u vidu, uzimati u obzir, obazirati se na; bundan önce verdiğimi saymıyor musun? zar ne racunas ono sto sam ranije dao? 4. pridavati znacaj, smatrati vaznim; ct. önemsemek 5. misliti, smatrati, pretpostavljati; tehlike geçti sayarım drzim da je opasnost prosla 6. redjati, nabrajati; birinin yanlışlarını - nabrajati cije greske 7. gledati kao, prihvatati za; kar gledati kao na dobit 8. izbrojati, platiti on bin lira saydı, bana bir bilezik aldı izbrojao je deset hiljada lira i kupio mi narukvicu O sayıp dökmek sve ispricati, sve kazati; - la bitmemek (ili tükenmemek) biti mnogo, ne moci izbrojati; bunu saymıyoruz! ovo ne racunam! (govöri domacin gostu nakon njegove kratke posete)
843
saymarnazlı k
saymamazlık
v.
saymazlık
sayman racunovodja, knjigovodja saymanlık 1. knjigovodstvo, racunovodstvo; ct. muhasebecilik 2. knjigovodstvo; knjigovodstveno odelenje; cf. muhasiplik saymazlık
nepostovanje,
oma-
lovazavanje sayrı
arh. bolestan; ct. hasta
sayrıl
bolest, slabost; ct.
sayrımsak (-ğı) sayrımsamak
hastalık
simulant
simulirati, praviti se bo-
lestan
sayvan p tenda; platneni zastor (za zastitu od sunca, kise); sator; baldahin 2. nabran porub (na suknji, haljini), karner 3. anat. usna skoljka saz 1 p ı trska, trstika, sasa, rogoz; otu bot. sita, rogoz (Juncus) ll trscan, od trske; - ev trscara, koliba od trske; kalem trscano pero ~ - benizli veoma bl ed saz2 p 1. muzicki instrumenat; ct. çalgı; o, - ının tam ustasıdır on je pravi majstor svoga instrumenta 2. saz (tambura sa dugom drskom);· - semaisi muz. izvedba na sazu (bez pevanja); - şairi narodni pevac; - takımı orijentalni orkestar (od zicanih instrumenata) 3. mesto za zabavu uz saz i pice, paviljon ~ - söz muzika i caskanje; - a söze düşkün ljubitelj zabava, drustven, druzeljubiv
sazan (ili nus carpio) sazcı
balığı)
zool. saran (Cypri-
svirac na sazu
sazlık
trskar, trscar
seans seansa; sesija Seba Saba (grad u juznoj Arabiji); Kraliçesi (ili Melikesi) mit. kraljica od Sabe
844
sebatkar a-p v. sebatlı
sebatlı
uporan; i:ilav, izdri:ljiv
sebatsız nepostojan, kolebljiv, slab, beskaraktaran
sebatsızlık
nepostojanost, nestalnost,
kolebljivost
patolaski
sayrılık
sebat a postojanost, istrajnost; i:ilavost, izdri:ljivost; nepopustljivost, upornost; etmek (ili göstermek) ne popustati, istrajati, izdrzati; ct. direşmek
sebebiyet a uzrocnost, kauzalitet; uzrok, povod; /-af - vermek priciniti, izazvati, prouzrokovati; dati povod sebep (-bi) a uzrok, razlog; pobuda, motiv, povod; izgovor, pretekst; fil. spotnaja; cf. neden; - iyle usled cega; - aramak traziti razlog, Irazili izgovor; --: cümlesi gram. u:.rocna recenica; - göstermek navoditi razloge, obrazlagati; - olmak v. sebebiyet vermek; bu - ten iz log razloga, zbog toga, stoga; herhangi bir - le iz bilo kog razloga ~ - olan sebepsiz kalsın neka mu se u zlu vrati (kletva onom ko je ucinio zlo) sebepfenrnek okoristiti se, izvuci korisi sebepli osnova_n, motivisan; - sebepsiz bez razloga, bez ikakve osnove sebepsiz 1 bezrazloi:an, neosnovan ll bez razloga, bez osnova; - ağlamak plakati bez razloga ~ - kalmak fig. ostati praznih saka; osiromasiti sebepsizlik osnovanost
bezrazloznost,
ne-
sebil a 1. besplatna pijaca voda (za vreme muslimanskih praznika); - etmek obilato davati, rasturati sebilci delilac vode (na fontani) sebilhane a-p (zavestajna) fontanica, cesma (pokraj dzamija); - bardağı gibi kao case sa fontane, glava uz glavu (o dugackom redu)
sedefsi sebze p zelen, povrce, varivo; ~ bahçesi povrtnjak sebzeci prodavac povrca, piljar; ~ oğlu sebze satar post. kakav otac, takav sin sebzecilik 1 . povrtarstvo 2. trgovina povrcem, piljarstvo sebzevat v. sebze
secde a is/. padanje nicice (pri molitvi); ye kapanmak (varmak ili yatmak) padati niC:ice (za vreme molitve) ~
seci a /it. rimovana proza seeiye a narav, priroda, karakter seciyeli karakteran, cvrstog karaktera seeiyesiz beskarakteran, povodljiv (-ği)
seçkin ugledan, istaknut, elitni; - bir bilgin ugledan naucnik seçkinler elita
seçi biranje, izbor seçici ı 1. birac, glasac; selektor 2. teh. birac (TV kanala, stanice) ll 1. biracki; izborni;~ kurui izborna komisija 2. razlikujuci, zapazajuci 3. teh. selektivan o ~ yakınlıklar psih. selektivni afinite.t ~
kat
sayısı
postali ugledan, steCi
ugled seçkinlik izvrsnost, osobitost, elitnost seçme 1 biranje, izbor, selekcija ll izabran, odabran; - şiirler izabrane pesme seçmece na biranje, po izboru (prilikom kupovine); elmaları - alırsan fiyatı değişir ako kupujes jabuke na biranje, cena je drukcija seçmecilik fil. ekiektizam
alternativa
seçicilik selektivnost; eficijenat selektivnosti
seçi /it. izbor; antologija
seçkinleşrnek
seccade a sedzada, cilimce za molitvu
seçenek
likovanje, raspoznavanje, razaznavanje; opazanje, moc zapazanja
ko-
seçmek (-er) ak. 1. birali glasanjem, glasati; 2. birati, odabirati; odvajati, sortirati; o seçmez ne olursa yer on ne probira, jede sta god se nadje 3. razlikovati, raspoznavati, razaznavati, zapazati; utvrditi, pogoditi; cf. fark etmek, 4. davati prednost, vise ceniti, pretpostaviti seçmeli slobodan u izboru; kultativan, izborni (predmet i si.)
fa-
seçik 1. jasan, vidljiv 2. citak, razgovetan 3. osobit, odliean, izvrstan
seçmen 1 . birac, izbirac 2. birac, glasac
seçilmek pass. od seçmek; ~ hakkı JUr. pravo da se moze biti biran, pravo na izbor
seçtirmek ak. dat. caus. od seçmek
seçilmiş 1. izabran, odabran; hikayeler izabrane pripovetke; ~ eserler izabrana dela 2. izdvojen, odbacen, preostao; ~ elmaları çok ucuza sattım preostale jabuke sam prodao veoma jevtino
seçim 1. jur. izbor, glasanje; - çevresi (ili dairesi) izborni okrug; ~ dönemi izborno pravo, pravo glasa; ~ kampanyası · izborna kampanja; - kütüğü biracki spisak; genel - ler opsti izbori; yerel - ler loka Ini izbori 2. biranje, odabiranje 4. raz-
seda a glas, zvuk; nometar sedalı
mikyası
fo-
zvucan, zvonak
sedasız
1. bezglasan, tih, bezvucan
sedef a ı sedef ll sedefni, od sedefa; ~ sedefno dugme; ~ mozayik sedefni mozaik O - hastalığı med. psorijaza düğme
sedefli od sedefa, ukrasen sedefom sedef otu bot. sedef, ruta (Ruta graveolens) sedefsi
sedefası
845
s~dimantasyon
sedimantasyon dimentacija
geof.
med.
se-
sed ir1 a sota, secija, otoman, divan sedir2 bot. kedar (Cedrus) sedye nosila (za bolesnike, ranjenike) sefa radost, veselje, razonoda, zabava, uzivanje, spokojstvo; - etmek veseliti se, uzivati; - pezevenki !ola, bekrija; - sürmek voditi lagodan zivot uzivati, nasladijavati se; O - bulduk v. hoş bulduk; geldiniz v. hoş geldiniz; - getirdiniz dobro dosli, obradovali ste nas (govori se gostima) sefahat a. 1. razuzdanost, raskalasnost, razvrat; cf. uçarılık; - e dalmak voditi raspusan zivot, odati se razvratu 2. zabava setalet a beda, siromastvo, ubostvo, ubostina; - çekmek trpeti nemastinu, ziapatili se; - e düşmek pasti u bedu sefaret a ambasada; cf. büyükelçilik sefarethane a-p ambasada (zdanje) sefer a 1. putovanje; put, ruta; turistik - turislieka putovanje 2. ratni pohod, vojna ekspedicija; - açmak zapoceti vojne operacije; - etmek 1) putovati 2) krenuti u pohod (ekspediciju); -halinde bulunan u plovidbi, na plovidbi (o brodu); - kuvvetleri ekspedicione snage; - nakliyatı vojni transport; - ordusu ekspedicione snage; - nakliyatı vojni transport; - ordusu ekspediciona armija; - planı plan ratnih operacija 3. put (a); cf. defa; geçen - dediğim gibi kao sto sam prosli put rekao; beş- pet puta· seferber a-p mobilisan, stavljen u pripravnost; /-ı/ - etmek mobilisati (i fig.); olma mobilisanje, pokretanje; - olmak pass. od - etmek seferberlik voj. mobilizacija; mobilno stanje; - ilan etmek objaviti mobilizaciju; - in kaldırılması demobilizacija; - planı
846
mobilizacioni plan; genel (ili umumi) opsta mobilizacija seteri a 1. vojni, ratni, ekspedicioni; hizmet talimatnamesi pravilo ratne sluzbe; - hizmet tatbikatı ratna vezba; ratna sluzba; - kuvvetler ekspedicione snage; - ordu 1) armija ratnog vremena, ratni sastav 2) ekspediciona armija; - teçhizat ratna oprema 2. putni, koji se odnosi na putovanje seferlik za... puta; bu - samo za ovaj put; iki - yemek jelo za dva puta sefer tası voj. manjerka,. uklopnica O gibi (kuca) sa po jednom sobom na svakom spratu sefih a raspusan, raskalasan; cf. uçan sefil a 1. siromasan, ubog, bedan 2. fig. bedan, nizak, podao setilik beda, siromastvo, ubostvo setine a arh. brod, ladja, djemija sefir a. poslanik; ambasador; cf. elçi; büyükelçi; - ler heyeti diplamaiski kor; cf. kordiplomatik sefire a 1 . ambasadorka 2. ambasadorovica, ambasadorova supruga setirlik rang, polozaj ambasadora seğirdim 1. trcanje 2. voj. trzaj, trzanje (puske, topa); - etmek odbijati se, odskakati, trzati 3. nagib dovodnog zljeba za mlin; O - yolu 1) staza na bedemu tvrdjave 2) prolaz izmedju soba hanova seğirme
podrhtavanje, tik
seğirmek podrntavati, drhtati, cepteti; igrati (o oku); gözüm seğiriyor igra mi oko seğlrtme 1 . gl. im. od udica bez riıamca
seğirtmek
seğirtmek
2.
jurnuti, poleteti, ustremiti se
seğmen p 1. sejmen, pripadnik jednog roda janicarske vojske 2. fo/k. naoruzani
seksüel konjanik u naçionalnoj nosnji (ucestvuje u svadbenoj povorci) seher a zora, svitanje sehim (-hmi) a arh. 1. deo 2. tin. akcija sehiv (-hvi) a arh. greska, propust, pre-
vid · sehpa p 1. tronozac; stalak; slikarski stalak, stafelaj; stalak za note; pult; stativ (fotografski) 2. teh. postolje; trap 3. nogari, jarac; - köprü voj. most sa nogarima 4. vesala; cf. dar ağacı; /-ı/ - ya çekmek obesiti 5. klupica za nozeve 6. stolicica, samlica ' sehven a omaskom, zabunom, greskom sek sek (o picu); - viski sek viski
(-tı)
geom. sekanta, secica
sekban p 1. v. nicarska vojska sekbanbaşı
seğmen
sekiz yüzlü geom. oktaedar sekme 1. gl. im. od sekmek 2. voj. rikaset, odskok zrna; - atışı gadjanje rikosetom sekmek (-er) 1. skakati; skakutati, cupkati, poigravati; serçeler se\(e seke yürürler vrapci idu skakutajuci; seke seke gitmek odskakutati 2. odskakati, odbijati se, rikosetirati 3. prekinuti se, prestati; yağmur iki gün sekmedi kisa nije prestajala dva dana sekmen 1. klupa baz naslona 2. stepenica, basamak sekoya bat. sekvoja (Sequoia)
sekans sekvenca, niz sekant
sekizlik 1. sastavljen od osam jedinica; koji vredi osam (dinara, lira, dolara) 2. osmogodisnji 3, osmina note
2. ist. gra-
komandant
granicarske
vojske Sekendiz astr. Saturn; ct. Satürn sekene a arh. stanovnici, zitelji seki1 puta, bela belega (na nozi konja) seki2 1. nar. kamena osnova, postolje stuba, stopa 2. nar. kamen, nasip za sedenje (kraj bazena, ispred kuca i si.) 3. geog. plato 4. geol. terasa; cf. taraça sekili putast, putonog (koni) sekincilik til. kvijetizam sekiz 1 osam; - de bir jedna osmina; yüzde - osam posto (8%) ll osmica sekizer po osam sekizgen geom. osmougaonik sekizinci osmi sekizli 1 1. od osam jedinica (delova) 2. lif. od osam strofa ll 1. muz. oktava; oktet 2. osmica (karta)
sekreter sekretar; genel - genaraini sekretar sekreterlik 1. sekretarstvo, posao sakretara 2. sekretarijat seks seks; ct. cinsiyet seksapel seksepilan seksek
(-ği)
skolice (decja igra)
seksen osamedeset O - kere mnogo puta, sto puta; sana - kere bunu söyledim to sam ti sto puta kazao; - kapının ipini çekmek svracati na mnogo mesta seksener po osamdeset sekseninci asarndeseti seksenlik 1. od asarndeset j ·.dinica (delova); u vrednosti od asarndeset (lira, dinara i si.) 2. osamdesetogodisnji seksi seksi seksiyon sekcija; grupa; departman seksolog seksolog seksoloji seksologija sekstanı
mor.
sekstanı
seksüel seksualni
847
If sekte a 1. med. kap, udar, apopleksija; beyin - si mozdani udar; kalp - si srcani udar, srcana kap 2. prekid, zastoj; - ye uğramak prekinuti se, doci do zastoja (o poslu i si.); - vurmak dovesti do zastoja, usporiti; zaustaviti 3. ustrb, steta, gubitak; /-al - getirmek (ili vermek) naneti kome stetu, nauditi, naskoditi; otezavati, sputavati, sprecavati seldelemek ak. zaustavljati, zadriavati; sprecavati, ometati, sputavati sektelendirmek ak. 1. dovesti do zastoja, zaustaviti, usporiti 2. nauditi, naskoditi sekter ı sektas ll sektaski sektirme voj. rikosetiranje sektirmek caus. od sekmek sektör 1. sektor, polje rada; devlet - ü drzavni sektor; özel - pravitni sektor 2. geom. sektor, isecak sel (-Ili) a 1. potok, brzac, brzak, bujica; fig. poplava, mnostvo; - gibi akmak 1) burno teci, teci bujicom 2) brzo prolaziti; leteti, prohujati (o vremenu) 3) (po)hrliti, nagrnuti, slivati se (o ljudima narodu); insan - i reka ljudi O - is uyu kalmamış 1) bez sakova (o vocu) 2) suv (o jelu, hrani); - önünden kütük kapmak s mukom dobiti selam a 1. arh. mir, spokojnost 2. pozdrav, pozdravljanje; vojnicki pozdrav, salutiranje; - almak otpozdraviti, odgovoriti na pozdrav; - durmak voj. pozdraviti puskom, oruzjem; - a durmak pozdravljati ustajanjem (iz postovanja); /-al - götürmek predati, izruciti pozdrav; /-a, -dan/ - söylemek uruciti pozdrav, pozdraviti; annene, babana söyle pozdravi roditelje; Orhan'ın sana - ı var imas pozdrav od Orhana, Orhan te pozdravio; /-al - vermek pozdraviti, pozdravljati; salutirati O sabah etmek pozdraviti se, pitati se za zdravlje; - ı sabahı kesrnek ne pozdravljati se s kime, prekinuti veze
848
selamaleyküm v. selamünaleyküm selamet a 1 . sreca, blagostanje; spokojan zivot; cf. esenlik 2. sigurnost, zbrinutost; spas, izbavljenje; - bulmak (ili.- e çıkmak) spasiti se, izbaviti se, izvuci se; le zbogom i sercno! (govori se pri ispracaju) selametiemek ak. ispratiti, pozeleti srecan put selamlamak ak. pozdravljati; voj. salutirati selamlanmak pass. od selamlamak selamiaşmak s ile 1. pozdravljati se, zdraviti se 2. poznavati se iz vidjenja selamlık 1. ist. selamluk (musko odelenje u muslimanskim kucama) 2. ist. sveeanost pracenja sullana u dzamiju (petkom)
selam otu bat. selen, miloduh (Levisticum) selamsız
bez pozdrava
selamünaleyküm a "selam s vama"! pozdravljam vas! zdravo! O - demeden netakticno, naglo, odmah selaset a arh. tecnost, jasnost (govora, citanja); cf. akıcılık selatin a sultani; - camii velika dzamija (sagradjena u cast sultana) O - meyhane velika kafana Selçuk
(-ğu.-ku)
ist. Seldzuk
Selçuki, Selçuklu zucki
ı
Seldzuk ll seld-
Selçuklular Seldzukidi; Seldzucko carstvo
paratorluğu
sele 1 pljosnata korpa seıe2 sediste na biciklu seıe3
v. sere
selef a arh. prethodnik
Im-
semyoloji selek (-ği) nar. 1. gostoprimljiv 2. izdasan, darezljiv; velikodusan, plemenit seleksiyon selekcija
selen nar. glas, zvuk, ton selentereler zool. dupljari selenyum hem. selen selfservis samoposluga, samousluga selim a 1. arh. zdrav, citav; ispravan 2. med. bezazlen, benigni (o bolesti) selinti nar. 1. potocic 2. vododerina, korito potociea 3. mulj (nanesen bujicom) selis a teean, jasan (govor) selofan celofan seloteyp selotejp selp (•bi) a arh. 1. otimanje, oduzimanje 2. unistenje; - etmek 1. otimati 2. unistavati selüloit celuloid selülöz hem. celuloza selva geog. selva, tropska prasuma (u bazenima Amazona i Nigera)
sema 1 a nebo;
ct. zehir
ct. gök
sema2 (-i) a 1. arh. slusanje; ct. işitme 2. ret. zikr (obredna igra mevlevijskih dervisa) semafor semafor; zel. signal semahane a-p mesto za mevlevijski zikr (u tekiji) semahat a arh. dobrota, plemenitost semantik 1semantika ll semanticki semaver samovar sembol (-lü) 1. oznaka, simbol; hem. simbol, znak sembolik simbelican
sembolizm simbelizam sembolleştirme
selektör 1. teh. birac, selektor 2. agr. vejalica, trijer
sem (-mmi) a arh. otrov;
sembolist (-ti) simbolista
simbolizacija
seme glup, tup semeleşmek
oglupavit, otupaviti
semen a gojoznost; - peyda etmek ugojiti se, udebljati se, papuniti se semender p zoo/. dazdevnjak (salamandra) semer 1 1. samar; - vurmak staviti sa mar 2. podmetac na ledjima (za nosenje tereta); ct. arkalık 3. arg. zadnjica 4. geol. antiklinala, prevoj O - ini dayarn ak 1) uterati u staju (zivotinju) 2) isterali s posla; - i devirmek lezati kao magarac; dangubiti; ini yere vurmak podneti ostavku, napustiti posao; lisiti se obaveze semer2 v. semere semerci samard:Zija; prodavac samara semercilik posao mard:Zijski zanat
samardzije,
sa-
semere a 1. voce, plod 2. fig. plod, rezultat semereli arh. plodan, plodonosan semeresiz 1 . neplodan, nerodan 2. lig. neplodan, jalov serneriemek ak. na samariti, staviti sam ar semerlenmek ak. od serneriemek semerli sa samarom seminer seminar; kurs semirgin 1. debeo, ugojen 2. lenj, mlitav, trom semirginlik 1. gojaznost, ugojenost, pretilost 2. lenjost, tromost, mlitavost semirmek (u) gojiti se, udebljati se semirtmek ak. (u)hraniti; toviti; kljukati semyoloji semiologija
849
semiz semiz 1. uhranjen, ugojen, debeo 2. mastan; - boya masna boja; - çizgi masna, zadebljana linija semizlamek ak. gojiti; toviti, kljukati semizlik gojaznost, debljina, punoca semiz otu bot. tusac, tust (Portulaca oleracea) sempati simpatija, naklonost; /-al karşı - beslemek (ili duymak) gajili simpatije, simpatisati; /-ın/ - sini kazanmak steci cije simpatije sempatik simpatican, drag; prijatan; med. simpaticni; - sinir sistemi simpaticni nervni sistem sempatizan 1naklonjen ll simpatizer sempozyum simpozijum semptom med. simptom ı!
baş
ucu
sen ti; - bilirsin kako hoces, to je tvoja stvar; - bugün sol tarafından kalkmışsıni li si danas ustao na Jevu nogu! de! iron. zar i ti! fuj! - de mi Brütüs oğlum benim zar i li, sine Brute? - kim oluyorsun? ko si pa ti! sta ti izigravas? (> - ağa ben ağa, bu koyunları kim sağa aga ti, aga ja, ko ce ove ovce da pomuze? (govori se u sali nekome ko izbegava posao); - i gidi - i ili - i - i ah ti nevaljalce - sağ ben selamet to je kraj; nema tu nista vise; - sağ ol da si li ziv i zdrav (kada se neko obavestava o cijoj smrti); - - ben ben ti gledaj svoje stvari, ja cu moje; tvoj mi sud ne treba; nemoj da se mesas u moje stvari; - - ol nikako, niposta; - - ol, bir daha bunu yapma niposta nemoj vise to da cinis sena a hvala, pohvala; - etmek hvaliti
850
senaryo scenario senaryocu scenarist, pisac scenarija senato 1. senat 2. naucni savet (univerziteta) sanatör senator sencar bot. borazina, lisicina (Borago officinalis) sendelemek 1. spoticati se, spotaci se; posrtati 2. teturati se, povoditi se; zanositi se, klatiti se 3. fig. potresti se, izgubiti glavu (n,a neprijatan dogadjaj, vest) sendik
(-ği)
jur. branilac stecaja
sendika sindikat; - birliği sindikalni savez, savez sindikata; - hareketi sindikalni pokret sendikacı
semt (-li) 1. kraj, kvart, cetvrt (grada) 2. blizina, susedstvo; okolina /-ın/ - ine uğ ramamak ne traziti, ne pitati; ne Irazili koga, ne svracati kome, prekinuti s kime vezu semtürreis a astr. zenit; cf.
senarist v. senaryocu
sindikalista
sendikacılık sindikalizam
sendikal sindikalni sendikalaşmak
udruziti se u sindikat,
sindikalizovati se sendikalist v.
sendikacı
sendikalizm v,
sendikacılık
sendrom med. sindram sene a godina; cf. yıl; - ler - si iz godine u godinu; dugo godina senek
(cği)
nar. drveni krcag (za vodu)
senelik ı godisnja plata ll 1. godisnji; bilanço godisnji bilans; kırk - gelişme cetrdesetogodisnji razvoj 2. od .....godina, star... godina; üç yüz - bir bina. tris~ dogodisnja zgrada senet (-di) a 1. isprava, dokumenat; uverenje; prizrianica; menica; - hamilinosilac menice; - kıldırmak prodati, preneti menicu; - sepet bilo koji dokumenat, svaki pisani dokumenat; resmi - zvanicna isprava; taahüt - i obveznica 2. dokaz, potvrda; cf. belgit; - vermek potvrditi (do-
ser kumentom); fig. pismeno se obavezati, zakljuciti ugovor senetleşrnek s ile pismeno se obavezati, zakljuciti ugovor
senetil utvrdjen dokumentom, zasnovan na pismenom dokazu; - alacak dug uz priznanicu senetsiz nedokumentovan, kumenta senevi a arh. v.
bez do-.
yıllık
senfoni sinfonija; - orkestrası sinfonijski orkestar; renk - sı sklad boja
.
korpa (motocikla} 4. korpa za iz• · (mera) ı"edne rude 5. sa d rzaı, nose l • elma korpa jabuka O/-al - hakorpe; ~ır ;k arg. isterati, izbaciti (s posla}; vası ~~ ~te pamuğu olmamak nista ne oteratı, .. ·upljoglav; Karamusal (ifi Kanati bıtı s l} ~ ı saymak smatrati bezz .: ramurse .. ·ı ) • . . (nekog ılı nes o nacaınım
. korpar, pletar
sepetçı
·ı·k korparstvo, korparski zanat
sepetçıı
. söğüdü bat. popletnica, bekva ·
sepetçı
(Salix viıninalis} sepet kU
senfonik sinfonijski senin 1. gen. od sen; - le s tobom 2. tvoj; - canın can da benimki patlıcan mı? i moj zivot je vredan koli ko i tvoj seninki tvoj; - ler tvoji (ukucani, rodjaci}; - ler nasıl? kako su tvoji? senkretizm sinkretizam senkroni sinhronija; ct. eşzamanlılık senkronik sinhron, jednovremen senkronizasyon sinhronizacija senli: - benli prisno, intimno; /-la/ benli olmak biti biizak s kime; - benli konuşmak razgovarati na "ti", biti na "ti" senlik za tebe, st9 tebi odgovara; tam - bir elbise odelo koje ti potpuno odgovara sentagma sintagma sentaks sintaksa; ct. söz dizimi sentaktik sintaksieki sentetik sinteticki, sintetican sentez sinteza; cf.
.
prıkolıca, • n·e
birleşim
sepek (-ği) stozer vodenickog zrvnja sepelek v. sersem sepet p 1. kotarica, korpa (pletena}; araba kola s kosem, opletena kola; kağıt - i korpa za papir 2. vrsa, kos (za ribe} 3.
ıpu arhit.
sirok, pljosnat svod
e ı gl. im. od sepetlemek ll sepetle m d.. r ecno, po ııagona ı ukoso, popr ek ak. 1. staviti, metnuti u ı· . k • . ı· sepet! em najuriti, otera ı, ıs asıra ı korpu 2. arg. ınek pass. od sepetlemek sepetren . korpom; - motosiklet mosepetlı s . . k rpom (prikolıcom} tocıkl s o "k 1 materijal za korpe 2. ko.•. sepetl~edn~ korpe; üç- elma tri korpe lıcına od J hit izbocina, ispust (na zgradi) jabuka 3. ar · u kosarka; cf. basketbol sepet t oP . rh obrada koze, stavljenje sepıa · . . sıavljac, kozar sepıcı
. 'l"k stavljenje, cinjenje (koze)
sepıcıı
·ıeıne stavljenje
sepı
•
sepııeme
k
ak.
obradjivati,
staviti
(u)ciniti (kozu} • n sepili ustav1ıe ,
obradı"en,
ucinjen (o
kozi} sepken
v. sulu sepken
"'i} ı skeptik ll skeptican septik (-~ • 1 m skepticizam; cf. şüphecilik septıs
z
ija (boja za stavljenje koze) sepya se P . va· cf baş kafa; - verıp sır ı ser P 1 9 a ' · ' · · dije umreti nego odatı taınu vermemek ra
851
sera 2. vrh. vrsak; cf. doruk ll gfavni, stariji O de ... var ima osobinu .. (u safi); - de kabadayılık var on je siledzija; - de sevda var on je zafjubfjen
sera staklena basta, stakfenik seracı
serak
seramik
blokovi, sante (sa gfecera)
(-ği)
seramikçilik keramicarstvo, grncarstvo (-bı)
p fatamorgana,
serdar p ist. serdar, vojskovodja, zapovednik, glavni komandant serdengeçti 1. ist. pripadnik specijalnih trupa; desperados 2. fig. usijana gfava
keramika
seramikçi keramicar
serap varka; cf.
serçe parmak anat. mali prst serçin odabran, prvoklasan
!ice koje gradi staklenike (-ğı)
posl. ko se boji vrabaca;·· nek ne seje proso; - otu bot. misjakinja (Steflaria hofostea)
opticka
ıfgım
sera pa p od gfave do pele, sasvim, potpuno serasker p-a ist. 1. gfavnokomandujuci, vrhovni komandant 2. ministar rata (u Osmanskom carstvu); - kapısı ministarstvo rata (mesto) seraskerlik ist. 1. rang vrhovnog komandanta 2. ministarstvo rata serbest p 1. sfobodan, nezavisan, samostafan; ct. özgür; - bırakmak pustiti na slobodu, osfoboditi; - borsa slobodna trgovina; - bölge slobodna zona; - düşünceli (ili fikirli) sfobodouman, napredan 2. slobodan, neometan, nesmetan; düşme fiz. slobodno padanje; - güreş slobodno rvanje; - meslek slobodna profesija; - teşebbüs sfobodna inicijativa; vuruş sp. sfobodni udarac (u fudbalu) 3. sfobodan, neusiljen, nesnebivljiv, olvoren serbestçe slobodno, bez zeniranja
serdengeçtilik riotizam
pozrtvovanje,
pat-
serdelmek ak. izneti, izfoziti, istaci; ct. ileri sürmek serdirrnek caus. od serrnek serdümen mor. 1. matroz na krmi, kormifar 2. podoficir (na ratnam brodu) sere pedafj seremoni 1. ceremonija, obred 2. svecanost, proslava; cf. tören seren 1. mor. poprecni krst (na jarbofu); - yelkeni krstasto jedro 2. teh. pofuga krana serenat
(-dı)
muz. serenada
serencam p dogadjaj slucaj; dozivfjaj, avantura sere serpe slobodno, bez ustezanja seretan as tr. v. Yen geç sert rob, kmet sergen 1. polica, raf 2. izfog, vitrina sergerde p vodja bande; cf.
efebaşı
serbestlik 1. sloboda, nezavisnost; cf. özgürlük 2. sloboda (u ponasanju), otvorenost
sergi 1. prostirka, sve sto se prostire (tepih, otirac i si.) 2. izlozba; - ye koymak izfagati, izloziti; - salonu izlozbeni salon; milletlerarası - medjunarodna izlozba; sanayi - si industrijska izfozba 3. ulicna tezga; karpuz - si tezga sa lubenicama O - olmak pasti od umora, biti umaran kao pas
serçe zool. vrabac (Passer domesticus) O - den korkan darı ekmez
sergici ulicni prodavac, prodavac u kiosku
serbestip arh. sfoboda, nezavisnost serbestiemek osloboditi se, izbaviti se, otarasiti se (duga, obaveza i sf.)
852
serpe ı~~~* sergi evi izlozbena galerija sergileme 1. gl im. od sergilemek 2. izlaganje, ekspoze sergilemek ak. 1. izlagati 2. iznositi, izlagati sergilenrnek pass. od sergilemek sergin 1. rasiren, prostrt 2. opruzen, nepomicno lezeci (bolesnik) - vermek pasti u postelju, razboleti se, zanemocati sergüzeşt p dozivljaj, dogodovstina, avantura; cf. serüven sergüzeştçi
pustolov, avanturista
serhat (-ddi) p-a arh. pogranicna linija; granica seri1 1 1. serija, niz; cf. dizi 2. serija, proizvodni tip ll serijski; - imalat (ili üretim) serijska proizvodnja
serinietmek ak. osveziti, rashladiti serinlik svezina, prohlada; hladnoca; vermek 1. osveziti, ohladiti 2. fig. utesiti, umiriti; akşam - i vecernja svezin~ serkeş
p nepokoran, buntovan
serkeşlik
buntovnistvo
serlevha p-a naslov, zaglavlje sermaye p 1. kapital; - koymak ulagati, investirati kapital; esas - osnovni kapital; ölü - mrtav kapital 2. fig. bogatstvo, imanje; cf. varlık 3. cena kostanja, nabavna cena; cf. maliyet 4. fig. steceno znanje, sposobnost, kapacitet 5. fig. predmet razgovora; bu olay tam bir ay mahallenin - si oldu ovaj dogadjaj je citav mesec bio predmet razgovora mahale 6. arg. javna zenska, flinta O - yi kediye yüklemek salj. spiskati sav imetak
seri2 a arh. brz; cf. hızlı
sermayeci kapitalista
serian a brzo, hitno
sermayecilik kapitalizam
serili 1 rasiren, rasprostrt serili2 serijski; iz ... serije serifrnek dat. 1. pass. od serrnek 2. ispruziti se, izvaliti se; serilip serpilmek zavaliti se rasirivski ruke i noge, razbaskariti se serin svez, prohladan, hladnjikav; bu gün hava - danas je prohladno (sveze) serin
kanlı
serin
kanlılık
hladnokrvan, pribran hladnokrvnost, pribranost
seriniemek 1. v. serinleşrnek 2. rashladiti se, osveziti se, okrepiti se; - için soğuk bir şey içtim popio sam nesto hladno da bih se osvezio 3. razonoditi se, razves.eliti se, razgaliti se serinlenmek v. seriniemek (2.)
sermayedar p kapitalista sermayeli 1. s kapitalom, koji poseduje kapital 2. sposoban ucen serrnek (-er) ak. dat. 1. prostirati, siriti, razapinjati (stolnjak, rublje i si.); /-ı/ güneşe - izloziti suncu 2. (yere) - oboriti, srusiti; sravniti sa zemljom, unistiti 3. fig. zapustiti, zanemariti (posao, obaveze); odugovlaciti, otezati, odlagati 4. za~ nemarivati, izostajati, propustati (casove, nastavu); sere serpe slobodno bez snebivanja sermest p arh. pijan; opijen sermuharrir p-a glavni urednik; cf. yazar
baş
sermürettip p-a glavni slovoslagac
zahladiti, postali sveze (o
vremenu)
serpantin 1. serpentina, vijugav put 2. geol. serpentin; cf. yılan taşı 3. papirnata traka, zabica
serinletici osvesavajuci; okrepljujuci; içki osvezavajuci napitak
serpelemek sipiti, rositi, rominjati (o ki si)
serinleşrnek
853
serpılmek''' seh>llmek 1. pass; od serpmek 2. rasti, razvijati se, napredovati . serpinti 1. sitna kisa, potkozrijaca 2. kapljice, sitne cestice (pri prskanju) 3. fig. trag, ostatak, posledica (zemljotresa, radioaktivnog zracenja i si.); /-ın/ - sine uğ ramak pretrpeti neznatnu stetu serpiştirmek 1. sipiti, rominjati; prokapati (o kisi); promicati (o snegu); 2. ak. dat. sejati, rasejavati, razbacivati, rasturati (seme, djubre i si.)
serpme 1 1. gl. im .. od serpmek 2. sertme, ribarska mreza 3. gradj. grubo malterisanja ll 1. · rasut; rasejan, razbacan, rasturen 2. osut; pegav; -.benli osut mladezima serpmek (-er) 1. sipiti, rominjati (o kisi); promicati (o snegu); kar serpiyor sneg promice 2. ak. dat. rasejavati, rasipati, rasturati; rasprsivati, raspraskavati; ku~lara yem - bacati hranu pticama; yollara çiçek - posipati cvece po putu; posipati put evecem 2. poli(va)ti. (po)prskati, poskropiti; brizgati, strcati; /-ın/ yüzüne su strcati kome vodu u lice o saçına ak (ili kır) serpti pocela je da mu sedi kosa; yüreğine su - v. yürek serptirmek caus. od serpmek serpuş
p arh. kapa, klobuk; cf.
başlık
sersefil veoma siromasan, ubog sersem p 1. osamucen, omamljen; otupeo, posasavio; - etmek v. sersemlefmek; - olmak biti osamucen (omamljen); posasaviti, pobenaviti; - sepelek (ili sepet) potpuno osamucen; sasvim otupeo 2. zabovaran, rasejan, nesabran sersemlemek, sersemleşrnek 1. osamutiti se; otupeti, posasaviti 2. postati rasejan sersemJetrnek ak. 1. osamutiti, omamiti, opiti; zaglusiti 2. fig. zgranuti, zapanjiti, zaprepastiti
854
sersemlik · 1. osamu'cenost, omamljenost; otupelost; zaglusenost 2. ludost, glupost, budalastina 3. rasejanost serseri p 1 skitnica, probisvet ll 1. skitnicki, lutalacki; raskalasan, vetropirast; köpek pas-lutalica 3. zalutali, slucajan; kurşun zalutali metak; - mayın plutaju6a mina serserice bisvetski
skitnicki,
serserileşrnek
lutalacki,
pro-
proskitati se
serserilik skitalastvo, skitnja, potucanje; - yapmak skitati, lutati, potucati se sert 1. tvrd, cvrst; - toprak tvrda zemlja 2. jak, ostar, ljut; - şarap jako vino; tütün ljut duvan 3. strog, ostar, opak; surov; - bir cevap ostar odgovor; - ceza stroga kazna; - öğretmen strog ucitelj; sesle strogim glasom 4. tezak. hladan; iklim teska, surova klima 5. snai:an, jak; rüzgar snazan vetar 6. jogunast, tvrdoglav (koni) 7. buran, ustalasan, olujan (o moru) 8. fig. uzdrzan, oprezan, rezervisan o kurşun tip. hart; - sessizler mukli suglasnici; - su tvrda voda; - tabaka anat. beonjaca (oka); - tuğla holandska cigla, klinker sert doku bat. sklerenhim, otvrdlo tkivo celije sertifika · uverenje, svedocanstvo, certifikat sertlenmek
v. sertleşrnek
sertleşme 1. gl. im. od obezvucanje (suglasnika)
sertleşrnek
2.
sertleşrnek 1. ocvrsnuti, otvrdnuti 2. pojaca(va)ti se (vetru, buri) 3. postati strog (ostar, zestok)
sertleştirmek caus. od sertleşrnek
sertlik (-ği) 1. tvrdoca; - derecesi stepen tvrdoce 2. fig. osttina; odsecnost, osornost, grubost 3. strogost (kriterijuma,
sesli kazne, kritike) 4. med. otpornost, izdrzljivost 5. jacina, snaga (vetra, oluje i si.) serum med. serum serüven
p dogadjaj; dozivljaj, avantura
serüvenci pustolov,
avanturista;
ct.
maceracı
serüvencilik avanturizam servet a 1. bogatstvo; ct. varlık; - sahibi bogatas; tabii - ler j:ırirodna bogatstva 2. imovina, imetak, imanje, dobro; toplumsal - drustvena imovina; ..; yapmak steci imetak servi bot. cempres (Cupressus sempervirens) - boylu tanak, vitak servillk cempresova §uma, cempresak servis 1. sluz™ba; ct. hizmet; casus arama - i kontraobavestajna sluzba; protivspijunaza; dinleme - prislusna sluzba; diplomatik - diplomatska sluzba; istihbarat - i obavestajna sluzba; sağlık - i sanitetska sluzba 2. usluga, usluzivanje, posluzivanje (u restoranu) - yapmak servirati, sluziti üelo, pice); banka - i bankarska usluga 3. odelenje, odel, odsek; kambiyo - i devizno odelenje; personel personaina odelenje 4. garnitura, servis, stoni pribor 5. radnja, servis; kuru temizleme - i servis za hemijsko ciscenje; otomobil yıkama - servis za pranje automobila 6, sp. servis; - atmak servirati O - kapısı bocna vrata, ulaz za poslugu (u hotelu); - yolu sporedni kolosek seryum hem. cerijum (Ce)
p ukor, prekor, grdnja; ct. azarlama, sitem; - te bulunmak koriti, grditi serzeniş
ses 1. glas; - çıkarma organı glasni organ (aparat); - ini çıkarmamak cutati, ne prigovarati; - i çıkmamak cutati, ni rec ne prosloviti; - i çıkmaz cutljiv; - kasları v. - !elleri; - ini kesrnek ucutati, umuknuti; - telleri anat. glasne zice; - vermek
1) odazvati se, javiti se 2) pozvati, viknuti; - yok! umukni! zavezi! - yükseltmek povisiti glas; alçak - le tiho, tihim glasom; pes - prigusen glas; yüksek - le glasno, . na sav glas 2. muz. glas, visina glasa; bandı magnetofonska traka; - büyüklüğü muz. obim glasa; - dizisi tonska skala; kakışımı kakofonija; - müziği vakaina muzika; - sanatı vestina pevanja; - sanatkarı pevac 3. zvuk, ton; - ini açmak pojacati ton (na radiju, TV); - çıkarmak 1) odjekivati, razlegati se, oriti se 2) lig. (po)dizati glas, prigovarati; - çıkmak 1) cuti se 2) proneti se (o glasu), saznati se; - dalgası fiz. zvucni talas; - duvarı zvucni zid; - etkisi zvucni efekat; - hızı brzina zvuka; - kayıt cihazı magiıetofon; n seda yok 1) nista se ne cuje 2) /-dan/ nikakvog glasa od; - i soluğu çıkmamak cutati, ne pustati glas; - soluk kesildi sve je utihnulo; - yönetmeni tonmajstor; - gediği zev, hijat; - olluşumu fonacija; - türemesi epenteza ses bilgisi fonetika ses bilimi fonologija ses birimi fonema sesçil fonetski; - alfabe fonetska azbuka; - imla fonetska ortografija seselim fiz. rezonancija sesiemek ak. dijal. prisluskivati, osluskivati; neculiti usi seslendirrnek 1. caus. od seslenmek 2. ozvucivati (film} 3. otpevati (notu} sesieniş
1. uzvik, krik, vrisak 2. poziv,
poklik, zov seslenme 1. gl. im. od seslenmek 2. obracanje, pozivanje; - hali gram. vokativ seslenmek dat. 1. vikati, dovikivati, pozivati 2. odazvati se; javiti se, oglasiti se; çağırdım, seslenınediler pozvao sam ih, nisu se odazvali sesli
ı
1. s... glasom;
boğuk
- pro-
855
:sesli muklog glasa; promukao 2. glasan, zvonak;, buean; - gülrnek glasno se smejati s. zvucni, tonski; - film tonski film ll samoglasnik, vokal; ct. ünlü; - benzeri poluvokal; dar - ler uski samoglasnici; geniş - ler siroki samoglasnici; ince - ler palatalni vokali; yuvarlak - ler okrugli, zaobljeni vokali sesli taş min. zvucni kamen, fonolit sessiz 1 1. bezglasan, nem 2. bezvucan, necujan, besuman; - film nemi film; - gösterim nema projekcija (filma); sedasız bez i najmanjeg suma, sasvim tih 3. pokoran, ponizan, krotak 4. neakustican; tih, bez buke (grad i si.) - oda tiha soba 5. cutljiv nepricljiv, skrt na recıma 6. bezvucni; suglasnicki, konsonantski; - konson bezvucni konsonant ll suglasnik, konsonant; - uyumu konsonantska harmonija; akıcı - likvid; diş - i dental; sürekli - frikativ; süreksiz - eksploziv sessizce besumno, necujno, tiho sessizleşrnek
utisati se, stisati se;
muknuti, zacutati sessizlik 1. tisina, mir 2. bezglasnost, nemost, cutljivost 3. spokoj, m ir sestaş, sesteş
/ing. 1 homoniman, ravnoglasan; ll homonim
ses üstü nadzvucan, supersonican; hızı nadzvucna brzina sesyazar fonograf set1 (-ddi) 1. nasip, brana, ustava, bedem; gat 2. fig. smetnja, prepreka; çekmek 1) podici nasip (bedem) 2) fig. braniti, sprecavati, ometali 3. pregrada, prepreka, zapreka; - ateşi voj. zaprecna vatra 4. geog. plato; terasa (padine, nizbrdice) 5. zakrcenje (od oborenog drveea), zakrcenost 6. polje ureza (izmedju oluka cevi) set2 sp. set
856
setir (-tri) a arh. prikrivanje, tajenje sertliç (-ci) 1. mineralna voda 2. (ili tuzu) gorka so, magnezijum sulfat setre a vrsta sakoa setretmek ak. arh. prikrivati, skrivati, tajiti sevap (-bı) a 1. sevap, dobro delo, dobrocinstvo; - a girmek (ili - etmek, - iş lemek, - kazanmak) uciniti sevap, uCiniti dobro delo 2. (bozja) nagrada sevaplı
dobar; - bir
zasluzan, dostajan pohvale, iş pohvalno, dobro delo
sevda a 1. ljubav; strast; ljubavna ceznja; - çekmek patili od ljubavi, sırasno se zaljubiti 2. seta, tuga, potistenost 3. sıras na zelja, zudnja, neodoljiv prohtev; pej. zamisao, plan; - sına düşmek (ili kapılmak) imati neodoljivu zelju; zagrejati se za; bu - dan vazgeç okani se te zamisli! mani se corava posla! sevdalanmak 1 . zaljubiti se 2. postali setan .(potisten) sevdalı 1. zaljubljen 2. setan, tuzan, polisten 3. zagrejan za, paşioniran
sevdirrnek caus. od sevmek seve: - - sa zadovoljstvom, rado, od sveg srca sevecen nar. nezan, saosecajan sevecenlik nar. neznost, saosecajnost sevgi ljubav; yurt - si ljubav prema otadzbini sevgili voljen, drag, mio sevi arh. strasna ljubav sevici lezbijka, tribada sevilmek pass. od sevmek; iyi insan her yerde sevilir dobar covek svuda je voljen sevim ljupkost, umilnost; prijatnost sevimli mio, ljubak; simpatican, prijatan
seyit sevimlilik ljupkost, drazest, sarm sevimsiz neprijatan, antipatican, odvratan sevimsizleşmek
postati neprijatan (an-
tipatican, odvratan) sevimsizlik nesimpaticnost, odvratnost sevinç (-ci) radost, radovanje; veselost; - duymak oseeati radost, likovati; /-ı/ içinde bırakmak oraspoloziti, razveseliti sevinçli radostan, veseo; - bir haber radosna vest sevindirmek ak. obradovati, razveseliti; raspoloziti, razvedriti, razgaliti; mektubunuz beni çok sevindirdi vase pismo me je veoma obradovalo seviniş radost, raganost, veselje
radovanje,
razd-
prebacivati, premestati (trupe) 4. pokretati, pobudjivati, podsticati sevkıtabii a arh. nagon, instikt;
sevkiyat a voj. prebacivanje, transportovanje (trupa) sevkulceyş
ct. Bo!:ja
seviş
ljubav, nacin voljenja; - ten - e fark var ljubavi su razlicite sevişmek
s ile 1. voleti se 2. voditi lju-
bav seviye a nivo, razina; ct. düzey; geçim (ili hayat) - si zivotni standard; su - si vodostaj seviyeli koji ima .. nivo; tig. vi so k; yüksek - toplantı sastanak na fisokom nivou seviyesiz tig. prosecan, obican, osrednji; - bir oyuncu osrednji glumac sevk (-ki) a 1. slanje, otpremanje, otpravljanje; odvodjenje, evakuacija 2. voj. vodjenje (vojske); strategija; - ve idare vodjenje, komandovanje 3. voj. prebacivanje trupa; premestanje 4. podstrek, podsticaj sevk etmek ak. 1. slati, odasiljati, upucivati, otpremati 2. voditi, upravljati 3. voj.
a arh. voj. strategija
sevmek (-er) ak. 1. voleti; anasını ba- voleti svoje roditelje 2. svidjati se, dopadati se; bu çiçekleri çok sevdim mnogo mi se dopala ovo cvece 3. (po)milovati; ct. okşamak basını
seyahat a 1. putovanje; ct. yolculuk; putnicka agencija; - etmek putovati; - masrafları putni troskovi; - yapmak v. - etmek; dünya - ti put oko sveta 2. ekspedicija; kutup - i polarna ekspedicija acentası
sevinmek dat. (ob) radavali se; dosturnun gelmesine çok sevindim veoma sam se obradovao dolasku mog prijatelja Sevir (-vri) a as tr. Bi k;
ct. iç
güdü
seyahatname a-p putopis akı
seyelan a 1. arh. struja (nje), tok; cf. 2. med. krvarenje, curenje
seyir (-yri) a 1. plovidba; - jurnalı "inar. knjiga plovidbe, brodski zurnal; - kılavuz kitabı plovidbeni prirucnik 2. kretanje, hod, tok; razvoj, proces; hastalığın - i tok bolesti; makine - i hod masine; sanayileşme - i proces industrijalizacije 3. posmatranje, gledanje, promatranje; - e dalmak zadubiti se u posmatranje, zaneti se gledanjem 4. prizor, predstava, spektakl, igra; - yeri mesto za zabavu, fokal za razonodu 5. setnja, izle!, ekskurzija; - e gitmek izaci u setnju, ici na izlet seyirci posmatrac, gledalac; posetilac; /-al - kalmak ostati po strani, ne mesati se, biti samo posmatrac seyirlik prizor, spektakl seyis a seiz, konjusar, konjovodac seyislik konjovodstvo; gajenje konja seyit (-di) a Muhamedov potomak; Muhamedovo potomstva
857
seylani seylani:v. Seylan
taşı
seyyare a arh. planeta; ct. gezegen
Seylan
taşı
min. granat
seyiat.a arh. ret. grehovi
seylap
(-bı)
a-p potok, bujica, poptava
seyyibe a arh. udovica
seymen v.
seğmen
seyran a setnja; izlet; - a çıkmak izaci u setnju; - etmek (ili eylemek) setali seyrek 1 redak (u raznim znacenjima); - dişler retki zubi; - dokuma retko tkanje; - olay redak dogadjaj ll retko; doktora gidiyorum ja retko idem lekaru; kardeşim - okuyor moj brat relko cita seyrekçe vrlo retko, katkad seyrekleşmek
1. razrediti se, rasiriti se
2. prorediti se; toplantılar seyrekleşti sastanci su se proredili; yağmur gittikçe seyrekleşiyor kisa sve redje pada seyrekleştirmek
ak. razrediti; prorediti
seyreklik proredjenost, retkost, retka pojava seyretmek v.
razredjenost;
seyrekleşmek
seyreltik hem. razredjen, razblazen (rastvor) seyreltiklik razredjenost, razblazenost sayrettmek ak. hem. razrediti, razblaziti seyretmek 1. kretati se, hodali; ploviti 2. ak. razgledati, posmatrati, promatrati, pratiti; televizyon - gledati televiziju 3. nastavljati se, trajati (o bolesti i si.) seyrüsefer a 1. arh. saobracaj, promet; cf. trafik 2. mor. plovidba, navigacija; hava - i vazdusna plovidba seyyah a arh. putnik, turist seyyal a arh. tecan, zidak seyyar 1. putujuci; lutajuci; ct. gezici; putujuci trgovac, ulicni trgovac 2. pokretan; prenosljiv, portabl; - sinema pokretni bioskop 3. voj. poljski; - hastane poljska bolnica; - mutfak poljska kuhinja; - topçu poljska artiljerija satıcı
858
sezaryen;- ameliyatı med. carski rez; - yapmak uradili carski rez sezdirmek caus. od sezmek sezgi 1. osecaj; opazanje 2. predosecanje, slutnja 3. til. intuicija, neposredno sa.<:Oıanje sezgicilik fil. intuitivizam sezgili intuitivan sezi v. sezgi sezilmek pass. od sezmek sezinlemek, sezinmek ak. predosecati, slutiti, nasluCivati; pogadjati seziş 1. osecaj, osecanje; slutnja, naslucivanje; pogadjanje
sezmek (-er) ak. 1. osetiti, osecati; cf. hissetmek 2. naslutititi, pogoditi; primetiti, opaziti; shvatiti sezon sezona; tiyatro - u pozorisna sezona sezyum hem. cezijum (es) sfenks svinga sıcacık
toplikast, mlak
sıcak (-ğı) 11. vrucina, vrelina, zega; cf. hararet; - bastı pritisla je zega; - dalgası vreli talas 2: toplota; tamperatura 3. parno kupatilo, hamam; - a gitmek ici u hamam 4. toplo mesto ll topao, vruc, vreo, uzaren; fig. topao, srdacan; - bir karşılaşma srdaC:an susret; - renkler svetle, jarke boje (zuta, crvena, narandzasta); - sular geog. termalne vode; - yüzlü ljubazan, prijatan; - ı - ına odmah, smesta, dok je vruce (uraditi i si.) · sıcakça
v. sıcacık
sıcak kanlı 1. zool. toplokrvan; - hayvanlar toplokrvne zivotinje 2. fig. prijatan, ljubazan
sığdırmak sıcak
kanlılık
ljubaznost,
pre-
dusretljivost sıcaklaşmak
zagrejati se, ugrejati se;
otopliti sıcaklaştırmak
ak. zagrejati, ugrejati;
se (iz sna); trzati se, stresti se (od straha); sıçrayarak uyandı probudio se trgnuvsi se 3. prstati, kresati, sevati, vrcati (o varnicama); prstati (o blatu) 4. briznuti, sikljati mlazom (o krvi) 5. preci, preneti se; zahvatiti (o vatri, borbi); prosiriti se
podgreja(va)ti
sıçratmak
sıcaklık
1. vrucina, zega, vrelina 2. toplota; temperatura; - alma fiz.. primanje (upijanje) toplote; - derecesi stepen zagrejanosti, temperatura; - nakili fiz. toplotni provodnik; - verme davanje, ispustanje toplote; - zayiatı gubljenje toplote 3. fig. toplina, srdacnost, ljubaznost sıcaklık
ölçer termometar
sıçan zaaf. 1. pacov, stakor. (Rattus) 2. mis; v. fare; - kırı zatvorenosiva boja; - a dönmek biti mokar kao mis O - çıktığı de· liği bilir pas/. mis zna rupu iz koje je izasao; odbegli sin se vraca kuci sıçan dişi
supljikav vez, azur
sıçankulağı
v. fare
sıçan
otu nar. misomor, arsenik (otrov za pacove) sıçan yolu minski hodnik, podzemna galerija, potkop
zahvacen
prolivom,
sıfat a 1. svojstvo, osobina; atribut; cf. nitelik; anne - iyle kao majka; başkan iyle u svojstvu predsednika 2. pdjava, spoljasnost, izgled (coveka) 3. gram. pridev; niteleme - ları opisni pridevi 4. titula, zvanje; cf. ünvan; ne - la? 1) u kom cin u, s kojom titulom? 2) u kom svojstvu? resmi - zvanicna tilula sıfatfiil
med. inkontinencija, nemogucnost uzdrzavanja od prirodnih potreba sıçmak (-ar) vrsiti nuzdu, imati stolicu; vulg. srati 2. fig. upropastiti, pokvariti, izosljariti; arg. zasrati, uprskati; sıçıp sı vamak 1) pokvariti, upropastiti 2. izgrditi, naruziti
sıçramak
gram.
v. ortaç
sıfatlaştırmak
sp.
1. skakati, odskakati, djipiti; poskakivati, skakutati 2. trzati se, trgnuti
ak. gram. adjektivizovati
a nula; fig. nistavilo, niko i nista; (ili - ın altında) ispod nule (na termometru); - atmak zalepiti nulu (ocenu); - noktası nulta tacka; tacka mrznjenja O ı tüketmek dogoreti do nokata; - ım tüketti dogorelo mi je do nokata sıfır
altı
in-
sıçırganlık
tahtası
skakanje, nacin skakanja
sıdık (-dkı) a 1. istina 2. iskrenost; - la iskreno; - den - ı sıyrılmak izgubiti poverenje u koga
sıfırcı
kontinentan
sıçrama skok; skakanje; trambulina, odskocna daska
sıçramak
sıfatiandırmak ak. pripisati svojstvo (atribut), okarakterisati
kulağı
sıçan kuyruğu 1. teh. iglasta turpija 2. bat. misji rep (Myosurus minimus)
sıçırgan
sıçrayış
caus. od
.
arg. nastarnik koji daje nule
sıfırlamak
mat. svesti na nulu
sığ ı plitak ll plicak, gaz; sprud; - a oturmak nasukati se (o brodu)
sığa
zapremina; kapacitet
sığalı
v.
sıvalı
sığamak
v.
sıvamak
sığarnsal bial. fizial. peristaltican; - de-. vinimler peristalticni pokreti sığdırtirnak
pass. od .sığdırmak
sığdırmak
ak.
dat. smestiti, staviti;
ugurati, strpati
859
sığ ın
sığın zool. sareni jelen, lopatar;
cf. ala
ge yi k sığınak (-ğı) 1. zaklon, skloniste 2. utociste, azil 3. voj. bunker, kloniste sığınık (-ğı)
izbeglica, emigrant
sığınmak dat. skloniti se; skrivati se, traziti pribeziste; traziti azil; fig. priljubiti se, pribiti se uz koga; Allaha - ret. nadati se od boga, traziti pomoc od boga sığıntı
gotovan, muktas, dzabolebaros
sığır
govece, govedo; - eti govedje meso, govedina; - vebası govedja kuga sığırcık (-ğı)
zool. cvarak (Sturnus vul-
garis) sığırcılık
govedarstvo, gajenje govedi
sığır
dili bot. volovski jezik, veliki korov (Anchuosa italica) sığır gözü bot. 1. v. öküz gözü 2. margerita (Chrysanthemum leucanthemum) sığır
kuyruğu
bot.
divizma
(Ver-
bascum) sığırlık
1. staja, stala 2. neotesanost,
glupost sığır tenyası
zool. pantljicara (Taenia
saginata) sığırtmaç (-cı)
govedar, kravar
sığışmak jedva se smestiti, strpati se, ugurati se, uvuci se
sığışıırmak
ak. dat. strpati, ugurati,
uvuci sığla bot. stiraks, storaks (Liguidambar orientale) sığtaşmak plieati, postajati plitak, opadati (o reci, jezeru) sığlık
1. plitkost, plicina; fig. plitkost, povrsnost 2. pescani sprud, plicak sığmak (-ar) 1. dat. smestiti se u, stati, stajati u; bütün eşya bir bavula sığar mı? hoce li stati sve stvari u jedan kofer? 2. pogodovati, odgovarati
860
sıhhat (-ti) a 1. zdravlje; cf. sağlık; inize! u vase zdravlje! - bakımı higijena; - fışkırmak pucati od zdravlja; - ler olsun! riazdravlje! 2. tacnost, istinitost, pouzdanost, verodostojnost (vesti, informacije i si.); /-ın/ - ini tahkik etmek utvrditi islinitası cega 3. preciznost (vatre i si.) sıhhatli 1. zdrav 2. tacan, istinit, verodostojan 3. precizan, egzaktan
sıhhi a zdravstveni; sanitarni; higijenski; - durum zdravstveno stanje; hizmet zdravstvena sluzba; - kağıt zdravstveni list (karton) sıhhiye a zdravstvena zastita; sanitetska sluzba; - birlikleri voj. .sanitetske jedinice; - eri voj. sanitarac; - hizmeti sanitetska sluzba; - makamı sanitetska uprava; - müfettişfiği sanitarna inspekcija; - subayı sanitetski oficir sıhhiyeci 1. zdravstveni radnik (sluzbenik) 2. voj. sanitarac sıhriyet a svojta, rod, prijateljstvo (po liniji braka); oprijateljivanje; cf. dünürlük; hısımlığı orodjavanje, oprijateljivanje; prijateljstvo; /-la/ - tesis etmek oprijateljiti se s kime (zenidbom ili udajem)
sık cest; gust, zbijen, kompaktan; zgusnut; - kumaş gusta tkanina; - nabız ubrzan puls; - saç g:.ısta kasa; - - cesto, ucestano sıkacak (-ğı) stezalica, stezac, pritezac 2. sokovnik (za voce)
sık boğaz; - etmek pritegnuti, pritisnuti, prikljestiti koga sıkça
pocesto, prilicno cesto
sıkı 1 1. tesan, uzan 2. nabijen, nabrekao, tvrd; 3. astar, strog; tacan, striktan; - disiplin stroga disciplina; - kontrol stroga kontrola; - tarafsızlık striktna neutralnost 4. astar, naporan, tezak; - çalışma naporan rad 5. jak, snazan (o vetru, oluji) 6. strog, ostar, rigorozan; - öğ-
sıkışık
retmen strog ucitelj; - bir yönetici strog rukovodilac 7. skrt, tvrd; 8. brz, zuran (hod, korak); - yürümek brzo hodati; yürüyüşü voj. usiljen mars 9. hitan, neodlozan; - işler hitni poslovi; - temaslar neodiazni kontakti 1O. tesan, priljubljen, pribijen; blizak, intiman; - dostluk iliş kileri tesni prijateljski odnosi; - fıkı blizak, intiman; - onlar pek - fıkı ani su vrlo biiski ll 1. tezak polozaj, skripac; prpa; - ya dayanmak izdr:Zati, podneti teskoce; - ya düşmek pasti u nevolju, naci se u skripcu; /-ı/ - ya koymak pritegnuti, pritisnuti, primorati, prinuditi; /-al - yı vermek dovesti u nepriliku 2. strogost, stroga disciplina; ya almak uzeti pod disciplinu; /-ı/ - ya alıştırmak navici na disciplinu; - da büyümek imati strogo vaspitanje; - yı yemek dobiti strogi ukor, dobiti preko nosa 3. arbija, sipka za punjenje oruzja O - basmak upotrebiti autoritet, uticati na koga; pritisnuti; - isen! cik! - isen yap bunu cik, uradi to; - sıkıya vrlo cvrsto; - ya gizli tutmak strogo drzati u tajnosti; sıkıya kapalı cvrsto, hermeticki zatvoren; - tutmak 1) (ağzını) dr:Zati jezik za zubima, cutati 2) (işi) ozbiljno prionuti na posao 3) strogo upravljati, cvrsto dı7ali __ _ sıkıca
cvrsto, jako
sıkıcı 1. potisten, pritisnut, pogruzen 2. tegoban, zamoran, dosadan sıkı
denetim cenzura;
sıkı
düzen disciplina
ct. sansür
sıkılamak ak. 1. zategnuti, pritegnuti, stisnuti 2. fig. pritegnuti, prisitnuti; prisiliti, primorali sıkılanmak
sıkılgan
pass. od
sıkılamak
sramezljiv, stidljiv, snebivljiv
sıkılganlık
stidljivost, sramezljivost, bo-
jazljivost sıkılık 1. stesnjenost 2. pribijenost, priljubljenost 3. strogo rukovodjenje 3. skrtost, tvrdicluk, cicijasluk
sıkılma stid, osecanje stida, snebivanje; - ya gelmernek ne ustrucavati se, ne snebivati se
sıkılmak 1. pass. od sıkmak 2. osecati dosadu, dosadjivati se; eamiti, biti potisten; canım sıkıldı dozlogrdilo mi je, dojadilo mi je 3. stideti se, ustezati se; sı kılmadan bez ustrucavanja, bez ustezanja 4. nelagodno se osecati 5. biti u skripcu; biti u besparici; başım sıkıldı nasao sam se u nevolji sıkılmaz otvoren, slobodan, nesnebivljiv; pej. bestidan, bezocan, drzak
sıkım pregrst, saka (cega) 2. kolicina za jedno gadjanje (iz vatrenog oruzja); bir - barut barut za jedno gadjanje sıkınmak uzdrzavati se; fig. truditi se, naprezali se, upinjati se sıkıntı 1. neraspolozenje, zlovolja; nespokojstvo, unutarnji nemir, teskaba 2. dosada, cama; - dan patlamak umirati od dosade, smrtno se dosadjivati; - vermek ulivati camu, dosadjivati; - vermek ulivati camu, dosadjivati 3. muka, patnja; zamor, naprezanje; yolda çok - çektik mnogo smo se napatili na putu 4. nevolja, beda, nemastina, oskudica; novcane neprilike; kuburenje s novcem; - çekmek imati (materijalne) neprilike, trpeti; - ya düşmek pasti u bedu (nemastinu); -da olmak kuburiti s novcem, imati neprilike (novcane); - sı olmak 1) v. - da olmak 2) poterati, priterati (na nuzdu); - m var poteralo me, ide mi se ...
sıkıntılı 1. potisten, pogruzen, sumoran; mucan, neugodan, nelagodan 2. dosadan 3. tmuran, mracan; zagusljiv, sparan, tezak (o vazduhu, vremenu); hava sparno vreme 4. naporan, zamoran (o putovanju i si.) 5. tezak (materijalni polozaj i si.)
sıkıntısız
opskrbljen, imucan, obez-
bedjen sıkışık 1. stesnjen, skucen, ogranicen
861
sıkışıklık
2. nabijen, zbijen, gust, kompaktan 3. fig. tei:ak, zamrsen sıkışıklık
stesnjenost, skucenost, teskoba 2. zbijenost, kompaktnost sıkışmak 1. tiskati se, sabijati se; gurati se 2. pribiti se, _primicati se; pomicati se; lütfen, biraz sıkışın! molim vas, pomaknite se malo, napravite mesto 3. priklestiti se, prignjeciti se, nagnjeciti se; parmağım kapıya sıkışmış prignjecio mi se prst vratima 4. imati novcane neprilike, kuburiti s novcem; geçen ay çok sıkıştım preslog meseca sam kuburio s novcem 5. gusiti se, osecati tegobu, zaptivati se; göğsü sıkıyor stei:e ga u grudima, gusi se 6. priterati, poterati (o fizioloskoj potrebi) sıkıştırılmak
pass. od
sıkıştırmak
sıkıştırma 1. gl. im. od sıkıştırmak 2. fiz. teh. kompresija; sabijanje; - makinesi kompresor; - tulumbası kampresivni smrk sıkıştırmak
ak. 1. ugurati, utrpati, ulurili, utisnuti; elbiseleri dolaba - ugurati nekako odela u ormar 2. zapusivati, zacepljivati 3. priklestiti, prignjeciti, nagnjeciti (prst i si.) 4. stipati, ustinuti 5. stezati, zatezati, pritezati (srafove i si.) 6. fig. pritegnuti, pritisnuti; (pri)siliti; onu sı kıştırınca hepsini söyledi sve je rekao kada su ga pritegli 7. cediti (sok, ulje); muljati (grozdje) 8. voj. zbijati (redove) 9. sp. stisnuti; opsedati; kal~yi - opsedati gol 1 O. gurnuti, tutnuti; eline birkaç dinar sıkıştırdım gurnuo sam mu u ruke nekoliko dinara sı kıt 1 1 kor,denzovan, koncentriran ll farm. tableta, pilula, pasiiia sıkıt2 rı med. pobacaj; mrtvorodjence;
cf.
düşü~ sıkıyönetim
voj. vanredno stanje; op::;adno stanje; - uygulamak zavesti vanredno stanje
862
sıkkın tui:an, potisten, neraspoloi:en sıklamak
jecati
sıklanmak, sıkiaşmak 1. postali cest (zbijen, gust) 2. ucestati; ubrzati se (o pulsu); yağmur sıklaştı kise su ucestale; ziyaretler sıklaştı posete su ucestale 3. zgusnuti se, zgusnjavati se sıklaştırılmak
pass. od
sıkiaşiırmak
sıklaştırmak ak. 1. (u)ciniti cestim; zbiti, zgusniti 2. cesce ponavljati, ucestati 3. ubrza(va)ti; adımları - ubrzati korake sıkJet a 1. tei:ina; teret; cf. ağırlık 2. fiz. tei:a; - merkezi 1) fiz. centar tei:™e 2) fig. teziste 2. arh. tegoba
sıklık 1. gustina, gustoca; zbijenost 2. ucestalost, frekvencija 3. stesnjenost, skucenost, teskoba sıkma 1 1. gl. im. od sıkmak 2. vrsta caksira 3. steznik, mider; ll (pogodan) za cedjenje (npr. limun, pomorandza i si.) sıkmaç
(-cı)
kompresor,
mengele,
presa sıkmak (-ar) ak. 1. zbijati, zbiti; pritiskati 2. cediti; muljati; çamaşır - cediti vodu iz rublja; limon - cediti limun; üzüm - muljati groi:dje 3. zgnjeciti prst 4. (po)prskati, polivati; strcati 5. stipati, ustinuti 6. muciti, kinjiti, ostro postupati; o öğretmen öğrencilerini çok sıkıyor onaj ucitelj kinji svoje ucenike 7. stezati, zuljati (o obuci, pojasu); ayakkabı ayağımı sı kıyor cipela mi i:ulja (steze) nogu 8. stegnuti, stisnuti; dişlerini - stisnuti zube 9. fig. dosadjivati, uznemiravati, gnjaviti; artık sıktın ama! dozlogrdio si mi! sit sam te! hayat beni sıktı dodijao mi je i:ivot 1 O. (o)paliti, pucati; iki kurşun sıktı opalio je dva metka
sıla a 1 . zavicaj, postojbina; - sını çekmek ceznuti za zavicajem, osecati nostalgiju; - etmek (ili - dan gelmek) vracati se iz zavicaja; - ya gitmek (ili varmak)
sınırlayıcı
putovati u zavieaj (nakon dugog odsustvovanja); posetiti zavicaj; - hastalığı nostalgija; 2. panovni susret (s poradicom ili prijateljima) 3. (ili - sıygası) arh. gram. glagolski prilog, gerundiv sılacı
povratnik (iz tudjine)
sımak ak. nar. 1. razbiti, slomiti, polupati, unistiti 2. pobediti
sımsıkı vrlo cvrsto; kompaktno (tesno,
uzano) sınaat
sınai a industrijski; dustrijska proizvodnja
-
istihsal
in-
proba, ispitivanje
sınamak ak. 1. probati; cf. tecrübe etmek 2. ispitivati
smanmak pass. od sınatmak
caus. od
sınamak
sınamak
sınav 1. ispit, provera znanja; a girmek izaci na ispit; - kazanmak poloziti ispit; bütünlema - ları dopunski ispiti; olgunluk - ı ispit zrelosti sınayış sıncan sındı
ispitivanje, nacin ispitivanja bot. kozinac (Astragalus)
nar. (krojacke) makaze
sındırılmak
pass. od
sındırmak
sındırmak
nar. 1. slomiti, razbiti, unistiti (neprijatelja); 2. pobediti, savladati 3. nar. fiziol. variti sıngın nar. 1. zastrasen, preplasen 2. bojazljiv, pcivucen 3. zabrinut, zamisljen
sınıf
sınıflamak
ak. klasifikovati, razvrstavati
sınıflandırmak ak. razvrstavati, klasifikovati sınıflanmak
a arh. zanat
sınama
red; cf. dershane; - ta uslu oturmayanlar nedisciplinovani ucenici 6. rang, stepen u sluzbi; cin; - indirmek degradirati, smanjiti rang (sluzbeniku) 7. voj. vid; rod (vojske), sluzba; hava - ı avijacija; piyade - ı pesadija; topçu - ı artiljerija 8. voj. godina regrutacije, regrutna godina; klasa
a 1. klasa, razred, kategorija; birinci - prvoklasan 2. bot. zoo/. razred, klasa 3. soc. po/. klasa; - ayrımları klasne razlike; - mücadelesi klasna borba; - sistemi klasni sistem; işçi - ı radnicka klasa 4. razred (skolski); godina; - arkadaşı drug iz razreda, skolski drug; - geçmek poloziti razred, preci u stariji razred; - ta kalmak ponavljati razred 5. ucionica. raz-
pass. od
rasporedjivati, sınıflamak
sınıflık godisnji, od... razreda; sekiz okul osmogodisnja skola sınıfsal klasni; klasne raziike sınıfsız
ayrımlar
(ili farklar)
besklasan; -toplum besklasno
d rus tv o sınık 1. razbijen, slomljen 2. bedjen,porazen, razbijen (neprijatelj) sınıkçı
nar. namestac kostiju; cf.
po-
kırıkçı
sınır granica (i tig.); medja; ct. hudut; mat. limit; - bölgesi pogranicna oblast; çizgisi demarkadona linija; /-ı/ - dışı etmek proterati iz zemlje; - taşı granicni kamen; Irak-Türkiye - ı iracko-turska granica; Yugovslavya'nın kuzey - ı severna granica Jugoslavije
sınırdaş 1 (po)granican, susedan; ll sused, granicna zemlja sınırlama 1. gl. im. od sınırlamak 2. odredjenje, determinacija 3. demarkacija sınırlamak ak. 1 . ograniciti; razgraniciti, postaviti granice; omedjiti; yetkiyi - ograniciti nadleznost 2. til. determinisati, odrediti; ct. belirtmek 3. mat. definisati, pojmovno odrediti; cf. tanımlamak sınırlandırmak
ak. ograniciti, limitirati;
demarkirali sınırlayıcı ogranicavajuci, limitativan; restriktivan; - tedbirler restriktivne mere
863.
··
sınırlı
sınırlı 1. ogranicen; - haklar ogranicena prava; - ortaklık ek. drustvo sa ogranicenim jemstvom; - monarşi ustavna monarhija; - yetki ogranicena nadleznost 2. mat. definisan, opisan; - doğru dOz sınırsız 1. neogranicen 2. mat. beskonacan; - doğru beskonacna prava; sayı beskonacon; broj sınmak (-ar) nar. 1. razbiti se, slomiti se 2. izgubiti , pobedjen
sıpa
magare(nce)
sıpsıska
veoma mrsav, slabunjav
sır1 arh. 1. glazura, emajl; - vermek
emajlirati, dati glazuru 2. amalgam (ogledala) sır2 (-rrı) a 1. tajna; - açmak otkriti tajnu; - saklamak cuvati tajnu, drzati u tajnosti; - satmak praviti se tajanstven; tutmak v. - saklamak; - vermek odati tajnu; askeri - vojna tajna; meslek - ı profesionalna tajna 2. fil. nedokuciva tajna, misterija; /-ın/ - ını çözmek odgonetnuti tajriu O - a kadem basmak isceznuti, nestati, kao kroz zemlju propasti; - küpü cuvar mnogih tajni, riznica tajni; olmak (ili - olup gitmek) v. - a kadem basmak; - ortağı saucesnik, prikrivac tajni
sıra 1. red, niz; lanac; bir - dükkan red radnji; bir - vuruş serija udaraca (u sportu) 2. red, rep (ljudi); - beklemek stajati u redu, cekati; - ya girmek stati u red; - ile redom, jedan po jedan; - numarası redni broj; - - 1) u redovima (o drvecu) 2) po redu; - kimin (ili kimin - sı) ciji je red, ko je sledeci? şimdi - sende sada je na tebe red 3. red, poredak; urednost; rezim (ishrane i si.); - sında olmak napredovati, dobro ici (o poslu i si.) 4. voj. red, vrsta, stroj; - dışı van stroja; çift - dvojni red; çift - olmak udvojiti redove; postrojili se po dva 5. klupa, skamija 6. Iribina 7. rang (po uzrastu, po godinama); boy - sıyle po velicini (rastu); yaş - sıyle po starini 8. os-
8.64
rednjost, prosecnost; - adamı prost, obiean covek; - malı mesana roba, mesavina robe (lose i dobre) 9. pravo vreme, pogodan trenutak, prilika; - sında pravovremeno, u pravi cas; - ya bakmak loviti priliku; - sı düşerse ako se ukaze prilika; - sı düşünce zgodnom prilikom; sını düşürmek uluciti priliku, iskoristiti priliku; dobiti priliku; - sına getirmek naci pogodan trenutak; - gözetmek cekali pogodan trenutak, vrebati priliku; - kollamak vrebati, priliku, traziti povoljno vreme; o sı rada u tom trenutku; o - larda tada, u tim trenucima; harp - sında za vreme rata, u toku rata O - sı gelmişken kad je o !ome rec, uzgred receno, a propo; - sına göre prema prilikama, prema okolnostima; noktalar tri tacke (interpunkcijski znak); la/ - vermemek ne dati kome ni rec da proslovi sıraca
med. guke, skrofule
sıracalı
gukav, skrofulozan
sıraca otu bot. strupnik, trava od sapa (Scrophularia) sıracı
poz. inscipient
sıra dağ,
sıradağlar
geog. planinski
lanac sıradan obican, prosecan, osrednji; bir ressam prosecan slikar sıralaç (-cı) mapa, korice za spise; dosije, fascikla; registrator; cf. klasör sıralamak ak. 1. staviti u red, poredjati (stolice, klupe) 2. rasporediti, sistematizovati; sortirali 3. ponavljati iste pokrete (radnje); postacı caddenin bütün kapılarını sıratadı postar je obisao sve kapije u ulici 4. nabrajati; krizin bütün sebeplerini - nabrojati (navesti) sve uzroke krize 5. poceti hodati, prohodati (o detetu) sıralanmak
1. stati u red, poredjati se
2. postrojili se sıratatmak
sıralı
caus. od
sıralamak
1. poredjan; sredjen; kitaplar -
sırt
dır
knjige su poredjane 2. u pravo vreme, na pravom mestu; valjan, podesan, zgodan; - sırasız svakom prilikom, u vreme i nevreme; u nezgodan eas sıralı oluş
biol. epigeneza
sıram:
- - poredjan; nanizan; - - dizilmek poredjati se üedan za drugim) sırasıyla
po redu, kod dodje red
sırasız 1. nesredjen, neregulisan 2. vanredan, preko reda 3. neblagovremen, koji pada u nevreme; neprilican, neprikladan, nezgodan
sırat
a arh. put; fig. opasan put; - tan geçmek izbeci opasnost; - köprüsü re/. most za raj (nad paklom) Sırbistanlı ·Srbijanac;
Srpskog roda
sırça
1 srca, staklo ll staklen; - işleri staklarija, stakleni proizvodi; - köşk stakleni dvorac (zamak) sırdaş
upucen u ciju tajnu; prisan (pri-
jatelj) sırdaşlık
poverenje u koga, intimnost
sırf
a 1. samo, cisto, prosto; - sizi selamlamak için geldim dosao sam samo da bih vas pozdravio 2. sasvim, potpuno sırık (-ğı) dug stap, motka; pritka; obramka, motka za nosenje; - la atlama v. atlama; - gibi kao motka, visok i mrsav; gibi durmak stajati dokon, biti bez posla sırıklamak ak. 1. postaviti pritku, podupreti (boraniju, paradajz) 2. podizati motkom 3. arg. smotati, zdipiti, ukrasti
sırılsıklam
v.
sırsıklam
sırım 1. kozna vrpca (za stezanje) 2. kozni remen; - gibi suvonjav ali zilav; izdrzljiv
sırıtık
koji se stalno ceri
sırılkan koji se ceri (kezi) sırılkanlık
cerenje, kezenje, kliberenje
sırıtmak 1. keziti se, ceriti se; kliberitise 2. fig. obelodaniti se, postati ocevidno (o manama, nedostacima) sırlamak sırlı
ak. emajlirati, gledjosati
emajliran, gledjosan
sırma srma; - işi vez sa srmom; - iş lemeli izradjen srebrnim ili zlatnim nitima; - saçlı sa svetlosmedjom kosom, ruse kose 2. sirit, traka (za oznaku oficirskih cinova) sırmakeş
sırmalı
p arh. izradjivac srme
srmali, ukrasen srmom; vezen
srm om sımaşık
dosadan, nametljiv, nasrtljiv
sımaşıkça
nametljivo, dosadno
sımaşıklık
nametljivost, dosadjivanje
sımaşmak
dosadjivati,
gnjaviti,
na-
metati se Sırp (-bı}
Srbin
Sırpça
Srpski jezik
Sırpı ı
v.
Sırp
ll sprski
sırsıklam sav mokar; pokisao do gole koze; - kesilmek (ili olmak) pokisnuti do gole koze; - sarhoş pijan kao zemlja; "mokar brat" o - aşık zaljubljen do usiju . sırsız
bez emajla, negledjosan
sırt (-tı) 1. anat. ledja, grbina; hrbat; /-ı/ - ına almak 1) uprtiti 2) fig. uzeti na sebe, preuzeti; /-al - çevirmek okrenuti se, okrenuti ledja od; fig. odbaciti koga, okrenuti kome ledja, prekinuti veze s kime; - ı sıra jedan za drugim, uzastopce; - - a ledja u ledja; - - a gelmek osloniti se ledjima (jedan drugom); - üstü na ledja, poledjice, nauznak; - üstü devriirnek svaliti se na ledja; - üstü düşmek pasti nauznak; pasti s nogu (od umora); - üstü yüzme ledjno plivanje 2. tupa strana, teluce (noza, sablje); bıçak - ı teluce noza 3. geog. greben, sleme, venac (planina); - köyleri sefa na vencu (brda) 4. naslon (stolice, klupe) 5.
865
sırtarmak
poledjina; nalicje O l-ı/ - ından atmak fig. osloboditi se tereta, izbaviti se; /-ın/ :... ından ayrılmamak ne ispustati koga iz vida; /-ın/ - ından çıkarmak postici nesto na racun drugog (preko tudjih ledja); /-al ını dayamak oslanjati se na koga; /-ın/ ından geçinmek ziveli na tudjoj grbaci; - ı kaşınıyor svrbe ga ledja, !razi batine; - ı pek dobro obucen, toplo odevan; - - a vermek pomagati se (uzajamno); /-al vermek odreci se, odbaciti koga; /-al - ını vermek v. - ını dayamak; /-ı/ - ına vurmak uprtiti, zabaciti na ledja; - ı yere gelmek podleCi, biti pobedjen; /-ın/ - ı yere getirmek poloziti na ledja pobediti, savladati; - ı yufka lako odeven (zimi); - ında yumurta küfesi yok ya on nisla ne zrtvuje, on nikada ne. steti sırtarmak 1. nar. spremiti se na otpor; narogusiti se, nakostresiti se (o macki) 2. opirati se, odupreti se cemu 3. skupiti se, skiupcili se, zgrudvati se 4. v. sırıtmak (1.)
sırtlamak ak. 1. oborili, svaliti na ledja, poloziti na ledja 2. uprtiti; natovarili na ledja 3. podupreti, gurati ledjima; kapıyı gurati vrata, navaliti ledjima na vrata sırtlan
zoof. hijena (Hyaena)
sıska
1. mrsav, suvonjav, slab 2. med. otecen, oboleo od vodene bolesti; - sı çık mak jako os Iabeti sıskalaşmak sıskalık
oslabiti, omrsavati
1. suvonjavost, mrsavost 2.
med. vodena bolesi hidropsija sıtma med. barska groznica, malarıja; - nöbeti napad groznice; - sivrisineği malarieni komarac (Anopheles maculipennis); - ya tutulmak oboleti od malarije o - görmemiş ses snazan, prodoran glas; - otu bot. ustuk, groznicica (Eupatorium) sıtmalanmak
razboleti se od malarije
sıtmalı 1. oboleo od malarije 2. malarican (predeo)
866
sıtmalık
malaricno mesto
sıva (gipsani) malter, zbuka; - harcı rastvar za zbukiranje; - vurmak zbukirati sıvacı sıvacı
fasader; gipsar kuşu
zoof.
detlic (Sitta eu-
ropaea) sıvaıamak
ak. zbukati
sıva lı 1 1. zagipsan; izbukan 2. upotrebljen za zbukovanje (o smesi, materijalu) sıvalı2 zasukan, povracen (rukav, nogavica); zadignuta (haljina, suknja) sıvama 1 gl. im. od sıvamak ll 1. malterisan, zbukovan, zagipsan 2. pokriven, prekriven; posut, ukrasen lll do kraja, do vrha; bardağı - doldurmak napuniti casu do vrha
sıvamak 1 ak. 1. i.bukati; gipsati, malterisa li; nanositi boju 2. razmazivati, razmazati
sıvamak2 ak. zasukati, povrnuti (rukave); zadici (suknju, haljinu) sı vanmak 1. pass. od sıvamak 1 2. dat. pripremiti se (za posao); latiti se, zapoceti sıvaşmak 1. dat. zamazati se, umazati se, zaprljati se 2. postali lepljiv; ulepiti se, ulepljivati se
sıvaştırmak ak. 1. zamazati, zaprljati, umrljati 2. ulepiti; uciniti lepljivim sıvaziamak ak. gladiti, tr1jati (rukom); poravnati, izgladiti; bıyıklarını - gladiti (svoje) brkove; kumaşı - izgladiti, poravnati tkaninu
sıvı ı tecan ll tecno stanje, tecnost; tecna materija, tekucina sıvık 1. zidak, vodnjikav; lepljiv; hem. zgusnut, kondenzovan; - hava kondenzovan vazduh 2. arg. nametljiv 2. arg. nametljivost sıvılaştırmak ak. fiz. pretvarati u tecno stanje; rastapati; kondenzovati
sızınmak
sıvındırmak ak. pretvoriti u tecno stanje; kondenzovati sıvınmak
preci u tecno stanje; kon-
denzovati se sıvıölçer
fiz. areometar
1. stalno, neprekidno 2. uzastopce, jedno za drugim 3. u punom zamahu; bugün alışveriş - gidiyor danas je trgovina u punom zamahu 1. lepljiv, ljigav 2. arg. dosadan,
nametljiv sıvışmak 1. v. sıvaşmak 2. abi. tiho se izvuci, isunjati se, smugnati 3. razli(va)ti se sıvı yağ
ulje, zejtin
sıyanet a arh. zastita, cuvanje; etmek cuvati, stititi
-
sıyga a arh. gram. glagolski nacin; cf. kip o /-ı/ - ya çekmek ispitivati, saslusavati, isledjivati sıyırga
agr. trouglasta alatka (za skupljanje slame ili skidanje snega sa krova) sıyırmak
1. ak. zaparati, zderati; oguliti, oljustiti 2. ak. skinuti, svuci, skloniti, zbaciti (pokrivac. cebe); zguliti (koru sa drveta) 3. ak. povuci, potegnuti, isukati (sablju, mac) 4. ak. ocistiti, smazati (jelo); oglodati (kost) 5. ak. otparati, otsiti (tkaninu) 6. ak. okrznuti, ocesati; zaparati; kurşun bacağımı sıyırdı metak mi je okrznuo nogu 7. ak. proleteti tik (pored, mimo, iznad); uçak damlarını sıyırarak geçti avion je preleteo iznad samih krovova 8. ak. skidati, sklanjati (ono sto se skuplja na povrsini); sütün kaymağını - skinuti kajmak 9. abi. fig. spasiti, izbaviti, izvuCi, izvaditi; seni bu çıkmazdan - zordur tesko te je izvuCi iz ovog skripca sıyırtmak
caus. od
povlacenje, odvajanje od
sıyrılmak 1. pass. od sıyrılmak 2. ab/. fig. izbaviti se, izvuci se (iz afere i si.) 3. voj. povuci se (pred neprijateljem); izaci iz
borbe
sıvırya
sıvışık
sıyrılma voj.
neprijatelja
sıyırmak
sıyrık (-ğı) 1 1. zgulen; ogreban; okrznut 2. fig. bezocan, drzak, bestidan ll ogrebotina, brazgotina; oziljak, ranica
sıyrıntı 1. ostaci hrane, ogrizine 2. strugotine; ljuske 3. v. sıyrık sızak (-ğı)
nar. voda koja istice iz pla-
ninskih stena sızdırmak ak. 1. caus. od sızmak; bu testi suyu sızdırıyor ovaj krcag propusta vodu 2. fig. odati, razglasiti, otkriti; ortalığa hiçbir haber sızdırmadı nije dao da ikakva informacija procuri 3. fig. izvuci, iznuditi (novac); çocuklar annelerini sız dırıyorlar deca izvlace novac od majki 4. filtrirati 5. omamljivati, osamuCivati, opijati; sıcak havalar insanı sızdırıyor vrucine omamljuju coveka sızdırmaz sızgıt
nepromociv; neprobojan
nar. kavurma
sızı bol. probadi, ziganje; fig. bol, patnja; yalnızlık dinmeyen bir - dır samoca je patnja bez preslanka sızıcı: sızılı
- sessiz gram. spirant, frikativ
bolan
sızıltı
1. zalba, jadikovanje; roptanje 2. nezgoda, neprijatnost sızıltısız
bez jadikovanje bez roptanja
sızı m 1 propustanje, prokapljivanje, pronicanje; infiltracija
sızım2: - - sızlamak jako boleti; tistati, muciti; kolum - - sızlıyor ruka me mnogo bol i sızıntı 1. curenje, isticanje; iscurela tecnost 2. geol. infiltracija; - suyu infiltraciona voda; - yeri pukotina, rascep 3. govorkanja, glasine 4. med. grusevina sızırmak
ak. 1. cediti, filtrirati 2. v. sız
dırmak
867
sızlamak
sızlamak
1. bofeti, zigati 2.
V.
SIZ-
lanmak
sidik yolu anat. mokracni kanal
sızianmak
zaliti se, tuziti se, jadikovati,
kukati; roptati sıziatmak reğini)
ak. nanositi bol; içini (ili yü- razalostiti, zadati bol
sızmak
1
'
(-ar) 1. prokapljivati, (pro)curiti, kapati; kan sızıyor krv kaplje 2. isticati, izlaziti (o gasu) 3. probijati se, prodirati (o svetlosti); pancurlardan ışık sızıyor svetlost se probija kroz zaluzine 4. biti porozan (supljikav) 5. fig. procuriti, procuti se, proneti se (o vesti, tajni); hiçbir şey sızınadı nista nije procurilo 6. otupeti, osamutiti se, omamili se 7. arg. naljoskati se, nakitili se 8. voj. prodirati, probijati se (u neprijateljski polozaj); ileriye doğru - nastupati, napredovati si muz. si (nota) sibernetik kibernetika sicil a 1. registar; spisak, popis; cf. kütük 2. dosije, opis rada; - kartı personaina karta; - e kaydetmek uneti u dosije 3. voj. karakteristika, preporuka, kvalifikacija; vermek oceniti, dati karakteristiku; yükseltme - i preporuka za unapredjenje (u visi cin) scilli 1. registrovan, unet u registar; 2. fig. ranije kaznjavan, prethodno osudjivan sicim kanap, uzica; O - gibi neprestan, neprekidan (o kisi, suzama, znoju); - gibi yağmur yağıyor kisa pada kao iz kabla siderit (-ti) min. siderit sidik (-ği) mokraca, urina; - borusu anat. mokracni kanal; - damlaması med. jako mokrenje; - söktürücü diuretik (lek za mokrenje); - torbası mokracna besika; - tutulması slabo mokrenje, zadr:Zavanje mokrenja O - yarışı rivalstvo u beznacajnim stvarima, pisljivo suparnistvo sidikli 1. umokren, upisan 2. nocnicavac, koji mokri poda se
868
sidik torbası mokracni me hur
s id ik zoru med. tes ko mokrertje sidre a bat. lotos (Nelumbo) sif v. cif sitilis med. sitilis sifon 1. sifon 2. cevni vod; propust (ispod puteva) sittah a 1 sefte, prvi jutarnji pazar; etmek sefteisati, napraviti prvi pazar; senden, bereketi Allahtan od tebe sefte, od boga sreca (kaze se kupcu koji prvi pazari) ll prvi put; bunu - duydum to sam prvi put cuo sittahtamak 1. sefteisati, napraviti prvi pazar 2. prvi put jesti (rano povrce ili voceu sezoni) sittinmek nar. 1. zabavljati se; besposliciti, svrljati 2. cesati se o sto 3. fig. prilaziti kome puzeCi (savijene kicme) sigara cigareta; pusenje; - yı bı rakmak ostaviti pusenje; - içmek pusiti cigarete; - kağıdı cigaretni papir; - kağıdı gibi vrlo tanak; - sarmak zaviti cigaretu; tabakası tabakera; - tablası pepeljara sigara garete
böreği
kul. burek u obliku ci-
sigaralık 1. mustikla 2. kutija za cigarete, cigarluk, cigarnik
sigorta 1. osiguranje; - acentası zastupnik osiguranja; - değeri vrednost osiguranja; - etmek osigurati; - poliçesl poprimi premija lisa osiguranja; osiguranja; - şirketi osiguravajuce drustvo; - yapmak v. - etmek; hayat - sı osiguranje zivota; sosyal - socijalno osiguranje; yangın - sı osiguranje od pozara 2. el. osigurac sigortacı
agent osiguranja
sigortacılık 1. osiguravajuci zavod 2. poslovi osiguranja, osiguranje
silahsıztandırmak
sigortalamak ak. osigura(va)li; obezbedili sigortalı 1. osiguran; - araba osiguran aulomobil 2. obezbedjen, zagaranlovan sigortasız
1.
neosiguran
2.
ne-
obezbedjen siğil bradavica O - otu bot. lisajeva lrava, posunac (Heliolropium europaeum)
sihir (-hri) a carobnjaslvo; vracanje; vradzbine, cini, madjije; cf. büyü 2. fig. car, drazest; - yapmak omadjijati, zacarati; fig. opciniti, ocarati sihirbaz a-p carobnjak, opsenar; madjionicar; - değneği carobni stap sihirbazlık carobnjastvo, vradzbine, madjije; - etmek vracati, bajati
sihirli 1 . caroban, magican; - değnek carobni stap; - göz magicno oko (radioaparata) 2. opcinjen, zacaran sik (-ki) vulg. penis, muski polni organ sikatif sikativ, sredstvo za zasusivanje sikiş
vulg. snosaj; obljuba
sikişmek
imati snosaj, spariti se
sikke 1 a metaini novac; - kesrnek kovali novac sikke2 nar. kolac (za vezivanje stoke) sikke3 a re/. visok kalpak (mevlevijskih dervisa) siklamen 1. bot. kolutka, menegled (Cyclamen) 2. ljubicasto crvena boja sikiernernek ak. vulg. ne zarezivati, ne sisati, ne sljiviti siklon meteor. ciklan sikrnek (-er) ak. vu/g. imati snosaj (o muskarcu), obljubiti siktirici arg. prost (acki), nistavan siktirrnek vulg. tornjati se, nositi se; siktir! nosi se! siktir et 1) pusti, ne obracaj paznju! siktirip gitmek otiCi pokunjeno
silah a 1. oruzje; - altı voj. pod oruzjem; - altına almak (ili çağırmak) pozvati pod oruzje; pozivati u armiju (rezervni saslav); - arnbarı v. - deposu; - arkadaşı ratni drug, saborac; - atmak pucati; başı voj. uzbuna, alarm; - başına! k oruzju! - başı etmek dizali izbunu, uzbunili, alarmirali; - çatısı piramida (soha) pusaka; - çatmak sloziti puske u piramidu; çekmek potegnuli oruzje; - a davranmak masili se, latiti se oruzja; - deposu arsenal, skladiste oruzja; - kuvvetli snaga oruzja; n patlamak puci, planuti (o ratu); - a sarılmak v. - a davranmak; - talim ve terbiyesi orı.lzana obuka; - taşıma yasağı zabrana nosenja oruzja; - tan tecrit etmek razoruzali; obezoruzati; - yarışı trka u naoruzanju; ateşsiz (ili beyaz) hladno oruzje; eli - tutar sposoban za oruzje, sposoban da nosi oruzje; klasik klasicno oruzıe, obicno oruzje; müsademe - ı oruzje za borbu prsa u prsa; nükleer - nuklearno oruzje; topyekün imha - ı oruzje za masovno unistinje 2. fig. orudje, sredstvo; her - ı kullanmak sluziti se svim sredstvima silahçı
oruzar, puskar
silahendaz a-p sadinac
arh. mornaricki pe-
silahhane a-p skladiste oruzja, arsenal silahlamak, oruzavati
silahiandırmak
ak. na-
silahianma naoruzavanje, jacanje oruzanih snaga; - yarışı trka u naoruzavanju silahlanmak naoruza(va)ti se silahlı (na) oruzan; - ayaklanma oruzana pobuna; - hizmete elverişli sposoban za vojnu sluzbu; - kuvvetler oruzane snage (jedne zemlje)
silahlık
1. pojas za oruzje (pistolj) 2.
so ska silahsız
bez oruzja, nenaoruzan
silahsıztandırmak ak.
razoruza(va)ti
869
siliihsızlanina
silahsızlanma razoruzanje, smanjivanje oruzane mo6i; - konferansı konferencija o razoruzanju silahsızlanmak
razoruzavati se
silahşör a-p 1. strelac, naoruzan vojnik 2. ist. musketar
silahtar a-p oruzni k; ist. stitotonosa sildirilmek pass. od sildirrnek sildirrnek caus. od silmek silecek (-ği) 1. veliki ubrus (za kupatilo) 2. brisac (automobila) 3. v. paspas silgi 1. gumica za brisanje 2. krpa, sundjer (za brisanje table) 3. v. silecek {1.2.) siJi1 1. cist 2. fig. cedan, nevin, neporocan; - bir kız cedna devojka sili2 prostirka, cilim silici glacac, rendisac; hobler (podova) silik (-ği) izbrisan; izlizan (novac); otrcan, pohaban, iznosen 2. fig. neupadljiv, neprimetan siliklik neupadljivost; neuglednost sililik cistota, cednost, neporocnost silindir 1. geom. valjak, cilindar; ct. üstüvane; - şeklinde cilindrican 2. teh. cilindar, valjak 3. (ili - makinesi) tekst. masina za valjanje, roljaca 4. cilindar (visok sesir) silindiraj valjanje; - yapmak valjati, obradjivati valjkom (ulicu, put) silindirik cilindrican, u obliku valjka silindirli teh. cilindrican, sa ... cilindara; dört - motör cetvoro cilindrican motor silindirsel 1. cilindarski 2. cilindrican, valjkast, oblicast; - yüzey cilindricna povrsina silinmek 1. pass. od silmek 2. bez/. brisati se, otirati se; izlizati se 3. arg. ispariti, smugnuti, zbrisati
870
silinti izlizano mesto; brisano mesto, brisotina (u tekstu); her sayfada - ler var na svakoj strarıici ima brisotina silis hem. silicijumdioksid; kremenasta zamlja silisyum hem. silicijum siliş
brisanje, nacin brisanja
silkelemek ak. 1. stresati, istresati otresati (voce sa drveta, prasinu) 2. prodrmati, protresti koga 3. fig. potkresati silkelenmek pass. od silkelemek silkeleyiş
stresanje
silki trzanje, skakanje (u snu) silkinrnek 1. otresati se, otresti sa sebe (prasinu i si.) 2. stresti se; trgnuti se, zadrhtati 3. ab/. fig. otresti se, osloboditi se, izbaviti se; kaygılardan - lisiti se, osloboditi se briga silkinti stresanje; drhtanje, jeza; fig. trepet, uzas silkme 1. gl. im. od silkmek 2. precrtavanje (kroz providan papir) 3. kul. paprikas (od povr6a i mesa) silkmek (-er) ak. 1. tresti, otresati; istresati; ağacı - otresti stablo; halıyı - tresti tepih 2. protresti, prodrmati (ruku i si.) O silkip atmak prekinuti sve odnose; omuz - v. omuz silktirmek caus. od silkmek sille p samar, 6uska, sljakavica; cf. tokat /-al - atmak zalepiti samar; yemek dobiti sarnar silme 1 1. gl. im. od silmek 2. arhit. pervaz, venac, ivicni ukras ll 1. prepun, pun do vrha; cf. sıvama 2. poravnat, ravan; izglacan, ispoliran lll potpuno, kompletno silmece pun do vrha, prepunjen, dupke pun; - doldurmak napuniti do vrha, propuniti silmek (-er) ak. 1. (o)brisati; otirati;
ağ-
sine zını
- obrisati usta; göz yaşını - obrisati suze 2. prati, ribati; cistiti; cam - cistiti stakla (prozorska); tahta - ribati patos 3. precrtati, izbrisati (i fig.); defterden adımı silmişler izbrisali su mi ime iz sveske; zihninden - predati" zaboravu 5. fig. zbrisati, unistiti; silip süpürrnek 1) pocistiti kucu 2) pomazati, smazati, pocistiti (jelo) 3. unis. titi, zbrisati sa lica zemlje siio silos, zitnica silolamak ak. staviti u silose, skiadistili (zito) silsile a 1. lanac; niz, serija; dağ - si planinski lanac 2. rodoslov, stablo, genealogija; /-ın/ - sine okumak proklinjati ciju lozu silsilname a-p rodoslovlje, rodoslovno s tablo siluet (-ti) silueta, obris, kontura sülüryen sistemi geo/. silurska formacija sim 1 p srebro; sjajan kao srebro
sima p 1 . lice; fizionomija; cf. çe h re, yüz 2. osoba, licnost, prilika; tip bakışım
simetrik, sirnetrili simetrican; cf. bakışımlı
simetrisiz asimetrican; cf.
simpozyum
v. sempozyum
simsar a posrednik (trgovacki), mesetar, ·komisioner simsariye a nagrada
mesetarina,
komisiona
simsarlık kurtaza, mesetarstvo, posrednistvo; - yapmak baviti se mesetarenjem, meselarili
simsiyah sasvim crn, crn kao ugljen simya a alhemija simya alhemicar sin 1 grob; cf. kabir, mezar sin2 (-nni) a arh. uzrast, starost; cf. yaş sinagog sinagoga, jevrejski hram sinagrit v. sinarit sinarneki 1. bot. sena, kasija (Cassia) 2. plod sene 3. farm. list sene, aleksandrijski list 4. (ili - gibi) hirovit, 6udljiv covek. sinara velika udica, blinker
sim2 nar. simbol, znak
simetri simetrija; cf.
simitçi simidzija
sinarit zoo/. zubatac (Dentex vulgaris) sineabi p sivomrk, sivomrke boje sincap vulgaris)
(-bı)
p zool. veverica (Sciurus
sindirici digistivni, probavni bakışımsız
simge simbol, znak, oznaka simgeci simbolista simgeeilik 1. simbolika, simbolican karakter 2. simbolizam simgelemek ak. simbolizovati simgesel simbolican sirnit {-di) a 1. sirnit (okrugao kolac od belog hleba); djevrek 2. mor. (okrugli) pojas za spasavanje 3. arg. nula, "krompir" (ocena u skoli) 4. fino psenicno brasno
sindirilmek pass. od sindirrnek sindirim fiziol. varenje, probava; - ay(ili sistemi) sistem za varenje; - borusu probavni kanal gıtı
sindirim bilimi med. gastroenterologija sindirim bilimci gastreonterolog sindiriş
nacin varenja
sindirrnek varili (s) varili, probaviti 3. ak. v. sındırmak O sindire sindire skroz, potpuno, temeljno; do srzi sine p grudi, prsa; fig. srce; fcıf - ye çekmek strpljivo podnositi, (pre) trpeti
871
sinek sinek (-ği} 1. muva, musica; - kağıdı lepak za muve, muholovka; - pisliği muvin upljuvak, muvoserina; n raketi packa za ubijanje muva; at sineği konjska muva 2. tref (u kartama) O - avlamak loviti muve, biti dokon; - siklet v. siklet; - ten yağ çıkarmak mlatiti praznu slamu; vaditi ması iz muve; - ten yağ çıkarmak nastojati koristi nepostojece stvari sinek boksu}
ağırlık
sinekçif (ili (Muscicapa}
sp. muva kategorija (u kuşu)
zool. muholovka
sinekkapan bot. 1. muholovka (Dionaea muscipula} 2. pucavica (Silene} sinekkaydı: - traş olmuş salj. brizljivo obrijan. "da se muva oklizne"
sinek
kuşu
zool. kolibri (Trochilus)
sineklik 1. mahalica (za teranje muva) 2. prozorska resetka, komarnik 3. lepak za muve 4. muvarnik sinema bioskop, kino; film; kinematografija; - endüstrisi filmska industrija; - makinesi kinoprojektor; - operatörü kamerman, filmski snimatelj; sanatçısı sineast; - yıldızı filmska diva, filmska zvezda sinemacı 1. filmski radnik; sineasi 2. filmski producent
sinemacılık
1. filmska umetnost, kinematografija 2. filmska industrija
sinemasever ljubitelj filma sinemaskop sinemaskop sinematek kinoteka sinematik kinematika; v. kinematik sinemalograf kinematograf
singin sramezljiv, stidljiv, snebivljiv sini sinija, okrugao metaini posluzavnik sinik 1 scucuren, pritajen sinik2
(-ği}
1cinik ll cinican
sinir 1. anat. zivac, nerv; - ağrısı meo. neuralgija; - akımı nervna napetost, nervno naprezanje; /-ın/ - leri altüst olmak biti neraspolozen, iznervirati se; - leri ayağa kalkmak (ili ayaklanmak} postali nervozan, unervoziti se; - leri ayakta olmak biti nervozan; - boğumları nervni cvorovi, ganglije; - leri boşanmak dobiti histeriean napad, histerisati, zestoko se nervirati; - leri bozmak kidati zivce, uzrujavati; - doktoru neuropatolog; /-ın/ ine dokunmak nervirati, ici na zivce; hastalığı neuropatija; - kesilmek razdraziti se, uzrujati se; - leri kuvvetli jakih zivaca, hladnokrvan; - nöbeti mervni napad; - i oynamak nervirati se, uzrujavati se; - leri oynatmak nervirati, zivcirati; - savaşı psiholoski rat; - teli anat. nervno vlakno; - leri yatıştırmak smirivati nerve; - leri zayıf slabih zivaca, nervozan 2. zila, tetiva, misicna veza; - çekilmesi kontrakcija tetiva; - tutulması gri':, grcenje; gri': u listu noge; etin - lerini ayırmak odvajati zile od mesa 3. bot. zilica (lista) 4. tig. osecanje, osecajnost; sende hiç yok mu? zar ti nemas nikakvo osecanje sinir bilimi neurologija sinirce psih. neuroza sinir doku anat. nervno tkivo siniriemek ak. 1. cistiti od zila (meso} 2. arh. preseci zile na zadnjim nogama konja 3. nar. v. sindirrnek sinirlendirmek ak. nervirati, draziti, uzrujavati
sinerama sinerama, trodimenzionalni film
sinirtenrnek 1. nervirati se, kidati zivce, ljutiti se 2. pass. od siniriemek
sinerji sinergija, uzajamno delovanje organa
sinirli 1. nervozan, razdrazljiv 2. zilav; - et zilavo meso
872
sipsi sinirlilik nerzova, nervoznost
sinyalizasyon signalizacija
sinir otu bat. bokvica (Piantago major) sinirsel nervni, zivcani - sistem nervni sistem sinlzm v. kinizm sinle arg. groblje
sipahiiik 1 . spahiluk, feudalni posed (dodeljivan sultanskim dekretom) 2. rang, poloi:aj spahija
sinlik (-ği) groblje; cf. mezarlık sinrnek (-er) dat. 1. skrivati se, kriti se; pritajiti se, scucuriti se, zabiti se; kedi gibi - sklupciti se kao macka 2. fig. povlaciti se pred cim, zabiti se u ugao, ne pojavljivati se 3. prodirati, uvlaciti se, probijati (o kisi); prozimati, ispunjavati (o mirisu, zadahu); zasiCivati; balığın kokusu bütün eve sinmiş miris ribe ispunio je celu kucu 4. fig. usaditi se (o navici i si.) Sinolog sinolog Sinoloji sinologija, kineska filologija sinonim 1 sinonim ll sinaniman sinsi potajan, podao, pritvoran, potuljen, podmukao; zloban, zlurad; - bir hastalık podmukla bolest; - - potajno, pritvorno; podmuklo sinsice tajno, skriveno; podmuklo, lukavo sinsileşrnek
postali
podmukao
(podao); pozliti se sinsilik muklost
podlost,
pritvornost,
pod-
sinsin vrsta narodne igre sintine mor. sliv, dno broda; - suyu kaljuzna voda, kaljui:fl sinüs 1. mat. sinus; 2. anat. sinus
eğrisi
sipahi p ist. spahija, posednik lena; feudalni konjanik; - ocağı 1) ist. konjicka jedinica 2) konjicka skola (u lstanbulu); oğlanı ist. specijalni konjicki korpus (u ranoosmanskom periodu)
sinusoida
sinüzit med. zapalenje sinusa sinüzoit (-di) sinusoida sinyal znak, signal; - çekmek (ili vermek) dati signal, signalizirati; - lambası signalna lampa
sipariş p 1. porudi:bina, narudi:bina; poruka; - almak primili porudi:binu; etmek naruciti, poruciti; - e göre po porudi:bini; - mektubu narudzbenica, trebovanje /-a/ - vermek naruciti, poruciti 2. izdri:avanje, alimentacija
siper p 1 1. skloniste, zaklon 2. zastitna naprava, branik 3. stit (za strelce) 4. zaklan, nadstresnica; pregrada, paravan; zastor; rüzgar - i vetrobran 5. voj. grudobran, prsobran; arka - i ledjni zaklan 6. obod (sesira); suncobran (na kapi) 7. teh. oslonac, podupirac; nosac (masine) 8. rov, sanac, streljacki zaklon; transeja; - aynası transejni periskop; - harbi pozicioni (rovovski) rat; - manzumesi sistem zemljisnih utvrdjenja; atış - i streljacki rov; sahte (ili yalan) - lazni rov; yedek - rezervni rov ll zabit; pust; pogodan za zastitu (o mestu, poloi:aju) <> - almak 1) odbiti, parirati (udarac) 2) skrivati se, prikrivati se 3) ukopavati se, .utvrdjivati se; /-ıl - e almak uzeti pod zastitu, (za)stititi; - etmek stititi; elini kulağının ardına ediyor on prislanja ruku iza uveta (slusajuci) siperisalka p-a arh. gromobran; cf.
yıl
dırımkıran
siperlenmek 1 . potraziti zastitu (ispod drveta i si.) 2. voj. ukopavati se, utvrdjivati se siperlik 1. suncobran (na kapi); stit 2. skrovito mesto sipsi 1 . zvii:daljka, pistaljka naricka) 2. pisak (klarineta, zurle)
(mor-
873.
sipsivri sipsivri veoma ostar (o vrhu cega) O -
çıkagelmek iskrsnuti, iznenada se pojaviti; - kalmak ostati sam (napusten); ostali na cedifu sirayet a 1. sirenje, prenosenje; yan- i sirenje pozara 2. med. zaraza, epidemija; - etmek 1) sirili se, prenositi se 2) zaraziti, okuziti se
gının
siren .1. mit. sirena 2. sirena (signal) sirk cirkus sirkat a arh. kradja sirke 1 p sirce; - asidi sircetna kiselina; - satmak fig. napraviti kiselo lice (iz nezadovoljstva); - suratı (ili yüzü) fig. kiselo lice sirke2 gnjida
sirkecilik proizvodnja i prodaja sirceta sirkelenmek dobiti gnjide sirkeleşrnek pretvoriti se u sirce, prokisnuti (o vinu); ukiseliti se
sirkeli 1. sa sircetom, spravljen sa sircetom (o salati) 2. gnjidav sirkelik pogodan za pravljenje sirceta spanac
(Ce-
sirkencebin, sirkengebin p arh. medovina sa sircetom sirke sineği sircetna musica (Drosophilia melanogaster) sirkülasyon 1. cirkulacija, opticaj; ct. dolaşım 2. opticaj novca sirküler cirkular, raspis siroko meteor. siroko (topao vetar7 siroz med. ciroza sirozlu oboleo od ciroze sirrus meteor. cirus, paperjasti oblak Sirus astr. Sirijus
874
sisfenrnek 1. spustiti se ( o magli), (za)magliti se 2. zamagliti se, orositi se (o staklu) 3. pass. od sisiemek sisli 1. maglovit; maglicast 2. zadimljen; zamagljen, orosen 3. fig. maglovit, nejasan, neodredjen, mutan sismik seizmicki sismograf seizmograf sismolog seizmolog sismoloji seizmologija
sirkeci sircetar; prodavac circeta
nar. divlji sirken henopodium album)
sis magla (i tig.); - bombası dimna bomba; - borusu (ili düdüğü)mor. sirena za maglu; - çökmek sı:iustiti se( o magli); - dağılmak dici se, razici se (o magli); mermisi dimna granata; - perdesi dimna zavesa, vestacka magla; suni (ili yapma) - vestacka magla
sistem 1. sistem (u raznim znacenjima); ct. düzen 2. metod 3. model, tip 4. sistem, oblik vladavine, rezim sistematik sistematiski; sistematican; olarak sistemaiski sistemleşrnek
sistematizovati se
sistemleştirrnek
ak. sistematizovati
sistemli 1. sistemski 2. sistemaiski sistemsiz nesistematican; nepovezan sistemsizlik sustvo sistema
nesistematicnost;
od-
sistire 1. strugaljka, strugac (za porcije) 2. teh. raspa, krupnozrna turpija sistit med. cistitis sistol fiziol. sisiola sitayiş p pohvala, hvaljenje; - etmek hvaliti, velicati, uznositi
site naselje; kolonija, naseobina, grad; üniversite - si univerzitetski grad; univerzitetsko naselje 2. grad sitem p prebacivanje, prekor, ukor; 1-a/ - etmek (ili yapmak) prekorevati, koriti, prebacivati
siyam lı sitemkar prekoran sa prekorom sitemli prekoran, pun prekora (o pogledu reci i si.); annem bana - - baktı majka me je prekorno pogledala sitil a veliki bakrac (sa rucicama); kova za vodu sitoloji citologija sitoplazma biol. citoplazma sitrik asit limunska kiselina sitteisevir a arh. sestodnevna oluja u aprilu; - kapıyı çevir upozorenje koje se govori da se ne iziazi za vreme oluja sivil 1 gradjanski, civilni; - havacılık civilno vazduhoplovstvo; - savunma civilna odbrana 2. arg. go ll 1. civil 2. civilno odelo; - gezmek ici u civilu (civilnom odelu); - giyrnek oblaciti civilno odelo 3. policijski agent, pripadnik tajne policije sivilee bubuljiea, pristic sivilceli bubuljicav sivillik civilstvo 2. arg. golotinja sivişmek
v.
sıvışmak
(2)
sivri ı 1. ostar, zaostren, siljast, zasiljen; - burunlu s siljastim nosem (o obuci); - sakal siljata brada, brada u klin 2. konusan, kupast; - kemer arhit. konusan luk, luk u siljak 3. nepromisljen; rastrojen 4. iron. premudar, celomudren; akıllı koji ne drii ni do cijeg misljenja, ekseentrican ll zoo/. pelanda (Thunus pelamus) o - başlı (ili kafalı) hirovit, musicav, cudljiv sviri biber zelena siljata paprika (za salatu) sivri boylu visok i mrsav sivri burun siljatog nosa sivrilenmek, sivrileşrnek postati ostar, zasiljiti se sivrileştirmek
ak. zaostriti, zasiljiti
sivrilik 1. zaostrenost 2. teh. konusnost sivrllmek 1. v. sivrileşrnek 2. (iz)rasti 3. fig. napredovati, praviti karijeru; postati velika zverka 4. lig. cvetati, razvijati se sivriltmek naostriti, zasiljiti sivri sinek (-ği) zoo/. komarac obicni (Culex pipiens) siya: - etmek mor. veslati unazad; - gitmek ici natraske siyah p 1 1. ern, erne boje; - biber emi biber; - ekmek emi hleb; - ırk erna rasa; - kesilmek pocrneti 2. taman, mraean, neosvetljen; - gökyüzü tamno nebo; - elbise tamno odelo 3. tip. rnastan; - harf masno slovo 4. u sastavu bot. i zoo/. naziva; - arpa bot. (emi) jecam (Hordeum vulgare); - balık zbol. som (Siluris glanis); - ban otu bot. bunika (Hyoscyamus niger); - frenk üzümü bot. erna ribizla (Ribes nigrum); - leylek zoo/. emi strk, erna roda (Cigonia nigra) ll 1. erna boja; ernilo; - boyamak bojiti u erno 2. arg. opijum 3. (- lar) crnina, odeca za zalost; lara bürünmek (ili - lar giymek) odenuti se u erno, obuci erninu O - altın erno zlato, kameni ugalj; - beyaz film erno-beli film siyahımsı, siyahımtırak
ernkast, naern
siyahi p nar. Crnae ll crnacki siyahlanmak (po)erneti; tamneti siyahlatmak ak. poerniti, (o)bojiti u
c mo siyahlık
ernoca, crnina; mrak, pomr-
cina, tama siyak a arh. 1. nacin izrazavanja, povezanost iskaza; kontekst 2. stil, metod, nacin; bu - ta u tom smislu Siyamca sijamski jezik; taj-jezik Siyamlı 1 Sijamae, Tajlandjanin ll sijamski, tajlandski; - ikizler sijamski blizanei
875
si yan siyan hem. cijan
skavut mor. brzi izvidjacki brod
siyanojen hem. cijanogen
skeç skec
siyanoz med. cijanoza, modra bolesi
ski skije; cf. kayak
siyanür veoma jak otrov
skici skijas
siyasa v. siyaset
skif uzan trkacki camac, skif
siyasal politicki; - bilgiler fakültesi fakultet politickih nauka; - coğrafya politicka geografija
skleroz med. skleroza
siyaset (-ti) a 1. politika; açık kapı - ti politika otvorenih vrata; bağlantısız nesvrstana politika; dış - spoljna politika 2. diplomatija; fig. spretnost, umesnost 3. arh. pogubljenje; - meydanı (ili yeri) gubiliste
Slav
siyasetçi 1. politicar 2. politikant
skoliıstik (-ği) Sloverı;
skolastika; scolasticar
slovenski
slavca slovenski jezik slavistik slavistika, slovenska filologija slayt
(-dı)
slajd
slogan slogan, parola; - atmak govoriti pa role
siyasi ı v. siyasetçi ll 1. politicki; - iktisat politicka ekonomija; - suç politicki delikt 2. diplomatski; - pasaport diplomatski pasos
Slovak Slovak
siyaslyat a arh. politika; politicki poslovi
Slovence slovenacki jezik
siyatik slyek
(-ği)
(-ği)
med. isijas, kukobolja
anat. ureter
siyenit geo/. sijenski granit siyonist 1cionista ll cionisticki siyonizm cionizam siz vi; - bilirsiniz kako vi hocete; - li bizli konuşmak persirati, razgovarati na "vi"; - e doyum olmaz bilo mi je prijatno (uctiv izraz koji se upuceje sagovorniku u odlasku); - lere ömür da ste vi i:ivi! (goveri se licu kome se saopstava da je neko umro);- sağ olun! ne mari! nista sizce po vama, po vasem misljenju sizin 1. gen. od siz 2. vas sizinki vas; - ler vasi (rodjaci, ukucani) skandal skandal; skandinav v. iskandinav skandiyum hem. skandijum
876
Slovakça slovacki jezik Sloven Slovenac
Slovenyalı
Slovenac; i:itelj Slovenije
smokin smoking snop (-bu) snob soba pec; - borusu sulundar, cunak; ukloniti pec (u letnjem periodu)
yı kaldırmak
sobacı peear, izradjivac, peci); prodavac peci
instalater
sobacılık posao pecara sobalık pogodan za pravljenje peci; li-· cine da moi:e uci u pec (drvo)
sobe rec koju uzvikuje onaj koji je prvi u igri (skrivalica i si.) soda soda sodyum hem. natrijum; - karbonatı natrijumov karbonat; - fosfat natrijum fosfat sof a arh. vuna, vunena tkanina; tkanina za postavu od sirovog pamuka
soğukkanlılık
sofa a hol, trem; predsoblje sofi a sufija; mistik
Soğdca
sofist sofista sofizm til. sofizam sofra a 1. sofra, trpezarijski sto, trpeza; - başında za stolom; - başına geçmek sesli za sto; - bezi stolnjak; - yı kaldırmak raspremiti sto; - kurmak pestavili sto; - sahibi domacin sofre; - takımı stoni pribor, pribor za jelo; - yı toplamak v. - yı kaldırmak 1. jelo, hrana, kuhinja; düğün - sı svadbeno jelo; zengin bir bogata sofra 3. okrugla daska (za razvijanje testa) 4. anat. cmar; anas O - sı açık gostoprimljiv, gostoljubiv; - nın altına düşmek pasti pod sto (u pijanom stanju); - görürsen yanaş, dayak görürsen dolaş izr. ako daju uzmi, ako biju bezi; sı meydanda v. - sı açık sofracı
ist. nadzornik posluge (u sa-
rajima)
softa p 1. arh. ucenik medrese 2. fanatik 3. konzervativan covek, konzervativac; fig. nazadnjak, mracnjak softaca fanaticno, mracnjacki saftalaşmak
postali fanatik, slepo ve-
rovati cemu softalık fanatizam, slepa privrzenost (veri, ideji i si.)
