Sistem Pendidikan Jepun Semasa Pemerintahan Meiji

Sistem pendidikan Jepun Kementerian Pelajaran telah ditubuhkan pada 1871 semasa di bawah pemerintahan Meiji dalam usaha meninggikan bidang pendidikan di Jepun. Bincangkan perananperanan dimainkan oleh kementerian berkenaan.

Pengenalan

Pemerintaha Pemerintahan n Meiji (1868-1912) (1868-1912) merupakan merupakan satu peristiwa penting dalam sejarah Jepun. Jepun. Zaman Zaman pemerin pemerintah tahan an Meiji Meiji memper memperlih lihatk atkan an kemaju kemajuan an atau perkem perkemban bangan gan dalam dalam sistem sistem pendid pendidika ikan n di Jepun. Jepun. Semasa Semasa pemerin pemerintah tahan an Meiji, Meiji, bidang bidang pendid pendidika ikan n mengal mengalami ami perubahan yang besar iaitu berlakunya trnsformasi daripada sistem pendidikan feudal kepada sistem sistem pendidikan pendidikan moden ala Barat. Pemimpin-pemimp Pemimpin-pemimpin in Meiji telah menyedari menyedari bahawa bahawa pelajar pelajaran an dan pendid pendidika ikan n merupa merupakan kan suatu suatu alat pentin penting g bagi bagi transf transform ormasi asi Jepun Jepun kepada kepada 1 sebuah sebuah kuasa kuasa ekonom ekonomii dan militar militarii yan yang g termode termoden. n. Deng Dengan an kata kata lain lain,, pela pelaja jara ran n dan dan

pendidikan merupakan kunci dalam pembinaan sebuah negara yang kukuh dari segi ekonomi dan ketenteraan ketenteraan..2 Pada Pada tahun tahun 1871, 1871, sebuah sebuah Kement Kementeri erian an Pelaja Pelajaran ran telah telah ditubu ditubuhka hkan n dan langkah-langkah telah diambil untuk mewujudkan sistem pelajaran yang sama dan sekata di Jepun. Jepun. Penubu Penubuhan han Kement Kementeria erian n Pelaja Pelajaran ran ini banyak banyak memain memainkan kan perana peranan n kritik kritikal al yang yang mengubah imej Jepun kepada sebuah negara yang mempunyai taraf pendidikan yang tertinggi di dunia dunia sehing sehingga ga ke hari hari ini ini.. Jepun Jepun mendud menduduki uki tem tempat pat ked kedua ua sebaga sebagaii neg negara ara yan yang g mempunyai sistem pendidikan yang terbaik di dunia selepas Korea Selatan. 3

Peranan-peranan Peranan-peranan Kementerian Kementerian Pelajaran

Sistem pendidikan seragam

Kementerian Kemen terian Pelajar Pelajaran an yang yang ditubu ditubuhka hkan n pada pada 1871 1871 ketika ketika pemeri pemerinta ntahan han kerajaa kerajaan n Meiji juga turut bertanggungjawab menggubal dasar sistem pendidikan yang bersifat seragam. Antara Antara sebab sebab utama utama perlun perlunya ya dasar dasar ini diwuju diwujudka dkan n ialah ialah pertam pertamany anya, a, langka langkah h ini akan akan memudahkan pihak kementerian melakukan pemantauan untuk mengenal pasti keberkesanan dasar-dasar lain yang telah dipraktikkan dalam sistem persekolahan tersebut. Pada masa yang sama, pihak kementerian akan dapat mempe memperbaiki rbaiki segal segalaa keku kekurangan rangan dan kelem kelemahan ahan setiap

1

M. Rajendran 1988. Sejarah Jepun. Kuala Lumpur: Arenabuku Sdn. Bhd. hlm. 66. Ibid. hlm. 66. 3 Berita Harian, 2 Disember 2002. 2

1

Sistem pendidikan Jepun

dasar yang digubal. Selain itu, sistem pendidikan seragam akan melancarkan pengurusan sistem pendidikan secara keseluruhannya. Keseragaman sistem pendidikan ini termasuklah dalam aspek usia yang diperuntukan kepada kepada seseorang seseorang individu individu untuk menerima pelajaran, insfrastruktur, insfrastruktur, kaedah kaedah pengajaran, pengajaran,

buku teks, penyeragaman ilmu Barat dengan ilmu di Jepun, dan sebagainya. Aspek keseragaman keseragaman ini dilihat dilihat lebih berasaskan berasaskan prinsip prinsip nasionalism nasionalismee serta penyerapan penyerapan kebudayaan kebudayaan Barat yang bersifat selektif. Dalam erti kata lain, pendidikan di Jepun telah menjadikan sistem pendidikan Barat sebagai model dalam sistem pendidikan mereka. Sebagai langkah awal penyeragaman, Kementerian Pendidikan telah membuat pengumuman bahawa sebanyak lapan kawasan pembelajaran dan pendidikan akan dibahagikan daripada keseluruhan kawasan di Jepun untuk membentuk satu struktur pendidikan yang teratur dan mudah diselenggara. Dalam setiap kawasan ini, Kementerian Pelajaran mengkehend mengkehendaki aki sebuah sebuah universiti universiti dibina untuk kemudahan penduduk Jepun yang ingin menyambung pelajaran pada peringkat

