Uvod.................................. ................................................... ................................... .................................. ................................. .................................. ..................... ....2 1.
Podela mobilnih aparata za gašenje gašenje požara požara ................................... .................................................... .................3 2. Ručni prenosni aparati za gašenje požara ................................. .................................................. .................... ...3 2.1. Ručni aparat za gašenje požara vodom .................................. ................................................... .................... ...4 2.2. Ručni aparati za gašenje požara vazdušnom penom .................................. ..................................4 2.3. Ručni aparati za gašenje požara vodom i vazdušnom penom ................... ...................5 2.4. Ručni aprat za gašenje hemijskom penom ................................... ................................................. ..............6 2.5. Ručni aparat za gašenje požara prahom ................................. .................................................. .................... ...6 2.6. Ručni aparati za gašenje požara ugljen -dioksidom.................................... ....................................8 2.7. Ručni aparati za gašenje požara halonom ................................. .................................................. .................8 2.8. LeĎni aprat za gašenje požara vodom ................................. .................................................. ....................... ......9 3. Ručni prevozni aparati za gašenje požara ................................. ................................................ ...............10 3.1. Ručni prevozni aparati za gašenje požara hemijskom penom ..............10 3.2. Ručni prevozni aparat za gašenje požara prahom ................................. .................................11 3.3. Ručne prevozne aparate za gašenje požara ugljen -dioksidom .............12 3.4. Ručne prevozne aparate za gašenje požara halonom ............................ ............................13 Zaključak .................................. ................................................... .................................. .................................. ................................. ................14
Uvod
Od postanka ljudskog društva vatrena stihija je ugrožavala živote i materijalna dobra. Uporedo sa stvaranjem većih stambenih naselja, a naročito razvojem industrijske proizvodnje, rastao je i broj požara koji su u sve većoj meri uništavali rezultate ljudsk og rada. Nekoliko katastrofalnih požara, u kojima je vatrena stihija uništavala cela naselja, prisilila je ljude da se organizovano suprostave vatrenoj stihiji korišćenjem odgovarajuće opreme i sredstva za gašenje. Uspešno gašenje požara moguće je organiz ovati samo uz primenu odgovarajuće opreme za gašenje. Od vremena kada je čovek počeo kontrolisano koristiti vatru razvijala se i ideja o sredstvima i tehnici za gašenje požara. Uspešnosti intervencijama gašenja požara doprinose kvalitetna i pouzdana oprema , kao i dobra obučenost ljudi. Savremena vatrogasna oprema u
mnogome olakšava akciju gašenja. Problemi nastaju, kako kod eksploatacije, tako i kod održavanja iste, a to pre svega zbog neredovne kontrole servisiranja i nedostatka rezervnih delova, posebno u vozne opreme, kao i kvalifikovanog osoblja za održavanje. Proizvodnja kvalitetne i savremene vatrogasne opreme je jedna od osnova ukupne zaštite ljudskih života i
materijalnih dobara. Korišćenje novih sredstava za gašenje požara (prah, pena, ugljen -dioksid, halon...), konstruiše se i nova oprema koja koristi ova sredstva. U našoj zemlji vatrogasni aparati počinju da se proizvode 30-tih godina XX veka u bravarskoj radionici „Marinković“ u Beogradu, 50- tih godina počinje indusrijska proizvodnja aparata za gašenje požara u fabrici „Vatrosprem“ iz Beograda, a 90 -tih godina XX veka počinju
da se prozvode aparati pod stalnim pritiskom u firmama „Gasop ,“ „Pašalić-vatrometal “ i „AK Todorović.“
1.
Podela mobilnih aparata za gašenje požara
Mobilni a parati za gašenje požara podeljeni su na ručne prenosne i ručne prevozne. Pod ručnim
prenosnim podrazumevamo aparate sa ukupnom masom do 25 kg, a oni preko 25 kg ručnim prevoznim aparatima. Ovi aparati služe uglavnom za gašenje početnih požara. Ovim aparat ima se jednostavno rukuje. Konstruisani su tako da omogućavaju izbacivanje sredstava za gašenje iz
tela aparata na odreĎeno rastojanje. Aparati za gašenje požara se dele i prema načinu izbacivanja sredstava za gašenje, koje može biti pod: -
pritiskom usled hemijske reakcije,
- pritiskom inertnog gasa sabijenog u čeličnoj boci ili rezervoaru aparata, -
2.
dejstvom ručne pumpe.
