ARHITEKTURA SREDNJEG VIJEKA
ĐURĐE BOŠKOVIĆ
Od 167. do 273.strane
ZAPADNJAČKA ARHITEKTURA U DOBA NATURANE PRI!REDE RANO" #EUDAIZ$A %&PRERO$AN'KA( %&PRERO$AN'KA( ARHITEKTURA% Un)tarn*e+ e,ono-s,e+ ro/0odne+ dr)tene s)rotnost/+ ,o*e s) ra0*edae r/-s,) /-er/*) os*edn*/4 /*e,oa n*e0/no5 osto*an*a+ od/e s) osteeno+ a/ / ne-/nono+ ,a re)stro*en*) n*ene dr)tene str),t)re%Ta,o se e ,ra*e- II / ) to,) III /*e,a nae ere os*ea o0/*na ,r/0a ) roos,o* ro/0odn*/+ ,o*a se o8/n*e 0a-*en*/at/ o)9e)dan/- s/ste-o- ,oonata / rooa osoo:en/,a. No ) s)t/n/ roos,/ s/ste- / da*e *e ostao na sna0/+ a 4r/ansto+ ,ao /deoo5/*a oesra*en/4 radn/4 -asa+ /d*e/ s-o e ran/*e ;/d/ stran) 3<+ n/*e /-ao sna5e da oe reora=a*e doede do ,ona8no5 o0/t/no5 re0)tata+ t/- r/*e to *e+ o8et,o- I! /*e,a+ $/ans,/- ed/,to- 313 5od/ne+ n*e5oa sna5a ,ana/sana+ a 8a, / ))ena ) s)rotno- ra>) od ono5a ,o*/- *e do tada /o. 'a roa) Zaadne r/-s,e /-er/*e+ ?76 5od/ne+ storena *e+ *e + ra0/*an*e- dotadan*e dr=ane or5an/0a>/*e+ -o5)nost ot)no5 dr)teno5 reora=a*a. 'as/- *e -e:)t/- r/rodno da se no/ dr)ten/ o/>/ n/s) 9or-/ra/ re,o no/+ e da s) nasta/ ,ro0 8/ta ro>es e,ono-s,o5 re/ran*a. !e/,a seoa naroda doea *e na 4/stor/*s,) o0orn/>) 5er-ans,a / soens,a e-ena+ od ,o*/4 ra rea*)*) 0aadn) Ero) / d/o s*eerne A9r/,e + do, se dr)5a+ /d*e/ s-o ran/*e+ /0/a*) ) >entran/ / *)5o/sto8n/ d/o eros,o5 ,ont/nenta. Ze-*) s) no/ 5osodar/ od/*e// -e:) soo-+ t*. -e:) 8ano/-a ratn/8,/4 dr)=/na+ 0adr=aa*)/ na n*o* do-orodno stanon/to da *e / da*e ora:)*e+ s t/- da se sa n*e ne -o=e /e )oe )da*aat/. )da*aat/. Poo=a* o/4 0a/sn/4 se*a,a+ se*a,a+ ,-etoa+ sera+ ne,adan*/4 ,oona / rooa+ sada *e /o neto a,/+ *er *e r *e sa /-an*a ,o*a s) ora:/a/ / n*/-a neto osta*ao. No n*/4o se oo=a* re-eno- se /e o5oraao+ a / soodno se*ato arars,o5 or/*e,a doo *e ta,o:er ) ot)n) e,ono-s,) 0a/snost od no/4 asn/,a 0e-*e+ 9e)daa>a. U ne-o5)nost/ da sa-/ re nad0or nad )/ran*e- r/4oda sa so*/4 ter/tor/*a+ ,r)n/ eeos*edn/>/+ sen*er/+ ;sen/or/<+ daa/ s) d/*eoe so*e 0e-*e ro na do=/otn)+ a ,asn/*e / ) nas*edn) )ra) so*/- ,eten/>/-a+ asa/-a+ ,o*/ s) /-a/ 0a d)=nost da /- sa n*e oe0/*ede redono r//ran*e dor/nosa+ ,ao / da /- se+ ) s)8a*) otree+ sa so*/- or)=an/- sna5a-a+ ) ot)nost/ stae na rasoa5an*e. Deaao se -e:)t/- da s) -on/*/ asa/ d/*e// do/*en/ os*ed na -an*e d/*eoe / )st)// /4 so*/- -an*/- asa/-a+ re-a ,o*/-a s) se o*a*/a/ ) )o0/ sen*era. 'toren *e ta,o t a,o no/+ 9e)dan/ dr)ten/ oreda,+ sa 8/tao- 9e)dano- 4/*erar4/*o-+ na 8/*e- *e 8e) sta*ao adar+% oreda, ) ,o*e- s) se 9e)da>/ ) sa-o- o8et,) o*a*/a/ ,ao or5an/0ator/ ro/0odn*e / 0at/tn/>/ stanon/,a na so*/- os*ed/-a+ a oto- se osteeno retara/ ) s)roe e,soatatore se),)ne n*/4oe radne sna5e. Ka,o *e )sred *a8,an*a / rase*aan*a stanon/ta ant/8,a 5rads,a r/reda+ ) r/*e-e na*e0de arara+ /o 5otoo ) ot)nost/ )n/tena+ ,a,o *e )s/*ed nes/5)rnost/ saoraa*a / sa/4 saoraa*n/4 e0a+ / tr5o/na sedena na -/n/-)-+ to se >*eo,)na >* eo,)na r/reda starno ra0/*aa ) o,/r) o*ed/n/4 9e)da. To *e ta,o0ana nat)rana r/reda+ ,ara,ter/st/8na o to-e to se se to *e 0a =/ot otreno od a5rarn/4 / 0anats,/4 ro/0oda / ro/0od/o / tro/o ) )s,o-+ o5ran/8eno- ,r)5). Ra0-*ena doara r/a se d/re,tno+ rad // ro/0od 0a ro/0od+ do, *e no8an/ ot/>a* seden na na*-an*) -*er). Ka,o -e:)t/- /0-e:) o*ed/n/4 o,ra*/na n/*e /o doo*no 8rsto e,ono-s,e oe0anost/+ to se ee dr=ae n/s) -o5e d)=e re-ena odr=at/+ ta,o da *e 0aadna Eroa /a od/*e*ena / ra0dro*ena na e/,/ ro* -a/4 9e)dan/4 dr=a/>a+ ,o*e s) 8esto /e ) s),o) *edna sa dr)5o-+ 8a, / onda ,ada / 9or-ano 9 or-ano r/adae /sto* /ro* dr=ano* 0a*edn/>/. Paraeno sa o/-+ staan*e- o*ed/n/4 arars,/4 e-ena sa do-orodn/- stanon/to-+ / sa-/- ra0/8/to5a or/*e,a+ osteeno se + na /r/-+ e,ono-s,/ / 5eo5ra9s,/ oe0an/*/- ter/tor/*/-a+ r/ raso*aan*e e-ena / stara*) no/ narod/ / no/ *e0/>/. #e)dan/ oreda, ,ara,ter/st/8an *e 0a >/o 0aadn*a8,/ sredn*/ /*e,+ no on *e / sa- tr/o /0*esne /0-*ene+ ,o*e s) )s/*ed/e ,ao os*ed/>a ra0/t,a / 5r)/san*a ro/0odn/4 sna5a ) n*e5ooo,/r). Us/*ed to5a / ,)t)ra+ a sa n*o-e / )-*etnost / ar4/te,t)ra+ rea0e ) sredn*e- /*e,) )5ano- ,ro0 tr/ e/,e 9a0e+ ,o*e s) d)o,o /sreetene *edna sa dr)5o-. Pra / od5oaraa od5oaraa rano- 9e)da/0-)+ ,ara,ter/st/8no- o so*o* nat)rano* r/red/@ dr)5a *e 0a/sna od )o5e ,o*) s) ) n*o* /5ra/ e/,/ -ona,/ redo/+ % to s) /a &ro-ans,a(% do, *e trea )so*ena e/,/ra0/t,o- 0anats,e 5rads,e ro/0odn*e+ % &5ots,a( ar4/te,t)ra.
ZAPADNJAČKA ARHITEKTURA U DOBA NATURANE PRI!REDE RANO" #EUDAIZ$A %&PRERO$AN'KA( %&PRERO$AN'KA( ARHITEKTURA% Un)tarn*e+ e,ono-s,e+ ro/0odne+ dr)tene s)rotnost/+ ,o*e s) ra0*edae r/-s,) /-er/*) os*edn*/4 /*e,oa n*e0/no5 osto*an*a+ od/e s) osteeno+ a/ / ne-/nono+ ,a re)stro*en*) n*ene dr)tene str),t)re%Ta,o se e ,ra*e- II / ) to,) III /*e,a nae ere os*ea o0/*na ,r/0a ) roos,o* ro/0odn*/+ ,o*a se o8/n*e 0a-*en*/at/ o)9e)dan/- s/ste-o- ,oonata / rooa osoo:en/,a. No ) s)t/n/ roos,/ s/ste- / da*e *e ostao na sna0/+ a 4r/ansto+ ,ao /deoo5/*a oesra*en/4 radn/4 -asa+ /d*e/ s-o e ran/*e ;/d/ stran) 3<+ n/*e /-ao sna5e da oe reora=a*e doede do ,ona8no5 o0/t/no5 re0)tata+ t/- r/*e to *e+ o8et,o- I! /*e,a+ $/ans,/- ed/,to- 313 5od/ne+ n*e5oa sna5a ,ana/sana+ a 8a, / ))ena ) s)rotno- ra>) od ono5a ,o*/- *e do tada /o. 'a roa) Zaadne r/-s,e /-er/*e+ ?76 5od/ne+ storena *e+ *e + ra0/*an*e- dotadan*e dr=ane or5an/0a>/*e+ -o5)nost ot)no5 dr)teno5 reora=a*a. 'as/- *e -e:)t/- r/rodno da se no/ dr)ten/ o/>/ n/s) 9or-/ra/ re,o no/+ e da s) nasta/ ,ro0 8/ta ro>es e,ono-s,o5 re/ran*a. !e/,a seoa naroda doea *e na 4/stor/*s,) o0orn/>) 5er-ans,a / soens,a e-ena+ od ,o*/4 ra rea*)*) 0aadn) Ero) / d/o s*eerne A9r/,e + do, se dr)5a+ /d*e/ s-o ran/*e+ /0/a*) ) >entran/ / *)5o/sto8n/ d/o eros,o5 ,ont/nenta. Ze-*) s) no/ 5osodar/ od/*e// -e:) soo-+ t*. -e:) 8ano/-a ratn/8,/4 dr)=/na+ 0adr=aa*)/ na n*o* do-orodno stanon/to da *e / da*e ora:)*e+ s t/- da se sa n*e ne -o=e /e )oe )da*aat/. )da*aat/. Poo=a* o/4 0a/sn/4 se*a,a+ se*a,a+ ,-etoa+ sera+ ne,adan*/4 ,oona / rooa+ sada *e /o neto a,/+ *er *e r *e sa /-an*a ,o*a s) ora:/a/ / n*/-a neto osta*ao. No n*/4o se oo=a* re-eno- se /e o5oraao+ a / soodno se*ato arars,o5 or/*e,a doo *e ta,o:er ) ot)n) e,ono-s,) 0a/snost od no/4 asn/,a 0e-*e+ 9e)daa>a. U ne-o5)nost/ da sa-/ re nad0or nad )/ran*e- r/4oda sa so*/4 ter/tor/*a+ ,r)n/ eeos*edn/>/+ sen*er/+ ;sen/or/<+ daa/ s) d/*eoe so*e 0e-*e ro na do=/otn)+ a ,asn/*e / ) nas*edn) )ra) so*/- ,eten/>/-a+ asa/-a+ ,o*/ s) /-a/ 0a d)=nost da /- sa n*e oe0/*ede redono r//ran*e dor/nosa+ ,ao / da /- se+ ) s)8a*) otree+ sa so*/- or)=an/- sna5a-a+ ) ot)nost/ stae na rasoa5an*e. Deaao se -e:)t/- da s) -on/*/ asa/ d/*e// do/*en/ os*ed na -an*e d/*eoe / )st)// /4 so*/- -an*/- asa/-a+ re-a ,o*/-a s) se o*a*/a/ ) )o0/ sen*era. 'toren *e ta,o t a,o no/+ 9e)dan/ dr)ten/ oreda,+ sa 8/tao- 9e)dano- 4/*erar4/*o-+ na 8/*e- *e 8e) sta*ao adar+% oreda, ) ,o*e- s) se 9e)da>/ ) sa-o- o8et,) o*a*/a/ ,ao or5an/0ator/ ro/0odn*e / 0at/tn/>/ stanon/,a na so*/- os*ed/-a+ a oto- se osteeno retara/ ) s)roe e,soatatore se),)ne n*/4oe radne sna5e. Ka,o *e )sred *a8,an*a / rase*aan*a stanon/ta ant/8,a 5rads,a r/reda+ ) r/*e-e na*e0de arara+ /o 5otoo ) ot)nost/ )n/tena+ ,a,o *e )s/*ed nes/5)rnost/ saoraa*a / sa/4 saoraa*n/4 e0a+ / tr5o/na sedena na -/n/-)-+ to se >*eo,)na >* eo,)na r/reda starno ra0/*aa ) o,/r) o*ed/n/4 9e)da. To *e ta,o0ana nat)rana r/reda+ ,ara,ter/st/8na o to-e to se se to *e 0a =/ot otreno od a5rarn/4 / 0anats,/4 ro/0oda / ro/0od/o / tro/o ) )s,o-+ o5ran/8eno- ,r)5). Ra0-*ena doara r/a se d/re,tno+ rad // ro/0od 0a ro/0od+ do, *e no8an/ ot/>a* seden na na*-an*) -*er). Ka,o -e:)t/- /0-e:) o*ed/n/4 o,ra*/na n/*e /o doo*no 8rsto e,ono-s,e oe0anost/+ to se ee dr=ae n/s) -o5e d)=e re-ena odr=at/+ ta,o da *e 0aadna Eroa /a od/*e*ena / ra0dro*ena na e/,/ ro* -a/4 9e)dan/4 dr=a/>a+ ,o*e s) 8esto /e ) s),o) *edna sa dr)5o-+ 8a, / onda ,ada / 9or-ano 9 or-ano r/adae /sto* /ro* dr=ano* 0a*edn/>/. Paraeno sa o/-+ staan*e- o*ed/n/4 arars,/4 e-ena sa do-orodn/- stanon/to-+ / sa-/- ra0/8/to5a or/*e,a+ osteeno se + na /r/-+ e,ono-s,/ / 5eo5ra9s,/ oe0an/*/- ter/tor/*/-a+ r/ raso*aan*e e-ena / stara*) no/ narod/ / no/ *e0/>/. #e)dan/ oreda, ,ara,ter/st/8an *e 0a >/o 0aadn*a8,/ sredn*/ /*e,+ no on *e / sa- tr/o /0*esne /0-*ene+ ,o*e s) )s/*ed/e ,ao os*ed/>a ra0/t,a / 5r)/san*a ro/0odn/4 sna5a ) n*e5ooo,/r). Us/*ed to5a / ,)t)ra+ a sa n*o-e / )-*etnost / ar4/te,t)ra+ rea0e ) sredn*e- /*e,) )5ano- ,ro0 tr/ e/,e 9a0e+ ,o*e s) d)o,o /sreetene *edna sa dr)5o-. Pra / od5oaraa od5oaraa rano- 9e)da/0-)+ ,ara,ter/st/8no- o so*o* nat)rano* r/red/@ dr)5a *e 0a/sna od )o5e ,o*) s) ) n*o* /5ra/ e/,/ -ona,/ redo/+ % to s) /a &ro-ans,a(% do, *e trea )so*ena e/,/ra0/t,o- 0anats,e 5rads,e ro/0odn*e+ % &5ots,a( ar4/te,t)ra.
U oo- o5a*) 0adr=at/ e-o se na ro- do) + na do) rano5 9e)da/0-a+ ,o*e tra*e+ ,a,o ) ,o-e odr)8*)+ ne5d*e do ret,ra* + dr)5d*e / do oo/ne I /*e,a. Ono *e d/*e*eno do sada na er/od) $ero/n5a / na er/od) Karo/n5a+ to se na)8no ne -o=e radat/+ *er ro-*ena d/nast/*e n/*e )t/>aa na ro-*ene /o dr)tene str),t)re+ /o n*e0/ne ,)t)rne / )-*etn/8,e nad5radn*e. Za*edn/8,e >rte ) ar4/te,tons,o- staran*)+ ,a,o o /r/n/+ ) o5ed) na ter/tor/*e+ ta,o / o d)/n/+ ) o5ed) na r/*e-e+ ta,o:er se da*) neosredno rat/t/. One se /0ra=aa*) ) da /da. ' *edne strane ) e/,o* anar4/8no* sood/ sa sa ,o*o- se r/-*en*)*) ,onstr),t/n/ ,onstr),t/n/ / de,orat/n/ ee-ent/ nas/*e:en/ od ant/8,e+ r/-s,e / 4r/ans,e ar4/te,t)re+ % s dr)5e ) )otre/ naro8/to de,orat/n/4+ a d*e/-/8no / ,onstr),t/n/4 ee-enata+ ,o*e s) !arar/ don/*e/ sa soo-. Na*0ad )t/>a*/ /0ant/ns,e / /sto8n*a8,e ar4/te,t)re da*) se ta,o:er ,at,ada ) *a8o* // sa/*o* -*er/ os*et/t/. 'e to -e:)t/- n/*e doo*no da / se 5ra:e/ne oo5a doa -o5e oe0at/ ) *edn) 0a*edn/8,) 8rst) >*e/n). Narot/+ one s) e/no- -e:) soo- eo-a ra0/8/te+ )s/*ed to5a to s) on/,e ) ,ra*e/-a *a,o )da*en/- *edan od dr)5o5+ e0 /=e / neosredn/*e e0e ;s/,a 21?<. U,o/,o 0a ar4/te,tons,/ st/ s/*edee eo4e 0adr=/-o na0/ &ro-ans,/( na0/ ,o*/ n/*e ) ot)nost/ oradan+ a/ ,o*/ *e ) na)>/ e ot)no odo-aen+ ta,o da 5a *e te,o sada -/*en*at/+ )to/,o / ar4/te,t)r) eo4e rano5 9e)da/0-a+ /0 ,o*e se osteeno reo ) ro-ans,)+ -o5/ da na0oe-o &rotoro-ans,o-(+ // &rero-ans,o-(+ /a,o / o/ na0// ne sadr=e ) se/ se ee-ente ,o*/ *e ,ara,ter/). 'o-en/,e oo5 doa naa0/-o ) "a/*/+ ) N*e-a8,o*+ odnosno na Ra*n/+ ) o-ard/*/+ an/*/+ %naro8/to ) Kataon/*/+ % ) En5es,o* / Irs,o*+ ,ao / ,od nas+ na Jadrans,o- r/-or*).Pr/ to-e ne s-/*e-o 0aora/t/ da *e ) Zaadno* Ero/+ Ero/+ araeno sa oo- ar4/te,t)ro-+ ar4/te,t)ro-+ *o )/*e, /a =/a+ -ada ) osteeno- od)-/ran*)+ / ar4/te,t)ra at/ns,e ,oe + sa a0//,a-a ,ao so*/- 5an/redstan/>/-a;/d/ stran) 1C oe ,n*/5e<+ ,o*/4 *e /o naro8/to ) sredn*o* / *)=no* Ita/*/+ 5d*e *e adaa+ od o,r/*e- R/-a+ *a,a ant/8,a trad/>/*a. 'as/- *e / r/rodno / ra0)-*/o da *e /0-e:) at/ns,e ,oe / noo5 &rero-ans,o5( &rero-ans,o5( ra>a doa0/-o doa0/-o do )0a*a-ne /0-*ene )t/>a*a+ ta,o da / sa-e a0//,e+ naro8/to ) oast/-a )da*en/*/- od R/-a+ do/*a*) /0*esne se>/9/8nost/ ,o*e ran/*e n/s) /-ae. No e/na 5ra:e/na ,o*e s) na- /0 oo5a doa sa8)ane+ a n*/4 )oe ne-a -no5o+ redsta*a*) -an*e >r,e+ naro8/to 5rone ,aee+ ,aee+ % -art/r/ae / -e-or/ae%+ od/0ane o/8no nad 5roo- ,a,o5 -)8en/,a // na -*est) na ,o-e *e oa*eno n*e5oo -)8en*e. to s) t/ 5roo/ / ta -*esta ) na*8ee- ro*) s)8a*ea // od -ate+ da*e se a,o ra0)-*et/. r,/ ,o*a *e oo5aena r/o0/-a 9e)daa>a+re,o -anast/ra ,o*/ s) se te, te , o8e/ ora0oat/+ostaa *e / sa-a asn/,o0e-*e / ta,o /a ),*)8ena ) 9e)dan/ oreda,+ /o *e stao do to5a da se oa* oreda, / odr=/ / )8rst/. Ona ot)da o-a=e s*etone 9e)da>e ) sa,o- o5ed). No n*o* *e otreno da / ,od naroda / ,od sa-/4 9e)daa>a /0a0oe otoan*e re-a se/. To se ) oo r/*e-e n/s,o5 ,)t)rno5 n/oa 8a, / ,od *)d/ na na*//- dr)ten/- oo=a*/-a+ ) r/*e-e ,ada *e /s-enost /a r//e5/*a *ed/no *o /0*esno5 ro*a >r,en/4 *)d/+ na*a,e dao ost// ,ro0 >r,o- e5a/0oano a 8a, / na-etano s)*e*er*e. Kaea nad 5roo- ne,o5 se>a+ // nad -*esto- na ,o*e- *e -)8en+ a ),o/,o se oo n/*e -o5o na/+ sa re/,/*a-a+-ot/-a ra0n/4 seta>a+ 0na8/a *e ot)da+0a -anast/r ,o-e *e r/adaa s/5)ran /0or r/4oda / s/5)rn) 0at/t) od sa,o5a ,o / / o-/s/o da 5a naadne // o*a8,a. ' dr)5e strane+>r,/ s) 0a n*e0/n) ro/0odn*) o -anast/rs,/- dor/-a ,o*e *e o8ea da or5an/0)*e // otren/ dor/ / -no5oro*n/ radn/>/+te /4 re5r)t)*e sa s/4 strana ne re0a*)/ da )otr/*e/ 8a, n/ one ,o*/ / // o,r/*en/ 0a 0o8/na8,a d*ea. Ot)da / da*e rao a0/a sa,o-e ,o / do*e5ao na n*e0/na /-an*a to *e 8esto /o /s,or/taano / od strane ra0n/4 *e5)na>a+,-etoa sa s*eton/4 9e)dan/4 doara. Jedna od nes)-n*/o na*star/*/4 sa8)an/4 5ra:e/na oo5a doa *e sa,a,o Teodor/4o -a)0oe* ,od Raene+od/5n)t o8et,o- 6.st. a/ starno n/,ada ot)no doren ;s/,a 21.<. N*e5oo r/0-e*e r/*eeno *e /0n)tra ) o/,) ,rsta+0asedeno5 ,rstast/sodo-+)to*eno5 so*a ) deseto)5aon/, ) 8/*o* se sa,o* stran/ naa0/ o *edna rao)5aona n/a. U 5orn*/ srat dosta )=/ od r/0e-*a /0n)tra *e ,r)=an a so*a ta,o:er desetostran sa o *edno/t,o- ar,ado- na sa,o* stran/@ ono -e:)t/- to *e od*e ,ara,ter/st/8no+to *e da *e >/o o,r/en *edn/- *ed/n/- -ono/tn/- o,o- /strans,o5 ,re8n*a,a+/0n)tra /0d)*en/-+a so*a /s)8en/-+11 -etara re8n/,a / o,o 3CC tona te=/ne. Oa* o5ro-n/ o, 0a ,o*/ se ne 0na ,a,o *e renesen+n/ ,a,o *e na-*eten+ods*ea nas ) star/ na ra4/stor/*s,e neo/ts,e -e5a/te+a >/*ea 5ron/>a na )saren) ,onstr),>/*) do-ena. Pored to5a+na 9r/0) /*en>a 5orn*e5a srata naa0/-o / e-r/o *edno5 orna-enta+n/0 ,),ast/4 )0a/>a+/ to sasta*en/4 od tro*ne tra,e+,o*/ e neto ,asn/*e /t/ ,ara,ter/st/8an 0a orna-entan) ast/8n) de,ora>/*) rero-ans,e eo4e ;s/,a 23C.<.
