1.Międzynarodowe 1.Międzynar odowe przyczyny odzyskania niepodległości w 1918 r. Przede wszystkim odzyskanie niepodległości niepodległości przez Polskę było procesem, trwał on nawet kilka lat – do konstytucji marcowej 1921 roku
Przyczyny odzyskania suwerenności z perspektywy międzynarodowej: międzynarodowej: osłabienie ładu z !ongresu "iede#skiego "iede#skiego $1%1&'( upadł on podczas zjednoczenia )iemiec i "łoc* $1%+1%+1' i ic* p-.niejszy rozw-j/ )iemcy były pa#stwem, kt-re prze0ywało boom rozwojowy wyłonienie nowego ładu( ładu( walka dw-c* blok-w, blok-w, przybli0ało to mo0liwoś rozpoczęcia walk, o co modlili się3 Polacy 4 "5 zako#czyła dominację 6uropy 7mieniaj8ca się sytuacja międzynarodowa wpływała na zapatrywania społecze#stwa polskiego/ postawy: lojalizmu $z utrat8 pa#stwowości przestaliśmy by Polakami, jesteśmy )iemcami, ;osjanami polskiego poc*odzenia/
leksander >leksander "ielopolski "ielopolski c*ciał w ramac* ramac* systemu poszerzenia autonomii/ autonomii/ ?drzucenie idei konspiracji, konspiracji, zaakceptowanie, zaakceptowanie, ale nie zapominanie o to0samości narodowej', powsta#cza $trzeba walczy wszelkimi mo0liwymi sposobami o niepodległoś'/ Postawa powsta#cza nie była najpowszec*niejsza/ Pod koniec @4@, na pocz8tku @@ co raz więcej sygnał-w, 0e mo0na zrealizowa coś więcej ni0 delikatn8 autonomię/ " polskic* środowiskac* politycznyc* pojawiły się reakcje na zmieniaj8c8 się sytuację międzynarodow8/
.!rientacje polityczne na ziemiac" polskic" przed wy#uc"em $ wojny świat / )a ziemiac* polskic* polskic* pod wojnie pojawiły się nowe nowe kierunki polityczne: polityczne: A
%!rientacja na pa&stwa centralne , zwłaszcza >ustrię, co było wyborem i celem pośrednim Fcelem strategicznym było odbudowanie pa&stwa niepodległego, co Piłsudski widział poprzez pokonanie ;osji w drodze zbrojnej walki F była to orientacja niepodległościowa wyznawana przez r-0ne środowiska polityczne, lewica niepodległościowa Piłsudskiego, ustrii, nie m-gł tworzy =ormacji paramilitarnyc* gdzie indziej/ >utonomia galicyjska umo0liwiała tak8 działalnoś/ Eyśl strategiczna/ Dla Piłsudskiego ;osja była największym przeciwnikiem, jedynie jedynie ziemie zaboru rosyjskiego rosyjskiego mogły by zapleczem zapleczem dla polskiego pa#stwa/ pa#stwa/ Hrzeba Hrzeba iś za tymi, kt-rzy maj8 mo0liwoś ;osję pokona/ Piłsudski liczył na to, 0e znalezienie się =ormacji zbrojnyc* w pierwszyc* dniac* wojny wojny na terenie zaboru zaboru rosyjskiego spowoduje spowoduje entuzjazm tamtejszego społecze#stwa, kt-re doprowadzi do antyrosyjskiego powstania/ % !rientacja na pa&stwa ententy ' priorytetem był nar(d) a nie pa#stwo 'cel strategiczny – wzmocnienie Polak-w jako narodu 'cel zjednoczenie wszystkic* Polak-w $w granicac* ;osji' 'antyniemieckoś 'orientacja na ;osję Dmowski był przekonany, 0e największym wrogiem s8 )iemcy/ Iwa0ał, 0e trzeba iś u boku tyc*, kt-rzy będ8 walczy z )iemcami/ Drugi wzgl8d c*ciał zjednoczenia wszystkic* Polak-w w jednym miejscu $zwycięstwo )iemiec i ;osji zabranie zabranie zaboru rosyjskiego ;osji Polacy byliby podzieleni/ 7wycięstwo 7wycięstwo ;osji mo0liwoś odebrania >ustrii >ustrii Galicji i )iemcom zaboru pruskiego'/
A orientacja konserwatyst(w krakowskic" *+ta&czycy, – c*cieli, aby polska pozostała na trwałe powi8zana z >ustro"ęgrami/ Iwa0ali, 0e jeśli polskie ziemie zaboru rosyjskiego zostan8 odebrane to Polacy stan8 się r-wnorzędnym narodem monarc*ii i będzie mo0liwoś utworzenia trialistycznej monarc*ii/ Polacy mogliby realizowa realizowa swoje aspiracje aspiracje i uzyska uzyska niepodległ niepodległoś/ oś/ >bsolutny >bsolutny sprzeciw )iemiec/ – B> H6G? )46 E>E " <"?4JK )?H> )?H>H!>JK H!>JK $P?D>">L $P?D>">L H6 P46;"<746 D"46', D"46' , >C6 MNL? "
-/ kt / listopada. Przyczyny i konsek konsekwencje wencje jego wydania. >kt & listopada 191O – na ulicac* "arszawy "arszawy rozlepiono tekst mani=estacji, kt-ry m-wił o powołaniu niepodległego pa#stwa polskiego, podpisany przez przyw-dc-w >ustrii i )iemiec( przyni-sł Polsce widoczne korzyści/ 7awierał non dekla deklarac rację, ję, 0e oba obajj cesarz cesarzee tworz8 tworz8 niepod niepodleg ległe łe pa# pa#stw stwoo polski polskie, e, o bli0ej bli0ej nie określ określony onyc* c* granic granicac* ac* i podporz8dkowanego podporz8dkowanego politycznie pa#stwom centralnym/ >kt miał zjednoczy społecze#stwo polskie w walce z ;osj8, zapewniaj8c mo0liwoś rekrutacji do armii cesarskic* 0ołnierzy z okupowanyc* ziem polskic*/ Deklaracja stworzenia takiego pa#stwa w c*wili jego proklamacji/ Pa#stwo będzie zawierało częś ziem zaboru rosyjskiego, będzie w sojuszu z )iemcami i >ustri8/ >ustri8/ plan )iemiec Eitteleuropa3 w wyniku zwycięstwa )iemiec nad ;osj8, stworzenie bloku pa#stw zale0nyc* od )iemiec po akcie druga pr-ba przejęcia inicjatywy przez ;osjan zjednoczenie ziem polskic* pod berłem cara ;osji/ ;ozkaz cara – zjednoczenie wszystkic* ziem polskic* pod berłem cara na warunkac* autonomii/ Beśli wszystkie pa#stwa zaborcze wypowiedziały się w kwestii polskiej, to nic nie stało na przeszkodzie, aby wypowiedziały się pa#stwa ententy/ " 191+ padł carat, zwycię0yli bolszewicy i wyco=ali ;osję z wojny, podporz8dkowuje się )iemcom/ ?tworzyło się pole na deklaracje wsp-ln8 ze strony ententy "o "oodrow odrow "ilson cele wojenne pa#stw koalicji, pkt/ 1 powołanie niepodległego pa#stwa polskiego z dostępem do morza/ "szystkie mocarstwa zło0yły deklaracje m-wi8ce o tym, 0e musi by powołana jakaś =orma polskiej pa#stwowości/ traktat brzeski, kt-ry oznaczał klęskę ;osji $191+ rewolucja lutowa i pa.dziernikowa – ;osja wyco=uje się z wojny i podpisuje traktat brzeski', oddawał Ikrainę, Miałoruś i kraje nadbałtyckie )iemcom i >ustriakom dla Polski oznaczało to, 0e gdy wolna Polska będzie się rozwija, nie będzie istnie sojusz między ;osj8 i 7ac*odem pod koniec 4 "5 dobra koniunktura międzynarodowa, Polska mogła by i cała i niepodległa( przegrała ;osja $uległa rewolucji, doprowadzenie do klęski militarnej, przestanie sojuszu z pa#stwami zac*odnimi', )iemcy $przegrały wojnę na zac*odzie' i >ustria $rozpadła się' " rezultacie 1 4 191+ roku w "arszawie powstała Hymczasowa ;ada