Ručni prenosni aparati za gašenje požara
Ovi aparati su podeljeni na: -
Ručne aparate za gašenje požara vodom
2.1.
-
Ručne aparate za gašenje požara vazdušnom penom
-
Ručne aparate za gašenje požara vodom i vazdušnom penom
-
Ručne aparate za gašenje požara hemijskom penom
-
Ručne aparate za gašenje požara prahom
-
Ručne aparate za gašenje požara ugljen -dioksidom
-
Ručne aparate za gašenje požara halonom
-
LeĎni aparat za gašenje požara vodom
Ručni aparat za gašenje požara vodom
Aparati za gašenje požara vodom izraĎuju se prema standardu SRPS .Z.C2.060 i namenjeni su isključivo za gašenje požara klase „A“ - požari u drvnopreraĎivačkoj, tekstilnoj, industriji papira, ambalaže, plastike, trgovinama i skladištima navedenih industrija. Oznaka ovih
aparata je V i izraĎuju se u dve veličine V9 i V15. Tehničke karakteristike aparata V9 : težina punog aparata 15 ± 0.45 kg; količina vode 9 l; punjenje CO 2 80-90 gr; vreme dejstva 50-60 s; domet mlaza 4-5 m, minimalno 2; temperaturno
područje 0-45°C
1- Pogonski mehanizam 2- Crevo sa mlaznicom 3- Nosač 4- nalepnica
Slika 1. Ručni aparat za gašenje požara vodom tip V9
2.2.
Ručni aparati za gašenje požara vazdušnom penom
Aparati za gašenje vazdušnom penom izraĎuju se prema standard u SRPS.Z.C2.055 i
prvenstveno su namenjeni za gašenje požara klase B, a mogu se koristiti i za gašenje požara klase A. Ovim aparatima nije dozvoljeno gašenje požara na električnim instalacijama.
Rezervoar aparata je napunjen
vodom ekstratom penila.
Čelična boca, u kojoj se nalazi
pogonski gas, može biti
ugraĎen u rezervoar ili postavljena sa
spoljne
aktiviranju
potiskuje
aparata,
pogonski
gas
strane.
Pri
smešu
iz
aprata, a u mlaznici usisavanjem
vazduha stvara se pena,
koja se izbacuje na mesto požara.
Oznaka aparata je Pz, a
pravi se u dve veličine Pz9 i Pz15. Tehničke
karakteristike
aparata Pz9: masa punog
aparata 15 ± 0.45 kg; količina vode
8.5 ± 0.45 l; količina
ekstrata 0.5 l; količina CO2 u boci
90gr
±
5%;
radni
pritisak 12bar; domet mlaza 4-5m; vreme dejstva 45- 50s; temperaturno područje 0 -60°C, sa dodavanjem aditiva do -20°C; ventil sigurnosti 16 ± 0.5 bar.
2.3.
Ručni aparati za gašenje požara vodom i vazdušnom penom
Standardom SRPS.Z.C2.050 utvrĎeni su tehnički uslovi za ručne aparate za gašenje požara vodom i vazdušnom penom. Ovi aparati imaju oznaku B i poznati su pod nazivom „brentača,“ a izraĎuju se sa zapreminom od 15 l. Kada se kao sredstvo koristi voda ovi aparati služe za gašenje požara klase A, meĎutim, kada se koristi vazdušna pena ovi aparati služe za gašenje požara klase B. Tehničke karakteristike aparat B15: masa punog aparata 22kg; količina vode 15 l ili 14 l vode i 1 l ekstrakta; domet mlaza do 7 m, količina nastale pene 85 l, vreme pražnjenja do 100 s.
1- pumpa 2- Crevo sa mlaznicom 3- Nalepnica 4- Plastična boca
2.4.