' dr)5e strane -a)0oe* *o )/*e, nes)-n*/o redsta*a rea0n/ so-en/, /0 ant/8,e ) redro-ans,) ar4/te,t)r)+*er s) na n*e5oo- od/0an*) sara:/a/ / star/ do-a/ raens,/ -a*stor/+oto na n*e-) na/a0/-o ro na ro9/e / orna-ente ant/8,o5 or/*e,a+a 0at/- on *e >/o od/5n)t od ro doro / re>/0no ora:en/4 tesan/,a+to *e ,od redro-ans,/4 5ra:e/na sas/r/*et,o. Narot/+) na*ee- ro*) s)8a*ea+0/dan*e se r/ od -an*/4 ,o-ada ,a-ena )to*en/4 ) e/,) ,o/8/n) -atera. 'o*a *e one,ad 0/d+naro8/to ) "a/*/ / ) N*e-a8,o*+oo=en neto o*e ora:en/- ra0noo*n/- ,a-eno- -an*/4 d/-en0/*a+roaran/- one,ad / oe,o- / so=en/- ) /d) ra0n/4 5eo-etr/*s,/4 ara ;s/,a 216+221+22F.<. U En5es,o* 0/d *e 8esto o*a8aan s,eeta ) o/,) aoa+ od )sran/4 / 4or/0ontano oo=en/4 tesan/,a neto *a8e d/-en0/*e+to done,e ods*ea na ,onstr),>/*) ) Bondr),)+od ,o*e *e *eroatno / ote,ao ;s/,a 226+22FG1<. No n/ oa,o o*a8an/ 0/do/ n/s) // naro8/to so/dn/. To *e )ostao- ra0)-*/o ,ad se /-a na )-) da s) 5ra:e/ne o/8no /e -an*/4 d/-en0/*a+a da s) )5ano- /e re,r/ene ne sodo/-a+e ranodreno- ,onstr),>/*o-. 'odo/ s) ) o8et,) sas/- r/*et,/ / naa0/-o /4 5otoo *ed/no nad ,r/ta-a / as/da-a. Kasn/*e+,ra*e- F. / ) to,) . st. 'e se /e )otre*aa*). Ot)da *e / sa-a ,on>e>/*a 5ra:e/na r//8no ra0no/,a. Ta,o nr. U "a/*/% #ran>)s,o* at/ster/*)- s.Joana ) Poat/*e) od/5n)t *o ) ?. a/ *a,o rera*en ) 7. / F.st. /-a ao)5aon/ ore8no oo=en/ >entran/ d/o+o,r/en rano- taan/>o- sa 3 as/de+od ,o*/4 s) 2 o8ne /e o),r)=ne+a *edna /sto8na+d)o,a+/0n)tra etostrana a so*a )to*ena ) rao)5aon) odnosn) a5o trae0ast) 0/dn) -as)+ Oo -as,/ran*e as/de so*a rao)5aon/- 0/do/-a *a*a se / na ne,/- dr)5/so-en/>/-a ,ao nr. Na ast/ster/*)-) ) !enas,/*e) ) *)5o0a. #ran>)s,o* /0 re 8etrt/ne 7.st. ;s/,a 217.<+a d*e/-/8no / na neto /0d)=eno* 8etero/sno* ,r/t/ s. ore ) "reno). ' dr)5e strane na/a0/-o / na o-an*a a0//,ana r*een*a ,ao to s) '.Petar ) Be8)+a 0at/- t0. N/s,a 05rada+ ) Ba0er) /0 7. / F. sto*ea+ / 0asedena ,r/ta ) )er)+od/5n)ta o,o 63?.5od/ne. Neo/8no *e /nteresantna / *edna ,aea ) er-en de Pre)+s/,a 21F.+sa o8et,a .st. ,o-/noana od o/,a )/sano5 ,rsta / 8etero/sta+do, s) nedan/ /0edena /s,oaan*a o,a0aa da *e /-aa ne *edn) e 3 as/de sa /sto8ne strane. Interesantno *e da s) as/de /0n)tra ot,o/8aste+to se -o=da d)5)*e / )t*e>a*) ans,e &-o0aras,e( ar4/te,t)re. U 0a.N*e-a8,o* na /ro,o- odr)8*) Ra*ne sa8)ano *e ne,o/,o 5ra:e/na /0 . / 1C. st. $e:) ,o*/-a trea naro/to o-en)t/ tr/,on4an) >r,) '.'te9ana ) !erden) /0 FC?.5od/ne+od ,o*e *e ostao *edan d/o osnoe+0at/- ,r)n) r,) s.$/4a*a ) #)d/ /0 F2C. 5. ;s/,a 21.< ,od ,o*e *e sa-o ,r/ta 0asedena+do, *e 5orn*/ d/o o,r/en dreno- ,onstr),>/*o-+/ na*0ad+,ao na*0na8a*n/*) 5ra:e/no oo5 doa%Paat/ns,) ,ae) Kara !e/,o5 ) A4en) /0 7C.%FC?. ;s/,a 22C.< ,o*) *e od/5ao 9rana8,/ roto-a*stor E)des /0 $e>a. Ra:ene )5ano- o t/) 'an !/tae +e0)*)/ se re,o oe sa 5ra:e/na-a s/8ne ,on>e>/*e+,o*e naa0/-o *o ran/*e ) ar/5rad) / na /s,o- /sto,)+Paat/ns,a ,aea *e r/ e/ so-en/, oo5a doa ) ot)nost/ 0aseden. Ona / se re-a to-e+,ao *edna od r/4 -o5a )rst/t/ ) rea0an t/ /0 rotoro-ans,o5 ) ro-ans,/ ar4/te,tons,/ st/. Uostao-+,asn/*e e ) ro* oo/n/ 11.sto*ea da )de od/5n)t *o ne,o/,o >r,aa+5otoo /dent/8ne ,on9or-a>/*e+ ) !/-9en)+$eta4)+Esen)+Ot-ars4a*-)+ / N/-e5en). U o-ard/*/+s)de/ o -no5oro*n/rona:en/- 9ra5-ent/-a+/d/ se da *e dosta ra:eno+naro8/to ) +st.+onda ,ada *e os/*e 2 )na sto*ea tr0a/>a / or/ /0-e:) o-ar:ana / ae oa o,ra*/na ,ona8no r/aa #rana8,o* dr=a/. No od 5ra:e/na oo5a er/oda -ao *e ta sa8)ano. Kara,ter/st/8an *e /a, at/ster/*)'an 'otero ) $/an) /0 F7.5od/ne+o ,on>e>/*/ dosta s/8an >r,/ ) er-en* de Pre)+ / 8etero,on4osn/ at/ster/*)- ) B/*e/+s*eero0aadno od $/ana+/0 1CC7.5od/ne. Kao ,o-/na>/*a rotoro-ans,/4 o/,a+/0ant/*s,/4 )/a / no/4 ro-ans,/4 stre-*en*a+o*a*)*) se / >r,e 'ta #os,a ) Tor8e) ,od !ene>/*e++'an oren>o ) $/an). Na Iers,o- o)oto,) se>/*ano ) Kataon/*/+naro8/to od FC1.5od/ne ,ad *e Barseona osoo:ena od Ara*ana+a /sto ta,o ) s*eerno* A)str/*/+od/=e se dosta e/, ro* 5ra:e/na+na ,o*/-a se os*ea *a, /sa-s,/ )t*e>a* /0 Kordoe+,o*/ se /0ra=aa ) 8esto* )otre/ as/da / ),oa ,o/tasto5a o/,a+s/,e 222. / 22?.+,ao / o*ed/n/4 de,orat/n/4 ee-enata -)s/-ans,o4 or/*e,a. Ot)da se oa ar4/te,t)ra o/8no na0/a -o0aras,o-+se>/*ano ) s*eero/sto8no* an/*/. Čest *e+-e:)t/-+s)8a* da s) as/de / so*a / /0n)tra rao)5aone ;s/,a 223.<+// s) a, so*a rao)5aone a /0n)tra o),r)=no4 // ,o/tasto5 o/,a ;s/,a 222.<. !e/na >r,aa r*eena *e ) o/,) -a/4 trorodn/4 a0//,a+o/8no o,r/en/4 dreno- ,rono- ,onstr),>/*o-+a one,ad / sodo/-a ;s/,a 22?.<. Česta *e / o*aa transeta+/ to /o )n)tarn*e5 ),o*eno5 ) /r/n) tr/*) rodoa+s/,a 222.+/o ) o/,) n/=/4 /st)ren/4 ,ra,oa ;s/,a 223.<. Na*0ad+0na se da *e ) Br/tan/*/ / Irs,o* ) 7.st.dosta 0/dano / to or//8no *a,/- )t/>a*eant/8,e trad/>/*e ,o*) srood/ >r,a na 8e) sa e/s,oo- A5)st/n+,o*/ *e /o osan /0 R/-a da /
)8rs,/o 4r/ansto+to *est o*a8ao Pa/n )t/>a* na oto,). Kra*e- 7.st. osnoano *e ne,o/,o e/4 -anast/ra ,o*e s) rad// -a*stor/ doeden/ /0 "a/*e+a ) F.st od/5n)ta *e / 0na8a*na ,atedraa ) Jor,). U Irs,o* s) ) 6.+7.+/ F.st. osto*a/ ro*n/ -anast/r/. I0 oo5a na- *e re-ena na Br/tans,/ostr/-a -ao ta ostao+*er *e -no5o or)eno r//,o- ,asn/*/4 /na0/*a Dana>a;s/,a 22F<+Nor-ana ) .st. Ostata,a /-a *o -o=da ) Bret9ord)+Br/,s9ord) / Re,)er/*)+te $on,er-ont). No ,a,o *e r/tans,o ostro 0atorena sred/na ) ,o*o* *e trad/>/*a dosta *a,a+to se 5ra:e/ne od/0ane done,e *o )/*e, ) rero-as,o- d)4) *a*a*) / neto ,asn/*e+*ednore-eno sa ro-ans,/-+ta,o da /4 /-a 8a, ) ro* oo/n/ 11.sto*ea ) t0.an5osa,sons,o- er/od)+,ao to s) >r,e ) Barton) / Bred9ord);s/,a 22+226.< To s) *ednostane 5ra:e/ne sa rao)5aon/as/da-a / one,ad n/s,/- o8n/- est///-a+// n/s,/- /st)ren/- transeto-. Pored s,eeta od ert/,ano / ore8no osta*eno5 ,a-ena+,o*/ o-o5)aa*) /0rad) tan*/4 0/doa+od*e se+naro8/to ) Irs,o* o*a*)*)+os/- nor-an/4+*o / sodo/ /0eden/ ne sa 0ra8n/- so*n/>a-a+e osteen//st)ran*e 4or/0ontano oo=en/4 ,a-en/4 o,oa ) o*e+ to se -o=e e0at/ 0a na*star/*) arars,) trad/>/*). Ne,o/,o -an*/4 ra0norodn/4 >r,/>a oo5 ote5 rero-ans,o5 t/a naa0/-o / ) sredn*o* Ero/+) Če,o* % Re0no/>e+Reor=*e+rotonda s.!/ta ) ra,o- "rad) /0 1C.sto*ea+,o-/noana sa ? as/de 0at/- ) $a:ars,o* Ja, / Raasent-/,o+ / Po*s,o* na !ae). Ba0//,e / ,)e%0on/>/ Jo ran/*e ) to,) .sto*ea+od/5n)to *e ne,o/,o e/,/4 -anast/rs,/4 a0//,a+) $/n/ster) H/ra)+#)d/+or) / Hers9ed) %) N*e-a8,o*+ '.R/,*e)+Kor/*)+#ontene) ) "a/*/+/ 'an "a) ;sada ) />ars,o*< ) A*ate ) o-ard/*/+,o*e se naa0e e )e/,o na /ro,o* tro-e:/ /0-e:) at/ns,e+rero-ans,e / ro-ans,e ar4/te,t)re. Jednore-eno se o*a*a*) ) Raen/ / o-ard/*/+a 0at/- / ) osta/- d/*eo/-a 0a.Eroe / ,)e%0on/>/+o/8no odo*en/ od 4ra-a ,o*e- r/ada*). ;s/,a 17.<. Prostorna ,o-o0/>/*a rero-ans,/4 5ra:e/na o/8no *e sas/- *ednostana / -/rna. Ra8an*aan*e *e /0reno o-o) as/da+o),r)=n/4 // rao)5aon/4+a one,ad / o-o) n/s,/4 transeta+naro8/to ) an/*/ / En5es,o* ;s/,a 22.<. I-a s)8a*ea da se nad >entran/- d/*eo/0d/=e ne,a rsta ,r)=ne // ,adratne ,)e+,ao ) #)d/ / er-en* de Pre) ;s/,a 21F. / 21.< do, s) 0asedene ,)oe dae,o r*e:e+Paat/ns,a ,aea ) A4en) ;s/,a 22C.<+at/ster/*)- ) B/*e/ ) $/an). #asade s) ta,o:er sas/- -/rne. R/*et,o ,ad / to ) o0n/*e doa ra8an*ene s) st)o/-a+/ast/r/-a / ar,ada-a ;s/,a 221.22.+226.<+) o-ard/*/ se )ostao- o*a*)*) 9r/0o/ s/*e/4 ar,ad/>a+,ao nr.na at/ster/*)-) ) B/*e/. E9e,t/ se -e:)t/- dae,o 8ee ost/=) o/4ro-n/- -ater/*ao- ,o*/ se ,or/st/ sa e/,o- *et/no- ;s/,a 216.+221.+22F.<. Ra8an*/an*e 0/doa st)o/-a / ar,ada-a dae,o *e =/*e ) )n)tran*ost/ 5ra:e/na+naro/to ) "a/*/ ;s/,a 217. / 227.<. Porta/ s) dosta *ednostan/. Često s) rao)5aon/ sa 4or/0ontan/- nadratn/,o-+8/*a *e 5orn*a //>a one,ad ) sred/n/ reo-*ena / a5o 0a,oena re-a ,ra*e/-a+ta,o da ora0)*e ne,) rst) 9rontona+ I-a s)8a*ea da *e /0nad 4or/0ontano5 nadratn/,a /0ra=en / oa,aa*)/ ),+a deaa se / da *e sa- otor o,),r)=no 0aren. Pro0on/ /-a*) o/8no sa-o *edan otor+a/ /-a / /9ora a / tr/9ora. On/ s) // )8no+,at,ada / tro/sno 0aren/+s t/- da *e ), one,ad )s*e8en ) *edan *ed/n/ o, ,a-ena+s/,a 22F.G3+// /- *e otor oe0*e:en s 5orn*e strane d*e-a ,oso oo=en/- o8a-a ;s/,a 22F.G?<+// *e na*0ad /0rena ,o-/na>/*a ta 2 na8/na ;s/,a 22F.G6<. Otor/ s) re5ra:en/ o/8no tran0ena-a ra0no/,o5a o/,a+8esto /0ra:en/4 ) /d) reeta. Pro9/a>/*a *e ) e/n/ s)8a*ea dosta -raa+ / osan*a se )5ano- na ant/8,) ;s/,a 21. / 22C.<. Past/8n) de,ora>/*) naa0/-o na ,a/te/-a+orta/-a+>/or/*)-/-a / araetn/- o8a-a. 'a-/ ,a/te/ der//ra*) ta,o:er od ant/8,/4+a/ s) eo-a soodno /nterret/ran/ ta,o da one,ad do/*a*) o/,e ,o*/ ro -ao /8e na one od ,o*/4 s) ote,/ ;s/,a 21. / 22.<+ a one,ad se sode / na na*osnon/*e ast/8ne 9or-e ;s/,a 21.<. I0nad ,a/tea se 8esto o*a*)*e / /-ost ;s/,a 22.G1< ,o*/ -o=e /t/ / eo-a na5aen+naro8/to ,ada ,a/te ne,e -an*e ,oonete ) ro0or) trea da r/-/ ), ee /r/ne ;s/,a 21.<. 'a-/ st)o/ one,ad -o5) /t/ / tord/ran/ ;s/,a 22.G6<. Ka/te/ s) /na8e o/8no o,r/en/ a,ant)so/- /e-+sas/- de5ener/sano5 o/,a+one,ad / /sto/-a sa ,a,e do-ae /*,e ;s/,a 22.G?<+a ) /0*esn/- s)8a*e/-a / 5eo-etr/*s,/- 9/5)ra-a / =/ot/n*a-a ;s/,a 22.G6<. Na nadratn/>/-a a ,at,ad / na doratn/>/-a / ar4/ota-a+o5otoo na >/or/*)-/-a+otar/-a / araetn/- o8a-a+/d/-o de,ora>/*) ,o*a *e neo/8no ,ara,ter/st/8na 0a oo doa. Ka,o *e r/
)t rona:ena ) o-ard/*/+ro0ana *e o-ards,o-+a/ *e starno /-a o-ao ) >/*eo* 0a.Ero/. 'as/- *e /t,a / sasto*/ se /0 reeta tro8ane tra,e+na*ra0norsn/*e5 o/,a ;s/,a 23C.<. Os/- reeta+na/a0/-o / na r/*e=e / o0/>e+one,ad /0-/*eane sa redstaa-a ra0n/4 st//0oan/4 =/ot/n*a+naro8/to t/>a+ Čo*e8*a 9/5)ra *e ro r/*et,a+one,ad se naa0/ a/ *e e-at/0oana. Por/*e,o oe de,ora>/*e *e /sto8n*a8,o+a/ *e sa *eratnoa da *e do 0a. Eroe dora / re,o 5er-ans,/4 / saens,/4 e-ena ,o*a s) o) rst) orna-ent/,e 5a*/a / ran/*e na dret) / -eta). U )n)tran*ost/ 5ra:e/na /o *e+) na*o5at/*/-%-o0a/,a+) -an*e o5at/-%9resa,a+a/ na- *e starno /0 oo5 doa ro -ao sa8)ano. Interesantno *e da se / ) oo- s/,arst)+0na-o to o te,sto/-a+os/- ,o-o0/>/*a re/5/o0ne+o*a*)*) / s>ene 4/stor/*s,e sadr=/ne.Ta,o *e ) 7.st.,ra*/>a Teode/nda daa da se /0rade ) aat/ $on>a ) o-ard/*/ s>ene ,o*e s) redsta*ae o*ede an5oarda+do, s) ) .st.) dor>) ) In5e4a*-) /e nas/,ane ,o-o0/>/*e sa -ot//-a /0 ant/8,e 4/stor/*e+) ,o*/-a s) se /sto ta,o e/8a/ / od/0/ Kara $artea / Kara !e/,o5+,ao / n*e5oo ,r)n/san*e ) R/-). O8/5edno *e da *e ,ro0 oa,o s/,arsto / d/nast/*a =e*ea da a9/r-/ra so* 0na8a*. //na / o*na ar4/te,t)ra $ao na- *e 8e5a /0 oo5 doa ostao+os/- 5ra:e/na re/5/o0no5 ,ara,tera. Z5rade ) ,o*/-a s) =/*e/ se*a>/ / 0anat/*e /e s) od dreta+a sasto*ae s) se /0 *edne ,adratne oda*e s dor/te- ) sred/n/+/ otoren/- tr/*e-o- sa 8eone strane. O n*/-a do/*a-o r//=n) redsta) o o5ren/)rna-a *o ran/*e5+5er-ans,o5 or/*e,a+0at/- o >rte=/-a na ra0n/- red-et/-a ;s/,a 231.< ,ao / o dae,o -a:/- 5ra:e/na-a na ,o*e na/a0/-o ) />ars,o* // Nore,o*. Kod o/4 os*edn*/4+ored t/a nor-ane rnare+na/a0/-o 8esto / na t/oe sa ert/,ano )sra*en/5reda-a+),*eten/- /0-e:) 5orn*5 / don*e5 4or/0ontano5 ra-a ;s/,a 232.<. Oe s) ,)e ored to5a *o one,ad / /0d/5n)te na ,o8e/-a+te ods*ea*) na ea9/tne 05rade+05rade na so*en/>a-a+sa *e0ers,/4 // -o8arn/4 terena ;s/,a 232.<. to se e/4 dors,/4 5ra:e/na t/8e+/ t) *eda da *e ostao /ta. U ro r/*e-e adar/ / astea+da / a,e r//ra/ r/nose sa so*/4 9e)da+// s) -no5o ) o,ret)+ta,o da n/s) /-a/ stano re/a/te. N*/4o/ stano/ // s) ot)d )5ano- od dreta // ondr),a. On/ o8/n*) od/0at/ 5ra:e/ne e/4 d/-en0/*a te, ,ra*e- F. / ) .sto*e)+no / od o/4 na- n/ta n/*e ostao. I0 o*ed/n/4 o/sa / r/*et,/4 ostata,a+da se /a, re,onstr)/sat/ n*/4oa ota ,on9or-a>/*a+,o*a *e /a 0atoreno5 t/a ;s/,a 233.<+a ,od ,o*e s) se o*ed/ne 5ra:e/ne+8esto e0 ne,o5 odre:eno5 s/ste-a nadoe0/ae *edna na dr)5). Neo/8no *e /nteresantan *edan sa8)an/ an /0 .sto*ea+na ,o-e s)+,ra* >r,e+redsta*ena / -anast/rs,a ostro*en*a -anast/ra 'an "aa ) />ars,o*. Ia,o 0/*ene *edna )0 dr)5)+oe 5ra:e/ne o,a0)*) /a, /0*esn) s/ste-at/8nost ) -e:)sono- oe0/an*). Utr:en*a+,o*a s) se sasto*aa od *edne ee ,adratne ,)e+%don=ona+) ,o*o* se / stanoao+a ,o*a *e /a *o oasana ede-/-a od 0e-*e+sa a/sada-a od dreta+5rad/a s) se )5ano- od rana. Te, ,asn/*e+o oo- /sto- t/) 5rade se / tr:ae od ,a-ena+-e:) ,o*/-a *e na*star/*a an5/0 ) #ran>)s,o* /0 ?.%.5od/ne+no one e r/ada*) ro-ans,o* ar4/te,t)r/. Jo -no5o ran/*e o*a*)*e se ) Irs,o* / ) Br/tan/*/ -no5e o,r)5e / /t,e ,)e ra:ene od neotesano5 ,a-ena od -no5o -atera+od ,o*/4 *e na*o0nat/*a ona ) Bre8/n) ) ,ots,o*. Prero-ans,a ar4/te,t)ra+,o*a *e on/,a /0 s/-/o0e ant/8,e trad/>/*e / arars,/4 ar4/te,tons,/4 ,on>e>/*a+)0 /0*esne )t/>a*e /sto,a / /0ant/*e+)so*ena *e ta,o =/oto- / ,)t)ro- rano5 0aadnoeros,o5 9e)da/0-a+a od no/)so/-a s,o,o/to e rerast/ ) ro-ans,/ ar4/te,tons,/ st/.
PRERO$AN'KA ARHITEKTURA NA NAE$ PRI$ORJU Po so-e doas,) na Ba,ans,/ o)oto,+ ) to,) !I / !II sto*ea+'aen/ nastan/e / n*e5o) 0aadn) oo/n)+ a s)st/e se / na sa-o Jadrans,o Pr/-or*e.Posteen/- 5r)/san*e- / ,onso/da>/*o- e-ena + / n*/4o/- ),rtan*e- sa do-orodn/- stanon/to-+ ora0oae se+ ,a,o na Pr/-or*)+ ta,o / ) d)*o* o0ad/n/+ s*eero0aadno od et/ne Hrat/+ a *)5o0aadno od oe+ od Neret*ana+ Za4)-*ana+ Tra)n*ana;Tre/n*a>a< / D),*ana ;Zeana<+ ,ao / e-ena ) n*/4oo- 0ae:)+ 'r/. Hrats,a ,ao sa-ostana o*ed/n*ena dr=aa o*a*)*e se -e:)t/-+ ,ra*e!III sto*ea+ -an*e%/e *ednore-eno sa ora0oan*e- na*star/*e srs,e dr=ae+ Ra,e+ ) )n)tran*ost/ Ba,ana. Kasn/*e+ ) to,) I sto*ea+ doo *e do )*ed/n*en*a -an*/4 *)5o/sto8n/4 srs,/4 dr=a/>a+ Za4)-*a+ Tra)n/*e / Zete sa n*/4o/- 0ae:e-+ ) /r) dr=an) 0a*edn/>)+ % Zet). No / ored oo5 )*ed/n*aan*a saens,/ e-ens,/ dr)ten/ s/ste- *o se dosta d)5o odr=ao ) =/ot) / ored e *asno na5aen/4 te=n*/ ,a reas,) ) 9e)da/0a-. Hr/ansto -e:) r/-ors,/- 'aen/-a o8e da se rasrost/re ) /r/- ra0-*era-a o8et,o- / ) to,) I sto*ea+ / to od strane 9rana8,/4+ at/ns,/4 roo*edn/,a+ rensteno -e:) e-ens,/o5a/>a-a+ ,o*/-a *e 5od/o da se na ta* na8/n r//=e -ono* 0aadno* >r,/ / da od n*e do/*) odr,) 0a odr=aan*e sosteno5 oo=a*a. $e:)t/- na Pr/-or*) / ) n*e5oo- neosredno0ae:) osta*ao *e tada e+ // *e /o ) to,) 9or-/ran*a / /0*estan ro* 5radoa+ o/t/8,/ 0a/sn/4 od !/0ant/*e+ % ) ,o*/-a *e osteeno+ /ena so*e e,ono-s,e odo5e+ /0)-/raa ant/8,a+ at/ns,o% /0ant/s,a ,)t)ra. ')rotne /nterese /0-e:) as,e ,)r/*e / >ar/5rads,e atr/*ar/*e Hrat/ /s,or/st/e+ te ) os*edn*o* 8etrt/n/ I sto*ea /0o*eae rao na )otre) so5a *e0/,a / so*e a0),e+ 5a5o*/>e+ ) >r,eno* s)=/+ rao ,o*e / ored ener5/8no5 o/ran*a "r5)ra N/ns,o5 ar 9or-ano /05)/e na s/ts,/- saor/-a 2 / ,ona8no 2F 5od/ne. Na J)=no- Pr/-or*)+ 0a ,o*e /-a -an*e 4/stor/*s,/4 odata,a+ odnos/ s) se /05eda ra0/*a/ araeno on/-a ) Hrats,o*+ a r/-s,a >r,a+ osn/an*e- Bars,e ar4/e/s,o/*e+ o/- ,ra*e/-a ,ona8no reoada 1C67.+ -ada s) sa-/ 5rado/ ) o/t/8,o- o5ed) / nada*e osta/ /0ant/ns,/+ do, n/s)+ ,ra*e- II sto*ea+ re/ ) srs,e r),e+ sa /0)0et,o- Bara ,o*/ *e ),o*en ) Zet) *o sred/no- I sto*ea. !eo-a *e /nteresantna / )na roe-a ar4/te,t)ra ,o*a se ) oo doa+ to *est ) to,) I+ a naro8/to ) / I sto*e)+ na Jadrans,o- Pr/-or*) *a*a / to ,a,o o 5rado/-a+ ta,o / an o/4+ ;s/,a21?<. Ona /-a /ste oso/ne+,a,o na 4rats,o-+ta,o / na srs,o- odr)8*)+a / ,od ostata,a staros*ed/a>a o 5rado/-a. 'as/- r/rodno+*er s) )so/ od ,o*/-a se ra0/*aa // /sto*etn/ 0a >/*e) o) oast. Ot)da staro4rats,a ar4/te,t)ra na s*eero0aadno- r/-or*) / na*star/*a srs,a na *)5o0aadno-+/ a,o -e:) n*/-a /-a /0*esn/4 -a/4 ra0/,a+r/ada*) ) s)t/n/ *edno *ed/nsteno- ar4/te,tons,o- s4atan*). Do, od ro9ane ar4/te,t)re naa0/-o ro -ao ostata,a+re/5/o0ne 5ra:e/ne 0ast)*ene s) ) dae,o eo* -*er/. To s) o/8no -ae >r,/>e+0/dane od -an*e5 ,o-ada o-*eno5 // r/tesano5 ,a-ena+ro soodno / =/o r/*eene+,a,o ) o5ed) na rostorn) ,o-o0/>/*)+ta,o / ) odnos) na osno). Ono to *e ro a=no+to *e da s) 5otoo se 0asedene / to ra0norsn/- sodo/-a. I0)0e>/ s) ro r/*et,/. Ta,o na r/-*er+,od ,r)=ne >r,e '+Donata ) Zadr)+od/5n)te o8et,o.st.+0aseden/ s) sa-o r/0e-*e rstenasto5 roda / tro*ne otars,e as/de+do, *e /0nad tr//na+a /05eda / /0nad ,r)=no5 >entrano5 d/*ea+/a /05ra:ena drena ,rona ,onstr),>/*a. 'e oe 5ra:e/ne o/8no se *a,o ra0/,) -e:) soo-+a /-a / ta,/4 ,od ,o*/4 *e >/o s,o reat/no r//8no ra0):en. U to- o5ed) neo/8no *e 0na8a*na >r,a '.Krsta ) N/n)+4rats,o- /s,)s,os*ed/t)+,o*a *e r/*eena ) o/,) soodno5a ,rsta+no ta,o da *o* *e ,)oa od)4aena ) )5o/-a tro-a-a+a sa se 8et/r/ strane o)o/8ast/- sodo/-a ,o*/ se 0araa*) o),aota-a+od ,o*/4 s) 3 /0ra:ene /0nad rao)5aon/4 ,ra,oa ,rsta ta,o da s) / sa-e / )5o/-a -orae /t/ r/4aene tro-a-a+do, *e >entrana as/da so*a )to*ena ) rao)5aon) 0/dn) -as)+s/,a 23?. R*een*e *e o8/5edno /sto8n*a8,o5a or/*e,a. Doo*no *e da se ods*et/-o na s/8na r*een*a otars,/4 rostora ne,/4 od 4ra-oa ) ,ots,o* ar4/te,t)r/+,od ,o*/4 ta,o:er na/a0/-o na o),aote od)4aene tro-a-a nad rao)5aon/- osnoa-a. '/8n) ,onstr),>/*) naa0/-o *o
/ ran/*e+) $e0oota-/*/+na aat/ / 'ar/stan). D/*e dr)5e >r,/>e+s.N/,oe ,od N/na+/ seto5 Kreana na Kr,)+-e:)sono eo-a s/8ne+r/*eene s) ) o/,) 8/sto5 tr/,on4osa+8/*/ *e >entran/ d/o 0aseden ,aoto-+o*a8ano- d/*a5onano oo=en/- te,/- rao)5aon/- rer/-a+do, s) /as/de+neosredno r/*)*ene )0 ot,)on/ rostor / so*a o),r)=ne+)rao ,o/taste. Jedna >r,/>a 5otoo /dent/8no5 o/,a ) osno/ osto*/ ) 5rad) Dr/ast)+,od ',adra od tr:ao-. Prea0/-o ta,o na >entran/ t/ >r,e+8/*a *e ,)oa od)4aena sa /e o),aota nad o),r)=n/- ,on4a-a+,ao to *e esto/sna >r,a s.Tro*/>e ) Po*)d) ,ra* '/ta ;s/,a 236.<+*eroatno /0 .sto*ea+// os-o/sn/ 4ra-+8/*/ se osta>/ naa0e ,od sea O*a+nedae,o od 'tona ;s/,a 237.<. '/8no-e t/) r/ada+done,e ar+ / -aa >r,/>a s.Tro*/>e ) Ro/n*)+8/*a *e o),aota /0n)tra od)4aena sa F nera/n/4+ne*edna,o ra0/*en/4 n/ta+do, *e >/*ea 5ra:e/na so*a sed-ostrana. Tr/,on4os ,o-/noan sa /0d)=en/- rodo-+) 8/*o* se )n)tran*ost/ naa0e *a,o /st)ren/ /astr/+,o*/ )o,/r/a*) o8ne ,on4e% a /05eda da s) nos// / ,)o)+s,ra)*)/ ta,o n*e0/n rason%+/d/-o na >r,/ Bo5orod/>e Kran*s,e+8/*e se r)e/ne naa0e nad ',adars,/ *e0ero- ,od Ostrosa. Dr)5/ r/-*er /0d)=eno5 tr/,on4osa+8/*e s) as/de so*a )to*ene ) trae0ast) -as)+a/ 8/*/ rod+/0)0etno+/05eda n/*e /o 0aseden+e o,r/en dreno- ,rono,onstr),>/*o-+naa0/-o na r)e/na-a >r,e s.Paa ,od sea Č/8ea+nedae,o od Tre/n*a.Posto*/ ta,o:er / e/ ro* -an*/4+*ednorodn/4 >r,aa+ote5 sredo0e-no5 t/a+od sas/- *ednosta/4+,ao to *e >r,a s.Petra ) R/=/n/>a-a+do 0aseden/4 o)o/8ast/sodo-+8esto od)4aen/4 ore8n/- o*a8aa*)/-+a sastrane o8n/- r/son*en/),o/-a+,a,e s) re>/-o+ ,aee A ) ,o-e,s) -anast/ra Bo5orod/>e Rta8,e ,od Bara / *edna ,aea na ostr) $r,an)+,od Kor8)e+%oe sa ,r/ta-a. Pone,ad se /0-e:) /astera ,o*/ oe ),oe nose naa0e o),r)=ne n/e+do, *e as/da so*a )to*ena ) rao)5aon) 0/dn) -as) ;s/,e 23F / 23.<. Na *)=no-+Zets,o- r/-or*)+oa* se t/ *eroatno od /sto8n*a8,o /0ant/*s,/)t/>a*e-+oo5a)*e / n/s,o- ,)oo- ,o*) nose antant/9/+a 8esto / tro-e+do, *e so*a -as,/rana ,)/8no- -aso-. Oo* 5r)/ so-en/,a r/ada*) >r,/>e '.$/4a*a ) 'ton) ;s/,a 2?1<+s.$/4a*a ) Pa,eno- na /an)+s+Iana na o)d)+s.Antona na Koo8e)+,ao / s.N/,oe ) Pr/,o- ) D)ron/,). Neto s*eero0aadn/*e+/sto-e t/) r/ada *o / >r,a s.etra ) Pr/,o,od O-/a+8/*a *e ,)oa sa strane od)4aena sa o 3 r/son*ena ),a ;s/,a 2?C.<. Na >r,/>/ +) ,o-e,s) -anast/ra Bo5orod/>e Rta8,e ,od Bara/05eda da *e ,)oa /a / 8a, neto ee5 rasona+ta,o da *e 5ra:e/na ods*eaa na ,asn/*) >r,) s.),e ) Kotor). I-a 5ra:e/na oo5 o/,a ,od ,o*/4 se )0 *ednorodn/ 4ra- o*a*)*e sa 0aadne strane / *edna reat/no /so,a ,)a+,ao na >r,/ s.'asa+na re) et/ne+-o=da /0 11. sto*ea+%// ,asn/*e re0/dana *eroatno ) 12. // 13. sto*e)+)0 >r,) s.Bo5orod/>e ,od 'tona. Na/a0/-o 0at/- na dorodn) >r,) s.Petra ) Zadr)+0aseden) *a,o nad/en/- ,rstast/- sodo/-a+/ste /s/ne+sa d*e-a rao)5aon/as/da-a+oe0an/- /st/- 8eon/- ran/- 0/do-. Osta>/ *edne >r,/>e ) o/,) soodno5 ,rsta+sa redor*e- / *eroatno ,r/to-+o so* r//>/ /0 oo5 doa+ot,oan/ s) ) D),*/ ,od T/to5rada. Ostao na- *e / ne,o/,o -an*/4 trorodn/4 a0//,a+8/*/ s) trae*/ ta,o:er 0aseden/ ,rstast/sodo/-a+do, s) /- as/de so*a 0aran*ene+,ao ,od s.Ned*e*e ) Zadr)+// )to*ene ) rao)5aon) 0/dn) -as)+,ao ,od s+Barare ) Tro5/r)+/ s.$ar/*e na oto,) ,od 'o/na. Jedna od trorodn/4 a0//,a+,o-/noana sa )/san/- ,rsto-+od ,o*e s) na- osta/ sa-o ar4/te,tons,/ sn/->/+oto *e 1F77.5./05or*ea+>r,a s.E)9/-/*e ) '/t)+od/5n)ta red 1C6.5od/n)+/-aa *e / oo/dn) ,)o) nad res*e,o- transeta / 5ano5 roda+,ao / tr/ o),r)=ne as/de na /sto8no* stran/. Jedna -an*a trorodna a0//,a /0 oo5 doa /dent/9/,oana *e nedano ) $art/n//-a ,od ')=a+s*eero0aadno od T/to5rada. Isto8n*a8,/- r*een*e- *o *e /=a >r,a s.$/,)e ) '/t)+/0 1C6.5od/ne+,od ,o*e *e )/san/ ,rst neto *a8e /sta,n)t+a/ s) 0ato trae*/ ) )5o/-a 0aseden/ ne,o- rsto- r/5n*e8en/4 o),aota na tro-a-a. Oa,) ,ontr),>/*) naa0/-o / na >r,/ s.ore ) Zadr)+/ to na s/- tr/-a o8n/- trae*/-a+te *e / ,)oa ,o*a *e /05eda osto*aa+n*/-a sa strane+/a od)4aena ta,o da transeta )oe n/*e /o. Interesantna *e / *edna >r,a 8/*/ s) te-e*) /s,oan/ ) "rad/n/ ,ra* 'o/na+,ra* ,o*e *e >entran) ,)o) nos/o 7 st)oa ra0-*eten/4 o )5o/-a o,ta5ona ,o*/ *e so*a o)4aen rao)5aon/,o-@ ) )5aon/- rostor/*a-a /0-e:) o,ta5ona / so*n/4 0/doa+naa0/o se *o o *edan st)@) as/d/+so*a se5-entasto*+/0n)tra o),r)=no*+naa0/ se *o / et o),r)=n/4 n/a ,a,/- /-a / na )n)tran*/- strana-a s*eerno5 / *)=no5 0/da. Na*0ad+eo-a s) /nteresanstne osnoe d/*) nedano ot,oan/4 ,rstoora0n/4 5ra:e/na ) Bo,/+*edne+>r,e s.Petra ) D)ron/,a+/ dr)5e+s.To-e ) Pr8n*). Os/- o/4 0aseden/4 5ra:e/na+na nae- r/-or*) na/a0/-o / na ostat,e ne,o/,/4 e/4 a0//,a+o,r/en/4
dreno- ,rono- ,onstr),>/*o-+ra:en/4 )5ano- od ened/,tans,/- )t*e>a*e-. No one s) neto ,asn/*e / r/ada*) sa,a,o )5ano- dr)5o* oo/n/ 11. odnosno 12.sto*ea+ te 8/ne r/*e a0 /0-e:) at/ns,e+rero-ans,e / ro-ans,e ar4/te,t)re. Da o-ene-o od*e >r,) 'er5/*a / !a,4a na Bo*an/+,o*a se ) /san/- do,)-ent/-a naod/ ,ao 5ron/>a 0ets,/4 adara 11./ 12. sto*ea+a/ ,o*a *e o8et,o- 1?.st+*a,o re,onstr)/rana+0at/- a0//,a s.Ar4an:ea na Prea>/ ) Bo,/+/ s.Petra ,od Č/8ea /0) Tre/n*a+onda *edn) a0//,) ot,oan) ) /s,)/*/+*)=no od Kn/na+/ na 't)o/-a+nedae,o odade. Do, *e ra ) r)e/na-a+,o*e Bo*ana sa,e 5od/ne se /e / /e )n/taa+od osta/4 s) o8)an/ sa-o te-e*/. Neto s) se o*e odr=ae a0//,e s. Petra ) ')etars,o* Dra5/+na Ra)+sa o8et,a dr)5e oo/ne 11.st.+,ao / a0//,a seto5 Joana Krst/te*a ) Ra)+,o*a *e sada )oa ) r)e/na-a+a ,o*a ot/8e /0 /sto5 re-ena. Interesantno *e da se ,od os*edn*e o*a*)*e 8a, / ne,a rsta dea-)ator/*)-a. 'a,a,o na*0na8a*n/*a *e /a a0//,a s.$o*s/*a+) 'o/ns,o- o*)+8/*/ s) te-e*/ ot,oan/ 131.5od/ne. N*e0/na >entrana otars,a as/da /a *e /0n)tra rao)5aona+/ 0a*edno sa d*e-a o8n/- so*a -as,/rana /st/-+ran/- ro8en/0/do-@ nad *)5o0aadn/- )5o- r/rate+,o*a *e /a d)=a od sa-e >r,e+osto*aa *e / *edna ,)a% 0on/, ;s/,a 2?2.<. Prostorna ,o-o0/>/*a o/4 5ra:e/na ,at,ad *e sas/- s,ro-na+a ,at,ad / ra0):en/*a+ !e o d/-en0/*a-a one s) o/8no -ae+ a ra0):enost /- se sod/ na /sade as/da+ rao)5aon/4 ;s/,a 2?1.< // o),r)=n/4 ;s/,a 236.< // ,o-/noan/4 ;s/,a 23.<+0at/- one,ad na transete ;s/,a 23.< a ,at,ad / na ,)oe ,o*e s) se- nor-ano ra0/*en/*/4;s/,a 23.< 8esto ,)/8no r/*eene+e0 *a8e5 na5aaan*a n*/4oe /s/ne ;2?C.<. #asade s) ta,o:er dosta *ednostane / o=/*ene /astr/-a ;s/,a 2?C.<+,o*/ s) 8esto de,orat/no5 ,ara,tera+*er o/8no ne-a*) e0e sa )n)tran*/- s,oo- 5ra:e/ne ;s/,a 23F.<. P/t,e n/e o*a*)*) se one,ad / na sa-/,)oa-a+,ao nr.na >r,/ s.Petra ) Pr/,o- ,od O-/a ;s/,a 2?C.< // na >r,/ s.Joana na o)d). I-a s)8a*ea ,ada s) ar,ad/>e na 9asada-a na/0-*en/8no od)4aene /ast/r-a / ,on0o/>a-a+,ao na s.Petr) ) Pr/,o- ;s/,a 2?C.<. Deaa se na*0ad da s) )-*esto nor-an/4 rao)5aon/4 /t,/4 /astera /05ra:en/ o),r)=n/ r/*)*en/ st)o/+,ao na >r,/ seto5 sasa na re) et/ne / stono* >r,/ ) B/o5rad). Od ortaa / ro0ora /0 oo5 na- *e doa -ao o8)ano. Ta,o *e nadratn/, ortaa >r,e s+Krsta ) N/n) 4or/0ontaan / 0a*edno sa so*/- 0a,oen//*en>e- re*e9no ora:en+do, se /0nad *ednostano5 rano5 nadratn/,a soredn/4 rata s.Donata ) Zadr) naa0/ ast/8no ora:ena ar4/ota+,o*a )o,/r)*e /t,o ra0no o),r)=no o*e t/-ana. Neto *e o0n/*/+/ ot/8e /0 2.oo/ne 11.sto*ea+/ o,/r *)=no5 ortaa na >r,/ s.ore ) Zadr)+sa nadratn/,o- 8/*a *e 5orn*a strana a5o ,oso 0a*e8ena ) o/,) n/s,o5 9rontona+te do/*a o/, ,a,a s-o /d*e/ / na dr)5/- rero-ans,/- so-en/>/-a 0a.Eroe. As/dan/ ro0or+re,onstr)/san od star/4 9ra5-enata+na >r,/ s.$/4a*a ) 'ton)+ta,o:er *e )o,/ren rao)5aon/- o,/ro-+na 8/*o* s) or/n/ /0ra:en/ re*e9/ ;s/,a 2?1.<. Oa /t,a re*e9na de,ora>/*a+,o*)+os/- na o,/r/-a ortaa / ro0ora+naa0/-o / na dosta r/*e t,/- ,a/te/-a+0at/na araetn/- o8a-a ;s/,a 2?3.<+,ao / na o8a-a ,o*e sa8/n*aa*) ada4/ne >/or/*)-a ;s/,a 2??.<+ eo-a *e -e:)t/- ,ara,ter/st/8na+naro8/to o tro8an/- reet/-a ,o*/ dosta 5)sto re,r/a*) ora:en) or/n)+-/*ea*)/ se one,ad / sa /*n/- -ot//-a+re=a-a / >*eto/-a+a ,at,ada / sa redstaa-a st//0oan/4 =/ot/n*a+naro8/to t/>a. Na 9ronton/-a >/or/)-a na/a0/-o 8esto *o / na e o0nate orna-ente ) o/,) s/ran/4 )0a/>a+,),a ,a,e e-o ) ra0r/*e:enoo/,) )0a/>a srest/ ,asn/*e ) 5ot/>/. Po8a / 9ra5-enata sa oa,o- de,ora>/*o- naa0/-o na >/*eo- nae- r/-or*)+od Bo,e+a / *)=no od oe+re,o '/ta / N/na+se do Istre+do P)e+Ro/n*a+Pore8a / P/rana. Jedna od na*/nteresantn/*/4 / na*0na8a*n/*/4 -e:) n*/-a *e o8a ,o*a se sada naa0/ ) s/ts,o* ,rst/on/>/+a na ,o*o* *e /s,esan ne,/ adar na r/*esto*) s ,r)no- s/8no* 9rana8,o*+/ ,rsto- ,o*/ dr=/ ) drsno* r)>/@,ra* n*e5a sto*/ / *edno />e sa r),a-a na 5r)d/-a+do, *e dr)5a /8nost aa ) sta) oo=aan*a ;s/,a 2?.<. Pretosta*a se da *e to *edan od 4rats,/4 adara /0 11.sto*ea. ono to *e a=no+to *e *asno /so*ena tenden>/*a da se ,ro0 o) s>en) 9/,s/ra 5osodars,/ odnos adara te n*e5oo sae0n/to s >r,o-. Dr)5/ *edan adar,/ /,+0ets,o5 ,ra*a $/4a*a+1C77.%1CF1. sa -odeo- ) r)>/ / ,r)no- 5otoo /dent/8no* ono* /0 '/ta+naa0/-o nas/,an na 9res,a-a ) >r,/ s.$/4a*a ) 'ton)+na 9res,a-a ,o*e redsta*a*) r/*eda, sa8)an/ r/-*era, 0/dno5 s/,arsta na r/-or*)+/0 os*edn*e 8etrt/ne 11.sto*ea ;s/,a 2?6.<.at/ns,/ nat/s/+ non*a adara+/ stro5/ / s)4/ st/ 9resa,a )))*) nas na 0aadn*a8,e )0ore.Proe- or/*e,a oe ar4/te,t)re 8esto *e /o retresan+ ona *e 8as e0/ana 0a )t/>a*e Ita/*e+8as 0a )t/>a*e !/0ant/*e+0at//sto,a+onda 0a -*esn) ant/8,) trad/>/*)+a r/daano *o* *e / 8/sto saens,o or/*e,o. B/t e da ) se-) oo-e /-a o-ao /st/ne+/ da *e ona ) star/ s/nte0a ra0n/4+8esto / sas/- ore8n/4 ,o-onenata ,o*e s) na/ r/-ors,/ -a*stor/ so=// ) *edn/sten) >*e/n). U so*o* ),)nost/+a,+
oa se ar4/te,t)ra+sa so*o- o5ato- /t,ore*e9no- de,ora>/*o-+),*)8)*e ) o/ 0aadnoeros,/ / sredo0e-n/ rero-ans,/ ar4/te,tons,/ o,/r+) ,o*/ )nos/ / neto s*e=/4 / or/5/nan/4 ee-enata.
