MAKALAH Kelompok
“SCROFULODERMA”
1. Dani Anggara (05700194) 2. Jackson Soares (04700294) SMF KULI DA! K"LAMI! #s$% %r. &a'i%in S$%iro'$so%o S$%iro'$s o%o Mookero Mooke ro Uni*ersias &ia+a K$s$,a S$ra-a+a 201
1
/"!"SAA!
Makalah Scrofuloderma Disusun Oleh : Penyusun 1 Nama : Dani Anggara Anggara NPM : 0570019 Penyusun ! Nama : "ackson Soares NPM : 0700!9 #erdasarkan $im$ingan Oleh dr% &em$im$ing se'ak (anggal
Dise(u'ui Oleh dr% Pem$im$ing) Pem$im$ ing) (anggal : %%%%%%%%%%%%%%%%
*++++++++++++++++++++++++++,
2
KAA /"!A!A#
Pu'i syukur kehadira( -uhan .M/ a(as $erkah karuniaNya) Makalah dengan 'udul Scrofuloderma selesai saya susun% 2efera( ini meru&akan salah sa(u (ugas ke&ani(eraan klinik di SM3 4uli( dan 4elamin Mo'oker(o A(as segala $an(uan dan $im$ingan selama mengiku(i &endidikan ini saya menguca&kan (erima kasih ke&ada: 1. %r. Mo'. In$%in3 S.KK selaku 4e(ua #agianSM3 4uli( dan 4elamin 2S6D ahidin
Sudiro 8usodo Mo'oker(o dan se$agai &em$im$ing dalam &enyusunan la&oran kasus ini% 2. 4edua Orang -ua saya yang (elah mem$im$ing dari ak(u saya dilahirkan) sam&ai sekarang% Dan selalu mem$eri dorongan semanga( ser(a kekua(an a(as semua 'alan yang saya am$il selama hidu&% . Semua se'aa( residen) dan &aramedis di 2S6D ahidin Sudiro 8usodo Mo'oker(o a(as ker'a sama yang $aik selama ini% Se$agai manusia $iasa saya (ak lu&u( dari kesalahan dan khilaf% Saya sadar 2efera( ini 'auh dari kesem&urnaan% Maka dengan rendah ha(i saya mohon maaf dan saran a&a$ila ada sesua(u yang (ak $erkenan di ha(i dalam &enyusunan makalah
ini mau&un kesalahan
&enge(ikan yang mengganggu &em$aca% Saya 'uga $erhara& makalah ini da&a( $erguna $agi &em$aca%
Mo'oker(o) "uly !01
Dani Anggara ; "ackson Soares
3
DAFA# ISI
8alaman 8alaman "udul
i
ii
4a(a Pengan(ar
iii
Daf(ar =si
i>
#A# = P/NDA86<6AN 1%1
1
#A# =C 4/S=MP6
15
DA3-A2 P6S-A4A
19
4
A I /"!DAULUA!
1.1 Laar e6akang Masa6a'
-u$erkulosis (elah dan masih men'adi masalah keseha(an di dunia hinggasaa( ini% -u$erkulosis meru&akan sua(u &enyaki( infeksi yang $erefek&ada &aru&aru) kelen'ar ge(ah $ening) (ulang dan &ersendian) kuli() ususdan organ lainnya% Salah sa(u dari 'enis (u$erkulosis ini adalah (u$erkulosis ku(is% -u$erkulosis ku(is adalah (u$erkulosis &ada kuli( yangdise$a$kan oleh Myco$ac(erium (u$erculosis dan miko$ak(eria a(i&ikal% 1)! 4adangkadang da&a( 'uga dise$a$kan oleh >aksin #acillus ?alme((e@uerin *#?@,% ) Skrofuloderma meru&akan $en(uk -u$erkulosis 4u(is yang (ersering di indonesia% Seki(ar BE menuru( da(a dari 2umah Saki( Dr% ?i&(o Mangunkusumo *2S?M,) disusul -u$erkulosis 4u(is Cerukosa yai(u 1E) sedangkan $en(uk (u$erkulosis ku(is lainnya 'arang di(emukan%
(u$erkulosis
ku(is
meru&akan
$agian
kecil
dari
(u$erkulosis
eks(ra&ulmoner) namun di negara $erkem$ang (ermasuk =ndonesia masih sering di'um&ai) se&er(i halnya (u$erkulosis &aru% Manifes(asi klinisnya $eragam) $ergan(ung &ada cara inokulasinya di kuli( yang da&a( $ersifa( in(ernal mau&un eks(ernal%! Selan'u(nya dalam refara( ini akan di$ahas le$ih lan'u( mengenai skrofuloderma% Skrofuloderma yang 'uga dikenal dengan is(ilah (u$erculosis colliFua(i>a cu(is meru&akan (u$erkulosis reak(if) $erasal dari &roses (u$erculous &ada 'aringan su$ku(an yang mem$en(uk sua(u a$ses dingin *cold a$scess, dan kemudian &ecah sehingga mengaki$a(kan kerusakan s(ruk(ur kuli( di a(asnya% Selain manifes(asi klinis) &emeriksaan his(o&a(ologi yai(u 3NA# dan $io&si eksisional &ada limfadeni(is -# memegang &eranan &en(ing dalam menegakkan diagnosis &enyaki( ini% !