sofu a pobozan, veoma privrzen verskim propisima sofuca pobozno sofuluk 1. bogobojazljivost, poboznost; pej. lazna poboznost, bogomoljistvo 2. fa-
natizam
s lukom, pripremljen s lukom (o sogdijski jezik
soğrulmak pass. soğrumsama
od scığurmak
hem. ad:sorpcija
soğuk (-ğu) ı
hladno vreme, hladnoca; studen, zima; - lar hladrıoce, zima; - algınlığı prehlada, nazeb; ·• a alışık olmak biti naviknut na hladnocuı; - almak prehladiti se, nazepsti; - dalgası meteor. talas hladnoce; - ısırması stiipanje pri mrazu (lica, usiju); - yapar hlaclno je; - yapmak biti hladno; - var hladn·o je; kuru - suvomrazica ll 1. hladan, studen; - hava hladno vreme; - hava makinesi (ili tertibatı) rashladni uredjaj, erkondisn; hava vagonu vagonhladnjaca; - yel hladan vetar; buz gibi - hladan, nestrastven; - bir kadın frigidna ZGna 3. fig. hladan, uzdrzan; neprijatan, neosetljiv, bezdusan; /-al - davranmak drzati se hladno, hladno postupati; - durmak lnladno posmatrati; insan bezosecajan C.ovek; - neva hladan, ravnodusan covek 4. fig. neumesan, neukusan; uvredljiv; - düşmek (ili kaçmak) biti neumesan (o ponasanju, govoru i si.); - laf (ili söz) neurnesna, uvredljiva rec, uvreda lll hladno, rezervisano, neprijatno; bizi - karşıladılar hladno su nas primili; onlar çok - selamlaştılar vrlo hladno su se pozdravili O - büfe hladni bife, hladna zakuska; - damga suvi zig; - harp (ili savaş) po/. hladni rat; - ter dökmek (ili basmak) odjednom se preznojiti (od sıra ha, uzbudjenja); - vurmak (ili yakmak) sasusiti se od hladnoce (o biljkama) soğuk
bez tekst. jakonet (vrsta mus-
lina)
soğan 1. emi luk (AIIium cepa) 2. lukovica; glavica; - a çevirmek (ili dönmek) biti potpuno opljackan, ostati bez icega soğancı
soğanlı
jel u)
trgovac lukom
soğancık (-ğı) vlasac, sitan luk (AIIium
schoenoprasum)
soğukkanlı 1. zoo/. hladnokrvan; hayvanlar hladnokrvne zivotinje 2. fig. hladnokrvan, priseban; neosetljiv, ravnodusan
soğukkanlılık hladnokrvnost, sebnost; ravnodusnost
pri-
877
soğuklama
soğuklama
prehlada, nazeb
soğuklama k
prehladiti se
soğuklaşmak
1. ohladiti se 2. fig. hlad-
soğukluk 1 . hladnoca, studen, zima, cica 2. svezina, prohladnost 3. bestrasnost, frigidnost 4. fig. suzdrzanost, rezervisanost, hladno drzanje; zahladjenje (u odnosima) 5. hladan desert soğulmak
1. geog. presusiti, presahnuti (o reci, izvoru) 2. (sa)susiti se, usahnuti; uvenuti (i fig.) soğuma hladjenje, rashladjivanje; fig. zahladjenje (odnosa)
soğumak 1. ohladiti se, rashladiti se; zahladiti, zahladneti, postali hladnije; bira soğudu pivo se ohladilo; hava soğudu vreme je zahladnelo 2. abi. fig. ohladiti se, postati ravnodusan, izgubiti interesovanje; aralarımız soğudu nasi odnosi su zahladneli; dil öğrenmekten soğudum izgubio sam interesovanje za ucenje jezika; futboldan soğudum dosadio mi je futbal, ohladio sam se za tutbal soğurma 1. hem. neutralizacija, ublazavanje 2. absorpcija sağurmak ak. hem. 1. neutralisati, ublaziti 2. absorbavali
ovlaziti se, postali vlazan (o
zemlji, tlu) soğutkan 1 rashladni ll
v.
soğutmaç
hladjenje; - borusu rashladna cev, rashladnica; - cihazı hladnjak, rashladnica; - cihazı hladnjak, rashladni uredjaj; - pervanesi ventilator soğutma
teh.
soğutmaç (-cı)
rashladjivac; hladnjaca,
frizider soğutmak 1. ak. hladiti, rashladjivati {pice i si.) 2. abi. fig. ohladiti (odnose); odbiti, otudjiti; o feci olay onları birbirlerinden soğuttu onaj tragican dogadjaj ih je otudjio jedne od drugih
878
soğutulmak soğuyuş
no se ponasati
soğuşmak
soğutucu ı rashladni; - vagon vagonhladnjaca ll 1. frizider 2. auto. hladnjak
pass. od so!:jutmak
hladjenje, nacin hladjenja
sohbet a razgovor; caskanje, ceretanje; - etmek razgovarati, caskati, divaniti; - köşesi zabavni deo, zabavni kulak (u novinama) sokak (-ğı) a sokak, (uska) ulica; ulicni, vulgaran govor; /-ı/ - a atmak 1) izbaciti koga na ulicu, otpustiti s posla 2) nepotrebno trasiti (novac); - a atsan ako se prada po najnizoj ceni; - a atsan bin lira eder ako se prada po najnizoj ceni iznosi hiljadu lira; - başı pocetak ulice, ugao ulice; /-ı/- ta bırakmak ne primitu koga u kucu, ne uvesti u kucu; - ta bulunmak nalaziti vrednim, smatrati vaznim; - a çıkma yasağı policijski cas (za vreme vanrednog stanja); - a çıkmak izaci iz kuce (radi setnje, posla); - çocuğu besprizorno dete, mangup; - a dökülmek izaci iz kuce (iz bilo kog razloga); - a düş mek posrnuti, prastituisati se (o zeni); halkı svetina, olos; - a inmek izaci na ulice, demonstrirati; - kadını ulicarka, sokacara; - ta kalmak ostati na ulici, ostati bez krava nad glavom; - kapısı kucna kapija, kapija sa ulice; - süprüntücüsü cistac ulica; - süpürgesi ulicarka, "kamenjarka"; - ta yemek hraniti se van kuce (u restoranu}; çıkmaz- v. çıkmaz ağzı
sokmak (-ar} 1. ak. dat. zavuci, zavlaciti; uneti, unositi; ugurati; ugoniti (stoku u obor}; utisnuti; uvesti; ellerini ceblne staviti ruke u dzepove; gemiyi limana uvesti brod u luku; hayvanları ahıra ugoniti stoku u staju; topu kaleye - ubaciti, zabiti !oplu u gol 2. ak. dat. zabosti, sjuriti (noz} 3. ak. dat. zagnjuriti, zamociti; potopiti (npr. rublje u vodu); mürekkebe kalemi - zamociti pero u mastilo 4. ak. dat. pustati, pustiti unutra; içeriye kimseyi sokmayın! nikoga ne pustajte unutra! 5. ak. ubosti (zaokom}; ujesti (o zmiji); o
so ll u adamı
yılan sokmuş onog coveka je ujela zmija 6. fig. bockati, peckati (recima); vredjati 7. podvaliti, utrapiti (losu robu); namagarciti 8. ak. arg. rebnuti (kaznu)
sokman cizme sa visakim sarama; cizme za blatnjav !eren sokra spoj (nica) po savovima (u stolariji) sakranmak gundjati, bezvoljno raditi sakturmak caus. od sokmak soku 1. kamena stupa, veliki kameni avan 2. tucak sokulgan drui:eljubiv, drui:evan, drustven; prisan sokulganlık
drui:eljubivost,
drust-
venost; prisnost
sokulmak dat. 1. ulaziti, stupati u; ugurati se, uvuci se 2. fig. utrpavati se, uplitati se (u tudje stvari); o her yere şokulur on se svuda trpa 3. uvoditi se; prodirati; tarımımıza modern sistem sokulmaktadır u nasu poljoprivredu se uvodi moderaıi sistem 4. fig. zblii:iti se; priviti se, privinuti se (uz koga) 5. pass. od sokmak sokum nar. zalogaj, parce; cf. lokma 2.
v. kuyruk sokumu sokur 1 1. bez jednog oka, slep na jedno oko 2. upao (o oku) - gözler upale oci ll arh. zoo/. krtica; cf. köstebek sokuşmak
dat. 1. neprimetno se uvuci, krisom uci, usunjati se 2. provuci se, prodenuti se
levom stranom 2. po/. levica; - eğilimli po/. levicarski orijentisan ll 1. levi; - el leva ruka; - yön levi smer 2. po/. leVii':arski O - undan (ili - tarafından) kalkmak ustati' na levu nogu; - da sıfır niko i nista, nistavilo (o coveku); - yap! vozi levo!
sol2 muz. sol (nota) sol
açık H:iı)
sp. levo krilo (u fudbalu)
solak (-ğı) 1. levak, levoruk 2. ist. solak (pripadnik sultanske telesne garde); başı komandant telesne garde solaklık
sol
levorukost
anahtarı
muz. violinski kljuc
solayrum solarijum solcu po!. levicarski; levicar solculuk po/. levicarstvo soldurmak ak. uciniti uvelim; uciniti bledim; obezbojiti; susuzluk yaprakları soldurdu lisce je uvenulo od s use solfej muz. solfedjo solgun uvenuo, izbledeo; bled solgunlaşmak
uvenuti, izbledeti
solgunh.!k 1. uvelost, uvenulost 2. ble.dilo, bledoca; prebledelost sol haf levi half sol iç leva polutka, leva spojka (u fudbalu) solidarizm solidarizam solipsizm til. solipsizam
sakuşturmak ak. dat. 1. ugurati, nabiti, utrpati 2. eline - tutnuti u saku: /-ın/ eline para - tutnuti kome novac u ruku 3. fig. izgovoriti rui:ne reci 4. prodenuti, uvuci kradom 5. utrapiti (losu robu)
sırane
soı1 ı 1. leva strana; - umda levo od mene; - una almak skrenuti levo (u voi:nji); - a bak! voj. naleve ravnajs! - a dön! nalevo! (komanda) - dan geri dön! nalevo krug! (komanda); - dan gitmek ici
sollu (-ar) 1. (u) venuti /i fig.) 2. pobledeti, prebledeti; izbledeti (o tkanini); potamneti, izgubiti sjaj; sparusiti se: solmaz çiçek v. horoz ibiği
solist (-ti) solista sollamak 1. ak. obilaziti, zaobici s leve (automobilom) 2. voziti levom stranom
879
,ı 'ıl
lt
;1
ıl
'f rı
sol o solo
muz. solo
solutmak ak. izazvati zadihanost; zamoriti, premoriti
solocu v. solista solucan 1. kisna glista 2. crvena glista; - ilacı le k protiv glista; şerit - pantljicara solucan otu bat. vratic, povratic (Tanacetum vulgare) soluğan ı sipljiv, koji tesko dise (o konju, volu) 2. izmucen, satrven od hajke (o divljaci) ll dubinski talas (u moru)
soluk 1 1. uvenuo, uveo (i fig.) 2. bled, pobledeo; - yüzlü bledolik 3. izbledeo soluk2
(-ğu)
disanje; dah; - aldırmadan u magnovenju, za tren oka; /-af - aldırmamak ne dati predahnuti, ne dati pauzu; - alıp vermek disati; - almak udisati, utahnati; - borucuğu anat. dusnik; borusu bronhije, traheja; - u kesilmek zadihati se, izgubiti dah; - - a hitno, brzo, zurno; - u - una odmah, smesta; - a kalmak zadihati se, tesko disati; - vermek izdisati; bir - ta odjedanput, u jednom dahu O /-da/ - u almak brzo stici, dokopati se cega; brzo se skloniti; Taksim'de - u aldı brzo se dokopao Taksima; - zinciri campar; ses - kalmadı nastala je mrtva tisina soluklanma udisanje, udisaj soluklamak 1. udisati, udahnuti 2. odrnoriti se, predahnuti soluklanmak lako disati; odmarati se soluklaşmak
urenuti, izgubiti boju
soluklu /ing. aspirata soluksuz bez dai a; taviti bez daha
bırakmak
(-cı)
zool. skrge
solunmak disati solunum disanje; - alıştırmaları disajne vezbe; - aygm aparat za disanje, disajni aparat; - l
880
som 1 1. zbijen, kompaktan; mas ivan; masivno srebro 2. cist, bez primesa
gümüş
som2 deo keja iznad vode som3 (ili - balığı) zoo/. losos, semga (Salmo salor) soma 1 rakija bez anasona soma2 soma, telo; (bez polnih)
somatske celije
somak1 (-ğı) bat. v. sumak somak2 (-ğı) nar. manje ili vise ostar prednji deo glave zivotinja somaki
a min. portir 2. od portira
somata bademovo mleko, napitak od badema sornun 1 so mu n, okrugli hleb somun2 navrtak, navrtka, matica zavrtnja; - anahtarı rnaticni kljuc; - dişi loza zavrtnja sornurdanmak murnlati, gundjati; durili se samurtkan mrzovoljan; gundjav, dzandrljiv
mrgodan,
somurtkanlık mrzovolja; namrgodjenost; dzandrljivost
mrgodnost,
os-
solumak zadihati se. tesko disati; dahtati, brektati solungaç
solüsyon 1. lepak za gume 2. hem. rastvor, solucija
samurtmak namrgoditi se, narnrstiti se, napuciti se sornurtuş
mrgodjenje, mrstenje, pu-
cenje somut konkretan, stvaran: - isim konkreina imenica somutlaşmak
konkretizovati se; ost-
variti se somutlaştırma
konkretizacija
sonsuzlaşmak
somutlaştırmak
ak. konkretizovati
son deyiş zavrsna rec; pogovor; prolog
somutluk konkretnost
sondurmak v. sundurmak
somya madrac sa oprugama
sone /it. sonet
son ı 1. kraj, svrsetak; rezultat; - bulmak zavrsiti se, okoncati se; - unu düşünmek misiili o posledicama (kakvog poduhvata); - a erdirmek zavrsiti, privesti kraju; - a ermek zavrsiti se, okoneati se; u gelmez ·beskrajan, beskonacan; - una getirmek okoncati, dovesti do kraja; - u olmak zavrsiti se; - verdirrnek svrsiti, uciniti kraj cemu; /-al - vermek zavrsiti, prekinuti 2. kraj, svrsetak; kışın - u kraj zime; köyün sonunda na kraju sela; o yolun u kraj onog puta 3. anat. posteljica, placenta ll poslednji, konacan; - defa poslednji put; - demlerinde olmak ziveti poslednje trenutke, biti na izdisaju; - derece veoma, prekomerno, preko svake mere; dan evvelki (ili ikinci) pretposlednji; kerte poslednji stadijum; - nefes agonija, poslednji dah; - nefese kadar do poslednjeg daha, do smrti; - saat poslednji cas (i fig.); - yenilik poslednja moda o gürlük sreca podstarost; - kozunu oynamak fig. odigrati svoj poslednji adut; pişmanlık fayda vermez post. kasno kajanje ne donosi korist; - - unda najzad, napokon, naposletku; en - najzad, na" po kon sonar mor. sonar, podvodni lokator sumova sonat muz. sonata sonbahar jesen; ct. güz; - kan avcı otu bat. gorovcet (Adonis autumnalis) · sonda med. teh. sonda sondaj 1. sondaza, merenje dubine 2. sondiranje, busenje 3. fig. sondiranje, ispitivanje sondajcı
busilac
sondalama sondiranje sondalamak ak. sondirali
sonlu mat. konacan, krajnji (broj) sonra ı posle, potom, zalim; kasnije; ne olacak7 sta ce biti posle? sen git, ben - gelirim ti idi, ja cu doCi kasnije ll inace, u protivnom; çocuk dışarıya çık masın, - soğuk alır neka dete ne izlazi, inace ce se prehladiti lll post. sa abi. posle, nakon, kroz, za; bundan - posle toga; iki yıl - nakon dve godine; neden na kraju, napokon; şimdiden - od sada IV 1. kasnije (potonje) vreme, buducnost; ya atmak (ili bırakmak) ostaviti za kasnije, odloziti; - ya kalmış odlozen, pomeren za kasnije; - sını düşünmek misiili na posledice cega; ondan - sı kolay sve ostalo je lako; 2. nastavak; - sı var nastavak sledi, nastavice se; - sı sağlık 1) ne mari, nije to nista 2) to je sve sonradan kasnije, posle; naknadno; bunu - öğrendim ovo sam kasnije saznao; aklı - gelmek kasnije shvatiti, dosetiti se O - görme skorojevic; - görmemiş skroman covek; - olma relativno nov; skorojevicki sonraki kasniji, potonji, sledeci, naredni; - ler sledbenici sonraları
kasnije, potom, u narednom
periodu sonrasız
v. sonsuz
sonrasızlık
v. sonsuzluk
sonsal aposterioran; a posteriari son ses gram. finaina fonema sonsöz zavrsna rec; pogovor sonsuz beskrajan, beskonacan; bezgranican; - küçük beskonacno mali (brojevi); - sevinç beskrajna radost sonsuzlaşmak
postali
beskonacan,
nemali kraja
881
sonsuzluk sonsuzluk beskonacnost, beskrajnost sonuç (-cu) rezultat, ishod, posledica; zakljueak; - a bağlanmak postici rezultat; - çıkarmak izvuci zakljucak; - a varmak doci do zakljucka; olumlu - vermek dati pazilivan rezultat sonuçlanmak, sonuçlandrımak ak. 1. zavrsiti, okoncati, dovesti do kraja 2. doneti, dati rezultat sonuçlanmak zavrsiti se, okoncati se; görüşmeler
başarısızlıkla sonuçlandı
pregovori ·su se bezuspesno zavrsili; teşebbüsüm başarılı sonuçlandı moja inicijativa je uspesno okancana
sonuçsuz bez rezultata; besplodan, uzaludan sonuncu poslednji (po redu) sonunda (ili en - ) na kraju, na kraju krajeva sonurgu posledica, ishod sonurtu log. zakljucak, zakljucni sud sonuşmaz
mat. asimptota
sop v. soy sop sopa 1. motka, mocuga, tojaga 2. batine; cf. dayak; - atmak (ili çekmek) (iz) batinati, izlemati, (iz)devetati; /-ı/ - dan geçirmek izbatinati; propustiti kroz sake; - yemek dobiti batine sapalama batinjanje sapalamak ak. batinati, tuci sapalanmak pass. od sapalamak sopalı
1 . s mocugom u ruci 2. prugast
(stot)
soprano muz. sopran; sapranisi sapsoğuk
veoma hladan, hladan kao
led
sapalama batinjnje sapalamak ak. batinati, tuci sapalanmak pass. od sapalamak
882
sopalı
1. s mocugom u ruci 2. prugast
(stot)
soprano muz. sopran; sopranist sapsoğuk
veoma hladan, hladan kao
led
sordurmak 1. caus. od sormak 2. raspitivati se, obavestavati se; Erdem her gün hasta dostunu sorduruyor Erdem se svakog dana raspitiJje o svom bolesnom prijatelju sorgu jur. ispitivanje, saslusanje; istraga; - ya çekmek saslusavati; - hakimi (ili yargıcı) istrazni sudija sorguç (-cu) 1. perjanica, kicanka, cele nka 2. cuba (ptica) sorguçlu 1. sa perjanicom (ki6ankom) 2. sa cubom, cubast sorguç otu bot. kovilje (Stipa) sorgulamak ak. ispitivati, saslusavati sorgulanmak pass. od sorgulamak sorgun v. sorkun sorgusuz: - sualsiz 1. voj. bez upozorenja (o otvaranju vatre na mrtvoj strazi) 2. bez saslusavanja, bez istrage sorkun bot. bekva, rakila (Salix viminalis) sormak 1 (-ar) 1. ak. dat. pitati; arne yazdığını sordum upitao sam svog druga sta pise; bana mı soruyorsunuz? mene pitate? 2. ak. abi. pitati, raspitivati se, obavestiti se; birinden ne !stediğini - obavestiti se od koga sta je potrebno 3. ab/. biti odgovoran, pitati se; bütün işleri ondan sorarlar on se pita za sve poslove, on je odgovoran za sve poslove 4. ak. raspitivati se za koga; pitati za koga; obavestiti se o kome; oğlum her gün hatırımı soruyor sin mi se svaki dan raspituje za zdravlje; Selim'e, annesini sordum pitao sam Selime za njegovu majku ~ sora sora Bağdat bulunur posl. ko pita ne skita; sormal sormayın! straskadaşıma
no! ne pitaj(te)! sormayı ayıp olmasın oprostite na pitanju, dozvolile da vas pitam; sorma gitsin v. sorma, sormayın
sormak2 emme k sormuk
(-ur)
(-ğu)
sisati;
usisavati;
cf.
cucla (za bebe)
sorti el. prikljucak
sorulmak dat. abi. pass. bez/. od sormak; böyle sorular sorulmaz takva pitanja se ne postavljaju; sorulur mu hiç! zar uopste treba pitati! cevaplı
soruşturmacı
anketar
soruşturmacılık
soru 1. pitanje; - cetveli upitnik; cümlesi upitna rei':enica; - işareti znak pitanja; - yu karşılamak odgovoriti na pitanje; /-af - sormak pitati, postaviti pitanje; - zamirieri upitne zamenice 2. jur. interpelacija, trazenje objasnjenja (u skupstini); poslanicko pitanje
sorulu: govora
soruşturma 1. ispitivanje, istrazivanje; anketa 2. jur. istraga; - açmak otvoriti istragu
u obliku pitanja i od-
sorum v. sorumluluk sorumak v. sormak2
anketiranje
soruşturmak ak. dal. 1. ispitivati, istrazivati, anketirati 2. jur. isledjivati, voditi istragu soruşturucu
istrazitelj
sorutkan v. somurtkan sorutmak v. somurtmak sos sos sosis virsla sosyal drustven, socijalan; cf. toplumsal; - bilimler drustvene nauke; - gelişme drustveni razvoj; - münasebetler drustveni odnosi; - nizarn drustveni sistem; - sigorta socijalno osiguranje; - yardım socijalna pomoc
sorumlu odgovoran; - lar odgovorna lica; /-dan/ - tutmak smatrati odgovornim za
sosyalist 1 socijalista ll socijalisticki; gerçekçilik socijalisticki realizam; - parti socijalisticka partija; ülkeler socijalisticke zemlje
sorumluluk odgovornost; /-a/ - u baş svaliti odgovornost na drugoga; - duygusu osecanje odgovornosti
sosyalizasyon rustvljavanje
kasına yıkmak
sorumsuz neodgovoran sorumsuzca neodgovorno sorumsuzluk neodgovornost sorun problem, pitanje sorunlu problemski sorunsal problematican, sumnjiv; neresiv sorunsuz bez problema soruş
ispitivanje, postavljanje pitanja
soruşmak 1 pitati jedan drugog, propitivati se
socijalizacija,
pod-
sosyalizm socijalizam sosyalleştirmek
ak. podrustuljavati
sosyete 1. drustvo 2. visoko drustvo; privilegovani krugovi; - hayatı zivot na visokoj nozi; - kadını zena iz visokog drustva sosyetik svetski, velikosvetski mondenski; - kadın svetska dama sosyolengüistik sociolingvistika sosyolog sociolog sosyoloji sociologija sosyolojik socioloski
883·
sota sota: - da bırakmak preneraziti, zapanjiti, zgranuti
likodusan; - soplu iz stare ı ugledne porodice soylu erki aristokratija
sote kul. sote Sovyet sovjet, savet; sovjetski; Sovyetler Birli§ıi Savjetski Savez; Sovyet Rusyası Sovjetska Rusija
soyluluk znamenito telinstvo, plemstvo
poreklo;
vlas-
soymak (-ar) ak. 1. (o)guliti, (o)ljustiti; soy ı 1. rod, loza; familija, rodbina; - . (o)derati; elmayı- oljustiti jabuku; patates - ljustiti krompir 2. svuCi, svlaciti; çocuğu ağacı rodoslovno stablo; - dönmek izsoydum da yatırdım svukla sam dete i roditi se, d.egenerisati se; - sop srodnici, stavili ga u krevet 3. opljai':kati, poharati, rodjaci 2. rasa, soj; ct. ırk; Slav - u sloorobiti; pokrasti; soyup soğana çevirmek venska rasa 3. pokolenje, generacija 4. sve pokrasti; skinuti do gole koze rasa, vrslca, pasmina 5. potomci ll 1. plemickog porekla, ugledan 2. rasan, cissoymantı 1 , povrce koje se jede oltokrvan (koni); plemenit; - maden (ili justeno (krastavac) 2. kora, kozica, kometal) plemenit metal zurica, ljuska soya bot. soja (Soja hispida) soya çekim biol. naslednost soy
ağacı
SOY' adı soıtdaş
rodoslovno stablo (porodice)
soymuk (-ğu) unutrasnji sloj borove kore; zasek drveta (radi dobijanja unutrasnjeg sloja kore) soy
1 istorodan, istovrstan ll sap-
lemerıik
so ydaşlık istorodnost, istovrsnost soıydurmak
soysuzca prostacki; podlo
caus. od soymak
soysuzlaışma
scıyga
zool. sojka, krestalica (Garrulus glandarius)
s
soygunluk 1. nagost, ogoljenost 2. kradja soyka 1 1. arh. odeca, adevni predmet 2. odelo skinuto sa ubijenog 3. v. soyga ll zlokoban, urokljiv soy
kırımı
genacid
soylu 1. ugledan, plemickog porekla; iz dobre kuce 2. rasan, cistokrvan (o zivotinji) 3. blagorodan, plemenit, ve-
884
biol. fifogeneza
soysuz 1. niskog porekla, bez soja 2, izopacen, izrodjen, degenerisan 3. prostai':ki; nizak, podao
1
1'
oluş
prezime
biol. degeneracija
degenerisati se, izroditi
soysuzlc:ışmak
se soysuzl:aşmış
degenerisan
soysuzl:aştırmak
ak. degenerisati, isk-
varili; vulgarizovati soysuzlruk 1. nisko poreklo 2. izrodjenost, perverznost, izopai':enost, nevaljalstvo soytan sojtarija, lakrdijas; klovn, pajac 2. laskavac, ulagivac; prepredenjak 3. ist. dvorska budala soytarılık 1. lakrdijanje 2. laskanje, ulagivanje; lukavstvo, prepredenost
soyucu ı pljackas, razbojnik ll pljackaski, razbojnicki; - harp pljackaski rat soyulmc:ık
pass. od soymak
sömürge soyunma svlacenje; - odası 1) paz. 2) sp. svlacionica
-;ıarderoba
soyunmak (pre)svlaciti se; soyunup dökülmek presvuci se u kucnu odecu soyuntu presvucene stvari; 1. kozura, kozica 2. ukradene stvari soyuş
svlacenje, nacin svlacenja
soyut apstraktan, zamisljen; - ısım apstraktna imenica; - sanat apstraktna umetnost; - tiyatro apstraktno pozoriste soyutçuluk apstrakcionizam soyutlama apstrahovanje; apstrakcija soyutlamak ak. apstrahovati soyutluk apstraktnost söbe, söbü ovalan, jajast söğdürmek
v. sövdürmek
söğüş
kul. 1. (hladno) kuvano meso 2. salata od krastavca i paradajza söğüşmek
v.
sövüşmek
söğüt
(-dü) bat. vrba (Salix); sepetçi rakita, popletnica (Salix viminalis) söğütlük
vrbak, vrbik
sökel nar. 1. sakat, unakazen 2. nemocan, bez snage sökmek (-er) ak. 1. izvuci, iscupati; otrgnuti, otkinuti; ağacı - iscupati drvo; çiviyi - izvuci, izvaditi ekser; çiçekleri - kidati cvece 2. rasklopiti, rastaviti, demontirati; çadırı - kupiti sator; fabrikayı - demontirati fabriku; tüfeği - rastaviti pusku 3. rasparati, otparati; elbisenin ceplerini - rasparati dzepove odela 4. savladati (prepreku), prevaliti, probiti, probiti se preko; arabamız çamuru zorla söktü nas aulomobil se jedva probio kroz blato; lokomotif karı sökemedi lokomotiva nije mogla da se probije kroz sneg; müdataayı - probiti odbranu 5. bez/. izlucivati se, teci (o slajmu, balama) balgam söktü slajim je potekao 6. bez/. iznenada se pojaviti, iskr-
snuti, grunuti, pokuljati; kalabalık söktü svetina je pokuljala 7. ak. protumaciti, odgonetnuti; desifrovati (pismo, rukopis); bu yazıyı sökernedim ovo pismo nisam mogao da desifrujem 8. ak. odvezati, osloboditi; öküzleri kağnıdan - ispregnuti volove; vidayı - odvrnuti zavrtanj 9. ak. svrsiti, savladati, uspeti u cemu; bu işi yalnız sen sökersin ovaj posao samo ti mozez da zavrsis 1O. delovati, imati etekta; bu ilaç iyice söktü ovaj je lek prilicno delovao 11. ak. izbaciti, isterati, udaljiti; cf. kovmak 12. svitati, rudeti (o zori) şafak söküyor svice, zora rudi 12. (sökmemek) arg. ne pomagati, ne prolaziti, ne paliti; böyle sökmez! ne ide tako! bu sökmez! to ne prolazi! to ne pali! O söküp atmak zrtvovati; cf. kıymak, feda etmek sökmüş
zapusten, zaparlozen
söktürmek caus. od sökmek sökük (-ğü) 1 rasparan, poderan; rupicast (o savu tkanini, pletivu) ll rasparano mesto, poderotina 2. petlja, seput, oko; dikmek (ili örmek) sasiti, prihvatiti; ·(za)cikmiti, stopovati (carape) sökülrnek 1. pass. od sökmek 2. arg. dresiti kesu, izduziti se; izbljuvati lovu; sökül bakalım paraları novac na videlo! sökün: - etmek iskrsnuti, kao iz zenilje iznici; magrnuti, navaliti; seyirciler - etti gledaoci su nagrnuli söküntü 1. poderotina, mesto 2. starudija
pocepano
sökü otu bat. seradela, pticji nokti (Ornithopus) sölpük nar. slab, nemogao, malaksao
nemocan;
iz-
sölpümek nar. oslabiti; onemocati, posustati; omlitaviti sömestr semestar; - tatili semestralni raspust; dördüncü - cetvrti semestar sömürge kolonija; - sistemi kolonijalni
885
r~ '
sömürgeci sistem; - siyaseti kofonijalisticka politika; ticareti trgovina kolonijalnim proizvodima; - ürünleri kolonijalni proizvodi; yarı - polukolonija
sömürgeci 1 1. kolonijalni, iz kolonija 2. kolonizatorski ll kolanizatar sömürgecilik kolonizacija; lonijalizam; yeni - neokolonijalizam sömürgeleşrnek
ko-
kolonizovati se
sömürgeleştirme
kolonizacija
sömürgeleştirmek
ak. kolonizovati
sönmüş ugasen, pogasen; - kireç ugasen krec; - yanardağ ugasen vulkan
sömürgen v. sömürücü sömürgenlik v. sömürücülük sömürme eksploatacija, ploatisanje, izrabljivanje
eks-
sömürmek ak. 1. eksploatisati, izrabljivati 2. srknuti, potegnuti, povuci (iz boce) 3. arg. pozderati, smazati, slistiti '
sömürü eksploatacija, izrabljivanje i \i.,
\!\ !11
tı\,
::ı ıl
sömürücü 1 eksploatatorski ll eksploatator, izrabljivac sömürücülük lonijalisticka)
eksploatacija
svetlosti) 2. ispustiti vazduh, ispumpati se( o lopti, balonu) 3. ugasiti se, ne raditi (o vulkanu) 4. stisati se, umiriti se; ublaziti se; ct. yatışmak; heyecanı söndü njegovo uzbudjenje je splasnulo; rüzgar sönüyor vetar se smiruje 5. nazadovati, gubiti znacaj; sapustati se; bu bölge gitgide sönmektedir ova oblast sve vise nazaduje 6. zamirati, zamreti (o glasu) 7. fig. nestati, izgubiti se, isciliti; eski dostlarım birer birer sönüyor moji stari prijatelji nestaju jedan po jedan
{ko-
sömürülmek pass. od sömürmek söndürme gasenje; - cihazı aparat za gasenje; - ekibi vatrogasna ekipa söndürmek ak. 1. gasiti (vatru, pazar, svetlo); kireç - gasiti krec 2. ispumpati, ispustiti vazduh (iz cega); balonu - ispumpati balon 3. zamraciti 4. fig. umiriti, stisati; ublaziti; cf. yatıştırmak; öfkesini stisati svoj gnev
sönük 1 . ugasen, pogasen; - ateş ugasena vatra 2. ispumpan 3. slab, prigusen {o svetlosti); fig. slab, bezivotan; - gözler bezizrazne oci; - ümit slaba nada 5. neugledan, ruzan sönüklük 1. ugasenost; utrnulost 2. mlitavost; bezivotnost 3. iznemoglost, posustalost; ucmalost sönüm 1. fiz. prigusenje, feding, gasenje; amortizacija (potresa, oscilacija) 2. fin. amortizacija; otplata sönümlemek ak. 1.. fiz. smanjivati, slabiti, amortizovati {oscilacije) 2. fin. amortizovati; otplacivati {dugove) sönümlü 1. fiz. prigusen; - salınım prigusena oscilacij~ 2. fin. amortizovan; pogaseny otplacen sönümsüz fiz. neprigusen; neprekidan, kontinuiran sör katalieka monahinja, sestra (koja radi u bolnici ili dobrotvornim ustanovama) sövdürmek caus. od sövmek
söndürücü 1 za gasenje,. vatrogasni; bomba bomba za gasenje ll aparat za gasenje, vatrogasni uredjaj ,;
söndürülmek pass. od söndürmek; yangın hızla söndürüldü pazar je brzo ugasen sönmek (-er) 1. (u)gasiti se (o vatri,
886
söve 1. okvir (prozora, vrata) 2. postolje (vagona) söven 1. velika batina 2. veliki kolac {za ogradu) sövgü pogrdna rec, psovka sövgücü psovac
SÖZ
sövmek dat. psovati; ruziti; sövüp saymak neprestano psovati, psovati kao kocijas
psovanje, ruzenje; vredjanje
sövüşmek
s ile psovati se
sövüştürmek
ak. s ile psovati jedan
drugog
söyleşme /it.
dijalog
söyletmek caus. od söylemek; Orhan kimseye söz söyletmiyar Orhan ne da nikome rec da progovori söylev govor
söylem izgovor; cf. telaffuz söylemek ak. 1. reci, kazati; govoriti, zboriti; iskazati, izraziti; açık - otvoreno govoriti; sana söylüyorum tebi govorim; o, fikrini söyledi on je kazao svoje misljenje; yalan - v. yalan 2. naloziti, porui':iti, zapovediti; zamoliti za, reci; eve hemen gelmemi söylediler porui':ili su mi da odmah dodjem kuci; size bu kitabı getirmemi söylediler zamolili su me da vam donesem ovu knjigu; Adnan masanın başına oturmadan bir kahve söyledi Adnan je porui':io kafu pre nego sto je seo za sto 3. pevati; recitovati; gazel - recitovati gazel; şarkı - v. şarkı 4. fig. govoriti, kazivati; znai':iti; yüzü ne adam olduğunu söylüyor lice mu govori kakav je i':ovek o bir söyle iki işit post. ako je rei': srebro cutanje je zlato; dvaput slusaj, jednom reci söylence predanje; legenda; cf. efsane söylenilrnek pass. bez/. od söylemek; çocuklar önünde böyle şeyler söylenilmez takve stvari se ne govore pred decom; vaktiyle öyle söylenilirdi nekada se tako govorilo söyleniş izgovor; - i güç bir kelime teska rec za izgovor
söylenmek 1. govoriti se, prii':ati se; gibi kao sto se prii':a; söyleniyor ki .. gov o ri se da .. 2. govoriti (sam sa sobom), mrmljati, gundjati, mumlati; roptati söylendiği
söylenti glasina, ogovaranje, spletke
razgovor, caskanje
söyleşmek s ile 1. razgovarati, caskati 2. dogovarati se, utanai':i (va)ti
sövülmek pass. od sövmek sövüş
söyleşi
govorkanje,
fama;
söyleyiş 1. v. söylem 2. izlaganje; nai':in izlaganja
söz 1. rec; - hazinesi bogatstvo rei':nika (jednog' jezika); - takımı sintagma; başka - le drugim recima 2. govor; razgovor; /-dan/ - açılmak povesti se, naceti se (o razgovoru); /-dan/ - açmak povesti razgovor; - ü bağlamak zavrsiti govor, zakljuciti izlaganje; /-al - ü bırakmak prepustiti, dati kome rei':; /-al - ü getirmek promeniti temu razgovora, prebaciti se na drugi predmet; - ün kısası ukratko, krace rei':eno; - e karışmak (u)mesati se u razgovor; /-ın/ - ünü kesme k 1) prekinuti u reci, upasti kome u rei': 2) zacutati, prestali govoriti; - sanatı umece govora, retorika; - söylemek govoriti, drzati govor, izlagati 3. govorkanje, glasine; ogovaranje; cf. söylenti; - etmek 1) /-dan/ razgovarati o i':emu 2) /-ı/ ogovarati, otrcavati, olajavati 3) dogovoriti se o cemu, utanai':iti, uglaviti; - olmak biti predmet ogovaranja 4. rei':, obecanje, obaveza; - almak 1) uzeti rei':, stati govoriti 2) dobiti obecanje, dobiti i':iju rei':; - ünden dönmek povuci rec, poreci; - ünde duran bir adam i':ovek od reci; ünde durmak odriati rei': (obecanje); ünü geri almak povuci rei':; - vermek dati rec, zareci se, obecati o - ünü ağzına bı rakmamak ne dati kome da govori, prekinuti u reci; - ü ağzında kalmak ne zavrsiti, zastati u rei':i, ne kazati zeljeno; - ü ağzından kapmak uzeti rei': iz usta; - ünü ağzına tıkamak zapusiti kome usta, ucutkati; - altında kalmamak ne ostati duzan, imati odgovor na sve; - anlamak biti ra-
887
söz zuman. biti razborit; - anlamaz nerazuman, nerazborit; svojeglav; /-al - anlatmak razjasniti, objasniti; ubediti, nagovoriti; aramızda medju nama (receno), neka ostane medju nama;- arasında u razgovoru, izmedju reci; - ün arkasını getirmek zavrsiti razgovor; atmak 1) praviti zajedljive primedbe, peckati, aludirali 2) dobacivati, dosadjivati (devojkama); - ayağa düşmek pej. reci koju mudru (o nekom ko se ne razume u problem); /-ın/ - üne bakmak pazljivo slusati, obracati paznju; - ünü bilmek imati takta, imati osecanje mere (u razgovoru); - ünü bilmez netaktiean; - bir Allah bir dajem svoju rec, drzim do reci; - bir etmek dogovoriti se, sporazumeti se, saglasiti se; /ı/ - e boğmak zasipati recima, utopiti u bujici reci; - ü bol brbljivac, blebetalo; /-ın/ - ünden çıkmak oglusiti se o ciji savet; ne potcinjavati se, ne slusati; - ü çiğnemek pogaziti rec; - ü dağıtmak rasplinuti se; udaljiti se od teme razgovora; - dinlemek drzati se saveta, slusati; - dakundurmak praviti aluzije, aludirati; /-al - düşmek imati rec, dobiti rec; - ebesi brbljivac; ehli 1) recit, elokventan 2) ostar na jeziku, brz na odgovoru; - eri 1) v. - ehli 2) uticajan, autoritativan; - ünün eri covek od reci; - ünü esirgememek 1) govoriti sve sta dodje napamet 2) govoriti otvoreno (bez okolisenja); nemali dlake na jeziku; ü geçen gorespomenuti; - ü geçer uticajan; - geçirmek spovesti, uticati na; ünü geçirmek drzati paznju (slusalaca); ü geçmek 1) imati uticaj, biti uticajan 2) biti spomenut; f-al - gelmek biti predmet kritike, doci na tapet; - ün gelişi 1. v. söz gelişi 2) u razgovoru, tokom razgovora; götürmek osporavati, poricati; sumnjati; götürmez neosporan, nesumnjiv; /-al içirmek peckati, zajedati, zadirkivati; işitmek dobiti grdnju (prekor); - kaldırmamak ne ostati duzan, odgovoriti na peckanje, vratiti istom merom; - e kapılmak podleCi nagovaranju, biti ubedjen; - katmak dodati nekoliko reci; - kesilmek
888
brzo se odluciti, dogovoriti se; - kesimi dogovor, odluka (o sklapanju braka); /-la/ - kesişme k sporazumeti se, saglasiti se; pogoditi se, nagoditi se; - kesrnek brzo se sporazumeti (za brak, kupovinu i si.); - konusu tema, predmet razgovora (razmatranja); - konusu etmek raspravljati, pretresati, ispitivati; - konusu eser delo o kome je rec, predmetno delo; - üm olsun dajem casnu rec! - olsun diye V. - laf olsun diye; - onun 1) on ima rec 2) on je u pravu; 1-a/ - öğretmek podsticati koga da kaze, suflirati kome; - sahibi 1) uticajan covek 2) govornik, orator; - satmak hvalisati se, razmetati se; - ün sırası gelmişken uzgred, a propo; - - ü açar rec po rec, mala po rnalo; - üm - imate moju rec, dajem casnu rec, svecano obecavam; - taşımak ogovarati, spletkariti; prenositi aberove; - tekeriemek 1) izbrbljati, izvaliti 2) kovati poslovice; - tutmak v. - dinlemek; - ünü tutmak 1) odaali svoju rec 2) /-ın/ slusati, povinovati se; - üm yabana izvinite na izrazu, ako smem da kazem; - ünü yabana atma! ne pricaj u vetar! - yarışı verbalni duel; - yazarı pisac teksta (za pesmu, libreta); - yitimi psih. afazija; - yok nema sta da se kaze, sasvim ispravno! - üm yok vrlo dobro, nemarn primedbu; - yuvarlamak praviti aluzije, aludirati, smerati söz başı 1. pocetak govara 2. alinea; odeljak, paragraf söz birliği jednoglasnost, jednodusnost; - yle jednoglasno; - etmek v. söz bir etmek söz bölükleri gram. vrste reci sözcü 1. zvanicni tumac stavova, spiker, port-parol (ustanove, predstavnistva, ministarstva) 2. izvestilac (komisije, adbora) sözcük (-ği) rec; ct. kelime; - kamed. parafazija; - türleri v. söz bölükleri rışıklığı
staj sözde ı toboznji, vajni, nabedjeni; pseudo; - doktor pseudolekar; - mühendis toboznji inzenjer ll toboze, bozem, sancim
spekülatif 1. til. spekulativan 2. spekulantski
söz dizimi sintaksa; ct. sentaks söz dizinsel sintaksieki sözel usmeni; - yorum usmeni komentar söz gelimi, söz gelişi na primer; ct. mesela söz karışıklığı med. poremecaj govcra usled mesanja reci, parafazija sözlendirme sin. 1 . dubliraranje; ozvucavanje (filma) 2. sinhronizacija (stranog filma) sözlendirrnek ak. 1 . dublirati, vucavati (film) 2. sinhronizovati (film)
spekülasyon 1. til. spekulacija; ct. kurgu 2. spekulacija (u trgovini); ct. vurgunculuk; - yapmak spekulisati
oz-
sözleşme
jur. 1. ugovor, sporazum; konvencija; ct. kentrat 2. ugovor (dokumenat); - yapmak saciniti ugovor sözleşrnek s ile 1 . sporazumeti se, dogovoriti se, saglasiti se 2. ugovoriti, utanaciti sastanak
spekülatör v. spekülasyoncu sperma tiziol. sperma; - hayvancığı v. spermatozoit; oluşması · spermatogeneza spermatozoit spermatozoid spesyalist specijalista; ct. uzman spesiyalite specijalitet spiker spiker (na radiju, TV) spikerlik posao spikera spiral (-li) spiralan llspirala spiritüalizm fil. spiritualizam spor 1 sport; - kulübü sportski klub; sportska revija; - sahası sportski teren; - teşkilatı sportska organizacija; - yapmak baviti se sportom mecmuası
spor2 biol. spora
jur. ugovorni; shodno ugovoru, po ugovoru; - iş rad po ugovoru
sporcu sportista
sözlü 1 1. usmeni; - sınav usmeni ispit 2. tonski, zvucni; - film zvucni film 3. dogovoren, ugovoren; obavezan recju 4. zarucen(a), veren(a) ll ugovarac, ugovorna stranka; ct. akit
spor loto sportska prognoza
sözleşmen
sözlük
(-ğü)
recnik; ct. lügat
sporculuk bavljenje sportom
spor sever ljubitelj sporta sportif sportski sportmen sportista spor toto sportska lutrija
sözlük bilimi leksikografija
s pot spot
sözlükçü leksikograf
sprey sprej
sözlükçülük v. sözlük bilimi
stabilizatör stabilizator
sözsüz: - ses kuşağı sin. muzicki, svetlosni i drugi efekti (bez govora); oyun pantomima sapzm med. spazam spazmodik spazmatican, grcevit spektroskopi (-pu) astr. spektroskop
stabilize: - etmek stabilizovati stad, stadyum stadian stafilokok med. stafilokoka staj 1. staz(iranje), obuka, obueavanje; - görmek (ili yapmak) stazirati 2.~ probni rad
88_9
stajyer stajyer stazista; pripravnik; - doktor lekar-stazista stajyerlik staziranje, pripravnicka sluzba
sterlin engleska funta ,,
stetoskop med. stetoskop · stetoskopi med. stetoskopija stil stil; cf. üsiOp ·
stalagmit stalagmit; cf. dikil stalaktit stalaktit; cf.
sarkıt
standart (-dı) 1 standard, norma; nivo; hayat - ı zivotni standard ır standardan, Hpican; - dil standardan jezik standartiaştırma
standardizacija
standartlaştırmak
stant
(-dı)
ak. standardizovati
1. Iribine hipodroma 2. stand
start (-tı) sp. start; cf. çıkış; - yapmak startovati starter 1 . auto. anlaser 2. sp. starter stat
(-dı)
v. stade, stadijum
statik (-ği) fiz. 1 statika ll 1. staticki 2. fig. statican stator el. stator statü 1. status 2. statut statüko status kvo, (do) sadasnje stanje; - muhafaza etmek cuvati status kvo
stilist! k (-ği) stilistika stilo naliv-pero stoacı
stoicist
stoacılık
fil. stoicizam
stok 1. stok, skladiste robe; zaliha, rezerva; - etmek skladistiti, stokirati 2. neprodata roba stokçu skladistar stop stoj, stop; - etmek nar. stati stor stora, zavesa stratej voj. strateg strateji strategija staretjik sıraleski stratosfer sıralostera streptokok streptokoka streptomisin streptomicin strikmiri strihnin
stearin stearin
striptiz striptiz
steno v. stenografi
stronsiyum strocijum
stenograf stenograf
strüktüralist strukturalista
stenografi stenografija stenotip stenotip, stenografska masina step stepa stereofoni stereofonija stereofonik stereofonican stereografi stereografija stereoskop stereoskop stereoskopik stereoskopski steril sterilan sterilizasyon sterilizacija sterilize: - etmek sterilizovati
890
strüktüralizm strukturalizam strüktürel strukturalni stüdyo studio (filmski, televizijski); film - su filmski studio su (-yu) 1. voda; - çekmek 1. upijati absorbavali vodu 2) zahvatati vodu (iz bunara, sa izvora); crpsti vodu; - geçmez (ili sığmaz) nepromociv; - tedariki (ili temini) snabdevanje vode; su topu oyunu vaterpolo; içme - yu voda za pice; yağ mur - yu kisnica; yeraltı - ları v. yeraltı 2. potok, reka, voda; cf. çay, ırmak; - başı recni izvor, izvor reke; - yu n başı 1) izvor, vrelo; cesma 2) fig. najvazniji, kljucni deo
su posla 3. (sular) vode, vodeni tok, vodena prostranstva; - baskını poplava, povodanj; - yüksekliği nivo vode, vodostaj; - yüzü povrsina. (ogledalo) vode 4. sok (od voca ili povrca); domates- yu sok,od paradajza; portakal - yu sok od pomorandze 5. mirisljava esencija, ekstrakt; gül - yu ruzina vodica (parfem) 6. soft, sos, moca (przenog jela, mesa) 7. magla, para, "znoj" (na staklu, Ca.si) 8. tvrdoca, tvrdina, kal (metala) 9. nar. mokraca; dökmek pustiti vodu, mokriti 10. ivicni, porubni vez 11. providnost, sjaj (dragog kamena) 12. (sa. gl. yıkamak) puta; iki - yı kamak dva puta prati, prati u dve vode 13. farm. naliv, vodica, tinktura 14. u sastavu bot. i zoo/. naziva; - biberi bot. paprac (Polygonum hydropiper); - çulluğu zoo/. ritska suljka (Trınga hypoleuca); - kara tavuğu zoo/. kos vodeni (Cinclus cinclus); kelebeği zoo/. vilin konjic (Libellula); kerdemesi v. - suteresi; - köpeği zool. vidra (Lutra); - nanesi bot. divlji bosiljak, gorska metvica (Calamintha officinalis); örümceği zoo/. vodeni pauk (Hydropodura aquatica); - yıldız çiçeği bot. zabocun (Damasonium); - yoncası bot. grcica (Menyantes trifoliata); - yosunu bot. alga, okrek (Aiga marina) O - dan nevazan, beznacajan, tricav, prazan (razgovor); neosnovan, besmisfen (razlog, izgovor i si.);- dan·bir bahane neosnovan izgovor; - larında oko; (saat beş) - !arında oko pet sati; - ağzı hidrant; - almak 1) propustati vodu (o obuci i si.) 2) curiti (o krovu, posudi); - da balık satmak davati prazna obecanja; - yu başından kesrnek fig. poseci u samom korenu; unistiti u zametku; - yu boşaltma drenaza, odvodjenje vode; - cenderesi hidraulicna presa; - da çalkamak ispirati, - yu çekilmek 1) presusiti, presahnuti (o izvoru, bunaru) 2) nestati, iscrpsti se (o novcu, robi); - yu çekilmiş değirmene dönmek postali potpuno neupotrebljiv; /-ın/ - yu çıkmak izgubiti privlacnost (o mestu i si.); /-ın/ - yu mu çıktı? sta mu tali? (za mesto, grad); - damarı vodena zica (pod-
zemna); - değiştirmek promeniti sredinu (klimu); - dökmelik pisoar; - dökünmek kupali se, tusirati se, polivati se; - döşemecisi vodoinstalater; - döşemi vodovodne instalacije, vodovod; - düşen vodopad, slap; - ya düşmek fig. pasti u vodu, doziveti neuspeh, propasti (o poslu i si.); /-ı/ - ya düşürmek pokvariti, upropastiti; osujetiti; - etmek propustati vodu (o brodu, Ca.mcu); - gemisi tanker, brodcisterna; - gibi 1) kao voda, potpuno mokar 2) lako, tecno; - gibi aziz ol! budi drag kao voda! (zahvaljivanje onog korile daju da pije vode);- gibi bilmek znati kao vodu, savrseno znati; - gibi gitmek ici kao voda, trositi se (o novcu); - gibi konuşmak tecno, perfektno govoriti (strani jezik); /-ın/ - yuna (ili - yunca) gitmek povladjivati, ici niz dlaku, laskati kome; /-ı/ - ya götürmek proprati, isplaknuti; - götürmez jasan; nepobitan, neosporan; götürür nejasan, sporan, problematican; - ya götürür, susuz getirir prepreden, prevejan; - hattı mor. vodena linija, oznaka gaza; n hızarı pilana, strugara (na vodu); - içer gibi nista lakse, kao od sale, bez po muke; - içinde 1) najmanje, u najmanju ruku; najnize (o ceni) 2) fig. debeo, mastan (o lazi i si.); - içinde kalmak obliti se znojem, biti u goloj vodi (od znoja); içinde yalan masna laz; - iktiza etmek biti neophodno (o ritualnom pranju); - inmesi med. vodena bolest; - kaçırmak arg. gnjaviti, dosadjivati; - lar karardı smracilo se, stamnilo se, pao je mrak; katılmadık (ili katılmamış) 1) fig. cist, nepomucen; pravi, istinski 2) iron. okoreli, preispoljni 3) zagrizen, zadrt; - kaybı med. dehidracija; - kemeri arhit. akvadukt; - kesrnek v. sulanmak; - yu kesiyor veoma tup, tup kao budak (o nozu); - lar kırıldı otoplilo je; - kireel hidraulicni krec; - korkusu hidrofobija, strah oh vode; - koyvermek 1) izvuci vodu iz povrca (kuvanjem) 2) arg. biti drzak, preterivati (u ponasanju); - kulesi vodotoranj; - kuvvet merkezi hidroelektrana; - merrneri alabaster; - akutmak re/. svetiti vodicu; -
891
sual oyuğu
potkop, erozija; - pahasına vermek prodati u bescenje; - perisi mit. nimfa; - una pirinç salınmaz u njega se ne moze pouzdati, on je nepouzdan; - ya sabuna dokunmamak ne mesati se, dr2ati se neutralno, ostati po strani; - ya salmak straciti, spiskati (novac); - sayacı vodomer; - yu seli kalmamak osusiti se, zgusnuti se, stinuti se (o hrani, jelu); /-alserpilmek olaksati, umiriti, ublaziti (bol i si.); - yu sert 1) plah, nagao, naprasit 2) strog, grub; - sporları sportovi na vodi; yunun - yu dalek, daljni (rodjak); - süpürmesi geog. denudacija, odnosenje zemlje, ogolenje; - tandırı termofor; - tedavisi hidroterapija; terazisi hidrostaticka vaga; - yuna tirit geçinmek jedva izlaziti nakraj, sastavljati kraj s krajem; - toplamak oticati, naticati; nadimati se; - toplanması med. nadimanje, vodena bolest; - dan ucuz veoma jevtin; uyur düşman uyumaz uvek treba biti pripravan; voda miruje, neprijatelj ne miruje; - yapmak v. - etmek; - yolu 1) vodovod 2) mokracni kanal 3) vodeni zig (na papiru); - yu yumuşak blage naravi; yüzüne çıkmak izaci na videlo, otkriti se, obelodaniti se; ne - lardadır ? kako je on, sta radi? sual (-li) a 1. pitanje; cf. soru; - açmak postaviti pitanje; - cevap pitanja i odgovori; - e cevap vermek odgovoriti na pitanje; - etmek 1) pitati, pastavili pitanje 2) raspitivati se; - sormak postaviti pitanje 2. interpelacija; cf. gensoru; - sorma hakkı jur. pravo na interpelaciju; - takriri pismena interpelacija sualli: govora
cevaplı
u formi pitanja i od-
su altı 1 podvodni; mina ll podvodni camac
mayını
podvodna
suare soare, vecernja zabava, vece, po sel o su
aygırı
zoo/. nilski konj (Hippotamus)
su baldıranı bat. borska kukuta (Cicuta virosa)
892
subaşı 1.
ist. subasa 2. gradski nad-
zornik subay oficir; - hizmeti eri posilni; deniz - ı mornaricki oficir; emir - ı adjutant; haber - • obavestajni oficir; irtibat - ı stabni oficir; vardıya - ı mor. dezurni oficir (na brodu); yedek - rezervni oficir subaylık
oficirsko zvanje, oficirski po-
lozaj su bilimi hidrologija; cf. hidroloji su bilimci hidrolog su böreği kul. burek od lisnatog testa (koje se prethodno vari) subra umetak, podmetac ispod pazuha; ct. koltukluk subret paz. subreta subye potpetak, potpetnica (na nogavicama pantalona) sucu prodavac vode; vodonosa sucuk (-ğu) 1. sudzuk, kobasica (od ovcjeg ili govedjeg mesa) 2. sudzuk (poslastica u obliku kobasice-od badema, oraha i grozdjanog saka) O /-ın/- unu çı karmak 1) premlatiti, isprebijati 2) zamoriti, iscrpiti; - gibi olmak (ili ıslanmak) pokisnuti do koze sucukçu izradjivac sudzuka, kobasicar sucul bat. zoo/. vodeni, hidrofilan; bitkiler hidrolile suç (,cu) 1. krivica; prekrsaj; /-al atmak pripisati kome krivicu; - unu bağışlamak oprostiti krivicu; - tan geçmek oprostiti, preci preko krivice; /-al - yükletmek natovarili kome krivicu; benim ne - um var? sta sam ja zgresio? sta je moja krivica? 2. prestup, delikt, krivicno delo; zlocin; - delili dokaz krivicnog dela; - eş yası corpus delicti; n işlernek pociniti zlocin; - ortağı jur. saucesnik, saizvrsilac krivicnog dela; - ortaklığı saucesnistvo (u prestupu); - tasnii jur. lazna optuzba; lazni preslup
sulatmak su çiçeği 1. med. ovcje boginje, varicele 2. bot. podvodnica, vodeni ljutic (Ranunculus aquatilis) suçlama optuzba, okrivljenje ~uçlamak
ak s ile optuziti, okriviti; o onog coveka su okrivili za kradju
,adamı hırsızlıkla suçladılar
suçlandırmak ak. okriviti, optuziti; onu öldürümle suçlandırdılar okrivili su ga za ubistvo
suçlanmak pass. od suçlamak; /-la) okrivljen za ...
suçlanmış
suçlu 1 1. krivac, vinovnik 2. prestupnik, -delikvent; zlocinac; - ların iadesi jur. ekstradicija, izrucenje (krivaca); harp - su ratni zlocinac ll 1. kriv; - bulunmak 1. biti kriv 2) biti okrivljen; /-ı/ - çıkarmak proglasiti, naCi krivim; - (gibi) durmak pre.podobiti se; kendini - görmek osecati se krivim 2. optuzen, okrivljen suçluluk krivnja, krivica; zlocinastvo, kriminalitet; - duygusu (ili kompleksi) psih. med. osecanje krivice; kompleks krivice suçsuz nevin, neduzan suçsuzluk jur. nepostojanje krivice, rie. vinost, neduznost suç üstü jur. na mestu prestupa, na samom delu; in flagranti; - - yakalamak uhvatiti na delu sudak viatilis)
(-ğı)
Sudanlı
su
zool. smudj (Lucioperca flu-
1Sudanac ll sudanski
dolabı
dolap (za navodnjavanje)
sufle: - etmek suflirati; sapnuti suflör sufler suflörlük sufliranje, posao suflera su geçirmez vododdljiv; nepropustljiv, nepromociv (o tkanini, platnu) su ibriği bot. nepentes (Nepenthes destillatoria)
suistimal (-li) a zloupotreba; - etmek zloupotrebljavati suikast a 1. zia name ra, zianamemost 2. atentat; - yapmak izvrsiti atentat; - ta parmağı olmak imati ulogu u atentatu suikastçı
atentatar
suiniyet a zia namera su kabağı bot. tikva bujaca, ajduk, natega (Lagenaria vulgaris) su
kamışı
bot. rogoz (Typha)
su karantili bot. zecja stopa (Geum urbanum) su keteni bot. konopljusa (Eupatorium canmabinum) su korkusu hidrofobija sukut a 1. padanje, spustanje 2. opadanje (lisca) 3. raspad, slom, propast 4. med. izbocenje o - u hayal razocaranje; n u hayale uğramak razocarati se su küre geog. hidrosfera sulak (-ğı) 1 1. pojilo, pojiste (za ptice) 2. valov, pojilo za stoku ll vodnjikav, obilat vodom; vlazan; mocvaran; - yer mocvaran teren sulaklı k
vodnjikavost; vlaznost
zalivanje, na- . sulama polivanje; vodnjavanje; - arabası cisterna za polivanje; - kanalı kanal za navodnjavanje; - kovası kanta za polivanje sulamak ak. 1. polivati; zalivati; navodnjavati 2. pojiti (stoku) 3. kaliti (celik) 4. arg. spiskati, procerdati (novac) sulandırmak 1. caus. od sulanmak 2. razredjivati, razblazivati
sulanmak 1. pass. od sulamak 2. pokvasiti se, postati mokar; ovlaziti se 3. razrediti se, razblaziti se 4. dat. arg. nametati se, "nabacivati se" (zenama) sulatmak caus. od sulamak
893
sulfata sulfata nar. kinin sulfat sulh a 1. mir; ct. barış; - akdi zakljucenje mira; - emniyeti garancija, zaloga mira; /-la/ - içinde yaşamak ziveti s kime u miru; - ihlali narusavanje mira;- konferansı mirovna konferencija; - zamanı mirnodopsko stanje 2. pomirenje; ct. uzlaşma; - hakimi miravni sudija; - mahkemesi prvostepeni sud; - olmak pomiriti se, nagoditi se; - teşebbüsü mirovna inicijativa 3. spokoj (stvo), mir sulhça 1 miroljubiv ll pacifista sulhperver
a-p
miroljubiv;
ct.
ba-
rışsever
sulp {-bü) tvrd, cvrst; - elsimler fiz. cvrsta tela sulta
a vlast,autoritet
sultan a ist. 1. sultan, padisah, vladar; Fatih Sultan Mehmet sultan Mehmed Osvajac; Kanuni Sultan Süleyman sultan Sulejman Zakonodavac (Velicanstveni) 2. sultanija; princeza (iza v/astitog imena); Kösem Sultan sultanija Kesem; - efendi sultanova sestra; sultanova kci (u Osmanskom carstvu); - hanım princeza 3. titula svetih redova Bektasija sultani a 1 sultanski, carski ll 1. licej (osnovan posle 1908. godine) 2. osmanlijski zlatnik (kovan u Egiptu i Alziru) 3. sullana (grozdje bez kostice) 4. kvalitetno voce i povrce; - bamya sultanbamnja (Hibiscus longifolius) O - tembel preispoljna lenstina 1. sultanat, carstvo 2. vladavina, vlast 3. udostojenje, pocast sultanlık
sulu 1. voden, vodnjikav; razvodnjen, razredjen; - sirke razblazeno sirce 2. socan (o vocu) 3. zidak, sa umokcom (o jelu); - gıda zitka hrana 4. fig. sasav, !uckast; nametljiv (udvarac) O /-ı/ - dereye götürüp susuz getirmek prevesti zednog preko vade; arg. zadenuti koga za pojas; göz (ili gözlü) placljiv, koji se brzo raso-
894
lace; - kar kırağı susnezica; -.. - ağlamak obiili se suzama sulu boya 1. razredjena boja 2. akvarel (slika) suluk (-ğu) nar. 1. sud za vodu; vodeni rezervoar 2. posuda za vodu (u kavezi:ıj 3. campara (lancic za pricvrscivanje djema konju ispod brade); - zinciri campara 4. krastice (kod male dece) 5. cubica (u ptica) sululaşmak 1. razvodniti se, razblaziti se 2. postali socan 3. fig. nametali se, dosadjivati, neukusno dobacivati (zenama)
sululuk 1. tecnost, vodnjikavost 2. socnost 3. fig. nametljivost; - yapmak (ili etmek) v. sululaşmak (3.) sulu sepken 1. kisica 2. susnezica sunak bat. vrsta Antepske pistacije (Rhus coriafia) sumen podmetac, mapa za pisanje Sumer Sumerac Sumerce sumerski jezik Sumerolog Sumerolog Sumeroloji Sumerologija su mercimeği bat. socivica, socivka (Lemna) sumsuk nicanje
(-ğu)
nar. 1. pesnica 2. pes-
suna patak, plovan 2. nar. jezerski patak; - gibi (ili boylu) stasit, lep, naocit sunak (-ğı) 1. oltar, zrtvenik 2. kameni sto u hramovima sunarn zrtva;
ct. kurban
sundurma 1. nadstresnica, markiza 2. tre m sundurmak istezati, rastezati sungu 1. poklon, dar 2. prilog (za hram) sungur zaaf. sivi soko (Falco rusticolus)
su ret suni a 1. vestacki; ct. yapay; ~ çiçek vestacki evet; ~ ipek vestacka svila; ~ peyk vestacki satelit; ~ pilot- automatski pilot; ~ sis voj. dimna zavesa; ~ tohumlama vestacko osemenjivanje; ~ yağ mur vestacka kisa 2. tig. izvestacen, neiskren; cf. yapmacık; ~ insan izvestacen, neiskren covek sunilik izvestacenost, neprirodnost; neiskrenost
- ı v. alıcı - ; emniyet ~ ı ventil sigurnosti, sigurnosni ventil supara p arh. bukvar suphanallah o Boze! Boze sveti! (izraz avanje cudjenja) su piresi zool. vodena vas (Daphnia pulex) supya v. mürekkep
balığı
sur1 a zidine, bedemi (tvrdjave) sunmak (-ar) ak. dat. dati, podneti, predati; dostaviti, poslati; uruCiti izraziti, iskazati (postovanje); ct. takdim etmek; göndermek, yollamak; arz etmek; mektubu ~ predati pismo; öneriyi ~ podneti predlog: saygılarımı sunarımi moje postovanje! sunta (skr. od suni tahta) iverica, presovana daska suntıraç , suntıraş p potkivacki noz (za secenje kopita)
sunturlu grub, ruzan; gadan, odvratan; ~ bir küfür ruzna psovka
ct. berbat;
sunu 1. ek. ponuda; ~ ve istem ponuda i potraznja 2. molba, podnesak; ct. 3. posveta; cf. sunucu voditelj, javljivac (programa) sunuculuk (voditelja)
konferansije;
zanimanje
na-
konferansijea
sunulma posveta sunulmak pass. refl. od sunmak sunum
nar. zalogaj, komad
sunuş 1. pismena molba; predstavka, peticija; 2. predgovor
su oku bot. l
sur2
nar. sudbina; sreca; ct. talih
surat a 1. lice, izraz lica; pej. njuska; natmurenost, namrgodjenost; - ı asık namrsten, namrgodjen, mracan; - asmak namrstiti se, natmuriti se, smrknuti se; - a bak, süngüye davran! kakva njuska! pogledaj njusku i masi se bajoneta! (pri obracanju cije paznje na neprijatno lice); /-ın/ - ına bakmamak tig. nemati nikakve veze, ne opstiti s kime; - ı bir karış ljut, besan; - buruşturmak praviti grimase, kreveljiti se; - ı değişrnek mrstiti se, mrgoditi se; - ından düşen bin parça olmak biti zlovoljan, biti ljut; - düşkünü neprijatan, odbojan; /-al - etmek duriti se na koga; - ını ekşitmek napraviti kiselo lice; - ına indirmek osamariti; - kalmamak prestati se stideti, postati drzak; ı kasap-süngeriyle silinmiş bestidan, bezocan; - ı mahkeme duvarı v. yüzü mahkeme duvarı 2. slika (na kartamaza igru7 suratlı
mrgodan, smrknut
suratsız
1. ruzan 2. drzak, naopak; -
svadljiv sure a sura, glava Kurana suret (-ti) a 1. oblik, forma; izgled, lik, vid; insan - inde bir ağaç drvo u ljudskom obliku 2. kopija; primerak; - almak (ili çıkarmak) kopirati; belgenin - i kopija dokumenta 3. nacin, stil, postupak; aynı - te na isti nacin; bu - le na taj nacin, tako; hiçbir - le nina koji nacin, nikako 4. mat. brojitelj, brojilac 5. slucaj; - iyle putem,
895
sureta pomocu; sosyal farkları kaldırmak - iyle putem ukidanja socijalnih razlika O- i haktan görünmek izigravati nevinost; praviti se iskren; - i mahsusada mezun olmak dobiti posebno odobrenje, dobiti specijalnu dozvolu
sureta a 1. po izgledu, naizgled 2. lazno, prividno, varljivo surezenesi (-ni) bat. v. su
baldıranı
Suriyeli Sirijac, zitelj Sirije susak (-ğı) ı drveni vrc ll 1. zedan, ozedneo 2. fig. glup; - ağızlı trabunjalo, trucalo; - burunlu nosat, ruznog nosa susaklık
1. zedj 2. fig. glupost
susallar vodeni, koji zivi u vodi (o biljkama, zivotinjama) susam bat. 1 . susam (Sesamum, indicum) 2. v. süsen susamak 1. ozedneti, osecati zedj 2. dat. sirasno zeleti, ginuti za cime su samuru zaaf. vidra (Lutra) susam
yağı
susamova ulje
susanmak bez/. ozedneti; susanınca çok içilir kada se ozedni mnogo se pije su sarmısağı bot. macina trava, dubacac (Teucrium scordium) susatmak ak. izazvati zedj 2. fig. pricinjavati teskoce, otezavati susıçanı (-nı)
zaaf. pacov vodeni (Ar-
vicola scherman)
su sinir otu bot. zabocin, vodena bokvica (Aiisma plantago-aquatica) susku cutanje, muk suskun cutljiv, tih, mucaljiv, skrt na recima suskunluk cutljivost, mucaljivost susma 1. gl. im. od susmak 2. fig. cutanje, diskrecija 3. muz. pauza susmak (-ar) 1. cutati; ucutali se, za-
896
nemeti; sus! tisina! tise! 2. dıZati jezik za zubima, ne kazati, tajiti 3. fig. ne reagovati Osus payı v. susmalık susmalık
novac (nagrada) za cutanje
suspus cutljiv, tih, necujan, miran kao buba; - olmak zanemeti, umuknuti; ne zucnuti, ne pisnuti susta 1 sigurnosna opruga, feder, pero (noza i si.) susta2: - durdurmak 1) drzati psa da seni 2) plasiti, zastrasivati koga; - durmak 1) seniti, slajali na zadnje sape (o psu) 2) fig. puzati pred kime, savijati kicmu; ulizivati se, biti servilan; - ya kalmak propinjati se (o konju) sustah 1s oprugom ll noz na sklapanje susturmak ak. 1. smiriti, napraviti tisinu 2. ucutkati, zapusiti kome usta; nadgovoriti; bu adam herkesi susturabilir ovaj covek moze svakog da nadgovori susturucu teh. prigusivac, amortizator; amortizer susturulmak pass. od susturmak susuz 1. bezvodan, suv (o kraju, oblasti) 2. beskisan, suv; - bir yaz beskisno leto susuzluk 1. susa;
ct.
kuraklık
2. zedj
sut (-du) hem. natrijum karbonat sutaş, sutaşı
su
taşılı
su
tavuğu
gajtan, sirit
ukrasen siritom (gajtanom) zaaf. crna liska (Fulica atra)
su terazisi !oran za vodu, vodostanica (za regulisanje nivoa vode) su teresi bat. krstovnik ugas (Nasturtium officinale) su topu sp. vaterpolo sutyen steznik, grudnjak sutyenci krojac ili prodavac steznika suvare v. suare
sülf suvarım kolicina vode (za jedno pojenje stoke ili jedno polivanje)
suvarmak ak. pojiti (stoku) suvat
(-tı)
pojilo, pojiliste (za stoku)
su yılanı zmija-belouska (Natrix natrix) su yolcu ist. radnik na popravci vodovoda (u lstanbulu); vodovodzija su yolu 1 . vodovod, kanal 2. vodeni znak, filigran (na papiru) 3. v. sutaş 4. mokracni kanal 5. decja igra (spajanje tacaka linijama-na papiru) su yosunu bot. alga (Aiga marina) suyuk (-ğu) biol. tecnosti organizma, telesna tecnost (krv, limfa) su
yuvarı
hidrosfera
südremek opijati se, napili se; cf. sarolmak
hoş
süet (-ti)
v. podüsüet
süfli a 1. donji, nizi 2. prost, obican 3. otrcan, odrpan, iznosen; lose odeven süflilik niskost; beda sühulet (-ti) a arh. 1. lakoca; cf. ko2. blagost (naravi) 3. povoljna sredina, udoban ambijent laylık
sühuletli 1. lak 2. udoban, ugodan sühunet a arh. toplota; vrucina süje /it. size süklüm: - püklüm zbunjeno, smeteno; pokunjeno, pognute glave
sübek (-ği) nar. decja flasica; decja nocna posuda (za mokrenje)
sükse uspeh (u snobovskom govoru); - yapmak postici uspeh, uspeti
sübjektif subjektivan; cf. öznel; - hata subjektivno javno pravo
sükun, sükunet a 1. mir, tisina; spokojstvo; smirivanje, stisavanje; zatisje; bulmak smiriti se, primirili se; - a kavuşmak umiriti se, utisati se 2. mirovanje, nepokretnost; cf. durgunluk 3. zastoj, prekid
sübjektivim fi/. subjektivizam; cf. öznelcilik süblimasyon hem. psih. sublimacija süblime hem. sublimat süblimleşme
hem. sublimacija
süblimleşmek
sublimisati se
süblimleştirmek
ak. hem. sublimisati,
sublimirati sübut razjasnjenje, dokaz; - bulmak utvrditi se, dokazati se; - vasıtaları dokazna sredstva sübyan v.
sıbyan
sübye 1 1 . orsad (pice od badema) 2. hem. emulzija 3. v. subye sübye2 zoo/. sipa, sepija (Sepia officinalis) sücut (-du) a padanje, nicice; -etmek padati nicice (prilikom klanjanja) südreme zaplitanje jezika (u pijanog li ca)
sükunet 1. v. sükun 2. unutarnji spokoj, dusevni mir; cf. huzur sükunetli 1. nepokretan, nepomican 2. spokojan, miran sükut a tisina, muk; - u bozmak narusiti tisinu; - etmek cutati; - la geçiştirmek preci cutke; - hakkı v. susmalik;- ikrardan gelir (ili ikrar sayılır) posl. cutanje je odobravanje; - u sağ lamak ostvariti, stvoriti !isi nu sükuti a arh. cutljiv, bezglasan, mucaljiv sükutilik cutljivost sülale a potomstvo; dinastija, loza, kuca; - si kesildi on je ostao bez potomstva sülf hem. arh. sumpor
897.
sülfamit sümüklü böcek (-ği) zaaf. puz (Limax); - kabuğu puzeva kucica
sülfamit (-di) hem. sulfamid sülfat hem. sulfat sülfirik sumporni; - asit sumporna kiselina
süluk (-kü) a arh. 1. sledjenje (kakvog puta) 2. ret. stupanje (u sektu, red); etmek 1) slediti odredjen put 2) uci, stupiti (u sektu, red); - erbabı isposnik, asketa hem. minijum, crveni olovni
oksid sülük (-ğü) 1. zaaf. pijavica medicinska (Hinudo medicinalis); fig. krvopija; ucenjivac, iznudjivec; - gibi dosadan, nametljiv 2. bat. lozica, vitica, brk sülükçü pijavicar, prodavac pijavica sülün zaaf. fazan (Phasianus); - gibi (ili endamlı) stasit, lepo gradjen, naocit sülünlük fazanerija, zabran za fazane sülüs a 1. trecina 2. vrsta ukrasnog arapskog rukopisa sümbül p bat. zumbul (Hyacinthus) sümbüli oblacan, tmuran, tarnan sümbülteber yanthes) sümek
(-ği)
bat.
tuberoza
(Pol-
vunena predja (za preslice)
sümkürmek ismrknuti se, obrisati nos sümkürtmek caus. od sümkürmek sümmettedarik a u poslednji cas (uradili); na brzu ruku, navrat-nanos sümsük blesav, prost; neotesan sümsükleşmek
sümüksü sluzni, nalik na sluz; kao sluz sündürmek ak. razvlaciti, rastezati
sülfür sumporno jedinjenje
sülüğen
sümüksel anat. sluzni, sluzav
poblesaviti
sümsüklük blesavost, maloumnost
sünepe aljkav, neuredan; trom, mlitav sünepelik aljkavost, nemarnost, nehatnost; tromost, mlitavost sünger 1 . zaaf. sundjer, spuzva (Sponglia); - avcısı lovac na sundjere; avcılığı lov, hvatanje sundjera 2. sundjer, proizvodi od sundjera o - kağıdı upijac; /ıni üstünden - geçirmek fig. oprostiti, zaboraviti, ne uzeti za zlo süngerci 1. lovac na sundjere 2. prodavac sundjera süngercilik 1. lov na sundjere 2. trgovina sundjerima süngersi sundjerast, supljikav, rozan; - kemikler porozne kosti sünger ponza
taşı
po-
min. plavac, plovucac; cf.
süngü 1. bajonet; - maherebesi borba bajonetima; - takmak staviti bajonet; yatağı (ili yuvası) teziste bajoneta 2. teh. mesalica O - sü ağır 1) neprijatan, nesimpatican 2) tezak, nepokretan (covek); sü düşük 1) obeshrabren, malodusan 2) bolesljiv, slab; potisten, pokunjen; - sü tepreşmesin, ama.. neka mu je laka zemlja, ali ... - sü tepreşmesilı ama bana az kötülüğü dokunınadı neka mu je laka zemlja, ali men i je naneo mnogo zala süngülemek ak. 1. probosti bajonetom 2. dzarati, podjarivati (vatru) süngülenmek pass. od süngülemek süngüleşrnek
s ile borili se bajonetima
sümük (-ğü) 1. stuz; bale, sline 2. sluzna opna, sluzokoza
süngülü s bajonetom; - tüfek puska s bajonetom
sümüklü 1. sluzast 2. slinav, balav; çocuk slinavo dete, slinavac
sünmek (-er) rastezati se, razvlaciti se; razvuci se (o tkanini)
898
süreç sünnet a isi. 1. suna (sveto predanje o Muhamedovom zivotu, delovanju i kazivanju) 2. sunet, obrezivanje (muske dece); - düğünü sveeanost obrezivanja; - etmek (ili yapmak) sunetiti, obrezivati sünnetçi sunetlija, onaj koji vrsi obred sunecenja sünnetlernek ak. nar. smazati, pocistiti üelo) sünnetli osunecen, obrezan sünnetlik pripremljeno za sunet (o lezaju, jelu) Sünni a ref. suni!, pravoverni musliman
jesti, pocistiti, smazati 4. sve skloniti, pocistiti 5. izbaciti, oterati, najuriti süpürtmek caus. od süpürrnek süpürücü cistac (ica) süpürülmek pass. od süpürrnek sürahi a boca (stona), bokal, staklo sürat brzina; cf. hız; - katarı ekspresni voz; - saati stoperica; ilk - pocetna brzina; sesüstü - nadzvucna brzina; son - le punim hodom, punom param süratle brzo, zivo zurno süratlendirrnek ak. ubrza(va)ti; cf.
hız
landırmak
Sünnilik s una, islamska ortodoksija süratlenmek ubrza(va)ti se süper izvanredan, super; - güçler supersile süperbenzin super sokooktanski benzin
benzin,
vi-
süperfosfat superfosfat süpermarket robna kuca
supermarket,
velika
sürç omaska, greska; - ü lisan greska jezika, lapsus linguae sürçme 1. spoticanje, posrtaj, saplitanje 2. v. sürç; dil - si v. sürçü !isan
süprülmek v. süpürülmek süprüntü 1. djubre, smece; necistoca; smetliste 2. fig. djubre, gad süprüntücü 1. smetlar, djubretar 2. cistac ulica 3. starinar, skupljac krpa süprüntülük smetliste, djubriste; smetlarnik süpürge metla; cetka elektrik - si usisivac
süratli 1brz; brzonog, hitar; - ateş vaj. brza paljba ll kas; - ile binrnek (ili yapmak) jahati kasom; kasati; kısa - sitan kas
(za ribanje);
süpürgeci 1. metlar 2. smetlar, ulicni cistac süpürge çalısı bat. vres, vresak (Calluna vulgaris) süpürge darısı bat. si rak, mu har (Sorghum saccharatum) süpürge otu bat. crnjusa (Erica) süpürrnek ak. 1. pocistiti, pomesti (sobu i si.) 2. (o) eelkati (odele) 3. sve po-
sürçmek (-er) 1. spotaci se, saplesti se; posrnuti 2. omasiti, pogresiti, zaplesti se (u reci) sürdürmek 1. caus. od sürmek 2. nastavljati, produzavati; produziti, prolongirati (rok, ugovor i si.) süre vremenski razmak, interval, medjuvreme; period; bir - neko vreme; bir sonra nakon izvesnog vremena; çalışma - since tokom rada, u !oku rada; hizmet si period sluzbe 2. rok; trajanje; askerlik si rok vojne sluzbe, vojni rok; bekleme si rok cekanja (u zvanju i si.); muteberlik - si rok pravovaljanosti, rok vaznosti (dokumenta, pasosa) süre aşımı isticanje roka; jur. zastarevanje, zastarelost süreç (-ci) 1. tok, razvoj, kretanje; proces 2. med. proces
899
süreduran süreduran fiz. inertan süredurum fiz. inertnost, inercija süregelen postojan, stalan, trajan süregelmek nastavljati se, trajati süreğen
1. trajan, stalan 2. med. hroniean; - bir hastalık hronicna bolest süreğenleşmek postali hronican, preci u hronicno stanje (o bolesti)
sürek (-ği) 1 1. trajanje 2. krdo stoke ll brzonog; hitar O - avı hajka sürekli trajan, dugotrajan; postojan, stalan, neprestan; - ateş voj. neprekidna paljba; - barış postojan, cvrst mir; - devrim kuramı po/. til. trockizam; - hastalık hronicna bolest; - yağmur neprekidna kisa süreklilik trajnost, dugotrajnost, stalnost, postojanost; /-ın/ - ini sağlamak obezbediti kontinuitet cega süreksiz 1. kratkotrajan; prolazan, kratkog veka; - bir mutluluk kratkotrajna sreca 2. !ing. zatvoren, eksplozivan; ünsüz frikativ süreksizlik kratkotrajnost, prolaznost; nepostojanost, nestalnost süreli povremen, periodican; - bib· liyografya periodicna bibliografija; - yayınlar periodicne publikacije; - yayınlar bölümü odelenje periodike (u biblioteci) süreölçer hronometar sürerlik trajnost; postojanost; - eylemi gram. trajna radnja; - fiili trajni glagol; görünümü nesvrseni vid (glagolski) süresiz neogranicen; neodredjen, na neodredjeno vreme; - çalışma rad na neodredjeno vreme; -:- manda neograniceni manda!, dozivotni mandal Süreyya a aslr. VlasiCi, Plejada; ct. Ülker sürfe a zool. larva; gusenica; ct. kurtçuk, tırtıı1
900
sürgen doku bol. meristem, clanak, bujno tkivo sürgit vecito, zauvek; - yapmak stalno raditi (kakav posao) sürgü 1. reza, sip, zasovnica; - sürmek navuci rezu, namaknuti zasovnicu 2. agr. brana, drljaea; /-al - çekmek vlaciti, drljaciti (njivu) 3. valjak 4. velika mistrija; cf. mala 5. pokretni prsten 6. fioka, ladica 7. tehnicka racunaljka 8. pokretni teg (vage) 9. voj. zatvarac; - kolu rucica zatvaraca 1O. zel. prevornica, zavornica, kracun (na pruzi) 11. nocna posuda (za bolesnika) ~ - ateş voj. zaprecna vatra; mevzi voj. istureni polozaj sürgülemek ak. 1. agr. vlaciti, drljaciti, tanjirati 2. zasipiti, namaci zasovnicu (rezu) 3. valjati (put, ulicu) sürgülenmek pass. od sürgülemek sürgülü 1. sa rezom, sa zasunom 2. zatveren rezom, zamandaljen 3. sa kliznim zatvaracem (kontaktom); - hesap cetveli logaritmar; - kapı smicuca vrata, vrata na smicanje sürgün 1. iznadak, mladica 2. izgnanik 3. izgnanstvo, progonstvo; proterivanje; avı hajka; - cezası kazna izgnanstva; /-ı/ - etmek prognati, proterati; - yeri mesto izgnanstva 4. med. proliv, napoljica; olmak imati proliv; - ü var on ima proliv sürgünlük 1. izgnanstvo, progonstvo 2. med. dijareja, proliv 3. med. laksativ, pur-
gativ (lek) sürme 1 1 1. gl. im. od sürmek 2. reza, zasun, zasovnica 3. ladica (stola) 4. bol. glavnica (na zitu) 5. agr. oranje 6. sah. potez ll pokretan, na izvlacenje, na smicanje (guranje); - duvar pokretni zid, kulise; - kapı vrata na guranje (na tockicima, po zlebu); - pencere prozor na izvlacenje, podizanje (u vagonu) sürme2 p surma (crni prah, kozmeticko sredstvo); (gözlere) - çekmek bojiti oci surmom
sürü sürmedan bocica za surmu sürmek (-er) 1. ak. dat. gurnuti, doturiti, pruziti; pokrenuti, pomeriti, pomaci; bavulu karyolanın altına sürdü gurnuo je kofer pod krevet; masanızı biraz ileri sürünüz pomerite svoj malo napred; önüme bir kitap sürdü gurnuo je preda me jednu knjigu 2. ak. voziti; goniti, terati; arabayı voziti stoku; sürüyü - terali stado 3. dodirivati, pipati, taci, dotaknuti; kirli ellerini üstüne sürme ne dodiruj odelo prljavim rukama! 4. ak. izgnati, prognati, proterati; sürüp atmak isterati, prognati (neprijatelja) 5. mazati, premazivati; trljati; boya - farbati; pudra - puderisati, stavljati puder 6. ak. prodavati, plasirati (robu); malları nereye süreceksiniz? kuda cete plasirati robu? 7. ak. dat. utrapiti kome (losu robu i si.); kalp para - utrapiti lazan novac 8. ak. orati; çift - orati; tarlayı orati njivu 9. trajati; otezati se; görüşmeler üç saat sürdü pregovori su trajali tri sata; kasırga beş gün sürdü bura se nastavila pet dana 1O. nicati, klijati; pupiti, izbijati (o izdancima, mladicama); filiz - izbiti (o izdanku) 11. ak. povlaciti, vuCi poteze (u sahu) 12. ak. povuCi, povlaciti (zasun, zavesu); navuci, zatvoriti pomicanjem; gurnuti, staviti (metak, granatu); fişek - gurnuti metak (u sarzer); mandalı - zamandaliti, navuci zasun; perdeyi - navuci zavesu 13. sa reCima iç, karın, yürek imati proliv; içi (karnı, yüreği) - imati, dobiti proliv 14. fig. voditi, provoditi, ziveti; mutlu bir yaşayış sürmek voditi srecan zivot; saltanat - v. saltanat O sür gitsin! neka! pusti, mani! sta je tu je! sürüp gitmek (po)trajati, dugo trajati sürmelemek ak. 1. bojiti surmom (oci) 2. zatvoriti na zasov, zamandalili sürmelenmek pass. od sürmelemek sürmeli 1. obojen, namazan surmom 2. zatvoren zasunom, zamandaljen sürmelik v. sürmedan
sürmenaj' prenaprezanje, premor (enost); entelektüel - intelektualno .prenaprezanje sürpriz iznenadjerije; zaticanje; nenadanost; /-a/ - yapmak iznenaditi; zateci sürre a anat. pupak; ct. göbek sürrealist nadrealista sürrealizm nadrealizam sürşarj tip. pretrpanost (slova); pogreska, brisotina
sürtme fiz. trenje O mreza, vlak, koca
ağı
povlacna
sürtmek (-er) 1. ak. dat. jako trljati, tablu sundjerom 2. lutati, skitati, svrljati, bazati; bütün gece· nerelerde sürttün? gde si skitao celu noc?; sürüp gitmek smucati se; stalno skitati sürtük pej. skitalica (o zeni); opajdara, ulicarka sürtüklük skitnja, potucanje, tumaranje sürtülmek dat.
p~ss.
od sürtmek
sürtünme 1. gl. im. od sürtünmek 2. fiz. trenje, tarenje; - direnci otpor trenju; katsayısı koeficijenat trenja; - kaybı gubljenje trenja; - kuvveti sila trenja; - yüzeyi (ili yüzü) povrsina trenja sürtünmek 1. doticati se, dotaci se; ocesati se (u prolazu) 2. fig. izazivati svadju, traziti batine, kaciti se 3. dat. ponizavati se; puziti pred kime sürtüşmek s ile 1.. ocesati se (jedan o drugog) 2. fig. ne slagati se, sporiti se
sürtüştürmek
ak. dat. trati, trljati (jedno
o drugo) sürur a arh. radost sürü 1. stado (ova.ca); krdo; fig. masa, rulja, bulumenta; - ye kurt .salmış vuk je napao stado; bir - sığır krdo goveda 2. copor (vukova); jato (ptica, riba); roj 3. svezanj, bala O - den ayrılmamak ne od.:
901
ı 1 '
!1
1
sürücü vajati se od ostalih, ciniti sve kao i drugi; ~ süne bereket arg. bulumenta, sijaset, hrpa; - sepet svi zajedno, s celom porodicom; - ~ mnostvo, !usta i tma; bir mnogo sürücü 1. gonic stoke 2. vozar (zapreznih kola); taljigas 3. vozac, sofer sürücü! zoo/. koji zivi u coporima (o zivotinjama) sürüklemek 1. ak. vuci, tegliti, povlaciti 2. ak. voditi, vuci koga sa sobom, dovlaciti 3. fig. uvuci, uvlaciti; !-ıl harbe - uvuci u rat 4. ak. izazvati, prouzrokovati 5. ak. dat. oduseveti, zaneti, zainteresovati, zapaliti 6. ak. odugovlaciti, otezati sürüklendirmek caus. od sürüklenmek sürüklenmek 1. pass. od sürüklemek 2. vuci se 3. otezati se, odugovlaciti se, vuci se (o poslu, parnici i si.) sürükletmek caus. od sürüklemek sürükleyici zanimljiv, primamljiv, privlacan, atraktivan
sürüm1 prodaja, prodja (robe), promet; opticaj; - sahası lrZiste; bu malın - ü yok ova roba nema prodju; şu para - den kaldırıldı taj je novac izbacen iz opticaja sürüm2: ~ - sürünrnek voditi bedan zivot, zivotariti, tavoriti, vegetirati sürürnek ak. 1 . vuci, odvuci, odneti 2. tesko hodati, vuci noge 3. otezati, odugovlaciti sürürolü s dobrom prodjom, kurentan (o robi) sürümsüz bez prodje, nekurentan nekurentnost,
sürüngenler 1. zool. gmizavci, reptili 2. bot. puzavice sürünme 1.gl. im. od sürünrnek 2. puzanje; gmizanje; - hendeği voj. rov za puzanje 3. fig. beda, sirotinja sürünrnek 1. pass. od sürürnek 2. trljati se, mazati se, puderisati se; istrljati se (uljem i si.); koku - stavljati parfem, parfemisali se 3. vuci se, jedva hodati; puziti, gmizati, lazili 4. dat. doticati se, dotaci se cega; okrznuti, ocesati; boyaya ..; umazati se farbom 5. fig. zivotariti, tavoriti sürür hem. cinober, zivin crveni oksid sürüştürmek ak. dat. trljati, natrljati, utrljati; namazali 2. istrljati (iz)masirati 3. (bestidno) pipati (devojku, zenu)
sürütme povlacna mreza, koca (na moru) 2. vrsta udice
ribarska
Süryani Asirac Süryanhice asirski jezik süs ukras, ures, ornament; fig. dika, ponos; - bitkisi ukrasna biljka; - eşyası toaletni pribor, predmeti za ukrasavanje; ~ etmek ukrasiti se, nagizdati se; ~ püs pej. nakindjurenost; f-al - vermek ukrasiti; (kendine) - ü vermek izdavati se za, praviti se; kendine hasta - ü vermek praviti se bolestan; kendine namuslu bir adam - ü vermek izdavati se za postenog coveka, praviti se pasten süsen bot. perunika (Tris)
slaba
sürünceme odugovlacenje, otezanje, zavlacenje; - de bırakmak odloziti na neodredjeno vreme, staviti u ladicu; -de kalmak odlagati se; otezati se, odugovlaciti se
902
süründürülmek pass. od süründürrnek
sürütmek caus. od sürürnek
sürütmek dat. pass. od sürmek
sürümsüzlük prodja
süründürrnek i. ca us. od sürünrnek 2. fig. uvaliti u bedu (teskoce)
süsleme ukrasavanje; dekoracija; - saprimenjene umetnosti
natları
süslemeci dekarater süslemek ak. 1. ukrasavati; - püsIemek (ili süsleyip püslemek) 1) ukrasili, doterati 2) pej. nakindjuriti, nacifrati, na-
sütsüz lickati 2. garnirati, udesiti (jelo) 3. lig. izbrusiti, ocitati vakelu
süt başı vrhnje, pavlaka, kajmak (povrh mleka)
süslendirmek caus. od süslenmek
süt beyaz mlecno-beo, beo kao mleko
süsleniş
sütçü mlekar, mlekadzija
ukrasavanje
süslenmek 1. pass. od süslemek 2. ukrasavati se, doterivali se 3. pej. cifrati se, lickati se
sütçülük mlekarstvo; trgovina belim smokom süt dişi mlecnjak (zub)
süsletmek caus. od süslemek
süthane mlekar (nic)a
süsleyici ukrasan, dekoralivan
süt
kardeş
süt
kırı
belac, djogat (o konju)
süt
kızı
kcerka po mleku
süslü ukrasen; doteran, udesen; kitnjast, bombasth":an (stil, govor); - püslü nagizdan, nakindjuren süsmek (-er) ak. probosti rogom (o rogatoj zivotinji); cf. tos vurmak süspansiyon 1. gibanje (automobila) 2. hem. suspenzija; ct. asıltı süssüz bez ukrasa, neukrasen, jednostavan süt (-tü) 1. mleko; - ağzı prvo mleko, grusevina; - çalmak inficirati (dete) ukvarenim mlekom; - çocuğu dojence: gibi beo i cist; - hülasası kondenzovano mleko; - ten kesrnek odbiti od sise, razluciti; - kesimi odbijanje od sise, razlucivanje; - kuzusu 1) jagnje sisance 2) beba; - makinesi separator: - mavisi svetloplav; - suyu surutka; - tatlılar mlecne poslastice 2. bat. mlecni sok, lateks 3. zaaf. mlecac (semena zlezda riba) 4. arg. "corba" (benzin) O - ü bozuk beskarakteran, pokvaren; - ü burnundan çık mak osecati velike teskoce; - dökmüş kediye dönmek pokunjiti se; /-ı/- üne havale etmek prepustiti cijoj savesti (posao i si.); (bunu) - üne havale ediyorum to ostavljam tvojoj savesti; - ü temiz karakteran süt ağacı bat. kravlje drvo, mlecno drvo (Brosimum galactodendron) süt ana, süt anne dojilja, dojkinja; dadilja süt baba dojiljin suprug
sütlaç
(-cı)
sütleğen
brat (sestra) po mleku
sutlijas
bat. mlecika (Euphorbia)
sütlenme laktacija, lucenje mleka sütfenrnek puniti se mlekom (o dojci, vi menu) sütliman 1. tih, miran; deniz bugün more je danas mirno 2. miran, spokojan; daire miran stan, stan bez buke; - bir gece mirna noc sütlü 1 . mlecan, spravljen s mlekom; çikolata mlecna cokolada; - kahve bela kafa, kafa s mlekom 2. muzna, koja daje mleko; cf. sağmal; - inek muzna krava, krava muzara 3. nedozreo, zelen (kukuruzov klas); socan 4. mlecast, kao mleko sütlüce bat. carevac, pocist (Euphorbia lathiris) sütlü ot v. sütotu süt nine v. sütanne süt oğul
(-oğlu)
sin po mleku, hranjenik
süt otu bat. krstusac (Polygala) süt ölçer galaktometar, mlekomer sütre a vaj. zaklon, tarjese sütsüz 1. bez mleka, koja daje malo mleka (o kravi ovci) 2. suv, tvrd, bez sokova; - mısır tvrd kukuruz 4. fig. nedostojan, prezren; nizak, podao, gnusan
903
sütSüzlük · sütsüzlük 1. bezmlecnost 2. fig. niskos, nitkovluk süt tozu mleko u prahu, mlecni prah sütun p 1. arhit. stub; - başlığı kapitel 2. stubac, kolona (u novinama, knjizi) 3. podupirac 4. fig. snop, mlaz; su - u mlaz vode 5. kolona; rakam - u kolona brojeva sütyen v. sulyen süvari p 1. jahac, konjanik; ct. atlı 2. voj. konjica; - alayı konjicki puk; - bataryası konjicka baterija; - bölüğü eskadron; - müfrezesi konjicki odred; - t()pçusu vucna artiljerija; - yüzbaşısı konjicki kapetan 2. mor. kapetan broda süvarifik 1. konjicka sluzba 2. komandovanje brodom; rang kapetana b roda süve v. söve süveter sveter, pulover süyek Hli) med. udlaga, dascica süyüm krajicak konca (koji se udeva u iglu) süzdürmek caus. od süzmek süzek
(-ği)
nar. cediljka; filler
süzen i tanak vez (na djerdjefu)
904
süzgeç (-ci) filler; cediljka süzgü 1. v. süzgeç 2. sito od strune s üzgün 1 . slab, vizljast, suvonjav 2. setan, tuzan; sanjiv, ceznutljiv; - bakış ceznjiv pogled süzgünlük 1. slabost, suvonjavost 2. seta, cama; ceznutljivost süzme 1 gl. im. od süzmek ll 1. procedjen, Iiiiriran 2. podao, nizak süzmek (-er) ak. 1. cediti; filtrirati 2. (od)meriti pogledom, pazljivo posmatrati 3. (za)skiljiti ocima süzük iznuren, izmucen (o telu, licu) süzülmek 1. pass. od süzmek 2. (po)teci, curiti, prokapljivati; probijati se, provlaciti se, promigoljiti se; gözlerimden yaşlar süzüldü potekle su mi suze 3. mirno proci, skliznuti (o brodu); spustati se klizeci (o avionu bez upaljenog motora); lebdeti (o ptioi) 4. smugnuti, ispariti, isunjati se 5. koketirati; afektirati, prenemagati se 6. zatvarali se, sklapati se od umora (o ocima) 7. bacati ceznjive poglede 8. oslabeti, omrsaviti (od bolesti i si.) süzülüş
lebdenje, klizenje (aviona)
süzüntü talog, gustina, filtrat
şa şkr. od yaşa(sın) zdravo! (tri puta uzvikuju igraci pred utakmicu) şaban a 1. arh. şaban (osmi mesec muslimanskog. kalenda ra) 2. arg. caknut, luckast, sasav şabanlaşmak
poblesaviti, otupavili
şablon 1. sablon, kalup; uzorak, obrazac 2. fig. otrcanost, banalhosl
şad
p srecan, radoslaan, veseo; olmak bitiveseo (razdragan); radovalise şadırvan
p sadrvan, fonlana, vodoskok
s bazenom şafak (-ğı) a zora, osvit, svilanje, svanuce; - ağarıyor zora puca; - la beraber u zoru, rano; - sökmek svanjivali se, svilati O /-da/ -·atmak uplasili se, prebledeli od siraha
Şafif a is/. Safi (jedna od eeliri sunilskih sekti koji je osnovao imam Safi) 2. safiii (pripadnik sekte Safi) O - köpeği nakaza, rugoba, slrasilo; - köpeğine dönmek zaprljati lice; - köpeği gibi titrernek drhtati kao prut Şafiilik
S-afiizam, safiilska skola
şaft (-lı)
şaful
teh. osovina, vralilo
(-lü) kacica, cabar (za med)
şah1 p 1. sah, vladar 2. şah. kralj (figura) O - ımı ben bu kadar severim to je sve slo mogu da ucinim; vise ne mogu da rizikujem; - iken şahbaz olmak sesli u koprive (govori se u ironiji za onog ko sve vise propada)
şah2
propinjanje; - a kalkmak propinjati se, slajali na zadnje noge (o konju) 2)fig. razdrazili se, razbesneli se şahadet a ll 1. iskaz, izjava, svedocenje; - te bulunmak (ili - etmek) svedocili, dati izjavu; şitahi - usmena izjava 2. mucenistvo, smrt za §visoke ideale
(vezu); - getirmek izgovarali formulu "Nema boga osiin Alaha, a Muhamed je njegov prorok" · şahadetname a-p 1. diploma, svedocanstvo, certifikal 2. dokumenat, uverenje; aşı - si certifikat o vakcinanciji; hüsnühal - si karakterestika, dokumenat o podobnosti şahadet parmağı
anat. kaziprst
şahane p ı 1. sahovski, carski, vladarski 2. prekrasan, velelepan, savrsen; gözler prelepe oci ll divno, prekrasno, velelepo şahap (-bı) a arh. padajuca zvezda, meleor, meleoril; cf. akan yıldız şahbaz p 1 carski soko, plemenili soko (Falco durfalco)ll ll 1. vesl, okrelan, spreman 2. hrabar, odvazan şah damarı
ll anat. aorta
şaheser
p-a 1 remek-delo ll prekrasan, izvanredan, divan; - tablo izvanredna slika; - yaratmak slvoriti znacajno delo şahım (-hmı)
a arh. unulrasnje salo, loj, ·
mas no ca şahıs (-hmı) a 1. osoba, lice, jedinka, individua; - a bağlı haklar licna prava; hükmi - pravno lice; birinci - prvo lice; . ikinci tekil - drugo lice jednine 3. /it. lice, junak (romana, drame i si.) şahi p 1 sahovski, carski, vladarski ll 1. sahi (sitan metaini novac u lranu) 2. arh. vrsla slarog topa 3. kul. alva od skroba
şahika
a vrh; cf. doruk
şahin p 1. zoo/. soko (Falco) 2. zoo/. misar (Buleo, buleo) O - bakışlı ostrog pogleda, sokolovog oka şahinci
şahin
sahindzija, sokolar
otu ll bot. zecja loboda (Hi-
eracium)
905
J
'1
ı : 1
şahinşah
şahinŞah p vladar nad vladarima, sah nad sahovima; şahit
(-di) a svedok; cf.
şahitlik
tanık
şahisndırmak ak. 1. propeti, propinjati (konja) 2. srditi, ljutiti, draziti
ll gl. im. od
şahlanmak;
fig.
uzlet, uspon şahlanmak
1. propinjati se 2. razbesneti se, rasrditi se; biti van sebe şahmerdan p teh. 1. radni cekic, mehanicki nabijac; bat, malj; buharlı - parni cekic 2. malj za nabijanje sipova şahniş, şahnişin
p arh. lodja, balkon
şahrem; - - u komade, rasparcan, u paramparcad şahsen a 1. licno; ll ben bunu - görmedim ja to nisam licno video 2. izvidjenja, po liku; o kızı - tanırım onu devojku poznajem iz vidjenja şahsi
a licni, personalni, individualan; -
düşünce
licna misljenje; - eşya licne stvari; -gelir licni dohodak; - ihtiyaçlar licne potrebe; - zamir gram. licna zamenica şahsiyat ll a 1.1icne, intimne stvari ll 2. napadi, uvredljive reel; - a dökmek ili yapmak napadati, vredjati koga
şahsiyet
ll a 1. licnost, individualnost, karakter 2. ugledan covek, licnost şahsiyetisiz
bez licnost
şahtere
(ili - otu) bot. dimnjaca, rosapast (Fumaria officinalis) şaibe a arh. mrlja (i fig. ) 2. manjkavost, nedostatak şaibeli
s nedostatkom, los, manjkav
şaibesiz şair
a pesnik, poeta;
şairane
906
cist, bez mrlje (i fig.)
ll poetski, pesnicki; poetican
şairlik pesnicka nadarenost, poetski ta-
lenat
svedocenje; - etmek svedociti
şahlanış
şalran~lik poeticnost
şak1 ll onom. treska, klopota; bum! tras! lup! pljus! - diye yüzüne vur~u pljusıiuo ga je po licu şak2 (-kkı) a pukotina, naprslina; prolom şaka sala, dvsGtkcı; /-1/- ya almak primili za §alu, prihvatiti kao salu; - bir yana §alu nasıra nu; /-11 - ya boğmak (bozmak, dökmek) okrenuti na §alu; - etmek salili se; - ya gelmek podnositi salu, znati za §alu, ne znati za salu; /-1/ - ya götürmemek ne trpeti sale; - iken kaka olmak (ili - yı kakaya çevimek) ll okrenuti §alu na svadju, izaci na svadju; kaldırmak podnositi §alu; - maka derken kao od §ale, lako, bez muke; - söylemek nasaliti se, reci u sali; /-1/ - ya vurmak okrenuti na salu; - yapmak izvoditi §alu, terali sa lu (segu); - sı yok 1)nije za §alu 2) opasan; eşek - sı gruba sala
şakacı
saljivcina, saljivdzija, saljivac
şakacıktan 1.u sali, kao §ala (u decjem jeziku) 2. kao od sale, lako, neprimetno; epey iş görmüşler kao od §ale su obavili mnogo pasiova şakacılık
saljivost
şakadan
u sali
şakak (-ğı)
anat. slepoocnica; -
kemiği
slepoocno kost şakalaşmak
s ile salili se,
şakasız bez §ale, ozbiljno; sana - söylüyorum ozbiljno li govorim şakayık
şakımak
ll bat. bozur (Paeonia) pevati, cvrkuvati, curlikati (o
pticama) şakır: - - (ili - şukur) onom. cvrkutanja ptica, pljustanja kise i sf.) yağmur - yağıyer kisa pljusti
şamata lı
şakırdamak 1. pucati, praskati; puckelali (o prslima); cvokolati (o zubima); lupali, pljeskati, udarati 2. cvrkutati (o pticama) şakırdatmak
ak. caus. od şakırdamak; parmaklarını - pucketati prstima; silah zveckati oruzjem (i fig.) şakırtı
puckentanje; prasak, zveckanje; klepetanje, kloparanje (nanulama); bardakların - sı zveckanje casa şakıt
(-tı)
zoo/. murinja, piskor (Mu-
raena helena) şaki
a razbojnik, odmetnik; hajduk
şakilik
odjednom,
izneneda,
iz-
ak. raseci, rascepiti; razdvojiti; razrili, raskopali
1. 2.ulizica, laskavac şaklabanlık
lakrdjas,
saljivcina
lakrdijastvo; - etmek lakr-
dijasiti şaklamak
praskati, prasnuti, pljeskati; cmakati, cmoknuti
lupali;
caus. od şaklamak; du- mljackati, pljeskati (prijelu); -pucketali bicem
şaklatmak
daklarını
şakrak 1. radostan, veseo, pun zivota 2. veseo, bucan; - sesler bucni glasovi şakrak kuşu
ll zoo/. zimovka (Pyrrhula
pyrrhula)
şalak (-ğı) nar.
lubence, zakrzljala lu-
benica şalgam
bat. repa (Brassica rapa)
şallak nar. nag, go, obnazen; - mallak go golcjicat, kao od majke rodjen 2. nebrizan u odevnju, aljkav, nemaran
el. prekidac, salter
barka, veliki camac
p salvare; - gibi sirok kao salvare (o pantalonama)
şama
u salvarama
a fitili (svece, parafina)
şamalı
s fitiljom
şamama 1.mirisljava dinja (Cucumis dadanim) o - gibi kao puz, nema ga pedalj od zemlje, prca, pusa
şaman
saman, carobnjak, vrac
şamandıra
1. mor. plovak 2. gorionik
şamanizm, şamanlık
samanizam
şamar samar, cuska, zausnica; atmak (vurmak ili yapıştırmak), -: ı basmak (o) samariti, zalepiti samar; - yemek dobi(ja)ti samare o -oğlanı zrtvovani jarac şamarlamak
ak. samarati, delili sa-
mare
şakraklık
veselost, razdraganosl
şakramak
v.
şakşak (-ğı) şakşakçı
şakımak
cegrtaljka, klepetala
ulagivac, ulizica
şakşakçılık
ulagivanje, dodvoravanje,
ulizivanje şakul
p 1. sirok sal (zenski) 2.tekst.
şalvarlı
şakketmek
kamçıyı
şal kaşjmir
şalvar
nebuha
şaklaban
düşey
ak. 1.ravnati viskom 2. fig. proveravati, kontrolisali
şalupa
p 1. arh. ucenik 2. segrst
şakkadak
a vertikalan; cf.
şakullemek
şalter
razbojnistvo, odmetnistvo
şakirt(-di)
şakuli
(-lü) a arh. visak;
şamata a buka; graja, larma; tutnjava, tresak; - etmek (ili koparmak) galartıiti, larmati; vikati, derali se o - teli srebrna nit, verak, sik
şamatacı galamdzija, larmad zija; kavgadzija, dzapalo
şamatalı bucan, ~uman, buran; - bir cadde bucna ulica
907
q1 '.. 1
·şam
baba
şam baba .1 . poslastica od testa 2. fig. los, oecdgovoran otac şamdan
ll p svecnjak
şamdancı izradjivac svecnjaka; prodavac svecnjaka Şam fıstığı
ll bat. pistacija, trislja (Pis-
tacia vera) ll koji obuhvata; obuhvatan, opsezan, prostran; - olmak obuhvatiti, obujmiti; şampanya
sampanjac prvak, sampion
şampiyona
tvo 2. v.
sp. 1. sampionat, prvens-
şampiyonluk
şampiyonluk şampuan
prvo mesto; prvenstvo
sampon
şan 1 a 1. slava, ugled; cas!; cuvenost, glasovitost; - hırsı eastoljublje; - kazanmak steCi ugled; /-ın/ - ındim olmak (ili - ına yakışmak) odgovarati cijem ugledu; - vermek proslavati se, poznjeti slavu 2. priroda, narav, cud 3~ fig. lazni sjaj, paradiranje, razmetanje şan2 ll pevanje; - derleri casevi pevanja; - öğretmeni ucitelj pevanja şangır: - - (ili - şungur) anam. zveckanja (stakla, posudja); ll cangr! şangırdamak
razbiti se s treskom (o
staklu posudi i si.) şangırdı
zveckanje, zveket (tanjira,
stakla) şanjan (lı)
şansız nar. 1.bez slave, neslavan, nepoznat 2. neugledan; neprivlacan
şanslı
şamil
şampiyon
şans 1. sreea; sudbina; povoljnost; /-al - gülrnek osmehnuti se kome (o s'reci} ·'ı var on ima srecu 2. sansa, izgled, mogucnost; - ını kaybetmet izgubiti svoju sansu
koji se preliva, s prelivima (o
boji, zvuku)
srecan, uspesan
şansölve kancelar, predsednik vlade (u Austriji i Nemackoj) şanssız
nesrecan, neuspesan nesreca, zia sreca, peh
şanssızlık
şantaj
ucena; /-al - yapmak ucenjivati,
iznudjivati şantajcı
ucenjiivac, iznudjivac
şantajcılık şantiye
ucenjivanje, iznudjivanje
1. gradiliste 2. brodogradiliste
şantör
pevac
şantöz
pevacica
şantung
tekst. Sanlung
şanzıman
v.
şanjman
şap 1 (-pı) a hem. stipsa o - gibi preslan, presoljen; - gibi donmak ( kalmak ili kesilmek) skameniti se, ukociti se (oz aprepescenja); - hastalığı (ili illeti) vet. sap, slinavka; - a oturmak biti u skripcu, naci se u procepu; /-1/- a sokmak dovesti u nepriliku; ne - ne şeker niti smrdi niti mirise şap2- - anam. ljubljenja; cmok! cmak! - - öpmek cmakati; çocuğu - - öpmeyin! ne cmacite dete!
şanjman
şap3 arhit. produzni malter (od gipsa, cementa, peska)
şanlı
stipse
şano
şapır; - - (ili - şupur) onom. cmakanja, mljackanja; - - öpüştürmek cmakati se
kuciste menjaca, kutija menjaca (automobila) 1. slavan, znamenit, glasovit 2. ugledan, cenjen, uvazavan O - şöhretli stati i aticajan
908
paz. scena
şaphane
a-p 1. s tipsana 2. majdan
şark
şapırdamak
cmakati, cmokati; mljac-
kati (pri jel u)
aljkavo, neuredno
şapşallık
şapırdatmak
ak. mljackati (za vreme
jela)
naurednost, aljkavost, ne-
marnost şar 1p arh. grad, ser
şapırtı
cmakanje, kanje, coktanje şapirograf
cmokanje;
mljac-
şapkacı
sesirdzija, klobucar sa sesirom (poklopcem, stitom,
kapicom) şapkalık
1. vesalica za sesire 2. pred soblje, trem; garderoba 3. (materijal) za sesire; - kumaş stof za sesire şaplak (-ğı)
şar2; - - v. şarıl şarıl şarabi
sapirograf
şapka ·1. ses ir, klobuk; - çıkarmak 1) skidati sesir (u znak pozdrava) 2) pej. ulizivati se; ulagivati se; - sını ters giyrnek naljutiti.se, razbesneti se 2. teh. poklopac, kapica; stil na lampi 3. zatvarac, zapon (visoke peci) 4. tip. kapica, cirkumfleks ("); 5. bot. kapica 6. mor. oblucje, jabuka zastave
şapkalı
şapşalca
zvonak samar, pljuska
şaplamak 1 ll lup ili, pljusnuti, odjeknuti; tokat şapladı pljusnuo je (odjeknuo je) sarnar şaplamak2 ak. malterisali (produznim malterom)
a boje crvenog vina
şarampoı1 proscTMa
palisada,
ograda
od
şarampoı2 prokop, jarak uz cestu şarap (-bı) a vino; - tortusu vinski sres, vinski kamen; - tortusu rengi tamnocrven, bordo; elma - ı jabukoaca; köpüklü - penusavo vino O - gibi kao odlezano vino (o stvarima koje starenjem sticu sve vecu vrednost); - tövbelisi trezvenjak şarapçı 1. vinar 2. ljubitelj vina, vindzija, vinopija şarapçılık
vinarstvo
şaraphane a-p 1. vinarija, fabrika vina 2. vinica, podrum za vino 3. vinara, vinarnica, mehana 4. vinotoka, bacva kaca şaraplık
podrum za vino, vinski podrum
şarapnel
voj. srapnel
şaplamak3 stipsati, kvasiti stipsanom vodom (tkaninu)
şarbon ll vet. bedrenica, prostrel, crni prist; ct. kara yanık
şaplatmak tresnuti, opalili, zaplepiti; tokat - opaliti sarnar
şarıl - - onom. iuborenja ; su - - akı yordu voda je tekla zuboreci
şaplı stipsan, sa stipsom şappadak odjednom, iznenada, neocekivano öğretmen - dershaneye girdi ucitelj je grunuo u ucionicu şaprak
(-ğı)
abajlija,
asa,
pokrivac
ispod sedla şapşal 1. neuredno odeven, nemaran, aljkav 2. pocepan, poderan şapşalak
darski
nar. neuredan, aljkav, mur-
şarıldamak zubor, zuborenje; kuljanje, sikljanje; derenin - sı zubor potoka şarj 1. el. punjenje; - etmek nap un ili (bateriju, akumulator) 2. tovar, tovarenje 3. fig. !erel, obaveza, breme 4. sp. napad, atak (u fudbalu) şarjör
voj. sarier
şark
a istok;
paratorluğu
selesi
ist.
cf. doğu; Şa.rk ImVizantijsko carstvo; - melstocno pitanje şarkadak
909
şarkı
onom. pada na ravnu povr8inu; pljas! plus! sljas! bup! şarkı 1. pesma; - söylemek pevati; tutturmak zapevati, stati pevati 2. melodija 3. /it. sarkija (narodna pesma) şarkıcı şarki
peva<:
a orijentalistika; cf.
doğu
bilimi şarkiyatçı
orijentalista; cf.
doğu
bilimci
şarklı 1 istocnjak, orijentalac, levantinac ll istocnjacki, levantinski şarklılık
istocnjastvo
şarküteri
kobaisicarnica, delikatesna radnja (s kobasicama, vir81ama, sudzucima, salarnama i sf.) şarlamak şartatan
v.