ZAPADNJAČKA ARHITEKTURA U DOBA ZREO" #EUDAIZ$A RO$AN'KA ARHITEKTURA Ro-ans,a ar4/te,t)ra+na5o / s,o,o/to od no/- 4/stor/*s,/- )so/-a ra:a se ,ra*e- 1C. sto*ea / ) to,) re oo/ne 11. /0 n*edara rotoro-ans,o5 5rad/te*sta. Pod ,o*/- / ,a,/no/- )so/-a #e)dan/ dr)ten/ s/ste- ,o*/ *e doao do so*e 0reost/+ostao *e / nada*e 5an/o,/ro- ) ,o-e se ,re) sa 0/an*a+no ) n*e5oo- or5an/0-) *a*a*) se+)rao 0aotraa*)+/0nesene s)rotnost/ ,o*e -) -/*en*a*) dotadan*) str),t)r). Do, *e na /sto,) se>/*ano ) !/0ant/*/ sa ast /a ,on>entr/sana ) r),a-a dora+,o*/ *e >r,a )5ano- stano o-a5aa ) odr=aan*) osto*e/4 dr)ten/4 odnosa+dote se na 0aad) od/a+sa ro-*en*/osreo-+d)5a ora o e,ono-s,) / o/t/8,) reast /0-e:) ase ,)r/*e / ra0n/4 0aadnoeros,/4 adara. Oa se ora naro8/to 0aotr/a ) 1C. sto*e)+a se>/*ano os/*e 62+5od/ne+,ada *e onoo ono*eno 0a.r/-s,o >arsto+na0ano 'a>r)- I-er/)-. #or-ano+ona se od/a o /tan*) /nest/t)re+to *est o /tan*) ,o *e astan da osta*a e/s,oe++aa // adar. No oo /tan*e n/*e /o sa-o 9or-ane r/rode+ e *e /-ao / so* o0/*an e,ono-s,/ / o/t/8,/ 0na8a*. E/s,o/ n/s) // sa-o >r,ena />a+e s) rasoa5a/ ,ao ra/ 9e)dan/ 5osodar/ / e/,/- ter/tor/*a-a. Pored to5a+on/ s) )a0// ) ra0ne dors,e sa*ete+/ na ta* na8/n /-a/ -o5)nost/ da )t/8) / na dr=ane osoe+a 8a, / na /0or sa-o5 n*e-a8,o5 adara+oto *e ,ra*es,o 0an*e os/*e 11.5od/ne+t* os/*e s-rt/ os*edn*e5 ,aro/n,o5 adara+a )s*ed s)rotn/4 /nteresa /so,o5 e-sta+ostao /0orno. ' dr)5e strane+on/ s) od5oara/ 0a so* rad a/ // adar)+re-a to-e ,o /4 *e osta/o+te s) ta,o o/ re,o n*/4 -o5/ rood/t/ so*) o*). Na*0ad *e doar d/o dor/nosa s n*/4o/4 9e)da oda0/o ,)r/*/+odnosno dor)+t*.>entr) od ,o*e5 s) 0a/s//+.U to* or/+,o*a se ore-eno 0aotraaa+!at/,an *e 8esto odnos/o rea5). To *e doa0/o ot)da to *e >r,/ )s*eo da o*a8a+)8rst/ / o*a8a redoe so*/4 oorn/,a srstan/4 ) -ona,e redoe. U to- o5ed) *e e/,) )o5) od/5rao K/ne0/*ans,/ -ona,/ red osnoan C. a re9or-/san 3C. 5od/ne sa 0adat,o- da ran/ / od/=e a/n )5ed / a)tor/tet. Oa* se red ro r0o )-no=/o / rasrostrao o 8/tao* Ero/+nose/ sa soo- orenost / )ornost. U oo- o5ed) dosta s) 0na8a*n) )o5) od/5ra/ / Te-ar/+o*n/ -ona,/ red osnoan os/*e ro5 ,r/=ans,o5 rada+111.5od/ne. ' o0/ro- na to da s) 8esto )toa/ na /sto,+on/ s) / ne4ot/>e a one,ad / ot)no s*esno renos// ot)da /0*esne ee-ente -e:) ,o*/-a se /0da*a o/, ,r)=n/4 4ra-oa+,on>//ran re-a Hra-) as,rsen*a ) Jer)0ae-). Jedno od a=n/4 sredstaa ,o*/- s) se o/ redo/ s)=// *este / od/0an*e e/,/4 -anast/ra. Dr)5o sredsto+,o*e ta,o:er n/s) /s)ta/ /0 r),)+*e 0astra/an*e a,o*erno5 s/*eta+,o*/ *e ne))en / ne-oan da sa0na ra) /st/n) o r/rod/ / 8o*e,)+*eroao ) se to od >r,e doa0/. Pr/ to-e *e Ao,a/sa+ -/st/8an / 9antast/8an s/s or*entano5 or/*e,a od/5rao 0na8a*n) )o5). Po n*o* stran/ s)d o8e,/an *e 1CCC.5od/ne+a ,ad se n/*e des/o+o-*eren *e ro ) 1CFC.+a 0at/- odo=en 0a ,asn/*e. Pre-a te,st) ao,a/se+na strano-e s)d) ro/ e doro sa-o on/ ,o*/ /-a*) na se/ e8at o=*/. Ta* e8at )t/s,/a/ s) /- na 8eo an:e/+,o*/ re-a ra0n/- sare-en/- ,o-entar/-a Ao,a/se n/s) // n/,o dr)5/ ne5o seten/>/.'ta*eno *e *ern/>/-a ta,o na 0nan*e da e na strano-e s)d) doro ro/ sa-o on/ ,o*/ se ) se-) o,oraa*) >r,/+t*. on/ ,o*/ e0 rotan*a r/4ata*) 9e)dan/ oreda, / re/5/o0n/ -ora. Kao dr)5a 0na8a*na o*aa ,o*) s)sree-o ) oo do5a *e osteeno 9or-/ran*e e/4 nase*a+t*.ora0oan*e no/4 5radoa. !/d*e/ s-o e ran/*e da *e )adoarara ) 0aadno r/-s,o >arsto tr5o/na /a ara/0/rana+a ra0-*ena doara sea se na )0an/ o,/r 9e)da. Ja8an*e- 0anats,e ro/0odn*e /nten0//ra se ra0-*ena 0anats,/4 ro/0oda / orn)to% ta,o da se *o ) 0reo rero-ans,o doa *a*a*) tr5o/ rensteno sa ras,rsn/>a-a e/,/4 saoraa*n/4 )tea+na -*est/-a na ,o*/-a s) 8esto e ran/*e // -anast/r/ // tr:ae na ,o*/-a se ore-eno ) o8et,) *edno- // da)t 5od/n*e+o -onast/rs,/- saa-a+// na ne,/ dr)5/ odre:en/ dan+odr=aa*) sa*-o/+ana:)r/. Zanat/*e+,o*e s) so*e ro/0ode na oe sa*-oe donos// one,ad / /0 e/,e da*/ne+sada osteeno o8/n*) da se nastan*)*) ,ra* o/4 tr5oa+ naro8/to a,o se o/ naa0e na 05odno-+roa0no- -*est). Po*ed/na8no+) dr)teno-
o5ed)+0anat/*e *o )/*e, ne 0na8e -no5o+a/ n*/4o 0na8a* raste ,ada se oe0)*) ) esna9e+a redsta*a ra) sna5) ,ada se esna9/ )*ed/n*)*) ) 5rads,e ot/ne ,o-)ne. Ora0)*) se ta,o osteeno noe aro/+na ,o*e ,ra*e- 1C. / o8et,o- 11.sto*ea e na/a0/-o ) s*eerno* Ita/*/+a neto -ao ,asn/*e ) N*e-a8,o* / #ran>)s,o*. Ne,/ od o/4 5radoa+se>/*ano ) o-ard/*/+)/) se 8a, ) or) /0-e:) adara / ae a ore se 8a, / rot/ so*/4 e/s,oa 9e)daa>a+te ,ao na5rad)+odnosno o-o ) to* or/ do/*a*) od adara+sred/no- 11.sto*ea+ra0ne oast/>e@no on/ s) 0asad *o )/*e, sa/ da / -o5/ o0/*n/*e )t*e>at/ na ,)t)rn) / )-*etn/8,) nad5radn*) oo5 doa+,o*a osta*e / nada*e 5otoo ) ot)nost/ ,on>entr/sana ) r),a-a >r,e. ' dr)5e strane e sa-o n*/4oo osto*an*e+ 8/n*en/>a da ) n*/-a =/e *)d/ ,o*/ se o8/n*) osoa:at/ 9e)dan/4 oae0a+sta*a red >r,) otre) da d/re,tno )t/8e na n*/4oa s4atan*a / na ta* na8/n *o ) sa-o- 0a8et,) ot)/ n*/4o) or) 0a sa-ostanost. $a ,a,o se / -a 5d*e se -e:)t/- o/ 5rado/ 9or-/ra/+,ra* n*/4 se neosredno / 5otoo /store-eno o*a*)*) 2 tr:ae%0a-a, 9e)daa>a+,o*/ =e/ odade da ,ontro/e nase*e / da 5a od /do- 0at/te od so*no5 ner/*ate*a+o -o5)nost/ to /e e,ono-s,/ /s,or/st/+te ,ao dr)5a%>r,a+/ to ,ao tr:aa /0 ,o*e s) se -ona,/ redo/+na so* na8/n+ or// 0a stano oo*aan*e so5 oo=a*a+,a,o re-a stanon/>/-a 5rada+ta,o / re-a 9e)da>). Za-a, / -anast/r ,ra* no/4 5radoa /a s) 2 s/-oa+d/*e starnost/ oo5a doa. Posto*ao *e / 3. s/-o+/ trea+*o o,r)tn/*a rean/st @ to s) /a *eaa. !*eaa ,ao 0na, / /0ra0 )no5a raa na =/ot / s-rt ,o*/ s) 9e)da>/ // on/ a/>/ // >r,en/ e/,odosto*n/>/+/-a/ nad /ro,/- -asa-a+*eaa ,o*a s) one,ad /05ra:/ana ,ao rae -on)-entane tore ;s/,a 2?F.<. To *e /o o,/r ) ,o*e- se ro-ans,a ar4/te,t)ra ,o*a tra*e ,a,o na ,o-e -*est)+od ,ra*a 1C.+)rao od re oo/ne 11.+do ,ra*a 12.+odnosno ) ne,/- ,ra*e/-a do ret,ra* 13. sto*ea ra0/*aa+osta*a*)/ 0a soo- d*ea nes)-n*/o 0na8a*ne r/*ednost/. !JER'KA ARHITEKTURA Re,/ s-o e da s) ra0n/ ,a):ers,/ redo/+naro8/to ened/,t/n>/+,/ne0/*an>/ / >/r>est/n>/+,ra*e1C. / to,o- 11.sto*ea /nten0//ra/ od/0an*e -anast/rs,/4 >r,aa. No n*/4oo 5ra:en*e naro8/to *e =/o red ,ra* 11. / ) to,) 12. sto*ea. N/8) tada -no5oro*n/ -anast/r/ ,o*/ os/- e/,e >r,ene 5ra:e/ne o)4ata*) / n/0 05rada dr)5o5 ,ara,tera+sta-eno5 / r/redno5. U sa-o-anast/r)+redono se o*a*)*e ,a)ster+o/8no ) o/,) ,adratno5 dor/ta+oera=eno5 tr/*e-o/-a na st)o/-a ;s/,a 2F1.<. ) n*/-a se naa0/ / )nar // >/sterna. Oo *e+0na-o to od ran/*e+/o *edan od na8/na da se oda+ta,o dra5o>*ena+naro8/to ) r/*e-e osada+sta/ ) 0at/t) sa-e >r,e. Jo ,ada *e /o r/*e8/ o redro-ans,o* ar4/te,t)r/ /d*e/ s-o da se o -anastr/s,/>r,a-a 8)ane re/,/*e ,o*e s)+/a,o s)-n*/o5 or/*e,a+0a -anast/r 0na8/e r/4od+a 8esto -no5o dor/nos/e / od/0an*) ne*5oo5 o/t/8,o5 rest/=a. !/d*e/ s-o da s) / >r,e ) ,o*/-a se oe re/,/*e /e 8)ane+/e ) e/,o* e/n/ s)8a*ea o,r/ene dreno- ,rono,onstr),>/*o-+to 0na8/ da s) /e stano /0o=ene o=ar). Des/o se ta,o da s) -no5e od n*/4 /05or*ee+naro8/to ) to,) . / 1C. sto*ea+ ) r/*e-e 0aotren/4 9e)dan/4 or/ / 8est/4 nor-ans,/4 /na0/*a. Po*a/a se ot)da otrea da se 0a -anast/r oe re/,/*e to o*e oe0/*ede / sa8)a*). Po8ee ot)da ) to,) 11.sto*ea se /e / /e da se od/=) >r,e od tra*n/*e5 -ater/*aa+e/no- od ,a-ena. to *e *o a=n/*e+drena ,rona ,onstr),>/*a se 8ee se /0o)*e od )n)tran*e 5ra:e/ne nesa5or/o- ,onstr),>/*o-+sodo/-a+,o*/-a *e one,ad / ) ot)nost/ 0a-/*en*ena. ' dr)5e strane o5atsto -anast/ra+,ao / se s/5)rn/*a 5ra:e/ns,a te4n/,a o-o5))*) da se oea*) d/-en0/*e o/4 4ra-oa+/ da se ,a-en od ,o*e5 s) 5ra:ene re>/0n/*e orad/+to *e se ) ,ra*n*o* /n/*/ /-ao da os)=/ od/0an*) rest/=a >r,e. 'odoa *e+/d*e/ s-o+/o+/st/na r*e:e+/ ran/*e+) rero-ans,o doa+no on/ se sada ) to/,o* -*esr/ )otre*aa*) da o8/n*) odre:/at/ / >*eo,)n/ s,o 5ra:e/ne. N*/-a se one ) ot)nost/ o,r/a*)+/ sa-o ) ne,/- ,oa-a+% Ra*ns,o*+Nor-ans,o*+a one,ad / dr)5/-+%sredn*/ rod osta*e o,r/en dreno- ,rono,onstr),>/*o-. U ra0/8/t/- ro-ans,/- ar4/te,tons,/- ,oa-a na/a0/-o / na )otre) ra0/8/t/4 soda+no -e:) n*/-a na*8e8e sa o)o/8ast/-+od)=n/-+reo-*en/- / ,rstast/- ;s/,a 2?.+2C.<+a ta,o:er / sa ,)oa-a od)4aen/- ,a,o ,ad+tro-a-a ;s/,a 21.<+andant/9/-a ;s/,a 273.<+a 8esto / 8/ta/- n/0o- steenasto /0a8en/4 o8n/4 r/son*en/4 ),oa+da / se r ason s,rat/o+a ,)oa od/5a na e) /s/n/ ;s/,a 21.<. Za ro-ans,) ar4/te,t)r) ,rstast/ sod *e naro/to ,ara,ter/st/8an. Pone,ad *e 9or-/ran od d/*) 4or/0ontan/4 o/>a ,od ,o*/4 *e sred/no t*e-e na /sto* /s/n/ na ,o*o* / na -*est/-a na ,o*/-a se r/san*a*) )0 0/doe+// )0 ra0d/one r/4atne ),oe ;s/,a 2?G1<. U to- s)8a*) ,os/ ot/s>/ renose se re,o d/*a5onan/4 ),rsn/4 sastaa,a+na e=/t/-a ) )5o/-a+do, o8n/4 ot/sa,a o d)=/n/ o8n/4 strana soda ne-a. No
,a,o ) to- s)8a*) d/*a5onan/ ),rsn/ sasta>/ /-a*) o/, ne o),r)5a+e r/5n*e8ene e/se+ sa rasono- ran/- d/*a5ona/+a /s/no- rano- oo/n/ strane+to s) /s)/e *a,o otereen/+te se deaa da se ) n*/-a *ae ),ot/ne+ odnosno da se 8a, / >/o sod sr)/. Da / se to /0*e5o+)r0o se rade sodo/ ,od ,o*/4 se d/*a5onan/ ),rsn/ sasta>/ rade o /n/*/+ne /e e/se+ e o),r)5a+% ta,o da do/*a-o nad/ene sodoe+t*. ta,e ,od ,o*/4 *e sred/n*e t*e-e /e od t*e-ena o8n/4 r/son*en/4 o),r)5a@ sod *e ta,o 9or-/ran od d/*) ),rten/4 o)o/>a+,o*e /e n/s) 4or/0ontane+e se a5o / )8no o/*a*) o so*o* oso/n/ ;s/,a 2?G2<. D/*a5onan/ sasta>/ s) sada ra/n/*e otereen/+a/ se 0ato o*a*)*) o8n/ ot/s>/ o >/*eo* d)=/n/ sa,e od ? strane soda. Da / se a, d/*a5onan/ sasta>/ ot)no os/5)ra/+) ne,/- od ar4/te,tons,o ro-ans,/4 ,oa.) o-ard/*/+*)=no* / s*eerno* #ran>)s,o* / En5es,o*+r/-*en*)*) se od 11.st. / rera+t*. d/*a5onano osta*en/ )>/+reat/no *o dosta 5o-a0n/+o/8no rao)5aono5 // o),r)=no5 res*e,a+na ,o*e sada na/*e=) oe ),rtene o/>e;s/,e 26. / 266.<. $ada se+,ao to /d/-o+) )otre/ o*a*)*) sodo/ ra0ne rste+on/ s/ /-a*) 0a*edn/8,) oso/n)+*a*a se ,od n*/4 dosta *a, ,ont/n)aan o8n/ ot/sa,+,o*/ te=/ da od5)ra )o*e 0/doe na ,o*/-a sa-/ sodo/ e=e. Par/ran*e / ne)tra/san*e o/4 o8n/4 ot/sa,a ost/=e se na ra0ne na8/ne. Z/do/ ro osta*) dae,o sna=n/*/ / )n/*/+a ored to5a otere)*) se / -rt/- teret/-a+) o/,) nad0/da,a /0nad e=/ta sodoa+nad0/da,a 8/*e otereen*e /-a 0a >/* da sa o8n/- ot/s>/-a o/,)*e re0)tant)+,o*a nee /0a0/t/ /0nad *e05ra 0/da. ' -*esta na -*esto+ta-o 5d*e se o8n/ ot/s>/ *a8e ,on>entr/)+t*. o/8no re-a ),o/-a+,o*/ /4 naada*) s )n)tran*e strane+on/ s) so*a one,ad o*a8an/ /astr/-a+// neto *a8e /0a8en/- otorn/- 0/do/-a%,ontra9or/-a ;s/,a 23.+27.<@ otor/ ) n*/-a+naro8/to ro0or/ do/*a*) -an*e d/-en0/*e+da se 0/do/ ne / sa//@o8n/ ot/s>/ soda /0nad *edno5 trae*a ne)tra/) se o8n/- ot/s>/-a sodoa /0nad s)s*edn/4 o*a+ta,o da *e )s*ed to5a >/*ea 5ra:e/na o/8no /0d/*e*ena na e/ ro* trae*a+te s) >r,e ,o*e / /e 0asedene *edn/- sodo-+sa e=/t/-a d/re,tno na o/-n/- 0/do/-a+sas/- r/*et,e. Na5a )otrea sodoa od5oara re-ens,/ on/- ro-*ena-a odnosa ,o*e se deaa*) ) str),t)r/ 9e)dano5 dr)ta na 0aad)+o 8e-) *e e /o r/*e8/. To *e )star/ / -o-enat s,o,o/to5 reas,a ) ar4/te,tons,) ,onstr),>/*) noo5a ,ara,tera. "ra:e/ne osta*) -as/ne / te,e+)ne -/st/8ne ta-e+,o*a *e /a to/,o otrena -ona,/- redo/-a 0a neosredno d*eoan*e na -ase. Ia,o se ra0n/- ,o-/na>/*a-a sodoa -o5) do/t/ ra0/8/ta ar4/te,tons,a r*een*a+ ,ao 5an/ t/ >r,e ) ro-ans,o doa o*a*)*e se a0//,a. Ona *e o/8no trorodna ;s/,a 2.;+r*e:e etorodna ;s/,a 23.<+a /-a 5otoo redo/to transet+,o*/ 8esto /sada / /0an ran/4 o8n/4 0/doa ;s/,a 26?.<+te ta,o sa 5an/- rodo- 9or-/ra /0d)=en/ at/sn,/ ,rst ;s/,a 2.<. $*esto 0a seten/,a osta*eno *e ) 5ano- rod) /0-e:) transeta / otars,e as/de. As/da *e one,ad sa-o *edna ;s/,a 267.<+one,ad /4 /-a / 3+od ,o*/4 se 2 o8ne naa0e na 0a8e*/-a o8n/4 rodoa+a one,ad ) s)8a*) da transet so*/- ,ra>/-a /sada /0an ran/4 o8n/4 0/doa+/ na n*e5o/o8n/- strana-a -o=e-o na// / na -an*) as/d) ;s/,a 2.<. Pone,ad+r/*et,o+na/a0/-o na s)8a*ee ,od ,o*/4 *e as/da so*a+na or/*entaan na8/n )to*ena ) rao)5aon) 0/dn) -as)+// *e naro8/to ,od >/ster>/ns,/4 >r,aa+ne sa-o so*a e / /0n)tra rao)5aono r/*eena. N/*e r/*eda, s)8a*+naro8/to ) ne,/- 9ran>)s,/- ,oa-a+da o8n/ rod o)4ata ,r)=no / otars,/ rostor. Na ta* d/o+,o*/ na0/a-o dea-)ator/*)-+8esto se *o nadoe0)*) / -an*e+0ra,asto osta*ene ,ae/>e ) o/,) as/dan/4 /sada ;s/,a 2.<. I-a s)8a*ea se>/*ano ) ra*ns,o* ,o/ da *e *edna as/da /0ra:ena / sa 0aadne strane+a deaa se / da *e transet one,ad )do*en ;s/,a 23.<. Na o8n/- rodo/-a ro 8esto na/a0/-o na tr//ne ;s/,a 26. / 266.<+ ,o*e s) otorene re-a 5ano- rod) n/0o- *ednostan/4+do*n/4 // tro*n/4 otora. I0nad res*e,a 5ano5 roda / transeta+)0d/=e se ,adratna ,)a+a one,ad / ,)oa ;s/,e 26.+26.+277.<. na 0aadno* 9asad/ na/a0/-o ta,o:er na *edn) ,adratn) ,)) ) sa-o* oso/n/+// na *edn) od o8n/4 strana )a0no5 est//a 5ra:e/ne ;s/,a 271.<+// dae,o 8ee na d/*e ,)e+,o*e *o na or*entaan+s/rs,/ na8/n+o)4ata*) sa o8n/4 strana )a0n/ est// ;s/,a 22./ 277.<. I-a s)8a*ea+naro8/to ) Ra*ns,o* ,o/+) ,o*/-a se os/- o/4 2 ,)a na 0aadno* 9asad/ o*a*)*) / 2 na /sto8no*+,o*e one,ad -o5) do/t/ / ,r)=an o/, ;s/,a 27.+263.<.U /0)0etn/- s)8a*e/-a ,)e / ,)oe se -o5) o*a/t/ / ) ee- ro*) ,ao nr. na -anast/rs,o* >r,/ ) K/n/*)+*edno* od nes)-n*/o na*0na8a*n/*/4 5ra:e/na ro-as,e eo4e ;s/,a 22.<. Re,/ s-o e da t/ trorodne a0//,e )e/,o reoadaa. No se- n*e5a+r*e:e / ra0a>an/*e+o*a*)*) se / dr)5/ t/o/+ra0nosn/ o osno/ / oto* ar4/te,tons,o* ,on9or-a>/*/. !/d/-o ta,o ro )roen/*a *ednorodna r*een*a sa // e0 transeta+,od ,o*/4 s) sodo/ o/8no od)4aen/ dosta *a,/- o8n/- r/son*en/),o/-a. Pored to5a na/a0/-o / na ,r)=na r*een*a+,ao to *e r,a s.en/5ne ) D/=on) /0
1CC1.5od/ne+// r,a ) 4arro)L)+) *)5o0aadno* 9ran>)s,o* ;s/,a 26.<+,od ,o*/4 s) rstenast/ rodo/ // 0aseden/ ,rstast/- / o)o/8ast/- sodo/-a+a >entran/ rostor ,aoto- /0nad ,o*e se /0d/0ao ,r)=n/ toran*. Posto*e 0at/- tr/,on4os/+/ to // sas/- *ednostan/ ;s/,a 27C.<+// sa *a8e /0d)=en/- 0aadn/- d/*eo-+// ,o-/noan/ sa trorodno- a0//,o- ;s/,a 271.<. Do, se ,od 5ra:e/na oe rste os*ea /e dae,/ or*entan/ )t*e>a*+dote se re-/n/s>en>e na /0ant/*s,) ,on>e>/*) *a*a*) ta,o:er na /0*esno- ro*) so-en/,a+se>/*ano ) oast/ Per/5)e)L%a ) *)5o0aadno* 9ran>)s,o*+a o5otoo ,od r,e seto5 #ronta ;s/,a 272.+273.<+,o*a se re,o s.$ar,a ) !ene>/*/ ;s/,a 136.< -o=e e0at/ o t/) *o 0a J)st/n/*anoe s.Aostoe ) ar/5rad). Prostorna ,o-o0/>/*a ro-ans,/4 5ra:e/na+/a,o reat/no dosta ra0):ena re-a rotoro-ans,o*+osta*e 5o-a0na / te,a+-ada one,ad neosorno / eo-a *asna ) so*o* *ednostanost/ ;s/,e 27C.+27.<. I-a s)8a*ea ) ,o*/-a s) ) /0*esn/- ,oa-a -ase dosta =/o ,o-onoane ;s/,a 22.+26.<. I5ra ,rooa+,o*/ se steenasto nad/aa*) / ta,o neodo*/o ),) ,a >entrano* ,)/+naro8/to *e doro /0edena ) s)8a*e/-a ) ,o*/-a osto*/ dea-)ator/* sa 0ra,asto /0eden/- ,ae/>a-a. ' dr)5e strane+deaa se da se )s*ed to5a to se ,)oe / ,)e /0ra:)*) ne sa-o na *edno-+e na o*e-a ,ra*e/-a 5ra:e/ne+/05)/ os*ean*e rano-*erne od*ee -asa+te se )s*ed n*/4oe )0a*a-ne -e:)sone ,on,)ren>/*e+do/*a )t/sa, ra0/*enost/ / ne)ranote=enost/ ;s/,a 22.+27.+263.<. Pr/ orad/ 9asada te=/ se o/8no da se )sosta/ 4ar-on/8an odnos /0-e:) ert/,ane / 4or/0ontane od*ee ;s/,e 27.+263.+26F.<+-ada se 8esto deaa da *e 4or/0ontana dae,o *a8e na5aena ;s/,e 27F.+27.<. ) o*ed/n/- 4or/0ontan/- 0ona-a+,o*e s) -e:) soo- /0d/*e*en*e ,ordon /*en>/-a+8esto na/a0/-o / na s/*ee ar,ade ;s/,a 27F.<+one,ad do*ne // tro*ne+one,ad /s)n*ene / stat)a-a ;s/,a 27.<+ a /-a / s)8a*ea+naro8/to ) o-ard/*/+) P/0ans,o* ,o/+/ ) Ra*ns,o* oast/+ da se /0a o/4 ar,ada naa0e / 5aer/*e ,o*e s) ona*8ee /0ra:ene neosredno /sod 4or/0ontano5 /*en>a na as/d/ ;s/,a 263.<. !ert/,ana od*ea ost/=e se ,ontro9or/-a% otorn/- 0/do/-a+,o*/ se o/8no roa8e ,ro0 ne,o/,o 4or/0ontan/4 0ona+,ao / /astr/-a ,o*/ se 8esto naa0e *edan /0nad dr)5o5 ) o*ed/n/- 0ona-a ;s/,a 27<+a ,o*/ s) -e:) soo- dosta )ta oe0an/ 9r/0o- s/*e/4 ar,ad/>a na ,onso/>a-a ;s/,a 277./ 21G1<. I-a s)8a*ea+naro8/to na '/>//*/ / ) *)=no* Ita/*/+da s) oe ar,ad/>e a / 8/tae ar,ade od )t/>a*e- ara*ans,e ar4/te,t)re -e:)sono ),rtene ;s/,a 2FC.<. #asade s) /na8e ) o*ed/n/- ,oa o,r/ene / o5ato re*e9node,ora>/*o- ;s/,a 27.<+/o 8/sto5 orna-entano5+/o / narat/no5 / s/-o/8,o5 ,ara,tera+o 8e-) e neto da*e /t/ /e r/*e8/. Na orad) ortaa oraena *e e/,a a=n*a. N*/4 /-a o/8no *edan // 3+na 0aadno* 9asad/+) ,o- *e s)8a*) sredn*/ e/ od da*) e/4. Pored to5a naa0/-o /4 8esto / na o8n/- 9asada-a. B/o da /- *e otor 0aren )8no ;s/,a 27.<+/o ar4/trano ;s/,a 2F2.<+n*/4o *e o,/r o/8no / ar4/te,tons,/+a 8esto / s,)t)rano ;s/,a 2F3.<+ro o5ato ora:en. On *e o/8no steenasto )s*e8en ) -eso 0/da+ta,o da se ) sa,o-e )5) 0as*e,a naa0/ o *edna ,ooneta. O,/r se ) s/8no* ro9/a>/*/ rod)=aa / o,o o),r)=no5 t/-ana+,o*/ *e o/8no o,r/en ne,ore*e9no- ,o-o0/>/*o-. I-a s)8a*ea+naro8/to ) o-ard/*/+a/ / ) *)=no* Ita/*/ / Ra*ns,o* oast/+da s) /sred so*n*/4 /astera /0a8ene ,oonete+,o*e s) one,ad od)4aene ao/-a ;s/,a 2F?.<+a ,o*e /0nad see nose /st)ren/ d/o o,/ra ortaa+ 0areno ,at,ad ) o/,) 9rontona@ one,ad se se>/*ano ) o-ard/*/+/0nad oo5 don*e5 nor-ano5+r/0e-no5 d/*ea ortaa+o*a*)*e / 5orn*/ )5ano- r/*een o /sto-e t/).Ka/te/ ,ooneta s) 8esto so*en/ ) *edan 0a*edn/8,/ 9r/0+a /-a s)8a*ea da /0nad so*n*e5 ,a/tea naa0/-o o *edno5 aa // 5r/9ona+,o*/ na so*/- e:/-a r/-a*) ), ar4/ote ;s/,a 27F.<. U r/*et,/- s)8a*e/-a+a,o / otor ortaa /o /ro,+on / se *edn/- sred/n*/- st)>e-+,o*/- / nadratn/4 /o od)4aen o sred/n/+d/*e/o na da d/*ea ;s/,a 2F3.<. Pro0or/ s) ta,o:er dosta o5ato ora:/an/. N*/4 os/- *ednostan/4+/-a *o / do*n/4+%/9ora ;s/,a 277.+2F7.<+tro*n/4%tr/9ora ;s/,a 27.<+a / sa /e otora. Naro8/to *e oraena a=n*a na n*/4o rasored ,od o*ed/n/4 ,)a+na ,o*/-a ) don*/- d/*eo/-a naa0/-o ro0ore sa *ednostan/-a/- otor/-a+da se 0/do/ ne / sa//+a to se en*e-o na/e+) sa,o- srat) na/a0/-o na se ee ro0ore sa se -no5oro*n/*/- otor/-a ;done,e na s/>/ 27.<. 'a-/ ro0or/ /-a*) 8esto ,on9or-a>/*) s/8n) ono* ,od ortaa ;s/,a 2F6.<+sa-o ra0)-/*e se%r eat/no )roen/*). Dosta *e 8est s)8a* da *e ), /0nad n*/4 /0ra:en na ne,onstr),t/no+sa 0ra8n/- so*n/>a-a ;,ao na s/>/ 2F6.<+e *e )s*e8en ) *edan *ed/n/ o, ,a-ena+s/8no ono-e to s-o e /d*e/ ) '/r/*/. I-a s)8a*ea da se ro0or/ *a*a*) / ) o/,) ,r)=n/4 otora+o,))sa / ro0eta ;s/,a 263.<. 'a- otor od/*e*en *e o/8no -a/- st)//-a+,o*/ s) sa er/9er/*s,e strane -e:)sono oe0an/ ),o/-a ;s/,a 21G12<+a/ /-a / dr)5/4+*ednostan/*/4 r*een*a ;s/,a 263.<. N/*e sas/- *asno ,a,o s) ro0or/