0. Przedstaw dwie koncepcje terytorialnego kształtu pa&stwa polskiego po 1918 roku. )a granicę zac*odni8 zac*odni8 decyduj8cy wpływ wpływ miał traktat wersalki, dlatego wysiłki polski były skoncentrowane skoncentrowane gł-wnie na wsc*odzie/ Qederacyjna $jagiello#ska': koncepcja Piłsudskiego, kt-rej gł-wnym zało0eniem było przesunięcie polskiej granicy jak najdalej na wsc*-d/ wsc*-d/ Polska miała by =ederacj8 =ederacj8 niepodległyc* pa#stw pa#stw $Citwy, Miałorusi, Ikrainy' o rozległyc* rozległyc* granicac*/ Poszczeg-lne części =ederacji miały by lu.no zwi8zane z centrum antagonizm względem pa#stw, z kt-ryc* powstała Polska/ Eiał to by znak siły i przeciwwaga do ogromu )iemiec i ;osji/ Piłsudski poprzez swoj8 koncepcję c*ciał rozbudzi tendencje odśrodkowe $polityka prometejska' / ?drębne pa#stwowości Ikrai#c-w, Ikrai#c-w, Citwin-w, Miałorusin-w zwi8zane więzami więzami =ederacyjnymi z Polsk8, Polsk8, miały by pr-b8 wewnętrznego rozbicia ;osji/ 4nkorporacyjna $piastowska': koncepcja Dmowskiego, według kt-rej ziemie wsc*odnie nie miały otrzyma 0adnej autonomii, Polska miała by pa#stwem unitarnym/ " odr-0nieniu od koncepcji Piłsudskiego, Dmowski twierdził, 0e do Polski nie powinny zosta wcielone rozległe tereny wsc*odnie, ale tylko i wył8cznie te, kt-re s8 w większości zamieszkałe przez Polak-w/ !oncepcja inkorporacyjna zakładała, 0e pa#stwo polskie powinno mie narodowy c*arakter racj8 stanu miał by polski interes narodowy, narodowy, to Polska miała by uprzywilejowanym narodem panuj8cym/ Dmowski uwa0ał, 0e granice zac*odnie powinny by podobne do tyc* sprzed 4 rozbioru, a wsc*odnie sprzed 44 rozbioru, by narodowości wsc*odnie nie miały przewagi/ ;oman Dmowski twierdził, 0e długo=alowe zagro0enie dla Polski stanowi tylko ekspansja )iemiec/
/. ształt i ocena postanowie& 2raktatu 3ersalskiego w kwestii Polski
4oszczenia Polski ;ozbie0ności między pa#stwami ententy $Qrancj8 i "ielk8 Mrytani8', kt-re zarysowały się w trakcie kon=erencji wersalskiej, były szczeg-lnie widoczne w czasie omawiania kwestii polskiej/ Postulaty delegacji polskiej w sprawie zac*odniej i p-łnocnej granicy 44 ;zeczypospolitej sięgały obszar-w G-rnego 5l8ska, "ielkopolski, "ielkopolski, Pomorza Gda#skiego oraz części "armii "armii i Eazur/ )a południu Polska 08dała przyznania po przeprowadzeniu plebiscytu tzw/ tzw/ 7aolzia, czyli części części 5l8ska Jieszy#skiego, Jieszy#skiego, zajętego przez armię czesk8 na pocz8tku pocz8tku 1919 r/r/ )a wsc*odzie zaś zgodnie z tzw/ koncepcj8 inkorporacyjn8 Dmowskiego granica 44 ;zeczypospolitej miała przebiega wzdłu0 granic drugiego rozbioru/ rozbioru/ 5o na to inne kraje6 Polskie roszczenia wywołały sprzeciw )iemc-w, poparty przez dyplomację angielsk8/ Qrancja natomiast opowiedziała się, w przypadku zac*odniej i p-łnocnej granicy, granicy, po stronie delegacji polskiej/ Qrancja odnosz8c krwawe zwycięstwo w 4 wojnie światowej c*ciała jak najbardziej osłabi )iemcy )iemcy// 7 racji tego Qrancuzi przyc*ylnie patrzyli patrzyli na roszczenia Polski Polski i je popierali/ " czasie kon=erencji wersalskiej wersalskiej powstała komisja do spraw polskic*, kt-rej przewodnicz8cym był Qrancuz Bules Jambon/ Iwzględniał on niemal wszystkie polskie 08dania i do Polski miały by wł8czone: "ielkopolska, "ielkopolska, Prusy 7ac*odnie z Gda#skiem, cały G-rny 5l8sk i nawet niekt-re obszary Dolnego 5l8ska/ 5l8ska/ )iestety wobec sprzeciwu Mrytyjczyk-w Mrytyjczyk-w i biernej postawy I<>, tak się nie stało/ Postanowienia " e=ekcie, traktat wersalski podpisany 2% czerwca 1919r/oddawał 44 ;zeczypospolitej "ielkopolskę "ielkopolskę oraz częś Pomorza Gda#skiego bez Gda#ska, kt-ry przeszedł pod kontrolę Cigi )arod-w jako "olne "olne Eiasto Gda#sk/ Izgodniono te0, 0e mieszka#cy spornyc* teren-w sami zadecyduj8 w plebiscytac* o swej przynale0ności pa#stwowej/ "yczekuj8c "yczekuj8cee stanowisko "ielkiej "ielkiej Mrytanii i Qrancji Qrancji w sprawie przyszłości ;osji, ;osji, gdzie od 191+ r/ trwała rewolucja, spowodowało, i0 przebieg wsc*odniej granicy Polski zale0ał w większej mierze od akcji zbrojnej ni0 od zabieg-w dyplomatycznyc*/ Pa#stwa ententy rozstrzygnęły jedynie, 0e na terenac* 6uropy "sc*odniej przestan8 obowi8zywa obowi8zywa postanowienia pokoju pokoju brzeskiego z wiosny wiosny 191% r/ " grudniu 1919 1919 r/ Ciga )arod-w wierz8c w odbudowanie demokratycznej ;osji nie zgodziła się na ustanowienie polskiej administracji poza tzw/ lini8 Jurzona, czyli poza obszarem 444 rozbioru ;zeczypospolitej/ Decyzję tak8 podjęto na wniosek brytyjskiego polityka lorda GeorgeRa GeorgeRa Jurzona/ Jurzona/ Delegacja polska została jednocześnie zmuszona do podpisania tzw/ małego traktatu wersalskiego, zobowi8zuj8cego dane pa#stwo do oc*rony praw mniejszości narodowyc* mieszkaj8cyc* na jego obszarze/ Eimo ujemnyc* stron traktat wersalski gwarantował Polsce niepodległoś i pozwalał na zawarcie korzystnyc* układ-w dwustronnyc*/ $Do najwa0niejszyc* nale0ał układ politycznowojskowy z Qrancj8 z 1921 r/, kt-rego ostrze kierowało się przeciwko ekspansji niemieckiej/' Postanowienia traktatu były od pocz8tku negowane przez dwa wielkie pa#stwa europejskie )iemcy i powstały w 1922 r/ na gruzac* ;osji 7wi8zek
7. Ple#iscyty po $ wojnie światowej i przyczyny niepowodzenia Polski. >/ warmi#skomazurski – 11/ lipca 192 " plebiscycie ludnoś zamieszkuj8ca "armię, "armię, Eazury i Powiśle miała zdecydowa o przył8czeniu tyc* ziem do nowo powstałego pa#stwa polskiego lub o pozostawieniu ic* w granicac* Prus "sc*odnic*/ )ad przebiegiem głosowania czuwały komisje międzysojusznicze powołane przez Cigę )arod-w/ >rgumentem na rzecz wł8czenia tego obszaru do Polski było przede wszystkim to, 0e według danyc* polskic*, %S $według .r-deł niemieckic* – tylko 1S' jego ludności posługiwało się w 0yciu codziennym lokalnym wariantem języka polskiego – a więc, zgodnie z przyjęt8 w traktacie wersalskim zasad8 tworzenia pa#stw narodowyc*, obszar ten powinien był znale. się w Polsce/ Podnoszono te0 argument *istoryczny: przed 1++2 rokiem częś tyc* ziem $"armia i Powiśle' wc*odziła w skład ;zeczypospolitej/ Hraktat Hraktat wersalski nie przyznawał
jednak Polsce 08danyc* 08danyc* obszar-w, obszar-w, pozostawiaj8c pozostawiaj8c decyzję o ic* pa#stwowej pa#stwowej przynale0ności zamieszkałym zamieszkałym tam Eazurom, "armiakom i Powiślakom/ "N)4!: OS : S dla )iemiec Przyczyny niepowodzenia opcji polskiej: strona niemiecka miała większ8 przewagę propagandow8, materialn8 i organizacyjn8 wpływ miała terrorystyczna działalnoś niemieckic* boj-wek na kartac* głosowania nie było słowa )46EJN tylko Prusy "sc*odnie, Eazurzy i "armiacy musieli wybiera pomiędzy dobrze znanymi im Prusami "sc*odnimi, a odrodzonym pa#stwem polskim, kt-re zniknęło z mapy w 1++2 roku trwaj8ca wojna polskobolszewicka polskobolszewicka dawała )iemcom pretekst, aby nazywa Polskę pa#stwem pa#stwem sezonowym T istniały obawy przed terrorem i narzucaniem sił8 ustroju sowieckiego przywiezienie na teren przez przez władze niemieckie 1 1 os-b, przewa0nie emigrant-w emigrant-w z zagłębia ;u*ry, ;u*ry, jako urodzonyc* urodzonyc* na terenie Eazur – stanowiły stanowiły S głosuj8cyc* głosuj8cyc* i ok/ 9&S opowiedziało opowiedziało się za pozostaniem pozostaniem w granicac* )iemiec/ M/ plebiscyt na G-rnym 5l8sku – 2 marca 1921