şarıldamak
sarlatan; varalica, protuva
şartatanca sarlatan~ki şartatanlık
sarlatanstvo
şart a uslov; neophodnost; cf. koşul; a bağlamak uciniti zavisnim, potciniti; bileşik zamanı v. - kipi; - cümlesi uslovna recenica; - eki gram. kondicionalni sufiks-ise; - etmek 1) postaviti uslov 2) zaklinjati se uzvikujuci "şart olsun" (v.); kipi gram. ondicional, uslovni nacin; koşmak (ili koymak) usloviti, postavljati uslove; - olmak postali neizbezno; olsun arh. neka me zena ostavi ako ne bude tako; - şurt tanımaz on ne priznaje nikakve obaveze; bu - la pod tim uslovom; hayat - ları zivotni uslovi; hava (iklim) - ları klimatski, vremenski uslovi; muayyen - lar altında pod odredjenim uslovima; şu - lar altında u toj situacija, pod tim uslovima şartlamak ak. re/. (o) prati najmanje tri puta (u skladu sa verskim pravilima) şartiandırıtma k
910
ak. usloviti, uslovljavati,
usıove
şartlanış usıovljavanje şartlanmak 1 . pass. od ugovor,sporazum; dogovor
şartlamak
2.
şartlaşmak s ile dogovoriti se, sporazumeti se, pogoditi se
a istocni;
şarkiyat (-tı)
şartlandırmak
postavljati
pass. od
şartlandırmak
şartlı 1. uslovan, uslovljen; dogovoran, sporazuman; ugovoran, kontratualan; ceza uslovna kazna; - refleks uslovni refleks; - salıverme jur. uslovno pustanje na slobodu 2. log. hipotelican sud 3. obavezan na pranje (verskim propisima) 4. zakfet (o suprugu) şartname A-p uslovi kupovine (prodaje, gradnje, arende); uslovi nadmetanja, licitacije; specifikacija şartsız bezuslovan; neuslovljen, bez ogradiivanja
. şaryo 1. teh. klizac, saonice; valjak (pisace masine) 2. voj. vozno postolje, me~ hanizam za pokretanje (nekih lovackih aviona) şasi 1. teh. sasija (automobila i si.) 2. foto kaseta 3. postolje (masine) 4. okvir. ram (radioaparata) şaşaa a 1. kaskos sjaj, pompa 2. arh. sijaj, sijanje
.şaşaalı
1. raskosan, velelepan 2. arh.
sjajan şaşakalmak dat. preneraziti se, zapanjiti se, zabezeknuti se şaşalamak
zbuniti se, smesti se, iz-
gubiti se şaşalatmak
caus. od
şaşalamak
şaşı
kos, ukosen; razrok, zrikav (o oku); - bakmak 1) biti razrok, gledati razroko 2) arg. imati samo jedan ispravan far (o aumobilu); - gözlü razrok (ö aumobilu); - gözlü razrok şaşılacak
vanredan
zadivljujuci, frapantan; iz-
şeamet
şaşılaşmak
biti razrok, gledati razroko;
skiliiti şaşılık
razrokostj med. sırabizam
şaşılmak pass.
od şaşmak
şaşırmak
1. ak. pogresiti; zastati, zapeti (u govoru); söyleyeceğini - ne znati vise sta treba reci; ne yapacağımızı şa şırdık nismo vise znali sta treba da radimo 2. ak. zalutati, zabasati; skrenuti s puta, zabludeti; pusulayı - izgubiti kompas; yolunu şaşırdı on je skrenuo sputa; on je zalutao 3. pomesti se, smesti se, izguqiti glavu izgubiti glavu şaşırtıcı 1. zbunjujuci, koji unosi pometnju 2. zapanjujuci, neverevatan şaşırtma 1. gl. im. şaşırtmak 2. presadijivanje, rasadjivanje
agr.
şaşırtmaca
brzalica, fraza teska za izgovor; teska zagonetka, igra strpljenja; skrivalica · · şaşırtmak
ak. 1 . zavesti; ·dovesti u zabludu; smesti, smutiti 2. obmanuti, zavariti (i voj.) 3. agr. presadjivati, rasadjivati şaşkaloz
agr. kosook, zrikav
şaşkın 1 zbunjen, smeten; zapanjen, zabezeknut, zaprepascen; osamucen; bir halde potpuno izgubJjen, obezglavjen; /-ı/ - a çevirmek potpuno zbuniti; izvesti iz strpljenja; - a dönmek izgubiti glavu, izgubiti se smesti se ll zijalo, blenta, bena, budala o şaşkınca
izgubljeno, zbunjeno, smu-
seno şaşkınlaşmak
zbuniti se, smesti se, iz-
gubiti glavu şaşkınlaştırmak
ak. zbuniti, smesti,
preneraziti
şat 1 mor. barka za prevoz lakseg tereta şat2
v. şad
şatafat
sjaj, raskos, luksuz
şatafatlı raskosan, suzan; ukrasen, blistav şathi
luk-
a arh. satirican i uvredljiv
şathiyat
ll satiricna i uvredljiva dela
şathiye /it. mentima satire şato
pompezan,
pesnicko delo sa elei nargivanja
şale
zamak, dvorac
şatranç
v. satranç
şavalak
nar. budala, bena, glupak
şavk
a nar. svetlost
· şavkımak razg. svelleti, sijati şavul
a nar. v.
şavullanmak şayak (-ğı)
şakul
v.
şakullenmek
tekst. sajak, seri:, ras
şayan p arh. dostojan, zasluzan, vre-dan cega; dikkate - vredan paznje; teessüfe - dostajan sazaljenja
şayet
p ako, ukoliko, u slucaju da
şayi (-i) 1.rasiren, opstepoznat (o dogadjaju vesti i si.) 2. zajednicki; - ·mülkiyet zajednicka svojina şayia
a glasina, govorkanje, rakla-
kazala
şaşkınlık 1 . zbunjenost, pometnja, smetenot, izgubljenost, smusenost 2. zevanje, blejanje; glupavost, nedotupavost şaşmak
cudjavati se, ne moci shvatiti; 2. ab/. (u odrecnom ili upitnom ob/iku) ne skrenuti, ne menjati pravac; benim saatim hiç şaş maz moj sat ne kasni ni minuti 3. ak. v. şaşırmak; yolunu :... skrenuti s puta, izgubiti put şaşmaz nepromenljiv; - değer nepromenjiva vrednost
(-ar) 1. dat. (za) cuditi se, is-
şayka şaz
sajka (ratni recni brod na vesla)
a arh. izuzetan;
şeamet
a los predznak, nesreca
911
şe b boy
şebboy
p bot. seboj (Cherianthus che-
iri)
şefik
a. v.
şefkat
şebek (-ği)
1. zool. pavijan (Papio parcarius) 2. lig. rui:an i drzak covek
neznost;
a 1.mreza (u raznim zna-
sevecen
şebeke
cenjima); demiryolu - si zeleznicka mreza; telsiz - si radio mreza; telefon si mreza puteva 2. fig. banda razbojnicka druzina 3. studentska karta (legitimacija) 4. rostilj şebih
(-li) a saosecanje, sazaljenje;
ct. sevecenlik
şefkatli
saoseeajan, srdacan; nezan
şefkatlilik
saose6ajnost,
p arh. rosa
ct.
sazaljivost;
srdacnost şefkatsiz nemilosrdan, besposledan; krut, zestok
bezoseeaja,
şefkatsizlik bezose6ajnost, dusnost; krutost, grubost
a slican
şebnem
şefkatli
bez-
şecaat
şefik 1. upravljanje, rukovodjenje, sefovaje; sefovstvo, rukovodstvo
şecere
şeftalip seftalija, breskva; -ağacı bot. breskva, praska (Prunus persica)
a hrabrost, odvaznost. srcanot; ct. yüreklilik a rodoslovlje, genealogija; pedigra (konja) şecereli
znamenit, slavan; pej. oz-
loglasen (-i) a hrabar, srcan, odvazan, smeo seadadi ogromani cvrst (o zdanju) şeci
şedde a tesdid (znak za udvojeni konsonant u arapskom pismu)
şeddeli
sa tesdidom (slovo)<> grub i nesposoban, pravi magarac şedit
a . v.
eşek
şiddetli
şefaat (-ti) a zauzimanje, zalaganje; fal - etmek zauzimati se zalagati se za koga
zastupnik,
zastitnik,
za-
govornik şeffaf
a providan, prozracan; cf. say-
dam şeffaflaşmak
postali prozracan, ppm-
videli se şeffaflaştırmak
vidnost
912
prozracnost,
v.
şah
şehadet
v.
şehbender
şahadetname
p. arh. konzul
şehbenderlik
zulstvo;
1.
konzulat
2.
kon-
ct. konsolosluk
şehevi
pohotan;
a. arh. culan, puten; pozudan,
ct. kosnül
şehir (-hri) i p grad - meclisi gradski savet, magistrat;
şef 1. şef; büro - i sef kancelarije; istasyon - i sef stanice; orkestra - i sef orkestra, dirigent 2. vodja, lider 3. glava, nacelnik - garson glavni konobar, sef sale
şefaatçi
şeh
pro-
şehirci
urbanista
şehireilik
urbanizam
şehirlerarası
medjugradski; - telefon medjugradski telefon şehirli
zitelj grada, gradjanin, varosain
şehirlileşrnek urbanizovati se; povarositi se, postali gradjanin; primili gradske obieaje şehirlileştirmek
caus.
od
şe-
hirlileşmek şehit a 1. is/. sehit, musliman koji je pao u borbi za veru; mucenik 2. poginuo u ratu, ubijen u borbi; - düşmek (ili olmak) umreti, pasti (za veru, uzvisene ideale i si.)
şekildeğişimeilik
şehitlik 1 . mucenicka smrt 2. groblje palih boraca, vojnicko groblje 3. spomenik izginulim ratnicima şehname
v.
v.
şehnişin
şahname
şahniş şahnişin
şehremaneti
p-a ist. gradska uprava, gradsko vece (lstanbula i Ankare) şehremini p-a ist. gradonacelnik, lordmer (lstanbula i Ankare); 2. Şehremini kvart u lstanbulu şehriye çorbası
rezanci, fida, pecivo za supu; supa s rezaneima
şekereilik industrija secera; trgovia se-
cerom şeker kamışı bot. secerna trska (Saccharum afficinarum)
şekerleme 1. gl. im. od şekeriemek 2. secerlema; bombana 3. fig. sanic, dremka (pre leganja); - kestirrnek (ili - ye varmak) zadremati, zakunjati şekeremeci secerlemdzija, bondzija; poslasticar şekeriemek
bom-
ak. zaseceriti, zasladiti
şekertenrnek
1. useceriti se (o slatku i
şekeriemek
şehvani
si.) 2. pass. od
şehvanlyet
şekerleşrnek 1. useceriti se 2. fig. postati lep (mio, ljubak)
a 1. culan, puten 2. pozudan, pohotljiv; vatren a 1. culnost, putenost 2. pohotljivost pozuda, sladostrasce şehvet
(-ti) a st rast, pohota, pozuda
şehvetli
strastan, pozudan, pohotan;
vatren şehvetperest
a-p sklon sladostrascu,
pohotljiv
(-kki) a arh. sumnja;
şekavet
a. arh. razbojistvo, banditizan;
hajducija şekel
şekerlik 1 . kutija za secer 2. pogodan za dobijanje secerna repa şeker pancarı
şehzade p carevic, princ, prestolonaslednik; - hocası ucitelj princeva şek
şekerli ı sa secerom, zaseceren, zasladjen, sladak; - kahve slatka kafa ll dijabeticar, seceras
izraelska novcanajedinica
şeker
p ı secer; - fabrikası secerana, fabrika secera; kesme - cecer u kockama; toz - secer u prahu 2. secerlema, bombona; slatkis, poslastica 3. (ili - hastalığı) secerna bolest, dijabetis ll mio, ljubak, drag; çok - im! dragi, mili! (obicno govere zen~); - bayramı is/. sekerbajram (trodevni praznik posle ramazana) şeker ağacı
bot secerna palma (Ho-
venia dulcis) şekerel
bombondzija; poslasticar
şekerel boyası
lacca americana)
bot. vinoboja (Phyto-
bot. secerna repa (Reta
vulgaris varrapa) şeker pare 1. seeer-para (vrsta slatke pite) 2. vrsta slatke kajsije şekerrenk (-gi) p 1. zuckast 2. zategnut, zahladneo (o odnosima); aramız nasi su odnosi zategnuti şekil (-kli) a 1. oblik, forma; nacin, vid; - ini almak dobiti kakav oblik; formirati se, obrazovati se; /-al - vermek dati oblik, uobliciti; - ve muhteva forma i sadrzina; ve şernail spoljasnji izgled, spoljasnjost 2. gram. oblik, forma; olumsuz - odrecni oblik; soru - i upitni oblik 3. slika, lik 4. geom. oblik 5. voj. formacija 6. sema; plan; dijagram şekil
bilimi biol. morfologija
şekilci
fi/. formalista
şekilcilik
v. biçimcilik
şekildeğişimeilik
til. transfermizarn
913
şekil değişimi şekil değişimi
şeklldeş
ll transformacija;
jednak po obliku, istog oblika
şekildeşlik
jednoobraznost,
uni-
formnost şekillendirmek
şekiilenrnek 1. uobliciti se, dobiti, oblik 2. formira li se obrazovati se
bezoblican, arnortan
şekilsizlik 1 . bezoblicnost, amorfnost 2. rugoba, nakaradnost, nakaznost
a oblikom, po obliku; po izgledu,
şeklen
naizgled şekli
a formalan; ct. biçimsel
şekva
a arh. zalba;
şekvacı şelale
zalilac
a vodopad, slap
şelek (-ği)
1. ziliotinja somljenogroga 2. teret koji se nosi na ledjima şelf
geog. sprud, plieak
şema
sema, plan; nacrt
şernail
a. 1. spoljni izgled 2. narav, cud
şematik
sematski, shematski
şempanze şems
simpanza (Pan troglodytes)
a arh. sunce
şemse
a ukras, sara u vidu sunca
şemsiye
a. 1. kisobran; suncobran 2.
bot. stil (cva!) şemsiyeci
prodavac kisobrana (sun-
cobrana) şemsiyeli
s kisobranom (suncobraom)
1. materijal za kisobran 2. mesto za drzanje kisobrana şemsiyelik
şen p veseo, radostan, srecan; - ve esen kalın! sve najbolje! (pri oprastanju); - şakrak (ili şatır) veoma veseo şenaat
914
şenelmek nar. 1. naseliti se, naseljavati se 2. razvijati se, rasti, napredevali (o biljci)
dat. ak. uobliciti, dati
kakav oblik
şekilsiz
şendere 1: furnir, tanka obloznica ~ düga (za burad, bacve)
a arh. gadost, podlost, niskost
şeneltmek ak. naseliti, naseljavati (nenaseljeno mesto)
şenlendirmek ak. 1. razveseliti, razonoditi, razgaliti, razvedriti 2. oziviti, ozivotvoriti şentenrnek 1. razveseliti se, razonoditi se, razgaliti se, razvedriti,. se 2. zivnuti, oziveti, zivahnuti şenlik veselost, veselje, radost; - yapmak praviti veselje, veseliti se senluciti; slaviti 2. festival; Nasredin Hoca - i Nasreddin Hodzin festival (u Aksehiru) 3. fig. radost O - görmemiş neodgojen, nevaspitan
şenlikli 1. nar. gusto naseljen, prenaseljen 2. zabavan şenliksiz
nar. nenaseljen
şer (-rri) a zlo, zlodelo 2. svaddja, rasprava <> - ine lanet! neka ga djavo nosi! daleko mu lepa kuca! (izrazavanje zelje da se nista nema sa los im covekom) şerait
a uslovi; okolnosti, prilike
şer'an
a po serijatu, sa aspekta serijata
şerare
a iskra, varnica
şerbet a 1. serbet; elma - i serbel od jabuke 2. rastvor; kireç - i krecno mleko, krecni rastver 3. farm. sirup; - gibi lepo (o vremenu) şerbetçi şerbetçi
prodavac serbeta, serbedzija otu bot. hmelj (Humulus lu-
pulus) şerbetlemek dat. 1. vracati, bajati (protiv ujeda zmije, bolesti) 2. agr. dodavati biljci tecno djubre (za poboljsanje rodnosti)
şetiant şerbetlenmek
pass. od şerbeliemek
şerbetli
1. sa serbetom 2. imun na zmijsi ujed 3. fig. s losim navikama, sklon loseriı, yalana - sklon lazi 4. fig. neosetljiv, debele koze, debelokozac; olmak biti neosetljiv, imati djon-obraz şerbetlik
şergil
nar. a nedaca
şerh
a tumacenje, objasjenje, komantar; - etmek tumaciti, komentarisati; şerha a arh. 1. komad; - - na komade
2. rana şeriat a is/. serijat, islamsko pravo, islamsko versko ucenje
materijal za serbet
serç (-ci) anat cmar; zadnjica
şeriatçı
şeref
tumac serijata; pristalica se-
rijata
cast, dostojanstvo; pocast, posta; slava, ugled, polozaj cf. onur; - (in) e 1) u cast koga 2) za cije zdravlje, u cije zdravlje; - inizel ziveli! u vase zdravlje! (prilikom kucanja); /-al - bağışlamak (ili - bahş etmek) ukazati cas!, pokloniti poznju; bulmak biti pocastvovan; /-dan/ - duymak smatrati za cas!, imati cast; /-ın/ - ine içmek piti u cast cega; - kazanmak steci ugled (polozaj); - kıtası voj. pocasna jedinica; - konuğu poeasni gost; - Joeası pocasna loza; - meselesi pitanje casti; sözü casna rec; - turu sp. poeasni krug; - üyesi pocasni clan; ~ vermek pocastvovati, ukazati kome cast (pocastvovati, ukazati kome cast (posetom i si.); - yeri pocasno mesto; bu sizin inize mÜtenasip değil to ne odgovara vasem ugledu
santimetar, trakasli metar; daktilo - i traka za pisacu masinu; film - i filmska traka; fişek :- i mitraljeski redenik; mücerrit - izolaciona traka 2. (ili sırma - ) sirit, galun, gajtan 3. anat. tetiva, zila; ses - leri glasne zice, glasnice 4. zool. pantljicara (Taenia) 5. dugacak put; sahil- i priobalni) put
şerefe a serefa (bal kon na minaretu (sa kojeg mujezin poziva vernike na molitvu)
gajtan)
şerefiye
a porez na visak (po rast)
vred~
no st i şereflendirmek ak. postovati, ceniti, uvazavati; ukazivati cast; ziyaretinizle bizi şereflendiriniz ucinili ste nam cas! svojom posetom
şereffenrnek
biti pocastvovan (pos-
tovan, uvazavan) şerefli
1. castan, cestit; ugledan 2. uvazen, vredan, razvijen (o mestu, gradu) şerefsiz
necastan, bez casti; bez ugleda; nedostojan postovanja şerefsizlik
necasnost, nepostenje
şerif1 a 1. castan, cestit pasten 2. svet (i); neprikosnoven 3. koji vodi poreklo od Muhameda şerif2 serif (u Engleskoj i SAD) şerik
(-ki) a arh. 1. ortak 2. drug
şerir a 1. nitkov, nevaljalac, hulja 2. smutljivac, spletkaros şerirlik
nitkovluk, nevaljalstvo
şerit
şeritiemek
ak. prisi (va) ti sirit (galun,
şeritli ukrasen siritom (gajtanom) p. sest: pet (polozaj kocki u igri tavle) şeşichar
şeş
p sest:cetiri (polozaj kocki u
tav li) şeşhane
şeşidü
v.
şişane
p. sest: dva (polozaj kocki u
tav li) şeşyek
sest: jedan (kocke u tavli)
şetaret
a arh. radost, vesalje
şetaretli
şetim
veseo, radostan
(-tmi) a arh. grdnja, psovka
şetlant (-dı)
tekst.
şetıand
915
şev
şev p ı nagib, padina, nizordica ll nagnut, kos şevk1 a silna zelja, revnost, odusevljenje 2. radost, zanos, ushicenje; - e gelmek pasti u zanus - e getirmek oziviti poveeati zelju
şevk2
(-ki) a trn, bodlja
şevket (-ti) velicina, preuzvisenost, blagorodnost (epiteli sultana) şevketli
(pre)
uzvisen,
velicanstven
blagorodan şevkli
koji zudi za Cim; usrdan, rev-
nostan şevval (-li) a seval (deseti mesec meseceve godine)
şey 1. stvar (u raznim znacenjima); predmet; cf. nesne tembellik kötü bir şeydir lenjost je losa stvar 2. umetnuta rec, postapalica ovaj ... ka ko se zove .... demisiniz, otelde.. jeste li u, kako se zove... hotelu?- satın alacağım üzüm •.. kupicu, ovaj .... grozdja O bir (ler) 1. nesto 2. nista (u odrecnom obliku predikata) bir - istemiyorum nista ne zelim; bir - değil! nista! nema na cemu! (odgovor na zahvaljivanje); bir - yerine saymamak ne obracati pa.Znju, ne hajiti; çok - ! cudno! zar je to moguce! öyle olur mu? zar je moguce tako nesto? şeyh a isi, 1 . staresina tekije; prvak derviskog reda; Nakşibendi - şejh Nakşibendijskog reda 2. seik, poglavar arapskog plemena
şeyhlik
seikat
şeyhülislam a sejhulislam, vrhovni verski poglavar u Osmanskom carstvu (imao udela i u svetovnim poslovima) şeytan
a 1. djavo, vrag, satana 2. fig. nestasno dete, vragolan, obesenjak 3. salana, zao covek 4. fig. prepredan covek, prevejanac O - akıntısı "djavolska struja" (jaka struja u evropskom delu Bosfora iz-
916
medju Arnautkeja i Bebeka); - aldatmak 1) podleci djavolu, sagresiti 2) polucirati, imati poluciju; -ın alt ayağı (ili - ın art ayağı) nestasko, vragolan; - ın ayağını kırmak 1) savladati se, uzdr2ati se (u gnevu i si.) 2) astaviti (davno) zapoceti posao; - azapta gerek tako mu i trebal to je i zasluzio! - ın bacağını kırmak v. - ın ayağını kırmak; - ları başına topanmak (ili tepesine çıkmak) razbesneti se, pomamiti se; - bezi teks!. velur, velvet; boku 1) bot. vitina (Ferula assa foetida) 2) farm. asa, lekovita smola; - a çarık giydirmek v. - a külahı ters giydirmek: - çarmıhı mor. jakovljeve lestve; - çarpmış keçi avrusu gibi titrernek drhtati kao prut, umirati od straha; - çarşısı 1) prodavnica igracaka 2) zlobno srce; - çekici zivahno dete, nestasko, vragolan; - diyor ki jasam u iskusenju, tera me djavo (da nesto lose uradim); !-ıl - dürtmek nepromisljeno postupiti, lose uciniti; - dürttü beni djavo me zaveo, vrag me naterao; eşeğe ters bindirrnek (ili şişeye sokmak) v. - a külahı ters giydirmek; - geçmiş gibi kao da je djava prosao (govori se kada odjednom nastane muk za vreme razgovora); - gibi vrlo bistar i lukav; görsün yüzünü neka ga djavo nosi! - ın işi yok samo zbog losi srece, cisto losa sreca; - ın kıç bacağı v. - ın alt ayağı; şeytan kuağına kurşun! da ne cuje zlo! da kucnem u drvo! - a külahı ters giydirmek biti premazan svim bojama, - a parmak ısırtmak uciniti nesto ruzno; - ın süt kardeşi lupez, hulja; !-dal şeytan tüyü olmak biti privlacan, zanosan; - a uymak vragu dusu zapisati, podleci iskusenju; - ın yattığı yeri bilmek biti veoma lukav, znati gde djavo lezi şeytan arabası paperjasto seme nekih biljaka (noseno vetrom) şeytanca djavolski, vraski; fig. vraski, zestoko, valjano şeytanet
v.
şeytanlık
şırıltı şeytani
v.
şımartmak
şeytanca
şeytan kuşu zoo/. slepi mis bezrepi (Noctulins altiyolans)
şeytanlık 1. djavolija, vragolija, nestasluk 2. fig. lukavstvo, prepredenost
şeytan örümceği
treperenje vazduha
(iznad vrelog Ila) şeytan saçı
batviiina kosa (Cuscuta)
şeytan şalgamı bot divlja tikva, debeljaca (Bryonia diocia) şeytan
tersi v.
şeytan tırnağı
şezlong
şeytan
boku
sezlong, dugacka stolica za le-
şık 1 1. ukusno odeven, otmen 2. fig. umesan, valjan
elegantan;
şık2 (-kı) a alternativa, gucnost; cf. seçenek
izbor, mo-
- - onom. zveckanja meta/nog novca; ceplerim - - para dolu puni su mi dzepovi zveckavim novcem O - - oynamak 1) poigravati, skautati (o satu koji zvoni i si.) 2. biti ushicen, beskrajno se radovati şıkırdamak zveckati (o metalnam novcu) 2. nar. svetleti, blestati; svetlucati
ak. zveckati novcima
zveckanje (metalnog novca)
şıklaşmak
postali elegantan
şıklık
dobar ukus, elegancija, smisao za lepo odevanje şıldır; şıllık
- - zivahno sjajno (o oku)
nafrakana (zena)
şımarık
razmazen, napusten (o detetu)
şımarıkça
razmazeno
şımarıklık
razmazenost, napustenost
şımarmak
poslusan
napustiti
şıngıl
grodic, sitan grozd
şıngır;
- - onom. zveckanja
şıngırdamak
şıngırtı
zveckati
zveket, zveckanje
şıp 1 onom. kapljanja: - - kap!- kap! ll iznenada, neocekivano o - diye 1 ) iznenada 2) odmah şıpıdık (ğı)pantofne,
papuce
şıpır - - kapljuci, cureci; alnımdan - ter damlıyordu niz celo su mi curile graske znoja şıpırtı
brizganje,
sikljanje,
prstanje,
prskanje
şıkır;
şıkırtı
razmaziti,
şıpın işi arg. na "brzaka", na brzu ruku (napravljen, uradjen)
zanoktica
zanje
şıkırdatmak
ak.
(dete)
razmaziti se, postali ne-
şıpka
mor. protivtorpena mreza
şıppadak şıpsevdi
odjednom, iznenada
zaljubljiv, zalubljive prirode
şıpsevdilik
zaljubljivost
şıpşıp V. Şlpldlk
şıra
p. sira, slatko (neprovrelo) vino 2. sok od voca; elma - sı jabukov sok 3. arg. procedjen opijum şıracı
prodavac sire
şırak onom. ostrog zvuka: bum! tras. tres! pljas! krc!
şırakkadak
iznenada, neocekivano
şıralı
socan (i fig.)
şırap
onom. pucketanja bica
şırfıntı
zena niskog nivoa, banaina
zena şırııdamak
- - zuboreci, sa zuboram
(teci) şırıl; şırıltı
- - zuboriti, romoriti zuboronje, romorenje, lakö pljus-
kanje
917
şırıilga
şırınga 1. spric 2. irigator (posuda za ispiranje); kilistir; - yapmak spricati şıriağın
şırıama 1. .Zuborenje 2. sistanje (gasa ili tecnosti pri isticanju)
şiar a 1. osobei znak, osobeost 2. lozinka, parola; deviza
şiddet
a 1. jacina, si la, itenzitet; - e pribegavati sili; - tedbirine başvurmak pribeCi represivnim merama 2. brzina 3. opakost, surovost, grubost; göstermek grubo se ponosati 4. zestina, vatra, .Zar; - le 1) snazno, energicno 2) surovo, grubo 3) zestoko, vatreno başvurmak
ak.
pojacavati;
za-
ostravati, poostravati şiddetleornek jacati, pojacavati se (o vetru), jacati; zaostravati se, poostravati se
şiddetli 1. snazan, silan 2. brz. 3. surov, zestok; svirep, okrutan; - kış surova zima şit
nar.
1. caura pamuka 2. grozdjana
komina şifa a odravljenje, iscelenje, oporavak; - bulmak ozdraviti, oporaviti se; - lar olsun! na zdravlje! (govori se pri uzimanju leka ili kijanju); - verici lekovit; - vermek O - yı bumak (ili kapmak) 1) razbolet se, oboleti 2) imati neprijatnosti şifahen
a usmeno
şitahi a usmen; - anane usmena tradicija; - imtihan usmeni ispit; - nota dip/. usmena nota şitalı
lekovit; - kaynaklar lekoviti izvori; - otlar lekovite trave
918
şitasız
neizleciv; - hastalık neizleciva
bolesi ocistiti pamuk od se-
mena şifon
tekst. sifon
şitaniyer
a siizam
şidetlendirmek
neizleciv; - hastılık neizleciva
şiflemek ak. dijal.
1. zuboriti 2. sistali
şıvgın nar. 1. grancica, mladica izdanak 2. olugna kisa Şia
zdravlje
bolesi
narsusamova ulje
şırlamak
şifalık şifasız
sifonjer, garderoba
şifre
sifra; - yi açmak desifrovati; kljuc za sifre; - çözmek v. açmak; - etmek (za) sifrovati, ll sifrirati; kalemi sifrantsko odeljenje; - kapamak V. -etmek anahtarı
şifreci
ll
sitranı
şifrelemek
sifrovati, sifrirati
şifreli 1.(za) sifnovan, napisan u sitrama (o pispu, telegram u i si.)
2. se sifrom, koji ima sifru; - kilit katanac sa sitrom (brojevima) şii
a ı siit ll siitski
şiir a poezija; pesma; - dizrnek (ili iş lemek) sastavljati stihove, mmpisati mpesme; -gibi veoma prijatan, vrlo lep; -söylemek recitovati pesme, govoriti stihove; epik - epska poezija; lirik - lerska poezija; romantik - romanticarska poezija şiiirsel şikar
pesnicki, poetski
p 1. lov 2. ulov, plen, trofej
şikayet
(ll) a
ll jadikovanje, jadanje; te bulunmak ll zaliti se, podneti zalbu; /-1 ,-dan/ - etmek zaliti se, jadikovati, jaditi se, kakavati; - e gelmek podneti zalbu; - hakkı pravo na .Zalbu; - i incelemek razmotriti zalbu; - i reddetmek odbiti zalbu
jur. zalba, prigovor, i:ahtev; -
şikayetçi 1 zalilac, tuzilac ll koji se jada (jadikuje, kuka); /-dan/ - olmak .Zaliti se na koga
şirket
şikayetname
a-p (pismena) zalba
şike
sp .dogovor, namestanje, leziranje (meca. utakmice);- yapmak lazirati şikeii sp.
namesten, lazeran (o mecu,
utakmici) şikemperver
p sladokusac, gurman
şikeste p arh. .1. razbijen, slomljen 2. lig. tuzan, razocaran şile
bot. v. mercan köşk
Şilebezi şilep
ll tekst. vrsta pamucne tkanine
ll mor. slep, tegljenje
şilin 1. siling (austrijska novcana jedinica) 2. siling (dvadeseti dea brtenske funte) şilt
stit, plaketa
şilte
1.siljte, dusecic za sedenje 2.
madrac (-li) a sever;. ct. kuzey; - kutbu sevemi pol; - yıldızı astr. polama zvezda şimal
şimali
a sevemi
şimdi
sada, ovog easa; samo sto ... ; ye değin dosad, do sadaa; -gitti samo sto je otisao; - ye kadar V. - ye değin; ye kadarki dosadasnji şimdilik
ll bas sada, sama sto; odmah
şimdiden
od sada, od ovog trenutka; tezi yok odmah, iz ovih stopa, smesta şimdiki sadasnji, danasnji, savremen; - ler sadasnja omladina, nova generacija; - zaman gram. sadasnje vreme, prezent 'şimdilik za sada, za prvi mah; u ovoj situciji; za neko vreme, privremeno; - Al· laha ısmarladık za sada je dovoljno toliko şimenditer
1. zereznieka pruga 2. vaz; ct. tren; yeraltı - i podzemna zeleznica, metro şimendiferci
zeleznicar
şimiotropizm
hem. hemotropizam
şimşek (-ği) 1. munja; - çakıyor ll seva; - gibi poput munje, munjevito; 2.fig. blesak O - çakmadan gök gürlemez posl. bez sevanja ne grmi; nema dima bez vatre şimşeklernek
sevati, sevnuti, sinuti
şimşekli svetlucav, sjaktav, treperav; fener mor. signalna vatra (na mahove şimşir
bot.
simsir
(Buxus
sem-
pervirens) şinanay ı uvz. cudesno! necuveno! divota! (za iskazivanje radosti, zadovojlstva, srece) ll ukrasen, isaran (o tkanini i si.) lll arg. nema nista, nestalo; svorc! şinik (-ği) sinik, merica, bucuk (stara mera za zito razlicite zapremine, najcesce od 8. kilograma) şiniklemek
şintoizm
ak. meriti sinikom
rel. sintoizam
şup zoo/. vrsta jesetre- (Acipenser nudiventris şipşa~
odmah, smesta, momentalno
şipşakçı
ulicini fotograf (za brze fog-
rafije) şipşaklamak şipşirin
ak. brzo se setiti
veoma prijatan, veoma mio,
premio şiraze p 1. tip. kapital 2. tig. red, ravnoteza; -den çıkmak izaci iz ravnoteze; sinden çıkmak izaci iz normale, poremetiti se (o poslu i si.) şirden
p
anat. siriste (dea zeluca kod
prezivara) şirin
p prijatan; mio, ljubak, simpatican;
şirinlik şirit
şirk
v.
ljupkost, umiljatost; drazest
şerit
(-ki) a arh. mnogobostvo, po-
liteizam şirket ll a drustvo, kompanija; anomim - anonimno drustvo; sigorta - 'ı osiguravajuce drustvo;
919
şirpençe şirpençe
p ll med. crni prist, poganac
şirret
(-ti) a 1 nedruzevan, nedruzeljubiv, nedrustven; svadljiv ll svadljivac, inadzija şirretlik
nedruzevnost, ruzeljubivost; svadljivost şiryan
a anat. arterija; ct. atardamar
şiryani şist
ned-
a aterijski
(-ti) min. skriljac
şistli
skriljast, lisnast
şiş 1 1 ll naduven, natecen, podbuo; gözler podbule oci ll oteklina şiş2 1. razanj; - kebab kul. raznjic, cevap sa raznja; saslik 2. pleteca igla, igla za pletenje 3. mac za probadanje
şişe 1 ll boca,staklenica; bir - şarap boca vina; Layden - si Lajdenska boca 2. staklo za petrolejsku lampu 3. med. kupica; - çekmek (ili vurmak) ll staviti kupicu şişe2 nar. uzana daska (izmedu tavamskin dasaka (za pokrivanje praznine) şişebağazı şişeci
ll grlic boce
llprodavac boca
şimşek (-gi) nar. dviska, dvizac (dvogodisnje jagnje) şişelemek
ll puniti (boce)
şişinmek
nar. 1. praviti se vazan, dizali nos 2. biti ljut, obesiti lice şişirilmek
ll pass. od şişimek
şişirme
ll 1. naduvanje, punjenje (vazduhom, gasom) 2. fig. preterivanje, naduvanje, preuvelicavanje şişirmece
povrsan, nemran, fuserski
(rad, posao) şişirmek
ll ak. 1. naduvati, puniti (vazduhom, gasom); lastiği - napumpati gumu 2. fig. preterivati, preuvelicati, naduvati 3. fig. osljariti, nemarno uradili (posao) 4. podbadati, izazivati, provocirati
920
şişirtmek caus.
od şişirmek
şişkin
naduven,·natekao, podbuo; nabrekao, pun ll prepun şişkinlik 1. nateklost, nabubrelost; nabreklost; ll oteklina, kvrga, guka 2. pritisak, naduvenost (u stomaku) şişko
salj. debeo, trbusas, ugojen
şişlemek ak. 1.staviti na razanj 2. arg.proburaziti nozem (bodezom) şişlenmek
şislik
pass. od
şişlemek
1 . otecenost,
nateklost, podbulost, nabreklost 2. pogodan za razanj; et meso za razanj şişman
pun,debeo, ll gojazan, ugojen
şişmanca
nagojen, punacak
şişmanlamak,
şişmanlaşmak
ugojiti
se, udebljati se şişmanlatmak
şişmanlık
ak. ugojiti; utoviti
gojaznost, debljina
şişmek (-er) ll 1. oteci, oticati; nabubreti 2. prejesti se 3. tig. umoriti se, posustati 4. nadimati se, naduvtati se (od previse jela) 5.arg. obrukati se, osramotiti se 6. hvaliti se, duvati se şişt
lluzv. hej!
şita
ll a arh. zima; ct.
kış
şive p 1.izgovor; akcent; ct. söylem; si bozuk on ima los izgovor 2. govor; Istanbul - si istanbulski govor 3. v. işve
şiveli
izvestacen, usiljen, neprirodan
şivesiz 1. s losim izgovorom, s akcentom 2. prirodan , neizvestacen
şivesizlik
los izgovor
şizofren
sizofrenicar
şizofreni
sizofrenija
şofben
ll bojler
şoför sofer, vozac; - yardımcısı pomocnik sofera
şuhluk
şoförlük vozacko zanimanje; - yapmak raditi kao sofer şok psih. !1 sok; - a girmek ll sokiirati se; - tedavisi sokkirati şoke;
- etmek sokirati; - olmak so-
kirati se şokola
napitak od cokolade, secera im-
leka şom nesre6a, zlosreca; (vesnik) nesrece, zloslutnik şopar
ağızlı
prorok
arg. klinac, klinja, derle
şorlamak
v.
şarıldamak
şorolop lonom. halapljivog gutanja; ll arg. izmisljotina, prevara laz şort şorts,
şose
sorc kratke pantalone
ll cesta, drum; makadam
şoset
(-ti) kratka carapa, sokna
şoson ll gornja cipela, kaljaca şov
ll sou, predstava
şoven
sovinista
şovenlik
sevinizam
ŞOVenist
ll 1 V.
ŞOVen
ll SOVinisticki
şovenizm 1. şovenlik
şöhret ll a slava, ugled, glasovitost; ün; /-la/ - almak proslaviti se cime; - bulmak (ili kazanmak) steci slavu, postati poznat; - salmak biti slavan, steci glas, proneti slavu - i dünyayı tutmak biti veoma poznat şöhretli
ll slavan, ll znamenit, glasovit
şöhretsiz
bez slave, neslavan
şölen
ll gozba, pir; banket, prijem; zabava; - çekmek prirediti gozbu şömine
karnin
şömizye şövale
kosuljica zenska
slirl
şövalye
ll ist. vitez, riter;
şövalyelik
vitestvo; fig. ll iron.
şöyle tako, slicno tome; na taj nacin; bir 1) povrsno, nehajno, na brzu ruku 2) maJo; - bir bakmak 1) letimicno pogledati, baciti pogled 2) odmeriti koga pogledom; bir göz gezdirmek baciti Jetimican pogled, letimice pregledati (prelistavajuci knjigu); - böyle 1) osrednje, poprilicno; i tako i tako, ni dobro ni lose 2) oko, priblizno, circa; - dursun (sa infinitivom) ne samo ... nego i; umesto da ... ; azarlamak - dursun, onu övmelisiniz umesto da ga grdite, trebu da ga hlalite; gelmek - dursun, telgraf da çekmedi ne samo da nije dosao, nije ni telegraf poslao; - ki tako da, tolika da; i tako, eto; geçen gece çok çalıştım, ll - ki sabaha karşı bittim prosle noci sam mnogo radio tako da sam pred jutro posustao şöylece
tako, na taj nacin
şöylesine
tako mnogo, jako
şu (-nu) taj;- na bak vidi ti njega!- bu ovi i oni, neki; s koca i konopca; - bu karışırsa iş yürümez ako se svako mesa posao nece ici; - ndan, bundan o ovome i onome, o svemu i svacemu O - dur budur diyecek yok protiv toga nema sta da se kaze; - su busu var kod njega je sve moguce; - nu bunu bilmernek ne slusati prigovore - nun şurası odmah tu, u bmizini, nedalko; - nun şurasında za kratko vreme, u trenutku, za tren, smesta; - var ki samo, ali (kao uvod u primedbu) şua
a arh. zrak; ct.
ışın;
-
neşretmek
zraciti şubat
ll februar
şube a 1. odeljenje, odsek, - amiri nacelnik odeljenja; askerlik - si vojni odsek 2. filijala; sekcija 3. grana; struka 4. biol. razred, klasa (zivotinja, biljaka) 5. ll odeljenje (skolsko)
şufa a arh. prekupljivanje; kupovina (na veliko); - hakkı pravo na prekupljivanje şuh
p koketna, slobodna (o zeni
şuhluk
koketerija, ka6ipernost
921
şule
şule a 1. plamen 2. blesak, zracak (i fig.); ümit - si zracak nade şunca
toliko; cf.
şu
şunda
fok. od şu; - bunda kod svakog
kadar
şundan
abi. od şu; - bundan kopoeavrljati, procaskati, popricati
nuşmak şunu
l:ı
ll ak. od
şunun
şu
ll gen. od
şu
şura
li:
to mesto; - larda tamo, tuda; - m ağrıyor tu me boli; - nın havası tamosnja klima, klima tog mesta şura
ll a savet, vece; devlet -
sı
drzav-
ni savet şuracık;
- ta bas tu; onu lll - ta gördüm bas tu sam ga video şurada
tu, u blizini
şuradan şuralı
odatle; - burdan odasvud
ovdasnji;
buralı
-
iz saznih
m es ta şurası to mesto; mi se nije svidelo ŞOrayıdevlet
nı beğenmedim
tu
ll drzavni savet; cf. Da-
nıştay
şut ll sp. sut; ll - çekmek sutirati. sutnuti (loptu) şuter
ll sp. ll suter, bombarder.
şuur
a ll svet, saznanje; razum; cf. bi-
linç şuur altı
ll 1 podsvet ll podsvestan; cf.
altı
şuurlu
ll svestan, razuman; cf. bilinçli
şuurluluk
ll svenost, razboritost, pro-
misljenost şuursuz
nesvestan ll nerazborit; cf. bi-
linçsiz
şükran
922
şümul (-lü) a obuhvatanje, ukljucivahje; sfera, podrucje; /-a6 - ü olmak ukljucivati, obuhvatati, sadr:lavati 2. ll log. obim, opseg shvatanja; cf. kapsama şümullendirmek ak. ll rasprostraniti, prosiriti, rasiriti (uticaj, obim i si.)
şümullü koji obuhvata, ukljucuje; sveobuhvatan, obiman, opsezan şüphe a sümnja, podozrenje; nedoumica; - den arı olmak biti !isen svake sumnje; - bırakmamak ne ostavljati mesto sumnji; - ye düşmek poceti sumnjati, podozrevati; /-dan/ - etmek sumnjati u podozrevati; - götürmek ll izazivati sumnju; - götürmez nesumnjiv, neosporan, nepobitan; - kurdu crv sumnje, zebnja, strahovanje; - mi var (ili - yok) nema sumnje, ne moze b ili drukcija
şüpheci
skeptik; cf. septik
nesvesnost; cf. bilinçsizlik
a zahvalnost
skepticizam
şüphelendirmek ak. izazivati sumnju, davati povod za sumju şüphelenmek
ll abi. sumnjati,
po-
dozrevati şüpheli 1. sumnjiv, neizvestan; nepouzdan 2. sumnjicav, podozriv, nepoverljiv; - bakışlar podozriv pogledi; bir adam podozriv covek; -gelmek cinili se sumnjivim; - olmak biti sumnjiv (osumnjicen) şüphesiz 1 nesumnjiv, neosporan ll bez sumnje, svakako, naravno, razume se şüphesizlik
şüreka
şuursuzluk
1. ose6ati zahvalnost
şükür (-krü) a zahvalnost; - ünü bilmek biti zahvalan; - ler olsun! hvala! zahvaljujem! Allaha - ! bogu hvala!
şüphecilik
·. şurup (-bu) a 1. sirup, sok 2. med. sirup; öksürük - u sirup za kasalj
bilinç
şükretmek ı dat.
2. zahvaljivati bogu
şüyu
licitete
izvesnost, pouzdanost
a ortaci
a publicitet; - buhnak dobiti pub-
ta1 v. da ta2, ta cestica kojom se potencira vremenska ili prostorna uda/jenost; do, sve do, cak, cak qo; od, sve od, jos od; oraya giHi otisao je cak tamo; - sabaha kadar kaldı ostao je sve do jutra o - kendisi on licno, on sam; - ki tako da, da, zato da; yavaş konuşuyorum ta ki herkes anlasın govorim polako da svi razumenju taaccüp (-bü) a iznenadjenje, zaprepascenje, cudjenje; divlejenje, obozavanje; - etmek iznenaditi se, cuditi se; diviti se, obozavati taaddüt (-du) a umnozavanje, mnozenje, povecavanje; taaffün a smrad,vonj, zaudaranje, zadah, truljenje; - etmek smrdeti, zaudarati, vonjati; usmrdeti se; truliti, gnjileti cf. kokuşmak; taahhüdat (-ti) a 1. pt. od taahhüt 2. obveznice, priznanice; obecanja 3. pogodbe, ugovori; dostave, isporuke taahhüt (-dü) a 1. obaveza; obecanje 2. ugovor, sporazum; /-1/ - etmek preduzeti; primali obavezu, predati se (necemu), obavezivati se;- senedi ugovor taahhütlü 1 arg. precizan revolver ll preporucen (postanska posiljka); cf. bağıtlı
taammüm a rasprostiranje, sirenje; etmek rasprostirati se, sirili se, postali opsti, postali zajednicki, poprimiti opsti karakter; cf. yayılmak taammüt (-dü) a 1. namera 2. jur. predumisljaj taannüt (-dü) a tvrdoglavost, svojeglavost, jogunstvo, upornost; odupiranje, protivljenje, suprostavljanje; - etmek ina'tili se, joguniti se, biti samovoljan, biti svojeglav; biti uporan, ostajati pri svoma; odopirati se, protivise, davati otpor taarruz a 1. voj. napad; juris, udar; cf. - a geçmek krenuti u napad, - a uğramak biti napadnut 2. nametanje, dosadjivanje, gnjavljenje; - etmek 1) voj. napadati 2) nametali se, dosadjivati, gnjaviti (koga) saldırı;
taassup (-bu) a opsednutost, strast; zaslepljenost; fanatizam; cf. bağnazlık; taayyün a pojavljivanje, pojava, manifestacija; razbistravanje, rasvetljavanje, razjasnjavanje; otkrivanje, pokazivanje; etmek pojaviti se, manifstovati se; razbistriti se, razjasniti se; pokazati se; cf. belirmek tayyüş a zivot, zivljenje, postojanja; etmek ziveti, postojati, biti
taba 1 boja duvana ll braon-zut
taahütname a-p ugovor, pismena obaveza
tabaat (-tı) a stampanje, stamparstvo, izdavastvo; cf. basımcılık
taalluk (-ku) a. odnos, veza; dodir; cf. ilgi /-al - etmek odnositi se na, biti u vezi sa, ticati se koga; dodirivati sto; cf. ilgili bulunmak
tababet (-ti) a 1. medicina, lekarstvo 2. lekarska praksa, lekarski poziv ta bak1 (-ğı) a 1. tanjir, tanjiric, tacna;
taallukat (-tı) a arh. rodbina, rodjaci, bliznji, srodnica taam a hrana, jelo, obrok; - etmek jesti, doruckovati, rucati, uzinati taamüden a jur. s predumisljajem, namerno
sud, zdela, cinija; kül - 1 pepeljara 2. porcija, 3. dijial. list (papira) O - gibi ravan, pljosnat tabak2 (-ğı) a. stvaljac, kozar;. tabaka 1 a 1.sloj, naslaga; cf. kat 2. list (papira) 3. tabak, arak 4. katgorija, sloj, klasa
923
tabaka tabaka 2 tabakera, kutija za cigarete tabakalaşma
tabakalı
geol. stratifikacija
geol. stratifikovan
tabakhane a-p tabakana, stavionica tabaklama stavljenje tabaklamak staviti; tabaklanmak 1.staviti se 2. pass. od tabaklamak
tabaklı k 1 1.stvaljenje 2. kazarski zanat;
tabaklık 2 polica za tanjire, drzac za tanjire
nesigurnost, nestalnost;. neosnovanost 2. malodusnost, plasljivost, kukavicluk tabanvay: - la gitmek ici peske tabasbus a laskanje, ulagivanje, ulizivanje, dodvoravanje; - ct. yaltaklık; /-al - etmek laskati, ulagivati se, ulizivati se, dodvoravati se; tabela 1. tabela, tablica, tabla; spisak 2. firma, !1atpi:; 3. tabela, grafikon, dijagram 4. skolski jelovnik ispisan na tablici 5. temperaturna lista (na boles nickarn krevetu) tabelacı
taban 1. taban, stopalo 2. djon 3. dno, pod, tlo, osnova, baza, podnozje 4. mat. osnova, baza, osnovica 5. podloga, podupirac; postolje, postarneni 6. plato, ravnina, visaravan 7. dno (morsko, recno), korito 8. arh. kvalitetan celik za izradu sablji 9. dija/. njivski valjak O - atmak pesaciti, setali se; - boya grunt, osnovna boja; -fiyat (fiyatı) minimaina cena; - halısı tepih (za sobu); - ları kaldırmak treali kolike ga noge nose, jurili; - a kuvvet 1) nema nam druge nego da idemo piske 2) peske, trceci; - patlatmak hodali, pesaCiti, sibnuti; - tarla ravna njiva; - taprnek dugo pesaciti; - ları yağlamak 1) pripremati se za dugo pesacenje 2) juriti, bezati glavom bez obzira, pobeci; bunun - ı to je samo stvar...
firmopisac
tabetmek ak. 1. stampati 2. praviti fotografije (s negativa) tabı (-bı) a 1. stampanje, izdavanje (knjige i si.}, pravljenje fotografija (s nigativa); ct. baskı
tabi (-i) a ı dal. 1. naredni, sledeci, iduci 2. zavisan, koji zavisi od; ct. bağlı 3. pokoran, poslusan, potcinjen 4. podlozan, koji podleze; gümrüğe - podleze carini ll 1. podanik, dr2:avljanin, gradjanin 2. sledbenik, pristalica; - olmak 1) sledeti 2) zavisit 3) pokoravati se, potcinjavati se, biti podredjen 4. biti podlezan, podlegati; /-1, al - tutmak podvrgnuti, izlagati; - tutulmak podlegati tabi (-i) 2 a 1. stampar 2. izdavac; ct.
taban a naravno, podrazumeva se;
basıcı
prirodno, po prirodi; po rodjenju
tabiat (-tı) a 1. priroda; ct. doğa 2. priroda, svojstvo; karakter 3. narav, cud; karakter 4. ukus; - sahibi covek od ukusa 5. navika, obicaj; /-1/- etmek steci naviku O - tan bahsolunmaz posl. o ukusima se ne raspravlja
tabanca 1. pistolj, revolver; /-al - çekmek gadjati pistoljem, pucati iz pistolja 2. pistolj (za prskanje), rasprsivac 3. arg. flasa rakije ili vi na tabansız 1. koji nema tabana, bez stapala, koji je bez djona 2. bez dna, bez tla, bez poda, bez osnove, bez baze; neosnovan 3. labav, nesiguran, nesiabilan 4. · malodusan, plasljiv, kukavicki
tabansızlık
924
1. nestabilnost, labavost,
tabiatıyla 1. prirodno, naravno, razume se 2. po svojoj prirodi
tabiatsız 1. teske naravi, hirovit 2. bez ukusa, koji nema ukusa tabiatsızlık
1. hirovitost 2. neukus
taç lı tabiat üstü (-nü) natprirodan; ct. doğaüstü
tabii a prirodan, pravi, neizvestacen, normalan, uobieajan, neutralan, cist ll prirodno, naravno, svakako; - dir ki· prirodno, razume se tabiilik prirodnost tabiiyet (-ti) a 1. zavinost, potcinjenost; ct. bağımsızlık 2. drzavljanstvo; nacionalnost; - ine girmek primili drZavljanstvo; Türk - ine haiz olmak imati tursko drzavljanstvo tabilik stampanje, parstvo
izdavanje;
instrumentna tabla, ploca, daska 7. plan okacen na zidu tabu tabü 1. voj. bataljon; odred, ceta 2. kolona, red; - olmak oformiti kolonu, stati u red, postrojiti se taburcu 1. otpusten iz bolnice 2. pusten iz zatvora 3. arg. otpuititi iz bolnice 2) pustiti iz zatvora 3) arg. otpustiti s posla, dati otkaz; - olmak 1) biti pusteri iz bolnice, iza6i iz bolnice 2) biti pusten iz zatvora 3) arg. biti otpusten s posla tabure taburet
stam-
tabut (-tu) a 1. kovceg 2. kosara za jaja
tabip (-bi) a doktor, lekar; ct. doktor; - i adli specijalista sudske medicine
tabutluk 1. prostor gde se cuvaju prazni kovcezi 2. samica u kojoj zatvorenik moze samo da stoji, "kufer"
tabir a 1. izraz, fraza, idiom, nacin izrazavanja; reci; ct. deyim 2. termin 3. objasnjenje, izlaganje, tumacenje (snova i si.); ct. yorum; - etmek 1) nazvati, prozvati 2) izraziti recima, objasniti 3) odrediti, definisati O - caizse ako mogu tako da se iz razi m tabirname a-p sanovnik tabiye a voj. taktika tabla 1 . okrugla drvena tezga 2. posluzavnik, tabla, tacna 3. metaina ploca (ispod mangala, sporeta i si.) 4. podmetac, postolje, stalak 5. ravna povrsina na vrhu ili dnu necega; çivi - sı glava eksera 6. disk; kolut 7. pepeljara; sigara- sı pepeljara 8. oplata (na zidu, vratima); povrsina tablakar 1. ulicni prodavac (koji prodaje robu na okrugloj tezgi) 2. sluga, konobar tablah 1. onaj ko nosi okruglu tezgu ili posluzavnik 2. sirokog oboda (sesir i si.)
tabya a voj. tabija, utvrda, bedem, utvrdjenje, reduta, platforma za smestaj topova Tacik 1. Tadzik 2. tadzicki jezik tacil a pozurivanje, ubrzavanje /-1/ etmek pozurivati, ubrzavati tacir a trgovac; taciz a dosadjivanje, dodijivanje, smetanje, uznemiraraje, smetnja /-1/- etmek dosadjivati, dodijavati, smetati, uznemiravati tacizlik dosadjivanje, smetanje, uznemiravenje; - getirmek 1) dosadjivati, smetati, uznemiravati 2) zaliti se na necije dosadjivanje; /-al - vermek dosadjivati, smetati, uznemiravati taç 1 (-cı) p 1. kruna, venac, dijadema; - giymak krunsati se 2. ukras na nevestinoj glavi 3. bot. cvetna krucica; !atica 4. kresta (ptice) 5. astr. korona
tabiidot (-tu) 1. tabi d'ot 2. menza
taç2 sp. aut
tablet (-ti) tableta, pilula
taçlanmak krunisati se
tablo 1. slika, platno 2. tablica, tabela 3. prizor, slika, pejzaz, panorama 4. tabla,
taçlı 1. krunisan, koji ima dijademu 2. laticast 3. s krestom
925
il
1
! ' 1'
r
:ı
i r ı! ı
•1
1:!i
'i'
l
taçsızlar
taçsızlar
bot. bezlaticnice (Apetalae)
taç yaprağı (-nı) bot. latica, cvetni lisfic · taç yapraklı bot. la ticası tadat (-dı) a brojanja, rac unjanje, racun, uzracunjavanje, . prebrojavanje; popis; ct. sayim /-.1/ - etmek brojati, izbrojati, racunati, izracunavati, prebrojavati tadım 1. Ükus 2. cuio ukusa tadımlık
dovoljno za probanje, kolicina dovoljna da za oseti ukus tadil, tadih3t (-tı) a 1. promana, izmana, menjanje; preradjivanje, preinacavanje, modifikacija; amandman; cf.degişiklik 2. omeksavanje, olaksavanje, ublazavanje 3. podesavanje, regulisanje 4. rekonstrukcija 5. hem. neutralizija; /-11 - etmek 1) promeniti, izmeniti, preraditi, modifikovati 2) omeksati, olaksati, ublaziti 3) podesiti, regulisati 4) rekonstruisati 5) hem. neutralizovati tatlan bot. urocerasus)
zelenice
(Prunus
la-
tatra a 1. naduvenost, nadutost, oholos!; uobrazenost 2. samohvaljenje O satmak hvalisati se, praviti se vazan 1. naduvenko, uobrazenko 2.
tatracı
hvalisavac tatsil a 1 . detaljno objasnjenje, detaljno izlaganje 2. podrobnost; /-1/ etmek detaljno objasniti, detaljno izloziti; izlagati nadugo i nasiroko. tatsiliH (-tı) a 1. pl. od tatsil 2. podrobnosti, detalji, pojedinasli 3. potpuno objasnjenje; - ile podrobno, u detalje, do detalja; vermek dati podrobno objasnjenje, dati detaljan izvestaj, razjasniti do detalja tatsih3tlı
tafta f tafta
ı
detaljan, podroban tekst. taft ll taftan, nacinjen od
tagaddi a ishrana, prehran; ct. besi;
926
. tagallüp (-bü) a 1.nasilje, tiranija; cf. 2. ·prolivzakonito prisvajanje, uzurpacija, otimanje; ·
zorbalık
tagayyür a promena, izmena; - etmek promenili se, izmeniti se; cf. değişrnek tağşiş a 1. primesanje; dodovanje 2. falsifikovanje, kvarenje; /-1/ - etmek 1) primesati; dodati 2) falsifikovati, kvarili tağyir a promena, menjanje, izmena, preobrazaj; /-1/ - etmek promeniti, menjati, izmeniti, preobraziti; cf. değiştirmek
tahaccür a 1. okamenjavanje 2. med. - etmek okameniti se, pretvoriti se u kamen; ct. taşlaşmak petrifıkacija;
ta hattuz modbrana;
a
predostroz™i nost;
sa-
tahaffuzhane a-p karanlin tahakkuk (-ku) a ostvarivanje, izvrsenje, izvrsavanje, ispunjenje, realizacija, prelvarenje; potvrdjivanje - etmek ası varili se, realizovati se, izvrsiti se, ispunili se, potvrdili; cf. gerçekleşmek, tahakküm a 1. vlasl, vladavina, vladanje 2. nasilje, ugnjelavanje, prilisak, liranija; ct. baskı, zorbalı k; /-al - etmek 1) vladati, upravljali; dominirali, gaspodarili 2) vrsiti nasilje, ugnjetavali, vrsiti pritisak, tiraniseti taharnmuz a hem. oksidacija; - etmek oksidovati, podleci oksidacija tahammül a podnosenje, otpornost, izdrzljivost, strpljivost, strpljenje, trpeljivost; odoljevanje; cf. dayanık, gölürüm; al - etmek 1) podnosili, odolevati, izdrzavati, trpeti; dozvoljavati; cf. dayanmak, katlanmak - ü kabil değil 1) nepodnostjiv, neidzljiv, nesnosan 2) nepodnosljivo, neizdriljivo; O - ü kalmamak nemali vise strpljenja
r-
tahammülfersa a-p neizdrzljiv, podnosljiv, nesnosan; ct. dayanılmaz
ne-
tahammüllü 1. strpljiv, izdriljiv 2. jan, dugolrajan
ıra
tahlil tahammülsüz. 1. neizdıiljiv, ne-. podnosljiv, nesnesan 2. koji ne moze dugo da stoji, kratkotrajan taharnmür a vrenje; - etmek vreti, ukiseliti se, ukisnuti taharet (-ti) a 1 . ciscenje, cistoca 2. isi. tahara (ciscenje u skladu sa islamskim ucenjem); - almak ocistiti se, oprati se (posle vrsenja nuzde) o - bezi krpica za brisanje posle obavljene nuzde; - kağıdı toaletni papir taharetlenmek is/. ocistiti se, oprati se (posle vrsenja nuzde) taharri a 1. trazenje, traganje, istrazivanje, ispitivanje 2. premetacina, pretres 3. pretraga, istraga; - memuru detektiv, policajac u civilnom odelu; /-1/ etmek 1) traziti, tragati; ct. aramak 2) istrazivati, ispitivati; ct. araştırmak taharrüs a 1. drazenje, nadrazenje, razdrzivanje 2. razdrazljivost, uzrujanost; - etmek razdraziti se, uzrujati se tahass un a voj. utvrdjivanje, utvrdjenje, usancenje; ct. sığınma. tahassür a ceznja, zudnja; nostalgija
ct. özlem tahassüs a osecanje, osecaj, dirnutost; - etmek osecati, biti emocionalno dirnut tahaşşüt
(-dü)
a
skupljanje,
na-
gomi.lavanje~ okupljanje, koncentracija; go-
mila, hrpa; zbor; cf.
yığınak;
tahaHur a secanje, podsecanje, prisecanje; /-1/ - etmek seeali se, ct. hatırlamak
tahavvül a 1. izmena, promena, menjanje 2. preobracanje, probrazavanje 3. mat. transformacija; - etmek 1) izmeniti se, promeniti se, menjati se; ct. değişrnek 2) preobratiti se, preobraziti se; ct. dö-
zamisljati, fantazirati, mastali etmek
ct. hayal
tahdidat (tı) a 1. pt. od tahdil 2. ogranicenja, ogranicavanja · tahdidi restriktivan, koji ogranicava, demarkacioni tahdit (-di) a ogranicenje; razgranicenje; - hattı demarkadona linija; /-11 - etmek 1) ograniciti; razgraniciti, odrediti granicu cf. sınırlamak tahfif a olaksanje, olaksica, ublazavanje, umanjivanje, smanjenje; - i ceza, ceza - i jur. ublazavanje kazne; /-1/ - etmek olaksati, ublaziti, umanjiti, sman~ti tahıl
1. zitarica, zito; cf. hububat 2.
zrno zita tahin a 1. susamova brasno; - helvası tahan-halva 2. susamov maslac; sos od susamorog brasna tahini
a zu\osmedj,
boje susama
tahkik (-ki) a istrazivanje, ispitivanje, istraga /-1/ - etmek istrazivati, ispitivati; ct. soruşturmak · tahkikat (-ti) a 1. pl. od tahkik 2. istraga, ispitivanje, istrazivanje; tahkim a 1: ucvrscivanje, jacanje, pojacavanje. 2. postavljanje sudije; /-1/ etmek 1) ucvrstiti, pojacati 2) postaviti za sudiju tahkimat (-tı) a 1. pt. od tahkim 2. voj. utvrdjenje, fortifikacija tahkir a vredjanje, uvreda, ponizavanje; /-1/- etmek vrettjati, ponizavati -e uğramak b. uvredjen, b. ponizen tahkiye a pripovedanje, pricanje; /-1/ etmek pripovedati, pricati, ispricati
nüşmek
tahlif a zaklinjanje; teranje na zakletur; /-1/- etmek zakleti se, naterati nekoga da se zakune
tahayyül a uobrazenje, uobrazilja, fantazija, mastanja, /-1/- etmek uobrazavati,
tahlil a analiza; /-1/- etmek analizirati, dati na analizu
927
tahlili tahlili a analitican, sluzba spasavanja na vodi; - sandalı camae za spasavanje; - simidi pojas za spasavanje; - yeleği prsluk za spasavanje tahliye a 1. praznjenje (stana i si.) 2. istovar, istovarivanje, iskreavanje (tovara) 3. oslobadj~nje, demobilisanje 4. evakuaeija; /-11- etmek 1) isprazniti 2) istovariti, iskreali 3) osloboditi, otpustiti, demobilisati 4) evakuisati tahmil a 1. natovarivanje, tovarenje, utovarivanje, ukreavanje; ct. yükleme 2. tovar, teret; - etmek natovariti, tovariti, utovariti, ukreati tahmin a 1. pretpostavka, predvidjanje, nagadjanje; hava - i prognoza vremena 2. proeena, priblizna proeena, proracun; /-1/ - etmek 1) pn;ıtpostaviti, predvidjati 2) proeeniti, prosuditi tahminen a 1. otprilke, priblizno 2. na osnovu pretpostavke, verovatno, po svoj prilici
senje, razaranje, razvalina; tecenje; ct. yıkımlık
steta, os-
tahrif a 1. lazna izmena, krivo prikazivanje, promena 2. izvrtanje teksta; s. menjanje teksta /-11 - etmel< 1) krivo prikazati, izmeniti 2) izvrnuti smisao 3) promeniti teks! tahrifat a 1. pl. od tahrif 2. iskrivljenosti; izvrtanja, lazna predstavljanja tahrik (-ki) a 1. pokretanje; - tekerliği pokretni, pogonski !ocak 2. podbadanje, izazivanje, pobudjivanje, huskanje; - siyaseti provokativna 3. uzbudjivanje, drazenje; /-1/ - etmek 1) pokrenuti 2) podbadati, izazvati, huskati, provoeirati 3) uzbudjivati tahrikat (-tı) a 1. pl. od tahrik 2. ppodbadanje, izazivanje; uzbudjivanje, drazenje tahrikçi podstrekivac, provokator tahril a linija, erta
d
tahmini a 1. pretpostavljen, verovatan, moguc 2, priblizan, orijentaeioni
tahrilli 1. isertan na linije, prugast; çizgili 2. tackast, pegav (oko)
tahmis a 1. arh. przenje kafe 2. prodavniea ka fe; /-11 - etmek prziti kafu
tahrip (-bi) a rusenje, razaraje; unistavanje, unistenje; cf. yıkılış; /-1/- etmek rusiti, razariti, unistavati
tahmisçi tahmiscija, prodavae kafe, onaj ko przi, melje i prodaje kafu tahmishane a-p prodavniea kafe, pr2ioniea kafe tahnit (-ti) a 1. balzamovanje 2. prepariranje, preparaeija 3. konzerviranje; /-11 - etmek 1) balzamovati 2) preparirati 3) konzervisati (drvo i si.) tahnitçi 1. balzamar 2. preparator (zivotinja) 3. konzervator (drveta i si.) tahnitçilik 1. balzamovanje 2. prepariranje 3. konzerviranje (drveta i si.) tahnitlemek v. tahnit etmek tahra 1. srp 2. vrtlarski noz tahribat
928
(-tı)
a 1. pl. od tahrip 2. ru-
tahripkar a-p rusilacki, razaracki, razoran, poguban, dastruktivan, smrtonosan tahrir a 1. pisanje; cf. yazma 2. zapisivanje, upisivanje; popis, registar, pregled 3. sastav, esej 4. redigovanje, redakeija; /-11 tahrirat (-tı) a 1. pl. od tahrir 2. zvanicna akla, korespondencija 3. kaneelarija; - kalemi sekretarijat, mesna kaneelarija tahriren a pismeno, u pismenom obliku, u pismenoj formi tah ri ri a pismeno, napismeno; cf.
yazılı
tahriş a drazenje razdrazivanje; edici razdrazujuci, iritirajuci; /-11 - etmek draziti, razdrazivati, iritirali
ta ka tahsil a 1. obrazovanje, ucenje, studije, ~kolovanje, poducavanje izucavanje, obuka; ct. öi:jrenim, öğretim 2. skupljanje, sabiranje, naplacivanje 3. tin. inkaso, inkasacija, inkasiranje; - etmek 1) obrazovati se, dobiti obrazovanje, skolovati se 2) ak. uciti 3) ak. skupljati novac, naplacivati, inkasirati; - görmek obrazovati se, skolovati se; - memuru .1) in kasant 2) poreznik tahsilat (-tı) a 1. pl. od tahsil 2. dohodak, drzavni prihod tahsildar a-p poreznik, inkasator tahsildarlık 1. oporezivanje 2. posao poreznika (inkasatora)
tahsis a 1. dodeljivanje, odredjivanje, imenovanje; predodredjenost 2. doznacivanje, doznaka, upucivanje; /-1/ etmek 1) dodeliti• .odrediti, imenovati; posvetiti (knjigu) 2) doznaciti, uputiti tahsisat (-tı) a 1. p/. od tahsis 2. doznacivanje, doznaka, upucivanje, dodeljivanje, izdvajanje, dotacija; prisvajanje; ct. karşılık, ödenek; - vermek doznaciti novac tahsisli specijalan, namenjen nekome, rezervisan tahsiye a 1. pribeleska, zabeleska; znak, oznaka 2. komentar; /-1/- etmek 1) pribeleziti, zabeleziti 2) komentarisati, objasnjavati taht1 (-tı)p prestol; - açıkmak (ili geçmek, oturmak) popeti se na prestol; /-11dan indirmek svrgnuti s prestola taht2 a u funkciji postpozicije ili prepozicije; /-ın/ - ında pod, ispod ö - ı karara almak cvrsto resili tahta p 1 1. drvo; daska, letva 2. daska, ravna povrsina; ütü - sı daska za peglanje 3. tabla 4. ploca (metala, stakla) 5. gredica (u vrtu) ll drven, od dasaka o - ya kaldırmak izvesti na tablu (ucenika);
tahta biti (-ni) zoo/. kucna stenica (Cimex lectularis) tahtaboş drvena terasa ili galerija na krovu; cf. taraça Tahtacı Tahtadzija vijskog reda u Anadoliji)
tahta kurdu punctatum)
zoo/.
tahta kuruları teroptera)
(-nı)
(pripadnik
ale-
zizak (Anobium zoo/. stenice (He-
tahta kurusu (-nu) zool. kucna stenica (Cimex lectularius) tahtalı 1 zoo/. golub grivnjas (Columba palumbus) ll od dasaka, od letvi O - köy arg. groblje; - köyü boylamak arg. umreti, odapeti papke, riknuti
tahta pamuk (-i:ju) vata za tapaciranje tahtelbahir (-hri) a podmornica; ct. de- dürbünü periskop
nizaltı;
tahterevam klackalica tahleşşuur
a psih. podsvest cf. bilinç
altı
tahtırevan a 1. sedlo na slonu ili kamili 2. palankin (nosiljka u lndiji koju nosi nekoliko ljudi)
tahvil a 1. promena, izmena, transformacija, preobrazaj; ct. değiş 2. ek. konverzija 3. obligacija, obveznica zajma; /-11 etmek promeniti, izmeniti, transformisati, preobraziti; ct. dönüştürmek tahviliit(-tı)
ligacije
a 1. p/. od tahvil 2. oby-
'
taife a 1. grupa ljudi, gomila 2. pleme 3. zool. porodica 4. posada (broda), momcad tak1 ; - - ; - tuk onom. tup! bum! tras! kuc-kuc! (zvuk koji se cuje pri udaranju, lupanju) tak2 (-kı) p luk, svod; - ı zafer slavoluk ta ka 1 1. camac s jednim jarbolom koji
929
ta ka se upotrebljava za priobalni ribolov na istocnom Crnom moru 2. arg. krntija, stara kola 1· 1·'
Jl !
·ı
if.
l'
1
:
111.1 :
ı:.
taka2 1. mali prozor blizu tavanice 2. nisa
-al - etmek 1) biti pazljiv (prema ko me) 2) biti oprezan, bili budan takaza a ukor, prekor, prigovor, prebacivanje; - etmek prekoravati, prigovarati, prebacivati
tahbih a zamerarije, neodobravanje, takacı camdzija (koji upravlja takom) . prekor, ukor, osuda; /-1/- etmek ne odbbtakaddüm a 1. prethodnica, preticanje, reagovanje pre drugih 2 . preimucstvo, . ravati, zamerati, prekoravati, kuditi, osud: jivali prednost, prioritet; takdim a 1. predstavljanje, 2. podtakallüS a 1. stiskanje, stezanje, skuplnosenje, davanje, pruzanje, iznosenje, prijanje, grcenje 2. med. spazam, kont. nosenje, urucivanje; davanje prednosti; /rakcija; -.etmek skupiti se, zgrciti se, steg1,-al - etmek 1) predstaviti 2) podneti, nuti se prı.iziti, izneti, prineti, uruciti; cf. sunnıak 3) takanak (-ğı) 1. nepodmiren dug 2. · dati'prednost O- tehir gram. inversia odnos, veza 3. komad nakita, ukras takdirnci konferansije, voditelj (emisije) takarrüp (-bü) a 1. priblizavanje, pritakdirncilik konferansa, najavljivanje lazenje, pristup, zblizavanje 2. pribtakdir a 1... ocenjivanje, procena, lizavanje, nastupanje (praznika) 3. mat. ocena, misljenje; priznavanje vrednosti; fiz. konvergencija; - etmek 1) priblizavati etmek procenjivati, prosudjivati 2. pohse, prilaziti, zblizavati se 2).nastupati vala, odobravanje 3. odredjivanje, utvrtakarrür a 1. uspostavljanje, utvrdjivanje 4. predodredjenost, sudbina, bodjivanje, potvrdjivanje, ucvrs6ivanje, uvodzija volja 5. u funkciji postpozicije sa jenje 2. med. lokalizacija; proparticipom na-diği; u slucaju da, ukotakas (-ssı) a 1. sredjivanje racuna 2. liko; geldiği takdirde u slucaju da dodje O ·ek. kliring 3. ek. barter; /-1/ - etinek 1) aksi - de u suprotnom, u suprotnom slusrediti (racune), obracunati se 2) trampiti caju; bu- de u tom slucaju se, menjati takdirkar a-p ı postovalac, poklonik ll takat (-tı) a snaga, sila, mo6; tezina, 1. zahvalan, zadivljen 2. odobravaju6i, poteret; /-al - getirmek imati snage da. se voljan necemu odupre; - kalmamak izgubiti se, takdirname pohvalnlca, zahvalnica iznuriti se · takdis a 1. blagoslov, posve6enje; pcistakatli pun snag~. snazan, mo6an veta 2. postovanje, pijetet; obozavanje, takatsız iscrpl)en, slab. nemecan ku lt; /-11 - etmek 1) blagosloviti, pesvetili 2) postovati; obozavati; cf. kutsamak takatsızlik iscrpljenost, slabost, nemo6 takı 1, poklon, dar u nakitu koji se daje takatuka 1. bu ka, galama, sum 2. klin nevesti za veridbu ili vencanje 2. nakit 3. (u stampariji) 3. pljvacinica; posuda za gram. sufiks, predlog, parlikula pepeo duvana koja je nekada slajala na takılı 1. zakacen, okancen, prikacen, sredini sobe pripojen 2. prikljucni 3. sufigiran takayyüt (-dü) a 1. paznja, briga; budtakılmak dat. 1. pass. od takmak 2. za-. nost, oprez, oprezost; cf. özen 2. zalaganje, trud, napor; usrdnost, marljivost; 1 kaciti se, vezati se, prici prikljuciti se, pris-
a-p
930
taklit tupiti 3. zastajati, zapinjati, zaglavljiivati se 4. vezati se, privezati se, navezati se,zalepiti se, dasadjivati, zadirkivati takım 1. grupa, tim, kalektiv 2. drustva, druzina. banda; pasada 3. adred, ceta, brigada 4. trupa; ekipa 5. servis, ·pribar, garnitura, kamplet, par; yemek - ı servis za rucavanje, pribar zarucavanje 6. mustikla 7. voj. vad 8. razred, vrsta, kategarija, red 9. gram. izafet O - - u grupama; - katlavat svi zajedna, citava drustva; - tutmak navijati za neki tim; - yatmak izgubiti igru; - ı yırtmak pabediti suparnicki tim takımda takım
geog. arhipelag
erki (-ni) aligarhija
.
~
takımyıldız
takmak
astr. sazvezdje
(-ği)
psih. fiksna ideja, apsesija
takınmak
ak. 1. akaciti, zakaciti, nakaciti, prikaciti; nataci 2. paprimiti (izgled, izraz), napraviti se takıntı 1. veza, adnas 2. sve sta se spaja ili sjedinjuje s necim, sve sta je u vezi sa necim 3. dug, abaveze 4. papravni (ispit, predmet) 5. nakit takır; ;.. - 1. onom. lupkajuci, zvececi, tandrcuci, praskajuci pucketajuci 2. suv, tvrd, cvrst 3. cvrsta smrznut; - - donmak jaka, cvrsta se smrznuti takır;
- tukur 1 lupa, lupnjava, lupanje, tresak, prasak, klepetanje, cegrtanje ll lupajoci, treskajuci, klepecuci, praskajuci takırtı lupa, lupanje, pucketanje, pu-
canje, klepetanje, cegrtanje, tresak, prasak takışma k s ile 1 . svadjati se, pasvadjati se, zakaciti se 2. zadirkivati peckati, zafrkavati, gnjaviti takıştırmak
nakitili se, nakindjuriti se,
udesiti se
takibat (-tı) a 1. pt. ad takip 2. progon, parnicni pastupak, parnica
takiben 1. iza 2. prateci, kaji sledi takim sterilizacija; /-1/ - etmek rilizavati
ste-
ta kimetre tahimatar takip (-bi). a 1. pracenje, s·ledjenje 2. ganjenje, praganjanje, patera, pragan 3: pramatranje, matrenje 4. vadjenje, upravljaiıje; provadjenje; izvrsenje; /-1/ etmek 1) pratiiti, slediti 2) ganiti, proganiti 3) proma_trati, matriti 4). vadiU, sprovaditi; izvrsavati; - e geçmek krenuti u pateru takipsiz. kaji se ne gani, kaji se ne prati,kajii se ne sprovadi takipsizlik 1. neganjenje, nespravadjenje 2. abustava krivicnag ganjenja takkada k adjednam, admah, u trenutku takke kapica, kapce, kucna kapa takla, taklak (-ğı) 1. sal ta, prevrtanje, zvezda (prevrtanje preka glave pastrance) 2. av. luping takla böceği (-ni) zool. prugasti klisnjak (Agriates lineatus) takla böcekleri zoo/. Elateridae taklavat (-ti) a v.
takım
takliden a 1. padrazavajuci, imitirajuci, kapirajuci 2. rugajuci se taklidi a 1 . sta predstavlja padrazavanje, apanasanje, imitaciju 2. vestacki, lazan, falsifikavan takJip (-bi) a 1. akretanje, prevrtanje, abrtanje 2. preabrazaj, preetvaranje, metamarfaza 3. prevrat, preakret; /-1/ etmek akrenuti, prakrenuti, abrnuti, prevrnuti; preabraziti;- i hükümet drzavni udar taklit (-di) a 1. padrazavanje, imitiranje, apanasanje, kapiranje; imitacija; cf. benzeti 2. krivatvarenje, falsifikavanje; falsifikat 3. predstavljanje (nekaga), imitiranje; /-1/ - etmek 1) padrazavati, imitirati, apanasati 2) krivatvariti, falsifikavati, kapirati 3) predstavljati, imitirali
931
taklltçi taklitçi 1 imitator, falsifikator ll imitatorski, falsifikatorski taklitçilik imitiranje, razavanje, falsifikovanje
kopiranje,
pod-
takma 1 gl. im. od takmak 111 . okacen, prikacen, zakacen, obesen 2. stavljen, namesten, umetnut, uvrnut, uvucen 3. vestacki, la.zan; - ad pseudonomin; - diş vestacki zub, zubna proteza takmak (-ar) 1. ak. okaciti, prikaciti, zakaciti, obesiti 2. staviti, namestiti, umetnuti, uvrnuti, uvuci; gözlük - nositi naocare; iğneye iplik - uvuci konac u iglu 3. dati ime, nazvati 4. ab/. arg. pasti (iz predmeta) 5. ak. prevariti, ukrasti <> takip takıştırmak okititi se nakitom, nakindjuriti se takoz 1. drveni klin, cep; klinasta podloga 2. tipi 3. panj, trupac, balvan, podupirac takozlamak ak. 1 . staviti klin, podupreti necim 2. staviti tipi u zid 3. podupreti camac trupcima takriben a priblizno, oko takribi 1 priblizan, aproksimativan; cf. ll priblizno, otprike, oko
yaklaşık
takrip (-bi) a priblizavanje, pribliznost, aproksimativnost; /-1/- etmek priblizavati, primicati, prineti blizu takrir a 1 . izlaganje, iznosenje; objasnjavanje 2. izvestaj, referat 3. predlog; cf. önerge 4. nota, dopis, memorandum 5. jur. izjava o prenosu ili ustupanju prava na nekretnine; /-11 - etmek 1) izlagati, iznositi; objasnjavati 2) izvestiti, saopstiti; vermek .1) jur. odreci se prava na nekretnine 2) podneti preglog takriz a pozitivna recenzija za knjigu, pohvalan predgovor, prikaz; cf. beğence taksa taksa; - pulu doplatna marka taksalı doplatni; - mektup pismo sa doplatom pastarine
taksi taksi
932
taksici taksista taksim a 1. deljenje, podela, raspodela, deoba; - davası jur. tuzba za podelu 2. kosa crta; on taksim A dese! kroz A 3. mat. podeljen sa, deljenje; znak deljenja; ct. bölme, bölü 4. muz. instrumentalna improvizacija (u klasicnoj turskoj muzici) 5. vodotoranj; - etmek 1) ak. deliti, podeliti, raspodeliti 2) mat. deliti 3) muz. improvizovati (u klasicnoj turskoj muzici) taksimat (-tı) a 1. p/. od taksim 2. podeljci 3. sa:stavni deo, deo, odeljak 4. deoba, deljenje, podela taksimetre taksimetar taksir a arh. 1. skracivanje, skracenje 2. artı. propustanje, nemarnost, nehajnost, propust, omaska; krivica; 3. prav. krivica zbog nemarnosti; neiskustva taksirat (-tı) a 1. pl. od taksir 2. propustanja, nemarnosti, nehajnosti, propusti omaske, krivice, grehovi 3. nar. sudbina taksit (-ti) a 1. rata 2. placanje u ralama, otplata; - le u ratama takt
(-tı)
takt; -sahibi taktican
tak tak (-ğı) onom. kuc kuc! dum dum! Oako lupaje, jako kucanje) taktırmak
caus. od takmak
takti (-i) a secenje na parcice, rasparcavanje; /-1/- etmek seci na parcice, rasparcavati, podeliti na deleve taktik
(-ği) ı
taktika ll taktican
taktir a hem. destilacija, rafiniranje; /-1/ - etmek destilisati takunya, takunye nanule; cf. takunyacı
nalın
nanuldzija
takva a 1. poboznost, bogobojaznost 2. asketizam takvim a 1. kalendar; Gregoryen - i gregorijanski kalendar; Hicret ~ i lunarni kalendar 2. hronika
talimname takviye a pojacanje, osnazenje, jacanje; podupiranje; /-1/ - etmek pojacati, ojacati, osnaziti; podupirati, pomagati takviyeli pojacan takylt (-di) ~a ogranicenje, ograda; uslov; /-1/ - etmek ograniciti, usloviti, staviti ogranicenje takyidat (-tı) a 1. p/. od takyit 2. ogranicenja, ogradjivanja, restrikcije tal bot. steljka, talus talak (-kı) a jur. razvod braka, pustanje zene; - ı selase razvod braka po serijatu talakat (-tı) a recitost, elokvencija
talan p pljacka, grabez; cf. yağma; /-1/ - etmek pljackati, opljackati piljevina, strugotina O -
kebabı
v.
talaşkebabı talaş kebabı (-nı)
kul. piroska sa sitno
seekanim mesom talaşlamak
ak. pokriti ili posuti pil-
jevinom
tafi2 a artı. drugostepeni, sekundaran, sporedan; podredjen; cf. ikincil talih a 1. sreca; cf. şans, baht; - kuşu sreca; - olmamak nemati srece; - i yaver gitmek imati srecu 2. sudbina, kob; - in çemberi sudbina, kob talihli srecan koji ima srecu talihsiz 1 zlostretnik, baksuz, nesretnik nesredan; bez srece O - haciyi deve üstünde yılan sokar post. od rdjava slucajasacuvti se ne moze
talik (-kı) a 1 1. odgadjanje, odlaganje, prenosenje 2. vrsta arapskog pisma ll zavistan (o) skopcan (sa), upucen; viseci; zakacen - etmek 1) ak. dat. dogadjati, odlagati, prenositi 2) dat. zavisiti, biti skopC:an sa, biti upucen na 3) ak. dat. okaciti, zakaciti na talika taljige, kolica talil a dedukcija
talaşlanmak
pass. od
talaşlamak
talaz 1.nar. talas, val 2. nobor (na tkanini) talazlanmak 1. nar. valjati se (o moru), dolazitu u valovima, talasati se 2. nabirati se 3. talasati se (o psenici i si.), lelujati se talazlık
pismeni zahtev, pis-
talihsizlik 1. nesreca, nevolja 2. zia ko b
talamak dijal. ak. pljackati, opljackati
talaş
talapname a-p mena molba
<-M daskaza pranje vesa
talim a 1. ucenje, poducavanje, obuka, nastava; priprema 2. vezbanje, treniranje, treninj; dresiranje; /-11 - etmek 1) uciti, poducavati, obucavati, obucavati 2) vezbati, trenirati; dresirati talimat (-tı) a 1. instrukcija, direktiva, uput; upucivanje; - vermek dati instrukciju, dati direktivu, narediti 2. propisi
talebe a 1. pt. od talip 2. ucenik, djak, student; cf. öğrenci; - yurdu studentski dom; kız- studentı
talimatname a-p pismena instrukcija, direktiva; propis; knjiga propisa
talebelik djacko doba, studentsko doba
talimgah a-p voj. vezbaliste, centar za obuku, poligon
talebetmek ak. hteti, zahtevati, traziti talep (-bi) a 1. traienje, zahtev, trebovanje 2. molba; zelja 3. potrazivanje; arz ve- ponuda i potraznja; /-1/- etmek 1) traziti, zahtevati, potrazivali 2) moliti, zeleti, hteti
talimhane a-p voj. centar za obuku, mesto za obuku talimli ı vojnik koji je zavrsio obuku ll obucen, izvezban, dresiran talimname a-p 1. voj.
propis, uredba,
933
talip
pravilnik, ratiıa sluzba (prirucnik) 2. ·uputs-
tam· algı fil. psih. apercepcija, svesno
~
~~$
talip a 1. koji zeli, trazi ili. zahteva (l}esto) 2. molilac! posac; -. çıkmak 1) dat. biti prosac; prositi, biti kandidat za zenidbu 2) imati prosca (o zeni) 3. pretendent 4. kupac; 1-a/ - olmak 1) zeleti, traziti, zahtevati, biti zainteresovan za 2) traziti ruku (devojke), prositi, biti kandidat za 3) pretendovati
tamam a ı 1. sav, citav, ceo, potpun, pun 2. gotov, zavrsen, svrsen ll 1. uredu, dobro; dogovoreno, tako je 2. tamam 3. tacno, savrseno tacno, zacelo 4. gotovo je! zavrseno je! kraj!; /-1/- etmek 1) zavrsiti, obaviti, svrsiti 2) ubiti, udariti, bubnuti; - olmak 1) biti spreman , biti gotov 2) zavrsiti se, svrsiti se O - ı - ını potpuno, sasvim, apsolutno, tacno
talipli nar. v. talip talk
(-kı)
tamemen a potpuno, sasvim, u celosti
talk
talkım
bat. cvetovanje, cima
talkın
v. telkin
taliahi bogami, tako mi boga; zaista, stvano (upotrebljava se iza valiahi ili billahi) tallı
bitkiler bot. talofite (Thallophyta)
Talmut Talmut taltif a 1. nagradjivanje, nagrada 2. zadovoljavanje, ugadjanje; /-11 - etmek 1) nagraditi 2) zadovoljiti, ugoditi talveg (-gi), talveg uzduzni, recni profi_l
hattı
geog. tahveg,
talyum hem. talijum tam ı 1. pun, potpun, ceo, sav, citav, apsolutan 2. tacan, pravi; -Türk pravi Turcin ll 1. po tp uno, sasvim, do kraja 2. tacno, upravo,bas, !aman, kako treba o gelmek odgovarati, pristajati; - gölge astr. umbra; - surette podpuno, o kraja, sasvim; - tarnma tacno, sasvim, bas; vaktinde tacno na vreme tamah a prozdrljivost; halapljivost, gramzivosl, pohlepa; zudja; - etmek 1) biti prozdrljiv, gramziv, pohlepan, pozudan 2) dat. jako zeleti, zudeti za
tamamıyla
potpuno, sasvim, dokraja,
apsolutno
tarnarniyet (-li) potpunost, celost, integritet tamamlamak ak. 1. zavqsiti, dorsiti, okoncati 2. dopunuti, popuniti, dodati tamamlanmak 1. pass. od tamamlamak 2. zavrsiti se, okoncati se 3. dopunuti se, popunuti se, dodati se tamamiatmak caus. od tamamlamak tamamlayıcı 1 sastavni deo, komponenta, integral, konstituent ll dopunski, komp(ementaran, dodatan, naknadan
tam asalak bat. heterotrofne biljke .tambur a tambura tambura a naziv za bilo koji zicani instrument tamburacı
tamburas
tamburi tamburas, muzicar tam gün puno radno vreme tamik (-kı) a produbljivanje; razivanje; cf.derinlestirme
isl-
tamahkar. a-p 1 pohlipan, gramziv; halapljiv, zudan, prozdrljiv ll skrtica, tvrdica
tamim a 1. uopstavanje, generalizacija 2. cirkular; ct. genelge; /-1/ - etmek 1) uopstavati, generalizovati, popularizovati .2) obavestiti cirkularom
tamahkarlık 1. pohlepa, gramzivost, halapljivosl, pozuda 2. skrtost, tvrdicluk
tamir a popravka, opravka, remont, popravljanje; ispravljanje; cf. onarım; -
934
tanıklama k
atelyesi radionica za popravke; . /-1/ etmek popravljati, opravljati, ispravljati; restaurirati; cf. onarmak; - görmek biti na popravci; popravljati se, remontovati se tamirat (-lı) a ·1. pt. od tamir 2, popravljanje, popravka, opravljanje; opravka; rad na obnovi, rekonstruisanje, rekonstrukcija tamirci majstor, mehanicar·
tamlama gram. sastarljanje, spajanje, dopunjavanje; belirtili - belirtili isim - si odredjeni izafet; . beıiritisiz :. , belirtisiz isim - sı neodrejeni izafet
tarolayan te rm inans
gram. giam.
odredjen, odreditetj,
de~
dec
tampon 1. tampon 2. teh. odbijac ·(na vagonu), branik (na automobllu) • tam sayı (-nı) 1. pun broj,. tacan broj 2. mat. ceo broj tarotakır potpuno prazan <> - kırmızı (ili kUru) bakır potpuno prazan, bez igde icega
tan:ıtam
tanecik (gi) 1 1. zrnce, komadi6 2. fiz. sestica ll jedini, jedinstven tanecikli hem. geo/. zrnast, granulast, granulozan; - kütle zrnasta masa tanecil zool. zrnozder, zrnojed
tamirhane a-p radionica (za oprake)
tarolanan terminatum ·
prevodu); bir - si. jedan od njih 3. zrno, seme 4. voj. tane, metak 5. kap, kapljica <> - - 1) jedan po. jedan, komad po komad; zrn(r po zrno 2) odvojeno, rastavljeno; jasno, razgovetno
·muz. 1. tamtam 2. kineski
gong tamu re/. pakao tamusal paklen, djavolski. tan zora, svitanje, "osvit, svanuce
a 1 1. tandara, plehana ·furuna u kopana u zerıilju .2. utopljavanje . nogu ispod stocica prekrivençig ]organo.m ispod • koga se nalazi marigal ll ispod saca; - kebabı kul. jeto od sitno iseckanog mesa i luka pripremljeno ispod saca .. tandır
taneleme 1.g/. im. od danelernek 2. granulacija, zrnjenje tanelernek ak. 1. odvajati, kruniti (kukuruz), lustiti 2. drobiti, sititi, zrniti, granulirati tanelenrnek 1. pass od tanemek 2. os ipali se 3. pojaviti se u vidu kapljice taneli 1. zrnast, granulast 2. spremljen takoda je svako zrno odvojeno (o pirincu) tanen hem. tanin
tangır1 - -
onom. tandrk, tandrc.uci, . zvece6i; zveckajuci
tangır2 - tungur tandrcuki, lupajucı tangırdamak tandrkati, zveketati, zveckati, klopotati, zvecati tangırdatmak
tangırtı
lama,
caus. od
tangırdamak
tandrk, tandrcanje, buka, gadrndanje, kloparanje
zvı:ıckanje,
tangırtılı ı
buca n ll tandrcuci, drndajuci,
kloparajuci tango 1. tango 2. arg. pomodarka, sminkerka tanı dijagnoza
tanıdık (-ğı) i poznanik ll poznat; - çık mak 1) ispasti poznanikom 2) ispasti da sı:ı poznaju, otkriti ekı se znaju
tarıdırname a-r trabunjanje, bapske price, prica bez osnova
tanık (-ğı) 1. syedok; 2. zn ak, oznaka, obelezje; - tepe geol. brı:ızuljak, brdasce
tane p 1. komad 2. komadic, delic, cestica, ·cteo necega, (obicno se izostavlja u
do ka
tanıklamak
ak. dokazati pomocu sve- ·
935
tanıklık
tanıklık {-öı) svedocenje; - etmek sve-
tanılama
dijagnoza
tanılamak ak. postaviti dijagnozu, dati dijagnozu, dijagnozirati tanılmak tanım
tanınmak
v.
definicija, odredjivanje pojma
tanıma
1. gl. im. od
tanımak
2. potvrda,
potvrdjivanje; priznanje 3. prepoznavanje tanımak
1 . poznavati, znati 2. prepoznati, raspoznati; razlikovati 3. priznati 4. postovati, obazirati se (na) 5. smatrati odgovornim. tanımlama
definisanje, definicija
tanımlamak
ak. definisati, opisati, odrediti, dati karakteristiku tanımanmak
pass. od
tanımlamak
tanınmak 1) biti poznat 2) bit i slavan, biti cuven, uzivati glas (kao) 3) biti priznat tanınmış
1. poznat 2. slavan, cuven 3.
priznat med. agnozija
tanış
nar 1 poznanik; - çıkmak 1) ispasti poznanikom 2) ispasti da se od ranije znaju ll poznat tanışık (-ğı)
poznanik
tanışıklık poznanstvo tanışma
upzoznavanje, poznanstvo
tanışmak
s ile upoznati se, poznavati
se tanıştırma
v.
tanışma
tanıştırmak
ak. s ile upoznati nekoga s nekim; predstaviti nekoga nekome tanıt (-tı)
tanıtlama 1. dokaz, dokazvanje 2. log. demonstracija, prikazivanje
tanıtlamak patlamak
dokazati, potvrditi;' cf. is-
tanıtlanmak tanıtma
pass. od
tanılfamak
1. predstavljanje, preporuka; 2.
prikaz (knjige) tanıtmacı 1. predstavnik, trgovacki putnik 2. prikazivac (nove knjige i si.) tanıtmak ak. 1. upoznavati koga s kim, predstavljati koga preporucivati; ct. takdim etmek 2. reklamirati tanıtlamak
tanjant tank terna
(-tı)
(-kı)
tankçı
prospekat, brosura mat. tangens
1. voj. tenk 2. rezervoar; cis-
tenkista
tanker !anker tanksavar voj. protivtenkovski
tanısızlık
dokaz, argument;
ct.
beyyine,
tanıtıcı 1. (nesto) sto predstavlja ili reklamira 2. reklamer, oglasavac tanıtılmak da!. 1. biti predstavljen 2. biti objasnjen 3. biti reklamiran
936
tanıtım 1. predstavljanje, upoznavanje
2. reklamiranje, rekama
dociti
tanlamak, tanmak arh. dat. biti iznadjen, biti zacudjen tannan a zvonak, zvucan, bucan, koji odjekuje, koji zugji tanrı bog, gospod, tvorac; O - göstermesin ne daj bozel; - nın günü svaki bogovetni dan; - hakkı için za prava boga, zaboga; - kulu covek, boziji sluga tanrı
bilimi teologija, bogoslovlje
tanrı
bilimci teolog
tanncılık tanrıca
teizam
boginja
tanrı deveciği
(-ni) zool. mokrica, ba-
bura (Oniscus) tanrı kuşu
(-nu) zool. paun (Pavo)
tanrılaştırmak ak. obogotvoriti, uzdici koga ili sto do bozanstva, proglasiti bogom
taraf tanrılık (-ğı) 1. bog, bozanstvo 2. bozanstvenost, bogoslovlje tanrısal
bozanski, bozanstven
tanrısız
ateist, bezboznik
tanrısızlık, tanrıtanımazlık
tansık (-ği)
ateizam
cudo; cf. mucize,
tansiyon 1. med. krvni pritisak; - aleti sfigmomanometar; düşük - - düşüklüğü visok krvni pritisak 2. napetost, tenzijaJ napregnutost
tapalanmak ak. 1. zapusiti, zacepiti 2. staviti fililj, staviti upaljac tapalanmak pass od tapalamak tapalı 1. zapusen, koji ima zapusac 2. voj. s fililjem, s upaljacem, s slapinom
tapan dijal. drljaca; - çekmek (ili geçmek) drljati tapı
bozanstvo, idol
tapınak (-ği) 1. svetiliste, sveto mesto 2. hram, bogomolja;
tantal (-li) hem. tantat
tapıncak (-ğı)
fetis
tantana a tantat
tapıncakçılık
fetisizam
tantanalı
tapınş, tapını
obozavanje, felisizovanje
raskosan, pompezan, sjajan,
velicanstven tan: - tun; gitmek arg. biti gotov, biti mrtav, ici u propast tan yeli (-ni) toplik (velar slo duva u zoru) tan yeri (-ni) praskozorje, osvit, zora; terminator; - ağarmak (ili atmak) svitati, razdanjivati se tanzif a ciis6enje ulica, skupljanje djubreta; - amelesi cistac ulica; djubretar tanzim a 1. dovodjenje u red, uredjivanje, regulisanje 2. preobrazaj, preuredjivanje, reformisanje; reorganizacija 3. sastavljanje, izrada (protokola i si.) 4. redjanje, nizanje 5. podesavanje (radija); /-ı/ etmek 1) dovesti u red, u red ili, regulisati 2) preobraziti, preuredili, reformisali, izraditi 4) podesiti (radio) Tanzimat (-lı) a 1. p/. od tanzim 2. reforme 3. ist. Tanzimat (politicke reforme sprovedene u Osmanskoj imperiji 1839. godine) Tanzimatçı 1. pristalica polilickih reformi iz 1839. godine 2. osoba koja je zivela u periodu od 1839-1876.
tapa 1. zapusac, cep, pluto, zatvarac 2. voj. fililj, slapin, upaljac
tapınmak dat 1. molili se; cf. ibadet etmek 2. obozavati, fetisizirati tapırdamak 1. dobovali, udarali 2. lupati, kucati (srce) tapırtı
dobovanje, udaranje, lupanje ku-
canje tapir zoo/. tapir (Tapirus) tapma molitva, moljenje, bogosluzenje tapmak (tapar) dat. 1: moliti se 2. obozavali, postavali tapon nar. niskog kvaliteta, los, bezvredan, trecerazredan taptaze potpuno svez, jako svz, taze taptırmak
caus od tapmak
tapu a. tapija - fenmemuru geometar; - sicili zamljisna knjiga, katastar tapyoka topioka taraba dijal drveni zastor taraca terasa (u raznim znacenjima); na krovu kuce
katı sıan-basta
taraf a. 1. sırana 2. meslo, kraj, reon, obiasi 3. strana; jur. stranka; /-dan/ - a olmak bili na sırani koga ili cega, stati na neciju slranu, podr:lati; - tutmak dr:lati stranu, biti na necijoj strani, navijati za' 4.
937
tarafeyri anat. deo tela; her - ı m ağrıyor sve me boli 5. lice, ()sobq (u.administrativnom jeziku); - ınıza gönderilmiştir poslato vam je 6. koristi se uz prideve; pahali tarafından skupa ~ her ~·ta svuda; ana- ı po majcinoj strani; dÖrt bir ·- ında naokolo, .sa svih strana; - - ponegde, tu· i tam o tarafeyn a jur. obe tarafgir a-p pristrasan
ı.
sırane
pristalica,. sledbenik ll
tarafgirlik 1. ·· podrska 2 .. pristrasnost, naklonost; taraflı ı koji ima vise strana; stran; tek jednostran; çok - anlaşma multilateralan. sporazum ll 1. pristalica, sledbenik 2. koje je poreklam iz; sen ne taraflısın? odakle .si- olmamak ne· obracati. paznju, ignorisati tarafsız
1. neutralan 2. nepristrasan 3. · vanpartijski, koji ne pripada ni jednoj partiji tarafsızlık
politikası i
>f
·ı
1
neutralnost, nemesanje; politika nemasanja
a-p pristalica, sledbenik; na-
taraftar vijac
taraftarlık
1. privr2enost 2. pristrasnost 3. p·ripadnost (politickoj stranki) · tarak (-ği) 1.. cesalj 2. grabulje 3. teh. greben, brdo (razboja), tarak (za cesljanje vune) 4. kresta (u ptice) 5. skrge (u ribe) 6. teh. jazuralo, gliboder 7. zool. jakovska, kapica (rod cesljara), (Pecten iacolaens) 7. mor. koca (konicna mreza); - gemisi brod-kocar 8. anat. lesa, splet, metatarzus; sacna grana, dorucje, metakarpijum 9. zupcasto dleto (za kamen) O - vurmak cesljati .tarakçı
1. cesljar 2. grebenar, cesljac
tarakçılık
cesljarski zanat
taraklamak ak. 1. cesljati, iscesljavati 2. grabljati 3. cistiti (dno reke) 4. mor. kocariti taraklı 1. zena s cesljem u kosi 2. ptica s krestom 3. izevezen cikcak bodam 4. siroka (noga, ruka) taraklı
kuş
. zool. veliki potrk (Ofis
tarda) taraklılar
:mo!. rebrasi (Ctenophora)
tarak otu (-nu) bot. cesljuga (Dipsacus fullonum) tarak otugiller bot. Dipsacaceae taralı 1. ocesljan 2. ograbuljan 3. ociscen (dno reke)
tarama 1. gl. im. od !aramak; - cihazi mor. jaruzar, bager, gliboder 2. crtanje, srafiranje 3. procesljavanje taramak ak. cesljati, rascesljavati 2. grabljati 3. pretrazivati, procecljavati (sumu). 4. loviti, mrezom (mine) 5. grebenati, precesljavati (vunu, lan, i si.) 6. obradjivati kamen zupcastim dietom 7. detaljno pregedati, pretrazivati; kitap prelistavati knjigu 8. napasti (oruzjem) taranga b rama)
zool.
deverika
taranmak pass. od !aramak tarassut (-tu) a promatranje, motrenje nadzor, istrazivanje; /-ı/ - etmek promatrati; nadgledati, vrsiti nadzor, istrazivati tarantı 1. cesljanje, grebanje 2. otpaci od cesljanja (vune), pakuke (otpaci od kucine)
taratmak caus. od !aramak tarator kul. meze koje se pravi od sredine hleba, oraha, maslinovog ulja, belog luka i sirceta
tarak işi (-ni) cesljevi (vrsta veza)
taravet (-ti) a svezina
taraklama gl. im. od taraklamak
taravetli svez, krepak, mlad
938
(Abramis
tart taraz cesljanac, . rascimak, izvucena zica o - - rascesljan; rascupan, razbarusen tarazlamak ak. ocesljati, ocetkati tkivo skinuto s razboja tanizianmak 1. rascupati se, razbarusiti se, rascerupati se; zamrsiti se, ukovrciti, se, iskrzati se, raspresti se tarçın
p cimet; namomun cassia) tarçını
ağact
bot. cimet (Cin-.,.
boje cimeta
tarihçi istoricar tarihçilik istoriografjja tarihi a istorijski tarihli datiran, od.:. da:tuma; 6 Kasım mektubunu aldım primila sam tvoj.e pismo od 6 novembra tarit-i öncesi.! preistorija ll preistorijski tarihsel istoriijski; cf. tarihi tarihsiz bez datuma, nedatiran
kula, pok-
tarik (-kı) a 1. put 2. metod, postupak, nacin 3. sekta, derviski red
tarh a 1. cvetna leja, cvetnjak 2. mat. oduzimanje; ct. çıkarma 3. oporezivanje etmek ak. 1. oduzimati 2. oporezaovati
tarik s onaj koji ostavlja, onaj koji se odrice svetovnih uzitaka, isposnik; - i dünya 1) pustinjak, isposnik, usamljenik 2) kaludjer, monah
taret (-ti) voj. mala retna kula
oklopı:ı,a
tarhana kul. 1. tarhana (izmrvljeno i osuseno testo koje se koristi za pripremanje jela) 2. corba od tarane tarhun bot. zmijina trava (Artemisia dracunculus) tarım
poljoprivrede
tarım
bilimi poljoprivreda agrikultura (kao nauka) tarımcı
poljoprivrednik
tarımcılık tarımsal
poljoprivreda, ratarstvo
poljoprivredni;
tarlfa 1. opis; odredjivanje pojma, definicija; - e uymak odgovariti opisiu 2. recept; /-ı/ - etmek opisati, objasniti kako se nesto spravlja tarife 1. tarifa, cena; ücret - si seovnik 2. raspored, red voznje 3. uputstvo za upotrebu; recep!; normativ
tarikat (-tı) a sekta, derviski red; Bek- 1 bektasijski derviski red, Mevlevi - t mevlevijski derviski red taşi
tarikatçı
pripadnik sekte, pripadnik der-
viskog reda tariz a kritika, napad, zajedljiva primedba; /-al - etmek kritikovati, napadati tarla njiva, polje; plantaza; - açmak raskrciti komad zemlje; lağım (ili mayn) sı minsko polje; ot- ları livade, pasnjaci tarla faresi (-ni) zool. poljska voluharica (Microtus arvalis) 2. sumska voluharica (Ciethrionomys) tarlakoz 1. ribarski camac sa dva para vesala 2. ribarska mreza koja se baca sa tarlakoza, a zatim skuplja sa obale tarla kuşu (-nu) zoo/. poljska seva (Aiauda arvensis)
tarih a 1. da tum, dan; /-al - atmak staviti datum, datirati 2. istorija, letopis, hronika; -e karışmak biti stvar proslosti 3. hronogram; - düşürmek (ili söylemek) sastaviti hronogram
tarla sincabı (-nı) zool. 1. tekunica (Citellus) 2. burunduk (Tamias, Eutamias)
tarihçe kratka istorija, istorijat, kratak prikaz, kratak pregled
tart1 (-dı) a 1. voj. progonstvo, odbijanje, suzbijanje (neprijatelja) 2. isk-
tarpan zool. tarpan (divlji konj iz Centraine Azije)
939
:1
:ı
tart 1 Jl
ı·,1.l 'ı' f !'
i'
i
ljucenje, otpustanje 3. udaljavanje, uklanjanje, odstranjivanje
1
'
tart2 torba, torfica
tarttırmak
tartaklamak ak. drmati, tresti, drmusati
tartura tocak kolovrata
tartaklanmak 1. pass. od tartaklamak 2. drmati se, tresti se tartarik hem. vinski; - asit vinska kiselina
'
1·1
t
tartı 1. merenje, vaganje; - ya gelmernek biti nemerljiv; biti tesko za merenje 2. tezina 3. vaga 4. mor. konopac, uze; podigac (konopac za dizanje jedara) 5. metar (u poeziji) tartıcı
merac
tartıl hem. kvantitativan; - çözümleme kvantitativna analiza tartılı
1. izmeren 2. odmeren 3. metarski, metricki tartılmak
1. pass. od tartmak 2. meriti
caus. od tarmak
tarumar, tarümar p nered, zbrka, darmar; /-1/ - etmek poremetiti, pobrkati, pomrsiti, napraviti nered tarz
a 1. naCin; oblik; vid 2. stil
tarziye :zvir:j&nje, pokajanje, molba za oprostaj; /-al - vermek izviniti se, pokajati se, moliti za oprostaj tas a zdelica, cinija; cabar; solja; metalni sud 2. tas 3. slem, kaciga o - başlı i6elav; - gibi nar. celav; - ı toprağı toplamak skupiti sve svoje stvavari, na brzinu se spakovati tasa briga, zabrinutost, uznemirenost, nemir; - etmek (ili çekmek) brinuti, biti zabrinut, biti uznemiren O - mın on beşi nar. bas me briga! ne tice mi se! tasalanmak dat. brinuti se, biti zabrinut
se tartım
tasalı
ritam
tartısız
'"
pelivan pobedjuje svog protivnika tako sto ga digne i nosi tri koraka)
ritmican; odmeren
tartısız 1. neizmeren; bez merenja 2. nesmotren, nepromisljen, lakomislen tartışı
diskusija, rasprava, debata;
tartışılmak
pass. od
tartışmak
tartışma 1. gl. im. od tartışmak 2. rasprava, diskusija, debata, prepirka, svadja, polemika;
tartışmacı
diskutant, .ucesnik u rasl?ravi
tartışmak
1. s ile raspravljati se, diskutovati, svadjati se, prepirati se 2. ak. pretresati, razmatrati, svestrano ispitivati 3. odmeravati snage tartışmalı
1. sa diskusijom 2. vagati 2. odmeriti, meriti (reci), dobro promisliti 3. ispitati, proveriti; probati; proceniti 4. cimati, drmati, klatiti, tresti; kapıyı - tresti vratima O tartarak yenmek pobediti (pobede gde
940
zabrinut, uznemiren, uzrujan
ta sallut (-tu) a 1. dosadjivanje, gnjavljenje, nametanje, nametljivost 2. nasilje, nasrtanje, napad; /-al - etmek 1) dosadjivati, gnjaviti, nametati se 2) nasrtati, napadati tasallüp (-bü) a 1. stvrdnuce 2. med. skleroza; tasannu (-u) a pretvaranje, licemerje, izvestacenost; cf. yapmacık tasar plan, projekat, nacrt, skica, crtez tasar cizimi skiciranje, skica, nacrt, konceptiranje tasar cizimci onaj koji pravi nacte, crtac nac rta tasarı nacrt, plan, skica, koncept, projekt; kanun - sı nacrt zakona
tasarım 1. namera, plan 2. koncepcija, zamisao, predodzba, pojam, uobrazilja, fantazija, masta; ct. tasavvur
tasrif tasarımlama k ak. 1. nameravati, naumiti, planirati 2. zamisljati, uobrazavati, mastati
tasariama gl. im. od tasarlamak tasartamak ak. 1. nameravati, naumiti, razmisljati, planirati, zamisljati 2. obraditi, otesati, potkresati, obrezati (drvo, kamen) tasarianmak pass. od tasarlamak
tasfiyeci purist
tasarruf a 1. posedovanje, svojina, upravljanje, rukovodjenje; - ehliyeti jur. pravna sposobnost 2. stedljivost, stednja; ekonomija 3. usteda, ustedjevina; - etmek 1) posedovati, upravljati rukovoditi 2) stedeti, ekonomisali
tasfiyehane a-p rafinerija nafte tashih a 1. popravljanje, popravka, ispravljanja 2. korekiura 3. isplata duga; /-1/ etmek (ili yapmak) 1) popraviti, ispraviti, korigovati 2) vrsiti korekturu tasım
tasarruflu stedljiv, ekonomican tasasız
rafinerija 2. uredjivanje, regulisanje, sredjivanje 3. otpustanje, izbacivanje (sluzbenika).A. likvidacija (preduzeca); - ye gitmek ici u likvidaciju; /-1/ - ye koymak likvidirati /-1/ - etmek 1) cistiti, ocistiti; precistiti, rafinisali 2) urediti, regulisati, srediti 3) alpustili (sluzbanika) 4) likvidirati (preduzce)
log. silogizam
ak. planirati, projektovati, smisljati, nameravati tasımlamak
bezbrizan, ravnodusan;
tasasızlık
bezbriznost, ravnodusnost
tasavvuf a sufizam, ticizam; -ehli sufija
islamski
tasımsal
log. silogistican
mis-
taslak (-ğı) 1 1. nacrt, skica, koncept; sema, crtez; 2. maketa ll toboznji takozvan, prividni; şair- ı nadripesnik
tasavvur a 1. uobrazilja, fantazija, zamisao, predodzba, misao, ideja; cf. tasarım 2. pojam, plan, nacrt, namera; /-1/ etmek 1) zamisljati, uobrazavati, mastali 2) nameravati, planirati
tasalamak 1. simulirati, praviti se, pretvarati se, izigravati (sto) 2. ak. tesali, klesali, se6i, podseci potkresati, obrezali, skratiti, brusiti
tasavvufi a mistican, sufijski
tasdi (-i) a bespokojstvo, uznemirenost, dosada, neugodnost; tasdik (-ki) a 1. potvrdjivanje, potvrda, overavanje, overa 2. ratifikacija, sankcija; 1 -1/ - etmek 1) potvrditi, overili 2) ratifikovati, sankcionisati; /-1/ - ten geçmek biti potvrdjen, biti ratifikovan, biti sankcianisan tasdikli 1. potvrdjen, overen 2. ratifikovan, sankcionisan tasdikname a-p 1. potvrda, uverenje; atest 2. uverenje, svedocanstvo, certifikat tasdiksiz neoveren tasfiye a 1. ciscenje, purifikacija, preciscavanje, rafiniranje; petrol - fabrikası
tasma 1. ogrlica (za zivotinje) 2. kozni remen, kais tasmin a planiranje; nameravanje, resavanje, odlucivanje; plan, nacrt, zamisao; /-1/ - etmek planirati, nameravali, resavali se, odlucivali, kanili se tasni (-i) a proizvodjenje, fabrikacija, pravlenje, prerada 2. til. izmisljanje, izmisljolina, uobrazilja; cf. yapınlı; tasnif a razvrstavanje, rasporedjivanje, raspodela; klasifikovanje, klasifikacija; sortiranje; ocenjiivanje, ocena, procenjivanje, procena; /-1/ - etmek 1)' razvrslati, rasporedili; klasifikovali, sortirali 2) ocenili, procenili tasrif a gram. deklinacija; konjugacija;
ct. çekim; /-1/ - etmek eklinirati; konjugirati 941
'tasrih
tasrih a jasno objasnjenje, razjasnjenje; /-11 - etmek jasno objasniti, razjasnili tastamam 1 potpuno pun, sasvim gotov, tacan ll potpuno, sasvim, u celosti; odlicno, uredu, gotovo; tasvim (-bi) a odobrenje, saglasnost, pristanak; /-1/ - etmek odobriti, saglasiti se; prihvatiti; pristati; cf. onamak tasvir a 1. opisivanje, opis, prikazivanje, prikaz; ct. betim 2. nar.s/ika, portret; statua; /-1/ - etmek 1) opisati, prikazati; cf. belimiemek 2) slikati, crtati, sHkati recima tasviri a opisan; - gramer opisna gramatika taş ı
1. kamen; - kıran, - kırmak ma· kinası droblica kamena; - a tutmak kamenovati, gadjati kaman; çakmak - ı kremen; değirmen - ı mlinski kaman 2. geol. stena, kamen; Ankara - ı andezit 3. dragulj, dragi kamen 4. kocka od kamena (za kaldrmisanje), ploca (za poplocavanje) 5. pion (u igri dama), ciglica (u igri domina) 6. stub, direk; dikili - obelisk ll 1. kameni, od kamena, kamenit 2. tvrd, krut; bezosecajan, neostljiv, bezdusan O - atmak fig. upaditi recima, praviti aluziju, bockati, izazivati; bebek lutka; - bebek gibi lepa ali hladka (zazenu); - çatiasa nikako, ni u kom sluC:aju;kako god da okrenes, najvise; - a çekmek brusiti, ostriti na tocilu; /-al - ÇI· kartmak çıkarmak) biti iznad nekoga, premasivati, nadmasivati prevazilati, nadmasivati pravazilati, preteci, biti bolji od; hamuru stuko; - kesilmek 1) okameniti se 2) zabezeknuti se, zbuniti se, zapanjiti se, zaprepastiti se; /-al - ölçeyim nar. sacuvaj boze! daleko bilol da kucnem u drvo! (kaze se kada se govori o bolesti); - üstünde bırakmamak sravnit sa zemljom; - sektirme bacanje zabica na vodi (igra); - ı sıksa suyunu çıkarır on je veoma jak, snazan
942
taşak
(-M
anat. mudo,jaje (kod.mus-
karca) taşaklı vulg.