1
1.2 $$an /en$6isan Maka6a'
Makalah ini $er(u'uan un(uk menge(ahui dan mem&ela'ari (en(ang scrofuloderma) $agaimana ge'ala klinis) &ena(alaksanaannya) dan menga(asi &enyaki( (erse$u( 1. Manaa /en$6isan Maka6a' Penulisan makalah ini $erguna se$agai $ahan e>aluasi &enge(ahuan dan (eru(ama se$agai salah sa(u syara( mengiku(i u'ian akhir dalam menyelesaikan Program Pendidikan Dok(er Muda 6ni>ersi(as i'aya 4usuma Sura$aya &ada s(ase 4ulkel di 2S6D ahidin Sudiro 8usodo Mo'oker(o%
2
A II SK#FULD"#MA
2.1
D"FI!ISI
Skrofuloderma meru&akan kelainan kuli( yang dise$a$kan oleh Myco$ac(erium (u$erculosis yang mengenai su$ku(an dan meru&akan &erluasan langsung dari (u$erkulosis &ada 'aringan di$aah kuli( yang kemudian mem$en(uk a$ses dingin yang makin lama makin mem$esar dan &ecah &ada kuli( dia(asnya% B
2.2
"/ID"MILI
=nsidens (u$erkulosis ku(is yang (erca(a( masih rendah% Di negara se&er(i ?ina a(au =ndia di mana &re>alen (u$erkulosis (erca(a( masih (inggi) manifes(asi (u$erkulosis &ada kuli(
kurang
dari
0)1E
indi>idu
yang
$erkun'ung
ke
klinikklinik
derma(ologi%Skrofuloderma $iasanya mengenai anakanak dan deasa muda (eru(ama &ada &ria% Sum$er lain menye$u(kan $aha da&a( (er'adi &ada semua umur dan &er$edaan $anyaknya insidens &ada &ria dan ani(a (idak $ermakna%
B)9
3ak(orfak(or yang mem&engaruhi (im$ulnya &enyaki( ini sering (erkai( dengan fak(or lingkungannya a(au&un &eker'aannya% #iasanya &enyaki( ini sering di(emukan &ada &eker'aan se&er(i ahli &a(ologi) ahli $edah) orangorang yang melakukan au(o&si) &e(ernak) 'uru masak) ana(omis) dan &eker'a lain yang mungkin $erkon(ak langsung dengan M% (u$erculosis ini) se&er(i con(ohnya &eker'a la$ora(urium% Pada negaranegara yang $elum $erkem$ang) daerah dengan sani(asi yang kurang $aik dan giGi kurang) &enyaki( le$ih mudah meluas dan le$ih $era(% Penye$aran le$ih mudah (er'adi &ada musim &enghu'an% 9
2. "ILI
Penye$a$ u(ama -#? ku(is adalah Myco$ac(erium (u$erculosis
yai(u 91)5E
menuru( da(a dari 2umah Saki( Dr% ?i&(o Mangunkusumo *2S?M,% Sisanya *B)5E, dise$a$kan oleh miko$ak(eria a(i&ikal% M%#o>is dan M% A>ium $elum &ernah di(emukan) demikian &ula miko$ak(eria golongan lain% Skrofuloderma dise$a$kan oleh Myco$ac(erium (u$erculosis% 1)!)))5))7)B)9
M% -u$erculosis meru&akan kuman aero$ yang &a(ogen &ada manusia% Mem&unyai sifa( se$agai $eriku( : $er$en(uk $a(ang) &an'ang !H dan le$ar 0)1)5m )
3
(ahan asam dan hidu&nya in(raseluler fakul(a(if) (idak $ergerak) (idak mem$en(uk s&ora dan suhu o&(imal &er(um$uhan &ada 7 0?%1) Pemeriksaan $ak(eriologik (erdiri a(as 5 *lima, macam) yai(u :1 1.
Sediaan Mikrosko&ik #ahan $eru&a &us) 'aringan kuli( dan 'aringan
kelen'ar
ge(ah
$ening%
Pada
&earnaan dengan IiehlNeelsen
a(au
modifikasinya) 'ika &osi(if kuman akan (am&ak $erarna merah &ada dasar yang $iru% 4ul(ur
2.