tinggi. Selain itu, bagi setiap kawasan juga dibina sebanyak 32 buah sekolah yan merang merangkum kumii sekola sekolah h meneng menengah. ah. Sement Sementara ara itu, itu, sebany sebanyak ak 210 buah buah sekola sekolah h rendah rendah pula pula dibina dibina di setiap kawasan kawasan yang telah dibahagika dibahagikan n bagi keperluan pendidikan pendidikan awal anak-anak anak-anak mereka mereka.. Pembah Pembahagi agian an ini dilaku dilakukan kan bagi bagi memast memastika ikan n setiap setiap pendud penduduk uk Jepun Jepun menerim menerimaa pendid pendidika ikan n yang yang sewajar sewajarnya nya.. Ini kerana kerana sebelu sebelum m ini hanya hanya lokasi lokasi-lok -lokasi asi yang yang menjad menjadii tumpuan tumpuan dan popular sahaja yang menyediaka menyediakan n peluang peluang pendidikan pendidikan kepada kanak-kanak Jepun. Sedangkan masih ramai yang tidak berpeluang menerima pendidikan kerana tidak disedi disediaka akan n keperl keperluan uan asas asas di kawasa kawasan-k n-kawa awasan san yang yang terpen terpencil cil ini. ini. Ini akan akan menyek menyekat at keintelektualan generasi muda Jepun dan menyukarkan proses pemodenan Meiji. Oleh itu, inilah relevannya mengapa Kementerian Pelajaran melakukan pembahagian ini, yakni supaya semua generasi Jepun mendapat pendidikan yang seragam dan sama rata. Dari aspek usia, semua kanak-kanak yang berumur enam tahun ke atas diwajibkan meneri menerima ma pendid pendidika ikan n dengan dengan mengha menghadir dirii kelas kelas di sekola sekolah. h.4 Ibu bapa bapa diwaji diwajibka bkan n untuk untuk memastikan anak-anak mereka bersekolah supaya tidak ada antara mereka yang tercicir dalam pembangunan diri. Jepun dianggap sebagai negara pertama yang menjalankan dasar seperti itu. Hasil daripada penyeragaman ini, pada tahun 1880, sebanyak 28,000 sekolah rendah telah dibina. Manakala, seramai lebih dua juta murid telah mula bersekolah di sekolah-sekolah yang telah disediakan. Sementara itu, pada tahun 1886, Menteri Pelajaran yang berada di bawah pentadbiran pentadbiran Mori Arino Arinori ri telah melakukan melakukan pelbagai pelbagai pembaharuan pembaharuan yang berkaitan berkaitan

4

Joginda Singh Jessy 1978. Sejarah China dan Jepun. Pulau Pinang: Adabi Publishing Sdn. Bhd. hlm. 150.

2


penyer penyeraga agaman man sistem sistem pendid pendidika ikan. n. Antara Antara pembah pembaharu aruan an yang yang dilaku dilakukan kannya nya termasu termasukla klah h penyeragaman dalam sekolah rendah. Dalam penyeragaman ini, tempoh pengajian pada tahap sekolah rendah adalah selama lapan tahun untuk semua sekolah, sekolah , tanpa ada pengecualian. Hal yang sama juga berlaku di sekolah sekolah menengah. menengah. Tetapi, tempoh tempoh pengajian pengajian di sekolah sekolah menengah menengah adalah selama empat tahun sahaja. Ini bererti, tempoh masa seseorang melalui alam persekolahan ialah selama dua belas tahun sebelum sebelum melanjutkan melanjutkan pelajaran ke universiti universiti ataupun memasuki alam pekerjaan. pekerjaan. Penyeragaman juga tidak terkecuali bagi sekolah-sekolah teknikal peringkat tinggi, sekolah ketent ketenteraa eraan n dan sebaga sebagainy inya. a. Dari Dari segi segi jantin jantinaa pula, pula, budakbudak-bud budak ak lelaki lelaki dan peremp perempuan uan diwajibkan memasuki sekolah rendah seawal umur enam tahun 5. Sementara itu, Jepun yang telah mengubah dasar daripada dasar tutup pintu kepada dasar terbuka telah membuat satu pembaharuan dalam bidang pendidikan berkaitan dengan penguasaan ilmu dari negara luar khususnya negara Barat. Melalui Kementerian Pelajaran dengan dengan dasar penyeragaman penyeragaman pendidikan pendidikan dalam konteks konteks penyeragama penyeragaman n ilmu antara Jepun dengan dengan dunia dunia Barat, Barat, ber beratu atus-r s-ratu atuss pen penunt untut ut Jep Jepun un tela telah h dih dihant antar ar ke lua luarr neg negeri eri untuk mempelajari ilmu-ilmu seperti sains, pentadbiran serta teknik perindustrian dari Barat. Hingga tahun 1902, hampir 11,000 pasport pelajar telah dikeluarkan dikeluarkan.. Dalam aspek pengajaran pengajaran pula, pihak kerajaan telah mengupah tenaga sebilangan besar pakar, golongan profesional, pakar teknologi Barat dan lain-lain untuk mengajar berbagai-bagai kemahiran kepada rakyat Jepun di dalam negeri dengan harapan segala kemahiran yang ada di Barat akan turut ada di Jepun. 6 Sebenarnya, dasar menyeragamkan pendidikan Barat dengan pendidikan di Jepun ini bersesuaian dengan Sumpah Piagam Diraja 1868 berkaitan Perkara (i) iaitu pencarian ilmu dari segenap pelosok dunia. Melalui piagam tersebut, kerajaan Meiji menghantar 100 delegasi Jepun ke Amerika dan Eropah dengan matlamat tersiratnya untuk menyelongkar kekuatan negara-negara tersebut. Dari situ, mereka telah melihat bagaimana Barat menguruskan sistem mahkamah, sekolah, kilang-kilang, dan sebagainya. Sebagai jalan untuk mempercepatkan proses pemodenan, kerajaan telah membawa masuk seramai 3000 penasihat Barat yang terdiri daripada jurutera, juruteknik, guru, penasihat undang-undang dan sebagainya. Mereka inilah yang melatih para muda mudi Jepun dan beberapa tahun kemudian mereka yang mendapat latihan ini menggantikan peranan orang Barat ini. Sebagai tindakan susulan melalui penyeragaman pendidikan, kerajaan Meiji telah menghantar pelajar-pelajar mereka ke negaranegara Barat ini. 5 6