1 mudonja ll hrabar, jak,
muzevan taş bademi (-ni) bot. vrsta badema koji ima tvrdu ljusku (Prunus communis) taş balığı (-nı)
taş baskı
zool. skrpina (Scorpane)
litografija
taş basma, taşbasması tografija ll litografski
taş
(-nı)
li-
bilimi petrologija, litologija
taş
böceği
(-ni) zoo/. kauri skoljka
(Cypracea) taşçı 1. klesar, kamenorezac 2. radnik u kamenolomu
taşçılık
kamenarstvo, klesarstvo
taşeren taşıl taş
podizvodjac
fosil
bilimi paleontologija
taşıliaşmak
okameniti se
taşım; bir - kaynatmak prokljucati jedanput, izbiti kljuc taşıma 1. gl. im. od taşımak 2. prenosenje, prenos, prevozenje, prevoz, transport; - makinesi uspinjaca, dizalo; yük ve yolcu - si prevoz tovara i putnika taşımacı
prevoznik, transporter, spe-
diter taşımacılık
prevoz, transport, spedicija
taşımak ak. 1. nosili, tegliti 2. prenositi, prevoziti; odnositi, odvoziti 3. imati, biti nosilac necega; mana - imati znacenje 4. podnositi, izdrzati, drzati
taşımlik (-ğı) taşınır
v.
taşım
1 pokretnina, pokretna imovina;
ct. menkul; - mallar pokretna imovina ll pokretan, portabl, prenosiv
tat taşınmak 1. pass. od taşımak 2. dat. preseliti se, seliti se, odseliti se 3. tumarati, neprekidno odlaziti i dolaziti taşınm~ 1 nenosiv, nepokretan ll nekretnina; - mallar nekretnine, nepokretna imovina taşırmak taşıt
caus. od
taşmak
(-tı)
prevozno sredstvo, vozilo, transportno sredstvo taşıtÇı vozac, prevoznik, osoba koja upravlja transportnim sredstvom taşıtmak,
taşıttırmak
caus. od ta-
şırmak
taşıyıcı 1. nosac, lucki radnik 2. prenosnik 3. transporter taşkın 1 poplava, plavljenje ll 1. nabujao, koji se izlio iz korita, koji plavi; prepunjen, prevrsen 2. bucan, buran; preteran, preobilan 3. zestok, vatren, zustar, zanesen, odusevljen 4. silovit, plahovit, neobuzdan, razuzdan, drzak
taşkınlık
1. siledzijstvo, mangupstvo, bucnost, razuzdanost, drskost, drsko ponasanje 2. psih. manija taşkıran
çiçeği
(-ni) bot. kamenika
taşiatmak
caus. od
taşlamak
taş levreği (-ni) zool. koraf, korbel (Umbrina cirrhosa) taşlı 1. kamen, kamenit, stenovit 2. ukrasen kamenom; - yüzük prsten s kamenom taşlık (-ğı) 1 1. kamenjar 2. poplocano dvoriste 3. poplocan prostor 4. zeludac (ptice) ll kamenit, krsevit, stenovit
taşma 1. gl. im. od taşmak 2. izliv, izlivanje, plavljenje, poplava taşmak (-ar) 1. prelivati se, razlivati se, izlivati se, poplaviti; prekipeti 2. visili (preko ivica), viriti 3. prasnuti (od besa), razderati se O sabrı taştı nestalo mu je strpljenja taş mantarı (-nı)
taş ocağı
kamenolom
taş pamuğu taş
bot. lisaj (Lichen)
(-nu) azbest
pudra puder u kamenu
taşra
provincija, unutrasnjost
taşralı 1 provincijalac
(Saxifraga) taşkırangiller
taşkıran
taşlaşmak 1. okameniti se, kameniti se, pretvoriti se u kamen 2. zbuniti se, zabezeknuti se
bot. axifragaceae
otu (-nu) bot. kamenika (Sa-
taş yoncası
kerozin (-nı)
bot. kokotac (Me-
lillotus)
xifrage) taş
kömürü geol. ugalj, antracit
taş
küre geol. litosfera
taşlama 1. gl. im. od taşlamak 2. brusenje, glacanje, poliranje 3. epigram, salira; taşlamacı 1 . kamenovati 2. gadjati kamenom, bacati kamenje 3. ocistiti od kamencica, trebiti od kamencica (pirinac i si.) 4. podrugivati se, praviti aluziju 5. obloziti kamenom, poplocati taşlanmak
taş yağı (-nı)
ll provincijski
pass. od
taşlamak
taş yuvarı
geo/. listosfera
taş yüreklilik tvrdog srca, bez srca, bezdusan, bezosecanjan; nemilosrdan
tat -dı) 1. ukus 2. slatkoca, sladak ukus 3. zadovoljstvo, uzivanje; - almak uzivati u necemu; nalaziti zadovoljstvo u necemu; - ını almak (ili - ına bakmak) probati, isprobati; - vermek davati ukus; - ını çı karmak uzivati (u necemu), nasladjivati se; - duymak osecati ukus; oseeati zadovoljstvo O - ı damağında kalmak 1) ne mo6i zaboraviti neko zadovoljstvo; - ı
943
tat tuzu kalmamak 1) izgubiti ukus, pastali neukusan 2) postali neprivlacan, izgubiti privlacnost; - ı tuzu yok neukusan, bez ikakvog ukusa; neinteresantan, neprivlacan Tat (-tı) 1. Tat 2. podrugljiv naziv za Persijance i Arape Tatar 1Tatarin ll tatarski tatar ist. glasonosa, vesnik, kurir Tatar böreği (-ni) kul. testo preliveno mlevenim mesom, kiselim mlekom i vrucim zejtinom Tatarca tatarski jezik ll tatarski '1 !
tatarcık
zool. papadaci (Phlebotomus)
tatarsı, tatarımsı 1. slican Tatarinu, koji lici na Tatarina 2. polukavan, poluziv, lose spremljen
tatbik (-ki) a 1. uporidjivanje, sravnjivanje 2. prilagodjavanje, primena; sprovodjenj ostevarivanje; usrajanje-etmek 1) ak. dat uporedjivanje srarrivanje premeniti, sprovoditi, prilagoditi, ostvariti, izvrsiti, usvojiti o - mührü licni pecat, zvanicni pecat (pojedinja) tatbikat (-tı) a 1. primena, praksa; - ta u praksi 2. voj. manevar, vojna vezba; ordugahı poligon; tatblkatçı
prakticar
tatlanmak postali sladak, sazreti (o vocu) tatlı 1 1. slatko, slatkisi, poslastica, kolaci, dezert 2. zadovoljstvo, uzivanje ll 1. sladak, ukusan 2. koji je za pice, neslan; su slatka voda, voda za pice - su balığı recna riba -su gelincik balığı (-nı) zool. manic (Lota lota) - su istakozu (-nu) zool. slatkovodni rak (Astacus) - su kayası zool. linjak (Tincatinca) - su levreği zool. smudj (Perca fluviatilis) - su yengeci zool. slatcovodni rak (Potamqn fluviatile) 3. prijatan, mio, drag, simpatican, divan, drazestan, ljubak, ugodan, lep; söz 1) slatka rec 2) laskanje lll prijatno, milo, lepo, slatko; - - konuşmak prijatno razgovarati, lepo pricati O - ya bağlanmak srediti, resiti (na prijateljski, lep nacin); izgladiti, slqziti se; dogovoriti se, sporazumiti se, svrsiti se, svsiti (na fin nacin); - bela! muko moja! nestasko, nemirkc jedan!; dil yılanı deliğinden çıkarır post. lepa rec gvozdena vrata otvara; - dilli slatkoreciv tatlıca
slatkast, sladunjav
tatlıcı 1. poslastiear, prodavac slatkisa 2. sladokusac
tatlıcılık
poslasticarstvo
tatldışmak 1. postati si adak, sazreti (o vocu) 2. umiliti se, postali umiljat (o glasu), postati prijatan tatlılaştırmak
caus.
tatlllaşmak
tatbiki praktican, primenjen; - sanatlar prnmenjene umetnosti
tatlılı spremljen sa slatkisima, koji ima dezert; - bir yemek jelo s dezetrom
tatil a 1. prekid, obustava; - i eşgal obustava rada 2. odmor, praznik; bayram - i praznicni dani, odmor za vreme praznika; hafta sonu - i vikend; okul - i skolski raspust; öğle - i pauza za rucak; etmek 1) privremeno zatverili 2) privremeno obustaviti rad 3) raspustiti 4) od~ marali se
tatlılık 1. slatkoca, sladak ukus 2. pri- . jatnost, ugodnost, milost, dragost, ljubaznost, uljudnost; - la ljubazno, prijatno, lepo, na lep nacin
tatlandırmak 1. zaciniti (hranu), dati ukus 2. uciniti da voce sazre, da bude slatko
944
tatlımsı
sladunjav; slatkast
tatlı patetes bot. sladak krompir (lpomoea batatas) tatlı
sülümen hem. kalemel
tatmak 1. probati 2. isprobati, oprobati, iskus[ti, osetiti, doziveti
tavlamak tatmin a zadovoljstvo, zadovoljavanje; /-1/ - etmek zadovoljiti; namiriti; - olmak biti zadovoljen tatminkar a-p zadovoljavajuci tatminsizlik nezadovoljstvo tatsal po ukusu, ucusni tatsız 1. neukusan 2. neprijatan, odvratan, bljutav; antzpatican 3. dosadan, bez duha, suvqparan, neinteresantan O - tuzsuz 1) bez ikakvog ukusa, neukusan 2) dosa dan tatsıziaşmak 1. postali bezukusan, postali neukusan 2. postali neprijatan, postali dosadan
tatsızlık 1. neukus, nedostatak ukusa, los;; ukus, neukusnost 2. neprijatnost tattırmak
caus. od tatmak
tatula, tatura bot. tatula (Datura) taun a med. kuga tav 1 zagrevanje, visok stapen zagrevanje, visoka tamperatura 2. pravi cas, pogodan trenutak; - a getirmek zagrejati dq potrebne temperature 3. vlazenje, kvasenje, prskanje vodam; vlaznost; - vermek vlaziti, poprskati vodom, fajtati O /-al - düşürmek arg. prevariti, obmanuti; /-1/ - ına getirmek naci povoljan trenutak za obavljanje nekog posla; - olmak biti prevaren, biti obmanut, nasamariti se, nasaditi se; tava 1. tiganj, tava 2. pr:leno jelo; balık - sı przena riba 3. teh. tiganj (za topljenje olova) 4. korito (u kome se mesa krec) 5. kotao za so, plitak bazen u kome isparava morska voda za dobijanje soli 6. leja za rasad 7. mor. platforma siza tavaf a 1. is/. tavaf (obred obilazenja oko C,abe) 2. kruzenje, okretanje, hodanje ukrug, obilazenje; /-1/ - etmek 1) kruziti, hodati ukrug; obilaziti tavan 1 1. tavanica, plafon; tavan; tavan, potkrovlje; mansarda; 2. gorn-
arası
ja granica, plafonska visina, najvisi stepen;- - fiyat plafonirana uçuş - ı plafonska visina leta aviona
tavan2 a dobrovoljno, drage volje tavassut a 1. posredovanje, posrednistvo 2. intervencija; 1) posredovati, biti posrednik 2) mesati se, intervenisati tavattun a naseljavanje, nastanjivanje; /-dal - etmek naseliti se, nastaniti se tavazzuh a razjasnjavanje, rasvetljavanje, razbistravanje; - etmek razjasniti se, rasvetliti se, razbistriti se tavcı
arg. prevejanac, prepredenjak,
varalica tavcılık
arg. prevara, lopovluk, podvala
taverna taverna, nocni klub tahane staklenik, staklena basta tavir (-vrı) a 1. ponasanje, manir; stil; vladanje; izraz, izgled; - almak (ili - takınmak) praviti se, poprimiti izgled; - ını bozmamak nezbuniti se, ne promeniti izraz 2. uobrazenost, nadutost, tasiina tavik (-kı) a odlaganje, odgadjanje, odugovlacenje; zadrzavanje; /-11 - etmek odloziti, odgoditi, odugovlaciti; zadr:lavati taviz a ustupak, koncesija; popust, naknada, kompenzacija; ct. ödün o - vermek napraviti ustupak, popustati tavizci popustljivac tavizeilik popustljivost, popustanje tavla 1 a konjusnica, stala
tavıa2 tavla (vrsta· kocke); triktrak; atmak (ili oynamak) igrati tavlu tavlacı1 konjusar tavlacı2 ljubitelj tavle, igrac tavle
tavlamak 1. zagrevati (do neophodne temperature); zariti 2. vlaziti, ovlaziti, nakvasiti, poprskati, fajtati 3. toviti (zivotinju) 4. arg. prevariti, obmanuti, nasaditi, mı-
.945
tavıanmak
sukati, namagarciti, 5. arg. zavesti devojku, upecati (devojku)
tavlı 1. zagrejan (do odredjene temperature), uzaren 2. vlazan, ovlazen, nakvasen, poprskan, pofajtan 3. utovljen, ugojen
tavsama gl. im. od tavsamak
tavsatmak ak. oslabiti, umiriti, stisati, ublaziti, smanjiti tavsız
1. nezagrejan 2. suv, koji nije vlazan, nepofajtan 3. koji nije utovljen, mrsav tavsir a opis, opisivanje, odredjivanje; oznacavanje, kvalifikovanje; /-1/ - etmek opisati, odrediti, oznaciti tavsiye a preporuka; savet; - mektubu (pismena) preporuka; /-1/ - etmek preporuciti, savetovati; - üzerine po preporuci
pre-
tavsiyename a-p preporuka tavsiyesiz ı osoba koja nema preporuku ll bez preporuke
tavşan 1 zoo/. zec (Lepus) O - anahtarı otpirac, otvarac; - ı araba ile avlamak raditi polako, bez zurbe; - bayırı aştı sad je kasno, ne moze se vise nista uciniti; dağda, suyu ateşte post. zec u sumi, a on razanj gradi; -yürekli plasljiv kao zec
tavşan2 stolar, drvorezac tavşan bıyığı (-nı)
tavşanca
koju se igra
bot. livadarka (Poa)
1. turska igra 2. muzika na
tavşanca
tavşancıl orao, jastreb (naziv zaptice grabljivice koje love zeceve)
946
otu (-nu) bot.
mecja sapa
tavşan dudağı (-nı)
zecija usna
tavşan kanı (-nı) modar, zagasito crvene boje o - gibi çay jak caj tavşan kulağı (-nı)
bot. kolutka (Cycla-
men)
tavsamak oslabiti, izgubiti snagu; smanjiti se, sniziti se; umiriti se, utisati se, ublaziti se; popustiti, opasti; nestati
preporuku,
tavşancıl
gajenje zeceva
(Heracleum)
tavlanmak pass. od tavlamak
tavsiyeli · koji ima porucen, po preporuci
t~vşancılık
tavşanıı1 1. zecarnik 2. farma zecella tavşanJık2 duborez, rezbarenje tavşan
memesi (-ni)
bot. veprinac
(Ruscus) tavşan paçası (-nı)
bot. detelina (Tri-
folium arvense) tavuk (-ğu) zool. kokoska, kokos (Gallus) O - ayağı otvarac; - götü tövbe tutmaz post. vu/g. kokosije dupe ne ispunjava zavet (kaze se za nekoga ko ne dr2:i rec) tavuk balığı merlangus);
(-nı)
zool. pismolj (Gadus
tavuk biti (-ni) zool. kokosija vaska (Menopan) tavukçu 1. peradar, zivinarstvo, peradarstvo 2. prodavanje zivine tavukgiller zoo/. kokoske, koke (Galliformes) tavuk gögsü (-nü) kul. vrsta pudinga koji se pravi od belog pileceg mesa kuvanog u mleku i pirincanog brasna tavuk götü (-nü) vulg. bradavica tavuk
karası (-nı)
kokosije slepilo
tavulga bot. crvena vrba (Salix purpurea) tavus zool. paun (pavo) o (tüyü) çıkarmak arg. povracati
kuyruğu
tavzif a davanje zaduzenja (zadatka), zaduzivanje; /-1,-la/ - etmek davati zaduzenje, dati zadatak; obavezati; narediti; zaduziti cime;
tazip tavzih a objasnjenje, tumacenje (dela); /-11 - etmek objasniti, razjasniti, tumaciti, protumaciti tay1 zdrebe tay2 jednak, ravan, slican; - arabası dubak O - durmak stajati na nogama (kaze se za bebu koji jos nije prohodala); - - ! stoj! gore! ajde! (kafe se bebi koja uci da hoda) tay3 (-yyı) a 1. uklanjanje, udaljavanje, proterivarije, otpustanje 2. ponistavanje, unistavanje taya a dojilja, dadilja tavdaş
par, vrsnjak; kolega
tayyareel 1. pilot 2. avijaticar tayyareellik pilotiranje, avijacija, vazduhoplovstvo tayyetmek ak. 1. iznositi, izvaditi 2. skloniti, ukloniti, odstraniti, unistiti, po~ nistiti, izbrisati tayyör zenski kostim tazallüm a zalba, prigovor, tuzba, jadikovanje; naricanje; - etmek zaliti se, tuziti se; jadikovati; naricati tazammun a 1. ukljucivanje, obuhvatanje, upletanje 2. log. implikacija, podrazumevanje, shvatanje; - etmek 1) ukljucivati, obuhvatati 2) implicirati, sadrzavati u sebi; shvatati
tayf a 1. fiz. spektar 2. prividjenje, vizija, utvara, avet, sablast; cf. görüntü
tazarru (-u) a molba, molitva; /-11 etmek moliti (za); moliti se (bogu)
tayfa a 1. mornar 2. posada; 3. pomagaci, pratioci; skupina, druzina
taze p 1 1. svez 2. mlad, krepak, zdrav 3. nov, skorasnji, nedavni, svez ll mlada devojka
tayfölçer spektroskop tayf ölçümü spekroskopija tayfun 1. tajfun 2.Tajfun (musko ime) taygeldi pastorce, pastoread tayın a voj. porcija, sledovanje, dnevni obrok; - ekmeği sledovaje hleba O - bedeli vojnicka plata
tayin a 1. odredjivanje, utvrdjivanje, ustanovljenje 2. imenovanje, postavljenje, premestaj (o sluzbi); - etmek 1) ak. odrediti, utvrditi, ustanoviti 2) imenovati, postaviti (na novu sluzbu); premestiti (s sluzbom) O - hakkı, tayip (-bi) a prebacivanje, prekor, kudjenje, pokuda, zameranje; /-11 - etmek prebacivati (kome), prekoravati, kuditi, zamerati taylak zdrebe; mladunce kamile tayyara 1. leteci, koji leti 2. isparljiv, izvetriv tayyare a arh. avion; cf. uçak 1;
tazeleme gl. im. od tazelemek tazelemek 1. zameniti svezim, osveziti, zameniti novim, promeniti, doneti jos jedan (caj) 2. dodati vode i podgrejati (jelo) 3. obnoviti, iznova poceti; popraviti tazelanrnek pass. od tazelemek tazeleşrnek
podmladiti se
tazelik 1. svezina 2. mladost, krepkost tazı p hrt o - ya dönmek 1) jako smrsati, oslabiti 2) pokisnutu do gole koze; gibi mrsav i brz (kao hrt) tazılaşmak
jako smrsati, postali kost i
koza tazim a arh. velicanje, uzdizanje, postovanje, uvazavanje; pocast; resmi - voj. vojnicki pozdrav, salutiranje; /-al - etmek velicati, uzdizati, postovati pocast tazimat (-tı) tovanje, pocasti
a
1. pt. od tazim 2. pos-
tazip (-bi) a arh. mucenje, tortura, zlostavljanje;
947
'~'
p
ta%1ye taziye a saucesce, saosecanje; taziz a arh. 1. postovanje, pijetet 2. pocastvovanje; tazmin a naknada, odsteta, kompenzacija, obestacenje; /-1/ - etmek naknaditi, dati odstetu, obestecivati, kompenzovati tazminat (-tı) a 1. pl. od lazmin 2. reparacija, obestecenje, kompenzacija 3. kontribucija tazyik (-kı) a 1. pritisak; - i hava atmosferski pritisak 2. pritisak, nasilje; ct. basınç, baskı 3. prisiljavanje; /-11 - etmek 1) vr8iti pritisak 2) prisiljavati, primoravati, ugnjetavati teadül a jednakost; ravnoteza; - etmek izjednaciti se, uravnoteziti se teakup a pracenje, idenje za kim; redjanje jedan za drugim; - etmek pratiti, ici jedan za drugim, redjati se teali a arh. dizanje, podizanje, uspinjanje, uspon, penjanje; teamül a 1. navika, obicaj, uobicajan nacin; - hukuku obicajno pravo 2. hem. reakcija tearuz a arh. protivurecje, kontradikcija; kontrast; konflikt, sukob; cf. çatışma teati a arh. razmena, razmenjivanje, zamena; /-1/ - etmek razmenjivati, izmenjivati, zamenjivati tearün a uzajamna pomac, saradnja tebaa a 1. pl. od tabi1 2. podanik, drzavljanin, gradjanin tebahhur a arh. isparavanje, vetravanje; -etmek ispariti, izvetriti
iz-
tebaiyet (-ti) a arh. 1. pokoravanje, potcinjavanje, pokornost, poslusnost 2. prilagodjavanje, podesavanje; tabarüz a jasnost, ocevidnost, bistrina; - etmek postali jasan (ocevidan), razbistriti se, razjasniti se
948
tebcil a 1. uvazavanje, postovanje, pijetet 2. slavljenje, hvaljenje, uzdizanje; /-1/ - etmek 1) uvazavati, postavali 2) slaviti, hvaliti, uzdizati tebdil a promena, izmena; smena; zamena, zamenjivanje; cf. değiş; /-1/ etmek promeniti, izmeniti, menjati; smeniti, zameniti O - gezmek ici inkognito; mekan etmek selili se; preseliti se tabdilihava promena vazduha tebeddül a arh. menjanje, promana, izmena; smena; tebelleş 1 nar. gnjavator; /-al - olmak dosadjivati, uznemiravati, muciti ll dosadan, nesnosan, nametljiv tebellüğ (-ğü) a arh. dobijanje, primanje; primitak, prijem, obavestavanje; etmek 1) ak. dobiti, primili 2) biti obavesten
tebellür a arh. 1. hem. kristalizacija 2. razbistravanje, bistrenje; -etmek 1) hem. kristalisati se; cf. billürlaşmak 2) razbistriti se, postali jasan; pojaviti se; cf. belirmek teber p 1. halebarda; sekira 2. noz za kozu teberru (-u) a arh. darivanje, poklon; cf. /-1, -al- etmek darivati, pokloniti; cf.
bağış
bağışlamak
teberrüken a 1. s blagoslovenjem 2. za srecu tebessüm a osmeh, smesak; - etmek esmehivali se, smesiti se tebeşir
- peynir
p kreda; - devri kredno doba; glup, tupoglav
bakışlı
tebeyyün a jasnost, ocevidnost; etmek postali jasan, ocevidan; pojaviti se tebligat (-tı) a arh. 1. pt. od opstenja, izvestagi, referati
tebliğ
2. sa-
tebliğ (-ği) a saopstenje, obavestenje, informacija, referat, izvestaj, objava, kominike; prenos (na radiju); cf. bildiri; /-1/-
tecvlz etmek sa::ıpstiti, obavestiti, informisati, dati izvestaj; prenositi (na radiju); ct. bildirmek tebrik (-,.
tebyiz a arh. 1. prepisivanje na cisto 2. beljenje; /-1/ - etmek 1) prepisivati na Cisto 2) beliti, izbeliti tecahül a arh. izigravanje neznanje, nepoznavanja; /-dan/ - etmek praviti se da ne znas, praviti se da nepoznajes, praviti se nevest tecanüs a arh. istovrsnost, jednakost, istorodnost; tecavüz a 1. napadanje, napad, navala 2. silovanje, nasilje, zlostavljanje, povreda, prekrsaj, narusavanje (zakona i si.); mucenje, dosadjivanje; - etmek 1) dat. napadati 2) al(. silovati, zlostavfjati, narusavati (zakon), muCiti, dosadjivati
tecdit (-dil a arh. obnavljanje, restauriranje, restauracija, osvezavanje;
jenost, izolovanje, izofacija 2. apstrahovanje, aptrakcija 3. odricanje, odbacivanje, oslobadjanje (od predrasuda); 1 -dan/ - etmek 1) izdvojiti se, izolovati se 2) apstrahovati se 3) odbacili, odagnati, osloboditi se (od predrasuda)
tecessüm a arh. otelotvorenje 2. javljanje, pojava, pokazivanje, otkrivanje 3. ozivljavanje; - etmek 1) otelotvoriti se; ct. cisimlenmek 2) pojaviti se, pokazali se 3) o:Ziveti tecessüs a arh. radoznalost, znatizelja 2. motreje, pracenje, prismotra; tecezzi a arh. drobljenje, sitnjenje, rastavljanje (na delove); - etmek delili se, rastavljati se, drobiti se, sitniti se tecil a odgadjanje, odlaganje; - etmek odgadjati, odlagati tecim evi a arh. prodavnica, radnja, trgovina; trgoviska komora tecrit (-di) a 1. apstrahovanje 2. usamljenost, povucenost; izolacija, izolovanje 3. fiz izolacija; - etmek 1) apstrahovati; ct. soyutlamak 2) povuci se, izolovati se, osamiti se tecrübe a 1. eksperiment, ogled, proba, pokusaj, ispitivanje; cf. deney 2. iskustvo; /-1/ - etmek. 1) probati, ispitivati, eksperimentisati, testirati; ct. denemek, 2) iskusiti
teceddüt a arh. 1. obnova, obnavljanje, popravak, restauracija 2. novina, novitet; reforma; cf. yenilik; tecelli a a;h. 1. pojavfjivanje, pojava, manifestacija 2. sudbina, kob; - etmek pojaviti se, manifistovati se; cf. belirmek tecemmu (-u) a arh. 1. skupljanje, gomilanje; koncentracija; - yeri zborno mesto 2. voj. koncentracija (trupa); tecennün a arh. ludilo, dusevna poremecenost; - etmek poludeti, umno poremetiti tecerrüt a arh. 1. izdvajanje, usaml-
tecrübeli iskusan; tecrübesiz neiskusan tecrübesizlik neiskustvo tecrübi a eksperimentalan, opitni, probni
tecvit (-di) a arh. 1. tedZvid (pravila za pravilno citanje Kur'ana) 2. citanje Kur'ana prema fonetskim pravilima tedi:vida 3. naziv knjige u kojoj su izneta fonetska pravila za citanje Kur' ana tecviz a arh. dopustanje, dozvoljavanje, odobravanje; odobrenje, pris-
949
', ,~/
~~
:.'1.
ı
~ '
tecziye tanak 1-11 - etmek dopustiti, dozvoliti, · odobriti; pristati tecziye a arh. kazna; /-1/ - etmek kaz-. niti teçhil a arh. dokazivanje neznanja, razotkrivanje necııeg neznanja i neobrazovanja; /-1/- etmek dekazivali necije neznanje, razotkrivati necije neznanje; praviti nekoga neznalicom techiz a opremanje, opskrbljivanje, snabdevanje; oprema; naoruzavanje; /-1/ etmek opremiti, opskrbiti, snabdeti; cf. dontamak teçhiz!!t (-tı) a arh. 1. pt. teçhiz 2. oprema; orudje; naouruzanje; instrumenti tedafüi a arh. odbrambeni, zastitni; cf. savunma! ık; tadahül a arh. 1. probijanje, prodiranje 2. zakasnjenje u isplati; - de kalmak (ili e binrnek - e kalmak) biti neisplacen, zaostali sa isplatom tadai psih. arh. asocijacija; cf. çağrışım; - ettirmek naterati nekoga da misli (o necumu) tadarik (-ki) a 1. snabdevanje, nabavka, dobavljanje, dobivanje 2. akumulacija; /-1/ - i snabdevanje vodom O- te bulunmak pripremati se, spremati se (za) tedariklemek ak. pripremiti, spremiti tedarikli 1. pripremljen, spreman 2. stedljiv tedariksiz
nepripremljen, nespreman
tedavi a 1. lecenje; terapija 2. izlecenje, ozdravljenje; /-1/ - etmek 1) leeili 2) izleciti; - olmak 1) leeili se, biti pod terapijom 2) izleciti se, ozdraviti tedavül a opticaj, promet, cirkulacija; den çekmek (ili kaldırmak) povuci novac iz opticaja; -e çıkarmak pustiti (novac) u opticaj; - de olmak biti u opticaju tedbir a mera;- almak (ili ittihaz
950
etmek) preduziti mere; cezai - kaznene mere; emniyet - leri mere preddostroznosti, sigurnosne mere; !htiyati ler (ili önllyici - ler) mere predostroznosti tedbirli 1. oprezan, promisljen 2. stedljiv tedbirsiz nesmotren
neoprezan,
tedbirsizlik romisljenost
nepromisljen,
neopreznost,
nep-
tedenni a arh. 1. snizavanje, smanjenje, padanje, opadanje, pad 2. zaostajanje, zakasnjenje, nazadovanje, regres; - etmek 1) snizavati se, smanjivati se, padati, opadati; cf. düşmek 2) zaostajati, zakasnjavati, nazadovati tedfin a arh. 1. zakopavanje, zatrpavanje, pokopavanje, sahranjivanje 2. sahrana, pokop; tedhiş
a
arh.
zaplasivanje,
te-
rorizovanje; tedhişci
1terorista ll teroristicki
tedhişçilik
terarizam
tedip (-bi) a 1. poucavanje, salietovanje, disciplinovanje, vaspitanje 2. kazna, ukor; /-1/ - etmek 1) vaspitati, pouca~ati, disciplinovati 2) kazniti, ukoriti tedirgin uznemiren, rojen, bojazljiv, zbunjen; nervozan; /-1/ - etmek rinjavati, smetati, cinili marati
nesiguran, rastzabrinut; napet, uznemiriti, zabnervoznim, za-
1. uznemirenost, netedirginlik sigurnost, nespokojstvo, napetost; zabrinutost 2. astr. perturbacija
tediye a placanje, isplata, uplata; otpla:civanje (duga); - dengesi platni bilans; 1 -ll - etmek platiti, isplatiti, uplatiti, otplatiti tedricen a postepeno, korak po korak tedrici a postepen, postupan tedriç (-ci) a arh. postepenost, postupnost
tefrika. tedris a arh. nastava, predavanje, ucenje, obuka; - etmek predavati, poducavati; ct. öğretmek,
tefcir a arh. dreniranje, drenaza;. etmek drenirati, odvodnjavati tefe
tedrisat (-tı) a arh. nastava, obuka, obrazovanje; cf. öğretim; tedvin a arh. sakupljanje, pabircenje, kompilacija; sastavljanje 2. jur. kodifikacija; /-1/ - etmek sakupljati; sastavljati, kodifikovati tedvir a 1. okretanje, rotacija, kruzenje 2. upravljanje, usmeravanje; /-1/ - etmek 1) okretati, vrteti, obrtati 2) upravljati, usmeravati teeddüp (-bü) a arh. vencanje, udaja, zenidba, brak; - etmek vencati se, udati se, ozeniti se
tefecik: ufacık - malecak, sitan tefecilik zelenastvo tefehhüm a arh. razumevanje, shvatanje; /-1/ - etmek razumeti, shvatiti; cf. anlamak tefek: ufak- sicusan, malen tefekkür a arh. zamisljenost; razmisljanje; - e dalmak udubiti se u misli; etmek zamisiili se, razmisljati tefeli cvrsto tkano platno
teehhür a arh. zakasnjavanje, kasnjenje; cf. gecikme teemmül a arh. savesno, brizljivo, temeljito razmisljenje, pemisljsnje, poimanje;
a brdilo
tefeci gulikoza, zelenas
teferruat
(-tı)
teferruatlı
a detalji
detaljan, podroban, u detalje
tefferrüç (-cü) a izlet, setnja, ekskurzija; cf. gezinti;
teenni a arh. predostroznost, obazrivost; stalozenos!; sporost, otezanje
teferrüt (-dü) a arh. vajanje (od ostalih); .
teessüf a arh. zaljenje; sazaljevenje, zalost, tuga; /-al etmek zaliti; sazaljer-atz /-al ct. yerinmek; - ederim! zao mi je! zalim!
tefessüh a arh. 1. kvarenje 2. raspadanje, truljenje; - etmek 1) kvariti se, pokvariti se 2) raspadati se, truliti
teessür a arh. zalost, tuga, jad, bol; cf. üzüntü;- etmek zaliti (koga), zalostiti se, tugovati, biti dirnut; sazaljevati tessüs. a arh. 1. osnivanje, utemeljivanje, organizovanje, uvodjenje, ustanovljenje 2. ucvrscivanje, jacanje, utvrdjivanje; cf. temelleşme - etmek 1) osnovati se, utemeljiti se, uvoditi, ustanoviti 2) ucvrstiti, ojacati, utvrditi; teeyüt (-dü) a potvrdjivanje, potvrda; etmek potvrditi se, biti potvrdjen
izdvajanje, od-
tefevvuk (-ku) a arh. nadmocnost, preismuctvo; ct. üstünlük; /-al - etmek biti iznad (nekoga), biti superioran tefeyyüz a napredovanje, napredak; etmek napredovati; ct. ilerlemek tefhim a arh. objasnjenje, tumacenje 2. izricanje (kazne), proglas enje; etmek 1) objasniti, tumaciti 2) izrecii (kaznu)
jur.
teflon 1teflon ll teflonski
tef a arh. daire O /-11 - koymak (ili koyup çalmak) ogovarati, rugati se, podsmehivati se (kome)
tefrik(-ki) a 1. deljenje, podela; razdvajanje, odvajanje 2. razlika; /-1/ - etmek 1) deliti, podeliti, razdvojiti, odvojiti 2) razlikovati
tefahür a arh. samohvalisanje, hvalisanje;
tefrika a 1. nastavak (romana, i si.) 2. delo koje iziazi u nastavcima 3. nesloga,
951
tefriş
neslaganje, svadja; /-1/ - etmek objavljivati u nastavcima, izdavati u mistavicima tefriş
a 1. prostiranje, sirenje (stolnjaka
i si.) 2. poplocavanje, pokrivanje, oblaganje 3. namestanje; /-11 - etmek 1) prostirati, (ra) siriti 2) poplocati, pokriti, obloziti 3 ) namestiti
tefrik (-ti) a nemarnost, nehai
1t
tefsir a 1. objasnjenje, tumacenje, komentar, interpretacija; ct. yorum 2. re/. komentar Kur'ana; /-11 - etmek objasniti, tumaciti, komentarisati, interpretirati teftiş
denet,
a inspekcija, revizija; kontrol; ct.
bakı;
/-1/- etmek vrsiti reviziju
tefviz a arh. poveravanje, predavanje; 1 -al - etmek poveriti, naloziti; staviti u duznost, zadati; uruciti, uputiti tegafül a arh. pretvaranje, pravljenje da se ne razume, izigfavanje nemarnosti, izigravanje ravnodusnosti, simuliranje; etmek pretvarati se da ne razume, izigravati nemarnost, izigravati ravnodusnost, simulirati teğelti teğet
nar. pokrivac ispod sedla
(-di) mat. tahgens, tangenta
teğmen
voj. potpqrucnik
teğmenlik 1. potporucnicki cin 2. duznosti potporucnika
tehacüm a arh. jenovremeni napad, juris 2. skupljanje, sabiranje; /-al - etmek 1) napasti, jurisati 2) skupljati se, sabirati se tehalüf a arh. 1. razilazenje, neslaganje; ct. aykırılık 2. razlika, varijacija; etmek razilaziti se, neslagati se; razlikovati se tehalük (-kü) a arh. zelja, zudnja, pohlepa, entuzijazam tehcir a arh. preseljenje; iseljenje; /-1/ - etmek preseliti, iseliti
952
tehdit (-di) a pretnja, zastrasivanje; /-1, -al - etmek pretiti, zastrasivati tehevvür a arh. gnev, ljmtina bes; eternek naljutiti se, razbesneti se, razjariti se teheyyüç (-cü) a arh. uzbudjenje, uzrujanost, uznemirenost; tehi p prazan, upraznjen; pust tehir a odlaganje, odgadjanje; /-1/ etmek odloziti; ct. ertelernek tehirli 1. odlozen, odgodjen 2. usporenog dejstva tehlike a opasnost, rizik; '- atiatmak izbeci opasnost, - ye koymak ( ili sokmak) dovesti u opasnost, ugroziti tehlikeli opasan, rizican tehlikesiz bezopasan, bez rizika tehyiç (-ci) a arh. uzbudjenje, uzbudjivanje; /-1/ - etmek uzbuditi, uzrujati tehzil a arh. ismejavanje, ruganje 2. karikiranje; tein tein teizm teizam tek 1 (-ki) 1 1. jedan; - bir samo jedan; - laf etmedi nije progovorio ni rec 2. jedini, jedinstven, neuporediv 3. sam, osamljen; pojedinaean 4. neparan; - sayı neparan broj 5. sa retima na -li -lik znaCi jedno-, mono-; - katlı jednospratan; - istikametli yol jednosmerna ulica ll 1. jedan iz para, jedan od dvoje 2. casa pica; Iki içmek popiti dve case pica lll samo da (zelja); - gelsin de samo da dodje ... O başına sam, samcat; poseban, izdvojen, samostalan; - başına kalmak ostati sam; - - jedan po jedan; - tük 1) tu i tamo, retko 2) nekolicina, nekoliko; - yönlü jednosmeran tek2: adımını - almak postupati oprezno, biti oprezan; - durmak stajati ili sedeti mirno, biti miran
tekerlek tekabül a arh. 1. docek, susret, sastanak 2. podudaranje, poklapanje, slaganje, ekvivanlentnost 3. naknada, nadoknada; /-al - etmek 1) podudarati se, poklapati se, slagati se, biti ekvivalentan sa 2)sresti se, docilice u lice tekalif a arh. 1. pt. od teklif 2. porezi, dazbine tekamül a arh. razvoj, evolucija; sazrevanje, usavrsavanje; ct. gelişim; etmek 1. razviti se, evolurati, cf. gelişmek 2. sazreti; usavrsiti se; cf. olgunlaşmak tek anlamlı jednoznacan tekapu p arh. laskanje, ulizivanje, ulagivanje; dodvoranje; tekasüf a arh. skupljanje, koncentracija; zgusnjavanje; - etmek skupljati se; zgusnjavati se tekasül a arh. lenjost, nemar; tekaüdiye a penzija; ct. emekli
aylığı
tekdir a arh. prekor, ukor, grdnja; /-11 etmek prekoravati, strogo ukoriti, grditi tek dizer tip. monotip tek
düşüncelik
psih. monoideizam
tek düze, tek düzen jednoobrazan, jednolican, monoton tek düzelik, tek düzenlik noobraznost, jednolikost, monotonija
jed-
teke 1. jarac 2. racic, rak (Crago julgaris) O - burunlu kukastog nosa; - den süt çıkarmak uraditi nemoguce tekebbür a arh. nadmenost, uobrazenost, gordost, arogantnost, nabusitost, nadutost; - etmek ponasaiti se nadmeno, uobrazavati, umisljati, biti arogantan tekeffül a jemstvo, garancija; /-al etmek jemciti, garantovati, biti garant tekel monopol; /-1/ - ine almak monopolisati, dr2ati monopal nad necim
tekaüt (-dü) a 1. penzija, adlazak u penziju; - aylığı (ili maaşı)penzija 2. nar. penzioner; /-1/ - etmek penzionisati; olmak penzionisati se
tekelci ı manapolist ll monopolisticki
tekaütlük penzionisanje: cf. emeklilik
tekellüf a arh. 1. naprezanje, muka, trud 2. lazno prikazivanje, razmetanje; izvestacenost, pretvaranje; ct. gösteriş
tek bencilik fil. solipsizam tek biçim jednak, jednolik, noobrazan, standardan, uniformisan
jed-
tebir a tekbiri (izgovaranje povise puta "AIIahu ekber"- bog je velik); - almak (ili getirmek) citati molitvu, uciti tekbire tek çekirdekli 1 mononuklearan ll med. monocit tekçi til. monist tekçilik til. monizam tek değerli, tek novalentan
değerlikli
hem. jed-
tek delikliler zoo/. monotreme (Monotremata)
tekelcilik monopolizam tekelleştirmek
ak. monopolizovati
tekellüm a arh. govor, razgovor; beseda; - etmek govoriti, razgovarati tekemmül a sazrevanje, zrelost; zavrsenost, dovrsenost; usavrsenost; - etmek sazreti; zavrsiti se, dovrsiti se; usavrsiti se teker1 1. tocak 2. krug, kolut, disk 3. krug, kruznica; meker yuvarlanmak (ili gitmik) 1) prevrtati se, tumbati se 2) zapanjiti se
mat.
teker2 ;- - po jedan po jedan, jedan za drugim; posebno, odvojeno tekerkli, tek erklik monarhija tekerlek
(-ği) ı
1. tocak, sto ima oblik
953
.tekedekli
tocka 2. arg. pasivni homoseksualac ll okrugao tekerlekli na tockice, sa tockovima tekerierne 1. gl. im. od tekeriemek 2. /it. knjizevna vrsta sastavljena iz nizı;ı slika
spokojan 3. povoljan, podesan, ugodan; değil nespokojan,. neprijatan; zlosutan, neugodan, bu ev - değildir u ovoj kuci imaduhova tekinsiz 1tabu ll nesrecan, zlosutan
i pojmova povezanih samo aliteracijom u rimom (slicno razbrajalicama), saljiv predgovor, uvod (bajci), brzalica, verizna prica
tekir 1. tigrasta, sarena macka 2. zoot. trilja siljoglavka (Mullus surmuletus)
tekeriemek ak. 1 . kotrljati, valjati okretati 2. izvaliti, bubnuti
2. potvrde, potvrdjivanje; /-1/ - etmek 1)
tekerlenmek 1. pass. od tekeriemek 2. skotrljati se, kotrljati se, valjati se, prevrtati se
tekke 1. re/. tekija; cf. dergah 2. arg. mesto gde se pusi droga O - ya kurban geldi sam ga bog poslaö!
tekerli s tockovima, koji ima tockove
tekiemek 1 . ak. razredjivati, proredjivati 2. zatajiti (o masini), neravnomerno raditi, prekidati (o masini) 3. arg. mucati
tekerrür a arh. 1. ponavljanje 2. frekvencija 3. (suçun - ü ) jur. recidiv; etmek 1) ponavljati se 2) vratiti se teke sakalı gopogon)
(-nı)
bot. kozja brada (Tra-
tekessür a porast, povecanja, uvecanje, razmnozavanje; - etmek povecati se, uvecati se, razmnozavati se tek
eşli
monogaman
tek eşlilik monogamija
tikit (-di) a 1. ponavljanje, obnavljanje
ponoviti, obnoviti (zahtev) 2) potvrditi
teklif a arh. predlog, ponuda; cf. öneri 2. ceremonija, etiketa, formalnost; etmek (ili - i yapmak) predloziti, ponuditi; cf. önermek; - tekellüf formalnost teklifli formalan, svecan, ugladjen, usiljen teklifsiz neformalan, prost, neusiljen, prirodan, bezobziran, bez skrupula teklifsizlik neformalnost, neusiljenost, prirodnost, familijarnost; bezobzirnost
tekevitün a arh. 1. postajanje, postanak, obrazovanje, postojanje 2. fil. geneza; cf. oluş; - etmek postajati, obrazovati se, nastajati
teklik 1. jedinstvo, jedinstvenost; jedinica 2. arg. jedna lira 3. gram. jednina
teldin a arh. zamotavanje u mrtvacki pokrov; /-11 - etmek zamotavali u mrtvacki pokrov
tekme udarac nogom; 1-a/ atmak udariti nogom, sutnuti; - yemek primili udarac, biti sutnut
teldir a arh. optuzivanje (muslimana) za neverstvo, jeres ili bogohuljenje;
tekmeternek ak. udariti nogom, sutnuti, ritnuti
teldur ist. vladar, vlastelin (vlastelin okruge u Vizantijskoj imperiji)
tekmelenrnek pass. od tekmelemek
tek hücreli jednocelijski tek hücrelilir zoo/. protozoe (Protozoa) tekil gram. jednina tekin 1. prazan, pust, napusten 2. tih,
954
tekmil a arh. 1 1. zavrsavanje, dovrsavanje, upotpunjavanje 2. usavrsavanje ll sav, ceo; /-1/ - vermek voj. raportirali O - haberi voj. raport tekmillenmek ak. 1. zavr5iti, dovrsiti; cf. bitirmek 2. arg. ubiti, ucmekati
telakl tekne 1. koritq, vedro 2. trup broda, barka 3. geol. sliv, bazen 4. geo/. sinklinala 5. tip. slagaljka (za rucni slog) o kazıntısı poslednje, dete (rodjeno od starijih roditelja) teknik
(-ği) ı
tehnika ll tehnicki
tekst (-ti) tekst tekstil tekstil tek tanrıcı monoteist; cf. muvahhit, monoteist tek tanncılık monotelzam
teknikçi tehnicar
tek taraflı jednostran, unilateralan
tekniker tehnicar
tekteş
teknik okul tehnicka skola teknik öğretim tehnicko obrazovanje teknisyen tehni6jar teknokrasi tehnokratija teknokrat tehnokrat teknoloji tehnologija teknolojik tehnoloski tek örnek jednolik, jednolican, monoton tek parça jednodelni, iz jednog dela tek parmaklılar zoo/. kopitari (Perissodactyla) tekrar a 1 ponavljanje ll ponovo, nanova, opet, iznova, jos jedanput; /-1/ etmek ponoviti
monolit
tekten maloprodajni, na komad, na malo tektenci trgovac na mala tektanik (-ği) geo/. 1 tektonika ll tektonski tektük retko, tu i tamo tekvando sp. tekvando tekvin a stvaranje, formiranje; cf. yaratma; /-1/- etmek stvarati, formirati Tekvin Postanje, prva knjiga Mojsijeva tek yan lı jednostran, unilateralan tek yanlılık jednostranost, unilaterizam tekzip (-bi) a pobijanje, opovrgavanje, poricanje, demanti; /-1/ - etmek pobiti, opovrgnuti, poreci, demantovati
tekrarlamak ak. ponoviti, uciniti isto tekrarlanmak 1. pass. od tekrarlamak 2. ponoviti se tekrariatmak caus. od tekrarlamak tekrarlı
ponovi, opetovni
tek renkli jednobojan, monohroican tek sesli gram. jednozvucan teksit a arh. zgusnıavanje, kondenzovanje, zbijanje, koncentracija; /-1/ etmek 1) zgusnuti, zgusnjavati, kondenzovati, zbiti, stisnuti; ct. yoğunlaştırmak 2) uCiniti neprovidnim, neprozirnim teksir a umnozavanje, kopiranje razmnozavanje; - makinesi gestetner; /-1/ etmek umnoziti, razmnoziti
tel1 1 1. - saç, saç - i dlaka, vlas 2. nit, vlakno 3. zica, struna 4. vod, kabi ll 1. vlaknast, konsast 2. zican, od zice o /ın/ ine dokunmak naljutiti, nazivcirati; - kadayıf Kadaif; - (i) kırmak 1) napustiti posao 2) zaostriti odnose s nekim tel2 telegram, depesa; - çekmek poslati telegram tela cvisna; 1-a/ - çatma k staviti cvisnu telaffuz a izgovor; cf. etmek izgovoriti
söyleyiş;
/-1/ -
telafi a arh. nadoknadjivanje, nadoknada, naknada, kompenzacija; /-1/ etmek nadoknaditi, kompenzovati telakl a 1. susret, sastanak, vidjenje 2. spajanje, sjedinjenje, spoj, sastav;. ._
955
telakki etmek 1) sastajtati se 2) spajati se, sjedinjavati se telakki a shvatanje, prosudjivanje, razmatranje, percepcija, zna6enje, glediste, stanoviste; cf. anlayış; /-1/ - etmek shvatiti, razmatrati, smatrati, poimiti, proceniti telaş a uznemirenost, nemir, uzbudjenje, uzrujanost, panika, zbunjenost; uzurbanost; - a düşmek uznemiriti se uzbuditi se, uspaniciti se; - etmek uznemiriti se, uzbuditi se, uzrujati se, uspaniciti se, zbuniti se, zuriti se telaşlandırmak
ak. uznemiriti, uzbuditi,
uspaniciti, uzrujati telaslanmak uznemiriti se, uzrujati se, uspaniciti se telaşil 1. uzrujan, uzbudjen, uspanicen 2. uzurban, zuran, hitan telaşsız spokojan, miran, smiren, stalozen, polagan, tih, spor
telatin maraken, safijan (koza) tel dolap (-bı) kuhinjski kredenac sa mrezom protiv muva :t ,.
telef a 1. unistavanje, istrebljivanje, ubijanje, iskorenjivanje, rusenje 2. gubitak, smrt 3. trosenje, tracenje; /-1/ - etmek 1) unistavati, istrebljivati, ubijati, rusiti 2) trositi, traciti, spiskati, procerdati telefat
(-tı)
teleferik
a 1. pl. od telef 2. gubici
(-ği)
zicare, uspinjaca
telefon telefon; - rehberi telefonski imen ik; - u açmak 1) telefonirati 2) javiti se na telefon; - etmek 1) dat. telefonirati 2) arg. mokriti telefoncu 1. majstor za telefone 2. telefonista telefonlaşmak s ile cuti se telefonom, razgovarati telefonom
telefoto, telefotografi telefotografija tefek
956
(-ği)
brcno pero, pero
teleke brcno pero, najjace pero kod ptica · telekinezi telekineza telekomünikasyon telekomunikacija teleks teleks teleme, telerne peyniri mlad neslan sir, urda telernetre te!emetar telemetri telemetrija teleobjektif teleobjektiv teleoloji teleologija telepati telepatija telesirnek 1. iscrpsti se, malaksati, oronuti, izlizati se 2. smrsati telesinema 1. prikazivanje filmova na televiziji 2. telefotografija teleskop (-pu) teleskop televizyon 1. televizija 2. (ili - ahizesi, - alıcısı) televizor; - da seyretmek gledati na televiziji televizyoncu 1. majstor za televizere 2. neko ko radi na televiziji televizyonculuk 1. pravljenje, prodavanje, ili opravljanje televizora 2. rad na televiziji telgraf 1. telegraf 2. telegram; - çekmek poslati telegram, acele - hitan telegram telgrafçı
telegrafist
telgrafçılık
telegrafija
telgraf çiçeği (-ni) bot. puzavac (Tradescantia) telgrafhane arh. telegraf (ustanova prima pismena obakoja hitno salje vestenja) telhis a artı. rezimiranje, rezime, sumiranje; cf. özet; /-1/ - etmek rezimirati, sumirati, ukratno prikazati
temayül telif a 1. arh. pomirenje, izmirenje 2. sastavljanje, izrada (recnika), pisanje; hakkı 1) autorsko pravo 2) honorar, etmek 1) /-1,-la/ sjediniti, spojiti, sloziti, objediniti, uskladiti; pomiriti; cf. uzaklaştırmak 2) /-1/ sastavljati, saciniti, pisati (knjigu) telin a arh. proklinjanje, prokletstvo; cf. /-1/ - etmek prokleti, ukleti; cf. kar-
kargış gımık
telis, teliz vreca, vreca od grube jute telkarl ukrasen zlatnim ili srebrenim nitima telkih a arh. 1. bat. cepljenje, kalemljenje 2. med. cepljenje, vakcinacija; cf.
telli 1. vlaknast 2. gudacki, sa strunama, sa zicama 3. zican, od zice, koji ima zicu 4. ukrasen vilinom kosom o bebek kicos, ekstravagantno obucena osoba, pomodarka telli turna zool. krnasti zdral (Anthrpoides virgo) tellür hem. telur telmih a arh. nagovestaj, aluzija, smeranje; /-ıl - etmek nagovestavati, aludirati, smerati nesto telsi vlaknast, fibrozan telsiz 1 1. radio 2. radio-stanica ll bezican; - telegraf radio-telegraf telsizci radio, telegrafist
aşıp
telsizeilik diotelefonija
1.
radiotelegrafija 2.
ra-
telkin a 1. poueavenje, pouka, moraina pauka, savet 2. molitva za pokoj duse, zadusnice; (-1, -a) - etmek poucavati, davati savet, savetovati
telve talog, gustis; - tah gledanje u solju, gatanje
tellak (-kı) a maser u hamamu, muskarac koji trlja i masira grubom rukavicom u hamumu
telvis a arh. prljanje, mrljanje, mazanje; upropascavanje; /-ı/- etmek prljati, mrljajati, mazati; upropascavati
tellal (-ı) a 1. telal, javni obajavljivac, dobosar; 2. makler, trgovacki posrednik, senzal; borsa - ı berzanski senzal telialiye a arh. komisiona nagrda za senzala telialık
1. posao telala ili maklera 2. v.
telialiye
teliemek1 ak. 1. ukrasavati mladu zlatnim ili srebrenim nitima (vilinom kosam); telleyip pullamak 1) jako ukrasavati 2) fig. preterano hvaliti 2. obavijati zicom, povlaciti zicu tellemek2 ak. telegrafisati, poslati telegram tellendirmek 1. ak. pusiti, uzivati u cigariti 2. ak. cistiti, procistiti zicom 3. ukrasiti mladu viiinam kosam tellenmek pass. od teliemek
tem, tema tema; cf. konu, mevzu temadl a arh. produzivanje, nastavljanje, neprestano trajanje; - etmek produzavati se, nastavljati se, trajati temaruz a arh. simuliranje bolesti; etmek praviti se bolesnim, simulirati; tamas a 1. dodirivanje, doticanje, dodir 2. kotakt, odnos 3. veza; /-la/ -a geçmek (ili gelmek) uspostaviti vezu 4. spoj, sastavak; /-al - etmek dodirnuti, dotaci temaşa a arh. predstava, prizor, spektakl 2. razmisljanje, razmatranje, kontemplacija; promatranje, posmatranje; /-ı/ - etmek promatrati, razgledati, posmatrati cf. seyretmek
temayül a 1. arh. naklonost, naginjanje, sklonost; cf. eğilim 2. tendencija; cf. yönseme;
957
temayüz temayüz a arh. razlika, razlikovanje; odlikovanje, isticanje, nadmocı:ıost, izuzetnost; - etmek razlikovati se, odlikovati se, isticati se, izdvajati se tembel ı lenstina, lencuga ll lenj, trom tembelhane mesto jivaca, ''klub" lencuga tembelleşrnek
okupljanja
len-
olenjiti se, razlenjiti se
tembellik lenjost; - etmek lencariti tembih a 1. upozorenje, opomena 2. med. poçlrazaj, stimulacija; - etmek 1) upozoriti, opomenuti 2) med. stimulisati tembihlamek ak. opomenuti, upozoriti
ternetleştirmek
ak.
ucvrstiti,
us-
postaviti, utvrditi, utemeljiti temelli 1 1. s osnovom, s temeljom 2. osnovan, opravdan, obrazlozen, potkrepljen cinjenicama 3. cvrst, jak, solidan, postojan, temeljit, stalan ll 1. potpuno, apsolutno 2. zauvek, za stalno temelsiz 1. bez osnova, bez temelja 2. neosnovan, neozbiljan 3. nestalan, nepostojan, nesiguran temenna, temennah a naklon, poklon, klanjanje, starinski nacin pozdravljanja prinosenjem prstiju desne ruke prvo usnama, · azatim celu
tambul bot. indijski biber (Piper betle)
temenni a arh. 1. zelja cf. dilek; - de bulunmak zeleti, pozeleti 2. molba; - · etmek 1) zeleti 2) moliti; cf. dilemek
temcit (-di) a is/.1. molitva koja se cita posle jutarnje molitve sa minereta tokom meseci Redzepa, S-abana i Ramazana 2. vecernji obrok tokom meseca Ramazana
temerküz a arh. centralizancija 2. koncentracija, gomilanje; - etmek centralizovati se, koncentrisati se, gomilati se; cf. derişmek
temdit (-dı) a arh. 1. produzivanje, rastezanje, prolongiranje 2. produbljivanje 3. hem. razredjivanje, razblazivanje; /-ı/ etmek 1) produzivati, rastezati, prolongirati; cf. uzatmak 2) produbljivati
temerrüt (-dü) a 1.. arh. svojeglavost, tvrdoglavost, samovolja, upornost, neposlusnost 2. jur. neizversenje obaveza; etmek biti svojeglav, biti tvrdoglav, biti uporan, biti neposlusan
temeddüh a arh. samohvala, samohvalisanje; - etmek hvalisati se, hvaliti se; razmetati se; cf. övünmek
temessül a arh. 1. primanje odredjenog oblika (forme, vida) 2. upo~ redjivanje, izjednacavanje cf. benzeşme 3. biol. asimilacija; cf. özümleme
tembihli upozoren, opomenut
temeddün a arh. 1. civilizovanje, civilizacija 2. prelazak na stalnu nastanjenost; temek (-ği) prozor ili rupa na stali kroz koju se izbacuje djubre temel ı 1. temelj, osnova, baza, osnovica, postolje 2. osnova; - i üzerinde na osnovu ll osnovni, glavni ~ (bir yere) kakmak nastaniti se, skrasiti se temelfenrnek ucvrstiti se, pricvrstiti se, ukoreniti se temelleşrnek utemeljiti se, ucvrstiti se, pricvrstiti se, ukoreniti se
958
temettü (-üü) a arh. dobit, prihod, dividenda cf. kazahç; - vergisi porez na prihod; /-dan/ - etmek imati prohod (profit) od, zaradili temevvüç (-cü) a arh. 1. kolebanje 2. talasanje (o moru) cf. dalgalanma terneyyüz a arh. odudaranje, razlikovanje, isticanje; - etmek odudarati, razlikovati se, isticati se temhir p arh. zapeeacivanje, stavljanje pecata; temin a 1 uveravanje, osiguravanje 2.
tenasüp snabdevanje, opskrbljivanje, obezbedjivanje 3. dobivanje, nabavka; /-1/ etmek 1) uveriti, opskrbiti, obezbediti, nabaviti, zadovoljiti, udovoljiti
teminat (-tı) a 1. uveravanja 2. garancija, jemstvo; cf. güvence - mektubu garantno pismo 3. snabdevanje, opskrbljivanje temiz ı 1. cist, uredan; - e çekmek prepisati na cisto 2. cist, nevin, neporocan; /ı/ - e çıkarmak dakazati nevinost, razjasniti, rascistiti;' - e çıkmak 1) biti oslobodjen od optuzbe 2) dokazati svoju nevinost 3. lep, svez 4. cist, bez primesa; cf. saf 2 ll arg. poker; - çevirmek igrati poker O /-1/ -e havale etmek 1) brzo obaviti nesto, brzo zavrsiti 2) arg. smazati (hranu) 3. arg. ubiti, otarasiti se nekoga temiz kan (o zivotinji)
ı
arterijska krv ll cistokrvan
temizlemek ak.1. cistiti, ocistiti, procistiti 2. pospremiti, urediti, spremiti, dovesti u red 3. zavrsiti, dorsiti, svrsiti 4. rafinirati, precistiti 5. arg. dokrajciti, dotuci, likvidirati, unistiti temizleornek pass. od temizlemek temizletmek caus. od temizlemek temizleyici ı 1. cistacica, cistac 2. teh. sredstvo za ciscenje; filter 3.radnja za hemijsko ciscenje temzilik 1. cistoca 2. nevinost, cednost 3. raspremanje, ciscenje temizlikçi cistac, cistacica, spremacica temkin a 1. opreznost, pozeljnost, ozbiljnost, dostojanstvo, stalozenost; 2. lokalizacija (bolesti) temkinli uzvisen, velieanstven, dostojanstven; stalozen ozbiljan, nadmen, vazan temlik (-ki) a jur. otudjivanje, lisavanje, prenosenje vlasnistva (svojine, imovine), ustupanje imovine; /-ı/ - etmek otudjiti,
prenositi (vlasnistvo, svojinu, imovinu), ustupiti (imovinu)
temmuzjul tempo tempo; - tutma dr:Zati tempo temren siljak (strele, koplja i si.) temrin a arh 1. vezbenje 2. trening, obuka; temriye 1. bot. lisaj 2. med. lisaj temsil a 1 1. predstavljanje, predstavnistvo 2. pozorisna predstava, spektakl 3. uporedjevanje, komparacija 4. biol. asimilacija 5. primer ll nar. naprimer; /-ı/ etmek 1) predstavljati 2) simbolizavati temsilci predstavnik, zastupnik, poslanik temsilcilik tupnistvo
predstavnistvo,
zas-
temsilen ak. predstavljajuci; kao predstavnik temyiz a 1. razlika, razlikovanje 2. jur. kasacija, pravo zalbe, apelacija; /-ı/ etmek 1) razlikovati 2) jur. zaliti se (na presudu, resenje suda); - yolu jur. pravni le k ten p 1. ten, koza 2. telo; - rengi boje koze tenafür kakofonija tanakus a arh. smanjivanje, snizavanje, skracivanje,. opadanje, nestajanje; tenakuz a arh. suprotnost, kontrast, protivurecje; cf. çelişme; - a düşmek protivureciti samome sebi tenasüh a arh. preseljenje duse, metempsihoza; tensül a arh. biol. razmnozavanje, reprodukcija; cf. üreme; tenasüp (-bü) a arh. proporcionalnost, simetrija, srazmernost, proporcija, harmonija
959
tentur
tenzur a arh. 1. gledanje jedno , u drugo, ıezanje (stanjenje) jedno naspram drgog 2. met. simetrija tencer lonac, rserpa; (yuvarlandı)
kapağını
yuvarlanmış
bulmuş
(buldu)
post. nasla vreea zakrpu
tender zel. tender (deo lokomotive) tendürüst (-tü ) arh. sna2an, zdrav, krsan; cf. dinç, sağlam teneffüs a 1. disanje; cf. solunum 2. pauza, odmor (u skoli); - etmek 1) disati; cf. solunmak 2) praviti pauzu, imati odmor teneffüshane a-p arh. soba za odmor (u skoli) teneke 1 1. lim, pleh, 2. kanta, limenka ll limen, od lima, plehan od pleha O (arkasından) - çalmak rugali se, ismejavati se, izvizdavati; - mahallesi naselje baraka (favela), neselje od stracara tenekeci limar tenekecilik limarstvo, limarski zanat teneşir drveni sto (ili klupa) na kome se mrtvac kupa; - tahtası sto na kome se kupa mrtvac o - horozu jako mrsava osoba, kost i koza; - horozuna (ili kargasına) dönmek pretvoriti se u kost i kozu teneşirlik
(-ği)
1. mesto za kupanje mrtvaca u dvoristu dzamije 2. vuf. osoba koja je na pragu smrti, osoba koja je jednom nogom u grobu
tenevvür a arh. 1. sijanje, blistanje, svetlucanje, rasvetljavanje, osvetljavanje 2. izjasnjavanje, razbistravanje; - etmek osveliti se, rasvetliti se, razjasniti se; cf. aydınlanmak
tenezzüh a arh. izlet, setnja, ekskurzija; tenezzül a 1. snizavanje, opadanje 2. udostojanje, milostivosl, ljubaznost; /-af etmek 1) snizavati se, opadati (o ceni) 2) izvoljevati, blagoizvoljevati, udostojiti se, spusliti se
960
tenezzülen uctivo, ljubazno tenfiz a jur. 1. izvrsenje, sprovodjenje, primenjivanje, primena (zakona); /-1/ etmek izvrsiti sprovesti, ostvariti, primeniti tenhap pust, usamljen, nenaseljen, nenastanjen, neprometan (o ulici), zabacen, zabit tenhalaşmak
opustiti, isprazniti se
tenhalık ı 1. usamljeno (pusto) mesto 2. udaljeno (zabace no, zabito) mesto 3. usamljenost, samoca ll usamljen 2. pust, nenaseljen, prazan samoca
tenis tenis; - kortu lenisko igraliste tenkiye a 1. ciscenje, prociscavanje 2. klislir tenkil a arh. 1. suzbijanje, ugusivanje, savladjivanje, smirivanje, udaljavanje 2. kaznjavanje, kazna; tenkis a arh. smanjivanje, umanjivanje, snizavanje, skracivanje; /-1/ - etmek smanjiti umanjiti, snizili, skratiti cf. azaltmak tenkit1 (-di) arh. a kritika cf. eleştiri; kendi kendini - samokrilika; /-1/ - etmek krilikovati, podrvrgnuti kritici; cf. eleştirrnek tenkit2 a arh. 1. stavljanje znakova inlerpunkcije 2. interpunkcija; cf. noktalama; tenkitçi kriticar tennure a ist. dugacka siroka haljina bez rukava i kragne, s razrezima sa sirane, koju nose dervisi mevlevijskog reda tenor muz. tenor ten rengi /-ni/ boja koze tensik /-ki/ a arh. dovodjenje u red, reorganizacija, reforma, reformisanje; /-1/ etmek dovesti u red, reorganizovati, reformisati tensikat (-lı) a arh. 1. pf. od tensik 2. uredjivanje, sredjivanje, reorganizacija; reforma
tepelik tensip (-bi) a arh. odobrenje, pristanak; ine bırakmak prepustiti necijem nahodjenju; /-1/ - etmek odobriti, smatrati prikladnim (pogodnim); ct. uygun görmek
/-1,-ın/ -
tente 1. satorsko krilo, cerada 2. mor. satar na brodu, tenda tentene cipka; cf. dantel tentür farm. tinktura tentürdiyot (-tu) jod tenvir a 1. osvetljenje, osvetljavanje, rasvetljavanje, 2. objasnjenje, rasjasnjenje; /-1/ - etmek 1) osvetliti, razvetliti 2) objasniti, razjasniti; cf. aydınlatmak tenvirat (-tı) a 1. pl. od tenvir 2. osvetljenje, iluminacija; cf. aydınlatma tenya zoo/. pantljicara (Taenia) tenzih a arh. 1. ciscenje 2. oprastanje, prastanje (greha); tenzil a arh. 1. snizenje, snizavanje, smanjivanje, popust (cene); cf. indirme 2. mat. oduzimanje; - etmek 1) sniziti, smanjiti 2) oduzeti tenziliit (-tı) a 1. pl. od tenzil 2. rasprodaja, snizenje; cf. indirim tenzilatlı
na snizenju, s popustom, na
rasprodaji
teodise teodiceja teodolit (-ti) teodolit teokrasi teokratija teokrat
(-tı)
teokrat
teokratik teokratski teolog tealog teoloji teologija teorem teorema teori teorija teorik toretski, teorijski tepe 1. vrh, vrsak 2. teme, vrh 3. breg, brezuljak, brdasce, humka 4. astr. zenit 5. mat. vrh (ugla) 6. bot. glavica O - altını
zlatnici na celu zene; - aşağı naglavce, naopacke; - si atmak razljutiti se, poludeti (od besa), rasrditi se; /-al - den bakmak gledati s visine; - sine binrnek popeti se na glavu, dosadjivati; /-ın/ - sine Çıkmak v. - sine binmek; - çiçeği arhit. friz sa cvetnim omamentom; /-ın/ '- sine dikilmek okomiti se na, stajati pored nekoga; /-ın/ - sinde havan dövmek 1) lupati komsijama u plafon 2) uporno podsecati nekog na nesto 3) dosadjivati nekome s necim; - den inme 1) s vrha, od vrha; 2) iznenada, neocekivano; - sinden (aşağı) kaynar su (sular) dökülmek biti iznenadjen, biti zbunjen, zapanjiti se; den tırnağa kadar od glave do pete
tepe camı
(-nı)
krovni prozor
tepecik (-ği) 1. brdasce, brezuljak 2. bot. njuska tucka tepegöz 1. covek s niskim celom 2. mit. kiklop 3. zoo/. ciklop, vrsta raka s jednim okom (Cyclops coronatus) tepegözler zool. Cyclopidae tepeleme 1 . gl. im. od tepelmek 2. punjenje, ispunjavanje; - dolu napunjen, ispunjen do vrha 3. povisivanje, ·gomila, hrpa tepelemek ak. 1. biti, tuci, udarati, mlatiti, batinati 2. savladati, suzbiti, ugusiti, pobediti, razbijati, unistavati (neprijatelja); tepelenmek 1. biti pretucen, biti prebijen 2. biti sevladan, biti unisten, biti zgazen, biti potucen tepeJetrnek caus. od tepelemek tepeli 1. koji ima vrh, brzuljast, brdovit 2. cubast, s krestom 3. u sastavu zooloskih termina; - akbaba kondar (Vultur gryphus); - balıkçı! srebrnasta caplja (Egretta garzetta) tepelik ukrasena srmom) 2. namestaja
ı
1. tepeluk (mala zenska kapa dukatima, srebrnim parama, kresta (ptice) 3. ukrasi na vrhu ll brezuljast, humavit
961
tepetakla tepetakla, tepetaktak naglavai':ke, gfavacke, naopako tephir a arh. 1. isparavanje, hlapljenje, evaporacija 2. dezinfekcija 3. dimljenje, okadjivanje; tephirhane a-p susara; prostorija za dezinfikovanje tepi psih. impuls tepilmek pass. od tepmek tapindirmek caus. od tepinmek tepinmek 1. ritati se 2. udarati nogom, tapkati, besniti, mahnitati, 3. skakati /od radosti tepir sito, reseto tepirlemek ak. sejati, prosejati tepişmek 1. ritati se, bacakati se, kopreali se, udarati nogoma, sutirati se 2. tuci se, biti se, sukobljavati se
tepke refleks; tepki 1. reakcija, odjek, odziv 2. hem. reakcija 3. otpor, protivljenje, odupiranje tapkiJi reaktivan tepkime 1 . gl. im. od tepkirnek 2. hem. reakcija tepkirnek 1. reagovati 2. hem. stupiti u reakciju tepkisel reaktivan, reakcijski terkisiz nereaktivan, inertan
tepsi tepsija; posuluzavnik; cinija ter znoj; - dökmek 1) jako se znojiti, prolivati znoj 2) fig. mnogo raditi, naprezali se o - döşeği akuserı;ki sto; - kebesi konjsko cebe terakki a arh. progres, napredak, razvitak, razvoj; - etmek napredovati, razvijati se cf. ilerlemek terakkiperver a-p arh. 1 progresivan i':ovek, progresist, cf. ilerici ll progresivan; teraküm a arh. skupljanje, okupljanje, nagomilavanje, akumulacija; - etmek skupiti, okupiti, nagomilati, akumulirati cf. birikmek terane p 1. melodija, pesma 2. fig. stara pesma, stara prica terapi terapija teras terasa 1. terasa 2. geog. terasa teraslamak ak. napraviti terasu (na padini) teravi, teravik is/. teravija (nocna molitva koja se klanja posle jacije za vreme Ramaza na) terazi p 1. vaga, terazije 2. motka za odr:Zavanje ravnoteze (igraca na konopcu) 3. ravnoteza O - var, tartı var, her bir şeyin vakti var (ili terazi tartıyla, her şey vaktiyle) post. sve u svoje vreme Terazi astr. Vaga
tepme 1. ritanje, sutiranje, udaranje (nogom), pracakanje, udarac 2. med. recidiv 3. gazenje, tapkanje, utabavanje
terazilrnek 1. meriti, vagati 2. uravnoteziti, izravnati, uskladiti, uspostaviti ravnotezu
tepmek (teper) 1. ritati, ritnuti, sutirati, udarati (nogom) 2. gaziti, ugaziti, utapkati utabati, nabiti nogama 3. ak. potceniti, odbaciti, odbijati, odricati 4. trzati se (o puski) 5. ugurati, uguravati, utrapiti, gurati 6. povratiti se (o bolesti), ponoviti se, ponovo se pojaviti O tepe tepe kullanmak izrabljivati, iskoriseavati
terbi (-i) a 1. ucetvorostrucivanje 2. deljenje na i':etiri dela, kva rat 3. mat. kvadratura 4. ast. meseceva cetvrt; cf. dördün
taprenrnek v. deprenrnek
962
terbiye a 1. vaspitanje; - görmek 1) vaspitati se 2) skolavali se 2. obrazovanje, obuka 3. pravila ponasanja, bonton 4. odgajanje, gajenje, uzgajanje 5. dresiranje 6. sos, umak, zacin 7. vodjice, uzde; 1-11 etmek 1) vaspitati, pruziti (dati) vaspitanje
terfi h 2) obrazovati 3) odgojati, uzgajati, odgojati, 4) dresirati
tereel piljar, uzgajivac ili prodavac saIate
terbiyeci 1. vaspitac, pedagog; ct. eği timci 2. dreser
tereddi a arh. izopacenje, degeneracija; opadanje, degradacija; etmek izopaciti se, degenerisati se; degradirati se; cf. soysuzlaşmak
terbiyeli 1. lepo vaspitan, vaspitan, uctiv 2. zacinjen 3. dresiran, izdresiran terbiyesiz 1. nevaspitan, neuctiv 2. nepristojan, bestidan terbiyesizlik nevaspitanost, neuctivost, naobrazovanost, neotesanost, surovost; etmek biti neuctiv, biti nevaspitan, ponasati se grubo, ponasati se neuljudno, ponasati se bezobrazno terbiyevi a arh. vaspitan, pedagoski; terbiyum hem. terbijum tercih a prednost, davanje prednosti, pretpostavljanje, prvenstvo; izbor; f-1,-al etmek davati prednost, vise voleti, pretpostavljati, preferirati tercihen a prvenstveno, pre svega terciibent (-ti) a-p terdzi-i bent (dugacka pesma u divanskoj poeziji sastavljena od vise strofa od pet do jedanaest stihova koji se uzajamno rimuju, a strofe su povezane jednim distihom koji sluzi kao retren do kraja pesme) tercüman a prevodilac, tumac; ct. çevirici, dilmaç tercümanlık (-ğı) prevodnjeje, tumacenje; cf. dilmaçlık; f-al- etmek.prevoditi (kome), biti prevodilac (kome); yapmak prevoditi, tumaciti tercüme a 1 prevod; ct. çeviri ll preveden tercümeihal (-li) a arh. biografija; ct. öz geçmiş
tere bot. krecava salata (Lepidium sativum) terebent (-ti) bot. smrdljika (Pistacia terebinthus) terebentin p terpentin, terpentinsko ulje; - ruhu (ili esansı)terpentinsko ulje
tereddüt (-dü) a kolebanje, oklevanje, neodlucnost, nedoumica, sumnja; etmek kalebati se, oklevati, biti neodlucan, biti u nedoumici; ct. dururnsamak tereke a jur. nasledstvo. imovina, bastina, zaostavstina; ct. bırakıl terekküp (-bü) a arh. sastavljanje, spajanje, sjedinjenje; /-dan/ - etmek biti sastavljen (iz), spojiti, sjediniti tereleili nar. lakomislen, vetropirast !uckast terementi terpentin, terpentinovo ulje terennüm a pevanje, pevusenje; pesma, melodija; - etmek 1) pevati, pevusiti 2) opevati teres vulg. kopile 2. podvodjac, makro teressüp (-bü) a arh. hem. stvaranje taloga, spustanje na dno, sedimentacija; padavine; - etmek taloziti se, spustati se, slegati se, padati terettüp (-bü) a arh. obaveza, duznost; f-al - etmek biti duzan, pasti u deo, biti obavezan (prema) tere yağı (-nı) 1. buter 2. arg. budala, tikvan, g/upak O - gibi mekan i socan (voce, povrce); - ndan kıl çeker gibi jako lako, bez po muke terfi (-i) a povisivanje, podizanje, unapredjivanje, napredovanje (u sluzbi); etmek uzdici, uzvisiti, unaprediti; biti unapredjen, napredovati (u sluzbi) terfih a arh. poboljsanje ekonomskog polozaja, snabdevanje, obezbedjivanje udobnog zivota; f-1/- etmek poboljs™iati neciji ekonomski polozaj, snabdevati, obezbediti (nekome) udoban zivot cf. gönendirmek
963
terlik terlik (-kı) a arh. uzimanje nekoga ~a pratnju, pridruzivanje nekome, prikljucivanje (uz nekoga); /-11 - etmek uzeti nekoga za pratnju, pridruziti se, prikljuciti, prikljiuciti se (nekome) tergal (-li) tekst. tergal terhin a arh. davanje zaloga, zalog; /-11 - etmek davati u zalog, zaloziti terhis raspustanje, otpustanje, demobilizacija; /-1/ - etmek raspustiti, otpustiti, demobilisati tarilen tekst. terilen teri m 1. terim 2. mat. cia n; - ler dizgesi terminologija, nomenklatura terim bilimi terminologija, menklatura (kao nauka)
no-
terk (-ki) a napustanje, ostavljanje, odricanje; /-11 - etmek napustiti, ostaviti, odreci se; - i saltanat odricanje od prestola terki 1. zadnji deo sedla 2. sapi (konja) terkibibent (edi) a-p terkib-i bent (dugacka pesma u divanskoj poeziji sastavljen od pet do sedamnaest strofabenda, ciji se distisi rimuju, a na kraju svakog benda ponavlja se rima poslednjeg distiha prve strofe) terkip (-bi) a arh. 1. sastavljanje, spajanje 2. hem. sastav, spoj (s) jedinjenje smesa; cf. birleşim 3. sastav, struktura 4. voj. stroj, formacija 5. gram. izraz, fraza 6. log. sinteza; /-1/ - etmek sastaviti, spojiti, montirati
2.
bot.
is-
teriemek 1. znojiti se, isparavati 2. zamageti se (o prozoru), oznojiti se od pare, ovlaziti se 3. izbijati, nicati (brkovi) 4. preznojiti se (od posla), premoriti se, iscrpsti se terletici 1. za znojenje, koji izaziva znojenje, 2. fig. iscrpljujuci, naporan, tezak, zamoran
964
terli 1. znojav 2. zamagljen terlik (-ği) 1. papuce, patike 2. kapica (isheklana ili od belog platna), kece 3. dijaf. dugacak zenski ogrtac terlikçi papuear terlikçilik papudziluk termal (li) termalan terme bot. rotkva (Raphanus) termik (-ği) fiz. hem. termicki; -santral termocentrala terminal (-li) terminal terminoleji terminologija termit (-ti) zoof. termit (lsoptera) termitler zoof. termili (lsoptera)
teriye terijer
terleme 1. znojenje, paravanje, transpiracija
terietmek ak. 1. oznojiti 2. jako zamoriti
termedinamik termodinamican
(-ği)
termeelektrik termoelektrican
(-ği) 1
1 termedinamika ll termoelektricitet ll
termotor termotor termekimya termohemija termemetre
termometar,
cf.
sı-
caklıkölçer
termenükleer termonuklearan termoplast termoplastika termos termos termoster termostera termositen termesifon termostat
(-tı)
termostat
termeterapi termoterapija ternöv njufaundlender (pas) terorist (-ti) terorista; terorizm terorizam; terör teror ters 1 ı 1. nalicje, naopacke, suprotna strana, obratna strana; bıçağın - ı tupa strana noza ll 1. suprotan, obrnut, izvrnut, okrenut naopacke 2. nepravilan, pogresan
tertipleyici 3. kriv, nakriv 4. sumnjicav, neprijateljski, nepoverljiv (pogled) 5. pogresan, nepravilan, iskrivljen; - anlamak pogresno shvatiti, krivo shvatiti 6. naopak, hirovit, svadjiv, nedrustven, neljubazan, grub, poprek; - bakmak popreko gledati 7. mat. obrnut; - orantılı obrnuto proporcionalan O - i dönmek zbuniti se; - gelmek izgledati pogresno, ne biti po ukusu, ne dopadati se; - gitmek ici naopako, ispasti lose, ne uspeti; - inden okunmak pogresno citati, pogresno razumeti, krivo tumaciti; - pers olmak 1) pasti nicice (na lice) 2) biti utucen, biti obeshrabren; - tarafından kalkmak dici se na levu nogu; yüzü geri dönmek, vratiti se praznih ruku
ters2 izmet, balega ters
açı
mat. suprotan ugao
tersane brodogradiliste tersaneli ist. pornarski oficir ili mornar u Osmanskom carstvu ters evirme log. kontrapozicija tersi zaaf. mala haringa (Ciupea pontica) tersim a arh. crtanje, skiciranje, slikanje; tersine 1. naprotiv 2. suprotno, obrnuto, na nalicje, naopako tersinir fiz. hem. reverzibilan; - tepkime reverzibilna reakcija tersinirlik fiz. hem. reverzibilitet tersinmek 1. vraeati se unazad, ıcı unatraske, odstupati 2. biti svadljiv, biti mrzovoljan, biti neraspolozen 3. protiviti se, opirati se tersiyer geol. tercijar
terslenmek 1 . dobiti grdnju 2. razljutiti se, razdraziti se, rasrditi se, biti nezadovoljan, biti neraspolozen, biti nabusit terslik 1. neprijatnost, nepovoljnost, prepreka, smetnja, teskoca 2. zlovolja, zajedljivost, mrzovolja, osomost 3. tvrdoglavost, svojeglavost 4. ·protivurecnost, kontradikcija ters yön 1 suprotan pravac, obrnut smer ll obrnut, obratan ters yüz nalicje, obrnuta strana, druga strana; madalyanın - ü druga strana medalje O - - etmek prevrnuti (o odeci), obuci naopako tertemiz potpuno cist, sasvim cist, besprekorno cist tertibat (-tı) a 1. pripremanje, priprema, uredjivanje, uredjenje 2. mere, mere predostroznosti; - almak preduzeti mere 3. uredjenje, oprema, sprave, instalacije; emniyet - ı gromobran; osigurac 4. sistem; soğutma - ı sistem hladjenja 5. mehanizam, uredjaj 6. stanica; radar - ı radarska stanica 7. voj. raspored, razmestaj tertip (-bi) a 1. uredjenje, poredak, raspored, razmestaj, red, organizacija; - komitesi organizacioni komltet 2. izrada, obrada, priprema, pripremanje 3. plan, projekat; mera 4. metod, sistem, red, nacin 5. raspored (reci), paragraf, clan 6. doza (lekova) 7. tip. slaganje, slog; format (knjige) 8. mat. ordinata; - etmek 1) urediti, rasporediti, organizovati, prirediti 2) spremiti, pripremiti 3) sastaviti, izraditi tertipçi redjivac
organizator,
sastavljac,
pri-
tertipiemek ak. 1. dovesti u red, raspodeliti, razmestiti cf. düzenlemek 2. organizovati, prirediti; obrazovati,
terslemek1 1. ak. izgrditi, obrecnuti se 2. protiviti se, opirati se, biti uporan, joguniti se
tertiplenmek 1. biti daveden u red. biti organizovan, biti priredjen, biti sastavljen 2. grupisati se
terslemek2 poganiti, prljati (o zivotinji), ukaljati
tertipleyici sastavljac
organizator,
priredjivac,
965
tertipfi< ' ·
tertipli 1. uredjen, regulisan, opremljen, organizovan 2. tacan, uredan 3. spremljen, pripremljen, isplaniran tertipsiz neurednost, neorganizovan tertipsizlik neurednost, neorganizovanost terütaze p jako svez; veoma mlad terviç (-ci)a arh. 1. pomoc, podrzavanje, podrska, potpara 2. odobravanje, odobrenje; - etmek 1) pomagati, podrzavati 2) odoravati terzi krojac terzihane krojacnica terzil a ponizavanje, ponizenje, omalovazavanje; - etmek poniziti, omalovaziti, osramotiti terztlik krojacki zanat, krojenje, radjivanje adece
iz-
tesadüf a ı 1. slucaj, slucajnost, poklapanje, podudaranje 2. susret, sastanak, slucajan susret ll slucajno; 1-1/ - etmek 1) slucajno sresti, slucajno naici na koga 2) slucajno se desiti, poklapati se /sat; podudarati se tesadüfen a slucajno '
1 .,
tesadüfi a slucejan, neocekivan tezahuh (-bu) a arh. 1. zastita, pokroviteljstvo, protekcija 2. posedovanje, prisvanjanje, prisvajanje; ;... etmek 1) stititi, zalagati se, zauzimati se 2) posedovati, prisvajati cf. benimsernek tesalüp (-bü) a arh. biol. ukrstavanje, mesanje; tenasüt (-dü) a arh. solidarnost, podrska
teselli a tesenje, uteha; cf. avunç; bulmak naci utehu, utesiti se; /-al - vermek tesiti, utesiti; -mükafatı utesna nagrada tesellüm a arh. dobivanje, primanje, prijem, preuzimanje (robe); /-1/- etmek 1) dobiti, primili 2) preuzeti teselsül a arh. nizanje, spajanje, neprestano trajanje, produzavanje, neraskidiv lanac, neprekidno pracenje; - etmek zakacivati se, neprestano trajati, produzavati se, ici jedan za drugim, praviti neraskidiv lanac tesettür a arh. 1. pokrivanje, prekrivanje, skrivanje (zene od muskarca) 2. isi. pokrivanje lica; - etmek 1) pokrivati se, prekrivati lice, stavljati feredzu teseyyüp (-bü) a arh. nemarnost, nepozeljnost, nehaj, lenjost, tromost mlitavilo 2. apatija, ravnodusnost, indiferentnost teshil a arh. olaksavanje, ublazavanje; - etmek olaksati, ublaziti teshin a arh. zagrevanje, podgrevanje, grejanje, lozenje; /-1/ - etmek zagrevati, podgrevati, grejati teshir1 a arh. ocaravanje, car, opcinjavanje, zacaranost; - etmek ocaravati, opciniti, zacarati teshir2 a potcinjavanje, pokoravanje, podlozenje; /-1/- etmek potciniti, pokoriti tesir a arh. 1. uticaj, delovanje, dejstvo, efekat; ct. etki - altında bulunmak (ili kalmak) biti pod uticajem; /-al - etmek uticati,uticati, delovati, ostaviti utisak na
tescil a registracija, zavodjenje; /-11 etmek registrovati
tesirli arh. 1. delotvoran, uspesan, efikasan 2. uticajan, koji ostavlja utisak cf. etkili
tescilli registrovan; - marka zastitni znak
tesirsiz beuspesan, neefikasan, bez uticaja
tescilsiz neregistrovan tesdis a arh. 1. deljenje na ses! 2. sestosruko povecanje;
966
tesis a arh. 1. osnivanje, utemeljivanje, podizanje, izgradjivanje, organizovanje 2. objekat, zdanje, zgrada, gradjevina, ured-
teşdit
jaj, sprava, postrojenje 3. organizacija; /-1/ - etmek 1) osnovati, podici, utemeljiti, postaviti, izgraditi, 2) organizovati, urediti, regulisati, opremiti uredjajima tesisat (-tı) a 1. instalacija 2. sistem (grejni, centralni) 3. institucije, ustanove, zdanja, gradjevine, objekti 4. postrojenja tesisatçı
instalater
tesisatçılık
instaliranje
tesit (-di) a arh. proslava, slavlje, praznovanje; /-1/ - etmek slaviti, proslavljati teskere 1.nosila 2. nosiljka; tragac teskereci nosilac ranjenika teskin a umirivanje, uspokojavanje, smirivanje, stisavanje; /-1/ - etmek umiriti, smiriti, stisati teslim a 1. predavanje, predaja, urucivanje, prenosenje, isporucivanje, isporuka2. predaja, kapitulacija 3. dostava, isporuka 4. vracanje, isporucivanje 5. priznavanje, .priznanje, odobravanje, potvrdjivanje 6. pokoravanje, pokornost, poslusnost 7. muz. refren; /-1/ - almak 1) primiti, preuzeti 2) uzeti u svoju vlast, osvojiti; /-1/ - etmek 1) predati, uruciti, isporuciti, vratiti, ustupiti 2) dostavili 3) priznati, povrditi, sloziti se; - olmak predati se, kapitulirati, poloziti oruzje teslimat (-lı) a arh. 2. placanje, isplate, up Iate teslimiyet (-ti) a 1. predaja, kapitulacija 2. pokoriıost, poslusriost teslis a arh. 1. utrostrucavanje 2. deljenje na tri dela 3. re/. (sveto) trojstvo; tesmiye a nazivanje, imenovanje, davanje imena; /-1/ - etmek nazvati, imenovati, dati ime
tespih
(-nı)
ağacığiller
tespih böcekler (-ni) zool. Oniscidae tespihli osaba koja drZi brojanice tespit (-ti) a utvrdjivanje, odredjivanje, ucvrscivanje, jacanje, fiksiranje; - etmek utvrditi, odrediti, ucvrstiti, fiksirati; cf. saptamak tesri (-li) a ubrzavanje, ubrzanje, akceleracija; /-1/ - etmek ubrzati, pozurivati, pospesiti; cf. çabuklaştırmak test (-ti) test testere p testera testere
balığı (-nı)
testere
gagalı
testereli testi p
zool. pilan (Pristis)
zool.ronac (Mergus)
testerası
testija, vrc o -
den bokisa je padala kao iz kabla; - yi doldurmak nar. nafatirati se, ustedeti novac; - glbi veliki i opustene (zenske grudi) şanırcasına yağmur yağıyordu
tesvit (-di) a arh. koncept, nacrt, skica; tesviye a 1. izravnjavanje, izjednacavanje, ispravljanje, niveliranje 2. uredjivanje, udesavanje, regulisanje, sredjivanje 3. placanje, otplata, otplacivanje (duga) 4. nabijanje, utapkavanje, utabavanje 5. voj. objava, putna objava; /-1/ etmek 1) izravnati, izjednaciti, ujednaciti, ispraviti, nivelisati 2) urediti, udesiti, regulisati, srediti 3) platiti otplatiti (dug) 4) nabijati, utabati, utapkati tesvjyeci brusac tesviye ruhu (-nu) arh. libela teşbih a 1. /it. poredjenje 2. poredjenje; /-1,-a/- etmek porediti
teşçi (-i) a bodrenje, hrabrenje; /-1/ etmek bodriti, hrabriti
tespih a brejanice tespih ağacı azedarach)
tespih böceği (-ni) zool. obicna makrica (Oniscus)
bot. melija (Melia
bot. Melicea
teşdit (-di) a arh. pojacavanje, jacanje, povecanje 2. gram. znak za udvostrucenje konsonanata
967
teşebbÜS
teşebbüs a 1. pokusaj, nastojarije, trud, napor 2. inicijativa, preduzimljivost, poduhvat; ~ ü ele almak preduzeti irticijativu; /-al ~ etmek pokusavati, nastojati, pJ
teşerrüf
a arh. pocast, postovanje, cast; /-al ~ etmek biti pocastvovan (zbog upoznavanja s nekim), imati cast teşevvüş . a arh. konfuzija, zbrka, zabuna, nered, haos, darmar; ct. karışıklık
teşhir 'a 1. pokazivanje, stavljanje na videlo, izlaganje; vadjenje, iznosenje 2. izvrgavanje ruglu, izlaganje javnoj sramoti 3. objavljivanje, proglasavanje, publikacija; etmek 1) pokazati, izloziti, vaditi, iznositi 2) izvrgnuti ruglu, izloziti javnoj sramoti 3) objaviti, proglasiti 4) potegnuti (oruzje) teşhirci
psih. ekshibicionizam
teşhis a 1. poznavanje, prepoznavanje raspoznavanje 2. med. dijagnoza; - koymak postaviti dijagnozu 3. /it. personifikacija, olicavanje, olicenje cega; /-1/ etmek 1) prepoznati, poznati, raspoznati, utvrditi 2) med. dijagnozirati, postaviti dijagnozu
teşkil
a 1. formiranje, stvaranje, obrazovanje 2. organizovanje, uredjenje; /-1/ ~ etmek formirati, stvoriti, obrazovati, sastaviti teşkilat (-tı)
968
a 1. pl. od
teşkil
teşkilatçı
2. or-
organizator
teşkilatçılık
organizovanost,
or-
ganizacija teşkilatiandırmak ak. organizovati, formirati, sastaviti; cf. örgütlemek; yeniden reorganizovati teşkilatlanmak
organizovati se; cf. ör-
gütlenmek teşkilatlı
organizevan
teşkilatsız
neoganizovan
teşmil a 1. obuhvat, obuhvatanje, grljenje 2. rasprostiranje, sirenje, protezanje; /-1/ - etmek obuhvatiti, zagrliti 2) rasprostirati, rasiriti, protezati
teşne
a 1. arh. zedan 2. zeljan
teşrif
a 1. poseta 2. arh. ukazivanje casti; - buyurmak ukazati cas! (posetom), pocastvovati 3. odlazak, odlazenje; etmek 1) posetiti, ukazali cas! svojom posetom 2) pocastvovati 3) dat. ici, otici, odlaziti; - nereye kuda ides? taşrifat (-tı)
1. ceremonijal, etiketa 2.
protokol teşrifatçı
psih. ekshibicionista
teşhircilik
ganizacija; cf. örgüt; Birleşmiş Milletler Organizacija ujedinjenih nacija 3. sistem, sastav o - ı esasiye kanunu jur. arh. ustav
Teşkilatı
ceremonijar
teşrih a arh. med. seciranje, odbdukcija, autopsija, preparaje 2. anatomija 3. analiza, objasnjavanje, komentarisanje 4. nar. skelet; /-11 etmek 1) secirati, vrsiti autopsiju 2) objasniti, komentarisati, izlagati, detaljno proucavati teşrihhane
teşrii
a-p arh. prosektura
a zakonodavan, legislativan; cf.
yasamalı
teşrik (-ki) a arh. uzimanje partnera, ukljucivanje u sta; - i mesai saradnja
teşrin a arh. birinci (ilk) - oktobar; ikinci (son) - november
teveccüh teşrinievvel teşrinisani
a oktobar
a novomber
teşt Hi) dijal. lavor za pranje vesa, korito za pranje vesa teşvik (-ki) a 1. podsticaj, podstrek, bodrenje, podrska, potpora, stimulisanje 2. nagovaranje, podbadanje, huskanje, podstrekivanje; - etmek 1) podsticati, bodriti, stimulisati, davati podrsku 2) nagovarati, podbadati, huskati, podstrekivati
tevafuk (-ku) a arh. slaganje, saglasnost, podudaranje, sporazum; tevahuş a arh. strah, uzas, zaprepastenje; /-dan/ - etmek uplasiti se, uzasnuti se, zaprepastiti se
tevakki a arh. opreznost, predostroznost, bojazan, strah; /-dan/ etmek pazili se, cuvati se, biti oprezan, biti na oprezu
taşvikkar a-p arh. podstrekac, pok· retac, provokator
tevakkuf a arh. 1. zaustavljanje, zadrzavanje; stajaliste, stanica; pauza, prestanak; - mahalli arh. stanica ct. durak 2. zavisnost; - etmek 1) zaustavljati se, zadrzavati se, stajati, prestajati; ct. durmak 2) dat. zavisiti od koga (cega)
teşviş a arh. zbunjenost, smetenost, zabuna, pometnja, rastrojstvo; /-1/ - etmek zbuniti, izazvati, pometnju, poremetiti, rastrojitL unositi smutnju; ct. karıştırmak
tevali a arh. trajanje, neprekidno nizanje, neprikidno pracenje 2. produzetak, nastavak; - etmek neprekidno ici za kim, neprekidno pratiti, redjati se
teşyi (-ii) a arh. ispracaj, pracenje; /-1/etmek ispratiti, pratiti; ct. ugurlamak, geçirmek
tevarüs a arh. nasledstvo; - etmek 1) naslediti 2) prelaziti u nasledstvo
teşvikçi
podstrekac, pokretac, huskac,
provokator
tetabuk (-ku) a arh. slaganje, saglasnost, sporazum; poklapanje, podudaranje; - etmek slagati se, poklapati se, podudarati se tetanos med. tetanus tetebbu (-uu) a arh. istrazivanje, ispitivanje, proucavanje, uzzucavanje; /-1/ etmek istrazivati, proucavati, uzucavati tetik (-ği) 1 okidac, obarac, oroz; - e asmak (ili - çekmek) povuci obarac tetik (-ği)2 ı 1. brz, zustar, zivahan, okretan, spretan 2. budan, oprezan, napregnut (u ocekivanju) 3. delikatan ll oprezno, pazljivq; - davranmak postupati oprezno; - ini bozmamak biti hla dnokrvan, sacuvati hladnokrvnost; - te olmak biti na oprezu, paziti, biti budan tetir dijal. 1. istraga, istrazivanje, ispitivanje, proucavanje, pretraga, analiza; /1/ -etmek istrazivati, ispitivati, proucavati, analizirati; ct. incelemek
tevatür a glasina, prica tevazu (-uu) a arh. poniznost, skromnost, smernost, pokornost tevazün arh. denk
ravnoteza, balans; cf.
tevbih a arh. ukor, prekor, pokuda, prigovor; tevcih a arh. 1. upuCivanje, okretanje, obraeanje 2. davanje, darivanje; /-al etmek 1) uputiti; ct. yönelmek 2) davati, darivati, poklanjati tevdi (-ii) a 1. urucivanje, predaja, poveravanje, ulaganje (novca) 2. oprostaj, rastana k; -etmek 1) /-1,-al uruciti, predati, poveriti, uloziti 2. oprostiti se, rastali se tevdiat (-tı) a 1. ulazi, depoziti, - ta bulunmak uloziti deponovali teveccüh a arh. blagonaklonost, ljubaznost, naklonost, pazljivost; /-al etmek okrenuti se, obratiti se, uputiti se kome, orijentisati se na koga O - ünüz
969
l
1
tevehhüm
tevkici kaligraf koji je ispisivao sultanov monogram na zvanicniv dokumentima
tevehhüm a arh. 1. sumnja, slutnja, bojazan, strah 2. sumnjicavost, podozrivost;
tevekkel a nar. bezbrizan, lakomislen
tevkif a 1. hapsenje, lisavanje slobode; cf. tutuklama; - müzekkeresi nalog za hapsenje 2. zatvaranje, zadrzavanje, zaustavljanj 3. organieavanje, ogranicenje; /1/ - etmek 1) uhapsiti, lisiti slobode 2) zatv6riti, zadrzati, zaustaviti
tevekkli nar. bez razloga, neosnovano, uzalud, badava
tevkifhane a-p arh. zatvor, pritvor ct. tutuk evi
tevekkül a pokornost, poniznost; uzdanje u boga; - etmek pokoravati se, uzdati se u bozju milost
tevkil a arh. odredjivanje za svog predstavnika, ovlascivanje, opunomocivanje; /-1/ - etmek odrediti za svog prdestavnika, ovlastiti, dati punomocje
tevek 1 HW nar. sadnica (vinove loze), kalem, rasad, mladice
tevellüt (-dO) a arh. rodjenje, datum rodjenja, poreklo 2. pojavljivanje, nastajanje, javljanje; teveUütlü rodjen, koji je rodjen
tevliyet (-ti) a 1. upravljanje vakufom 2. upravitelj vakufa
tevessü (-üü) a arh. prosirivanje, sirenje, ekspanzija, rasprostiranje; - etmek prosirivati se, sirili se, rasprostirati se
Pentaıeuh
tevettür a arh. 1. naprezanje, napetost, napon 2. fiz. napon; cf. gerilim !i li
tevlit (-di) a 1. donosenje na svet, radjanje 2. stvaranje; /-1/ - etmek 1) doneti na svet, roditi 2) poroditi 3) stvoriti
teverrüm a arh. 1. oboljevar:ıje tuberkulozom 2. oticanje; - etmek 1) dobiti tuberkulozu, postali tuberkulozan 2) oteci
tevessül a artı. pribegavanje necemu, preduzimanje mera, pokusaj; /-al - etmek 1) pribeci necemu 2) preduzeti mere, pokusati
i
'
efendim! jako ste ljubazni! vi mi laskate gospodine!
tevfikan a arh. dat. prema, u skladu sa tevhid (-di) a 1. ujedinjenje, spajanje, sjedinjenje, ujednacavanje 2. fil. monoteizam; cf. tektanrıcılık; /-1/ - etmek ujediniti, objediniti, spojiti, sjediniti; ujednaciti tevil a arh 1. tumacenje, objasnjenje, interpretacija 2. izvrtanje smisla; cf. çevri2; /-1/ - etmek 1) tumaciti, objasnjavati 2) iskriviti, iznuti smisao, nepravilno tumaciti; tevki (-i) a arh. ist. 1. sultanov monogram 2. sultanski ukaz, dokument sa sullanovim monogramarn
970
Tevrat
(-tı)
ret. Tora, Mojsijev zakonik,
tevriye a arh. 1. pretvarenje, licemerje 2. /it. alegorija tevsi (-i) a 1. sirenje, prosirivanje, poveeavanje, uvecavanje 2. rasprostiranje; /1/ - etmek 1) si rili, prosirivati, povecavali, uvecavati 2) rasprostraniti tevsik (-ki) a arh. pokrepljvanje, potvrda, potkrepa, dokaz; /-1/ - etmek potkrepiti, dokazati, dokumentovati; cf. belgelemek tevşih
a akrostih
tevzl (-i) a arh. 1. raspodela, distribucija, podela 2. raznosenje, dostava, isporuka (poste); /-1/- etmek 1) raspodeliti, podeliti 2) raznositi, dostavljati (postu) tevzlat (-lı) a 1. raspodela, distribucija 2. raznosenje, dostava tekayuz a arh. 1. budjenje 2. budnost, oprez; teyel fircanje
tezlik teyeliemek ak.. fircati, profircati teyelleornek pass. od teyelfemek
tezelzül a arh. tresenje, drmanje, potres; - etmek tresti se, dramali se, zadrmati se, potresti se
teyyelli profirca tezene muz. razg. terzija; cf. teyemmüm a is/. ritualano umivanje peskom ili zemljom (u nedostatku vode) teyit (-di) a arh. 1. ucvrsivanje, jacanje, pojacavanje 2. potkrepa, potvrda; /-1/ etmek 1) ucvrstiti, ojacati, pojacati 2) potkrepiti, potvrditi cf. dol;jrulamak teyp magneton; - e almak snimiti na magnetofonsku traku teyze tetka (majcina sestra) ) teyzezade b rat ili sestra od tetke tez1 1. teza, disertacija; - i mudafaa etmek braniti disertaciju 2. teza tez2 p ı brz, hitar; - ol! pozuri! ll brzo, hitro, odmah, istog casa; - canlı 1) energican, brz 2) nestrpljiv; - elden brzo, bez odlaganja; - vakitte u najkracem mogucem ro ku; /-dan/- i yok odmah tezahür a arh 1. otkrivanje, pojavljivanje, manifestacija 2. simptom; etmek otkrivati se, pojavljivati se, manifestovati se tezahürat (-tı) a 1. demonstracija 2. ovacija 3. manifsestacija a 1. kontrast, protezat (-ddı) tivurecnost, antagonizam; cf. çelişki; - a düşmek biti prötivurecan 2. /it. antiteza
tezayüt (-tü) a arh. povecavanje, uveeavanje, umnozavanje, mnozenje, prirastaj; cf. çol;jalma; - etmek poveeati se, uvecı:ıti se, mnoziti se tezduyarca med. anafilaksija tezehhür 1. hem. cvetanje, osipanje 2. med. osipanje, osip tezek (-!;ii) susena kravlja balega tezekkür a arh. 1. pominjanje, spominjanje, secanje 2. razmatranje, raspravljanje, diskusija;
mızrap
tezgah p 1. tezga 2. pult, radni deo (u kuhinji); sank (u bifeu) 3. tkalacki stan, razboj O - başı yapmak arg. biti za sankom, piti s nogu; - kurmak arg. imati seksualne odnose; - ı kurmak poceti raditi, zapoceti nekiposao tezgahlamak ak. 1. pripremiti sta je potrebno za tkanje na razboju 2. pripremati se, spremati se za posao, otpoceti (neki posao) 3. smisliti, izmisliti, isplanirati tezgahlanmak pass. od tezgahlamak tezgahtar p prodavac, sanker tezgahtarlık profesija prodavca ili sankera; - yapmak raditi kao prodavac ili sanker
tezhip(-bi) a 1. ukrasavanje rukopisa 2. arh. pozlacivanje; u rukopisinim knjigama tezkere a 1. beleska, notica, pisamace 2. dokument, isprava, dozvola; ikamet si dozvola boravaka (za strance. u Turskoj) 3. voj. dokument o demobilizacija iz armije 4. ist. tezkere (biobibliografski recnik pesnika) tezkereci 1. demabiiisan vojnik (ili kaji tek treba da bude demobilisan) 2. ist. sastavljac tekzkira 3. zapisnicar (u sudu) tezkire v. tezkere tezkiye a arh. 1. reputacija; - si bozuk loseg karaktera, lose reputacije 2. potvrda o moralnoj podobnosti; teziemek razg. 1. ak. ubrzati, paspesili 2. pogurati tezleşrnek
uradili brzo, obaviti brzo
tezleştirmek
ak. ubrzati, pozuriti
tezlik 1. brzina, zurba, hitnja, uzurbanost 2. nestrpljenje
S71
tezvir tezvir' lukavstvo
a inlriga, kleveta, ogowaranje;
tezyif a arh. 1. omalovazavanje, polcenjivanje, preziranje; cf. aşağsama 2. podrugivanje, ismejavanje, podsmeh, sprdnja; ~, etmek 1. omalovazavali, polcenjivati, prezirali 2. rugali se, ismejavali
cf.
aşağılamak
tezyinat 1 (-tı) a ukrasi tezyini arh. ukrasan, ornamentalan, dekorativan tezyit ll (-di) a arh. povecavanje, uvecavanje, umnozavanje; ~ etmek povecavati, uveeavati tıbben
s medicinskog stanovista
a 1. zr. od tıbbi 2. medicinska skola, medicinski fakultet, medicinski institut tıbbiyen
student medicine, medicinar
tıfıl
a dete
tıgala
a euforbij (osusen sok od mle-
cike) tığ (-ğı)
tıkanma
med. zatvor, za-
1. heklica, igla 2. silo;
tıkanmak 1. zapusiti se, zacepili se 2. zakrciti se, zatvarili se 3. gusili se, gubiti dah, tesko disati, zadihali se 4. zasitili se tıkatmak
ca us. od
tıkamak
tıkılmak dat. 1. bili sabijen, biti nabijen, biti zguran, biti slisnut, bili uguran 2. biti zatveren tıkım
zalogaj 1. zderati, jesti halapejivo 2.
razg. jesti
tıbblye
(-fe)
tıkanım,
tıkınmak
a medicinski, lekarski
tıbbi
tıkanıklık 1. zacepljenje 2. zastoj, zakrcivanje, zakrcenost 3. gusenje, zagusivanje
cepljenosl, blokada
tezyin a arh. ukrasavanje, doterivanje, kicenje
t
tıkanık (-ğı) ı 1. zapusac, cep, 2. zastoj; iktisadi ~ ekonomski zastoj ll zapusen, zacepljen
~
gibi
tıkır 1. onom. zveckanje, lupkanje (zvuk koji se cuje pri udaranju dva predmeta) 2. arg. novac O ~ ında gitmek ici dobro, raditi kao sat; - tıkır 1) odlicno, kao sat 2) ravnomerno, ritmicno, precizno; ~ ı yolunda uspesan; - ı yolunda olmak (ili gitmek) biti uspesan, bili imucan; napredovali; - ını yoluna koymak slajali dobro (finansijski}, zaradjivali
visok i vitak
tıkırdamak kucati, kuckali, lupkati, krckali, skripali, puckelali, klepetali
tık (-ki); ~ ~ onom. 1. kuc-kuc!; /-al~ ~ vurmak (po) kucali 2. lik-tak!; ~ ~ etmek kucati (o satu)
tıkırdalmak ak 1. caus. od 2. slavili jelo da prokljuca
tıka
basa prepun, krcal, nabijen
tıkaç (-cı)
1. cep, zapusac 2. med. em-
bolija tıkaçlamak tıkalı
ak. zapusiti, zacepiti
zaprsen, zacepljen
tıkırdamak
tıkırtı 1. zveckanje 2. kucaje (sata) 3. puckelanje, skripanje, kloparanje tıkışık
stisnul, zbijen, nabijen, nairpan
tıkışıklık tesnoea, teskoba, slesnjenosl, zbijenosl, skicenost; melez, guzva
tıkamak
tıkışmak dat. stisnuti se, zbiti se, ugurali se, zgurali se
tıkanı
tıkıştırmak 1. zgurati, ugurali, zbiti, turili, utrpati, ulisnuti 2. prozdirati, halapljivo gutati
1 . ak. zapusili, zacepiti 2. ak. zakri':iti, zatvarili (put) 3. ak. dat. zatrpati; zabiti, ugurati, staviti, udenuti
972
med. embolizam
tıpı ş
tıkız 1. nabijen, tvrd 2. gust, cvrst (o tkanini) 3. debeo, gojazan, ugojen, krupan
tıklım; - - nabijen, zbijen, prepun; - dolu prepun, napjen, do vrha tıkmak (-ar) ak. dat. 1. nabiti, nagurati, zbiti, napuniti 2. strpati (u zatvor), zatvoriti tıknaz
mali i nabijen, dezmekast
tıknazlık
dezmekavost, nabijenost
tıknefes zadihanost, med. asfiksija tıksırık (-ğı)
tesko
disanje;
kijanje zatvorenih usta
tıksırıkil 1 osoba koja kija zatvorenih usta ll bolestan, slab tıksırmak
kijati zatvorenih usta
tılsım a 1. talisman, amulet, emajlija 2. ·caroliji, madjija, cini, prividjenje 3. snaga, moc; resenje, lek
tılsımlı 1. opcinjen, omadjijan 2. koji ima amajliju, talisman
tırnar1 1. arh. briga, staranje, nega, uzgoj, - görmemiş zapusten 2. previjanje 3. timarenje; - etmek 1) brinuti se, starati se, negovati, gajiti 2) previjati; - görmek 1) gajiti, negovati 2) timariti
tımar2 ist. tirnar (feudalni posed) tımarcı1 1. bolnicar 2. konjusar tımırcı2 ist. timariot tırnarhane
psihijatrijaska bolnica, lud-
tırnarhaneli k
neko ko je za ludnicu
1. istimaren 2. koji poseduje
tirnar tın onom. zvek! zvrc! - - arg. zvrcnut, luckast tınaz
1. plast, stog; - makinesi vejalica za zito 2. gomila, hrpa tıngadk
tıngırdamak 1. tandrkati, zvecati, zveckati 2. arg. umreti, riknuti tıngırdatmak ak. 1. tandrkati, zveketati, zveckati, lupati (metalnim predmetima) 2. drndati, lose svirati tıngırtı 1. tandrk, tandrkanje, zveket, zveckanje 2. arg. seks, seksualni odnos tını, tınlama
tandrk, zveket, zveckaj
tıngıldamak
razg. zveckati, zveketati
muz. ton, boja zvuka
tınlamak
legat~
1. odjekivati, odzvanjati, razse 2. zvoniti, zvecati
tınmak (-ar) 1. govoriti, proizvoditi zvuk, zvucati 2. obracati paznju, pridavati znacaj
tınmamak 1. ne cuti se, na reci ni rec 2. ne obracati paznju, ne pridavati znacaj o tınmaz melaike cutljiva osoba, osoba koja ne ogovara
tınnet (-ti) a 1. zvonjenje, zvucanje, sum 2. fig. ton, boja zvuka tıp - - onom. 1. kap-kap, kap po kap 2. take-taka, kuc-kuc (o lupanju srca)
tıpa cep, zapusac o - sı (tıpayı) atmak naljutiti se, eksplodirati, pasti mrak na oci tıpatıp tıpır:
nica
tımarlı
tıngır 1 1. tandrk, tandrkanje, zveket, zveckanje, zveketanje 2. arg. pare ll. 1. prazan 2. bez prebijene pare, svorc; mıngır 1) tandara-mandara, zveckajuci, zvececi, tandrcuci 2) polako - - 1. tandrcuci, zveckajuci 2. potpuno prazan
potpuno isti, u dlaku isti
":" -
onom. tap-tap, tik-tak, kap-
kap tıpırdamak 1. tapkati, trupkati (nogama) 2. treptati, lupati (o srcu) 3. pljustati, dobovati, dazdeti tıpırdatmak
caus. od tıpırdamak
tıpırtı 1. tapkanje, trupkanje. lupanje (koraka) 2. treperenje, kucanje (srca) 3. pljustanje, dobovanje (kise), udaranje
tıpış - -: - - gitmek (ili yürümek) tabanati, tabanciti, trupkati, sitno koracati
973
tıpkı
tıpkı ı
sficnost, sfika i prifika, kopija; isti, isti kao, tacno ll 1. sasvim sfican, identican, istovetan, isti, susti, pravi 2. isti kao, tacno, bas kao, tacno kao sına
tıpkıbasım tıpkıçekim
tırıllamak
1.
fotokopiranje
2.
fo-
onom. tras!
tırıs kas; - gitmek kaseti, ici kasom; a kalkmak krenuti kasom
kırkazlamak tırkazlı
tıraş a 1. sisanje, podsisivanje; asker vojnicka frizura 2. brijanj~; - makinesi masinica za brijanje 3. brada, rast brade; iki günlük - brada od dva dana 4. arg. laz, foliranje, torokanje; /-1/ - etmek 1) brijati 2) sisali 3) arg. lagati, folirati 4) arg. udaviti s pricom; - ı gelmek biti vreme za brijanje, - a tutmak arg. udaviti pricom; ı uzamak (ili gelmek) biti vreme za brijanje, biti potrebno brijanje ı
1. arg. folirant 2. arg. brbljivac,
blebetalo
zamandaljen, koji ima zapor
1. presti (o macki) 2. arg. brisnuti, zbrisati, zdimiti 3. arg. umreti, riknuti, odapeti 4. arg. tropirati
tırmalanmak tırmananlar tırmanıcı tırmanma
ak. 1. fazonirati 2. arg. nasamariti, isfolirati, lagati 3. arg. daviti pri-
com tıraşlı ı covek kome je vreme za brijanje ll 1. obrijan, izbrijan 2. fazaniran
1. naobrijan 2. nefazoniran
stanovnik Trikale (grada Grckoj) o - (hep) bir hallı svi su isti tırhandil
pass. od
penjanje, uspinjanje
tırmanmak dat. 1. penjati se, uspinjati se, pentrati se, verali se 2. eskalirati, povecati se, uvecati se tırmaşık
kuşu
veliki ribarski camac
tırık1 1. onom. skloc! tras! 2. sklocaj, cangrljanje, klopot
tırık2 ; - tırak onom. zvuk koji se cuje pri bacanju kocki (zetona i si.) u trik taku i tav li
(-nu) zoof. puzavac
(Certhia) .kuşugiller
zoof.
puzavci
(Certhiidae) tırmık (-ğı) 1. ogrebotina; .- atmak grepsti, ogrebati 2. drljaca, zubaca tırmıklamak
ak. 1 . grepsti, ogrebati 2.
