FILIPINO TITSER -Liwayway Arceo A. MAHAHALAGANG PANGYAYARI o
o
o
o
B.
Dumating si Amelita sa bahay. – Dito – Dito malalaman na siya ay guro sa isang pampubikong paaralan. Ang pagdating ni Mang Ambo at ang kanilang diskusyon ni Aling Rosa. – Mapapalawig – Mapapalawig ang pag-unawa sa situwasyon n i Amelita sa nobela. Tatawagin si Amelita upang kausapin ng mga magulang. Magsisimula ang kumprontasyon sa pagitan ni Aling Rosa at ng anak. – Makikita – Makikita rito na ipinipilit ng ina ang knayang kagustuhan kahit na napagpasyahan na ng anak ang nais gawin sa buhay. Sasabihin ni Amelita na hindi siya maaaring magpakasal kay Osmundo kahit na ito ang kagustuhan ni Aling Rosa. – Ito – Ito ang wakas ng unang bahagi ng kwento at dito magsisimula ang tunggalian ng nobela.
HALAGANG PANGKATAUHAN / PANGKALAHATANG MENSAHE Hindi lahat ng bagay ay mabibili ng pera. Ang mas mahahalagang bagay sa mundo, tulad ng pag-ibig, tunay na kaligayahan at kabaitan ay hindi ginagamitan ng pera upang makamtan. Mabuti ang sumunod sa mga magulang, ngunit may limitasyon ito. Dapat matuto ang isang tao na tumayo sa sariling mga paa dahil o hindi panghabangbuhay na nandyan ang mga magulang upang maggabay at tumulong. Maging matatag upang makamit ang mga pangarap. Kahit anuman ang sabihin ng iba, huwag mawawalan ng loob dahil naghihintay o sa wakas ang tagumpay kung may pag-asa at n agsisikap ang isang tao. Walang sinuman ang may karapatang pumigil na maisakatuparan ang pangarap natin. Nasa atin ang kakayahan upang mabago ang o ating kapalaran, at wala sa iba. PAGKAKAPAMAGAT Ang akda ay pinamagatang Titser dahil isinasalay nito ang mga pangyayari sa isang guro. Umiikot ang nobela sa buhay ni Amelita na nagtuturo sa isang pampublikong paaralan. Nakasaad dito ang mga paghihirap, kabiguan at tagumpay ng mga guro at ang mga kontribusyon nila sa lipunan at sa pagbuo ng mga isipan ng mga kabataan. o
C.
Titser ni Liwayway Arceo Talasalitaan: 1. Kahulilip- Kapantay 2. Himutok- Hinaing 3. Hapis- Lungkot 4. Banayad- Katamtaman 5. Nangatal- Manginig ang ang tinig sa pagsasalita pagsasalita dahil sa tindi tindi ng takot. Buod at Pagsusuri Sa ating buhay, lagi tayong may pinagdadaanang pagsubok sa ating buhay.Mga pagsubok na bubuhog sa ating pagkatao at magpapatibay sa ating mga kalooban. Bawat tao dito sa mundo ay mararanasan ang kahirapan ng buhay katulad ng pangunahing tauhan sa „Titser‟ ni Liwayway Arceo. Ang nobelang Titser ni Liwayway Arceo ay sumesentro sa buhay ng mag-asawang Amelita at Mauro na kapwa pinili ang propesyon ng pagtuturo. Nakapokus ang naratibo naratibo sa mariing di-pagsangayon ni Aling Rosa, Rosa, ang ina ni Amelita, Amelita, sa pagsasamahan pagsasamahan ng dalawa. Sapagkat Sapagkat ang kanyang apat na anak ay nakapagtapos sa kolehiyo ng may "titulo," tutol si Aling Rosa sa pagkuha ng kursong edukasyon ng kanyang bunso, dala na rin ng kaisipang hindi titulong maituturing ang pagiging "titser", "titser", bukod pa sa kakarampot na sweldong nakukuha ng anak. Gayunpaman, nakahanap ng pagasa si Aling Rosa sa katauhan ni Osmundo, isang binata mula sa pamilya ng mga asendero na sumusuyo kay Amelita. Subalit nabigo muli si Aling Rosa sapagkat iba ang iniibig ng kanyang dalaga, at ito'y walang iba kung hindi si Mauro, isang ring guro sa pampublikong paaralan. Sa nobelang ito, lubos na ipinakita ang buhay mag-asawa ng dalawang titser. Ipinakita kung paano nila hinarap ang bawat pagsubok na dumating sa kanilang buhay at kung paano nila ipinaglaban ang kanilang mga desisiyon. Katuald ng buhay ni Amelita, ang kanyang inang si Aling Rosa ay sobrang tutol sa kanyang kinuhang propesyon sa buhay pati ang kanyang dapat mahalin at pakasalan