Joginda Singh Jessy 1978. Sejarah China dan Jepun. Pulau Pinang: Adabi Publishing Sdn. Bhd. hlm. 140. Diperoleh pada September 15, 2008 daripada http://www.scribd.com/doc/2579073/PEMODENAN-MEIJI-baru

3


Kesan daripada penyeragaman ini, pendidikan pada zaman Meiji mencapai tahap yang membanggakan malah setanding dengan sistem pendidikan yang terdapat di Barat. Salah satu kesan penting yang terhasil daripada penyeragaman pendidikan ini ialah wujudnya sistem undang-undang moden yang membuka mata rakyat Jepun untuk mengkaji semula perjanjianperjanjian tidak adil dan berat sebelah yang telah ditandatangani antara Jepun dengan kuasakuasa Barat dalam tahun 1850-an dan 1860-an. Selain itu, penyeragaman pendidikan juga telah meningkatkan tahap keintelektualan masyarakat Jepun dan sekaligus memperlihatkan penghasilan teknologi-teknologi moden di negara tersebut.

Penggubalan sistem pendidikan ala Barat

Penubuhan Kementerian Pelajaran pada tahun 1872 adalah bertujuan untuk menggubal satu sistem pendidikan moden untuk negara Jepun. Dalam usaha mewujudkan sistem pendidikan yang moden untuk seluruh negara, kementerian telah mewujudkan satu kumpulan untuk mengkaji sistem pendidikan di Barat yang sesuai untuk diamalkan di Jepun terutamanya sistem pendidikan dari Amerika. Sebenarnya maklumat terperinci tentang sistem pendidikan Amerika dan sistem pendidikan Barat telah diperkenalkan sebelum wujudnya Kementerian Pelajaran lagi. Misalnya, buku Fukuzawa Yukichi iaitu Western World (Seiyo Jijo) telah diterbitkan pada tahun 1867 mengandungi beberapa bentuk sistem pendidikan di Barat. Dalam tahun 1869, sebuah buku yang diterjemahkan oleh Uchida Masao adalah berkaitan tentang sistem pendidikan Belanda (Oranda Gakusei) dan dalam tahun 1870 pula terdapat satu terjemahan oleh Obata Jinzaburo iaitu kepelbagaian Western School Standards (Seiyo Gakko Kihan). 7 Sejak penubuhan Kementerian Pelajaran, kementerian ini telah mengumpulkan beberapa dokumen dalam membuat perbandingan dalam sistem pendidikan Barat. Salah satunya adalah terjemahan oleh Kawazu Sukeyuki dan Sazawa Taro yang memberi satu gambaran sistem pendidikan orang Perancis (Fukkoku Gakusei) dan maklumat asal buku Perancis ini telah tersebar secara meluas semasa perancangan penubuhan sistem pendidikan dasar disebabkan ramai tokoh yang memberi pernghargaan tinggi terhadap sistem pendidikan Perancis ini. Dengan ini Kementerian Pelajaran telah mendasarkan pentadbiran pendidikan mengikut contoh dari Perancis iaitu suatu sistem pendidikan berpusat di bawah penguasaan Kementerian Pendidikan sendiri. sendiri.8 7

Inazo Nitobe 1973. The Japanese Nation: Its Land, Its People and Its Life. Wilmington Delaware: Scholary Resources Inc. hlm. 181-183. 8 Herbert Passin 1989. Masyarakat dan Pendidikan di Jepun (Rustam A. Sani, Terjemah). Kuala Lumpur:

4


Berdasarkan kajian tentang kepelbagaian Western School Standards dari pelbagai bahagian dunia yang telah dibuat sebelum penubuhan Kementerian Pelajaran lagi telah mendapati sistem Perancis dalam pentadbiran berpusat sesuai dengan pemikiran yang bersifat berpusat dalam kalangan pemimpin muda Meiji, Meiji , berbanding dengan sebarang sistem lainnya. Walau bagaimanapun, timbul beberapa masalah dalam usahanya terutamanya dari segi beban kewangan. Masalah kewangan inilah yang membawa kepada pembiayaan sendiri oleh rakyat dalam pendidikan dasar. Walau bagaimanapun, menjelang tahun 1880 peraturan ini tidak dapat dilaksanakan dan badan-badan tempatan diarahkan supaya menyediakan biaya untuk sekolah-sekolah tersebut. Dengan ini, sepanjang zaman Meiji sebahagian besar perbelanjaan awam telah diperuntukkan untuk pendidikan. 9 Pengaruh Amerika pula begitu kuat dari segi kurikulum dan kaedah. Hal ini kerana kebanyakkan pelopor dalam sistem pendidikan moden di Jepun mempunyai pengaruh yang kuat dalam sistem dari Amerika serta mempunyai hubungan langsung dalam sistem ini misalnya Mori Arinori dan Tanaka Fujimaro. Dalam hal ini perkembangan yang paling penting dalam membawa masuk pengaruh Amerika dari segi kurikulum dan kaedah adalah peranan yang dimainkan oleh Tanaka selepas dilantik sebagai Naib Menteri Pelajaran pada tahun 1973. Pengaruh Amerika begitu jelas kelihatan pada sekolah normal campuran lelaki dan perempuan yang digunakan asas sistem persekolahan dalam kalangan sekolah-sekolah normal.10 Sebelum dilantik menjadi Naib Menteri Pelajaran, beliau telah mengikut misi Iwakuru ke Eropah dan Amerika sebagai salah seorang setiausaha. Sebelum kembali ke Jepun pada Mac 1873, beliau telah melawat beberapa buah negara dan lebih memberi tumpuan kepada keadaan tentang sistem pendidikannya. Berdasarkan pengalamannya itu, beliau telah membuat satu laporan yang dikenali sebagai Riji Kotei, yang merupakan satu laporan terperinci tentang sistem pendidikan dan amalan-amalan dalam pendidikan di Barat dan telah dibentangkan kepada kerajaan. Laporan tersebut merupakan satu laporan organisasiorganisasi sekolah di Amerika, England, Perancis, Belgium, Jerman, Belanda, Switzerland, Denmark dan Rusia. Atas sumbangan beliau ini, dalam tahun tersebut juga beliau telah dilantik menjadi Naib Menteri Pendidikan. Sejurus selepas perlantikan beliau, dia dengan segera membawa David Murray dari Universiti Rutger ke Jepun sebagai penasihatnya. Ini

