UNIVERZITET U SARAJEVU FAKULTET ZA SAOBRAĆAJ I KOMUNIKACIJE
SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA:
Računarstvo i informatika Tema rada:
Aplikativni softver Predmetni nastavnik: Asistent: Student: Broj indeksa: Usmjerenje: Godina studija:
Doc.Dr. Jasmina Baraković Husić Mr.sc.Ermin Edin Čehić Muharemovic, dipl.ing
7390 Željeznički saobraćaj Prva (I)
Rezultat rada:
Datum: 09.01.2015.
1
Sadržaj: 1.
Uvod................................................................................................................. 3
2.
Aplikativni softver............................................................................................ 4
3.
2.1.
Programi za obradu teksta.........................................................................6
2.2.
Programi za rad sa tabelama.....................................................................6
2.3.
Programi za rad sa bazama podataka........................................................7
2.4.
Programi za obradu crteža.........................................................................9
2.5.
Programi za obradu slika.........................................................................10
2.6.
Programi za animaciju............................................................................. 10
2.7.
Programi za obradu zvuka.......................................................................10
2.8.
Programi za proračune u nauci i tehnici...................................................11
2.9.
Igrice........................................................................................................ 11
Microsoft office (MS Office)............................................................................ 12 3.1.
MS Office 2003......................................................................................... 12
4.
Zaključak........................................................................................................ 14
5.
Literatura....................................................................................................... 15
2
1. Uvod Svaki savremeni elektronski računar, pored svoje fizičke konstrukcije-hadvera posjeduje i sistem programa-softver.Softver je niz naredbi koji je smješten u memoriji računara, izvršava se na nekom hardveru i neophodan je za svrsihodno djelovanje jednog računarskog sistema. Softver je dobio naziv od engleske riječi „soft“-meko.Dakle, softver može da se definiše kao sveoubhvatni zbir informatičkih programa, procesa, pravila, dokumentacije i datoteka u vezi, koji čine dio operacija jednog informatičkog sistema. Na osnovu funkcija koje izvršava, softveri se dijele na slijedeće grupe : a) Sistemski softver b) Aplikativni softver U ovom seminarskom radu bazirat ću se na Aplikativni softver. Aplikativni programi su programi koji korisniku omogućavaju da pomoću njih na računaru rešavaju različite probleme. Drugim riječima, to je većina programa koje upotrebljavaju korisnici računara, a nazivaju se i korisnički softver. Ove programe osim proizvođača računara i specijalizovanih softverskih kuća pišu i korisnici.
3
2. Aplikativni softver Aplikativni softver ( korisnički program) se sastoji od programa koji upravljaju računarskim sistemom da bi se izvršile konkretne aktivnosti obrade podataka za korisničke potrebe.Izvršavanje softvera ili programa od strane korisnika računarskog sistema danas obično uključuje učitavanje korisničkog softvera i podataka sa hard diska, interaktivnu obradu podataka i pohranjivanje podataka na hard disk. U prošlosti su se umjesto hard diska koristile magnetne trake ili neki drugi tip trajne memorije. 1Aplikativni softver se u svom izvršavanju oslanja na sistemski softver, prvenstveno na operativni sistem.. Računar u toku izvršavanja softvera prati unaprijed utvrđen niz naredbi da bi omogućio korisniku da podatke obradi na odgovarajući način.Aplikativni softver korisnik može da kupi na tržištu kao gotov, ili se koristiti adekvatnim softverom u javnom vlasništvu, a može i naručiti izradu softvera, ili ga izraditi u vlastitoj želji. U ovu kategoriju spadaju: a) Aplikativni programi opće namjene (tekst-procesori, alati za tablične proračune, programi za grafiku) b) Poslovni aplikativni programi (knjigovodstvo, finansija, marketing, proizvodnja) c) Naučni aplikativni programi (naučne analize, inžinjerski dizajn) d) Ostali aplikativni programi (obrazovni softver, igre, muzika i umjetnost)
U aplikativne programe spadaju programi za: · · · · · · · ·
obradu teksta, rad sa tabelama , crtanje, rad sa bazama podataka, obradu slika i animacija, komponovanje i obradu zvučnih zapisa, proračune u nauci i tehnici i statistiku, igre i dr
1 Roljić, L., Uvod u informatiku, Univerzitet Banja Luka, 1994
4
Aplikativni softver korisnik može realizovati na jedan od sljedećih načina: -
kupovinom aplikativnog softvera i sopstvenim razvojem.