Poprzedzony był dwoma powstaniami ludności 5l8ska, kt-rzy domagali się przył8czenia regionu do Polski/ Drugi $po warmi#skomazurskim' plebiscyt, kt-ry dotyczył etnicznego pogranicza polskoniemieckiego/ " 1919 roku na wyznaczono je w traktacie wersalskim, ko#cz8cym 4 wojnę światow8/ "N)4!: Polska – +9 &9 os-b, )iemcy ++ O& os-b Przyczyny niepowodzenia opcji polskiej niemiecki terror, ucisk administracyjny i ekonomiczny sprowadzenie tzw/ emigrant-w emigrant-w plebiscytowyc*, czyli os-b urodzonyc* na tym obszarze, ale go nie zamieszkuj8cyc* od zako#czenia wojny do czasu plebiscytu nasiliła się akcja tworzenia nowyc* para=ii kt-re obsadzano księ0mi nastawionymi proniemiecko plebiscyt na 5l8sku odbywał odbywał się w obrębie pa#stwa pa#stwa niemieckiego i przy pełnym wsp-łistnieniu administracji niemieckiej opr-cz wielu c*wyt-w propagandowyc* doś skutecznym była plotka, 0e bez względu na wynik, granicę poprowadzi się wzdłu0 wzdłu0 ?dry a więc mieszkaj8cy na jej lewym brzegu, głosuj8c za Polsk8, niczego niczego nie zmieni8 za to niepotrzebnie nara08 się na represje głosuj8cy dostawali po dwie kartki czerwon8 $)iemcy' i biał8 $Polska'/ Bedn8 nale0ało wrzuci do urny drug8 wyrzuci do kosza/ 7azwyczaj zamiast do kosza kartkę wyrzucano przed lokalem co miało =ormę ostentacji $dzięki kolorom z daleka było wida kto jak głosował . !;$2 P!;+! < =4$>+$?;$2@3+$ 3 ;25A 1918B19. )a ziemiac* wsc*odnic*, do kt-ryc* aspirowała Polska, było wielu aktor-w, kt-rzy stawiali sobie podobne cele/ !on=li !on =likt kt między między Polsk8 Polsk8 a ;osj8 ;osj8 Molsze Molszewic wick8, k8, a tak0e tak0e aspira aspiracja cjami mi narodo narodowym wymii Miałor Miałorusi usin-w n-w,, Citwin Citwin-w -w,, Ikrai#c-w/ Myli oni niegdyś obywatelami obywatelami ;zeczpospolitej, a teraz c*cieli c*cieli własn8 pa#stwowoś/ " Polsce dominował jeszcze przed 4 w/ św/ s8 =orm8 pogl8d zewnętrznej antypolskiej intrygi, spogl8dano na nic* jak na grupy etniczne, ale nie jak na narody/ narody/ Problem litewskiego prze#udzenia narodowego narodowego, było c*arakterystyczne r-wnie0 dla 6uropy Płd/ )a Citwie było to szczeg-lnie kon=liktowe, bo zawsze była w zwi8zku z Polsk8/ " ci8gu @4@ w/ kształtowały się ic* elity, język litera literacki cki,, =ormow =ormowała ała się ic* świado świadomo moś ś pa# pa#stw stwowa owa i własna własna narodo narodowa wa pa#st pa#stwow wowoś oś// Ikszta Ikształto łtował wał się nacjonalizm Ikrainy i Citwy/ Citwa c*ciała "ilna, Ikraina Cwowa i teren-w im przyległyc*/ Eusiało dojś w-wczas do kon=likt-w tyc* pa#stw/ ;ozpocz8ł ;ozpocz8ł się zbrojny zbrojny kon=likt kon=likt 1/11/191%, 1/11/191%, mieszka#cy mieszka#cy Cwowa obud obudzili zili się w mieście, mieście, kt-re było opan opanowane owane przez Ikrai#c-w/ Cw-w został opanowany i przył8czony do pa#stwa ukrai#skiego, 7 ac"odnioukrai&skiej 4epu#liki ;udowej/ Pod koniec listopada 191% przebity został korytarz do Cwowa, kt-ry pozwalał zaopatrywa miasto miasto pod podcza czass walk walk polsko polskouk ukrai rai#sk #skic* ic*// Bedny Bednym m z gwa gwaran rant-w t-w bezpie bezpiecze cze#st #stwa wa Polsk Polskii było było pow powsta stanie nie niepodleg niepodległego łego pa#stwa pa#stwa ukrai#skie ukrai#skiego/ go/ Przegrali Przegrali Ikrai#cy Ikrai#cy,, ale Polsce Polsce nie dawało dawało to bezpiecze bezpiecze#stwa #stwa poprzez zniszczenie narodowości ukrai#skiej/ Pa#stwo Citewskie ze stolic8 w !ownie, ale zgłaszano aspiracje do "ile#szczyzny i "ilna, kt-re pozostawało
długo miastem polskim/ "ojska polskie i bolszewickie spotykaj8 się w miejscowości Eosty/ " lutym 1919 pierwsze walki, powstania, kt-re przerodziły się w regularn8 wojnę/ ?panowanie "ile#szczyzny "ile#szczyzny przez Polak-w, odebrali bolszewikom "ilno/ 1919 rozejm polskobolszewicki/ 19C Piłsudski postanowił uprzedzi bolszewickie i zorganizował akcję militarn8 – doszedł do porozumienia ze wcześniej wcześniejszym szym przyw-dc8 przyw-dc8 ;epubliki ;epubliki Ikrai#skiej Ikrai#skiej – +emen Petlura/ " !wietniu podpisał umowę, =ormalny traktat międzynarodowy, w kt-rym zakładano wsp-lne uderzenie na !ijowo/ " wyniku tego traktatu, wojska polskie z pomoc8 ukrai#skic*, zdobyto zdobyto !ij-w/ U wyprawa kijowska Ho zwycięstwo zwycięstwo okazało się iluzoryczne, bo: – mimo tego, 0e wojska polskie zajęły do !ijowa, nie doszło do rozbicia sił bolszewickic* – bo wyco=ały się( problem z Ikrai#cami: nowy rz8d ukrai#ski pod przyw-dztwem 4zaaka 4zetyV, spotkały się z obojętności8 – i niec*ęci8 społeczności ukrai#skiej/ Hrzeb Hrzebaa było było jeszcz jeszczee jednej jednej bitwy – #itwy nieme&skiej *nad iemnem, i to ona ostatecznie zdecydowała o sukcesie polskim w wojnie polskobolszewickiej/ " marcu 1921 podpisano traktat pokojowy w ;y ;ydze dze U traktat ryski. Hraktat w ;ydze Hraktat pokojowy 1% marca 1921/: rozbi-r Ikrainy, w ten spos-b złamano układ Piłsudski Petlura, połowa weszła do Polski, a druga częś do bolszewik-w/ )ajwa0niejszym jego postanowieniem było ustalenie granicy polskoBradzieckiej, kt-r kt-raa nie nie uleg uległa ła ju0 ju0 zmia zmiani niee a0 do 199 199// Pozostawia ona po stronie polskiej znacznD częśE ludności ukrai&skiej *ok. -)9 mln, i #iałoruskiej *ok. 1 mln, / Po pod podpis pisan aniu iu trakta traktatu, tu, Piłsud Piłsudski ski pojec* pojec*ał ał do Petlur Petluryy i pow powied iedzia ziałł przed przed 0ołnie 0ołnierza rzami: mi: Panow Panowie, ie, ja was przepraszam3/ Weligowski – Piłsudski dał mu rozkaz buntu przeciwko samemu sobie i ataku na "ilno/ Powstała Citwa 5rodkowa, do 1922, gdzie Piłsudski zdecydował się inkorporowa "ilno i Citwę 5rodkow8/ Do 192+ Citwa utrzymywała, 0e jest w trakcie wojny z Pa#stwem Polskim/ 8. Przyczyny sła#ości demokracji parlamentarnej w $$ 4P. *1918<190/, Cata 1922 – 192O to permanentny kryzys pa#stwowości pa#stwowości polskiej zwi8zany z obowi8zywaniem konstytucji konstytucji marcowej/ Bedn8 z gł-wnyc* przyczyn słabości tego systemu był brak tradycji demokratycznyc*/ Demokracja parlamentarna była nieodpowiednia dla nowo nowo powstałego pa#stwa, pa#stwa, nieadekwatna do istniej8cyc* istniej8cyc* reali-w/ )ie mieliśmy ani dobrze ustalonyc* granic $walka o granice z ;osj8', ani ustabilizowanej sytuacji wewnętrznej/ Du0y wpływ na słaboś tego systemu miały rz8dy pozaparlamentarne, np/ rz8d Grabskiego/ )iemo0liwa była do uzyskania większoś w parlamencie, a oznak8 słabego pa#stwa jest właśnie słaby rz8d/ ;z8d w ci8gu % lat zmienił się kilkunastokrotnie/ " zwi8zku z tym władze miały trudności z przeprowadzeniem re=orm, m/in/ re=ormy rolnej $udało się to dopiero w 192& roku'/ !olejna kwesti8 była śmier )arutowicza, kt-ra wywołała kryzys/ " 192r/ doszło do bunt-w społecznyc* i kryzysu gospodarczego/ " Polsce brakowało elit =inansowyc*, kt-re zajęłyby się gospodark8, a w szczeg-lności podczas światowego światowego kryzysu, kt-ry panował panował na pocz8tku lat / Poza tym kraj był był zniszczony po wojnie, wojnie, nie było tak0e rozwiniętego przemysłu $ z wyj8tkiem 5l8ska'/ " maju 192Or/ miał miejsce przewr-t majowy/ Demokracja upadła na rzecz rz8d-w autorytarnyc*/ ;z8dy sanacji cec*owały się wieloma nadu0yciami m/in/ =ałszerstwa wyborcze, pobicia posł-w opozycji/ B?"N ?balenie rz8d-w parlamentarnyc* i wprowadzenie dyktatury/ 6tapy zmian: 1/ 2/ / d.1
