Seminarski Rad - WTO

UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE Fakultet za primjenjenu ekonomiju anja Luka

SEMINARSKI RAD iz pre!meta" Međunarodna ekonomija

TE#A SE#INARS$O% RADA" & S'jet(ka tr)o'in(ka or)aniza*ija&

Stu!ent"

#entor"

I'a Petro'i+, -roj in!ek(a III&./012.3

Dr4 iljana arako'i+

anja Luka, !e*em-ar 56.74 )o!ine

UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE 5 FA$ULT FA$ULTET ET ZA PRI#JENJENU E$ONO#IJU

Sadržaj

UVOD444444444444444444444444444444444444444 UVOD44444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444 4444444444444444444444444444444444444444444444 4444444444444444444444444444444444444444444444 4444444444444444444444444444444444444444444444 444444444444444444444444444 4444 3 .

OSNIVA OSNIVANJE, 8ILJEVI I FUN$8IJE44444444444444444444444444444444 FUN$8IJE4444444444444444444444444444444444444444444444444444444 4444444444444444444444444444444444444444444444 4444444444444444444444447 47

.4. Akti'no(ti koje koje (u pret9o!ile pret9o!ile (t'aranju (t'aranju :TO44444444444444444444 :TO4444444444444444444444444444444444444444444 4444444444444444444444444444444444444444444447 44444444444444444444447 .45 Zna;aj o!rELA NA>ELA I STVA STVARANJE RANJE :TO444444 :TO44444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 444444444 444444444 44444444.5 444.5 54. 545 543 547 54? 54/ 3

Na(tanak :TO4444444444444444444444444444444444444444444444 :TO444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444 44444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444 444444444444444444444444444444444444444444444.5 444444444444444.5 Funk*ije :TO444444444444444444444444444444444444444444444 :TO444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444 44444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444 4444444444444444444444444444444444444444444444444.3 44444444444444444.3 8ilje'i i za!a*i :TO44444444444444444444444444444444444444444 :TO4444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444 44444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444 44444444444444444444444444444444444444444.? 44444444444.? Op@ta na;ela u :TO444444444444444444444444444444444444444444444444 :TO444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444 444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444 4444444444444444444444444444444444444./ 4444444./ Struktura u :TO444444444444444444444444444444444444444444444 :TO444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444 444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444 4444444444444444444444444444444444444444444444.= 4444444444444444.= Na;in o!lu;i'anja u :TO44444444444444444444444444444444444444444 :TO44444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444 444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444 44444444444444444444444444444444444.1 44444.1

ZA$LJU>A$444 ZA$LJU>A$44444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 4444444444 44444444445 444445..

LITERATURA44444 LITERATURA44444444444444444444444444444444444 44444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444 44444444444444444444444444444444444444444444444444444444444444 4444444444444444444444444444444444444444444444444444444444445 4444444444444444444444444444445 4

UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE 3 FA$ULTET ZA PRI#JENJENU E$ONO#IJU

UVOD

S'jet(ka tr)o'in(ka or)aniza*ija je najmlaa meunaro!na ekonom(ka or)aniza*ija i po(toji oko !'a!e(et )o!ina4 S'jet(ka tr)o'in(ka or)aniza*ija B(kra+eni*a :TO o! en)4 :orl! Tra!e Or)ani(ationC je meunaro!na or)aniza*ija koja pre!(ta'lja in(titu*ionalani i pra'ni ok'ir multilateralno) tr)o'a;ko) (i(tema u po!ru;jima *arina i tr)o'ine ro-ama, u(lu)ama i intelektualnom 'la(ni@t'u4 Njen zna;aj za o!'ijanje meunaro!ne tr)o'ine ro-om i u(lu)ama je izuzetno 'eliki4 S'jet(ka tr)o'in(ka or)aniza*ija promo'i@e (lo-o!nu ('jet(ku tr)o'inu, @to -i tre-alo !a rezultira po'e+anim meunaro!nim tr)o'in(kim toko'ima, !o-i*ima za pre!uze+a, (tano'ni@t'o i !ru@t'o u *jelini4 Dr

