islamska arhitektura

ARHITEKTURA I GRAD SREDNJEG VEKA ISLAMSKA ARHITEKTURA • • •

• •

• •

VELIKA TERITORIJA DUGOGODIŠNJI RAZVOJ RELIGIJA, DRŽAVNO I DRUŠTVENO UREDJENJE HRONOLOŠKA PODELA LOKALNE TRADICIJE I STRANI UTICAJI STILSKE ŠKOLE MATERIJALI, TEHNIKE GRA ĐENJA, KONSTRUKCIJSKI SISTEMI

ISLAMSKA ARHITEKTURA

•

•

•

ISLAMSKA CIVILIZACIJA NASTAJE U VII VEKU NA ARAPSKOM POLUOSTRVU I NAGLO SE ŠIRI NA ZAPAD, DO ATLANTSKOG OKEANA, NA ISTOK, DO KINE, NA JUG, DO MADAGASKARA I NA SEVER, DO URALA. RAZVIJA SE OD VII VEKA DO DANAS (NAJVIŠE I ORIGINALNE UMETNI ČKE VREDNOSTI DOSEGNUTE SU DO XVIII-XIX STOLEĆA) RAZVIJA SE U RAZNIM UPRAVNIM DRŽAVAMA


•

•

•

ISLAMSKA CIVILIZACIJA NASTAJE U VII VEKU NA ARAPSKOM POLUOSTRVU I NAGLO SE ŠIRI NA ZAPAD, DO ATLANTSKOG OKEANA, NA ISTOK, DO KINE, NA JUG, DO MADAGASKARA I NA SEVER, DO URALA. RAZVIJA SE OD VII VEKA DO DANAS (NAJVIŠE I ORIGINALNE UMETNI ČKE VREDNOSTI DOSEGNUTE SU DO XVIII-XIX STOLEĆA) RAZVIJA SE U RAZNIM UPRAVNIM DRŽAVAMA


EKSPANZIJA ARAPA OD 622. DO 740. GODINE

ISLAMSKA ARHITEKTURA • • •

•

•

ISLAM JE MONOTEISTIČKA RELIGIJA OSNIVAČ JE MUHAMED (~570-632) UČENJE SE NADOVEZUJE NA STARI ZAVET I HRIŠĆANSTVO ISPOVEDANJE JEDINSTVENE BOŽANSKE ISTINE KOJU JEDINI BOG (ALAH) U RAZNIM PERIODIMA OBJAVLJUJE SVOJIM PODANICIMA PREKO SVOJIH POSLANIKA (MOJSIJA, ISUSA HRISTA I NAJVAŽNIJEG MUHAMEDA) ALAH JE ČISTI DUH I NE MOŽE SE POIMATI NITI PREDSTAVITI BILO KAKVOM CRTOM ŽIVOG BIĆA


SVE PERIODE RAZVOJA ISLAMSKE ARHITEKTURE ZAJEDNI ČKI KARAKTERIŠE: 1. RAZVOJ POD UTICAJEM LOKALNIH TRADICIJA I STRANIH STILSKIH OBLIKA Arapi razvijaju visoku materijalnu i duhovnu kulturu, bazirajući je: - na tekovinama propale Rimske civilizacije. (U domenu arhitekture to se odražava opstankom antičkih graditeljskih principa u znatno izvornijem obliku nego što se taj nastavak osećao u arhitekturi Zapadne Evrope) •


drugi uticaj potiče iz oblasti Mesopotamije i Persije (nasleđene su neke tehnike građenja i građevinske forme, koje su ostale nezavisne od rimske, zatim vizantijske civilizacije) treći uticaj je vizantijske i arhitekture zapadne Evrope, naročito u poznijim periodima, ali je taj uticaj obostran jer i islamska arhitektura utiče na njih 2. UPOTREBA VODE, KOJA JE SINONIM ŽIVOTNOG OBILJA U SUVIM KRAJEVIMA, GDE JE IZVORIŠTE ISLAMA -

-


•

ISLAM KAO VERA PROŽIMA SVE OBLIKE ŽIVOTA, PA I ARHITEKTURU (zabrana likovnog predstavljanja Alaha daje islamskoj umetnosti čisto dekorativnu funkciju) Muhamedovo ime kaligrafski ispisano


GLAVNI PERIODI RAZVOJA VEZANI SU ZA ZNAČAJNE POLITIČKE PROMENE 1. POLOVINA VII – KRAJ IX VEKA period stvaranja i trajanja jedinstvene islamske države, osvojene su Sirija, Mesopotamija, Persija, sve zemlje uz Sredozemno more, s istoka, juga i zapada. Glavni gradovi su sukcesivno: Medina, Damask, Bagdad •