192O19 1919& 19&199
Eaj 192O: powszec*ne było przekonanie, 0e pa#stwo Polskie stoi na skraju zamac*u, spodziewan8 się go jednak ze strony przeciwnik-w Piłsudskiego, Piłsudskiego, a nie samego Piłsudskiego Piłsudskiego •
)a czele rz8du stoi w tym czasie 3incenty 3itos $poprzednia jego kadencja to gł-wnie kiper in=lacja i bunty społeczne, "itos "itos zac*owywał się jak prowokator' prowokator' Piłsudski zmierza do demonstracji siły $na kształt Earszu na ;zym', nie miał w swoim zamiarze krwawego zamac*u stanu Plan Piłsudskiego pokrzy0ował prezydent
•
•
•
•
•
•
•
• •
• • • •
•
•
•
" tym momencie Piłsudski zrywa z konstytucyjn8 drog8: siebie mianuje premierem, rozgania sejm oraz aresztuje 19 posł-w, przyw-dc-w przyw-dc-w opozycji i zamyka ic* w twierdzy w Mrześciu nad Mugiem +P43 F4G@+ 19-C Potem odbywa się wiele proces-w, proces-w, podczas kt-ryc* opozycjoniści s8 skazywani za pr-bę zamac*u inni uciekaj8 z kraju $np/ "/ "itos' " zwi8zku z tym Piłsudski bardzo traci poparcie m/in/ wśr-d inteligencji "ybory "y bory parlamentarne 19 – Piłsudskiemu zn-w nie udaje się zdoby większości do zmiany konstytucji Cata 1919& określane mianem rzDd(w pułkownik(w 3alery +ławek) H(zeI Feck Myła to ekipa wewnętrznie sp-jna, byli to jednak ludzie, kt-ryc* pozycja zale0ała tylko i wył8cznie od Piłsudskiego Problematyczne było to, 0e Piłsudski wci80 nie godził się na oktrojowanie, więc nie była nowej konstytucji
• •
• • • • •
• • •
•
d.1.C/.19-/ umiera Piłsudski "ewnętrzny "ewnętrzny kryzys w obozie sanacyjnym, zabrakło osoby, kt-ra była spoiwem )aczelnym wodzem zostaje zostaje 4ydzBKmigły 4gnacy Eościcki miał wedle woli Piłsudskiego rz8dzi, a potem swoj8 władzę przekaza "alerem "alerem <ławkowi Eościcki jednak nie przekazuje władzy <ławkowi, poniewa0 Eościcki sam się nie zwraca do <ławka z o=ert8 przejęcia władzy, <ławek uznaje za nie*onorowe prosi o ni8 i wyco=uje się z polityki – rozwi8zuje MM";, a w 199 popełnia samob-jstwo ;ydz5migły ;y dz5migły podobnie jak Eościcki, nie wywi8zuje się z ostatniej woli Piłsudskiego – mimo jego zakazu anga0uje się w politykę i zaczyna budowa własne środowisko P-.niej mianowany jest na drugiego Marszałka Polski $c*o w rzeczywistości nie dorastał Piłsudskiemu do pięt' 19& – zmiana ordynacji wyborczej: do senatu mogli startowa tylko wysoko sytuowani obywatele, z orderami i bogaci, do sejmu kandydat-w wybierała specjalna komisja zło0ona z rz8dz8cyc* "niosek: wybrany sejm był zupełnie niereprezentatywny 7a 0ycia Piłsudskiego sanacja była antynacjonalistyczna, po jego śmierci nast8piło przesunięcie w stronę nacjonalizmu: pojawienie się pierwiastk-w antysemickic* Xwczesny premier elicjan +ławoj +kładkowski $ostatni premier 44 ;P' zgadza się na walkę z obywatelami własnego pa#stwa w słowac* walka ekonomiczna tak, tylko krzywdy 0adnej3 )iezrealizowane plany wprowadzenia wprowadzenia antysemickiego antysemickiego ustawodawstwa co do do obywatelstwa oraz wprowadzenia zakazu *andlu w niedziele Problem student-w 0ydowskic*, getta ławkowe " tym czasie sprawy wewnętrzne spadaj8 na dalszy plan, a na pierwszy wyc*odz8 te międzynarodowe – nie powoduje to jednak otwarcia sanacji na opozycję i utrzymuje ona monopol 1C. 5o zmieniła w ustroju politycznym $$ 4P konstytucja konstytucja kwietniowa6 • • • •
•
•
•
•
• •
•
•
• •
zmieniła bardzo istotnie system polityczny Polski zasada, 0e pa#stwo nie jest słu0ebne wobec obywatela, ale odwrotnie nie była liberalna – podporz8dkowywała jednostkę pa#stwu zasada jednolitej władzy pa#stwowej skoncentrowanej na osobie prezydenta, kt-ry m-gł kontrolowa wszystkie władze prezydent otrzymywał otrzymywał władzę gigantyczn8, niekontrolowan8 niekontrolowan8 $zapis, 0e prezydent jest odpowiedzialny odpowiedzialny przed Mogiem i *istori8' *istori8' prerogatywy prezydenta prezydenta – osobiste uprawnienia, uprawnienia, bez konieczności konieczności uzyskania zgody: zgody: a' rozwi8zanie
•
•
•
0adn8 z obu stolic/ Iwa0ał, 0e zbytnie zbli0enie ze 7wi8zkiem ;adzieckim lub z 444 ;zesz8 mo0e wpl8ta Polskę w kon=likt/ Itrzymanie dobryc* stosunk-w z dwoma s8siadami było korzystne tak0e z taktycznyc* względ-w/ względ-w/ Piłsudski nie miał w8tpliwości, 0e prędzej czy p-.niej dojdzie do wojny o granice zac*odnie i wsc*odnie, więc odwlekanie tej c*wili dzięki neutralnej polityce pozwoli na umocnienie pa#stwa i rozw-j sił zbrojnyc*/ Qrancja patrzyła na tę politykę bardzo krytycznie, szczeg-lnie na zbli0enie Polski z )iemcami $uwa0ała nawet B-ze=a Mecka za niemieckiego wysłannika'/ " latac* 1919% Polska miała najlepsze stosunki z )iemcami w ci8gu całego okresu międzywojennego, o czym świadczy np/ wprowadzenie 0ałoby narodowej w )iemczec* po śmierci Piłsudskiego w 19& roku/ 1. +ytuacja międzynarodowa $$ 4P w latac" 19-8B-9. Kitler po 19 roku $po podpisaniu paktu o nieagresji z Polsk8' myślał, 0e Polskę uda mu się przeci8gn8 na swoj8 stronę/ " latac* 19% mo0emy zaobserwowa zbli0enie obu pa#stwPolska gesty niemieckie przyjmowała przyje0d0ali niemieccy niemieccy politycy itp/, ale Polska Polska pierwsza gest-w nie wykonywała/ wykonywała/ Eimo to sanacja sanacja rz8dz8ca w Polsce w tym czasie coraz mniej podobała się Qrancji/ Earzec 19% >nsc*luss >ustrii/ )astępnie )iemcy zmuszaj8 Jzec*osłowację do oddania ziem pogranicznyc*
pakt o nieagresji miał zosta zosta przedłu0ony o 2& lat,
•
"olne Eiasto Gda#sk miało by wcielone do ;zeszy,
•
miałaby zosta utworzona eksterytorialna autostrada,
•
)iemcy obiecały uzna granice polskoniemieckie/ polskoniemieckie/
" 199 roku stosunki pomiędzy Polsk8, a )iemcami wyra.nie się zaostrzyły, bo Polska nie c*ciała się konkretnie wypowiedzie/ Mył to dla polskiego pa#stwa dylemat: z jednej strony miała nie mie dostępu do morza, a z drugiej czekała j8 wojna/ Decyzję Polska podjęła w marcu 199 roku i opowiedziała się w-wczas po stronie 7ac*odu/ Meck, Eościcki $prezydent 44 ;P' i ;y ;ydz5migły dz5migły zdecydowali, 0e odrzuc8 propozycję )iemiec i pozostan8 w dawnym sojuszu z Qrancj8/ "ielkiej "ielkiej Mrytanii i Qrancji było to bardzo na rękę, gdy0 nie były jeszcze gotowe do wojny i c*ciały j8 przeci8gn8 w czasie/ Po odrzuceniu propozycji )iemiec, Polska przyjęła brytyjsk8 gwarancję bezpiecze#stwa $w przypadku ataku )iemiec na Polskę, "/ Mrytania Mrytania miała wypowiedzie )iemcom wojnę'/ " najwygodniejszej sytuacji znalazł się w-wczas
1-. 4zDd polski na emigracji wo#ec G+44 w latac" 19-9B190-.
