Bankarstvo- Pregled Predavanja i Vjezbi I Dio

BANKARSTVO Pregled predavanja i vježbi I dio Doc. dr. Fikret Hadži ć Ass. Velid Efendić

Sarajevo, 2006. godine

Autori:

ć Doc. dr. Fikret Fikret Hadži ć ć Ass. Velid Efendi Efendi ć

Naziv djela:

BANKARSTVO – pregled pregled predavanja predavanja i vježbi- I dio

Izdavač :

Ekonomski fakultet u Sarajevu, Izdava Izdava č ka ka djelatnost

Glavni i odgovorni urednik:

či ć Dekan, prof. dr. Muris Č i i č i ć

Urednik:

ć Prof. dr. Hasan Hasan Muratovi ć

Lektor :

ć Olivera Joki ć

DTP:

ć Mulija Delibaši ć

Štampa:

"Fojnica" d.o.o.

Za štampariju:

Šehzija Buljina, direktor direktor

Tiraž:

500

Copyright ©2006 Ekonomski fakultet u Sarajevu Sva prava pridržana. Nije dopušteno niti jedan dio ove publikacije reproducirati ili distribuirati u bilo kojem obliku ili pohraniti u bazi podataka bez prethodnog pismenog odobrenja izdava č a. a.

ii

Autori:

ć Doc. dr. Fikret Fikret Hadži ć ć Ass. Velid Efendi Efendi ć

Naziv djela:

BANKARSTVO – pregled pregled predavanja predavanja i vježbi- I dio

Izdavač :

Ekonomski fakultet u Sarajevu, Izdava Izdava č ka ka djelatnost

Glavni i odgovorni urednik:

či ć Dekan, prof. dr. Muris Č i i č i ć

Urednik:

ć Prof. dr. Hasan Hasan Muratovi ć

Lektor :

ć Olivera Joki ć

DTP:

ć Mulija Delibaši ć

Štampa:

"Fojnica" d.o.o.

Za štampariju:

Šehzija Buljina, direktor direktor

Tiraž:

500

Copyright ©2006 Ekonomski fakultet u Sarajevu Sva prava pridržana. Nije dopušteno niti jedan dio ove publikacije reproducirati ili distribuirati u bilo kojem obliku ili pohraniti u bazi podataka bez prethodnog pismenog odobrenja izdava č a. a.

ii

PREDGOVOR

Bankarski sektor, danas, predstavlja dominantan segment finansijskog sistema Bosne i Hercegovine. Njega čini Centralna banka BiH (valutni odbor) i sistem komercijalnih banaka u FBiH i RS. On danas predstavlja poslovni segment u kojem su ostvareni i najve ći uspjesi započetog procesa ekonomskih reformi. Stvoren je novi institucionalni i regulatorni okvir, uvedeni međunarodni standardi poslovanja, ojačana funkcija kontrole, revizije i supervizije, te uspostavljen sistem osiguranja depozita. Izvršeno je okrupnjavanje značajnim smanjenjem broja poslovnih banaka. Pored toga, došlo je i do promjene strukture vlasništva poslovnih banaka. Od nekada dominantno državnog, bankarski sektor u BiH danas je u pretežnom privatnom vlasništvu, sa visokim učešćem inostranog u strukturi ukupnog kapitala. Bankarski sistem FBiH danas karakteriše nastavak procesa konsolidacije i stabilizacije, te rast svih relevantnih pokazatelja bankarskog poslovanja. Bankarski sistem RS donekle zaostaje za onim u Federaciji i nalazi se na po četku procesa konsolidacije. Iako je bankarski sektor do sada ostvario značajan uspjeh u svom razvoju, proces njegove reforme, kao i razvoja prate ćih finansijskih institucija, još uvijek nije okon čan. Postoji izražena potreba za formiranjem tržišta novca i razvojem njegovih instrumenata. Nepostojanje tržišta novca ima za posljedicu primjenu hiper-oprezne politike likvidnosti, čime su banke prinu đene da na računima korespodentskih banaka u inostranstvu drže ve će iznose likvidnih sredstava što, opet, uti če na smanjenje obima njihovih kreditnih plasmana. Iako bankarski sektor, danas, zasigurno predstavlja nauspješniji dio domaćeg finansijskog sistema, pred bankama stoji još prili čno posla, posebno u segmentima kreiranja nastupa na tržištu novca i kapitala, upravljanja kapitalom i rizicima, odnosno usvajanja međunarodnih standarda poslovanja u kontekstu približavanja BiH evropskim integracijama. Bankarstvo kao nau čna disciplina odavno se izu čava na Ekonomskom fakultetu u Sarajevu. Posljednjih godina raste interes studenata za izučavanjem ove naučne oblasti. Sve ve ći broj diplomaca nalazi zaposlenje kako u samim bankama, tako i u drugim institucijama bankarskog i finansijskog sistema. Zbog toga je izučavanje Bankarstva za studente našeg Fakulteta postalo posebno atraktivno. Ova publikacija sadrži pregled predavanja i vježbi nastavnog predmeta Bankarstvo koji se izučava u okviru nastavnog plana ECTS sistema na Ekonomskom fakultetu u Sarajevu. Ona ima za cilj da studentima olakša praćenje nastave, savladavanje nastavnog programa, kao i pripremu prvog parcijalnog dijela ispita iz navedenog nastavnog predmeta (za studente koji ga prvi put slušaju). Za pripremanje drugog parcijalnog dijela ispita studenti mogu koristiti drugi dio ove publikacije koji je štampan u posebnoj knjizi. Za pripremanje integralnog ispita preporučujemo korištenje oba dijela.