// 0atoren/. Tran0ene se sas/- 5)e. I05eda da s) se tada ) otor/-a o8ee o*a*/at/ oone o8e sa ros*e8en/- r)a-a ) ra0n/- de,orat/n/- o/>/-a+ /s)n*ene ra0noo*n/- sta,o-. Posteeno- eo)>/*o- oo5 t/a doo se do 5rand/o0n/4 /tra=a na 5ots,/- ,atedraa-a+/tra=a ,o*/ se o*a*)*) ta/ na ne,/- ro-ans,/- 5ra:e/na-a ,ra*e- re oo/ne 12.sto*ea. Pro9//+,o*e naa0/-o na so,)+;s/,a 2FF.<+na 5an/- / od/on/- /*en>/-a ;s/,a 2F.<+na stoa-a st)oa / st)a>a ;s/,a 2C. / 21.<+na o,/r/-a ortaa ;s/,a 2F2./ 2F?.<+/ ro0ora ;s/,a 2F6./ 2F7.< ora0oan/ s) o/8no od tor)sa+tro4/)sa ra/4 / 0a,oen/4 o8a / 0as*e,a+)5ano- ant/8no5 or/*e,a. On/ s) o/8no doro roor>/on/san/+a/ /sto ta,o / ) e/n/ s)8a*ea dosta soodno ,o-onoan/+ta,o da se a o to* sood/ ,ao / o te4n/8,/+8esto nedoo*no 8/sto* /0rad/+ona*/e / ra0/,)*) od ant/8,/4. Isod 4or/0ontan/4 /*ena>a 8esto naa0/-o n/0 ,onso/>a+,o*e d/re,tno od)4ata*) /*ena> ;s/,a 21.G2<+// dae,o 8ee+n/0 s/*e/4 ar,ad/>a ;s/,a 21G1< ,o*e se one,ad ) /terat)r/ o5reno na0/a*) / o-ard/*s,/- 9r/0o-. Pro/tno s) /e ra:ene ,onstr),t/no+to *est od sodoa 0ra,asto -e:)sono so*en/4+a/ s) ,asn/*e /05)/e sa,/ ,onstr),t/n/ 0na8a* / do/e sa-o de,orat/n) )o5)+a ra:ene s) na ta* na8/n da s) )s/*e>ane ) 4or/0ontane tesan/,e+neto -ao /0a8ene re-a ran/ 0/da ;s/,a 21G1<. Por/*e,o o/4 ar,ad/>a *e /sto8n*a8,o+a n*/4oe e-r/one /d*e/ s-o ) s/rs,o* / *er-ens,o* ar4/te,t)r/+oda,e *e re,o raene oa* ee-ent doro / do Eroe. Isod sastaa s)s*edn/4 ar,ad/>a naa0e se ,onso/>e+ro9/oane+a 8esto / ro o5ato s,)t)rano ora:ene ) o/,) st//0oan/4 /stoa+*)ds,/4 // =/ot/n*s,/4 5aa // 9/5)ra. Interesantn/ s) s)8a*e/ ,od ,o*/4 orada o/4 ,onso/>a oda*e te4n/,) 0as*e>an*a orn)to5 /er*a ) dret) ;s/,a 21G2<+to naod/ na o-/sao da s) ro/tno /e ra:ene ) oo- -ater/*a)+te se ro/*e,o o/4 o/,a -o=e doest/ / ) e0) sa dren/- ,onstr),>/*a-a *o arars,/4 e-ena. Ka/te/ /-a*) dosta ra0/8/te o/,e+od ta,/4+,o*/ se o so- or/*e,) -o5) e0at/ 0a ant/8,e+naro8/to ,or/nts,e / ,o-o0/tne ;s/,a 21G / 21G7< a do sas/- ne0a/s,/4 soodn/4 r*een*a. U ne,/- ,oa-a ) ra*ns,o* / an5oro-ans,o* naro8/to+) 8esto* s) )otre/ ,)/8n/ ,a/te/+8/*/ se o/, do/*a na ta* na8/n to se don*a oo/na *edne ote 0as*e>a odo0do+4or/0ontano- ran/+da / -o5a da o*e5ne na ,r)=no e=/te ,o*e *o* r)=a st)+a sa ? strane ert/,an/- ran/-a ;s/,a 21G?+21G<. Dr)5/+na ,o*/ na/a0/-o ) En5es,o* a / ) Nor-and/*/+sasta*ene s) od n/0a oo=en/4 0as*e8en/4 ,on)sa ;s/,a 21G1C<. Tre/ s) o,r/en/ /o sa-o /*no- ;s/,a 21G6<+/o ,o-/noano- /*no- / 9/5)rano- ;s/,a 22.<+/o sa-o 9/5)rano- re*e9no- de,ora>/*o-. Ka/te/ s) 8esto sar/ano o da ;s/,a 21GF< // 8a, / o/e n*/4 0a*edno ;s/,a 21G1C<. Prea0n/ tor)s /0-e:) st)a / ,a/tea ,o*/ *e ) ant/8,o* ar4/te,t)r/ /o ra:en na r4) staa st)a+sada se o/8no rad/ na don*e- d/*e) sa-o5a ,a/tea. "orn*a o8a *e // sas/- *ednostana ;s/,a 21G7< // ro9/oana ;s/,a 21G< a one,ad / sa-a o,r/ena re*e9no- de,ora>/*o- ;s/,a 21G1C<. I-a na*0ad s)8a*ea ,ada /0nad ,a/tea naa0/-o ne,) rst) /-osta ;s/,a 21GF<+naro8/to na do*n/- // tro*n/- ro0or/-a ;s/,a 2F7.<. 'taa st)oa o/8no s) dosta te,a+*ednostana+5at,a+e0 enta0/sa / e0 s-an*/an*a re8n/,a ;s/,a 21G<. Deaa se -e:)t/- da s) ) don*e- d/*e) 0natno *a8a ne5o ) 5orn*e- ;s/,a 2F6.<. Često s) os-ostrana ;s/,a 21GF<+a /-a dosta s)8a*ea ,ada s) tord/rana ;s/,a 2F3<+// o,r/ena de,ora>/*a-a ra0ne rste ;s/,a 21G1C<. N/*e r/*eda, s)8a* da *e o ne,o/,o n*/4 oe0ano ) snooe+ta,o da sa,a ,ooneta re,o so5 ,a/tea r/-a otereen*e odre:eno5 ),a;s/,a 27?+21G?+21G1C<. 'toe st)oa ;s/,a 2C / 21.< ne sa-o o r/-*en*en/- ro9//-a e / o ),)no* ,on9or-a>/*/+ant/8,o5 s) or/*e,a+a/ s) / dosta soodno+a re-a to-e / ra0norsno ra:ene. Na )5o/-a /nte+,o*/ osta*) soodn/ re-a na*n/=e- tor)s)+/0ra:ene s) o/8no )5aone /s)ne+) /d) ra0n/4 st//0oan/4 /stoa // 5aa ;s/,a 21G<+8/*/ *e 0adata, da o*a8a*) oa* na*sa/*/ d/o a0e ,o*/ se a,o / st) /o neto *a8e otereen%8esto o-/o. ',)torana de,ora>/*a ) o*ed/n/- ,oa-a dosta *e s/ro-ana+) dr)5/- reo/na. Ona *e one,ad+nr.na Ra*n/+) Nor-and/*/ / En5es,o*+/e 5eo-etr/*s,o5 / /*no5 ,ara,tera+one,ad+,ao ) B)r5)nd/*/ / *)5o0aadno* #ran>)s,o*+0at/- ) neto -an*o* -*er/ ) Porans/+Oern*/ / o-ard/*/+reoa:)*) 9/5)rane ,o-o0/>/*e+do, *e ) -no5/- s)8a*e/-a -*eto/ta. T) / ta-o ) one,o* od n*/4+,ao nr. ) oate/ns,o* ,o/ ) #ran>)s,o*+/-a tra5oa da *e s,)t)ra /a / o*ena. Dae,o ast/8n/*a od one /0 rero-ans,o5 doa+ona *e+,a,o o so*o* te4n/8,o* orad/+ta,o / o na8/n) st//0oan*a+a / o )otre*en/- -ot//-a+,o-/noana /0 ant/8,e trad/>/*e+/sto8n*a8,/4 / /0anst/*s,/4 )t/>a*a / ee-enata arars,o5 or/*e,a. N*) naa0/-o na orta/-a ;s/,a 2F3.<+na o,/r/-a ro0ora ;s/,a 2F7.<+na ,a/te/-a ;s/,a 22.<+na ar,ada-a+a 8esto / na >/*e/- 9asada-a ro-ans,/4 >r,aa ;s/,a 27.<. U o8et,) 5otoo ot)no sedena ) *edn) raan+na /sto8n*a8,/ odnosno rero-ans,/ na8/n+ona osta*e se re*e9n/*a / re*e9n/*a+ta,o da
) to,) 12.sto*ea dost/=e r//8no e/,) ast/8nost ;s/,a 2F3.<. Doro ),o-onoana / )ranote=ena o*a+r/ta- / =/a /n/*a+n*ene s) 5ane o0/t/ne od/,e. $e:)t/-+dosta *e ,r)ta+otra+one,ad 8a, / aons,a / /ns/r/e se ne d/re,tno =/oto-+e *e r/*e /0ra0 9anta0/*e so*/4 tora>a+-ona4a+,o*/ s) 8esto na/,/ da 5eda*) na r/rod) / =/ot /0 0atorene erse,t/e -anast/rs,/4 ,a)stera. B/*n/ / 5eo-etr/*s,/ ee-ent/ na ,o*e ) n*o* na/a0/-o+8esto s) ant/8,o5 or/*e,a+a/ s) )t/>a*e- /sto,a+se>/*ano s/r/*e / arars,o5 s4atan*a+/0-/*en// so*e ro/tne o/,e. Ta,o nr.a,ant)so /st+,o*/ se / da*e dosta 8esto )otre*aa+ostao *e dosta s)4+otar+a *e 8a, 8esto do/*ao / no) /n/*) ;s/,a 21G7<. Ist/ *e s)8a* / sa a-eta-a+o0/>a-a+ro0eta-a / dr)5/- ee-ent/-a ant/8,o5 or/*e,a. Čo*e8*a / =/ot/n*s,a 9/5)ra ) ne,/- ,oa-a se -no5o )otre*aa. ',)tor /4 doro o0na*e+a/ /4 ne redsta*a reano+e /4 st//0)*e. U o8et,) r//8no 0deaste+sa e/,/- 5aa-a / 8esto o5ro-n/- r),a-a+*)ds,e 9/5)re+,o*e se starn/ o8/n*) )otre*aat/ ) 11.sto*e)%) /0*esn/- s)8a*e/-a osta*) neo/8no /t,e / ee5antne+dra/rane ) o5rta8e ,o*/ se+-ada r//8no )0ne-/reno+5otoo na ant/8,/ na8/n na/r)+ta,o da se t/*eo d*e/-/8no na0/re /sod n*/4 ;s/,a 2F3.<. /ot/n*e se o/8no rade ) 9antast/8n/- o/>/-a+ta,o da na/a0/-o na 5r/9one+s/rene+,enta)re+a=da4e+a0//s,e+0at/- na =/ot/n*e sa /e 5aa // orn)to+na d/*e =/ot/n*e sa 0a*edn/8,o- 5ao- ,o*e s) o/8no /-ae / ra0na s/-o/8,a 0na8en*a. $ot// ,o-o0/>/*a )0/-an/ s) /0 Ao,a/se+/ to )5ano- ) e0/ sa stran/- s)do-+0at/- /0 Ps/4o-a4/*e+#/0/oo5)sa+,ao / /0 dr)5/4 *ers,/4 te,stoa. #anta0/*a / s/-o/0a- sa ,o*/-a *e oa s,)t)ra ra:ena // s) one,ad ta,o 0a5onetn/+da se rot/ n*e 8)o ,at,ad 5as / ) ,r/) sa-e >r,e. U s)t/n/+oa *e de,ora>/*a sra8)nata na to da )/*ed/ *ern/,e ) sna5) / *e8nost >r,ene or5an/0a>/*e+da /4 0astra/+da /- redo8/ ,a,e /4 se )=asne ,a0ne 8e,a*)+a,o se ne )d) o,oraa/ osto*e/- dr)ten/- 0a,on/-a+odnosno ,a,o a=ensto+ra0)-/*e se na ono-e s/*et)+a,o /- se e0 rotan*a o,ore. Na ta* na8/n oa s,)t)ra ,ao )ostao- >*eo,)na ar4/te,t)ra oo5 doa nos/ e8at *ers,o 9e)dane /deoo5/*e / -ona,o5 s4atan*a s/*eta. ' dr)5e strane+9e)dan/ 4/*erar4/*s,/ odnos/ ,o*/ ada*) / ) o,/r) sa-e >r,e odra=aa*) se / ) s,)t)r/+/ na ta* na8/n to se o so*/- ra0-*era-a *asno ra0/,) 9/5)ra /s)sa+,o*a *e o/8no na*ea+ra0n/4 an:ena / seta>a+,o*e s) -an*e+/ o/8n/4 s-rtn/,a+,o*/ s) one,ad re -a n*/-a 5otoo -/n/*at)rn/ ;s/,a 2F3. / 2.<. '/8an *e ) s)t/n/ / s)8a* sa )n)tarn*o- de,ora>/*o- ,o*a se )5ano- sod/ na 9res,e+na ,o*/-a ro 8esto na/a0/-o na -ot/e /0 ao,a/se. !/0ant/s,/ )t/>a* ) ne,/,oa-a+nr. ) Oern*/ ) B)r5)nd/*/+ ) Kataon/*/+/ Ita/*/ 8esto se *a,o os*ea. U *)5o0aadno* #ran>)s,o*+) />ars,o* / N*e-a8,o*+a / ) 'oen/*/+/0ant/*s,/ )t/>a* neto *e sa/*/. /o/s ) o/- dr)5/- oast/-a *e *ednostan/*/+8esto *e seden na osnone -r,e /n/*e / or/ne o,r/ene a,/-+e/no- to/- tono/-a+e0 naro8/to5 n/*ans,/ran*a+ta,o da ) )no* -*er/ 0adr=aa -on)-entaan ,ara,ter. RO$AN'KE ARHITEKTON'KE KOE Us*ed o*a8ane 0anats,e ro/0odn*e+a ) e0/ sa t/- / o*ae r/4 5radoa+ro-et / to )n)tran*/+/0-e:) o*ed/n/4 9e)da+ta,o / so*n*/+sa )da*en/- 0e-*a-a+,ra*e- 1C. / o8et,o11.sto*ea osto*e /nten0/n/*/ ne5o ran/*e. Po*ed/n/ e/,/ 9e)d/ =/e so*/- sosten/- =/oto-+a/ *e ,onta,t sada /a, *a8/ /0-e:) n*/4+ta,o da /e n/s) ) oo* -*er/ /0o/ran/ ,ao ran/*e. Ot)da s) / o*ed/ne ar4/te,tons,e ,oe+,o*e se na o/- e/,/- 9e)d/-a *a*a*)+/a,o se 8esto -e:) soora0/,)*)+/a, /=e *edna dr)5o* ne5o ) rero-ans,o doa+-ada *o n/s) ona,o oe0ane ,ao to e /t/ ) 5ot/>/. O*ed/n*aan*e *e done,e sroedeno / rado- o*ed/n/4 -ona,/4 redoa o ,o*/-a *e /o r/*e8/ ran/*e. ' dr)5e strane+st)an*e ) se /=e tr5oa8,e odnose sa !/0ant/*o- / /sto8n/oaa-a 'redo0-eno5 -ora+naro8/to re,o !ene>/*e / Menoe+o-o5))*e / neto *a8e /0ant/*s,e / /sto8n*a8,e )t/>a*e. Oo se os*et/o ) to,) 12.sto*ea+) r/*e-e ) ,o*e ada*) / 3 ra ,r/=ars,a rata+8/*a *e odo5a o8/5edno e,ono-s,e /-er/*a/st/8,e r/rode+a/ ,o*/ doode ) /=/ ,onta,t ee -ase sa 0aada+sa /sto8n*a8,o- ,)t)ro-+ )-*etno) / ar4/te,t)ro-. No oo *ednore-eno o-o5))*e da se+orn)to+/ )t/>a* 0aada os*ete ) /sto8n/- 0e-*a-a. Zra8en*e )n)tarn*/4 )t*e>a*a /0-e:) o*ed/n/4 9e)da na 0aad) ra0/*ao se dor/- d/*eo- / d)= e/,/4 tr5oa8,/4 )tea+sa ,o*/- s) se o,aa/ / t0.4odo8asn/8,/ )te/+,o*/ s) od// ) ne,o/,o 0na8a*n/*/4 >entara+-e:) ,o*/-a naro8/to ) R/-+Bar/+) *)=no* Ita/*/+ / Ko-ostee+) s*eero0aadno* an/*/. 'na5a / 0na8a* o*ed/n/4 od o/4 ,oa dosta s) ra0/8/ / 0a/se od o5atsta 9e)da ) ,o*/-a se ra0/*a*)+ta,o / od oo=a*a ) ,o*e- se oa* naa0/ ) s,o) osta/4 9e)da. Ka,o *e te,o odred/t/ ,ada *e ta8no na
,o*e- -*est) /0ren ona* s,o,o/t/ r/*ea0 /0 rero-ans,e ) ro-ans,) ar4/te,t)r)+to se ne -o=e od)8no re/ n/ ,o*a / -e:) o/- ,oa-a /a na*star/*a. Ot)da e-o / n*/4o re5ed dat/ ne o ne,o- nes/5)rno- 4ronoo,o- red)+e o 0ao,r)=en/- 5eo5ra9s,o e,ono-s,/- odr)8*/-a na ,o*/-a s) tada+e o8ee nasta*at/ ee eros,e dr=ae. RO$AN'KA ARHITEKTURA NA APENIN'KO$ POUOTOKU U r/*e-e od ,ra*a 1C. do ,ra*a 12.sto*ea+danana* Ita/*a ter/tor/*ano *e /a od/*e*ena na 3 oast/. entran/ d/o sa R/-o- ,ao sred/te- ora0oa *e as,) s*eton) dr=a). Bo5at/ s*eern/ d/o+o-ard/*a+/o *e /0d/*e*en na -no5oro*ne 9e)de ,o*/ s) 0a/s// 8as od n*e-a8,o5 adara ) 8/*o* *e dr=a/ o-ard/*a /a od 62.+a 8as od ae. Od*e se ro rano 9or-/ra*) 5rado/+e/no- na dor/-a o*ed/n/4 e/s,oa+,o*/ osta*) n*/4o/ neosredn/ 5osodar/. No ) or/ ,o*a se ra0/a /0-e:) n*e-a8,o5 adara / as,e ,)r/*e+5rads,o stanon/too )0/-ao *e / sa-o )8ea ore/ se rot/ so*/4 e/s,oa ta,o da *e /0o*eao so*e rao na osn/an*e ne,e rste sa-ostan/4 5rads,/4 re)/,a+sa na*)=o- neosredno- o,o/no-. J)=n) Ita/*)+,o*a *e dote /a d*e/-/8no od )t/>a*e- !/0ant/*e+d*e/-/8no od a) R/-a+/ '/>//*)+,o*) s) dr=a/ Ara/+0a)0ee Nor-an/+/ od*e 1C?3.5od/ne+osnoae t0.,ra*esto D/*) '/>//*a. Tos,ana+sa Ro-an*o- / An,ons,o- oast/ ora0oaa *e a, /ro,/ rea0n/ o*as /0-e:) Pas,e dr=ae / o-ard/*e. Paraeno sa oa,o- ter/tor/*ano- od*eo- ra0/*ae s) se / oasne ar4/te,tons,e ,oe.Os/- -an*/4+ o,an/4+ /-a /4 / ne,o/,o e/4. To s),oa >entrano5 d/*ea Aen/ns,o5 o)oto,a+ 0at/- r//8no ras>*e,ana ,oa *)=no5 n*e5oo5 d/*ea+ sa '/>//*o-+ / na*0ad 0na8a*na o-ard/*s,a ,oa. KOA ENTRANO" DIJEA APENIN'KO" POUOTOKA Pod stano- ,ontroo- R/-a+ >entrana Ita/*a se ) ar4/te,tons,o- o5ed) ra0/*aa osan*a*)/ se rensteno na ant/8,) trad/>/*)+ a/ ,o-/n/ra*)/ ant/8,e ee-ente sa ee-ent/-a /0 rero-ans,e ar4/te,t)re+ a done,e / /0 dr)5/4 ro-ans,/4 ar4/te,tons,/4 ,oa. U sa-o- R/-) at/ns,a a0//,a ot)da )5ano- reoa:)*e. Taan/>e s) o/8no rane+ do, st)o/ /-a*) ona*8ee ,a/tee ant/8,o5a+naro8/to *ons,o5 or/*e,a. $e:) /na8e -aoro*n/- so-en/>/-a oe ,oe+-o=e-o o-en)t/ r,) s.$ar/*a /n Transteere+%re,onstr)/sana od 113C.%11?F.+%''. "/oann/ e Paoo+/0 12.sto*ea+/ s.$ar/*a /n os-ed/en+*o /0 F.sto*ea sa d/*eo/-a /0 12.sto*ea. Ja*a se -e:)t/- / ne,o/,o ,a)stera r/ >r,a-a s.oren>o 9)or/ e $)ra /0 11F7.+'.Paoo 9)or/ e $)ra+/0 12CC.% 12?1.+/ '."/oann/ /n aterano /0 122C.%123C.+%,od ,o*/4 na/a0/-o / na ra0nosne tord/rane st)/e+/n,r)st/rane -o0a/,o-. Oa* ),)s 0a o/4ro-n/- e9e,t/-a o5eda se ) aro/,/-ra-orn/- odo/-a+,ao / ) -o0a/8,/- de,ora>/*a-a. Tos,ans,/ so-en/>/ ,o*e -o=e-o )5ano- od/*e/t/ na 2 5r)e+ ) 9orent/ns,) / /0ans,)+r/ada*) )5ano- ta,o:er oo* ,o/. I od*e ,od e/ne trorodn/4 a0//,a sodoe+/ to e/no- ,rstaste+naa0/-o ,ada /4 /-a+ *o *ed/no /0nad o8n/4 rodoa. Transet *e one,ad *a,o ra0/*en+%,ao nr. na ,atedra/ ) P/0/+do, *e 0on/, redono odo*en od sa-e 5ra:e/ne@9asade s) ra:ene od ra0noo*n/4 o/ran/4 -ra-orn/4 o8a+a ,od on/4 ) /0ans,o* 5r)/ 8esto s) /0ra:ene od o/ran/4 tesan/,a ) 2 o*e+,o*e -e:)sono atern/ra*) ) 4or/0ontan/- 0ona-a@na n*/-a se+o5otoo ,od os*edn*/4+o*a*)*) od )t/>a*eo-ard/*e / 5aer/*e+one,ad ) ne,o/,o 0ona ;s/,a 277+a<. Ut*e>a* oe ,oe dosta se os*et/o na 'ard/n/*/ / Kor0/>/+*)=no* Ita/*/ ,ao / ,od nas+na Jadrans,o- r/-or*) ;s/,a 27F.<. RO$AN'KA ARHITEKTURA NA JUNO$ DIJEU APENIN'KO" POUOTOKA O ne,o* odre:eno* 0a*edn/8,o* ,o/ ) *)=no* Ita/*/ ne -o=e /t/ r/*e8/.Uso/ od ,o*/-a se ra0/*aa // s) /s)/e ra0no/,/ da / se ar4/te,t)ra ,o*a se od*e o*a/a -o5a so=/t/ ) 8rst) 0a*edn/8,) >*e/n). Na*,o-a,tn/*a *e nes)-n*/o 5r)a so-en/,a ) A)/*/+,o*/ ora0)*) /a, *edn) ,o/,o%to/,o oe0an) 0a*edn/>). To s) ,atedraa /0 1C21.%1C3.+/ >r,a s.N/,oe /0 1CF7.% 113.+/ o,o 117. ) Bar/*)+%,atedraa ) Tro*/ /0 1C3C.%12CC.+) T/ran/ /0 1C.%113C.+/ 11FC.%12CC.+) Baret/+/0 re-ena o,o 113.+) B/tont) / R)o+sa o8et,a 13.sto*ea. 'e s) to a0//,e ,od ,o*/4 s) ,roo/ )5ano- ra:en/ od drene 5redne ,onstr),>/*e. Nad res*e,o- 5ano5 roda sa transeto- na/a0/-o one,ad / na reat/no n/s,o os-ostrano ,)e. Dea-)ator/*)- / 0ra,asto osta*ene ,aee+,o*e naa0/-o ) !enos/+/ 1C?6.%1C.+A8e0en0/+/0 1CFC.+/ Beret/ /0 113.+%),a0)*) ta,o:er / na 9ran>)s,/ )t/>a* ,o*/ *e o8/5edno od*e doro re,o Nor-ana. ' dr)5e strane os*ea*) se /sto ta,o / /0*esn/ /0ans,/ / o-ard/*s,/ )t/>a*. 'o*ne ,oonete na orta/-a 8esto s) ta,o /st)rene / osan*a*) se+na o-ard/*s,/ na8/n+ na aoe // dr)5e =/ot/n*e ,o*e -o5) one,ad / sa-e /t/ od)4aene ,onsoa-a+%,ao nr. na s.N/,o/ ) Bar/*) / na ,atedra/ ) R)o. Pod
/0ant/*s,/- )t/>a*e- o*a*)*) se 5ra:e/ne s ,)oa-a+nr.,atedraa ) $o9et/ /0 12.st.+0at/s.#ran8es,o ) Tran/+r/*e 11F?.+s.$ar,o ) Ro0ano / naro8/to atto/>a ) 't/). Na '/>//*/ 8/*a se ar4/te,t)ra -o=e /0do*/t/ ) ot)no sa-ostan) 5r))+*a, /sa-s,/ )t/>a* ),rta se sa /0ant/*s,/-+0at/- se o,ano- trad/>/*o- ,ao / )t/>a*/-a *)=nota/*ans,e / sredn*eta/*ans,e ar4/te,t)re. Ta,o ) Paer-)+,aea Paat/na /0 1127.%1132.+/ $ortorana /0 11?3.+%0at/- ) $ontrea)+/0 117.%11FC.+e9a)+/0 re-ena red 11?.5od/ne+%na/a0/-o na *a,o na5aen) aras,) de,ora>/*)+one,ad na aras,e /s)*,e+s/ste- ,o*/ )5o/-a 0a-*en*)*e / /s)n*aa tro-e+0at/na *ednostane /sto8n*a8,e ,)oe+,ao / na ),rtene ),e ;s/,a 2FC.<. O/4 os*edn*/4 )ostaone-a sa-o na '/>//*/+e se sa n*/-a s)sree-o na dr)5/- so-en/>/-a *)=ne Ita/*e. Ar4/te,t)ra *.Ita/*e+oseno A)/*e+/-aa *e )t/>a* na ra0o* nae ar4/te,t)re+a / na ra0/ta, Ra,e ,oe ,ra*e- 12. / ) 13.sto*e). O$BARD'KA KOA $no5oro*n/ o-ards,/ so-en/>/ -o5) se od/*e/t/ ) 3 5r)e+,o*e s) / ored -a/4 -e:)son/4 ra0/,a s/8ne -e:) soo-. U r) 5r)) doe / >r,e s.Anro5/o ) $/an)+/0 2.8etrt/ne 12.sto*ea+s.$/>4ee ;s/,a 26.%267.<+/0 112C.%11.+/ s.P/etro /n /e dOro ) Pa/*/+/0 2.oo/ne 12.sto*ea. U dr)5) 5r)) ,atedraa ) $oden/ /0 1.oo/ne 12.sto*ea+) P/*aen>/ /0 1122.+) #erar/ /0 113.+/ !eron/ /0 re-ena r/*e 11F7.+,ao / >r,a s.Zenona ) !eron/ /0 113F.@) tre) s.Anton/o ) P/*aen>/+,atedrae ) Kre-on/+/0 112C.%11C.+/ Par-/ /0 1122.%s.$ar/a $a55/ore ) Ber5a-) /0 1137.+/ ,atedraa ) Bor5o%san%Donn/no+/0 2.oo/ne 12.sto*ea. !r/*e-e n*/4oa od/0an*a+,o*e *e od*e dato+*a,o *e osoraano. I-a 4/stor/8ara ,o*/ s-atra*) da e/na o/4 5ra:e/na ot/8e /0 11.sto*ea. $e:)t/- 1117.5od/ne des/o se ) o-ard/*/ neo/8no *a, 0e-*otres ,o*/ *e tra*ao ?C dana. '-atra se ot)da da s) / o/ so-en/>/ od/5n)t/ // ar *a,o ono*en/ te, os/*e oe 5od/ne. Ia,o oa* roe- n/*e ) ot)nost/ r/*een+-o=e se )so*/t/ oa dr)5a te0a+os/*e 0e-*otresa. 'tar *e od e/,o5 0na8a*a. Na/-e+se s) oe >r,e 0asedene. No ored o)o/8ast/4 / ona*8ee ,rstast/4 *a,o nad/en/4 sodoa+na ne,/-a od n*/4 naa0/-o / reraste sodoe sa te,/- rer/-a rao)5aono5 // o),r)=no5 res*e,a ;s/,a 26./ 266.<. -e:)t/-+8a, / a,o ot/8) od os/*e 1117.5od/ne+o/ sodo/ sada*) -e:) na*star/*e ) 0a.Ero/. Kod -no5o o/4 5ra:e/na+*edno- ,adratno- o*) sredn*e5 roda od5oara*) da o*a ) o8n/rodo/-a+to dood/ do aterna>/*e ne st)a>a / st)oa+e -as/n/*/4 / *a8e ra0):en/4+sa neto a,/- / *ednostan/*/- st)>/-a;s/,a 26.+267.<. Pored sodoa e naeden/4 o/,a+*a*a*) se na res*e,) 5ano5 roda / o/8no dosta ra0/*eno5 transeta+/ ,)oe sa tro-a-a ;s/,a 26.<. Dosta ra0/*ene tr//ne o/8no s-eta*) osta*an*) a0//,an/4 ro0ora ;s/,a 266.<. K)a%0on/, od/5n)ta *e /0ooano od >r,e. #asade sa-/4 >r,aa ra:ene o/8no od tesan/,a+r*e:e od oe,a+r//8no s) *ednostane a/ se na n*/-a 8esto o*a*)*) 5aer/*e+o/8no od 4or/0ontan//*en>e- na as/d/+a ta,o /sto / na 0aadno* 9asad/ ) ,o- s)8a*) -o5) da se ,oso en*)+rate/ /0o-*en) /n/*) ,oso5 /*en>a od ,o*/- se naa0e ;s/,a 26F.<. Porta/ s) neo/8no o5ato ra0/*en/+one,ad s) dosratn/ a ) -no5/- s)8a*e/-a so*ne ,oonete se nasta*a*) na e:a aoa ;s/,a 2F?.<. ',)torana de,ora>/*a+,o*) naa0/-o na orta/-a+a/ / na ,a/te/-a+dosta *e o5ata+=/a+sa )no 9/5)ran/4 *)ds,/4 / =/ot/n*s,/4 redstaa. Osan*a*)/ se dor/- d/*eo- na rero-ans,) ar4/te,t)r) oe oast/+o-ards,o% ro-ans,o 5ra:e/narsto se oo5a)*e / dr)5/- ee-ent/-a%ra*ns,/- / roansas,/-+a/ / /sto8n*a8,/-+,o*/ s) do o-ard/*e dor/ re,o !ene>/*e / Menoe. ' dr)5e strane+do-a/ -a*stor/ s) ost/5/ /0anredn) te4n/,) ) rad)+ta,o da *e ) /nostranst) na0/ o-ard o0na8aao ne /e o,ra*/ns,) r/adnost e -a*stora%,esara. Pre,o o/4 -a*stora ,o*/ s)+naro8/to ,ra*e- 1C. / ) 11.sto*e) rad// / an 5ran/>a o-ard/*e+oa *e ar4/te,t)ra /-aa *a,o5 )/a na ra0o* ar4/te,t)re ) Ra*ns,o* oast/+) ne,/- od 9ran>)s,/4 ,oa+ ) En5es,o*+a od*e>/ o/4 )t*e>aa os*ea*) se / na nae- r/-or*) a / ) Ra,o*. RO$AN'KA ARHITEKTURA U NJE$AČKOJ Bora /0-e:) >r,e / dora ) N*e-a8,o*+/0ra=aaa *e otre s)rotnost/ ,o*e s) tada osto*ae ,a,o ) o,/r) r),oodee dr)tene ,ase ) N*e-a8,o*+ta,o / /0-e:) as,e ,)r/*e / n*e-a8,o5 dora. Ta ora ,o*a *e /a naro8/to otra ) to,) 1C. / 11.sto*ea+0ar/a se ,o-ro-/sn/- ,on,ordato/0-e:) ae / >ara 1112.5od/ne. No ) n*o* s) / *edna / dr)5a strana -o//sae / )otr/*e/e se sna5e s ,o*/-a s rasoa5ae. Dosta e/, *e ra0o* tr5o/ne+,o*a *e )s*ed oasnost/ /rata na -or)+/a re,o n*e-a8,e+ o-)5)/o *e adar) oe0/an*e e/,/4 9e)da+to -) *e /o eo-a