4ul(ur dilakukan &ada media
#ina(ang Perco$aan Memakai $ina(ang marmo(% Perco$aan ini mem$u(uhkan ak(u B minggu%
4.
-es $iokimia Ada $e$era&a macam) con(ohnya (es niasin yang di&akai un(uk mem$edakan 'enis human dengan yang lain%
5.
Perco$aan 2esis(ensi
2.4 /A"!"SIS
-im$ulnya skrofuloderma aki$a( &en'alaran &er kon(inui(a(um dari organ di$aah kuli( yang (elah diserang &enyaki( (u$erkulosis) yang (ersering $erasal dari 4@#%)'uga da&a( $erasal dari sendi dan (ulang% Oleh karena i(u (em&a( &redileksinya &ada (em&a( (em&a( yang $anyak dida&a(i 4@# Su&erfisialis) yang (ersering ialah &ada leher) kemudian disusul ke(iak dan yang (er'arang &ada li&a( &aha% 1)!))5 Por( dJen(rKe skrofuloderma di daerah leher ialah &ada (onsil a(au &aru% "ika di ke(iak) kemungkinan &or( dJen(rKe &ada a&eL &leura) $ila dili&a( &aha &ada eks(remi(as $aah% 4adangkadang ke(iga (em&a( &redileksi (erse$u( diserang sekaligus) yakni &ada leher) ke(iak dan li&a( &aha) kemungkinan $esar (er'adi &enye$aran hema(ogen% 1)!
2.5 AMA#A! KLI!IS
Skrofuloderma
$iasanya
mulai se$agai
limfadeni(is
(u$erkulosis) $eru&a
&em$esaran kelen'ar ge(ah $ening) (an&a (anda(anda radang aku() selain (umor% Mula
4
mula hanya $e$era&a 4@# yang diserang) lalu makin $anyak dan se$agian $erkonfluensi% Selain limfadeni(is 'uga (erda&a( &eriadeni(is yang menye$a$kan &erleka(an 4@# (erse$u( dengan 'aringan seki(ar% 4emudian kelen'arkelen'ar (erse$u( mengalami &erlunakan (idak seren(ak) menye$a$kan konsis(ensinya men'adi $ermacam macam) yai(u dida&a(i kelen'ar ge(ah $ening melunak dan mem$en(uk a$ses yang akan menem$us kuli( dan &ecah) $ila (idak disaya( dan dikeluarkan nanahnya% A$ses ini dise$u( a$ses dingin ar(inya a$ses (erse$u( (idak &anas mau&un nyeri (ekan) melainkan $erfluk(uasi *$ergerak $ila di(ekan) menandakan $aha isinya cair,% Pada s(adium selan'u(nya (er'adi &erke'uan dan &erlunakan) &ecah dan mencari 'alan keluar dengan menem$us kuli( di a(asnya dengan demikian mem$en(uk fis(el% muara fis(el kemudian meluas hingga men'adi ulkus yang mem&unyai sifa( khas) yakni $en(uk meman'ang dan (idak (era(ur) diseki(arnya $erarna merah ke$iru$iruan *li>id,) dinding $ergaung 'aringan granulasinya (er(u(u& oleh &us sero&urulen) 'ika mengering men'adi krus(a $erarna kuning% 6lkusulkus (erse$u( da&a( sem$uh s&on(an mem$en(uk sika(riks yang meman'ang dan (idak (era(ur dan dia(asnya kadangkadang (erda&a( 'em$a(an kuli( *skin $ridge,% #asil (ahan asam $anyak di'um&ai &ada lesi'aringan% -es (u$erkulin $iasanya &osi(if%1)!
h((&:%dermis%ne(dermisroo((r1055image%h(m11
5
h((&:%dermis%ne($ilder?D0!1550&Limg009B%'&g1!
2.8 /"M"#IKSAA! /"!U!JA!
Pemeriksaan &enun'ang yang da&a( dilakukan un(uk mem$an(u menegakkan diagnosis skrofuloderma adalah : 1.
-es -u$erkulin -es ini $ergan(ung dari reaksi hi&ersensi(i>i(as (i&e lam$a( (erhada& (u$erculo&ro(eins) yang di&eran(arai oleh sel limfosi( yang (ersensi(isasi% #ahan (es (u$erkulin 'uga da&a( di&eroleh dari eks(rak &ro(ein yang mengandung $asil (u$erkel% Purified Pro(ein Deri>a(i>e *PPD, meru&akan cam&uran &ro(ein) kar$ohidra( dan lemak yang di&eroleh dari &resi&i(asi cul(ure su&erna(an( dari M% (u$erculosis yang sudah mengalami &roses au(olisis aki$a( &emanasan% ! Sensi(i>i(as (erhada& (es ini mulai (am&ak dalam $e$era&a minggu se'ak onse( infeksi M%(u$erculosis) dan $iasanya $er(ahan seumur hidu&% "ika reaksi yang (er'adi sanga( kua() mengindikasikan (elah (er'adi (u$erkulosis yang ak(if% !)5 -eknik (es kuli( ini ada ! *dua, 'enis) yai(u : 1.