drljati tırmıklanmak
u
tırmalamak
zoof. puzacice
zoof. bot. puzav
tırmaşık
tıraştamak
Tırhallı
ak. zamandaliti, zabraviti
tırmalamak ak. 1. grepsti, izgrepsti 2. uznemiravati, smetati, ne davati mira
kukavicki
tıraşsız
mandal, reza, zapor, zaporanj
tırlamak
tıraka arg. 1 . prpa, vuna (strah) 2. sepurenje, puvanje
tıraşçı
1. ostati bos i go 2. ostati bez
zveket (novca)
tırkaz
belustrada, ograda O - babası 1. stub pirucja 2. otac koji zanemaruje svoje roditeljske duznosti
tırakalı
svorc
para tırınk
tırabzan
974
1. bos i go 2. bez para,
faksirnil
tokopija
tırak
tırıl
tırnak (-ğı)
pass. od
tırmıklamak
1. nokat 2. kandza, kopito 3. navodnici; - açmak otvoriti navodnike; - . içinde pod znacima navoda; - kapamak zatvoriti navodnike 4. ekstraklor 5. krak (sidra), kukica na udici 6. zubac 7. reza, zapinjaca, zapon 8. muz. terzijan za kanun o - göstermek uplasiti, pokazati zube; - kadar kao nokat, sasvim mali; sürüştürmek umesati nokte; (birnin) - ı
tiftiklenmek olmamak ne biti vredan cijeg nokta; - ıa rını sökmek podrezati kome nokte; - !arını yaptırmak i6i na manikir ili pedikir; yemek gristi nokte tırnakçı
arg. noktas, dzeparos, lopov
tımaklamak
ak. grepsti
tırnaklanmak
pass. od
tımaklamak
tırnaklık udubljenje na prorezu (za vadjenje seciva) tırnaksı noktası, tımaksız
kandzast, kopitast
arg. oportunista
tırpan
arg. kosa; - la biçrnek kositi; /-1/ - dan geçirmek otarasili se necega, ukloniti, odstraniti tırpana tırpancı
zool. raza mrkulja (Raja batis)
kosac
tırpanlamak ak. 1. kositi, pokosili 2. otarasiti se necega, eliminisati, ukloniti tırpanlan mak
pass. od
tırpanlamak
tırtık (-M zasek, urez, neravnina; - neravan, iskrzan tırtıkçı
arg. dzeparos, lopov
tırtıklamak
arg. ak. krasli, drpnuti, ca-
pili tırtıklı zupcast, neravan, usecen iskrzan, razudjen
tırtıl1 zoo/. gusenica tırtıl2 1. teh. gusenica, zupcanik 2. zubac (na marki); narez (na metalnam novcu) 3. radio (za vadjenje krojeva) 4. cik-cak cipka (za police); - kesrnek zupcati, urezati tırtıllanmak
biti napadnut gusenicama
(o drvu) tırtıllı 1 . teh. gusenicni 2. zupcast, nazupcan iskrzan, urezan, s urezima tırtılsı
1 bot. resa, maca ll gusenicast
tırtır, tırtır sineği
(lchneumon)
(-ni) zoo/. najeznice
tıs onom. 1. sistanje (zmije, guske i si.) 2. pst! pst!; - yok ne cuje se ni muva tıslamak
sikati, siktati, pistali sislali,
evreali tıynet (-li) a perament, narav
tıynetsiz
priroda, karakter, tem-
los, lose naravi, neposten
ti voj. lrubni znak; /-ı/ - ye almak arg. ismejavali, rugati se; - işareti lrubni znak Tibetçe 1 tibelski jezik ll na tibetskom, tibetski Tibetli 1 Tibetanac ll tibetski Tibet öküzü (-nü) zool. dugorepi jak (Bos grunniens) Ticani 1. pristalica derviskog reda osnovanog u savernoj Africi 2. fanatik, reakcionar ticaret 1 (-li) a 1. trgovna, privreda; cf. tecim; - ablukası ekonomska blokada; ateşifiği trgovinsko predstavnistvo; Ticaret Bakanlığı Ministarstvo lrgovine; bankası, posıo.vna banka, privredna banka; - borsası berza, efektna berza; dengesi (ili muvazenesi) lrgovinski bilans; - hukuku privredno pravo; - odası trgovinska komora, privredna komora; - ünvanı trgovacki naziv, trgovacko ime 2. dobit, profil, car, prihod, zarada ticaretgah 1 trgovacki centar ll trgovacki, privredni ticarethane a-p firme, trgovacko preduzece; ct. tacimevi ticari trgovacki, trgovinski, privredni, komercijalni tifdruk fotogravira, heliograviara tifo med. trbusni tifus; - ya tutulmak dobili trbusni tifus tiftik (-ği) 1 1. angorska koza; - keçesi angoska koza 2. angora, moher ll od angere, angorski, od mohera tiftiklenmek orutavili se (o odeci), otrcali se
975
tifüs timbal (-li) muz. talambus·
tifüs med. tifus tik (-ki) 1. med. tik 2. tikovina tik ağacı bot. tikovo drvo (Tectona grandis) tike 1. komad, deo, komadic 2. mrva, mrvica (hleba), u komadicima, u mrvicama, u delicima 3. zalogaj, gutjaj tikel delimican, pojedinacan; cf. cüz1, kısmi
tiksindirici odvralan, gnusan, odbojan, gadan tiksindirmek caus. od liksinrnek tiksinilmek ab/. pass. od liksinrnek tiksinme odvratnost, gadjenje tiksinrnek abi. gadili se, gnusati se, oseeati ovralnost tiksinti gadjenje, gnusanje, odvralnosl tilavet (-ti) a arh. isi. cilanje Kur'ana prema pravilima tilki 1. zoo/. lisica (Vulpes) 2. tig. lisica, lisac, lukavac O - nin dönüp dolaşıp ge. 'leceğl yer kürkçü dükkanıdır post. svaka lija dolija; - gibi lukav kao lisica, prepredan, podmukao tilki kuyruğu (-nu) 1. bot. repusnjaca (Erigeron) 2. bot. lisicji rep (Aiopecurus) 3. vrsta grozja sa dugackim grozdovima 4. zahval u rvanju lukaviti
tilkilik lukavstvo, lukavost, podmuklost tilki taşağı mascula)
timsah bekçisi (-ni) zool. krokodilska ptica (Piuvianus egypticus) timsahlar zaaf. Loricata timsal (-li) a simbol, primer, olicenje timüs anat. timus tin 1 1 .duh, dusa; cf.. ruh2 2. psiha
tiksinç (-ci) 1 odvratnost ll odoratan, gnusan
tilkileşrnek
timsah zool. 1. krokodil (Crcodilus) 2. krokodiska koza
(-nı)
bot. kacunak (Orchis
tilki üzümü (-nü) bot. vranino oko (Paris quadrifolia)
tin2 - - tiho, besumno tiner razredjivac za boje tinka zool. linjak (Tinca tinca) tingöz arg. cuska, sljaga, samar; /-al opaliti sljagu
sarkıtmak
tinsel duhovni, moralhi; tinselci spiritualista
tinselcilik til. spiretualizam tip ( -pi) 1 1. tip 2. vrsta, oblik ll 1. tipski, tipiziran, · standardan 2. orginalan, neobican, cudan tipi vejavica, snezna mecava tipik tipican tipllernek vejati, mesti, besneti (o oluji) tipierne paz. odredjivanje. glumca za ulogu, tipiziranje tipografi; tipografija tir: - - titrernek !resti se kao prut tiraj !iraz tirarnola mor. menjanje pravca broda pomocu vetra, zaokretanje; /-ı/ - etmek promeniti pravac broda (pomocu vetra), zaokrenuti brod tiran tirat
(-dı)
(-dı)
liranin paz. tirada
tilmizucenik, student
tirbuşon
tim 1. sp. tim 2. tim, grupa
tire1 pamueni konac
976
ct. manevi
vadicep
tiyatroculuk tire2 crtica, povlaka tirendaz p ı strelac ll 1. spretan, vredan, iskusan 2. elegantan, lepo odeven tirfil bot. trolist, detelina (Trifolium) tirfiilenrnek rositi se
otr~ati
se, pahabati se, ist-
tirhos zool. sardina (Sardinella aurita) tirildernek drhtati, tresti se tlril tiril 1. fak, vazdusast, leprsast (o materijalu) 2. besprekono cist; - - titrernek drhtati, tresti se kao prut tirit (-di) 1 supa sa preprienim hlebom ll (ili -gibi) star i nemocan; - i çıkmak jako ostariti, oronuti, onemocati tiritleşmek
onemocati, ostariti, oronuti
tiriz 1. fetva, lajsna, sindra 2. porub, rub, traka, sirit tirle pumpica za izmazivanje tiroit anat. tiroidna zlezda tirpidin, tirpit, tirpitilin mala motika tirsi zoo/. lojka (Aiosa) tirşe
1 1. plavozelena boja 2. pergament; cf. parşömen ll plavozelen, akvamarinski tiryak
(-kı)
terijak
tiryaki 1. uzivalac droge, narkoman 2. strastveni ljubitelj (cega); kahve - si ljubitelj kafe; /-ın/ - si olmak biti uzivalac (cega), odati se (cemu) 3. manijak tiryakilik 1. narkomanija 2. sklonost, odanost 3. manijastvo, fanaticna strast tişört
(-tü) majca sa kralkim rukavima
titan hem. titan titiz 1. izbirljiv, probirljiv, sitnicav, cepidlacki, kome je tesko ugoditi, koji mnogo trazi; cf. müskülpesent 2. pedantan, tacan 3. zlovoljan, razdrazljiv, svadljiv, hirovit, obestan, kapriciozan, cangrizav, mrzovoljan
titizlenmek, titizleşrnek biti preterano pedatan, biti sitnicav, biti zlovoljan, biti svadljiv, biti kapriciozan, biti cangrizav, ljutiti se, durili se titizlik 1. izbirljivost, probirljiivost, sitnieavost 2. pedantnost, tacnost 3. zlovolja, razdrazljivost, hirovitost, obest, kapricioznost, cangrizavost, mrzovolja titrek drhtav, treperav, ustreptao, uzdrhtao, klecav, nesiguran O - kavak v. !itrek kavak titrek kavak tremula)
(-ğı)
bot. jasika (populus
titrem ton, intonaacija; cf. ton titreme perenje,..
drhtanje,
drhtaj,
jeza,
tre-
titrernek 1. drhtati, !resti se 2. treperiti, treptati, titrati, podrhtavati 3. (-dan) - tresti se od straha, plasiti se necega titreşim 1. drhtanje, treperenje, vibracija 2. fiz. njihanje, oscilacija, vibracija;· cf. ihtizaz 3. tresenje, drmanje, truckanje 4. pulsiraiıje titreşimli 1. drhtav, titrav, koji se njise, vibrirajuci 2. fiz.' oscilirajuci, vibrirajuci 3. sonoran, zvucan, rezonantan; ct. ötümlü titreşimsiz 1. miran, bez drhtaja, koji ne vibrira 2. bezvucni; cf. ötümsüz titreşmek 1. drhtati, tresti se, podrhtavati, treperili 2. fiz. vibrirati titreştirrnek
caus. od
titreşmek
titretmek caus. od titrernek tiyatro 1. pozoriste, teatar; - oyunu pozorisni komad, pozorisna predstava; yazarı dramaturg; açık hava - su amfiteatar; gezici bir - putujuce pozoriste 2. pozorisni komad, drama 3. pozoriste (zgrada) tiyatrocu 1. pozorisni glumac, zorisni radnik 2. vlasnik pozorista
po-
tiyatroculuk 1. bavljenje pozoristom, pozorisno zanimanje 2. pozorisno iskustvo
977
tiz
tiz 1. piskav, rezak, vristav, prodoran, ostar; - bir ses piskav glas 2. muz. visoka nota; yarım ton - nota povisena za pola tona, povisilica 3. arg. straznjica, zadnjica tizleşmek 1. postali piskav, postali rezak 2. muz. povisiti za pola tona
TL skracenica za tursku liru (Türk toğrul
lirası)
zaaf. jastreb (kokosar) (Accipiter
gentilis) tohum 1 . seme, semenka, zrno; atma sejanje, setva; - atmak, sejati; - a kaçmak 1) proklijati, niknuti, pustiti klicu 2) prezreti, previse sazreti 3) uvenuti, usahnuti, izgubiti svezinu, stariti (o ljudima) 2. sperma, seme, spermatozoid; jaje; - u dökülek uci u klimak!erijum, uci u menopauzu, izgubiti moc oplodnjeı- 4. po-rodica, loza, rod, koleno tohumcu semenar, sejac tahumculuk 1. semenarstvo 2. sejanje tohumlamak ak. 1 . posejati 2. oploditi tohumlanmak pass. od tohumlamak tohumlu 1 . koji sadrzi seme, semeni 2. bat. spermatican, semeni; - bitkiler sper-
matofite, spermofite, fanergame tohumluk seme za setvu tok (-ku) 1. sit, karnım - tur sit sam; tutmak, zasititi 2. cvrst, gust, zbijen (o tkanini) 3. dubok (glas), bucan, zvonak O açın halinden bilmez (ne bilir) posı. sit gladnu ne veruje; - ağırlaması (ili ağır lamak) güçtür (ili güç olur) posl. mucno je sita gostiti, a bogate darivati; - gözlü zadovoljan, koji nije pohlepan, koji nije gramziv; - karnma na pun stomak, posle jela; - sözlü iskren, otvoren; grub, surov, neotesan toka 1. snala, kopca (na kaisu); - yı çözmek otkopcati 2. snala za kosu, ukosnica toka2 1. rukovanje 2. kucanje (casom); - etmek 1. rukovati se 2} kucati se (casom) 3) arg. utrapiti, platiti
978
tokaç (-cı) prakljaca tokaçlamak lupali prakljacom tokaçianmak pass. od tokaçlamak tokalamak ucrstiti frizuru ukosnicama; utvrditi, ucvrstiti, uglaviti tokalaşmak
s ile 1. rukovati se 2. ku-
cati se (casama} tokat (-dı) 1 samar, cuska, udarac; /-af - atmak (ili aşketmek) udariti samar, osamariti; /-af - ı patlatmak opaliti samar, osamariti; - yemek dobiti samar, biti asamaren tokat (-dı)2 1. !or, obor 2. dolina, kolIina tokatlamak ak. udariti, samar, osamariti, isamarali tokatlanmak pass. od tokatlamak tok gözlü zadovoljan, koji nije pohlepan, koji nije gramzljiv tok gözlülük zadovoljenost, voljenost, negramzljivost
udo-
toklu dviska tokluk 1. zasicenost, prezasicenost 2. gustoca, cvrstoca, zbijenost (materijala) 3. dubina (glasa) tokmak (-ğı) 1. malj, drveni !ucak, drveni cekic, bat 2. zvekir 3. dobosarska maljica 4. zveeak o - gibi krupan, jak, korpulentan, glomazan, plecat (covek) tokmak
baş
tokmakçı
zaaf. glavoc (Gobius)
arg. zigolo
tokmaklamak ak. udarati maljem, udarati drvenim cekicem, drobiti, tuci, mrviti toksik 1 otrov, taksikum ll toksican, otrovan toksin otrov, toksin tokslkolog (-nu) toksikolog toksikoloji toksikologija
top taksikoman toksikaman
tombulluk debljina, zaobljenost tomruk (-ğu) 1. trupac, klada, panj, deblo 2. neotesan kamen, veliki komad, blok 3. pupoljak, klica 4. ist. zatvor, tamnica; - a atmak zatvoriti, baciti u tamnicu
toksikarnani toksikomania tok sözlü otvoren, iskren tok sözlülük otvorenost,
iskrenası
tokurcun v. dokurcun
tokordatmak ak. caus. od tokurdamak tokurtu klokotanje, kljucanje, grgotanje tokuş 1. udarac, udar 2. zamena, razmena, trampa tokuşmak s ile 1 . udarati se glavam, bosti se, gurati se (o zivotinjama) 2. sukabili se, sudarili se tokuşturmak
ak. 1. caus. od 2. kucnuti se (casama)
tokuşmak
tokyo japanke tolerans tolerancija, trpeljivost tolerantan, strpljiv
tokmak (-ğı) 1. drvena lopta, drveni topuz 2. teske cizme sa debelim djonom tomar 1. svitak, smotuljak, rolna 2. gomila, hrpa 3. nabijac, zabijac (za top) tombak (-ğı) tombak (slitina crvenkastozute boje od bakra i cinka) tombala tombola, loto prodavac lotoa
tombalak punacak, gojazan, debeo, jedar, zdepast tombaz 1. panton 2. barka sa pljostnatim dnom punacak,
tombullaşmak
zaobliti se
ton 1 tona; - la na tone, tone, u ogromnim koliCinama ton2 1. muz. ton 2. /ing. intonacija 3. ton, nijansa tonaj tonaza ton balığı thynnus)
(-nı)
zool. tunj (Thunnus
(-ği)
1 med. tanikum ll tanican
tonilato mor. 1. tona 2. tonaza
tolüen hem. toluol, metilbenzol
tombul obljen
tomurcuklanmak napupiti, klijati, proklijati
tonik
tolga slem, kaciga
tombalacı
pupoljak
tonga arg. zamka, klopka, lukavstina, smicalica; - ya basmak (ili düşmek, oturmak) pasti u klopku, biti predjen biti nasamaren; /-ı/ - ya bastırmak prevariti, nasamariti, zafrknuti
tokuz cvrsto tkano (platno)
toleranslı
(-ğu)
tomurcuk
tokurdamak klokotati (o nargilaina)
debeljuskast,
za-
ugojiti se, udebljati se,
tonilatoluk mor. nosivost, koji moze da nosi... tona tonluk nosivosti od ... tona, tezine tonos
v. tonoz
tonoz arhit. svod, luk tonton sladak, ljubak, mio, drag top (-pu) 1 1. lopta, kugla; ayak- u fudbal; el - u rukomet; kar - u grudva; su u vaterpolo 2. top; - arabası 1) voj. laf~t 2) arg. mude; - ateşi topovska paljba, artiljeriska vatra; - döküm hanesi tvornica oruzja; /-ı/ - a tutmak 1) bombardovati, osuti paljbu na 2) izgrditi; fig. osuti paljbu na; - tüfek oruzje; - yekün harp lotaini rat 3. predmet (deo) okruglog oblika, kugla; duvar saatinin - u klatno zidnoga sata 4. rolna, bala, svezanj, ris (papira); /ı/ - etmek 1) gomilati, nagomilavati 2) pra-
979
tapaç viti bale 5. clokupnost, ukupnost, svi, sve; - u - u sve u svemu, ukupno; ll 1. okrugao, loptast, kuglast, glavicast; - ağaç drvo u obliku kisobrana; - lahana bot. kupus (Brassica oleracea capitata); - salata (Lactuca sativa capitata) O - un ağ zından na najopasnijem mestu, na bacvi baruta; - u atmak arg. 1) bankrotirati, propasti, cabrirati 2) ponavljati (razrad), tropnuti 3) umreti, riknuti; - gibi bez kolebanja, odmah, smesta, iz ovih stapa; -gibi gürlamek galamiti, vikati iz petnih zila, osuti paljbu; - gibi patlamak puknuti kao bomba (o vesti); - - 1) u hrpama, gom ile, u balama 2) sav okrugao, loptast, kuglast tapaç (-cı) ı 1. zvrk, cigra 2. rucica vesla 3. okrugla korpa 4. drveni tipi ll punacak, debeo, nabijen; - gibi punacak, bucmast, okrugao topak (-ğı) 1 1. grumen, grudva, loptica, kuglica, jufka (testo) 2. konjski glezanj 3. dijal. flasa, pehar 4. aglomerat ll okrugao, obao, zaobljen topaklamak ak. aglomerirati, stvarati grudvice topaklama aglomaracija topal 1. hrom, sepav 2. koji se ljulja (stolica, sto) topalak (-ğı) 1 okrugao, obao, loptast ll bot. pasdren (Rhamnus chlorophorus globosus) topallama hramanje, sepanje topallamak 1. hramati, sepati, 2. arg. kaskati (u poslu) topallık
top
hromost
altı (-nı)
esplanada
toparlak (-ğı) 1. 1. okrugao, loptast predmet, lopta; cf. küre 2. voj. prednjak ll okrugao, loptast, obao, zaokruzen O hesap priblizan iznos toparlamak ak. skupiti, kupiti, pokupiti
980
2. spremiti, doterati, udesiti 3. pribrati, srediti, 4. sazeti sto, sumirati taparlamak 1. biti skupljen, biti prikupljen 2. spremiti se, doterati se, udesiti se 2. biti sazet, biti sumiran 4. pribrati se, srediti se, oporaviti se topatan duguljasta zuta dinja prijatnog mirisa topaz geol. topaz topçeker 1. mor. ist. topovnjaca 2. tegljac (artiljerijski) topçu 1. artiljerac, tobdzija 2. artiljerija 3. arg. lihter, pistolj (onaj koji je bez novca) 4. arg. tropa, ponavljac topçuluk artiljerijska vestina tophane ist. 1. tophana, arsenal 2. artiljerijska skola topla trokrake vile toplaç
(~cı)
kolektor
toplam zbir, ukupan iznos, svota, suma toplama 1. gl im. od toplamak 2. saziv 3. koncentracija, prikupljanje, skupljanje; kampı koncentracioni logor 4. mat. sabiranje toplamak ak. skupljati, kupiti, prikupljati, okupljati; asker - mobilisati 2. spremati, pospremiti 3. koncentrisati, sabirati ubirati 4. sazvati, sakupiti 5. zagnojiti se, sazreti (o rani) 6. mat. sabirati 7. popraviti se, ugojiti se toplanık
skupljen, okupljen, sazvan
1. biti skupljen, biti pokupljen 2. okupiti se, sakupiti se topyanılmak
toplanmak pass. od toplamak toplantı sastanak, zasedanje; skup, sednica, sedeljka;
zbir,
toplar damar med. vena toplaşmak 1. okupljati se, skupljati se, koncentrisati se 2. zaokrugliti se (zivotinja)
topu k toplattimak pass. od toplalmak
topografya topografija
toplatmak 1. okupiti, narediti da se pokupi 2. konfiskovati, pokupiti (zabranjena izdanja) toplu 1. loptast; koji ima kuglicu; - iğne spenadla 2. sakupljen, sabran, okupljen 3. uredjen, spremljen, uradjen 4. punacak, bucmast, popunjen 5. koncentrisan, okupljen; - konut stambeni blok 6. opsti, kolektivan, grupni; - mezar kolektivna grobnica; - sigorta grupno osiguranje; 7. opsezan, sveobuhvatan topluca 1 zajedno, skupa, grupno ll punacak, bucmast toplu
çahşım
toplu
iğne
seminar
toprak (-ğı) 1 1. zemlja; - sahibi zemljoposednik 2. zemlja, zemljiste, teren, tlo 3. prasina, prah 4. kopno 5. kraj, podrucje, terjtorija; - bütünlüğü teritorijalhi integritet 6. arg. heroin ll zemljani, glineni O - ına ağır gelmesin ne bila mu zemlja jednom nogom u grobu; - ı bol olsun! pokoj mu dusi! pocivao u miru! neka mu je laka zemlja! (kaze se za pokojnika nemuslimana); - doyursun gözünü nista fe ne moze zadovoljiti! nikad ti nije dosta!; a düşmek biti sahranjen; - a verilmek biti sahranjen; - a vermek sahraniti toprak altı ll podzemni
(-nı) ı
toprakbastı
spenadla
donji slaj tla, supstrat
trosarina; cf.
topluluk (-ğu) 1. grupa, trupa 2. drustvo; 3. obilje, izobilje
toprak bilimi pedologija
toplum 1. drustvo; - münasebetleri drustveni odnosi; - sözleşmesi drustveni dogovor 2. narod, zajednica
taraklama el. uzemljenje
toplum bilimi sociologija;
clan drustva ak.
podrustvljavati,
socijalizovati toplumsal drustveni, socijalni; toplumsaliaşmak
se ak.
psih.
cijalizovati toplumsallık
socijalnost
toplu
sözleşme
toplu
taşıma
kolektivni ugovor
javni prevoz
topograf topograf
topraklı
1. koji ima zemlju 2. pomesan
so-
bez zemlje, bezemljaski
toptan 1 na veliko; - satış prodaja na veliko ll 1. istovremeno, u isti mah 2. skupa, svi zajedno, svi; - af opsta amnestija; - öldüme masakr taptancı
psih. socijalizovati
toplumsallaştırmak
ak. dati zemlju (sel-
sa zemljom topraksız
toplumculuk socijalizam
toplumlaştırmak
topraklamak ak. 1. pokrivati ili puniti zemljom 2. el. uzemjivati jaku)
toplumcu 1 1. socijalista 2. drustveni radnik, javni radnik ll socijalisticki
toplumdaş
toprak bilimci pedolog
topraklandırmak
toplum bilimci socioloski
ayakbastı
1. prodavac na veliko 2. pro-
daja na veliko toptanerlık 1. prodaja na veliko 2. pasao prodavco na veliko
topuk (-ğu) 1. peta; - çalmak udarati petama; - çatıatmak ici brzo, ici daleko; !arına kadar do clanaka 2. stikla, potpetica 3. pescani sprud topuk demiri (-ni) 1. blokeja 2. stozer sarke
981
topuklamak tomacı
topuklamak ak. podbosti (konja)
tomacılık (-ğı)
topuklu na stiklu topuksuz bez stikle, pelama)
ravan
(o ci-
topur kamina, bodıjikavi omatae kastana toput (-du) hem. talog, naslaga topuz 1. topuz 2. kvaka, drska 3. pundja 4. arg. penis; - gibi zdepast, dezmekast topuzlu 1. naoruzan topuzam 2. koji ima kvaku, drsku 3. koja nosi pundju top yekün ı sve zajedno, ukupno ll totalni, sveobuhvatni tor 1 ı gusta mreza ll sitno pleten tor2 1. neiskusan, neuk, pocetnik 2. divlji, neukrotiv (o konju) tarak (-ğı) gomila drveta prekrivena blatom (za pravljenje drvenog ugla), kupa taraman ı krupno dete ll snazan, krsan, krupan, jedar, jak, cvrst torba 1 . torba, kasa, vreca 2. anat. skrotum, mosinice O - da keklik nar. sigurna stvar, gotova stvar; - kemik nar. kast i koza; /-ıl - ya koymak dobiti, steci, zadobiti tarbalamak ak. staviti u torbu, obesiti kao vrecu torbalanmak 1. pass. od tarbalamak 2. omlitaviti se, otromboljiti se, (obrazi, vrat) torbalı
koji nosi torbu, s kesarn
toreador toreador torik 1. zool. palamida (Pelamjs sarda) torlak 1. divlji, nedresiran 2, mlad, neiskusan, nezreo, lakomislen tarluk 1. neiskustvo, nekompetentnost 2. divljina, neobuzdanost (zdrebeta) torna strug; - etmek ak. strugati, bru-
siti
982
strugar, tokar strugarski zanat
tornado tornado tomalamak ak. strugati, tokariti tornalanmak pass. od tomalamak tomalı
istrugan
tornavida odvijac, srafciger tornistan 1. mor. okretanje unatrag, kretanje unazad 2. prevrtanje, izvrtanje (adece); - etmek 1) kretati se unatraske, ici unazad 2) prevrnuti, izvrnuti (odecu) torpido, torpidobot (-tu) torpedo, torpedni camac torpil 1. torpedo, mina 2. fig. veza, protekcija 3. arg. laz, krupna laz torpil balığı (-nı) zool. torpedo, elektricna riba (Torpedo) torpilleme torpedovanje tarpillernek 1. ak. torpedovati, napasti torpedom 2. arg. ponavljati razred, roknuti torpillenmek biti torpedovan torpilli 1. koji ima torpedo 2. fig. s vezom, koji ima vezu toptop (-pu) okrugao kao lopta tortu 1. talog, sediment 2. olos, drustveni talog tortul talozan tortulaşma, tortullaşma
tortulanmak,
sedimentacija
tartulaşmak
taloziti se
tortul bilimi sedimentologija tartulu s talogom, mutan tortusuz bez taloga, bistar torum mladunce kamile torun unuk, unuka; - lar potomci O torba (tosun) sahibi olmak imati potomke, imati decu i unucad taryum hem. torijum
toz pembe tos udarac glavom, tukanje (koze i ovce); /-al - vurmak udarati glavom, tukati, bosti (rogom) tosbağa
zool. kornjaca
toslamak 1. ak. udarati glavom, tukati, bosti 2. dat. lupnuti, cuknuti 3. arg. ab/. pasti na ispitu, ponavljati, okinuti, tropirati 4. arg. dati novac toslaşmak bosti se (rogovima), udarati glavom, tukati se
tost (-tu) tost tastopartak
(-ği)
okrugao kao lopta
tosun 1. june, junac 2. snazan mladic; - gibi cvrst i snazan tosuncuk vorodjence
(-ğu)
zdravo, krupno no-
sinu; - etmek 1) samleti, zdrobiti, zgnjeciti, pretvoriti u prah 2) dici prasinu; - koparmak dici prasinu 2. prah, prasak, attın zlatni prah; - halinde u prahu; sabun prasak za pranje 3. arg. heroin, hasis 4. cestica, mrvica, trunka ll prasinası, u prahu, sitan, mleven; - şeker secer u prahu o - dumana (toprağa) katmak (ili karıştırmak) 1) dizali za sobom oblak prasine 2) uskomesati, izazvati nemir, napraviti skandal; /-al - kondurmamak ne dozvolili da se bilo sta kaze na (nekoga, nesto); - olmak arg. otici, ispariti, furnuti; - pembe svetlo roze; - pembe görmek videti sve ljubicasto; /ın/ - unu yele vermek osloboditi se, otarasitise toz2 v. töz toz
total lotalan
ağacı (-nı)
tozan 1. trun, trunka, zrnce prasine, cestica prasine; cf. zerre 2. prasnjavo mesto
totalitarizm totalitarizam totaliter totalilaran
tozarmak 1. pretvoriti u prah,. usitniti 2. sipiti, rominjati, prsati
totem totem totemizm lotemizam
toz boya boja u prahu
toto1 v. spor toto
tozkoparan vetrovito (mesto), izlozeno vetru
toto2 arg. zadnjica toy1 gozba, pir; cf. ziyafet
tozlanma 1. gl. im. od tozlanmak 2. bot. oprasivanje
toy2 zool. droplja (Olis)
tozlanmak nakupiti se prasine, biti prasnjav, biti zaprasen, pretvoriti se u prah
toy3 zelen, neiskusan, nezreo toyaka, toyka motovilo
toztaşma
taydan zool. veliki potrk (Otis tarda)
oprasivanje
toygar zool. poljska seva (Aiauda arvensis)
oprasiti se
tayluk dozrelost toynak
bot. topola (Populus)
neiskustvo,
nezrelost,
ne-
1. gl. im. od
toztaşmak
toztaşmak
2. bot.
pretvoriti se u prah 2. bot.
tozlu prasnjav, prasan, zaprasen tozluk 1. tozluke, gamasna 2. prasinjak
(-ğı)
kopito, papak zoo/. ungulata
tozmak (-ar) 1. v. tozarmak 2. gezip skitati, lunjati
toz1 ı 1. prasina; - almak brisati prasinu, oprasiti, - unu almak pobrisati prasinu; isprasiti, ocetkati, - bezi krpa za pra-
toz pembe ı svetlo roze ll ~uzicast, rumen; - görmek gledati na (kroz) ruzicaste naoeare
toynaklılar
983
''(i
toz sabun ·toz sabun prasak za pranje, terdzent toz
,\
şeker
de-
secer u prahu
tozumak dizati prasinu, prasiti tcizuntu 1. trunje, zrnca prasine 2. oblak prasine 3. prsavica, izmaglica, hladna sitna kisica tozutmak 1. ak. ispuniti prasinom, zaprasiti, dici prasinu, rasprsiti 2. arg. poludeti, skrenuti, posandrcati, govoriti gluposti, podilkaniti töbe v. tövbe
törenli sveC:an, seremonijalan törensel ceremonijalan, ritualan töresel obicajan, uobicajan töresiz imoralan töresizlik imoralitet töre
tanımaz
töre
tanımazlık
fil. imoralan fil. imoralizam
törpü turpija törpülemek ak. turpijati,· isturpijati, gladiti, strugati törpülenmek pass. od törpüfemek
töhmet (-ti) jur. 1. optuzivanje, optuzba, okrivljivanje; ct. suçlama; /-ı/ - altında bı rakmak okriviti, optuziti, inkriminirati 2. prestup, prekrsaj, zlocin; ct. suç
tös curik! cus (uzvik za teranje zivotinja)
töhmetli jur. 1. optuzen, okrivljen, koji se nalazi pod sumnjom 2. krivac; ct. suçlu
töskürmek, töskürtmek ak. vracati stoku natrag, curiknuti, potiskivati, odbijati
tökezlemek 1. spotaknuti se, posrnuti 2. paz. zapeti u govoru, netacno govoriti svoju ulogu na pozornici
töskürü vracanje natrag, nazad, curik
tömbeki duvan za nargile töre 1. obicaj 2. etika, moral töre 'bilimi etika törebilimci eticar törebilimsel etican, etieki töreel eticar, moralist töre ralan töre
dışı
dışıcı
amoralan, nemoralan, imotil. imoralist
törel 1. eticki, moralan 2. legalan, zakonit törelcilik v. törecilik törellik eticnost, moralnost törelsiz neeticki, nemoralan, imoralan tören svecanost, svetkovina, proslava, seremonija, ritual; açılış - i svecano otvaranje askeri - vojna parada
984
törpülü isturpijan, istrugan, uglacan
tövbe a kajanje, pokajanje, zakletva, zavet; - ! nikada vise; - ayları is/. meseci dzemazijel-ahir i dzemazijel-evel; - yi bozmak preksiti obecenja, pogazati rec, prekrsiti zavet; - çekmek reci, izgovoriti tövbe; - estağfurullah boze oprosti! /-al etmek kajati se, pokajati se, zakleti se, zareci se, zavetovati se; - ya gelmek zakleti se, zareci se; - ler olsun! neka djavo nosi ! dovraga! nikada vise! tövbekar a-p pokajnik tövbeli 1. v. tövbekar 2. zakletnik töz 1. koren, osnova, baza 2. til. supstanca tözcülük til. supstancijalizam tözel til. supstancijalan Trablus Trapoli trabzon v.
tırabzon
Trobzon hurması (-nı) bat. japanska jabuka (Diospyros kaki)
trins trafik H~i) saobracaj, promet, kretanje; kaldeleri saobracajni propisi; - tı kanması zastoj saobracaja, saobracajna guZ'la -
trafo el. transformatar
brod
transfüzyon med. transfuzija
trajik tragican
transistor 1. poluprovodnik 2. tranzistor
trajikomedi tragikomedija tragikomican
trakeliler. zool. uzdusnjaci (Tracheata) trakit (-ti) geo/. v. trahit traktör trakter traktörcu 1. traktorista 2. prodavac traktora 3. majstor za traktore trakunya zool. 1. pauk bijelac (Trachinus draco) 2. pauk zutac (Trachinus vipara) Tracanin ll
poprecni
transformizm biol. transfermizarn
trajedyen targicar
tramp: - gemi
arhit.
transformatör fiz. tansformator
trajedi tragedija
Trakyalı ı
(-ti)
transformasyon transformacija
tahom med. trahoma
(-ği)
transept (crkve)
transfer 1. pprelazenje, transfer 2. ek. transfer; - olmak biti transferovan
trafikçi saobracajac
trajikomik
transdüktör el. translukter
ıraeki
transıstorlu e/. transistorni, tranzistorski; - radyo tranzistorski radio aparat
transit (-ti) tranzit; - geçmekbiti u tranzitu; - vizesi tranzitna viza; - yolcu salonu salon za tranzitne putnike transkripsiyon transkripcija transliterasyon tansliteracija transplanıasyon 1. med. plantacija 2. presadjivanje (biljki)
trans-
transport (-tu) transport, prevoz
mor. tramper
trampa trampa, barter, razmena; /-1, al - etmek trampiti se, razmeniti, menjati, izvrsiti razmenu
tranş
ıransa
(srednji deo govedjeg
buta) trapez trepez
trampet, trampete ("li) bubanj
travez zeleznicki prag
trampetçi bubjar
traverten, travertin, geol. travertin
tramplen 1. skakaonica 2. trambulina
travma med.
tramvay tramvaj; stanica
durağı
tramvajska
travmatoloji med. traumatologija tremolit (-ti) geol. tremolit
tranka zoo/. crveni barjaktas (Pagrus ehrenbergi)
tremolo muz. tremoto tren voz - istasyonu zeleznicka stanica; yük - i teretni voz
transandaltal tarnscendentalan transandantalizam cendentalizam
ırauma
trans-
transatiantik (-ği) transatlantik, prekookeanski brod ll transatlantski, prekookeanski
trençkot Hu) trenckot, kisni mantil, kabanica treyler prikolica trins, triya·s geol trijas
985
.tribün tribün tribina; şeref - ü pocasna Iribina
trompetçl trubac
trlgonometri trigonometrija
troplka geog. tropi, lropski pojas
trigonometrik trigonometrijski
tropizm tropizam
triko1 tekst. triko 2. triko trikosefal (li) zoo/. snjur, saruh (Trachurus trachurus)
. troplar v. tropika troposfer troposfera trotinet (-ti) lrotinet
trikotaj Irikolaza
trotuar, trotuvar, trotvar trotoar
trikotajcı
tröst (tl!}
proizvodjac ili prodavac Iri-
kotaze
truaker v. truvakar
trilyon Irilion trinketa mor. pramcani jarbol, prednje jedro tripteks na Iri sprata tripoli geol. tripali triportör 1. vozilo sa Iri tocka 2. tricikl triptik lihen trişin
(-M
1. triplik (za vozilo) 2. trip-
trup (-pu) poz. trupa Truva Troja; -
atı
trejanski konj
truvakar 1Iri cetvrt kapul ll Iri celvrt; koliri cetvert rukav pitı!
tu uzv. fuj!
uf!
Tuba, Taba ağacı (-nı) 2. Tuba, naziv rajskog drveta 2. Tuba (zensko ime} tuba muz. tuba
zool. vlasica (Trichinella spiralis)
trişinoz
tubacı
tubac
tufa arg. spekulacija med. trihinoza
triton muz. Iriton trlton hem. Iriton trityum hem. tritium trio muz. trio trok razmena, trampa trol (-lü) ribarska koca, povlacna mreza; - avcılığı koearenje; - le balık avlamak kocarili troleybüs trolejbus trombon muz. trombon tromboncu trombonista tromboz med. tromboza trombus med. tromb tromp (-pu) arhit potporni luk trompet (-li) muz. truba
986
~ır t~ust
tutacı
arg. lopov, djapan
tufan potop, poplava bura Tufan re/. potop tufeyli a 1 1. parazil 2. fig. parazit, gotavan; ct. asalak ll parazilski tufeylillk, tufeyliyet parazilizam tufeyllyat razitologija
(-li)
1.
paraziti
2.
pa-
tugay voj. brigada; ct. liva tuğ (-~u) ist. konjski rep, tug (nosio se na dugackom koplju i spada u vladarske i vojne insignije)
tuğamiral tuğbay
(-ti) kontra admiral
voj. pukovnik, komandant bri-
gade tuğgeneral
general major
(-li) voj. brigadni general,
tumba toğkomutan voj.
komandant brigade
tuğla 1cigla, opeka; - harmani ciglana; - ocağı ciglana ll ciglast, od cigle, od opeke tuğlacı
ciglar
tuğlacılık
ciglarstvo
tuğra p ist. tuğra, tura (sultanov monogram); /-al - çekmek upisati sultanov monogram tuğrakeş ist. kaligraf koji je ispisivao sultanov monogram na zvanii':na dokumenta tuğyan a 1. izliv, izlivanjeı plavljenje (reke); cf. taşkınlık, taşma 2. pobuna, ustanak, dizanje; - etmek 1) izliti se, plaviti 2) buniti se, ustajati protiv, dici se
tuh
v. tu
tuhaf a. 1 1. i':udan, neobican, i':udnovat; cf. yabansı; - şey i':udnovata stvar! i':udno; işin - ı i':udno je to. sto ... 2. s mesan, zabavan, apsurdan; cf. gülünç ll 1. i':udno, neobii':no 2. smesno, zabavno apsurdno O /-ın/ - ına gitmek izgledati i':udno, biti (nekome) neobii':no; bir olmak osecati se i':udno, desiti se (nesto) neobii':no tuhafiye 1. galanterija 2. galanterijska radnja tuhafiyeci galanterist, galanter tuhaflaşmak
postati i':udan (neobii':an)
tuhaflık 1 . i':udnovatost, neobii':nost, nesto neobii':no; cf. yabansılık; bir - im var, i':udno se osecam, ne osecam se dobro 2. sala, smesno ponosanje, nesto smesno; - etmek uraditi nesto smesno, saliti se, napraviti saim
tukan zool. tukan (Ramphastost) tul (-lü) a 1. duzina; cf. uzunluk; - dairesi meridijan 2. geog. geografska duzina, longituda; cf. boylam tulani a arh. duzinski, longitudinalan, uzduzan
tulen a uzduz, po duzini, na geogrfskoj duzini od tulü a uzduz, po duzini, na geografskoj, duzini od tulü (-u) a. arh. 1. astr. izlazak sunca 2. padanje na pamet; - etmek 1. astr. izlaziti, radjati se (sunce) 2. pasti na pamet, sinuti tulüat (-tr) a 1. pt. od tulu 2. improvizacija, iznenadna ideja 3. vrsta pozorista koje se zasniva na improvizaciji glumaca; - oyunu pozorisni komad u kome glumci improvizuju tekst; - yapmak improvizovati tulujatçı
tuluk
glumac- improvizator
(-ğu)
v. tulum
tulum 1. mesina; - çıkarmak derati (kozu zivotinje); - peyniri sir iz mesine
2. muz. mesina, mesnica, gajde 3. tuba (za pastu za zube isi.) 4. radnii':ki kombinezon, zeke (dei':ije odelce) O - atmak lagati; - çıkmak postici cilj; - gibi naduven kao mesina, debeo kao svinja tulumba 1. pumpa, sisaljka, crpka, vatrogasni smrk; - dairesi pumpna atanica 2. (ili - tatlısı) tulumba tulumbacı 1. majstor za pumpe 2. vatrogasac 3. prostak, grubija, huligan tulumbacılık 1. pravljenje ili prodavanje pumpi 2. pozarstvo 3. grubost, nevaspitanost, huliganstvo
tulumcuk (-ğu) 1. bot. mescii':, utrikulus 2. anat. kesica tulumlular cidiacea)
zoo/.
mescinchice
(As-
tulyum, tülyum hem. tulijum tumağı
kijavica, prehlada, nazeb; cf.
nezle turnan pelengade tumba 1.
mor. izvrtanje eamca na987
tumbad ız
opacke (s kobilicoırı na gornjoj strani) 2. tumbanje, skakanje krevetu, prevrtanje u krevetu; - etmek 1) izvrnuti camac naopacke (radi popravke) 2. isprazniti (okretanjem naopacke) tumbadız
zdepast, onizak, podebeo,
dezmekast tumşuk (-ğu)
1
;.
~.ll ~: '1'... .
~
kukast kljun
tumturak (-ğı) ı bombast nacin izrazavanja i pisaja, nadUvenost govora ll bombast, bombastican tumturaklı bombastican, bujan, naduven, raskosan, visokoparan, izvestacen
tun: /-ı/ - dan - a atmak premestiti iz jednog u drugo zabacno mesto tunç (-cu) bronza; - devri bronzano doba O - bilekli snazne pesnice, gvozdene ruke tunçlaşmak 1. bronzirati, prevuci bronzom 2. pocrneti (od sunca) tunçlaştırmak
tresetiste
turfa nar a. 1. redak, koji se retko nalazi; neobican; 2. bezvredan 3. necist, neispravan, koji nije koser (kod jevreja) turfalamak ak. nar. potcenjivati, ne ce-
niti turfanda p. 1. prvi, rani (za voce i povrce)2.vansezonski3.avangardan turfandaci 1. vocar ili povrtar koji gaji rano voce ili povrce 2. osoba koja voli da jede rano voce ili povrce turtandacılık vrt. povrnjak (u kome se gaji rano voce ili povrce)
turgay v. toygar
turistik turislieki
tur 1. tura, krug, runda, okretanje, obrtanje; - atlamak preskocili rundu 2. setnja; - atmak setali se, ici u setnju prosetati
se tura 1. tura, tugra (sultanov monogram); ct. tugira 2. povesmo, namotaj, kalem, kotur 3. maramica zavezana u cvor, zasukana marama ili maramce 4. igra u kojoj ~e onaj koji pogresi tuce po dlariu zasuıd:iiıom maramicom o yazı mı mı? glava ili pismo turaç (-cı), turaççıl kuşu (-nu) zoo/.
sumska Jestarka (Francolinus francolinus)
988
turbalık
center
Tunuslu 1Tunisanin ll tuniski
panturanista
turba treset
Lt
tungsten hem. volfram
Turancı
ll turanski
turist (-ti) turista; - merkezi turislieki
tundra, tundura, geog. tundra
smotati u povesmo, sklupcati
Turanlı 1Turanac
turgor biol. turgor
caus. od tunçlaşmak
turalamak 1. setati se, kruziti 2.
Turancılık panturanizam
Turani v. Turanlı
ak.
turizm turizam; rizma
gelişmesi
razvoj tu-
turkuaz v. türkuaz turna zool. zdral (Grus grus) O - gözü (gibi) zute boje; - yı gözünden vurmak
uspeti, postici pun pogodak; - katarı u redu, jedan za drugim; - olmak arg. izgubiti (u kartama) turna ayağı nunculus) turna cius)
(-nı)
balığı (-nı)
bot. · ljutic
(Ra-
zoo/. stuka (Esox lu-
turnacı 1. ist. turnadzija (rçd janicarske vojske) 2. dreser zdralova za lov
turna ranium)
gagası ·(-nı)
bot. zdravac (Ge-
tutkallı
turna geçidi (-ni), turnageçimi (-ni) jesenja oluja
tutacak (-ğı) krpa za hvatanje vrelih sudeva, rukavica za serpe
turne poz. turneja; - ye çıkmak ici na turneju
tutaç (-cı) 1. krpa za hvatanje vrelih sudeva, rukavica za serpe 2. klesta, pinecta
turnike turnike turno mor. kotur, kalem turnusol (-lü) hem. lakmus; lakmusova hartija
kağıdı
turnuva sp. turnir tu rp (-pu) bot. rotka (Raphanus sativus) O - gibi zrdav i jak, snazan, cvrst, jedar turpgiller bot. krstasice, krucifere (Crucifirae) turşu
1 1. tursija, ukiseljeno voce ili
povrce; - kurmak ukiseliti voce ili povrce, ostaviti tursiju; lahana - su kiseli kupus 2. kiselica, kiselis ll 1. kiseo, ukiseo 2. arg. mrtav pijan, nakresan, naljoskan, natreskan; -olmak 1) ukiseliti se 2) biti premoren o -gibi mrtav umorah, premoren, iznuren turşucu
prodavac tursije
turşuculuk
kiseljenje (voca, povrca)
turşulaşmak
ugnjeciti se (o vocu, povr-
cu), ugnjileti se turşuluk
prikladan za tursiju
turta !orta turuncu 1 narandzasta boja ll narandzast turunculaşmak
postali narandzast
turunç (-cu) bot. pomorandza (Citrus aurantium) turunçgiller bot. rod ruta (Rutaceae) tuş
1. dirka, tipka 2. sp. tus, pad nauznak na zemlju (pri rvanju); - a gelmek biti oboren na zemlju, pretrpeti poraz; /-ı/ a getirmek obroti na zemlju (protivnika) 3. potez (cetkicom) 4. pogodak (u macevanju)
tutak (-ğı) 1. drska, rucka 2. krpa za hvatanje vrelih sudova, rukavica za serpe 3. talac, zatvorenik tutarn 1. saka (necega), kolike moze da stane medju Iri prsta 2. snop, svezaj 3. mala kolicina, sacica tutamaç
(-cı)
rucka, drska, rucica
tutamak (-ğı) 1. rucka, drska, rucica 2. podupirac, potpora, podrska, oslonac 3. jur. dokaz tutamlamak ak. meriti sakom, uzeti medju dva-tri prsta tutanak (-ğı) 1. zapisnik, protokol; düzenlemek sastavljati zapisnik 2. akt, izvestaj; tutanakçı
zapisnicar
tutar 1. suma, iznos, ukupna svot, zbir 2. med. epilepsija tutarak, tutarık, tutarga med. 1. napad, nastup 2. epilepsija 3. razg. padavica tutarlı 1. dosledan, konsekvetan 2. harmonican, skladan, odmeren, uzdrzan
tutarlık 1. doslednost, konsekvencija 2. harmonicnost, skladnost, odmerenost tutarlılık
v.
tutarlık
tutarsız nedosledan, protivurecan. nestalan, smeten, neskladan, epromisljen:
nedoslednost, tutarsızlık tivurecnost, nepromisljenost
pro-
tuti p. papagaj tutkal tutkalo, lepak O - gibi dosadan kao stenica, nametljiv, uporan tutkallamak ak. tutkalisati tutkallı
zatutkalisan, zalepljen
989
tutku tutku strast, zudnja, zelja, zar, strasna ljubav, cei:nja; tutkulu strastven, strasan, vatren, zeljan, i:udan, zestok; tutku n 1. zaljubljenik, koji je zaljubljen, obozavalac; privrzenik
sırasno
tutkunluk zaljubljenost (u nesto), odusevljenje, divljenje, ushicenost, zanos, privrzenost tutma 1. hvatanje, drzanje 2. podrska, 3. sluga, slui:avka, nadnicar tutmaç (-cı) kul corba od flekica, mesa i kiselog mleka tutmak (-ar) 1. ak. drzati, pridrzati 2. ak. zadri:avati, zaustavljati; kendini suzdrzavati se, savladavali se 3. ak. abi. uhvatiti, zarobiti; dohvatiti, scepati; fig. uhvatiti; öksürük - uhvatiti koga kasalj 4. ak. loviti, uloviti 5. ak. dodirnuti, dirnuti, dotaknuti 6. ak. iznajmiti, najmiti, zakupiti; ev - iznajmiti stan, kucu 7. ak. zauzimati (prostor, vreme). zapremati, zaokupiti, obuhvatiti; bu iş üç saat tuttu ovaj posao je trajao tri sata 8. izneti; hesap ne kadar tuttu koliko je izneo racun? 9. ak. dodati, ·priloziti, dometnuti 1O. ak. pretpostavljati, nagadjati; tutalım ki... pretpostavimo da ... 11. ak. pridri:avati, drzati; re/. oruç drzati post, postiti; söz - drzati rec 12. ak. tok. cuvati, sacuvati; aklında (ili zihninde) - secati se, pamtiti 13. ak. podrzavati, podupirati, stititi 14. ak. zatvoriti, zakrciti, pregraditi, zapusiti; yolu - zatvarili put, zakrciti put 15. ak. dobiti (neku bolest), boleti, zaboleti; başım tutttu zobolela me je glava, boli me glava 16. ak. delovati; biti muka: beni araba tutuyor muka mi je u kolima 17. primili se, pustiti koren; bu çiçekler tutmadı ovo cvece se nije primila 18. ak. biti ozenjen sa 19. ak. imati posao, prihvatati se, lacati se 20. ak. doci, stici, svratiti 21. ak. dat. staviti na, prisloniti na 22. koristiti se, sluziti se cim, upotrebljavati 23. uhvatiti se; uhvatiti; buz
990
tuttu uhvatiti se led; kaymak tuttu uhvatio se vajmak tembelliğim tuttu uhvatila me lenjost 24. ak. hvatati, uhvatiti (o picu) 25. uhvatiti se, prilepiti se, dri:ati se, zadrzati se; boya tuttu uhvatila se farba 26. arg. imati novac, biti pri parama 27. doci u glavu, pasti na pamet, iznenı:ida odluciti, doci da; sinemaya gideceğim tuttu palo mi je na parnet da idem u bioskop, doslo mi je da idem u bioskop 28. slagati se, podudarati se; bu iki rakam tutmuyor ova dva broja se ne podudaraju 29. ak. navijati za, voleti, podri:avati; hangi takım tutuyorsunuz? za koji tim navijas 30. vadili (dnevnik i si.); zabıt - voditi zapisnik 31. ak. dat. podvrgavati, izlagati, zasipati; topa - bombardavali 32. privuci musteriju 33. s odredjenim brojem imenica daje razlii™ita znacenja; kafa - prkositi, izazivati; gözde - imati u vidu, uzeti u obzir 34. ak. dat. ponuditi, posluziti 35. abi. pocevsi od, pocev od; öğrencilerden tut öğ retmenlere kadar herkes üşüyor svi se redom smrzavaju pocevsi od ucenika do profesora tutanacak dalı olmamak nemali na koga da se osloni; tut kelin perçeminden! odakle da pocnem! (kai:e se pred nekim teskim problemom) tutmazlık
med.
inkontinencija,
ne-
zadrzavanje
tutsak roblenik; tutsaklık
(-ği)
zarobljenik,
ratni
za-
zarobljenistvo;
tut turaç (-cı) 1. dri:alac, imalac, vlasnik 2. teh. podupirac, potporani tutturmak 1. caus. od tutmak 2. ak. s. ile. pricvrstiti, spojiti, prikovati zalepiti 3. odrzavati, cuvati 4. uhvatiti se, latiti se, otpoceti 5. insistirati, ustrajati, ostajati pri svome 6. ak. pogoditi, uspeti; dobiti (packe, ocenu) tutturmalik kopca, zatvarac, nesto za pricvrscivanje tutu zalog, jemstvo, hipoteka; cf. rehin, ipoteke; - ya koymak zaloi:iti, dati u zalog
tuz tutucu 1konzervativac; ll konzervativan tutuculuk zervativnost
konzervativizam;
kon-
tutuk (-ğu) 1 zatvorenik, pritvorenik 11 1. med. paralizovan 2. spor, pipav, polagan, trom, lenj, malaksao 3. plasljiv, bojazljiv, sramezljiv, stidjiv, snebivljiv, smeten 4. promukao, prigusen (o zvuku) 5. zatvoren, u zatvoru, pritvoren 6. skracen tutuk evi (-ni) zatvor tutuklama hapsenje, lisavanje slobode; tutuklamak jur. ak. hapsiti, pritvoriti, zatvoriti
zatvorenik,
uhapsenik,
tutumluluk ekonomicnost, stedljivost tutumsuz 1 rasipnik, raspikuca ll neekonomican, rasipan tutumsuzluk neekomicnost, tedljivost, rasipnistvo
nes-
tutunmak 1. dat. uhvatili se, drzati se, pridrzavati se, zadrzavati se 2. fok. odi"Zali se, odupreti se, zadrzati se, sacuvali se 3. pokrivati se, sacuvali se 4. upolrebljavali, primenjivati 5. izgrdili, napasli koga O tutunacak dalı olmak imati (nemali} oslonac u zivotu tuturuk (-ğu) dijal. 1suvo granje, pruce, potpala, drvca za potpalu ll jako kiseo
tutuklanmak pass. od tutuklamak tutuklu vorenik
tutumlu ekonomican, stedljiv
prit-
tutukluk (-ğu) 1. sporost, tromost 2. zastoj, zacepljivanje, zadrfavanje, zapusavanje, blokiranje, smetnja 3. med. paraliza 4. ukocenost (o telu) 5. promuklost 6. bojazljivost, plasljivost, stidljivost, sramezljivost, smetenost, snebivanje tutukluluk lisavanje slobode, hapsenje, pritvor tutulan popularan çok tutulan bir jako populama pesma
şarkı
tutulma 1. gl. im. od tutulmak 2. obostavljenje, zadrfavanje, cuvanje 3. astr. eklipsa, pomracenje tutulmak 1. pass. od tutmak 2. postali popularan; uci u upotrebu 3. dat. biti uhvacen, biti zahvacen 4. ukociti se; boynum tutuldu ukocio mi sevrat 5. med. paralizovati se 6. biti pregradjen, biti zagradjen, biti zacepljen 7. dat. zaljubiti se, zagrejati se za koga 8. dat. naljutiti se, ljutiti se 9. astr. pomracili se tutulu 1. uhapsen, pritvoren 2. zauzet tutulum astr. eklifsa, pomracenje tutum 1. stav, drzanje 2. ekonomija, stedljivost
tutuşma 1. gl. im. od tutuşmak 2. paljenje, raspaljivanje, potpaljivanje; tutuşmak 1. planuti, zapaliti se, rasplamsati se, popaliti se 2. hvatati jedan drugoga, hvatati se, drzati se za ruke 3. dat. zapoceti, otpoceti, uci u nesto, uplesti se u nesto; bahse- kladiti se tutuşturmak 1 . ak. raspaliti, zapaliti, razbuktati, rasplamsati 2. zakaciti, spojiti, kopcati, stegnuti, pricvrstiti 3. izazivati svadju, zavadjati koga 4. utrpati, gurnuti, u ruke
tutya a cin k tuval (-li} 1. slikarsko platno 2. slika na platnu tuvalet (-ti) 1. nuznik, WC, klozet, kupatilo, toalet 2. toalela. haljina 3. toalet, oblacionica, garderoba (glumaca) 4. oblacenje, doterivanje, udesavanje; - masası toaletni sto; - takımı toaletni pribor tuz 1. so, kuhinjska so; !-ai - ekmek posoliti, dodati sa 2. hem. doliti ulje na vatru; - u biberi koji je mirodjija u svakom jelu, koji daje boju i ukus; - biberi yerinde ukusno je (o hrani}, stavljeno je sve sto treba; - la buz etmek razbiti u paramparcad; - ekmek haini nezahvalnik; -
991
tuzak ekmek hakkı zahvalnost za ucinjenu uslugu; - u kuru 1) bezbirazan 2) koji nema materijalnih problema
kupe) O - i duvara dayamak arg. iznemocati, iscrpsti se, jako se umoriti, malaksati
tuzak (-ğı) zamka, klopka; - a düşmek pasti u zamku, uhvatiti se u klopku; /-a/ kurmak postaviti zamku
tüfekçi 1. puskar, tufegdzija 2. ist. sıra zar na dvoru
tuzcu salar tuzcul bot. halofite tuzla solana, cf. memleha tuzfak
(-ğı)
slanaea, slana zemlja
tuzlama 1 1. soljenje, usoljavanje 2. corba od skembica ll soljen, posoljen, usoljen, zasoljen tuzlamak ak. soliti, posoliti, usoliti tuzlanmak posoliti se, usoliti se tuzlu 1. slan 2. preslan 3. preskup, papren; - ya mal olmak biti preskupo, izneti previse tuzlu balgam med. 1. lisaj 2. ekcema; cf. egzama tuzluk 1. slanik 2. ugnuce iznad kljucne kosti (kod coveka), ugnuce iznad ociju (kod konja) tuzluluk slanost, solitost tuz ruhu (-nu) hem. hlorovodonicna solna kiselina tuzsuz 1. neslan, nezasoljen 2. bezukusan. neukusan 3. banalan, vulgaran, koji pravi neukusrıe safe, neprijatan
tü
V
teberkülin tuberkulin tüberküloz med. tuberkuloza tüccar a 1. pl. od tacir 2. trgovac, prodavac trgovina
tüf geol. tuf tüfek (-ği) puska; - atmak pucati iz puske; - çatmak voj. sloziti puske (u
992
tüfekhane arsenal, skladiste oruzja tüfeklik 1. arsenal, skladiste oruzja 2. futrola za pusku tüh uzv. uh! fuh! pih! zao mi je! kakva steta! kakva sramota! kako te nije stid! tükenmek istrositi se, potrositi se, iscrpsti _se, oslabiti tükeninez 1 napitak od gnjecenog voca i vode ll beskrajan, beskonacan, trajan, stalan, neiscrpan, nepresusan; tükenmez kalem hemijska olovka tüketici ek. potrosac; tüketım ek. 1. potrosnja; - malları roba siroke potrosnje 2. koriscenje, upotrebljavanje, trosenje
tüketmek ak 1 . trositi, potrositi, istrositi, spiskati, procerdati, iscrpsti 2. prelaziti, preci tükürmek pljuvati, popljuvati; O tüyafamak povuci rec, poreci
kürdüğünü
tükürük (-ğü) pljuvacka; - bezi anat. pljuvacna zlezda tükürüklernek ak. ovlaziti pljuvackom
!Üh
tüccarlık (-ğı)
tüfekçilik 1. tufegdzijski zanat 2. trgovina puskama
tükürüklenmek pass. od tükürüklernek tükürük otu (-nu) bot. vranji luk (Ornithogalum) tül 1til ll od tila tülbent muslin tülbentçi prodavac muslina tülyum v. tulyum tüm
ı
svi, sve, sav ll 1. potpuno, sas-
türerne vim, nacisto, posve, apsolutno 2. citav, ceo,pun tüm
arnıral
(-li) viceadmiral
başkalaşma zool. tüm lometabolizam, holometabolija
türnce gram. recenica
tün aydın dobro vece! laku noc tünek (-ği) 1. sipka, preeka, preeaga, sedalo (gde cuce ptice) 2. arg. pasivni homoseksualac tüneklemek sesti na sipku, cucati na precki
tümden potpuno, sasvim
tünel tünel; arg. - geçmek sanjariti, biti rasejen, biti mislima na drugom mestu
tümden gelim log. dedukcija; tümel 1. citav, ceo, sav 2. opsti, univarzalan tümen 1 1. gomila, svetina 2. voj. divizija 3. mnostvo, bezbroj, tusta i tma, deset hiljada o - - na hiljade ll turnan (persijska novcana jedinica) varım
tümür anat. dlacice u crevima tün vece, noc
ho-
tümbek (-ği) 1. malo ispupcenje, kvrga, loptica 2. muz. mali bubanj
tüme
tüm tanncılık panteizam
tünemek v. tüneklemek tünmek (-er) spustiti se (o noci), pasti (o mraku), smrkavati se tüp (-bü) 1. tuba, cev, epruveta, retorta 2. boca (za plin), rezervoar, balon tüplük
log. indukcija
tümgeneral (-li) divizijski general, general-major tümleç (-çi) 1 gram. objekat; ll dopunski
tümler mat. dopunski, komplementarni, integralan
tüm sayı ceo broj, potpun broj; (formacijski) sastav, personal tümsek (-ği) ı 1. brezuljak, gomilica, brdasce, humka, ispupcenje, izbocenje, uzvisica 2. anat. kvrga, guka ll izbocen, uspupcan izbocen,
kon-
tümselrnek naduti se, nadimati se, nabreknuti, isturiti se, ispupciti se; pogrbiti se tanncı
panteist
a zemlja, prah
türban turban
türbedar a-p euvar turbeta türbe
eriği
(-ni) bot. crvena sljiva
türbin teh. turbina
tümör tumor
tüm
(-bı)
türbe a turbe, grobnica, mauzolej
tümlenmek pass. od tümlemek
tümsekli ispupcen, veksan, kvrgav, neravan
stalak za epruvete
tür ı vrsta, tip, rasa, sorta, zanr ll raznovrstan, raznolik, raznih vrsta (sorta, zanrova) türap
tümlemek ak. 1. dopuniti, popuniti 2. zavrsiti, dovrsiti
(-ğü)
türdeş istorodan, zanra, od iste vrste türdeşlik
istovrstan,
istog
istovrsnost, istorodnst slic-
nost türe jur. 1 . pravda, pravicnost; ct. adalet 2. pravo türedi ı skorojevic, dosljak ll skorojevieki türel sudski, pravni türerne 1 1 . gl. im. od türemek 2. gram. derivacija ll 1. svojevoljan, spontan 2. improvizovan
993
turemek türemek 1. pojaviti se, nastati 2. namnoziti se, brzo se sireti, rasprostraniti se 3. abi. izvoditi iz
Türkolog (-gu) turkolog Türkoloji turkologija
türetme gl. im. od türetmek türemiş
Türk meşesi bot. cer (Quercus cerris)
gram. mat. izveden; - filler iz-
türkuaz ı tirkiz (kamen ll tirkizni) türkü turkija, turcija, narodna pesma; (ili okumak, söylemek) pevati, ispevati turkiju
vedeni glagoli
çağırmak
türtici pronalazac, novatar türetmek 1. ak. stvarati 2. ak. abi. izvoditi türev ı mat. izvod ll izveden Türk 1 Turcin, Turkinja ll turski; - dili turski jezik Türkçe 1 turski jezik ll turski; - sözlük turski recnik; - kelimeler turske reci, turcizmi ll na turskom; - nasıl denilir? kako se kaze na turskom? Türkçeci 1. nastavnik turskog jezika 2. pristalica pokreta jezickog purizma u Turs-
türlü 1 1. vrsta, sorta, rod, vid, raznolikost, raznovrsnost 2. (ili - yahnlsi) kul. janija ueıo od mesa i povrca, slicno djuvecu) 3. nai':in ll raznovrstan, kojekakav, razni, razlii':it, raznolik; ct. muhtelif; /-ın/ sü svakojak, svakakav, svake vrsta, svake sorte; her - svakojak, svakakav, najrazlicitiji, najraznovrsniji, svake sorte lll razlicito, drugacije, kojekako; başka - drugacije, inace; bir- nikako; iki - dvojako; üç - trojako, na tri nai':ina
koi
türüm 1. postanak, pojava, geneza 2. lig. emanacija
Türkçecilik (-ği) pokret za ciscenje turskog jezika od tudjica
türüz otu (-nu) bot. nicera)
Türkçeleşrnek postali sastavni deo turskog jezika (o pozajmicama)
orıovi
nokti (Lo-
tüs malje, malja, paperje (mladunceta) tütme gl. im. od lütmek
Türkçeleştirmek
tütmek (-er) 1. dimiti se, pusiti se, puniti se, dirnon 2. dizali se, u vazduh (o di mu)
Türkçü turski nacionalista
tütsü 1. dimljenje, tadjenje, okadjivanje 2. tamjan 3. dim (za susenje ribe, mesa i si.) 4. arg. alkohol, alkoholno pice
ak. 1 . zameniti strane reci izvornim turskim recima 2. prevesti sa stranog jezika na turski jezik
Türçülük turski nacionalizam Türkistanlı
Turkestanac
ll
tur-
kestanski Türkiyat
(-lı}
turkologija
Türkiyeli stanovnik Turske, Turcin, Turkinja Türkleşrnek
poturi':iti se
Türkleştirmek
poturciti
Türkmen Turkmen; - dili turkmenski jezik Türkmence ı turkmenski jezik ll turkmenski, na turkmenskom
994
tütsüleme gl. im. od tütselemek tüt;Sülemek ak. 1. kaditi, adimili 2. susiti na dimu (meso, ribu) dimiti tütsülenmek 1. pass. od tOlsülemek 2.
arg. napili se, nakresati se tütsülük kadionica tüttürmek 1. ak. pusiti (cigaretu, lulu i si.) 2. dimiti, pustali dim tütün bot. duvan (Nicotiana tabacum) O - ü doğru çıkmak ici od ruke; - kesesi duvankesa, tobolac; - kutusu tabakera
tvist tütün balığı (-nı) dimljena riba tütüncü 1 . uzgajivac duvana 2. trgovac duvanom tütüncülük 1. gajenje duvana 2. trgovac duvanom tütünlük dimljena govedja pfsuta tütün rengi p krepak', zdrav, snazan tüveyç (-ci) bot. krunica, vencic
biti novo krzno (o zivotinji), obrasti dlakom 2. arg. opariti se, obogatiti se
tüylü 1 1. pernat, pokriven perjem 2. dlakav, maljav, kosmat, rutav, krznen ll vrsta cilima tüymek (-er) smugnuti
arg. pobeci, otperjati,
tüy sıklet (-di) 1. perolaka kategorija 2. bokser peralake kategorije
tuvit 1tvid ll od tvida tüy 1. pero 2. dlaka, dlacica; - atmak (ili dökmek) linjati se, menjati dlaku; - leri diken diken olmak 1) najeziti se, podilaziti zmarci 2) narogusiti se, nakostresiti se; (üzerine) - dikmek fig. doliti ulje na vatru; - gibi fak kao perce; - lerini kabartmak narogusiti se, nakostresiti se; ler ürpertici jeziv
tüysüz 1 golobrad mladic ll 1. bez perja 2. bez dlaka, bez malja 3. cosav, golobrad tüysüz şeftali bot. glatka breskva (Prunus persica nectarina) tüze 1. pravednost, pravicnost; pravosudje 2. pravda; pravo tüzeci pravnik
tüy ağırlık 1. bokser peralake kategorije 2. perolaka kategorija
tüzel 1. sudske, pravni; - kişi pravno lice 2. zakonit, legalan, zakonski
tüydürmek arg. ak. 1. ukrasti, zdipiti, ocerupati 2. otarasiti se koga
tüzük (-ğü) statut, praz™ilnik, uredba, propis, odredba
tüylenmek 1. pokrivati se perjem, do-
tvist tvist (igra)
995
ubudiyet a arh. ropstvo; potcinjenost uca anat. trticna kos! ucube a retkost, cudo; fig. cudoviste, na kaza ucubelik ruznoca, nakaradnost, izopacenost ucun: - - postepeno, malo-pomalo ucuz jevtin (i fig.); - bir başarı fig. jevtin uspeh;- a satmak jevtino prodavati; tig. potcenjivati, nedovoljno ceniti O - atlatmak (ili kurtulmak) izcuCi se, izbaviti se, jevtino proci; - a çıkmak dobro se svrsiti, dobro proci; - etin yahnısı yavan (ili tatsız) posl. ako ne znas sta je dobro, pitaj sta je skupo; sto je jevtino, to je i lose ucuziamak pojivtiniti ucuzlafmak ak. sniziti cene, uciniti jevtinim ucuzluk 1. jevtinoco 2. ek. damping uç (-cu) 1. siljak; vrh (koplja, maea, igle) 2. kraj; şehrin bir - undan öbür una kadar s jednog kraja grada da drugog; bu tarlanın - u yok ova njiva nema kraja 3. arh. uzrok, motiv 4. ist. pogranicna oblast, krajina; - beyi komandant pogranicne obiasli ( u Osmanskom carstvu) 5. krajnja tacka; krajnost o - unda na kraju cega; - unu altına kaçırmak bankrotirati; - unda bir şey oluyor postoji neki skriveni cilj; (bunun) ucunda bir şey var ima u tome nesto tajno - u bucağı bulunmaz (ili yok) beskonacan, beskrajan; - unu bulmak 1) okoncati, zavrsiti 2) pohvatati konce, naci kljuc (za resenje cega); - u bulunmaz tezak, nerasiv; 1-a/ - u dokunmak nastradati; - unu kaçırmak izgubiti niti, zapetljati se, doci u corsokak; /ın/ - unu ortasını bulmak resili problem; - u ortası yok nema ni konca ni kraja; - a jedva, jedvice; - - a gelmek (ili - u una gelmek) jedna dostici; - u - una ge-
996
tirrnek sastavljati kraj s krajem; - vermek 1) zagnojiti; sazreti (o ciru) 2) obelodaniti se, razotkriti se 3) proklijati, nici (o biljci); burnun - unda sasvim blizu, pod nosom; dünyanın - u uzundur u zivotu se svasta desava; iki - unu bir araya getirememek ne moci sastaviti kraj sa krajem uçak1 (-ğı) avion; - gemisi nosac aviona (brod); - kazası avionski udes; avcı ı lovac; bombarıman - ı bombarder; jet ı mlazni avion uçak2 nar. bot. puzavica, penjacica uçaksavar voj. protivavionski; - hareket merkezi centar za protivavionske operacije; - silahları protivavionska oruzja uçan daire leteci tanjir uçan kale ll voj. leteca tvrdjava (naziv za. arnerieki !eski bombarder B-17 iz ll drugog svetskog rata) uçan top ll sp. odbojka uçar ll leteci, koji leti; - a atmak gadjati pticu u letu uçan 1. neumeren, preteran 2. raskalasan, raspustan, razbludan; uçanlık
ll raskalasnost, razuzdanost,
razvrat
uçkun iskra, zeravica uçkur uckur, svitnjak, gacnik O - çözmek fig. imati intimne odnose, ziveti s kime; - una sağlam posten cestit uçkurluk 1. obrub za provlacenje uckura 2. obrub zastave za povlacenje kanapa 3. pribadaca za provlacenje snura uçlanmak 1. zasiljiti se, zaostriti se 2. arg. vermek uçlu ı 1. sa ostrim vrhom 2. zasiljen, zaostren ll filter-cigareta
ufuk uç mak 1(-ar) 1. leteti; lebdeti 2. sleteti, pasti (sa visi:ıe) 3. fig. leteti, juriti 4. isparavati se; izvetreti ll; rakı uçtu rakija je izvetrela 5. nestati, isceznuti ti; izbledeti; arg. ispariti O uç baba torik ne zanovetaj! sta tru6as? ı i uçan kuşa borçlu olmak bili zaduzen preko glave; uçan kuştan medet ummak fig. uzalud ocekivati, sedeli skrstenih ruku; rengi (ili benzi) uçmuş bled, probledeo uçmak2 (-~ı) arh. raj; ct. cennet uçman v. uçakçı uçsuz bez kraja, beskrajan; caksız bezgranican, beskrajan
bu-
uçtu uçtu "let-let" (decja igra) uçucu 1 1. leteci, koji leti 2. hem. isparljiv; - maddeler isparlji ve materije ll letac, pilot Uçuculuk pilotaza uç uç
böceği
v. ugur böceğü
uçuk1 1. bled, izbledeo; uvenuo; benzi (ili rengi) - bled, bledolik 2. otvoren, svetao uçuk2 (-ğu) med. herpes; groznica plik na usnama) uçuklamak pojaviti se, izbiti (o groznici) uçuklaşmak
bez/. izbledeti, uvenuti;
pobledeli
uçurmak ak. 1. pustati da leti (zmaja i si.); uçurtmayı - pustiti zmaja 2. otkidati, nositi (o vihoruvetru) 3. arg. smalati, zdipiti 4. brebrzo voziti, juriti (automobilom) uçurtma zmaj (igracka) uçurtmak caus. od uçurmak uç urulmak pass. od uçurmak uçurum 1. ponor, provalija, bezdan; sirmen 2. fig. propasl, bezdan; - un kenarında na ivici propasti, u velikoj opasnosti 3. fig. jaz, velika razlika
uçuş let, letenje; uzletanje; - kulesi kontrolni toranj (letenja) - pisti pista za uzletanje; alçak - brisu6i Jet; uzay - u kosmicki let; üç saatlik bir - trocasovni let uçuşmak 1. rec. od uçmak 2. rasprsiti se, razleteti se (o pticama i si.)
udi v. utçu uf uvz. ll uf! uh! (kodjakog bola) ufacık veoma mali, sicusan, majusan; - tefecik sitan, niskog rasla
ufak ll ı ll 1. mali; - ev mala kuca 2. mladji (po uzrastu) 3. fig. sitan, beznacajan; mali ll; - bir memur sitan cinovnik; - para sitan novac, sitnis; - tefek 1) sitan, neznatan; beznacajan 2) slab, zakrzljao (o coveku) - tefek görmek smatrati nevaznim, beznacajnim; -- 1) malo-pomalo 2) u parcicima, u sitnim komadima; - tan - a malo-pomalo ll mrvice (hleba i si.) ufakça prilicno mali, omalen ufaklı
v. irili -
ufaklık 1 . mala kolicina; malenkost, minijaturnost; neznatnost, beznacajnost 2. sitan novac, sitnis 3. salj. vaska 3 malisal (u oslovljavanju dece)
ufalamak ak. isitniti, izdrobiti,
izmıviti
ufalanmak bez/. pass. od ufalamak ufalmak 1. umanjiti se, smanjiti se, usitniti se 2. skupljati se (otkanini); ct. büzülmek ufattmak ak. smanjivati; umanjiti ufarak v. ufakça ufki a arh. vodoravan, horizontalan; cf. yatay uflamak uzdisati, huktati, jecati; puflamak neprestano uzdisati
uflayıp
ufuk (-fku) a 1. horizont; vidik, vidokrug; cf. çevren 2. fig. moc shvatanja (poimanja, misljenja); - unu genişletmek
·997
ufunet prosiriti horizont (misljenja, · saznanja) 3. fig. okolina, sredina, ambijent; ct. çevre
ufunet ll a arh. 1. zadah, smrad 2. zapalenje gnoj ufunetlenmek zapaliti se, zagnojiti se (o rani i si.) uğra ll brasno (kojim se posipa testo da se ne bi zalepilo) uğrak (-ğı)
svratiste, sastajaliste
uğralamak posipati tesıo· brasnom uğramak dal 1 . svratiti, navratiti (na kratko vreme) 2. prolaziti pokraj, preko (puta, ulice i si.) 3. izbiti, izleteti, izjuriti; patlama üzerine hepsi evden dışarı uğ radılar nakon eksplozije svi su izleteli iz kuce 4. podvrgnuti se, izloziti se (cemu lo§em, neprijatnom) hastalığa - razboleti se; ittiraya - biti okievetan 5. naici nabasati (na zlog duha) uğraş,
uğraşı
1 . zanimanje, posao,
rad; 2. borba 1. baviti se cime, raditi na cemu 2. s ile borili se s cime; baktali se, petljati se; ben bununla uğraşamam ll ja ne mogu da se bakcem sa ovim 3. borili se, voditi borbu; cf. savaşmak uğraştırmak
caus. od
uğraşmak
uğratmak 1. caus. od uğratmak; beni dostuma uğratmadılar nisu mi dali da svratim prijatelju 2. podvrgnuti (cemu losem); düşmanı hezimete- poraziti neprijatelja 3. ab/. nar. izbaciti, isterali (s posla i si.)
arh. lopov.
uğrulamak uğruluk
uğrun
ak. arh. (u) krasti
arh. kradja
ll tajno; - - kradom, krisom
uğuldamak
brujati; zavijati, fiju kati (o vetru); zujati (ll u usima) uğultu
janje
998
uğur2 (-ğru)u funkciji sastavljenih postpozicija; - una, - unda za, radi; vatan unda ölmek umreti za otadzbiu uğur böceği ll zool. bubamara (Coccinella septempunctata) uğurlama
brujanje; zavijanje, fijukanje; zu-
ispracaj
uğurlamak
ak. (is) ll pratiti; pozeleti
srecan put uğurlanmak
pass. od
uğurlama k
uğurlu koji donasi srecu, srecan; - kademli olsun! neka je srecno! (zelja prilikom rodjenja deleta ili sticanja kakve imovine) uğursamak ak smatrati dobrim znakom; verovati da nesto donasi srecu
uğursuz
uğraşmak
uğru
uğur 1 (-ğru) 1. dobar (pred)znak; kurt görmek - muş kazu da je dobar znak videli vuka 2. sreea, dobrobit; - getirmek doneti srecu o - u açık srecan; - lar olsun! srecan put! srecno!
ll nesrecen; zlostutan, zlo-
koban; ll los znak; nesreca; bayölmesinde - görülür u huku sove ljuri vide los predznak uğursuzluk
kuş
uhde a arh. obaveza, dug; odgovornost; - sine almak prihvatiti obavezu, obavezati se; /-ın/ -sinden gelmek izaci s cime na kraj, savladati, uspeti; /-ın/ - sinde olmak dati obavezu; biti pod odgovornoscu uhrevi ll a onozemaljski, zagrobni uhuvvet ll a arh. bratstvo ukala pej. mudrijas, svznalica; - dümll pej. pametnjakovic; zevzek. zvekan
beleği
ukalalık pej. mudrijasenje, pametovanje; - satmak (ili taslamak) prodavati pamet, mudrovati
ukde a 1. cvor; ll splet 2. fig. briga, tuga; bu davranışınız bana - oldu taj vas
ulusseverlik postupak mi je tesko pao; vas me postupak zabrinuo uknum a arh. ll osnova, sustina, bit Ukraynalı
ulaştırmak ak. dat. 1 . prevoziti; dopremati, dostavljati 2. omoguc™iti postizanje (cilja i si.) 3. spajati. pripajati
ulema a arh. '1. ucenjaci, naucnici; 2.
Ukrajinac
isi. ulema, verski ucenjak, bogoslovac
ukubet a 1. kazna; - e uğramak dobiti kaznu 2. nar. bozja nakaza (o ruznom coveku)
ulemalık nar. ucenost, obrazovanost; taslamak praviti se ucenim
ulaç (-cı) gram. glagolski prilog, gerundiv
ulu 1. velik; uzvisen; ct. yüce 2. ogroman, golem; visok - ağaç ogromno, drvo; - bina. ogromna zgrada
Ulah ll arh. Vlah
uiOfe a ist. vojnicka plata (za vreme janicara)
Ulahça vlaski jezik ulak kurir; glasnik; glasnika
çıkarmak
postali
ulufeci janicarski konjanik uluhiyet a bozanstvenost
ulam 1. grupa; - - u grupama 2. razred, klasa, kategorija
ululamak ak. 1. velicati, uznositi 2. ugostiti, pocastiti
ulama 1 ll 1. gl. im. od ulamak 2. prilog, dodatak; cf. ek 3. gram. sazimanje, kontrakcija ll dodat, prilozen; pripojen
ululuk uzvisenost, preuzvisenost; velicina, moc
ulamak ak. dat. dodati, pripojiti; priloziti; ct. ulanmak pass. od ulamak uzv. hej! ll nitkov, bitanga (pri
ulan grdnji)
ulumak ll urlati, zavijati (o vuku, psu, saka lu) ulu orta ll nepromisljeno, nerazborito, brzopleto ulus narod, nacija;
utantı
dodatak, pridodatak; dograda,
aneks ulaş
uiOm a arh. nauke, znanja
pripajanje, spajanje, vezivanje
ulaştimak
pass. od
ulaşmak
ulaşım
1. dolazak, prispece, 2. veza, komunikacija; kontakt; ll iki şehir arasında - kesildi izmedju dva grada prekinuta je veza 3. prenosenje, prebacivanje (s jednog mesta na drugo ulaşmak
dat. 1. doci, stici; dospeti, dopreti; doseci dosezati 2. tig. postici (cilj i si.) 3. ulivati se (o reci) ulaştırma ll veza, komunikacija; saobracaj, promet; ct. münakalat; - araçları saobracajna sradstva; - Bakanlığı ministarstvo za saobracaj i veze (u Turskoj)
ulusal nacionalni; - kültür naciônalna kultura ulusallaştırma
nacionalizacija
ulusallaştırmak ulusallık
ak. nacionalizovati;
narodnost, nacionalnost
ulusçu 1. rodoljub, patdata 2. nacionalista ulusçuluk 1. rodoljublje, patriotizam, nacionalna svest 2. nacionalizam; uluslararası
ternacionalni; ct.
ll
medjunarodni,
in-
milletlerarası
uluslararasıcılık
ll internacionalizam
ulussever v. ulusçu ulusseverlik v. ulusçuluk
999
ulvi ulvi a 1. visok; uzvisen (o zamisli, ideji)
2. nebesni ulviyet a velicina, uzvisenost (ideje i si.) umacı bauk, stasilo (za plasenje deee); - gibi strasnog izgleda
umar mera, sredstvo; izlaz (iz eega) ct. çare umarsız
bezizlazan, beznadezan
uroarsızlık
bezizlazan pomocnost; cf. çaresizlik
polozaj,
umdurmak ak. stvariti nadu neocekivan, iznenadan, ne-
nadan ummak (-ar) nadati se, ocetkivati; racunati na koga; cf. ll ümit etmek 2. verovati, pretpostavljati umman a arh. okean; cf. okyanus
zanemarivanje, nebriga,
ravnodusnost umut (-du) nada, uzdanje,, ocekivanje; - beslemek gajiti nadu; - ışığı zracak nade; - vermek ulivati nadu, ohrabrivati; unu kırmak izgubiti pouzdanje; - a düş mek nadati se umutlandırmak
ak. davati nadu
umutlanmak nadaslise umutlu koji gaji nadu, ispunjen nadom
.umutsuzluk v. seznadeznost
umre vansezonska poseta cabi i Meki um u lmak pass. od um mak umulmayan nenada, neocekivan umum a 1 sav, eeo; sve, svi: - alem eeo svet ll v. umumi umumen a uopste, u eelini umumhane ll a p javna kuca; cf. genelev
umimi a opsti, univerzalan; generalni; javni, zajednicki; - af opsta amnestija; efkar javno mnenje; - emniyet javna bezbednost; - grev ll generalni strajk - seferberlik opsta mobilzaeija umumiyet ll a opstost, sveopstost; itibariyle opste uzev, u eelini umumiyetle uopste, u eelini; cf. genellikle
1000
umursamaz kojine pridatee znacaj
umutsuz bez nade, beznadezan
umran v. ümran
umur a vaznost, zanacaj; -umda
uroursamak ak. pridavati znacaj, obracati paznju, zanimati se za
umursamazlık
bes-
umde a arh. prineip; cf. ilke
ummadık
bas me briga! fuckam ja na to! /-ı/ - etmek zanimati se, obraceti paznju; o bu işi hiç etmiyor on se uopste ne zanima za ovaj posao 2. arh. poslovi, defa; - görmüş iskusan, zreo O - umun teki! nista me se ne !ice; boli me uvo!
değil
un brasno; - a bulamak valjati u brasno (ribu i si.); - şeker secer u prahu; has - fino brasno; mısır - u kukuruzno, projano brasno; pirinç - u pirincano brasno o - unu elemiş, ll eleğini asmış prosejao je brasno i okacio sito; zavrsio je sve poslove u zivotu; - ufak etmek izmrviti, usitniti un litor)
böceği
zool. zizak (Tenebrio mo-
uncu brasnar, trgovae brasnom unculuk trgovina brasnom unlamak ak. 1. uvaljati u brasno 2. posipati brasnom (testo) unlanmak ll pass. od unlamak unıu
brasnav; brasnast
unluk 1. pogodan za brasno, prosejan (o zitu) 2. kos za brasno (u vodeniei) '
us sal unsur a elemenat; cf.
öğe
unutkan ll zaboravan unutkanlık
zaboravnost
unutma beni bat. spomenak (Myosotis palustris) unutmak ak. zaboravljati, zaboraviti, ne drzati u se6anju 2. fig. zaboraviti, oprostiti
usanç (-cı) dosada, cama; - getirmek dosadidi, dodijali, dozlogrdili; !-al - vermek izazivati dosadu, dosadjivati usandırıcı
unutturmak caus. od unutmak unutulmak bez/. pass. od unutmak; böyle bir olay unutulmaz ovakav dogadjaj se ne zaboravlja unvan a 1. arh. ime, naslov (knjige i si.); ct. başlık 2. zvanje, tilula unvanlı 1. sa naslovom, nazivom 2. sa zvanjem, titulom
dosadan,
nesnosan;
na-
melljiv usandırmak
ak. ll dosadjivati, izazivati
dosadu usanılmak
abi. bez/. pass. od usanmak
usanmak ab/. os™e6ati dosadu, dosadjivati se, cameti usare a arh. cf. özsu
upuslu veomamirarı., jako dobar upuygun sasvim prikladan (podesan, odgovaraju6i) upuzun 1 ll neobicno dug; vrlo visok (o coveku) ll po svoj duzini, sasvim opruzen; - yatıyor lezi opruzen kolike je dug ur ll izraslina, kvrga, guka; boğaz - u med. gusa urağan
1) iskustvo 2) lekcija, pouka; ll bu, sana bir - payı olsun neka li ovo bude pouka; 1 -1/- a vurmak razmisljali, promisljati, rasudjivati; - payı ders vermek datilekciju o ponasanju
oluja, uragan
usavurmak v. uslamlamak usçu racionalista uşculuk
us
dışı
fit. racionalizam;
ll iradonalan
usdışıcılık
iraycionlizam
us kumru zool. skusa (Scomber scombrus) uskuna mor. skuna (jedrenjak sa dva Iri jarbola)
uran industrija; tehnika Uranus astr. Uran
uskur ll propeler (broda, aviona)
uranyum ll uranijum uskuru teh. navoj, spiralni rez urba ll ode6a; zenska haljina
uslamlamak ak. rasudjivati, razmisljati, zakljucivati;
urban beduini Urdu, Urduca ll urdu jezik (Siuzbeni jezik Pakislana) urgan uze, ll konopac urgancı
uslu 1. miran, poslusan, dobar; - bir çocuk mirno, dobro dete 2. miran (o zivatinji); 3. arh. pametan; - durmak (ili oturmak) biti dobar, ne biti nesiasan (o deletu)
uzar, konopcar
urmak (-ur) arh. v. vurmak uruk (-ğu) pleme,.rod, soj urup (-bu) a arh. osmina arsina us um, razum, pamet; cf.
akıl;
uslanmak urazumiti se, oparnetili se; osvestiti se
-
usluluk poslusnost, smernost; uctivost pahası
ussal til. racionalislicki; cf. akli
1001
ussallaştırma
ussallaştırma ussallık
ll racionalizacija
racionalnost
usta ı 1 .ll majstor, znalac 2. ucitelj (muzike i si.) 3. ist. nadglednik slugu i robinja ll vest, iskusan ustabaşı
ll glavni majstor
ustaca 1. majstorski, znalacki 2. vesto, lukavo ustalaşmak
izvestiti se
ustalık majstorstvo, vestina, umece; la majstorski; vesto, lukavo ustalıklı
1. majstorski, znalacki, umesno uradjen 2.vesto, lukavo, smisljeno ustunç (-cu) torba sa hirurskim instrumentima ustura p 1 .brijac; - tutunmak brijati (dlake po tel u) 2. arg. jako, ostro pice ustrurlab (-bı) astrolabijum (stara sprava za merenje udaljenosti nebeskih !efa) usturmaça mor. bokobran, brodobran usturpra bii':, korbac (sa olovnim komandom na vrhu) usturuplu nar. vest, umesan; tacan; prikladan, podesan
fetu mladic, covek (iz odredjenog mesta); Istanbul - ı covek iz lstanbula; Trakya ı mladic iz Trakije 3. sluga (muskarac); ll pej. lakej; - olmak slui:iti; - tutmak dri:ati slugu uşakkapan zool. carski orao, crni orao (Aquila chrysaetus) uşaklık 1. posao sluge 2. pej. sluganstvo, ropska uslui:nost, servilnost uşkun ll bot. rabarber, raved kineski (Rheum rhaponticum)
ut1 ll stid; - yeri stidno mesto (na ljudskom telu) ut2 (-du) a ud (orijentalni muz. instrument) l,lt açıcı ll med. ekshibicionista utaçıcılık
med. ekshibicionizam
utanç (-cı) ll stid (ljivost), snebivljivost; zbunjenost, smetenost; - ından yere geçmek propasti u zemmlju od stida, jako se poslideti utandırmak ak. ll poslideti, ll posramiti; zbuniti, ll pomesti, dovesti u zabunu 1
utangaç, stidljiv, sramezljiv, snebivljiv utangaçlık
stidljivost,
sramezljivost;
usuı1 (-lü) a 1. preci, praoci 2. koreni os no ve
smetenost
usuı2 (-lü) a 1. metod, postupak 2. put, nai':in, manir O -hukuku procesno pravo
utanma 1. gl. im. od utanmak 2. stid, stidljivost
usuı3 lldijal. tiho, lagana, oprezno usulcacık
v.
usullacık
lagano, oprezno, neprimetno
usulsüz 1. neuredan, nesredjen 2. nesistematican; nemetodican usulsüzlük nesredjenost; metodicnost, nesistematicnost
ne-
uşak (-ğı) 1. dete, decak, devojcica 2.kao determinans u neodredjenom iza-
100~
utanğaç
utanmak abi. dat. 1. stideti se, sramiti se 2. ustezati se, snebivati se, ustrucavati se; odanıza girmeye utanıyor ustrucava se da udje u vasu sobu
usuldan ll sasvim tiho, necujno usullacık
utangan nar.
utanmaz bestidan, bezocan utanmazca bestidno, bezocno utanmazlık
bestidnost, bezocnost
Utarit ll a astr. Merkur uçtu ll svirac na udu utku ll pobeda, triumf
(
1
uygariaşmak
utkulu pobednik
uyarlaç adapter
utlu nevin cist, bezgresan
uyarlama 1 adaptacija ll adaptiran
utmak (-ar) 1. pobediti (neprijatelja) 2. pobediti, triumfovati (u igri) utulmak dat. pass. od utmak uvertür ll muz. uvertira
uyarlamak ak. dat. adaptirati (delo i si.) uyarlanmak dat. prilagodjavati se uyariaşmak
odgovarati Uedno gom); saobraziti se, uskladiti se
uyak (-ğı) /it. slik, rima; ct. kafiye
uyarlayıcı
uyaksız
uyarlık
uyaklı
bezrime, nerimevan
rimovan; ct. kafiyeli
uyandırma 1. gl. im. od uyandırmak 2. psih. ll ozivljavanje (secanja) uyandırmak
ak. 1. (pro) buditi 2. buditi, ll pobudjivati (interesovanje i si.) 3. raspaliti, rasplamsati (vatru) uyanık 1. budan, koji bdi 2. tig. budan, oprezan 3. dovitljiv, promu6uran, pronicljiv
uyanıklık 1. budnost, bdenje 2. tig. budnost, opreznost 3. dovitljivost, snalazljivost, promu6urnost; okretnost (u poslu)
uyanış,
uyanma 1. gl. gm. od uyanmak 2. preporod, renesansa; ist Renesansa uyanmak 1. (pro) buditi se 2. tig. prenuti se, osvestiti se, otvoriti oci 3. oziveti (o biljci) 4. povratiti se, ponovo se pojaviti (o bolovima i si.); ct. depreşmek uyar 1. podesan, pogodan, prikladan 2. nar. slican; onun ..., ı yok nema mu slicnog uyaran 1 stimulativan, podsticajan ll stimulans uyarı
upozorenje, opomena
uyarıcı uzbudjujuci, nadrazujuci, stimulativan (o sredstvu) nadrazljivost uyarılmak uyarım
pass. od uyarmak
biol. eksitacja; pobudjenje, uz-
budjenje uyarınca u skladu sa, saglasno, shodno ct. gereğince, Anayasanın 87 ve 95 maddeleri - u skladu sa clanom 87. i 95. ustava ...
v.
dru-
uyarlamacı
uskladjenost,
usaglaseinost,
sklad, nost
uyarma 1.upozorenje, opomena; cf.ikaz, tembih 2. biol. v. uyarım uyarmak ak. 1. upozoriti, opomenuti 2. biol. stimulisati, nadrazivati 3. nar. buditi uyartı
1. upozorenje, opomena 2. v.
uyaran
uydu 1. astr. satelit, ırabant (i tig. ); ct. peyk 2. (ili yapma - ) vestacki satelit uydulaşmak
banta, postali
fig. doci u polozaj ıra (o drzavi)
ırabant
uyduluk ll polozaj ll trabanta, trabantsko ponasanje (drzave, lica) uydurma ll 1.gl. im. od uydurmak 2. uydurma, izmisljotina, laz ll lazan, izmisljen; ct. düzme, sahte uydurmak 1. ak. dat. ll doterivati, podesavati, namestati (prema cemu), prilagodjavati; ayak - v. ayak 2. nabaviti, dokopati se, domo6i se cega; ct. tedarik etmek 3. izmisljati, smisliti, skuvati (laz) uydurmasyon nar. laz, izmisljotina, ujdurma, smialica uyduruk rifetluk;
(-ğu)
izmisljotina; glasina; ma-
uydurukçu lazov, prevarant uydurulmak pass. od uydurmak uygar 1. civilizovan; bir toplum civilizovano drustvo 2. civilizovan, kulturan,odgojen cf. medeni uygariaşmak
civilizovati se; cf. me-
denileşmek
1003
uygarlık
uygarlık 1. civilizacija; cf. medeniyet 2. civilizovanost
uygulama primena, praksa; cf. tatbik, pratik uygulamak 1. ak. primenjivati, provoditi u zivot, ozivotvoriti; ct. tatbik etmek 2. ak. dat. udesavati, podesavati; prilagodjavati uygulamalı
praktican, primenljiv; cf.
pratik
uygulanma primena, ozivotvorenje uygulanmak pass. od uygulamak uygulayıcı
prakticar; koji ızvrsava
uygulayım
1. tehnika 2. metod
uygulayım
bilimi tehnologija; cf. tek-
noloji uygulayımcı
tehnicar; tehnokrat
uygun pogodan, podesan, povoljan, svrsishodan; skladan, srazmeran; nar. pristojan, dolican; - görmek smatrati prikladnim uygunluk povoljnost, pogodnost, prikladnost; saobraznost; cf. mutabakat uygunsuz neprikladan, nepogodan; neskladan; nar. nedolican, nepristojan uygunsuzluk neprikladnost, nesklad; nedolicnost, nepristojnost Uygur ll Ujgur Uygarca ujgurski jezik uyku 1. san, spavanje; - açılmak bez/. ll ne moci spavati; - sunu almak naspavati se, ispavati se - basmak (ili bastırmak) prispavati se; savladati, pritisnuti (o snu); - su bölünmek razbili se (o snu); - çekmeek dobro se ispavati; - durak mogucnost za odmor; - su gelmek biti pospan; - m geliyor spava mi se; - gözünden akmak sklapati se (o ocima); su kaçmak ne ll spavati, izgubiti san kestirrnek zadremati, odremati - sersemliği pospanost, sanjivost; - tulumu
-
1004
spavalica, knjavalo; tutmamak ne moci spavatij - ya varmak 1) usnuti, zaspati 2) fig. utonuti u tisinu; - ya yatmak feCi; kuş - su lak san 2. obamrlost, letargija; cf. gaflet
uykucu spavac uykulu sanjiv, pospan;-- bunovan uykuluk ll 1. anat. podzeludacna zlezda 2. temenjaca; prljavstina (na rukama odojc™eta) uykusuz neprospavan, besan; - gece besana noc; - kalmak ne spavati, ostati bez sna; /-1/- koymak lisavati sna, ll ne dati kome da spava (vrsta mucenja) uykusuzluk nesanca; - çekmek patili od nesanice uylaşım
dogovor, sporazum, nagodba
uylaşmak
dogovoriti se, nagoditi se
uyluk ll anat. bedro, but; butna kos!
kemiği
uyma 1. gl. im. od uymak 2. zoof. adaptacija, prilagodjavanje uymacılık
ll fif. konformizam
uymak (-ar) dat. 1. biti po meri, odgovarati, pristajati; biti prikladan 2. povinovati se, prikloniti se, pokoriti se 3. prilagodjavati se, upravljati se prema kome (cemu) 4. slagati se saglasavati se; biti jednak, podudarati se; gün güne uymaz ne zna se sta nosi vreme; svako vreme je drukcije uymaz neodgovaarajuci; suprotan; uymazlık 1. nesaglasnost; nesklad, neprikladnost 2. oprecnost, suprotnost;
uyruk (-ğu) ll podanik, drzavljanin; gradjanin; ct. tebaa; Yugoslav - u jugoslovenski gradjanin uyruklu sa cijim drzavljanstvom; Franll - ll francuskog drzavljanstva
sız
uyrukluk ll drzavljanstvo, podanistvo
uyuzluk uysal ll miran, pokoran, poslusan; pomirljiv
uyuşmazlık neslaganje, nesuglasica, razmirica, konflikt; razdor
uysalca na miran nacin, mirnoj pomirljivo
uyuşturan balığı ll zoo/. riba-drhtulja, tmovka (Torpedo torpedo)
uysallaşmak
postali
pomirljiv;
pri-
lagodjavati se uysallık
ll pomirljivost; prilagodljivost
uyşturmak2 ll caus. od uyuşmak2
uyuklamak ll dremati, kunjati uyum .1. ll sklad, harmonija 2. biol. prilagodljivost (ociju) 3. gram. harmonija; ses (ili ünlü) - u vokalna harmonija
uyşturucu ll koji osamucuje, umrtvljuje 2. umirujuci, koji stisava; - maddeler narkotici
uyumak 1. spavati; zaspati, usnuti 2.
uyuşuk 1. obamro, utrnuo, ukocen, neosetljiv 2. trom, lenj, ucmao
med. ll uspavati se, (Lekovima i si.) 3. fig.
i
uyuşturmak1 ak. 1. otupeti, ukociti, izazvati obamrlost 2. stisati, umiriti, ublaziti; utoliti (glad, bol i si.)
biti u zastoju, mirovati, slajali (o poslu i \si.); işimiz hailai uyuyor nas posao jas stoji 4. biti nemaran, ne primecivati o uyuyan yılanın kuyruğuna basmak stati zmiji na rep
uyumsuzluk nesklad, neuskladjenost; uyunmak bez/. od uyumak; bu saatte uyunur mu zar se u ovo vreme spava? uyuşuk
uyur 1. koji spava; pospan 2. stajaci, nepokretan uyur gezer mesecar, somnambulist mesecarstvo,
uyuşkan 1. pristupacan, drustven 2. prilagodljiv
slaganje, saglasnost; sklad-
uyuşumsuz
uyumsuz neskladan, neuskladjen
uyur gezerlik nambulizam
uyuşum
nost
uyumlu skladan, harmonican;
uyuntu v.
uyuşukluk 1. ulrnulost, obamrlost, neosetljivost 2. tromost, lenjost, ucmalost 3. psih. lelargija
som-
druzevan,
uyuşurluk
v.
neskladan, neharmonican uyuşum
uyutmak ak. 1. uspavljivati, uspavati 2. olaksati, umanjiti, stisati (tugu, bol) 3. fig. uljujkivati (Laznim obecanjima) uyutucu 1. uspavljujuci, uspavljiv 2. fig. uspavljujuci, dosadan (npr. film, predavanje i si.) uyutulmak pass. od uyulmak uyuz ı med. suga ll 1. sagav, osugan 2. fig. mlitav, sonjav; jadan; -olmak osugati se, zarazili se sugom 2) bili neslrpljiv, goreti od neslrpljenja 3) arg. oslati svorc
uyuşmak1 1. obamreti, utrnuti, ukociti uyuz böceği ll zoo/. krpelj-sugavac se (od hladnoce i si.) 2. fig. omlitaveti, (Sarcoptes scabiei) olenjiti se · uyuziaşmak 1. osugaviti se; dobili uyuşmak2 s ile 1. sazivljavati se, slakraste 2. postali nesprelan; useprtljati se gati se (s kime); prilagodjavati se; 2. spo3. nakoslresili se (o macki, psu) razume (va) ti se dogovarati se; nagoditi uyuzlu sugav, oboleo od suge se mutabık kalmak ·uyuşmaz nepomirljiv; nepristupacan, krut 2. suprotan, oprecan
uyuzluk 1. sugavosl 2. fig. rrilitavost tromost, lenjost
1005
uz uz 11 . do bar 2. vest, okretan 3. povoljan, zgodan, prikladan uz2 daleko (u narodnim pricama i bajkama) uza devim psih. telekinezija
uzantı
uza duyum psih. telepatija uzak (-ğı) 1 ll 1. dalek, udaljen (u raznim znacenjima); - akraba daleki rodjak; - bir gelecek daleka buducnost 2. neverovatan, neizvestan, sumnjiv; - görmek smatrati malo verovatnim, sumnjivim ll daleko; - düşmek biti daleko üedan od drugoga) lll daljina, daleki krajevi; - lara gitmek lig. skrenuti sa teme, daleko ici, prekardasiti; - ı görmek biti dalekovid (u predvidjanju) uzakça prilicno daleko, podaleko uzaklaşmak ab/. udaljavati se, udaljiti se; lig. otudjiti se uzaklaştırmak
ak. udaljiti, odstraniti (s posla, sa ispita i si.) uzaklık 1. daljina, udaljenost 2. razdaljina, rastojanje; razmak, medjuvreme, interval; ct. mesafe
uzaksamak ak. smatrati dalekim uzaktan 1 izdaleka, izdalje; - bakmak · posmatrati izdalje, ne mesati se ll dalek, daljni; - akraba dalek rodjak; - uzağa 1) izdaleka 2)dalek; onu - uzağa tanırım poznajem ga iz vidjenja uzam sirina, udaljenost
prostaranstvo;
prostor;
uzama 1. gl. im. uzamak 2. produzetak, nastavak uzamak 1. oduziti se, otegnuti se 2. rastezati se, razvlaciti se 3. prostirati se, pruzati se sirili se 4. nar. izduziti se (rastom), porasti uzamlmak bez/. od uzanmak uzanım 1. mera, dimenzija 2. fiz. seizmicko pomeranje 3. astr. elongacija
1006
uzanmak dat. 1.opruziti se, prileci 2. opruziti se, izvaliti se 3. otegnuti se ( o vremenu) 4. ispruziti se, protegnuti se 5. nastaviti, produziti stici sve do ... ); ta köye kadar uzandık stigli smo cak do sela izrastanje; izrastaj
uzatılmak uzatım
pass. od uzatmak
prodzenje (roka i si.); cf. temdit
uzatma 1. gl. im. od uzatmak 2. gram. duzina (vokala) 3. ribarska mreza (ostavljena u moru, jednim krajem vezana za obalu) 4. sp. produzetak (utakmice) uzatmak ak. 1. produziti; 2. pruzati, pruziti (ruku i si.); yardım elini - pruziti ruku pomoci 3, otezati, odugovlaciti 4. pustati (bradu, brkove, kosu) O uzatmalıyım! da ne duzimo (u narodnim pricama) uzatmalı produzen (o sluzbi preko roka, utakmici i si.); - maç produzena utakmica, mec sa produzecima
uzay 1. prazan prostor 2. astr. svemir, kosmos; - adamı kosmonaut - ın fethedilmesi osvajanje kosmosa; - gemisi kosmicki brod; - uçuşu let u kosmos, kosmieki let; - üssü kosmodrom uzaycı
kosmonaut, astronaut
uzaycılık
kosmonautika, astronautika
uzaysal kosmicki, svemirski; uzgören dalekovid uzgörür ostroman, pronicljiv uzgörürlük ostroumnost, pronicljivost uz
iletişim
uzlaşıcı
telekomunikacija
v. uzlaştırıcı
uzlaşılmak
pass. od
uzlaşmak
uzlaşma 1 gl. im. od uzlaşmak 2. dogovor, sporazum, saglasnost 3. pomirenje, izmirenje (stranaka) uzlaşmak
s. ile saglasiti se,sloziti se,
uzviyet dogovoriti se, sporazumeti se; izmiriti se (nasadu)
uzlaşmaz n~pomirljiv, nepopustljiv; ~ tutum nepomirljiJ stav uzlaşmazlık
nepomirljivost;
ne-
popustljivost uzlaştırıcı
mirilac (strana)
uzlaştırma ll gl. im. od kurulu mirovno vece
uzlaştırmak
uzlaştırmak; ~
ak. 1. (po) miriti 2. usk-
uzun
hacaklılar
zool. dugonoge (ptice)
uzunca 1prilicno dug ll podugo, prilicno dugo uzunçalar longplej ploca
laditi uzlet ll a povucenost, usamljenost; osama; ~ etmek osamiti, izolovati uzluk (-ğu) vicnost, vestina, umesnost uzman znalac, specijalista; uzmaniaşmak
specijalizovati se, pos-
tati specijalista uzmanlık
sirno, iscrpno; ~ uzadıya nadugacko i nasimko, opsirno, podrobno o ~ boylu 1) visok (rastom) 2) dugo (trajati i si.); ~ hayvan nar. zmija; ~ kulaktan haber almak obavestiti se okolisnim putem; ~ oturmak sedeti opruzenih nogu (polulezecke); ~ tutmak 1) oduziti se, uzeti dosta vremena 2) podrobno pricati
specijalnost
uzun 1 1. dug, dugacak; ~ atlama sp. skok u dalj; ~ etek dugacka suknja 2. dug, dugotrajan; ~ dilli brbljiv, pricljiv; ~ film dugometrazni film; ~ ömür dug zivot; ~ vadeli kredi dugorocan kredit ll dugo, op-
uzun eşek (-ği) preskakanje preko glave (decja igra uzun kafalı anat. dugoglav, likokefalan; cf. dolikosefal uzunlamasına uzunlaşmak
do-
po duzini
izduziti se, postati dug
uzunluk duzina; ~ una po duzini; dalga ll ~ u talasna duzina; ~ ölçüsü mera za duzinu 2. mat. dujz uzuv (-zvu) a arh. organ (tela); cf. üye uzvi a organski uzviyet ll a organizam
1007
ücra
a udaljen; dalek; zabacen
ücret ll a 1. nagrada, zarada, plata; honorar 2. zakupnina, zakup, kirija 3. uplata (postanska, telegramska); taksa ücretli 1. koji radi za nadnicu (platu); najamni; - işçi najamni radnik 2. placen, koji se placa; - izin placeno odsustvo; düşük - nisko placen ücretsiz ll neplacen, bez naknade, bez plate; beş ay - çalıştım pet meseci sam radio bez naknane üç ll 1. tri; - te bir jedna trecina; atlama sp. troskok; - defa (ili kere) tri puta; - misli trostruk 2. trojka O - aaşağı beş yukarı priblizno, oko; - aşağı beş yukarı dolaşmak ici gore-dole (uzrujano);- beş malo, ll neznatno;- e beşe bakmamak ne cenjkati se (u kupovini); buçuk atmak bojati se, plasiti se; - günlük ömür veoma kratak zivot; - kağıt açmak arg. varati, obmanjivati, kaisariti; nalla bir ata kalmak kupili amove pre konja; - otuzunda veoma star, prestar (covek) adım
üç boyutlu trodimenzionalan; - film trodimenzionalni film üç düzlemli geam. poliedarski po tri
üçer
üçgen 1 trougao; çeşitkenar - raznostrani trougao; dik - pravogaoni trougao; eşkenar - ravnostrani trougao ll trougaoni; - piramit piramida sa trougaonom osnovom üçgül bat. divlja (crvena) delelina (Trifolium alpestre) üç kağıt ll tri karte (igra); arg. prevara, obmana, kaisarenje üç kağıtçı varalica (u kartama); lopov, prevarant, kaisar üçleme 1 1. gl. im. od üçlemek 2. /it. tri-
1008
logija 3. (ili - yonca) bat. bela delelina, krsti-kume-dete (Trifolium repens) 4. arg. trece oranje ll trostruk; - halat trostruk konopac üçlemek ak. 1. utrostruciti 2. delili na tri dela 3. orati treci put 4. dati zemlju pod arendu za trecinu prinosa üçleşmek
utrostruciti se
üçlü 1 ll trostruk; trojni; - konferans trojna konferencija; - pakt trojni pakt ll 1. trojka (karta) 2. muz. trio 3. (sastavljen) od tir osobe üçlük (sastavljen) od tri komada; koji prima tri komada üçüncü tre6i O - çağ (ili zaman) gea/. tercijarni period; Üçüncü Dünya Ülkeleri zemlje Treceg sveta üçünçül ll treci po redu; trecestepeni; hem. tercijerni üçüncülük trece mesto (u takmicenju i si.)
üçüz trojke (novorodjencadi) üçüzlü 1 (zena7 koja je rodila trojke ll trostruk üdeba a arh. pisci üfleç (-ci) 1.meh; cf. hamlaç 2. teh. aspirator; ventilator üflemek 1 . ak. dat. duvati 2. ak. razduvavati, raspirivati; ateşi - raspirivati vatru 2. svirati (na duvackem instrumentu); trombon - svirati trombon üflemeli duvacki (instrument) üflenmek pass. od üflemek üfletmek caus. od üflemek üful (-lü) a nestanak, zalazak (zvezda); fig. smrt üfürmek 1. v. üflemek 2. ak. oduvati, skloniti 3. duvati (o vetru) 3. svirati
\
üfürük (-ğü) 1. disanje, d ah 2. madjijanje üfürükçü nadrilekar, vracar, sariatan üfürükçülük nadrilekarstvo, vraeanje, sarlatanstvo üğrüm üleş
ll deo; udeo
üleşilmek
pass. od üleşmek
üleşmek
s ile deliti, rasppodeljivati
(medju sobom) üleştirilmek
pass. od
üleştirmek
ll raspodela drustvenog pro-
izvoda üleştirimli; - tüze raspodela prema zaslugama (o nagradi, kazni) üleştirme
dela; -
raspodela, distribucija, pogram. distributivni brojevi
sıfatlar
üleştirmek
ak. dat. deliti, raspodeliti, rasporedjivati; cf. fevzi etmek
ülfet a arh. 1. razgovor, kontakt 2. poznanstvo 3. prijateljstvo ülger 1. dlacice (na vocu) somotu, kadifi) ülke lll 1. zemlja; cf. memleket 2. drzava; cf. devlet O - açmak zauzeti, osvojiti jednu zemlju; cf. fethetmek Ülker astr. Plejade; cf. Süreyya Ülkü 1. ideal; cf. mefküre 2. ideal, nerealnost ülkücü idealista ülkücülük idealizam ülküdaş
privrzenik istem idealu
ülküleştirme
idealizacija
ülküleştirmek
ak. idealizovati
ülküsel ll idealan ülser med. cir; mide- ü cir nazelucu ültimatom ultimatum
ültramodern ultramoderan ültrasonik ultrasoniean, nadzvucan ültraviyole ultraljubicast; ct.. morötesi üluhiyet a arh. bozanstvenost ümera a. arh. 1. emiri; zapovednici 2. visi oficiri
astr. nutacija
üleştirim
üniversite
ümit (-di) p. mada, ocekivanje; cf. umut; - bağlamak nadati se (dace se sto ostvariti); - beslemek gajiti nadu; - bı rakmak dati nadu, ohrabriti; - dünyası treba se nadati; - e düşmek (ili kapılmak) nadati se; - etmek nadati se, ocekivati; /dan/ - ini kesrnek izgubiti svaku nadu; /ın/ - i kırılmak porusiti se (a ll nadi) serpmek davati, ulivati nadu ümitlendirrnek ak. ulivati nadu, ohrabrivati ümitlenmek nadati se, ziveti u nadi ümitli ispunjen nadom ümitsiz ll beznadezan, ocajan ümitsizlik beznadje, ocajanje ümmet svi Muhamedavi Sledbenici, jednoverci; Muhammet - i muslimani, muhamedanci ümmi a nepismen; cf. ll
okumasız
ümmilik nepismenost ümran a. arh. procvat, blagostanje, cf. bayındırlık
ümük nar. grlo; grkljan ün 1. glas, zvuk 2. slava, ugled; cf. şan; - almak (kazanmak, salmak ili yapmak) proslaviti se steci slavu - e kavuşmak steci slavu üniforma ll uniforma üniformalı
uniformisan, u uniformi
ünite jedinica üniversal univerzalan; cf. evrensel üniversite ll univerzitet; - oyunları univerzitetske igre, univerzijada
1009
üniversitelerarası
üniversitelerarası
- konferans ferencija
medjuuniverzitetski; medjuuniverzitetska kon-
üniversiteli student univerziteta ünlem 1. gram. uzvik, usklik; - işareti znak uzvika 2. nar. vrisak, vapaj ünlemek 1 dal. nar. vikati, dovikivati, dozivati 2. glasno Saopsti ünlenmek 1. brujati, tutnjati; razlegati se (o zvuku) 2. steci slavu, proslaviti se ünlü 1 slavan, glasovit, znamenit; ct. ll gram. samoglasnik, vokal; uyumu vokalna harmonija
şöhretli
ünlüleşme
gram. vokalizacija
ünsiyet arh. prijateljstvo, drugarstvo cf. arkadaşlık
ünsüz ll nepoznat, neslavan ll suglasnik, konsonant; - uyumu konsonantska asimilacija ürat hem. urat, so mokracne kiseline ürbanizm urbanizam ürdünlü jordanac üre ll mokraca ürem ll fin. kamata; cf. faiz üreme razmnzavanje, rasplodjavanje; cf. tenasül ürernek razmnozavati se, rasplodjavati se üremi med. uremija üreteç (-ci) fiz. generator üretici 1 proizvodjac; ll proizvodni; proizvodjac üreticilik produktivnost, proizvodnost üretilrnek pass. od üretmek üretim proizvodnja, podukcija; - araçları sredstva za proizvodnju; - güçleri proizvodne snage; - ilişkileri proizvodni odnosi
1010
üretimlik fabrika, proizvodni pogon üretimsel proizvodni üretken reproduktivan üretkenlik reproduktivnost üretmek ak. 1. razmnozavati, rasprodjavati 2. proizvoditi; izradjivati; ürkek 1. bojazljiv, plasljiv 2. povucen, snebivljiv, sramezljiv ürkekçe bojazljivo, plasljivo ürkeklik 1. boja.Zijivost, plasljivost; bojazan 2. povucenost, snebivljivost ürkrnek (-er) 1. abi. bojati se, plasiti se; uzasavati se 2. abi. kloniti se zazirati 3. ne radjati, ne davati plod (o biljkama); erikler bu yıl ürkmüş sljive nisu redile dve godine ürkü panika, prestravljenost, pometnja ürkünç strasan, u.Zasan ürküntü osecaj straha, strah; - vermek zastrasivati, ulivati strah ürküntülü zastrasujuci komunikativan, nedrustven ll
ne-
ürküsüz nezastrasujuci, bezopasan ürkütrnek ak. 1. zastrasivati, ulivati strah; stvarati paniku 2. podozrevati, sumnjiciti 3. podrezivati, kresati (drvece) ürojenital urogenitalni ürolog urolog üroloji urolofogiya ürolojik uroloski ürpermek 11 osecati drhtavicu Oezu), jeziti, se, kostresiti se 2. fig. bojati se, osecati strah ürperti drhtavica, jeza, groza ürpertici ll zastrasujuci; tüyler (i) jeziv, stravican, uzasan ürpertili drhtav, ceptav
üst ürpertmek caus. od ürpermek ürtiker med. urtikarija ürümek lajati, zavijati ~ ürümesini bilmeyen köpek sürüye kurt getirir posl. pas koji ne zna da laje navlaci vuka na stado; bolje je nista ne znati nego kojekako; ürüyen köpek .ısırmaz posl. pas \ koji laje ne ujeda ürün 1. proizvod, produkt; rod, prinos, letina; - alma berba 2. fig. proizvod, rezultat ürüşmek
rec. od ürümek
üryan a. arh. nag. go üryani a. vrsta sljive sa tankom kozom üs 1 skr. od üst, kao prvi deo slozenice; ÜSÇene V. Üstçene; ÜSderi V. ÜStderi; üssubay v. üstsubay üs2 (-ssü) a. mat. eksponent, izlozitelj; 43 anlatımında 3 rakamı - tür u izrazu 43, eksponentje broj 3 üs3 (-ssü) a. voj. baza; deniz- ssü pomorska baza; feza - ssü kosmodrom; füze - ssü raketna baza; hava - ssü vazduhoplovna baza üsalize
v. üst alize
üsbitken
v. üst bitken
üsçavuş
v. üst çavuş
üsçene v. üst çene üsderi v. üst deri üstdudakv. üst dudak üsküf ist. pletena kapa sa ki6ankom (jani6arskih oficira) üslenmek smestiti se u bazu (za vojne operacije) üslup (-bu) a 1. nacin oblik, stil (rada i si.) 2. umet. /it. stil; barok bu barokni stil üslupçu stilista (pisac) üsluplaştırmak
ak. stilizovati
üsmut (-tu) bezgranicna sre6a, blazenstvo üssubay v. üstsubay üst (-tü) ı 1. gornji deo, vrh cega; - te go re, na vrhu; - ten 1) odozgo, s vrha 2) povrsno, plitko; binanın - ü vrh ku6e 2. vidljiva strana, lice; ayın - ü vidljiva sirana meseca 3. povrsina, spoljna strana cega; sütün - ü kaymak bağladı na mleku se uhvatio kajmak; yerin - ü po-;,rs'ina tla 4. odelo, ode6a; - - ünü değiştirmek promeniti o delo ü pek temiz njegovo je odelo vrlo cisto 5. ostatak, kusur; preostao deo; - ü sizin! ostatak zadrzite! kusur ne treba! 6. nacelnik, pretpostavljeni (u sluzbi); üstlerince sevilen genç bir memur mlad sluzbenik koga vole njegovi pretpostavljeni ll 1. gornji; visok; - inşaat visokogradnja; - kat gornji sprat; - taraf gornja sirana 2. stariji visi (u rangu); makam visa instancija 3. drugi, naredni; yanında 1) jedan do drugog, po red, pokraj; podalje, podaleko 2) u gornjem delu, iznad; pınarın - yanında pokraj izvora 4. koji je iznad, nad, super insan - ü nadcovecanski: lll 1. u funkciji sastavljenih postpozicija; - üne 1) na; masanın üne bardakları koy stavi case na sto 2) posle; za; sigara - üne sigara içmek pusiti cigaretu za cigaretom 3) o; u vezi sa; son olaylar - üne bilgi informacija o poslednjim dogadjajima; - ünde 1) iznad, nad, na; bu masanın - ünde na orom stalu 2) kod, pri, sa; - ümde kalem yok nemarn pero kod sebe; - ünden iznad, odozgo, sa; kedi dolabın - ünden sıç radı macka je skocila sa ormana 2. kao determinatum u postpozicijama ciji je determinans rec sa vremenskim znaeenjem pred, o; akşam - ü predvece; bayram ü uoci praznika; o prazniku ~ - ü açık ll 1) otkriven svrha 2) skaredan, nepristojan; - ünüze afiyet da ste vi zdravi! (kada se govori o kakvoj bolesti); - ünden akmak biti jasno, biti ocigledno (kakvo stanje ili svojstvo); - ten almak govoriti se 1011
üstalize visine; /-ı/ - üne almak 1) uzeti na sebe, obavezati se 2) obuci; obut 3) vredjati se, smatrati da, se sve primedbe i prekori odnose na sopstvenu licnost; ct. alınmak; /ın/- üne atmak svalili krivicu, okriviti, nabediti koga; /-ı/ - ünden atmak ne prihvatati, izbegavati (duznost, odgovornost); - üne basmak pogoditi sustinu; kazali pravu misao; - ü başı dökülmek biti u dronjcima; jadno izgledati; /-ın/ - üne başına atmak ll psovati sve po spisku; grditi na sva usta;- başa geçmek zauzeti glavno mesto; sesli na pocasno mesto; /-ın/ üne bir bardak (soğuk) su içmek izgubiti svaku nadu, dici ruke od cega; - üne bı rakmak 1) pripisati 2) napustiti, odustati od cega; - üne bir iki güneş doğmak nar. proci od toga nekoliko dana; /-ı, -ın/ üne çevirmek preneti, prenositi; transferisati, (novac); - çıkmak pobediti, odneti pobedu; - e çıkmak biti prividno nevin; üne çıkmak uspeti, steci prevlast, doci do vrha /-ın/ - ünde durmak usredsrediti se, pokazivati zanimanje, poklanjati paznju cemu; /-ın/ - üne düşmek 1) biti veoma zainteresovan 2) biti uporan, nastojati, navaljivati, saletati 3) navaliti, napasti; nasrnuti; - üne geçirmek 1) v. - üne çevirmek 2) usvojiti, posiniti (dete); /-ın/ ünden geçmek silovati, napastvovati; gelmek preovladati, nadvisiti, adjacati; - e gelmek ll izaci na povrsinu 2) ugojiti se; /ın/- üne gelmek iznenada se pojaviti, zateci (u razgovoru, poslu i si.); - üne gitmek mesati se; cf. karışmak; - ünü görmek imati menstruaciju; utrudnoki /-ın/ üne gül koklamamak biti veran (supruzi); - üne güneş doğmamak ustajati pre izlaska sunca; - ümüzden ırak! daleka bilo od nas! - üme iyilik sağlık (-ünüze sağ lık, - ünüze şifaar) neka me (vas) bog sacuva; /-ın/ - ünde kalmak biti opterecen, opteretiti se; - ü kapalı 1) pokriven, natkriven 2) okolissno, nejasno, neiskreno; üne kapanmak neprekidno raditi; /-ın/ üne kırılmak ll biti veoma zainteresovan, drhtati nad cime; - e koymak doda (va) ti,
1012
prilagati; /-ı/ - üne mal etmemek ll ne prihvatati odgovornost za; ll ne :zanimati se; ne voditi racuna, ne brinuti; /-ın/- üne oturmak bespravno prisvojiti (tudje); - ü örtülü v. - ü kapalı; - perdeden ko· nuşmak govoriti s visikne, govoriti samovereno; - ünüze sağlık! v. - üze afiyet; - ünden şukadar zaman geçti toliko vremena je proslo od tada! /-ın/ - tarafı 1) gornja sırana ili deo ll cega ı 2) ostatak cega, ostalo; /-ın/ - üne titrernek mnogo voleti koga, drhtati nad kime; /-ın/ - üne toz kondurmamak stititi, braniti koga; /-ın/ - üne uğramak napasti; jurnuti, baciti se na koga; - - e 1) jedan za drugim neprekidno 2) jedan na drugi (stavljati); /-ın/ üne varmak pritegnuti koga, izvrsiti pritisak;; - e vermek ll dati pride; - (ün) e vurmak povisiti, dici (cene); /-ın/ - üne yaşamak nadziveti koga; - üne yatmak v - üne oturmak; - üne yok nema boljeg, ovaj je najbolji; /-ı/ (kendi) - üne yormak smatrati, primili kao da je upuceno sebi (primedbu, rec i si.); /-ın/ - üne yürümek okomiti se na koga, uznemiravati üst alize geog. pasat üstat (-dı) p majstor svoga posla, profesionalac; - ve amatör profesionalac amater üstatlık
üst
baş
majstorstvo; profesionalnost odelo, odeca
üst bitken bot. epifit, parazitska biljka (koja raste na drugim biljkama, ali se od njih ne hrani) üstçavuş
voj. stariji vodnik (narednik)
üç çene gornja vilica üst deri anat. bot. epiderm üst d udak gornja vilica üste; /-ın/- sinden gelmek nar. izaci s cime nakraj; ispetljati se; izvuci se; - vurmak 1) povisiti ce nu 2) doda(va)ti ustecelik nar. v. üstelik
üşütmek
üsteğmen
voj. porucnik
üstağmenlik
üstel mat. loziteljem
cin porucnika s
eksponentom,
s
iz-
üstelernek 1. nastojati, navaljivati, insistirati; ct. ısrar etmek 2. ponoviti se, povratiti se (o bolesti) 3.ak. obnoviti (molbu, zahtev) ct. tekit etmek 4. dat. ak. dodati, pripojiti üstelik 1 visak; dodatak ll povrh toga, osim toga, uz to
ct.