nders, uznano za niebyłe3 postanowienia paktu ;ibbentrop Eołotow $inne interpretacje: Polska myślała o wyrzeczeniu się tego, co stało się po 1+ września( ;osja nie przyznawała się o istnieniu tajnego protokołu'( protokołu'( ndersa: A armia po polska mi miała liliczy ty tyś 0o 0ołnierzy A będz będzie ie sta stano nowi wi częś częś sił sił zbro zbrojn jnyc yc** suwe suwere renn nneg egoo pa#s pa#stw twaa pols polski kieg egoo i orga organi niza zacy cyjn jnie ie pod podle lega ga będzie władzom polskim A pod pod wzgl względ ędem em ope opera racy cyjn jnym ym pod podle lega ga będz będzie ie wła władz dzom om rad radzi ziec ecki kim m i zosta zostani niee wyko wykorz rzys ysta tana na zgo zgodn dnie ie z radzieckimi planami operacyjnymi/ A jedn jednos ostk tkii pols polski kiee zosta zostan8 n8 prze przesu suni nięt ętee na =ro =ront nt dop dopie iero ro po po osi8 osi8gn gnię ięci ciuu pełn pełnej ej got gotow owoś ości ci boj bojow owej ej i będ8 działa w jednostkac* nie mniejszyc* od jednej dywizji/ A dow-dc8 wyznaczony został gen/ 3ładysław nders. A >rmi >rmięę Pol Polsk sk88 w 7<;; 7<;; powię powięks kszo zono no do 9O tyś tyś 0ołn 0ołnie ierz rzyy a zaop zaopat atrz rzen enie ie i uzbr uzbroj ojen enie ie mia miało ło poc*odzi od ;osjan i z pomocy zac*odniej w ramac* ,,leand lease actZ A Eie Eiejsc jscem =or =orm mow owan ania ia jed jedno nost steek pols polski kicc* była była miej miejsc scow owooś Fuzułuk koło !ujbyszewa/ ndersa na terenac* sowieckic*'/ " 192 zgoda na ewakuację armii z teren-w 7<;; i przeniesienie do 4ranu, potem na tereny dzisiejszego 4raku, Palestyna, P-łwysep >peni#ski $walka pod Eonte Eonte Jassino'/
10. 4(Lnice w polityce okupacyjnej na ziemiac" wcielonyc" w cielonyc" do 4zeszy i w eneralnym u#ernatorstwie. u#ernatorstwie. 1. Giemie wcielone do $$$ 4zeszy Myły to ziemie byłego zaboru pruskiego oraz części rosyjskiego 7ało0eniem był8 jak najszy#sza najszy#sza germanizacja wysiedlenia ludności polskiej $ ok/ 2mln Polak-w z tyc* teren-w tra=iło do GG' eksterminacja ludności polskiej – 5H F – zabicie polskiej inteligencji oraz warstwy przyw-dczej • • • •
niemiecka lista narodowościowa – N!;+;$+2@ – mo0liwoś zadeklarowania zadeklarowania poc*odzenia niemieckiego z podziałem na poziomy: narodowej 1 i – dla mniejszości narodowej •
c*cieli zmieni obywatelstwo na niemieckie N!;+O@=5A@ - i 0 – dla tyc* co c*cieli dla tyc* co listę podpisali było więcej 0ywności, pozwalała ona unikn8 więzienia, ale wszyscy mę0czy.ni z listy tra=iali do "ermac*tu )ie wszędzie wpis na [o [olksliste był dobrowolny: dobrowolny: Pomorze i Gda#sk – władze wpisywały wszystkic* obywateli aktem administracyjnym $bez zgody ludności' 7akaz u0ywania języka polskiego 7akaz opuszczania miejsca zamieszkania . eneralne u#ernatorstwo
•
•
• •
)ie było wysiedle# Itrzymano pewne polskie instytucje: ni0sze s8dy, zarz8dy miast i gmin, Jzerwony !rzy0,
• • • • • •
? pocz8tkac* powstania Polskiego Pa#stwa Podziemnego mo0emy m-wi w momencie, kiedy Polska zako#czyła sw-j udział w wojnie, był to wrzesie# 199r/ "tedy pojawiło się bardzo wiele inicjatyw/ Prawie ka0da z istniej8cyc* przed wojn8 partii tworzyła struktury/ Przykładem mog8 by: )D )arodowa ?rganizacja ?rganizacja "ojskowa "ojskowa P
G3G pod tak8 nazwa =unkcjonował do lutego 192r/ "tedy to zostało przekształcone w rmię rajowD/ Myła ona największ8 struktur8, ale wył8cznie armi8/ )ie była więc pa#stwem podziemnym/ Eusiał istnie tak0e cywilny pion/
Oelegatura 4zDdu na raj składała się z przedstawicieli rz8du emigracyjnego/ 7 czasem okazało się, 0e to nie tylko reprezentacja, krajem nie dało się zarz8dza na odległoś/ Delegatura ;z8du na !raj miała reprezentowa rz8d u boku >!/ 7 kolei Delegat ;z8du na !raj miał by jednocześnie wicepremierem wicepremierem rz8du emigracyjnego/ emigracyjnego/ Pierwszym został przedwojenny prezydent Poznania 5yryl 4atajski. Ho dzięki dzięki niemu została stworzone struktury cywilne/ Powstały departamenty/ " większości przypadk-w nie prowadziły one normalnej normalnej działalności/ Eiały trwa, tworzono plany/ plany/ Przykładowe departamenty: Departament ! przybrała du0e rozmiary/ Myła Myła powołana do walki, jednak nie cały czas, nie w r-wnym natę0eniu i nie w ka0dym miejscu Polski/
Owa cele : akcja scaleniowa 4stniało wiele organizacji zbrojnyc*, zbrojnyc*, miały one pod jej skrzydłami się zjednoczy/ zjednoczy/ )ie było to łatwe/ Grupy te były wcześniej skupione w ramac* organizacji politycznyc*, reprezentowały wsp-lne pogl8dy, były poddane wodzowi/ wodzowi/ Eimo wszystko udało udało się to zrobi/ ?drębnie ?drębnie działały tylko dwie grupy: grupy: Podziemie !omunistyczne i )acjonalistyczne/ og(lnokrajowe) narodowe postanie z#rojne Eiało wybuc*n8, kiedy załamie się władza okupanta, a do kraju zbli08 się przyjazne wojska/ "tedy to kraj miał by wyswobodzony i miały się ujawni organy cywilnej administracji/ Delegatury ;z8du na !raj właśnie na ten moment miały czeka/ Eiało to pom-c uniknięciu tzw/ pr-0ni/ "szystko "szystko działało po to, by okres ko#ca wojny nie był momentem, w kt-rym kt-rym wszystko trzeba będzie będzie zacz8 budowa od nowa/ )ajwa0niejszym elementem było więc tu zac*owanie ci8głości/ Dow-dcy >! starali się wręcz powstrzymywa od prowadzenia bie08cyc* walk/
posiadało kilka struktur wewnętrznyc": 1,działalnoś szkoleniowa $ szkolono wojskowyc*, dzięki tym szkoleniom c*ciano wyłoni kadrę dow-dcz8' , struktura !6DN"$ !ierownictwo Dywersji' $" całym planie c*odziło o to, by nie rozprasza sił, czeka na powstanie/ Mie08ce Mie08ce sprawy miał rozwi8zywa właśnie właśnie !6DN"/ !6DN"/ Dywersja, sabota0, przeprowadzanie przeprowadzanie walki/ >! >! nigdy nie przeprowadzało akcji ślepego terroru, nie atakowano ludności cywilnej poc*odz8cej z )iemiec'/ Propagandy$MiP' $4n=ormowanie społecze#stwa, na czele z Banem ;zepeckim podziemna podziemna -,Miuro 4n=ormacji i Propagandy$MiP' prasa, podziemny druk/ Gł-wny in=ormator in=ormator Miuletyn 4n=ormacyjny' 4n=ormacyjny' "ywiadowcza $ miała największy wpływ na ostateczny wynik wojny np/ enigma' 0,
/,działalnoś o c*arakterze kurierskim Qunkcjonowała tzw/ poczta kurier-w podziemnyc*, przedzierali się oni do "ielkiej Mrytanii i odwrotnie/ Hrzec* o=icjalnyc* kurier-w: Ban !arski$pierwszy kurier, pierwszy naoczny świadek zagłady Wyd-w, kt-ry poin=ormował o tym zac*-d' Ban )owakBeziora#ski$powojenny sze= ;adia "olna "olna 6uropa' Berzy Cerski
7,W6G?H> $;ada Pomocy Wydom' działaczem np/ "ładysław Martoszewski 19. ł(wne cec"y polskiego stalinizmu. ?kres stalinowski – stalinowski – przyjęta nazwa dla lat 19% 19&O $mimo, 19&O $mimo, 0e ju0 wcześniej Polska była zale0na od rmii Jzerwonej 7naczne ograniczenie suwerenności kraju o osadzeni na kluczowyc" stanowiskac" na wszystkic* poziomac* administracji delegaci G+44 osadzeni o onstanty 4okossowski \ generał radziecki, z polecenia
•
o
>resztowanie przez )!"D resztek inteligencji przedwojennej, >kowc-w, >kowc-w, opozycjonist-w wobec nadc*odz8cegoo porz8dku i osadzanie ic* w obozac* koncentracyjnyc* i więzieniac* $nawet do & tysięcy o=iar w nadc*odz8ceg Polsce' pozorny dualizm władzy( pa#stwo i partia/
Parlament ograniczał się w tym okresie do sejmu, iloś miejsc ` iloś mandat-w, wybory na zasadzie plebiscytu, plebiscytu, pozory władzy ustawodawczej, ustawodawczej, w rzeczywistości rzeczywistości wszystkie decyzje zapadały zapadały na szczeblac* partyjnyc*/ Qunkcjonowały wydziały i komitety partyjne, kt-re odpowiadały zakresem działalności odpowiednim ministerstwom \ ministerstwom \ O@M!45H O@M!45H +O!3 +O!3
wymiar sprawiedliwości