es Mano$
PPD diin'eksikan secara in(radermal &ada $agian >olar lengan $aah% -es ini di$aca se(elah B7! 'am dan di&erhi(ungkan diame(er area indurasi yang (er$en(uk) $ukan area eri(emanya% ! "ika indurasi yang (er'adi $erdiame(er le$ih dari 10 mm maka in(er&re(asinya adalah (elah a(au sedang (er'adi infeksi -#%! 2.
es ea
PPD di&ene(rasikan sedalam 1)! mm &ada &ermukaan kuli( lengan $aah $agian fleksor% =n(er&re(asinya adalah se$agai $eriku( :
6
•
@rade =
: muncul &a&ul di kuli(
•
@rade ==
: (im$ul indurasi $er$en(uk $ula( &enuh
•
@rade ===
: (er$en(uk &lak dengan ukuran 1! mm
•
@rade =C
: $ila muncul (anda(anda grade === di(am$ah adanya >esikulasi dan ulserasi% @rade = dan == dihu$ungkan dengan adanya riaya( >aksinasi #?@
se$elumnya a(au ada infeksi miko$ak(eria 'enis lain% Sedangkan @rade === dan =C dihu$ungkan dengan adanya infeksi -# saa( ini a (au yang (elah lam&au% ! 2.
Pemeriksaan
3.
Pemeriksaan 8is(o&a(ologi Pemeriksaan ini diakukan dengan eLcision $io&sy &ada limfonodi yang mengalami &em$esaran% @am$aran yang (am&ak adalah 'aringan granulasi) yai(u akumulasi his(iosi( yang menyeru&ai e&i(el *e&i(eliod, dan selsel raksasa
dian(aranya)
(am&ak
&ula
infil(ra(
selsel
mononuklear
mengelilinginya% Pada $agian (engahnya da&a( di'um&ai nekrosis caseosa% @am$aran ini $iasanya (am&ak &ada dermis yang le$ih dalam% Dengan &earnaan Iiehl Neelsen *IN, da&a( di'um&ai $asil (ahan asam% Namun karena &ada sediaan $io&si kuli() 'umlah $asil rela(if sediki( kadang suli( un(uk menen(ukan $asil (ahan asan meski&un dengan &earnaan IN% 4elemahan lain &rosedur ini adalah (indakan yang dilakukan $ersifa( in>asif% ! 4.
Pemeriksaan Si(ologi 3ine Needle As&ira(ion ?y(ology *3NA?, meru&akan salah sa(u (eknik diagnos(ik yang (elah di(erima dengan $aik dalam rangka &ena(alaksanaan &enderi(a dengan &em$esaran kelen'ar limfe) se&er(i halnya &ada &enderi(a skrofuloderma% !)5
7
Prosedur &enger'aannya le$ih sederhana dan rela(if (idak menim$ulkan rasa saki( sehingga 3NA? da&a( menggan(ikan me(ode eLcision $io&sy yang le$ih (rauma(ik dan in>asif% Pearnaannya adalah dengan 8aema(oLylin and /osin *8;/, dan a(au IN%
!)5
@am$aran yang (am&ak adalah lesi granuloma(ous) (erdiri dari selsel e&i(eloid dengan a(au (an&a nekrosis kaseosa% Selsel e&i(eloid (am&ak se$agai sel yang meman'ang a(au semilunar dengan in(i kroma(in halus a(au granuler% Da&a( &ula di'um&ai selsel raksasa
4ul(ur "aringan 4ul(ur 'aringan un(uk meliha( &er(un$uhan M% (u$erculosis% Media yang digunakan adalah
6.
Polymerase ?hain 2eac(ion *P?2, Me(ode P?2 yang dikenal adalah
!)5
4eunggulan me(ode ini adalah sensi(i>i(as dan s&esi>isi(asnya (inggi) hasilnya da&a( di&eroleh dalam ak(u rela(if singka( yai(u seki(ar B 'am) da&a( mem$edakan
mikroorganisme
&enye$a$
yai(u
M%(u$erculosis
dengan
miko$ak(eria lainnya) dan da&a( menge(ahui adanya mu(asi gen M (u$erculosis yang dikai(kan dengan resis(ensi (erhada& &engo$a(an% ! 7.
Pemeriksaan
(ermasuk
disini
adalah
&emeriksaan
radiologi
*fo(o
(horaks
&os(eroan(erior, dan &emeriksaan $ak(eriologi dari s&esimen s&u(um &agi hari se$anyak hari $er(uru((uru(% ! 2.7 DIA!SA A!DI!