iii

Na početku I dijela Pregleda, dat je sadržaj nastavnog predmeta i literatura. Nakon toga, prezentirani su slajdovi PowerPoint prezentacije predavanja i odnosnih vježbi. Na kraju Pregleda, dat je primjer I parcijalnog testa koji treba da uputi studenta na vrstu i na čin pismene provjere znanja. Sve dobronamjerene primjedbe i sugestije na ovu publikaciju, molimo da dostavite na mail adresu autora: [email protected] [email protected] ili [email protected] [email protected],, kako bi u eventualnim narednim izdanjima otklonili propuste i izvršili potrebna poboljšanja.

Sarajevo, marta, 2006. godine

Doc. dr. Fikret Hadži ć Ass. Velid Efendi ć

iv

Šifra predmeta: MAN303 Naziv predmeta: BANKARSTVO Nivo: dodiplomski studij Godina: III Semestar: V Status: obavezni smjerski Broj sati sedmično: 5 Nastavnik: Doc. dr. Fikret Hadžić 1. CILJ PREDMETA

1.1. Predmeti koji su preduslov za polaganje 1.2. Osnovne tematske jedinice

Broj ECTS kredita: 5 Ukupan broj sati: 75

Upoznavanje sa nastankom, razvojem, ulogom i značajem koju bankarstvo i banke, kao najznačajniji finansijski posrednici, danas imaju u savremenoj ekonomiji i u domaćem finansijskom sistemu; Izučavanje centralnog bankarstva i Centralne banke BiH kao značajnog subjekata koji doprinosi stabilnosti i razvoju domaćeg bankarskog sektora; Izučavanje osnovnih principa i aspekata bankarskog poslovanja, bankarski izvori (depozitni i nedepozitni), te bankarskih plasmana sa širokim spektrom tradicionalnih i savremenih bankarskih poslova. Posebno će se fokusirati aspekt kreditiranja stanovništva i privrede uz upoznavanjem sa tehnikom analize boniteta i tehnike odobravanja kredita. Izučiće se osnovni segmenti elektronskog bankarstva, kao i unutrašnjeg i međunarodnog platnog prometa sa mehanizmima funkcionisanja osnovnih instrumenata plaćanja. Na kraju, studenti će se upoznati sa osnovama i osnovnim principima islamskog bankarstva koje svoju primjenu nalazi i u domaćoj bankarskoj praksi. U toku realizacije nastavnog sadržaja studentima će se prezentirati brojni praktični primjeri, omogućiti razmjena mišljenja u okviru diskusija, debata, prezentacija i razgovora sa gostima-predavačima. Monetarne finansije, finansije, Finansijski menadžment, Poslovne finansije finansije 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Nastanak i razvoj banaka Banke na finansijskom tržištu Bankarski sistem BiH Sistemi centralnog bankarstva Centralna banka BiH Komercijalno bankarstvo Osnovni principi bankarskog poslovanja Bankarski izvori Bankarski plasmani Bankarski poslovi Kreditiranje stanovništva Kreditiranje privrede Unutrašnji i međunarodni platni promet Elektronsko bankarstvo Islamsko bankarstvo

2. NAČIN ORGANIZACIJE NASTAVE Opis aktivnosti (%)

2.1. Način izvođenja nastave

2.2. Sistem ocjenjivanja

3. LITERATURA

1. ex katedra 2. diskusije 3. prezentacije 4. gosti predavači

1. 60 % 2. 10 % 3. 20 % 4. 10 %

U č češ ešć e u ocjeni (%) 1. obavezni dolazak 1. 10 % 2. grupni rad 2. 10 % 3. seminarski rad 3. 10 % 4. prezentacija 4. 20 % 5. test (parcijalni) 5. 25 % + 25 % ili 6. test (finalni) 6. 50 % 1. Hadžić, Fikret, Efendić, Velid: Bankarstvo - vodič za predavanja i vježbe, Ekonomski fakultet u Sarajevu, Sarajevo, 2006. 2. Ćirović, Milutin: Bankarstvo, Bridge Company, Beograd, 2001. 3. Zaklan, Damir: Bankarstvo u tržišnom makrosistemu, Ekonomski fakultet Univerziteta «Džemal Bijedić», Mostar, 2000. 4. Leko, Vlado (ur.), Rječ nik nik bankarstva, Masmedia, Zagreb, 1998.