Yayasan Penyusunan Ilmu. hlm. 87-88. . hlm. 87-88. Ibid 10 . hlm. 89. Ibid 9

5


berikutan minat yang dimainkan oleh Murray dalam mengatasi masalah pendidikan di Jepun.11 Berikutan ketibaan beliau ke Jepun pada bulan Jun 1873 sebagai penasihat dalam pendidikan, beliau telah dilantik Penguatkuasa dalam pendidikan pada bulan Oktober tahun tersebut. Dalam bulan Disember 1873, beliau telah membentangkan laporan pertamanya sebagai penguatkuasa dalam pendidikan kepada Kementerian Pelajaran dengan merangka beberapa pendapatnya dalam pembaharuan sistem pendidikan di Jepun. Pada bulan Februari 1975, beliau telah membentangkan laporan keduanya tentang pemeriksaan terhadap kemudahan dalam pendidikan di kawasan yang terpencil. Berdasarkan laporan ini, beliau merumuskan beberapa pendapat tentang pendidikan. Beliau menentang keras pendapat sesetengah tokoh politik yang hendak meluluskan satu bentuk perubahan yang r adikal dalam kurikulum pendidikan dan menasihatkan supaya perubahan perlu dibawa secar a beransuransur dan lebih memberi tumpuan kepada nilai moral dan warisan negara Jepun. 12 Pada tahun 1876, Murray dan Tanaka telah mengunjungi Pameran Seratus Tahun Philadelphia di Amerika sempena ulang tahun kemerdekaan Amerika. Mereka telah membelanjakan wang yang banyak di Boston untuk membeli satu set perabot sekolah dan bahan pengajaran yang digunakan di sekolah-sekolah di sana. Inilah yang membawa kepada perubahan dalam bilik-bilik darjah di Jepun berdasarkan kepada sekolah-sekolah di Boston dalam tahun 1870-an. 13 Dalam buku bacaan asas yang disediakan oleh Kementerian Pelajaran, kebanyakannya merupakan terjemahan langsung karya-karya Eropah terutamanya Amerika malahan dalam subjek pendidikan moral juga. Misalnya, buku-buku bacaan asas yang disediakan pada tahun 1873 hampir keseluruhannya diambil daripada buku-buku Amerika iaitu Wilson Readers . Terdapat juga buku terjemahan karya orang Inggeris iaitu Chambers dalam salah sebuah buku teks pendidikan moral yang begitu meluas penggunaannya. Selain itu, terdapat juga buku bacaan yang penting terjemahan daripada buku Perancis yang membincangkan persoalan yang begitu asing bagi pengalaman Jepun, seperti sistem parlimen Republik Perancis dan agama Kristian.14 11

Sebelum tiba di Jepun, beliau telah membantu beberapa orang pelajar dari Jepun yang datang melawat ke Amerika yang telah diuruskan oleh Guido F. Verbeck (1830-1897). Berkat pengalaman beliau bersama-sama pelajar ini telah menarik minat beliau dalam masalah pendidikan di Jepun. 12 Inazo Nitobe 1973. The Japanese Nation: Its Land, Its People and Its Life. Wilmington Delaware: Scholary Resources Inc. hlm. 181-183. hlm 181. 13 Herbert Passin 1989. Masyarakat dan Pendidikan di Jepun (Rustam A. Sani, Terjemah). Kuala Lumpur: Yayasan Penyusunan Ilmu. hlm. 90. 14 Herbert Passin 1989. Masyarakat dan Pendidikan di Jepun (Rustam A. Sani, Terjemah). Kuala Lumpur: Yayasan Penyusunan Ilmu. hlm. 90.

6


Dengan ini, adalah jelas pengaruh Barat begitu kuat dalam kurikulum dan kaedah di Jepun terutamanya pengaruh Amerika serta peranan yang dimainkan oleh Tanaka yang membawa masuk Murray bagi memperbaiki struktur pendidikan di Jepun. Murray telah berada di Jepun sehingga tahun 1878 apabila kepercayaan terhadap anasir-anasir yang agak kolot dapat dihapuskan secara beransur-ansur.

Pendidikan untuk wanita

Sistem pendidikan untuk wanita di Jepun bermula seawal kanak-kanak. Pada tahun 1872 dengan bahasa utama ialah bahasa Jepun, kerajaan Meiji mengisytiharkan pendidikan sekolah rendah adalah selama enam tahun dan wajib bagi semua kanak-kanak lelaki dan perempuan.15 Selepas Selepas pendidikan pendidikan sekolah rendah selama enam tahun, pelajar berhadapan berhadapan dengan pemisahan aliran. 16 Ini merupakan fasa terpenting selepas tamatnya pendidikan selama enam tahun untuk sekolah rendah. Pemisahan aliran ini setelah dilakukan menjadi amat sukar dan mustahil untuk menukar aliran yang dipilih kepada aliran lain. Kepimpinan Meiji turut membangunkan pandangan berbeza yang lebih tepat tentang nilai pembelajaran untuk murid perempuan dan lelaki. Pada dekad pertama sistem pendidikan yang baru, kadar kehadiran untuk budak sekolah perempuan adalah pada kadar 25 hingga 50 peratus daripada penduduk yang layak .17 Menjelang tahun 1905, 93 peratus murid perempuan menghadiri sekolah asas seperti yang diperuntukkan undang-undang. 18 Pemisahan paling besar dalam sistem pendidikan Jepun semasa pemerintahan Meiji selepas tamat sekolah rendah ialah pemisahan antara murid lelaki dengan murid perempuan. 19 Pendidikan sekolah menengah di Jepun semasa pemerintahan Meiji ialah pendidikan yang 20 bukan bukan bersif bersifat at campur campuran an antara antara lelaki lelaki dan peremp perempuan uan ataupu ataupun n coeducational . Pelajar