üstenel ll preduzimac; ugovarac; müteahhit
üstüpüfemek ak. superiti kucinom, zatvarati zasmoljenom kudeljom üstüvane a cilindar; valjak üstünavi cilindrican
üşenç
üstenmek ak. obazati se, primiti obavezu; ct. taahhüt etmek üst geçiş astr. kulminancija (prolazenje zvezde kroz meridijan); ct. yücelim üst geçit (-di) nadvoznjak üst insan natcovek, supermen üstlenmek obavezate se, sebe obavezu
uzeti na
üstlük mantil, ogrtac, pelerina (major,
pot-
üstün1 ll 1. ll jaci, nadmocniji; superioran; visi; el elden - dür i nad najacim se nadje jaci 2.odlican, izvanredan, izvrstan O /-a/ - çıkmak (ili gelmek) nadmasiti, prevazici; pobediti, izaci kao pobednik; - tutmak jako hvaliti, uzdizati, uznositi üstün2 znak koji u arpskom pismu oznaeava vokale ai e; ct. fetha üstünkörü ı ll povrsan; povqsno, letimicno
ct.
zathi ll
postati jaci, nadmocniji
(-ci) v.
üşengeç
üşengeç, üşengen
lenj, trom, spor; ne-
hatan, ravnodusan üşengeçlik,
üşengenlik
lenjost, tre-
most; ravnodusnost üşenrnek dat. razlenjiti se, osecati mrzovolju; okumaya üşeniyorum mrzi me da citam; yemek yemeye üşeniyor mrzi ga da jede üşmek (-er) ll nar. skupljati se sjatiti se, nagrnuti, navaliti; ekmeğe karınca üştü mravi se slegli na hleb üşniye
üstübeç (-ci) olovno belilo, otovni karbonat
üstünleşrnek
üstüpü kucina, tezina, konopljano vlakno
üst yapı nadgradnja, suprastruktura
üstencilik preduzimastvo
üstsubay vısı oficir pukovnik, pukovnik)
üstünlük nadmoc, prevaga; preimucstvo, prednost; - derecesi gram. superlativ; - duygusu (ili kompleksi) kompleksi vise vrednosti; deniz - ü voj. prevlast na moru; ezici - ogromna prednost; hava - ü voj. premoc u vazduhu; moral ..- ü moralna prednost
a. bot. ll alge; morska trava
üşümek smrzavati se, zepsti; osecati hladnocu
mrznuti se,
üşüntü 1 skupljanje, gomilanje, navala (naroda); gomila, rulja ll skupljen, nagomilan; - etmek skupiti se, sjatiti se, navaliti, nagmuti O - köpek mandayı paralar posl. copor pasa moze da rastrgne bivola; u jedistvu je snaga üşürmek ll ak. dat. natutkati, napujdati (pse); podstrekavati, huskati üşüşmek dat. ll sjatiti se (sa svih strana); nagrnuti, navaliti üşütmek 1. ca us. od üşümek 2. prehladiti se 3. arg. posasaviti, podilejisati
1013
ütme" · ütmepeeeno zrnevlje zelene psenice ütmek 1 (-er) ak. paliti, zeci; smuditi, prljiti (zivinu) ütmek2 (er) ak. nar. dobiti, pobediti (u igri) ;!
ütopi v. ütopya ütopik utopijski ütopist
v.
ütopyacı
ütopya utopija ütopyacı
ll utopist
ütü 1. pegla, glacalo 2. glacanje, peglanje; - tahtası daska za peglanje 3. zarenje, pecenje ütücü pegler; peglerka ütülemek 1. peglati 2. smuditi, prljiti ütülenmek pass. bez/. od ütülemek ütülmek pass. od ütmek 2 ütülü ll ispegan, opeglan ütüsüz ll neispeglan, neopeglan üvendire badalj, ostanj, prut (za teranje go veda) üvey (-i) nenrodjen (u vezi sa srodstvom); - ana maeeha; - baba ocuh; çocuk (ili evlat) pastorce, pastorak; evlat gibi tutulmak postupati kao sa pastorcetom; - kardeş polubrat; - kız pastorka; - oğul pasıorak üveyik (-ği) ll (streptopelia turlar)
zoo/.
golub dupljas
üveyrnek gugutati (o golubovima)
üzengiremek (konja)
ak. podbosti, poterati
üzengirenrnek pass. od üzengilemek üzere 1. sa. gl. iriı. na maklmek; da, da bi, kako bi; beni görmek - geldi dosao je da me vidi; bir şeyler satın almak - dükkana girdi usao je u radnju da bi nesto kupio 2. sa gl. im. na maklmek i sufiksima predikativnosti; svakog easa, samo sto nijeders bitmek - dir cas samo sto nije ders bitmek - dir cas samo sto se nije zacvrsio; tren gelmek - dir voz ce svakog casa stici 3. post. u skladu sa; prema, po; kao sto; bu minval - na ovaj nacin; dedem, adeti - her sabah erker kalkar po svom obieaju, moj deda svako jutro rano ustaje O olmak - 1) kao, u svojstvu; cf. olarak 2) zajedno sa, ukljucujuci i; hariç olmak - sa izuzetkom; birisi kız olmak - beş çocuğum var imam petoro dece od kojih je jedno devojCica üzer (i) 1 1. gornji deo, vrh; dolabın - i tozlu gornji deo ormana je prasnjav; suyun - i povrsina vode ll 1 . u funkciji sas tav/jenih postpozicija; - ine v. üstüne; inde v. üstünde; - i nden 1) iznad, preko 2) zbog, usled 2. u izafetu sa reCima koje iskazuju vreme pred, oko; akşam - i predvece; öğle - i oko podne o svi izrazi sa üzeri imaju ista znaeenja kao izrazi sa ust; - ine almak v. üstüne almak; - ine atmak v üstüne atmak - ine basmak v. üstüne basmak ... bunun - ine posle toga, na to üzerlik bot. zrnes (Peganum harmala)
üv~z1 bot. oskorusa (pirus sarbus)
üzgü muka, patnja;
üvez2 ll nar. komarac; musica
üzgülü mucan, bolan
üye 1. clan (partije, drustva i si.) 2. anat. clan, organ üyelik clanstvo üzengi uzengija,
sıremen
üzengi kemiği ll anat. stremen, stremenjaea (usna kost)
1014
üzgün 1. tuzan, zalostan; zabrinut 2. slab nemoean, iscrpljen, iznuren uzgünlük 1. zebnja, uznemirenost, zabrinutost 2. slabost, nemoc; iznurenost üzgüsüz lako, bez muke üzlük ll mala glinena posuda
üzüntüsüz üzmek (-er) ak. 1. pohabati, poderati, iznositi (odelo i si.) 2. muciti, kinjiti, dosadjivati, uznemiravati,moriti; sekirati
ja
üzücü muean, tezak, nesnosan, neizddljiv; tuzan
grozdjem (kolac)
• üzülmek 1. bez/. pohabati se, poderati se, otrcati se (o odelu i si.) 2. dat. muciti se; uzrujavati se, brinuti; zaliti, sekirati se üzüm 1 1.grozdje, derrnek bruti grozdje - kurusu suvo grozdje; - salkımı grozd; - suyu gro.Zdjani sok; - şekeri glikoza O - - e baka baka kararır post. covek uci na primerima (nalazeci greske kod drugih); - ünü ye de bağına sorma jedi svoje grozdje i ne pitaj za vinograd; ne pitaj odakle je stvar koju koristis üzüm2 - - s glagolima üzmek i üzülmek pojaeava znaeenje; - - üzülmek veoma se napatiti (namuciti)
üzümcü vinogradar, proizvodjac grozd-
üzÜmlü sa grozdjem, spravljen sa
üzümsü grozdast; - meyve grozdasto, bobicasto voce (ribizla i si.) üzünc (-cü) dosada, cama; üzüntü 1. briga, nespokojstvo 2. tuga, bol, patnja; - çekmek 1) brinuti, sekirati se, uzrujavati se 2) tugovati; patiti, stradati; - vermek 1) obespokojavati 2) pricinjavati bol üzütülü 1. nespokojan, zabrinut, brizan: 2) mucan, tegoban; dosadan, neprijatan üzüntüsüz spokojan, bezbrizan; - bir ömür sürmek voditi spokojan zivot
1015
vaat (-di) a obecaje, ono sto je o becano; - lerde bulunmak obecati, dati obeeanje; - inde durmak odrzati obe6anje; lnden cayak (ili kaçmak, nükül etmek) odustati od obecanja, pogaziti obe6anje; etmek 1) obecati 2) ostati pri obecanju; e vefa etmek odrzati obe6anju; - i yerine getirmek ispuniti obe6anje; bana bir iniz vardı viste mi nesto obecali vaaz a. isi. vaz, propoved; - etmek drzati propoved vabeste dat. vezan, u vesi sa, u odnosu na koji zavisi od, koji se oslanja na; bu iş paraya - dir ovaj posao zavisi od novca vacibe a 1. koji je neophodan, potreban; - olmak biti neophodno, potrebno 2. is/. doznost, obaveza (muslimana po serijatu) vacip
a. v.
vacibe
vade a. 1. ek. utvrdjen datum, rok, termin, rok dospeca; mehil; - ile borç vermek dati zajam s rokom vracanje 2. ek. rok placanja (isplate, uplate) 3. ek. odlaganje, produzavanje, dozvoljeno prekoracenje 4. cas smrti; - si geldi (ili yetti) nastupio je cas smrti, doslo je vreme da se umre vadeli orocen; - borç (ili istikraz) dugoroci zajam; - hesap oroceni depozit; kısa - kratkorocan; - mevduat oroceni depozit; uzun - dugorocan, uzun - tutulmak biti orocen na duzi rok vadesiz neorocen; - hesap depozit po vidjenju; - borçlama zajam po vidjenju vadetmek ak. obe6ati vadi a 1. geog. dolina, udolina; 2. vada (suvo recno korito koje se puni samo za vreme kisa) 3. nacin, put smisao; - i kadim stari nai':in; o - de u tom smislu, u tom duhu O - i hamuşan poet. dalina tihih, groblje
1016
vaftiz re/. krstenje; -
anası
kuma; - ba-
bası kum; /-ı/ - etmek krstiti; - kurnsı (ili
teknesi) krstionica; - töreni obred krstenja vaftizhane krstionica (zgrada u kojoj se vrsi obred krstenja) vagina anat. vagina vagon vagon eşya - u prtljazna kola (vago.n); küçük - vagonet; lokanta - u vagon-restoran; posta - u pastanski vagon sarnıç - u vagon-cistema; yataklı - kola za spavanje, vagon-li; yolcu - u putnicka kola; yük- u teretni vagon vagonet (-ti) vagonet, mali vagon va h 1 a. uzv. ah! avaj! jao! steta! kakva steta!; - - kakva steta! kakva nesreca; zavallı genç! ah jadnog li mladi6a! O ah ile - ile jecaju6i, uzdisu6i vah2 a uzv. oh! divno! vah3 vaha a oaza vahamet (-ti) a 1. opasnost, tes koca; ozbiljnost, vaznost 2. opasna situacija; kesp etmek postojati ozbiljan ili kritican (o situaciji) 3. fiz. pritisak; - i hava atmosferski pritisak 4. med. nevarenje zeluca vahdaniyet (-ti) a 1. monoteizam, jednobostvo; - e inanmak verovati u jednog boga 2. jedinstvo; ct. birlik vahdet (-ti) a 1. jedinstvo, ujedinjenje 2. jedinstvenost, unikum 3. usamljenost 4. re/. priblizavanje bogu, prisjedinje s bogom 5. - fikir psih. monoideziam 6. vücut re/. pantelzam vahi a. 1. prazan, uzaludan, beskoristan, nistavan, slab, lazan, besmislen 2. glup, luckast vahim a. 1. opasan, ozbiljan tezak, vazan; nezdrav, neprijatan 2. nesvarljiv
vakit vahit1 (-di) a. arh. 1. jedan; vahit2 (-di) a. jedinstven, jedini, neuporediv vahiy (-hyi) a. otkrovenje; - i ilahi bozije otkrovenje 2. sugestija, savetovanje vahşet (-ti) a . 1. divljastvo, surovost. brutalnost; 2. divljina, nepripitomljenost 3. strah uzas vahşi a 1. divlji, brutalan, zivotinjski; cf. yabani 2. anat. lateralan vahşileşrnek vahşilik
podivljati
a. divljastvo, svirepost;
vaiz a is/. vaiz, propovednik vajina anat. vagina vajinal vaginalan vak - onom. kvak-kvak! (podrazavanje kvakanja) vak'a a. 1. dogadjaj, slucaj, zbivanje, incident; ct. olay, hadise vak'anüvis a-p letopisac, hronicar, istoriograf vak'anüvislik hronografija vakar a stalozenost, pribranost; solidnost, dostojast venost cf. ağırbaşlılık pribran,
au
stvari, mada, premda, uis-
vakıt1 (-kfı) a re/. vakuf, muslimanska zaduzbina, muslimanska verska imovina; fondacija vakıf2 a ı svestan, budan; upoznat, kompetentan, koji je za posao; - olmak biti svestan, biti upoznat sa necim, biti kompetentan ll jur. vakit, zavestac, osnivac vakufa
a-p vakufnama; cf. vakfiye
vaki1 (-i) a ı dogadjaj, slucaj, nesto sto se desava, zbivanje; emri - svrsen cin; emri - karşısında bırakmak staviti pred svrsen cin; onun yalan söylediği - değildir nije slucajno sto on laze ll 1. koji se nalazi, koji je smesten 2. istinit, pravi postoj
is/. propoved, vaz
vakarlı dostojanstven, lozen, solidan; ct. onurlu
vakıa2
tinu, iako
vakıfname
vahvahlanmak zaliti, sazaljevati vaız (-a'zı)
vakıa 1 a 1. dogadjaj, slueaj 2.san 3. fil. fakat, cinjenica; bu bir - dır to je fakat
sta-
vakarsız a nesolidan, nedostojanstven, lakomislen; bescastan; ct. onursuz
vakayiname a-p hronika vaketa teleca koza vakfetmek a ak. dat. 1. zavestati, pokloniti; posvetiti 2. posvetiti se nekome (necemu) vakfiye a jur. dokument o vakufljenju, zaduzbinska povelja, vakufnama
vakit (-vakt) a 1 1. vreme, doba; - inde 1) na vreme, blagovremeno 2) u svoje vreme; - iyle 1) nekada, u proslosti 2) na vreme, blagovremeno; /-ın/ - ini almak oduzimati nekome vreme; bırakmak odvojiti vreme; in birinde nekada, jedared, jednom, jedanput; - bulursam ako nadjem vremena; - dar malo je vremena; - inden evvel pre vremena prerano; - geçirmek provoditi vreme, zanimati se necim u slobodnom vremenu; - kazanmak dobiti u vremenu; - ini öldürmek ubiti vreme, utrositi vreme; - ini şaş mamak biti tacan; - - s vremena na vreme, ponekad; - ve zamaniyle blagovremeno, na vreme; /-ın/ - ini yemek oduzimati nekome vreme; boşuna - kaybetmek trositi vreme u prazno; gece - i 1) noc 2) nocu; geç - kasno her - U\(ek, hiç bir - nikada; kış - i zimsko doba, zima; ne-? kada? u koje vreme? o- tada, u to vreme; şimdi bunun - i değil sada nije vreme za to 2. epoha, period, vreme 3. kada (u vremenskim recenicama uz proporticipe); gittiği kada je otisao; cf.
1017
vakıtıı
·
zaman <> - i gelmek do6i vreme smrti, do6i kraj, kucnuti cas; - i hali (materijalno) stanje; - ı hall yerinde olmak biti dobrog materijalnog stanja; uspevati, napredovati; - ler hayrolsuni dobar dan! dobro jutro!; - nakittir posl. vreme je novac; - im yok nemarn vremena vakitli blagovremeno, na vreme, u pravi cas; - vakitsiz u svako doba vakitsiz 1. pogresno vreme, nezgodan cas 2. neprikladan 3. preran, prevremen; ,.. bir zamanda u nezgodno vreme; meyve nesezonsko vo6e; - öten horozun başını keserler post. pevcu koji u pogresno vreme kukurice seku glavu; - ölüm prerana smrt vaktaki a. arh. kada, u vreme, kada je doslo vreme da vakum vakuum; - tulumbası vakuumska pumpa; - tutmak stvarati vakuum vakur a vazan; solidan, dostojanstven, ozbiljan; cf. a~ırbaşlı vakvak patka (u decijem govoru) vakvaklamak vaklamak kvakati vale zandar (u kartama)
vals valcer valuta valuta, vrednost vamp (-pı) zavodnica, krvopija vampir 1. vampir 2. zool. juznoamericki slepi mis (Vampyrum spectrum) vana teh. 1. ventil (na gasovodu ili na cevima za vodu) 2. lopatica vanadyum hem. vanadin vandal 1. Vandal 2. fig. divljak, vandal vandalizam vandalizam, divljastvo vanilinhem. vanilin vanilya vanila, vanilin se6er; -
çiçeği
bot. vanila (Vanilla fragrans) vanilyalı
od van ile, sa vanilom
vantilasyon ventilacija vantllatör ventilator vantrilok (-~u) ventrilokvist, onaj koji ume da govori iz trbuha vantuz 1 . med. vantuza, kupica- çekmek metati kupice 2. sisaljka, pipak vantuz balığı zool. stitonosac, mala morska riba koja se pripija uz ajkule i druge velike okeanske ribe (Echeneis remora)
valeryan bot. vaferijan valf teh. ventil; boşaltma - ı ispusni ventil; emniyet - ı ventif sigurnosti vali a guverner jedne pokranjine (vilajeta), valija; valide a majka; - sultan ist. sultanova majka valideyn a roditelji, majka i otac valilik 1. duznostivalije 2. vilajet, provincija; cf. vilayet 3. rezidencija valije vallz manji kofer, putna torba valiahi a uzv. tako mi boga! boga mi! u ime boga! vala!; - billahil boga mi! valaha i bilaha! vala bila! (pojacana zakletva)
1018
vapur 1. parobrod, brod; - la gitmek i6i (putovati) parobrodom; - iskelesi pristanis™te; araba- u trajekt; yolcu- u putnieki parobrod 2. arg. mortus pijan covek vapurculuk upravljanje (paro) brodom vapur
dumanı
tamnograo, boje dima;
ct. tüme var. 1 ima, postoji; ekmek - mı? da li ima hleba? ll iinovina, imetak, vlasnistvo, svojina; - olmak postojati, biti, imati, nalazitise; <> - mısın? nar. ho6es li? sta kazes na to? pristajes li?; - mı bana yan bakan! ko se usudjuje da me odbije!; evi bogata kuca; - gücüyle svom snagom; - kuvvetiyle svom snagom ol!
varlıklı
• bravo! ziveo! - olma fil. postojanje; - yok oko, pribliznio; - yoğu sve sto neko ima, sav imetak; - sa ... yoksa niko drugi samo ... biti najznacanjnija osoba u necijem zivotu; Sabri için, varsa Semra yoksa Semra za Sabrija postoji samo Semra; la yok arası 1) neznatno, malo, jedva 2) retko; - a yoğa karışmak zabadati nos u sve i svasta; bir varmış bir yokmuş u davna vremena, nekada jednom (pocetak bajki); ne - ne yok? sta ima novo?
varagele, vargel teh. tegljenik; vucni palamar .
halatı
varak (-ğı) a 1. list, listic, varak 2. list metala; altın - list zlata varaks a formular, obrazac, pismo, dokument, potvrda; posiljka; hüviyet - sı licna karta; zabıt - sı zapisnik varakçı
pozlatar, posrebrenar
.
varaklamak ak. pozlatiti, posrebriti varaklanmak pass. od varaklamak varaklı
1. pozlacen, ukrasen ziatom 2. posrebren, 3. koji ima... listova varan; - bir prvo; - iki drugo varda 1. smena; dezurstvo; straza; davalac signala 2. pazi! cuvaj!; topu znak .upozorenja brodovima da ne ulaze u luku ili tesnac bandıra
vardakosta 1. brod obalske straze 2. arg. debala ali naocita zena vardırmak
caus. od varmak; omoguciti da siigne, dovesti; işi ileriye - unaprediti po sa o vardiya 1. mor. straza, dezurstvo; almak (ili tutmak) dezurati, preuzeti strazu; - subayı dezurni oficir 2. smena; gece - si nocna smena varek 1. bol. morska trava 2. pepeo od morske trave vareste a arh. slobodan, oslobodjen, postedjen; spasen;
vargı
log. zakljucak, zakljucivatinje, de-
dukcija
vanlmak bez/. stici, doci varış 1. dolazak, prispece; cilj; - hattı linija cilja; - noktası mor. cilj putovanja; tarihi datum dolaska 2. razumevanje, pronicljivost, ostromlje, dovitljivost, domisljaj, promucurnost O - gidiş 1) dolazak i odlazak 2) familijarnost
vanştı
bistar,
promucuran,
dovitljiv,
sposoban vanştılık
promucurnost,
dovitljivost,
pronicljivost
varidat (-ti) a arh. dohodak, prihod, primanje; cf. gelir; varide a arh. 1. iznenadna misao 2. akta koja pristizu; - defteri registrator varil bure, burence, bacva varis med. variks, prosirenje vena varis a naslednik, naslednica; meşru zakonski naslednik; /-al - olmak naslediti varisli med. varikozan varit (-di) a arh. moguc, sto se moze desiti, ostrvarljiv O bu sizin söylediğiniz değil to sto kazete je neprihvatljivo; hatır olmak pasti na parnet variyet (-ti) bogatstvo, obilje; prihod variyetti bogat, imucan varlık (-ğı) 1. postojanje; -bilimi fil. ontologija; - bilimsel ontoloski 2. bice, stvorenje, licnost; - canlı - zivo bice; yüksek - vise bice 3. bogatstvo, obilje; vlasnistvo; - a güvenilmez na bogatstvo se ne moze osloniti; - içinde yaşamak ziveti u izobilju; - vergisi porez na imovinu; sosyal lar drustvena imovina 4. prisutnost O - a . darlık olmazposl. bogatstvo cini sve mogucim; - göstermek pokazati se, izvrsiti svoju duznost varlıklı bogat, imucan; slojevi, bogatasi
sınıflar
imucni
1019
varlıksız
varlıksiZ siromasan
varma dolazak varmak (-ır) 1. stici 2. dostici, dospeti do; doziveti (odredjene godine) 3. privoditi k necemu, dovesti do, zavrsiti se na neki nacin; imati rezultata; bunun sonu iyiye varmaz ovo ne ide na dobro; fenaya lose se zevrsiti 4. shvatiti; razaznati, otkriti; sırrına - otkriti tajnu 5. kocaya - udati se 6. doei u nekakvo stanje; uykuya zaspati var oluş postojanje, vovanje, egzistenCija
zivljenje, bist-
var oluşçu til. egzistencijalist; predgradje, okolina, krajina periferija; şehir - ları gradska predgradja
var sayımlı
sayış
varsayım
mat. hipoteza,
sal v.
varsayılı
var saymak ak. pretpostaviti varsıl
bogat, imucan
varsıl
erki plutokratija
varsınaşmak
obogatiti
se,
postati
bogat varsıllık
bogatstvo
varta a. opasnost, opasna situacija; atiatmak izbeci opasnost; - ya düş mek dospeti u opasnost
yı
varyant
(-tı)
varijanta
ct. cimri ll
varyete poz. varijete varyos malj, veliki cekic; vasat (-tı)a. arh. 1 1. sredina, centar 2.
anat. krsta ll srednji, osrednji; - bir talebe osrednji ucenik; - dağ planina srednje visine; - kalite osrednji kvalitet
1020
opisati,
oka-
vasıflı
kvalifikovan; -
işçi
kvalifikovan
radnik işçi
nek-
vasıl (-sh) a. 1. sastavljanje, ujedinjenje, ujedinijavanje 2. gram. sazimanje viisıl a dostizanje, stizanje; 1-a/ olmak dostignuti nesto ili nekog; dolaziti, stizati vasıta a 1. sredstvo; ct. araç - siyle posredstvom 2. prevozno sredstvo ct. araç 3.posrednik ct. aracı.4. posrednistvo, posredstvo; ct. aracılık vasıtalı posredan, indirektan; - vergiler posredni porezi
vasl a 1. staratelj, tutor 2. izvrsilac testamenta, opunomocenik vasi (-ii) a 1. sirok, prostran, opsiran 2. obilan, prepun 3. sveobuhvatan
varyasyon muz. varijacija var yemez ı cicija, tvrdica; skrt
vasıflandırmak ak. rakterisati, kvalifikovati
vasıfsız nekvalifikovan; valifikovan radni
vrsta narodne pesme
var sayım var pretpostavka
vasıf (-sfı) a 1. osobina, svojstvo, kvalitet 2. atribut; ct. nitelik; bedeni - lar fı zicke osobine; manevi - lar moraine osobine · 3. zvanje; - ını kazanmak dobiti zvanje 4. panegirlik, pohvala 5. gram. pridev, epitel O - a gelmez neopisiv
vasttıanmak 1. biti opisan, biti okarakterisan 2. kvalifikovati se
varoş
varsağı
vasati 1. srednji, centralni; ct. orta; Vasati Asya Genıraina Azija 2. prosecan, osrednji; - olarak prosecno; - sürat prosecna brzina
vasilik starateljstvo, tutorstvo vasistas 1. poprecna greda 2. prozorce za provetravanje (iznad vrata) vasiyet (-ti) a testament, zavestanje; etmek zavestati; vasiyetname a-p testament vaşak (-ğı)
krzno od risa
1. zool. ris (lynx lynx) 2.
vazo vat (-tı) fiz vat: - saatı vat-cas; - saniyesi vat-sekund; - sarfiatı potrosnja elektricne energije vatan a domovina, otodzbina, zavicaj; ct. yurt, - borcu dug prema domovini; :.. hasreti nostalgija za zavicajem; - ı savunma odbrana domovine; - sevgisi patriotizam, rodoljublje O - ı kurtarmak arg. izbaviti se iz teskoea vatandaş
narodnik; ct.
drZavljanin, gradjanin; suyurttaş
vatandaşlık
patriotizam; ct.
drzavljanstvo, gradjanstvo; yurttaşlık
vatanperver a-p 1 patriota; ct. yutsever ll patrioiski vatanperverlik: patriotizam, prema otadfavni vatanperverlik
ljubav
vatansever rodoljubiv bezdrzavni, bez domovine
vatka naramenica vatman vozac tramvaja vatoz zool. 1. raza (Raja) 2. morska macka (Sycliorhinus) 3. morski stakor (Chimaera monstrosa) vaveyla a vikanje, vika; vikati, cicati
yı
koparmak
vay uzv. 1. joj! kakva steta! avaj! kuku! (izrazava cudjenje, zgrazavanje, strahovanje); - başıma - başıma - ! tesko meni! jadan ja!; - haline tesko njemu! 2. aa! ah! (izrazava zacudjenost, divljenje); anam - ! - anasını! - canına! zamisli gle! vidi! - efendim teşrif nereden? ah, gospodine otkud vi? vazelin vazelin; -
yağı
vazgeçmekab/. 1. odustati, dici ruke od; ben bu davadan vazgeçtim odustao sam od ove parnice 2. prestati, prekinuti, osloboditi se, ostaviti; sigaradan vazgeçtim prestao sam da pusim 3. predomisliti se vazıh a. arh. otvoren, zummljiv, ocevidan;
jasan,
ra-
vaziyet (-ti) a hvatanje, konfiskacija, zaplena, ovladavanje, zauzimanje; 1-a/ etmek zapleniti, konfiskovati vaznkanun a zakonodavac
vatani a patrioiski
vatansız
vazgeçme odustajanje; predomisljaje
vazelinsko ulje
vazeliniemek ak. namazali vazelinam vazetmek is/. dat. 1. vaziti, propovedati u dzamiji 2. uveravati, nagovarati; drZati pridike
vazife a duznost, obaveza; ct. görev, ödev; /-ıl - bilmek smatrati svojom duznoscu; - her şeyden mukaddestir duznost pre svega; - yüklemek natovarili obaveze (na nekoga); - mizdir to je nasa duznost 2. sluzba, polozaj, postavljenje, misija, zadatak, delovanje, rad, aktivnost, funkcionisanje; - alanı zona delovanja (u avijaciji); - başında (ili sırasında} prilikom izvrsavanja zadatka; - ye başlamak poceti raditi vazifelendirilmek zifelendirmek
pass.
od
va-
vazifelendirmek: dati duznosti, zadati, oba vezati (da se uradi), poveriti (duznost, posao) vazifeli 1. zaduzen (nekim poslom) 2. na duznosti 3. zaposlen vazifeşinas
a-p onaj koji je priljezan
radu, savestan vazifeten sluzbeno vaziyet (-ti) a polozaj, situacija, stanje; ct. durum; - almak voj. stajati u stavu mirno; - e hakim vlada situacijom; coğ rafi - geografski polozaj; çetin - e düş mek zapasli u tesku situaciju; hazırlık - i pocetni polozaj; müşkül bir - e sokmak dovesti u tezak polozaj vazo vaza
1021
ve ve v (dvadesetsedmo slovo turskog alfabeta)
vetalı
ve a i, takodje; - başkaları - benzerleri i slicno, i tako dalje; - saire i slicno, i tako dalje veba a 1. med. kuga 2. epidemija, zaraza 3. stocna kuga vebal (-li) a teska posledica 2. odgovornost (za nesto) 3. greh; - i boynuna on je kriv za to, gresan je; - ini çekmek snositi posledice (zbog greha) veca
(-ı)
a. arh. bol
veeibe a. arh. duznost, obaveza; cf. ödev vecih 1 (-ch i) a 1. obraz, !ice; cf. yüz 2. povrsina, sırana (od necega) 3. nacin, metod; bu vechile na ovaj nacin, ovako, prema tome; hiç bir vechile ni na kakav nacin, nikako vecih2 a 1. krasan, prijatan 2. dostojanstven 3. podesan, zgodan vecit (-edi) a ekstaza; - e gelmek uzbuditi se, uzrujati se veciz a 1 lakonski, kratko i jasno ll koncizan, jezgrovit: veeize a aforizam, epigram; maksima; cf.
özdeyiş
veçhe a 1. bok. sırana 2. pravac. smer; /-al - vermek rukovoditi. usmeravati 3. lice, oblik veda (-ı) a rastarı;ık oprastanje, razilazak; /-al - etmek oprastati se, pozdravljati se; - konseri oprostajni koncert vedalaşmak
s ile pozdravljati se, op-
rastati se se nekim vedia a depozit, emanet vefa a 1. vernost (u ljubavi), odanost, lojalnost 2. dovoljnost 3. (placanje) isplata; - etmek 1) odr2ati rec 2) biti dovoljno, stizati 3) isplatiti, vratiti dug
1022
vefakar a-p veran, odan
v. vefakar
vefasız
neveran
vefasızlık
nevernost,
izdaja,
ve-
rolomnost vefat (-tı) a smrt. (samo za ljuda); etmek umreti, preminuti vetiyat
(-tı)
a. arh. umrli, preminuli
vehim (-hmi) a. arh. 1. strah, bojazan (neosnovan) 2. sumnja vehleten a. arh. odjednom, iznenada, u prvi mah vehmetmek uobrozavati, zamisljati vejetalin biljno ulje vejetarizm vegetarijanstvo vejetaryen vegetarijanac vekalet (-ti) a 1. ministarstvo; cf. ba2. punomocje 3. zastupstvo, predstavnistvo; !-al - etmek 1) izvrsiti duznost, 2) zamenjivati, zastupati kanlık;
vekaleten a kao predstavnik, putem punomocja vekaletname lascenje
a-p
punomocje,
ov-
vekil a 1 . arh. ministar; cf. bakan; baş - premijer, predsednik vlade 2. predstavnik, agent; millet - i narodni poslanik; 3. zamenik; /-ı, -al - etmek pastavili za predstavnika, opunomociti vekilharç (-cı) a. arh. upravnik kuce, ekonom, glavni sluga vekillik 1. ministarstvo, ministarska sluzba 2. punomocje, zastupanje vektör mat. vektor; - tahlili (ili analizi) vektorska analiza veladet (-ti) a. arh.
rodjenje;
cf.
doğum;
velayet (-ti) a. arh. 1. svetost 2. vlast; autoritet; starateljstvo, tutorstvo
verimli velense cebe, pokrivac, valensija
veremli tuberkulazan
velespit (-ti) arh. velosiped, bicikl
verese a pl. od varis; naslednici
velet a 1. arh. dete, sin; i zina izrod, vanbracno dete 2. arg. kopile velev a. i da, cak i da, bi lo da ... bi lo da velhasıl
a ukratko, drugim recima
veli a. 1 . staratelj, tutar, zastitnik, cuvar (deteta), roditelj 2. svetac 3. gazda, gaspadar veliaht a naslednik prestola velilik 1.pokroviteıjstvo, tutorstvo, cuvanje (deteta) 2. svetost
doğurgan
2.
velvele a. gaıama, buka, sum; jauk krik; - cıkarmak dici gaıamu; jauknuti, kriknuti velveleci 1 galamdzija ll bucan venüs astr. Venera Venüs çarığı (-nı) bot. gaspina papucica (Cypripedium calceolus) veranda veranda veraset (-ti) a 1. nasledjivajne, naslednost, nasledje; cf. kahtım 2. nasıedstvo verdi fiz. brzina protoka verdirrnek caus. od. vermek vere ist. predaja, kapitulacija; - baybela zastava (znak kapituıacije); - kağıdı kapitulacija (o sporazumu); - vermek kapitulirati rağı
verecek
(-ği)
vergi 1. porez, taksa; - koymak oporezivati; - den muaf osıobodjen od poreza; - mükellefiyeti oporezivanje; vermek platiti porez 2. dar, sposobnost; Allah (ili Tanrı) - si boziji dar, prirodni dar
vergicilik poreznicki posao
velur velur, sornot a. arh. plodan, cf. productiran cf. verimli
verev u sreh, ukoso
vergici poreznik;
velinimet a dobrotvor, dobrocinitelj
veıüt
veresiye 1. veresija, na kredit; - almak kupavali na veresiju; /-1/ - vermek prodavati na veresiju O - (şarap) içen iki kere sarhoş olur posl. ko pije na veresiju, dva puta se napije
dug; obaveza
verecekli ı duznik ll /-a/ - koji duguje novac nekome verem a ı tuberkuloza, susica; kemik i tuberkuloza kostiju ll tuberkulozan, susicav; - olmak dobiti tuberkulozu
vergiiemek ak. oporezovati vergilendirilmek
pass.
od
ver-
giıendirmek
vergilendirmek ak. oporezovati vergili 1. oporeziv, koji podleze porezu 2. darezljiv 3. darovit, talentovan vergisiz bez poreza, oslobodjen poreza veri podatak; cf.
mCıta
verici davalac; endişe -bir mesele zabrinjavajuci problem; haber - 1) kurir, glasnik 2) informator, izvestac 2. fiz. predajnik verile 1. na log za placanje 2. nek'se plati! verilmek pass. od vermek verim 1. rodnost, plodnost, prinos, prihod, doprisnos; produktivnost, proizvodnja 2. unosnost, rentabilnost 3. ucinak verirnce
cıanarnia,
ulog; cf. aidat
verimkar nar. darezıjiv verimli 1. pıodan, plodonosan, prinosan; cf. mahsuldar 2. delotvoran, uspesan, etikasan 3. produktivan, proizvodan
1023
verıt>
''
tihabı med. flebiti.
etmek unistavati; rasprsiti, rasuti; uzbuditi, razdraziti; trositi obilato; grditi
verimlilik plodnost; produktivnost, proizvodnost
vesaik (-ki) a. pt. o d vesika; arh. dokumenta
verit: (-di) a arh anat. vena, zila; - il-
verimsiz neplodan, neproduktivan verimsizlik roduktivnost veriş
neplodnost,
1. davanje, dar 2. prodaja;
nepalış
-
kupovina veriştirrnek 1. ak dat. mnogo govoriti, brbljati 2. dat. osuti gr dnju na nekoga 3. pojacavati se (okisi), razbuktati se (ovatri)
vermek (-ir) ak. dat. 1. dati, davati; ara - dati. (napraviti) pauzu; ara - sizin bez predaha, bez pauze; borcunu -vratiti dug; /-af fırsat - pruziti priliku, dati sansu; fikir - dati ideju; yetki - dati punomocje; size Türçeyi kim veriyor? ko vam predaje turski? 2. ostavit, zavestati 3. pripisivati; odnositi se na nesto4. okrenuti, upraviti ka 5. izazivati; pricinjavati, zadati (brigu, posao itd.); zahmet - zadati posao 6. udati, dati kcerku 7. prirediti, odrzati (govor, koncert isi.) 8. smatrati dostojnim 9. predavati se nekom (necemu) 1O. nasloniti se 11. radjati, donositi plodove, proizvesti 12. izdavati 13. dodavanjem ovog glagola na prosirenu osnovu na (-y) 1 gradi se ekspresivni vid; bana bir kakve getiriver! brzo mi donesi jednu kafu! O ver elini! hajdemo! pravo ka!; veren eli her~ kes öper posl. svi ljube ruku koja daje; svako voli darezljivof coveka vermut (-tu) vermut vernik lak, politura, firnajz vernikiemek ak. lakirati, premazati firnajzom verniye fiz. nonijus veronika bot. ficinalis)
razgon (Veronica of-
ver yanstil 1. i pored svega, ne mareci nizasla 2. iz sve snage, iz petnih zila O -
1024
vesait (-ti) a, arh. 1. sredstvo 2. transporina sredstva; - i nakliye prevozna sredstra vesayet (-ti) a. arh. jur. starateljstvo; idari - driavni nadzor 2. zavestanje, oporuka, testament vesika a 1. dokument, isprava, potvrda, obavestenje; cf. belge 2. karta, kartica; vesikalı 1. onaj kojiima isprave 2. prostitutka koja ima odobrenje za rad vesikalık fotoğraf
licnu
koji je za neki dokument; (ili resim) fotografija za pasos ili
kartı
vesile a 1. uzrok, povod, razlog 2. slucaj, prilika; ct. fırsat bu - ile ovom prilikom; - olmak biti povod, ukazati se prilika, biti prilika vesselam a. uzv. i tako, toliko, to je to, tako i gotovo;svrseno,gotovo; dosta vestiyer garderoba vestiyerci garderobar vesvese a sumnja, slutnja, bojazan, zebnja, uznemirenost, sumjicavost, nepoverljiivost; cf. işkil vesveseli sumnjicav, nepoverljiv veteriner veterinar; - hizmeti veterinarska sluzba, - müfettişr veterinarski inspektor veterinerlik 1. veterinarstvo 2. terinarska slı.izba
ve-
vetire a. arh. proces; cf. süreç veto veto; - koymak staviti veto veya a ili veyahut a-p ili vezaret (-ti) a ist. 1. zvanje ili polozaj vezira 2. vezirluk
vi kaye vezin (-zni) a. ist. 1. zvanje ile poloi:aj vezira 2. vezirluk
vızıldamak 1. zajati, fıjukati, zvii:dati 2. gündjati, zaliti se zvocati
vezin (-zni) a tei:ina; atom - i hem. atomska tezina 2. uteg 3. razmera; poet. metar cf. ölçü - ilmi poet. metrika
vızıltı 1. zujanje, zvrcanje 2. zvii:danje, fijuk 3. buka, huka
vezinli poet. metricki vezir a 1.ist. vezir; - i azam veliki vezir, sadrazam 2. valija, guverner 3. kraljica (u sahu) vezirlik 1. zvanje ili polozaj vezira 2. vezirluk vezir parmağı {-nı) kul. kolaci duguljastog oblika preliveni sirupom od secera vezne a 1. kasa, blagajna 2. vaga, terazije vezenci 1. blagajnik, kasir 2. onaj koji pravi i prodaje vage veznedar a-p v. vezneci
vızır - - stalno, neprekidno {oznacava neprekidno vrsenje radnje) 2. oznacava guzvu, krkljanac; caddeler - - uliice su prepune vızlamak
zujati, krkljati, zvrcati
vibriyon biol. vibrion vicahen a. arh. u prisustvu, licem u lice, suocen; ct. yüzlemece vicahi: a arh. licem u lice, licno, direktno vicdan a savest; - azabı, - süküneti {ili sükünü) spokojstvo duha; - ım kabul etmiyor savesi mi ne dozvoljava vicdanlı savestan, Pi8Stan, posten, cestit
skrupulozan;
veznedarlık 1. blagajnicki posao 2. blagojnistvo 3. blagajna
vicdansız nesavestan, necastan; nehuman, necovecan
vıcık - zidak, razvodjen, gnjecav, mljaskav, lepljiv; - - çamur etmek zitko blato; 1-ı/ - - etmek razrediivati, razblaziti
vicdansızlık nesavesnost, covecnost, neosecajnost
vıcıklamak
ak. razrediti, razblaziti, pretvoriti u nesto lepljivo {mljackavo) vıcırdamak
cvrkutati
vıdı - - brbljanje; - etmek brbljati vır - - onom. zujanja, zvocanja; gundjanja; - - etmek zvocati, gundjati vırıldamak,
vırıldanmak
zvocati, do-
sadjivati vırıltı
1. dosada 2. zujanje, zvocanje
vırlamak vırvırcı
vız
v.
vırılda
{n) mak
gundjalo, gnjavator, zvocalo
onom. fiju! bzz! kurşun - - diye geçti metak je profijukao O /-al - gelmek ne obracati paznju, ne osvrtati se, ne zavezivati; - gelir tırıs gider bas me briga, uopste me ne interesuje
ne-
vida 1. sraf, zavrtanj; - anahtarı odvrtac, zavrtac, srafciger; - dişi navoj; - yı sıkıştırmak
zatezati sraf 2. navoj, urez, uvojak O /- ları gevşedi arg. ne moze da kontrolise smeh
ın/
vidala teleca koze za obucu, boks vidalamak ak. zasrafiti vidalanmak pass. od vidalamak vidalı 1. s srafom 2. zasrafljen, pricvrscen, zavrnut
videoteyp videorekorder vietnamlı ı
Vijetnamac ll vijetnamski
vigla mor. osmatracnica na katarci vikaye a zastita, pokroviteljstvo, cuvanje, obezbedjenje; /-dan/ - etmek zas-
titi, cuvati od 102!'i
vikont vikont {-tu) vikont, podgrof
vitamin li vitaminski, s vitaminima
vikontes vikontesa
vitaminsizlik avitaminaza
viiadi a. arh. od rodjenja, uredjeno
vitellüs biol. vitelus, zumance
vilayet {-ti) vincija, cf. il
a. vilajet, pokrajina, pro-
villa vila
vitir {-tri) a. is/. 1. nocna mölitva (obavlja se posle jacije)
vinç {-çi) dizalica, kran
vitray vitraz
vinter mreza za ribolov vira 1. neprekidno, neprestano, stalno; - söylüyor on govari neprekidno 2. uvz. vuci! kreci! viraj okuka, krivina; - dönmek skrenuti, zaokrenuti O- almak arg. lagati viran p. razoren, opustosen, razrusen, unisten virane p. rusevina, ruina, razvalina; ye çevirmek pretvariti u rusevinu viranelik opustoseno mesto, rusevina virgül zarez;
noktalı
- tacka i zarez
virt {-di) a. arh. 1. isi. dnevna molitva muslimana 2. stalno ponavljanje; /,ı/ etmek neprestano ponavljati virtüoz virtuoz virtüozlük virtuoznost virüs virus; jenja
hastalıkları
virusna obol-
visal {-li) a. arh. sjedinjenje, spajanje, susret, sastanak {sa voljenom osobom); visarnirai {-li) viceadmiral viski viski viskonsül vice konzul viskoz viskoza viskozite vizkozitet vişne
visnja; - reçeli dzem od visanja
vişne çürüğü
visnje vitamin vitamin
1026
vites brzina {u kolima); - değişterrnek promeniti brzinu; - kolu menjac
{-nü) bordo, boja trule
vitrin 1. vitrina 2. izlog;
ct sergen;
viya mor. ici pravo, ne menjati pravac viyadük vijadukt viyak - - vicuci, ciceci, drececi viyaklamak 1. vikati, cicati, derati se, drecati {o detetu) 2. gakati viyola muz. viola, alt-violina viyolist (-ti) violist viyolonist {-ti) violinist viyolonsel violinski viyolonselist {-ti) violoncelist vize viza; - vermek {ili ita etmek) izdati vizu; - almak (ili yaptırmak) izvaditi vizu; - etmek vizirati vizite 1. vizita {lekarska poseta) 2. {doktor- si) lekarski honorar za vizitu vizon zool. 1. vizon (Lutreola) 2. krzo od vizona vodvil vodvilj. vokabüler vokabular vokal1 vokal; cf. ünlü vokal2 vokalan; - müzik vokalna muzika volan 1. volan, upravljac 2. teh. tocak zamajac; ct. düzen teker 3. karner, volan vole vole, udaranje lopte u letu voleybol {-lü) odbojka; bojkaski teren volfram hem. valfram
sahası
od-
vurmak voli bacanje ribarske mreze; - ağı sertme, meredov, ricag; - çevirmek 1) zabaciti mrezu 2) arg. namestili klopku; vurmak arg. lako zaraditi, s pekulisali volkan vulkan; - çıkartısı !ava; sön- ugasen vulkan O - gibi patlamak prasnuti kao vulkan müş
volkanik vulkanski volotarizm psih voluntarizam volt (-tu) fiz. volt. 200- kuvvetinde bir napon od 200 volti
akım
volta 1. zavoj (konopca) 2. mor. zamrseno uze 3. mor. plovljenje prema vetru; vurmak plovitisevuljicom; 4. koracanje gore dole; - atmak koracati gore dole (u zatvoru); setali se voltaj voltaza, napon; cf. gerilim; yüksek - visok napon; yüksek - transformatörü transformatar viokog napona O - düşük arg. luckast, caknut voltamper fiz. voltamper voltmetre fiz. voltmetar votka votka voyvo uzv. fuj! sramota! bruka! (za ismejavanje nekoga) voyvoda ist. vojvoda voyvodalık
ist. 1. vojvodstvo 2. vojvodina, vojvodaluk
vual (-li) tekst. voal. vuku (-u) a. arh. dogadjaj, slucaj; - bulmak, - a gelmek desili se, dogoditi se zbiti, se; - hal fakat, cinjenica, stanje sıva ri vukuat (-ti) a. arh. dogadjaj, slucajevi, inciden!; - çıkarmak izazvati icident vukuf a. arh. znanje, informacija; upucenost, kompetentnost; cf. bilgi; /-al - kesbetmek saznati o necemu, biti kompetentan za nesto; ehli (ili erbabı) znalac, specijalista, ekspert
vukuflu dobro informisan, dobro obavesten vukufsuz neupucen, koji ne zna, nekompetentan, neobavesten vukufsuzluk neznanje, nepoznavanje, neupucenost, nekompetentnost neobavestenost vurdum duymaz 1. nerazuman, tupav, nedosetljiv, 2. neobazriv, ravnodusan, neosetljiv, debelokozac; - bir kaya gibi neosetljiv kao stena vurgu gram. akcenat, naglasak; duyuş - su akcenat po sluhu abartma - su emfaticni akcenat vurgulamak ak. akcentovati, naglasiti vurgulu naglasen, akcentovan; udaracki; - çalgılar udaracki instrumenti vurgun 1 1. udaren, pogodjen 2. zaljubljen; ct. aşık; /-al -olmak biti ludo zaljubljen ll 1. pljacka, plen, dobit; spekulacija, mahinacija; ct. ihtikar 2. kesosonska bolest vurguncu srM i pekiantski
spekulant,
maher
ll
vurgunculuk spekulacija vurgusuz: nenaglasen, neakcentovan vurmak (-ur) 1. ak. dat. udariti, lupiti, tuci, biti 2. ak. ubiti 3. ak. ab/. raniti; bacağından vuruldu ranjen je u nogu 4. ustreliti, pogoditi, pucati, loviti, gadjati 5. dat. hitnuti na , baciti na, udariti o 6. ak. dat. postaviti, metnuti, staviti 7.dat. zabosti, ubosti, utisnuti, utaknuti 8. dat. ab/.upraviti, usmeriti, skrenuti, krenuti, polaziti 9. dat. probijati, procuriti, izlaziti, izbijati, kuljati, dopirati 1O. dat. praviti se, pretvarati se 11. ak. dat. pretvariti se, preinaciti se 12. ak. dat. pomnoziti 13. udariti, otkucavati 14. ab/. obogatiti se, zaradili 15. ak. dobijati, sticati, prisvajati, otimati 16. nazuljati, napraviti zulj 17. ugrabiti, ukrasti O vur abalıya! udri mekusca! vur pat-
1027
lasın, çal oynasın jako uzivati, prirediti veseıje, ıumpovati; vurdukça tozumak
postajati sve komplikovanije sto se vise uıazi u stvar vurtut ı puskaranje ll natezuci se vuru
ıupanje,
vusul(-ıü) a arh. 1. stezanje, dolazak; bulmak stici, pristici, doci 2. prihod
vuzuh a arh. ı jasnot, evidentnost, ocevidnost; razgovetrost; cf. açıklık, ll jasan, evidentan ocevidan
otkucaj (srca), pulsiranje,
vücut (-du) a 1. telo, telesna konstitucija;;; 2. postojanje, egzistencija, bi-
vurucu 1 udarnik 1 udarni; - güç, (ili kuvvet) udarnicka snaga
tisanje; - bulmak pojaviti se, nastati; - a gelmek pojaviti se, nastati; /-11 - a getirmek stvoriti, proizvesti 3. glavni deo necega 4. personal, osoblje o - tan düşmek oslabiti; /-ın/ - unu ortadan kaldırmak ubiti; - vermek stvoriti
puıs
vurulmak 1. pass. od vurmak; baştan - biti ranjen u glavu 2. dat. zaıjubiti se O vurulmuşa dönmek izbezumiti se, poludeti vuruş 1.udarac; bir - ta 1) jednim udarcem 2) istovremeno, smesta, odmah 2. ıupanje (srca) 3. tuca 4. pogodak 5. proboj 6. muz. takt vuruşkan
ratoboran, borben, zaracan
vuruşmak 1. biti se, tuci se, udariti se 2. arg. piti s nekim
vuslat (-tı) a arh. susret, sastanak, sjedinjenje (s voljenom osobom)
1028
vücutlu glomazan, nezgrapan vükela a arh. ministri vürut (-dü) a arh . dolazak, pristizanje, ünde po dolasku;
doıazenje-
vüsat (-ti) a arh. 1. sirina, prostranstvo, prostranost 2. mat. prostor 3. mnostvo, obilje; bogatstvo 4. mogucnost, kapacitet vüzera a ist. veziri
ya1 uzv. hey! o! - Allah! o, boze! Rabbi, ben ne yapayım! o, boze, sta da radim! ya2 1. rastavna svesa ili. .. ili, bilo ... bi lo; - dinle, - git ili slusaj ili idi; - sen mi geliyorsun, - o? da li dolazisti ti ili on? suprotna sveza (u sredini reeenice) a; bu yemek yetişer diyorsun, - yetişmezse kazes da je ovo jelo dovoljno, a ako ne dostigne?; sen geldin, - Orhan? li si dosao, a Orhan? 3.rastavna sveza a tek, pogotovo; fırtına kırdı, döktü, - ağaçlara verdiği zarar! oluja je sve unistila, a tek steta koju je nanela drvecu! o - bu deveyi gütmeli, - bu diyardan gitmeli da bi se nesto uradilo treba se prilagoditi sredini ili je napustiti; - devlet başa - kuzugun leşe pobeda ili smrt; s macem ili na njemu; - herrü - merrü nar. kud puklo da puklo; dza ili bu; neka bude sta bude; taht - tahta presto ili nosila ya3 1. da, jeste, zaista; hava bugün çok güzel! - hakikatan öyle danas je vreme veoma lepo! Da, zaiste je tako; babamı çağırayım mı? - çağır da pozovem oca? Da pozovi ga 2. pa, ta; o kadar okuyor - kitaptan başını kaldırmıyor ta, on toliko uci, ne podize glavu s knjige 3. naravno, jasno; maça ben de mi geleyim? gel - da podjem i ja na utakmicu? podji, naravno 4. ama, no; bunu gördün mü ama, vide li li ovo? 5. onda; dakle, znaci; niçin böyle konuşuyorsun onda, zasto tako govoris? - sınıfta kaldın, yazık! znaci, ponovio si razred, steta! yaba arg. (drvena) vila
bot. i zoo/. naziva; - faresi zoo/. tetreb (Tetrao urogallis);- kazı zool. sivaguska (Anser); - kekiği bot. majcina dusica (Thumus serpillum); - pelini bot. runka, divlja rutvica; (Artemisia campestris); - sineği zoo/. (Tabanus bovinus) a atmak ne predavati znacaj, prenebregacati, ne obracati paznju; - a gitmek nestati, isceznuti; - ın köylüsü prostak, neotesanac; - a söylemek govoriti gluposti; sözüm - a izvinite na izrazu! yaban vulgaris)
arası
zool. osica, zolja (Vespa
yaban asması bot. povijusa, skrobut (Ciematis) yabancı
1 1tudj, stran; inostran; - dil jezik; /-ın/ - sı olmak ne poznavati, ne zanti, ne biti blizak; galiba boranın sınız vi, verovatno, niste odavde 2. nepoznat; - gelmek izgledati nepoznat 3. nevican, neupucen bu uygulamanın - cı sıyım ja nisam viiSan toj praksi ll stranac, tudjinas O - gibi durmak ne mesati se, ne pokazivati zanimanje sırani
yabancı!
egzotican; tudj
yabancılaşma
otudjenje
yabancılaşmak
otudjiti se
yabancılaştırmak
ak. otudji (va) ti
yabancılık
otudjenost; tudjina; - çekmek osecati se otudjenim (tudjinom); /-ar - duymak ne moci se navici (na koga ili na kakvo mesto) yabancıilik
egzotizm
yabalamak ak. prevrtati, okretati (seno)
yaban defnesi bot. vucja lika, moi5ac (Daphne pontica)
yabalanmak pass.· od yabalamak
:yaban domuzu zoo/. divlja svinja (Sus scrofa)
yaban p. 1. pustinja, pustara; fig. pustos 2. tudjinac, stranac; dosljak 3. (ili adamı) divljak, divlji covek 4. u sastavu
yaban eşeği zool. onagar, divlji magarac (Eguus onager)
1029
yaban ;ı: yaj)a'n gUiü bot. divlja ruza (Rosa ca-
nina)
yaban havucu bot. pastrnjak, paskanat (Pastiaca sativa) yabanıl1.
divalj (u raznim znacenjima); - hayvanlar divlje zivotinje 2. fig. nedruzevan; yabanıliaşmak
yabanıllık
podivljati
divljastvo (i tig.); surovost;
yabani p 1. bot. i zool. divalj 2. fig. divalj, primilivan (covek) 3. plastjiv, bajazljiv, koji izbegava !jude 4. u sastavu bot. naziva; - çilek sumska jagoda, pazemljusa (Fragaria virginiana); - ıspanak divlji spanac (Chenopodium banus); - kuşkonmaz vija, sparog (Asparagus acutifolius); pazı stir, Iratar (Aaranthus retroflexus); yulaf ovsika (Avena barbata) yabanice divlje, divljacki yabanileşrnek
v.
yabanilik divljastva; svirepost,
surovası
yabani marul bot. lacika (Lactuka, serriala) bot.
vranilova
yabani yasemin bot. paskvica, razvodnik (Salanum dulcamaraj yaban kedisi zoo/. divlja macka (Felis silvestris) yaban keteni bot. v. su keteni yabanlık 1. praznicna, svecana odea 2. pusta (ra); neabradjena zemlja
yaban mersini bot. borovnica (Vaccinium myrtilfus) cudan, neabican;
yabansılık
cudnavatast;
yabansımak
rati cudnim
1030
yaban turpu bot. divlja rotkva (Raphanus rahanistrum) yad1 stran, tudj; nepoznat; - eller 1) tudja zemlja, tudjina 2) tudjinci yad2 p secanje; spominjaje; - etmek seeali se; spominjati
ya da ili; ct. veya, yahut yad erklik tudjinska vlast, tudjinska vla~ davina yad estetik neestetski yad gerekirci fig. inteterminista yad gerekircilik til. indeterminizam yadımlama
biol. disimilacija
yadın
ak. biol. disimilisati
kurun fiz asinhron
yadırgamak ak. smatrati stranim, ne raspozna (va) ti, ne prepoznati; plasiti se nepaznatih (o detetu); çocuk sizi yadırgadı dete vas se uplasilo yadırganmak
yaban ineiri bot. smokva (Ficus carica)
yabası
yabantırak bot. kopar, mirodjija (Anelhum graveolens)
yadımlamak
yabancılaşmak
yabani mercanköşk trava (Origanum vulgare)
yaban sümbülü bot. v. kedi nanesi
bizarnası
ak. nalaziti cudnim, smat-
yadırgatmak
pass. ad caus. od
yadırgamak yadırgamak
yadigar p. uspamena, poklon za uspomenu; - kalmak ostati kao uspomena (na dagadjaj, lice) yadsıma
negiranje; poricanje; ct. inkar
yadsımak
ak. odricati, poricati; ne priz-
na (va) ti;
yafa vrsta debelokorne pamorandze yafta p etiketa, nalepnica; cf. etiket; oglasna tabla
tahtası
yağ ulje; maslac; salo; mazivo; hem. mas!; - bağlamak (u) gojiti se, (u} debljati se; - lekesi masna mrlja; /-al - sürmek namazali maslac; ince - zitka ulje; keten tohumu - ı laneno ulje; yanık - uzegla
yağlıkçı
mast; zeytin - ı maslinovo ulje O - bal prijatan; izvrstan; - bal olsun! nek vam je prijatno! Uelo, pice i si.) - basmak 1) staviti maslo u veliki sud 2) fig. previse se ugojiti; - çekmek ulagivati se, ulizivati se; - gibi gitmek (ili kaymak) brzo ici, kliziti (o autu, vozilu); -dan kıl çeker gibi bir işten çıkmak izaci cist iz afere; - tulumu salj. debeljko, trbonja; - dan ve baldan kelimat etmek govoriti umiljato yağcı
1. uljar, proizvodjac ulja i masla 2. podmazivac (masina) 3.arg. ulizica yağcılık 1. proizvodnja i trgovina uljem 2. podmazivanje masina; posao podmazivaca 3. arg. ulizivanje, ulagivanje; etmek ulagivati se, ulizivati se yağdan, yağdanlık
1. kantica za ulje za dugom cevi (za podmazivanije masina) 2. kantica za ulje; posuda za maslac yağdırılmak
pass. od
yağdırmak
yağdırmak
1. izazvati kisu (sneg) 2. ak. dat. zasuti, zasipati; fig. obasuti, obasipati; ateş - zasipati vatrom para - obasipati novcem 3. fig. preplaviti; bu fabrikaya piyasaya otomobiller yağdırdı ova fabrika je preplavila trziste aulomobilima yağ
doku anat. masno tkivo
yağhane yağı
uljara, fabrika ulja
nar. neprijatelj; cf.
yığılaşma
yağılaşmak yağılık yığımsı
düşman
tuca, borba
s ile potuci se, sukobiti se
naprijateljsvto, mrznja uljsat, nalik na ulje
yağır (-ğrı) nar. 1. ledja, pleca 2. greben (na vratu konja) 2. oderotina, rana (od sedla)
yağış
meteor. padavina; -
licina padavina; kar yağışlı
ı
miktarı
ko-
sezna pavina
kisovit; snezan; - hava kisovito vreme; kar - gün snegovit dan
yağışölçer yağışsız
pluviometar, kisomer
bez padavina, s.usan o vre-
menu yağışsızlık
sus no vreme, susa
yağız ı 1. vranac, vran konj 2. brineta, 3. nar. junak ll 1. vran; - doru doratast, crvensastosmed (koni) 2. crnomanjast, crnpurast
yağlama
podmazivanje, mazanje: - ciaparat za podmazivanje, mazalica; maddesi mazivo; - yağı masinsko ulje hazı
yağlamak ak. 1. mazati; podmazivati 2. fig. hvaliti; yağiayıp ballamak preterano hvaliti, kovati u zvezde yağlanmak 1. pass. od yağlamak 2. umastili se; zamazati se 3. ugojiti se 4. namazati se (o pelivanimaj yağiatmak
caus. od
yağlamak
yağlayıcı uredjaj za podmazivanje masina, mazalica yağlı 1. mastan, koji sadrzi mast (ulje, maslac) 2. pripremljen na ulju (masti, maslacu); - çörek mastan kolac 3. debeo, uhranjen; - tavuk debela kokoska 4. zaumasee n, uprljan 5. fig.. mascen, probitacan, unosan; - bir iş unosan posao; - kapı dobro placeno mesto, izvor "debelog" prihoda 6. (prirodno) mastan; cilt masna koza; - saç masna kosa o ballı prisan, intiman, blizak; /-la/ - ballı olmak biti u bliskim, intimnim odnosima (s kime);- ip vesala;- kağıt navosten, mastan papir; - kömür bitumenozni ugalj; kuyruk unosan posao; - müşteri bogat kupa c
yağlı boya 1 . uljana boja 2. slik. ulje (slika) 3. cuvaj! prolaz! (upozorenje) yağlık
1. rubac, marama, jagluk 2. arh.
maramica yağlıkçı 1. prodavac jagluka (marama, ubrusa) 2. iznajmljivac nevestinske opreme (za svadbu)
1031
'yağrrıa:
yağma p plajcka, otimacina; grabez, plen; jagma - etmek otimati, pljackati, grabiti o- gidiyor ide kao alva (o robi);- gitmek dobro se prodavati; otimati sa za robu; - Hasanın böreği bespravno prisvajanje imovine (govori se kada se traci tudj novac); - yok to ne moze tako! nema! izbij to iz glave yağmacı
pljackas, otimac (o coveku
vojsci) yağmacılık
pljacka, otimacina, grabez,
jagma yağmak (-ar)1. padati (o kisi, snegu); dolu yağıyar pada grad 2. padati (obilno); pljustati kursumima, zrnima) 3. lig. navaliti, nagrnuti; bugün müşteriler yağdı gene danas su opet nagrnuli kupci yağmur 1. ·kisa; - bardaktan (ili ibrikten) başanırcasına yağıyar kisa lije kao iz kabla; - boşanmak iznenada se sruciti (o jakoj kisi); - suyu kisnica; - yağ mak padafi (o kisi); - yemek pokisnuti 2.fig. bujica, obilje cega, kisa; kurşun - u kisa metaka o - dan kaçarken doluya tutulmak sa zlag na gore; - olsa kimsenin tarlasına yağmaz sam ne jede, nikome ne daje; - yağırken küpu(nü) doldurmak iskoristiti povoljnu priliku yağmurca
zool. v.
yağmur kuşağı
dağ
keçisi
meteor. duga
yağmur kuşu zool. zvizdovka, jukavac (Charadirus fluvialis)
pi-
yağmurlamak okisiti se, postali kisno (o vremenu); hava yağmurlayacak vreme ce se okisiti
yağmurlu
kisovit; - bölgeler kisovite
zone yağmurluk
kisni mantil; kisna kabanica
yağmurölçer
yağmursuz
v.
yağışölçer
bez kise, susan (o vre-
menu, periodu) yağsız
1032
nezamascen, postan (o jelu)
ya hey uzv. ushicenja o! oh! yahni p. janija, ragu Gelo od seckanog mesa sa przenim lukom) yahşi
lep, drazestan
yahu a uzv. 1. cuj, slusaj 2. zaboga! covece! aman!; cennet bu - ! ovo je raj covece! neredesin - ! gde si covece! 3. ta, pa, ma; yapmayın - ta nemojte! me ne-. mojte Yahudi 1 jerejin ll 1. jevrejski 2. lig. plasliv 3. lig. skrt O - Alınaneası jidis Gezik);- düşmnlığıll antisemitizam Yahudice jevrejski jezik Yahudilik jevrejstvo yahut p ili ct. veya yaka 1. jaka, okovratnik, kragna; devrik - polozeni, posuvraceni okovratnik 2. obala; strana; karşı - suprotna obala; Anadolu - sı anadolijska sırana 3. nagnuto zemljiste, padina 4. nard. cetvrt, kvart O - sı açılmadık necuven; skaredan, nepristojan (o ponasanju, reci i si.); - sı açıl madık küfür prostacka psovka; /-ın/ sına asılmak dosadjivati, gnjaviti (molbama i si.); - dan atmak spasiti se, izbaviti se; /-ın/ - sını bırakmak ne ostavljati koga - sına çökmek prinuditi, primorati, izvrsiti pritisak; ct. zorlamak; - yı ele vermek biti uhvacen (uhapsen); !-ıl dan geçirmek usiniti usvajiti; - ya gelmek uhvatiti se ukostac; - sını kaptırmak ne moci se osloboditi (cijeg uticaja); pasti u klopku; - kavramak usrdno moliti, preklinjati; - yı kurtarmak sapsiti se, izbaviti se; /-dan/ - olmak ne mesati se; - paça na silu, nasilno; /-ı/ - paça etmek grubo izbaciti, isterati; - paça götürmek silom odvesti; - paça olmak uhvatiti se ukostac, potuCi se; - yı sıyırmak v. -yı kurtarmak; - silkmek stresti se, najeziti se, zgroziti se; /-ın/ - kasına yapışmak v. - sına asıl mak yakacak gorivo; ogrev;
yakınsak
yakalama hapsenje yakalamak ak. 1. hvatati, uhvatiti; scepati, dokopati 2. uhvatiti, zateci (na delu) 3. zadrzati, zaustaviti 4. uhapsiti, zatverili 5. smatrati odgovornim 6. zahvatiti, uhvatiti (o ki si i sı.) yakalanmak 1. pass. od yakalamak 2. pasti (u skripac i si.) 3. biti zahvacen; tır tınaya - biti zahvacen burom (o brodu); grip hastalığına - oboleti od gripa yakalatmak caus. od yakalamak
beş milyon - nüfuslu bir şehir grad od oko pet miliona stanovnika lll u funkciji sastavljenih post pozicija; - ında oko; blizu; (bizim) - ımızda otururlar stanuju blizu nas; bomba evimizin - ında patladı bomba je eksplodirala nedaleko od nase kuce o - geçmişte nedavno; - gelecekte u bliskoj buducnosti, uskoro; - a gelmek pribliziti se, biti blizu cega; - görmezlik med. dalekovidost; - lara kadar donedavno uzak - svako, svaki, bliznji i dalj- · ni
yakalı s ... jakom, okovratnikom; dik kazak dzemper s uspravnom jakom
yakın çağ novo vreme, novi vek (od Francuske revolucije 1789. god.)
yakalık 1 pogodan za okovratnik (materijal) ll kragna na raskopcavanje
1. u blizini, blizu 2. uskoro; uskoro cemo se videti 3. tu skoro, nedavno; - geldik nedavno smo stigli
yakalık
s kragnom
yakında
görüşürüz
yakalıksız bez kragne; - gömlek kosulja bez kragne
yakamoz tosforescencija (na moru)
yakından
(ili
tanımak)
izbliza; blisko; /-ı/ - bilmek blisko poznavati
Yakın doğu
yakamozlanmak svetlucati (o moru) yakarmak dat.1. skloniti se, naci pribeziste 2. moliti, moljakati; ct. yalvarmak yakı 1. sredstvo za nagrizanje (paljenje) 2. melem; flaster; 1-a/ - açmak 1) kauterizovati (ranu) 2) staviti melem, obraditi (ranu)
yakıcı 1 1. zapaljiv, koji pali 2. hem. kaustican, nagrizajuci 3. fig. dirljiv, ganlıtljiv; cf. dokunaklı ll prodavac melema
yakıcılık
1. vrucina, zega; vrelina 2. proizvodnja melema yakılmak
1. zapaliti se, upaliti se; rasplamtati se 2. sagorevati, raspaljivati se yakın 1 blizak; obliznji, nedalek, susedan; - akraba biizak rodjak; - anlamlı biizak po znacanju (o recima) - dost biizak prijatelj; - gözetierne voj. blisko osmatranje; akşama - saatlerde predvece, u vecernjim easovima 2. priblizan, slican, nalik na; buna - bir söz söyledi rekao je nesto u tom srnislu ll blizu, priblizno, oko;
Biiski istok
yakınlarda
1. u blizini, u obliznjim mestima; - bir postane bulunur mu? da li ifT)a u blizini neka posta? 2. u poslednje vreme yakınlaşma
zavanje; zavanje
1. priblizavanje 2. zbliinicijativa za sbli-
teşebbüsü
yakıniaşmak 1. dat. priblizavati se 2. fig. zblizavati se, zblizitii se yakınlaştırmak
ak. dat. 1 . pribliziti 2.
ifg. zblizavati (!jude) yakınlık 1. biizina 2. bliskost; srodnost, slicnost; 1-a/ - göstermek biti pazljiv; biti srdacan (predusretljiv) yakınma
jadikovanje, jadanje; zalba;
yakınmak1 ak. metnuti, stavljati; mazati (boju, bello i si.); kına - staviti kanu yakınmak2 ab/. zaliti se jadikovati, jadati se, kukati; yakınsak
mat. fiz. konvergentan
1033
l
yakınsaklık
yakınsaklık
konvergentnost
yaklaşılmaz
yakınsama
konvergencija
yaklaşım
yakınsamak ak. 1 . racunati da ce se uskoro dogoditi, smatrati bliskom buducnoscu 2. mat. konvergirati, priblizavati se (uzajamno) yakı
otu bat. vrbovica, svilovina (Epi-
lobiom) yakışık (ğı) celishodnost; pogodnost, prikladnost; - almak biti svrsishodan; pogodovati; pristajati, odgovarati; - almaz nepogodan; neprikladan, neprilican, neuptan
yakışıklı 1. privlacan, lep (o muskarcu) 2. prikladan, podesan; uputan yakışıklılık
privlacnost; prikladnost
yakışıksız 1. neprivlacan 2. neprilican, nedolican; - bir davranış nedolican postupak yakışıksızlık neprikladnost, podesnost; nedolicnost
ne-
yakışmak dal. 1. odgovarati, pristajati, biti prikladan 2. dolikovati, priliCiti; bu sözler bir delikanlıya yakışmaz ove reci ne prilice jednom mladicu yakıştırmaca
domisljatost, dosetka; du-
hovita replika yakıştırmak
ak. dal. 1. podesiti, dotera li; prilagoditi 2. smatrati priistojnim (umesnim, uputnim); böyle davranışı size yakıştıramam ne mogu vam o dobriti takvo ponasanje 3. fig. okriviti, nabediti koga yakıt
gorivo; akar - tecno gorivo
yakıtçı
prodavac goriva
yakin a arh. istinitost, pouzdanost, verodostojnost yakinen sumljivo
a pouzdano, sigurno; ne-
yaklaşık priblizan; - değer mat. priblizna vrednost; - olarak priblicno, circa
1034
dat. bez!. od yaklaşmak
priblzavanje; prilaz, pristup
yaklaşma
1. priblizavanje, prilazenje 2.
av. polazak na sletanje, prilazenje 3. prilaz; pristup; soruna - prilaz; problemu o -
fiili gram. pretpostavljiv glagol yaklaşmak dat. 1. priblizavati se pribliziti se; prilaziti 2. pribliziti se; malo ostati (o vremenu); hareket saati yaklaştı pribliziio se cas polaska 2. sliciti, biti nalik na, podsecati na, procena yaklaştırmak ak. pribliziti; priblizavati (jednu stvar drugoj); masayı duvara pribliziti sto zidu \
yakmaç (-cı) teh. gorionik, plamenik; lampa za letovanje yakmak1 (-ar) ak. 1. (za) pal ili, spaljivati; peci (opeku i si.); bir sigara - zapaliti cigaretu; sobayı - podloziti pec 2. paliti, prljiti; zeci, peci; biber ağzı yakar paprika pece usta; şarap mideyi yakar vino pali zeludac 3. fig. razarati, unistavati; soğuk ekinleri yaktı hladnoca je unistila useve· 4. biti jako toplo; peci; bugün güneş batıyor danas sunce pece 5. pricinjavati bol 6. fig. zaljubiti se, izgoreti ad ljubavi 7. ustreliti yakmak2 (-ar) ak. 1. stavljati, metati; premazivati; kına - staviti kanu; yakı staviti melem 2. sastavljati; kamponovali (muziku) yakşi
v.
yahşi
yaktırmak
caus. od yakmak
yakut a 1 rubin; gök - safir; mor ametist; sarı - topaz ll s rubinom, ukrasen rubinom; - yüzük prsten s rubinom Yakut jakut (pripadnik turskog plemena u severoistocnom Sibiru) Yakutça jakutski jezik yal arh. hrana za pse (od mekinja brasna)
yaldız
· yalabık 1 nar. sjajan, blestav, blistav 2. lep, privlacan; ljubak 3. fig. dvolican 11 1. sjaj, svetlucanje 2. munja yalabımak nar. 1. sijati, svetleti, blestati 2. sevati (o munji)
yalak (-ğı) 1. valov, korito (za pojenje stoke); pojilo, vodopoj 2. lavabo; sudopera yalaka nar. 1 ulizica ll bestidan, bezobrazan; dosadan, nametljiv yalama ı 1. gl. im. od yalamak 2. nagnjecenost, oderotina, rana (na ledjima zivotinje) 3. nagrizanje, izjedanje ll iznosen, pohaban; 2. istanjen, izbrusen, izlizan (o uvojku, lozi) 3. slik osencen, iznijansiran O - uçuş veoma nizak let, brisuci let; - yazı geog. peneplen yaramak ak. 1. lizati; polizati, olizati; kedi tabağı yaladı macka je polizala tanjir 2. okrnuti, dotaknuti 3. udarati, zapljuskivati (o talasima) 4. lizati, palacati (o plamenu) yalamuk (-ğu) 1. zasecanje drveta (radi dobijanja smole ili soka); 2. smola (cetinarska) yalan ı neistina, laz; imisljotina lll azan, neistinit, izmisljen; - atmak lagati; - çı karmak 1) siriti lazi 2) pobiti, opovrgnuti; çıkmak pokazati se neistinitim; - dolan prevara, podvala; - dünya nar. lazan svet, prolazan svet; - kıvırmak (ili savurmak) v. - atmak - söylemek lagati, govoriti lazi; - a şerbetli koji !aze bez ustezanja; /-ın/ - ını tutmak (ili yakalamak) uhvatiti kogo u !azi; - yanlış pogresan, netacan, povrsan - yere şehadet lazno svedocenje o - söyleyen unutkan olmamalı ko !aze e sme biti zaboravan yalancı ı lazov, lazljivac; /-ı/ - çı karmak dokazati da je neko lagao; uterati koga u laz; - çıkmak (nesvesno) slagati, ne ispuniti obecanje; /-ın/ - sı olmak ponoviti tudju laz; preneti tudju laz ll lazan, prividan; vestacki; - el mas !azi dijamant 2. u sastavu bot. naziva; - akasya bagrem
(Robiia pseudacacia); - çınarımsı akça javor (Acer pseudoplatanus); - şaf ran safranika (Carthamus tinctorius) O nın evi yanmış kimse inanmamış lazovu ne veruju ni kada istinu kaze; - nın mumu yatsıya kadar yanar u !azi su kratke noge; laz je kratkog veka ağaç
yalancı dolma sarmica od vinove loze (u maslinovom ulju) yalancıktan
-
ağlıyor
prividno, pritvorno; çocuk dete se pretvara da place
yalancılık
JstzfPvost,
nevika
laganja;
lazna rec
yalandan 1. lazno; lazljivo 2. formalno; povrsno, nemarno yalanış
laganje
yalanlama pobijanje, demanti; yalanlanmak ak. demantovati, pobi (ja) ti (vesti) yaranlamak pass. od yalanlama k yalanmak 1. obiizivali se; kedi yamecka se oblizuje 2. pass. od yalarnak; tabak yaranmamalı ne treba lizati tanjir; şeker yalanmış seeer je polizan lanıyor
yalansız
islinit
yalap - - blestavo; iskricavo; su - voda tece blesteci; - - parlamak iskricavo svetleti akıyor
yalapşap, yalap aljkavo, nemarno
şalap
povrsno, lose
yaratmak caus. od yafamak yalayıcı
lizuCi
yalaz, yalaza nar. plamen; yarazianmak rasplamsti se; uhvatite se (o plamenu) yalçın 1. strm, okomit; - kayalar litice 2. gladak, ravan yaldırak
yaldız
svetao, sjajan
1. pozlata, pozlacivanje 2. lazan
1035
yaldrzC"ı
sjaj;'spolji sjaj; varljiv izgled; - dan ibaret prividan, varljiv; - sıyırmak skinuti spoljni sjaj razotkriti pravo lice yaldızcı
1. pozlatar, majstor za pozlatu
2. tig. fuser petljanac yaldızcılık 1. zanimanje pozlatara 2. fig. o§fjaranje, tuseraj dati spoljni sjaj; osljariti yaldızlamak
yardıziatmak
yalın kılıç
rodnost
caus. od
yaldızlamak
yalı
1. obala, zalo (mora, jezera) 2. letnjikovac, vila na moru O - ağası ist. komandant obalske odbrane; - çamı bot. primorski bor (Pinus pinaster); - kazığı gibi nar. dugajlija krupnih kostiju; :- uşağı primorac yalı çapkını
zool. vodomar (Aicedo att-
his) 1. plamen; ct. alev 2. ostrica, secivo (sablje, noza) o - ı alçak niskog porekla, nikogovic yalı m
yalın 1 v. yalı m (1.) yalın2 1. nag, go; obnazen; 2. cist, bez primesa; prost, jednostavan; cf. sade; cümle gram. prosta recenica; - durum (ili hal) nominativ; - zaman gram. prosto vreme yalın
ayak 1 . bos, bosonog; - başı kabak 1) bosonog i gologlav 2) poderan, pocepan, dronjav nar. go golcat;
prost, jednostavan;
yalıtıcı
v.
ct. basit
yalıtkan
yalıtılmak
yalıtım
pass. od
yalıtmak
el. izolacija
izolator
yalıtkan
yalıtkanlık
yalı
uprostiti se, pojednostaviti
1. jednostavnost, prostota; pri-
yalıtmak
fatamorgana;
s isukanom sabjom
yalınlaşmak
pass. od ya ldıziamak
yalieli - gibi (ili Arabın - si gibi dosadan, monoton (o poslu, pesmi i si.)
1036
yalın kat 1. jednoslojan; jedrioetazni 2. slab, krhak; neizdrzljiv 3. fig. prost; povrsan, plitak
se
yaldızlı 1. pozlacen 2. lazan, varjiv; vaatler lazna obecanja O - hap fig. zasladjena pilula
yalınç
göz zool. bez ocnih kapaka (o
yalınlık
yaldızlanmak
yalıncak
yalın
bez kore, oguljen (o drvetu)
oku)
ak. poslatiti, pokriti poz-
latom 2. fig.
yalgın
yalıngaç
el. izolocija
ak. izolovati;
yar litica, hridina
yalnız
ravan, gladak; -
kas gladak
misic yallah a uzv. hajde! idi! mars! - etmek izbaciti, isterati, izmarsirati yairnan ı 1. nagnut, kos 2. strm ll ostrica, secivo (noza, sablje)
yalnız 1 1. sam; usamljen, osamljen; ostaviti samog; - başına 1) sam 2) samostalno, nezavisno bırakmak
yalnız2 ı samo, jedino; - ve - iskljucivo, jedino ll ali, no, medjutim; o kız güzel, - biraz sinirli ona devojka je lepa, ali je malo nervozna yalnızca yalnızcı
sam samcat, potpuno sam izolacionista
yalnızcılık
po/. izolacionzam;
yalnızlaşmak
yalnızlı
osamiti se
s jednim hreniocem (o porodici)
yalnızlık 1. samoca, osama 2. pustos, nenaseljenost
yamyassı
yalpa mor. njihanje, ljuljanje (broda)- zayamak (-ğı) 1. pomocnik (zanatlijski, viyesi amplituda ljuljanja; omurga - sı ljul- trgovacki) 2. isı. janicar-granicar janje po duzini yamaklık: - etmek raditi kao pomocnik yalpak prisan, srdaean yalpaklık .srdacnost, prisnost
yalpalamak ljuljati se, njihati se; fig. povoditi se, teturati se
yamalak v.
yarım-
yamalama k ak. zakrpiti, staviti zakrpu yamalanmak pass. od yamalamak yama lı 1. sa zakrplom; zakrpjen 2. sa
yalpı nar. 1. v. yamaç 2. ravnica izmedju pegama (na kozi)
dva brda yalpık şirok yalpılı
yamalık
iskosen; nagnut, naheran
yaltak,
deo za krpjenje
i plitak (o tanjiru, posudi)
yaltakçı
ulizica, ulagivac
yamamak ak. 1. v. yamalamak 2. naturiti, utrapiti (losu robu i sf.); o kızı bana istiyorlar zele da mi utrape onu devojku
yaman 1. zapanjujuci, izvanredan, sıra san; - bir asker izvrstan vojnik; - bir güyaltaklanmak uzlizaviti se, ulagivati se zelik zapanjujuca lepota 2. los, zao, okyaltaklık ulizivanje, ulagivanje, dod- rutan 3. nestasan, vragolast; - bir çocuk voranje obesenjak, djavo od deteta yaltakçılık
yalvaç
v.
(-cı)
yaltaklık
re/. prorok;
yamanmak 1. v. yamalanmak 2. dat.
yalvaçlık prorocanstvo, prorocanska mi- opteretiti se, obavezati se cime yamatmak caus. od yamamak
sija
yalvartirnak bez/ .od yalvarmak; böyle yamçı kisna kabanica (od grube vuiçin yalvarılır mı hiç zar uopste treba nene tkanine) moliti za takve stvari? yamçılı s visnom kabanicom yalvarış molba, moljenje; - yakarış usryampiri kriv, iskrivljen; - - yürümek dno moljenje, preklinjanje gegati se, sepati şeyler
yalvarmak dat. moliti; moljakati; yalvarıp amru _ yumru neravan· cvornovat yakarmak preklinjati; yalvar yakar olmak kvry av· grumuljicav ' ' 9 uporno moliti ' yamrulmak postali neravan (kvrgav, yalvartmak caus. od yalvarmak cvornovat) yama 1:. zakrpa;. 1-a/ - -~urma~ ~taviti yamuk j nagnut (na jednu stranu) ıı zakrpu 2. sıroka ~rlıa. na kozı O - gıbı dur- geom. trapez; dik _ pravougaoni trapez o mak ne prılagodıavatı se mestu, nelagodno _ yumuk neravan dzombast se osecati na mestu (kao da drugom pri' pada); biti kao trn u oku yamukluk nagnutost, naherenost yamacı
krpar {adece, obuce)
yamacılık
yamulmak iskrviti se, ugnuti se, naheriti se
krpljenje, krparenje
yamyam ljudozder, kanibal; fig. divlji yamaç (-cı) 1 nagib, padina, kosa, kosina; yamyamlık ljudozderstvo, kanibalizam düz - blag nagib; sarp - strm nagib, strmina If nar. pored, pokraj, uz; gel, evladım, -ıma yamyassı potpuno pljosnat, sasvim otur dodji, dete, sedi po red mene ra van
1037
yamyaş
yamyaş skroz mokar, do koze pokisao
yan ı 1. strana, bok; - a doğru u sıra nu, nakrivo; - bir - dan s jedne strane; öte - dan s druge strane 2. mesto, kraj; ct. yer; dünyanın her - ında svuda u svetu 3. vou. bok, bocna strana; - ateşi bocna, flankirna vatra; açık - otkriven bok 4. blizina, susedstvo 5. mat. izraz, deo jednacine 6. profil; - dan iz profila ll 1. bocni; - cep bocni azep, dzep sa strane; sokak pobocna ulica; - taraf bocna strana 2. drugostepeni; sporedni; - kapı sporedna vrata; sporedni ulaz; ilaicın · - etkileri nuspojave, nezeljena dejstva leka; ürünler nusprodukti lll u tunkciji sastavljenih postpozicija; - ına k; -· ıma k meni; - ıma gel dodji k meni; - ında pored, pokraj, oko; kod; ben de senin ında kalacağım i ja cu ostati kad tebe; saatiniz - ınızda mı? da li je sat kod vas? ından od (koga, cega); babasının ından ayrıldı otisao je od svoga oca o ına almak 1) uzeti sa sobom 2) primili (no posao), uposliti; - arabısı prikolica; bakış neprijateljski pogled; pogled iskosa; - bakmak iskosa, gledati, gledati poreko; - basmak 1) prevariti se (u posu i si.) 2) ına bı nekorektno se ponasati; rakmamak ne ostaviti nekaznjenim, osvetiti se; /-ın/ - ından bile geçmemiş on nema nikakve veze sa ... ; - cümle zavisna recenica; - dan çarklı 1) sporo vozilo, vozilo koje mili 2) arg. kafa (caz) sasecerom natacni (u kafanama); - çizmek arg. pobed, zbrisati (s posla); - durmak stajati nakrivo (o kravati i si.); - duruşu bocni izgled, profil; - tırlama podlac, nitkov; gelip oturmak (ili yatmak) komotno ziveti, ne zanimati se okolinom; - gelmek gledati svoj mir, ziveti po svome; /-al - gözle bakmak 1) v. - bakmak 2) gledati krajickom oka; - hakem sp. linijski sudija (u fudbalu); - hareketi voj. bocno kretanje; ına kalmak ostati nekaznjen; - ına koymamak v. - ına bırakmamak; - saklamak arg. "ne zarezivati", ne obracati paznju; ına salavatla varılır 1) ponosit, sa-
1038
moljubiv 2) veoma ljut, gnevan; - ına (salavatla) varılmaz preskı.ip, nepristupacan, nedostupan; - yargıcı sp. pomocni sudija; bodovni sudija; - - iskosa, popreko; bakmak gledati iskosa (popreko);-- yatmak jako se nagruti (o brodu, avionu); bir - a atmak 1) odloziti, odgoditi 2) opskrbiti, snabdeti, ostaviti na stranu; bir - dan bir - a s jedne sırane na drugu; skroz, potpuno, sasvim; bu - a 1) ovamo, na ovu stranu 2) od, do sada; o 91aydan bu - a beş yıl oldu proslo je pet,godina od onog dogadjaja; her - da svuda yanak (-ğı) obraz; - çukuru jamica (na obrazu); - ından kan damlamak pucati od zdravlja; - - a oraz u obraz - - a gelmek biti vrlo biiski Uedan s drugim) yanaklı
s obrazom; al - ramenih ob-
raza yanal mat. lateralan, bocni; - yüzey bocna povrsina yanardağ vulkan; - ağzı krater; - bölgesi vulkanski region; - patlaması vulkanska erupcija; - taşı vulkanska stena
yanar döner s prelivom, koji se preliva; presijava (o tkanini, kozi); yanaşık 1. obliznji, granicni, susedni 2. voj. zibjen, zatvoren, smaknut; - nizarn (ili düzen) smaknuta formacija; yanaşıklık
susedstvo,
blizina,
dodir
(ivanje) yanaşılmak
pass. bez/. od
yanaşmak
yanaşılmaz nedostupan, ristupaean; krut, strog yanaşlık
nep-
pristaniste, skela
yanaşma
1. gl. im. od nadnicar, najamni radnik
yanaşmak
2.
yanaşmak dat. 1. pribliziti se, prici 2. pristajati, pristati (o brodu, camcu) 3. fig. zanimati se, pokazivati interesovanje 4. fig. uspostaviti odnos (vezu) yanaştırmak
caus. od
yanaşmak
yan kı yanay geol. mat. profil. yancı voj. bocna pretfıodnica; bocna
zastita yandaş
pristasa, privrZenik; cf. taraftar
vatandaşlık
privrZenost, odanost; cf.
taraftarlık
yandık (-ğı) bot. mana-sib, manina detelina (Aihagi maurorum) yandırmak yangı boğaz
-
ak. nar. zapaliti, potpaliti
med. zapalenje, upala; cf. iltihap, zapalenje grla
sı
yangılanmak
med. zapaliti se, upaliti se cf. iltihaplanmak yangılı med. 1. zapaljen, upaljen 2. zapaljiv, inflamatoran, koji izaziva zapalenje yangın ı
1. pozar; - çıkarmak izazvati pozar; - kulesi pozarni toranj; - var! pozar! 2. med. nar. vatra, temperatura 3. fig. zestina, zar, zanos ll nar. zaljubljen O - bacayı aldı vee je kasno; stvar je poprimila ozbiljan obrt; - dan çıkmış gibi siromasan, bedan; - a körükle gitmek nalivati ulje na vatru; körüklemek pojacavati zategnutost - dan mal kaçırır gibi s nepotrebnom zurbom i uzrujanos6u; - a vermek podmetnuti pozar yangıncı
vatrogasac; cf. itfaiyeci
yanı başında
blizu, pored, tik uz; naporedo, bok uz bok yanık (-ğı) 1 1. izgoreo, sprZen; preplanuo; zagoreo; - ekin sagoreo usev; ekmek izgoreo hleb 2. slabasan, zakrZIjao, zgoljav; - bir çocuk :Zgoljavo, sla-· basno dete 3. tuzan, setan, zalostan 4. neplodan, krecnjacki (o zemljistu) 5. strastan, vatren; - aşık vatren ljubavnik 6. dirljiv, ganutljiv; - sesle dirljivim glasom ll 1 . opekotina; birinci derece - ı opekotina prvo stepena 2. progorelo mesto; halı - ı progorelo mesto; na tepihu 3. paljevina, garez; - kokmak ose6ati se (o paljevini); mirisati na garez;
yanıkara med.
crni prist;
yanıkhk 1. zapaljenost; sprZenost 2. tuga, seta, briga, potistenost yanılgı greska; - ya düşmek pasti u gresku, nesvesno pogresiti
yanılma 1. gl. ka; zabluda
im.\ od yanılmak 2. gres\
yanılmak
prevariti se; pogresiti; yanbu kitabı alacağıma, ötekini aldım pogresio sam, umesto da uzmem ovu, uzeo sam drugu knjigu dım,
yanılsama
yanıltı
iluzija, samoobmana, varka
om.aska, propust, lapsus
yanıltıcı
varljiv, prividan
yanıltma dovodjenje u zabludu, dezorijentacija; zavaravanje yanıltmaca
sofistika;
opsena,
ob-
irıanljiv dokaz yanıltmacı
koji ima pogresan sud
yanıltmaç (-cı)
brzalica, fraza teska za
izgovor yanııtmak
ak. dovesti u zabludu; ob-
manuti; zbuniti yanış yanıt
gorenje nacin gorenja odgovor; cf. cevap
yanıtlamak
ak. odgovoriti,
dati od-
govor; yanıtiandırmak
v.
cevaplandırmak
yani 1. znaci, naime, to jest; cf. demek 2. razg. stvarno, zaista; bu kız çok güzel - ova devojka je zaista lepa 3. nar. ukratko yankesici secikesa, dzeparos yankesicilik dzeparenje yankı 1. odjek, eho; 2. fig. odjek, odraz, reagovanje; ct. akis; - uyandırmak (ili yapmak) 1) odjekivati 2} fig. na6i odjek, pobuditi reagovanje, odje knuti
1039
yankı
bilimi
yankı
bilimi cikustika
yankıca med. eholalija (dusevno oboıenje
pri kome bolesnik aulomatski ponavlja tudje reci cim ih cuje) yankılamak, odj~knuti
yanlı
yankılanmak
odjekivati,
(i fig.)
pristalica, privzenik;
yanlış
1 greska; /-ın/ - ını çıkarmak otkrili ciju gresku; - doğru cetveli tip. erata; - yapmak napraviti gresku, pogresiti ll pogresan, netacan; - anlaşıldım pogresno sam shvacen; - cevap pogresan, netacan odgovor; - çıkmak pokazati se netacnim (pogresnim); - kapı çalmak fig. obratiti se na pogresnu adresu; - yere pogresno O - hesap Bağ dat'tan döner nikada nije kasno ispraviti gres ku yanlışlık greska; zabuna; - la zabunom; greskom; - etmek pogresiti, napraviti gresku
yanma gorenje, sagorevanje; - gazları gasovi sagorevanja; - maddesi produkt sagorevanja yanmak (-ar) 1. goreti, sagorevati; dünkü yangında beş ev yandı u jucerasnjem pozaru izgorelo je pet kuca; orman yandı izgorela je su ma 2: razgoreti se, raplamsati se, planuti; odun yandı drvo se razgorelo 3. zapaliti se, upaliti se; elektrik yandı svetlo je upaljeno; lamba yandı lampa je upaljena; sigara yandı cigareta je upaljena 4. zagoreti_(o jelu); prepeci se, izgoreti; ekmek yandı hleb je uzgoreo; güveç yandı djuvec je zagoreo 5. poeci se, oprljiti se; fırına dokunda, eli yandı dotakao je pec i oprljio ruku 6. goreti, imati visoku temperaturu (o telu ili stvarima; kardeşim günlerce titreyerek yandı moj brat je danima goreo drhteci; küçük odam yaz günleri çiko damın altında yanar moja sobica u letnjim danima gori pod krovom od cinka 7. med. zapaliti se, upaliti se; boğazım yandı upalilo mi
1040
se grlo; yanan göz kapakları upaljeni ocni kapci 8. ab/. stradati, biti upro pasten (unisten); ekinler dondan yandı usevi su stradali od mraza; mısır kuraktan yandı kukuruz je propao od suse 9. dat. jako tugovati, duboko se zalostiti za... kaçırdığım fırsata hala yanarım jos zalim za prbpustenom prilikom; yana yana gorko tugujuci 11 . dat. fig. sırasno voleti, umirati za kime; senin o kıza yandığını biliyorum znam da umires za onom devojkom 12. fig. izgubiti vrednost, postali ne vazecim; biletlerimiz yandı nase karte vise ne vaze; bu para yandı ovaj novac ne vazi 13. razg. nastradati, nagrabusiti; o gelmezse yandık propali smo ako on ne dodje 14. ispasti iz igre (u decjim i igrama) O yanıp tutuşmak sırasno se zaljubiti: yanıp tütmek kidati se, patiti, tugavati; yanıp yakılmak jadati se, tuzili se, jadikovati yansı 1. fiz. odraz, refleksija, odblesak (svetlosti) 2. biol. refleks;
yansıca psih. ehopraksija, nehoticno ponavljanje tudjih pokreta yansılama
/it. parodija
yansılamak ak. 1. fiz. odbijati, reflektovati (svetlost, zvuk) 2. podrazavati, imitirati; narugivati se yansıma 1. fiz refleksija, odbijanje; /ing. onomatopeja yansımak 1. fiz. odbijati se, reflektovati se (o svetlosnim talasima); ct. aksetmek 2. biti jasno; pokazati se ispostaviti se yansımalı
odbijan, reflektovan (svet-
losni talas) yansımasız
bez reflektovanja, koji se
nereflektuje yansıtaç (-cı) yansıtıcı
v. yansıtaç
yansıtmak
yansız
reflektor
ak. reflektovati, odbijati;
1. neutralan; hem. neutralan;
yapışmak
yan~ızlaştırmak yansızık
yanşak
yapım evi kompanija za produkciju fil-
hem. neutralisati
mova
neutralnost;
yapıncak 1 (-ğı) cupav pokrivac, cebe za pokrivanje konja (za zastitu od hladnoc i kise) 2. japundze, kisna kabanica
dijal. brbljiv, blebetav
yanşaklık
brbljivost, pricljivost
yanşa~ak
brbljati, blebetati
yanyana jedan do drugog, bok uz bok; naporedo yapağı,
yapak runo, vuna (prolecnog
strizanja) yapakcı
trgovac vunom
yapalak zoo/. vrsta sove yapay 1. vestacki, sinteticki; 2. izvestacen yapayalnız yapaylık
bilimi bot. zool. gram. morfologija
neimar; stvaralac; konstruktor ll konstruktivan; stvaralacki; bir öneri konstruktivan predlog
1 graditelj,
yapıcılık 1. gradjenje; izgradnja, gradjevinarstvo 2. konstruktivnost
yapık 1. abaija, pokrivac od abe (za konje) 2. ist. janicarski ogrtac yapıldak v. yayan -
yapılış
1 . konstrukcija 2. struktura, ·
yapılmak
fiktivan, zamisljen
strukturalni
yapısaıcı
/ing. strokturalist
yapısalcılık
strukturalizam
yapısaliaşmak
strukuralizovati se
yapısallık
strukturalnost
yapışıcı
yapışkan
v.
yapışık
(pri) lepljiv; zalepljen fig. nametljiv, dosadan; - ikizler sijamski blizanci yapışıklık
v.
yapışkanlık
yapışkan 1. lepljiv 2. uporan, istrajan; nesnosan, dosadan, nametljiv
gnjavaza yapışkan
otu bot. vijosnica, prilip (Pa-
riet iria) yapışmak
dat. 1. lepiti se; etiket kitaba etiketa se zalepila za knjigu 2. cvrsto se uhvatiti, prikaciti se; çocuk annesinin eteğine yapıştı dete se uhvatilo za majcin skut 3. doticati se; priljubiti se uz; privinuti se uz koga 4. pripiti se (uz telo); ceket vücuduna yapıştı sako mu yapıştı
pass. od yapmak
yapım 1. izrad a, proizvodnja; 2. sin. produkcija 3. gram. gradjenje, tvorba reci) yapımcı 1 . producent (filmski, _levizijski) 2. proizvodjac; programen
yapısal
fiil. fikcionalizam
yapışkanlık 1. lepljivost 2. nametljivost,
yapılı slozen; gradjen; güzel - lepo gradjen; nazik - nezne konstitucije
sklop
ı
, yapıntı til. fikcija, uobrazilja; izmisljotina
yapıntılı
izvestacenost
1. zgrada, zdanje; gradjevina, objekt; 2. gradnja, gradjenje; izgradnja; - biçimi stil gradjenja; - işleri gradjevinski radovi 3. struktura, sklop, sastav; dil - sı jezicka, struktura, 4. telesna gradja, konstitucija; cf. bünye; - taşı kamentemeljac
yapıcı
yapınmak 1. ak. arh. uraditi sebi, naruciti sebi (odelo i si.) 2. dat. truditi se, sta~ rati se; zeleti; teziti cemu; o genç şiir yazmaya yapmıyor onaj mladic se trudi da pise poeziju
yapıntıcılık
sam samcat
yapı
yapı
yapıncak2 (-ğı) japundzak, belo grozdje sa pegicama (po selu Yapıncak na Mramornom moru)
te-
1041
yapıştıncı
se pripio •uz te lo 5. dosadjivati, gnjaviti 6. latiti se, prionuti yapıştırıcı
lepljiv; za lepljenje
yapıştınlmak
dat. pass. od yapıştırmak
yapıştırma 1 1. gl. im. od yapıştırmak 2. ukras na licu neveste ll zalepljen yapıştırmak ak. dat. 1 (za) lepiti); pul zalepiti marku 2. pribliziti, priljubiti; telefonu kulağa - priljubiti telefonsku slusalicu na uvo 3. brzo udarati, zalepiti; şamar (tokat) - zalepiti sarnar 4. reci nes™to neumesno, izvaliti, bubnuti, lupiti; hiç düşünmeden cevab yapıştırdı bubnuo odgovor uopste ne razmislivsi yapış yapış 1. zamazan lepljivom materi jom 2. vlazan yapıt (-tı)
tvorevina, delo
yapı taşı
gradjevin (ar) ski kamen
yapma ı gl. im. od yapmak ll vestacki, neprirodan; - çiçekler vestacko cvece; diş vestacki zub; - uydu vestacki satelit yapmacık ı izVestacen, usiljen; neiskren, pritvoran, lazan ll pritvornost, pritvorstvo, licemernost yapmacıkil
neiskreno, pritvornö
yapmacıksız
iskreno, nepritvorno
yapmak (-ar) ak 1. praviti, ciniti, raditi; yap! radi sta hoces! 2. osnivati, stvarati, izgradjivati; birlik - stvoriti savez; kanun - izdati zakon 3. spremati, pripremati; dersini - spremati svoju lekciju; yatak - spremiti krevet; yemek - spremati jelo 4. izazivati, prouzrokovati; durgun sular sıtma yapar ustajala voda uzrokuje malariju 5. raditi, vrsiti, obavljati; ödev ispunjavati obavezu; temizik - cistiti 6. izfadjivati, proizvoditi: ayakkabı - proizvoditi, izradjivati obucu · 7. popravljati; bozuk yolu yaptılar popravili ·su iziokan put: bozulan saatimi saatçi yapamadı casovnicar nije mogao da popravi moj pekvareni sat. 8. .postupati; praktikovati; istediğini
1042
iyi yaptınız dobro ste postupili 9. pripraviti; prirediti; resepsyon - prirediti prijem; sergi - prirediti izlozbu izvrsiti;· yasaın dediğini - izvrsiti ono sto zakon propisuje 11.. uciniti (nazao i si.) sana bir şey mi yaptım? da li sam ti ucinio nesto nazao? 12. sticati, steci; para - sticati novac, praviti novac 13. prelaziti, prevaljivati; tren bir saatte altmış kilometre yapar voz prelazi sezdeset kilomatara na cas 14. promeniti, zameniti u; bunu lira yapar mısınız? da li biste mi ovo promenili u ire? 15. ozeniti; o kızı sana yapacağız ozenicemo te onom devojkom 16. vaspitati, odnegovati, napraviti; adam - napraviti covekom; 17. bili; dün çok soğuk yaptı juce je bilo mnogo hladno O yapamamak ne moci; ben sensiz yapamam ne mogu bez temel yapma (yapmayınız) nemoj! oh, ne! yapacağımı ben bilirim! videces sta cu uraditi! (pretnja); yapmadığını bırakmamak sve uciniti, nista e propustiti (u losem smislu); yaptığını bilernernek ne zati stociniti, izgubiti glavu; amma yaptın ha! preterao si! ne yapar yapar (ili ne yapıp yapıp) na sve nacine, svakojako
to.
yapracık (-ğı)
listic
yaprak (-ğı) 1 1.bot. list; - dökümü 1)opadanje lisca, listopad 2) jesen 2. list vinove loze; - dolması sarma od vinove loze 3. list. (testa, baklave, bureka) 4. list (knijige, sveske) 5. sloj, naslaga, prevlaka; mermer - ı mermerna prevlaka 6. metalna folija 7. komad, odrezak; deo; ll lisnat, u listovima; - tünün duvan u listovima; - - u slojevima, u listovima <> biti lisna vas (Aphis); - kalay staniol; makinesi presa za pravljenje metalnih listova; - sigara cigara yaprak biti lisna vas yapraklanmak 1. olistati; ağaçlar yapdrvece je olistalo 2. leprsati, lelujati se (o zastavi, jedru i si.)
raklandı
yapraklı
1. lisnat 2. od ... listova; elli -
yarar bir defter sveska od pdeset listova 3. slojevit, u slojevima yapraksı
u obliku lista, nalik na list
yaprak taş min. filad yaptınlmak yaptırım
pass. od yaptırmak
jur. sankcija;
yaptırmak
caus. od yapmak
yaptırmak
caus. od
yapyakın
yapyalnız
yaptırmak
sasvim blizu
v.
yapayalnız
yar1 ll ponor, bezdan, ambis O /-1/ dan atmak gurnuti u propast, uvaliti u nevolju yar2 p 1. dragi, ljubavnik 2. arh. prijatelj, poznanik 3. arh. pomo6nik; /-al olmak 1) pomagati, biti od koristi 2) biti naklonjen; voleti se O - dan mı geçersin, serden mi? sta izabrati? (od dve stvari podjednake vrednosti); - olup bar olmamak biti kome prijatelj do prve nevolje yara 1. rana, ozleda, povreda; bere ozlede i masnice; - yı deşmek povrediti ranu (i fig.); - işlernek zagnojiti se (o rani); - izi oziljak; - kapanmak zarasti (o rani); kurşun - sı rana od metka 2. pukotina, rupa, rascep; .prolom; bu elbisede - var ne ovoj haljini ima rupa 3. tig. bol, nesre6a, jad; - açmak 1) napraviti ra nu, ozlediti 2) fig. naneti bol; /-ın/ - sına dokunmak dodirnuti cije bolno mesto; - sına parmak basmak pristisnuti bolno mesto, razdraziti o - sı olan gocunur post. koga svrbi taj se cese; - sıcakken acımaz rana ne boli dok je vru6a: - ya tuz biber ekmek staviti so na ranu; zarda (va) ti jos · ve6i bol Yaradan trovac, bog O - a kurban olayım nar. bozie moj! (uzvik divljenja cemu); - a sığınıp (bir iş yapmak) (raditi, ciniti) iz sve snage; - a sığınıp vurmak udariti iz sve snae Yaradancılık
til. deizam
yaratlıfış 1. tvorevina; stvaranje 2. priroda, karak~ 6ud, narav; temperamenat; ct. huy; yaradılıştan
od rocijenja; po prirodi
yarak 1. arh. oruzje 2. yulg. palamar yaralamak ak. 1. raniti, ozlediti, povrediti; bacaktan - raniti u nogu 2. fig. uvrediti, naljutiti _ yaralanmak pass. od yaralamak yaralı
1 1. ranjen, ozledj~n; povredjen; - tesko povredjen (ranjen) 2. probusen, probijen (o brodu, tkanini i si.) 3. fig. ranjen, ojadjen, bolan ll ranjenik; nakliyatı transport ranjenika O - kuşa kurşun sıkılmaz prema pobedjenom treba biti velikodusan; - parmağa işememek ne proziti ni najmanju pomo6; ni prsotom ne mrdnuti ağır
yaramak dat. 1. koristiti, biti od koristi, valjati, vredeti; bu kitap bana çok yarıyar ova knjiga mi mnogo koristi 2. biti povoljan, koristan (za zdravlje); buranın havası bana yararnadı ovdasnja klima mi nije koristila; neye yarar? cemu to? kakva korist? · yaramaz 1 1. beskoristan, neupotrebjiv, nepodesan 2. neposlusan; nestasan, nevaljao, nemiran (o detetu) ll nestasko, vragolan; yaramazca nestasno nevaljalo yaramazlaşma k postati biti nemiran (nestasan)
neposlusan; ·
yaramazlık nestasluk, obesenjastvo, raspojasanost; - yapmak (ili etmek) praviti nestasluke, biti nemiran (o detetu)
yaran p 1. prijatelji 2. ist. bratija; red yaranış 1. valjanost, ugadjanje; dodvoravanje
povoljnost · 2.
yaranmak dat. ugadjati, ugoditi, udovoljiti 2. dodvoravati se, ulagivati E1 yarar 1 povoljan, pogodan, podesan,
1043
yararenk koristan; mobilya yapmaya - kereste gradja pogodna za izradu namestaja ll korist; 2. interes, dobit yararenk utilitarizam
koristan;
yararlık 1 . korisnost, korist, dobitak 2. zasluga; vrlina yararsız
beskoristan
yararsızlık
beskoristnost
prikladnost, pogodnost, voljnost; - almak v. yaraşmak yaraşık
po-
prikladan, pogodan, podesan;
zgodan nepriklaan, nepogodan, nepodsdan;nezgodan yaraşır
pogodan povoljan
yaraşmaz bez. odgovarati; dolikovati priliciti, pristajati; böyle bir davranış sana yaraşmaz takav postupak ti ne prilici; Türk adetlerine yaraşan bir surette na nacin koji je u skladu sa turskim obicajima
yaraştırmak ak. dat. smatrati poodnim, nalaziti povoljnim; odobravati; bu hareketi size yaraştıramam ne mou da vam odobrim taj postupak, ne nalazim da je taj postupak na mestu
v.
ıvarevina
yaratıcı
1 stvaralacki, kreativan; - güç snaga, stvaralacka sposobnost ll stvaralac, kreaator; film - sı filmski stvaralac sıvarafaeka
yaratıcılık
stvaralacka
snaga;
stva-
ralastvo yaratık (-ğı)
mahluk
1044
stvaranje
yaratmak ak. stvarati, stvoriti, cinili 2. fig. radjati; prouzrokovati, izazvati; bu haber çok sinirli bir hava yarattı ova vest je izrodila veoma nervoznu atmosferu yarayişlı
nar. koristan ı
ka-
yarda jard yardak
(-ğı)
yardakçı
pomagac, saucesnik; jatak
saucesnik
yardakçılık saucesnistvo (u zlocinu si.);- etmek pomagati (u losim delima) yardım
yaraşıksız
yaratı
yaratım
pass. od yaratmak
yarbay voj. potpukovnik; deniz petan fregate 2. kajmakam
yarasa zool. slepi mis, sismis, ljiljak (Vespertilio)
yaraşıkil
yaratılmak
yaradılış
yaratma stvaranje, formiranje
yararlanmak abi. (o) koristiti se; obezbediti sebi korist; yararlı
v.
yaratılış
bice, stvor, stvorenje; cf.