Ručni aprat za gašenje hemijskom penom
Aparati sa hemijskom penom namenjeni su za gašenje početnih požara klase B, izuzev onih tečnosti koje se mešaju sa vodom, a mogu se upotrebiti i za gašenje požara klase A. Ovi aprati imaju oznaku Ph.
Tehničke karakteristike aparata Ph10: sadržaj vode 10 l; masa napunjenog aparata 17.518.5 kg; radni pritisak 4 bar; probni pritisak 15 bar; ventil sigurnosti 10 bar; vreme pražnjenja 50-60 s; domet mlaza 6- 9 m; količina pene 65 -75 l: punjenje aluminijum sulfata 1 kg; natrijum bikarbonata 1 kg; saponin 0.1 kg.
1- Kapa aparata 2- Dizna sa sitom 3- Košarka 4- Nalepnica
2.5.
Ručni aparat za gašenje požara prahom
Ručni aparati za gašenje prahom izraĎuju u skladu sa standardom SRPS Z.C2.035 u dve verzije: sa bočicom i pod stalnim pritiskom.
Ovi aparati sa punjenjem
od 1,2,3,6,i 9 kg praha koriste se za gašenje
požara
automobilima (S-1, S-1A), kombi vozilima
(S-2, S-2A) i teretnim
na
putničkim
vozilima do 2t (S-3, S-3A).
Za gašenje požara na kamionima, autobusima, lokomotivama,
benzinskim
pumpama,
u
cisternama, industrijskim
objektima,
magacinskim i drugim radnim prostorijama,
kao
stambenim
zgradama koriste se aparati S-6, S-6A, S-9 i
S-9A.
i
1- Poluga za aktiviranje 2- Osigurač 3- Udarna igla 4- Gumeni zaptivač 5- Opruga 6- Gumeni zaptivač 7- Zaptivna ploča 8- Zaptivna matica 9- Boca sa CO 2 10- Uzgonska cev 11- Mlaznica sa crevom 12- Rezervoar 13- Suvi prah
Tehnički
S-
podaci
1
Količina
1
2
3
6
9
2.1
3.5
4.8
9.1
12.5
7
12.5
17.5
13
20
7
8.5
10
12
12.5
Radni pritisak
12-
12-
12-
12-
12-
na 20°C [bar]
14
14
14
14
14
S-2
S-3
S-
S-9
6
punjenja [kg] Masa napunjenog aparata [kg] Vreme dejstva [s] Domet mlaza [m]
Temperaturno
područje [°C]
OD -20 DO +70
2.6.
Ručni aparati za gašenje požara ugljen -dioksidom
Ručni aparati za gašenje ugljen -dioksidom izraĎuju se prema standardu SRPS Z.C2.040 i to u tri veličine sa punjenjem od 2,3 i 5 kg ugljen-dioksida. Oznaka ima je CO 2 /2, CO2 /3 i CO2 /5. Koriste se za gašenje početnih požara klase B i C kao i električne instalacije. 1- Ventil 2- Mlaznica sa crevom 3- Ručka za nošenje 4- Usponska cev 5- Rezervoar 6- Ugljen-dioksid
Tehnički podaci
CO2 /2
CO2 /3
CO2 /5
3
4
5
12.25
19
20
Vreme dejstva [s]
12
12
12
Domet mlaza [m]
2-3
2
2-3
Probni pritisak [bar]
225
225
225
Radni pritisak na 20°C [bar]
56
56
56
Temperaturno područje [°C]
-20 do +40
-20 do +40
-20 do +40
Količina punjenja [kg] Masa napunjenog aparata [kg]
2.7.
Ručni aparati za gašenje požara halonom
Haloni su najčešće korišćeni u zaštiti požara kompjuterskih, telekomunikacionih i elektronskih sistema, u avijaciji i brodogradnji, u naftnoj, petrohemijskoj i vojnoj industriji, u
bankarskom i finansijskom sektoru, u zaštiti muzejskih eksponata, kao i u ličnoj zaštiti pripadnika vojske i policije.
Zakon o zaštiti životne sredine zabran juje uvoz, proizvodnju i stavljanje u promet supstanci koje oštećuju ozonski omotač. Haloni pripadaju supstancama koje uništavaju ozonski omotač. Naša zemlja, kao potpisnik Montrealskog protokola ima la je obavezu da do 2010. godine potpuno prekine sa proizvodnjom-uvozom halona. Ovi aparati imaju oznaku HL (1, 2, 3, 6).