vi

SADRŽAJ I dio 1. Nastanak i razvoj banaka 1.1. Regulatorni okvir poslovanja poslovanja banaka banaka u BiH 2. Banke na na finansijskom finansijskom tržištu 2.1. Kapital banaka banaka u BiH 3. Bankarski sistem BiH 3.1. Bankarski sistem FBiH i RS 4. Sistemi centralnog banka 4.1. Institucije bankarskog bankarskog sistema sistema BiH 5. Centralna banka BiH 5.1. Currency Board Board – domaća i strana iskustva 6. Komercijalno bankarstvo 6.1. Bilans banaka 7. Osnovni principi bankarskog poslovanja 7.1. Osnovni principi bankarskog poslovanja Pravila za polaganje ispita iz nastavnog predmeta Bankarstvo Primjer I parcijalnog testa II dio 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

Bankarski izvori 8.1. Depozitni potencijal Bankarski plasmani 9.1. Cijena bankarskih resursa i zajmova Bankarski poslovi 10.1. Bankarske garancije Kreditiranje stanovništva 11.1. Kreditna analiza Kreditiranje privrede 12.1. Elektronosko bankarstvo Platni promet 13.1. Unutrašnji platni promet Islamsko bankarstvo 14.1. Instrumenti finansiranja u islamskom bankarstvu Pravila za polaganje ispita iz nastavnog predmeta Bankarstvo Primjer II parcijalnog testa

vii

9 25 43 56 64 78 92 108 118 127 141 155 167 187 199 205

viii

SADRŽAJ NASTAVNOG PREDMETA Predavač: doc. dr. Fikret Hadžić Asistent: Velid Efendić

Doc. dr. Fikret Hadžić

1. Nastanak i razvoj banaka Nauka o bankarstvu Nastanak i razvoj banaka Pojam banke Karakteristike banaka Definicija banke Bankarska tajna

1

1. Nastanak i razvoj banaka Nauka o bankarstvu Nastanak i razvoj banaka Pojam banke Karakteristike banaka Definicija banke Bankarska tajna Pregled banaka i njihovih usluga Doc. dr. Fikret Hadžić

2. Banke na finansijskom tr ž ištu Funkcije finansijskog sistema Finansijsko tr ž ište Nov č ano tr ž ište Tr ž ište kapitala

Bankarski sistem Struktura finansijskih institucija Promjene u finansijskoj strukturi

2

2. Banke na finansijskom tr ž ištu Funkcije finansijskog sistema Finansijsko tr ž ište Nov č ano tr ž ište Tr ž ište kapitala

Bankarski sistem Struktura finansijskih institucija Promjene u finansijskoj strukturi Novi trendovi u bankarstvu Doc. dr. Fikret Hadžić

3. Bankarski sistem BiH Makrookru ž enje Regulativni okvir Reforma bankarskog sistema Karakteristike Bankarski sistem FBiH Bankarski sistem RS

Finansijski indikatori

3

3. Bankarski sistem BiH Makrookru ž enje Regulativni okvir Reforma bankarskog sistema Karakteristike Bankarski sistem FBiH Bankarski sistem RS

Finansijski indikatori Pravci daljeg razvoja Doc. dr. Fikret Hadžić

4. Sistemi centralnog bankarstva Poslovi CB Funkcije CB Razlike CB i komercijalnih banaka Supervizija banaka Struktura bilansa CB Instrumenti monetarne politike CB

4

4. Sistemi centralnog bankarstva Poslovi CB Funkcije CB Razlike CB i komercijalnih banaka Supervizija banaka Struktura bilansa CB Instrumenti monetarne politike CB


5. Centralna banka BiH “Currency Board” Osnovni zadaci CB BiH Nezavisnost CB BiH Organizacija CB BiH Budu ć nost CBA u BiH

5

5. Centralna banka BiH “Currency Board” Osnovni zadaci CB BiH Nezavisnost CB BiH Organizacija CB BiH Budu ć nost CBA u BiH


6. Komercijalno bankarstvo Vrste banaka Djelatnost banaka Organizacija banaka Bilansi banaka Bankarski agregati

6

6. Komercijalno bankarstvo Vrste banaka Djelatnost banaka Organizacija banaka Bilansi banaka Bankarski agregati


7. Osnovni principi bankarskog poslovanja Likvidnost, Solventnost, Sigurnost, Efikasnost, Profitabilnost.

7

7. Osnovni principi bankarskog poslovanja Likvidnost, Solventnost, Sigurnost, Efikasnost, Profitabilnost. Doc. dr. Fikret Hadžić

8. Bankarski izvori Depoziti Faktori formiranja depozita Osiguranje depozita

Nedepozitni izvori Kapital Funkcije kapitala Adekvatnost kapitala

8

8. Bankarski izvori Depoziti Faktori formiranja depozita Osiguranje depozita

Nedepozitni izvori Kapital Funkcije kapitala Adekvatnost kapitala Doc. dr. Fikret Hadžić

9. Bankarski plasmani Vrste bankarskih plasmana Aktivni bankarski poslovi Kratkoroč ni bankarski poslovi Dugoroč ni bankarski poslovi

9

9. Bankarski plasmani Vrste bankarskih plasmana Aktivni bankarski poslovi Kratkoroč ni bankarski poslovi Dugoroč ni bankarski poslovi


