1
ANALISIS KEBIJAKAN BPJS
Oleh: SLAMET KUNTORO NPM 15420041 Dosen SAMINO, SH.,M.Kes KELAS MPK A
PROGRAM STUDI MAGISTER KESEHATAN KESEHATAN MASYARAKAT MASYARAKAT FAKULTAS ILMU KESEHATAN MASYARAKAT UNIVERSITAS UNIVE RSITAS MALAHAYATI MALAHAYATI TAHUN TAHUN 2016 201 6
BAB I PENDAHULUAN
2
1.1 Latar Bea!a"#
Ha !"n#a! h"$%& 'an# (e(a$a" %n!% eseha!an $an ese)ah!e*aan $"*"n'a $an el%a*#an'a (e*%&aan ha asas" (an%s"a $an $"a%" oleh se#ena& +an#sa +an#sa $" $%n"a, !e*(as% In$ones"a. Pen#a%an "!% !e*-an!%( $ala( Dela*as" Pe*se*"a!an an#saan#sa !ah%n 1/4 !en!an# Ha Aas" Man%s"a. Pasal 25 A'a! 13 Dela*a Dela*as" s" (en'a!a (en'a!aan an,, se!"a& se!"a& o*an# o*an# +e*ha +e*ha a!as a!as $e*a)a $e*a)a!! h"$%& h"$%& 'an# (e(a$a" (e(a$a" %n!% %n!% eseha eseha!an !an $an ese)a ese)ah!e h!e*aa *aan n $"*"n' $"*"n'aa $an el%a* el%a*#an' #an'aa !e*(as !e*(as% % ha a!as a!as &an#an, &aa"an, &e*%(ahan $an &e*aa!an eseha!an se*!a &ela'anan sos"al 'an# $"&e*l%an $an +e*ha a!as )a("nan &a$a saa! (en#an##%*, (en$e*"!a sa"!, -a-a!, (en)a$" )an$a$%$a, (en-a&a" %s"a lan)%! a!a% ea$aan la"nn'a 'an# (en#a"+a!an e%*an#an na6ah, 'an# +e*a$a $" l%a* e%asaann'a. e*$as e*$asa* a*an an Dela* Dela*as" as" !e*se+ !e*se+%!, %!, &as-a &as-a Pe*an# Pe*an# D%n"a D%n"a II +e+e*a& +e+e*a&aa ne#a*a ne#a*a (en#a( (en#a(+"l +"l "n"s"a "n"s"a!" !"66 %n!% %n!% (en#e( (en#e(+an# +an#an an )a("na )a("nan n sos"al sos"al,, an!a*a an!a*a la"n la"n )a("na )a("nan n eseha!an +a#" se(%a &en$%$% Univer Universal sal Health Coverage Coverage3. 3. Dala( s"$an# e5 !ah%n 2005 $" 7enea, World orld Health Health Assembly Assembly 8HA3 (en##a*"s +aah" &e*l%n'a &en#e(+an#an s"s!e( &e(+"a'aan eseha!an 'an# (en)a("n !e*se$"an'a ases (as'a*a (as'a*aa! a! !e*ha$ !e*ha$a& a& &ela'a &ela'anan nan eseha eseha!an !an $an (e(+e*" (e(+e*"an an &e*l"n &e*l"n$%n $%n#an #an e&a$a e&a$a (e*e (e*ea a !e*h !e*ha$ a$a& a& *"s" *"s"o o e%an e%an#a #an. n. 8HA 8HA e5 e5 (en# (en#el el%a %a* *an an *eso *esol% l%s" s" 'an# 'an# (en'a!aan, (en'a!aan, &e(+"a'aan &e(+"a'aan eseha!an eseha!an 'an# +e*elan)%!a +e*elan)%!an n (elal%" (elal%" Universal Health Coverage $"selen##a*aan (elal%" (ean"s(e as%*ans" eseha!an sos"al. 8HA )%#a (en' (en'a* a*an ana an n
e&a e&a$a $a 8HO 8HO
a#a* a#a* (en$ (en$o* o*on on# #
ne#a ne#a*a *an ne# e#a* a*aa
an## an##o! o!aa
%n!% %n!%
2
1.1 Latar Bea!a"#
Ha !"n#a! h"$%& 'an# (e(a$a" %n!% eseha!an $an ese)ah!e*aan $"*"n'a $an el%a*#an'a (e*%&aan ha asas" (an%s"a $an $"a%" oleh se#ena& +an#sa +an#sa $" $%n"a, !e*(as% In$ones"a. Pen#a%an "!% !e*-an!%( $ala( Dela*as" Pe*se*"a!an an#saan#sa !ah%n 1/4 !en!an# Ha Aas" Man%s"a. Pasal 25 A'a! 13 Dela*a Dela*as" s" (en'a!a (en'a!aan an,, se!"a& se!"a& o*an# o*an# +e*ha +e*ha a!as a!as $e*a)a $e*a)a!! h"$%& h"$%& 'an# (e(a$a" (e(a$a" %n!% %n!% eseha eseha!an !an $an ese)a ese)ah!e h!e*aa *aan n $"*"n' $"*"n'aa $an el%a* el%a*#an' #an'aa !e*(as !e*(as% % ha a!as a!as &an#an, &aa"an, &e*%(ahan $an &e*aa!an eseha!an se*!a &ela'anan sos"al 'an# $"&e*l%an $an +e*ha a!as )a("nan &a$a saa! (en#an##%*, (en$e*"!a sa"!, -a-a!, (en)a$" )an$a$%$a, (en-a&a" %s"a lan)%! a!a% ea$aan la"nn'a 'an# (en#a"+a!an e%*an#an na6ah, 'an# +e*a$a $" l%a* e%asaann'a. e*$as e*$asa* a*an an Dela* Dela*as" as" !e*se+ !e*se+%!, %!, &as-a &as-a Pe*an# Pe*an# D%n"a D%n"a II +e+e*a& +e+e*a&aa ne#a*a ne#a*a (en#a( (en#a(+"l +"l "n"s"a "n"s"a!" !"66 %n!% %n!% (en#e( (en#e(+an# +an#an an )a("na )a("nan n sos"al sos"al,, an!a*a an!a*a la"n la"n )a("na )a("nan n eseha!an +a#" se(%a &en$%$% Univer Universal sal Health Coverage Coverage3. 3. Dala( s"$an# e5 !ah%n 2005 $" 7enea, World orld Health Health Assembly Assembly 8HA3 (en##a*"s +aah" &e*l%n'a &en#e(+an#an s"s!e( &e(+"a'aan eseha!an 'an# (en)a("n !e*se$"an'a ases (as'a*a (as'a*aa! a! !e*ha$ !e*ha$a& a& &ela'a &ela'anan nan eseha eseha!an !an $an (e(+e*" (e(+e*"an an &e*l"n &e*l"n$%n $%n#an #an e&a$a e&a$a (e*e (e*ea a !e*h !e*ha$ a$a& a& *"s" *"s"o o e%an e%an#a #an. n. 8HA 8HA e5 e5 (en# (en#el el%a %a* *an an *eso *esol% l%s" s" 'an# 'an# (en'a!aan, (en'a!aan, &e(+"a'aan &e(+"a'aan eseha!an eseha!an 'an# +e*elan)%!a +e*elan)%!an n (elal%" (elal%" Universal Health Coverage $"selen##a*aan (elal%" (ean"s(e as%*ans" eseha!an sos"al. 8HA )%#a (en' (en'a* a*an ana an n
e&a e&a$a $a 8HO 8HO
a#a* a#a* (en$ (en$o* o*on on# #
ne#a ne#a*a *an ne# e#a* a*aa
an## an##o! o!aa
%n!% %n!%
3
(en#e9al%as" $a(&a &e*%+ahan s"s!e( &e(+"a'aan eseha!an !e*ha$a& &ela'anan eseha!an e!"a (e*ea +e*#e*a (en%)% Universal Health Coverage. D" In$ones"a, 6alsa6ah $an $asa* ne#a*a Pan-as"la !e*%!a(a s"la e5 )%#a (en#a%" ha asas" a*#a a!as eseha!an. Ha "n" )%#a !e*(a!%+ $ala( UUD 45 &asal 2H $an &asal 4, $an $"a!%* $ala( UU No. 21//2 'an# e(%$"an $"#an!" $en#an UU ;200/ !en!an# Keseha!an. Dala( UU ;200/ $"!e#asan +aha se!"a& o*an# (e(&%n'a" ha 'an# sa(a $ala( (e(&e*oleh ases a!as s%(+e* $a'a $" +"$an# eseha!an $an (e(&e*oleh &ela'anan eseha!an 'an# a(an, +e*(%!%, $an !e*)an#a%. Se+al"n'a, se!"a& o*an# )%#a (e(&%n'a" ea)"+an !%*%! se*!a $ala( &*o#*a( )a("nan eseha!an sos"al. Un!% Un!% (e%)% (e%)%$an $an o("!( o("!(en en #lo+al #lo+al $an ons!" ons!"!%s !%s"" $" a!as, a!as, &e(e*"n &e(e*"n!ah !ah +e*!an##%n# )aa+ a!as &elasanaan )a("nan eseha!an (as'a*aa! (elal%" 7a("nan Keseha!an Nas"onal 7KN3 +a#" eseha!an &e*o*an#an. Usah Usahaa
e a*ah a*ah "!% "!%
ses% ses%n# n##% #%hn hn' 'a
!ela !elah h
$"*" $"*"n! n!"s "s &e(e &e(e*" *"n! n!ah ah $en# $en#an an
(en'elen##a*aan +e+e*a&a +en!% )a("nan sos"al $" +"$an# eseha!an, $"an!a*an'a a$alah (elal%" PT Ases Pe*se*o3 $an PT 7a(sos!e Pe*se*o3 'an# (ela'an" an!a*a la"n &e#aa" ne#e*" s"&"l, &ene*"(a &ens"%n, 9e!e*an, $an &e#aa" sas!a. Un!% (as'a*a (as'a*aa! a! ("s"n ("s"n $an !"$a !"$a (a(&%, (a(&%, &e(e*" &e(e*"n!a n!ah h (e(+e* (e(+e*"a "an n )a("na )a("nan n (elal% (elal%"" se(a 7a("nan Keseha!an Mas'a*aa! 7a(es(as3 $an 7a("nan Keseha!an Dae*ah 7a(es$a3. Na(%n $e(""an, se(ase(a !e*se+%! (as"h !e*6*a#(en!as", !e*+a#" +a#". "a'a eseha!an $an (%!% &ela'anan (en)a$" s%l"! !e*en$al".