przekształcony w aparat aparat represji wobec przeciwnik-w przeciwnik-w nowego porz8dkiu porz8dkiu klasowa interpretacja prawa: skrajny relatywizm, naginanie interpretacji tak, by
słu0yły interesom systemu
zniesienie uniezaleLnienia sDd(w od pa&stwaV sędziowie mianowani na rok) usuwalni) #rak wymogu posiadania wykształcenia wyLszego *T, i staLu prawniczego) zniesienie zasady #ezpartyjności zjawisko sztucznej rzeczywistości procesowej/ 3ładza najpierw potrze#uje proces(w)) #y terroryzowaE proces(w terroryzowaE o#ywateli) wymyśla więc sprawę i ustala wyrok) potem aresztuje ludzi i torturami wymusza na nic" zeznania) w kt(ryc" przyznajD się do czego tylko władza potrze#uje. parat #ezpiecze&stwa < Ministerstwo Fezpiecze&stwa Pu#licznego
• •
podlegał radzieckiej 3O bardzo szeroko rozbudowane rozbudowane
w okresie stalinowskim niezale0ne nawet od centralnego kierownictwa partii, narzędzie największego terroru) kontroluje r(wnieL partię i jej działaczy zbudowane z departament-w, m/ in/śledczy, wywiadu, kontrwywiadu, zwalczania podziemia, zwalczania zwalczania kościoła, był r(wnieL departament kontrolujDcy samD partię *departament dziesiDty) departament W, podlegały ci8głemu rozrostowi rozrostowi IM – policja polityczna, wykształcona z terenowyc* struktur EMP EMP w szczytowym momencie $19&' zatrudniała około tys/ ludzi 4nternet – 2 do 2%&tys,
• • •
EMP istniało w latac* 19&19&, potem na skutek wewnętrznyc* perturbacji jego obowi8zki przejęła <łu0ba Mezpiecze#stwa $ale to ju0 nie okres stalinowski'
+talinizm a ości(ł Polska to jedyny kraj, gdzie autonomia !ościoła nie została złamana !atolicyzm zbyt mocno zakorzeniony w polskiej kulturze, tote0 walka z nim była ostatnim etapem wdra0ania komunizmu/ Podczas gdy na innyc* frontach działania były rozpoczęte jeszcze w czasie wojny, !ości-ł !ości-ł stał się celem ataku dopiero w 19% roku 19% umiera prymas Klond, jego sc*edę przejmuje "yszy#ski, "yszy#ski, nieposiadaj8cy jeszcze autorytetu Pa#stwo pr-buje odebra !ościołowi wszelkie publiczne sektory działania "yszy#ski c*c8c zyska na czasie zawiera w 19& porozumienie !ości-ł – Pa#stwo, kt-re została przez wielu odebrana jako niepotrzebna kapitulacja Imowa umo0liwiała propagandę w kościele na rzecz promowania kolektywizacji rolnictwa, na mocy umowy !ości-ł zobowi8zywano do walki z bandami podziemia i utrzymania bezpartyjności księ0y 19& dekret o nominowaniu księ0y przez pa#stwo umowa odsunęła najcię0sze represje, a po śmierci
C. Przejawy odwilLy poststalinowskiej w Polsce. Hermin Hermin stworzony przez 4lię 6ryngurga – tytuł jego powieści wydanej w Eoskwie w maju 19& roku $w Polsce ukazała się rok p-.niej'/
7aczęło się u nas w 19&&, nabrało rozpędu, szczytowy okres przypada na 19&O/ Przyczyny: ?dwil0 w ;osji po śmierci B-ze=a leksander >leksander 7awadzki, B-.wiak, "itaszewski, "itaszewski, bardzo wielu działaczy wywodzi się z partyzantki/ Prości Prości =unkcjonariusze partyjni/ partyjni/ Przejawy: a' likwidacja ministerstwa bezpiecze#stwa publicznego $podobnie było w ;osji, odwil0 rozpoczęła się od aparatu bezpiecze#stwa – usunięcie usunięcie ze stanowiska Merii etc/'( b' koniec ze stosowaniem stosowaniem tortur, zaczęto zwalnia wię.ni-w wię.ni-w politycznyc*( c' s=era publicznaYkultury – rozlu.nienie nastroj-w, złagodzenie cenzury, cenzury, tw-rc-w nie zmusza się ju0 do tworzenia socrealizmu( d' strajki &O, wydarzenia czerwcowe strajk robotnik-w, demonstracja demonstracja uliczna, wiec na Pl/ EickiewiczaY
1. H$@ GM$J G+GXJ 3 P4; P! P4G@X!M$@ PYOG$@4$ 19/7.
Przełom Przełom pa.dzierni pa.dziernikowy kowy podn podni-sł i-sł temperatur temperaturęę nastroj-w nastroj-w społeczny społecznyc*/ c*/ 4osła ilośE rezolucji) apel(w i list(w kierowanyc" kierowanyc" przez r(Lne środowiska i organizacje do 5 / )astępowały zmiany personalne na szczytac" władzy. 2 @ 19&O r/ leksander !okoszyn wyc*owany w szkole )!"D sze= utworzonego na miejsce G74 kontrwywiadu pod nazw8 "o "ojskowa jskowa <łu0ba "ewnętrzna, "ewnętrzna, gen/ Berzy Mordziłowski sze= dama ;apackiego oraz obrony narodowej – marsz/ Georgija Wukowa Wukowa i gen/ Eariana
zło0ony zło0ony z niezale0ny niezale0nyc* c* od władz =ac*owc-w =ac*owc-w// a wyLsze uczelnie wr(cili niekt(rzy z usuniętyc" w latac" między innym innymii eko ekonom nomista ista 6dwar 6dwardd Haylor aylor,, =iloz =ilozo=o o=owie wie Ken Kenryk ryk 6lzenb 6lzenber ergg i stalinowskic" proIesor(w, między "ładysław Hatarkiewicz, Hatarkiewicz, arc*eolog B-ze= !ostrzewski czy polonista !onrad G-rski/ Po pa.dzierniku uczyniono te0 wiele gest-w maj8cyc* świadczy o przywr-ceniu praworz8dności/ ?dbył się skazan anyc yc** na dług długol olet etni niee więz więzie ieni niee za spekt spektaku akular larny ny proce process 4omko 4omkowsk wskieg iego) o) 4(La&s 4(La&ski kiego ego i ejgin ejginaa, skaz zbrod zbrodnic nicze ze metody metody śledzt śledztwa/ wa/ kademicki 7wi8zek Demokratyczny, a tak0e animowane przez władze: ;ewolucyjny 7wi8zek Ełodzie0y i 7wi8zek Ełodzie0y ;obotniczej/ +pod komunistycznego Dzięki inicja inicjatyw tywie ie byłego byłego naczel naczelnik nikaa leksand >leksandrem rem !ami#skim !ami#skim na czele/ czele/ +wo#oda pu#likacji umo0liwiła druk wielu cennyc* pozycji literatury krajowej, emigracyjnej oraz zagranicznej/ Jzytelnik krajowy uzyskał szeroki przeglDd aktualnej tw(rczości tw(rczości literackiej w świecie/ )a łamac* pism pojawiły się nowe tematy tematy,, ściera ścierały ły się pog pogl8d l8dyy i oceny oceny,, co stwarz stwarzało ało wra0en wra0enie ie plural pluralizm izmu/ u/ Przeob Przeobra0 ra0eni eniuu uległo uległo środow środowisk iskoo dziennikarskie/ "ielu "ielu do niedawna gorliwyc* stalinist-w zaczynało widzie i rozumie więcej/ Pa.dziern Pa.dziernik ik przyni-sł przyni-sł te0 zwrot w stosunkac" ości(łBpa&stwo/ Pragn8c neutralizacji !ościoła i środowisk katolickic* nowe kierownictwo partyjne zawarło w dniu % @44 19&O r/ drugie porozumienie z 6piskopatem/ Postanowiono w nim uc*yli dekret z lutego 19& r/ o obsadzaniu stanowisk kościelnyc* przez władze/ "reszcie 1 @11 19&O r/ ;ada Pa#stwa uc*yliła dekret lutowy, ustanawiaj8c nowe zasady obsadzania stanowisk kościelnyc* na podstawie uzgodnie# między !ościołem i pa#stwem/ )a Mo0e )arodzenie 19&O r/ ukazał się ponownie prawdziwy Hygod Hygodnik nik Powszec*ny3, a na na listac* kandydat-w do sejmu pojawili się przedstawiciele przedstawiciele !lubu/ Prze Przezz cał8 cał8 jesi jesie# e# 19&O 19&O r/ odnowione odnowione kierownic kierownictwo two PGP4 PGP4 przy#ier przy#ierało ało pozę o#ro&cy o#ro&cy demokratyc demokratycznyc znyc"" przemian, apeluj8c o zau=anie/ 21/ B>!46 7E4>)N 7><7LN " P;C P? P;76L?E46 P>D746;)4!> 19&O/ Przełom pa.dziernikowy podni-sł temperaturę nastroj-w społecznyc*/ ;osła iloś rezolucji, apel-w i list-w kierowanyc* przez r-0ne środowiska i organizacje do !J/ )astępowały zmiany personalne na szczytac* władzy/ 2 @ 19&O r/ !/
Posunięcia te, pozornie radykalne, miały zaspokoi oczekiwania społecze#stwa/ Bednocześnie jednak ju0 @4 19&O r/, w e=ekcie ostro0ności 7enon )owak pozostał wicepremierem, a w grudniu 19&O r/ usunięty z Mydgoszczy czołowy )atoli#czyk "ładysław !ruczek wypłyn8ł jako 4 sekretarz !" w ;zeszowie/ Powa0ne zmiany nast8piły w "ojsku Polskim/ 2 @ 19&O r/ odwołano gen/ "itaszewskiego ze stanowiska sze=a G7P "P/ Po przejściowym przejęciu tej =unkcji przez Cowsk8 i ZkrajowcamiZ, nierzadko represjonowanymi w okresie stalinowskim/ "iceministrem i Gł-wnym 4nspektorem leksander !okoszyn wyc*owany w szkole )!"D sze= utworzonego na miejsce G74 kontrwywiadu pod nazw8 "ojskowa <łu0ba "ewnętrzna, gen/ Berzy Mordziłowski sze= dama ;apackiego oraz obrony narodowej – marsz/ Georgija Wukowa i gen/ Eariana