10. Bankarski poslovi Pasivni Neutralni Garancijsko poslovanje i Nekreditni - neklasi čn Sopstveni

10

10. Bankarski poslovi Pasivni Neutralni Garancijsko poslovanje i Nekreditni - neklasi čn Sopstveni


11. Kreditiranje stanovništva Kreditiranje Struktura bankarskih kredita Vrste kredita Proces kreditiranja stanovništva Ocjena kreditne sposobnosti Procjena rizika Uloga kreditnog biroa

11

11. Kreditiranje stanovništva Kreditiranje Struktura bankarskih kredita Vrste kredita Proces kreditiranja stanovništva Ocjena kreditne sposobnosti Procjena rizika Uloga kreditnog biroa

Dokumentovanje kreditnih aktivnosti Doc. dr. Fikret Hadžić

12. Kreditiranje privrede Tehnologija kreditiranja Proces kreditiranja Ocjena kreditne sposobnosti Procjena kreditnog rizika

Nastanak i upravljanje problemati č nim kreditima

12

12. Kreditiranje privrede Tehnologija kreditiranja Proces kreditiranja Ocjena kreditne sposobnosti Procjena kreditnog rizika

Nastanak i upravljanje problemati č nim kreditima


13

13. Platni promet Unutrašnji platni promet Međ unarodni platni promet INCOTERMS Instrumenti međ unarodnog platnog prometa Dokumentarni akreditiv Inkaso posao Doznaka

13. Platni promet Unutrašnji platni promet Međ unarodni platni promet INCOTERMS Instrumenti međ unarodnog platnog prometa Dokumentarni akreditiv Inkaso posao Doznaka


14. Elektronsko bankarstvo ATM - bankomati Softver za li č ne finansije POS terminali Plasti č ne kartice SMS bankarstvo INTERNET bankarstvo

14

14. Elektronsko bankarstvo ATM - bankomati Softver za li č ne finansije POS terminali Plasti č ne kartice SMS bankarstvo INTERNET bankarstvo


15. Islamsko bankarstvo Nastanak i razvoj Izvori finansiranja Modeli mobilizacije sredstava Modeli finansiranja Beskamatno bankarstvo u BiH

15

15. Islamsko bankarstvo Nastanak i razvoj Izvori finansiranja Modeli mobilizacije sredstava Modeli finansiranja Beskamatno bankarstvo u BiH Doc. dr. Fikret Hadžić

1. NASTANAK I RAZVOJ BANAKA Nauka o bankarstvu Nastanak i razvoj banaka Pojam banke Karakteristike banke Definicija banke Bankarska tajna

16

1. NASTANAK I RAZVOJ BANAKA Nauka o bankarstvu Nastanak i razvoj banaka Pojam banke Karakteristike banke Definicija banke Bankarska tajna Pregled banaka i njihovih usluga Doc. dr. Fikret Hadžić

17

NAUKA O BANKARSTVU Jedna od nau čn ih disciplina koja nau čn om metodom objašnjava jedan aspekt monetarnih faktora i monetarnih transakcija. Bavi se istra ž ivanjem uloge i poslovanja banaka kao znač ajnih institucija finansijskog i ukupnog ekonomskog

NAUKA O BANKARSTVU Jedna od nau čn ih disciplina koja nau čn om metodom objašnjava jedan aspekt monetarnih faktora i monetarnih transakcija. Bavi se istra ž ivanjem uloge i poslovanja banaka kao znač ajnih institucija finansijskog i ukupnog ekonomskog sistema zemlje. Doc. dr. Fikret Hadžić

18

Bavi se proučavanjem: • • •

•

•

funkcija i uloge bankarskog sistema, nač ina organizovanja bankarskih institucija, bankarskog poslovanja (bankarskih funkcija i operacija), teorije i prakse monetarno-kreditne i devizne politike, te kreditno-bankarskog sistema i njegovog uticaja na ekonomsku politiku zemlje i

Bavi se proučavanjem: • • •

•

•

funkcija i uloge bankarskog sistema, nač ina organizovanja bankarskih institucija, bankarskog poslovanja (bankarskih funkcija i operacija), teorije i prakse monetarno-kreditne i devizne politike, te kreditno-bankarskog sistema i njegovog uticaja na ekonomsku politiku zemlje i međ unarodne ekonomske i finansijske odnose. Doc. dr. Fikret Hadžić

19

Kao nau č na disciplina razvilo se u drugoj polovini XIX vijeka. - primjenjena -

-

ekonomska disciplina

izu č ava bankarski sistem i bankarsku praksu (bankarsku tehniku), izu č ava opšta pitanja kreditnog sistema i kreditne prakse.