Skrofuloderma didaerah leher $iasanya memiliki gam$aran klinis yang khas) sehingga (idak &erlu mem$ua( diagnosis $anding% alau&un demikian ak(inomikosis
8
sering di'adikan diagnosis $anding (erhada& skrofuloderma di leher% Ak(inomikosis $iasanya menim$ulkan deformi(as a(au $en'olan dengan $e$era&a muara fis(el &roduk(if% Selain i(u skrofuloderma di daerah leher 'uga harus di$edakan dengan
h((&:his(ory%amedd%army%mil$ooksdocsiicommunica$lediseasesC5cha&(er1%h(m
h((&:derma(ology%cdli$%org1!case+&resen(a(ionslym&homa!%'&g a) yai(u infeksi $ak(eri &iokokus &ada kelen'ar a&okrin% Penyaki( (erse$u( $ersifa( aku( diser(ai (anda (anda radang aku( yang 'elas) dengan ge'ala kons(i(usi dan leukosi(osis%8idradeni(is su&ura(i>a $iasanya menim$ulkan sika(riks sehingga (er'adi (arikan (arikan yang mengaki$a(kan re(raksi ke(iak%1)!
9
(1)
(2)
*1, h((&:%ohioheal(h%commayoimagesimage+&o&u&ans7+hidradeni(is%'&g1 *!,h((&:%google%co%idimglandingFQhidradeni(is E!0su&ura(i>a;imgurlQh((&:!0B%9%7%imagescommuni(yderma(las8idradeni (is+su&&ura(i>a+1+0711!%1
enereum *<@C,% Per$edaan yang &aling &en(ing di an(ara keduanya adalah &ada <@C (erda&a( riaya( coi(us sus&ec(us) ge'ala kons(i(usi *demam) malaise dan ar(ralgia, dan kelima (anda radang aku(% S(adium lan'u( dari <@C di'um&ai $u$o yang $er(ingka( yang $erar(i (er'adi &em$esaran kelen'ar ge(ah $ening inguinal medial dan fossa iliaka) sedang &ada skrofuloderma kelen'ar limfe yang (erli$a( adalah kelen'ar ge(ah $ening inguinal la(eral dan femoral% Pada <@C (es frei &osi(if) &ada skrofuloderma (es (u$erculin &osi(if% 1)!
h((&:childrenhi>aids%ord&ress%com!0090B09limfogranuloma>enerium&enyaki( menularseksual15 e lym&hadeni(is dengan adanya sinus (rack misalnya #las(omycosis dan ?occidiomycosis%
10
M% a>ium in(racellulare lym&hadeni(is dan M% scrofulaceum lym&hadeni(is da&a( di$edakan dengan limfadeni(is skrofuloderma melalui kul(ur $ak(eri%
!
h((&:images%&ic(uresde&o(%com&ho(o$$las(omycosis1!9!%'&g1
2.:
/"!AALAKSA!AA!
Prinsi& &ena(alaksanaan skrofuloderma adalah sama se&er(i &engoo$a(an -# &aru yai(u harus secara (era(ur) menggunakan kom$inasi dengan minimal *(iga, macam o$a( an(i-# dan &er$aikan keadaan umum%
B
O$a(o$a( an(i-# yang an(ara lain: !)5)B 1.
=soniaGid •
Meru&akan an(i-# yang $ersifa( (u$erkulos(a(ik dan (u$erkulosidal%
•
Dosis : 5 10 mgkg ## hari) dosis maksimal 00 mg%
•
/fek sam&ing : demam) eru&si kuli() neuri(is &erifer) he&a(o(oksik dan kom&likasi
hema(ologi
*
agranulosi(osis)
eosinofilia)
anemia
dan
(rom$osi(o&enia,% 2.
2ifam&isin •
Meru&akan salah sa(u o$a( an(i-# yang &aling efek(if namun ce&a( mengalami resis(ensi%
•
Dosis : 10 mg kg ##) dosis maksimal 00 mghari%
•
/fek sam&ing : ekskresi sali>a dan
urin akan $erarna 'ingga sam&ai
kemerahan) gangguan he&ar *he&a(o(oksik,%
3.
PyraGinamid Dosis : !05 mgkg ##) dosis maksimal ! gram hari /fek sam&ing : gangguan he&ar *he&a(o(oksik,% 1
4.
/(ham$u(ol
11
Meru&akan an(i-# yang $ersifa( $ak(erios(a(ik dan &aling sering dikom$inasi dengan rifam&isin dan isoniaGid% Dosis : 15!5 mgkg ## /fek sam&ing : gangguan ner>us ==% Se$aiknya (idak di$erikan &ada &enderi(a $erusia di$aah 1 (ahun% 5.