1. pomoc, podrska; - antsporazum o (uzajamnoj) pomoci; - etmek pomagati, pruzati pomoc; /-dan/ - görmek dobijali, uzivati pomoc; /-ın/ ına koşmak priteci kome upomoc (u teskoi situaciji); karşılıklı - uzajamna pomoc sosyal - socijalna pomoc; topcu - ı voj. artiljerijska podrska 2. fig. uticaj; cf. etki; ıyle pod uticajem, pomocu, zahvaljujuci; rüzgajrın - ıyle uz pomoc vetra, pod uticajem vetra Iaşması
yardımcı 1 pomocnik; bakan - sı pomocnik ministra; dekan - sı prodekan ll pomocni; drugostepeni; - cümle gram. zavisna recenica; - fiil pomacni glagol; hakem sp. pomocni sudija; - kruvazör pomocna krstarica
yardımcılık
(pri) pomoc, pomaganje,
podrska yardımlaşmak
pomaati se (uzajamno)
yardımsever voljan da pomogne; dobrotvoran; boleciv, filantrop yardırmak
caus. od yarmak
yaren p. arh. drug, prijatelj
yarın
yarenlik 1. prijateljstvo 2. prijateljski razgovor, caskanje, ceretanje; cf. sohbet; - etmek caskati, ceretati yargı
1. sud, misljenje; 2. jur. sudski proces; parnica 3. arh. sudsko resenje 4. nadleznost, jurisdikcija; - çevresi sudska oblast, sudsko podrucje; - yeri sud; ct. mahkeme yargıcı
1. arbitar; - lar kurulu arbitrazna komisija; arbitraza; - sözleşmesi jur. arbitrazni sporazum 2. sp. sudija yargıç (-cı)
yargıçlık
jur. sudija;
duznost, posao sudije
yargılama sudjenje, sudska rasprava; - masrafları sudski troskovi; - usulü sudska procedura, sudski postupak
yarılamak
ak. sudili
yargılanmak Yargıtay
pass. od
yargılamak
kasacioni sud
yarı 1 polovina, pola; - ya inen bayrak zastava na pola koplja; karpuzun - sını yedi pojeo je pola lubenice ll polu; - ağır sıkfet poluteska kategorija (u boksu); çıplak polunag; - gece 1) ponoc 2) u ponoc; - karanlık polumrak; - yolda na po la puta (i fig.); /-ıl - yolda bırakmak 1) ostaviti na pola puta 2) fig. ostaviti nezavrsenim O - ya napola, popola; - belden aşağı (yukarı) ispod (iznad) pojasa; beline kadar do pojasa; - - ya napola, upola, delimicno, donekle
yarıcı1 drvoseca, cepac yarıcı2 napolicar
· yarıcılık1 cepanje drva
yarıcıtık2 napolica; napolicarstvo, rad uz napolicu yarı
çap geom. poluprecnik
yarrfinal sp. polufinale yarı
gölge fiz. polusenka, polusena
yarık (-(lı)
1 rascepljen; razrezan, za-
secen; napukao ll t. rez, zasek; pukotina, naprslina 2. rana u obliku tanke< linije yarıkhk yarı
zasecenost, rascepljenost
küre astr. polulopta, hemisfera
yarılamak ak. stici do polovine cega; uradili polovinu, prepoloviti; işi - uradili pola posla; yolu - preci pola puta yarılanmak
yarılmak
pass. od
yarılamak
pass. od yarmak
yarım 1 polovina, pola; - elma pola jabuke; - saat pola sata; - yüz yıl pola vaka ll 1. nepotpun, polovican, manjkav; bilgi nepotpuno znanje; - iş polovican posao 2. defektan, s manom; neispravan; - adam invalid, sakat covek; - akıl blesav, glup O - ağızlı nevoljko (govoriti); baş ağrısı migrena; - elma gönül alma i mali pokon moze da osvowsrce; - kalmak ostati napola, ne zavrsiti se; - pobuçlu 1) skitnica, danguba 2) ulicarka, flinta; - pozisyon arg. nemocan, oronuo (covek); yamalak povrsan, aljkav; nepotpun, nekompletan yarımada yarım
poluostrvo
asalak poluparazit
yarımay
polumesec; mlad mesc
yarımca
med. 1. luoduzetost 2. migrena yarım
hemiplegija,
po-
gün s nepotpunim radnim vreme
om (rad) yarım
küre v.
yarıküre
yarımlamak ak. 1. smanjiti na pola; prepoloviti; uradili polovinu cega 2. delili popola yarımlık 1. polovicnost, nepotpunost; manjkavost 2. nar. kila; cf; fıtık yarın ı sutra; - sabah sutra ujutro; o yarın geliyor on dolazi sutra ll sutrasnji dan; fig. sutrasnjica, buducnost; /-ı/ - a atmak odloziti, odlagati, odugovlaciti; öbürgün uskoro, narednih dana; - dan
1045
tezi yok koliko sutra, bez odlaganja, hitno; işinizi - a bırakmayın! ne ostavljajte svoj, posao za sutra! yarınki sutrasnji; - kazdan bugünkü tavuk yeğdir post. bolji je svracak u ruci nego soko u planini; bolje je danas pet nego sutra sest yarıntı
udubljenje, jarak jendek (od jakih voda, poplava) yarı saydam fiz. poluprozracan delicno providan yarı saydamlık
delimicna providnost
yarış
1. sp. takmicenje, nadmetanje; yüzme - ı takmicenje u plivanju 2. konkurencija, suparnistvo; 3. trka (i fig.); at - ı konjska trka; bisiklet - ı biciklisticka trka; otomobil ları automobilske trke; silahianma - ı trka u naoruzanju yarışçı
yarışlık
takmicenje
yarışma 1. takmicenje, nadmetanje 2. konkurs; - ya katılmak ucestvovati na konkursu, konkurisati
konkurent, riva!
yarışmak s ile 1. konkurisati 2. takmiciti se, nadmetati se; etmek yarıştırmak yarı yıl
caus. od
polugodiste,
yarışmak
semest;;ır;
yarka veliko pile yarkurul komisija, sekcija (kongresa, skupstine) yarligama prastanje, losrdje (bozje); yarlıgamak
ak.
prastcıti
grehova,
.mi-
(grehove)
yarlık1 (-ğı) ist. (vladarski) ukaz; cf. ferman yarlık2 (-ğı) dobro delo, dobrocinstvo yarıklı
1046
dobrotvoran
yarmalamak ak. podeliti nadvoje (poduzini) yarmalık
odvojen za jarmu (opsenici,
jecmu) yarpuz legium)
bot. metvica
(Ment:ıa
pu-
yasa zakon; cf. kanun; - nın ruhu duh zakona; - nın sözü slovo zakona
pista, trkaliste
yarışmacı
yarmak (- ar) ak. 1. cepati, rascepiti; odvajati; rasparati; odun - cepali drva; 2. probiti, proci kroz; kalabalığı - proci kroz guzvu 3. jarmiti, krupno samieti (psenicu, jecam) 4. med. zaseci (ranu) 5. probiti (front)
yas zalost; crnina; - elbisesi crnina; tutmak biti u zalosti, nositi crninu
1. takmicar 2. trkac
yarışçılık
yarma ı 1. gl. im. od yarmak 2. udubljenje, pukotina, naprslina 3. tesnac 4. voj. proboj (fronta); - yeri mesto proboja 5. jarma, prekrupa; buğduy - sı pseicna jarma 6. med. zasek, rez (rane, cira ll lako odvojiv (o breskvi, sljivi i si.)
yasa dışı ilegalan, tivzakonit
nezakonit, pro-
yasak (-ğı) 1 zabrana; - etmek zabraniti; - ı kaldırmak ukinuti zabranu; av ı zabrana lova; fotoğraf çekme - ı zabrana snimanja; içki - ı zabrana pica ll zabranjen; - bölge zabranjena zona (za preletanje aviona, prolazenje i sı. iz bezbednosnih razloga); - kitap zabranjena knjiga; bu yoldan geçmek - tır zabranjeno je prelaziti preko ovog puta O savmak 1) biti od koristi, posluziti (privremeno, u nedostatku boljeg) 2. uciniti nesto preko volje (iz kurtoazije) yasakçı 1. arh. kavaz (posluzitelj u ambasadi ili konzulatu) 2. nar strazar, cuvar)
yasaklamak ak. zabraniti; uskratiti yasaklanmak pass. od yasaklamak yasaklayıcı
ranjujuci
koji
zabranjuje,
zab-
yaşa
yasal zakoriit, legalan; - kalıtçı konit naslednik yasalaşmak
za-
spljostenost
yassılmak
jur. ozakoniti se dobiti sil•;
zakona
yastağaç
v.
yassılanmak
(-ci} nar. claska za razvijanje
tes ta
yasalaştırılmak yasalaştırmak yasalı
ak. ozakniti
zakönit, legalan
yasama zakonodavstova, legislacija; dokunulmazlığı jur. legislativni imunitet; - hakkı (gücü ili yetkisi) zakonodavno pravo; - kurulu zakonodavni odbor; meclisleri nacionalna skupstina i senat (u Turskoj); - organı zakonodavni organ yasamak ak. 1. uredjivati, dovoditi u u red 2. donositi zakone yasamalı
legilativan, zakonodavan
yasasız
ilegalan, nezakonit;
ct.
l
nunsuz yasasızlık
nezagonitost;
cf.
ka-
nunsuzluk
yasemin p. bot. jasmin (Jasminum officinale) yasin jasin (trideset sesta su ra Kurana) yaslamak ak. oslanjati, osloniti, nas.. loniti, podupreti yaslanmak1 dat. 1. osloniti se, nasloniti se 2. fig. osloniti se, pouzdati se u koga yaslanmak2 dat. biti u zalosti (za kime) yaslı
yassılık
ozaloscen, u zalosti
yasmak (-ar) ak. 1. spljostiti, poravnati, uciniti ravnim 2. popustiti (tetivu i si.) yasmık (-ğı)
bot. leca, socivo; cf. mer-
cimek yassı pljosnat, spljosten, ravan; - burunlu spljostenog nosa; - çakıl gladak sljunak; - kulaklı spljostenih usiju yassılamak
spljostiti, poravnati
yassılanmak yassılaşmak
postali ravan
spljostiti se,
yastık (-ğı) 1. jastuk; - kılıfı jastucnica, jastuca navaka; iğne - ı jastucic za igle 2. agr. leja, greda, rasadnik 3. teh. lager, leziste o bir - a baş koymak biti supruznici, biti u braku; bir - ta kocamak imati, dug bracni zivot
yaş 1 starost, uzrast; godine; - ını bulmak napuniti, dostiCi (godine) - ını doldurmak napuniti, navrsiti (godine); günü godisnjica rodjenja, rodjendan; 1 haddı starosna granica (za sluzbu); ben ta (ili benim - ta) mojih godina, mog uzrasta; kaç - ındasınız? koliko imate godina? yirmi beş ındayım ja imam dvadeset pet godina O - ını almak (ili - ını başını almak) ostareti, · zaci u godine; ını başını almış ostareo, u poodmaklim godinama; - ına başına bakmadan bez obzira na starost; - bastı pritisla je starost; - ı benzemesin! ne daj, boze, tako ıratak zivot! (govori se kada neko umre mlad); - ı ne, başı ne? jos je mlad, jos je zelen! (za posao i si.); - ı yerde (ili toprakta) sayılasıl umro dabogda! - yetmiş iş bitmiş on je veoma star yaş2 ı vlazan, rnokar; sirov; - odun sirovo drvo; - toprak vlazno zemljiste 2. sveze mlad, zelen, neosusen; - meyve sveze voce; - sebze mlado, sveze povrce 3. arg. zestok, trzak zao, los; - işler teski, grozni poslovi ll suza; - akıtmak (ili dökmek) plakati, prolivati suze; - lara boğulmak gusiti se suzama, mnogo plakati; göz - ı suza; göz - larını tutmak (ili zaptetmek) zadr2avati suze O /-1/ - a bastırmak dovesti koga do suza; - ını içine akıtmak skrivati svoj bol; - . tahtaya (ili yere) basmak biti neoprezan, nesmotreno postupiti, prevariti se
u
yaşa, yaşasın
uzv. ziveo! bravo!
1047
yaşam
yaşam 1. zivot; /-1/ - a geçirmek ostvariti, spovesti u zijot; - ın sonuna kadar do kraja zivota 2. zivot, zivotni vek; yaşama
zivljenje, zivot; - arzusu zelja za zivotom; - uğraşı borba za zivot; yolu zivotni put yaşamaca
dozivotno
yaşamak 1. ziveti, postojati 2. obitavati, ziveti; - balıklar suda yaşar ribe zive u vodi; köyde- ziveti na selu; 3. ziveti (od cega) izdri:avati se; bu para ile - kolay değil nije lako ziveti s ovim novcem 4. trajati, ziveti; öğretmenimizin hatırası hep yaşayacak uspomena na naseg ucitelja vecno ce trajeti S.fig. uzivati, prijatno s provoditi; onlar deniz sahilinde yaşıyorlar ani uzivaju na moru yaşam
öyküsü biografija, zivotopis
yaşamsal
yaşanılmak, yaşanmak
bez!. od yabu ülkede iyi yaşanır u ovoj zemlji se dobro zivi; bu şartlar altında yaşanılır mı? moze li se ziveti u ovim usluovima? şamak;
yaşantı 1. nacin zivota; köy - sı seoski zivot, seoski nacin zivota 2. zivotno iskustvo 3. deo zivota., zivotni trenutak yaşarlık
zivotna sposobnost, vitalnost, zivotna snaga yaşarmak 1. ovlaziti se, pokvasiti se 2. navreti, grunuti, udariti (o suzama); gözleri yaşardı grunule su mu suze, briznuo je u plac yaşartıcı koji izazivati suze; göz - gaz hem. suzavac yaşartmak
ak. garıuti
rasplakati; do suza
izazivati
yaşatkan biol. ~·egotativan; - sinir sistemi vegetativni ne•rvni sistem yaşatmak ak. 1 . caus. od yaşamak 2. fig. obezbediti konıe bolj zivot 3.fig. raspoloziti, uciniti srecnim, usreciti o ya-
1048
yaşayış nacin zivota; zivot, egzistencija; günlük - svakodnevni zivot; sosyal - drustveni zivot yaş dönümü (-nü) 1. menopauza (kod zena); 2. andropauza (slabljenje seksulne potencije kod muskaraca. yaşın yaşın yaşıt
skriveno, tajno potanjo
vrsnjak; cf. akran
yaşlanmak1 (o) stareti yaşlanmak2 ovlaziti se, postali vlazan
yaşlı 1 star; cf. ihtiyar; - adam star covek; - başlı mudar; iskusan
yaşıı2 suzan, u suzama; su:zna oci yaşlık (-ğı)
zivotni;
suze; gözleri -'
şatmamak ne dati kome utociste; nedati kome da se skrasi
gözler
vlaga, vlaznost;
yaşlılık
starost
yaşlılık
bilimi med gerijatrija
yaşmak (-ğı) jasmak (koprena kojom se podbradjuju zene sa feredzom) yaşınaklamak
ak. pokrivati ice jas-
makom yaşınaklanmak yaşınaklı
pokrivati se jasmakom
s jasmakom, pokrivena jas-
makom yat1 (-tı) arh. voj. oklop yat2 (-tı) jahta yatağan
jatagan
yatak (-ğı) krevet, lezaj, postelja; -çarkrevetski carsav; /-ı/ - çekmek biti v eoma umoran, ne moci slajali na nogama; - lara döşenmek ostati prikovan zn krevet (o bolesniku); - a düşmek pasti u postelju, razboleti se; - koğuşu spavaı:ınica;- odası spavaca soba;- serrnek razmestiti krevet (za spavanje); -ları toplan ıak di6i, spremiti postelju; - yapmak v. - sormek; - a yatmak leCi 2. geog. recno ~ıafı
yatma k korite; 3. sloj, naslaga; nalaziste; maden ı naslaga (nalazista) rude 4. tajno skloniste, leglo, jazbina (lopova, razbojnika); eşkiya - ı razbojnicka jazbina 5. teh. ıe ziste; lager; mermi- ı leziste zrna 6. sidriste, kotviste; - liman velika luka (za sidrenje brodova) 7. leglo, mesto koje obiluje cime; av - ı leglo divljaci 8. rupa za sadnice 9. podupirac, podloga, osnova; eksen - ı podloga osovine 1O. centar, srediste; tüccar - ı trgovacki centar 11. arh. skrivac, prikrivac, jatak 12. agr. mesto u slami (za drZanje limuna, jaja i si.) 13. kolnica, spremiste za kola o - ını ayırmak odvojeno spavati; - döşek (yorgan) yatmak biti jako bolestan; /-ın/ - ına girmek imati vanbracnu vezu s kime (o zeni); - a serilmek stropostati se opruziti se (od u mora);
yatakhane spavaoica; internal yataklı 1. krevetom, s lezajem; iki oda dvokrevetna soba; yüz - otel hotel sa sto lezaja 2. s dubokim koritom; - ırmak reka s dubokim koritom 3. (ili - vagon) spavaca kola yataklık 1 1. krevetsko postolje; metaini krevet 2. jata"kovanje, prikrivanje odmetnika; /-al - etmek jatakovati, prikrivati ll o d ... krveta;
yatalak prikovan za krevet (o bolesniku) yatay vodoravan, horizontalan; - çizgi horizontalna linija; - deprem horizontalni zemljotres yatı
nocenje, konak
yatık
1 . nagnut, polozen, ukosen; yazı ukosen rukopis 2. prevrnut, okrenut, posuvracen; - yaka posuvracen okovratnik 3. voj. posvrsinski; - ateş povrsinska vatra (koja kosi povrh tla) yatılı 1 internatski, s internatom; - okul skola-internal ll ucenik u internatu yatım
mor. naleganje (broda)
yatır
svetac; cf. evliya
yatırılmak
pass. od
yatırmak
yatırım 1. ulozeni novac; 2. ulaganje, plasman (novca) 3. inverstiranje, investicija ( i fig. ) - yapmak 1) ulagati 2) investirati
yatırımcı
ulagac, deponent
yatırmak ak. dat. 1. poloziti, smestiti; staviti u krevet, uspavati; çocuğu - staviti dete da spava, uspavati dete; dedemi hastahaneye yatırdım smestio sam dedu u bolnicı.ı 2. poloziti na zemlju, povaliti; yağmur ekinleri yatırdı kisa je povalila useve 3. ulagati; paramı bankaya yatıracam ulozicu svoj novac u banku 4. investirati yatısız bez nocenja; bez internata; okul.skola bez internata yatışmak 1. stisa (va) ti se, smiri (va) ti se, jenjavati; fırtına yatıştı oluja se smirila; öfkesi yatışıyor njegova ljutnja se smiruje 2. proci, smiriti se (o pobuni. metezu); kargaşalık yatıştı prertüli su metezi yalıştırıcı umirujuci, ublazujuci; - iUiç lek za umirenje, sedativ yatıştırmak ak. 1. stisati, ublaziti 2. ugusiti (pobunu i sı. 3. privoleti smeksati, zadobiti
yatkın 1. nagnut, polozen 2. bajat, ustajao ukvaren 3. otrcan, izandjao (o odelu i si.) 4. vican, vest cernu, sposoban; dil öğ renmeye - sposoban za ucenje jezika yatkınlık 1. nagnutost, polozenost 2. vicnost, priviknutost; umesnost, vestina
yatmak (-ar) 1. lezati; sıtmadan on gün yatmış dese! dana je lezao od groznice 2. leci, ici na spavaje; dün akşam erken yattrm sinoc sarn rano legao 3. polegnuti, poleci™; şiddetli rüzgardan ekinler yattı usevi su popolegli od snaznog vetra 4. noci (va) ti, provesti noc; açıkta -
1049
nociti, boraviti (u luci); gemi limanda yabrod lezi u luci 6. poravnati se, postali gladak; elbise ütülünce yattı haljina je peglanjem postala glatka 7. prihvatiti, saglasiti se s cime 8. dat. opruziti se, izvaliti se; ct. uzanmak 9.. s ne imati seksualni odnos, spavati s kime 1O. fig. nalezati; laziti se, postajati, anlaşmazlığımızın temelined parasızık yatıyor u osnovi naseg nesporazuma lezi besparica O yat borusu voj. povecerje; yatıp kalkıp uvek, stalno; yatıp kalkıp bağırıyor on uvek vice; yatıp kalkmak provoditi noc, nocivati tıyor
yatsı 1. vreme od oko dva sata pa zalasku sunca 2. jacija, nocna molitva (kod muslimana); - namazı nocna molitva
yatuk muz. instrumenti tipa · saza (zajednicko ime) yatuğan,
yavan 1. postan, bez masti (maslaca) 2. cist, bez dodataka (o hrani); - ekmek suv hleb 3. fig. neukusan, bljutav; - sözler neukusne reci 4. fig. neiskusan, neupucen yavanlaşmak
postali neukusan (blju-
pass. od yavaşfatmak
yavaşlatılmak yavaşlatmak
ak. usporiti, smanjit! brziuspori ko-
adımlarını yavaşlat!
nu; utisati; rake!
yavaşlık 1. sporots, tromost, javaşluk, 2. smirenost, blagost, dobrocudnost
ya ve p arh besmislica yaver p 1.arh. pomocnik 2. adjutant yaver!!!'.: ::'0lczaj adjutanta yavru 1. mladunce (zivotinje); pile, go- atmak pobaciti (o zivotinji); çıkarmak izlegati, izvoditi ptice 2. (malo) dete O - m! cedo moje! milo moje! kapı su kapidzik ıuzdravac;
yavru ağzı noruzicasta boja yavrucak(-ğı)
yavrucuk
bledoruzieasta,
nez-
detence (iz sazeljenja)
(-ğu)
(drago) dete, cedo
yavrulamak kotiti se (o zivotin jama); piliti se (o pticama) yavsı
vrta krpelja
yavşak
(-ğı)
gnjida; arg. gnjida, do-
tav)
sadna osoba
yavanlık 1. posnost 2. fig. blujutavost, banalnost, neukus
yavşan bodljikav; (Artemisia absinthium)
yavaş 1 1. spor, lagan; - bir yürüyüş sporo hodanje 2. tih, jedva cujan; - sesle konuşuyorduk razgovarali ·smo tihim glasom 3. miran, tih; blag; - adam miran covek; - at miran konj ll 1. polako, lagano; - - lagano malo-pomao, postepeno 2. tiho o - ı pazi! ne zuri!; - gel! ne razmeci se! ne sepuri se! - tütün mek, blag duvan
yavşan otu bot. buzje drvce (Artemisia abrotanum)
yavaşa
javasa, sprava za razvrtanje gubice (nemirnih konja-prilikom pokivanja) yavaşça
nar. lagano, tiho
yavaşçacık
sasvim lagano; jedva cujno
yavaşlamak usporiti se; utisati se ublaziti se; jenjavati
1050
yavuk
(-ğu)
agacı
bot. pelin
nar. veridba, zaruke
yavuklamak ak. dat. verili, zaruciti; kı bir mühendise yavukladım svoju kcerku sam verio za jednog inzenjera
zımı
yavuklanmak dat. veriti se yavuklu veren (na), zarucen (a) yavuz 1. zestok, surov, okrutan 2. izvrstan, odlican o - hırsız ev sahibini bastırır okrutan lopov krivivicu prebacuje na domacina yavuzca zestoko, surovo
yay la yavuzlaşmak
yavuzluk postednost
postali surov (okrutan)
surovost,
okrutnost,
bes-
yay 1. IOk (strele); - kirişiemek zategnuti luk 2. muz. gudalo 3. opruga, pera, feder; - ı kurmak zategnuti oprugu: helezoni - spiranla opruga 4. mat. IÖk; cf. ka vis Yay astr. strelac (zodijacko sazvezdje) yaya ı 1. pesak; - geçidi pesacki prelaz (na ulici); - kaldırımı trotoar; - köprüsü most za pesake; - yolu v. - kaldırımı 2. ist. pripadnik janicarske pesadije ll pesice; - gitmek pesaciti, ici pesice o /ı/ - bırakmak nadvisiti, nadmasiti, izaci kao pobednik; - kaldın tatar ağası na losem si pulu! li si u nevoljil nasankao si sel - kalmak doci u skripac; biti bespomocan ·yayalık pesacenje, hodanje pecice
yayan 1pesice; ben - gidemem! ja ne idem pesicel - yapıldak na svojim dvema (nogama) ll fig. neupucen, neobavesten; cf. bilgisiz yaydırmak
caus. od yaymak
yaygara galama, graja; vrisak, cika, vapaj; - koparmak (ili - yı basmak) galamiti, vikati, zagoriti; vriskati yaygaracı galamdzija, larmadzija; drekavac, placljivac
yaygaracılık yaygı
larmanje zagorenje
prostirka, prostirac
yaygın
1 . rasiren, rasprostranjen; pop ularan (o izrazu, modi i si.) 2. razliven, rasplinut; - bir leke razlivena mrlja yaygınlaşmak
(ra)
sirili
se,
rasp-
yayılı
rasiren, razastret (o 6ilimu, sed-
zadi i si.) yayılırncı
imperijalista
yayılma 1. gl. im. od yayılmak 2. sirenje, rasprostiranje 3. fiz. sirenje, prenosenje (toplote i si.); ısı - sı sirenje topIate 4. voj. razvijanje Uedinica) yayılmak 1. pass. od yaymak 2. sirili se (o vesti, bolesti i si.) 3. razlivati se, rasplinjavati se 4. rastrkati\ se rasuti se (o stadu, jatu) 5. fig. ulazi\i u detalje, rasplinuti se 6. izvaliti se, zavaliti se (lezeci, sedeci) yayım 1. izdavanje, objavjivanje, publikovanje 2. emitovanje; emisija yayımcı
izdavac
yayımcılık
izdavastvo
yayımlama k ak. 1. izdavati, objavljivati, publikovati 2. emitovati; Ankara radyosunun yayımladığı haberlere göre prema vestima koje je emitovao radio Ankara 3. zvanicno saopstiti; cf. bildirmek
yayımlanmak
pass. od yayımlamak
yayın 1. izdanje; publikacija; - tarihi godina izdanja 2. emisija; televizyon - ı televizijska emisija yayın balığı
zoo/. som (Siluris glanis)
yayındırma
fiz. difuzija
yayın evi izdavacka ku6a, izdavacko preduzece yayınık
difuzan
yayınma
difuzija; akustik -
akusticna
difuzija
rotranite se yaygınlık
yayık2 rasiren; razvucen; - - razvuceno, otegnuto; - - konuşmak otegnuto govoriti
rasirenost, rasprostranjenost
yayık1 (-ğı) buckalica za maslac; dövmek buckati, praviti puter
yayıntı
glasina, prica;
yayla 1. geog. visoravan, plato 2. v. yaylak
1051
\i
oyaylacı
., ,, yayiacı bacijar, stocar koji izgoni stoku na baciju yayiacıiık
bacijanje, suvatovanje
yayla çiçeği bot. smilje (Helichrysum) yaylak (-ğı) letnji pcısnjak, suvat; bacija, katun, trla yaylakıye
taksa za ispasu
yaylamak bacijati, provoditi leto na katunu yayiandırmak
caus. ad yaylanmak
yaylanmak 1. gibati se, vibrirati 2. arg. isunjati se yaylı 1 naoruzan strelom i lukarn 2. s oprugom, snabdeven oprugom; - koltuk fotelja s oprugom 3. sa gudalom; gudacki; - çalgılar gudacki instrumenti ll ceze, tarantas yaylım
salva; -
nar. pasnjak, ispasa; 2. plotun, plotunska paljba
ateşi
yayma izlozena roba; ulicna tezga yaymacı
ulicni prodavac
yaymak (-ar) ak. dat. 1. prostirati (tepih, cilim i si.) 2. sirili (vesti, kulturu) 3. prenositi (bolest) 4. dizati, uskovitlati (prasinu i si.) 5. napasati, izgoniti na ispasiu; sürüyü - napasati, stado 6. publikovati, objavljivati; emitovati 7. voj. razvijati (trupe) yayvan sirok i pljosnat (o tanjiru, posudi) O - - konuşmak otezati, usporeno govoriti yayvanlık
1. sirina 2. otezanje (u go-
voru) yaz leto; - a çıkmak uci u leto, docekati leto; - ı getirmek nositi letnje odelo; - kış leti i zimi; cele godine; - saati letnje vreme; - tarifesi letnji red voznje; uykusu zool. letnji san
yazanak (-ğı) izvestaj (o istrazivanju i si.)
1052
yazar 1. pisac, knjizevnik 2. publicist yazarlık
zanimanje pisca; spisateljstvo
yazdırmak
yazgı
caus. od yazmak
sudbina;
predestinacija;
ct.
kader, yazgıcı fatalisı yazgıcılık
fatalizam
yazı1 1. p!sanje; - makinesi pisaca masina; - masası pisaci sto; vazifesi; pismeni zadatak - yazmak pisati 2. pismo, alfabet; arap - sı arapsko pismo; çivi - sı klinasto pismo 3. (ili el- sı) rukopis; okunakli - sı nadgrobni natpis 5. napis; clanak; cf. makale 6. fig. sudbina, kob; cf. alınyazısı 7. nacin izrazavanja, stil o - yı çıkarmak moci citati; - dili /ing. standardni jezik; - ya dökmek pismeno izraziti; - ya gelmernek ne moci se pismeno objasniti; - kurulu redakcijski odbor, redakcija; - odasıpisarnica; kancelarija, kabine!; - sanatı kaligrafija; tahtası tabla; - taşı pisaljka od skriljca; tura atmak bacati kocku (metalni novcic); - mı, tura mı? pismo ili glava? (prilikom bacanja novcica) yazı2 nar. ravnica; yazı
ct. ova;
\
bilgisi grafologija
yazıcı zencı
voj. pisar, cata O - kadın nar. koja obaci i ukrasava nevestu
yazıcılık
duznost pisara
yazıhane 1.pisarnica; kancelarija, biro 2. pisTMeci sto
yazık 1 greh 1. uzv. osude; - sana! stidi se! sram te bilo! 2. uzv, zaljenja, saza/jenja; steta! zalosna jel - ! ki na zalost; - lar olsun kakva steta! sramota! zalosno! - etmek (ili olmak) zaliti za cime); zalostiti se zbog koga; çocuğa - oldunuz zao zao vam je deteto; eve - etti zao mu je ku ce yazıklanmak
üzülmek
dat. zaliti; sazaljevati; ct.
yedilik yazılama
sin. titlovanje (filma}
yazılı 1. (na} pisan, ispisan; - bir kağıt ispisan papir 2. sa natpisom; - taş kamen sa natpisom 3. pismen, - emir pismena naredba; - sınav pismeni ispit O.- hukuk kodifikovano pravo; - orkinos zoo/. tunj (Thunus} yazılmak 1. pass. od yazmak 2. dat. upisati se; okula - upisati se u skolu; O onun alnına öyle yazılmış tako mu je bilo sudjeno yazım
pravopis, ortografija; cf. imla
yazın 1 1 . knjizevnost; ct. edebiyat 2. literatura (o odredjenoj temi} yazın2 leti, u letnjim mesecima, tokom leta yazın
bilimi nauka o knjizevnosti
yazıncı
knjizevnik
yazınsal
yazış
knjizevni
1. pisanje; opisivanje, nacin pi-
sanja yazışma
korespondencija, dopisivanje
yazışmak
s ile dopisivali se, voditi pre-
pisku yazıt yazıt
natpis; cf. kitabe bilimi epigrafija
yazlama letovanje yazlamak letovati; provesti leto yazlı;
-
kışlı
leti i zimi, tokom cele go-
dine yazlık 1 letnjii; - elbise letnje odelo; sinema letnji bioskop ll letnjikovac, letnja vila; - a çıkmak
yazma ı 1. gl. kopis, manuskript; rukopisni 3. tekst. med. nar. zauske; rukopisna knjiga (rukom} 3. vezen, zena maramica
im. od yazmak 2. ru- halinde u rukopisu, stampan, §aren cic 4. ll 1. rukopisni; - kitap 2. napisan, ispisan izvezen; - mendil ve-
yazmacı izradjivac dezena (na tkaninama}; stampar tkanina
yazmak (-ar} 1. pisati; napisati, zapisati, upisati 2. uneti, registrovati 3. prepisati (lek, dijetu} 4. obavestiti (pismeno}, pisati kome 5. upisivati, upisati; çocuğu okula - upisati dete u ilkolu 6. doterivati, ulepsavati, ukras™avati (nevestu} yazman sekretar; cf. katip yazmanlık 1. posao sekretara, sekretarstvo 2. sekretarijat
yedek (-ği) 1 rezervall rezervni; - akça rezervni fond - anahtar rezervni kljuc; parça rerezervni deo; - subay rezervni o ficir O /-ı/ - e almak vuci za sobom (privezavsi}; - te çekmek voditi na povodac; yedekçi 1. konjovodac, konjusar 2. burlak, ladjar yedeklemek ak. vuci, tegliti (camac, b ro d} yedeklik rezervni, u rezervi; - anahtar rezervni kljuc yedi 1. sedam; - alimler sedarn grckih mudraca 2. sedmiica O - başlı (yılan} 1} sedmoglava hidra 2} fig. opasan covek; benekli hanım zool. bubamara, bozja ovcica (Coccinella septempunctata}; - canlı neunistiv; - düvel nar. ceo zapadni svet; fig. svi, ceo svet; - iklim dört bucak svuda, na svakom mestu; - kubbeli hamam kurmak fig. graditi kule u vazduhu, fantazirati; - mahalle svi, ceo svet; - mahalleye davul zurna duyurmak fig. rastrubiti; - suda yı.kamak brizljivo ocistiti; - sinden yetmişine kadar i malo i veliko; svi; - iklim dört bucak svuda yedigen sedmougaonik Yedigir astr. Yeliki medved (sazvezdje} Yediler mit. Sedarn spavaca yedili (karta}
ı
od sedarn delova ll sedmica
yedilik 1. od sedarn jedinica; - kilo karpuz lubenica od sedarn kila
1053
y;e:dll!llek yeğlenmek
yedj,lmek pass. od yedmek yedinci sedmi; - sanat film, sedma umetnost yedi parmak (-ğı) bot. srcenjak (Potentilla silvestris)
srcenjaea,
yedirme lepilo, lepak za cevi (od ulja, kreca i konoplje) yedirmek 1. caus. od yemek 2. (na) hraniti; çocuğu - nahraniti dete; yedirip içirmek 1) hraniti i pojiti ) izdrzavati 3. podmicivati, davati kome mito 4. trositi na koga; bü~ün servetini çocuklarına yedirdi sve pogatstvo je potrosio na svoju d ecu yedişer
po sedam
yediveren plodna biljka; biljka koja cveta i daje plodove vise puta tokom godine yediz sedmorke (novorodjencadi) yedmek (-er) 1. voditi na povodac (stoku) 2. fig. voditi sa sobom yeğan
parh. jedan po jedan, odvojeno
yeğane p jedini, cigli; o benim dostumdur on mi je jedini pdjatelj
yeğ bolji, pogodniji, povoljniji; ölüm kölelikten -dir bolja je smrt nego ropstvo; tutmak pretpostavljati, davati prednost, vise ceniti; cf. tercih etmek yeğen
1. necak, sinovac, bratanac, sestric 2. necaka, bratanica, sestericina yeğin
1. ostar, snazan, jak; 2. nadmocan, dominantan; yeğleşmek 1 . doci u tesku situaciju se 2. fig. imati prevagu, biti nadmocan yeğinlik
1. jacina, snaga 2. fiz. in-
tezitet, sila yeğinlemek
ak. dat. pretpostavljati, vise voleti; davati prednost; gençlik kısa romanları yeğler omladina vise voli kratke romane
1054
pass. od yeğlemek ·
yeğlik 1. preferencija, davanje prvenstva 2. prednost, prioritet yeğni
nar. 1. lak; cf hafif 2. n ozbijan
yeğnilmeklik
lakoca osobina onog sto
je lako; yeğlik
nar. postati lak, olaksati;
yeğniltmek
ak. nar.olaksati;
yeğinseme
omalovazavanje;
.ne-
podastavanje yeğinsemek
ak. omalovazavati, pot-
cenjivati yeğrek
bolji, pogodniji, povoljniji
yeis (-ye'si)
a beznadeznost, ocajanje;
cf. ümütsüzlük; - e
kapılmak
biti ocajan,
ocajavati yek p jedan O at jen, bez ikog svog
mızrak
sam, osaml-
yekdiğeri p arh.. jedan drugog, jedan drugome; cf. birbiri
yeke mor. poluga kormila (za,, upravljanje) yeknesak jednolican; monoton yeknesaklık
jednolicnost; monotonija;
yekpare p iz jednog komada, monolitan, eelavit yeksan p 1. jednak, siti 2. ravan, gladak yekta p sam; samac (bez· zena) · yekten p 1. odjednom, iznen~da; cf. birdenbire 2. bez ikakvog razloga, 'ni zbog
ega yekun a iznos, suma; cfb toplam O · çekmek fig. prekinuli razgovor; yel 1. vetar; 2. razg. "gasovi", "vetrovi" 3. razg. reumaticni bol ·- değiren i vetrenjaca; - gibi brzo; - gibi gelen, sel gibi gider lako steceno, brzo potroseno; - gibi gelmek naletiti kao oluja; - üfürdü, sel
yemek götürdü 1) d unu vetar, odnese voda (o izneneda nesialim stvarima) 2) lako, bez muke (steci); /-11- e vermek rasipati, nepotrebno trositi; - yeperek (yelken kürek) uzurbano i uzrujano yeldirme laki zenski ogrtac yele griva (ko_nja, lava)
yelek (-ği) 1. jelek, prsluk 2. pera (pticjeg krila, strele) yeleken visoko i otvoreno mesto; provetreno, koje obiluje vazduhom (mesto) yeleklemek ak. staviti pera (na strelu) yeleli grivast, sa grivom - kurt nar. hijena
yelengeç v.
razg. uzrujano, uz-
yelloz drolja, flinta, laka zena yelrnek ·(-er) nar. trekarali tamo-amo; muvati si; yelip yepermek komesati se; uzrujavati se yelölçer anemometar, vetromer
yeleç nar. v. yeleken
yelerne neozbiljan; povrsan;
yellim; - yelalım muvano, bezglavo
ct. havai
yalıngaç
yelken mor. jedro; -açmak dici jedra, otploviti; - basmak krenuti, otputovati;.bezi platno za jedra, jedrenina; - gemisi jedrenjak; - i indirmek spustiti jedra; kürek zurno, uzrujano - i çevirmek skrenuti razgovor, promeniti temu; - leri suya indirmek po korili se, ne opirati se yelkenci 1. jedrar, izradjivac jedara 2. matroz (na jedrenjatu) yelkencilik jedrenje yelkeniemek 1. dici jedra, otploviti 2. arg. nestati, smugnuti, ispariti yelkenli 1s jedrima, opremljen jedrimall jedrenjak yelkovan 1. velika kazaljka (na satu) 2. vetrokaz, petao, baba-fernka 3. zoo/. burnica (Pufinus) yellemek ak. razduvati (mehom); mahali (lepezom), rashljivati yellenmek nar. pustati vetrove, prdeti yelli 1. vetrovit; izlozen vetru 2. s reu malienim bolovima 3. poprdljiv 4. koketna; - bir kadın koketa, koketna zena
yelpaze 1lepeza ll lepezast, u obliku lepeze; - bezek lepezasti ukras; - merdiven spiralne stepenice; - yeltek fig. lakomislen, lakouman yelpazelemek pezom
ak.
yelpazelenmek pezom yelpik
(-ği)
rashladjivati
rashladjivati
se
lele-
nar. sipnja; astma
yeltek nestalan, vetropirast, vetrenjast yeltenrnek dat. usuditi se, pokusati; poduhvatiti se, latiti se (cega neostvarljivog yelve zool. v. flurya yelyutan 1. konja)
vet.
nadimanje (bolest
yem 1. stocna hrana, krma, krmivo; kestirrnek nahraniti stoku (na pulu) 2. mamac, vabac (i fig.); /-al - dökmek (ili koymak) 1) pastavili mamac (za zivotinje) 2) namamiti, primarnili (prevarom); 3. arh. falja; barut za paljenje topa 4. trik, prevara Q - borusu 1) voj. truba kojom se oglasava vreme za hranjenje konja 2) prazna obecanja; - kesrnek jesti krmu yeme 1. gl. im. od yemek 2. hrana, jelo 3. ukus, slast; - içme ice i pice yemek1 (-ği) 1. jelo, hrana;- çıkarmak posluzivati, iznositi jelo; - listesi jelovnik; - odası trpezarija, blagovaonica; - yemek jesti; akşam - i vecera; öğle - i ru6iak 2. zakusku, gozba; - yerrnek prirediti zakusku, pazvali goste O - borusu 1) anat. jednjak 2) signal trube za obed; - seçmek biti probirljiv, birali jela
1055
yemek yemek2 (yer) ak. 1. jesti; yiyesim yok ne jede mi se 2. nagrizati, razjedati, korodirati; kezzap merrneri yer azotna kiselia razjeda mermer 3. potkopavati, odronjavati; deniz sahili yemiş more je potkopalo obalu 4. trositi, traciti, rasipati, cerdati; miras - procerdati nasledstvo 5. pretrpeti, dobiti (nesto neprijatno); ceza dobiti kaznu; tokat - dobiti samar; yağ mur - pokisnuti do gole koze 6. primiti (nezakonito) rüşvet- primili mito 7. gristi; ujedati; dudağını - gristi usne; tır naklarını - gristi nokte 8. unistiti, slomiti 9. ne vratiti dug, pojesti tudj novac; o adam bin liraını yedi onaj covek mi je pojeo hiljadu lira 10. iskamciti, izmamiti (novac) o ye, kürküm ye! iron. pa da, .ooza je pola zivota! (pri ocejivanju lica po njegovom odelu); yediği naneye bak! vidi kakvu je glupost izvalio! zar se tako sta radi? yeme de yanında yat! vrlo ukusno, prste de polizes; yemeden içmeden smesta, odmah, ne caseci ni casa; yemeden içmeden kesilmek izgubiti apetit yiyecek gibi bakmak prozdirati ocima; yiyip bitirmek 1) potrositi 2) sekirati, uznemiravati; vredjati 3. dovesti do beznadja yemekhane menza, blagovaonica (u skoli, fabrici) yemekli s jelom, sa hranom; - pansiyon pansion sa hranom, pun pansion O - vagon vagon-restoran, kola za rucavanje yemeklik 1 odvojen za jelo ll jestiv; zeytin yağı jestivo ulje yemeksiz bez hrane; - pansiyon pansion bez hrane
1
yemeni 1 . jemenija (platnena marama za glavu) 2. jemenlije (cipele bez potpetica) Yemeni Jemenac, zitelj jemena yemenıcı
tr
ı 1
obucar koji izradjuje jemenlije
yemenicilik 1. izrada ili prodaja jemenlija
1056
Yemenli Jemenac yemin a zakletva; cf. ant; - billah etmek nar. zaklinjati se u boga; - bozucu krivokletnik; - içmek zakleti se; - kasem zaklinjanje /-al - verdirrnek zakleti koga; 1 -al - vermek zakleti se kome yeminli zaklet, pod zakletvom yeminsiz nezasnovan nazakletvi yemiş 1. voce, plod; kuru - suseno voce 2. nar. smokva yemişçi
trgovac vocem
yemişçil yemişii
koji se hrani vocem
-
ağaç
vocka
yemişlik 1. vocnjak 2. ostava za voce 3. posuda za voce 4. voearsko mesto 5. nar. smokvik
yemierne 1 . gl. im. od yemiemek 2. mamac (i fig.) 3. fig. prevara, obmana 4. arh. falja (na topu, pusci); ct. agız otu yemiemek ak. 1. hrani!i (stoku) 2. postaviti mamac 3. fig. namamiti; uhvatiti na udicu, obmauti 4. arh. staviti falju na top yemtenrnek 1. pass. od yemiemek 2. "grebati se", muktasiti, caseavati. se na tudj racun yemlik 1 1. korito za krmu; jasle 2. fig. mito; ct. rüşvet 3. stocna hrana, krma 4. fig. igrac koji uvek gubi (na kocki) ll krmni, za krmu; o - çimen bat. vrat, ljulj (lolium temulentum); - torbası zobnica (za konje) yemyeşil
potpuno zelen
yen 1 rukav; cf. kol; - leri sıvamak zasukati rukave yen2 jen üapanska noveana jedinica) yenge 1 . snaha (bratovljeva zena) 2. strina 3. ujna 4. jenja, svatica 5. snajka (u oslovljavaju zena) yengeç (-ci) zoo/. rak
yenmek Yengeç astr. Rak; - burcu sazvezdje Ra ka yengeli k jendjiluk, sluzba jendjije yengi pobeda; cf. galibiyet yeni 1 nov; - ayakkabı nove cipele; daire nov stan ll maloi':as, tek sto, samo sto; ben - geldim samo sto sam stigao; bu bina - yapıldı ova kuca je nedavno napravljena O - asker regrut, novi vojnik; - baştan iznova, ispoi':etka; - klasikçilik neoklasicizam; - sözcük neologizam; den - ye nedavno; - lerde edavno, ne tako davno yeni ay v. ayça yeni bahar bat. pimet, najvirc (Rimenta officinalis) yenice 1prilii':no nov ll nedavno yenici pobednik yeni
çağ
ist. Novi vek
yeniçeri ist. janii':ar, janicari (pesadijska vojska u Osmanskom carstvu); - ağası janii':karski komandat; - ocağı janii':arske snage; - odaları janickarske kasarne yeniçerilik 1. janii':arstvo, janicarska organizacija 2. janicarska epoha · yeniden ponovo; iznova; - canlanma ponovno ozivljavanje, uskrsavanje; gruplanma voj. pregrupisavanje; - ihraç reeksport; kıymetlendirmek revalorizovati Yeni Dünya Novi svet (Amerika): asianı puma yeni dünya 1. v. Malta kugla (ukras)
eriği
2. staklena
yenik (-ği) 1 ujed, ugriz ll 1. pobedjen, savladan 2. pohaban, izlizan (o potpeticama i si.) yenileme obnavljanje, obnova yenilernek ak. obnoviti, zameniti novim; mobilyayi yeniledik zamenili smo
namestaj 2. ponoviti, ponavljati, ponovo uraditi yenilenmek 1. pass. od yenilernek 2. obnacljati se 3. ponavljati se
yenileşrnek obnavljclfi ··se; biol regenerisati se
·
yenileştirmek
ak. obnoviti, preporoditi,
modernizovati yeniletmek caus. od yenilernek yenilgi 1. poraz; - ye uğramak pretrpeti poraz 2. neuspeh, slom, fijasko yenilik 1. novina, novitet 2. promena, preustrojstvo, reforma; - yapmak menjati, preobrazavati yenilikçi pristalica inovacija (promea) yenilmek1 pass. bez/. od yemek O yenilir yutulur olmamak biti nepodnosljivo, biti neizdrzljivo; şartlar yenilir yutulur gibi değil uslovi su nepodnosljivi yenilmek2 pass. od yenmek2; yenilmez nepobediiv, nesavladiv yenirce med. 1. gnojna rana 2. karijes yenilmezlik nepobedivost yenişememek
ne moci pobediti jedan
drugog yenişmek
ak. pobediti jedan drugog
yenirce med. 1. gnojna rana 2. karijes yeni yetme punoletan yeni yetmeklik punoletnost yenli s rukavima; uzun - gÖmlek kosulja s dugackim rukavima yenmek1 (-ir) 1. pass. od yemek; bu meyve yenmez ovo voce se ne jede 2. (po) habati se, (po) derati se, izlizati ze O yenene Içiline bakılınamak ne gladati na trosak, obilato trositi; yenir yutulur gibi olmamak v. yenilir yutulur gibi olmamak yenmek2 (-er) ak. 1. pobediti, savladiti; ct. maglup etmek 2. obuzdavati, suzd-
1057
:'
yensız ..
ıı·
L
ı-Zavati;· potiskivati; öfkesini zorla yendi jedva je suzdrzao srdzbu
yensiz bez rukava yepelek
nar. ll tanan, nezan krhak; ct.
na ri n yepyeni nov novcat; fig. nenariknut, neiskusan yer 1. zemlja, zemlina kugla; - biçim bilimi geomorlologija; - in dönmesi okretanje zemlje; - ekseni zemljina osa 2. zemlja, tle; - e oturmayınız! ne sedajte na zemlju! çorak - de ot bitmez na neplodnoj zemlji ne raste trava 3. mesto (u raznim znai':enjima); /-da/ - almak zauzeti mesto; - ini bırakmak ustupiti mesto; vermek ustupiti mesto (u vozilu i si.); atış - i streliste; çalışma - i radno mesto; Istirahat - i odmaraliste; kaza - i mesto udesa; otelde - kalmadı u hotelu nema mesta, hotel je popunjen 4. mesto, punkt; gözetierne - i mesto, osmatranja, osmatrai':inica; toplama - i voj. · zborno mesto 5. mesto, polozaj, duznost, funkcija; - inden çıkmak napustiti duznost; önemli - tutmak zauzimati vazan polozaj 6. trag, znak;- etmek ostaviti trag; bıçak- i trag od noza; yararın - i hala. duruyor jos stoji trag od rane 7. mesto, grad, varos; bu, büyük bir - dir ovo je veliko mesto 8. pod; - muşambası linoleum 9. fig. polozaj, situacija; siz benim - imde olsanız ne yapardınız Si!a bi ste radili da ste u mom polozaju? o inde 1) na mestu, pogodan, celishodan 2) ispavan, korektan; ine umesto; - açmak 1) napraviti mesto (stisnuvsi se) 2. fig. dati, pruziti mogucnost; - e bakmak 1) oboriti pogled (od stida i si.) 2) biti jednom nogom u grobu (o ostarelim) - e baktırmak postideti; - e basmak zgaziti, stupiti nogom na; - e batası prokleto! do djavola! -e batmak 1) nestati 2) jako se postideti, potonuti u zelju; - le beraber na nivou zamlje (lle); le beraber (yeksan) etmek unistiti ,sravniti sa zemljom; - den b itme 1)
1058
kepec, patuljak 2) skorojevic; "' ini .bulmak naci svoje mesto, naci sebe; - cücesi sitan, ali lukav; - e çalmak oboriti, svaliti; - inden çıkarmak uganuti, isi':asiti (nogu i si.); - demir gök bakır 1) neplodno i topla mesto, pustinja 2) nema nikakve nade ni pomoci; beznadezan, bispomocan; /-ı/ -.. in dibine geçirmek postideti koga; poniziti; - in dibine geÇ,, rnek 1) propasti u zemlju (od stida) 2) nestati, kao u zemlju propasti; - e düşmek 1) pasti 2) srusiti se (o avionu) 3) ne uspeti, ne poci za rukom; - edinmek 1) naci posao 2) naci svoje mesto (u zivotu); - ine geçmek doci na cije mesto, zameniti kago (na polozaju); - geçsin neka ga djavo nosi! - i gelmek doci vreme, biti povoljan trenufak za; - ine gelmek 1) ostvariti se; dogoditi se 2) normalizovati se; /-ı/ - ine getirmek 1) izvrsiti, ispuniti 2) dovesti u red; - den göğe kadar veoma mnogo, do neba - i göğü ayırt etmemek fig. trpati sve u istu vrecu; - i göğü ben yarattım· demek biti veoma ponosit; - i göğü birbirine katmak stvoriti paniku, uspaniciti; postaviti sve naglavce; - e göğe koyamamak (ili koymamak) posvetiti kome veliku paznju, ne znati kako ugoditi kome; - le gök bir olsa kud puklo da Ptıklo; inde görmek smatrati umesnim; - ısıt mak ne ustupati zarejano mesto; navici se na mesto; - kabul etmez zemlja ga nece primili (o velikom gresniku); - de kalmak ne biti uvazavan; /-ı/ - ine koymak 1) smatrati za, okvalifikovati kao 2) zameniti (koga s kime); postaviti na cije mesto; - in kulağı var i zidovi imaj u usi (upozorenje u poverljivom razgovoru); - inde kurtlanmak jedva se drzati na nogania; - i olmak biti umesnim, imati smisla; - ine oturmak 1) dobro se smestiti 2) usvojiti se, usadili se (o misljenju i si.); - inden oynamak 1) pomerati se, pomicati se 2) biti uzbudjen, nemali mira; - inden oynatmak pomerati, premestati; - i ölçmek 1) /-ı/ meriti zemlju 2) opruziti se, izvaliti se; - öpmek sa/j. poljubiti zemlju, uloviti
yerleşmek
zeca; ~ inde saymak tapkati u mestu, ne napredovati; ~ den selam dubok naklon naklon da zemlje; /-ı/ ~ e serrnek 1) dovesti u tezak polozaj 2) unistiti, sravniti sa zemljom; - ini sevmek primili se, aklimatizovati se (o biljci); ~ i soğumadan odmah po cijem odlasku, odmah po napustanju; ~ inde su mu çıktı? sto ti fali? ne budi nerazuman? (govori se onom ko bez razloga zeli da napusti mesto, posao i si.); - lerde sürünrnek biti ocajan, ocajavati; /-ın/ - ini tutmak zameniti (s kime, s cime), nadomestiti; /-al - vermek dati povod, prouzrokovati; ~ i var to je namestu, to ima smis la; /-ı/ - e vurmak 1) tresnuti o zemlju 2) diskreditovati, srozati koga; - den yapma vrlo nizak; coveculjak, kepec; - yarılıp içine girmek nestati, propasti u zemlju; - yatağı lezaj na podu (na zemlji); - le bir veya yeksan) unisten,sravnjen sa zemljom; - inde yeller esiyor nestao je, od njega ni traga ni glasa ~ ~ 1) tu i tamo; mestimicno 2) povremeno; - yerinden oynuyor mastalaje panika, nastao je metez; ~ yurt prebivaliste, obitavaliste; dom; ~ i yurdu belirsiz skitnica, beskucnik; bir - e nekuda; boş - e uzalud; her - de svuda; yok - e v.boş-e yeraltı 1. podzemni deo; podzemlje (i fig.) ~ - demiryolu podzemna zeleznica; ~ - geçidi podzemni prolaz; ~ - suları podzemne vode 2. (ili - ~ katı) suleren
yer beri astr. perigej yer bilimi geologija yer bilimsel geoloski; yer çamı bot. ivica (tjuga çhamaepitys)
yerelleştlrmek
ak. lokalizovati; og-
raniciti, suziti yer elması bot. morska repa, 6i6oka (Helianthus tuberosus) yer eşeği zoo/. v. makaslı böcek yerey zemljiste, deo zemlje; cf. arazı 2. geo/. formacija yere yönelim
v. yeredoğrulum
yer fesleğeni bot. prosinac, stir (Mercurialis) yer
fıstığı
bot. kikiriki (Arachis hypo-
~,,,
gaea) yergi /it. satira yergici satiricar
yeritmek pass. od ermek 2. pozliti se yerinde 1 prikladan uputan, umestan ll na mestu, kako valja, umesno; u redu; neşesi - on je dobro raspolozen yerindelik prikladnost, podesnost; umesnost, pravilnost, valjanost (reci, ponasanja); yerinmek dat. 1. zaliti, saosecati, tugovati (za kime) 2. kajati se; cf. pişman olmak yer
kabuğu
yer
katı
zemljina kora
prizemlje
yer küre zemljina kugla yerleşik 1. smesten 2. nastanjen, naseljen 3. endemski; ~ hastalık edemska bolest
yerieşitmek
yerleşim
pass. od
yerleşmek
naselje, naseobina; nase lja-
yer çekimi fiz. gravitacija
vanje
yere bakar lukav, podmukao
yerleşmek dat. 1. naseljavati se, nastanjivati se 2. smestati se; razmestati se 3. zaposliti se 4. fig. ukoreniti se, usadili se (o misljenju, navici i si.) bu moda yerleşti ova moda se ukorenila 5. prilagoditi se, navici se
yere
doğrutum
yeregeçen
bot. geotropizam
nar. v. havuç
yerel mesni, lokalni; ~ yönetim lokalna uprava; - zaman lokalno vreme
1059
~~ri~§Jirmnek yerieştiriirnek
dat.
pass.
od
yer-
leştirmek
yerleştirmek ak. dat. 1. naseljavati,
nastanjivati 2. smestili, slaviti, metnuli; cebine yerleştirdi stavio je svoj, novac u dzep 3. zaposliti, zaposljavati 4. udarati, zalepili (samar) 4. reCi u pravi cas parasını
yerli ı 1. nepokretan, pricvqcen, fiksiran slacioniran; - dolap nepokrelan orman 2. mesni, lokalni, koji uspeva u odredjenoj oblasti; - sebze mesno povrce 3. domaci; - mallar domac roba; - mamul domaci proizvod ll domorodac, starosedelac (mesta, zemlje); benim dostum buranın sidir moj prijatelj je starosedelac ovog mesta o - yerinde olmak biti u najboljem redu; biti sve u redu; - yerine sve na svom mestu; svako na svom meslu; - yersiz 1) ne gledajuci na vreme, u vreme i u nevreme 2) nepromisljeno, nesmolreno; povrso, nasumce yerlileşrnek bio/. prilagoditi se drugoj regiji (o biljici, zivotinji)
yer mantarı bot. v. damalan
yermeci v. yergici
yermeli pordan, pezorativan yer merkezcilik geocentrizam yer merkezli geocentrican
yer ölçümü geodezija
yer özekçil geocentrican yer özekçilik geocentricnost yer palamudu bot. 1 v. yer bot. v. dalakotu yer
!
1060
pırasası
bat. v. aslan
yersiz 1. bez ku ce, bez krova bes~ kucnik 2. neumestan, neprilican; besmisfen O - yurtsuz beskucnik, probisvet yersizlik 1) neumesnost, deplasiranost; besmislenost 2) nedostatak prostora, skucenost yer üstü deo nad zemljom, nadzemni deo yer yer kugla
yağı
nar. nafta
yuvarı,
yer
yuvarlağı
zemaljska
yer yüzü 1. zemljina povrsina 2. svel, zivot yestehlemek nar. kakiti; vrsiti nuzdu yesyeni v. yepyeni zazelenili
se;
postali
zelenilo, ozelenjeno mesto
yeşertmek
ak. ozelenili
yeşil 1 zelena boja ll 1. zelen 2. zvez, zelen (o povrcu) 3. zelen, nezreo (o vocu); - erik zelena sljiva O - ışık yakmak fig. dali zeleno svetlo; - oy neulralan, uzdrzan glas; - yaprak fig. siromahov paklan
yeşilbaş zool. divlji (Anas platyrhynchos) yeşilimsi, yeşilimtırak
yer öte astr. apogej
,, ll
yer sıçanı zool. krtica;
yeşil bağa zool. zelena zaba, vremenjaca (Hyla arborea)
bot. v. kurtluca
yer mumu geol. ozokerit, zemni vosak
ı:
yersel mesni, lokalni
yeşerti
yerrnek (-er) ak. 1. huliti, ruziti, grditi; osudjivati 2. ismevati, naruivati se 3. gnusati se; ne dopadati se
meşesi
yer sarsıntısı trus, zemljotres; ct. deprem
yeşermek 1. zelen 2. (o) listali
yerme osuda, pokuda, prekor, grdnja;
yer
yer sakızı min. bitumen
meşesi
kuyruğu
2
patak,
gluvara
zelenkast
yeşillanrnek 1. pozeleneti, zazeleneti se, postali zelen 2. dat. baciti oko (na tudju imovinu) 3. dat. arg. "nabacivali se" (zenama, devojkama), "trzali" yeşilli 1. u zelenoj boji 2. odeven u zeleno; u zelenom; - kadın zena u zelenom
yetiştirici
yeşillik 1 . zelenilo; zel ena boja 2. zelen, zeleno povrce 3. zelena trava 4. mesto koje o biluje zelenilam yeşil
karabalık
sazan zool. v.
yeşim
amin. jaspis (dragi kamen)
yetenek pacitet
(-ği)
1. sposobnost; 2. ka-
yetenekli sposoban; nadaren yeteneksiz nesposoban; neobdaren yeteneksizlik nesposobnost; yeter 1 dovoljan; - i kadar u dovoljnoj meri, koliko je dovoljno ll dovoljno, dosta; - de artar vise nego dovoljno yeterince koliko je potrebno, u dovoljnoj meri yeterli 1. sposoban; nadlezan, merodavan; ct. ehliyetli 2. dovoljan yeterlik sposobnost; nadleznost, merodavnost, kompetencija; o - fiili gram. posibilitiv yeter sayı kvorum yetersiz 1. nedovoljan 2. nenadlezan, nekompetentan, nekvalifikovan; yetersizlik ll dostatnost; kalp suficijencija
nedovoljnost; nei med. sri':ana in-
yeti1 ll psih. moc, sposobnost (duhovna); düşünme - si sposobnost misljenja yeti2 jeti, snezni i':ovek yetik nar. sposoban; sazreo, odrastao yetim a siroi':e, dete bez oca; - kalmak ostati bez oca yetimhane a-p si roliste yetimlik sirotanstvo yetinme zadovoljenje yetinmek
s ile zadovoljiti se
yetingen koji se zadevoljava malim, skroman
yetingenlik skromnost
zadovoljavanje
malim;
yetinmek zadovoljiti se (lonim sto se ima) yetirmek ak. dat. nar. 1. zavrsiti okoncali 2. uzgajati, vaspilavali 3. vodili, upravljati yetişkin 1. odrastao, zreo, sazreo 2. stasala zu udaju (devojka) yetişkinlik
zrelost
yetişme 1. rast, prirastaj, porası 2. razvoj, napredovanje 3. vaspitavanje, odgoj yetişrnek 1. dat. stici, dostici; sen git ben sana yetişirim li idi, ja cu te stici 2. biti gotovo, zavrsiti se, stici (na vreme); bu ceket yarına yetişir ovaj sako ce biti gotov do sutra 3. stici na vreme; uhvatiti (voz i si.); otobüse yetişmeseydim işe geç kalırdım da nisam stigao na autobus zakasnio bih na posao; 4. dat. dohvatiti; o dala yetişernedim nisam mogao da dohvalim onu granu 5. naci vremana, moci uraditi, postiti; bu kadar işe yetişemem ne mogu da uradim tolike poslova 6. dostici, biti dovoljno; bu yemek yetişir ml? da lice ti biti dovoljno ovo jelo) sendeki para yetişir mi? da li ce ti biti dovoljan novac koji imas kod sebe? 7. (iz) rasti, uspevati; burada çınar iyi yetişir ovde pla~ tani dobro uspevaju; çocuklanız yetişti mi da li su vam deca porasla? 8. poticati, izaci; gajiti se, podizati se; bu okuldan yetişen gençler mladici koji su potekli iz ove skole 9. dat. dedeme yetiştim, torunlarıma da (yetiştim) zatekao sam dedu u zivotu i docekao sam unuke 1O. priteci u pomoc, pomoci; yetişini u po moc!
yetişmiş 1. zreo, odrastao; - evlat odraslo dete 2. zreo; - bir meyve zrelo voce 3. obui':en, kvalifikovan; - bir işçi kvalifikovan radnik yetiştirici proizvodjai':, uzgajitelj; tütün - si uzgajivac duvana
1061
y~ti~ltfımek ' ·. y~liştlriimek pass. od yetiştirmek y~tiştirim obucavanje treniranje; yetiştirme 1. proizvodnja;; cf. üretim 2. vaspitanik, pitomac
. 'yetiştirmek 1. ca us: od yetiştirmek 2. ak. saopstiti, preneti (vesti, informacije); dostavili 3. ak. vaspitavati, odgajati 4. proizvoditi; gajiti; cf. üretmek; buğday - gajiti psenicu 5. podizati, stvarati (kadrove); doktor - stvarati lek~re 6.ak. o.bueavati; trenirati 7. ak. dopremiti, prebaciti; hastayı doktora - dopremiti bolesnika lekaru yetke 1. uticaj, autoritet; cf. otorite 2. autoritet, vlast; yetkeli uticajan, autoritativan
ak.
ovlastiti,
opu-
yetkili nadlezan, kompetentan; · ovlascen; - kılmak ovlastiti, opunomociti;. organlar nadlezni organi yetkin ll savrsen, besprekoran; izvanredan; yetkinleşrnek
usavrsiti se, postali savr-
sen yetkinlik savr8enstvo, perfekcija yetkisiz nenadlezan, nekompetentan
işi bitmiş
on je
vrlo star yetmişer
po sedamdeset
yetmişinci
sedandeseti
yetmişlik 1. od sedamdeset. (komada, jedinica i si.) 2. sedamdesetogodisnji
1062
Yezidilik jezitska sekta yezit (-di) zestok, okrutan covek, liranin (po omajadskom halifijezidu(, 680-683) yezitlik svirepost, okrutnost, zverstvo yığdırmakak. yığılı
dat. caus. od
yığmak
sapupljen; nagomilan tiska, guzva, gungula
yığılaşmak
okupiti se
yığılmak 1. paass. od yığmak 2. tiskati se, gurati se 3. stropostati se, sur:vati se, svaliti se; yığılıp kalmak pasti, srusiti se yıgın 1. gomila, hrpa 2. masa, mnostvo ljudi, svetina; - kültürü masovna kultura ô bir - mnogo; bir - laf söyledi izgovorio je mnogo reci; - la gomilama, na gomile; la mektup gelmiştir stiglo je na gomile pisama yığınmak 1. sabiraliste, mesto. skupljanja; 2. bot. kolonija 3. gomilanje, skupl··' . janje; voj. koncentracija (trupa)
gomila, hrpa;
taş
-
sı
gomila ka-
menja
yetmek (-er) dat. 1. biti dovoljno, dostajati, dostizati; bu yemek bize yetmez ovo jelo nam nije dovoljno, koliko treba 2. nar. dostici (godine), doziveti; yaşı doksana yetti doziveo devedeset godina
sedamdeset ö-
Yezidi re/. jezid (pripadnik jezitske sekte iz regiona Mosula)
yığıntı
yetkisizlik nekqmpetentnost
yetmiş
yevmiyeci nadniear, dnevniear
yığılaşma
yetki pravo, ovlascenje; nadleznost; kompetecija yetkilendirmek nomociti
yevmiye a ı dnleVnica; nadnica, dnevna zarada ll svakog dana, svakodnevno; şu kadar çalışıyor on svakodnevno toliko ra di
yığışık
nagomilan, natrpan, prepun, za-
gusen yığışım yığışma
geol. konglomerat
gomila, gu:Zva
yığışmak
skupljati seokupljati se
yığmak (-ar) 1.ak. dat. (na)gomilati, (na) trpati nabac (iv) ati 2. (na) kupiti, ostaviti (rezerve)
yıkama 1. pranje; - makinesi masina za pranje 2. razvijanje (fotografija, fılma) ,
yıldırak
yıkamak ak. 1. prati, ispirati; umivati; ellerini - oprati ruke 2. izazijati, razvijati (film) · yık~~mak
1. pass. od vati se; prati se, kupati se yıkatmak
caus. od
yıkamak
2. umi-
yıkamak
yıkayıcı
perac; ispirp.c; altın - sı ispirac zlata 2. razvijac filmova (u laboratoriji) yıkı
nar. razvaline, rusevine, ruin~:.
yıkıcı 1. rusilacki, razaracki 2. fig. destruktivan; podrivacki, subverzivan; - faaliyetler subverzivne, podrivacke aktivnosti 3. v. yıkmacı / yıkıcılık subverzivna aktivnost / yıkık razrusen, razoren; yıkılış
1. rusenje, razaranje 2. fig. slom,
pad, krah yıkılmak .1. pass. od yıkmak 2. sruğiti se, pasti; yorgunluktan - pasti od umora; ev yıkıldı kuea se srusila 2. teturati se, posrtati yıkıla yıkıla geliyordu dolazio je teturajuci se 3. udaljiti se, izgubiti se, nestati; yıkıl şuradan! cisti se odale! gubi se! tornjaj se! yıkım
velika steta, propast, katastrofa; 2. bankrotiranje, padanje pod stecaj yıkımcı
v.
yıkıcı
yıktınlmak
yıktırıl.dı
pass. od zid je srusen
yıktırmak caus.
yıktırmak;
duvar
od yıkmak
yıl godina; - larca godinama; - dabir jednom u godini; - ın uzunu celu godiria, tokom cele godine; - lar - ı vee mnogo ~odina, odavno; bereketli - rodna godina; O - on iki ay ( bir şey yapmak) stalno, cele godine (raditi, zanimati se cima); uğursuzuodur vreme pripada lopovima (kada neko nezasluzeno stekne polozaj ili novac) yılan 1 zmija; boğa.- ı udav; su- ı vodena zmija ll 1. podao, podmukao (o coveku) 2. u sastavu bat. i zaaf. naziva; iğ nesi zaaf. morska igla (Syngnathus ophidion); - kartalı zaaf. zmijar (Circaetus gallicus); - kötü divlje. zalfija (Salvia pratensis); - otu bot. lineura (Gentianalutea) O - gibi odvratan, neprijatan; - hikayesi dug~ prica, prica bez kraja; - ın kuyruğuna basmak stati zmiji. na rep (izazvati pizmu zlobnog coveka) - a sarılmak hvatati se za slamku yılan balığı
zaaf. jegulja (Anguilla an-
guilla) yılan başı
ukras na konjskoj opremi
yılancık (-ğı) 1. med. crveni vetar 2. med. tuberkulaza kostiju
yıkıntı
yılancıl zaaf. sveti ibis, ptica koja se hrani zmijama (Threshkiornis aethiopica)
yıkkın
yılankavi vijugav krivudav; spiralan; akmak vijugavo teci (o reci); - merdiven zavojite stepenice
1. rusenje, razaranje; /-al olmak upropastiti, unistiti 2. rusevine, ruine, razvaline; dotrajao, oronuo, rusevan, sklon
pa du yıkmacı yıkmak
yılantaşı
rusilac (starih zgrada i si.)
(-ar) ak. 1. rusuti, ratarati 2. oboriti, prevrnuti 3. fig. upropastiti, unistiti; bu kayıp onu yıkar ovaj gubitak ga unistava 4. nakrenuti, nakreviti (kapu, sesir); şapkasını sağa yıkmış nakrivio je sesir nadesno 5. pripisati, natovariti; suçunu banS" yıktı meni je nalovario svoju krivicu
min. serpentin
yılan yastığı bat. kozlac, zmijska trava (Dracunculus vulgaris) yıl başı yıldırak
ct.
Nova godina ( 1. januar) nar. 1 blistav, sjajan ll munja;
şimşek
Yıldırak astr. Sirijus (najsjajnija zvezda Velikog psa)
1063
}"lldihlmak yılgınca zastravljeno, zaplaseno
'''yıldırılinak pass. od yıldırmak yıldırım munja; grom; - çarpması udar groma; - siperi v. yıldırımkıran O gibi munjevito; - savaşı munjevit rat; blickrig; - la vurulmuşa dönmek biti kao gromom pogodjen yıldırımkıran grı:imobran yıldırımlık,
yıldırımsavar
v.
yıl-
dırımkıran
yıldırmak
ak. · zastrasiyati,
uterivati
strah; terorisati 1. astr. zvezda; akmak padati (o zvezdama); - kaymak (ili uçmak) v. - akmakm; Şimal - ı polarno zvezda;2. fig. zvezda star 3.mor. sever 4. fig. sreca, sansa; - ı barışık srecan; - ı düşük nesreean; - ı parlamak steci slavu; - söndü njegova je zvezda potamnela 5. zvezdica; - işareti tip. asteriskus; subay - ı oficlrska zvezdica O - ları barışmamak ne slagati se, ziveti u razmirici; - ı dişi popularan; simpatican; - falcısı astrolog; falcılığı astrologija; - ları saymak ne moci spavati yıldız
yıldız böceği
zool. v.
ateş böceği
yıldız çiçeği
bot. georjina (Dahlia)
yıldızlama k 1. duvati sa seve ra (o vetru) 2. razvedriti se yıldızlı 1 . sa zvezdama; - bayrak zastava sa zvezdicama 2. vedar, bez oblaka (o vremenu, danu)
yıldızsız
oblacno (vreme)
yıldız taşı
geol. aventurin
yıldız yağmuru kisa od zvezda padalica, meteorska kisa
yıldız
yeli sevemi vetar, severac
yıl dönümü godisnjica, proslava godisnjice
yılgı
strah, uzas; jeza; ct. dehşet;
yılgın
1064
zaplasen, zastrasen, prestravljen
yılgınlık zaplasenost, prestravljenost
preplasenost,
yıl halkası god, godisnji prsfen (na
deblu drveta)
yıllık nar. 1. kriv, iskrivljenz 2oustima 2. zrikav, razrok(o ocima) yılışık
usiljeno, izvestaceno nasmesen
yılışıkça
izvestaceno
yılışıklık
izvestacenost, usiljenost
yılışkanlık yılışmak
v.
yılışıklık
usiljeno vestaceno se ponasati
se
smesiti;
iz-
nar. krdo (konja, magaraca) yıllamak nar. dugo ostati, dugo proyılkı
vesli yıllanmak 1. napuniti godinu; çocuk daha yıllanınadı dete jos nije napunilo godinu 2) provesti godinu dana; Orhan orada yıliandı Orhan je ostao tamo godinu dana 3. dugo ostati 3. ostareti
yıliatmak ak. dugo cuvati; ostaviti da odlezi (vino i si.) yıllık(-ğı) 1 1. jednogodisnji, od godinu dana; bir - d~ma jednogodisnje tele; halkalar jednogodisnji prstenovi, godovi (na stablu) 2. godisnji; yüz - meşe stogodisnji hrast 3. godisnji; - rapor godisnji izvestaj ll 1. godisnjak, almanah 2. godisnja plata yıllıkçı
ll koji dobija godisnju platu
yıllıklı ll godisnji, na godinu; za jednu godinu, rad na godinu
iş
posao
yılmak (-ar) abi. (za) plasiti se, uplasiti se; hiçbir şeyden yılınamak nicega se ne plasili yılmaz
neustrasiv, hrabar
yılmazlık yıprak
(o odelu)
neustrasivost, odvaznost
nar. iznosen, pohaban, postareo
yitik yırttırmak caus. od yırtriıak
v. yıpranmak
yıpramak
yıpranmak 1. pohabati se, poderati,se, izlizati se (o odelu, tepihu i si. ) 2. insrositi se, dotrajati .. ·(o masini); saatin mekanizması yıpranmış mehanizam sata je dotrajao 3. izgubiti snagu, klunuti, oronuti (o coveku) yıpratıcı
iscrpljujuci;' iznurujuci
yıpratmak
ak. iznurivati, iscrpljivati
yısa uzv. ho-rukl ' - beraber! svi zajedno! - etmek (halatı) vuci uze o - - najvisie, uvrh glave yıvışık
v. yılışık
yıvışıklık
lepljivost
yıvıŞmak
postali lepljiv
yı.vış yıvış ~·
yır
nar. 1. pesma; 2. melodija
yırlamak
yırmak
nar. pevati
(-ar) ak. raseci, rascepiti; ras-
parati yırtıcı
1. krvolocan, mesozder (o zivotinjama); grabljiv; - kuş ptica grabljivica 2. fig. pohlepan, gramziv, nezasit 4. fig. vest, okretan
yiğitbaşı
arh. lice koje je sprovodila od-
luke esnata yiğitçe
hrabro, smelo
yiğitlendirmek
naciti
yırtık (-l)ı)
postali hrabar
1.1. pocepan, poderan; - pır tık odrpan, dronjav 2. fig. bestidan, bezocan 3. rezak, prodoran (glas) ll poderotina, pocepano mesto; rupa (na odeci i si.) yırtıklık 1. poderanost 2. zocnost, drskost-
fig.
be-
yırtılmak pocepati se, poderati se 2. fig. osloboditi se (zbunjeribsti, smetencisti), izgubiti strah; görüşe görüş~ yırtıldı oslobodio s\smetenosti cesto razgovarajuci yırtınmak 1. derati se, Vristati, kricati 2. neumorno raditi na nekoj temi
yırtıak
izbuljen, razrogacen (o oku)
yırtmaç (-cı)
izrez, razrez (na haljini,
suknji) yırtmaçlı
s izrezom; - etek suknja s iz-
rezom (-ar) 1.. ak. 1. cepati, parati; trgati, kidati (papir, tkaninu i si.) 2. grebati, ogrepsti; kedi elimi yırttı macka mi je ogrebala ruku 3. obuciti; dresirati (konja) yı rtma k
cıvık cıvık
yiğit (-di) 1 1. mladic, momak 2. junak; baba ~ delija, junacina ll hrabar, smeo, odvazan o - medanda belli olur junak se poznaje na megdanu (a ne na recima)
yırtıcılık
1 . krvolacnost; grabljivost 2. gramzivost, pohlepnost
v.
ak. bodriti, hrahriti, ju-
yiğitlenmek, yiğitmeşmek
ohrabriti. se,
yiğitlik hrabrost, smelost, srcanost; taslama k praviti se hrabar
yil bi k (-ği) nar. padavica, epilepsija; yine v. gene yineiernek ak. ponoviti, ponavljati yinelemeli 1. ponovljen; koji se ponavlja 2. gra._m. ucestali, iteralivni yineienrnek ponavljati se yineietmek caus. od yinelemek yirik v.
yırtık
yirmi dvadeset; (zub)
yaş
dişi
umnjak
yirmilik 1. dvadesetogodisnji 2. od dvadeset Oedinica, delova i si.) yirminci dvadeseti yirmişer
po dvadeset
yitik izgubljen, nestao; - eşya bulundu nadjene su izgubijene stvari
1065
Ml!!?' yitim gubit~k. propast; stet,a;
ct. kayıp
yitirilmek.pass. od yitirmek yitirmek· ak. 1. (iz) tirdim izgubio sam sat
gtıbiti;
saatimi yi-
yobazca 1. zatucano 2. . yobazlık fanatizam tucanost, nazadnjasto yobazlaşmak
yitmek (-er) 1. izgubiti se; 1 nestati; propasti; yitip gitmek nestati, isceznuti
i.·ı':ı ij
iii rı :ı
il
·,.ı!ı,.ı
ı
l \~
yivli sa zlebom; sa navojem; zarezan yivsiz neizljebljen, nenarezan; bez navoja yiyecek ı 1. hrana, jelo; namirnice; maddeleri prehrambeni poizvodi; hayvan - leri stocna hrana, krma 2. voj. provijanta; - tedariki nabavka provijante ll jestiv; za jelo yiyici ı 1. koji jede 2, podmitljiv, potkupljiv ll 1. prozdrljivac, zdera 2. podmitljivac, korupcionas; yiyicilik podmitljivost; zloupotreba;
korumpiranst;
yiyim jedenje, obedovanje; /-ı/- yeri etmek (ili yapmak) upotrebiti za licni interes yiyimil ukusan; - bir yemek ukusno jelo yiyinti hrana, namirnice yo 1. ne; cf. hayır; yemek yedin mi? da li si jeo? Ne! 2. uzv. oh, ne! (izrazava opiranje, neslaganje); - ı öyle şey istemem ne! tako nesto ne zeliin ı
yobaz 1. fanatican, zatucan; - kafalı adam n:ıracjak, opskurant 2. prost, neotesan
1066
(verski);
za-
postali tanalican (za-
tucan) yoga joga (indusko filozofsko ucenje) yogi pristalica joge
yiv 1. zleb; brazda; - açmak zlebili 2. navoj, uvojak (u cevi vatrenog oruzja); vidanın - leri navoji srafa 3. prorez, izrez 4. sav, sastavak; kafatasının - leri anat. savovi lobanje 5. razdeljak (kose) 6. linija, potez, crta; yivlemek ak. nar. naostriti, zaostriti 2. njuskati, tragati (o psu)
neotesa.ııo
yoğalmak
nestati, potrositi se
yağaltıcı
potrosac; cf. tüketici
yoğaltım
potrosnja; cf. tüketim,
yoğaltmak
(po) trositi; cf. tüketmek
yoğrulmak
1. pass. od yağurmak 2. iskriviti se, saviti se, ugnuti se (o metalnoj posud (pri padu) yoğrum
obrazovanje, formiranje
yoğun 1. fiz. gust 2. zbijen, zgusnut; ucestao, vrlo cest 3. gust, debeo; - sis gusta magla 4. fig. povecan, narastao; bu bölgede nüfus - dur u ovoj oblasti je uvecano stanovnistvo 5. fig. mnogo; ct. çok; bu günlerde - işlerim var ovih dana imam mnogo poslova
yoğunlaç (-cı)
fiz. kondenzator
yoğunlaşmak
zgusnjavati se, zgusnuti
se yoğunlaştırmak
ak. zgusnuti, zgusn-
javati; kondenzovati yoğunluk gustina, gustoca; trafik - u gustina saobracaja yoğurmak
ak. (za) mesiti (testo)
yoğurt
(-du) kiselo mleko; - çalmak praviti kiselo mleko, kiseliti mleko ~ - u üfleyerek. yemek bili veoma oprezan yoğurt çiçeği yoğurtçu
nar. v. papatya
prodavac kiselog mleka
yoğurtlamak
ak. dodati kiseto mleko
yoğurtlu s kiselim mlekom, remljem s kiselim mlekom (o jelu)
prip-
yol yağurtmak caus. od yağurmak yoğurt otu bot. ivandance, ivanjsko
cvece (Galium) yok (-ku,-ğu) ı nema; evde kimse - u kuci nikoga nema; param - nemarn novaca ll ne; mektup yazdın mı? - yazmadım daha da li si napisao pismo? Ne, jos nisam lll na poeetku svakog iskaza u seriji, izraiava nevericu te .. te; - başı ağ rıyormuş , - dişi sıziiyormuş te bolela ga glava, te böleo ga zub O - tan ni za §ta, bez razloga; - canım! 1) ne, niposto! 2) stvarno? nije valjda? - değildir ima, postoji; - denecek kadar moze se reci skoro da nema; - devenin başı! nemoguce! neverovatno! - oğlu - nema nista; - pahasına (satmak) u bescenje (prodavati); tan yere v. yok yere; - - nema sta nema, ima sve sto zelis; hiç - tan bana gücenir ljuti se na mene bez razloga; hiç - tan daha iyi bolje ista nego nista; - tan var etmek stvoriti yokçu fi/. nihilista yokçuluk nihilizam yok etmek ak. unistiti; iskoreniti; likvidirali yoklama 1. gUm. oç! yoklamak 2. provera; prozivka (ucenika); provera ;znanja; test; - yapmak 1) proveriti, prekontrolisati 2) prozivati; yazılı - pismena p_rovera, pismeni test 3. voj. kontrola (stanja, sluzbi, higijene i si.) yoklamacı 1. ist. kontrolar ratne opreme i materijala U tvrdjavama 2. voj. sluzbenik (za personaine poslove)
yoklamak ak. 1. proveravati, kontrolisali 2. prozivati 3. traziti, pretrazivati 3. posecivati, pohoditi, obilaziti; hastayı yokladık obiisii smo bolesnika · yoklanmak pass. od yoklamak yoklatmak ak. dat. caus. od yoklamak yokluk 1. odsutnost; nepostojanje 2. nemastina, beda
yok olmak 1. izgubiti se nestati is~ ceznuti; propasti 2. ne po~t~]a~i · )<'
•·
'
yoksa 1. inace, u suprotnom; çalıŞ di" yorum sana - yersin dayak radi ka d. ti kazek, inace ces dobiti batine 2 mô.Zda / . ' valjda, verovatı:ıo; Orhan geç kaldı, treni mi kaçırdı Orhan je zakasnio, ve~ rovatno je izgubio voz 3. u upitnoj rei5enici ili; bugün mü, - yarın mı geleyim da li da dodjem danas ili sutra? bunu seri mi - arkadaşın mı yaptı? da li si ovo ucinio ti, ili tvoj drug? 4. na kraju iskaza jos samo; yemek çok, misafir gelsin - jela je mnogo samo jos gosti da dodju yoksul siromasan, bedan; yoksullaşmak
osiromasiti
yoksullaştırmak ak. osiromasitl, dovesti koga do siromastvo
yoksulluk beda
siromostvo,
nemastina,
yoksun ab/. lisan cega, oskudan; /-dan/ - etmek bırakmak ili kılmak lisiti; lisavati; 1 -dan/ - kalmak lisiti se yoksulluk lisavanje; nemasli na, .qs, kudica yoksunmak ab/: lisavati se yoksuzluk nar. v. yoksulluk yokurnsamak v. yoksamak yokuş uzvisica, uzbrdica; nagib, kosa, padina; - aşağı nizbrdo; - çıkmak pe~t rati se; - inmek silaziti, spustati se (niz brdo); - yukarı uzbrdo yokuşcu sp. biciklista koji uspesno vozi na putu sa uzbrdicama
yok yere ni zbog öega, bez razlo~a,' bez potrebe yol J 1. put; drum,. cesta; - kavşağı raskrsnica; - tamiratı popravka puta; arka - ları voj. pozadinski ,putevi; deniz - u pomorski put; doğru - 1) prav put 2) fig. pravi put; dolaşık - zaobilazan put; dört -
1067
ll 1
ı:ı
ı,J
J
rdsıH·sriica; hava - u aviolinija; keçi · - u kozja staza; kestirme - kraci put, precica; şose - u cesta, drum; yürüyüş - u mar8ruta 2. putovanje, put; cf. yolculuk; - a çık mak (ili düşmek) krenuti na put,. · otputovati; - harcı putni trosak 3. brzina hoda (kratanja, voznje); bu ll trenin - u az ovaj voz se sporo krece 4. putanja; tok, kolotecina; anat. kanal; - dan çıkmak 1) iskociti sa tracnica (o vozu, tramvaju) 2) skrenuti s pravog buta; petrol boru -.u naftovod; su - u vodovod; vodeni put 5. sredstvo; nacin; izlaz; /-ın/ - unu bulmak naci izlaz iz cega; naci lek; - göstermek 1) pokazati put 2) nauciti, upututi koga; mesele bu - dan halledilebilir problem se moze resiti na ovaj naCin; ne - da na koji nacin? 6. ponasanje, ophodjenje; tutuğun - u beğenmedim ne svidja mi se tvoje ponasanje 7. sistem, metod; cf. usul; - yardam 1) nacin delovanje 2) valjan, pravilan put; - yordam bilmez prost, neotesan (covek); - lle yardam ile uredno, valjano, pravilno;. - unu yardamını şa şırmak izgubiti se, zabludeti, skrenuti s (pravog) puta 8. linija, pruga (tkanine); bu kumaşın kırmızı - ları var ovaj stof ima crvene pruge 9. nar. put (a); cf. defa, kere; bize sir - uğrayın svratite jednom k nama ll u funkciji sastavljenih postpozicijap una, - unda za, radi; vatan - unda ölmek poginuti za otadzbinu O - unda u redu, dobro; her şey - undadır sve je u red u; - uyla 1) posredstvom, putem 2) preko. via; - açmak 1) proseci put 2) /-af dati povod; -u açmak 1) otvoriti (novi) put (za saobracaj 2) ocistiti put(od smetova, odrona); - unuz açık olsun! srecan vam put! - almak napredovati, prelaziti (put); /ın/ - una bakmak ocekivati koga; /-ın/ unu beklemek ocekivati ciji dolazak; unu bilmek imati iskustvo u cemu, znati .· raditi; /-ın/ - una çıkmak poci kome u susret; - u duşrnek 1) dovesti, naneti kuda (o putu) 2) imati, ukazati se (o prilici); - um düşerse 1) ako me put nanese 2) ako mi se ukaze prilika; - a düzülmek krenuti na
1068
put; - erkan pravila ponasnja; - etmek eesto putovati, odlaziti (u odredjeno mesto);- a gelmek urazumiti se, popraviti se; /-ı/ - a getirmek urazumiti; prevaspitati; - una girmek. ukoloteciti se, krenuti (o poslu i si.); - gitmek v. almak; 1-a/ - görünmek ukazati se, predstojiti (o putu)- göstermen pokaza~i put - gözlernek ocekivati, nadati se (çla se nesto dogodi); - iz bilmek 1) poznavati put 2) biti ıskusan; - dan kalmak ne moci otputovati, odustati od putovanja; - larda kalmak ne stici na vreme, ostati na putu; 1 -ın/ - unu kesrnek 1) prepreciti kome put 2) opljackati na drumu; /-ı/ - a koymak 1) uputiti, poslati na put 2) izvesti na put; una koymak dovoditi u red, sredjivati; - a koyulmak krenuti na put; - a sapıtmak krenuti losim putem; - şaşmak arh. racvati se, gubiti se (o putu); - tutmak 1) krenuti putem, uhvatiti put; /-ın/- unu tutl"!lak 1) uputiti se, krenuti ka 2) fig. izabrati kakav put; - vermek 1. propustiti, dati put 2) povecati brzinu 3) otpustiti, izbaciti (s posla); - vurmak nar. otpremiti, isprati ti na put; /-ın/ - unu yapmak 1) stvoriti mogusnost za 2) sondiratı teren, opipati situaciju; - a yatma k v. - a gelmek; - - 1) prugast, u linijama 2) ispresecan raznim putevima; - yürümek setati, izaci u setnju yolak
(-ğı)
nar. puti6, staza
yolcu 1. putnik, prolaznik; - geçirmek pratiti, ispracati na put; - nakliyatı putnicki saobraeaj; - uçağı putnicki avion 2. tig. dete na putu (pred rodjenje) 3. tezak bolesnik, samrtnik; - görünmek biti na samrti 4. onaj ko se sprema na put; - etmek ispracati putnika; yine - olduk opet moramo na put O - yolunda gerek svako treba da radi svoj posao yolculuk putovanje; - a çıkmak krenuti na putovanje; iyi - lar! srecan put! yoldaş 1. saputnik 2. drug, prijatelj 3. fig. istomisljenik yoldaşlık
drugarstvo; drustvo na pu-
yordam
tovanju; - etmek 1) zajedno putovati, praviti drustvo 2) drugarski postupati yoldurmak caus. od yolmaak yolgeçen; - hanı (gibi) fig. mnogo posecivano i sumnjivo mesto; burası - hanı değil nije ovo svacije svratiste yollamak ak. dat. poslati, uputiti, otpremiti; para - poslati novac yollanmak 1. pass. od yollamak 2. krenuti, uputiti se, udaljiti se yollu 1. s kakvim putem; bozuk - bir mahalle cetvrt sa izlokanim putevima; kısa - bir gezi kratko putovanje 2. prugast, u linijama; mavi - bir kumaş tkanina sa plavim linijama 3. brz, brzohodan (o vozilu, brodu); - gemi brzohodan brod 4. fig. valjan, ispravan; bu - bir iş oldu ovo je ispao valjan posao 5. fig. u vidu, u znak, kao; alay - u vidu podsmeha, kao podsmehkaoş podsmeh; ; şükran - u znak zahvalnosti arg. la ka, lako osvojiva (zena) yolluk 1. putna hrana 2. putni trosak, poputnina 3. staza za pod, podni cilim 4. poklon putniku yolmak (-ar) ak. 1. cupati, trgati; cerupati; kaşlarını - cupali obrve; tavuğun tüylerini - opipati, ocerupati kokosku; üstünü başını - kidati se, ocajavati, tugovati 2. agr. pleviti (travu, korov) 3. arg. ocerupati, opeljesiti yolsuz 1. bez puteva; - bir bölge region biz puteva 2. neprohodan, besputan 3. spor, sporahadan (o vozilu); - bir tren sporovozan voz 4. napravilan, neregularan; neumestan, neprikladan; nekorektan; - yöntemsiz neregularan, suprotan pravilima 5. ist. iskljucen, od tranjen (iz esnafa, sekte i si.); yolsuzluk 1. losi putevi; bespuce (i fig. ) 2. fig. bezakonje, zloupotreba, krsenje pravila yoluk ocerupan, operusan, opipan (o zivini)
yolunmak 1. pass. od yolmak 2. fig. cupati kosu (u ocajanju); ocajavati yoluyla 1. putem 2. posredstvom 3. metodom, metodicno yom sreca, dobrobit, dobar znak; nim (znak, znamen); yoma mor. debelo uze, sidrenjak yonca bot. detelina (Trifolium)- yapraskrsnica puteva u. obliku cetvorolisne deleline rağı
yoncalık detelinar~eteliniste yonga paperje (ptica)
"
yonga cepka, treska; strugotina, opilljci yongar muz. vrsta tvozicanog saza yonmak (-ar) nar. v. yonmak yont neukrocena, nejahana kabila yont
kuşu
zool. pastirica (Motacilla)
yontma 1 gl. im. od yontmak ll izrezan, otesan, isklesan; - taş klesan kamen; taş devri geo/. paleolit yontmak (-ar) ak. 1. sturgati, tesati; ostriti; kalem - ostriti olovku; taş - klesali kamen 2. fig. izvlaciti; iskamciti (novac) yontu statua, skulptura; cf. heykel yontucu 1. skulptor; ct. heykeltıraş 2. fig. interezdzija, koji vodi racuna samo o svojoj koristi yontuculuk zanimanje skulptora yontuk 1. otesan; isklesan 2. naostten 3. geol. denudiran yontulmak 1. pass. od yonlmak 2. fig. istesali se, uljuditi se yonulmak nar.
v. yontulmak
yordam 1. spretnost, umesnost; ct. çeviklik 2. arh. razmetanje, hvalisanje; ct. çalım; - satmak razmetati se, sepuriti se 3. sposobnost, vicnost ct. yeti 4. nar. pomocnik
1069
''y(jfi:famıı
yordamlı 1. nar. privlacan, lep (o muskarcu); 2. spretan, snalazljiv yardurmak caus. od yormak
ruldum bu Işi yarına bırakalım ostavimo ovaj posao za sutra, ionako sam se mnogo umorio yorulmak2 pass. od yormak2
yorga sitan kas, kaskanje (konja) yorgalamak konju)
ici
kasom,
kaskati
(o
yorgan jorgan; - çarşafı jorganski earsaf; - kaplamak presvuci jorgan o döşek yatmak biti tesko bolestan; - gitti, kavga bitti nestao je povod i svadja je prestala; umre kurnce rasturi se kumstvo; - ına göre ayağını uzat v. aya(1ını yorganına göre uzat; - kavgası prividna svadja (zapodenuta iz interesa, koji se ocekuje od treceg lica) yorgancı
jorgandzija
yorgancılık
argın
yorgunluk umor, premorenost, zamor; - luğunu almak 1) predahnuti, odmoriti se, odagnati umor 2) /-ın/ odmoriti koga; çıkarmak odmoriti se, odmarati se; - kah· vesi kafa posle velikog premora yormak1 (-ar) ak. 1. umarati, zamarati bugünkü iş beni çok yordu danasnji posao me veoma umorio 2. muciti, obespokojavati yormak2 (-ar) ak. dat. tumaciti, komentarisati; bu gecikmeyi neye yoracağımı bilmiyorum ne znam kako da tumacim ovo zakasnjenje; kötüye - prokomentarisati u losem smislu yortmak (,ar) nar. 1. skitati. lanzati, smucati se2. nar. treali yor praznik, blagdan (hris6anski); paskalya - su Uskrs, skrsnji praznik yorucu zamoran; posao
bir
iş
zamoran
yorulmak1 umarati se, zamarati se; yorulmaz neumoran; zaten çok yo-
1070
yorumcu komentator yorumlamak ak. 1. komentarisati (dogadjaje, pojave i si.) 2. tumaciti (tekst) 3. muz. paz. interpretirati, izvoditi yorumlanmak pass. od yorumlamak yosma 1. vesela i lepa (zena) 2. koketa
o - nın biri pej. zenska glava yosmalık 1 . ljupkost, gracioznost; lepota 2. koketerija, kacipernost
jorgandzijski zanat
yorgun umoran, posustao; veoma umoran, iznuren, isvrpljen
yorum 1. komentar; 2. interpretacija, tumacenje; rüya - u tumacenje sna 3. ocena (dogadjaja)
yosun mahovina; - ba(11amak obrasti mahovinom; su - ları alge yosunlanmak, mahovinom yosunlu hovinast
yosunlaşmak
obrasti
obrastao mahovinom;
ma-
yoz 1 . divalj, nekultivisan; - bitki divlja biljka; neobradjen - toprak utrina 2. fig. divalj, prost, grub (o coveki) 3. fig. degenerisan, izopacen yozlaşma
degeneracija, izopacenje
yozlaşmak
izopaciti se, degenerisati
se, izroditi se yozlaştırmak
ak. izopaciti, degenerisati
yozluk izopacenost, degenerisanost yön 1. strana; cf. taraf 2. pravac, smer; istikamet; dört - cetiri strane sveta; tek - jedan smer (u saobracaju) 3. pogled, aspek!, odnos; - den u pogledu, sa aspekta; bir - den u jednom pogledu; - vermek davati smer (tok) her - den svestrano, sa svih aspekata; ne - den u kom pogledu?
ct.
yöndeş
geom. srazmeran, podudaran
Yugoslav yönelim 1. oriijentacija, orijentisanje 2. biol. tropizam 3. sklonost, naginjanje ka cem u yönelme orijentacija na; opredeljenje; usmerenje yönelmek dat. 1. usmeriti se, orijentisati se na 2. uzeti pravac, ukrenuti se ka 3. lig. biti na nisanu yönelmeli orijentisan, usmeren yöneitim geog. orijentacija, odrejivanje strana sveta; - yapmak orijentisati se yöneltmek ak. dat. upraviti, uperiti, okrenuti; usmeriti, usmeravati; uputiti; bakışlarımı ona yönalttim uperio sam pogled ka njemu
yönseme sklonost, tendenjija; yöntem metod; yöntem bilim metodologija yöntem bilimsel metodolaski yöntemli metodican; sistematican yöntemlilik tematicnost
metodicnost;
sis-
yöntemsiz sistematiean
nemetodican;
ne-
yöre 1. okolina, susedstvo; 2. pedgradje yöresel mesni, lokalni; yöreselleşrnek
yönerge uputstvo, direktiva, instrukcija;
yörük sto.car)
yönetici rukovodilac, upravljac; parti si partijski rukovodilac
yörük
yöneticilik rukovodjenje, liderstvo yönetilrnek pass. od yönetmek yönetim uprava, rukovodstvo; - kurulu upravni odbor; Amerika Birleşik Devletleri - i administracija Sjedinjenih americkih driava yönetimsel upravni; yönetmek ak. upravljati, rukovoditi; 2. dirigovati; orkestrayı - dirigovati orkestr6m 3. rezirati (film) yönetmelik instrukcija (pismena) yönetmen 1. direktor; cf. müdür 2. reziser; reditelj; - yardımcısı asistent rezije yönetmenlik rukovodjenje, upravljanje; direkcija; ct. müdürlük yönetsel
v. yönetimsel
yönlendirmek ak. civati, ukazivati
usmeravati,
upu-
yönlü 1. smerni; strani; çok vieistrani; tek - jednosmerni (o ulici i si.) 2. okrenut; usmeren na, uperen; upravljen;
(-ğü)
lokalizovatise
juruk (turkmenski nomad,
v. yürük
yörünge 1. trajektorija, putanja (zrna i si.) 2. astr. orbitu; - sina oturmak uci u orbitu (i fig.); - sini şaşırmak odstupiti, skrenuti sa orbite yudum gutljaj; - - malo\ı:ıo malo, lagono; bir - da içmek ispiti nai~kap yudumlamak ak. piti gutljaj po gutljaj, piti bez zurbe yudumlanmak pass. od yudumlamak
...
\:
yudumluk od jednog gutljaja (kolicina) yuf uzv. fuj! (izrazava osudu, odvratnost, negodovanje) Of-al - borusu çalmak izraziti kome svoje negodovanje; ervahına! proklet bio! yufka 1 jufka, tanko razvijeno testo; açmak razvijati jufku ll tanak, suv; lomljiv, krt; - yürekli sazaljiv, boleciv; arkası vise nema i tacka! to je sve! yufka
böreği
(-ni) burek od jufke
yufkalık 1. brasno za jufku 2. sazaljivost, bolecivost, samilost
Yugoslav Jugosloven; - folkloru jugoslovenski falklor
1071
"''Y'Ügoslıivyalı Yugoslavyalı
jugosloven,
zitelj
ju-
goslavije yuh uh! yuha uzv. sram otel sararn te bile! /-a/ - çekmek (ili - ya tutmak) izviziali, ucutkali yuhalamak
v. yuha çekmek
yukaç
(-cı)
yuha çekmek
yukaç
(-cı)
geol. antiklihala; ct. semer
yukarı 1 gornji deo; vrh; evin - sı gornji deo kuce ll gornji, visi - kat gornji sprat lll go re, uvis - çıkmak 1) popeti se, uspeti se 2) fig. doci na vrh (o premijeru, ministru); eller - i ! ruke uvis! O bir aşağı bir - gelmek ici gore dole; - tükürsem bı yıkı, aşağı tükürsem sakal v. aşağı tükürsem saka!, yukarı tükürsem bıyık - dan almak snishod ljivo se ponasati; - dan bakmak gledati s visine, nadmeno se ponasati
yukarısı
gornji deo cega; gornji sprat
yulaf bot. ovas (Avena satina) yular ular, povodac; - ı birinin elinde olmak biti pod cijim uticajem (kontrolom); (bir - ı eksik grup, prost, tupoglav yularlı
sa ularom; zaularan
yu mak1 (-yur)
nar. prati; umivati
yumak2 (-ğı) klupko;- açmak razmristi klupko; bir - yün klupko vune O boğazıma bir - tıkadı zastala mi je knedla u gri u yumaklamak ak. smotati u klupko yumaklanmak skiupcili se
ı.ı
lı
1
!·. '. ~!
li
yummak (-ar) ak. 1. zatverili (usta, oci); ll gözünü - zazmureti 2.) stisniti, stegnuti (saku, pesnicu) yumru ı kvrga, cvoruga, izraslina 2. bot. gomoj, glavica, krtola; - kök kvrgav kore n yumrucuk
1072
(-ğu)
kvrZica, cvorugica
yumruk (-ğu) 1. pesnica; - atmak (ili indirmek) udariti pesnicom; - kadar velicine pesnice; malen, sitan; 1-a/ - (uyla) vurmak udariti pesnicom 2. udarac pesnicom;- la kurtarmak izboksovati loptu (u fudbalu) 3. fig. pritisak; düşman - u altında pod pritiskom neprijatelja o - gös- ~, terrnek plasiti, zastrasivati, pokazati pesnice; - una güvenmek uzdati se u. svoju silu; - hakkı silom dobijena, oteta stvar; kadar krupan, velik (o inace, sitnim stvarima)- kadar erik sljiva kao pesnica; - - a gelmek pesnicati se yumruklamak ak. udariti pesnicom; - udarati se pesnicema u prsa
göğsünü
yumruklaşmak s ile pesnicati se, borili se, tuci sepesnicama
yumruk oyunu boks yumrulamak, yumrulmak obrazovati se (o kvrgama), oticati; iıabubreti, naduti se yumruluk kvrgavost; izbocenost, ispupcenost; oteklina yumuk 1. naduven, natecan, podbuo (o ocima licu) 2. pun (acak), popunjen; - nagojen yumuklaşmak 1. nateci, naduti se 2. popuniti se, nagojiti se
yumulmak 1. pass. od yummak 2. zatvarali se, sklapati se (o ocima) gözleri yumuluyor oci mu se sklapaju 3. dat. prionuti, baciti se (ob. na jelo) yumurcak (-l:jı) 1. nestasko, vragolan, seret (o detetu) 2. nar. nicina, kuzna guka (ispod miske ili u preponama) yumurta 1. jaje; - akı belance; - yı çalkamak umutiti, izlupati jaje; - sarısı zumance 2. ikra; - d~kmek bacati ikru, mrestiti se 3. pecurka Oaje za stopanje carapa) 4. mosnica, testis O - dan daha dün çıkmış balavac, tek sto se ispilio; - kabuğunu beğenmemiş jajetu se ne svidja kora (govori se o onom ko s lose odnosi
yurttaş
prema odgajitelju); - kapıya dayanmak (ili gelmek) biti u vremenskoj stisci (za posao); - kapıya dayandıktan sonra u zadnji cas, u minut do dvanaest; - ya kulp takmak ve5to se izgovarati, biti majstor u nalazenju izgovora; her - dan civciv çık maz pos/. iz svakog jajeta ne iziazi pile yumurtacı
trgovac jajima
yumurtacık
biol. jajasce, jajna celija
yumurtalık
1. anat. jajnik 2. posuda za jaja 3. bot. plodnica yumurtlamak ak. 1.nositi jaja; bacati ikru 2. fig. slagati, izmisliti 3. fig. istrtljati, izlajati, izbrbljati yumurtlatmak caus. od yumurtlamak yumuş
mekan, mekusan
yumuşak 1. rnek 2. savitljiv, gibak; yaş dallar - olur mlade grane su savitljive 3. rnek, lako obradiv; - bakır rnek bakar 4. umeren, blag; - iklim blaga klima; - kalpli (covek) meka srca 5. tih, miran (6ovek) 6. prijatan, laskav; - sözler laskave reci 7. lak, tih, besuman (korak, hod); - adım larla yaklaştı prisao je lakim koracima o ağızlı lak na uzdu, koji lako prima uzdu (o konju); - başlı miran, poslusan, popustljiv; - yüzlü snebivljiv, stidljiv, povucen yumuşakçalar
zool.
mekusci,
bes-
kicmenjaci yumuşaklık 1. mekoca, mekost 2. savitljivost, gipkost 3. umeren6st, blagost (klime, vr;:ımena) 4. pomirljivost, poslusnost yumuşama
1. gl. im. od yumuşamak 2. gram. umeksavanje, ozvucavanje (suglasnika) 3. po/. delant yumuşamak 1. umeksavati se 2. stisati se, smiriti se, popustiti (o ljutnji) srdzbı) 3. umeksavafi se, ozvucavati se (o suglasnicima) yumuşatılmak
pass. od
yumuşatmalık
amortizer
yuna nar. filcani pokrivac (ispod sedla) yunak patilo
(-ğı)
nar. 1. peri/o 2. javno ku-
Yunan Grk Yunanca ı grcki jezik ll na grckom Yunanistanlı zitelj Grcke Yuanlı
v. Yunan
yunmak (-ar) prati se; umivati se yunus balığı zool. delfiiı (Delphinus) yurdu iglene usi, usica na igli
nar. zadatak, posao
yumuşacık
yumuşatmak ak. smeksavati, umeksavati 2. fig. stisavati, ublazivati (gnev i si.) 3. kalili (celik, gvozdje)
yumuşatmak
yurt (-du) 1. domovina, odadzbina;cf. vatan - sevgisi ljubav preme otadzbini 2. rodni kraj, zavicaj; cf. memleket; - özlemi tuga za zavicajem, nostalgija 3. dom, internal; skloniste, pribeziste; öğrenci - u studentski dom; sağlık- u.sanatorijum 4. fig. steciste; bu köy pehlivanlar - udur ovo selo je steciste pelivana; - tutmak naseliti se, nastaniti se, skrasiti se yurt
dışı ızvan
otodzbine
· yurt içi unutar otodzbine yurttandırmak
ak. naseljavati, naseliti,
nastanjivati yurtlanmak 1. naseljavati se, nastanjivati se; cf. yerleşmek 2. okuciti _s_e ~ yurtluk posed;
porodicno
dobro,
imanje,
yurtsal otadzbinski, zavicanji yurtsama nostalgija yurtsamak osecati nostalgiju za zavicajem yurtsever patriotski, rodoljubiv; patriota yurtseverlik rodoljublje, patriotizam yurttaş 1. sunarodnik, zemljak 2. podanik, gradjanin; cf. vatandaş
1073
yumuzı
.· yurtsuz 1. bez otadibine (!ice) 2. bez utocista yurttaşlık podanstvo, drzavljanstvo;
ct.
vatandaşlık
yusufçuk zool. 1. grlica (Turtur auritus) 2. vrsta vilinog konjica .(Libellula variegata) yusyumru potpuno natecen yusyuvarlık
yuvak
savrseno okrugao
yutak (-ğı) anat. zdrelo, grlo; faringitis, zapalenje grla
osonovati porodicu; /-ın/ - sını yıkmak ra- · zorili ciji brak 6. anat. duplja; alveola; göz - SI ocna duplja 7. teh. zljeb, urez; leziste 8. fig. steciste; böcek - sı steciste insekata (mesto) o - yı yapan dişi kuştur kucu lezi na damacici (zenka ptice svija gnezdo). (-ğı)
nar. cilindar
yuvalamak praviti, viti gnezdo yangısı
yutar göze yutar hucre bid. fagacit yutkunmak 1. zagrcnuti se, ostati bez daha 2. zbuniti se, useprtlati se, zapeti u govoru o (bir şey) karşısında - zudeti za nedostiznim, gutati slinu
yuvalanmak 1. osnovati poradicu; okuciti se 2. voj. ukopavati se, zastiti se zaklonam yuvalı
s gnezdom, u gnezdu
yuvar 1. biol. krvno zrnce 2. loptasto telo o - - yürüyordu isao je kao da se valje (kotrlja)
yutmak (-ar) ak. (pra) gutati 2. bespravno prisvojiti, oteli 3. fig. precutati, pragutati, izdrzati; bu gibi sözleri yutmam takve reci na mogu da progutam 4. ne izgovarati pravilno, gutati slogove; o, bazı heceleri yutuyor on guta neke slogove 5. dobiti, zaradili (u igri) 6. poveravati; bu yalanı kimse yutmaz niko ne veruje u OVU laz 7. temeljno, besprekorno nauciti
yuvarlık (-ğı) 1 lopta, kugla; zrnce; yer - ı zemlina kugla ll okrugao, obao, loptast; - kıskaç klesta sa okruglim hvataljkama; - sesliler okrugli samoglasnid (o, ö, u, ü) o - hesap zaokrugljen, priblizan racun; konuşmak uopsteno govoriti (bez detalja); - masa toplantısı razgovor, savetovanje za okruglim stolom
yutturmaca igra reci (koju sagovornik ne moze da razume)
se, postali okrugao
yutturmak caus. od yutmak yutturulmak pass. od yutturmak yutulmak 1. pass. od yutmak 2) prevariti se O yutulur macun değil to je neverovatno yuva 1. gnezdo; leglo, jazbina; skroviste; balık - sı mrestiliste; karınca - sı mravinjak; kartal - sı orlovsko gnezdo; kırlangıç - sı lastino gnezgo; tilki - sı lisicje leglo 2. fig. leglo, jazbina; hırsız - sı lopovsko leglo 3. dom, prebivaliste, obitavaliste; aile - sı porodicna kuca; çocuk - sı decje jaslice 4. utociste, dom; kimsesizler - sı siraliste 5. bracna zajednica, porodicno gnezdo; /-ın/- sını bozmak razoriti poradieni red; - kurmak ozeniti se,
1074
yuvarlaklaşmak
zaokrugliti se zaobliti
yuvarlaklaştırmak ak. zaokrugliti, zaobliti; da zaokruziti (racun)
yuvarlamak ak. 1. valjati, kotrljati; taşı - kotrljati, kamen 2. saviti, skupiti (valjajuci); halıyı yuvarlayarak kaldırdılar podigli su tepih skupivsi ga 3. prevrnuti, preturiti, svaliti; iki çelmede adamı yere yuvarladı oborio je coveka sa dva udarca 4. arg. smazati, poklopati (jelo); iscediti, prevrnuti, iskapiti (pice) 5. nejasno (neodredjeno) govoriti 6. preterano lagati, razmetati se yuvarlanmak 1. pass. bez!. od yuvarlamak 2. kotrljati se; fıçı yuvarlanıyor bure se kotrlja 3. prevrnuti se, pasti 4. iznenada, naprasno umreti; yuvarlanıp gitmek 1) iznenada umreti 2) izlaziti nakraj s
yüksek onim sto se ima; yuvarlana yuvarlana 1) prevrcuci se,okrecuci se 2) kao da ce ssrusiti (u hodu) () yuvarlanan taş yosun tutmaz ko cesto menja posao ne moze postici uspeh
yuvarlatmak caus. od yuvarlamak yuvgu nar. valjak; cilindar yuvgulamak ak. valjati, nabijati valjkom yüce 1. visok, vilik; - dağlar visoke planine 2. uzvisen, velicanstven; - ruhlu velikodusan O Yüce Divan Vrhovni sud yücelik 1. visina 2. uzvisenost, vilicanstvenost yücelim astr. kulminacija (prolazak zvezde kroz meridijan); - noktası astr. kulminacijska tacka fig. vrhunac yücelrnek uzvisiti se; podizati se yüceltmek ak. povisiti, podici
prebaciti ne koga odgovornost, smatrati odgovornim
yüklenilrnek pass. od yüklemek; eşya arabaya yüklenildi stvari su utovarene u ko la yüklenmek 1. natovoriti se 2. dat. navaliti, naleguti; kapıya yüklendi ama açamadı nalegao je na vrata, ali nije mogao da ih otvori 3. fig. prisiljavati, navaljivati; bana yüklenmeyin, bir şey söylemeyeceğim nemojte me prisiljavati, necu reci 4.ak. obavezati se, uzeti na sebe; bu işi kim yüklenecek? ko ce Uzeti na sebe ovaj posao? yükletme utovar; - yeri mesto utovara yükletmek caus. od yüklemek yükleyici 1. utovarivac, radnik na utovaru 2. teh. utovarivac, dizalica za zahvatanje i prenosenje materijala yüklü 1. natovaren, utovaren; odun -bir kamyon drvima nalovaren karnion 2. zauzet, preopterecen ;ben çok - yüm, bunu yapmam ja sam prazauzet, ne mogu to da uradim; - program prenatrpan program 3.nar. bremenita, trudna, noseca (zena) 4. arg. naljoskan, natreskan, tersten pijan 5. pun para, bogat
yük (-kü) 1. teret tovar; - ağırlığı tonaza; - arabası teretni vagon; - asansörü teretni lift; - katarı teretni voz; /-af vı.ırmak natovarili (zivotini_y) 2:fig. teret, tegobat bu. - e herkes katlanmaz ovaj teret ne moi:e svako da podnese 3. el. naboj, punjenje O - te hafif pahada ağır lak po tezini, tezak po ceni; /-af - olmak biti kome na teretu; - ünü tumak zgrunuti bogatstvo, obogatiti se
yüklük skrinja, veliki sanduk (za jorgane, carsafe, pokrivace)
yüğrük (-ğü) nar. koji brohoda 2. vredan; 3. jak, okretan
yüklülük pretovarenost; opterecenost; bremenitost
yükçü ll nosac yüklem gram. predikat yükleme 1. utovar, ukrcavanje; 2. fiz. haboj, punjenje yüklemek ak. dat. 1. tovariti, utovarati, ukrcavati, 2. fig. natovariti, obavezati, nametnuti; bu işi bana yüklediler ovaj posao su meni natovarili 3. fig. prisibati, prebaciti (krivicu, odgovonost i si.); kaba hatı meslektaşıma yüklediler krivicusu prebacili na mog kolegu; sorumluluk -
yüksek 1. visok; - atlama sp. skok uvis; - dağ visoka planina; - fırın visoka pec - gerilim el. visoki napon - iskemle visoka klupa; 2. visok, uzdignut, na visini 3. visi, vrhovni; - baş komutan voj. vrhovni komandant; - mahkeme vrhovni sud; makamlar vise instancje; - öğretmen okulu visa pedagoska skola; - sosyete visoko drustvo 2. visok, gromak (glas); perdeden konuşmak govoriti povisenim tonom; - ses 1) snazan glas 2. muz. visok glas; - sesle glasno 5. fig. plemenit, ve-
1075
;: yülisliklik uı
ugledan, vidjen; - misafir visoki gost O n anten vazdusna antena; - ten atmak hvalisati se, razmetati se; 1-a/ - ten bakmak fig. gledati s visine; - lerde dolaşmak fig. visoko leteti, zeleti nesto sto je tesko dobiti; - ten kopmak krenuti sa velikim pretenzijama; - ten uçmak v. - lerde dolaşmak; - ustura arg. bezocna laz · yükseklik 1. visina; - ine dağıtma voj. rasturanje po visini (zrna) 2. geog. nadmorska visina; cf. rakım; - korkusu psih. strah od visine yükseklik ölçer visinomer . yüksek okul visoka skola yüksek
öğretim
visoko skolstvo
yükselim astr. rektascenzija yükselme 1. gl. im. od yükselrnek 2. geal. pomeranje zemljine kore 3. nadolazenje vode, povodanj 4. av. dizanje, uzletanje yükselrnek 1. (po) dizali se 2. pojacati se (o glasu i si.) 3. rasti, povecavati se (o cenama) 4. fig. porasli (o ugledu i si.). bu haretekiyle benim gözümde yükseldi ovim svojik gestom porastao je umojim ocima yükseltaç (-ci) fiz. amplifikator yükselti 1. geag. nadmorska vis ina; cf. 2. astr. visina nebeskog tela (nad horizontom) rakım
yükseltilrnek pass. od yükseltmek yükseltmek ak. 1. podizati 2. pojacavati 3. razviti, podici na visok nivo 4. unapredjivati, unaprediti (u sluzbi) 5. hvaliti, uznositi yüksük (-ğü) 1. naprstak; - kadar vrlo malo 2. bat. casica (cveta); yüksük otu bat. naprstak (Digitalis purpurea) yüksünmek 1. abi. padati kao teret,
1076
prihvatati preko volje (posao, zadatak) 2. arh. zavideti yüküm prinuda, prisila; obaveza; çaherkes içi bir - dür rad je obaveza za svakog lışmak
yükümlendirmek ak. obaveti yükümlenmek ak. obavezati se cime; primili obavezu yükümlü obavezan, neizbezan; öğ renciler derslerine devam etmekle - dür ucenici su obavezni da idu na casove yükümlülük obaveza, neizbeznost yükünmek klanjati se, klecati (pred kime) yülgü nar. brijac, britva yülük obrijan yülümek ak. (o) brijati; cf.