oskar0am system, kt-rego przedstawicielami byli ;adkiewicz, ;omkowski i ;-0a#skiZ/ 7re*abilitowano byłego !omendanta Gł-wnego Matalion-w J*łopskic* Qranciszka !ami#skiego, a tak0e wielu udręczonyc* polityk-w niepodległościowyc* niepodległościowyc* z okresu okupacji/ 7darzały się te0 re*abilitacje pośmiertne/Z ?0ywiano obumarłe Zpartie sojuszniczeZ/ 1 @44 ogłoszono wsp-ln8 deklarację P7P; i 7utonomię przyznano 7rzeszeniu kademicki 7wi8zek Demokratyczny, a tak0e animowane przez władze: ;ewolucyjny 7wi8zek Ełodzie0y i 7wi8zek Ełodzie0y ;obotniczej/ leks >leksan andre drem m !ami#s !ami#skim kim na czele/ czele/ +23! 3!F@5 !K5$!X 3 ;25A 1900B19/7. Eetody i środki do zwalczania grup opozycyjnyc* było wiele, podobnie jak Iorm nacisku na ości(ł / 7aczynano zazwyczaj od łagodnyc" środk(w, maj8cyc* na celu rozpracowywanie indywidualnyc" os(#/ Gdy zawodziły przerzucano się na bardziej drastyczniejsze, gdzie szantaLem, siłD i aresztem wymuszano odpowiedni8 postawę na polskim duc*owie#stwie/ ?d samego pocz8tku zaczęto usuwaE religię ze szk(ł, kt-ra kolidowała z ideologi8 ateistycznego pa#stwa/ " latac* &tyc* coraz częściej religia znikała ze szk-ł zawodowyc*, lice-w i szk-ł wy0szyc* $!IC'/ auczycieli reli religi giii zacz zaczęt ętoo oska oskarL rLaE aE o szer szerze zeni niee zgu# zgu#ny nyc" c" treś treści ci wśr(d wśr(d mł młodz odzie ieLy Ly, zamykano zamykano lokale lokale i szkoły przykościelne, a seminaria duc"owne zaczęto przekształcaE na szpitale, domy rekreacyjne i *otele robotnicze/ 7aczę 7aczęto to tak0e tak0e likwidowaE zakony, internaty, internaty, bursy i szkoły, szkoły, kt-re kt-re były pod ic* opiek8/ opiek8/ 3ysiedlano księLy i ze swoic* siedzib, a zakonnice majDtek naleLDcy do ościoła upa&stwawiano/
energoc*łonności, energoc*łonności, osi8gania wzrostu gł-wnie przez przyrost pracownik-w marnotrawstwa • m/in/ zbudowano ruroci8g na=towy Przyja.#3, ruroci8g przetwarzaj8cy ropę, 2 kopalnie miedzi , *utę miedzi, wybudowano kopalnie węgla kamiennego, zmodernizowano zakłady mec*aniczne w Irsusie • niewłaściwy model zarz8dzania, zaco=ane tec*nologie, niewykształceni robotnicy zwiększenie koszt-w budowy np/ kopalni kopalni węgla a0 o &S • lata Ote to znaczny postęp w wyposa0eniu gospodarstw domowyc* kuc*nie gazowe, pralki, lod-wki, radia, telewizory &S do 19+, a tak0e podwojenie się liczby odbiorc-w elektryczności i gazu • w 19+ roku wzrost produkcji rolnej wynosił zaledwie 2 S rocznie, *amowało to mo0liwoś rozwoju *odowli • w e=ekcie braki w zaopatrzeniu rynku w mięso, masło czy inne produkty • pomimo =azy uprzemysłowienia uprzemysłowienia udział Polski w wymianie międzynarodowej międzynarodowej wynosił 1S • pod koniec lat Otyc* Otyc* doc*-d narodowy narodowy wzr-sł tylko o S, S, co było niezadowalaj8cym niezadowalaj8cym wynikiem • zadłu0enie kraju na 7ac*odzie wynosiło 1, miliarda dolar-w, podstaw8 podstaw8 gospodarki było niezwykle kosztowne g-rnictwo brakowało doc*od-w na inwestycje w nowocześniejszyc* bran0ac* • wzrost płac wynosił niecałe 2S rocznie, niski poziom wska.nik-w 0ycia, średnia płaca w przemyśle 2 zł, a średnie koszty utrzymania rodziny 2 zł
Polityka wewnętrzna: • 19&O nieznaczne poszerzenie poszerzenie zakresu suwerenności Polski, lecz nadal nadal na zasadac* wyznaczonyc* wyznaczonyc* przez imperium radzieckie brak suwerennosci wynikała z przynale0ności Polski do Ikładu "arszawskiego "arszawskiego • od 19&O zrezygnowano tak0e z terroru, bezpodstawnyc* aresztowa#, zmniejszono presję ideologiczn8 • wzmocniono pozycję sejmu, zwiększono liczbę komisji, posłom umo0liwiono składanie interpelacji • kontynuowano dualizm władz, w rzeczywistości jednak P7P; nie utraciło kontroli nad sejmem obsadę wszelkic* kluczowyc* stanowisk zatwierdzało Miuro Polityczne, do niego nale0ała władza decyduj8ca zar-wno odnosnie polityki wewnętrznej jak i zewnętrznej • w 19&+ Gomułka wymienił uniwersalne cec*y systemy socjalistycznego: kierownicz8 rolę partii marksistowsko leninowskiej opartej na zasadzie centralizmu demokratycznego, dyktaturę proletariatu, eliminację idei bur0uazyjnyc*, gospodarka centralnie planowana • likwidowano autonomię prasy, rady robotnicze, pacy=ikacja ruc*u młodzie0owego, odrzucano projekty re=orm gospodarczyc*, zaostrzono cenzurę • tłumiono dyskusje wewn8trzpartyjn8, narzucono jednomyślnoś w obradac* sejmu, a krytyczne wypowiedzi czy interpelacje uwa0ane były za swego rodzaju wybryk • w 19&% roku podjęto na nowo walkę z !ościołem, ale na łagodniejszyc* zasadac* • mimo ci8głyc* ogranicze# Polska pozostała najbardziej liberalnym krajem komunistycznym • 19&+, 19&% =ormalne porozumienie o zasadac* stacjonowania wojsk radzieckic* w Polsce OO 0ołnierzy Polityka zagraniczna: • nadrzędna zasada absolutnej *egemonii 7wi8zku ;adzieckiego, Eoskwa 08dała tak0e pełnej lojalności w polityce zagranicznej zagranicznej obowi8zek konsultacji konsultacji przez Einisterstwo spraw 7agranicznyc* 7agranicznyc* wszelkic* wszelkic* międzynarodowyc* międzynarodowyc* inicjatyw • nadrzędna zasada absolutnej *egemonii 7wi8zku ;adzieckiego, Eoskwa 08dała tak0e pełnej lojalności w polityce zagranicznej zagranicznej • 6uropa 7ac*odnia rozw-j procesu integracji ekonomicznej pa#stw 19&+ utworzenie 6G" • propaganda antyameryka#ska antyameryka#ska w Polsce potępianie ameryka#skiego ameryka#skiego zaanga0owania zaanga0owania w wojnę w "ietnamie "ietnamie • wraz z narastaniem kon=liktu 7<;; z J*inami, oziębienie kon=likt-w Polska J*iny • negatywna postawa Gomułki wobec liberalizacji Jzec*osłowacji w 19&O roku, tak0e udział Polski w inwazji na Jzec*osłowację 2% sierpnia 19O% roku wraz z wojskami radzieckimi udział 2% Polak-w • od 19&+ roku Polska otrzymuje długoterminowe kredyty od I<>, kt-re wykorzystuje na zakup zb-0, pasz i bawełny, bawełny, czy nowyc* nowyc* tec*nologii • w 19O roku dzięki poparciu I<> Polska zostaje objęta Generalnym Ikładem w sprawie Jeł i Kandlu G>HHf, jako jedyne pa#stwo bloku radzieckiego • pogorszenie stosunk-w stosunk-w w I<> dopiero w drugiej połowie połowie lat Otyc*, w odpowiedzi odpowiedzi na zwiększenie zaanga0owania I<> w wojnę wietnamsk8 i izraelsko arabsk8 • Qrancja pocz8tkowo stosunki c*łodne, pomimo zaakceptowania przez de Gaullea trwałości granicy na ?drze i )ysie
momentem przełomowym wizyta de Gaullea we wrześniu 19O+ roku w Polsce • ze względu na problem uznania granicy i istnienie );D negatywne stosunki z )iemcami według niemieckiego prawa )iemcy nadal istniały w granicac* z 19+ roku, a w Polsce powielano antyniemieckie tradycje • zmiana nast8piła w 19O9 roku, kiedy zło0ony z sze=-w pa#stw bloku !omitet Polityczny Ikładu "arszawskiego "arszawskiego ogłosił apel do pa#stw zac*odnic* o zwołanie kon=erencji bezpiecze#stwa • w maju tego samego roku Gomułka oświadczył, 0e P;C jest gotowa zawrze z ;Q) układ o nienaruszalności granic • 12 sierpnia 19+ w traktacie podpisanym 7<;; zac*odnie granice Polski zostały uznane za ostateczne • + grudnia premier Jyrankiewicz i kanclerz Mrandt podpisali układ o normalizacji wzajemnyc* stosunk-w i nienaruszalności granic •
0.. 0