1. OSNIVANJE, CILJEVI I !NKCIJE "#O

1.1 Ak$i%no&$i koje &u 're$(odi)e &$%aranju "#O Ori)inalna i!eja -ilo je ormiranje #eunaro!ne tr)o'in(ke or)aniza*ije BITOC kao tre+e in(titu*ije retton :oo!(&a Bpore! I#F i :C4 Ona je zami@ljenja kao (pe*ijalizo'ana a)en*ija UN koja -i (e -a'ila meunaro!nom ekonom(kom (ara!njom4 U pre)o'orima o o(ni'anju #eunaro!ne tr)o'in(ke or)aniza*ije, u perio!u o! .17/4&.17=4)o!ine u;e(t'o'ale (u 53 zemlje i u tom perio!u o!r
UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE ? FA$ULTET ZA PRI#JENJENU E$ONO#IJU

ratiika*ije Sporazuma u na*ionalnim parlamentima4 #eutim, po'elja nije ratiiko'ana u kon)re(u SAD i parlamentima jo@ neki9 !r
Formuli(ani (u *ilje'i o(ni'anja %ATT&a, a to (u"

po!izanje
o(am run!i multilateralni9

. %ran!o' Zorka, #eunaro!na ekonomija i )lo-aliza*ija, eo)ra!(ko tr)o'a;ko !ru@t'o, 5661, (tr4 .57

UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE / FA$ULTET ZA PRI#JENJENU E$ONO#IJU

tr)o'in(ki9 pre)o'ora koji (u (t'orili am-ijent !a +e taj tren! -iti na(ta'ljen i u -u!u+ no(ti4 Razumije (e !a je to -itno !jelo'alo na po'e+anje in'e(ti*ija i proiz'o!nje, ali je imalo za po(lje!i*u i to !a je u *ijelom perio!u !jelo'anja %ATT&a (topa ra(ta ('jet(ke tr)o'ine (talno -ila 'e+a o! (tope ra(ta ('jet(ke in!u(trij(ke proiz'o!nje4 Z-o) ('i9 je ti9 razlo)a i -roj ;lani*a ? o! iz'orni9 53, na po;etku Uru)'aj(ke run!e, nara(tao na .534 Nakon okon;anja II ('jet(ko) rata, po(tepeno, po(talo je o;i)le!no !a ekonom(ki opora'ak nije mo)u+ -ez ot'oranja tr
1.* +naaj održani( rundi 're-o%ora %ATT 2%eneral A)reement o Tari( an! Tra!e, Op@ti (porazum o *arinama i tr)o'ini raz'ijao (e kroz run!e pre)o'ora, ;ime je (t'aran (na
UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE = FA$ULTET ZA PRI#JENJENU E$ONO#IJU

i !a'ana (u (ni
1. Na&$anak "#O / !ru-%aj&ka runda 're-o%ora


O'a run!a pre)o'ora o!r

I!eja o na(ta'ku pre)o'ora iznijeta je jo@ na mini(tar(kom (a(tanku iz .1054 )o!inem, iako je i(ti !o
analizirani (u rani rezultati ( o-zirom !a (e

pretpo(ta'ljalo !a (e pre)o'ori nalaze na (re!ini ('o) toka4 Oni (u (e o!no(ili na kon*e(ije u o-la(ti pri(tupa tret'orke rije@eno je pitanje tr
UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE .6 FA$ULTET ZA PRI#JENJENU E$ONO#IJU