otreno ,ao osona> ) or/ ,o*a *e o:ena. To se o*ed/n*aan*e r/o ) to,) 1C.sto*ea / doeo *e 62.5od/ne do onono5 ona*an*a 0a.R/-s,o5 >arsta. r,a *e od/0aa -no5e -anast/re ,o*/ s) // n*eno )or/te. No a )sred to5a to s) ) N*e-a8,o* e/,/ 9e)d/ // *a8e -e:) soooe0an/+/ o,ane ,oe ,o*e se nan */-a *a*a*) dosta s) s/8ne / /s,e *edna dr)5o*+a ra0/,e -e:) n*/-a s) -/n/-ane. RAJN'KA KOA /a tr5oa8,a arter/*a ,o*a *e te,a d)= Ra*ne+a ) ,o*) s) se )/*ea/ saoraa*n/ ra>/ odsa,)d+o-o5)/a *e od/0an*e e/4 nase*a+a araeno s t/- / ee5 ro*a -anast/ra / 9e)dan/4 0a-,oa. Ra*ns,a ar4/te,t)ra o*a*)*e se ot)da ,ao r//8no ,o-a,tna >*e/na. Ka,o *e *o ) ant/8,o doa 5ran/>a r/-s,e /-er/*e re-a "er-an/-a /a d)= Ra*ne+to se ant/8,a trad/>/*a *o *a,o os*ea+do, s) / dor/nos/ ,o*e s) re,o rero-ans,e ar4/te,t)re da/ arar/+ta,o:er sna=n/. !e0a sa o-ard/*o- ,o*a *e /a r//8no 8rsta+o-o5)/a *e )t/>a*e s*eerno/ta/*ans,e ar4/te,t)re. Ka,o *e ,/ne0/*ans,/ -ona,/ red reor5an/0/ran ) N*e-a8,o* 177.+to se os/*e oe 5od/ne re,o n*e5a o8/n*e os*eat/ )t/>a* )r5)nds,e ,oe.Po*aa -on)-entano ,on>//ran/4+e/,/4 5ra:e/na+) oo-e odr)*) dosta *e rana+/ ot/8e /0 os*edn*e 8etrt/ne 1C.sto*ea+os/*e onoe 0a.R/-s,o5 >arsta+-ada *e e/na so-en/,a so* ,ona8an o/, do/a te, ) 12.sto*e). Na*0na8a*n/*e 5ra:e/ne oe ,oe naa0/-o ) Ken)+s.$ar/*a na Ka/to) ;s/,a 271.<+s.$art/n !e/,/+s.Andr/*a+s.Aosto/+s."ereon+%0at/- ) $a*n>)+!or-s)+Tr/*er)+a*er)+or)+aa4);s/,a 27.%262.< / Anderna4). Kod e/ne o/4 >r,aa 5an/ rod *e /o o,r/en dreno- ,rono- ,onstr),>/*o- ;s/,a 271.<. Na*ran/*/ sodo/ ,o*/ se nad o/- d/*eo- 4ra-a *a*a*)+/ to ,rstast/+dosta *a,o nad/en/+naa0e se ) a*er)+/0 re-ena r/*e 11C6.5od/ne. 'a-o neto ,asn/*e /0eden/ s) / sodo/ nad sredn*/- rodo/-a ) -a*n>) / aa4). '-*eo ,on>//ran/+on/ e /a, ostat/ r//8no )sa-*en/ do, e te, ,asn/*e /t/ /-/t/ran/ / na dr)5/- 5ra:e/na-a. Kod e/ne so-en/,a o8n/ s) rodo/ ta,o:er 0aseden/ ,rstast/- nad/en/- sodo/-a+/ to ta,o da o/8no 2 soda ) o8n/- rodo/-a od5oara*) *edno- 5ano- ;s/,a 26?.<+-ada se sas/- /0)0etno deaa da se ro* trae*a ) >entrano- / o8n/- rodo/-a -e:)sono o,aa ;s/,a 2F.<. Tr//na+ dea-)ator/*)-a+/ 0ra,asto /0eden/4 ,ae/>a ne-a. Deaa se -e:)t/- da se os/- otars,e o*a/ *edna as/da / na 0aadno* stran/ ;s/,a 2F. / 26?.<. Na ne,o/,/- >r,a-a /d/-o as/de / na o8n/- strana-a transeta+ta,o da se a0//,a ,o-/n)e sa tr/,on4an/- r*een*e- ;s/,a 271.<. Nad res*e,o- transeta / 5ano5 roda naa0/-o 5otoo redono sna=n) 8etrtast) // os-ostran) ,))+)rao ne,) rst) rea0a /0-e:) ,)e / ,)oe+a s/8n/4 /-a one,ad / /0nad )a0no5 est//a. Jedn) // d/*e 8etrtaste ,)e naa0/-o / na 0aadno* 9asad/+a deaa se 8esto da se o *edna ,)a o*a/ / sa sa,e strane otars,o5 rostora. K)e ) to- s)8a*) -o5) /t/ / ,r)=ne ;s/a 27.+2F.+263.+26?.<. One s) 0arene dosta otr/-+streast/- dren/- ,roo/-a+8/*e //>e o/8no oa0e od r4oa 9rontona /0ra:en/4 sa sa,e od strana ,)e ;s/,a 27.<. Na ,)a-a+a naro8/to na as/da-a+od 4or/0ontan/- /*en>es/*ee n/e / n/0o/ otora retara*) se ,od -no5/4 so-en/,a ) 5aer/*e+ s/8ne o-ards,/;s/,a 263.<.Interesantno *e da se ,ao ) a*er) na as/d/ o*a*)*) redo/ s)ero0/ran/4 st)oa+*edn/4 /0nad dr)5/4+s/8no ono-e na as/da-a ) '/r/*/+re>/-o na Ka )0e,) // der Ter-an/n). Ar,adn/ 9r/0 na /astr/-a *e 8esto )otre*aan.U )n)tran*ost/+)s*ed o-en)te ,o-/na>/*e ,rstast/4 sodoa+o*a*)*e se 8esto aterna>/*a sna=n/4 st)a>a / st)oa+/0-e:) ,o*/4 s) ra0aet/ e/,/ o/,r)=n// ),o/+/0nad ,o*/4 s) osta*ene /ro,e or/ne 0a 9res,e. Ka/te/ st)oa s) 8esto ,)/8n/. ',)torana de,ora>/*a *e r//8no 5r)a. Ut/>a* oe ,oe /o *e redo-/nantan na n*e-a8,) ar4/te,t)r)+a dosta se *a,o os*et/o re,o a0a,o%orens,e ,oe ) #ran>)s,o* / Nor-and/*/+) En5es,o* / ',and/na/*/+te ) >entrano* / s*eerno* Ero/. Ro-ans,a ar4/te,t)ra ) osta/- 9e)dan/- oast/-a N*e-a8,e 0a/s/a *e od ra*ns,e ,oe.Posto*e / /0*esne se>/9/8ne ,ara,ter/st/,e / o,ane o*e a/ s) one od -an*e5 0na8a*a. Ta,o nr.*a *)5) n*e-a8,e /-a-o 8est s)8a* )otree *ednostan/4 a0//,a ,o*e -o5) /t/ oo5aene ,at,ad / *edn/- transeto- sa 0aadne strane+,ao nr.na do-) ) A)5s)r5)+/0 ?.5od/ne@dr)5d*e nr.) >r,/ s.$/4a*a ) H/des4a*-) /0 1C1C.5od/ne+/ ) $/tte0e) na ostr) Re*4ena)+na/a0/-o / na o da transeta. Ne,e od o/4 5ra:e/na redsta*a*) rea0a, /0 at/ns,e rero-ans,e ) ro-ans,) ar4/te,t)r). ' dr)5e strane+) sa,sons,o*+nr.+) neo/8no e/,o* *e )otre/ atern/ran*e st)a>a / st)oa. No to s) se od/,e na ,o*e -an*e%/e na/a0/-o / ) ra*ns,o* ar4/te,t)r/. Te=n*a 0a e/,/d/-en0/*a-a+raena 5o-a0no) o*ed/n/4 ee-enata / stro5o) s,)t)rae de,ora>/*e+/tne s) od/,e n*e-a8,e ro-ans,e ar4/te,t)re+ne sa-o ) ra*ns,o* ,o/+e / ) s/- osta/- oast/-a. U A)str/*/+,o*a *e /a nase*en*a N*e->/-a os/*e o*ede nad $a:ar/-a .5od/ne+a ,o*a od
aars,o- a) osta*e se do 116.5od/ne+s)st/8) se )t/>a*/ /0 N*e-a8,e+se>/*ano /0 Baars,e / o-ard/*e+a o5eda*) se / na so-en/>/-a>r,e ) Kosterne))r5)+,od Be8a%0arena 1136.+% 0at/- ) He//5en,re)0)+Zenoer5)+/ Kre-s)+,ao / na na*star/*/- d/*eo/-a s.'teana ) Be8). Past/8na de,ora>/*a *e )5ano- 5eo-etr/*s,a. AZAKO%OREN'KA KOA Dosta ro*n/ so-en/>/ oe ,oe+,o*a 8/n/ r/*ea0 /0-e:) 5rad/te*sta ) N*e-a8,o* / #ran>)s,o*+a ,o*e naa0/-o naro8/to ) Ot-ars4a*-)+$ar-o)t/er)+$)t0/5);s/,a 277.<. $)ra>4)+Anda) / st.D/e sto*e od ro *a,/- )t/>a*e- ra*ns,e ar4/te,t)re+,o*o* ) s)t/n/ / r/ada*). Ot)da se / ,ara,ter/st/,a dana 0a o) ,o) odnos/ starno / na a0a,o%orens,e so-en/,e. !a*a /a, nao-en)t/ da ne,/ od n*/4+se>/*ano ) *)=no- d/*e) A0asa+sto*e od d/re,tn/- )t/>a*e,atedrae ) Ba0e). RO$AN'KA ARHITEKTURA U #RANU'KOJ Pod/*e*ena na e/ or* 9e)dan/4 oast/+,ne=e/na / 5ro9o/*a ,o*e s) sa-o 9or-ano /e )*ed/n*ene ) *edn) >*e/n)+a starno /e to/,o ra0*ed/n*ene da s) 8esto doa0/e / ) s),o *edna s dr)5o-+#ran>)s,a *e *edna od 0e-a*a ) ,o*o* s) ar4/te,tons,e ,oe / na*-no5oro*n/*e+na*ra0/8/t/*e -e:) soo-. A,o e/-/n/ra-o e/ ro* -an*/4 o,an/4 ,oa+)rao ),*)8/-o /4 ) ea+-o=e-o /a, ra8)nat/ da /4 /-a 7 na*0na8a*n/*/4+-ada *e / n*/4 ne-o5)e -e:)sono ta8no ra05ran/8/t/ / re>/0no 9/,s/rat/ n*/4oe oso/ne+)s*ed e/,o5 ro*a ra0/8/t/4 ee-enata ,o*/ se ) n*/-a o*a*)*)+,ao / /ro,/4 0ona+,o*/-a s) -e:)sono ra0do*ene+odnosno oe0ane. Pro)8/-o /4 0ato re-a n*/4oo- 5eo5ra9s,o- -e:)sonoodnos). NOR$AN'KA KOA Ar4/te,t)ra ) s*eero0aadno- d/*e) #ran>)s,e+) Nor-and/*/+sa0rea *e dosta rano+*o ) to,) 11.sto*ea / osta/a r//8no e/,/ ro* 0na8a*n/4 so-en/,a. Kao na*o0nat/*/ -e:) n*/-a s) >r,e s.Tro*/>e+%&=ens,/ -anast/r( ) aen) /0 1C66.+%0at/- s. 'te9ana &-),/ -anast/r(+) s/to* aro/ /0 1C77.5od/ne+%s.$art/na ) !os>4er/)+/0 1C7C.%11CC.+onda >r,e ) J)-/e5)+!ae)L)+O)/strae4a-)+se *o /0 11.sto*ea. Oa ,oa /-a dosta s/8nost/ sa ra*sn,o- / en5es,o-. Ta,o *e sredn*/ rod *o )/*e, ona*8ee o,r/en rano- dreno- taan/>o-+do, se nad o8n/- rodo/-a naa0e ,rstast/ sodo/ nad ,adratn/- o*/-a+te *e t /-e )so*ena / aterna>/*a a,/4 / sna=n/*/4 st)a>a. I0nad o8n/4 rodoa /0ra:ene s) o/8no tr//ne+a /0nad o/4 5aer/*e ) 0/d) /sred ro0ora ;s/8no ,ao na s/>/ 27?.<. Na /sto8no* stran/ o/8no /-a-o o tr/+a one,ad / o as/da@dea-)ator/*)-a o/8no ne-a. Često s) /0ra:ene 2 /so,e ,)e na 0aadno* 9asad/. De,ora>/*a *e r//8no s,ro-na / e/no- 5eo-etr/*s,a. Ut*e>a* oe ,oe /o *e *a, / -no5ostran+na En5es,) os/*e osa*an*a oe od strane nor-ans,/4 9e)daa>a 1C66.+0at/- na ar/s,) oast / na s*eern) #ran>)s,)+na Hoand/*) / N*e-a8,)+a Nor-an/ renose n*ene ee-enta / ) *)=n) Ita/*) / '/>//*). KOA 'JE!ERNE #RANU'KE Oa ,oa ,o*) one,/ /s>/ na0/a*) / &9ran>)s,a ,oa(+o)4ata ne,adan*) )=) adars,) do-en) Ie%de%#ran>e+%Par/0 sa /ro- o,o/no- se do Oreana+,ao / a-an*)+!er-andoa / #andr/*) ,o*e s) e,ono-s,/ /e dosta *a,o -e:)sono oe0ane. Ne sa-o 5eo5ra9s,/ e / o so*/- osnon/- ,on>e>/*a-a+oa se ,oa nasan*a s *edne strane na nor-ans,)+s dr)5e na a0a,o%orens,)+odnosno ra*ns,)+/0-e:) ,o*/4 8/n/ ne,) rst) rea0a. Ut/>a* )r5)nds,e ,oe+sa *)5a+os*ea*) se -e:)t/- ta,o:er. !e/na so-en/,a oe ,oe+,o*e naa0/-o ) Par/0)+%st."er-a/n% des%Pres+st.$art/n des 4a-s+/ star/*/ d/*eo/ st.Den/se+) neosredno* /0/n/ Par/0a+ 0at/- ) Re/-s)+st.Re-/+ %) 4artes)+%star/*/ d/*eo/ ,atedrae+ %Bea)a/s)+To)rs)+Oreans)+'o/sson)+%retr*ea *e ,asn/*e+) doa 5ot/,e+ra0ne /0-*ene+ta,o da /4 *e sas/- -ao ostao ) ro/tno- o/,). 'odoa+/ to o/8no ,rstast/4+naa0/-o ) oo* ,o/ sa-o /0nad o8n/4 rodoa. I0nad 5an/4 rodoa / tr//na /0ra:ena *e drena ,rona ,onstr),>/*a. Dea-)ator/*)- sa 0ra,asto osta*en/- ,ae/>a-a redoa *e o*aa. I0-e:) 5ano5 / o8n/4 rodoa /05ra:ene s) /ro,e o),r)=ne ar,ade na -as/n/- ra0):en/- st)>/-a. ',)torana de,ora>/*a *e s,ro-na. BUR"UND'KA KOA $ono )r5)nds,o ,ne=esto /o *e ) ro-ans,o doa *edna od na*0na8a*n/*/4 9e)dan/4 *ed/n/>a ) e,ono-s,o- / o/t/8,o- o5ed). U n*e-) s) ored to5a /-a/ so*e >entre oa e/,a -ona,a reda+ / ,/ne0/*ans,/ / >/r>est/ns,/. Ot)da *e / ar4/te,t)ra ) oo-e ,ra*) /a eo-a o5ato
ra0/*ena. $e:e -no5oro*n/- so-en/>/-a ,o*/ s) na- osta/ r/*ed/ o-en)t/ a0//,) s.Petra ) )n/) ;s/,a 22.+23.<+/ >r,e ) !e0ea)+A)t)n)+Aaon)+Para e $on/a) / st.Beno/t s)r o/re. "an/ rod o/4 5ra:e/na 0aseden *e o/8no /o od)=n/-+8esto reo-*en/sodo/-a+od)4aen/- ar,ada-a s reo-*en/- />/-a+%)n ;s/,a 23.<+%/o ,rstast/sodo/-a+%!e0ea%+a /0)0etno / n/0o- ore8n/4 o)o/8ast/4 sodoa+%To)rn)s%@nad o8n/rodo/-a /0ra:en/ s) ,rstast/ sodo/@tr//na ne-a@na/a0/-o one,ad na a=n) 5aer/*)@ 8esto se /astr/ ne /0ra:)*) do sa-o5a oda e se neto /sod ),a ,o*/ r/4ata*) od)4ata*) ,onsoo-@dea-)ator/*)-a 8esto ne-a@ na res*e,) 5ano5 roda sa transeto- /0d/=e se o/8no -as/na ,adratna ,)a sa /so,/- streast/- ,roo-. De,ora>/*a *e eo-a o5ata / )na+a -e:) na**ee r/*een/- t/-an/-a ) re*e9)+na ,o*/-a *e redsta*ena ao,a/t/8na s>ena >trano5a s)da+-o5) se o-en)t/ on/ ) >r,/ s.a0ara ) A)t)n) / ) !e0ea) ;s/,a 2F3. / 2.<. Ut*e>a* oe ,oe *a,o se os*et/o ) Oern*/+a-an*/+done,e ) Ita/*/+a ta,o /sto / ) ra*ns,o* oast/+a 8a, / ) '/r/*/. O!ERNJAT'KA KOA Ia,o reat/no ter/tor/*ano s,)8ena+oern*ats,a ,oa o5ata *e so-en/>/-a.$e:) na*0na8a*n/*/s) Notre Da-e d) Port ) er-ont%#erend)+/0 13.sto*ea+sa ,r/to- /0 11.sto*ea+ st.Ne>ta/re+/0 11?.%11FC.+0at/- >r,e ) Isso/re)+/0 sred/ne 12.sto*ea ;s/,a 2?.+2.<+Or>/a)+/0 11C.% 117.+$o/sa>)+R/o-)+Br/o)de). To s) e/no- 5ra:e/ne 0asedene o)o/8ast/- sodo- nad 5an/- rodo-+,rstast/-+nad o8n/- / 8etrto/8ast/- nad tr//na-a+,o*e s) to/,o /so,e da a0//,ano os*et*en*e 5ano5 roda n/*e -o5o da se sroede;s/,a 2?.<. nad res*e,o- 5ano5 roda / transeta /0ra:ena *e o/8no /so,a o,to5onana ,)a. Dea-)ator/*)- / 0ra,asto oredane ,aee ;s/,a 2.< o/8no s) redona o*aa. Z/dan*e *e e/no- /0edeno od ,a-ena ra0ne o*e+ta,o da *e o/4ro-/*a dosta na5aena. Un)tran*ost o/4 >r,aa r//8no *e *ednostana / stro5a+a/ s) 0ato ro 8est/ / osta>/ =/o/sa+,o*/-a s) /ro,e 0/dne or/ne /e o,r/ene. ',)t)ra *e reat/no s,ro-na@*ed/no s) ,a/te/ 8esto o5ato de,or/san/ 9/5)ran/,o-o0/>/*a-a. Zra8en*e oe ,oe /o *e na ra0ne strane+a/ n/*e do/rao naro8/to dae,o. !a*a o-en)t/ ,atedra) ) e)) na entrano- Pato) /0 sred/ne 12.sto*ea+,ao / ,ae/ st. $/>4e dA/5)/e+,od /ste aro/+-o=da neto star/*)+na ,o*/-a se oa* )t/>a* *a8e oa=a. On *e *o /dn/*/ na >r,/ s.'ern/na ) T))0) 8/*/ *e /sto8n/ d/o+,od ,o*e5 *e s/8nost / na**a8a+0aren r/*e 1C6.5od/ne. PRO!AN'A'KA KOA $no5oro*n/ so-en/>/ na *)=no- 9ran>)s,o- r/-or*) / ) n*e5o) 0ae:)+,o*e neto d)*e 0ad/re ) )n)tran*ost *ed/no do/no- R4one+oe0an/ s) ta,o:er 0a*edn/8,/- na8/no,o-onoan*a. Na*0na8a*n/*/ redstan/>/ ,oe s) Notre Da-e des Do-s ) A/n*on)+st.Tro4/-e ) Ar)+,ao / >r,e ) $ont-a*o)r)+st."/es+e T4or)+!a/son)+%se e/no- /0 12.sto*ea. Zaso:aan*e o/4 5ra:e/na /0reno *e o/8no o)o/8ast/- sodo/-a+ nad 5an/- / 8etrto/8ast/- nad o8n/- rodo/-a. 'odo/ s) od)4aen/ s -*esta na -*esto+nad od/on/ra0):en/- st)>/-a+o*a8aa*)/- ),o/-a. I-a s)8a*ea da s) ,rstast/ sodo/+,ao / o),aote nad as/da-a+/0ra:en/+-o=da / od )t/>a*e- o-ard/*e+sa rer/-a. Tr//na ne-a.Pone,ad se o*a*)*) / ,)oe ;s/,a 2C.<. Os/- trorodn/4 a0//,a na/a0/-o *o / na *ednorodne 5ra:e/ne ,od ,o*/4 *e od)=n/ o)o/8ast/ sod r/4aen o8n/- r/son*en/- ),o/-a. Dea-)ator/*)-a / 0ra,ast/4 ,aea ne-a. ',)t)rana de,ora>/*a na 9 asada-a+naro8/to na orta/-a+dosta *e o5ata+/ sto*/ done,e od ant/8,/- )t/>a*e-+,o*/ *e do o/4 ,ra*ea doro re,o o-ard/*e+re,o ant/8,/4 so-en/,a ,o*/ se ) oo- ,ra*) naa0e ) r)e/na-a@) o5ed) na /,ono5ra9/*)+t*.na )otre*ene -ot/e+os*ea se ta,o:er / neosoran )t/>a* /0ant/*s,e )-*etnost/. 'a-a roansas,a ,oa d*eoaa *e done,e / na s*eern) Ita/*). POATE!IN'KA KOA J)5o0aadn/+)rao sredn*/ 0aadn/ d/o #ran>)s,e eo-a *e o5at ) ro-ans,/- so-en/>/-a. Ia,o /4 /-a *o /0 2.oo/ne 1C. / 11. sto*ea+on/ se+naro8/to on/ na*0na8a*n/*/+od/=) ) to,) 12.+a se>/*ano ) 3.8etrt/n/. "an/ redstan/>/ s) NotreDa-e a "rande ) Po/t/ers);s/,a 27. >r,e ) A)na de 'a/nton5e+4a)/5n)+st.'a/n)+/ /ra). 'redn*/ rodo/ o/4 5ra:e/na o/8no s) o,r/en/ o)o/8ast/- sodo/-a+sa o*a8aa*)/- ),o/-a+a o8n/ o)o/8ast/- // ,rstast/-. 'oodn/ od)/ra8/ ra:en/ s) e/no- ) /d) )n/4 st)oa+a ta,o:er / ,ao st)>/ 8etere/sno5 res*e,a. Tr//na ne-a+a ra0/,a *e ) /s/n/ /0-e:) 5ano5 / o8n/4 rodoa+n/*e e/,a+ta,o da se 8esto sa 3 roda naa0e od 0a*edn/8,/- dos/n/- ,roo-. Ina8e *e )o/8a*eno da se s /sto8ne strane o*a/ dea-)ator/*)- sa 0ra,asto osta*en/- ,aea-a. Os/- trorodn/4 a0//,a+od*e
naa0/-o / *edn) od e/,/4 / 0na8a*n/4 ,r)=n/4 >r,aa+) 4arro)L) ;s/,a 26.<. K)e+,a,o ona nad res*e,o- 5ano5 roda / transeta+ta,o / one na 0aadno* 9asad/+),o/,o /4 /-a+0arene s) o/8no dosta otr/-+one,ad neto /0o8en/- streast/- ,roo/-a ;s/,a 27.<. Porta/ s) ra:en/ e0 t/-ana+ta,o da s) /- otor/ o),r)=no 0aren/ ;s/,a 27.<. ',)torana de,ora>/*a neo/8no *e o5ata+a one,ad*e n*o-e / 8/taa 9asada o,r/ena ;s/,a 27.<@os/- na ,a/te/-a / orta/-a+/-a *e 8esto / o,o ro0ora;s/,a 2F7.<@ored s,)t)re naa0/-o ) )n)tran*ost/ 5ra:e/na / na ostat,e 9resa,a+-e:) ,o*/-a s) na*o5at/*e / na*0na8a*n/*e one ) st.'a/n)+e0ane 0a te,st Ao,a/se. I0*esne e0e+se>/*ano ) o5ed) na s,)toran) de,ora>/*)+osto*ae s) sa o-ard/*o- / Ra*ns,o- oa). PERI"URDIN'KA KOA Neto *)=n/*e od Poate/ns,e+na/a0/-o na o) ,o)+,o*a /-a / so*/4 dosta se>/9/8n/4 od/,a. N*en/ 5an/ redstan/>/ s) >r,e st.#ronta / st.Et/enne en%a%/te ) Per/5)e)L)+,ao / >r,e ) a4ors)+$o/ssa>)+'o)/a>)+'a/ntes)+/ An5o)e-e). $e:) s/- o/- 5ra:e/na-a+sa,a,o *e na/nteresantn/*a >r,a st.#ronta ;s/,a 272.+273.<+od/5n)ta neto os/*e 112C.5od/ne+o t/) >r,e s.$ar,a ) !ene>/*/ ;s/,a 136.< re,o ,o*e se e0)*e 0a star) /0ant/*s,) J)st/n/*ano) >r,) seto5 Aostoa ) ar/5rad). Kara,ter/st/8no *e da se ,)oe na andant/9/-a o*a*)*) ne sa-o na oo*+e / na dr)5/5ra:e/na-a oe ,oe+/ to nad ,adratn/- ot,)on/- rostor/-a+o/8no ) n/0)+*edna nad dr)5o-+ta,o da ora0)*) *ednorodn) 5ra:e/n). Bo8n/4 rodoa )oe ne-a+a sa-/- t/- n/ tr//na. 't)>/ s) o/8no dosta te,/+a 8esto s) )0 n*/4 r/*)*en/ / o)st)o/.Dea-)ator/*)-a ne-a. Re*e9na de,ora>/*a+,o*a*e na ne,/- od 5ra:e/na oe ,oe+eo-a *e o5ata+do, *e na dr)5/- sas/- s,ro-na+8/n/ *ed/nsten) >*e/n) sa oate/ns,o-. No na orta/-a od*e /-a-o / s,)toane t/-ane+a *edan od na*0na8a*n/*/4 -e:) n*/-a+sa e/,o- s>eno- Ao,a/t/8ne /0/*e+naa0/ se ) $o/ssea>).U o5ed) na ar4/te,tons,) ,on>e>/*)+oa *e ,oa ostaa r//8no 0atorena e0 e/,o5 )t/>a*a na ar4/te,t)r) dr)5/4 )da*en/4 oast/. !IAR'KA U />ars,o* ,o*a *e so*/- s*eero/sto8n/- d/*eo- otadaa od as,)+a *)5o0aadn/- od B)r5)nd/*)+),rta*) se o-ard/*s,/ )t/>a*/+,o*e s)sree-o naro8/to ) $)rato ,od o,arna+) B/as>a / "/orn/>o+0at/- ) "ross-)nster)+Z)r/>4)+/ Base)+sa Ra*ns,/-+,o*e naa0/-o naro8/to ) '>4a94a)sen) / H/rsa)+/ 9ran>)s,/-+naro8/to )r5)nds,/-+,o*/ se -an/9est)*) ) Ro-a/n-ot/er)+Paerne) / "radson). RO$AN'KA ARHITEKTURA NA IBER'KO$ POUOTOKU 'e do 11.sto*ea e/,/ d/o Iers,o5 o)oto,a+danan*e an/*e / Port)5aa+/o *e od Ara/-a. Pr/rodno *e ot)da to se *o raro-ans,a ar4/te,t)ra ra0/*aa ) an/ns,/- s*eern/- / /sto8n/,ra*e/-a o)oto,a+o 8e-) *e e /o r/*e8/. Deseto sto*ee /o *e dor/- d/*eo- /s)n*eno oro- /0-e:) 9e)daa>a+od ,o*/4 s) -no5/ do/ /0 #ran>)s,e+/ Araa.No te, ) ro* oo/n/ 11.sto*ea 0ar/t e se sa osoa:an*e- s*eerne oo/ne o)oto,a od Araa. Doa0/ tada do r//8no *a,e ,oon/0a>/*e #ran>)0a na osoo:eno* ter/tor/*/ na ,o*o* / ,/ne0/*an>/ / >/ster>/n>/ o8/n*) )e/,o od/0at/ so*e -anast/re+naro8/to na )te/-a ,o*/ ode ,a tada nadae,o 8)eno-anast/r) 'ant/a5o de o-ostea+) ,o-e *e+od naodn/>/-a+/o 5ro aostoa Ja,oa+%no *ednore-eno / na )te/-a ,o*/-a s) te,e 5ane tr5oa8ne e0e /0-e:) #ran>)s,e / Ieers,o5 o)oto,a. Ot)da se / )t/>a* 9ran>)s,e ar4/te,t)re+naro8/to /0 Proanse+ a ,asn/*e / /0 oate/ns,e / )r5)nds,e ,oe ro *a,o os*ea+a/ se ,o-/n)*e / sa )t*e>a*/-a /0 o-ard/*e+s ,o*o- s) o/ ,ra*e/ odr=aa/ dosta /s,e tr5oa8,e e0e+a oda,e s) doa0// / -no5oro*n/ -a*stor/. 'as/r/rodno da *e rero-ans,a ar4/te,t)ra oo5 odr)8*a ) 9or-/ran*) ro-ans,e od/5raa so*) 0natn) )o5)+ a / Ara*ans,/ )t/>a*/ os*ea*) se / da*e ) r//8no* -*er/. Ne,/4 od/*e*en/4 oasn/4 ,oa starno ne-a+-ada se rae /0*esne ra0/,e /0-e:) ar4/te,t)re ) Kataon/*/ / Ara5on)+/ Kast/*/ / eon) s dr)5e strane. Na*0na8a*n/*e so-en/,e oe ar4/te,t)re naa0/-o ) R/o) /0 re-ena r/*e 77.5od/ne / /0 1C17.%1C37.5od/ne+sa d/*eo/-a /0 12.sto*ea+) "eronne)+/0 1C1.% 1C3F.5od/ne+!/>4)+do 1C3F.5od/ne+Terassa /0 sred/ne 11.sto*ea+eon) do 1C73. / /0 12.sto*ea+'ant/a5o de o-ostea+od 1C7F. do sred/ne 12.sto*ea+%A/a+os/*e 1C1.+'ta $ar/a a Rea+/0 11.%12.sto*ea+)5o /0 12.sto*ea+'e5o/a+%ne,o/,o >r,aa /0 12.sto*ea+%'.J)an de a Pena+/0 re oo/ne 12.sto*ea+%Tara5one)+os/*e 1131.+'a4a5)n)+/0 1121.%11F3.+%do, s) ) danan*e- Port)5a) 0na8a*ne naro8/to+,asn/*e *a,o ono*ene+,atedrae ) /saon) /0 sred/ne 12.sto*ea / o/-re) /0 2.tre/ne 12.sto*ea+,ao / -anast/rs,a >r,a ) oo- os*edn*e-+/0
1131.5od/ne. Pod or*entano aras,/- )t/>a*e- naa0e se naro8/to >r,e s.T4arse%a / '.a)rent%a ) 'a4a5)n)+a,o / >r,a seto5 Andr/*e ) )ear) ,od 'e5o/e. U Kast/*/ / eon) naa0/-o /0*estan ro* 5ra:e/na ,od ,o*/4 s) o*ed/n/ ee-ent/+,o*/ s) ) 9ran>)s,o* ar4/te,t)r/ ra:en/ ) ,a-en)+ora:en/ ) oe>/. Past/8na de,ora>/*a ,o*a *e naro8/to o5ata ) R/o)+sa o8et,a 12% sto*ea+/ 'erraonna+/0 re oo/ne 12.sto*ea+sto*/ od ),rten/- )t/> a*eoate/ns,e+)r5)nds,e+roansas,e / o-ards,e ,oe. Ostata,a 9resa,a /0 11.sto*ea /-a *o )/*e, ) >r,/ s.$/5)e ) Teras/ +a /0 12.sto*ea ) '/Lena ) Ara5on). RO$AN'KA ARHITEKTURA NA BRITAN'KO$ OTOKU I IR'KOJ Prerastan*e e-en,o5 dr)teno5 s/ste-a ) 9e)da/0a- sa0r/*ea ) Br/tan/*/ ) dr)5o* oo/n/ 1C. / Irs,o*+) to,) 11.+a ) ,ots,o* te, ) dr)5o* oo/n/ 12.sto*ea. Paraeno s o/- *a8a*) / e/,/ -ona,/ redo/+a doa0/ / do osteeno5 reora=aan*a /0 redro-ans,e ) ro-ans,) ar4/te,t)r). Oa* ro>es *e ) Br/tan/*/ /o e o,on8an ) doa ,ada s) *e 1C66. oso*/ / ot)no reor5an/0oa/+na 9e)dano* a0/+Nor-an/.Tada se ) En5es,o* o*a*)*) / -no5/ ,/ne0/*ans,/ -anast/r/+od 112?. / >/r>est/ns,/+a od 113. / a5)st/n>/ / re-ontr/n>/ od/=) /4 ta,o:er ) e/,oro*)+re,o 3CC. O an5osa,sons,o* ,o/+,o*a *e o*a*)*e ,ao rea0na 9a0a /0 re ro-ans,e ) ro-ans,)+e *e ran/*e /o neto -ao 5oora. Ona se ra0/*a o8e od sred/ne 1C.sto*ea+o 0aren/- ora-a /0-e:) sa,sona>a / Dana>a+nase*en/4 na /sto,) oto,a+a rerasta ot)no ) ro-ans,) os/*e Nor-ans,/4 osa*an*a. Ona ) se/ /-a oso/ne raro-ans,e ar4/te,t)re. No ored o/4+na/a0/-o / na ee-ente on/,e od )t/>a*e- nor-ans,e / ra*ns,e ,oe ;s/,a 27?.<. Us*ed /0rade drene ,rone ,onstr),>/*e+0/do/ s) reat/no a,/ a 5ra:e/ne /t,e. Česte s) / 8etrtaste ,)e /0nad res*e,a 5ano5 roda / transeta+// osta*ene sa 0aadne strane ;s/,a 226.<. Bo8n/ est/// retara*) se one,ad / ) n/s,e transete. Os/- e ran/*e o-en)t/4 so-en/,a+,o*/ /e r/ada*) rero-ans,o- st/)+o-en/-o *o / ,atedra) ) D)r4a-)+sa d/*eo/-a /0 F.5.+-anast/rs,) >r,) ) ELter)+1C1.+/ >r,e ) Bos4a-)+/ Ro-sa) ;s/,a 27?.< /0 sred/ne 11.sto*ea+,o*e sto*e od dae,o *a8/- )t/>a*e- Nor-and/*e+/ r/ada*) e s,oro ) ot)nost/ ro-ans,o- s4atan*). An5oro-ans,a ,oa )star/ ro/0/a0/ osteeno /0 an5osa,sons,e+s t/- to s) sada nor-ans,/ )t/>a*/ *a8/+a sa n*/-a se -/*ea*) / )t/>a*/ /0 )r5)nd/*e / sa ra*ne. Brodo/ se+naro8/to o8n/+sada o8/n*) se /e 0aso:aat/+)5ano- ,rstast/sodo/-a+a/ se e ,ra*e- 11.// o8et,o- 12.sto*ea o*a*)*) / sodo/ sa reat/no te,/rer/-a+,o*/ se ored on/4 ) o-ard/*/+ra8)na*) -e:) na*star/*e ) Ero/. U )n)tran*ost/+)s*ed rasoreda sodoa+8esto atern/ra*) dosta 5o-a0n/ ,r)=n/ st)o/ s *o te=/- ra0):en/- st)>/-a. "ra:e/ne do/*a*) ro 8esto e/,e d/-en0/*e+/ naro8/to s) *a,o /0d)=ene. N/*e r/*eda, n/ dea-)ator/*)-+sa 0ra,asto osta*en/- ,aea-a+-ada osto*e nor-ano ra0/*ene as/de+sa d*e-a o8n/- -an*/-+,o*e 0araa*) o8ne rodoe. Pored 8esto na5aeno5 / /st)reno5 transeta+,ao nr. ) NorQ/>4) // E*)+one,ad se o*a*)*e ne,a rsta transeta / sa 0aadne strane. U e/,o* s) )otre/ / tr//ne+sa 5orn*/- 5aer/*a-a /sred a0//,an/4 ro0ora;s/,a 27?.<. "ra:e/ne osta*) sna=n/*e / 5o-a0n/*e. Pr//8no s) -as/e / ,adratne ,)e+,o*e naa0/-o nad res*e,o- 5ano5 roda / transeta+a o *edn) // d/*e / na 0aadno* 9asad/. Past/8na de,ora>/*a osta*e neto o5at/*a te, ) 2.oo/n/ 12.sto*ea+a/ / tada osta*e r//8no -onotona / s)4a+r*eaana /e 5eo-etr/*s,/. K)/8n/ ,a/te/+8esto sas/- *ednostan/+one,ad 9or-/ran/ od o ne,o/,o oo=en/4 ,on)sa+ro,r/en/ reat/no s,ro-no-+a/ 8sto- ast/8no- de,ora>/*o-+) 8esto* s) )otre/ ;s/,a 21G1C<. Kao 5an/ so-en/>/ *a*a*) se >r,e ) antor)r)+st.Aanas)+Ro>4ester)+E)+"o)>4ester)+D)r4a-)+Nort4a-ton)+4/>4ero)54) / "aston)r*). Ut/>a* oe ar4/te,t)re os*et/o se dosta *a,o ) ,ots,o* / Irs,o*+0at/- ) Nore,o*+a neto -an*e / ) eds,o* / dans,o*+a / ) Nor-and/*/. U ,ots,o*+ar4/te,tons,a d*eatnost naro8/to *e *a,a ) 2.8etrt/n/ 12.sto*ea. Na so-en/>/-a ,o*e s)sree-o ) Jed)r54)+%/0 111.%11FC.+% "as5oQ)+/0 112C.%1136.+D)n9er-/ne) os/*e 112?.+Keso)+os/*e 112F.+Horood)+os/*e 112F.+$erose) os/*e 1136.+.ored an5oro-ans,o5 os*ea se / *a, d/re,tan 9ran>)s,/ )t/>a*+,ao odra0 te=n*e ,ota da se od)r) s)/e *a,o* an5oro-ans,o* e,ono-s,o* / o/t/8,o* res/*/. Ot)da s) / oe 5ra:e/ne neto a,e / -an*e stro5e+-ada ast/8na de,ora>/*a / na n*/-a osta*e 5eo-etr/*s,a. U Irs,o* se ar4/te,t)ra ra0/*a s *edne strane /0 rero-ans,e+s dr)5e od an5osa,sons,/- )t/>a*e-+a ) dr)5o* oo/n/ 11. / 12 .sto*e) od an5onor-ans,/-. Naro8/to s) od*e or/5/nan/ ar4a/8n/ &sodo/(+,o*/ se -o5) e0at/ *o 0a neo/ts,) eo4)+sasta*en/ od tesan/,a+ne 0ra,asto -e:)sono so*en/4+e sa 4or/0ontan/- /sad/-a sa,o5 naredno5 5orn*e5 reda er-a don*e-. Prod)=)*e se /sto ta,o / sa od/0an*e- o,r)5/4 neo/8no /t,/4 ,)a o ,o*/-a