S(re&(omycin •
Meru&akan an(i$io(ik yang $ersifa( $ak(erisidal%
•
Dosis : !5 mg kg ##) in(ramuskular% Dikom$inasi dengan ! *dua, o$a( an(i -# lainnya%
•
-idak da&a( digunakan dalam 'angka &an'ang oleh karena efek sam&ingnya yai(u : gangguan >es(i$ular dan gangguan &endengaran) disfingsi ner>us o&(ikus) derma(i(is eksfolia(if dan diskrasia darah%
Saa( ini (elah di(e(a&kan regimen &engo$a(an (u$erkulosis ku(is oleh -he American -horacic Socie(y dan ?en(er for Disease ?on(rol and Pre>en(ion% 2egimen ini (erdiri dari fase inisial) fase in(ensif dan fase lan'u(an% Pem$erian fase inisial dan fase in(ensif $er(u'uan un(uk mem$unuh dengan ce&a( &o&ulasi miko$ak(eria yang sanga( $esar) (erdiri dari isoniaGid) rifam&isin) &yraGinamid) dan e(ham$u(ol a(au s(re&(omycin *di$erikan se(ia& hari dalam 'angka ak(u B minggu,% Pem$erian fase lan'u(an $er(u'uan un(uk mem$unuh sisasisa miko$ak(eria yang mungkin dorman dalam (u$uh) dengan o$a( rifam&isin dan isoniaGid $aik se(ia& hari) (iga kali seminggu a(au dua kali seminggu selama 1 minggu%
2.9
!
/#!SA
Prognosa skrofuloderma secara umum adalah $aik% 9
inflamasi dan ulserasi secara lengka& da&a( digan(ikan dengan 'aringan &aru(% ulgaris da&a( muncul &ada $ekas lesi skrofuloderma%
!
13
A I; SK#FULD"#MA /ADA /"!D"#IA I;
AcFuired
=mmune
Deficiensy
Syndrome
*A=DS,
dise$a$kan
oleh
8uman
=mmunodeficiensy Cirus *8=C,) adalah sua(u kum&ulan ge'ala &enyaki( yang menyerang (u$uh manusia dengan merusak sis(em keke$alan (u$uh) sehingga mudah (erkena $er$agai 'enis infeksi o&or(unus(ik% Sam&ai saa( ini dikenal dua 'enis 8=C) 8=C1 yai(u >irus yang &er(ama diiden(ifikasi &ada (ahun 19B dan 8=C! di(emukan &ada (ahun 19B% #aik 8=C1 dan 8=C! mem$erikan gam$aran klinik yang sama% 10 -u$erkulosis meru&akan infeksi o&or(unis(ik yang &aling sering muncul &ada &enderi(a A=DS di negara $erkem$ang) dan (u$erkulosis ku(is rela(if 'arang% =nsidens (u$erkulosis eks(ra &aru adalah 15E) dan &ada &enderi(a A=DS men'adi !0E 0E% Secara indi>idual &ada A=DS s((aduim lan'u() maka insidens (u$erkulosis eks(ra &aru meningka( men'adi 70E% 10 Skrofuloderma meru&akan salah sa(u manifes(asi klinis dari infeksi o&or(unis(ik yang dise$a$kan M% (u$erculosis &ada &enderi(a 8=CA=DS% @am$aran klinis ham&ir sama dengan &enderi(a skrofuloderma non 8=C) (e(a&i karena sis(em imun yang (erganggu maka e&isode &enyaki( men'adi le$ih lama% Pada &enderi(a A=DS (erda&a( kemungkinan infeksi (u$erkulosa ku(is yang dise$a$kan oleh MO-- (Myco$ac(erium O(her -han -u$erculosis,) yang meru&akan $ak(eri komensal yang secara luas (erda&a( di lingkungan% -elah dike(ahui $aha MO-- kurang mem$erikan res&on (era&i (erhada& an(i(u$erkulosis namun da&a( sensi(if (erhada& agen kemo(era&i lainnya) sehingga a&a$ila sua(u lesi meru&akan (u$erkulosa ku(is yang dise$a$kan oleh MO-- (en(unya (idak akan mem$erikan &er$aikan klinis dengan &em$erian an(i(u$erkulosis% Nodul eri(ema(ous su$ku(an dan ulkus mulai menun'ukan fase &er$aikan dengan (era&i OA-) sehingga kemungkinan adanya MO-- se$agai &enye$a$ da&a( disingkirkan% Dan se(elah di$erikan A2C kondisi &enderi(a semakin mem$aik secara klinis%10 Pada &enderi(a 8=CA=DS yang di$erikan A2C akan mem$erikan res&on $eru&a sindroma res(orasi imun) yang diukur dengan kadar ?D dan &enurunan le>el 2NA 8=C serum% Dengan &rogresifi(as &enyaki( 8=C) maka res&on imun didominasi oleh - hel&er ! yang menye$a$kan $er$agai macam kelainan derma(ologi% Dengan &em$erian A2C) maka res&on - hel&er 1 kem$ali muncul sehingga kelainan kuli( men'adi $erkurang% -e(a&i &ada
14
$e$era&a infeksi se&er(i infeksi >irus >aricella) >irus her&es sim&leL) infeksi myco$ac(erial akan men'adi le$ih $uruk% 8al ini se&er(i res&on &aradoks se$agai $en(uk res&on imun yang mengenali adanya infeksi la(ensilen( infec(ion% 4arena i(u &em$erian OA- didahulukan se$elum &em$erian A2C) un(uk menghindari res&on imun &aradoks yang da&a( mem&er$uruk infeksi o&or(unis(ik% 10
15
A ; K"SIM/ULA!