 (pi(ak u(tupaka i o-a'eza Uru)'aj(ke run!e kojim (u !eini(ane o-a'eze poje!ini9 zemalja u *ilju (manjenja i ut'ri'anja )ornje )rani*e *arin(ki9 (topa za o!reene kate)orije ro-a i u(lu)a  ra(t -roja in!u(trij(ki9 proiz'o!a koji (e u'oze -ez naplate *arine  (manjenje -roja proiz'o!a koji (u optere+eni 'i(okim *arin(kim (topama i !eini(anje li(te kon*e(ija B za ro-e i u(lu)eC4  zaklju;eni (u Sporazum o poljopri're!i, %ATS, TRIPS i !ru)i :TO (pora zumi, ;ime je tr)o'ina poljopri're!nim proiz'o!ima, u(lu)ama i intelektualna ('ojina po pr'i put u'elo u ok'ire unaprije! !eini(ani9 pra'ila4H 5 Rezultati Uru)'aj(ke run!e pre)o'ora izlo
5 Dr Quri*a A*in, Dr #la!en o!iro
UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE .. FA$ULTET ZA PRI#JENJENU E$ONO#IJU

na'e!eni rezultat upore!i (a pro(je;nim *arin(kim optere+enjem o! 3?M u perio!u prije (t'aranja %ATT&a, ili (a pri-li

Za Uru)'aj(ku run!u pre)o'ora mo
* !NKCIJE, CILJEVI, NA0ELA I S#R!K#!RA "#O

*.1 Na&$anak "#O S'jet(ka tr)o'in(ka or)aniza*ija pre!(ta'lja meunaro!nu or)aniza*iju koja po(je!uje ('e potre-ne elemente !a -i (e mo)la tako kla(iiko'ati" !r

razlo)a, -ilo je i uo;a'anje potre-e za oja;a'anjem 'eza izmeu zemalja, u *ilju (pre;a'anja e'entualni9 konlikata i mo)u+i9 rato'a4 S'jet(ka tr)o'in(ka or)aniza*ija ne (amo !a pro@iruje %ATT, 'e+ (e u mno)o ;emu razlikuje o! nje)a4 Dok je %ATT pre!(ta'ljao multilateralni (porazum -ez in(titu*ionalne o(no'e B(a malim pri!ru
*.* unkije "#O S'jet(ka tr)o'in(ka or)aniza*ija je in(titu*ija na!na*ionalno) i multina*ionalno) karaktera koja kontroli@e meunaro!nu tr)o'inu ro-om, u(lu)ama i intelektualnom ('ojinom4 Na;in njeno) !jelo'anja, o!no(no unk*ioni(anja, je(u (porazumi koji re)uli@u o-la(ti koje (u zna;ajne (a a(pekta meunaro!ne tr)o'ine4 Sporazumi koji re)uli@u meunaro!nu ro-nu tr)o'inu, mo)u !a -u!u po!ijeljeni u tri )rupe" Pr'a )rupa o!no(i (e na (ni

!e*enija 'je@ta;ki (t'arale !oma+u poljopri're!nu imperiju koja je ni(kim *ijenama o('ajala ('jet(ko tr
Tre+u )rupu (porazuma ;ine (porazumi koji re)uli@u realiza*iju (poljnotr)o'in(ko) po(la, )!je (u (e !o poja'e o'i9 (porazuma ja'ljala ;e(ta u(pora'anja u prak(i4 Je!an -roj aza !o okon;anja (poljnotr)o'in(ko) po(la po!razumije'ao je 'eoma kompliko'anu pro*e!uru, pa je, iz ti9 razlo)a, !onijeta (lje!e+a )rupa (porazuma o" anti!ampin)u, te9ni;kim preprekama tr)o'ini, *arin(koj 'rije!no(ti, kontroli prije i(poruke, pra'ilima o porijeklu ro-e, pro*e!urama za iz!a'anje u'ozni9 !oz'ola, za@titnom (i(temu, (anitarnim i ito(anitarnim mjerama4 GDakle, o!re!-om ;lana 3 Sporazuma o o(ni'anju S'jet(ke tr)o'in(ke or)aniza*ije, ut'rene (u (lje!e+e unk*ije o'e in(titu*ije "  na!zor na! implementa*ijom Sporazuma o o(ni'anju STO  rje@a'anje tr)o'in(ki9 (poro'a   na!zor na! na*ionalnim tr)o'in(kim politikama

UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE .? FA$ULTET ZA PRI#JENJENU E$ONO#IJU

 te9ni;ka po!r@ka ne!o'oljno raz'ijenim zemljama  k'alitetna (ara!nja (a !ru)im meunaro!nim or)aniza*ijama, u *ilju o(t'ari'anja 'e+e ko9erentno(ti u kreiranju )lo-alne ekonom(ke politike  orum za tr)o'in(ke pre)o'ore4H?