perempuan bersekolah di sekolah menengah di sekolah khusus untuk perempuan (dikenali sebagai “sekolah tinggi perempuan”). Pelajar lelaki pula menyambung pelajaran di institusi untuk lelaki yang terkemuka. Pendidikan sekolah menengah di Jepun adalah selama lima tahun.

15

Gordon, Andrew 2003. A Modern History of Japan: From Tokugawa Times to the Present. New York: Oxford University Press. hlm. 67. 16 Moore, Joe & Oldfather, Felicia 1973. Imperial Japan, 1800-1945. New York: Random House, Inc. hlm. 257. 17 Gordon, Andrew 2003. A Modern History of Japan: From Tokugawa Times to the Present. New York: Oxford University Press. hlm. 68. 18 Ibid. hlm. 68. 19 Moore, Joe & Oldfather, Felicia 1973. Imperial Japan, 1800-1945. New York: Random House, Inc. hlm. 257. 20 Ibid. hlm. 257.

7


Pada tahun 1880-an dan 1890-an, pendidikan tinggi semakin meluas. “Sekolah biasa” melatih pelajar termasuklah pelajar wanita untuk kerjaya sebagai guru.21 Minoriti kecil murid sekolah menengah menyambung pendidikan dengan menghadiri sekolah tinggi awam dan persendirian.22 Beberap Beberapaa daripa daripada da sekola sekolah h ini berper berperana anan n dalam dalam mendid mendidik ik wanita wanita muda. muda. Dalam tahun 1889, kerajaan mengkehendaki setiap daerah menubuhkan sekurang-kurangnya satu sekolah tinggi untuk perempuan. 23 Beberapa Beberapa kumpulan kumpulan misionari misionari Barat turut membuka sekolah tinggi untuk wanita muda. Tahap seterusnya ialah peralihan daripada sekolah menengah kepada sekolah prauniversiti (university-prepar (university-preparatory atory school) atau “sekolah tinggi” (kōtōgakkō) selama tiga tahun. tahun.24 Pada Pada masa masa perali peralihan han ini pelaja pelajarr berhad berhadapa apan n dengan dengan aliran aliran yang yang paling paling radika radikal. l. Disebabkan kemudahan untuk pendidikan tinggi jauh di bawah permintaan, persaingan adalah ganas dan kejam. Hanya satu daripada 13 pelajar lepasan sekolah menengah yang dapat memasuki memasuki sekolah tinggi dan hanya satu daripada 25 pelajar yang dibenarkan dibenarkan menyambung menyambung ke sekolah tinggi yang berprestij yang membuka peluang untuk melanjutkan pelajaran di Universiti Diraja (Imperial University). Terdap Terdapat at tujuh tujuh kali kali lebih lebih banyak banyak pemoho pemohon n daripa daripada da pembuk pembukaan aan untuk untuk masuk masuk ke universiti. Peluang untuk menyambung pelajaran ke peringkat yang lebih tinggi adalah amat 25 sukar sukar disebabkan disebabkan persaingan persaingan yang yang amat sengi sengit. t.Peringkat menyambung pelajaran pelajaran ke ke

universiti ini adalah amat penting dan menentukan masa depan pelajar. Jika tidak dapat menyambung pelajaran ke universiti, pelajar tidak akan dapat memasuki saluran yang lebih tinggi untuk bidang pekerjaan sama ada perniagaan atau sektor kerajaan. 26 Hal yang sama turut berlaku kepada pelajar perempuan. Kegagalan untuk menyambung pelajaran ke universiti menyebabkan kehidupan pelajar kelak akan menjadi tidak terjamin. Tekana Tekanan n terhada terhadap p kepent kepenting ingan an pendid pendidika ikan n sangat sangat tinggi tinggi dalam dalam kalang kalangan an pelaja pelajar r termasuk juga dalam kalangan pelajar perempuan. 27 Malahan para ibu bapa pelajar sendiri turut berhadapan dengan tekanan yang amat tinggi kerana mereka amat takut dan cemas sekiranya anak mereka gagal dalam peperiksaan. Para pelajar menerima tekanan yang amat tinggi daripada peperiksaan yang bakal dihadapi. Peperiksaan ini seringkali digelar shiken

jigoku atau “examination examination hell”. Terdapat pelajar yang membunuh diri sekiranya gagal dalam 21

Gordon, Andrew 2003. A Modern History of Japan: From Tokugawa Times to the Present. New York: Oxford University Press. hlm. 106. 22 Ibid. hlm. 106. 23 Ibid. hlm. 106. 24 Moore, Joe & Oldfather, Felicia 1973. Imperial Japan, 1800-1945. New York: Random House, Inc. hlm. 258. 25 Ibid. hlm. 258. 26 Ibid. hlm. 258. 27 Ibid. hlm. 258.