4
Un!% (en#a!as" hal "!%, &a$a 2004, $"el%a*an Un$an#Un$an# No.40 !en!an# S"s!e( 7a("nan Sos"al Nas"onal S7SN3. UU 402004 "n" (en#a(ana!an +aha )a("nan sos"al a)"+ +a#" sel%*%h &en$%$% !e*(as% 7a("nan Keseha!an Nas"onal 7KN3 (elal%" s%a!% a$an Pen'elen##a*a 7a("nan Sos"al P7S3. Un$an#Un$an# No. 24 Tah%n 2011 )%#a (ene!a&an, 7a("nan Sos"al Nas"onal aan $"selen##a*aan oleh P7S, 'an# !e*$"*" a!as P7S Keseha!an $an P7S Ke!ena#ae*)aan. Kh%s%s %n!% 7a("nan Keseha!an Nas"onal 7KN3 aan $"selen##a*aan oleh P7S Keseha!an 'an# "(&le(en!as"n'a $"(%la" 1 7an%a*" 2014. Se-a*a o&e*as"onal, &elasanaan 7KN $"!%an#an $ala( Pe*a!%*an Pe(e*"n!ah $an Pe*a!%*an P*es"$en, an!a*a la"n: Pe*a!%*an Pe(e*"n!ah No.101 Tah%n 2012 !en!an# Pene*"(a an!%an I%*an PI3< Pe*a!%*an P*es"$en No. 12 Tah%n 201 !en!an# 7a("nan Keseha!an< $an Pe!a 7alan 7KN Roadmap 7a("nan Keseha!an Nas"onal3. Ses%n##%hn'a e"n#"nan %n!% (en$"*"an P7S +a*% !elah $"+ahas $ala( &*oses &en'%s%nan UU S7SN. Pe*$e+a!ann'a +e*lan#s%n# san#a! alo!. e*+a#a" &e*!"(+an#an !en!an# cost-benefit, Nas"onal"s(e, ea$"lan an!a* $ae*ah $an an!a* #olon#an &ee*)aan, se*!a &e*!"(+an#an on$"s" #eo#*a6"s se*!a eono("s 'an# +e*+e$a+e$a !elah &%la $"+ahas (en$ala(. A&a 'an# $"*%(%san $ala( UU S7SN, UU no 4004, (e*%&aan o(&*o(" o&!"(al. Konse%ens" lo#"s $a*" se+%ah ne#a*a $e(o*as" a$alah +aha *%(%san s%a!% UU 'an# !elah $"%n$an#an ha*%s $"lasanaan, +a" 'an# !a$"n'a &*o (a%&%n 'an# !a$"n'a on!*a !e*ha$a& s%a!% "s" a!a% &en#a!%*an. Se!elah $"se!%)%" DPR, a"l *a'a!, (aa *%(%san s%a!% UU (en#"a! se(%a &"ha. San#a!lah !"$a la'a $an !"$a (a!an#, a&a+"la UU
5
!e*se+%! s%$ah $"9on"s !"$a (en#ao(o$"* e&en!"n#an "!a, se+el%( UU "!% $"lasanaan. K"!a ha*%s +ela)a* onse%en $an +e*an" (en)alanan se+%ah e&%!%san UU, (es"&%n a$a as&"*as" a!a% e"n#"nan "!a 'an# +e*+e$a $en#an 'an# $"*%(%san UU S7SN. oleh sa)a "!a !"$a se!%)% $en#an "s" s%a!% UU $an !"$a a$a sa!%&%n UU 'an# "s"n'a 100= $"se!%)%" $an $"$%%n# oleh sel%*%h *a'a!. A!a%, )"a seseo*an# a!a% seelo(&o o*an# 'a"n +aha UU S7SN "!% (e*%#"an e&en!"n#an le+"h +an'a *a'a!, (aa "a a!a% (e*ea $a&a! (en#a)%an al!e*na!"6 e DPR %n!% (e*e9"s" a!a% (e(+%a! UU +a*%. In"lah ha"a! ne #a*a $e(o*as".
BAB II PEMBAHASAN
2.1 Se$ara% S&"#!at BPJS
A$an'a &en#el%a*an 'an# !"$a !e*$%#a a&a+"la seseo*an# !e*ena &en'a"!, a&ala#" !e*#olon# &en'a"! +e*a! 'an# (en%n!%! s!a+"l"sas" 'an# *%!"n se&e*!" he(o$"al"sa a!a% +"a'a o&e*as" 'an# san#a! !"n##". Hal "n" +e*&en#a*%h &a$a &en##%naan &en$a&a!an seseo*an# $a*" &e(en%han e+%!%han h"$%& &a$a %(%(n'a (en)a$" +"a'a &e*aa!an $"*%(ah sa"!, o+a!o+a!an, o&e*as", $an la"n la"n. Hal "n"
6
!en!% (en'e+a+an es%a*an eono(" +a#" $"*" sen$"*" (a%&%n el%a*#a. Seh"n##a (%n-%lah "s!"lah >SADIKIN?, sa"! se$""! )a$" ("s"n. Da&a! $"s"(&%lan, +aha eseha!an !"$a +"sa $"#an!"an $en#an %an#, $an !"$a a$a o*an# a'a $ala( (en#ha$a&" &en'a"! a*ena $ala( see)a& ea'aan 'an# $"("l"" seseo*an# $a&a! h"lan# %n!% (en#o+a!" &en'a"! 'an# $"$e*"!an'a. e#"!% &%la $en#an *es"o e-elaaan $an e(a!"an. S%a!% &e*"s!"a 'an# !"$a "!a ha*a&an na(%n (%n#"n sa)a !e*)a$" a&an sa)a $"(ana e-elaaan $a&a! (en'e+a+an (e*oso!n'a eseha!an, e-a-a!an, a!a%&%n e(a!"an a*enan'a "!a eh"lan#an &en$a&a!an, +a" se(en!a*a (a%&%n &e*(anen. el%( la#" (en'"a&an $"*" &a$a saa! )%(lah &en$%$% lan)%! %s"a $"(asa $a!an# se(a"n +e*!a(+ah. Pa$a !ah%n Pa$a 200, $"&e*"*aan )%(lah &en$%$% In$ones"a a$alah 2@0 )%!a o*an#. @0 )%!a $"an!a*an'a $"$%#a +e*%(%* le+"h $a*" ;0 !ah%n. Da&a! $"s"(&%lan +aha &a$a !ah%n 200 !e*$a&a! 25= &en$%$% In$ones"a a$alah lans"a. Lans"a "n" sen$"*" *en!an (en#ala(" +e*+a#a" &en'a"! $e#ene*a!"9e 'an# ah"*n'a $a&a! (en%*%nan &*o$%!"9"!as $an +e*+a#a" $a(&a la"nn'a. A&a+"la !"$a a$a' an# (en)a("n hal "n" (aa s%a!% saa! hal "n" (%n#"n $a&a! (en)a$" (asalah 'an# +esa*. Se&e*!" (ene(%an a"* $" #%*%n, e!"a P*es"$en Me#aa!" (ensahan UU No. 402004 !en!an# S"s!e( 7a("nan Sos"al Nas"onal S7SN3 &a$a 1/ O!o+e* 2004, +an'a &"ha +e*ha*a& !%$"n#an In$ones"a se+a#a" ?ne#a*a !an&a )a("nan sos"al? aan se#e*a l%n!%* $an (en)aa+ &e*(asalahan $" a!as. M%n-%ln'a UU S7SN "n" )%#a $"&"-% oleh UUD Tah%n 1/45 $an &e*%+ahann'a Tah%n 2002 $ala( Pasal 5 a'a! 13, Pasal 20, Pasal 2H a'a! 13, a'a! 23 $an a'a! 3, se*!a
7
Pasal 4 a'a! 13 $an a'a! 23 (en#a(ana!an %n!% (en#e(+an#an S"s!e( 7a("nan Sos"al Nas"onal. H"n##a $"sahan $an $"%n$an#an UU S7SN !elah (elal%" &*oses 'an# &an)an#, $a*" !ah%n 2000 h"n##a !an##al 1/ O!o+e* 2004. D"aal" $en#an S"$an# Tah%nan MPR RI Tah%n 2000, $"(ana P*es"$en A+$%**ah(an 8ah"$ (en'a!aan !en!an# Pen#e(+an#an Konse& S7SN. Pe*n'a!aan P*es"$en !e*se+%! $"*eal"sas"an (elal%" %&a'a &en'%s%nan onse& !en!an# Un$an# Un$an# 7a("nan Sos"al UU 7S3 oleh Kan!o* Meno Kes*a Ke&. Meno Kes*a $an Tas"n No. 25KEPMENKOKESRAIII2000, !an##al A#%s!%s 2000, !en!an# Pe(+en!%an T"( Pen'e(&%*naan S"s!e( 7a("nan Sos"al Nas"onal3. Se)alan $en#an &e*n'a!aan P*es"$en, DPA RI (elal%" Pe*!"(+an#an DPA RI No. 0DPA2000, !an##al 11 O!o+e* 2000, (en'a!aan &e*l% se#e*a $"+en!% a$an Pen'elen##a*a 7a("nan Sos"al Nas"onal $ala( *an#a (e%)%$an (as'a*aa! se)ah!e*a. Dala( La&o*an Pelasanaan P%!%san MPR RI oleh Le(+a#a T"n##" Ne#a*a &a$a S"$an# Tah%nan MPR RI Tah%n 2001 Ke!e!a&an MPR RI No. B MPRRI Tah%n 2001 +%!"* 5.E.23 $"has"lan P%!%san Pe(+ahasan MPR RI 'an# (en%#asan P*es"$en RI >Me(+en!% S"s!e( 7a("nan Sos"al Nas"onal $ala( *an#a (e(+e*"an &e*l"n$%n#an
sos"al
'an#
le+"h
(en'el%*%h
$an
!e*&a$%?.