Imaju+i u 'i!u !a je S'jet(ka meunaro!na or)aniza*ija je!ina meunaro!na in(titu*ija koja (e -a'i pra'ilima meunaro!ne tr)o'ine, pra'ni o(no' njeno) na(tanka je(te Sporazum o o(ni'anju S'jet(ke tr)o'in(ke or)aniza*ije (a pripa!aju+im anek(ima4

*. Ci)je%i i 2adai "#O

O(no'ni *ilj ormiranja je!ne o'ako komplek(ne meunaro!ne in(titu*ije, o!no(no (trukture je(te o(t'arenje i!eala tr)o'ine koji o! njeno) na(tanka pa ('e !o !a na( ipak nije i(punjen4 Dakle, *ilj je o(t'arenje li-eraliza*ije meunaro!ne tr)o'ine uz eli mini(anje ('i9 ne*arin(ki9 -arijera i re(trik*ija4 Za!a*i (t'orene :TO kako -i (e -r
? Pro !r (*4 #ato %r)i+, !o* Dr (*4 Vlatka ila(, #e!junaro!na ekonomija, Lare( Plu(& Za)re-, 5660 (tr4 536

UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE ./ FA$ULTET ZA PRI#JENJENU E$ONO#IJU

te9ni;ke i o(tale ne*arin(ke -arijere, za-ranjuje i ima na;ine !a zemlje ;lani*e koje prekr@e o'a pra'ila kazni4 S'jet(ka z!ra'(t'ena or)aniza*ija je pr'a in(titu*ija ;ija je primarna o-la(t !jelo'anja multilateralni tr)o'in(ki (i(tem i, u (kla!u ( tim, ona ima (tatu( kao i S'jet(ka -anka i #eunaro!ni monetarni on!, iako im (e, nara'no, razlikuju im (e unk*ije koje o-a'ljaju4 :TO ima 'i@e unk*ija i preuzela je o!)o'orno(t za olak@a'anje primjene kao i unk*ioni(anje multilateralni9 tr)o'in(ki9 (porazuma4 Pore! to)a, tre-a !a o-ez-ije!i orum za pre)o'ore koji -i (e 'o!ili kako o no'im pro-lemima, tako i o pitanjima koja (u 'e+ -ila pre!met pre)o'ora4 Tre-a !a ra!i na -oljem razumije'anju i prezentiranju me9anizma tr)o'in(ke politike4 I nara'no, potre-no je !a (arauje (a S'jet(kom -ankom i #eunaro!nim monetarnim on!om, kako -i (e po(ti)la 'e+a ko9erentno(t u (t'aranju )lo-alne ekonom(ke politike4 Sam 'r9 or)aniza*ije koji omo)u+uje o(t'arenje o'i9 komplek(ni9 unk*ija, je(u #ini(tar(ke koneren*ije4

*.3 O'4$a nae)a u "#O U prin*ipe S'jet(ke tr)o'in(ke or)aniza*ije (pa!aju"  na;elo ne!i(krimina*ije  na;elo re*ipro*iteta  na;elo pri(tupa tr
UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE .= FA$ULTET ZA PRI#JENJENU E$ONO#IJU