*e / ran/*e /o r/*e8/. Past/8na de,ora>/*e *e / da*e 5eo-etr/*s,a a/ =/a / s*e=a+9antast/8na. "ane so-en/,e naa0/-o ) 5endeo)54)+/0 1C.%11.sto*ea+%D)/n) +%/0 sred/ne 11.sto*ea+ono*ena o,o 11FC.5od/ne+%T)a-) / T)a/- "re/ne)+/0 sred/ne 12.+)ent #ert) /0 1166.+%/ Ard-ore) sa ,ra*a 12.sto*ea. RO$AN'KA ARHITEKTURA U 'JE!ERNOJ E!ROPI U Nore,o* ,o*a *e +re,o 4er/ds,/4 / or,ads,/4 oto,a odr=aaa /s,e odnose tr5o/ne / *ere s Br/tan/*o-+*a*a se red ,ra* 11. / ) to,) 12.sto*ea+ar4/te,t)ra dosta /s,a an5onor-ans,o*+a sa 5an/- redstan/>/-a ) Trond4/e-)+Ber5en)+Bor5)nd)+H/tterda) / 'taan5er). U eds,o*+% ) ,o*o* na*0na8a*n/*/ ro-ans,/ so-en/, naa0/-o ) )nd) /0 sred/ne 12.sto*ea+,ao / ne,o/,o -an*/4 a/ /nteresantn/4 na oto,) "otand)+se>/*ano ) S/s)+%ar4/te,t)ra -no5o /e sto*/ od n*e-a8,/- )t/>a*e-. Od*e s) -e:)t/- eo-a ,ara,ter/st/8ne >r,e od dreta+naro8/to ) Bor5)nd)+Urnes)+"o)+!an5) ;s/,a 27.<+,o*e se od/,)*) o to-e to /- *e ,onstr),>/*a )5ano- od ert/,ano osta*en/4 5reda+)0 ,o*e se r/8r)*) ,oso // 4or/0ontano oo=ene tae. Interesantno *e da se na o/- dren/- 5ra:e/na-a /t,o re*e9na de,ora>/*a starno nadoe0)*e na rero-ans,)+a / na *o star/*)+arars,). Ja, n*e-a8,/ )t/>a* oa=a-o / ) Dans,o*+naro8/to na ,atedraa-a ) !/or5)+R/e)+/ R/n5sted)+do, na oto,) Bor/n4o-) naa0/-o dosta ro*ne ,r)=ne >r,e+o/8no dosratne ,ao ) N/ars,er) / Osterars,er). N*e-a8,/ )t/>a*+sa )t/>a*e- s*eerne #ran>)s,e+-an/9est/ra se / ) #andr/*/ / Hoand/*/+naro8/to ) /*e=)+Br/se)+N/e)+$astr/4t)+!r/=)+T)rne) / Re*-ond). Interesantna *e+a/ / rostorno dosta ra0/*ena+,atedraa ) T)rne)+/0 2.oo/ne 12.sto*ea+,o*a /-a ne,) rst) tr/,on4ane osnoe sa dosta te,o- ,)o-%,)oo- ) sred/n/+/ 8et/r/ /so,e ,)e ) )5o/-a. RO$AN'KA ARHITEKTURA U 'REDNJOJ E!ROPI U Če,o* / 'oa8,o* ro-ans,a ar4/te,t)ra sto*/ od )t/>a*e- Baars,e+#ran,on/*e / 'a,sons,e+a/ se *a*a*) /sto ta,o / )t/>a*/ s Ra*ne / /0 o-ard/*e. ' dr)5e strane do-aa saens,a trad/>/*a stano se os*ea ) o/- 0e-*a-a / -/*ea sa ee-nt/-a /-ort/ran/- sa strane.Jo ) rero-ans,o doa naa0/-o od*e na 0an/-*/e -ae >entrane ,aee+nr.,r)=na 8etero/sna >r,a s.!a>aa na Hra8an/-a+) Pra5)+/0 re-ena o,o 2C.5od/ne+0at/- e/ ro* rotond/+od ,o*/4 3 ) Pra5) / o,o 1%2C ras/*an/4 o )n)tran*ost/ 0e-*e. Doda*-o oo-e *o *edn) tr/,on4osn) >r,)+sa sna=no,)o- nad >entran/- d/*eo-+,ao / *edn) esto/sn) 5ra:e/n)+)/san) ) ,r)5+sa ,)oo- nad sred/n*/- rostoro-+,o*/-a se r/da*e / saens,o or/*e,o. Uode se 0at/- / trorodne a0//,e+sa tr//na-a / aterna>/*o- *a8/4 / sa/*/4 od)/ra8a+,ao to *e /05eda /a a0//,a s.Mor:a ) Pra5)+od/5n)ta C.5od/ne+a / t/o/ *ednostan/4 a0//,a e0 transeta+,ao ) seto* Bo5orod/>/ ) T/no/>a-a // !/ne>) /0 sred/ne 11.sto*ea. Na*0na8a*n/*a -e:) o/- 5ra:e/na-a /a *e sa,a,o a0//,a '/,/4n*ea ) Pra5)+od/5n)ta 1132.+sa rano- taan/>o- nad sredn*/rodo-+,rstast/- sodo/-a nad o8n/-+d*e-a transet/-a / d*e-a as/da-a+%o *edna na /sto8no* / na 0aadno* stran/. Od a0//,a o-en/-o *o / on) ) Tre/) ) $ora/*/+/0 re-ena o,o 113C.5od/ne+,ao *edn) 5ra:e/n) ,o-/noan) /0 a0//,e / tr/,on4osa ) Re0no/>e. I-a dosta r/-*era,a -an*/4+*ednostan/4+ne0aseden/4 >r,aa a o*a*)*) se / s)8a*e/ ) ,o*/-a se / nad sa-/- rodo- /0d/=e sna=na ,)a+ do, ) /0*esn/- s)8a*e/-a naa0/-o / o d/*e ,)e na 0aadno* 9asad/+% ) T/no/>a-a+B// / '/)+%,od oe os*edn*e 8a, /0 1273.5od/ne. Pod >/ster>/ns,/- )t/>a*e- ra0/*a se / ne,o/,o ortaa na/, na )r5)nds,e+,ao to s) nr. on/ ) !/ne>)+ T/no) / Zaor/+// on/ ) Tre/)+%no na ne,/- od n*/4 /d/-o / /0*esne 5ots,e ee-ente. U Po*s,o* na/a0/-o na -an*/ ro* so-en/,a ro-an/,e ,o*a *e od o/4 ,ra*ea dora /0 N*e-a8,e / o-ard/*e+a ta,o:er /0 Če,e / 'oa8,e+sa ,o*/-a s) Po*a>/+naro8/to re,o >r,e+odr=aa/ e0e. Ta,o se na r/-*er+ *o rero-ans,a 8etoro/sna >r,/>a '.#e/,sa+na !ae)+) Kra,o)+od/5n)ta o,o 1CCC.5od/ne+) os*edn*e r/*e-e e0)*e neosredno 0a 4ra- s.!a>aa na Hra8an/-a+) Pra5)+,o*/ *e neto star/*/. Ro-ans,/ )t/>a* se dae,o *a8e os*ea na ,r/ta-a s.eonarda ) Kra,os,o* ,atedra/ / ) !a4o>,)+0at/- ) Sso>/a>4)+Oatoo+Kr)s0/t>+InoQro>aQ/n)+'tr0en/>) / Kos>e>) /0 12.sto*ea. Na ne,o/,/ro-ans,/- orta/-a sa8)an/- ) Kor0n/>+"n*e0n)+SratsaQ)+ Po>,)+oa=a*) se t a,o:er n*e-a8,/ / o-ards,/ )t/>a*+naro8/to ) de,ora>/*/o-/*ean s /0ant/*s,/-. Ro-an/,a ) $a:ars,o* naa0/ se od )t/>a*e- o-ard/*e+#ran>)s,e / N*e-a8,e. Poto s) se ,onso/doa/ ) Panons,o* ran/>/+ra8)na se o/8no F61.5od/ne+$a:ar/ s) ,ao no-ads,/ narod e0 e/,e 5ra:e/ns,e trad/>/*e+dosta d)5o osta/ od stran/- )t/>a*e-. Ka,o s) 5ra:e/narsto- o8e/ r//8no ,asno da se ae+to /4 *e rero-ans,a ar4/te,t)ra *eda neto -ao 0a4at/a.T/
trorodne a0//,e sa ran/- taan/>a-a / tr/-a as/da-a na /sto8no* stran/+od )t/>a*eo-ard/*e+r/ )0/-a -a4a.On se *o oo5a)*e o 1 ,adratno- ,)o- na sa,o- )5)+,ao na ,atedra/ ) Pe8)*). Ko-/noan/ o-ards,/ / 9ran>)s,/ )t/>a* naa0/-o ) re5ra:eno* ,atedra/ ) Kao/+/0 12.sto*ea+na ,o*o* se o*a*)*e / dea-)ator/*)- s 0ra,asto osta*en/- ,aea-a+do, se /0nad res*e,a 5ano5 roda / transeta /0d/=e os-ostrana ,)a%,)oa+a o da o*a ) o8n/rodo/-a od5oara*) *edno-e ) 5ano-+ta,o da *e o-o5)ena / aterna>/*a od)/ra8a. N*e-a8,/ )t/>a*+naro8/to ra*ns,/+*a8/ *e na ,atedra/ ) een)+sa o8et,a 13.st.+,ao / na >r,a-a ,o*e sto*e ) 0a/snost/ od oe+%Zsa-e,+Jaa,+done,e / na Ara8/+) !o*od/n/+,od Noo5 Be8e*a+/ -an/9est)*e se naro8/to ) ,o-o0/>/*/ 0aadne 9asade+,od ,o*e do-/n/ra*) 2 -as/ne ,)e. No od*e se+naro8/to ) r*een*) rodoa+os*ea / -ao 5ot/,e. Neto s-*e/*e / sa-ostan/*e ,o-/noan*e o/4 )t/>a*a naa0/-o ) Os>a / K/0en)+,od ,o*/4 se+os/- d/*) ,)a na 0aadno* 9asad/ o*a*)*) / dosta na5aen/ transet/ sa o *edno- as/do- na so*o* /sto8no* stran/. Past/8na de,ora>/*a+,o*) naa0/-o na ,atedra/ ) Pe8)*)+)5ano- *e o-ards,o5 or/*e,a. Na ne,/- orta/-a+) een)+Jaa,)+K/0en)+-/*ea se / sa ee-ent/-a r/-*en/- /0 #ran>)s,e+one,ad / sa /0*esn/5ots,/- r/0),o-+a ) Es0eter5o-)+Ostro5on)+/ sa /0ant/*s,/- na5as,o-. Na oo* os*edn*o* 8a, *e /o ee-enata ,o*/ ),a0)*) / na -o5)nost/ )t/>a*a s nae5 r/-or*a. RO$AN'KA ARHITEKTURA NA BAKAN'KO$ POUOTOKU 'e do ret,ra* 11.sto*ea osnon/ o/>/ ar4/te,t)re na nae- r/-or*) rero-ans,o5 s) ,ara,tera. Ro-ans,e ee-ente o8e/ s) r/ -asono ,or/st/t/ ened/,t/n>/+8/*/ *e red ,od nas osto*ao+/st/na / ran/*e+ a/ ,o*/ s) naro8/to o*a8a/ ,ra*e- 11.sto*ea+sa tenden>/*o- )8r/an*a ,ato/8,o >r,e ) Hrats,o* / Zet/. Zna8a*n/*) *e )o5) ) to- o5ed) od/5rao / osnoane Bars,e ar4/e/s,o/*e+1C67.5od/ne+,o*a *e s *edne strane redsta*aa no -ostoran as/ra>/*a-a as,e ,)r/*e re-a Ba,an)+a s dr)5e os)=/a / ,ao sred/te ore 0a ) ,ra*n*o* /n/*/ ne)s*eo osa-osta*en*e srs,e ,ato/8,e >r,e ) Zet/. Ia,o *e *o na sa-o- o8et,) 12.sto*ea+11C2.5od/ne 4rats,/ d/o oae r/ao U5ars,o*+/a,o *e 5ane 5radoe na *)=no- r/-or*) ;naro8/to Kotor / D)ron/,<+) to doa+9or-ano ar dr=aa ) so*/- r),a-a !/0ant/*a+saens,/ ee-enat o8eo *e )0/-at/ se /e -a4a ) sa-/-+na r/-or*) e 0ate8en/-+ro-ans,/- nase*/-a. Posto*an*e -no5/4 ant/8,/4 5ra:e/na na nae- r/-or*)+a naro8/to D/o,e>/*anoe aate ) '/t)+)s-*er/o *e ra0/ta, nae r/-ors,e ar4/te,t)re ) ra>) ro-ans,/4 ,on>e>/*a. Ja, tr5oa8,/ / or5an/0a>/ono *ers,/ ,onta,t odr=aan *e / da*e s Ita/*o-+te *e ot)da r/rodno da s) / odate +naro8/to /0 A)/*e / o-ard/*e+r/-ane ,on>e>/*e / ee-ent/ ro-ans,e ar4/te,t)re.No on/ se r//8no ra0norsno )otre*aa*)+ta,o da se ne / -o5o 5oor/t/ o ne,o* ot)no odre:eno* 0a/snost/ od Ita/*e+do, se ) /0*esno* -*er/ o>rtaa*) / or/s/ *edne nae r/-ors,e ,oe ) ro>es) sa0r/*ean*a. !e/na 0na8a*n/*/4 5ra:e/na oo5a doa /-a )5ano- o/, trorodne a0//,e e0 transeta+sa 5an/- rodo- o,r/en/- rano- taan/>o-+os/- ) sas/- r/*et,/- /0n/-n/s)8a*e/-a. Ta,o *edan od na*star/*/4 so-en/,a oo5a t/a redsta*a ened/,t/ns,a a0//,a s.-ar/*e na o,r)-) ,od D)ron/,a+sada ) r)e/na-a. r,a s.Tr/9)na ) Kotor)+,o*a *e ,ao rotonda+od/5n)ta neosredno os/*e FC.5od/ne+1166.5od/ne /0 te-e*a *e ono*ena ta,o:er ) o/,) trorodne a0//,e. ".rod /o *e *o ) to doa 0aseden te,/- rerast/- sodo/-a+os/tree5 trae*a nad ,o*/- se s)de/ o ne,/- star/- re*e9/-a+d/0aa ,)oa ,o*e /e ne-a. 'a,otrae*) 5.roda od5oara*) ) o8n/- rodo/-a 2 o*a 0asedena ,rstast/- sodo/-a. 'e oo s,)a o,a0)*e neosoran o-ard/*s,/ )t/>a*. D/*e ,)e na 0aadno* 9asad/+/a,o 167C.%16F1. *a,o rera*ene+ro/tno s) osto*ae.Ko-an/>/*) o-ards,/4 / tos,ans,/4 )t/>a*a naa0/-o na >r,/ s.Kreana+,o*a *e ono*ena 117.+/ na stono* >r,/ ) Zadr)+/0 12F.+%na ,o*/-a /d/-o / s/*ee ar,ade / 5aer/*e ,o*e nas -no5o ods*ea*) na o-ards,e / o0ans,e ;s/,a 27F.<. 'tona >r,a ) Tro5/r)+s o8et,a 13./*e,a+ra:ena ) o/,) trorodne a0//,e sa dreno- ,rono,onstr),>/*o-+*ednostan/*a *e ;s/,a 27.<+a na n*o* se os/- o-ard/*s,/*+o*a*)*) / )t/>a*/ /0 A)/*e. Na d)roa8,o* 'tono* >r,/+sa 8/*/- *e 0/dan*e- oto8eto 117.+a ,ona8no 0areno te, 1326.+na >r,/ ,o*a *e or)ena r//,o- e/,o5 0e-*otresa 1667.+o*a*)*e se ) ,o-/na>/*/ trorodne a0//,e e0 transeta / ,)e+,o*e *e /05eda done,e e0ano 0a /0ant/*s,e )0ore. Neo/8no *e /nteresantna >r,a s.$ar/*e na oto,) $*et) ;s/,a 27?.<+sa ,ra*a 12. / o8et,a 13.sto*ea+na ,o*o* /d/-o r*een*e ,o*e se o so*o* )n)tarn*o* ,on9or-a>/*/ d/re,tno e0)*e 0a >r,) s.N/,oe ,od K)r)-/*e / 't)den>)+do, ) so*n/- o/>/-a /-a e0e sa ne,/- a)*s,/so-en/>/-a. Oa 5ra:e/na *e 0na8a*na 0a ro)8aan*e odnosa /0-e:) r/-ors,e+ra,e / *)=nota/*ans,e ar4/te,t)re 12.%13.sto*ea+)to/,o r/*e to *e o0nato da *e -anast/r na
$*et)+r/*e ne5o to s) ened/,t/n>/ do/ ) D)ron/,+/o ) r),a-a raosan/4 ,a):era. Ko-/noane /0anst/*s,e / ro-ans,e )t/>a*e naa0/-o na >r,/ s.),e ;11.< / na ,oe5/*ano* >r,/ s.$ar/*e /0 1221.5od/ne ) Kotor)+o*e-a sa n/s,/- ,)oa-a. /ster>/ns,/ )t/>a* os*ea-o na >r,/ s.N/,oe ) 'taro-e Bar)+na e/,o* -anast/rs,o* >r,/ Bo5orod/>e Rta8,e ,od ')to-ora+na >r,) s.$ar/*e ) B)d/+,ao / s.Ian) ) Tro5/r) ;s/,a 276.<+,od ,o*/4 se ,ao 0a*edn/8,/ ee-ent o*a*)*e / /0 so*a / /0n)tra rao)5aona as/da. $e:) -no5oro*n/-+*o nedoo*no /s/tan/- ro-ans,/- so-en/>/-a+) *)/*s,o* ,ra*/n/ / na Istr/+naro8/to se /0da*a -aa a0//,a ) Hrasto*)+nedae,o od Kora+ 0asedena na /sto8n*a8,/ na8/n+o)o/8ast/sodo/-a+e0 e/,o5 /0d/0an*a sredn*e5 roda+tao da ne-a a0//,ano5 os*et*en*a. Posto*/ na*0ad+naro8/to na *)=no- r/-or*)+) 'ton)+Kadr)+U>/n*)+Bo5orod/>/ Rta8,o* / o,o/n/ e/ ro* -an*/4 *ednorodn/4 ,aea 0aseden/4 o)o/8ast/- // reo-*en/- sodo-+ r/4aen/o*a8aa*)/- / o8n/- r/son*en/- ),o/-a+%,o*/ ),) so*e or/*e,o *o od rero-as,/4 )0ora. Os/- >r,aa+naa0/-o / ne,o/,o /so,/4 ,)a%0on/,a+s otor/-a ,o*/ se o/8no oeaa*) odo0do na/e+te nas ods*ea*) na s/8na r*een*a ) o-ard/*/ / A)/*/. Na*0na8a*n/*/ s) na Ra) ;13.sto*ee<+Koo-ano 0on/, ;,od >r,e s.$ar/*e ) Zadr)<+,ao / 0on/, ) '/t)+8/*/ *e don*/ d/o /0 13.+a 5orn*/ /0 1?.sto*ea. Na*0ad+/a,o dosta o0n/*/+od/5n)t /0-e:) 1317. / 13?F.+ro-ans,ot/) r/ada / ,a)ster 9ran*ea8,o5 -anast/ra ) D)ron/,)+d*eo $/4e Bra*,oa /0 Bara+,o*/ redsta*a*) *edn) od os*edn*/4 /sta/4 -an/9esta>/*a oo5 st/a ) Da-a>/*/ ;s/,a 2F1.<. Past/8na de,ora>/*a ro-ans,o5 t/a *e reat/no s,ro-na. ')de/ o *edno- 9ra5-ent) 5otoo )no ast/8,e seta8,e 9/5)re r/o*ene )0 ,r)=n) ,oonet)+/05eda da *e na doratn/>/-a ortaa >r,e s.Tr/9)na /o stat)a seta>a+o t/) ,o*/ s)sree-o na ne,/- orta/-a ) o-ard/*/+% nr.na ,atedra/ ) !eron/. Re*e9na de,ora>/*a o/no *e 0ast)*ena na 0aadno- orta) Tro5/rs,e stone >r,e+orta) ,o*/ *e 12?C.5od/ne /0rad/o do-a/ -a*stor Radoan+a ,o*/ *e ,asn/*e ) 1?. / 1.sto*e)+r//8no rera*en+ta,o da na n*e-) oa=a-o )t/>a*e ,a,o /0 o-ard/*e+ta,o /0 !ene>/*e+a / r/0),e 5ot/,e ;s/,a 2F.<. Neto s,)t)re /-a ta,o:er / na orta/-a stone >r,e ) Zadr) ;s/,a 27F.<+na s/ts,o- 0on/,)+a naa0/-o *e / na ,a/te/-a ne,o/,/4 a-ona+) '/t) / Tro5/r)+,ao / na >/or/*)-) ) >r,/ s.Tr/9)na ) Kotor). Neo/8no *e o5ata na ,a/te/-a do*n/4 ,ooneta ) ,a)ster) 9ran*ea8,o5 -anast/ra ) D)ron/,)+na ,o*/-a se os*ea )t/>a* A)/*e+naro8/to s ,atedrae ) B/ton)+ ;s/,a 23. / 2?.<. Na n*o* *e /0-e:) 131F.%13?F.5od/ne rad/o s/n Bra*,o+$/4a /0 Bara. ' dr)5e strane+ne trea 0aora/t/ da *e ) 13.sto*e) a *edan na )-*etn/, '/-eon D)ro8an/n rad/o -on)-entan/ orta >r,e s.Andre*e ) Baret/+) A)/*/. Do,a0 *e oo da s) / na/ 5rad/te*/ / ,esar/ *o tada rad// dr)5d*e+an nae 0a-*e+a / ) Ita/*/% ,)da s) on/*e/ sa soo- / so*a sostena /s,)sta / staraa8,) sna5). Pored ast/8ne de,ora>/*e+) )n)tran*ost/ o*ed/n/4 >r,aa /o *e / ro-ans,/4 9resa,a+ra:en/4 od *a,//0ant/*s,/- )t/>a*e-+od ,o*e naa0/-o ostat,e ) >r,/ s.Kreana / 0on/,) s.$ar/*e ) Zadr)+a ,asn/*e / ) >r,/ s.n/,oe ) 'taro- Bar). Na nae- r/-or*) /d/-o -/*ean*e ra0n/4 ,ra*ea Ita/*e sa /0ant/*s,/-+)0 ,o-/na>/*e / -od/9/,a>/*e do ,o*/4 s) do-orodn/ -a*stor/ doa0// )0 /8no /s,)sto. Pre,o oo5 odr)8*a+naro8/to re,o *)=no5 r/-or*a+-ada one,ad / -/-o n*e5a+ro-ans,a ar4/te,t)ra *e rodra / d)*e na ter/tor/* Ba,ans,o4 o)oto5a+a /0r/a *e odan )t/>a* / na Ra,) ,o). U 'oen/*/+Hrats,o* / 'aon/*/+ostata,a ro-ans,e ar4/te,t)re /-a a/ s) dosta r/*et,/+a ored to5a / nedoo*no /s/tan/. Kao *edna od na*star/*/4 soens,/4 5ra:e/na o-/n*e se >r,a "ose 'ete na "ososets,o- o*) ,od eo>a+) Kor),o*+-o=da *o /0 rero-ans,o5 doa+/0 ,arantans,e dr=ae soena>a. Za 0na8a*n/*/4 ro-ans,/4 ostata,a /-a *o / na >/ster>/ns,o* -anast/rs,o* >r,/ ) 't/8n/ na Doens,o-+*eroatno /0 12.sto*ea. I0 /sto5a s) doa / >r,a s.Ja,oa ) Be*a,)+) Kor),o*+0at/- ona ) Dra5/ ,od 't/8ne+rotonde ) 'e) ,od $)rs,e ')ote+/ $)t/ na Dra/+a /sto ta,o / -aa dosratna ,aea ) Ka-n/8,o- 5rad). Tra5o/ ro-ans,e ar4/te,t)re na*0ad s) nedano orna:en/ / ) don*/4 d/*eo/-a ,atedrae ) $ar/or). I0 13.sto*ea osta/ s) na- / d/*eo/ ro-as,/4+odnosno ro-ano5ots,/4 >r,aa ) a,o-+) o,/ ,od Z/dano5 $osta+) !)0en/>/ / !etr/n*)+,ao / ) -anast/r/-a /8e+'t)den/>e / /ta/).Ro-ans,/4 ortaa sa8)ano *e ta,o:er ne,o/,o / to ) Ka-n/,)+) !)0en/>/+na )no* >r,/ ) Kostan*e/>/ / ) /ta/). U Hrats,o* / 'oen/*/ ) ,o*/-a *e rad na od/0an*) e/4 o*e,ata =/a4n)o os/*e osn/an*a 0a5rea8,e /s,)/*e 1C?.5od/ne+na/a0/-o na -as/n) ,)) >r,) s.Mor:a ) Be>)+0at/- na d/*eoe >r,e s.Krsta ,od B)d//ne+ na te-ars,/ -anast/r ) "o5on/>/+,ao / na >r,e ) $/,ano>/-a / Bas,o* ,od /da. U r)e/na-a se naa0e >r,e ) ed/n/>/-a+,od Ir/5a ) Ro,o>/-a +,od !/n,oa>a+a s)de/ re-a d*e-a ,asnoro-ans,/- ,a/te/-a+,o*/ se naa0e )0/dan/ ) 0/d stare >r,e ) 're-s,o* $/tro/>/+osto*ao *e ne,ada / od*e ne,/ ro-ans,/ 4ra-.
$e:) s/- o/- 5ra:e/na-a+sa,a,o da *e *edna od na*0na8a*n/*/4 5ro*ans,a >r,a ,od $oro/a+,od /da+sa ,)o- na 0aadno* stran/ doreno- ) 5ots,o- st/). De,orat/n/4 ro-ans,/4 ee-enata /-a -ao+oto se ) e/n/ s)8a*ea // naa0e ) r)e/na-a+// s) ,asn/*e *a,o rera*ene. Ut/>a*/ od ,o*/-a se oa ar4/te,t)ra ra0/*a doa0e /0 N*e-a8,e / sredn*e Eroe. RO$AN'KA ARHITEKTURA U I'TOČNI$ OBA'TI$A 'REDOZE$NO" $ORA !/d*e/ s-o e ran/*e ,a,a s) >/* /-a/ ,rsta,/ rato/. Pos/*e 0a)0/-an*a Jer)sae-a+Paest/ne / '/r/*e+,rsta/ o8et,o- 12.sto*ea ) o/- ,ra*e/-a osn/a*) osteeno ne,o/,o -an*/4 9e)dan/4 dr=a/>a+Jer)sa/-s,o ,ra*esto+5ro9o/*) tr/o/s+,ne=e/n) Ant/o4/*)+5ro9o/*) Edes)+,ra*e/n) K/ar+od ,o*/4 one ) Paest/n/ osto*e do 11F7.+a one ) '/r/*/ do 121. 5od/ne+,ad s) ree ) T)rs,e r),e. !e/na 5ra:e/na /-a o/, a0//,e. Ut/>a* )5ano- doa0/ /0 #ran>)s,e+)s*ed to5a to s) -e:) e-sto- reoadaa/ #ran>)0/+a/ se t/ ee-ent/ -/*ea*) sa /sa-s,/-+,o*/ se /0ra=aa*) ) to-e to se 8esto )otre*aa*) reo-*en/ ),o/ / sodo/+to done,e -o=e /t/ / od )t/>a*e- 5ot/,e+do, se o8n/ rodo/ one,ad o,r/a*) ran/- terasast/,roo/-a. Ut/>a* /0 *)5o0aadne #ran>)s,e naa0/-o -e:)t/- na ,atedra/ ) Tro5/r)+a /0 B)r5)nd/*e na ,atedra/ ) "a0/+ / na >r,a-a !as,rsen*a / s.Ane ) Jer)sae-). I na K/r) ta,o:er osto*/ ne,o/,o ro-ans,/4 >r,aa ) A9endr/,/+/4trans,o-/./ '/,/*/+,o*e *o n/s) doo*no ro)8ene. N/*e -e:)t/- doo*no /s/tano ,o/,o s) o/ so-en/>/ /-a/ )t/>a*a na ra0o* ar4/te,t)re ) s)s*edn/- oast/-a ,od T)ra,a / Ara*ana. I!INA I !OJNA ARHITEKTURA URBANIZA$ O=/*aan*e 0anats,e ro/0odn*e / *a8an*e ra0-*ene ro/0eden/4 doara+ ) doa e 0re/4 9e)dan/4 odnosa+ /0a0a/ s)+ ,a,o na- *e e o0nato+ / od/0an*e e/4 nase*a. ',o o/4 5radoa *e )5ano- do*a,.Ta-o 5d*e se nase*e 9or-/rao o=/*aan*e- / ro/r/an*e- ostata,a ne,ada ans,/ osta*en/4 ant/8,/4 5radoa+ naro8/to ) *)=no* #ran>)s,o* / En5es,o*+ )/>e s) o/8no ostae rae / )rane *edna re-a dr)5/-a+ sa tr5o/-a rao)5aono5 o/,a;s/,a 2F<. Dr)5/ t/ nase*a *e rad/o,on>entr/8an. Kada s) 5rado/ st/4/*s,/ n/>a/ na -*est/-a na ,o*/-a s) ret4odno // tr5o/+ to *e ) e/,o* e/n/ /o s)8a*+ o,o/ 05rada 9or-/ra/ s) se ,ra* saoraa*n/4 )tea ,o*/ s) rad/*ano od// ,a tr5oa8,o- odnosno 0anat/*s,o- >entr)+ ,a tr5)+ o/8no sas/- nera/no5 o/,a. 'a-/ r/a0n/ )te/ // s) -e:) soo- so*en/+ e0 naro8/to5 s/ste-a+ 8/ta/- seto- )s,/4+ nera/n/4 )/8/>a;s.2<. U/>e s) 8esto 8a, / na-*erno /e /s,r/*ene // /0o-*eno tras/rane+ da ner/*ate*+ ) s)8a*) da )adne ) 5rad+ ne / /-ao dae,/ /d/, /sred see+ e stano /o ) ne,o* rst/ ,o,e+ oto / se tada / sa,a ,)a retor/a ) ne,) rst) -ae tr:ae. Oa* t/ nase*a -o=e /t/ )roen )to/,o to se ono 9or-/ra o,o *edne *ed/ne a=ne saoraa*n/>e ) ,o*) se )/*ea*) ne,o/,o -an*e 0na8a*n/4. I-a s)8a*ea ,od ,o*/4 naa0/-o ,o-/na>/*e ant/8,o5 / rad/o,on>entr/8no5+ soodno5 r*een*a. U N*e-a8,o* a, ,o-/n/ra*) se one,ad ,a,o ant/8,/ ta,o / rad/o,on>entr/8n/ t/ sa ,r)=n/- r*een*esaens,o5a or/*e,a.Us/*ed 8est/4 s),oa -e:) o*ed/n/- 9e)da>/-a / 5rado/ s) // ) stano* oasnost/ da )d) *a8,a/+ te se ro rano o8/n*) oas/at/ sna=n/- 0/do/-a ,o*/+ rane/ /4+ *ednore-eno o5ran/8aa*) / n*/4o) or/n). B/o *e ot)da otreno da se ona do -a,s/-)-a /s,or/st/. U/>e s) 0ato r/*et,e / )s,e+ a o,o/ -e:) n*/-a eo-a d)o,/. Ka,o *e a, sa,/ sosten/, =e/o da />e- ,)e /0/:e na )/>)+ to s) / ar>ee na ,o*/-a se od/=) sta-ene 05rade+ eo-a )s,e / d)o,e. Z5rade 0a stanoan*e )s/*ed to5a do/a*) se>/9/8ne od/,e+ ,o*e re-a tr:as,/- / seos,/sta-en/- 5ra:e/na-a 8/ne nes)-n*/o *edan ,ora, )nar/*ed+ -ada *o )/*e, 4/5/*ens,/ )so/ / )donost n/s) n/ /0dae,a ) doo*no* -*er/ 0adoo*en/. One s) o/8no )s,e / r//8no d)o,e+ a os/- r/0e-*a /-a*) ) e/n/ s)8a*ea / srat ;s.3CC<. U r/0e-*) se+ s />a+ na*8ee naa0/ 0anats,a rad/on/>a+ ,o*a *ednore-eno s)=/ / ,ao tr5oa8,a radn*a 5oto/4 rod),ata ;ro/0oda<+ a otorena *e re-a )/>/ /ro,/- otoro-. U 0adn*e- d/*e) s) e/no- ostae 0a -ater/*a / aat. 'teen/te-+ ,o*e 8esto oa0/ / /0 sa-e rad/on/>e+ /0a0/ se na r/ srat+ ) ,o*e se naa0e sta-ena od*e*en*a+ ) ,o*/-a se ra0/*ao orod/8n/ =/ot+ rasore:ena na s/8an na8/n ,ao / ona ) r/0e-*). Prostor s />a+ na srat)+ os/*et*en *e *ednostan/-+ do*n/-+ a one,ad+ / 8/ta/- n/0o-e:)sono oe0an/4 ro0ora ;s. 3CC%3C3<. Kada *e ra:ena na otoren/*e- rostor)+ 05rada *e /a 8esto / soodn/*e r/*eena+ a one,ad+ ) s)8a*e/-a ,ada se t/>ao ee5 dor>a ) ,a,o* 0na8a*n/*o* tr:a/+ -o5a *e do/t/ / sas/- -on)-entaan ,ara,ter ;s.3C?+ 3C<.