Kao nau č na disciplina razvilo se u drugoj polovini XIX vijeka. - primjenjena -

-

-

ekonomska disciplina

izu č ava bankarski sistem i bankarsku praksu (bankarsku tehniku), izu č ava opšta pitanja kreditnog sistema i kreditne prakse.

mikro i makro nivo Doc. dr. Fikret Hadžić

20

Bankarstvo: prijeko potrebna djelatnost, djelatnost u promjenama, jedna od najviše regulisanih djelatnosti, djelatnost prikupljanja informacija, djelatnost prenosa informacija, djelatnost sa fiksnim troškovima, djelatnost akvizicija,

Bankarstvo: prijeko potrebna djelatnost, djelatnost u promjenama, jedna od najviše regulisanih djelatnosti, djelatnost prikupljanja informacija, djelatnost prenosa informacija, djelatnost sa fiksnim troškovima, djelatnost akvizicija, uslužna djelatnost.... Doc. dr. Fikret Hadžić

Banke: najvažnije finansijske institucije, glavni izvori kredita, najveći izvori obrtnog kapitala, najveći kupci državnih obveznica, poluga za provođenje vladinih

21

Banke: najvažnije finansijske institucije, glavni izvori kredita, najveći izvori obrtnog kapitala, najveći kupci državnih obveznica, poluga za provođenje vladinih stabilizirajućih programa.... Doc. dr. Fikret Hadžić

NASTANAK I RAZVOJ BANAKA Razvoj bankarstva omogućila je pojava kovanog novca (između VII i V vijeka p.n.e.). Rudimentarne pojave bankarstva: – mjenjački i založni poslovi.

22

NASTANAK I RAZVOJ BANAKA Razvoj bankarstva omogućila je pojava kovanog novca (između VII i V vijeka p.n.e.). Rudimentarne pojave bankarstva: – mjenjački i založni poslovi.


Razvojne faze bankarstva: I faza: u Babilonu: tezauri – skladišta u anti č koj Gr č koj:  sarafi – mjenjač ki poslovi, č kog doba -  trapezari – bankari anti pojava hipotekarnih i komercijalnih

23

Razvojne faze bankarstva: I faza: u Babilonu: tezauri – skladišta u anti č koj Gr č koj:  sarafi – mjenjač ki poslovi, č kog doba -  trapezari – bankari anti pojava hipotekarnih i komercijalnih kredita, Doc. dr. Fikret Hadžić

24

u starom Rimu: (III vijek p.n.e.): 

argentarius – bankar (mjenjač ki, depozitni,

zajmodavni i posredni čk i poslovi u platnom prometu). Nakon propasti rimskog carstva zaustavljen je razvoj bankarstva (470. godine). U feudalizmu opstaju samo mjenja č ki poslovi i naturalni krediti. Razvojem trgovine ponovno dolazi do razvoja banaka.

u starom Rimu: (III vijek p.n.e.): 

argentarius – bankar (mjenjač ki, depozitni,

zajmodavni i posredni čk i poslovi u platnom prometu). Nakon propasti rimskog carstva zaustavljen je razvoj bankarstva (470. godine). U feudalizmu opstaju samo mjenja č ki poslovi i naturalni krediti. Razvojem trgovine ponovno dolazi do razvoja banaka.

Uloga zlatara u razvoju bankarstva... Doc. dr. Fikret Hadžić

II faza: U Italiji početkom XV vijeka: u Genovi: Casa de St. Georgo, (1407) – prva banka u istoriji bankarstva. Bavi se i platnim prometom. Preko stotinu banaka osnovano je u Veneciji i Genovi u XV i XVI vijeku.

25

II faza: U Italiji početkom XV vijeka: u Genovi: Casa de St. Georgo, (1407) – prva banka u istoriji bankarstva. Bavi se i platnim prometom. Preko stotinu banaka osnovano je u Veneciji i Genovi u XV i XVI vijeku.


Prva moderna banka Osnovana je 1609. godine: banka grada Amsterdama Poslovala je izrazito strogo i čestito: depoziti su bili svetinja i nije odobravala kredite. Prvi test: kada se Luj XIV približavao Amsterdamu 1672. godine. Drugi test: poslovanje sa Nizozemskom istočno- indijskom kompanijom gdje su bankari istovremeno bili i njeni direktori, i Treći test: rat sa Engleskom 1780. godine nakon kojeg se grad Amsterdam sve više zadužuje kod banke. Rezultat testova :

26

Prva moderna banka Osnovana je 1609. godine: banka grada Amsterdama Poslovala je izrazito strogo i čestito: depoziti su bili svetinja i nije odobravala kredite. Prvi test: kada se Luj XIV približavao Amsterdamu 1672. godine. Drugi test: poslovanje sa Nizozemskom istočno- indijskom kompanijom gdje su bankari istovremeno bili i njeni direktori, i Treći test: rat sa Engleskom 1780. godine nakon kojeg se grad Amsterdam sve više zadužuje kod banke. Rezultat testova : Problemi u banci i njena likvidacija 1819. godine. Doc. dr. Fikret Hadžić

III faza : a) Osnivanje Bank of England 1694. g. novac se odvaja od metalne podloge,  pojava obveznica (bank-nota),  isplata u metalu uz «kraljevo obećanje»,  monopol emitovanja novčanica, i upravljanje kreditnom politikom 

27

III faza : a) Osnivanje Bank of England 1694. g. novac se odvaja od metalne podloge,  pojava obveznica (bank-nota),  isplata u metalu uz «kraljevo obećanje»,  monopol emitovanja novčanica, i  upravljanje kreditnom politikom banaka. 


b) Banque

28

Royale 1716. g.