ay tutol ang kanyang ina. Lagi niyang kunukumpara si Amelita sa kanyang mga kapatid na lubos ang pagasenso sa buhay sa Maynila. Halos lahat sila ay titelyadong mga tao. Ayaw ni Aling Rosa na makasal si Amelita kay Mauro na isang titser din sa eskuwelahang kan yang tinuturuan. Wala daw siyang mapapala sa isang tulad niyang titser ngunit sa huli, nanaig pa rin ang mga kagustuhan ni Amleita na mangyari sa kaniyang buhay. Silang dalawa ay nagkaroon ng anak na pinangalanan nilang Rosalida. Ng magkaroon ng sakit si Aling Rosa, si Amelita lamang ang nag-alagang nag-alagang anak sa kanya kung kaya‟t nagkabati muli ang magkatampuhang sina Amelita at Aling Rosa. Para kay Aling Rosa dati, ang pagiging Titser ay hindi isang titulo. Sa totoong buhay, hindi rin maiiwasan ng ibang mga magulang n a pumili ng mapa-nga-nga-sawahan ang kanilang anak, paminsan sila na ang nag di-dikta ng ating kinabukasan. Sila ang nag-aayos ng kasal ngunit nasa anak pa rin ang huling desisyon kung pakikinggan niya ba ang kaniyang magulang o ang puso at isipan niya ang kaniyang pakikinggan at susundin. Makikita na isa sa mga suliraning panlipunan sa kwento ay ang kababaan ng tiningin ng mga tao sa mga guro. Sa kanilang palagay, hindi isang “tunay” na propesyon ang pagiging guro dahil hindi ito humahakot ng sandamukmok na kwarta. Ngunit, ku ng ating susuriing mabuti, walang magiging propesyonal na magagaling kung walang gurong magtuturo sa kanila. Ito ang nais ipahiwatig ng manunulat sa lahat ng mga mambabasa. I. Halagang Pangkatauhan Ang mga mahahalagang pangatauhan na ating matutunghayan sa nobelang Titser ay: Paninindigan sa sariling opinyon Makikita natin sa unang kabanata ang hindi pag payag ni Amelita sa kanyang ina na pakasalan nito si Osmundo. Hindi siya sumas ango ayon dito pagka‟t ang kanyang puso ay nakatira na sa iba, kay Mauro. Ang pagiging isang titser ay ayaw ng kanyang ina pagkat wala daw mabuting idudulot ito at wala rin daw itong de titulo. Ang kanyang o ibang anak ay mga duktor, parmasiyutika, inhinyero at abugado.
II.
Pagpapahalaga sa pamilya Ang buhay ni Ameilta Ameilta ay parang naka ikot sa mundo ng kanyang ina at ama. Pagkat „nasuway‟ na niya ang kanyang ina sa pagiging o isang titser, ito‟y patuloy parin niyang nirerespeto. Ilang beses na siyang dinidiin ng kanyang ina d ahil sa kanyang trabaho, ngunit pinapabayaan niya nalang ito. o Pamagat Ang pamagat na Titser ay sadyang bagay sa nobela dahil ang buong kwento ay umikot sa buhay ng mga guro. Ang mga suliraning panlipunang nababalot sa tula tula ay tungkol sa buhay ng mga guro, kung kaya‟t wasto at at angkop ang napiling pamagat pamagat ng manunulat.
Buod
Di-pagsangayon ni Aling Rosa, ang ina ni Amelita, sa pagsasamahan ng dalawa. Sapagkat ang kanyang apat na anak ay nakapagtapos sa kolehiyo ng may "titulo," tutol si Aling Rosa sa pagkuha ng kursong edukasyon ng
kanyang bunso, dala na rin ng kaisipang hindi titulong maituturing ang pagiging "titser", bukod pa sa kakarampot na sweldong nakukuha ng anak. Gayunpaman, nakahanap ng pag-asa si Aling Rosa sa katauhan ni Osmundo, isang binata mula sa pamilya ng mga asendero na sumusuyo kay Amelita. Subalit nabigo muli si Aling Rosa sapagkat iba ang iniibig ng kanyang dalaga, at ito'y walang iba kung hindi si Mauro, isang ring guro sa pampublikong paaralan. Nang malaman na ipapakasal siya ni Aling Rosa sa binatang si Osmundo, agad na nagkipagisang dibdib si Amelita kay Mauro. Dahil sa pagkabigo, at dahil na rin sa poot sa bunsong anak, umalis si Aling Rosa sa probinsya at nagbakasyon sa mga anak na nasa Maynila. Bagamat doon ay hindi siya inaaasikaso ng mga anak, labis pa rin ang kanyang kaligayahan dahil sa