8


peperiksaan.28 Sistem pendidikan di Jepun ini menunjukkan betapa tingginya perasaan ego dalam masyarakat Jepun yang tidak sanggup berhadapan dengan kegagalan termasuk juga pelajar yang gagal dalam peperiksaan. Salura Saluran n pendid pendidika ikan n yang yang kedua kedua atau dikena dikenali li sebaga sebagaii “second-chance” sekiranya gagal sememangnya ada contohnya seperti kentei-shiken (licensing examination). 29 Pelajar lepasan bukan sekolah menengah boleh menyambung pelajaran ke sekolah yang lebih tinggi atau kolej atau sekolah biasa yang menuju kepada “sekolah tinggi normal” dan daripada itu mereka mereka boleh boleh menyam menyambun bung g pelaja pelajaran ran ke univer universit sitii sama sama ada univer universit sitii untuk untuk seni seni atau atau universiti untuk sains. Pendidikan tertinggi untuk wanita yang telah mengambil aliran sekolah khusus untuk perempuan ialah “universiti wanita” yang sama taraf dengan semmongakkō atau “colleges”. “colleges” .30 Banyak Banyak antara antara pelaja pelajarr wanita wanita yang yang bercit bercita-ci a-cita ta tinggi tinggi tidak tidak dapat dapat memasu memasuki ki univer universit sitii di Jepun menyambung pelajaran di luar negara khususnya di Amerika Syarikat untuk sekolah tinggi.

Penerapan unsur patriotisme

Ironinya, seiring dengan perkembangan peranan yang dimainkan oleh Kementerian Pelajaran, tidak terkecuali unsur patriotisme juga turut diterapkan dalam sistem pendidikan di Jepun. Hal ini dapat dibuktikan pada tahun 1872 iaitu satu undang-undang telah diwujudkan yang mewajibkan kanak-kanak daripada semua lapisan masyarakat yang berumur enam tahun diberi pendidikan rendah selama enam tahun. Kanak-kanak sekolah ini selain diajar mata pelajaran, mereka juga diajar perkara-perkara yang ada hubungan dengan pendidikan. Mereka dididik dididik supaya supaya menunjukka menunjukkan n taat setia yang tidak berbelah berbelah bahagi bahagi kepada kepada maharaja, maharaja, bangsa bangsa dan juga semangat cintakan negara yang dikenali sebagai ‘Kokutai’ .31 Di sekolah rendah juga, keraja kerajaan an member memberii perhat perhatian ian kepada kepada penggu penggubal balan an buku buku teks teks mengik mengikut ut kehend kehendak ak negara, negara, mengawal latihan perguruan, kenaikan pangkat dan sebagainya.32 Selain itu, penerapan unsur patriotisme juga dapat dilihat melalui usaha terjemahan buku-buk buku-buku u berbahasa berbahasa asing yang bermutu bermutu tinggi tinggi dalam bidang-bidang bidang-bidang sains, teknik, teknik, sejarah dan juga politik ke dalam bahasa Jepun seiring dengan manifestasi sistem pelajaran yang 28

Moore, Joe & Oldfather, Felicia 1973. Imperial Japan, 1800-1945. New York: Random House, Inc. hlm. 258. Ibid. hlm. 258. 30 Ibid. hlm. 259. 31 Maswari Rosdi 1983. Sejarah China dan Jepun Moden,1800-1955. Kuala Lumpur: Adabi Publishing Sdn. Bhd. hlm. 93. 32 Abu Talib Ahmad 2005. Tamadun Jepun. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. hlm. 183. 29

9


sangat dipentingkan pada ketika itu iaitu mata pelajaran sains dan teknik. 33 Hal ini dapat dilihat dilihat menerusi menerusi kebanyakan kebanyakan buku bacaan asas yang disediakan disediakan oleh Kementerian Pelajaran merupakan terjemahan langsung karya-karya dari Eropah dan khususnya Amerika, terutamanya dalam pendidikan moral dan sains. 34 Hal ini menunjukkan betapa usaha kerajaan Jepun Jepun pada pada ketika ketika itu yang yang menyed menyedari ari betapa betapa pentin pentingny gnyaa bahasa bahasa Jepun Jepun dalam dalam member memberii kekuatan kekuatan identiti kebangsaan mereka dan menjadi menjadi lambang lambang kepada kepada semangat semangat jati diri rakyat rakyat agar tidak terpengaruh dengan bahasa-bahasa Barat yang mungkin dianggap berstatus tinggi oleh rakyatnya. Pada tahun 1880-an, terdapat lebih banyak falsafah konservatif yang dimulakan untuk diterapkan dalam sistem pendidikan. Usaha kesedaran ini dibuat untuk menggantikan lebih banyak kebebasan, nilai-nilai individualistik yang diajar di sekolah dengan manfaat tradisional seperti kesetiaan kepada maharaja, patuh kepada ibu bapa, membuat kebajikan dan bertin bertindak dak mengik mengikut ut kewaja kewajaran ran.. Sejarah Sejarah Jepun Jepun pula pula dititi dititikbe kberatk ratkan an sebaga sebagaii usaha usaha untuk untuk mendedahkan kepada para pelajar dengan manfaat yang dapat diperolehi di negara mereka sendiri dengan tujuan penerapan unsur patriotisme. 35 Selain itu, melalui Titah Diraja mengenai pelajaran telah dikeluarkan pada tahun 1890. Perintah ini menghuraikan bahawa kepatuhan dan penghormatan kepada maharaja dan negara harus ditegaskan dalam kurikulum sekolah-sekolah dan institusi-institusi pengajian tinggi di Jepun. Oleh itu, pelajaran bukan sahaja memberi latihan praktikal melalui kurikulum yang berorientasikan Barat tetapi juga memberi penekanan yang sama ke atas a tas pendidikan pendidikan moral yang diasaskan di atas etika Kung Fu Tze seperti ketaatan, kepercayaan dan membuat kebajikan ditambah pula dengan semangat nasionalisme yang berpusatkan maharaja.36 Atas Atas arahan arahan Kement Kementeria erian n Pelajar Pelajaran an di bawah bawah Inoue, Inoue, satu satu salina salinan n Titah Titah Diraja Diraja ditempatkan di setiap daerah sekolah bersama-sama dengan gambar maharaja dan maharani. 37 Walaupun Titah Diraja ini perlu dihafal dan difahami oleh para pelajar, ia hanya dibaca oleh pengetua pengetua sekolah pada acara perhimpunan perhimpunan rasmi sekolah sekolah seperti waktu pelajar mendapat ijazah ijazah dan pada pada Hari Kebang Kebangsaa saan. n.38 Bagaim Bagaimana anapun pun,, ternyat ternyataa keduakedua-dua dua unsur unsur ini telah telah 33