Slučaj bankarskog čudotvorca – John Law-a ? kao najbolji primjer šta banka može uraditi sa novcem i šta može uraditi novcu. Od tada istoriju razvoja bankarstva karakteriše: stalna smjena euforije i panike.

b) Banque

Royale 1716. g.

Slučaj bankarskog čudotvorca – John Law-a ? kao najbolji primjer šta banka može uraditi sa novcem i šta može uraditi novcu. Od tada istoriju razvoja bankarstva karakteriše: stalna smjena euforije i panike. Doc. dr. Fikret Hadžić

IV faza : Nastaje početkom XIX vijeka u Engleskoj, a kasnije i u drugim zemljama. Banke se osnivaju kao dionička društva sa relativno velikim vlastitim kapitalom.

29

IV faza : Nastaje početkom XIX vijeka u Engleskoj, a kasnije i u drugim zemljama. Banke se osnivaju kao dionička društva sa relativno velikim vlastitim kapitalom.


30

Prve dvije razvojne faze zasnovane su na:

«currency teory» - novac pune materijalne vrijednosti sa 100% pokrićem rezervama u plemenitim metalima. Druge dvije razvojne faze zasnovane su na:

«banking teory» - povjerenje kojim se novac odvaja od svoje metalne podloge.

Prve dvije razvojne faze zasnovane su na:

«currency teory» - novac pune materijalne vrijednosti sa 100% pokrićem rezervama u plemenitim metalima. Druge dvije razvojne faze zasnovane su na:

«banking teory» - povjerenje kojim se novac odvaja od svoje metalne podloge.


31

Prve banke u Bosni i Hercegovini ? Bečka Union banka 1884. godine u Sarajevu osniva: “Privilegovano odjeljenje Union banke za BiH”

Bosanskohercegovačka narodna dionička banka u Sarajevu, 12. marta 1898. godine. Prva štedionica d.d. u Br čkom 1889. godine, Štedionica d.d. u Bijeljini 1893. godine,

Prve banke u Bosni i Hercegovini ? Bečka Union banka 1884. godine u Sarajevu osniva: “Privilegovano odjeljenje Union banke za BiH”

Bosanskohercegovačka narodna dionička banka u Sarajevu, 12. marta 1898. godine. Prva štedionica d.d. u Br čkom 1889. godine, Štedionica d.d. u Bijeljini 1893. godine, Prva banjalučka štedionica d.d. 1894. godine. Doc. dr. Fikret Hadžić

Najveće otkriće u bankarstvu? Kredit! Drugo otkriće po značaju? Banknota! kojom novac postaje “obećanje” Banknota: prenosivi beskamatni pismeni zapis o obavezi banke da donosiocu isplati iznos na koji banknota glasi u zakonskoj

32

Najveće otkriće u bankarstvu? Kredit! Drugo otkriće po značaju? Banknota! kojom novac postaje “obećanje” Banknota: prenosivi beskamatni pismeni zapis o obavezi banke da donosiocu isplati iznos na koji banknota glasi u zakonskoj valuti jedne zemlje. Doc. dr. Fikret Hadžić

33

BANKARSTVO “poslovanje koje obuhvata držanje depozita i posuđivanje novca”, “poslovanje zasnovano na kreditu”, omogućava transakcije bez potrebe plaćanja u novcu, osnova bankarskog poslovanja je povjerenje javnosti, banka drži rezerve prema svom iskustvu, ali

BANKARSTVO “poslovanje koje obuhvata držanje depozita i posuđivanje novca”, “poslovanje zasnovano na kreditu”, omogućava transakcije bez potrebe plaćanja u novcu, osnova bankarskog poslovanja je povjerenje javnosti, banka drži rezerve prema svom iskustvu, ali je zakonom propisana i stopa obavezne rezerve. Doc. dr. Fikret Hadžić

Bankarska kriza: gubitak povjerenja u banku koji uzrokuje masovnu navalu ulagača sa zahtjevima za povlačenje sredstava. Danas se rjeđe događa zbog: osiguranja depozita i bankarstvu .  strože regulacije u bankarstvu. 

Izlaz za solventnu banku: prodaja sredstava drugim bankama,

34

Bankarska kriza: gubitak povjerenja u banku koji uzrokuje masovnu navalu ulagača sa zahtjevima za povlačenje sredstava. Danas se rjeđe događa zbog: osiguranja depozita i bankarstvu .  strože regulacije u bankarstvu. 

Izlaz za solventnu banku:  

prodaja sredstava drugim bankama, intervencija centralne banke. Doc. dr. Fikret Hadžić

Galbrajt o bankarstvu? zapravo je je “Proces kojim banke stvaraju novac zapravo toliko jednostavan toliko jednostavan da naprosto zbunjuje”. Kada je je riječ o nečem što to je je tako važno, ljudi “Kada misle kako sama pristojnost nalaže da to bude što tajanstvenije”.