1- Mlaznica 2- Nosač aparata 3- Ručica za aktiviranje 4- Pomoćni klip 5- Rukohvat za držanje aparata 6- Usponska cev 7- Telo aparata 8- Prostor za halon
Tehnički podaci
HL1
HL2
HL3
HL4
1
2
3
6
1.77
3.19
4.55
9.1
Vreme dejstva [s]
12
25
35
20
Domet mlaza [m]
2.5
3
3.5
4
Probni pritisak [bar]
22
25
25
25
Radni pritisak na 20°C [bar]
8
8
10
8
Količina punjenja [kg] Masa napunjenog aparata [kg]
Temperaturno područje [°C]
2.8.
-20 do +60
Leđni aprat za gašenje požara vodom
Ovaj aparat sliži za gašenje požara klase A (zapaljive čvrste materije). Najveću primenu ima kod gašenja šumskih požara, gde je otežan pristup vatrogasnim vozilima na mestu požara. Rezervoar aparata uraĎen je od gumiranog platna i isti se puni vodom. Naprtnjača se radi u zapremini od 25 l. Oznaka naprtnjače je V25.
Tehničke karakteristike naprtnjače V25 Masa napunjenog aparata
28
[kg]
Količina vode
25
[l]
Domet mlaza
Do 10
[m]
130
[l]
Do 250
[s]
Količina nastale pene Vreme pražnjenja
3.
Ručni prevozni aparati za gašenje požara
Ovi aparati su podeljeni na:
3.1.
-
Ručne prevozne aparate za gašenje požara hemijskom penom
-
Ručne prevozne aparate za gašenje požara prahom
-
Ručne prevozne aparate za gašenje požara ugljen -dioksidom
-
Ručne prevozne aparate za gašenje požara halonom
Ručni prevozni aparati za gašenje požara hemijskom penom
Tehničke uslove za prevozne aparate za gašenje požara hemijskom penom utvrĎuje standard SRPS.Z.C2.130, kao i standardi SRPS Z.C2.020 i SRPS Z.C2.022. Aparati po ovom standardu prvenstveno su namenjeni za gašenje požara klase B, izuzev ako se radi o zapaljivim tečnostima koje se mešaju sa vodom, a mogu se upotrebiti i za
gašenje požara klase A, a rade se u dve veličine od Delovi aparata Ph140 1- Kapa 2- Košarka 3- Ključ 4- Mlaznica sa crevom 5- Nalepnica 6- Lula
70 i 140 l.
7- Točak
Karakteristike
Ph70
Ph140
Količina vode [l]
52 – 60
120 – 124
Količina hemikalija [kg]
9 – 12
20 – 24
350
600 – 700
100 – 142
235 – 240
55 – 100
160 – 190
8 – 12
12 – 13
4
4
12 – 14
12 – 14
Količina pene [l] Masa napunjenog aparata [kg]
Pražnjenje [s] Domet mlaza [m] Radni pritisak [bar] Ventil sigurnosti [bar]
3.2.
Ručni prevozni aparat za gašenje požara prahom
Ovi aparati prvenstveno su namenjeni za gašenje požara klase B i C, a primenom odgovarajućeg praha i za požare klase A i D. Prave se u veličinama od 25, 50, 100 i 150 kg praha. Oznake su S-25, S-50, S-100, S-150. Aparari sa punjenjem do 50 kg imaju jednu
mlaznicu, dok aparati od 100 i 150 kg imaju po dve mlaznice. Tehničke uslove za prevozne aparate za gašenje požara prahom utvrĎuje standard SRPS Z.C2.135.
Presek aparata S-100
Tip aparata
Dužina savitljivog
Masa praha [kg]
(oznaka)
creva[m]
Nazivna
Dpzvoljeno
vrednost
odstupanje
S-25
25
0,5
3,0
S-50
50
1,0
5,0
S-100
100
2,0
2x5
S-150
150
3,0
2x5
Osnovne karakteristike ručnih prevoznih aparata sa prahom 3.3.