Skrofuloderma meru&akan kelainan kuli( yang dise$a$kan oleh Myco$ac(erium (u$erculosis yang mengenai su$ku(an dan meru&akan &erluasan langsung dari (u$erkulosis &ada 'aringan di$aah kuli( yang kemudian mem$en(uk a$ses dingin yang makin lama makin mem$esar dan &ecah &ada kuli( dia(asnya% -em&a( &redileksinya &ada (em&a((em&a( yang $anyak dida&a(i kelen'ar ge(ah $ening su&erfisialis) yang (ersering ialah &ada leher) kemudian disusul ke(iak dan yang (er'arang &ada li&a( &aha% #iasanya mengenai anakanak dan deasa muda (eru(ama &ada &ria% Sum$er lain menye$u(kan $aha da&a( (er'adi &ada semua umur dan &er$edaan $anyaknya insidens &ada &ria dan ani(a (idak $ermakna% Pada negaranegara yang $elum $erkem$ang) daerah dengan sani(asi yang kurang $aik dan giGi kurang akan menye$a$kan &enyaki( le$ih mudah meluas dan le$ih $era(% #iasanya dimulai se$agai limfadeni(is (u$erkulosis) $eru&a &em$esaran $e$era&a kelen'ar ge(ah $ening) (an&a (anda(anda radang aku() lalu makin $anyak dan se$agian $erkonfluensi% -erda&a( 'uga &eriadeni(is yang menye$a$kan &erleka(an kelen'ar ge(ah $ening dengan 'aringan seki(ar% 4elen'arkelen'ar (erse$u( kemudian mengalami &erlunakan (idak seren(ak) dan mem$en(uk a$ses *a$ses dingin, yang akan menem$us kuli() &ecah dan mem$en(uk fis(el% Muara fis(el meluas hingga men'adi ulkus dengan sifa( khas% 6lkusulkus (erse$u( da&a( sem$uh s&on(an mem$en(uk sika(riks dan dia(asnya kadangkadang (erda&a( 'em$a(an kuli( *skin $ridge,% #asil (ahan asam $anyak di'um&ai &ada lesi'aringan dan (es (u$erkulin $iasanya &osi(if% Skrofuloderma meru&akan salah sa(u manifes(asi klinis dari infeksi o&or(unis(ik yang dise$a$kan M% (u$erculosis &ada &enderi(a 8=CA=DS% @am$aran klinis ham&ir sama dengan &e>deri(a skrofuloderma non 8=C) (e(a&i karena sis(em imun yang (erganggu maka e&isode &enyaki( men'adi le$ih lama% Pemeriksaan &enun'ang yang da&a( dilakukan un(k mem$an(u menegakkan diagnosis skrofuloderma adalah : 1.
-es -u$erkulin
2.
Pemeriksaan la$ora(orium dasar
3.
Pemeriksaan serologi
4.
4ul(ur 'aringan
5.
Polymerase ?hain 2eac(ion *P?2,
6.
Pemeriksaan lain se&er(i &emeriksaan radiologi dan $ek(eriologi%
16
Prinsi& &ena(alaksanaan skrofuloderma adalah sama se&er(i &engoo$a(an -# &aru yai(u harus secara (era(ur) menggunakan kom$inasi dengan minimal *(iga, macam o$a( an(i(u$erkulosis dan &er$aikan keadaan umum% 6n(uk &enderi(a skrofuloderma &ada 8=CA=DS Oral An(i(u$erkulosa *OA-, di$erikan dahulu se$elum A2C un(uk menghindari res&on imun &aradoks yang da&a( mem&er$uruk infeksi o&or(unis(ik) dan kadar ?D digunakan se$agai &a(okan memulai &em$erian A2C% Prognosa skrofuloderma secara umum adalah $aik%
17
LAM/I#A!