2. X – XV VEK raspad jedinstvene islamske države i stvaranje tri kalifata sa prestonicama u Bagdadu, Kairu i Kordobi 3. OD KRAJA XIV / PO ČETKA XV VEKA DO DANAS prvo državne promene koje se stabilizuju stvaranjem Safavidske dinastije u Iranu, Mogula u Indiji i Otomanske na područ ju Male Azije i Balkana; u poznijim periodima stvaranje velikog broja islamskih država


ZBOG VELIKOG PROSTRANSTVA ISLAMSKE TERITORIJE I ZBOG RAZNIH ZATEČENIH UMETNIČKIH TRADICIJA U ARHITEKTURI SE UOČAVAJU I RAZLIKE. USVOJENA PODELA JE NA BAZI REGIONALNIH STILSKIH GRUPA: 1. SIRIJSKA, EGIPATSKA I MAGREBSKA (Severna Afrika, Španija i Sicilija) ŠKOLA 2. PERSIJSKA I INDIJSKA ŠKOLA 3. TURSKA ŠKOLA (od XV veka...) PODELA PODLEŽE KRITICI, JER SU ME ĐUTICAJU VEOMA PROMENLJIVI •

•


•

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

ARHITEKTONSKI PROGRAM: VERSKI OBJEKTI (DŽAMIJE, MESDŽIDI) TEKIJE TURBETA (Grobnice) MEDRESE, MEKTEBI KARAVANSARAJI I HANOVI BEZISTANI I ARASTE HAMAMI SARAJI ČESME, ČASOVNICI...


VERSKE GRA ĐEVINE DVA TIPA DŽAMIJA STARIJI SE RAZVIJA U PERIODU JEDINSTVENE ISLAMSKE DRŽAVE DŽAMIJA NASTAJE POVEZIVANJEM ELEMENATA PRVE MUHAMEDOVE BOGOMOLJE U MEDINI (622), ODNOSNO KUĆE U KOJOJ JE STANOVAO I NEKIH PROSTORNIH I KONSTRUKCIJSKIH REŠENJA ZATEČENIH HRIŠĆANSKIH CRKAVA •

-

-


MUHAMEDOVA KUĆA U MEDINI

ISLAMSKA ARHITEKTURA -

-

-

-

-

-

SASTOJE SE OD DVORIŠTA (sân), OPASANOG SA SVE 4 STRANE TREMOM (livân), SA ČESMOM U SREDINI (šedrvan) DEO OKRENUT KA MEKI SE PRETVARA U NADKRIVENI PROSTOR ČIJU TAVANICU NOSI VELIKI BROJ STUBOVA (često sekundarno upotrebljenih) ZID KOJI JE ORIJENTISAN KA MEKI NAZIVA SE KIBLA U TOM ZIDU SE FORMIRA NIŠA KOJA SE NAZIVA MIHRAB UZ MIHRAB SE POSTAVLJA MIMBER SA KOJEG SE PETKOM ČITAJU VERSKI TEKSTOVI NEŠTO KASNIJE DODAJE SE MINARET (munara) SA KOJEG SE 5 PUTA DNEVNO POZIVA NA MOLITVU

ISLAMSKA ARHITEKTURA IBN-TULUNOVA DŽAMIJA U KAIRU

mihrab

kibla mimber

sân Turbe Ibn Tuluna livân

minaret

VELIKA DŽAMIJA U SAMARI

ISLAMSKA ARHITEKTURA VELIKA DŽAMIJA U KERUANU

ISLAMSKA ARHITEKTURA VELIKA DŽAMIJA U KORDOBI

1. 2. 3. 4.