. hlm. 93. Ibid Herbert Passin 1989. Masyarakat dan Pendidikan di Jepun (Rustam A. Sani, Terjemah). Kuala Lumpur: Yayasan Penyusunan Ilmu. hlm. 90. 35 Mikiso Hane 2001. Modern Japan, A Historical Survey, Third Edition. United States of America: Westview Press. hlm. 110. 36 M. Rajendran 1988. Sejarah Jepun. Kuala Lumpur: Arenabuku Sdn. Bhd. hlm. 67. 37 Benson, J. & Matsumura, Taka O. 2001. Japan, 1868-1945 From Isolation to Occupation. United Kingdom: Longman. hlm. 133. 38 Ibid. hlm. 134. 34

10


bergabung untuk menghasilkan masyarakat yang berpendidikan, berpelajaran serta bersemangat nasionalis yang menjadi satu aset yang bernilai kepada Kerajaan Meiji ke arah usaha usaha untuk untuk mengubah mengubah Jepun menjadi sebuah kuasa yang terkuat terkuat dan paling moden. Moral, patriotisme dan semangat hormatkan maharaja telah memberikan keistimewaan dalam melatih belia-belia belia-belia Jepun. Jepun. Sebagai Sebagai kesannya, kesannya, kesedaran kesedaran mengenai mengenai baik-buruk baik-buruknya nya sesuatu sesuatu budaya, budaya, yang mana telah dimanifestasikan dalam konstitusi dan perdebatan perundangan, telah dapat ditanam dalam minda generasi demi masa depan. 39

Modenisasi

Kementerian Pelajaran juga telah memperkenalkan pendidikan yang bersifat universal dan utilit utilitaria arian. n. Mata Mata pelaja pelajaran ran baharu baharu yang yang diperk diperkena enalka lkan n pada pada pering peringkat kat terting tertinggi gi ialah ialah termasuk kejuruteraan mekanikal, undang-undang Perancis, ekonomi dan bahasa Inggeris. Menjela Menjelang ng tahun tahun 1910, 1910, pendid pendidika ikan n sudah sudah menjad menjadii univer universal sal apabil apabilaa yuran yuran persek persekola olahan han dimansuhkan.40 Langkah Langkah memodenka memodenkan n sistem sistem pendidikan pendidikan dapat dilihat dilihat menerusi menerusi langkah langkah menubuhkan sekolah-sekolah awam yang mengikut sistem Amerika, peringkat universiti pula mengambil sistem Perancis manakala pelajaran vokasional pula menggunakan sistem dari Jerman. Jerman.41 Namun demikian, dari segi kurikulum dan kaedah, pengaruh Amerika amatlah kuat. Mori Minori, Tanaka Fujimaro dan para pelopor sistem pendidikan moden lainnya yang berpengaruh bukan sahaja kenal dengan sistem pendidikan Amerika, bahkan juga mempunyai sedikit sebanyak hubungan langsung dengan sistem itu. Dalam hal ini, perkembangan yang paling penting ialah perlantikan Tanaka sebagai Naib Menteri Pelajaran pada tahun 1873. Beliau dengan segera membawa David Murray dari Universiti Rutgers menjadi penasihatnya dan Murray menetap di Jepun sebagai penasihat atau Pemeriksa Pendidikan sehingga pada tahun 1878. Selain dari Jerman, beberapa profesor telah diambil dari Britain dan Amerika Syarikat. Antara profesor yang terkenal ialah E. S Morse dari Harvard pada tahun 1877 dan Ernest Fenolossa dari Boston pada tahun 1878. Kerajaa Kerajaan n juga juga telah telah bertin bertindak dak mengup mengupah ah sebila sebilanga ngan n besar besar pakar-p pakar-paka akar, r, golong golongan an profesional, pakar teknologi Barat dan lain-lain untuk mengajar berbagai-bagai kemahiran kepada rakyat Jepun. Penasihat dan guru berbangsa asing dibawa masuk dengan ramainya 39

Beasley, W. G. 1990. The Rise of Modern Japan. New York: St. Martin’s Press. hlm. 96. Abu Talib Ahmad 2005. Tamadun Jepun. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. hlm. 183. 41 Joginda Singh Jessy 1978. Sejarah China dan Jepun (Ghazali bin Basri, Sunting). Pulau Pinang: Adabi Publishing Sdn. Bhd. hlm. 150. 40

11


sehingga pada tahun 1870-an, bilangannya dianggarkan mencapai 5,000 orang. Hal ini dapat dilihat melalui jumlah tenaga pengajar yang terdiri dari bangsa Inggeris mengajar di sekolahsekolah teknik yang ditubuhkan oleh Kementerian Kerja Raya untuk latihan kejuruteraan. Pengajaran di sekolah-sekolah tinggi adalah secara meluas diajar dan dilaksanakan dalam bahasa asing.42 Sekolah-sekolah tinggi, terutamanya sekolah-sekolah teknikal peringkat tinggi telah ditubuhkan mengikut bidang-bidang seperti perubatan, sains, ketenteraan, pelayaran, pertanian, perdagangan, perikanan dan lain-lain.43 Sebagai persiapan untuk mendapatkan bakal-bakal pemimpin, pegawai-pegawai yang berkebolehan, pakar-pakar dan pekerja-pekerja mahir, kerajaan Jepun telah menghantar ramai pelajar dan pemuda Jepun ke Eropah untuk menuntut pelbagai ilmu pengetahuan. Dalam tahun tahun 1871, 1871, kira-ki kira-kira ra 54 orang orang pelajar pelajar telah telah berang berangkat kat bersam bersama-sa a-sama ma dalam dalam rombon rombongan gan Iwakura ke seberang laut. Mereka dihantar ke Britain untuk mempelajari aspek angkatan laut, perkapalan, perdagangan dan ke negara Jerman untuk mempelajari aspek tentera darat dan ilmu ilmu peruba perubatan tan dan ke Amerik Amerikaa Syarik Syarikat at untuk untuk mempel mempelajar ajarii perkar perkara-pe a-perka rkara ra mengen mengenai ai perdagangan dan ekonomi.