Pa$a !ah%n 2001, 8a"l P*es"$en RI Me#aa!" Soea*no&%!*" (en#a*ahan Se*e!a*"s 8a"l P*es"$en RI (e(+en!% Kelo(&o Ke*)a S"s!e( 7a("nan Sos"al Nas"onal Po)a S7SN Ke&sesa&*es, No. @ Tah%n 2001, 21 Ma*e! 2001 )o. Ke&sesa&*es, No. Tah%n 2001, 11 7%l" 20013 'an# $"e!%a" P*o6. D*. Ca%("l . A#oes A-h"* $an &a$a Dese(+e* 2001 !elah (en#has"lan nasah aal $a*" Nasah Aa$e(" S7SN NA S7SN3. Ke(%$"an &a$a &e*e(+an#ann'a P*es"$en RI 'an#
8
&a$a saa! "!% Me#aa!" Soea*no&%!*" (en"n#a!an s!a!%s Po)a S7SN (en)a$" T"( S"s!e( 7a("nan Sos"al Nas"onal T"( S7SN Ke&&*es No. 20 Tah%n 2002, 10 A&*"l 20023. >NA S7SN (e*%&aan lan#ah aal $"*"n!"sn'a &en'%s%nan Ran-an#an Un$an#%n$an# RUU3 S7SN. Se!elah (en#ala(" &e*%+ahan $an &en'e(&%*naan h"n##a $ela&an3 al", $"has"lan se+%ah nasah !e*ah"* NA S7SN &a$a !an##al 2; 7an%a*" 2004. NA S7SN selan)%!n'a $"!%an#an $ala( RUU S7SN,? %)a* S%las!o(o, salah sa!% TIM Pen'%s%n UU S7SN &a$a saa! "!%. Konse& &e*!a(a RUU S7SN, / e+*%a*" 200, h"n##a Konse& !e*ah"* RUU S7SN, 14 7an%a*" 2004, 'an# $"se*ahan oleh T"( S7SN e&a$a Pe(e*"n!ah, !elah (en#ala(" 52 l"(a &%l%h $%a3 al" &e*%+ahan $an &en'e(&%*naan. Ke(%$"an se!elah $"la%an *e6o*(%las" +e+e*a&a &asal &a$a Konse& !e*ah"* RUU S7SN !e*se+%!, Pe(e*"n!ah (en'e*ahan RUU S7SN
e&a$a
DPR
RI
&a$a
!an##al
2;
7an%a*"
2004.
Sela(a &e(+ahasan T"( Pe(e*"n!ah $en#an Pans%s RUU S7SN DPR RI h"n##a $"!e*+"!ann'a UU S7SN, RUU S7SN !elah (en#ala(" !"#a3 al" &e*%+ahan. Maa $ala( &e*)alanann'a, Konse& RUU S7SN h"n##a $"!e*+"!an (en)a$" UU S7SN !elah (en#ala(" &e*%+ahan $an &en'e(&%*naan se+an'a 5; l"(a &%l%h ena(3 al". UU S7SN !e*se+%! se-a*a *es(" $"!e*+"!an (en)a$" UU No. 40 Tah%n 2004 !en!an# S7SN &a$a !an##al 1/ O!o+e* Tah%n 2004. Den#an $e(""an &*oses &en'%s%nan UU S7SN (e(aan a!% !"#a3 !ah%n @ !%)%h3 +%lan $an 1@ !%)%h +elas3 ha*" se)a Ke&sesa&*es No. @ Tah%n 2001, 21 Ma*e! 2001 . La"$'ta" I()e(e"ta*& UU SJSN %&"##a !e UU BPJS
9
Se!elah *es(" (en)a$" %n$an#%n$an#, 4 +%lan +e*selan# UU S7SN e(+al" !e*%s". Pa$a +%lan 7an%a*" 2005, e+")aan ASKESKIN (en#an!a* +e+e*a&a $ae*ah e MK %n!% (en#%)" UU S7SN !e*ha$a& UUD Ne#a*a RI Tah%n 1/45. Pene!a&an 4 UMN se+a#a" P7S $"&aha(" se+a#a" (ono&ol" $an (en%!%& ese(&a!an $ae*ah %n!% (en'elen##a*aan )a("nan sos"al. 4 +%lan e(%$"an, &a$a 1 A#%s!%s 2005, MK (en#an%l"* 4 a'a! $ala( Pasal 5 'an# (en#a!%* &ene!a&an 4 UMN !e*se+%! $an (e(+e*" &el%an# +a#" $ae*ah %n!% (e(+en!% P7S Dae*ah P7SD3.
P%!%san MK se(a"n (e(&e*%("! &en'elen##a*aan )a("nan sos"al $" (asa !*ans"s". Pe(+an#%nan ele(+a#aan S7SN 'an# se(%la $"a!%* $ala( sa!% &ae! &e*a!%*an $ala( UU S7SN, "n" ha*%s $"a!%* $en#an UU P7S. Dean 7a("nan Sos"al Nas"onal D7SN3 &%n ah"*n'a +a*% !e*+en!%. Pe(e*"n!ah se-a*a *es(" (e(+en!% D7SN lea! Ke&%!%san P*es"$en Ke&&*es3 No(o* 110 !ah%n 200 !en!an# &en#an#a!an an##o!a D7SN !e*!an##al 24 Se&!e(+e* 200. Pe(+ahasan RUU P7S +e*)alan alo!. T"( Ke*)a Meno Kes*a $an T"( Ke*)a Mene# UMN, 'an# no!a+ene e$%an'a a$alah Pe(+an!% P*es"$en, !"$a (en-a&a" !"!" !e(%. RUU P7S !"$a selesa" $"*%(%san h"n##a !en##a! &e*al"han UU S7SN &a$a 1/ O!o+e* 200/ !e*lea!". Sel%*%h &e*ha!"an !e*-%*ah &a$a RUU P7S seh"n##a &e*"n!ah $a*" 21 &asal 'an# (en$ele#as"an &e*a!%*an &elasanaan !e*a+a"an. Has"ln'a, &en'elen##a*aan )a("nan sos"al In$ones"a #a#al (enaa!" se(%a e!en!%an UU S7SN 'a"!% 5 !ah%n. Tah%n +e*#an!". DPR (en#a(+"l al"h &e*an-an#an RUU P7S &a$a !ah%n 2010. Pe*$e+a!an onse& P7S e(+al" (en-%a! e &e*(%aan se)a DPR
10
(en#a)%an RUU P7S "n"s"a!"6 DPR e&a$a Pe(e*"n!ah &a$a +%lan 7%l" 2010. ahan a*ea &e*$e+a!an +e*!a(+ah, sela"n +en!% +a$an h%%(, Pe(e*"n!ah $an DPR !en#ah +e*se!e*% (enen!%an s"a&a P7S $an +e*a&a )%(lah P7S. D"o!o(" P7S (%l!" $an P7S !%n##al !en#ah $"&e*$e+a!an $en#an sen#"!. P*o $an on!*a e+e*a$aan a$an Pen'elen##a*a 7a("nan Sos"al P7S3 ah"*n'a +e*ah"* &a$a 2/ O!o+e* 2011, e!"a DPR RI se&aa! $an e(%$"an (en#esahann'a (en)a$" Un$an#Un$an#. Se!elah (elal%" &*oses &an)an# 'an# (elelahan (%la" $a*" &%l%han al" *a&a! $" (ana se!"$an'a $"la%an !a %*an# $a*" 50 al" &e*!e(%an $" !"n#a! Pans%s, Pan)a, h"n##a &*oses 6o*(al la"nn'a. Se(en!a*a $" alan#an o&e*a!o* hal se*%&a $"la%an $" l"n#%& e(&a! UMN &en'elen##a*a &*o#*a( )a("nan sos"al (el"&%!" PT 7a(sos!e, PT Tas&en, Asa+*", $an PT Ases. Mes" +%an ses%a!% 'an# (%$ah, na(%n e+e*a$aan P7S (%!la a$a se+a#a" "(&le(en!as" Un$an#Un$an# No(o* 40 Tah%n 2004 !en!an# S"s!e( 7a("nan
Sos"al
Nas"onal
S7SN3,
'an#
+ahan
se(es!"n'a
!elah
$a&a!