Ia,o *e /o sta-en/4 5ra:e/na od/0an/4 / od dr)5o5 -ater/*aa+ naro8/to od dreta+ sa8)ae s) se )5ano- sa-o one + a / one ) -an*e- ro*)+ ,o*e s) /e /0ra:ene od oe,a // *o 8ee od ,a-ena. Po*ed/n/ ,onstr),t/n/ ,ao / de,orat/n/ ee-ent/ ,o*e na n*/-a naa0/-o )0/-an/ s) )5ano- /0 >r,ene ar4/te,t)re+ a/ na n*/-a oa=a-o /sto ta,o / ostat,e ran/*/4 ar4/te,tons,/4+ naro8/to ,onstr),t/n/4 o/,a+ )0et/4 /0 5rad/te*sta ) dret). Oo *e sas/- ra0)-*/o oto *e tada >r,a+ re,o so*/4 -ona,/4 or5an/0a>/*a+ dr=aa ) so*/- r),a-a >*eo,)n) *ers,) ar4/te,tons,) d*eatnost+ ,o*a se otro re9e,s/raa / ) >//no* ar4/te,t)r/+ do, se+ s dr)5e strane ,ont/n)/tet ) )otre/ ee-enata star/*e ro9ane ar4/te,t)re odr=aao re,o o,an/4 5ra:e/ns,/4 -a*stora / n*/4o/4 esna9a. !o*na ar4/te,t)ra -e:)t/- dae,o *e sa-ostan/*a. $e:)sone ore /0-e:) o*ed/n/4 9e)daa>a+ ,ao / stra4 od sosten/4 ,-etoa )so// s) od/0an*e -no5oro*n/4 tr:aa. Ia,o se na n*/-a o*a*)*) / ona*a*) )5ano- /st/ ee-ent/+ od ,o*/4 s) ,rsta/ -no5e ren/*e/ sa /sto,a+ naro8/to /0 !/0ant/*e+ /a,o ) se/ nose )5ano- /st/ ar4/te,tons,/ ,ara,ter+ n*/4oa *e ,o-o0/>/*a to/,o ra0norsna+ to/,o 0a/sna od terena+ 5ra:e/ns,o5 -ater/*aa / -ater/*an/4 -o5)nost/ sosten/,a+ da ,ao >*e/na 5otoo n/,ada ne ona*a*) /st/ o/,+ ;s.3C6+ 3C7<. "ana odra-ena ,)a+ don=on+ naa0/ se o/8no na na*te=e r/st)a8no- -*est)+ / n*o* se ona*8ee -o=e r// te, /0 dor/ta. U n*o* *e stanoao sa- 9e)daa>+ sa na*/=o- o,o/no-+ a s)=/a *e / ,ao os*edn*a odrana ) s)8a*) da tr:aa e adne ) ner/*ate*s,e r),e. 'a-o dor/te oera=eno ;oasano < *e /so,/- / sna=n/- 0/do-+ 8/*a *e redn*a 5orn*a //>a o0)8ena+ ta,o da se /0a 0)a>a -o=e o 0/d) ,retat/ / odate or/t/ ra0n/- ro*e,t//-a rot/ naada8a. Na reo-n/- )5o/-a odra-eno5 0/da+ a 8esto+ ),o/,o / 0/d /o d)=/ / /0-e:) n*/4+ /0ra:ene s) ,)e+ o/8no /st)rene /sred ran/ sa-o5a 0/da. Ka,o don=on/ ta,o / oe ,)e -o5) /t/ ,r)=n/+ o),r)=n/+ ona*8ee ,adratn/ / rao)5aon/+ // o/5onan/+ a od/*e*en/ s) o/8no+ /o 5redn/- -e:)sratn/- ,onstr),>/*a-a+ /o sodo/-a+ na o ne,o/,o sratoa. Na sratoe se eo // dren/- steen/>a-a+ // 8a, ,a-en/-+ /0eden/- ) sa-o 0/d) ,)e. Po*ed/na+ o/8no sas/ *ednostana od*e*en*a os/*et*ena s) sas/- )s,/- / -a/- ro0or/-a ,o*/ 5eda*) re-a dor/t). !r4o/ ,)a na*8ee s) / sa-/ o0)8an/+ a /0nad st)a>a /0ra:en/ s) 8esto ro str-/ streast/ ,roo/. Os/- o0)8aan*e- a,t/na odrana 0/doa 8esto *e oeana / na ta* na8/n to s) 0/do/+ s/8no ono-e to s-o e /d*e/ ) /0ant/s,o* ar4/te,t)r/+ o*a8an/ so*a sna=n/- /astr/-a+ oe0an/- r/ r4) ar,ada-a+ ,o*e s) ) t*e-en)+ r/ sa-o- 0/d)+ otorene ) /s/n/ sta*a/ta /0a 0)a>a+ ta,o da se / ,ro0 oe naada8+ ,o*/ / se s)/e r//=/o 0/d)+ -o=e t)/ d/re,tno odo05o ;s.3CF<. Isto* srs/ s)=e / 0/dan/ a,on/ ;s.3CF<+ ,o*/ se one,ad oe0)*) ) 8/ta ro/ren/ n/0 ;s. 3C6+ don*a /*ea sredn*a ,)a<. Dosta *e e/,a a=n*a ora:ena na )a0ne ,a/*e+ ,o*e s) o/8no ran*ene o8no osta*en/,)a-a+ a /sred ,o*/4 se naa0/ + re,o d)o,o5 *ar,a ,o*/ o)4ata /o >eo 5rad+ /o sa-o /ro,/ deo /sred ,a/*e+ -ost+ 8/*/ se *edan deo+ na/=/ ,a/*/+ -o=e an>/-a od// ta,o da se one-o5)/ sa,/ r/a0. !ro se 8esto deaa da *e oa,o od/5n)ta tr:aa+ /o *ednore-eno+ /o+ ) dae,o ee- ro*) s)8a*ea+ ,asn/*e+ o)4aena *o *edn/-+ // 8a, / sa o da 0/da+ ,o*/ s) 0a4at// /r/ rostor od5ra:a+ ) ,o*e se s-*etaa o*s,a / s,an*a/ se -*etan/ /0 o,o/ne ) s)8a*) ,a,e ee oasnost/. !/d*e/ s-o e neto ran/*e da s) / 8/ta/ 5rado/ o8e/ da se )tr:)*) odra-en/0/do/-a / ,)a-a ;s.2F<. Ist/ *e s)8a* / sa -anast/r/-a o,o ,o*/4 s) ta,o:er one,ad od/0ana r//8no *a,a )tr:en*a. I-a r/-*era da s) / ne,e >r,e /e /0ra:ene ) o/,) -a/4 tr:aa / oso*ene+ o0)8aan*e- / /0rado- odra-en/4 ar,ada+ / 0a a,t/n) odran). U sa-/tr:aa-a stanoao se o ,)a-a / ) 5ra:e/na-a od a,e5 -ater/*aa+ r/son*en/- o/8no )0 so*ne 0/doe. 'a-o ) /0)0etn/- s)8a*e/-a na/a0/-o/ na ee sta-ene 5ra:e/ne+ 5otoo -on)-entano5 ,ara,tera Fs.3C?+ 3C<. 'as/- r/*et,/ de,orat/n/ deta*/ na ,o*e s)8a*no t) / ta-o o 5rado/-a na/a0/-o+ /sto5a s) ,ara,tera ,ao / on/ ,o*e /d/-o na >r,en/- 5ra:e/na-a. ',ro0 9)n,>/onana + o*na ar4/te,t)ra ro-ans,o5a doa+ )so*ena *e rensteno oro- 9e)daa>a 0a odr=aan*e / oeaan*e sostene sna5e / 0na8a*a+ ona,o /sto ,ao to *e >r,ena ro-ans,a ar4/te,t)ra r/*e se5a /0ra0 oreno5 staa >r,e / n*e0/n/4 -ona,/4 redoa 0a o*a8aan*e so5a e,ono-s,o5 / dr)teno5 oo=a*a. 'ta-ena ar4/te,t)ra ,o*a *e /-aa da s)=/ otrea-a /ro,/4 narodn/4 -asa /5raa *e ) ra0o*) ar4/te,tons,o5 st/a odre:en) )o5)+ /a,o *e / sa-a + ,ada se )ored/ sa ono- /0 rero-ans,e eo4e+ 0a4a*)*)/ 8/n*en/>/ da s) se n*o-e ) se eo* -*er/ o8e/ ,or/st/t/ / 0anat/*e+ )8/n/a e/,/ ,ora, )nar/*ed ;nar/*ed<.
'REDNJE!IJEKO!NA ARHITEKTURA NA ZAPADU U DOBA PRO!ATA "RAD'KE ZANAT'KE PRI!REDE %&"OTIKA(% "ots,a ar4/te,t)ra o*a/a se+ od /0-/*en*en/- dr)ten/- )so/-a ) o,/r) 9e)dano5 s/ste-a + ,onden0oan*e- / na5o-/aan*e- /0*esn/4 ee-enata e o0nat/4 ro-ans,o* ar4/te,t)r/+ )s/*ed 8e5a sredn*e*e,ono 5ra:e/narsto s,o,o/to do/*a / *edan sas/- no/+ d)5oro8n/*/ ,a/tet. Re,os-o da s) se dr)ten/ )so/ )ne,o/,o /0-/*en//.%Ka,e s) to ro-*ene /e Za)0/-an*e- 0e-a*a na /sto8n/- oaa-a 'redo0e-no5 -ora od strane ,rstaa *a,o se o*a8ao / tr5oa8,/ ro-et /0-e:) Zaadne Eroe / o/4 ,ra*ea. Paraeno sa o/- / tr5o/na /0-e:) o*ed/n/4 9e)da+ ,ao / ) o,/r) sa-/4 9e)da+ orasa *e ta,o:er. Oo *a8an*e rono%no8ane r/rede /0a0ao *e / neo/8no e/,o /nten0//ran*e 0anats,e ro/0odn*e+ a sa-/- t/- / *a8an*e 0anats,o5 stae=a. Po*ed/na8no+ ras/*an/ o ra0n/- 9e)d/-a+ ,o*/ *o )/*e, dor/- d/*eo- =/*e/ ) 0na,) nat)rane ro/0odn*e+ 0anat/*e ne -/*en*a*) n/),o/,o so* 0a/stan dr)ten/ oo=a*. A/ ) 5rado/-a+ ) ,o*/-a s) )dr)=en/ ) esna9e+% >e4oe+% on/ osteeno stara*) *a,+ -ad+ no / s*e= dr)ten/ stae=. N*/4o/- o5aen*e- / sna=en*e- n*/4o/4 esna9a do/*a*) se e/ e,ono-s,/ / o/t/8,/ 0na8a* / sa-e 5rads,e ot/ne+ ,o-)ne+ ,o*e s) )star/ n*/4o neosredn/ odra0. Nas)rot 9e)da>)+ ,o*/ / nada*e o,)aa da odr=/ so* s)er/oran oo=a* ) dr)t)+ nas)rot >r,/+ ,o*a *o n/*e n/ /0dae,a /05)/a so* e,ono-s,/ / o/t/8,/ 0na8a*+ o*a*)*e se sada / 5rads,a ot/na+ ,ao ,on,retn/ /0ra0 no/4 soodn/*/4 dr)ten/4 stre-*en*a. "rado/ *a8a*)+ 8esto se osoa:a*)+ ) e/- s)8a*e/-a 0a noa>+ t)torsta 9e)daa>a // >r,e+ a ored to5a otara*) so*a rata+ )0 rao a0/a+ /0*e5/>a-a sa sea+ ,a,o / o*a8a/ otren) 0anats,) radn) sna5). Oo5aene ot/ne+ ,o*/-a *e otrean -/r / s/5)rnost 0a ren*e tr5oa8,e ra0-*ene+ o-a=) adao>a da odr5ne od *a8) ,ontro) / )*ed/n/ o*ed/ne 9e)de+ ,o*/ s) dote =/*e/ 5otoo ot)no sa-ostan/- =/oto-. Pro>es staan*a o/4 9e)da ) 8r) dr=an) >*e/n) r/ se ot)da+ ,a,o na ,o-e -*est) ) Zaadno* Ero/+ dosta /nten0/no+ o8e od dr)5e oo/ne II+ a se do ! so*ea. Oa,o stan*e odr=aa se / ) ar4/te,tons,o- staran*). Do, s-o ) ro-ans,o doa+ 0a4a*)*)/ ra0*ed/n*enost/ o*ed/n/4 9e)da+ /-a/ ra0/8/te oasne ,oe+ dote *e sada ar4/te,t)ra dae,o /e ter/tor/*ano oe0ana+ a/ se 0ato da*e a,e rat/t/ eo)t/n/ to, n*e0/no5a staran*a. U-*esto 4or/0ontane od*ee+ ,o*a *o )/*e, osto*/+ a/ *e dae,o sa/*e na5aena+ -o=e-o sada ar4/te,tons,) d*eatnost da rat/-o dae,o o*e o n*eno- ert/,ano- re-ens,o- ra0o*)% ' dr)5e strane 5rads,e ot/ne ) -no5o 8e-) ,on,)r/) *edna dr)5o*+ a /0-e:) ostao5 / ) to-e ) ,o*o e od n*/4 /t/ /e /-o0antn/4 5ra:e/na+ a naro8/to+ s o0/ro- na *o )/*e, e/,/ 0na8a* >r,e+ ) ,o*o* e /t/ od/5n)ta ea / *ea ,atedraa. Ka,o s) a, 5rads,e ot/ne / r//8no o5ate to / oe 5ra:e/ne do/*a*) 8esto dae,o /-o0antn/*e d/-en0/*e ne5o to s) /4 /-ae ran/*e+ ) ro-ans,o doa+ ,ada s) 5ra:ene ) o,/r) ,a,o5a -anast/ra. No r/ n*/4oo- od/0an*) )0/-a*) se /e )8ea / soodne 5rads,e 0anat/*e+ 5rad/te*/ a/>/+ ,o*/ n/s) otereen/ ona,o e/,/tereto- stro5e trad/>/*e ,ao to s) to // -onas/. 'a rean/*/- / ,onstr),t/n/*/- o5edo- na s/*et / =/ot+ 5rads,e 0anat/*e )nose ) ar4/te,t)r) / )-*etnost noa stre-*en*a+ a naro8/to -no5o /e d/na-/,e+ s-*eost/ / =/ota. On/ to ost/=) rensteno na ta* na8/n to )s/*ea*) da oada*) te4n/,o-+ dae,o saren/*o- od one ,o*a *e dote /a ) )otre/. Ta te4n/,a sasto*aa se r/*e se5a ) s-*e/*o* / stan/*o* )otre/ o5odn/4 ,onstr),t/n/4 ee-enata+ -e:) ,o*/-a se naro8/to /st/8) tr/ REBRA'TI '!OD+ PREO$JENI UK I POTPORNI UK. Po5eda*-o /4 /0/=e. Rerast/ sodo/ // s) )otre*aan/ e ran/*e ) ra0n/- eo4a-a / ) ra0n/- ,ra*e/-a. N*/4oe rat/oe naa0/-o ta,o *o ) r/-s,o- 5ra:e/narst)+ a /-a /4 / na /sto,)+ ro ) er0/*s,o*+ a 0at/- / ) *er-ens,o* / :)r:/*ans,o*+ a / ) /0ant/s,o* ar4/te,t)r/@ re,o Ara*ana oa* *e ee-enat ren/*et 8a, / ) an/*). !/d*e/ s-o /4 0at/- / ) ro-ans,o* ar4/te,t)r/+ naro8/to ) o-ard/*/+ #ran>)s,o* / En5es,o*. No n*/4oa )otrea n/ ) *edno- tren)t,) ran/*e n/*e )0ea ee5a -a4a+ a 8esto s) /0o:en/ / r//8no nesretno+ ta,o da n/s) -o5/ )t/>at/ na >*eo,)n) ,on>e>/*) 5ra:e/narsta ) ,o-e s) )otre*aan/. U 5ots,o* ar4/te,t)r/ on/ se ne sa-o )otre*aa*) redono+ 5otoo /s,*)8/o+ e do/*a*) / noe+ dae,o o5odn/*e o/,e. Eo)>/*) t/4 o/,a -o=e-o rat/t/ od n*/4o/4 na*r/-/t/n/*/4 do na*,o-/,oan/*/4 r*een*a. !/d*e/ s-o e ran/*e da s) se ) ro-ans,o* ar4/te,t)r/ )otre*aa*) rado ,rstast/ sodo/. !/d*e/ s-o /sto ta,o da s) ) o8et,) ra:en/ od od 4or/0ontan/4 o)o/>a+ e0 ,os/4 ot/sa,a+ a/
sa r//8no *a,o otereen/- d/*a5onan/- sasta>/-a;s.2?G1<. Zna-o / to da s) ,asn/*e // nad/en/+ ta,o da s) /- d/*a5onan/ sasta>/ neto rastereen/+ a/ da s) 0ato do// ,ose o8ne ot/s,e ;s.2?G2<. Da / se a, d/*a5onan/ sasta>/ *o /e os/5)ra/ on/ se o*a8aa*) rer/-a+ a/ se 0adr=aa nad/en/ o/,. Ta,o s) do/en/ rerast/ sodo/ ro-ans,o5a t/a ;s.266<. 'red/no- II sto*ea oa* se o/, o8/n*e -/*en*at/. Us/*ed to5a to s) o8n/ ot/s>/ nad/en/4 sodoa // dosta *a,/ o8/n*) se onoo 5rad/t/ rerast/ sodo/ sa 4or/0ontan/- /n/*a-a t*e-ena o/*) ),rten/4 d/*eoa+ a/ se rera ne s)ta*)+ e se / da*e /0ra:)*) o),r)=na. Oo se ost/=e na ta* na8/n to se -esto d/*) o)o/>a ),rta*) da reo-*ena soda+ 8/*a t*e-ena na res*e,) sa ert/,an/-+ o8n/- / 8eon/- or/na-a+ ,o*/-a *e o*e nad ,o*/- e=e o5ran/8eno+ /-a*) /st) /s/n) ,ao 5orn*a or/na t*e-ena reara na ,o*a na/*e=). Tras/ran*e o/4 reo-*en/4 ),oa dosta *e a,o / osta*e o5odno ne sa-o 0a sodoe nad ,adratn/- o*/-a+ ,a,/ s) // na*)o/8a*en/*/ ) ro-ans,o doa+ e / 0a sodoe nad rao)5aon/-+ a / nera/n/*/trae0ast/- o*/-a+ re>/-o ) dea-)ator/*)-). U o8et,) sa-o s) ),rten/ d/*eo/ soda /-a/ reo-*en) /n/*)+ do, s) r/4atn/ 8eon/ / o8n/ ),o/ 0adr=a/ o),r)=n/ o/,+ a ra0/,a ) /s/n/ n*/4oo5 t*e-ena / t*e-ena soda ,o*e od)4ata*) /s)n*ena *e ert/,an/- 0/d/e-+ // s) e=/ta ),a od/5n)ta re-a e=/t/-a reara. Us,oro se -e:)t/- o-/ / /n/*a ),oa+ a od tada e rerast/ sod / reo-*en/ ), /t/ nera0)8/o oe0an/. 'a-a rera ) o8et,) s) 8rsto ),o8ana ) d/*eoe sodoa ,o*e od)4ata*)+ a/ se )r0o o8/n*) 5rad/t/ sas/- ode/to+ ta,o da sodo/ na n*/4 odo05o sa-o na/*e=) ;s. 31C+ 3?2<. To o-o5)aa da se o-o) a,/4 s,ea /0rade rera / ore8n/ / o8n/ r/4atn/ ),o/+ ,o*/ sada sa-/+ e0 o-on/4 dren/4 s,ea+ s)=e 0a r/4atan*e / /0rad) sa-o5a soda. Nao-en/-o *o da se na*star/*/- ro-ans,/- rerast/- sodo/-a ),rsn/ d/o reara /0ra:)*e dosta nera/no+ do, sred/no- II sto*ea rera o8/n*) do/at/ 0a*edn/8,/ 0ara>+ &,*)8(+ to *est *edan ,rstast/ sodar ,o*/ ) t*e-en) r/4ata sa,o rero. !ro r0o -e:)t/- / sa-a rera do/*a*) reo-*en/ o/, )-*esto o),r)=no5 ,o*/ s) dotad /-aa. To doa0/ ot)d to se oa* o/,+ ,o*/ *e ) ar4/te,t)r/ /o odano o0nat+ o,a0ao ) stat/8,o- o5ed) dae,o s/5)rn/*/- od o),r)=no5. 'tarno na**a8/ ,os/ ot/s>/+ odnosno n*/4oe 4or/0ontane ,o-onente+ ,od o),r)=n/4 ),oa / sodoa naa0e se ) red*e) o,o n*/4oo5 t*e-ena ;s. 311<. A,o oa* d/o ),on/-o / reostae don*e d/*eoe+ ,od ,o*/4 s) 4or/0ontane ,o-onente o8n/4 ot/sa,a dae,o sa/*e+ r//=/-o *edan dr)5o-+ do/e-o )star/ reo-*en/ ),+ ,od ,o5a *e oasnost od r)en*a ) t*e-en) *a,o s-an*ena+ a ,o*/ ored to5a so*a e=/ta ne ot/s,)*e ) to/,o* -*er/ )o*e ) ,o/,o* se to deaa ,od o),r)=n/4 ;s. 311<.Oo se+ ra0)-/*e se+ a=/ ,a,o 0a reo-*ene ),oe+ ta,o / 0a rera+ odnosno d/*eoe sodoa /sto5a res*e,a. Rerast/ sodo/ osta*) na ta* na8/n dae,o east/8n/*/ ne5o ran/*e. Eent)ana -an*a o-*eran*a n*/4o/4 e=/ta+ ro)0ro,oana ne*edna,/- s/*e5an*e- 0/doa / st)a>a+ )s/*ed to5a to se o*ed/n/ d/*eo/ soda 5/,o nasan*a*) na rera / ,/0e o n*/-a + ne doode do r)en*a. 'od -o=e 8a, )ne,o/,o / da se de9or-/e+ a/ osta*e /a, na so-e -*est). Oa,o s,o*en sod -o=e se /0rad/t/ od ne,o/,o tan*/4 d/*eoa+ osta*e 0na8/ -no5o a,/+ a se )s/*ed to5a+ naro8/to s o0/rona sa/*e o8ne ot/s,e+ -o=e e0 ee oasnost/+ oet/ / na e) /s/n). ' dr)5e strane /0rado- rerast/4 sodoa ost/=e se *o *edna /0anredno e/,a rednost. Rer/-a / r/4atn/- ),o/-a s/ ,os/ ot/s>/ sode se / ,on>entr/) ) )nar/*ed odre:ene ta8,e+ ) ,o*/-a se -e:)sono ne)tra/) / sode ) r//=no ert/,ane re0)tante. T/-e *e /0*e5n)ta otrea da >*eo,)na sodna ,onstr),>/*a )de noena od te,/4 ,ont/n)an/4 0/doa+ ta,o da -o=e /t/ od)4aena 8/ta/- s/ste-o- st)oa / st)a>a. Ča, se / o8n/ 0/do/ ,o*/ so*a 5ra:e/n) 0atara*) retara*) osteeno ta,o:er ) n/0 -e:)sono oe0an/4 st)a>a+ /0-e:) ,o*/4 se otor/ /s)n*aa*) ro0or/-a. Re,/ s-o -aor/*e da se sodo/ -o5) sada od// na e) /s/n)+ a da s) ored to5a r/4aen/ 8/ta/- n/0o- od)/ra8a. U o8et,) o/ s) od)/ra8/ r//8no 5o-a0n/ / -e:)sono ta,o oe0an/ da starno *o )/*e, sa8/n*aa*) sa-o d/*eoe o8n/4 0/doa. N*/4oo se ee osa-osta*/an*e r/ se osteeno+ a/ se /dno -o=e rat/t/. No / ta,o 5o-a0n/+ on/ s)+ naro8/to on/ /0-e:) 5ano5 / o8n/4 rodoa+ *a,o naadn)t/ ,os/- ot/s>/-a rerast/4 sodoa /0nad 5ano5 roda. Ist/na ne5d*e na ro* tre/n/ so*e /s/ne on/ s) od)rt/ / oe0an/ -e:) soo- ore8n/- / o8n/- r/4atn/- ),o/-a / rer/-a sodoa nad o8n/- rodo/-a+ a na otr//,e dr)5o* tre/n/ so*e /s/ne 8esto / ),o/-a / rer/-a sodoa /0nad tr//na+ ;s.313<. No 0ato 5orn*a tre/na osta*e nedoo*no oe0/*e:ena / /0o=ena *a,/- ot/s>/-a sodoa nad 5an/rodo-. Da / se o/ ot/s>/ r/4at// / ne)tra/0/ra/ o8/n*) se+ ) e/,o* -*er/+ )otre*aat/ otorn/ ),o/ ,o*/ so*a ;/0ana< renose oe ot/s,e+ /0nad ,rooa tr//na+ odnosno o8n/4
rodoa+ na ,ontr9ore /0ra:ene na so*n/- 0/do/-a+ ore8no re-a sa,o- )n)tarn*e- st)>). Ia,o otorn/ ),o/ ) oa,o- o/,) n/s) ) ar4/te,t)r/ dotada )ote // )otre*aan/+ on/ s) /a, ro/0// /0 ee-enata r/-*en*/an/4 ) ro-ans,o- 5ra:e/narst). '*et/-o se ta,o sa-o 8etrto/8ast/4 sodoa nad tr//na-a ne,/4 5ra:e/na+ re>/-o ) oern*ats,o* ,o/ Fs.2?<. U,on/-o n*/4oe ,ont/n)ane d/*eoe / 0adr=/-o sa-o o*a8aa*)e /,oe+ ,o*/ /4 s -*esta na -*esto+ re-a sa,o- )n)tran*e- st)>) od)4ata*)+ a e-o e do/t/ ne,) rst) e-r/ona s/ste-a 5ots,/4 otorn/4 ),oa. Isto ta,o+ 0at/-+ na ne,/ro-ans,/- >r,a-a+ naro8/to ) #ran>)s,o* / En5es,o*+ naa0/-o ore8ne r/4atne ),oe ) o8n/- rodo/-a+ na na tro)5aon/- 0/d//-a ) taans,/- rostor/-a+ ,o*/+ )-*esto e0a8a+ s)=e 0a od)4atan*e ,rone ,onstr),>/*e a/ *ednore-eno / 0a od)/ran*e o8n/4 0/doa sredn*e5 roda. Da / se a, od ,roo- ) taans,o- rostor) -o5o saoraat/+ / ta,o ,ro ore-eno ,ontro/rat/+ ) o/- 0/d//-a /0ra:en/ s) otor/+ ,o*/ s) re-eno- osta*a/ se e/+ ta,o da / od*e na/a0/-o starno na o8etn) ,onstr),>/*) otorn/4 ),oa. Ta,/4 0/d/a ) ,roo/-a naa0/-o 8a, / ) 5ots,o* ar4/te,t)r/ . U os*edn*o* 8etrt/n/ II sto*ea -e:)t/- o8/n*) se sas/- od)8no /0od/t/ / ra/ ot)n/ ),o/+ ,o*e r/ )t+ ta,o se ar *er)*e+ s)sree-o na ,atedra/ Notre Da-e ) Par/0)+% /0 re-ena ne5d*e os/*e 11FC. 5od/ne;s.313%317<+ % / na ,atedra/ ) 4artres) /0 11?. 'a otereen*a otorn/ ),o/ renose na sna=ne otorne 0/doe+ ,ontr9ore+ )rao osta*ene re-a ra>) 0/doa ,o*e od)4ata*). Na )5o/-a se o*a*)*) o da ,ontr9ora+ )rana *edan re-a dr)5o- ;s. 322+ 32<. $e:)t/-+ o8e od ,ra*a I! sto*ea+ 5rad/te*/ s4ata*) raa> ,retan*a re0)tanata ,o-/noan/4 s/a+ ta,o da na )5o/-a osta*a*) sa-o o *edan ,ontr9or+ od )5o- od ? steen/ re-a ra>/-a 0/doa ;s.331<. Ko-/na>/*o- o/4 tr/*) ee-enata+ rerasto5 soda+ reo-*eno5 ),a / otorno5 ),a sa ,ontr9oro-+ ra0/*a se s,o dotadan*e te,e ro-ans,e ar4/te,t)re+ ,o*a sada s,o,o/to rea0/ ) so*) s)rotnost / do/*a /0anredno e/,/ 0a-a4 ) noo- ar4/te,tons,o- staran*)+ ) noo*+ a,o*+ s,eetno* ,on>e>/*/ ;s. 312<. Ta,) ,on>e>/*) d)5)*e-o na ro-e -*est) sa-ostan/*e- sta) s*eton/4 -a*stora 5rad/te*a / n*/4o/- )s*es/-a ) saadaan*) 0a,ona 5rad/te*s,e te4n/,e+ ,ao / s-*eost/ da -ater/*a ,o*/ ora:)*) nare5n) do -a,s/-)-a. Is,)sta ,o*a s) dote e // ste,/ od/0an*e- s,eetn/4 ondr)8n/4 ,onstr),>/*a na 05rada-a na-/*en*en/- stanoan*)+ /a s) /- sa,a,o eo-a dra5o>*ena / daa /- /-)sa da s/8n) ,on>e>/*) + / a,o ne / /ste ,onstr),t/ne ee-ente+ r/-*ene / ) ,a-en) + odnosno+ ) o*ed/n/- s)8a*e/-a / ) oe>/. N/*e ot)da 5ot/,a n/,a,a o,a-en*ena &-o/ta( ,o*a stre-/ ,a /s/na-a+,a,o *e &s/,o/to( r/,a0)*e /dea/st/8,a na),a+e /0ra0 sna=no5 )sona *edno5 -ado5 stae=a+,o*/ se/ ,r8/ )t ) s/- oast/-a =/ota / rada. Konstatoano *e e s rao- da s) noe ,o-/na>/*e ,onstr),t/n/4 5ots,/4 ee-enata+ostarene r/*e ne5o / na *edno- dr)5o- -*est) na ne,/- 5ra:e/na-a ) s*eerno* #ran>)s,o*. To se -o=e t)-a8/t/ t/-e to *e 5rads,/ 0anat/*s,/ stae= r/ )t ) 5rado/-a s*e.#ran>)s,e doao do )n/*e5 /0ra=a*a. $o=e se oo-e r/5oor/t/ /st/na+da s) ne,e 5rads,e ot/ne ) s*e+Ita/*/ / N*e-a8,o* neto ran/*e ste,e sa-ostanost+a/ s) starno o/ 5rado/+o5otoo on/ ) Ita/*/+,o*/ s) / 5eo5ra9s,/ // /=e R/-)+sta*a/ od *a8o- ,ontroo- >r,e+a re-a to-e // /e e0an/ 0a ro-ans,)+odnosno re,o oe 0a ant/8,) trad/>/*). !ro r0o /0 s*e.#ran>)s,e oa e ar4/te,t)ra re/ ) ostae ,ra*ee 0aadne / s*eero0aadne Eroe. J)5o0aadna Eroa sa Aen/ns,/o)oto,o- na 8e)+ta-o 5d*e *e ant/8,a trad/>/*a /a dae,o *a8a+r/-/t e *e te, ,asn/*e+/ to sa-o ) /0*esno* -*er/+0adr=aa*)/ *o )/*e, e/,/ ro* ee-enata+a one,ad / 8/ta) ,on>e>/*) ro-an/,e. "OT'KA ARHITEKTURA U #RANU'KOJ !/d*e/ s-o e da se 5an/ ee-ent/ 5ots,e ar4/te,t)re o8/n*) -e:)sono ,o-/n/rat/ / /st/>at/ sred/no- / ) to,) 2.oo/ne 12.sto*ea+/ to a ) s*e.#ran>)s,o*+)5ano- ) Par/0) / n*e5oo* /ro* oast/+Ie%de%#ran>e). Jasno na- *e / 0ato. Da /d/-o sada ,a,o *e ta ar4/te,t)ra+(5ots,a ar4/te,t)ra(+,o*) *o ) sredn*e- /*e,) o*ed/n/ /s>/ na0/a*) &o)s 9ran>/5en)-(+t*.(9ran>)s,/ na8/n(+eo)/raa ) sa-o* #ran>)s,o*.!e/na 9ran>)s,/4 5ots,/4 4ra-oa+,ao )ostao- / >r,aa ) dr)5/- 0e-*a-a 0aadne / sredn*e Eroe+/-aa *e a0//,aan o/,. I0)0eta,a /-a ta,o -ao da ) ar4/te,tons,o- ro)8aan*) 5otoo / ne doa0e ) o0/r. No sa- s,o a0//,e ,od o*ed/n/4 5ra:e/na /-a dosta ra0/8/t o/, ,o*/+0na-o to od ran/*e+) e/,o* -*er/ 0a/s/ od na8/na 0aso:en*a. Na*)o/8a*en/*/ *e t/ trorodne a0//,e sa transeto-+8esto *a,o ra0/*en/-+ta,o da se ) osno/ / ,roo/-a do/*a at/ns,/ ,r/= ;s.322.<. Pone,ad a0//,a -o=e /t/ / etoroda