tıraş
etmek
yün 1 vuna; vunena tkanina; - atmak cesljati vunu ll vunen, od vune; - çorap vunene carape; - eldiven vunene ·rukavice yünlü vunen, napravljen od vune; battaniye vuneno cebe yüpürmek nar. komesati se, muvati se (uzurbao) yürek (-M 1. anat. srce; cf. kalp; - i çarpmak uznemiriti se, lupali (o srcu); kasıntısı med. sistola; - kulacığı srcana pretkomora 2. srce, dusa; - ten srdacno, iskreno; - candan - ten od sveg srca, srcem i dusom 3. fig. sreanost, hrabrost; selanik veoma plasljiv, kukavica; bu iş ister ovaj posao iziskuje hrabrost 4. fig. samilost, sazaljeje; o adamda hiç - yok onaj covek je nemilorsrdan; sende - yok mu? zar ti nemas srca (sazaljenje)? 5. zeludac, stomak; - i bayılmak jako ogladneti, umirati od gladi; 6. erac, ere (u kartama) 7. medaljon (u obliku srca) o ler acısı veoma zalostan, koji para srce; i açık prostodusan, iskren; bezazlen; /-ın/ - i ağzına gelmek iznenada se uplasiti,
yürümek prestraviti se; - i burkulmak jako patiti; i cız etmek (ili cızlamak) silno boleti, stezati u srcu; - çarpıntısı 1) paipilacija, kucanje srca, udaranje bila 2) fig. briga, zebnja; - i dar naprasit, nagao; lako ranjiv; - i delik nar. tuzan, setan; - ine dert olmak osecati gruzu savesti; - ı dolu kivan, ogorcen; - ini dökmek izliti dusü, izjadati se; - ini eritmek muciti, moriti; ezilmek 1) osetiti glad 2) muciti se, osecati bol; - i ferahlamak smiriti se, dati srcu oduska, lisiti se briga; - inden geçmek raditi nesto od srca (s voljom); - i geniş 1) velikodusan 2) fezeran, bezbrizan; - i götürmemek ne moci podnositi, ne moci izdrZati; - i hop etmek (ili hoplamak) uzrjati se, uznemiriti se (od sıra ha); - ine inmek 1) iznenada umreti 2) jako se uznemiriti, uzrujati se; /-ın/ - ine işlernek jako potresti, veoma razalostiti duboko dirnuti; - i kabarmak oseeati mucninu; - i kaldırmamak ne moci izdrZati, ne moci podnositi; - i kalkmak uzbuditi se, uzrujati se; - karası griza savesti, gorko kajanje (zbog pocinjenog greha); - i ne kar yağmak patiti od ljubomore, biti rastrzan ljubomorom; - i katı tvrda srca; - i katılmak izgubiti dah, zastati dah (od placa ili hladnoce); - im koptu srce mi je stalo (od straha, uzbudjenja); - i oynamak uznemiriti se; uplasiti se (iznenada); - i parçalanmak mnogo zaliti, razdirati se; cepali se (o srcu) - i pek 1) odvazan, smeo 2) v. - i katı; - ini pek tutmak ne bojati se, ne podlegati nikakvom ştrahu; - i rahatlamak smiriti se, lisiti se briga, laknuti srcu; - i seriniemek osetiti olaksanje, primirili se; /-ın/ - ini serinletmek primiriti, lisiti koga briga; - i sı kılmak osecati dosadu, dosadjivati se; - ı sızlamak jako zaliti, osecati bol (za kime); - i şişmek osecati dosadu, smuciti se (od slusanje duge rasprave i si.); - Ini tüketmek umoriti se (objasjavaju6i, ubedjujuci); /-ın/ - ini tüketmek namuciti, ugnjaviti koga (pitanjima, ll pricama); - i ürpermek mnogo se uplasiti; - i yağ bağ-
lamak 1).odahnuti, laknuti 2) biti srecan; inin yağı (ili yağ ları) eritmek 1) rastuziti se, snevesliti se 2) prestrasiti se, uplasiti se; - i yanmak 1) mnogo zaliti 2) doziveti nesre6u; - yarası tuga, zalost; - i yarılmak jako se uplasiti; - i yerinden oynamak uzrujati se; uplasiiti se (izneneda); -i yufka samilostan, sazaljiv, bole6iv yüreklendirmek ak. (o) hrabriti, osoobodriti;
~oliti,
yürekleornek ohrabriti se; yürekli 1. hrabar, srcan, smeo; ct. cesur 2. s ... karakterarn (srcem); temiz srdacan, iskren; yufka - zalostiv, saose6ajan yüreklilik vaznost;
hrabrost,
smelost,
od-
yüreksiz plasljiv; malodusan; yüreksizlik plasljivost, bojazljivost, kukavicluk; yürekten iskreno. s cistim ose6anjima, od srca Yürük v. Yörük yürük ll 1 brz, brzonog (konj i si.) ll ist. janicarski pesadinac yürümek 1. i6i, hodati; marsirali 2. kretati se; dağ yürümez planina se ne kre6e 3. prohodati, poceti hodati (o detetu); çocuğumuz erken yürüdü nase dete je rano prohodalo 4. (pro) setali se; ben biraz - istiyorum ho6u malo da prosetam 5. po.Zuriti, ubrzati korake; biraz yürüyelim, geç kalacağız po.Zurimo malo, zakasni6eme 6. dat. sti6i do; dospeti; dosezati, dopirati; su damlara yürüdü voda je doprela do krovova 7. dat napasti, nasrnuti. kidisati; ct. hücum etmek; düş man ordusu şehre yürüdü neprijateljska vojska je napala grad 8. ig. napredovati, dobro se razvijati; işler iyi yürüyor poslovi dobro idu 9. proticati, prolaziti (o vremenu) 1o. zaracunavati se (o kamati) 1O. arg. umreti, oti6i O yürü (marş)! napred
1077
l:ı
yurm1ri'iÖk mar$!" (komaiıda); ll yürü kulum demiş (Allah) i sam bog mu pomaze (kaze se za onog ko postize uspeh) yürünmek bez/. od yürümek; ekilmiş tarladan yürünmez po zasejanoj njivi se ne hoda yürürlük vaznost, snaga (zakona); - te bulunmak primenjivati se, biti na snazi (o zakonu, propisu, odluci); - e girmek stupiti na snagu; - ten kaldırmak staviti van snage, ukinuti (zakon i si.); - te olmak v. - te bulunmak yürüteç (-ci) dubak (naprava u kojoj malo dete uci da hoda) yürütme izvrsavanje, sprovodjenje; erki izvrsni organ; - kurulu izvrsni odbor yürütmek 1. caus. od yürümek 2. ig. primenjivati; yasa - primenjivati zakon 3. voditi, organizovati; sprovoditi; işleri - voditi poslove; kampanya - voditi kampanju 4. iskazati, izreci; izneti, istaci; fikrini - izneti svoje misljenje 5. isterati, otpustiti (s posta, sluzbe) 6. arg. smotati, zdipiti, ukrasti yürütütmek dat. pass. od yürütmek yürütüm izvrsavanje, sprovodjenje (zakona, odluke i si.) yürüyüş 1. hod, podanje; kretanje 2. nacin hodanja, alira (konja) 3. voj. mars, pohod; pokret; razvijanje trupa; - emniyeti bezbednost marsa; - halinde u marsevskom poretku, u marsevskoj formaciji; - kolu marsevska kolona, ko!ona u kretanju; geri - povlacenje, mars u odstupanju; ileri - mars u nastupanju; süratli - forsirani mars 4. protazak (masovni) u cilju protesta i st.); gösteri - ü protestni mars
yüsrü crno drvo (za fine radove) yüz 1 sto, stotina; - lerce na stotine, stotinama; - metre yarışı sp. trka na sto meta ra
1078
yüz2 1. lice; - çizgileri crte lica; - kı crvenilo lica (od stida i si.) 2. povrsina povrsje; suyun - ünde na povr5ini vode 3. fice, faijalna sırana (tkanine) 4. procelje, fasada zgrade;binanın - ü fasada zigrade 5. sırana (planine, reke); dağın öte - ü ona sırana planine 6. geom. strana, bocna povsina; ct. vecih 7. fig. stid, sram; bu adamda - yok kod ovog coveka nema stida 8. navlaka (za jastuk) 9. naklonost, blagonaklonost; /-dan/ - bulmak biti dobro primljen; koristiti. ciju naklonost; - vermek dobro primiti, biti blagonaklon kome; povladjivati kome; /-af - vermemek odbojno se drZati, ne pekazivali naklonost 1O. uzrok, razlog; u funkciji sastavljenih postpozicija; /-ıni- .ünden usled, zbog; bu - den zato, zbog toga, stoga; kıskançlık - ünden iz savisti; sizin - ünüzden zbog vas o - ü açılmak prolepsati se, procvetati; /-ın/ - ünü ağartmak uciniti easl, osvetlati obraz; - ü ak. cestit, posten; /dan/ - ünün akıyle çıkmak ne izgubiti dostojanstvo, izaci castan izcega; - ü ak olsun! neka je blagosloven! /-ın/ - ünden akmak videti se na licu, biti jasno iz izraza lica; - almak iskvarili se, razmaziti se; - ü asık namrsten, namrgodjen; - asıklığı namrgodjenost, natmurenost; - ü astarı belirsiz neodredjen, sumnjiv, mutan (covek); /-ın/ - üne atılmak nasrnuti na koga; /-ın/ - üne bağırmak dreknuti, viknuti (na koga; -·üne bakılacak gibi (ili üne bakılır) lepog izgleda, lepuskast; üne bakılmaz ruzan, neugledan; /-ın/ üne bakmamak 1) ne obracati p8Znju 2) ljutiti se, durili se; - üne bakmaya kı yılmaz prelep, lep kao upisan; /-ın/ - üne bir daha bakmamak naljutiti se, prekinuti vezu s kime; - ü bozulmak smrknuti. se, natmuriti se; - ünü buruşturmak ir. - ünü ekşitmek; /-ın/ - üne çarpmak sruciti sve u !ice, izgrditi; /-dan/ - çevirmek 1) okretati !ice, izbegavati 2) odreci se cega; e çıkmak 1) izaci na povrsinu 2) izbezobraziti se, poztati drzak; - ü davut derisi bezocan, drzak; ..- ünün derisi zartısı
yüzertop kalın debelokozac, moralno neosetljiv; - ü dökülmek imati nesnosnu zubobolju; ünden düşen bin parça olur mracan, zao zlovoljan; - ü ekşi mrgodan, kiselog lica; - ünü ekşitmek namrgoditi se, napraviti kiselo lice; - etmek 1) preneti, poruciti 2) podesiti doterati; - geri dönmek 1) okrenuti se 2) povuci se; - göre ulizivacki, ulagivacki; - ü görmek postici, dobiti; - ü görmemek dugo ne videti, ne znati za; - göstermek pojaviti se; /-ın/ ünü gözünü açmak dati mladicu neka znanja o seksu (koja sa skrivaju od deteta); - ü gözü ağarmak potresti se; üne gözüne bulaştırmak izosljariti, isfuserisati (posao); - ünü gözünü çarpıtmak razvuCi, iskriviti lice; - ünü gözünü oynatmak krevetljiti se, bekeljiti se; 1 -ın/ - ünü güldürrnek obradovati, razveseliti; - üze güller nar. da izvinete na izrazu! (kada se govori o odvratnim stvarima); - e gülrnek 1) ulagivati se, praviti se prijatelj 2) privlacno izgledati; -- ü gülrnek radovati se, sijati od srece; /-ın/ üne gülrnek 1) smejati se u brk (lice) 2. laskati, udvarati se; - e gülücü dvolican, licemeran; /-al - ü kalmamak ne biti oran, nemati volju za; - ünden kan damlamak pucati od zdravlja; (kapıyı) /-ın/ - üne kapamak zalupiti vrata pred nosem; - ü kara postidjen, posramljen; - ünü kara çı· karmak ocrniti. oljagati; - üne karşı u lice, u oci; otvoreno; - üne karşı da söylerim reci cu mu to i u lice; - ü kasap süngeriyle silinmiş bestidan, bezocan, drzak; - kızartıcı sramotan, neukusan, odvratan (o reci i si.) /-ın/ - ünü kı zartmak postideti koga; /-ı/ - ünden okunmak citati sa lica, shvatiti po izrazu lica; /-al - ü olmamak 1. ne moci podneti, ne podnositi (vrucinu i si.) 2. ne usudjivati se; ustrucavati se, zenirati se; - ü pek bezobrazan, drzak; - ü sıcak privlacan, drazestan, ljubak; - ü soğuk odbojan, odvratan; suyu dökmek moliti do ponizavanja, ponizno moliti; - sürmek do zemlje se klanjati (izpostovanja); - ü tut-
mamak ustezati se, snebivati se; .. üm tutmaz ne usudjujem se, ne mogu (da kazem, ucinim i si.); - tutmak 1) poceti, pocinjati; otpocinjati; 2) /-al uputiti se, krenut(ka; -verince astar isterakomu das prst, on hoce ruku; /-al - vurmak obratiti se, pribeci cemu; ct. baş vurmak; /-ın/ -üne vurmak v. - üne çarpmak; - ü .yazılı kalmak ostati netaknut; ostati cist u cemu; /-ın/- ünü yazmak ukrasiti lice (ob. nevesti); - ü yerde skroman, umeren; - ü yere gelmek (-ili geçmek) veoma se postideti; /-ın/ - ünü yere getirmek postideti; - ü yumuşak popustljiv; - - e licem u lice; /-la/ - - e gelmek sresti se; u suociti se yüz akı (-nı) cast, dostojanstvo; cestitost; yüzbaşı (-yı)
voj. kapetan; deniz - sı
porucnik fregate yüzde procenat; - hesabı procentni racun; - nispetinde procentualno; elli pedeset procenata; - yüz sto procenata, sto polsto; fig. sigurno,bez sumnje yüzdelik postotak, procenat yüdürme plovnost, plovna sposobnost; - kuvveti fiz. potisak (teenosti) yüzdürrnek1 1. caus. od yüzrnek 2. ak. izvuci i osposobiti za plovjenje (potonuli brod); batık vapuru yüzdürdüler izvadili su potonuli srod yüzdürmek2 caus. od yüzmek2 yüzdürülmek pass. ood yüzdürrnek 1.2; gemi yüzdürülecek potunuli brod ce biti izvadjen; bu hayvanın derisi yüzdürüldü odrana je koza ove zivotinje batık
yüzer1 po sto; babamız herbirimizedinar verdi otac je svakom od nas dao po sto dinara yüzer2 ploveci, koji pliva; - havuz mor. plutajuci dok yüzer gezer amfibija yüzertop plovak; bova;
1079
,,.~
1'
1
.,,_yüzer'''~''' 1, yüzer povrsina; - şekilleri geog. reljef, neravnine
ı
yüzeysel povrsinski; fig. povrsan yüzgeç (-ci) 1. plivac (ica); 2. peraja (ribe); göğüs - i grudna peraje; sırt - 1 ledjana peraja yüz nevesti yüz
görümlüğü
mladozenjin poklon
yüz numara toalet, klozet; yüz ölçümü povrsina; yüz suyu v. yüz suyu dökmek
karası
sramota, poruga
yüzlemece 1 otvoreo, u lice; ona her şey - söyleyeceğim sve cu mu reci ll jur. koji se odvija u prisustvu, uz suocenje (sudjenje, saslusanje i si.) yüzlernek ak. izgrditi, ukoriti yüzlenmek razmaziti yüzteşme
suocenje
yüzleşmece
yüzleşrnek
licem u !ice; neposredno
suociti se; konfrontirati se
yüzleştirrnek
ak. suociti; konfrontirati
yüzlü 1 . s ... licem; çekik - upalog lica; güzel - lepog lica; yuvarlak - okruglog lica 2. razmazen, tetosen o - - bez ustezanja, bez zeniranja, slobodno; o herkesle - - konuşuyor or sa svakim razgovara bez snebivanja yüzlük (-ğü) ı 1. stotka, novcanica od sto lira 2.sijaljca od sto vati ll 1. koji vredi sto (lira, dinara, dolara); koji tezi sto kilograma 2. stogodisnji; - adam stogodisnjak yüzme plivanje; - havuzu bazen za plivanja; yüzme k 1 (-er) 1. plivati 2.fig. nestati u cemu, gusiti se (u obiljucega); kitaptar toz içinde yüzüyor knjige su preplavljene prasinom; knjige se ne vide od prasine 2. fig. plivati (biti sasvim ispunjen cime); bolluk Içinde yüzüyor on pliva u izobilju
1080
yüzmek2 (-er) ak. 1. derati; oderati kozu; havyvanın derisini - oderati zivotinju 2. nar. traziti mnogo novca O yüzüp yüzüp 1
yüzsüz bezobran, drzak, bestidan yüzsüzce bezobrazno, drsko yüzsüzleşmek
izbezobraziti se, postali
bezobrazan yüzsüzlük bezocnost, zobrazluk, nepristojnost
drskost;
be-
yüzücü ı plivac (ica) ll koji pliva, ploveci; - tank tenk-amfibija yüzük (-ğü) prsten; - oyunu igra prstenova (skrivanje prstenova (skrivanje prstena ispod soljica); nişan - ü verenieki psten o - ü geriye çevirmek otkazati zenidbu; odreci se zenidbe yüzükoyun nicice; - yere kapanmak pasti nicice yüzük
parmağı
domali prst
yüzütmek bez/. od yüzmek; burada yüzülmez ovde se ne pliva 2. pass. od yüzmek; kuzu yüzüldü jagnje je oderano yüzüncü stoti yüzünden usled zbog yüzüstü 1 1. ostavljen, nezavrsen; napusten, zanemaren; - bırakmak 1) napustiti, ostaviti bespomocnim 2) ne zavrsiti, ostaviti (posao i si.) Işler - kaldı poslovi su ostali nezavrseni ll nicice, licem dole; - düşmek pasti nicice yüzyıl
stolece, vek; - larca vekovima
yüzyıllık
stoletni, stogodisnji, vekovni
zaaf a 1. slabost, iznemoglost; nemoc 2·. vabost volje, bezvoljinost, neodlucnost zabıt (-ptı) arh. 1. zauzimanje, uzimanje u posed 2. protoko (isanje); zapisnik, zabeleska; ct. tutanak; /-1/ - a ge. çirmek uneti u zapisnik; katibi zapisnicar; - tutmak voditi zapisnik; - varakası policijki zapisnik zabıta
a policija;
zabıtname
a-p arh. zapisnik (sa sed-
nice) zabit arh. a 1 oficir; ct. subay ll fig. ostar, strog zaç a hem. galica, vitriol, zaç yağı hem. sumporna kiselina zadegan p plemici; aristokrati; - sınıfı plemstvo; aristokratija zafer a pobeda, triumf; - alayı pobednicki pohod; - bulmak pobediti, triumfovati; - takı slavoluk zafiyet (-ti) a 1. slabost, iznemoglost, nemoc mrsavost; cf. zayıflık, arıkık 2. med. astenija zağ zasiljak (ostrice, sei':ivice noza, sablje) /ca/ - vermek (na) ostriti, namaci
zağanos 1 zool. veli ki rak samac (Canser pagurus) zağanos2
zağar
lovacki pas, ker
zağara zağaret
zağcı
zool. vrsta skola (za lov)
krzno okovratnika ist. psar (u sultanskoj palati)
ak. 1. ostriti; brusiti 2. polirati
zağlann\ak pass. od zağlamak \
zağlı naÖstren zahir 1 a 1 jasan, ocevidan; cf.
zahir2 koji podrzava, pomaze; zastritnik zahire a 1. opskrba, namirnice, provijanta 2. zrnasta hrana, zito; - arnbarı ambar za zito zahiren a naizgled, spolja; prividno zahirll a 1. spoljasnji; prividan 2. tig. izvestacen, usiljen zahit (-di) a koji se pridzava svih verskih propisa zahmet a trud, staranje; muka, tegoba; umor, napor, naprezanje; teskoea; - le s mukom, jedva; - çekmek muciti se, naprezali se, upinjati se; trpeti, podnositi; /-al - değrnek vredeti truda, isplatiti se; etmek (ili - e girmek) muciti se, neprezati se; uznemiravati se, obespokojavati se; /1/ -e koşmak (ili sokmak) zadavati brige, uznemiravati; uvaliti u troskove; /-al - vermek pricinjavati teskoce, muciti, uznemivarati; bin - le s velikom mukom, na jedvite jade; - olmazsa ako vam nije tesko; molim vas zahmetli tezak; tegoban, mucan, zamoran; - iş tegoban posao; - mesele mucan problem zahmetsiz lako, bez muke, bez truda O - bal yenmez kakav trud, takva i nagrada; - rahmet olmaz post. bez muke nema nauke zahter bot. majcina dusica (Thymus longi caulis)
nar. ostrac, brusac
zağlamak
jasno, naravno, bez sumnje 2. izgleda, cini se da; yağmur yağacak - izgleda da ce padati kisa lll spoljasnji izgled, spoljasnjost
açık
ll 1.
zail a arh. kaji nestaje, iscezava; neredovan; - olmak nestati, isceznuti, izgubiti se, propasti; itimadım - oldu izgubio sam poverenje 2. protekli, posli, mi nu li
1081
.zalm
~~t~m:rliı'c1 /sf teudcılı'ıi posednik, vazalni
zaman bilimi hrönologija zaman bilimsel hronoloski
zalt (-di) a arh. 1 mat. plus, vise; cf. artı; - işareti znak plus ll suvisan, izlisan, nepotreban; zakkum a 1 bot. oleander (Nerium oleander) 2.(ili ağacı) mit. rajsko drvo sa gorkim vocem ll fig. gorak kao cemer zalim a 1 okrutan, surov, bezdusan; tiranski, despotski ll tiranin, despot zalimane a -p okrutno, surovo; tiranski, despotski zalimce okrutno pespostedno, zalimlik okrutnost surovostbezdusnost; tiranija, daspotizam; teror zam(-mnı)
a dodavanje, dometanje; povisenje; dodatak, doplatak; /-af - yapmak povecavati, podizati (cene i si.); kıdem dodatak na godine sluzbe; maaş - ı povecanje plate;
i
1,.
zaman a 1. vreme; - ında na vreme; /- ını almak oduzimati kome vrem; bırakmak odvojiti vremena; - birliği /it. jedinstvo vreme - birliği /it jedinstvo vrena; farkı vremenska razlika, razlika u vremenu; - kazanmak dobiti na vremenu; kollamak cekali povoljan trenutak; - öldürmek ubijati vreme; - vermek v. - bı rakmak; - - s vremana na vreme, ponekada; az - sonra uskoro, ubrzo; bir (ili - lar) nekada, jednom, çoğu - u veeini slucajeva, c™esto, mnogo puta; gel - git - tokom vremena 2. epoha, era, vek; doba, razbodlje; cf. devir; emperiyalizm ında u eposi imperijalizma 3. (godisnje) doba; period; av - ı sezona lova; çocukluk - ı doba detinjstva 4. gram. vreme; gelecek - futur, buduce vreme; geniş aorist; şimdiki - prezent 5. takt; - ölçüleri muz. taktovi ın/
zaman aşımı jur. zastarelost, zastarevanje; - ını uğramak zastareti (o dugu, krivici i si.)
1082
zaman dizimi hronologija zamane a 1. nar. vreme, epoha 2. pej. sadasjnost, sadasnje vreme; - adamı covek svog vremana; oportunista; - hastalığı lit. svetski bol, pesimizam (romanticara) zam:m!amak ak. utvrditi, planirati vreme trajanja (odredjenog posla) zamanlı 1. muz. teh. s taktom, =taktni; iki - motör dvotatkni motor; üç - ölçü muz. od Iri takta 2. blagovremen, pravovremen; u pravi cas; - zamansız u svako vreme zamanzız neblagovremen, nezgodan; nepogodan, neprilican
zama zingo arg. naloznica, metrese zambak candidum)
(-ğı)
a bot. ljiljan, krin (Lilium
zambur v kambur zambur
zamir a 1 . tajna pomisao, pomisljaj; namera; zakulisana sırana 2. gram. zamenica; belgisiz - neodredjena dönüşlü - pouratno zameica; iyelik - prisvajna zamenica; şahıs - i licna zamnica zamk ll a gı.ımena smola; (biljni) lepar; - ağacı bot. tragant (Astragalus tragacantha); Arap -ı gumiarabika zamkinos 1. bezanjes - u çekmek (ili etmek) arg. strugnuti, kidnuti, klisnuti, smugnuti 2. prijateljica, metresa zamklamak ak. (za) lepiti zamklamak pass. od zamklamak zamklı
zalepljen; gumiran
zammetmek ak. dat. doda (va) ti, dometati, dopunjavati zampara p zenskaros, suknjaros
zarflamak zamparalık raskalasnost, razvrat; etmek raskalasno ziveti, juriti za zenama
zan (-nnı) a 1. misljneje, mnenje; ubedjenje, pogled; cf. sanı; - ıma göre (ili ımca) po mom misljenju, po meni; 2. sumnja, podozrenje; - altında bulunmak biti osumnjicen, biti pod sumnjom zanaat a zanat zanatçı
v. zanaatkar
zanaatçılık
zanatstvo
zanaatkar zanatlija, majstor zanaatkarlık
v.
zanaatçılık
zangır; - - onom. drhtanja, ceptenja, treperenja, cvokotanja; - - sarsılmak silno podrhtavati (od zemljotresa i si.) - titrernek drhtati kao prut, tresti se kao trska (od straha, strepnje) zangırdamak silno drhtati, cepteti; cvokotati (zubima); zveckati zangırdatmak
ak. caus. od zandeprem yüksek binaları zanzemljotres je uzdrmao visoke
gırdamak; gırdattı
zgrade zangırtı
cangrljanje, ceketanje; tand-
rkanje zangoç (-cu) zvonar, klisar (crkve) zangoçluk p/sao zvonara zanka konja)
saor)ıce
(sa param upregnutili
zannetmek ak. misliti, smatrati, drzati, verovati, pretpostavljati; c. sanmak; zannederim ki ... mislim da .. ; zannedersem o gitti misli m da je on otisao zaparta v. saparta zaptetmek ak. 1. oteti, uzaptiti; osvojiti, zauzeti; malını zaptetmişler oteli su mu robu 2. svaldajivati, obuzda (va)ti, suzbi Qa)ti, potiskivati; kendimi zaptedemedim nisam mogao da se suzdr2im, öfkesini zorla zaptetti jedva je savlada svoj bes 3.
shvatili razumeti; ze.pamtiti (lekciju i si.) 4. zapis(iv) ati, protokolisati, unosit u za-. pisnik; registovati; zaptiye a 1. zandarmerija 3. zandarm zapturapt a-p arh. disciplina, red; - alalmak obezbedit disciplinu
tında
zar1 1. zar, tanko pokrivalo 2. anat. opna, membrana 3. kozica, kora; jluska; soğan - ı ljuska crnog luka zar2 zor s mukom, jedva, jedvice; işimi - zor bitirdim jedva sam zavrsio posao finoca, ugladjenost, otzarafet a menost; elegantnost, gracioznost zarar a steta, skoda, ustrb, gubitak; /- ına na stetu koga; - bedeli naknada stede; - çekmek stetiti; trpeti stetu; - gidermek nadoknaditi, pokriti stetu; - görmek pretrpeti stetu, stradati; - verici stetan, skodljiv, opasan; /-al - vermek priciniti stetu, naskoditi; - ve ziyan gubici, steta; /-al - yapmak nanositi stetu; - (ı) yok nista! ne mari! (odgovor na izvinjenje); maddi - materijalna steta; manevi - moral na steta ın/
zararlı
dan/ cunu
1. stetan, skodljiv; 2. ostecen; /izgubiti, prevariti se u ra-
çıkmak
zararsız 1. neskodljiv, bezazlen, bezopasan 2. neostecen, neokrnjen 3. pristojan, prilican, lep
zarf a 1. navlaka; prevlaka, pesvlaka; korice kanija, futrola 2.teh. kosuljica, omatae; oklop 3. omot; koverta (za pisma) 4. (metalni) podmetac (za case) 5. gram. prilog; cf. belirteç; yer - i prilog za mesto; zaman - i prilog za vreme zarfçı
arg. ucenjivac; protuva
zarfçılık
ucenjivanje, iznudjivanje
zarfında u toku, za vreme; üç hafta za tri nedenje, u toku tri nedenlje
zarflamak ak. staviti u kovertu, kovertirati
1083
i''zartıanmak zarflıinmak pass. od zarflamak
zargana (ili- balığı) zool. morska igla (Belone belone)
zatürree med. pneumonija, zapalenje plu6a
zai: - - 1. bolno, skruseno 2. u jecajima, ridajuci; - - ağlamak jecati, ridati
zavallı 1. jadan, kukavan; ubog; nesre6an, za zaljenje 2. fig. bespomo6an, nemo6an; ct. aciz
zarif a fin, ugladjen. otmen; elegantan, graciozan; duhovit
zavallılık 1. zalosno stanje, jadan polozaj 2. nemo6 bespomocnost
zariflik v. zarafet zarp
(-bı)
zarplı
a 1. v. darp 2. nar. jak bol
veoma jako, silno, zestoko
zart; - zurt etmek arg. razmetati se, hvaliti se; galamiti, dizati prasinu zarta a med. vetrovi; - çekmek arg. skapati etegnuti papke zaruret (-ti) a 1. nuzda, neophodnost, preka potreba; - görüldüğü takdirde u slucaju nuzde, ukoliko bude neophono; halinde u slueaju nuzda; - insana her şey yaptırır nuzde coveka na sve natera; /-mak/ - inde kalmak (ili olmak) biti prinudjen, obavezan (nesto uraditi) 2. beda, nemastina, oskudica zaruri a nuzan, neophodan; neminovan, neizbezan; - ihtiyaçlar nasusne potrebe; - iniş av. prinudno sletanje; kılmak uCiniti neophodnim; - şart jur. neophodan uslov, conditio sine qua non zat a 1. lice, osoba, licnost; - ı aliniz Vasa preuzvisenost; - Işleri jur. personaini poslovi; - a mahsustur na licno (na dopisu, pismu) - ı şahaneniz Vase velicanstvo 2. sustina, bit; ct. öz zaten, zati onako, i inace
a 1. u zustini, zapravo 2. i
zati a 1. licni, personalni; individualni; ct. özel; - eşya licne stvari (oslobodjene od carinjenja) 2. fil. bitan, sustastven, sustinski; cf. özünlü zatülcenp (-bı) a med. pleuritis, zapalenje porebrice Zatülkürsü astr. Kasiopeja, Yeliki medved
1084
zaviye a arh. 1. ugao, kutak, cosak; cf. 2. mat. ugao; ct. açı 3. derviska tekija köşe
zayıf a 1. mrsav, suv (onjav); ct. arık 2. slab, nemoean; - bir ordu slaba armija 3. tig. slab, mali, neznatan; - bir ihtimal mala verovatnoca 4. vitak, tanak zayıflama slabjenje (u raznim znacenjima); - rejimi kura mrsavljenja; lecenje gladju
zayıflamak 1. (o) mrsaveti 2. slabiti (i tig.) 3. postali tanak (vitak), dobiti liniju zayıflatmak 1. ak. caus. od 2. iscrpljivati, iznurivati
zayıflamak
zayıflık 1. mrsavost 2. vitkost 3. slabost, nejakost; memoc; iznemoglost, iznurenost
zayi (-i) a 1 izgubljen, nestao; propao; kayıp, yitik; /-ı/ - etmek izgubiti; olmak izgubiti se, nestati ll gubitak
ct.
zayiat ll a gubici (u ljudstvu); steta; cetveli (ili listesi) voj. spisak poginulih; miktarı voj. broj poginulih; /-al -verdirmek naneti gubitke (u ljudstvu); kan - ı gubitak krvi zayiçep arh. horoskop; /-ın/- sine bakmak proricati kome sudbinu prema polozaju zvezda zeamet a ist. feud, leno zeban p arh. jezik c. dil; zebani a mit. cuvar pakla zebanzet p govorni, narodni, narodski Oezik, rec, izraz)
zemin zebella a ogroman, nezgrapan, strasan (o eoveku) zebercet (-di) amin. hrizolit zebra zool. zebra (Equus zebra); zebun p arh. slab, nemocan;.malasao zebunküş
p arh. ugnjetac, silnik
zebunküşlük
arh. ugnjetavanje, pri-
tisak zebunlaşmak
(o) slabiti, onemocati
zeclr (-eri) a prinuda, prisila; pritisak zecren a arh. pod prinudom, nasilno zecri a prisilan, prinudan; - tedbir prinudna mera, sankı;:ija/-
zehirsiz neotrovan, jestiv (o pecurkama si.)
zehretmek ak. trovati (i fig.); hayatımı zehretmeyiniz nemojte mi trovati zivot; münasebetleri - trovati odnose zehrolmak pass. od zehretmek zeka a um, bistrina, inteligencija; ostroumlje, pronicljivost, razboritost; - testi test inteligencije zekat a is/. zekat (milostinja koju je obavezan da daje imucan musliman u godisnjem iznosu od 2,5% celokupne imovine) zekavet v. zeka zeker a anat. muski ud, penis
zedelemek ak. 1. nanositi stetu, ostecivati; (po) kvariti 2. povrediti, ozlediti; potuci, razbiti (neprijatelja); zgnjeciti (plod i si.); ulubiti (cipelu) zedelenmek pass. od zedelemek zefir1 a arh. (iz) disanje, ekspiracija zefir2 tekst. zefir zehap (-bı) a arh. misljenje, pogled; ubedjenje, uverenje; zehir (-h ri) p otrov (i fig.); - gibi 1) veoma hladno (vreme) 2) gorak kao cemer 3) vraski dobar; - zemberek korak kao cemer; - zıkkım olsun! ugusio se dabogda! zehirlernek ak. otrovati zehirlenma trovanje; kan - si trovanje krvi zehirlanrnek 1. pass. od zehiriemek 2. otrovati se zehirli 1. otrovan; kuzan, zarazen; gaz otrovan gas; bojni otrov; - gaz bombası bomba sa otrovnim gasom 2. fig. otrovan. jedak, zajedljik, pakostan zehiriilik otrovnost; zatrovanost 2. fig. jetkost, zajdljivost
zeki nicljiv
a uman, bistar, inteligentan; pro-
zelil a nizak, podao; gadan, gnusan zelzele a zemljotres, trust; cf. deprem zem (-mmi) a prekor, prebacivanje; osuda zemberek (-ği) p 1. opruga, feder 2. automatski zatvarac vrata 3. arh. laki poljski top o /-ın/ -i boşalmak ili boşanmak fig. prasnuti, udariti u smeh, grohotom se smejati; - gibi izenada, odjednom zemberekli s oprugom; rac od opruga
döşek
mad-
zembil a zembilj, torba s dvema ruckama (ob. od trske ili koze) zembil otu (-nu) bot. treslica; (Briza) zemheri a jak mraz, studen, cica; cf. kara kış; - zürafası (gibi) sa/j. pmodar na mrazu (o onima koji se lako odevaju po hladnoci) zemin p 1. zemlja, zemljiste, tle; - katı prizemlje, parter; - teşekkülatı sastav tla 2.osnovna boja, grunt; osnovni ton, osnova; pozadina, fon; - i beyaz bir kumaş tkanina sa belov osnovom 3. fig. temelj,
1085
osnova, baza; !eren; - hazırlamak pripremiti !eren; - bir anlaşma - i bulunamadı nije nadjena osnova za sporazum 4. sadrzaj, tema, predmet; bu - de na tu temu, u tom smislu; bu O - suları podzemne vade; - testeresi testera rupara, testara za rupe; - ve zamana uygun u skladu sa prilikama i vremenom zeminli sa osnovam, sa fonom; bir halı tepip sa zelenom osnovom zeminlik munica
podzemno
yeşil
-
ze-
Zemzem a isi. Zemzem (sveti izvor u C,abi); voda iz Zemzema; - kuyusuna işernek ig. ·uciniti nesto gnusno (samo da bi se spomenulo ime); - le yıkanmış fig. cist kao suza; - le yıkanmış olmak biti neuporedivo bolji (od nekog drugog) zen pzena a zencefil a bot. djumbir, isiot (Zingiber officinale) Zenci a Crnac; - ırkı crna rasa; - ticareti ist. trgovina crnim robljem 2. tig. felah; Arapin zencir v. zincir zendost p arh. zenskaros, suknjaros zengin bogat, imucan; fig. obilan, bogat; - bir dil bogat jezik; - bir yemek abilan obrok O - in horozu da yumurtlanır post. bagatom i petlovi jaja nose zengin erki soc. plutokratija zenginlemek, zenginleşmeK postali bogat, (o)bogatiti se zenginleştirmek,
zenginletmek caus.
zenginle(ş)mek
zenginlik bogatstvo (i fig. ); ruh - i bogatstvo duha, duhovo bogatstvo; tabii ler prirodna bagatsıva :ıo:ırme
1086>
p i
;7ena; gospodJa: -
zenneci arh. trgovac zenskom adecom zennelik 1 zenski, za zene (o stavrima, deci i si.) ll zenska uloga (u paz. Ortaoyunu) zeplin cepelin, vazdusna ladja zer p arh. zlato
skloniste,
zernınetmek ak. prakoverevati, grditi, osudjivati; zamerati; zakerati
od
zenske carape 2. glurnac u zenskim ulogama (u paz. " Ortaoyunu"); - ye çıkmak igrati zensku ulogu
çnrabı
zeravent (-di) bot. vucja jabuka, kokotinja (Aristolochia) zerdaU p. bot. zerdelija, vrsta rane sljive (Prunus pseudoarmeniaca) zerde p. kul. (slatko jelo od pirinca zacinijenog cimetom) zerdeçal, zerdeçav, zerdeçöp (-pü) p. bot. zerdecaf, zutnjak (Curcuma longa) zerdeva zool. kua-zlatica (Martes martes) Zerdüşt
re/. zaratustra, Zoroastra
Zerdüştlük
zoroastrizam
zerk a. arh. injekcija;cf. içitim; -etmek ubrizga (va) ti; cf. içitmek zerre a sicusni deo; truncica, mrvica, zrnce; kapljica; fiz. molekul; - kadar ni najmanje, ni truncicu; - kadar ... olsaydı ka d bi bilamakar truncica ... zerrin p. 1 zlatan, od zlata; zlatast, sjajan kao zlato ll bot. luzanj (Narcissus jonguilla cf. nergis zerzevat p povrce, zelen, zerzevat; cf. sebze zerzavatçı
pilzar prodavaç povrca
zerzevatçılık
piljarstvo, prodaja povrca
zevahir a spoljasnjost, spoljasnja sırana; izgled; cf. görünüm - oyalaması voj. prividni manevar zeval (-li) a. arh. 1. pa d, opodanje; nazadovanje, dekadencija; - bulmak (ili - e
ziddiyet ermek) opadati, smanjivati se; venuti 2. unistenje, istrebljenje; propast, smrt; - e yüz bulmak opadati, slabiti; nazadovati; vakti arh. podne; - vermek nanositi stetu, stetiti zevalsiz neprolazan, vecit
bez ukusa, bez osecanja za lepo; bez duha; dosadan, bljutav zevksizlik neukus, los ukus, bljutavost (i fig.) zevzek p. brbljivac, blebetalo, nagvazdalo, spadalo, zevzek
zevce a supruga, zena
zevzekçe blebetova, brbljivo
zevcelik bracni zivot, brak
zevzeklenmek blebetati, nagvazdati
zevç (-ci) a suprug, muz zeveban a. arh. topljenje, taljenje; tacka topljenja
noktası
zevk (-ki) a 1. ukus; culo ukusa; cf. tadım 2. ukus, osecanje za lepo; cf. beğeni; - meselesi stvar ukusa; - i selim sahibi covek od ukusa; bu adamda - var ovaj covek ima ukus 3. prijatnost, draz, car; bu işin hiç - i yok u ovom poslu nema nikakvih drazi 4. zabava, razonoda, provod; uzivanje, uzitak, naslada; zadovoljstvo, uzitak, naslada; zadovoljstvo; 1 -dan/ - almak uzivati u cemu, nasladjivati se cime; /-ı/ - e almak ismejavati, narugivati se; - e bakmak gledati svoje zadovoljsvo, misiili na uzivanje; /-ın/ - ini bozmak pokvariti kome zadovoljstvo; /-ın/ - ini çıkarmak uzivati u cemu dokraja; nasladjivati se erne; /-dan/ - duymak v. almak; ine düşkün lakom na uzivanja (zadovoljstva); - ine gitmek dopadati se, biti po ukusu; /-ın/ - ini okşamak pricinjavati kome zadovoljstvo; uveseljavati koga; (kendi) - inde olmak misiili samo na zabavu, zabavljati se, provoditi se, uveseljavati se; - ine varmak preda (va) ti se uzivanju, uzivati do kraja; /-al - vermek pricinjavati, pruzati kome zadovoljstvo; ve safa zabava, razonoda zevktenrnek 1. s ile narugivati se skime, praviti koga smesnim 2. zabavljati se; uzivati, zevkli 1. zabavan, prijatan, ugodan 2. s dobrim ukusom, od ukusa (o osobi) zevksiz 1. neukusan, bezukusan 2. fig.
zevzeklik blebetanje, nagvazdanje; etmek v. zevzeklenmek Zeybek (-ği) Zejbek (pripadnik turskog plemena u izmirskom regionu) zeyil (-yli) e 1. dodatak, prilog, aneks (delu) 2. postskriptum zeyrek p pametan, uman, inteligentan; zeyrek laneno seme zeytin a. 1. maslinka (plod) 2. (ili bot. masiina (Oiea europaea); dalı maslinova grancica (i fig.) - dalı tanesi maslinka ağacı)
zeytinci 1. uzgajivac masiina 2. prodavac masiina zeytincilik 1. gajenje masiina 2. trgovina maslinama zeytinlik maslinjak zeytinsi:- meyve kostunjav, kostunica zeytin yağı maslinova ulje; - gibi üste nastojati dokazati svoju ispravnost
çıkmak
zeytin yağlı (pripremljen) linevam ulju zeytuni a maslineve lenkastomaslinast
na masboje,
ze-
zıbarmak arg. 1 . odapeti, krepati, otegnuti papke 2. nalokati se, naljoskati se, nalizati se; zaspati pijan; zıbın 1. decja kosuljica, benkica 2. anterija sa tri skuta (zenska) zıddıyet a. arh. suprotnost, oprecnost; kontrast; 2. fig. netrpeljivost, antipatija, odvratnost
1087
zıh p. 1. vrpca, traka, sirit, gajtan, pervaz (za pantalone) 2. ugaoni pervaz (sto-
larski) zıhlanmak ak. opsivati, oivicajvati, per-
vaziti, uokviriti zıkkım
j ı '1
ıj
a razg. 1. buckuris, splacina (o losem jelu) 2. v. zakkum zıkkımlanmak
pej. nazderati se, na-
zımpara p smirgla, ljutik, korund; - bezi platno sa smirglom; - kağıdı papir sa smirglom; - taşı tocilo a korundom; - tozu prasak za brusenje; - vurmak brusiti; glacati (smirglom}, smirglati zımparalamak
zımparalamak zınak
zılgıt a. arg. grdnja, pridika, izbrus; /-al - vermek grditi, karati, izbrusiti, prekonositi; - yemek dobiti preko nosa, dobiti grdnju
zındıklık
p. 1. zumba, naprava za bu-
senje, perforatar (zo papir, kozu i si.) 2. busenje, perforiranje; - makinesi masina za busenje 3. zig zımbalamak ak. 1. busiti, perforirati, vrteti; busiti, ponistavati (karte) 2. arg. opaliti, probusiti 3. arg. ubosti, zariti noz zımbalanmak
pass. od
zmbalatmak caus. od
zımbalamak
zımbalamak
zımbalı
izbusen, perforiran; - defter sveska sa perforiranim listovima zımbırdatmak ak. 1. lose svirati, drndati 2. zveketati, klepetati; kloparati, tandrkati; krcati; skripati zımbırtı 1. drndanje, nevesto, sviranje (na zicanom instrumentu) 2. sveketanje, klepetanje; kloparanje tandrkanje; klepetanje; kloparanje, tandrkanje; krcanje; skripanje; krestanje 3. bezvredna stvar, bagatela zımmen a. arh. uvijeno, okolisno 2. implicite; precutno;
arh. radi, zarad; za, sa, u cilju; lstanbul'a tetkik - geldim dosao sam u Istanbul radi istrazivanja zımmında
zımmi a. arh. implicitan, sadrzan (u sebi); obuhva6en 2. precutan; - olarak precutno
1088
pass. od
zımparalamak
a. nevernik, bezboznik, ateist
lokati se
zımba
ak. smirglati, glacati,
brusiti
bezbozn nistvo, ateizam
zıngadak neocekivano, (pasti, sesti i si.); bup!
- - v.
zıngıl:
zıngıldamak
s
treskom
zangır zangır
v.
zangırdamak
1. drhtanje, ceptenje 2. zveckanje, zveketanje, cegrtanje zıngırtı
zıngır zıngır zangır zangır
zınk onom. iznenadnog zaustavljanja: - diye durdu stao je kao ukopan zıp
onom. iznenadnog pojavljivanja ili
nestanka; - diye çıkmak iskrsnuti; - kaçmak za tili cas nestati; isceznuti dok bi dlanom o dlan (udario}; - - sıçramak veselo poskakivati, skakutati zıpçıktı zıpır
skorojevi6; ct. türedi
budalast, luckast, 6aknut; cf. de-
lişmen zıpırlık
ranost; ct. zıpka
luckastost,
6aknutost;
nast-
delişmenlik
vrsta salvara iz crnomorskog re-
giona zıpkın
harpun; ostve
zıpkıncı
harpunas, bacac harpuna
zıpkınlamak
zıplamak
bacati harpun
1. poskakivati, skakutati; poigravati, cupkati 2. odbijati se, otskakivati, rikosirati (o zrnu} 3. arg. ispariti, uma6i, odmagliti (o soferima}
zıvana
zıplatmak 1. caus. od zıplamak 2. lig. ukloniti, skloniti; otkloniti
zıplalya:
- - yürümek sitno koracati,
skakutati zıppadak
zıpzıp
iznenada, iznebuha
1. kliker 2. loptica (na lastisu)
zır:
- onom. neprekidnog monotonog. suma; - - ağlamak tiho pıakati, jecati; pej. cmizdriti, pizdriti - - vızlamak zujati, brujati, brujati, trubiti; - - zırlamak cvileti; cmizdriti, sliniti zırcahil zırdeli
zırh
p.
potpuna
neznaıica
lud, sumanut, mahnit okıop;
pancir; - delici mermi granata; - delici tane pancirni metak; - devar taret mor. okretna okıopna kuıa; - gömlek pancirna kosulja; - güverte okıopna poıuba; - kaplamak okıopiti, obıoziti o ıopnim pıocama (brod); - kolluk rukav od okıopa; - kule voj. oklopno utvrdjenje; - levhası oklopna pıoca; - siper pancirni stit protivokıopna
zırhlamak, zırhlandırmak
zırhlanmak zırhlı
pass. od
ak.
okıopiti,
zirıl - - ı onom. gundjanja, mumlanja, unjkanja; - - söyleniyor on gundja (mumla) ll obilno, u bujicama,potocima; - titrernek obliti se graskama znoja, biti goıoj vodi (od znoja) zırıldamak 1. zveketati; kıoparati, tandrkati; hripati, krkljati 2. brbljati, blebetati, torokati; krestati, cicati, krii':ati, drecati, urıati
zırlak (-ğı) ı bucan; drecav, krestav ll 1. galamdzija, larmadzija, bukac 2. zool. cvreak, popac, zrikavac (Gryllus)
v.
zırlamak zırtatmak
zırtıdamak
caus. od
zırıamak
zırnık (-ğı) p 1.arsenik, misomor 2. lig. para, filler, cvonjak; - bile alamazsıni neces dobiti ni prebijenje pare! - bile koklatmamak (ili vermemek) ne dati ni filer
zırtapoz
arg. udaren, caknut, sasav
zırtapozluk
zırtzırt
arg. caknutost
u nevreme, u nezgodan cas
zırt fırt, zırt pırt zırt zırt
cesto i u nez-
gono vreme zırva p prazni razgovori, torokanje, trabunjanje, baıjezganje
zırhıamak
okıopnik,
kirasir 2. mor. oklopnijaca, bojni brod ll oklopni, oklopljen, s oklopom; - araba biindirani automobil; batarya voj. oklopna baterij; - birlikler oklopne jedinice - kruvazör mor. okıopna krstarica; - personel taşıyıcı oklopni transporter (za ljidstvo); - süvari okıopne izvidjai':ke jedinice - tümen okıopna divizija
1 1.
zırıltı 1. skripanje; zvrjanje; brujanje; brudanje; i':egrtanje; krkıjanje, vrcanje 2. brbıjanje, trtıjan]e, cantranje 3. raspra, prepirka, trvenfe; - çıkarmak zapodenuti svadju 4. dosadna svirka, verglanje, drndanje; şu - yı ortadan kaldır prestanii s tim drndanjem 5. trii':arija, kojestarija
zırvalamak ıazniti,
trabunjati, baljezgati, budobiti, trucati, nagvazdati
zır zır
dosadan i eprekidan
gıaç
zat (-ddı) a. ı suprotan, oprecan; protivan ll suprotnost, oprecnost, kontrast; opiranje, protivljenje; /-ın/ - ına bakmak terali kome inat, pakostiti; izazivati koga; /ın/ - ına gitmek protivreciti kome, protiviti se; - gütmek osecati mr2nju; - ı olmak 1) ne voleti, biti nezadovoljan cime 2) osecati odvratnost, gnusati se zıtlanmak ıosTMe
se ponasati, joguniti
se zıttaşmak polarizovati se; sprotstavljati se (medjusobno)
zıvana p 1. cevi':ica, lulica 2. kratka mustikla 3. vrsak, pisak, tulac (mustikle, cigarete) 4. urez, zıjeb, rukavac (za spajanje
1089
dNehe' g'redje) 5. teh. zaglavnik, civija Q dan ':çıkarmak razgoropaditi, izvesti iz takta; - dan çıkmak razbesneti se; - testeresi jednorucna, nezategnuta testera zıvanalı s vrskom, s tulcem; -
sigara
cigara zıvanasız 1. bez vrska; - sigara cigareta 2. arg. lud, sasav zıya (-ı) zıypak
'i
'ıl
)
a. gubitak; cf. kayıp
man. klizav, sklizak, ljigav
zibidi 1. smesno, neobico odeven (u kratko i uzao odelo) 2. luckast, nastran, ekcentrican zibidilik 1. ludost, duvenosl; admenost
nasıra
ost 2. na-
zifaf a. isi. svadbena ceremonija, ispracaj neveste u mladzonjinu kucu; zifir 1 nikotin (natolozen u luli) ll fig. gorak kao zuc zifiri vrlo mracan; - karanlık mrkli mrak zifos ı prstece blato, buzgavica, kaljuga; !-al - atmak fig. 1) dosadjivati, gnjaviti; cf. sataşmak 2) (o) klevetati, ocrniti, opanjkati; blatiti; - yemek isprskati se buzgavıcom ll fig. prazan supalj; nistavan zift (-li) a zift, crna smola, katran; - in pekini yesin (ili - yesin)! zadavio se dabogda! ziftlemek ak. zasmoliti, premazati smolom ziftlenmek 1. pass. od ziftlemek 2. ak. pej. nazderati se, nabokati sa; muzları ziflendi nazderao se banana 3. obogatiti se na tudj racun, necasno pribaviti korisi zigot (-tu) biol. zigot, oplodjena celija ziha zihin (-hni) a 1. um, razum, intelekl; duh; moc shvatanja; poimanje, razumevanje; c. an, anlayış, kavrayış; - i açık bistar, budan, okretan; - açıklığı ostroumnost, pronicljivost; - i açılmak postali
1090
razuman, urazumiti se; - açmak sirili vidike (sajnanja); - i almak shvatiti, pojmiti, dokuciti; /-ın/ - ini almak zaneti, opseniti koga; - ini bozmak 1) J-lal biti lud za ci me 2) /-ı/ sumnjati, podozrevati; /-ın/ - ini bulandırmak uvaliti koga u sumnju, uciniti sumnjicavim; - bulanıklığı mentalna zaostalost, maloumnost; - i bulanmak zbuniti se, splesti se, splelljati se; - ini çelrnek promeniti nameru, predomislili se; dağılımı rasejanost; - i dağılmak biti rasejan; - darlığı tupost ogranicenost (poimanja); - i durmak preneraziti se, zapanjiti se, zabezeknuti se; - inden geçirmek promisljati, prosudjivati;- inden geçmez pasti na parnet pomisliti na; /-ın/ - girmek uci u glavu, postali jasno; - karışklığı zubunjenost, mentalna konfuzija; 1 -ın/ - Ini karıştırmak zbuniti, zbunjivati koga; - katsayısı koeficijent inteligencije; 1 -ın/ - ini kurcalama k 1) terali koga na razmisljanje, naprezali ciji mozak 2) v. ini zorlamak; - ini oynatmak izgubili pamet, poludeti; /-al - i saplanmak biti u zabludi, gresili (u misljenju); - seviyesi duhovni niva; intelektualni niva; - i şa şırmak pomesati se, pobrkati se (o mislima); /-al - i takılmak uporno razmisljati, zastati (nad nekim problemom); - i yatmak shvatiti, dokuciti; - ini yormak zamarati mozak, naprezali misli; - ini zorlamak l'(lOZgati, (pro) mucakati glavu 2. pamcenje, secanje; cf. belek, hatıra; den çıkarmak çaboraviti, izbrisati ez se6anje - hesabı v. zihnl hesap; - e nakşetmek urezati se u secanje, dobro upamitili; - de tutmak (u) pamtiti, (za) drzali u secanju
zihni a duhovni, umni; misaoni, inteleklualni; - hesap racunanje u sebi, usmeno racunanje; - çalışma umni rad zihniye a fil. inleleklualizam zihniyet a nacin misljenja, mentalitet; shvatanje, koncepcija; cf. anlayış zikir (-kri) a 1. spominjanje, spomen; -
zira i geçen gore spomenuti; - e şayan vredan spomena; bunun - i geçmedi o tome nije bilo reci; 2. re/. zikr, derviski obred
zina a preljuba, brakolomstvo; - etmek uciniti preljubu
zikretmek 1. ak. spomnijati 2. re/. vrsiti obred (o dervisimaj
fid
zikzak (-ğı) ı sevrdanje, sevuljanje, cikcak; - şekilde sevrdavo, sevuljicasto, u cikcak ll sevrdav, sevuljieast (put i si.)
lası
zikzaklı,
sevrdav, u obliku cikcaka
zil p 1. zvonce; gong; - e basmak pozvoniti; alarm - i alarmno zvonce (u avionu) 2. muz. cinele O - gibi 1) mrsav, vrlo tanak 2) pokretljiv, zivahan; - gibi sarhoş mrtav pijan; - takılmak radoviti se, biti ushicen; - takıp oynayacak veseo, radestan, razdragan; karnım - çalıyor umirem od gladi, mrtav sam gladan zilhice a zilhidze, zulhidze (dvanaesti mesec muslimanskog kalendara) zilkade a zilkade, zulkade Oedanaesti mesec muslimanskog kalendara) zillet a ponizenje, unizenje zilli 1. sa svoncicima (praporcima); tef bubanj sa zvoncicima 2. svadljiv, dzaiıdrljiv O - yi kırmak arg. nazderati se, nabokati se; - maşa nevaspitan, neodgojen zilli maşa muz. rakljast instrument (sa zvoncicima na krajevima) zilsiz bez zvonciea (praporaka); - oynamak igrati od radosti zilyet (-di) a vlasnik, posednik; zilyetlik ladanje
svojina;
posedovanje,
zincifre hem. cinober, crveni
zil zurna tresten pijan, pijan kao klen zirnamdar a-p vodja; sef, rukovodilac zimmet a 1. dug; dugovanje, zaduzenost; /-ı/ - ine geçirmek proneveriti, prisvojiti; te kalmak biti zaduzen 2. trg. pasiva; - ve matlup pasiva i aktiva 3. duznost, obaveza
sul-
zincir p 1. sindzir, lanac; verige; - bakbeocug, karika, prsten (u lacu); tırtılı - gusenicni lanac 2. geog. lanac, venac (planina, breg~va);_ red, n!z; yüksek _dMlar - i lanac vısokıh planına 3. okovı. b~ kagije; fig. okovi, jaram; /-ı/ - e çekmek (ili vurmak) baciti u okove, okovati (coveka) O - den boşanmış bir deli gibi kao odbegao ludak; kao pas pusten sa lanca; ini kırmak (ili koparmak) fig. zbaciti okove, osloboditi se zincirleme 1. gl. im. od zincirlemek; ad tamlaması gram. verizni izafet, verizni genilivni odnos; satış veriina prodaja, neovlascena trgovina; - tepki fiz. lancana reakcija 2. lif. anadiploza, anasırota zincirlernek ak. vezati lancem; okovati, baciti u okove 2. poredjati kao karike od lanca, poredjati u niz zincirlenmek 1. pass. od zinciriemek 2. fig. neraskidivo se povezati (medjusobno) zincirli 1. a lancem, opremljen lancem 2. na lancu, vezan lancem (pas i si.); okovan (osudjenik) zindan tamnica, zatvor; /-ı/ - a atmak (ili koymak) zatvoriti, baciti u tamnicu, zatociti; - gibi mraca, tarnan (o prostoru, mestu, kuc) zindancı
ov-
zıvin
tamnicar, zatverski cuvar
zinde p bodar, krepak, cio, zivahan; energican; - kuvvet fiz. ziva sila zindeleşrnek
postati krepak, zivahnuti
zindelik krepkost, cilost, zivahnost zir p donji deo, pod, dno cega; /-ın/ - i idaresinde pod upravom, pod vodjstvom zira 1 p posto, jer, buduCi da, zato sto; ct. çünkü
1091
.':zıra2 a !akat, ar-Sin; cf. arşın zıraat
a poljoprivreda, zemljoradnja, ratarstvo; ct. - bakanlığı ministarstvo poljoprivrede; bankası poljoprivredna banka; - fuarı poljoprivredni sajam; okulu poljoprivredna skola ziraatçı
poljoprivrednik, zemljoradnik,
rat ar zirai poljoprivredni, zemljoradnicki, ratarski; cf. tarımsal; - kredi poljoprivredni kredi! zirkon min. cirkon zirve a vrh (i fig.); sleme; ct. doruk; noktası fig. vrhunac, najvisa tacka; - toplantısı sastanak na vrhu, sarnit zirzop luckast, caknut, nastran; vetropirası
zirzopluk caknutost, vetropirastost ziya asvetlost; - nın süratı brzina svetlosti; - vermek sveteti, sijati, obasjavati; zraciti ziyadar a-p svetao, osvetljen; - bir oda svetla soba ziyade a vise; mnogo, veoma <> olsun 1) prijatno! dobar apetit! 2) posluzite se; ne dajte se nuditi! (govori se gostu prilikom obeda) ziyadeleşrnek povecavati se, uvecavati se, umnozavati se; (po) rasti, jaeati (o tendencijama i si.)
ziyadesiyle veoma mnogo, suvise, prekomerna, napretek ziyafet a gozba, pir; svecani rucak, banket; /-al - çekmek (ili vermek) prirediti rucak (gozbu, banket) ziyan p steta, gubitak (materijalni); çekmek (ili görmek) pretrpeti stetu (gubitak); /-11 - a sokmak naneti, priCiniti kome Sletu; - a Uğramak V. - Çekmek; - ı yok nista! ne mari! /-1/ - zebil etmek arg. procerdati, spiskati, profuckati
1092
ziyankar p v.
ziyancı
ziyankarlık 1. stetnost, skodljivost; pogubnost; pakost, zloba 2. rasipnistvo ziyansız 1. rentabilan, bez gubitaka; neskodljiv, bezazlen 2. prilicni dobar, podnosljiv,osrednji; bu hikaye - dır ova prica nije ıosa
ziyaret a 1. poseta; vizita; /-1/- etmek posetiti, posecivati; /-ın/ - Ine gitmek posetiti, ici kome u posetu; yarın dosturnun - ine gideceğim sutra cu posetiti prijatelja 2. hodoeasce, hadziluk 3. v. ziyaretgah ziyaretçi 1. posetilac 2. hodocasnik ziyaretgah a meslo posecivanja, poklonicko mesto ziynet a ukras, ures; nakil dragulj, adidjari; cf. bezek, süs; - vermek v. ziynetlemek zloti zlot (poljska novcana jedinica) Zodyak astr. Zodijak, zivotinjski krug zoka 1. ribarska kuka, udica (za krupnu ribu); - yı kapmak (za)gristi, trzati (o ribama) 2. arg. zamka, podvala, trik; - ya gelmek (ili- yı yutmak) zagristi udicu, nasesli zom arg. zreo, mator (covek) 2. natreskan, naroljan, naljoskan; - sarhoş pijan kao zemlja, mrtav pijan zonklamak strecati, zigati, sevati, cupati (o bolovima) zoolog zoolog zooloji zoologija zoospor bot. zoopora zooteknl zootehnika zor p ı 1. teskoca, tegoba, muka, patnja; ct. güçlük, sıkıntı; - çekmek trpeti teskoce; - un ne? stali je? sta te muci? sta zelis?; midesinden - u var on pati od stomaka, muci ga stomak 2. sila, snaga, moc; - ıa güzelilik olmaz silom se nista
.ıı·
zurna
l
ne moze omiliti; - kullanmak 1) prmeniti . silu 2) /-11 izvrsiti nasilje; silovati; - oyunu bozar sta sam mogao; to je visa sila! (izvinjenje za nizvrsenje obaveze) 3. prinuda, prisila; pritisak; - la nasilno, pod priliskom; - a baş vurmak pribeci nasilju; _ la ele geçirme otimanje, otmica; - ta gülümsemek smesiti se usiljeno; - la kabul eHirrnek nametnuti, naturiti; - unda kalmak v. - unda olmak ; - nikahı iznudjen brak, brak na silu; /-mak) - unda olmak biti prinudjen, morali ll tezak, naporan, zamoran; - gelmek tesko padati; - uma gldiyor tesko mi ide, ne da mi se ııı s mukom, jedva; - bela s teskarn mukarn na jedvite jade; - zar v. zar - ; - u -un~ v.- bela
zorlayıcı
prinudan, prisilan; - neden
visa sila zorlu 1. snazan, jak, silan (pljusku, kisi); astar, ljut, zestok; - bir soğuk ljuta zima, opaka studen; 2. uticajan, mocan (o eoveku) zorluk teskoca; smetnja, zapreka; - çı karmak praviti smetnje, prii':injavati teskoce; - çekmek trpeti, osecati teskoce; ları yenmek savlada li teskoce zorlukla tesko, tegobno (posa, zadatak i si.) zorunlu neopnodan, nuzan; obavezen, nezbezan, neminovan; -. durum bezizlazan polazaj, ocajno stanje; - netice neminavan ishod
zoraki silom, na silu; protiv volje, prinudno; hteo ne hteo; - dlplomat diplamata protiv volje
zorunluk, zorunluluk nuznost, ophodnost; neminovnost
zoralım jur. koniskacija, uzapcivanje; /11 - a çarpmak koniskovati, uzaptiti
zoru zoruna vedna tesko, najedvite jade
zorba p despotski, tiranski, brutalan, nasilnicki
zuhur a pojavljivanje, pokazivanje; pojava, izlazak (knjige i si.); izbijanje (vı;ıtre, kuge, rata i si.) - etmek pojaviti se; izici, izlaziti; izbiüa)ti (o ratu, pozaru i si.);
zorbalık nasilje, tiranija; brutalnost, ok-
rutnost
zuhurat a arh. nepredvidive okolnosti, iznenadjenje; slucajnost, eventualnost; başarısı slueajan uspeh
zor bela jedva,. s mukom; tes ko zorca prilicno tezak zorgu nasilnost, nasilje
zuhurl a glumac u pozoristu Ortaoyunu (u ulogama Arapa i Persijanaca)
zorgulu nasilan; iznudjen zorlama 1 1. gl. im. od zorlamak; - dedbirleri prinudne mere, sankicije 2. bruh, prosutost (od naprezanja pri dizanju tereta) 3. teh. opterecenje, napregnutost 11 prinudan; prisilan; nasilan; voj. usiljen, forsiran; - yürüyüş usiljen mars-zorlamak 1 . ak. dat. prisiliti, prinuditi, primorali 2. ak. voj. forsirali (reku) 3. ak. teh. zatezati, prenaprezati; optereeivati 4. (kendini) - naprezali se, zamarati se zorlanmak 1. pass. od zorlamak 2. naprezali se, opterecivati se zorlaşmak oteza(va)te komplikovati se, zapetljati se
ne-
se,
is-
zula arg. tajna mesto za sverovane stvari; - etmek drpiti, smotati, zdipiti zulmet a mrak, lama, tmina zulmetmek dat. tiranisati, muciti, stavljati na muke, zlostavljati zulüm (-lmü) a zulum, tiranija; nepravda; svirepost, okrutnost zum foto zum, zumiranje zurna p 1. muz. zurla (orijentalni instrument); -gibi uzan (o pantalonama i si.) 2. pej. nosina, nosurda - · da peşrev olmaz, ne çıkarsa bahtına u poslovima bez plana ne trazi se metod
.1093
,')~tt'
'·zurmıcı
·"zı.ıı:tuıcı zurlas, svirac na zurli
(Phaseolus caracalla)
zurnapa nar. zirata
zülüf (-lfQ) p zuluf, uvojak
zurt v. zart
zülüflü sa zulufima, sa uvojcima
zübde a sustina, bit
zümbül v. sümbül
zücaciye a staklarija, stakleni predmeti; staklarstvo
zümre a 1. grupa; klasa, sloj, stalez 2. vrsta
zügürt (-dü) bankrot; svorc; - olmak ostati bez prebijene pare; B- teseliesi
zümrüdi zelen
züğürtlenmek
ostati bez grosa, nemali
prebijeni pare züğürtlük novcane neprilike, besparica; - ten kazınmak fig, postatı puki siromah; osiromasiti kao crkveni mis
Zühal (-li) a astr. Saturn
Zührevi a med. venerican; venericne bolesti
zümrüt (-dü) 1 smaragd; - gibi kao smaragd, sasvim zelen ll smaragdni, od smaragda zümrütlenmek, zümrütleşrnek bez/. pozeleneti, zeleniti se züppe 1 kicos, gizdavac, dendi; snop ll kicoski; izvestacen, uobrazen; snobovski
Zühre a astr. Venera; has-
talıklar
züht (-dü) a asketizam, isposnistvo zühul (-lü) a pogreska, omaska; zanemarivanje; - etmek prevariti se, pogresiti zükam a med. kijavica zül (-llü) a podlost, niskost - saymak smatrati podlim (rec, pojava)
a bistra, prozracna voda
zülfaris, zülfaruz a bot. karak pa sulj
1094
potpun
zümrüdüanka p-a mit. Feniks-ptica
slaba uteha
zülal (-lü)
smaragdnozelen,
züppeleşmek postatı
kicos (pomodar)
züppelik kricosluk, · pomodarstvo; snobizam; - etmek snobovski se posasati zürafa a zoo/ . zirata (Giraffa camelopardaiis); - gibi tanakl visok zürrcı
arh. ratari zemljoradnici
zürriyet a 1. potomstvo, potomci; podmladak; - i kesildi (ili kalmadı) njegovo je koleno prekinuto; ostao je bez muskih potomaka 2. dete züyuf a
lı:ızan
novac; bezvredan novac
IZBOR GEORAFSKIH NAZIVA U ovaj, nuzno v~oma selektivan, lzbor geografskih naziva uvrsceni su turski oblici najvaznijih opstih (svetskih) geografskih naziva i nesto veci broj odrednica koje se odnose na geografsku i politicku kartu Turske. Prilikom unosenja opstih (svetskih) geografskih raziva, primenjeno je nacelo da se ne prikazuju imena koja u turskom jeziku zadriavaju svoj izvorni glasovni sklop i latinicni graficki lik, kao i ona koji su u turski usla u internacionalno prihvacenoj varjanti latinicne transkripicije. prikazani su i turski nazivi pojedinih, prvenstveno balkanskih, vecih i manjih gradova i mesta van savremene Turske, jer se srazmerno cesto srecu u literaturi i izvorima razlicite vrste. Sa teritorije Turske u izbor su uneti najznacajniji toponimi (hidronimi, oranimi itd.), s tim sto je kod ojkonima sproveden princip abavezne zastupljenosti imena. svih vilajetskih (administrativnih) sredista i gradova sa najmanje sto hiljada stanovnika Pored skracenica svojstvenih Recniku u celini, u lzboru geografskih naziva upotrebljene su i sledece; dr.
=drzva
g. = grad =jezero os. = ostrvo p.-os. =poluostrvo pl. = planina r. = reka vi/.;, vilayet
jez.
Abican, Abidjan g. Abidjan Acıgöl
jez. Adzigel (vi/. Afyonkarahisar)
Adalar Princevska ostrva (vi/. Istanbul) Adalar denizi v. Ege denizi
Adana vii. gAdana Adapazarı
g. Adapazar(i)
Adis Ababa, Adis Ababe g. Adis Abeba Adıyaman
vi/. g. Adijaman
Adriya denizi, Adriyatik Denizi jadransko more Ağrıdağı
pl. Ararat
Afganistan Avganistan, Afganistan Afyonkarahisar vii Afijon Karahisar Ağrı
vi/. g. Agri
Akdağ
pl. Akdag (vi/.
Akdeniz Sredozemno more Akır dağı
pl. Ahir (vii. Kahramanmaraş)
Akra g. Akra Aksehir (vii. Konja) 2. jez. Aksehir Alaska p. -os Aljaska Aleut
adaları
Aleutska ostrva
Almanya Nemacka Alp
dağları,
Alpler pt. Alpi
Amasya vii. g. Amasija Amazon r. Amazan Amerika Birleşik Devletleri Sjedinjene Americke Driave (SAD) Amuderya, Amu Derya r. Amu Darja Anadolu Anadolija And
dağları
pl. Andi
Ankara vii. g. Ankara Antakya g. Antakija (vi/. Hatay) Antalya vii. g. Antalija Apenin
dağları.
Apeninler pl. Apanini
Arabistan Arabija Araldenizi, Aralgölü Aralsko jezero (mo re)
1095
/' .-"' i
Basra körfezi Persijski zaliv, Arapski zaliv
Arjantin Argentina
Batı
Arktik (a), Arktik Arktik Okyanusu v. Kuzey Buz Denizi Arnavutluk Albanija
Baykal gölü Bajkalsko jezero
AsyaAzija g.
Belçika Belgija Aşhabad
Belgrat g. Beograd
Ateş Ülkesi Ognjena zemlja
Sering
Atina g. Atina
boğazı
Seringov moreuz
Sering denizi Beringovo more
Atlas dağları, Atlas pl. Atlas
Sermuda
Atlas Okyanusu,
adaları
Bermudska ostrva
Bern, Börn g. Bern
Atiantik Atiantski okean
Beyazdeniz Belo more
Avrupa Evropa
Beyaz Rusya Belorusija
Avustralya Australija
Beyrut g. Bejrut
Avusturya Austrija Aydın
Trablus, Trablusgarp g. Tripoli
(libija) Batum (i) g. Batumi
Artvin vi/. g. Artvin
Aşkabad
Batı
Samao Zapadna Samoa
Beyşehirğölü
vii. g. Ajdin
Bejsehirsko jezero (vii.
Konja)
Azak denizi Azovsko more
Bilecik vii. g. Biledcik
Azerbaycan Azerbejdzan
Bingazi g. Bengazi
Azor adaları Azorska ostrva
Bingöl vii. g. Bingel
Babülmendep Mandeb
boğazı
Aydın)
adaları
Birleşik Kırallık
Bahamska ostrva
Balıkesir
Birmanya Burma
Bitlis vii. g. Bitlis
Balearska ostrva
Boğazlar
vii. g. Balikesir
yarımadası
Moreuzi (Bosfor i Dardaneli)
Bolivya Bolivija
Balkanlar pl. Balkan Balkan luostrvo
Ujedinjeno kraljevstvo;
Siskay körfezi Biskajski zaliv
Bakü g. Baku
Balearadaları
pl. Bingel
cf. Büyük Britanya
Bahreyn Bahrein Bakı,
dağı
Arap Emirlikleri Ujedinjeni Arapski Emirati
Bagdad
Bahama
Bingöl
Birleşik
Bafa jez. Bafa (vii. Bağdat
moreuz Bab ei-
Balkansko
po-
Bolu vi/. g. Bolu Bosna-Hersek Bosna i Hercegovina
Baltik denizi Balticko more
Brasilia g. Brazilija
Bangladeş
Brezilya Brazilija
1096
Banglades
Brüksel g. Srisel
Dağıstan
Budapeşte
Danimarka Danska
Buğdan
g. Budimpesta
ist. v. Moldavija
Darüsselam
Bulgaristan Bugarska
Dersaadet ist. Dersaadet (stari zvanicni naziv lstanbula)
g. Bukurest
Büyükada Veliko ostrvo, Prinkipo (vi/. Istanbul) Büyük
Ağrı dağı
pl. Veliki Ararat
Dicle r. Tigar Dinyep(e)r r. Dnjpar Dinyester, Dniestr r. Dnjestar
Büyük Britanya Vetiki Britanija
Diyarbakır vii.
Büyük Menderes r. (Veliki) Menderes Büyük Okyanus v. Pasifik Okyanusu Büyük Sahra (Velika) Sahara
Doğu
g. Dijarbekir
Karadeniz dağları Pontijske pla-
nine Dominika os. dr. Dominika
Cakarta Dzakarta
Dominik Cumhuriyeti Dominikanska republika
Cava os. Java Cebelitarık
fJ. Dar-es-Salam
Denizli vii. g. Denizli
Burdur 1. vii. g. Bursa, Brusa Bükreş
Dagestan
Gibraltar
Cebelitarık boğazı
Dover boğazı Doverski moreuz
Gibraltarski m?reuZ'
Düşembe
g. Dusanbe
Celebes v. Selebes
Eber jez. Eber (vii. Afyonkarahisar)
Cenevre g. Z,eneva
Edirne vii. g. Jedrene
Ceyhan 1. g. DZejhan (vii. Adana) 2. r. Dzejhan Cezayir dr. g. Alzir
dağı
Çanakkale vii. g. Canakale
Elazığ
Dardaneli
vii. g. Elazik
Elbe r. Elba
Çankırı vii. g. Cankın
Elbruz pl. Elbrus
Çekoslovakya Cehoslovacka
El Kuveyt g. Kuvajt
Çıldır jez. Cildir
Endonezya lndonezija
Çin Kina
Erciyes
Çin denizi Kinesko more
yarımadası,
rımadası p. os. Cuhotka
dağı
pl. Erdzijes
Erçekjez. Ercek (vi/. Van)
Çorum vii. g. Corum Çukçi
jez. Egridir (vii. Isparta)
Ekvator Ginesi, Ekvatorial Gine ekvatorijalna Gvineja
Çad 1. dr. Çad 2. jez. Cad
boğazı
denizi Egejsko more
Ekvador Ekvador
pl. DZilo
Çanakkale
Eğe
Eğridir
Cibuti dr. g. Dzibuti Cilo
Efganistan v. Afganistan
Çukçen
ya-
Erivan g. Erevan, Jerevan Ermenistan jermenija
1097
Erzincan vii. g. Erzindzan
Guine, Gine Gvineja
erzurum vii. g. Erzurum
Guinea-Bissau Gvineja-Bisau
Eskişehir vii. g. Eskişehir
Gümüşhane vii. g.
Etiyopya Etiopija; Falkland
adaları
v.
Habeşistan
Güney Afrika Cumhuriyeti Juzno Africka Repulika
Foklandska ostrava
Güney Amerika Juzna Amerika
Fas Maroko Felemenk Halanda
Holandija,Nizozemska;
v.
Toroslar pt. Jugoistocni
Güney Yemen Juzni Jemen
r. Eufrat
Gürcistan Gruzija
Fiji Fidzi Fildişi Kıyısı
Filipin puslika
Güneydoğu
Toros(i) Güney Kore Juzna Korieja
Fenike ist. Fenikija Fırat
Gimishane
Güyana, Guiana Gijana (Gvajana)
Obala Slonovace
Cumhuriyeti
Filipinska
Re-
Habeşistan
is. Abisinija, Eliopija
Hakkari vii. g. Hakari
Filipinler Filipini
Halep g. Alep
Filistin Palesiina
Hanbalık
Fin körfezi Finski zaliv
Hanoi, Hanoy g. Hanoj
Finlanda, FinlaC!,iya Finska
Harşit
g. ist. Peking
suyu r. Hersit
Fransa Francuska
Hartum g. Kartum, Hartum
Gabon Gabon
Hatay vii. Hatay
Gambia Gambija
Havana g. Havana
Gana Gana
Hayfon,Haifon g. Hajfong
Ganj r. Gang
Hazar (Hazer) denizi Kaspijsko more
Gaziantep vi/. g. Gaziantep
Hırvatistan
Hrvatska
Gediz r. Gediz
Himalaya pl. Himalaji
Gelibolu Galipolje (vii. Çanakkale)
Hindiçini p. -os. lndokina
Gelibolu yarımadası Galipoljsko poluostrvo, Galipolje
Hindukuş Hindikuş
pt. Hindukus
Hindistan, Hint lndija
Giresun vi/. g. Giresun
Hint Okyanusu lndijski okean
Girit os. Krit
Hiroşima
Gobi çölü Pustinja Gobi
Hollanda, Hollanda Holandija
Göksu r. Geksu
Humus g. Homs
Griniç g. Grinic
Honduras Honduras
Grönland os. Grenland
Isparta vi/. g. Sparta
1098
g. Hirosima
Irak Irak
Kafkaslarötesi Zakavkazje
lberik yarımadası Pirinejsko polustrvo, lberijsko poluostrvo lçel vii. reel
Kafkasya Kavkaz . Kavkaz dağları, Katkazlar pl. Kavkaz Kahire g. Kairo
lndonazya lndonezija
Kahramanmaraş
vii.
g.
Ingiltere Engleska
Kalkartdelen g. Tetovo
lpekg. Pec
Kalküta g. Kalkuta
Irianda lrska
Kaboç, Kampuçea Kampucija
lskandinavya yarımadası dinavsko poluostrvo
Skan-
ıskenderun,
lskenderun körfezi (Aieksandretski) zaliv
Kamerun Kamerun Kanada Kanada
Iskanaeriye g. Aleksandrija lskenderun g. sandreta (vi/. Hatay)
Kah-
ramanmares
lndüs r.lnd
adaları
Kanarya Alek-
Kapstad,
Kanaska ostrva
Kapşehri
g. Kejptaun
Karabük g. Karabik (vi/. Zonguldak) ıskenderunski
Karacadağ
Karaçi, 1skoç,lskoçya Skotska Isianda os. dr. Isiand Ispanya Spanija !srail lzrael Istanbul g. Istanbul lstanköy adası os. Kos, lstankej lsveç Svedska !sviçre Svajcarska
pl.
Karadzadağ
Karaşi
Karadağ
g. Karaci
1. pl. Karadag 2. Crna gora
Karadeniz Crno mo re Karayip denizi Karipsko more Karalin
adaları
Karolinska ostrva
Karpatlar pl. Karpati Kars vii. g. Kars Kastamonu vii. g. Kastamonu Katar Katar
lştip g. Stip
Kayseri vii. g. Kajseri
ltalya ltalija
Kazakistan Kazahstan
lzmir vii. g. ızmir, Smirna
Kenya Kenija
lzmir körfezi lzmirski zaliv
Kıbrıs
lzmit vi/. g. !zmit
Kırgızistan
lznikjez. ıznik (vi/. Bursa)
Kırım
Jamaika Jamajka
Kırklareli
Japon denizi Japansko more
Kırşehir
Japonya Japan
Kızıldeniz
Crveno more
Kabil g. Kabul
Kızılırmak
r. Kizilirmak
os. dr. Kipar Kirgizija
p. -os Krim vi/. g. Kirklareli
vi/. g. Kirsehir
1099
,F ( '
~ ı
'
;
Kızılkum;J
Küçük Asya Mala Azija
Kiel, Klyel g. Kil
Küçük Menderes r. Mali Menderes Kütahya vii. g. Kutahija
·;.. KleV, Kiyel g. Kil Kiev g. Kijev
Küveyt, Kuveyt Kuvajt
Kinşasa g.
La Haye. Lahey g. Hag
Kinsasa
Laypçiğ, Laypsiğ
Kiyef v. Kiev Kilski kanal
Lefkoşe
Kocaeli 1. p. -os. Kodzaeli 2. vi/. Kodzaeli
Lehist:~
Kiyel
kanalı
Kolombiya Kolumbija Kongo Kongo
v. Leipzig
g. Hikozija
!st. Poljska
Lelpzig g. Lajpcig Leningrad g. Lenjingrad Lesoto, Lesotho Lesoto
Konya vii. g. Konja Kopenhag g. Kopenhagen Kordilyerler pl. Kordiljeri Kore Koreja
Liberya Liberija Libya Libija Lizbon g. Lisabon Londra g. London
Korsika os. Korzika
Lorentsu-Markiş
g. Lorensu Markes
(danas Maputo)
Kosova- Kosovo Kosta Rika, Kostarika Kostarika
Lozan g. Lazana
Köroğlu
Lübnan Libnan Liban
pl. Keroglu
Köstence g. Konstanca
Lüksemburg dr. g. Luksemburg
Köyceğiz
Lüt gölü Mrtvo More
jez. Kejzejiz
Kudüs g. Jerusalim
Macaristan Madjarska
Kurdistan Kurdistan
Madagaskar os. dr. Madagaskar
Kuzey Amerika Sevema Amerika Kuzey Buz denizi Sevemo ledeno mo re Kuzey denizi Sevemo more Kuzey Irianda Sevema lrska Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Turska Republika Sevemi Kibar · Kuzey Kore Sevema Koreja Kuzey Yemen Sevemi Jemen Küba os. dr. Kuba Küçük
1100
Ağrıdağı
pl. Mali Ararat
Mağrip
1. Maroko 2. Magreb, Magrib
Makedonya Makedonija Malagasl Cumhuriyeti Malgaska Republika; ct. Madagaskar Malatya vi/. g. Malatija Malavi Malavi Malaysia, Malezya Malezija Maldiv Maldiv, Maldivska Republika Maldiv divi
adaları
Manastır
Bitolj
Maldivska ostrva, Mal-
Mançurya Mandzurija
Musul g. Mosul
Manisa vii. g. Manisa
Muş
Manş
denizi,
Manş kanalı
kanal La-
mans
vii. g. Mus
Münih g. Minhen Namlbya Namibija
Maraş
v.
Kahramanmaraş
Nemçe, Nemse, v. Avusturya
Mardin vii. g. Mardin
Nemrut dağı pl. N!(mrut (dag)
Mauretania, Mauritanya Mauritanija Marmara 1. jez. Marmara (vi/. Manisa) 2. os. Marmara
Nevşehir vii.
Nevyork, New York g. Njujork Niğde
Marmara denizi Mramorno more
g. Nevsehir
vi/. g. Nigde
Marsllja g. Marsej
Nijer dr. r. Niger
Martinik, Martinique os. Martinik
Nijerya Nigerija
Maverai Katkaz Zakavkazje
Nikaragua Nikaragva
Medine g. Medina
Nikarya os. lkarija, Nikarija
Mekke g. Meka
Norveç Norveska Nuakşot
Meksika Meksiko
Obi r. Ob
Meriç r. Marica Merkez Afrika Cumhuriyeti ralnoafricka Republika
Cent-
Merkezi Amerika V. Orta Amerika Mersin g. Mersin (vii. lçel) Mısır
Egipat
Mldilli os. Mitilena, Lezbos Mogadişu
g. Mogadisu
Moğolistan,
Moluk rva
Mogolya Mongolija
adaları,
Moluklar Molucka ost-
Monako 1. knezevino Monako 2. g. Monako Mora
Varımadası
p.-os. Peloponez
Moskova g. Moskva Mosul v. Musul Muğla
g. Nuaksot
vii. g. Mugla
Oder r. Odra Ohri g. Ohrid Okyanusya Okeanija Ordu vi/ g. Ordu Afrika Cumhuriyeti Orta ralnoafricka Republika
Cent-
Orta Amerika Srednja Amerika, Centraina Amerika Orta Asya Srednja Azija Orta Doğu Srednji lstok Osmaniye g. Osmanije (vi/. Adana) Ölüdeniz Mrtvo more; cf. Lüt gölü Özbekistan Uzbekistan Pasifik, Pasifik Okyanusu Tihi okean, Pacifik Pekin g. Peking
Munzur dağı pt. Munzur (dag)
Pindus pt. Pind
Murat suyu r. Murat
Pireneler pl. Prineji
1101
Pnompen, Pnompenh g. Pnom Pen
Sina yarımadası Sinajsko Poluostrvo
Pollnezya Polinezija
Slngapur dr. g. Singapur
Polonya Poljska
Sinop vi// g. Sinop
Portekiz Portugalija
Sisam
Porto Riko os. dr. Portoriko
Slovakya Slovacka
Prag g. Prag
Slovenya Slovenija
Revan v. Erivan
Sofya g. Sofija Solomon rva
Riyad g. Rijad Rize vi/. g. Rize Rodezya Rodezija Rodop
Dağları
Rodopske planine
Romanya Rumunija Rumeli Rumelija (evropski deo Turske)
os. Samos
(adası)
Adaları
os. Solamonova ost-
Somali Somalija Sovyetler Birliği Savjetski Savez Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Bir(SSCB) Savez Sovjetskih Socijalistickih Repulika (SSSR) liği
Rusya Rusija
Suhum, Suhumkale g. Suhumi
Sakarya r. vi/. Sakarija
Suriye Sirija
Sakız adası
os. Hios
Suudi Arabistan Saudijska Arabija dağı pl.
Samsun vi/. g. Samsun
Süphan
Sapanca jez. Sapandza (vii. Kocaeli)
Süveyş kanalı
Saray-Bosna g. Sarajevo
Şam
Sardinya, Sardunya os. Sardinija
Şap
Sarıdeniz Zuto more
Şap, Şattülarap r. Sat-Ef-Arab
Selanik g. Solun
Şlkago g. Cikage
Selebes os. Gelebes
Şili Cile
Semerkant g. Samarkand
Şimal
Sen r. Sena
Tahran g. Teheran
Serendip v. Seylan
Tanca g. Tanger
Seyhan r. Sejhan
Tanzanya Tanzanija
Seylan os. Cejlon
Tasmanya os. Tasmanija
Sırderya
Tayland Tajland
Sıvas
r. Sirdarya
vii. g. Sivas
Suphan(dag)
Cuecki kanal
g. Damask denizi v.
Kızıldeniz
Buz denizi v. Kuzey Buz denizi
Tekirdağ
vii. g.
Tekirdağ
Siberya, Sibirya Sibir
Terkos jez. Terkos (vii. Istanbul)
Sicilya os. Sicilija
Tiflis g. Tbilisi
Siirt vii. g. Siirt
Tiren denizi Tirensko more
1102
TogoTogo
Venezuela Venecuela
Tokat vi/. g. Tokat
Vistül r. Visia
Tokyo g. Tokio
Viyana g. Bec
TongaTonga
Vlyetnam, Vietnam Vijetna~
Toros dağları pl. Zapadni Toros
Volga Boyu Povolozje
Trablus g. 1. Tripoli (u Libanu) 2 . (ili Trablusgarp ) Tripali (u Libiji) Trabzon vi/. g. Trabzon Trakya Trakija Trinidad ve Tobago Trinidad i Tobago Triyeste g. Trst Tuna
r. Dunav
Tunceli vii. g. Tundzeli Tunus dr. g. Tunis , Tuz gölü Slano jezero, Tuz Türkiye Turska Türkmenistan Turkmenija Uganda ,Uganda Ukrayna Ukrajina Uludağ
pl. Uludag
"-.V'-._
Voyvodina Vojvodina Vranya g. Vranje Yakın Doğu
Biiski lstok
Yakova g. Djakovica Yeni Glne Nova Gvineja Yeni Kaledonya Nova Kaledonija Yeni Pazar g. Novi Pazar Yeni Zeland (a) Novi Zeland Yozgat vi/. g. Jozgat Yugoslavya Jugoslavija Yukarı
Volta Gornja Volta
Yunarı adaları
Jonska ostrva
Yunan denizi Jonsko more Yunanistan Grcka
UmmanOman
Zagrep g. Zagreb
Umman denizi Arapsko more
Zalr Zair
Ural
dağları,
Urallar pl. Ural
Zambiya Zambija
Urfa vi/. g. Urfa
Zenglbar os. g. Zanzibar
Uşak
vii. g. Usak
Zimbabve Zimbabve
Uzak
Doğu
Zonguldak vi/. g. Zonguldak
Daleki lstok
Ümit Burnu At dobre nade Ürdün Jordan Ürdün (nehri) r. Jordan Üsküp g. Skoplje Van vi/. g. Van Van gölü jaz. Varsava Vatikan Vatikan Venedik g. Venecija 1103
AlD ..................... Ageney for International Development (Uluslararası Gelişme Örgütü)
PREGLED
najcescih skracenica u turskom jeziku Ovaj pregled sacinjen je prema alfabetskom redu i obuhvata turske i medjunarodne skracenice koje se upotrebljavaju u savremenom turskom jeziku. Prevod intemacionalnih skracenica na turski jezik d at je u zagradama.
. .
A
A ............. ,........... Alay AA ...................... Anadolu AAL ........... o
.......
AB ...................... Ankara Belediyesi Birleşik
Akya ................... Akaryakıt
Alb ...................... Albay Al m..................... Almanca AMAT ................. American Mission for
Aid to Turkey (Amerika'nın Türkiye'ye Yardım Kurulu) Amp .................... Arnper Amr . ................... Amir
Ajansı
American Air Lines (Amerikan Havayolları)
ABD ................... Amerika
AKA .................... Akdeniz Haber Ajansı
Dev-
letleri
ANAP ................. Anavatan Partisi Ank ..................... Ankara ANKA ................. Ankara Haber Ajansı
Anat.. .................. Anatom i
AO ...................... Anonim
Ortaklık
Ad ....................... Aday
AOÇ .... ................ Ankara Orman
Adi ...................... Adliye, adalet
AP ..................... 1. Adalet Partisi 2. As-
sociated Press (American Haberler Bürosu)
ADN .................... Allgemeiner Deutscher Nachrichten (Doğu Almanya Haberler Ajansı)
Çiftliği
APA ................... Austria Presj- Agentur
(Avusturya Azam ı)
Adr . .................... Adres
Basın
AEC ................... Atomic Energy Com-
mission (Atom Enerjisi Komisyonu) AET ................... Avrupa Ekonomik Topluluğu
Apt.. .................... Aparlman Ar........................ Arapça Arç ...................... Araç As . ...................... 1. Askeri, askerlik 2.
AFP .................... Agence France Presse (Fransız Basın Ajansı)
a.g.e . ..................
Adı
Asistan ASA ................... America Standaris As-
geçen eser
sociation (Amerikan Standartlar Birliği)
AGIK ................. Avrupa Güvenlik ve Işbirliği Konferansı
a.g.y . ..................
Adı
geçen
yapıt
Ağ ....................... Ağır Ağ.
not. ..............
1104
Ağır
Asb .......... ........... Asisubay ASELSAN .......... Askeri Elektrik Sanayii Asg ..................... Asgari
makineli tüfek
As.
Iz .................. Askeri lnzibat
As. Mah .............. Askeri Mahkeme
B ot...................... Botan ik
Astr.................... Astronomi
Bşçvş................. Başçavuş
Asteğm .............. Asteğmen
Bşk ..................... Başkan; Başkanlık
AŞ .......................
BŞK .................... Başkomufun,
Anonim
Şirket
At................ , ....... Atom
Bştbp ................. Baştabip
Ati ....................... Atölye
Bt........................ Bulvar
Atm ..................... Atmosfer
Bu lv .................... Batarya
ATO .................... Ankara Ticaret Odası
Bulg .................... Bulgarca
AÜ ...................... Anka.ra Üniversitesi AYKO ................ Ankara Yazarlar Kooperatifi
c C ......................... Cil! Cad ..................... Cadde (si)
B B ......................... 1. Batı 2. Bay 3. Birlik 4. Büyük BAE ....................
Birleşik
Arap Emirlikleri
BBC .................... British Broadcasting Corporation (Ingiliz Radyo-Televizyon Kurumu) BSG ................... Baccilus Calmette Guerin (Verem aşısı) BEA ................... British European Airlines (Ingiliz Hava Yolları)
Bi bl.. ................... Bibliotheque
(Kitaplık)
Biy ...................... Biyoloji BJK ...................
Beşiktaş
Jimnastik Ku-
lübü Bkz .....................
Bakınız
Bl ........................ Bölük Bl. K ................... Bölük BM ......................
CBD, c.b.d ......... Cash before delivery (Teslimden önce peşin) CD ...................... Corps diplomatique (Kordiplomatik) CENTO .............. Central Treaty Organization (Merkezi Antlaşma Örgütü) CGS .................... Santimetre-Gram Sa iye CHP .................... Cumhuriyet Halk Partisi CIA ..................... Central lnteligence Ageney (ABD Merkezi Haber Alma Örgütü) CIF, c.i.g ............. Cost, insurence, freight (Maliyet, sigorta, navlun) CIO ... :................. Comite™ international olympique (Uluslararası Olimpiyat Komitesi) cm ...................... v. sm.
komutanı
Birleşmiş
Milletler
BMT ................... Birleşmiş Milletler Teş kilatı
Cmh. Bşk .......... Cumhurbaşkanı; Cumhurbaşkanlığı
Coğ ..................... Coğrafya
Cos ..................... Kosinüs
Bn ....................... Bayan
CS ....................... Cumhuriyet Saitcısı
Bnb .....................
Cz....................... Ceza
Binbaşı
1105
ç
Doç..................... Doçent
ÇAYKUR ............ Çay Kurumu
Doğ .... ................. Do~um
ÇEK ................... Çocuk Esirgeme Kurumu
DPT ................... Devlet Planlama Teş-
Çev ..................... Çeviren; Çeviri
Dr........................ Doktor
ÇS ....................... Çimento Sanayi
DSI ..... ................. Devlet Su Işleri
Çvş ..................... Çavuş
DTCF .................. Dil ve Tarih-Co~rafya Fakültesi Do~ru
Yol Partisi
Dz. ...................... 1. Deniz 2. Düzine
d ......................... Dakika 0 .........................
kilatı
DYP ....................
D
(u)
Dza. ... .. ......... ... .. .
Do~u
Denizaltı
Dz. HO ................ Deni.z Harp Okulu
OAC .................... Demokratik Almanya Cumhuriyeti
Dz. K................... Deniz Komutanlı~ı
Dam .................... Dekametre
Dz. Kuv . ............. Deniz Kuvvetleri
D-C ..................... Daimi careyan
Dz. Kuv. K. ........ Deniz Kuvvetleri Komutanı (Komutanlı~ı)
DÇM .................. Dövize Çevrifebilir Mevduat DDA ...... .. ...... .. ... Deutsche Demokratische Republik (Demokratik Almanya Cumhuriyeti) DDY .................... Devlet Deniz
Yolları
Der...................... Derieye n; derleme
Dft....................... Defter DHMI .................. Devlet Hava Meydanları Işletmesi
DIE ...................... Devlet Istatistik Entitüsü
diplomalı
DISK .................. Devrimci Işçi Sendikaları Konfederasyonu
01 ........................ Desilitre DM ...................... Deutsche Mark (Alman Markı)
Dm ...................... Desimetre DMO ................... Devlet Malzeme Ofisi
1106
E ........................ 1. East (Do~ u) 2. elektron EBK .................... Et ve
Balık
Kurumu
ECO ................... European Goal Organization (Avrupa Kömür Kurumu) ECOSOC ............ Economic and Social Council (BM Ekonomik ve Sosyal Konseyi) Eez.
Dil b..................... Dilbilgisi Dipl... .. ................ Diploma;
E
.................... Eczane;
eczacı
Ed ....................... Edebiyat Ed. Fak............... Edebiyat Fakültesi EFTA .................. European Free Trade Association (Avrupa Serbest Ticaret Birli~i) EGO .................... (Ankara belediyesi) Elektrik, Gaz, Otobüs (Işletmesi) Eğt. ..................... Eğitim
EKG .................... Elektrokardiyografi
derasyonu)
Elç ...................... Elçi
Fiz....................... Fizik
EMK .................... Elektromotor Kuwet
FKÖ .................... Filistin Kurtuluş Örgütü
Emn ....... ............. Emniyet
FOA ................... Foreign Operations Administration (Amerika'nın yabancı ülkelere yardım fonu)
Ens.... .... ............. Enstitü EOKA .... ......... .... Ethnike Organosis Kypriotikes Apeleutheroseos (Kıbrıs'ta Rum çete örgütü) EPA .................... European Productivity Assodation (Avrupa Prodüktivite Örgütü)
FOB, f.o.b . ......... Free on board (Gemide teslim satış) Fol. ..................... 1. Folio (Varak) 2. Büyük boy kitap Folk .................... Falklor
Erm ............... ...... Ermenice
Foto .................... Fotoğrafçı
ESHOT .............. (lzmir belediyesi) Elektrik, Su, Havagazı, Otobüs, Tramvay Işletmeleri
FOW, t.o.w ........ Free on Wagon (Vagonda teslim satiş) \ Fr. ....................... Fransızca
Evr.... ;................. Evrak
G
F F. ........................ Fiyat FAC ................... Federal Almanya Cumhuriyeti Fak. .................... Fakülte FAO .................... Food and Agriculture Organization (BM Gıda ve Tarım Örgütü) Far ...................... Farsça Fb. ~- .................... Fabrika FB ...................... Fenerbahçe Spor Kulübü FBI ..................... Federal Bureau of lnvestigation (ABD Federa Araştırma Bürosu)
Fe ls. ..... ... ......... .. Felsefe FIFA .................. Federation Intemationaie de Football Assodation (Milletlerarası Futbol Fe-
G ......................... Güney GAMEDA .......... Gazete Mecmua Dağıtım (Ortaklığı)
GATT .................. General Agreemant on Tariffs and Trade (Gümlrük Tariteleri ve Ticaret Anlaşması)
Gd ....................... Gedikli Gen .......... ,........ :. General Geo.. ................... Geometri Glz...................... Gizli Gj ........................ Garaj Gmr.................... Gümrük Gn. Kur .............. GenelKurmay Göç..................... Göçmen Gökbl. ................ Gökbilim Gön . ................... Gönderen GPU ................... Gosudarstvennoe politiçesko upravlenie
1107
(Devlet Siyasal Yönetimi) Gr....................... Gram
Hu ....................... Hususi Huk..................... Hukuk Hv....................... Hava
Gram .................. Gramer
Hv. Dur............... Hava Durumu
Grz.. ... . .. .... .. ........ Garnizon
Hv. Kuv . ............. Hava Kuwetleri
GS ..................... Galatasaray Spor Kulübü
Hz. ....... ... ... .... .... . 1. Hizmet 2. Hazretleri
GSMH ................. Gayri Safi Milli
Hasılat
Gv....................... Güverta Gv. Sb ................ Güverta
subayı
H H ........................ 1. hacım 2. Hicri 3. Hidrojen
h ......................... Hekto
IBRD ................... International Bank for Reconstruction and Development {Uluslararası Kalkınma ve Gelişme Bankası)
HA ...................... 1. Haber Ajansı 2. Harp Akademisi
Hb....................... Hemoglobin Hd ....................... Hudut
lCAO ................. International Civil Aviatian Organization {Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü)
Hdf... ................... Hedef
IDA .................... International Development Association
Hek ..................... Hekim
{Uluslararası Kalkınma
Hiz. Özl .. ............. Hizmete Özel Ht........................ Hafif
Hk. ..... ......... ....... .
Hakkında
hi. .. ..... .. ........... ... Hektolitre
h m . ..................... Hakiometre HO ...................... Harp Okulu
HP ..................... Horse- Power (Beygirgücü) Hrk. Bşk . ........... Harekat Başkanı {Başkanlı
M
Hrt . ..................... Harita Hst....... ... ....... .... . Hastane Hst.Bş.Hek .........
1108
Hastane
Birliği)
ILA ..................... lnternationa Law Association {Uluslararası Hukuk Birliği)
ILO .................... International Labour Organization {Uluslararası Çalışma Örgütü) IMCO ................. Inter-Governmental Maritime Consultative Organization {Uluslararası Denizcilik Danışma Örgütü) IMF ..................... lnternationa Monetary Fund {Uluslararası Para Fonu)
Hrp. .................... Harp
..
IAO .................... lnternationale Arbeitsorganisation {Uluslararası Işçi Örgütü)
başhekimi
IOC ..................... International Olympic Commitlee (Uluslararası
Olimpiyat Komitesi) IPU ...................... lnter-Parliamentary Union (Parlamentolararası Birlik) Ir .........................
ırmak
IRO ..................... International Refugee Organization (Uluslararası Mülteci Örgütü) IS DB ................... lslam's Development Bank (Islam Kalkınma Bankası)
ıso
.....................
International Standards Organization
ITA ..........•..•..•..•.. International Tourizm Association (Uluslararası Standartiaşma
Örgütü)(Uiuslararası Tu-
rizm Birli!;)i) ITA ...................... International Tourism Association (Uluslararası Turizm Birli!;)i) ITO .................... International Trade Organization (Uluslararası Ticaret Örgütü) ITU ..................... International Telecommunication Union (Uluslararası Telekomünikasyon Birli!;)i)
I.Ö....................... lsa'dan önce I.S....................... lsa'dan sonra lrt. Sb ................. lrtibat Sup ayı Isk•...................... Iskele Isi ....................... Islam ISO ..................... Istanbul Sanayi Odası lsp ...................... Ispanyolca lst. ...................... Istanbul Işi. ......... ........ ..... Işletme
lt. .... ........ ... ..... .... ltalyanca ITÜ ..................... Istanbul Teknik Üniversitesi ITO ...................... Istanbul Ticaret Odası lü ........................ Istanbul Üniversitesi Iz •........................ Izin (li) lzm •..................... lzmir
J J .......................... Jandarma JAT ..................... Yugoslavya Havayolları Jeol .................... jeoloji JGK ................... Jandarma Genel Komutanlı!;)ı
J. Sb•.................. Jandarma Subay ı
!. .......................... Isim
K
lbr•...................... lbranice
K......................... 1. Kara 2. Komutan (lı!;)ı) 3. Kuzey
IETT .................... Istanbul Elektrik, Tünel Tramva Işletmesi
KBB .................... Kulak, Boğaz, Burun
lhts ..................... Ihtisas ll h ....................... llahirihi lmp ..................... Imparatorluk Ing ...................... Ingilizce lnş ...................... Inşaat
Kd •...................... Kıdemli KDV .................... Katma Değer Vergisi Kg •...................... Kilogram KGB .................. Komitet gosudarstvennoy bezopasnosti (De
venli~i
Komitesi) / _/~
Kh. .. .. ..... .. .... ... ... . Karargah
Lv: Sat.AI .......... Levazım Satınalma Komisyonu
Kim •.................... Kimya
M
KlT ........ ,............ Kamu Iktisadi Teşekkülleri
KKK ................... Kara Kuwetleri Komutanı (Komutanlı~ı)
KLM .................... Koninklijke Luchtvaart Maatschappij (Holanda Kraliyel havayolları)
Şrk. .. ........ .. .
MBK ................... Mill1 Birlik Komitesi
Kor..................... Kolordu
Md ...................... 1. Müdür, Müdürlü~ü 2. Milliard (Milyor)
Kora ................... Koramirat Korg •.................. Korgeneral Krş •..................... Karşılaştırınız
Md. Yrd .............. Müdür Yardımcısı .
KS ....................... Kilosikl
Ktp ......................
Kitaplık
KTFD .................
Kıbrıs
Eğitim Bakanlığı
Mec..................... Mecaz; mecazli Mey..................... Meydan
Türk Federe Dev-
Kur•.................... Kurmay Bşk ........... :.
M.E .................... Milattan ewel MEB .................... Milli
leti
Kur.
Mantık
Mat..................... Matematik
Ko m .................... Komisyon
Kıta
Mac..................... Macarca Mad .................... Madde
Ma nt...................
Kolektif Şirket
Kt. .......................
m ......................... Metre
Mah.................... 1. Mahalle 2. Mahkeme
Km ...................... Kilometre Kol.
M. ...................... 1. Miladi; Milat 2. Monsieur (Bay)
MEYAK ............... Memur Yardımlaşma Kesintisi Mf.......................
Başkanı
Kurmay
Kuv •.................... Kuvvet
Müfettiş; Mtlfettişliği
Mg ...................... Manga MGK ................... Milli Güvenlik Konseyi Mğz ..................... Mağaza
L
MIT ..................... Milli Istihbarat Teşkilatı
Lab. ...... .............. Laboratuar LASSA ............... Lastik Sanayi
Mlm •....•............. Mimarlık
Lat. ..................... Latince
MKE .................. Makine Kimya Endüstrisi
Log •.................... Logaritma
MKS .................... Metre-Kilogram-Saat
Loj •..................... 1. Lojistik 2. Lojman
Mlle ..................... Mademoiselle (Bayan)
Lt........................ Litre
mm ..................... Milimetre
Ltd •..................... Limited Lv.......................
1110
(ortaklık)
Levazım
Mme ................... Madame (Bayan) M.Ö ........ .'............ Milaltan önce
Mr....................... Mister (Bay) Mrs . .................... Mistress (Bayan) Mrşl.
......... .. .. .... .. Mareşal
M.S. .................... Milattan sonra M/s ................. ,.... Metre 1 Saniye MSB .................. MilnSavunma Bakanlığı
OECD ................ Organization for Economic Cooperation and Development (Iktisadi Işbirliği ve Kalkınma Örgütü) OEEC ................ Organization for European Economic Cooperation (Avrupa Ekonomik Işbirliği Örgütü)
MTA .................... Maden Tetkik Arama
Mu h. ................... Mu harebe
OEED ................ Organization for European Economic Development (Avrupa Ekonomik Kalkınma Örgütü)
Mü h •................... Mühendis
O LE VIS .............. Otel, Lokanta, Eğlence
(Enstitüsü) MTTB .................. MiiO Türk Talebe Birliği
Yerleri Işçileri Sendikası
Müz..................... Müzik MYO ................... Meslik Yüksek Okulu
Onb....................
Onbaşı
N .. ....... ....... .... .. ... North (Kuzey)
OPEC ................ Orgaization of Pet-; roleum Exporting Countries (Petrol Ihraç Eden Ülkeler Örgütü)
NASA ................. National Aeronautics
Opt. .................... Operatör
N
and Space Administration (ABD Uzay Araştırma Merkezi) NATO ................. North Atlantic Treaty
Organization (Kuzey Atlantik Antiaşması Örgütü)
N ......................... Nu me ro (Numara) Nöb....... .............. Nöbetçi Nr........................ Numara
Nu ....................... Numara
Or ....................... Ordu Ora ..................... Oramiral Ord. Prof. ........... Ordinaryüs Profesör Org . .................... Orgeneral Or. Gn.Kh ... ........ Ordu Genel
Karargahı
ORKO ................ Ordu Yardımlaşma Kooperatifi Orm .................... Orman Ort...................... Ortak OSD ................... Otomobil Sanayi Derneği
o 0 ......................... 1. Okul2. Okyanus OAS . .. .. . . .. .. . . . . .. .. Organization of Ame-
rican States (Amerika Devletleri Örgütü) ODTÜ ................ Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Osm ...... ..............
Osmanlıca
OTIM ................. Ortadoğu Ticaret ve Ih-
racat Merkezi Otm . ................... Otomatik Oto . .................... Otomobil
"1111
_/
ö
Rhb .. ................... Ruhbilim
ö ..... ~~~ ................. 1. Önce 2. Öncü
Rp ....................... Rapor
ög .......................
Rst. .. .. . . .. .. . . . ... .. .. . Rasathane
Öğretmen
Öğc ........... .......... Öğrenci
Rtb ...................... Rütbe
Öğt. .................... Öğretim
Rus ..................... Rusça
Ölm ..................... Ölümü, ölüm tarihi
ör. ...................... 1. Örnek 2. Örneğin
s
Öz. ..................... Özne
S ......................... South (Güney)
Özl ...................... Özel
s •........................ Sayfa Sa ....................... Saat
p P .... ....... ....... .... ... 1. Polis 2. Piyade PAA .................... Pan American Airways (Amerika Havayolları) PETKIM .............. Petrokimya Sanayii PK, P .K ............... Posta kutusu
Plt. ...................... Pilot pp . ...................... Pages (Sayfalar) Pr........................ Para Prj ....................... Proje
SALT ................. Strategic Arms Limitation Talks (Stratejik Silahların Sı nırlandırılması
Gö-
rüşmeleri)
SAS . .. . . . .. . . . .. .. . ... . Seandivanivan Airlines System (lskandinav Havayolları)
Sat. ..................... Satır SB ....................... Sovyı;ıtler Birliği
Sb....................... Subay
Prog . ........... : ...... Program
SBF ................... Siyasal Bilgiler Fakültesi
Prs ....... :.............. Personel
SE ..................:·... South-east (Gü-
Ps . ...................... Postscriptum (Mektup dip notu) Pş . ...................... Paşa
PTT ..................... Posta, telgraf, telefon (Idaresi)
R
R ........................ Recommande™ (Taahhütlü) Rd ....................... Radar Res ..................... Resmi resmen Rev ..................... Revir
1112
neydoğu)
SEATO ............... South-east Asia Treaty Organization (Güneydoğu Asya AntIaşması Örgütü) SEKA ................ Selüloz ve Kağıt Sanayii Sekr........ ............ Sekreter SEV .................... Soviet Ekonomiçeskoj Vzaimopomosçi (Karşılıklı Ekonomik Yardım Konseyi) S HA PE .............. Supreme Head Qu~ arters of the Allied Po-
wers in Europe (Avrupa Müttefik Kuvvetleri Ka-
Şrt ....................... Şirket
rargahı)
T·
Sft....................... Sıfat sı
........................
SI. Kuv ...............
Tak..................... Taktik
Silah Silahlı
Kuvvetler
TASS .................. Telegrafnoe Agentstvo Sovetskogo Soyuza (Sovyetler Birliği Haberler Ajansı)
Sm ...................... Santimetre Sn ....................... Saniye Sok ..................... Sokak SOS ................... Save our So uls (Hayatlarımızı kurtarın)
TAŞ
.................... Türk Anonim Şirketi
Tb....................... Tabur Tbb ..................... Tıbbi
Sp ....................... Spor Sr........................ 1. Seri 2.
TAO .................... Türk Anonim Ortaklığı
Sıra
SSCB ................ Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği SSK ................... Sosyal Sigortalar Kurumu St. ....................... Saint (Kutsal) SSK ................... Sosyal Sigortalar Kurumu Std ...................... Standart SUNFED ............. Special United Nations Fund for Economic Development (Birleşmiş Milletler Ekonomik Kalkınma Özel Fonu)
Tbp ..................... Tabip TC ....................... Türkiye Cumhuriyeti TCDD .................. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollari TCK .................... 1. Türkiye Cumhuriyeti Karayolları 2. Türk Ceza Kanunu TCTI.. .................. Türkiye Cumhuriyeti Tekelidaresi TOK .................... Türk Dil Kurumu Tdv ..................... Tedavi TED .................... Türk Eğitim Derneği TEK .................... Türkiye Elektrik Kurumu
Süt. .................... , Sütun Svk..................... Sevk
Tek..................... Teknik
Svn ..................... Savunma SW ...................... South-west
TBMM ................. Türkiye Büyük Millet Meclisi
·Tel ...................... Telefon (Güneybatı)
Telg .................... Telgraf Ter...................... Terim
ş
Ş ......................... Şube Şbk ..................... Şebeke
Tğm .................... Teğmen
THA .................... Türk Haberler Ajansı
Şf ........................ Şifre
THK .................... 1. Türk Hava Kurumu 2. Türk Hukuk Kurumu
Şk ....................... Şekil
THY .................... Türk Hava
Yolları
1113
!ı
Tic . ..................... Ticaret
Tüm .................... 1. Tümen 2. Tümleç
TlSK .................. Türkiye Işverenler Sendikası Konfederasyonu
Tümg .. ................ Tümgeneral
TKB .................... Türk Kadınlar Birli0i
Türk-Iş ................ Türkiye Işçi Sendikaları Konfederasyonu
TKI ..................... Türkiye Kömür Işletmeleri
TÜRSAB ........... Türkiye Seyahat Acentaları BirliOi
TL ....................... Türk Lirası
TV ....................... Televizyon
TM~ ................. ,... Türk Malı
TZOB .................. Türkiye Ziraat Odaları BirliOi
TMMOB .. ............ Türk Mühendis ve Mimar Odaları BirliOi TOB .................... Türkiye Odalar BirliOi TODAIE .. ............ Türkiye ve Orta DoOu Amme Idaresi Enstitüsü TOFAŞ
.............. Türkiye Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
Top ..................... Topçu Topbt ................. Toplumbilim TÖBANK ............ Türkiye ÖOretmenler Bankası
TÖMER. .......... .... Türkçe ÖOretim Merkezi TPAO ................ Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı TRDP .................. Türkiye Radyo Difüzon Postaları
TAT..................... Türkiye RadyoTelevizyon (Kurumu) TSE ................... Türk Standartlar Enstitüsü TTE ..................... Türk Telekomünikasyon Endüstrisi TTI ...................... Türk Tekelidaresi
TZDK .................. Türkiye Zirai Kurumu
Donatım
u Uçs..................... Uçaksavar Ulş . ..................... Ulaştırma
UN ..................... United Nations (Birleşmiş Milletler) UNAC ................. United Nations Aid to Children (Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Örgütü) UNCTAD ........... United Nations Conference on Trade and Development (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı)
UNESCO ........... United Nations Educational Scientific and Cultural Organization (Birleşmiş Milletler EOitim, Bilim ve Kültür Örgütü
TÜ ........................ Teknik Üniversite
UNJCEF ............. United Nations International Children's Emergency Fund (Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuklara Acil Yardım Fonu)
TÜBITAK ........... Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu
UNPROFOR ...... United Nations Protection Forces (Birleşmiş
TTK ..................... Türk Tarih Kurumu Tug ..................... Tugay Tuğg ...................
1114
TuOgeneral
1
Miletler Koruma Kuvvetleri)
1 i
'
UNSC ................. United Nations Security Council (Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi)
UPI .................... United Press International (Amerikan Haberler Ajansı) UP~
Vet. ..................... Veteriner Vm . ..................... Voltmetre vö . ...................... Ve ötesi
vp . ...................... Vapur vs ....................... Ve saire vzf........ ............... Vazife li
................... Union Posta! Universelle (Dünya Posta Birli~i)
USA ................... United States of Arnerica (Amerika Birleşik Devletleri) USAŞ ..................
w W ........................ W est
(Batı)
WB ...................... World Bank (Dünya Bankası)
WEU ................... Western European Union
Uçak Sanayii Anonim
(Batı
Avrupa Bir-
li~i)
Şirketi
USIS .................. United States Information Service (Amerikan Haberler Merkezi)
WHO .................. Word Helth Or-
Uzm .................... Uzman
WMO .................. World Meteorological
ganization (Dünya
Sa~
lıkBirliM
Organization (Dünya Meteoroloji Örgütü)
ü
WTO .................. Warsaw Treaty Organization (Varşova AntIaşması Örgütü)
Ü . ........................ 1. Üniversite 2. Üs Üc. ..... .. ........ ...... Ücret, ücretli Ücs....... .. ............ Ücretsiz Ünl ...................... Ünlem ÜSS ................... Üniversite Seçme Sı navı
Üstğm . ............... Üste~men
Üy....................... Üyelik.
y
Y......................... Yüksek Yaz .....................
Yazın
YAZKO ............... Yazarar Kooperativi Vd ..............,. ........ Yedek Vd. Sb................ Yedek Subay Yerbl ................... yerbilim
V
V ......................... Volu me (Hacim)
VA ....................... Voltamper VB .......................
Vakıflar Bankası
Vb ....................... Ve benzerleri Vd ....................... Ve
devamı
Y. Müh ................ Yüksek Mühendis YÖK .................... Yüksek Ö~retim Kurulu Yrb ...................... Yarbay YSE .................... Yol, Su, Elektrik (Genel Müdürlü~ü)
yun ..................... Yunanca
1115
Yyn .....................
Yayın
Yzb . ....................
Yüzbaşı
Yzc . .................... Yazıcı
;ı ı ~1
i
!
1
z ZF ....................... Ziraat Fakültesi Zh ....................... Zırhlı Zh. Tug............... Zırhlı tugay Zhr. gz .... ............ Zehirli gaz
'i
i i
ıl
'L
~ii
~i
ıl ~i
!1
!i ı!
ı:
l,ji il 1 1 ı
1116