$"o&e*as"onalan se)a / O!o+e* 200/ $%a !ah%n la(&a%. Pe*)alanan !a selesa" sa(&a" $"sahann'a P7S (en)a$" UU 6o*(al, )alan !e*)al nan +e*l"% (enan!" $" $e&an. Se#%$an# &ee*)aan *%(ah (en%n##% %n!% $"selesa"an $e(" !e*&en%h"n'a ha *a'a! a!as )a("nan sos"al. Se+%ah a)"an (en'e+%!an +aha saa! "n", +e*$asa*an $a!a 'an# $"h"(&%n oleh DPR RI $a*" ee(&a! a$an Usaha M"l" Ne#a*a UMN3 'an# +e*s!a!%s +a$an h%%(n'a a$alah Pe*se*o !e*se+%!, han'a !e*$a&a! se"!a* 50 )%!a o*an# $" In$ones"a "n" $"la'an" oleh 7a("nan Sos"al 'an# $"selen##a*aan oleh 4 UMN &en'elen##a*a )a("nan sos"al.
11
Pa*+a Sa% UU BPJS
Pe*%+ahan $a*" 4 PT Pe*se*o3 'an# sela(a "n" (en'elen##a*aan &*o#*a( )a("nan sos"al (en)a$" 2 P7S s%$ah (en)a$" &e*"n!ah Un$an#Un$an#, a*ena "!% ha*%s $"lasanaan. Pe*%+ahan 'an# (%l!" $"(ens" !e*se+%! ha*%s $"&e*s"a&an $en#an se+a"+a"n'a a#a* +e*)alan ses%a" $en#an e!en!%an UU P7S. Pasal ;0 a'a! 13 UU P7S (enen!%an P7S Keseha!an (%la" +e*o&e*as" (en'elen##a*aan &*o#*a( )a("nan eseha!an &a$a !an##al 1 7an%a*" 2014. Ke(%$"an Pasal ;2 a'a! 13 UU
P7S
(enen!%an
PT
7a(sos!e
Pe*se*o3
+e*%+ah
(en)a$"
P7S
Ke!ena#ae*)aan &a$a !an##al 1 7an%a*" 2014 P7S Ke!ena#ae*)aan $an (en%*%! Pasal ;4 UU P7S (%la" +e*o&e*as" &al"n# la(+a! !an##al 1 7%l" 2015. Pa$a saa! (%la" +e*la%n'a UU P7S, Dean Ko("sa*"s $an D"*es" PT Ases Pe*se*o3 $an PT 7a(sos!e Pe*se*o3 $"!%#as" oleh UU P7S %n!% (en'"a&an +e*+a#a" hal 'an# $"&e*l%an %n!% +e*)alann'a &*oses !*an6o*(as" a!a% &e*%+ahan $a*" Pe*se*o (en)a$" P7S $en#an s!a!%s +a$an h%%( &%+l". Pe*%+ahan !e*se+%! (en-a%& s!*%!%*, (ean"s(e e*)a $an )%#a %l!%* ele(+a#aan. Men#%+ah s!*%!%*, (ean"s(e e*)a $an %l!%* ele(+a#aan 'an# la(a, 'an# s%$ah (en#aa* $an $"*asaan n'a(an, se*"n# (en)a$" en$ala +a#" &ene*"(aan s!*%!%*, (ean"s(e e*)a $an %l!%* ele(+a#aan 'an# +a*%, (es"&%n hal !e*se+%! $"!en!%an $ala( Un$an#Un$an#.
Un!% "!% $"&e*l%an o("!(en 'an# %a! $a*" e$%a UMN "n", UMN 'an# $"&e*-a'a (en#e(+an !%#as (en'"a&an &e*%+ahan !e*se+%!. Se+a#a" &*o6ess"onal !en!% (e*ea &aha( +a#a"(ana -a*an'a (en#a!as" +e*+a#a" &e*soalan 'an# !"(+%l
12
$ala( &*oses &e*%+ahan !e*se+%!, $an +a#a"(ana ha*%s +e*!"n$a &a$a a!% 'an# !e&a! %n!% (e(+%a! &e*%+ahan +e*)alan !e*!"+ e6e!"6, e6"s"en $an lan-a* ses%a" $en#an *en-ana. Tah%n 2012 (e*%&aan !ah%n %n!% (e(&e*s"a&an &e*%+ahan 'an# $"!en!%an $ala( UU P7S. Pe*%+ahan 'an# $"&e*s"a&an $en#an -e*(a!, 6o%s &a$a has"l $an +e*o*"en!as" &a$a &*oses "(&le(en!as" Pe*a!%*an Pe*%n$an#%n$an#an se-a*a !aa! asas $an $"$%%n# oleh &e(an#% e&en!"n#an, aan (e(+%a! &e*%+ahan P7S (e(+e*" ha*a&an 'an# le+"h +a" %n!% &e(en%han ha ons!"!%s"onal se!"a& o*an# a!as )a("nan sos"al.
2.2 Pe"#ert&a"
a$an Pen'elen##a*a 7a("nan Sos"al 'an# selan)%!n'a $"s"n#a! P7S a$alah +a$an h%%( 'an# $"+en!% %n!% (en'elen##a*aan &*o#*a( )a("nan sos"al UU No 24 Tah%n 20113. P7S !e*$"*" $a*" P7S Keseha!an $an P7S Ke!ena#ae*)aan. P7S Keseha!an a$alah +a$an h%%( 'an# $"+en!% %n!% (en'elen##a*aan &*o#*a( )a("nan eseha!an. 7a("nan Keseha!an a$alah )a("nan +e*%&a &e*l"n$%n#an eseha!an a#a* &ese*!a (e(&e*oleh (an6aa! &e(el"ha*aan eseha!an $an &e*l"n$%n#an $ala( (e(en%h" e+%!%han $asa* eseha!an 'an# $"+e*"an e&a$a se!"a& o*an# 'an# !elah (e(+a'a* "%*an a!a% "%*ann'a $"+a'a* oleh &e(e*"n!ah.
2., Da*ar H'!'(
13
1. Un$an# Un$an# Re&%+l" In$ones"a No(o* 40 Tah%n 2004 Ten!an# S"s!e( 7a("nan Sos"al Keseha!an< 2. Un$an# Un$an# Re&%+l" In$ones"a No(o* 24 Tah%n 2011 Ten!an# a$an Pen'elen##a*a 7a("nan Sos"al< . Pe*a!%*an Pe(e*"n!ah Re&%+l" In$ones"a No(o* 101 Tah%n 2012 Ten!an# Pene*"(a an!%an I%*an 7a("nan Keseha!an< 4. Pe*a!%*an P*es"$en Re&%+l" In$ones"a No(o* 12 Tah%n 201 Ten!an# 7a("nan Keseha!an.
2.- Ha! a" Ke/a$&a" Pe*erta BPJS Ke*e%ata" 2.-.1
Ha! Pe*erta
1. Men$a&a!an a*!% &ese*!a se+a#a" +%!" sah %n!% (e(&e*oleh &ela'anan eseha!an< 2. Me(&e*oleh (an6aa! $an "n6o*(as" !en!an# ha $an ea)"+an se*!a &*ose$%* &ela'anan eseha!an ses%a" $en#an e!en!%an 'an# +e*la%< . Men$a&a!an &ela'anan eseha!an $" 6as"l"!as eseha!an 'an# +ee*)asa(a $en#an P7S Keseha!an< $an 4. Men'a(&a"an el%han&en#a$%an, *"!" $an sa*an se-a*a l"san a!a% !e*!%l"s e Kan!o* P7S Keseha!an. 2.-.2
Ke/a$&a" Pe*erta
1. Men$a6!a*an $"*"n'a se+a#a" &ese*!a se*!a (e(+a'a* "%*an 'an# +esa*ann'a ses%a" $en#an e!en!%an 'an# +e*la% <
14
2. Mela&o*an &e*%+ahan $a!a &ese*!a, +a" a*ena &e*n"ahan, &e*-e*a"an, e(a!"an, elah"*an, &"n$ah ala(a! a!a% &"n$ah 6as"l"!as eseha!an !"n#a! I< . Men)a#a Ka*!% Pese*!a a#a* !"$a *%sa, h"lan# a!a% $"(an6aa!an oleh o*an# 'an# !"$a +e*ha. 4. Men!aa!" se(%a e!en!%an $an !a!a -a*a &ela'anan eseha!an.