;s.31?.<+a 8a, / da rostor/ /0-e:) ,ontra9ora )d) / sa-/ /s,or/ten/ 0a o8ne n/s,e ,aee ;s.31?.<. Posto*an*e dea-)ator/*a sa 0ra,asto osta*en/- ,aea-a+,o*e o/8no /sada*) )o*e+ ;s/,a 322.<+a/ ,o*e /sto ta,o -o5) /t/+/0)0etno+o)4aene / *edn/- oe0an/- ,r)=n/- 0/do;s/,a 31?.<+redona *e o*aa. Kod >/ster>/ns,/4 >r,aa+,ao / ,od 5ra:e/na ra:en/4 od n*/4o/)t/>a*e-+/ da*e *e -e:)t/-+) 8esto* )otre/ e/,a otars,a as/da sa 0aran*en/- 0a8e*e-+ta,o da do/*a rao)5aon/ o/,+%nr.na ,atedra/ ) aon) ;s/8no ,ao na 32.<. I-a r/*et,/4 s)8a*ea ,ada transet -o=e ) ot)nost/ da /0ostane+nr.,atedraa ) Bo)r5es). Oo se deaa naro8/to na ne,/- *ednorodn/- >r,a-a+,o*/4 ) s*e.#ran>)s,o* /-a ) -an*e- ro*)+st.4aee ) Par/0)+a/ ,o*e se o*a*)*) ) *)5o0aadno* #ran>)s,o*+,od ,o*/4 s) rerast/ sodo/ od )t/>a*e- star/*/4 ro-ans,/4 >r,aa+od)4aen/ neto d)*/- o8n/- r/son*en/- ),o/-a+nr.) A).Na*8ee *e /na8e s)8a* da se na 0aadno* 9asad/ o*ae 2 ,)e%0on/,a+do, *e /0nad res*e,a 5ano5 roda / transeta /0ra:ena /so,a / otra str/*ea+a one,ad+) Nor-and/*/ / *)5o0aadno* #ran>)s,o*+ oet ) ro-ans,o* trad/>/*/+/ ,adratna // os-ostrana ,)a. Ar4/te,tons,/ s,o 5ots,/4 5ra:e/na ) #ran>)s,o* eo)/ra araeno s eo)>/*o- o*ed/n/4 ee-enata od ,o*/4 *e sasta*en+/ d/re,tno 0a/s/ od n*/4oe -e:)sone ,o-/na>/*e. To *e dao ooda o*ed/n/- ar4eoo0/-a / 4/stor/8ar/-a )-*etnost/ da /0re / od*e) oe ar4/te,t)re na *asno od/*e*ene eo4e. T/4 od*ea /-a ne,o/,o. I0n/*et e-o od*e sa-o 3 na*o0nat/*e. Ta,o se s)sree-o s od*eo- ,o*a o)4ata &Prea0n/ st/( /0 ro-ans,o5 ) 5ots,/+,o*/ / tra*ao od 11?C.%117C. &Ko*ast/(%ste an>eoe+%ro0an ta,o o eo-a otr/- reo-*en/- ),o/-a+ 11FC%12C. &Zra,ast/(%ste Raonnant%o 0ra,asto- r*een*) ro0eta 12C.%137.+ I &/sta/(+odnosno &a-en/(%ste #a-oant+re-a o/>/-a ) /d) a-ena ,o*/ se *a*a*) ) de,ora>/*/+137.%do o8et,a+one5d*e / do sred/ne 16.sto*ea. Ne05oda oe od*ee e=/ ) to-e to se ee-ent/ na osno) ,o*/4 *e /0rena -/*en*a*)8a, se )0/-a oa ,on9or-a>/*a 5ra:e/na 0a &rea0n/ st/(+8as o/, ),oa+8as o/, ro0eta+8as de,ora>/*a. to *e na*5ore+o,a0ao se da s) 0ra,asto r/*eene ro0ete )o/8a*ene / ran/*e ) doa &Ko*asto(;s/,a 316.<+a da /4 *e /o 8a, / ) ro-ans,o* ar4/te,t)r/ ;s/,a 21G12<.8/-e se od)0/-a sa,a o5/8na odo5a oo* od*e/ / o/na0//-a. Po dr)5o* od*e/+,o*) *e dao Br)ta/s+/-a/ / &Pr/-/t/n) 5ot/,)(+11?C.%12CC.+ &"ot/,) s )s,/- /0d)=en/- 5aer/*a-a( 12CC.%12C.+ &"ot/,) s 5aer/*a-a -an*e /0d)=en/-( 12C.%1?CC. &a-en) 5ot/,)( ,o*a / tra*aa do d)o,o ) 16.st. I od*e na/a0/-o na s/8n) ne05od) ,ao / ,od roe od*ee@oo5 )ta ,ao ee-ent/ se )0/-a*)tr//ne 0a r) eo4)+o/, 5aer/*a 0a 2. / 3.+/ ee-ent/ de,ora>/*e 0a os*edn*). Na*0ad nedano *e $.A)ert o,)ao /0r/t/ od*e) na &ran) 5ot/,)( 11?C.%12CC.+0at/- na 5ot/,) 13. / 1?.sto*ea+/ a-en) 5ot/,) 1?CC.%do n*eno5 nestan,a ) 16.sto*e). Pr/ oo* od*e/ *o *a8e se oten>/ra -e4an/8,o re-ens,o d/*e*en*e o sto*e/-a+,o*e *e ) r//8no* -*er/ doo do /0ra=a*a e / ) ret4odn/- od*ea-a. !e sa-a 8/n*en/>a da na/a0/-o na e/ ro* ra0/8/t/4 od*ea o eo4a-a o,a0)*e da n/*edna n/*e ) ot)nost/ 0adoo*/a. To doa0/ ot)da to o*ed/n/ ee-ent/+,onstr),t/n/+rostorn/ / de,orat/n/+n/s) eo)/ra/ ot)no araeno+e s *edne strane sa-ostano+a s dr)5e )t/8)/ r/ ra0o*) *edan na dr)5/. Pored to5a+-no5e 5ots,e >r,e od/0ane s) ne 0a ne,o/,o+e 8esto deset/na-a / deset/na-a 5od/na+a one,ad / ,ro0 /e sto*ea. Na n*/-a se ta,o o*a*)*) -no5/ d/*eo/ /0 ra0/8/t/4 eo4a+a ee-ent/ ,o*e na n*/-a 0aa=a-o doa0e 8as sa /0*esn/- 0a,an*en*e-+8as o,a0)*) *a,e noators,e oso/ne. Ot)da se / deaa da se 5ots,e ,atedrae+/a,o na r/ o5ed -e:)sono *a,o s/8ne+/a, ) -no5o8e-) ra0/,)*) * edna od dr)5e. Ia,o 5r)a+na*o5/8n/*a / 0a to -o=da /a od*ea na ran)+0re) / ,asn) 5ot/,). B/e ot)da -o=da na*rean/*) da eo)>/*) o*ed/n/4 ee-enata ro)8/-o ne 5r)no+) e0/ sa *eta8,/ od/*e*en/eo4a-a+e ona,o ,a,o s) se o/ starno ra0/*a/. Po5eda*-o ro reraste sodoe. !/d*e/ s-o e ,a,o *e do n*/4 doo%on/ e se ro 8esto )otre*aat/ ta,o da *edno- rerasto- sod) nad ore8n/- rao)5aon/- trae*e- ) 5.rod) od5oara o *edan rerast/ sod nad ,adratn/trae*e- ) o8n/- rodo/-a ;s.322.<. $e:)t/- ro rane se o8/n*e )otre*aat/ *o *edna rsta sodoa+to s) t0.s/s,art/tn/+estod/*en/ sodo/+,o*/ se *a*a*) / nad ,adratn/- trae*/-a+s t/to do/a*) *o / *edna ore8na rera+ta,o da se o*a*)*e 6 d/*eoa+od ,o*/4 *e sa,/ o,r/en reo-*en/- sod/e-;s/,a 31?.<. I0rada s/,sart/tn/4 sodoa o-o5)aa da se /0r/ aterna>/*a od)/ra8a+ s t/- da *edno- sod) nad 5an/- rodo- od5oara*) o da ) o8n/-. Isod as/de /0ra:ena *e o/8no oo/na estod/*eno5 rerasto5 soda na ,o*) se nadoe0)*e o/5onaan rerast/ sod nad sa-o- as/do- ;s/,a 31?.+322.<. Nad nera/n/- o*/-a dea-)ator/*)-a
sodo/ )r0o do/a*) e/ ro* reara. Do, s) ) o8et,) rera o),r)=na+neto ,asn/*e /t e reo-*ena / ona+/ ta* reo- /t/ se otr/*/+te e ,*)8 -orat/ da se /0rad/ dae,o te=/+na ta* na8/n to e se sa n*e5oe don*e strane /s,esat/ ) ,a-en) ,a,a e/,/ >/*et // 9/5)ra+ta,o da e so*ote=/no- r/t/sn)t/ na rera+da se oa r/ r4) ne / ras*etaa. Pored to5a+,asn/*e e+red ,ra*1?% sto*ea+/ ro* reara *o /e da se oea+ro na ?+ta,o da do/*e-o os-od/*ene sodoe+a 0at/e /4 /t/ -no5o /e+-e:)sono ,o-/noan/4 ) o/,) 0/*e0de // ne,e dr.5eo-etr/*s,e 9/5)re+ta,o da e ) /0*esn/- s)8a*e/-a rera /05)/t/ so*) /tn)+osnon) 9)n,>/*)+da renose ,osa otereen*a ) ta8no 9/,s/rane ta8,e+e e /e s)=/t/ s *edne strane ,ao s,ea r/ /0rad/ sa-o5a soda+s dr)5e ) 8/sto de,orat/ne sr4e ;s/8no ,ao na s/>/ 326.G1+332.+36.<.Preo-*en/ ),o/ ) o8et,) ne-a*) naro8/to na5aen/ reo-. U to,) re oo/ne III sto*ea oa* e /t/ -e:)t/- se otr/*/.Jo ,asn/*e+ ,ra*e- III / ) I! sto*e) na// e-o / na tro/sne ),oe+ sa sredn*/-+ 0aotren/- d/*eo-+ /05eda od )t/>a*e- en5es,e 5ot/,e ;s/,a 311<. Potorn/ ),o/ s) /sra sas/- *ednostan/ / 5otoo ot)no 8etrt,r)=n/ ;s.313<. Kasn/*e on/ e ostat/ ,os/*/ / se //. $e:)t/- on/ -o5) da )d) / )-no=en/+%-o=e da /4 )de / o da / o tr/ Fs.113+ 31F+ 31< s t/- da 8a, / ne renose d/re,tno ot/s,e na so*ne ,ontr9ore+ e ro na )n)tarn*e+ sredn*e+ a re,o n*/4 + dr)5/- otorn/- ),o/-a na so*ne;s.32?<. On/ ored to5a -o5) /t/ -e:)sono oe0an/ / ar,ada-a;s.31F+ 31<+ a ,asn/*e one,ad / )do*en/+ ta,o da /- se )8na /n/*a naa0/ / sa 5orn*e / sa don*e strane. U ! sto*e) na ne,/- 5ra:e/na-a o*a/e se ) /d) rae 8/,e od ,a-ena+ %nr. na >r,/ 't.$a>o) Ro)en)+% a/ e / tada ra/no oa*at/ so*) 9)n,>/*). Prostorna ,o-o0/>/*a ot/8e )5ano- od ro-ans,e+ od ,o*e se -e:)t/- ) -no5o 8e-) / ra0/,)*e. No )s*ed to5a to s) sodo/ od/5n)t/ na e) /s/n) o,ret -asa ) /s dae,o *e /e na5aen+ to se oten>/ra *o / o/8no eo-a /so,/- / str-/- ,roo/-a. ' dr)5e strane *ednostanost / -/rnoa a0//,ano5 r*een*a *a,o s) ore-een/ osto*an*e- otorn/4 ),oa / ,ontr9ora+ ,o*/ /st/na 8esto da*) 5ra:e/n/ 0ona, r/ta-+ a/ s dr)5e strane /0a0/a*) )t/sa, nes/5)rnost/+ )t/sa, &oesn/,a+ ,o*/ *e+ da / se odr=ao )sra*en+ sa s/*) strana od)rt ta,a-a( ;s/,a 317<. ',eet *e od*e ) star/ /0aao /0an ,o=e. "r)/san*e -asa so*a od5oara -e:)t/-+ )5ano-+ )n)tarn*e- rasored) rostorn/4 ee-enata. Prostorno r*een*e ot)da *e o/8no eo-a =/o. Ba0//,anost *e *a,o na5aena+ a at/ns,/ )/san/ ,rst /0ra=en / ) transet)+ 8/*/ ,ro /-a /st) /s/n) ,ao / ona* nad 5an/- rodo-+ ta,o da *e n*/4oa ),rsna to8,a o/8no o/*e=ena otro- streo-. Na 0aadno* stran/ /d/-o+ ,a,o ,ad+ d/*e ;s/,a 316+323< // sa-o *edn) ,)); ,ao na s/>/ 32<. Dosta e/,) )o5) ) e0/ sa r*eaan*erostorno5 s,oa /5ra osto*an*e tr//na odnosno 5aer/*a. U o8et,)+ od sred/ne II sto*ea a se do od ,ra* /sto5 sto*ea+ tr//ne s) dosta rostrane+ reat/no /so,e / /ro,e+ /0 rosto5 ra0o5a to n*/4o/ sodo/ s)=e 0a od)/ran*e o8n/4 0/doa 5ano5 roda+ oto otorn/ ),o/ *o n/s) // )otre*aan/ ) doo*no* -*er/ ;s/,a313<. Pred ,ra* II sto*ea / o8et,o- III + ,ada s) otorn/ ),o/ )eden/ ) )n) )otre)+ 0na8a* osto*an*a tr//ne na5o *e oao+ ta,o da se one o8/n*) 0a-*en*/at/ )s,/-+ ) o8et,) *o )/*e, reat/no dosta /so,/- 5aer/*a-a ;s/,a 31F<. No oe 5aer/*e+ ,o*e s) s)=/e ne sa-o da se oa,a 0/d e / da se -o=e r// ot,ro*) /0nad o8n/4 rodoa ;s/,a 32C<+ r//8no s) s-etae )no- ra0/t,) 5orn*/4 ro0ora ) o8n/- 0/do/-a 5ano5a roda+ ta,o da se e o8et,o- dr)5e oo/ne III sto*ea /0ra:)*) dae,o n/=e+ a / na n*/4o/- 0adn*/- so*n/- 0/do/-a otara*) se 0at/- ta,o:er ro0or/;s/,a 32?<. I-a na*0ad+ *o ,asn/*e+ s)8a*ea ) ,o*/-a s) 5aer/*e ) ot)nost/ /0osta*ene+ a ro0or/ se s)ta*) do sa-o5a ,roa nad o8n/- rodo/-a. I ) )n)tran*ost/ se ta,o ert/,aa se /e / /e na5aaa+ s *edne strane s-an*/an*e-+ odnosno 5otoo ot)n/- nesta*an*e- sredn*e 4or/0ontane 0one+ s dr)5e strane roa8en*e- snooa ,ooneta+ od oda a se do od sa- sod ;s/,a 32C<+ roa8en*e,o*e *e naro8/to sna=no na )5o/-a ) res*e,) /0-e:) 5ano5 roda / transeta ;s/,a 31<. Ono to 8/n/ dra= 5ots,e ar4/te,t)re to *e sooda ) ,o-/noan*) as/-etr/8n/4+ a /a, 4ar-on/8no )ranote=en/4 r*een*a+ sooda ,o*a one,ad re0)t/ra / /0 8/n*en/>e da ne,/ od e/,/4 o*e,ata n/s) // n/,ada ) ot)nost/ doren/. #asade s) ) o8et,) reat/no dosta -/rne / *ednostane. Pod/*e*ene s) o/8no na ne,o/,o 4or/0ontan/4 0ona+ do, *e ert/,ana od*ea /0rena ,ontr9or/-a. Odnos /0-e:) 4or/0ontane / ert/,ane dr=an *e ot)da ) r//8no* ranote=/ ;s 316<. !re-eno- -e:)t/- se e /e / /e reoadaat/ ert/,aa+ ta,o da e 4or/0ontana od*ea+ /a,o / da*e osto*/+ /t/ sas/- r/5)ena ;s/,a323<. Kod o8n/4 9asada ert/,ana od*ea ta,o:er *e *a,o na5aena ;s.317<. #asade+ naro8/to 0aadna+ se se /e / /e ),raaa*) s,)t)ra-a+ 5aer/*a-a+ 0at/- streast/-
0are>/-a ,ontr9ora+ ,ao / -no5oro*n/- orta/-a / ro0or/-a+ ta,o da osta*) ne-/rn/*e ;s.323<+ a na ,ra*) se retara*) ) ra) 8/,ast) or/n). O0/ro- na to da s) o*ed/n/ d/*eo/ 5ra:e/na // ra0-*eraan/ stoa-a+ %8/*a *e e/8/na ar/raa /0-e:) 2+? / 32+? >-+to *e / n*/4o -e:)son/ odnos+odnos /0-e:) /r/ne / /s/ne+/o odre:en ar/t-et/8,/+a /sto ta,o / 5eo-etr/*s,/roor>/*a-a+ost/5n)t/- o-o) ,r)5oa+,ao / o-o) ra0nostran/4 / rano,ra,/4 tro)5oa. Za se to na/a0/-o otrde ne sa-o ) *edno* ,n*/0/ >rte=a s,)tora / 5rad/te*a !/ard dHonne>o)rta+sa o8et,a 2. oo/ne 13.sto*ea+e / na sa-/- so-en/>/-a. Porta/ ta,o:er ot/8) od ro-ans,/4+a /-a*) )5ano- /st) ar4/te,tons,) ,o-o0/>/*)+s tora0/,o- to /- t/-an/ / ar4/ote do/*a*) reo-*en) /n/*). Pored to5a+) steenast/- 0as*e>/-a naa0e se o/8no stat)e s ne,o- rst)- ,onsoasto /0a8eno5 ada4/na /0nad 5ae ;s/,a 33?.<+do, se na t/-an) o*a*)*) e/,e re*e9ne ,o-o0/>/*e+a ) ar4/ota-a / 8/ta/ n/0o/ 9/5)ra+ore:an/4 ) rod)=et,) *edna /sod dr)5e ;s/,a 33.<. U o8et,) s) o/8no )s*e8en/ ) sa-) raan 0/da ;s/,a 316.<+do, se ,asn/*e se /e / /e /st)ra*) )o*e+a /0nad ar4/ote do/*a*) ne,) rst) 8/,asto5 9rontona+na0ano5 5a ;s/,a 33?.+33.<. Kod e/4 ortaa otor *e 8esto od/*e*en na 2 d/*ea *edn/- sred/n*/- st)>e-+one,ad ro de,orat/no ora:en/- ;s/,a 33?.<. Pro0or/ s) o/8no ro *a,o /0d)=en/+/ ra0)-/*e se+0aren/ reo-*en/- ),o-. U o8et,) s) *ednostan/ / dosta )s,/+a da / s*etost -o5a a,e da rodre ) )n)tran*ost+0a,oen/ s) / )o*e / re-a )n)tran*ost/. Naro8/to od sred/ne 13.sto*ea a nada*e+on/ o8/n*) se /e da se /re+a araeno sa t/- / n*/4o/ otor/ osta*) do*n/+tro*n/+8etorn/ ;s/,a 337.<+a / /ero*n/. N*/4o 5orn*/ d/o ,o-/,)*e se osteeno ta,o:er+/ 8esto+s/8no ono-e to /d/-o na orta/-a+do/*a 9ronton%5a+/0nad reo-*ene ar4/ote ;s/,a 337.<. ),o/ /0nad n*/4o/4 otora 0aotraa*) se / do/*a*) ,o*ast/ o/,+ot)da / na0/ &,o*asta 5ot/,a(+a ,asn/*e+,ra*e- 1?. / ) t o,) 1.sto*ea+*eroatno od )t/>a*e- en5es,e ar4/te,t)re+) ,o*o* s) se o/ o/>/ *a// neto ran/*e ;s/,a 33F.<+5orn*/ d/o+,o*/ *e dote /o r/*een ) 8rst/- ar4/te,tons,/- o/>/-a;s/,a 337.<+/s)n*aa se -re=o- od ,a-ena+) ,o*o* se naa0e otor/ 8/*/ se o/, one,ad r//=aa o/,) a-ena+%ot)da na0/ &a-ena 5ot/,a( ;s/,a 33.<. Jednore-eno rod)=aa se sa tenden>/*o- da se ro0or/ )8/ne to e/- / to /r/-+ta,o da on/ 8esto /s)n*aa*) >/o 5orn*/ d/o o8n/4 0/doa 5ano5a roda+/0-e:) s)s*edn/4 st)a>a+,o*/ od)4ata*) / nose ),oe / rera+a re,o o/4 / sa-e sodoe. R)=e // ro0ete+) e/,o* s) )otre/ ta,o:er. Naa0/-o /4 ) >entranod/*e) 0aadne 9asade ;s/,a 316.+323.<+,ao / na 9asada-a transeta ;s/,a 317.<. ' dr)5e strane+one,ad /4 /d/-o )a8ene ) t/-ane ortaa // *o 8ee ) t/-ane ro0ora ;s/,a 33?.+337<. Često eo-a e/,/4 d/-en0/*a one s) o/8no ,r)=ne+a/ *e ,r)5 one,ad )/san / ) ,adrat ;s/,a 3?C.<. A,o ana/0/ra-o n*/4oe sastane d/*eoe+/d*et e-o da s) ,o-onoane )star/ od n/0a ro0ors,/4 o/,a+8/*/ / don*/ d*eo/ // o,)*en/ ) 1 ta8,)+ta,o da dotadan*e ert/,ane /n/*e sada osta*) 0ra8n/+%ot)da o5rean na0/ &0ra,asta 5ot/,a(. Kasn/*e+one e /t/ 0atorene / ,a-en/- reet,a-a+,o-onoan/- od /0/*en/4 &a-en/4( o/,a. I0 to5a ro/0/a0/ da se ee-ent/ /0 ,o*/4 s) sasta*en/ ra0/*a*) araeno s ee-ent/-a ro0ora+o ,o*/-a *e e /o r/*e8/. Pro9// se to,o- re-ena ta,o:er /dno -/*en*a*).U o8et,) done,e s/8n/ ro-ans,/-+/a,o o5at/*/+on/ re-eno- osta*) se d/na-/8n/*/+)0ne-/ren/*/ / =/*/. Po8/n*) redono da se /s>rtaa*) soodno- r),o-+a ne /e estaro- / en*/ro-. Tor)s/ osta*) /s)8en/*/ / east/8n/*/+one,ad 8a, rea0e / /0an rane o8e ,o*a se naa0/ /sod n*/4 ;s/,a 3??.<+,at,ada ) to/,o* -*er/ da se osta*a*)+na sa-o* /nt/+-an*e ,onso/>e ,o*e /4 odo0do o*a8aa*). U dr)5o* oo/n/ 1?.sto*ea tor)s/ ,o*/ s) / ran/*e 8esto /-a/ ade-ast/ o/,+do/*a*) na sa-o* //>/ oo5a *edan )0an 0aran*en 0as*e, ;s/,a 3?2.<. Kasn/*e+,ra*e- /sto5 sto*ea+on/ e ostat/ *o /0/*en/*/+ *o east/8n/*/+ *o ne-/rn/*/ ;s/,a 3?2. / 3?3.<. ' dr)5e strane+tro4/)s/ osta*) /sto ta,o se /0/*en/*/ / se // ;s/,a 3?2. / 3?3.<. Po8/>a ,o*a ra0da*a tor)se / tro4/)se osta*e se tan*a ta,o da ,ra*e- 1?. / ) to,) 1.sto*ea ot)no /s8e0aa te se tro4/)s/ / tor)s/ neosredno sa*a*) / nadoe0)*) *edn/ na dr)5e ;s/,a 3?2. / 3?3.<. Istore-eno+ro9// do/*a*) 8esto / otre / r/0-at/8ne reo-e ;ss/,a 3?1.%3?3.<. 't)o/ / st)>/ ar/ra*) ta,o:er. 't)o/ s) ) o8et,) dosta 5o-a0n/+,r)=n/ / sas/ *ednostan/+sa reat/no ,r)n/- ,a/teo-+/0nad ,o5a se ra0/*a*) ),o/ / rera ;s/,a 31.<. Ur0o -e:)t/-+)0 sa- st) r/*)*)*e se *edna ;s/,a 3??.< a 0at/- / ? -an*e ,oonete+% osta*ene ) ),rsn/- oso/na-a+%,o*e /-a*) so*e osene ,a/tee+so*ene s 5an/,a/teo-+no ta,o da ona od n*/4+,o*a *e o,ren)ta ,a )n)tran*ost/ 5ano5 roda s/*e8e ,a/te / sa-a // ) sno) s dr)5/- ,ooneta-a+/de od sa- sod ;s/,a 32C.<. Koonete se 0at/- )-no=aa*) / osta*) tan*e+naro8/to od 2.oo/ne 12.sto*ea.ta,o da sa,a od n*/4 od5oara *edno- ),) //
rer) ;s/,a 32C.doe /*eo<. Ka/te/ /- se tada oe0)*) ) 0a*edn/8,) >*e/n)+a/ osta*) -no5o n/=/ / sa/*e na5aen/. 'a-e ,oonete 5r)/) se -e:)t/- ta,o da 9or-/ra*) 0a*edn/8,e st)>e+a sa,a od n*/4 do/*a ro9/ /dent/8an ono-e ,o*/ /-a ), // rero ,o*e r/4ata. Ka/te/ osteeno osta*) *o -an*/+da / ,ra*e- 1?.sto*ea a naro8/to ) to,) 1.+ot)no /8e0/+ta,o da ),o/ / rera // d/re,tno /0n/8) /0 od5oara*)/4 ,ooneta ,o*e /4 nose ;s/,a 3?2.+3?F.G1<+// se neosredno )/a*) ) *e05ro sa-o5a st)a+odnosno st)>a ;s/,a 2?F.G2+3<+,o*/ 8esto osta*e o,to5onaan odnosno o/5onaan. ',)torana de,ora>/*a o/8no *e eo-a o5ata. Ona se )5ano- o*a*)*e na orta/-a+ro0or/-a+,ao / ) ra0n/- 5aer/*a-a / 9r/0o/-a na 9asada-a. $ot// se+se- /0 ao,a/se+)0/-a*) *o /0 dr)5/4 >r,en/4 te,stoa+a naro8/to /0 o/-n/4 d*ea !/n>ent de Bea)a/sa+sa,)*en/4 ) ? ,n*/5e+) ,o*/-a *e dato en>/,oed/*s,/ &se( 0nan*e /0 sredne 13.st.+%) Ja>o)s de !a)ra5/nea+,o*/ *e ) so*o* ,n*/0/ Zatna e5enda dao =/ote o*ed/n/4 seta>a. Kro0 oa,) s,)t)r) >r,a te=/ na *o ra0nosn/*/ / neosredn/*/ na8/n da / da*e r/ /st/ )t/>a* na -ase+,o*/ *e 8/n/a / ran/*e+re,o ro-ans,e s,)t)re. Ne s-/*e-o -e:)t/-+s dr)5e strane 0aora/t/+na )o5) ,o*) s) ) ra0/t,) s,)t)re /5ra/ / sa-/ -a*stor/ s,)tor/+,o*/ s)+,ao / ar4/te,te+),o/,o n/s) // / *edno / dr)5o+// sada dae,o 8ee re5r)toan/ ne /e sa-o /0 -ona,/4+e / /0 a/8,/4+0anat/*s,/4 redoa. N*/4o o5ed na s/*et+=/ot+dr)to+dae,o *e soodn/*/+ne0a/sn/*/+-an*e odo=an otereen*/-a trad/>/*/+ N*/4oa se s,)t)ra osoa:a ot)da ),o8enost/+tro-ost/ / te=/ne+/ osta*e =/*a / d/na-/8n/*a+sa *a8/- osan*an*e- na r/rod) / r/rodne o/,e+a/ 0ato 8esto / e0 one stro5e -on)-entanost/ na ,o*) s-o na/a0// ) ro-ans,/,o-o0/>/*a-a. 'a reora=a*/-a ,o*/ se ,re) ) oo-e ra>) s)sree-o se r/ )t /05eda na s,)t)r/ sa ortaa >r,e ) 't.Den/s)+sa ,ra*a re oo/ne 12.sto*ea+a od-a4 0at/- na orta/-a na 0aadno* 9asad/ ,atedrae ) artr)+/05eda sa o8et,a 2.oo/ne 12.sto*ea. /,o/ staro0a*etn/4 adara ,o*e ) artr) naa0/-o e se dae,o ast/8n/*e /0da*a*) /0 ran/ 0/da+ /a,o s) *o )/*e, r/*)*en/ )0 ,oonete ,o*e /4 nose+sa8/n*aa*)/ sa n*/-a nera0do*n) >*e/n). Na n*/4o/- 5aa-a e se os*ea te=n*a r//=aan*) r/rodn/- o/>/-a+a done,e / tra=en*e )n)tran*e5 /0ra0a. Oe e se oso/ne se /e / /e oten>/rat/ ) Bo)r5es)+e $ans)+ro/n)+'en/s)+/0 2.oo/ne 12.+0at/- na Notre Da-e ) Par/0) /0 re-ena 122C.5od/ne ) A-/ens)%r/*e 123F.+/ naro8/to ) Ra/-s)+8/*/ s) orta/ oto8et/ o,o 12?C.5od/ne+doren/ ) dr)5o* oo/n/ 13.st. ;s/,a 3C.<. Od*e 8a,+o r/ )t os/*e to/,o /*e,oa+na/a0/-o na />a ,o*a s) o0arena s-/*e,o-+) ,o-e se o5eda*) s4atan*a *edno5 dr)ta ,o*e *e ,ro0 0anats,) rad/nost+o8eo da se osteeno osoa:a star/4+9e)dan/4 / >r,en/4 ste5a. Oo se -o=da *o /e os*ea ) 8esto- redsta*an*) &-*ese8n/4 radoa(+) /d) -an*/4 re*e9n/4 ,o-o0/>/*a ;s/,a 33.<+,o*e /st/na >r,a =e/ da /s,or/st/ ) so*e sr4e+do,a0)*)/ da / ,ro0 rad 8o*e, -o=e ot,)/t/ so*e 5r/*e4e+a/ ,ro0 ,o*e starno 0anat/*e+8/*a se s/*est o sosteno* dr)eno* r/*ednost/ o8/n*e osteeno 9or-/rat/+)0d/=) na e) /s/n) sa- rad+,ao ta,a. Tenden>/*a ,a se ee- /-/t/ran*) r/rodn/4 o/,a dood/ 8esto s,)tore+naro8/to ,ra*e- 1?. / ) to,) 1.st.+do r//8no 5r)o5 nat)ra/st/8,o5 /0ra=aan*a+,o*e e od no/- dr)ten/- )so/-a osteeno /8e0n)t/+a d*e/+-/8no se retor/t/ ) noe renesansne o/,e. Kao / ) ro-an/>/+ta,o / ) 5ot/>/+9/5)ran) s,)t)r) naa0/-o ) o8et,) / na sa-/- ,a/te/-a. No ona se osteeno se /e 5)/+osta*a*)/ -*esto /*no* de,ora>/*/.A,ant/s ) ot)nost/ /8e0aa. U-*esto n*e5a o*a*)*) se /sto/ do-a/4 /*a,a+o0e+4rasta+/e+o,an*a+/sto/ ,o*/ s) 8esto r/ r4) s,)*en/ / o/*en/ ) ne,) rst) ,)5asto5 0aret,a+,o*/ se dosta *a,o oda*a od *e05ra ,a/tea ;s/,a 3?.<. U o8et,) o/ s) /sto/ n*e=n/+sa >*eto/-a / )o*>/-a+0at/- osta*) )n/+s/,a 3?6.<+a araeno s o/- /ra se / /e ,o*e *e 0a oa,) orad) odesn/*e+ta,o da na/a0/-o na -a/n)+,e*+o>e+/ dr)5e rste oo5a t/a ;s/,a 3?7.<. B/*na de,ora>/*a roa0/ )ostao- ,ro0 oe 9a0e ne sa-o na ,a/te/-a+e / na s/- dr)5/- -*est/-a na ,o*/-a se /*a*)*e ;s/,a 33?.+336.<. Ona *e ta,o eo-a /nteresantna / na ,os/- //>a-a 9rontona+%5aoa+%na orta/-a / ro0or/-a+/ na streast/- 0are>/-a /na,/-a+,o*e naa0/-o /0nad ,ontro9ora. T) se /e *a*a ) o/,) )0a/>a+,),a+,roea+,raa+,o*e se *edna 0a dr)5o- )=) na ,oso* /n/*/ na ,o*o* se naa0e ;s/,a 32C.+33?.+33.+337.+3?.<. I 9ronton/ / streast/ 0are>/ ,r)n/san/ s) o/8no ne,o- rsto&ras>etano5 r4a( ) o/,) ,rsto/,o5 >/*eta ;s/,e 32C.+33?.%337.<+,o*/ /-+0a*edno sa &,),ast/-( /e- da*e neo/8no e/,) =/ost. Un)tran*a de,ora>/*a+se- ast/8ne+,o*a se ) o8et,) sod/ na orad) ,a/tea+a os/*e r/-*en*)*e / na otars,/- re5rada-a / 5ron/>a-a+%o*a*)*e se *o / ) /d) 9resa,a / /tra=a+t*. o*eno5 sta,a na ro0or/-a.