MINARET PATIO SA NARANČAMA ALJIBE – VODA KATEDRALA NASTALA IZ DŽAMIJE 5. HRIŠĆ. SVETILIŠTE 6 MIHRAB

ISLAMSKA ARHITEKTURA VELIKA DŽAMIJA U KORDOBI

PREPLETENI LUCI NA DŽAMIJI U KORDOBI I NA ROMANSKOJ KATEDRALI U MONREALE


KUPOLA DŽAMIJE U KORDOBI, KUPOLA CRKVE SAN LORENCO U TORINU, KUPOLA DŽAMIJE U RIMU

ISLAMSKA ARHITEKTURA DŽUMA DŽAMIJA U ISFAHANU


•

•

•

•

•

•

KUPOLNE DŽAMIJE SU MLA ĐI TIP RAZVIJAJU SE NAROČITO NA PODRUČJU KOJE SU ZAPOSELI TURCI GRA ĐENE SU POD IZUZETNO SNAŽNIM UTICAJEM CARIGRADSKE VIZANTIJSKE SAKRALNE ARHITEKTURE PREUZIMANJE OBLIKA NAROČITO OD 1453. god., KADA JE MEHMED II OSVAJAČ ZAUZEO CARIGRAD I CRKVU SVETE SOFIJE PRETVORIO U DŽAMIJU DŽAMIJE SE, PO PRAVILU, GRADE U KOMPLEKSU (KILIJE) SA TURBETOM, MEDRESOM, IMARETOM) PRESVO ĐAVANE SU PRVO DRVETOM, A ZATIM SE FORMIRAJU KAMENE KUPOLE

ISLAMSKA ARHITEKTURA ZELENA (JESIL) DŽAMIJA U BRUSI

TIP DVOKUPOLNE DŽAMIJE U MALOJ AZIJI PRE OSVAJANJA CARIGRADA

ISLAMSKA ARHITEKTURA ZELENA DŽAMIJA U BRUSI


UNUTRAŠNJOST SVETE (AJA) SOFIJE


DŽAMIJA SULTANA SELIMA (SELIMIJA) U JEDRENU – XVI VEK, AUTOR KODŽA MIMAR SINAN (turski Mikelanđelo)





Mimar Sinan

OSNOVA KOMPLEKSA (kilije) SA DŽAMIJOM SULTANA SULEJMANA VELIČANSTVENOG SULEJMANIJA U ISTANBULU



ISLAMSKA ARHITEKTURA DŽAMIJA I MEDRESA MEHMED-PAŠE SOKOLOVI ĆA U ISTANBULU

Mimar Sinan


VEZIROV MOST U VIŠEGRADU NA DRINI (Mehmed-paša Sokolović) KODŽA MIMAR SINAN


CRKVA SVETE SOFIJE I PLAVA DŽAMIJA SULTANA AHMETA ISHODIŠTE I ZAVRŠNI RAZVOJ OBLIKA


CRKVA SVETE SOFIJE I PLAVA DŽAMIJA



ŠARENA DŽAMIJA U TETOVU DŽAMIJA U TURSKOM ROKOKO STILU U ISTANBULU


KUPOLA NA STENI U JERUSALIMU


MINARET U BAUITU

RAZLIČITI TIPOVI MINARETA EL-AZHAR U KAIRU LA ĐIRALDA U SEVILJI

MALVIJA U SAMARI

TURSKI VALJKASTI MINARETI SA ŠEREFETIMA


TURBE (GROBNICA) MIMARA SINANA HIBNI PAJKOVO TURBE U SKOPLJU

ARABATI BABA TEKIJA U TETOVU (derviški “manastir“)

ISLAMSKA ARHITEKTURA DERSHANA

MEDRESA


KARAVAN-SARAJ R4USTEM-PAŠE TIPIČNA OSNOVA


KUŠUMLI HAN U SKOPLJU

ISLAMSKA ARHITEKTURA DAUT-PAŠIN (ĆIFTE) HAMAM U SKOPLJU PROSTORIJA ZA GREJANJE VODE

HALVAT MEJDAN KAPALUK ŠEDRVAN

ISLAMSKA ARHITEKTURA DAUT-PAŠIN (ĆIFTE) HAMAM U SKOPLJU

PROSTORIJA ZA ZNOJENJE

HAMAM U JORDANU

HAMAM U BUDIMU


BEZISTAN U JEDRENU BRUSA BEZISTAN U SARAJEVU


LUKSUZNI STAMBENI KOMPLEKSI SARAJI

OSNOVA I IZGLED ALHAMBRE U GRANADI

Renesansna palata Kralja Karla


DVORIŠTE LAVOVA


DVORIŠTE MIRTI


TOPKAPI SARAJ U ISTANBULU DEO HAREMA


SAVET VEZIRA


SALA ZA AUDIJENCIJE SA DIVANOM


BIBLIOTEKA U TOPKAPI SARAJU

OBLOGA U ENTERIJERU PLOČICE IZ IZNIKA

ISLAMSKA ARHITEKTURA DEKORATIVNI ELEMENTI

VISULJCI (MUKARNE) U SALI DVE SESTRE U ALHAMBRI

ISLAMSKA ARHITEKTURA MIHRAB I MIMBER

POLIHROMNA DEKORACIJA (tehnika zidanja; kombinacija materijala)


ISLAMSKA ARHITEKTURA UTICAJI

NORMANSKA PALATA LA ZIZA NA SICILIJI

islamska arhitektura

Recommend Documents