Scrofuloderma — discharging sinuses in the left ailla h((&:%i'd>l%com>ieimage%as& im Qi d>l !00B 7 700 51 f1%
17
http://md4arab.om/alb !m/data/med"a/32/#ro $!loderma.%p& 18
"$ 19
18
http://'''."(p!b.om/"(p!b/"%(/)o l!me*14*+!mber*1/"(olated*pr"m ar,*t!ber!lo("(*o$*"+&!"+al*l,m ph*+ode(*a+*a!te*pre(e+tat"o+/ "+&!"+al-&1.%p&20
http://'''.derm+et+.or&/bater"al/ "m&/(ro$!loderma2-(.%p& 21
Long!lasting Scrofuloderma of "ands and Foot h((&:ad>%medical'ournals%sefi les dfB71!5% df 22
19
DAFA# /USAKA
1.
D'uanda) Adhi% -u$erkulosis 4u(is% Dalam : =lmu Penyaki( 4uli( dan 4elamin% /di(or: Adhi D'uanda) Moch(ar 8amGah) dan Si(i Aisah% /disi C% ce(akan C% "akar(a : 3akul(as 4edok(eran 6ni>ersi(as =ndonesia) !010% 8al 7!%
2.
"aas 3A) Mar(odihad'o Soenarko) dkk% Skrofuloderma% Dalam : #erkala =lmu 4eseha(an 4uli( dan 4elamin% Col%
% Sura$aya : Airlangga 6ni>ersi(y Press) !007%
8al 50% 3.
Soe$ono) 8ardyan(o% -u$erkulosis 4u(is% Dalam : =lmu Penyaki( 4uli(% /di(or : Marali 8araha&% ?e(akan =% "akar(a : 8i&okra(es) !000% 8al !7!9%
4.
3i(G&a(rick "/) Morelli "@% Myco$ac(erial =nfec(ions% =n : Derma(ology Secre(s in ?olor% (h /di(ion% 6SA : /lse>ier =nc%) !007% ?ha&(er 0%
5.
"ames D) #erger -@) /ls(on DM% Myco$ac(erial Disease% =n : AndresJ Diseases of -he Skin ?linical Derma(ology% 10 (h /di(ion% 6SA : /lse>ier =nc%) !00% ?ha&(er 1%
6.
@raham#ron 2) #ourke "% #ac(erial =nfec(ion% =n : Mos$yJs ?olor A(las and -eL( of Derma(ology% !(h /di(ion% 64 : /lse>ier
7.
3i(G&a(rick -#) "ohnson 2A) olf 4) Suurmond D% ?olor A(las and Syno&sis of ?linical Derma(ology : ?ommon and Serious Disease% (h /di(ion% 6SA : -he Mc@ra8ill ?om&anies) !001% ?ha&(er %
8.
#arak$ah ") Pohan SS) Sukon(o 8) dkk% Skrofuloderma% Dalam : A(las Penyaki( 4uli( dan 4elamin% ?e(akan C% Sura$aya : Airlangga 6ni>ersi(y Press) !007% 8al !!%
9.
Siregar 2S% A(las #erarna Sari&a(i Penyaki( 4uli(% "akar(a : /@?) !00% 8al 1B 19%
10.
4urnia(i) Mur(ias(u(ik Di)
11.
h((&:%dermis%ne(dermisroo((r1055image%h(m
12.
h((&:%dermis%ne($ilder?D0!1550&Limg009B%'&g
20
13.
h((&:%ohioheal(h%commayoimagesimage+&o&u&ans7+hidradeni(is%'&g
14.
h((&:%google%co%idimglandingFQhidradeni(is E!0su&ura(i>a;imgurlQh((&:!0B%9%7%imagescommuni(yderma(las8idradeni(is
+su&&ura(i>a+1+0711!% 15.
h((&:childrenhi>aids%ord&ress%com!0090B09limfogranuloma>enerium&enyaki( menularseksual
16.
h((&:images%&ic(uresde&o(%com&ho(o$$las(omycosis1!9!%'&g
17.
h((&:%i'd>l%com>ieimage%as&imgQi'd>l+!00B+7++700+51+f1%'&g
18.
h((&:mdara$%comal$umda(amedia!Scrofuloderma%'&g
19.
h((&:%scielo%$rimgre>is(asa$d>B!na07fig01%gif
20.
h((&:%is&u$%comis&u$i's>olume+1+num$er+1isola(ed+&rimary+(u$erculosis+ of+inguinal+lym&h+nodes+an+acu(e+&resen(a(ioninguinalfig1%'&g
21.
h((&:%dermne(nG%org$ac(erialimgscrofuloderma!s%'&g
22.
h((&:ad>%medical'ournals%sefiles&dfB71!5%&df
21