2. Ma"aat Ja(&"a" Ke*e%ata" Na*&3"a
A$a 2 $%a3 (an6aa! 7a("nan Keseha!an, 'an" +e*%&a &ela'anan eseha!an $an Man6aa! non (e$"s (el"&%!" ao(o$as" $an a(+%lans. A(+%lans han'a $"+e*"an %n!% &as"en *%)%an $a*" as"l"!as Keseha!an $en#an on$"s" !e*!en!% 'an# $"!e!a&an oleh P7S Keseha!an. Pae!
(an6aa!
'an#
$"!e*"(a
$ala(
&*o#*a(
7KN
"n"
a$alah
o(&*ehens"9e ses%a" e+%!%han (e$"s. Den#an $e(""an &ela'anan 'an# $"+e*"an +e*s"6a! &a*"&%*na &*e9en!"6, &*o(o!"6, %*a!"6 $an *eha+"l"!a!"63 !"$a $"&en#a*%h" oleh +esa*n'a +"a'a &*e(" +a#" &ese*!a. P*o(o!"6 $an &*e9en!"6 'an# $"+e*"an $ala( on!es %&a'a eseha!an &e*o*an#an &e*sonal -a*e3. Man6aa! &ela'anan &*o(o!"6 $an &*e9en!"6 (el"&%!" &e(+e*"an &ela'anan: a. Pe"4''%a" !e*e%ata" )er3ra"#a" , (el"&%!" &al"n# se$""! &en'%l%han (en#ena" &en#elolaan 6a!o* *"s"o &en'a"! $an &e*"la% h"$%& +e*s"h $an seha!. +. I('"&*a*& a*ar5 (el"&%!" a--"le al(e!! F%e*"n F3, D"6!e*" Pe*!%s"s Te!an%s $an He&a!"!"s DPTH3, Pol"o, $an a(&a.
15
-. Ke'ar#a ere"+a"a , (el"&%!" onsel"n#, on!*ase&s" $asa*, 9ase!o(", $an !%+e!o(" +ee*)a sa(a $en#an le(+a#a 'an# (e(+"$an#" el%a*#a +e*en-ana. as"n %n!% "(%n"sas" $asa* $an ala! on!*ase&s" $asa* $"se$"aan oleh Pe(e*"n!ah $ana!a% Pe(e*"n!ah Dae*ah. $. S!r&"&"# !e*e%ata" , $"+e*"an se-a*a sele!"6 'an# $"!%)%an %n!% (en$e!es" *"s"o &en'a"! $an (en-e#ah $a(&a lan)%!an $a*" *"s"o &en'a"! !e*!en!%. Mes"&%n (an6aa! 'an# $")a("n $ala( 7KN +e*s"6a! o(&*ehens"6 na(%n (as"h a$a 'an# $"+a!as", 'a"!% a-a (a!a, ala! +an!% $en#a* hea*"n# a"$3, ala! +an!% #e*a !on#a! &en'an##a, %*s" *o$a $an o*se!3. Se$an#an 'an# !"$a $")a("n (el"&%!":
a. T"$a ses%a" &*ose$%* +. Pela'anan $"l%a* ases C# +ee*)asa(a $n# P7S -. Pela'anan +e*!%)%an os(e!" $. Fene*al -he- %&, &en#o+a!an al!e*na!"6 e. Pen#o+a!an %n!% (en$a&a!an e!%*%nan, Pen#o+a!an I(&o!ens" 6. Pela'anan Keseha!an Pa$a Saa! en-ana #. Pas"en %n%h D"*" Pen'a"! C# T"(+%l A"+a! Kesen#a)aan Un!% Men'"sa D"*" Sen$"*" %n%h D"*"Na*o+a
2. Pe(&a4aa"
2.5.1 Pen#e*!"an
16
I%*an 7a("nan Keseha!an a$alah se)%(lah %an# 'an# $"+a'a*an se-a*a !e*a!%* oleh Pese*!a, Pe(+e*" Ke*)a, $ana!a% Pe(e*"n!ah %n!% &*o#*a( 7a("nan Keseha!an &asal 1;, Pe*&*es No. 12201 !en!an# 7a("nan Keseha!an3. Ta*"6 Ka&"!as" a$alah +esa*an &e(+a'a*an &e*+%lan 'an# $"+a'a* $"(%a oleh P7S Keseha!an e&a$a as"l"!as Keseha!an T"n#a! Pe*!a(a +e*$asa*an )%(lah &ese*!a 'an# !e*$a6!a* !an&a (e(&e*h"!%n#an )en"s $an )%(lah &ela'anan eseha!an 'an# $"+e*"an. Ta*"6 Non Ka&"!as" a$alah +esa*an &e(+a'a*an la"( oleh P7S Keseha!an e&a$a as"l"!as Keseha!an T"n#a! Pe*!a(a +e*$asa*an )en"s $an )%(lah &ela'anan eseha!an 'an# $"+e*"an. Ta*"6 Indonesian - Case Based ro!ps 'an# selan)%!n'a $"se+%! Ta*"6 INA FGs a$alah +esa*an &e(+a'a*an la"( oleh P7S Keseha!an e&a$a as"l"!as Keseha!an
T"n#a!
Lan)%!an
a!as
&ae!
la'anan
'an#
$"$asa*an
e&a$a
&en#elo(&oan $"a#nos"s &en'a"!. 2.5.2 Pe(+a'a* I%*an 1. a#" Pese*!a PI, "%*an $"+a'a* oleh Pe(e*"n!ah. 2. a#" Pese*!a Pee*)a Pene*"(a U&ah, I%*ann'a $"+a'a* oleh Pe(+e*" Ke*)a $an Pee*)a. . a#" Pese*!a Pee*)a %an Pene*"(a U&ah $an Pese*!a %an Pee*)a "%*an $"+a'a* oleh Pese*!a 'an# +e*san#%!an. 4. esa*n'a I%*an 7a("nan Keseha!an Nas"onal $"!e!a&an (elal%" Pe*a!%*an P*es"$en $an $"!"n)a% %lan# se-a*a +e*ala ses%a" $en#an &e*e(+an#an sos"al, eono(", $an e+%!%han $asa* h"$%& 'an# la'a.
17
2.5. Pe(+a'a*an I%*an Se!"a& Pese*!a a)"+ (e(+a'a* "%*an 'an# +esa*n'a $"!e!a&an +e*$asa*an &e*sen!ase $a*" %&ah %n!% &ee*)a &ene*"(a %&ah3 a!a% s%a!% )%(lah no("nal !e*!en!% +%an &ene*"(a %&ah $an PI3. Se!"a& Pe(+e*" Ke*)a a)"+ (e(%n#%! "%*an $a*" &ee*)an'a, (ena(+ahan "%*an &ese*!a 'an# (en)a$" !an##%n# )aa+n'a, $an (e(+a'a*an "%*an !e*se+%! se!"a& +%lan e&a$a P7S Keseha!an se-a*a +e*ala &al"n# la(+a! !an##al 10 se!"a& +%lan3. A&a+"la !an##al 10 se&%l%h3 )a!%h &a$a ha*" l"+%*, (aa "%*an $"+a'a*an &a$a ha*" e*)a +e*"%!n'a. Ke!e*la(+a!an &e(+a'a*an "%*an 7KN $"enaan $en$a a$("n"s!*a!"6 se+esa* 2= $%a &e*sen3 &e*+%lan $a*" !o!al "%*an 'an# !e*!%n##a $an $"+a'a* oleh Pe(+e*" Ke*)a. Pese*!a Pee*)a %an Pene*"(a U&ah $an Pese*!a +%an Pee*)a a)"+ (e(+a'a* "%*an 7KN &a$a se!"a& +%lan 'an# $"+a'a*an &al"n# la(+a! !an##al 10 se&%l%h3 se!"a& +%lan e&a$a P7S Keseha!an. Pe(+a'a*an "%*an 7KN $a&a! $"la%an $"aal. P7S Keseha!an (en#h"!%n# ele+"han a!a% e%*an#an "%*an 7KN ses%a" $en#an Fa)" a!a% U&ah Pese*!a. Dala( hal !e*)a$" ele+"han a!a% e%*an#an &e(+a'a*an "%*an, P7S Keseha!an (e(+e*"!ah%an se-a*a !e*!%l"s e&a$a Pe(+e*" Ke*)a $ana!a% Pese*!a &al"n# la(+a! 14 e(&a! +elas3 ha*" e*)a se)a $"!e*"(an'a "%*an. Kele+"han a!a% e%*an#an &e(+a'a*an "%*an $"&e*h"!%n#an $en#an &e(+a'a*an I%*an +%lan +e*"%!n'a. I%*an &*e(" e&ese*!aan a$an Pen'elen##a*a 7a("nan Sos"al P7S3 Keseha!an &ee*)a "n6o*(al. esa*an "%*an +a#" &ee*)a +%an &ene*"(a %&ah "!%
18
a$alah R&25.500 &e* +%lan %n!% la'anan *aa! "na& elas III, R&42.500 %n!% elas II $an R&5/.500 %n!% elas I. Un!% s!an$a* !a*"6 &ela'anan eseha!an &a$a as"l"!as eseha!an !"n#a! &e*!a(a a$a $" la(&"*an 1.