Krodowi Krod owisk skaa opo opozy zycj cjii wo# wo#ec ec rz rzDd Dd(w (w 3. o omuł mułki ki • Gomułka d80ył do rozbicia grup w aparacie władzy i do usunięcia ludzi zbytnio samodzielnyc*, samodzielnyc*, zdolnyc* do wyra0ania własnyc* pogl8d-w • w latac* 19&9 19O1 stanowiska w kierownictwie P7P; lub teki w ministerstwie utracili uto0samiani liberalnym nurtem posłowie "/ Mie#kowski, 7-łkiewski, B/ Eorawski i inni • Gomułka d80ył tak0e do eliminacji puławian grupa maj8ca wcześniej poparcie J*ruszczowa, po śmierci lbanii • zac*owano procedurę wybor-w, wybor-w, jednak miała ona tylko c*arakter teoretyczny P7P; w sejmie miała &&S posł-w, a jej kierowniczej roli podporz8dkowali się tak0e sojusznicy z 7dama Eic*nika Eic*nika i Backa !uronia – studenci studenci postanowili broni
koleg-w i urz8dzili na uniwersytecie wiecF w obronie wyrzuconyc* student-w/ F Eimo, i0 wiec miał pokojowy przebieg $odczytano na nim rezolucję do rektora i studenci się rozeszli', pod koniec wkroczyła milicja 4 brutalnie rozprawiła się z młodymi lud.mi, kt-rzy rozbiegli się na okoliczne ulice/ )a wykładzie padła *ipoteza, i0 akcja milicji była prowokacj8 – komuś zale0ało, aby doszło do eskalacji, kon=liktu/ 4 doszło/ " wyniku wydarze# po wiecu I", do student-w doł8czyły inne uczelnie w "arszawie i kraju $rozprawiono się z nimi brutalnie w kilka dni'/ Prowokacja ta została zorganizowana i wykonana przez pewn8 grupę, kt-ra wewn8trz kierownictwa P7P; wykazywała się aktywności8 i zmierzała do władzy/ Grupa Grupa ta składała się z twardogłowyc* działaczy partyjnyc*, kt-rzy uwa0ali, ze powinna by stosowana zasada silnej ręki/ )a czele stał Eieczysław Eoczar/ Grupę tę nazywano moczarowcami lub partyzantami/ Eoczar nadaj8c dynamiki wydarzeniom studenckim c*ciał pokaza słaboś Gomułki/ >dresatem takiej prowokacji był !reml/ Eoska miała dostrzec, 0e potrzebny jest ktoś nowy, silny i zdecydowany/ )akładało )akładało się to wszystko na problemy jakie miał !reml w Jzec*osłowacji $praska wiosna'/ Prowokacja ta nie powiodła się Gomułka pozostał przy władzy $c*o zdecydowanie osłabiony'/ 7decydował o tym !reml oraz =rakcja wewnętrznyc* partyjnyc* tec*nokrat-w/ tec*nokrat-w/ Patrzyli oni na swoj8 działalnoś w partii jako j ako na działalnoś zwi8zan8 z tec*nologi8 władzy/ )a jej czele stał wtedy 6dward Gierek/ FFPo wydarzeniac* marcowyc* prasa i telewizja zaczęły ocieka artykułami w kt-ryc* pojawiło się słowo syjoniści/
!+P!O4 6dward Gierek przej8ł kierownictwo Partii po "ładysławie Gomułce, kt-ry był bardzo niec*ętny zaci8ganiu jakic*kolwiek kredyt-w/ kredyt-w/ Gierek prezentuje inne podejście i w latac* + zaci8ga kredyty w krajac* zac*odnic*, 0eby da kopa na rozpęd gospodarce/ Gospodarka rzeczywiście przyspiesza na pocz8tku, pojawiaj8 się nowe domy, domy, drogi, rozwija się przemysł a na skutek uwolnienia wydatk-w konsumpcyjnyc* z 2&S na S P!M znacznie podniosła się stopa zyciowa obywateli/ grudnia 19+ – Gierek Gi erek podejmuje pierwsz8 decyzję ekonomiczn8: podnosi minimalne wynagrodzenie, emerytury i zasiłki rodzinne Podniesiono r-wnie0 płace i poprawiono system wynagrodze# za nadgodziny $średnio wzrost płac o &S' 7apowiedziano zamro0enie cen 0ywności na dwa lata $dla ludzi dobre, dla gospodarki bolesne' Mudowano nawet do tys mieszka# rocznie $dzięki rozpoczęciu budownictwa z wielkiej p$ł'yty' L8cznie w dekadzie Gierka wybudowano milion mieszka#, jednak j ednak nie wystarczyło to do pokrycia wy0u demogra=icznego – mimo wszystko czas oczekiwania na mieszkanie skr-cił się do O lat Powstały pierwsze autostrady i wielkie obwodnice Polska stała się producentem wielu wysokiej jakości nowoczesnyc* produkt-w przemysłowyc* o standardzie akceptowanym na 7ac*odzie Przeznaczono bardzo du0e wydatki na rozw-j kultury i sztuki, co zaowocowało olbrzymim rozwojem kulturalnonaukowym 7mec*anizowano w du0ym stopniu rolnictwo oraz wprowadzono wysokie zu0ycie nawoz-w sztucznyc* i innyc* środk-w c*emicznyc*, jednak jednocześnie, od 19+, ograniczano rozw-j rolnictwa indywidualnego na rzecz niee=ektywnyc* PG;-w $w celu zmniejszania bezrobocia', co spowodowało ju0 w 19+O narastaj8ce niedobory na rynku 0ywnościowym/ )iestety, był to rozw-j niestabilny, niestabilny, trudny do utrzymania przede wszystkim wszystkim ze względu na pr-by pr-by utrzymywania cen na stałym poziomie i niezr-wnowa0on8 politykę gospodarcz8 $w jednyc* sektorac* wydawano więcej, w innyc* mniej'/ " 19+ zadłu0enie zagraniczne było minimalne, w 19+& osi8gnęło ju0 %, mld dolar-w, w 19++ 1,9 mld, aby w 19+9 przekroczy kwotę 2,% miliarda •
•
•
• • • •
• •
•
•
•
•
?statecznie zbyt du0e dysproporcje w całej gospodarce doprowadziły do kryzysu energetycznego energetycznego i transportowego, zwi8zanego z brakiem rozbudowy in=rastruktury kolejowej $największe środki przeznaczono na drogi krajowe'/ Przeinwestowano przemysł cię0ki, kosztem gospodarki dla człowieka3, zaniedbano rolnictwo i przemysł wł-kienniczy oraz sektor spo0ywczy Młędy gospodarki dekady gierka zbiegły się ze światowym kryzysem na=towym, zaostrzaj8c sytuację J*ciał dobrze, ale nie wyszło •
•
• •
P!;$2J O@OJ $@4 !J P7P; rozpoczęło politykę otwarcia na świat i rozwinęło rozległe kontakty *andlowe Polski, tak0e z pa#stwami kapitalistycznymi kapitalistycznymi jednocześnie rozpoczęto działania zmierzaj8ce zmierzaj8ce do coraz głębszego głębszego uzale0niania Polski w s=erze gospodarczej i politycznej od 7<;; na pocz8tku lat +/ podjęto pr-bę zmiany konstytucji P;C z 19&2, władze c*ciały dodania w niej zapisu o wiecznej przyja.ni z 7<;;3, wzmocnieniu kierowniczej roli P7P; i socjalistycznym c*arakterze polskiej pa#stwowości/ sprzeciw intelektualist-w\ & grudnia 19+O znany opozycjonista opozycjonista 6dward Cipi#ski zło0ył zło0ył w ic* imieniu protest, $list &9' domagaj8cy się odejścia odejścia partii od tego pomysłu pomysłu i zagwarantowania podstawowyc* wolności wolności obywateli/
•
• •
•
•
• •
•
•
•
•
•
•
8. ontrowersje wok(ł wprowadze wprowadzenia nia stanu wojennego. ?cen, co do wprowadzenia stanu wojennego jest wiele i nigdy one nie s8 jednoznaczne/ Przeciwnicy decyzji ;ady Pa#stwa argumentuj8 tę decyzję jako ograniczenie wolności obywatelskic*/ 7a przykłady podaj8 internowanie działaczy opozycyjnyc*, kontrolę rozm-w tele=onicznyc*, obecnoś wojska na ulicac* miasta, czy ograniczone prawa do swobody poruszania $ godzina godzina milicyjna, przepustki zezwalaj8ce zezwalaj8ce na opuszczenie opuszczenie miasta'/ "edług "edług nic* nic* $przeciwnik-w' w roku 19%1 nie istniało ju0 realne zagro0enie ataku ze strony 7<;;, a wprowadzenie stanu wojennego miało na celu powstrzymanie dalszej demokratyzacji pa#stwa/ Hwierdzi się tak0e, 0e generał Baruzelski c*ciał utrzyma przy władzy P7P;/ "prowadzenie stanu wojennego było tak0e niezgodne z prawem P;Cu/ % i 9 grudnia 19%1 r/ $na bocznicy kolejowej w Mrześciu' gen/ Baruzelski spotkał się z marszałkiem !ulikowem i
sowieckim wicepremierem Majbakowem, od kt-ryc* za08dał wsparcia militarnego/ )a temat tyc* 08da# debatowano 1 grudnia na posiedzeniu Miura Politycznego !J !P7;/ ;osjanie odrzucili 08dania Baruzelskiego, w wyra.ny spos-b sugeruj8c mu by sam rozprawił się z opozycj8/ Baruzelski utrzymuje, 0e gdyby nie wprowadzenie stanu wojennego, wojska radzieckie wkroczyłyby do Polski/ >rgumentacje Baruzelskiego: "ładze I<> ostrzegały 7<;;, 0e jeśli wkroczenie do Polski spowoduje powa0ne kłopoty $>merykanie u0yli te0 gro.by w 19% kiedy wkroczenie 7<;; było prawdopodobne, jednak nic nie wiadomo o takim ostrze0eniu z grudnia 19%1/'( władze rosyjskie naciskały na Polskę, prezentuj8c mapy z planami wkroczenia wojsk do Polski/ 7wolennicy tej tezy przytaczaj8 wiele argument-w/ argument-w/ "edług "edług nic* wcześniejsze wydarzenia na "ęgrzec* w 19&O i Jzec*osłowacji w 19&% $protesty opozycji krwawo stłumione interwencj8 wojsk Ikładu "arszawskiego' "arszawskiego' utwierdzaj8 w przekonaniu, 0e wkroczenie oddział-w armii pa#stw s8siednic* było mo0liwe/