Ručne prevozne aparate za gašenje požara ugljen -dioksidom
Koriste se za gašenje požara na električnim ureĎajima i instalacijama, prevoznim sredstvima, benzinskim pumpama, hemijskoj industriji i skladištima goriva i tečnih gasova. Odnosno za klase požara B i C. Ručni prevozni aparati za gašenje požara ugljen -dioksidom izraĎuju se prema standardu SRPS Z.C2.140 u tri veličine sa oznakoma CO 2-10, CO2-30, CO260.
Aparat CO2-30: Tip aparata (oznaka)
Masa CO2 [kg]
Aparat CO2-60 (CO2-2 x 30)
Spoljni prečnik boce aparata [mm]
Dužina creva [m]
Nazivna
Dozvoljeno
Nazivna
Dozvoljeno
vrednost
odstupanje
vrednost
odstupanje
CO2-10
10
±0,5
140
±0,5
1,5
CO2-30
30
±1,5
216
±2,5
3,0
CO2-60
60
±3
216
±2,5
5,0
Tehničke karakteristike aprata za gašenje požara ugljen-dioksidom
3.4.
Ručne prevozne aparate za gašenje požara halonom
Haloni pripadaju supstancama koje uništavaju ozonski omotač. Naša zemlja, kao potpisnik Montrealskog protokola imala je obavezu da do 2010. godine potpuno prekine sa proizvodnjomuvozom halona.
Na osnovu dozvole Ministarstva za nauku i zaštitu životne sredine (Član 4 propisa EU2037/2000), moguće je za posebne namene koristiti halonske aparate u sledećim slučajevima: -
U avionima - za gašenje požara motora, za zaštitu kabine za posadu i tovarnog
prostora -
Za ličnu zaštitu službenih lica (vojska, policija, vatrogasci) Tehnički podaci
HL-25
HL-50
Količina punjenja [kg]
25±0,5%
50±0,5%
Masa napunjenog aparata [kg]
47
81
Vreme dejstva [s]
40
55
Domet mlaza [m]
6 – 7
6 – 9
Radni pritisak na 20°C [bar]
12
12
Temperaturno područje [°C]
Od -20 do +60
Tehničke karakteristike ručnih prevoznih aparata za gašenje požara halonom
Zaključak
Upotreba mobline opreme za gašenje požara je veoma bitna pri svakom gašenju početnog požara. Problemi mogu nastati pri korišćenju, kao i održavanju ručnih prenosnih i ručnih prevoznih aparata za gašenje požara. Zato je potrebna redovna kontrola i ispitivanje nedostataka rezervnih delova i samih aparata za gašenje požara.
Uslov i garancija uspeha akcije gašenja svakog početnog požara jeste adekvatno rukovanje aparatima, kao i kvalitet i tehničke karakteristike aparata. Raspoloživi aparati za gašenje požara mogu pružiti odgovarajuću efekat s amo ako se poznaju njihove karakteristike i funkcija i ako se održavaju u ispravnom stanju, što mora biti stalan briga stručnih lica. Posebnu pažnju treba pokloniti čuvanju i skladištenju ovih aparata, s obzirom na njihove tehničke, hemijske i druge osobin e, kao i prilikama u okruženju. Iz tih razloga osnovni zadatak
proizvoĎača ove opreme trebalo bi da bude i stalno unapreĎenje kavaliteta i pouzdanosti proizvoda. Pored toga neophodno je neophodno je vršiti stalnu i plansku obuku stanovništva, posebno radnih ljudi, putem seminara, predavanja i tribina.
TakoĎe je obaveza da se vrši pregled i ispitivanje aparata za gašenje požara prema uputstvu proizvoĎača, a ukoliko proizvoĎač nije definisao, pregled i ispitivanja se vrše prema našim pravilnicima zaštite od požara. Servisiranje i popravku aparata mogu vršiti samo stručna lica, tj. ovlašćeni servisi, koji za to poseduju neophodne prostorije, opremu, ureĎaje i pribor.
http://www.dodaj.rs/f/x/qI/4QvVGf7M/voda-1.pdf http://www.vatrosprem.co.rs/protivpozarni-aparati