2.5.4 a*a Pe(+a'a*an as"l"!as Keseha!an P7S Keseha!an aan (e(+a'a* e&a$a as"l"!as Keseha!an !"n#a! &e*!a(a $en#an Ka)&ta*&. Un!% as"l"!as Keseha!an *%)%an !"n#a! lan)%!an, P7S Keseha!an (e(+a'a* $en#an s"s!e( &ae! INA BG7*. Men#"n#a! on$"s" #eo#*a6"s In$ones"a, !"$a se(%a as"l"!as Keseha!an $a&a! $")an#a% $en#an (%$ah. Maa, )"a $" s%a!% $ae*ah !"$a (e(%n#"nan &e(+a'a*an +e*$asa*an Ka&"!as", P7S Keseha!an $"+e*" eenan# %n!% (ela%an &e(+a'a*an $en#an (ean"s(e la"n 'an# le+"h +e*has"l #%na. Se(%a as"l"!as Keseha!an (es"&%n !"$a (en)al"n e*)a sa(a $en#an P7S Keseha!an a)"+ (ela'an" &as"en $ala( ea$aan #aa! $a*%*a!, se!elah ea$aan #aa! $a*%*a!n'a !e*a!as" $an &as"en $a&a! $"&"n$ahan, (aa 6as"l"!as eseha!an !e*se+%! a)"+ (e*%)% e 6as"l"!as eseha!an 'an# +ee*)asa(a $en#an P7S Keseha!an. P7S Keseha!an aan (e(+a'a* e&a$a 6as"l"!as eseha!an 'an# !"$a (en)al"n e*)asa(a se!elah (e(+e*"an &ela'anan #aa! $a*%*a! se!a*a $en#an !a*"6 'an# +e*la% $" "la'ah !e*se+%!.
19
2.6 Ke)e*ertaa"
e+e*a&a &en#e*!"an: Pese*!a a$alah se!"a& o*an#, !e*(as% o*an# as"n# 'an# +ee*)a &al"n# s"n#a! ; ena(3 +%lan $" In$ones"a, 'an# !elah (e(+a'a* I%*an. Pee*)a a$alah se!"a& o*an# 'an# +ee*)a $en#an (ene*"(a #a)", %&ah, a!a% "(+alan $ala( +en!% la"n. Pe(+e*" Ke*)a a$alah o*an# &e*seo*an#an, &en#%saha, +a$an h%%(, a!a% +a$an la"nn'a 'an# (e(&ee*)aan !ena#a e*)a, a!a% &en'elen##a*a ne#a*a 'an# (e(&ee*)aan &e#aa" ne#e*" $en#an (e(+a'a* #a)", %&ah, a!a% "(+alan $ala( +en!% la"nn'a. Pese*!a !e*se+%! (el"&%!": Pene*"(a an!%an I%*an PI3 7KN $an +%an PI 7KN $en#an *"n-"an se+a#a" +e*"%!: a. Pese*!a PI 7a("nan Keseha!an (el"&%!" o*an# 'an# !e*#olon# 6a"* ("s"n $an o*an# !"$a (a(&%. +. Pese*!a +%an PI a$alah Pese*!a 'an# !"$a !e*#olon# 6a"* ("s"n $an o*an# !"$a (a(&% 'an# !e*$"*" a!as: 13 Pee*)a Pene*"(a U&ah $an an##o!a el%a*#an'a, 'a"!%: 1
a. Pe#aa" Ne#e*" S"&"l<
2
+. An##o!a TNI<
-. An##o!a Pol*"<
1
$. Pe)a+a! Ne#a*a<
2
e. Pe#aa" Pe(e*"n!ah Non Pe#aa" Ne#e*"<
20
6. Pe#aa" Sas!a< $an #. Pee*)a 'an# !"$a !e*(as% h%*%6 a sa(&a" $en#an h%*%6 6 'an# (ene*"(a U&ah.
23 Pee*)a %an Pene*"(a U&ah $an an##o!a el%a*#an'a, 'a"!%: 1
a. Pee*)a $" l%a* h%+%n#an e*)a a!a% Pee*)a (an$"*" $an
2
+. Pee*)a 'an# !"$a !e*(as% h%*%6 a 'an# +%an &ene*"(a U&ah. -. Pee*)a se+a#a"(ana $"(as%$ h%*%6 a $an h%*%6 +, !e*(as% a*#a ne#a*a as"n# 'an# +ee*)a $" In$ones"a &al"n# s"n#a! ; ena(3 +%lan.
3 %an Pee*)a $an an##o!a el%a*#an'a !e*$"*" a!as: 1
a. In9es!o*<
2
+. Pe(+e*" Ke*)a<
-. Pene*"(a Pens"%n<
4
$. e!e*an<
5
e. Pe*"n!"s Ke(e*$eaan< $an
;
6. %an Pee*)a 'an# !"$a !e*(as% h%*%6 a sa(&a" $en#an h%*%6 e 'an# (a(&% (e(+a'a* I%*an.
43 Pene*"(a &ens"%n !e*$"*" a!as: 1
a. Pe#aa" Ne#e*" S"&"l 'an# +e*hen!" $en#an ha &ens"%n<
2
+. An##o!a TNI $an An##o!a Pol*" 'an# +e*hen!" $en#an ha &ens"%n<
1
-. Pe)a+a! Ne#a*a 'an# +e*hen!" $en#an ha &ens"%n<
21
2
$. Pene*"(a Pens"%n sela"n h%*%6 a, h%*%6 +, $an h%*%6 -< $an e. 7an$a, $%$a, a!a% ana 'a!"( &"a!% $a*" &ene*"(a &ens"%n se+a#a"(ana $"(as%$ &a$a h%*%6 a sa(&a" $en#an h%*%6 $ 'an# (en$a&a! ha &ens"%n. 6. An##o!a el%a*#a +a#" &ee*)a &ene*"(a %&ah (el"&%!": a. Is!*" a!a% s%a(" 'an# sah $a*" Pese*!a< $an +. Ana an$%n#, ana !"*" $ana!a% ana an#a! 'an# sah $a*" Pese*!a, $en#an *"!e*"a: !"$a a!a% +el%( &e*nah (en"ah a!a% !"$a (e(&%n'a" &en#has"lan sen$"*"< $an +el%( +e*%s"a 21 $%a &%l%h sa!%3 !ah%n a!a% +el%( +e*%s"a 25 $%a&%l%h l"(a3 !ah%n 'an# (as"h (elan)%!an &en$"$"an 6o*(al. -. Se$an#an Pese*!a +%an PI 7KN $a&a! )%#a (en#"%!se*!aan an##o!a el%a*#a 'an# la"n.
53 8NI $" L%a* Ne#e*" 7a("nan eseha!an +a#" &ee*)a 8NI 'an# +ee*)a $" l%a* ne#e*" $"a!%* $en#an e!en!%an &e*a!%*an &e*%n$an#%n$an#an !e*sen$"*". ;3 S'a*a! &en$a6!a*an S'a*a! &en$a6!a*an aan $"a!%* e(%$"an $ala( &e*a!%*an P7S.
@3 Loas" &en$a6!a*an Pen$a6!a*an Pese*!a $"la%an $" an!o* P7S !e*$ea!se!e(&a!. 3 P*ose$%* &en$a6!a*an Pese*!a a. Pe(e*"n!ah (en$a6!a*an PI 7KN se+a#a" Pese*!a e&a$a P7S Keseha!an. +. Pe(+e*" Ke*)a (en$a6!a*an &ee*)an'a a!a% &ee*)a $a&a! (en$a6!a*an $"*" se+a#a" Pese*!a e&a$a P7S Keseha!an.
22
-. %an &ee*)a $an &ese*!a la"nn'a a)"+ (en$a6!a*an $"*" $an el%a*#an'a se+a#a" Pese*!a e&a$a P7S Keseha!an. /3 Ha $an ea)"+an Pese*!a 1
Se!"a& Pese*!a 'an# !elah !e*$a6!a* &a$a P7S Keseha!an +e*ha (en$a&a!an a3 "$en!"!as Pese*!a $an +3 (an6aa! &ela'anan eseha!an $" as"l"!as Keseha!an 'an# +ee*)a sa(a $en#an P7S Keseha!an.
2
Se!"a& Pese*!a 'an# !elah !e*$a6!a* &a$a P7S Keseha!an +e*ea)"+an %n!%:
a. (e(+a'a* "%*an $an
4
+. (ela&o*an $a!a e&ese*!aann'a e&a$a P7S Keseha!an $en#an (en%n)%an "$en!"!as Pese*!a &a$a saa! &"n$ah $o("s"l" $an a!a% &"n$ah e*)a.