asensong tinatamasa ng mga ito, at ikinakatwiran na lamang sa sarili na talagang abala ang mga taong mauunlad ang buhay. Samantala, sa probinsya, nagdesisyon rin ang binatang si Osmundo na umalis na sa nayon at magtungo sa Estados Unidos. Ngunit bago mangyari ito ay gumawa siya ng maitim na plano laban sa mga bagong kasal. Inutusan niya ang isa sa mga katiwala na patayin si Mauro. Subalit wala sa kaalaman ni Osmundo na hindi ito ginawa ng kanyang inutusan sapagkat ang anak nito ay minsan ring pinagmalasakitan ng gurong si Mauro. Nasa ikapitong buwan pa lamang ng pagdadalantao si Amelita nang ipinanganak ang kanilang anak n a si Rosalida. Dahil kulang sa buwan ang bata ay kailangan nitong manatili sa ospital. Nalaman ito ni Aling Rosa at agad na binisita ang anak, sa kabila ng hinanakit. Kahit ganito ang sitwasyon, hindi pa rin tumitigil ang ina ni Amelita sa pagsasaring ukol sa mahirap na pamumuhay ng mag-asawa. Ipinamumukha pa rin niya ang matinding pagtutol sa manugang na si Mauro. Lumipas ang ilang taon. Lumaki si Rosalida na isang mabait at matalinong bata. Isang araw ay nagbalik si Osmundo sa probinsya, at nagkaroon ng malaking pagdiriwang para sa kanyang pagdating. Doon muling nagkatagpo sina Mauro at Osmundo, subalit kinalimutan na ng dalawa ang nakaraan. Taliwas naman dito ang nadaramang pangamba ni Amelita sa pagbabalik ng masugid na panliligaw. Nararamdaman nitong may plano itong masama laban sa kanyang pamilya. Hindi pa rin nawawala ang pag-ibig ni Osmundo kay Amelita, kahit na may asawa't anak pa ito. Nagkaroon ng pagkakataong makilala niya si Rosalida, at naging magaan ang loob nito sa bata. Isang araw ay naisipang ipasyal ni Osmundo si Rosalida sa kanyang has yenda. Wala ito sa kaalaman nina Mauro at Amelita, at labis na nag-alala ang mag-asawa. Buong akala nila'y si Rosalida ang paghihigantihan ni Osmundo ngunit di naglaon ay nagbalik rin ang bata, ipinagmamalaki pa ang kabaitang ginawa ni Osmundo. Di nagtagal, napagkuro na rin ni Osmundo na tuluyan ng tumira sa ibang bansa at kalimutan ang minamahal na si Amelita. Nagkaroon ng malubhang karamdaman si Aling Rosa. Hinanap niya ang kanyang mga anak n gunit wala ni isa mang dumating maliban kay Amelita na matiyagang nag-asikaso sa kanya. Pawang gamot at padalang pera lamang ang ipinaabot ng apat na anak. At doon natauhan ang matanda sa kanyang pagkakamali. PAGSUSURI: a. SULIRANIN: ANG HINDI PAG SANG AYON NI ALING ROSA SA PAGSASAMAHAN NG DALAWA . SAPAGKAT ANG APAT NIYANG ANAK AY NAKA PAG TAPUS NG KOLEHIYO NG MAY TITULO . AT SA PAG TUTOL NI ALING ROSA SA PAG KUHA NG KANYANG ANAK NA BUNSO NA KUNIN ANG KURSONG EDUKASYON DAHIL PARA SA KANYA HINDI TITULO ANG PAGIGING TITISER. B. TUNGGALIAN: SA PAG UTOS NI USMONDO SA KATIWALA NA PATAYIN SI MAURO. C.KASUKDULAN: NAGMAG KAROON NA NG PAG AAYOS SINA OSMUNDO , AMELIT AT MAURO . AT NAPAGKUROKURO NI OSMUNDO SA KANYANG ISIPAN NAMANIRAHAN NA LAMANG SA IBANG BANSA AT LLUBOSAN NG KALIMUTAN SI AMELITA. D. KAKALASAN:
NG MAGKAROON NG SAKIT SI ALAING ROSAAT HINANAP NIYA ANG KANYANG MGA ANAK NGINIT WALA NI ISA MANG DUMATIG KUNDI SI AMELIT NANAG ASIKASO SA KANYA. E.WAKAS: NANG MATAUHAN NA SI ALING MILA SA KANYANG MGA PAGKAKAMALING GINAWA.
Makapagba hagi ng kaalaman sa isang malikhaingp araan. ◙
Mapaintindi ang kahalagaha n ng mga guro sa mgaestudya nte, hndi
lamang bilang isang nagtatrabah opara sa kanilang sarili; ngunit, ang
pangalawan gmagulang at naggagabay sa eskwelahan. ◙
Matalakay ang sakit ng
lipunan na makikita sanobela; upang, maiugnay ang mga pangyayari
sanobela sa pangkasaluk uyang pangyayari lalo na samga pamilya ng
mga Pilipino. ◙
Mabigyan liwanag ang mga matatalinha
gangkaisipa n sa nobela.