Hubungan dengan organisasi lain

Pemimpin-pemimpin Jepun menyedari bahawa Jepun tidak boleh selamanya bergantung kepada negara-negara Barat sebagai tempat bagi pelajar-pelajar Jepun melanjutkan pelajaran kerana ia memerlukan perbelanjaan yang begitu besar. Oleh itu, adalah perlu bagi Jepun mendirikan pusat-pusat pengajian tingginya sendiri dalam negeri. Hasil keseda kesedaran ran ini, ini, maka maka maktab maktab-mak -maktab tab dan univer universit sitii telah telah didirik didirikan. an. Dalam Dalam usaha usaha Jepun Jepun meningkatkan mutu pelajaran, baik kerajaan atau pihak swasta telah sama-sama memainkan peranan penting. Universiti yang pertama dan yang terkenal ialah Universiti Diraja Tokyo kepunyaan kerajaan yang ditubuhkan pada tahun 1877. Dalam tahun yang sama, didirikan melahirkan pekerja-peke pekerja-pekerja rja mahir untuk Junior Junior Technica Technicall College College yang bertujuan untuk melahirkan memenuhi memenuhi keperluan keperluan perkembanga perkembangan n perusahaan perusahaan dalam negeri negeri yang sedang sedang membangun membangun.. Unive Universi rsiti ti swa swasta sta yang yang terken terkenal al ialah ialah Univer Universit sitii Waseda Waseda yang yang diasas diasaskan kan oleh oleh Okuma Okuma Shigenobu dalam tahun 1882 dan Universiti Keio yang diasaskan oleh Fukuzawa Yukichi, seorang sarjana, guru dan juga penulis. 44 42

Herbert Passin 1989. Masyarakat dan Pendidikan di Jepun (Rustam A. Sani, Terjemah). Kuala Lumpur: Yayasan Penyusunan Ilmu. hlm. 90. 43 M. Rajendran 1988. Sejarah Jepun. Kuala Lumpur: Arenabuku Sdn. Bhd. hlm. 93. 44 Maswari Rosdi 1983. Sejarah China dan Jepun Moden,1800-1955. Kuala Lumpur: Adabi Publishing Sdn. Bhd. hlm. 94.

12


Kerajaan juga telah menghubungkan sekolah dengan pelbagai organisasi tempatan bagi bagi mengaw mengawal al atau atau memant memantau au kegiat kegiatan an mahupu mahupun n ideolo ideologi gi rakyat rakyat.. Dengan Dengan cara begini begini,, kerajaan berjaya mengawal perkembangan idea-idea seperti sosialisme dan komunisme yang dianggap bercanggah dengan kepentingan negara. Kerajaan kini tidak lagi perlu menggunakan kekeras kekerasan an yang yang berleb berlebiha ihan n dalam dalam usaha usaha mengaw mengawal al rakyat rakyat berban berbandin ding g dengan dengan apa yang yang dilakukan di tanah jajahan seperti Taiwan atau Korea atau pada awal pemerintahan Meiji. 45

Kesimpulan

Peranan yang dimainkan oleh Kementerian Pelajaran terbukti telah membawa banyak perubahan besar kepada negara Jepun. Kementerian Pelajaran yang ditubuhkan pada tahun 1871 1871 ini ini tela telah h meng mengub ubah ah masy masyara araka katt Jepu Jepun n kepa kepada da masy masyara araka katt yang yang celi celik k huru huruff dan dan mempunyai mempunyai tahap intelektual intelektual yang tinggi. tinggi. Penekanan Penekanan yang diberikan kepada kepentinga kepentingan n pendidikan oleh pemimpin-pemimpin Meiji merupakan langkah bijak yang membawa kemaju kemajuan an dalam dalam semua semua aspek aspek merang merangkum kumii ekonom ekonomi, i, sosial sosial dan ketent ketentera eraan. an. Sekira Sekiranya nya pemimpin pemimpin Jepun semasa pemerintahan pemerintahan Meiji tidak melakukan melakukan pembaharuan pembaharuan dalam aspek 45

Abu Talib Ahmad 2005. Tamadun Jepun. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. hlm. 183.

13


pendidikan, negara mereka tidak akan mengalami transformasi yang penting dan mereka akan mengalami nasib yang sama seperti negara China ataupun negara-negara lain yang dijajah oleh oleh kuasa kuasa Barat. Barat. Pemode Pemodenan nan aspek aspek pendid pendidika ikan n melalu melaluii Kement Kementeria erian n Pelaja Pelajaran ran ini juga juga merupakan salah satu kunci kejayaan Jepun mengekalkan kemerdekaannya dan berdiri sama tinggi dan duduk sama rendah dengan negara Barat. Pemodenan dalam sistem pendidikan Jepun Jepun ini telah telah membaw membawaa kemaju kemajuan an kepada kepada negara negara Jepun Jepun dan mengu mengubah bah Jepun Jepun menjad menjadii sebuah kuasa yang terkuat dan termoden di dunia.

14

Sistem Pendidikan Jepun Semasa Pemerintahan Meiji

Recommend Documents