103 Masa +e*la% e&ese*!aan a. Ke&ese*!aan 7a("nan Keseha!an Nas"onal +e*la% sela(a 'an# +e*san#%!an (e(+a'a* I%*an ses%a" $en#an elo(&o &ese*!a. +. S!a!%s e&ese*!aan aan h"lan# +"la Pese*!a !"$a (e(+a'a* I%*an a!a% (en"n##al $%n"a. -. Ke!en!%an le+"h lan)%! !e*ha$a& hal !e*se+%! $"a!as, aan $"a!%* oleh Pe*a!%*an P7S. 113 Pen!aha&an e&ese*!aan Ke&ese*!aan 7a("nan Keseha!an Nas"onal $"la%an se-a*a +e*!aha&, 'a"!% !aha& &e*!a(a (%la" 1 7an%a*" 2014, e&ese*!aann'a &al"n# se$""! (el"&%!": PI 7a("nan Keseha!an< An##o!a TNIPNS $" l"n#%n#an Ke(en!e*"an Pe*!ahanan $an an##o!a el%a*#an'a< An##o!a Pol*"PNS $" l"n#%n#an Pol*" $an an##o!a
23
el%a*#an'a< &ese*!a as%*ans" eseha!an PT Ases Pe*se*o3 +ese*!a an##o!a el%a*#an'a, se*!a &ese*!a )a("nan &e(el"ha*aan eseha!an 7a(sos!e $an an##o!a el%a*#an'a. Selan)%!n'a !aha& e$%a (el"&%!" sel%*%h &en$%$% 'an# +el%( (as% se+a#a" Pese*!a P7S Keseha!an &al"n# la(+a! &a$a !an##al 1 7an%a*" 201/.
2.8 Perta"##'"# Ja/aa" BPJS
P7S Keseha!an a)"+ (e(+a'a* as"l"!as Keseha!an a!as &ela'anan 'an# $"+e*"an e&a$a Pese*!a &al"n# la(+a! 15 l"(a +elas3 ha*" se)a $o%(en la"( $"!e*"(a len#a&. esa*an &e(+a'a*an e&a$a as"l"!as Keseha!an $"!en!%an +e*$asa*an ese&aa!an an!a*a P7S Keseha!an $an asos"as" as"l"!as Keseha!an $" "la'ah !e*se+%! $en#an (en#a-% &a$a s!an$a* !a*"6 'an# $"!e!a&an oleh Men!e*" Keseha!an. Dala( hal !"$a a$a ese&aa!an a!as +esa*an &e(+a'a*an, Men!e*" Keseha!an (e(%!%san +esa*an &e(+a'a*an a!as &*o#*a( 7KN 'an# $"+e*"an. Asos"as" as"l"!as Keseha!an $"!e!a&an oleh Men!e*" Keseha!an. Dala( 7KN, &ese*!a $a&a! (e("n!a (an6aa! !a(+ahan +e*%&a (an6aa! 'an# +e*s"6a! non (e$"s +e*%&a ao(o$as". M"saln'a: Pese*!a 'an# (en#"n#"nan elas &e*aa!an 'an# le+"h !"n##" $a*"&a$a han'a, $a&a! (en"n#a!an han'a $en#an (en#"%!" as%*ans" eseha!an !a(+ahan, a!a% (e(+a'a* sen$"*" sel"s"h an!a*a +"a'a 'an# $")a("n oleh P7S Keseha!an $an +"a'a 'an# ha*%s $"+a'a* a"+a! &en"n#a!an elas &e*aa!an, 'an# $"se+%! $en#an "%* +"a'a additional charge3. Ke!en!%an !e*se+%! !"$a +e*la% +a#" &ese*!a PI. Se+a#a" +en!% &e*!an##%n#)aa+an a!as &elasanaan !%#asn'a, P7S Keseha!an
a)"+ (en'a(&a"an &e*!an##%n#)aa+an $ala( +en!%
la&o*an
24
&en#elolaan &*o#*a( $an la&o*an e%an#an !ah%nan &e*"o$e 1 7an%a*" sa(&a" $en#an 1 Dese(+e*3. La&o*an 'an# !elah $"a%$"! oleh a%n!an &%+l" $""*"(an e&a$a P*es"$en $en#an !e(+%san e&a$a D7SN &al"n# la(+a! !an##al 0 7%n" !ah%n +e*"%!n'a. La&o*an !e*se+%! $"&%+l"as"an $ala( +en!% *"n#asan ese%!"6 (elal%" (e$"a (assa ele!*on" $an (elal%" &al"n# se$""! 2 $%a3 (e$"a (assa -e!a 'an# (e("l"" &e*e$a*an l%as se-a*a nas"onal, &al"n# la(+a! !an##al 1 7%l" !ah%n +e*"%!n'a.
2.9 Pea4a"a"
1. 7en"s Pela'anan A$a 2 $%a3 )en"s &ela'anan 'an# aan $"&e*oleh oleh Pese*!a 7KN, 'a"!% +e*%&a &ela'anan eseha!an (an6aa! (e$"s3 se*!a ao(o$as" $an a(+%lans (an6aa! non (e$"s3. A(+%lans han'a $"+e*"an %n!% &as"en *%)%an $a*" as"l"!as Keseha!an $en#an on$"s" !e*!en!% 'an# $"!e!a&an oleh P7S Keseha!an. 2. P*ose$%* Pela'anan Pese*!a
'an#
(e(e*l%an
&ela'anan
eseha!an
&e*!a(a!a(a
ha*%s
(e(&e*oleh &ela'anan eseha!an &a$a as"l"!as Keseha!an !"n#a! &e*!a(a. "la Pese*!a (e(e*l%an &ela'anan eseha!an !"n#a! lan)%!an, (aa hal "!% ha*%s $"la%an (elal%" *%)%an oleh as"l"!as Keseha!an !"n#a! &e*!a(a, e-%al" $ala( ea$aan e#aa!$a*%*a!an (e$"s.
. Ko(&ensas" Pela'anan
25
"la $" s%a!% $ae*ah +el%( !e*se$"a as"l"!as Keseha!an 'an# (e(en%h" s'a*a! #%na (e(en%h" e+%!%han (e$"s se)%(lah Pese*!a, P7S Keseha!an a)"+ (e(+e*"an o(&ensas", 'an# $a&a! +e*%&a: &en##an!"an %an# !%na", &en#"*"(an !ena#a eseha!an a!a% &en'e$"aan as"l"!as Keseha!an !e*!en!%. Pen##an!"an %an# !%na" han'a $"#%naan %n!% +"a'a &ela'anan eseha!an $an !*ans&o*!as". 4. Pen'elen##a*a Pela'anan Keseha!an Pen'elen##a*a &ela'anan eseha!an (el"&%!" se(%a as"l"!as Keseha!an 'an# (en)al"n e*)a sa(a $en#an P7S Keseha!an +a" 6as"l"!as eseha!an ("l" Pe(e*"n!ah, Pe(e*"n!ah Dae*ah, $an sas!a 'an# (e(en%h" &e*s'a*a!an (elal%" &*oses *e$ens"al"n# $an *e*e$ens"al"n#.
2.: Pe"#3r#a"&*a*&a"
2./.1 Le(+a#a Pen'elen##a*a 7a("nan Keseha!an Nas"onal 7KN3 7KN $"selen##a*aan oleh P7S 'an# (e*%&aan +a$an h%%( &%+l" ("l" Ne#a*a 'an# +e*s"6a! non &*o6"! $an +e*!an##%n# )aa+ e&a$a P*es"$en. P7S !e*$"*" a!as Dean Pen#aas $an D"*es".
26
Dean Pen#aas !e*$"*" a!as @ !%)%h3 o*an# an##o!a: 2 $%a3 o*an# %ns%* Pe(e*"n!ah, 2$%a3 o*an# %ns%* Pee*)a, 2 $%a3 o*an# %ns%* Pe(+e*" Ke*)a, 1 sa!%3 o*an#
%ns%*
Tooh
Mas'a*aa!.
Dean
Pen#aas !e*se+%! $"an#a! $an
$"+e*hen!"an oleh P*es"$en. D"*es" !e*$"*" a!as &al"n# se$""! 5 l"(a3 o*an# an##o!a 'an# +e*asal $a*" %ns%* &*o6es"onal. D"*es" se+a#a"(ana $"(as%$ $"an#a! $an $"+e*hen!"an oleh P*es"$en. 2..1.1 %n#s", T%#as, $an 8eenan# Dean Pen#aas Dala( (elasanaan &ee*)aann'a, Dean Pen#aas (e(&%n'a" 6%n#s", !%#as, $an eenan# &elasanaan !%#as P7S $en#an %*a"an se+a#a" +e*"%!: 13 %n#s" Dean Pen#aas a$alah (ela%an &en#aasan a!as &elasanaan !%#as P7S. 23 Dean Pen#aas +e*!%#as %n!%: a. (ela%an &en#aasan a!as e+")aan &en#elolaan P7S $an "ne*)a D"*es"< +. (ela%an &en#aasan a!as &elasanaan &en#elolaan $an &en#e(+an#an Dana 7a("nan Sos"al oleh D"*es"< -. (e(+e*"an sa*an, nas"ha!, $an &e*!"(+an#an e&a$a D"*es" (en#ena" e+")aan $an &elasanaan &en#elolaan P7S< $an $. (en'a(&a"an la&o*an &en#aasan &en'elen##a*aan 7a("nan Sos"al se+a#a" +a#"an $a*" la&o*an P7S e&a$a P*es"$en $en#an !e(+%san e&a$a D7SN.
3 Dean Pen#aas +e*enan# %n!%:
27
a. +. -. $.
