Huling Paalam Kasaysayan ng Tula Tula Hindi pinangalanan ni Rizal ang tula. Bunga ito ng kaliitan ng papel na kanyang pinagsulatan na ma y sukat lamang na 15-1/2 15-1 /2 sentimetro at 9-1/2 sentimetro ayon kay auro !ar"ia. !ar"ia. #a$alan ng sapat na espasyo ang papel kaya%t ito%y &indi na nalapatan pa ng pamagat 'ukod sa kailangan talagang liitan ni Rizal ang pagsusulat niya sa tulang may 1( na saknong na nasusulat sa $ikang Kastila. Kastila . #aisalin ang tula sa kauna-una&ang pagkakataon sa Kapampangan ni Kapampangan ni oni"o er"ado noong er"ado noong )nero 1*9+ at ang sa Tagalog naman Tagalog naman ay si ,ndres Bonia"io. Bonia"io . lan naman sa mga tanyag na salin ng tulang ito sa $ikang Tagalog Tagalog ay isinaga$a nina Pas"ual H. Po'lete at Po'lete at ulian Balma"eda. Balma"eda . 0a mga dayu&ang $ika naman una itong nasalin sa ,leman samantalang ,leman samantalang may ma&igit na 25 salin ang tulang ito sa ngles. ngles. Ha'ang nagaganap ang igmaang Pilipino-,merikano ay Pilipino-,merikano ay pinag-uusapan sa Kongreso ng ,merika kung makat$iran 'ang sakupin ang Pilipinas. Pilipinas. ay nagpanukalang dapat upang ma'igyan ng edukasyon ang mga 3barbarong 3barbarong 3 Pilipino. ay isang kinata$an ang tumutol at 'inasa ang Huling Paalam ni ose Rizal 4salin sa $ikang ngles ni &arles er'ys&ire na er'ys&ire na pinamagatang 3My 3 My Last 36 upang patunayang &indi 'ar'aro ang mga Pilipino 4da&il sa galing ng pagkakasulat ng Farewell 36 tula6 at lalong &indi dapat sakupin ang Pilipinas. #akikita sa sulat niya na lagi niyang iniisip ang Pilipinas ka&it mamamatay na siya ang naiisip niya ay sa kina'ukasan ay maging maunlad ang Pilipinas. to ay sinulat ni ose Rizal sa Huling Paalam at dito talaga makikita natin kung gaano kama&al ni Rizal ang 'ansa niya. to ay nagpapakita na kung tayo ay maging maka'ayan Hindi tayo lamang ay gaga$a ng madaming 'agay da&il sa ating kagustu&an o kapakina'anngan pero dapat umiisip rin tayo ng tamang paraan na paano p$ede tayo tumulong ng 'ansa natin. a&il makikita ngayon sa mga 'ata na &indi la&at ay maka'ayan o may respeto sa kanilang pamilya. ,t da&il dito tutulong ang mga sinulat ni ose Rizal sa mga estudyante sa mataas na paaralan at da&il dito &indi dapat palitan ang kurikulum. ,ng la&at na sinulat ni ose Rizal ay ma&alaga da&il sa mensa&e na 'umi'igay nila. to mga mensa&e ay kayang gamitin sa 'u&ay natin ara$-ara$. ,t da&il dito kung mapalit ang kurikulum ang mga ma&alagang mensa&e nito ay &indi makakaaral ng mga estudyante at ito ay &indi tutulong sa 'ansa natin. Kung ang kurikulum naman ay &indi 'agu&in ang mga estudyante ay p$edeng mag-aral ng mga maraming importanteng mensa&e at gagamitin nila ito na tamang paraan at ito ay tutulong sa kanila sa kanilang pamilya at sa Pilipinas. 