35

Galbrajt o bankarstvu? zapravo je je “Proces kojim banke stvaraju novac zapravo toliko jednostavan toliko jednostavan da naprosto zbunjuje”. Kada je je riječ o nečem što to je je tako važno, ljudi “Kada misle kako sama pristojnost nalaže da to bude što tajanstvenije”.


36

Zašto postoje banke? da olakšaju kontakt između deponenata i debitora javljajući se u ulozi posrednika. Zašto su potrebni “posrednici”? zbog visokih “information costs” koji ograničavaju mogućnost deponenta da pronađe adekvatnog debitora troškovi istraživanja, troškovi ocjene boniteta debitora, troškovi monitoringa,

Zašto postoje banke? da olakšaju kontakt između deponenata i debitora javljajući se u ulozi posrednika. Zašto su potrebni “posrednici”? zbog visokih “information costs” koji ograničavaju mogućnost deponenta da pronađe adekvatnog debitora troškovi istraživanja, troškovi ocjene boniteta debitora, troškovi monitoringa, troškovi naplate... Doc. dr. Fikret Hadžić

37

Zašto su potrebni “posrednici”? zbog mogućnosti banke da upravlja likvidnošću, zbog mogućnosti banke da se koristi pogodnostima “economies of scope” i/ili

“synergy efektom”. efektom”.

Zašto su potrebni “posrednici”? zbog mogućnosti banke da upravlja likvidnošću, zbog mogućnosti banke da se koristi pogodnostima “economies of scope” i/ili

“synergy efektom”. efektom”.


38

POJAM BANKE Pojam “banka” potiče od latinske riječi “banco banco”” i označava klupu, tezgu (u današnjem smislu – smislu – šalter), postavljenu na ulici, trgu, vašaru ili sajmu na kojoj se vršila razmjena različitih oblika i vrsta novca i vršile novčane transakcije naplate i plaćanja u vezi sa obavljenim trgovinskim prometom.

POJAM BANKE Pojam “banka” potiče od latinske riječi “banco banco”” i označava klupu, tezgu (u današnjem smislu – smislu – šalter), postavljenu na ulici, trgu, vašaru ili sajmu na kojoj se vršila razmjena različitih oblika i vrsta novca i vršile novčane transakcije naplate i plaćanja u vezi sa obavljenim trgovinskim prometom.


39

Banka Ima za cilj maksimalizaciju profita na uloženi kapital vlasnika. Stiče profit uz strogi nadzor nadzor društva društva jer jer uglavnom uglavnom radi sa tuđim sredstvima. Postoje ograničenja u poslovanju u cilju zaštite javnog interesa. Cilj kontrole: jačanje povjerenja u banku. Predmet kontrole: opć performanse banke.

Banka Ima za cilj maksimalizaciju profita na uloženi kapital vlasnika. Stiče profit uz strogi nadzor nadzor društva društva jer jer uglavnom uglavnom radi sa tuđim sredstvima. Postoje ograničenja u poslovanju u cilju zaštite javnog interesa. Cilj kontrole: jačanje povjerenja u banku. Predmet kontrole: opće performanse banke. Strožiji uslovi kod osnivanja banke. Doc. dr. Fikret Hadžić

40

KARAKTERISTIKE BANKE trguje novcem kao specifičnom robom, trguje dugovanjima i potraživanjima, finansijski posreduje, preuzima rizik, ali se i štiti od njega, vrši sekundarnu emisiju novca

????????

KARAKTERISTIKE BANKE trguje novcem kao specifičnom robom, trguje dugovanjima i potraživanjima, finansijski posreduje, preuzima rizik, ali se i štiti od njega, vrši sekundarnu emisiju novca

????????


41

Sekundarna emisija novca banka A

banka 1

prima $ 2.000 stvara $ 1.600 sa novim kreditima

prima $ 800 stvara $ 640 sa novim kreditima

banka B


banka C

banka 2


banka X



banka D


banka E

banka 3



banka F


banka G

Sekundarna emisija novca banka A

banka 1



banka B


banka C

banka 2


banka X



banka D


banka E

banka 3



banka F


banka G

banka 4



banka H



42

Sekundarna emisija novca Početni depozit: $ 10.000,00 Novi krediti : 8.000 + (4x1.600) + (8x640) = $ 19.520,00

Sekundarna emisija novca Početni depozit: $ 10.000,00 Novi krediti : 8.000 + (4x1.600) + (8x640) = $ 19.520,00


43

KARAKTERISTIKE BANAKA vrši sekundarnu emisiju novca, posluje po specifičnim principima, ima relativno mali vlastiti kapital, optimizira alokaciju nacionalnih finansijskih resursa.

KARAKTERISTIKE BANAKA vrši sekundarnu emisiju novca, posluje po specifičnim principima, ima relativno mali vlastiti kapital, optimizira alokaciju nacionalnih finansijskih resursa.