(ene!a&an *en-ana e*)a an##a*an !ah%nan P7S< (en$a&a!an $ana!a% (e("n!a la&o*an $a*" D"*es"< (en#ases $a!a $an "n6o*(as" (en#ena" &en'elen##a*aan P7S< (ela%an &enelaahan !e*ha$a& $a!a $an "n6o*(as"
(en#ena"
&en'elen##a*aan P7S< $an e. (e(+e*"an sa*an $an *eo(en$as" e&a$a P*es"$en (en#ena" "ne*)a D"*es". 2..1.2 %n#s", T%#as, $an 8eenan# D"*es" Dala( (en'elen##a*aan 7KN, D"*es" P7S (e(&%n'a" 6%n#s", !%#as, $an eenan# se+a#a" +e*"%!: 1. D"*es" +e*6%n#s" (elasanaan &en'elen##a*aan e#"a!an o&e*as"onal P7S 'an# (en)a("n Pese*!a %n!% (en$a&a!an Man6aa! ses%a" $en#an han'a. 2. D"*es" +e*!%#as %n!%: (elasanaan &en#elolaan P7S 'an# (el"&%!" &e*en-anaan, &elasanaan, &en#aasan, $an e9al%as"< (ea"l" P7S $" $ala( $an $" l%a* &en#a$"lan< $an (en)a("n !e*se$"an'a 6as"l"!as $an ases +a#" Dean Pen#aas %n!% (elasanaan 6%n#s"n'a. 3 D"*es" +e*enan# %n!%: a. (elasanaan eenan# P7S< +. (ene!a&an s!*%!%* o*#an"sas" +ese*!a !%#as &oo $an 6%n#s", !a!a e*)a o*#an"sas", $an s"s!e( e&e#aa"an< -. (en'elen##a*aan (ana)e(en e&e#aa"an P7S !e*(as% (en#an#a!, (e("n$ahan, $an (e(+e*hen!"an &e#aa" P7S se*!a (ene!a&an &en#has"lan &e#aa" P7S< $. (en#%s%lan e&a$a P*es"$en &en#has"lan +a#" Dean Pen#aas $an D"*es"<
28
e. (ene!a&an e!en!%an $an !a!a -a*a &en#a$aan +a*an# $an )asa $ala( *an#a &en'elen##a*aan !%#as P7S $en#an (e(&e*ha!"an &*"ns"& !*ans&a*ans",
6.
a%n!a+"l"!as, e6"s"ens", $an e6e!"9"!as< (ela%an &e("n$ah!an#anan ase!
!e!a&
P7S
&al"n#
+an'a
R&100.000.000.000 se*a!%s ("l"a* *%&"ah3 $en#an &e*se!%)%an Dean Pen#aas< #. (ela%an &e("n$ah!an#anan ase! !e!a& P7S le+"h $a*" R&100.000.000.000 se*a!%s ("l"a* *%&"ah3 sa(&a" $en#an R&500.000.000.000 l"(a *a!%s ("l"a* *%&"ah3 $en#an &e*se!%)%an P*es"$en< $an h. (ela%an &e("n$ah!an#anan ase! !e!a& P7S le+"h $a*" R&500.000.000.000 l"(a *a!%s ("l"a* *%&"ah3 $en#an &e*se!%)%an Dean Pe*a"lan Ra'a! Re&%+l" In$ones"a.
Ke!en!%an (en#ena" !a!a -a*a &elasanaan 6%n#s", !%#as, $an eenan# D"*es" $"a!%* $en#an Pe*a!%*an D"*es". Pe*s'a*a!an %n!% (en)a$" Dean Pen#aas $an Dean D"*es" $"a!%* $ala( UU No(o* 24 !ah%n 2011.
2./.2 H%+%n#an An!a* Le(+a#a P7S (ela%an e*)a sa(a $en#an le(+a#a &e(e*"n!ah, le(+a#a la"n $" $ala(
ne#e*"
a!a%
$"
l%a*
ne#e*"
$ala(
&en'elen##a*aan &*o#*a( 7a("nan Sos"al 7KN3.
2./. Mon"!o*"n# $an E9al%as"
*an#a
(en"n#a!an
%al"!as
29
"onitoring $an e9al%as" &en'elen##a*aan 7a("nan Keseha!an Nas"onal (e*%&aan +a#"an $a*" s"s!e( en$al" (%!% $an +"a'a. Ke#"a!an "n" (e*%&aan !an##%n# )aa+ Men!e*" Keseha!an 'an# $ala( &elasanaann'a +e*oo*$"nas" $en#an Dean 7a("nan Keseha!an Nas"onal.
2./.4 Pen#aasan Pen#aasan !e*ha$a& P7S $"la%an se-a*a es!e*nal $an "n!e*nal. Pen#aasan "n!e*nal oleh o*#an"sas" P7S (el"&%!": a. Dean &en#aas< $an +. Sa!%an &en#aas "n!e*nal. Se$an#an Pen#aasan es!e*nal $"la%an oleh: a. D7SN< $an +. Le(+a#a &en#aas "n$e&en$en. 2./.5 Te(&a! $an e$%$%an P7S Kan!o* P%sa! P7S +e*a$a $" "+% o!a Ne#a*a, $en#an )a*"n#ann'a $" sel%*%h a+%&a!eno!a.
30
BAB III PENUTUP
,.1 Ke*&()'a"
1. a$an Pen'elen##a*a 7a("nan Sos"al 'an# selan)%!n'a $"s"n#a! P7S a$alah +a$an h%%( 'an# $"+en!% %n!% (en'elen##a*aan &*o#*a( )a("nan sos"al. P7S !e*$"*" $a*" P7S Keseha!an $an P7S Ke!ena#ae*)aan. P7S Keseha!an a$alah +a$an h%%( 'an# $"+en!% %n!% (en'elen##a*aan &*o#*a( )a("nan eseha!an. 2. P7S Keseha!an aan (e(+a'a* e&a$a as"l"!as Keseha!an !"n#a! &e*!a(a $en#an Ka)&ta*&. Un!% as"l"!as Keseha!an *%)%an !"n#a! lan)%!an, P7S Keseha!an (e(+a'a* $en#an s"s!e( &ae! INA BG7*.
31
. P7S Keseha!an a)"+ (e(+a'a* as"l"!as Keseha!an a!as &ela'anan 'an# $"+e*"an e&a$a Pese*!a &al"n# la(+a! 15 l"(a +elas3 ha*" se)a $o%(en la"( $"!e*"(a len#a&. esa*an &e(+a'a*an e&a$a as"l"!as Keseha!an $"!en!%an +e*$asa*an ese&aa!an an!a*a P7S Keseha!an $an asos"as" as"l"!as Keseha!an $" "la'ah !e*se+%! $en#an (en#a-% &a$a s!an$a* !a*"6 'an# $"!e!a&an oleh Men!e*" Keseha!an.
,.2 Sara"
1. S%s!a"na+"l"!as
&*o#*a(
a!a%
+aha
&*o#*a(
)a("nan
sos"al
ha*%s
+e*elan)%!an sela(a ne#a*a "n" a$a, oleh a*ena "!% ha*%s $"elola se-a*a &*%$en!, e6"s"en $en#an !e!a& (en#a-% &a$a +%$a'a &en#elolaan o *&o*as". 2. Ken'a!aann'a 0= &en'a"! 'an# $"!an#an" *%(ah sa"! *%)%an $" P*o9"ns" a$alah &en'a"! 'an# seha*%sn'a $"!an#an" $" P%ses(as. T"n#a! o%&ans" !e(&a! !"$%* 'an# !"n##" $" RS R%)%an P*o9"ns" +%an "n$"a!o* es%sesan s%a!% 7a("nan Keseha!an. Hal "n" +e*$a(&a &a$a +e+an 6"sal $ae*ah 'an# !e*lal% !"n##". Oleh a*enan'a Pelasanaan 7a("nan Keseha!an (e(+%!%han s"s!e( *%)%an +e*)en)an# $an !e*s!*%!%* (aa se!"a& P*o9"ns" ha*a& se#e*a (en'%s%n &e*a!%*an !e*a"! s"s!e( *%)%an.
32
DAFTAR PUSTAKA
33
h*"sa*$an" S. 2012. #esiapan s!mber daya man!sia dlm me$!%!d&an !niversal health coverage di indonesia : 7o#)aa*!a.
Ke&%!%san (en!e*" eseha!an *e&%+l" "n$ones"a No(o* 2; Tah%n 201 Ten!an# Pen'"a&an e#"a!an &en'elen##a*aan 7a("nan eseha!an nas"onal.
Ke(en!e*"an eseha!an *e&%+l" "n$ones"a. 201. B!&! pegangan sosialisasi 'aminan &esehatan nasional ('#)* +alam sistem %aminan sosial nasional : 7aa*!a.
M%!", Al" F%6*on. Rencana #ebi%a&an Implementasi istem 'aminan osial )asional . Ke(enes RI : S%*a+a'a.
Pe*a!%*an P*es"$en Re&%+l" In$ones"a No(o* 12 Tah%n 201 Ten!an# 7a("nan Keseha!an.
Pe*a!%*an Men!e*" Keseha!an Re&%+l" In$ones"a No(o* ;/ Tah%n 201 Ten!an# S!an$a* Ta*"6 Pela'anan Keseha!an Pa$a as"l"!as Keseha!an T"n#a! Pe*!a(a Dan as"l"!as Keseha!an T"n#a! Lan)%!an Dala( Pen'elen##a*aan P*o#*a( 7a("nan Keseha!an.