Pore! na'e!eno), 'a
*.5 S$ruk$ura "#O O(no'ni i 'r9o'ni or)an :TO je #ini(tar(ka koneren*ija4 To je, zapra'o, !iplomat(ka koneren*ija, koja (e (a(taje najmanje ('ake !ru)e )o!ine i na koju !olaze pre!(ta'ni*i zemalja ;lani*a :TO, a to (u u)la'nom pre!(ta'ni*i iz #ini(tar(ta'a ino(trani9 po(lo'a i iz #ini(tar(ta'a (poljne tr)o'ine, kao i o(tala (tru;na li*a4 #ini(tar(ke koneren*ije o-a'ljaju ('e unk*ije :TO, pre!uzimaju ('e mjere potre-ne za o(t'arenje ti9 unk*ija i na za9tje' ;lani*a, !ono(e o!luke iz po!ru;ja ('i9 multilateralni9 (porazuma4 O(no'na na!le

Dru)a #ini(tar(ka koneren*ija o!ret'rta #ini(tar(ka koneren*ija u Do9i B$atarC, koja je o!r

tr)o'in(ki *entarC4 O'aj Sekretarijat

na(tao je tran(orma*ijom Sekretarijata %ATT&a4

Sekretarijat, ina;e ,, poma
*.6

Nain od)ui%anja u "#O

$a! je u pitanju prak(a o!lu;i'anja na ni'ou S'jet(ke tr)o'in(ke or)aniza*ije, ut'reno je !a (e i(ta (pro'o!i kon(enzu(om, a ukoliko (e on ne moetiri najmo+nije zemlje, EU, SAD, Japan i $ana!a kreiraju na*rte o!luka, nakon u(klai'anja intere(a ('oji9 ;lani*a, nakon ;e)a i9 @alju na !alje razmatranje ne@to @iroj )rupi, ,,zelenoj (o-i4 Pojam ,,zelena (o-a poznat je jo@ iz perio!a %ATT&a, ka! je o'a (o-a -rojala 0 ;lani*a Bna Tokij(koj run!i pre)o'oraC, a njen mak(imalni -roj !ana( je izmeu 5? i 36 ;lani*a, Ra!i (e o )rupi (amoo!a-rani9 zemalja (a a!ek'atnim re(ur(ima koji im omo)u+uju ra! u o'ak'oj )rupi4 Va
/ Pro4 Dr #e9me! Alija)i+, !o*4 Dr Ra!o'an $lin*o', #e!junaro!na ekonomija, UPS, anja Luka, 5660, (tr4 .?1


u(a)la@a'ati nji9o'e (ta'o'e, ali i o(ni'ati ulani*e o'e )rupe (u" Ar)entina, Au(tralija, razil, >ile, Fi!
UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE 5. FA$ULTET ZA PRI#JENJENU E$ONO#IJU

+AKLJ!0AK St'aranjem S'jet(ke tr)o'in(ke or)aniza*ije za'r@en je pro*e( in(titu*ionaliza*ije, ;ime je rije@en pro-lem meunaro!ne ekonom(ke (ara!nje izmeu zemalja4 Sa potpuno no'im karakterom u o!no(u na %ATT, :TO (e pore! re)uli(anja meunaro!ne tr)o'ine ro-a, po('etio i re)uli(anju tr)o'ine u(lu)ama kao i inelektualne ('ojine, @to je -ilo neop9o!no -u!u+i !a one ('e 'i@e uzimaju u;e@+e u meunaro!noj razmejni4 S'jet(ka tr)o'in(ka or)aniza*ija ja 'eoma zna;ajna kao (u-jekt meunaro!ni9 o!no(a4 Ona pru
LI#ERA#!RA .4 Pro4 !r #e9me! Alija)i+, !o*4 Dr Ra!o'an $lin*o', #eunaro!na ekonomija, UPS anja Luka, 5660 54 Pro4 !r #ato %r)i+, !o*4!r Vlatka ila(, #eunaro!na ekonomija, Lare( Plu(, Za)re-, 5660 34 %ran!o' Zorka, #eunaro!na ekonomija I )lo-aliza*ija, eo)ra!(ko tr)o'a;ko !ru@t'o, eo)ra!, 5661


74 Dr Quri*a A*in, !r #la!en o!iro

Seminarski Rad - WTO

Recommend Documents