0ino ang makakalimot sa kanyang 7Huling Paalam8 na isinalin sa $ikang Pilipino ni !at ,ndres Bonia"io uli nating sari$ain ito: ,ng "Pahimakas,” na salin ni !at ,ndres Bonia"io mula sa Mi Ultimo Adios ni Adios ni !at ose Rizal. pinakita dito ng 0upremo ng Katipunan na si Bonia"io ang matayog niyang pagpapa&alaga kay !at ose Rizal nang isalin niya sa $ikang Pilipino ang “Mi Ultimo Adios” kinaga'i&an Adios” kinaga'i&an matapos paslangin ito ng malupit at &indi makatarungang kolonyang Kastila. Bagama;t tumututol si Rizal sa Himagsikan ng 18!, ang inspirasyong naga$a nito sa re'olusyong Pilipino ay isang kagitingang maka'ayan at &u$aran sa marami nating ka'a'ayan. 0a pana&on ngayong marami sa ating matatalino at ma&u&usay na ka'a'ayan na lumilisan lumilisan mula sa ating 'ayan at nakikipagsapalaran sa i'ang 'ansa o Philiine diasora diasora sa pagnanais na magkaroon ng malaking pag'a'ago sa kanilang mga kalagayan sa nag&a&ating-uri na patuloy na 'umu'usa'os at nagsasalaula sa ating pagka-Pilipino at nang-Bayan sa mga magnanaka$ sa
ka'ang 'ayan sa mga tampalasang pinuno ng militar la'an sa maka'ayang mga ad&ikain narito ang ating dakilang Bayani sa ika-15< kaara$an niya at sa ara$ ng mga Tatay 'ilang ama ng ating 'ayan na may kakaya&ang makaga$a ng makasariling pagpapayaman katanyagan at kasiya&an noong pana&on niya sa &alip tinalikdan niya itong la&at at &igit na pinili ang makapaglingkod sa kanyang nang-Bayan sukdulang pag'u$isan niya ito ng kanyang 'u&ay.
,ng unang nag'igay ng pamagat nito ay si ariano Pon"e na 7 =>T? P)#0,)#T?8 nang iyo%y kanyang ilat&ala sa Hong Kong noong 1*9+. 0a tulong ni ose aria Basa ay ipinakalat ni Pon"e ang tula at ipinamigay sa mga ka'a'ayan at kakilala ang mga sipi nito. sinalin ang ori&inal na nasusulat sa $ikang Kastila sa mga panguna&ing $ika ng daigdig tulad ng @ ngles Pranses ,leman talyano #ippongo alayo at marami pang i'a. Ang paksang-diwa ay ang binibigyang diin ng tula, na siyang pinag-uusapan at paksang nangingibabaw sa tula. Sa tulang ito ay ang kamatayan at kahalagahan ng buhay ang namayani. Sa gitna ng pagdaramdam dahil sa nalalapit napagpanaw pag-aalala sa mga mahal sa buhay na mawawala ay sumisimbolo sa damdaming pag-aalala o pagsariwa sa mga nangyari sa nakalipas na nagdaan sa buhay. Ang buhay ng tao ang sentro ng akda. Ang buhay ay hindi lamang nalalarawan sa kung ano ang narating o sino ang nakasalamuha. Sa gitna ng paghihintay ng sandali sa pagkalagot ng hininga ay nagbalik ang alaala mula sa pagkabigo at pagkamit ng tagumpay at nakapagbigay ito ng inspirasyon sa nakararami Mensahe Ang taong makadiyos ay nagmamahal sa kaniyang kapwa, siya ay magiging makatao at ito ang magtutulak sa kaniya upang mahalin niya ang kaniyang bayan. Ang tula ay nagpapahiwatig ng kahalagahan ng kalikasan sa buhay ng tao, inihahalintulad ang buhay sa paglago ng kalikasan. Katulad ng pagyabong ay pagsikat o pagtatagumpay ng tao na siyang dahilan upang maliliman at magbigyang buhay ang mga nakapaligid na tumitingala sa kaniya. Ngunit sa proseso ng buhay ang pagkawala at pagkamatay ng minamahal ay bahagi ng ating buhay. Sa ganitong uri ng sitwasyon ay maihahalintulad natin ito sa panibagong punla na kapag nilagyan ng pataba at diniligan unti-unting magkakaroon ng panibagong buhay at sigla ang mga taong nilisan ng minamahal.