44

Banka je... (1) specifičan i samostalan privredni i tr žišni subjekt, (2) sui generis preduzeće, koje na bazi (3) prenijetih ovlaštenja i povjerenja (4) posreduje u transferisanju tuđih sredstava, prije svega na kreditnoj osnovi, (5) obavljajući sve depozitne, kreditne i novčane transakcije između finansijski suficitarnih i

Banka je... (1) specifičan i samostalan privredni i tr žišni subjekt, (2) sui generis preduzeće, koje na bazi (3) prenijetih ovlaštenja i povjerenja (4) posreduje u transferisanju tuđih sredstava, prije svega na kreditnoj osnovi, (5) obavljajući sve depozitne, kreditne i novčane transakcije između finansijski suficitarnih i finansijski deficitarnih transaktora, Doc. dr. Fikret Hadžić

(6) vršeći pri tome sekundarnu emisiju novca, (7) uz ispoljavanje visokog stepena profesionalnosti, organizovanosti i adaptibilnosti na promjene u okruženju, (8) što neposredno doprinosi maksimizaciji efekata sopstvene mikroekonomije i (9) posredno utiče na optimizaciju korištenja uvijek relativno oskudnih finansijskih

45

(6) vršeći pri tome sekundarnu emisiju novca, (7) uz ispoljavanje visokog stepena profesionalnosti, organizovanosti i adaptibilnosti na promjene u okruženju, (8) što neposredno doprinosi maksimizaciji efekata sopstvene mikroekonomije i (9) posredno utiče na optimizaciju korištenja uvijek relativno oskudnih finansijskih resursa na nivou makro sistema. Doc. dr. Fikret Hadžić

46

Bankarska tajna 



Obaveza banaka, njihovih upravlja čkih i nadzornih organa, kao i svih osoba zaposlenih u banci da čuvaju tajnu o poslovima banke ili o poslovima koje su same zaključile. To se posebno odnosi na: imena i adrese komitenata, visinu i vrstu uloga, stanje depozita, broj i vrstu čuvanih vrijednosnica i drugih predmeta.    

Bankarska tajna 



Obaveza banaka, njihovih upravlja čkih i nadzornih organa, kao i svih osoba zaposlenih u banci da čuvaju tajnu o poslovima banke ili o poslovima koje su same zaključile. To se posebno odnosi na: imena i adrese komitenata, visinu i vrstu uloga, stanje depozita, broj i vrstu čuvanih vrijednosnica i drugih predmeta.    








47

Obaveza čuvanja tajne postoji i nakon prestanka službe u banci, Ova obaveza se odnosi i na revizore, zaposlenike centralne banke, agencije za bankarstvo i ostali koji imaju uvid u dokumentaciju banke. Nisu obavezni čuvati tajnu: ♦ ako im to čuvanje tajne može štetiti, ili ako su od komitenta izričito oslobođeni čuvanja tajne, ♦ u slučajevima predviđenim zakonom.







Obaveza čuvanja tajne postoji i nakon prestanka službe u banci, Ova obaveza se odnosi i na revizore, zaposlenike centralne banke, agencije za bankarstvo i ostali koji imaju uvid u dokumentaciju banke. Nisu obavezni čuvati tajnu: ♦ ako im to čuvanje tajne može štetiti, ili ako su od komitenta izričito oslobođeni čuvanja tajne, ♦ u slučajevima predviđenim zakonom.


Regulatorni okvir poslovanja banaka u BiH Vježbe

48

Regulatorni okvir poslovanja banaka u BiH Vježbe

Ass. Velid Efendić

49

Sadržaj vježbi Pojam banke

1. a. b.

Poslovi koje banka može obavljati Statut banke

Organi banke

2. a. b. c. d.

Skupština Nadzorni odbor Uprava Odbor za reviziju

Osnivanje banaka u FBiH

3. a.

Potrebna dokumentacija za osnivanje prestavništva banke u

Sadržaj vježbi Pojam banke

1. a. b.

Poslovi koje banka može obavljati Statut banke

Organi banke

2. a. b. c. d.

Skupština Nadzorni odbor Uprava Odbor za reviziju

Osnivanje banaka u FBiH

3. a. b. c.

Potrebna dokumentacija za osnivanje prestavništva banke u FBiH Sadržaj zahtjeva za osnivanje banke u FBiH Kapital banke Ass. Velid Efendić

4. 5. 6. 7. 8. 9.

10.

Gubitak bankarske dozvole Suvlasništvo drugih pravnih lica u banakama Ulaganja banaka Poslovna tajna Kreditni rizik Stečaj i likvidacija a. Privremeni upravnik b. Likvidacioni upravnik c. Dioničari banke Izvještavanje

50

4. 5. 6. 7. 8. 9.

10.

Gubitak bankarske dozvole Suvlasništvo drugih pravnih lica u banakama Ulaganja banaka Poslovna tajna Kreditni rizik Stečaj i likvidacija a. Privremeni upravnik b. Likvidacioni upravnik c. Dioničari banke Izvještavanje

Ass. Velid Efendić

1. Pojam banke  

 

ZOB FBiH Banke su pravna lica koja obavljaju poslove primanja novčanih depozita i davanja kredita, kao i druge poslove u skladu sa zakonom o bankama u FBiH. Osnivaju se i posluju kao dionička društva Naziv “Banka” se može koristiti samo za institucije koje se bave ovim poslovima.

51

Bankarstvo- Pregled Predavanja i Vjezbi I Dio

Recommend Documents