Za kompanije koje posjeduju vlastiti kadrovski potencijal, obučen i dokazan, karakteristično je da pristupaju samostalnom razvoju u implementaciji aplikativnog softvera za sopstvene potrebe, ali i za tržište. Najčešće korisnik kupuje gotove softverske pakete od afirmisanih proizvođača koji obezbjeđuju odgovarajuću podršku, što podrazumijeva obuku kadrova, literaturu i održavanje aplikacije. Aplikativni softver se može grupisati u sljedeće programske pakete:
Finansijsko-računovodstveni paketi ( potpuno automatizuju procese vođenja finansija, računovodstva i vođenja poslovnih knjiga ) Industrijski paketi ( upravljaju procesima u industrijskom poslovanju; najznačajniji paketi ovog domena su CAD, CAM, CIM ) Statistički paketi ( razvijeni su za sve hardverske platforme od mini i mikro do velikih računarskih sistema ) Sistemi za podršku odlučivanju ( ili DSS pomažu pri donošenju odluke ) Ekspertni sistemi ( predstavljaju predvodnicu tehnologije vještačke inteligencije ) Procesni sistemi ( vrše neophodne obrade i prosleđuju upravljačke komande u proizvodni proces) Grafički softver ( najpoznatiji grafički softver je Microsoft Windows ) Procesori teksta ( obrada teksta uz pomoć računara )
Radne tabele ( predstavljaju jedan od načina da se podaci smeste u dvodimenzionalne tabele i za to postoji više programa )
Aplikativni prozor je pravougaono područje na ekranu u kome se prikazuje sam aplikativni program. On sadrži obrađivane podatke, toolbar-ove, menije, pomoćne prozore, panele i sl. Aplikativni program se mogu podijeliti na razne načine. Najčešća podjela je prema oblasto primjene. Možemo razlikovati: 2.1.
Tekst procesore Radne tabele Sisteme za upravljanje bazama podataka Grafičke programe Igre i slično Programi za obradu teksta
5
Programi za obradu teksta (text processor, word processor) namijenjeni su pisanju najrazličitijih vrsta dokumenata. Pisanjem se danas smatra puno više od samog tipkanja: ispravljanje i oblikovanje teksta, umetanje slika, grafikona, tablica. Najrasprostranjeniji program za obradu teksta je Microsoft Word iz paketa Microsoft Office. Jedna od besplatnih alternativa je dio paketa OpenOffice i zove se Writer. Prije desetak godina vrlo je popularan bio WordPerfect, danas gotovo potpuno nepoznat.Za štampanje knjiga, brošura, i priručnika koristi se softver za PC izdavaštvo.Ovaj softver omogućava pripremu visoko kvalitetnog teksta i grafike i rad sa štampačima koji imaju visoku rezoluciju. Poznate aplikacije za ovu namjenu su: QuarkXPress, Ventura publisher i Page Maker.
2.2.
Programi za rad sa tabelama
Programi za rad s tabelama (spreadsheet) imaju na ekranu prikazane tabele, podjeljene na vrste i kolone, koje služe za prikazivanje i obradu poslovnih podataka. Okruženje u kom se odvija rad programa čine:
radne tabele za unošenje, računanje i analizu podataka, grafikoni (charts) za grafičko predstavljanje podataka, baze podataka (data bases) za obradu velkog broja informacija, posebne mogućnosti za formatizovanje, grafiku i kreiranje štampanih i trenutnih (online)izvještaja.
Sl.1. Program za rad u tabelama
6
Radne tabele se sastoje od ćelija (cells) u koje se unose podaci, koji mogu biti izvorni i izvedeni. Izvorni podaci se unose u ćeliju direktno, dok se izvedeni formiraju u ćeliji pomoću formula u kojima se pozivaju izvorni ili drugi izvedeni podaci. Podaci u tabeli mogu se predstaviti grafikonima raznih oblika (linijama, histogramima, krugovima, pitama, itd).
Sl.2. Grafikoni i dijagrami
Promjena jednog podatka dovodi do automatske promjene svih izvedenih podataka u tabeli i nam grafikonima u skladu s ovom izmjenom. Ipak, ovi programi nisu namjenjeni za upravljanje bazama podataka i ne treba zloupotrebljavati ove mogućnosti i koristiti ih za to. Budući da su namjenjeni za poslovne primjene, ovi programi na osnovu tabela i baza podataka imaju i mogućnosti za brzo kreiranje različitih sumarnih izveštaja i grafikona, namjenjenim rukovodećim strukturama u firmama.
2.3.
Programi za rad sa bazama podataka
Programi za upravljanje bazama podataka koriste se za manipulaciju velikim brojem podataka. Svaki logički povezani skup čini bazu podataka. Za upravljanje podacima koristi se programski sistem DBMS - Data Base Management System (SUBP - Sistem za Upravljanje Bazama Podataka).2
2 Roljić, L., Uvod u informatiku, Univerzitet Banja Luka, 1994
7
Sl.3. Program za upravljanje bazama podataka
Sistem za upravljanje bazama podataka treba da obezbjedi osnovne funkcije:
Kreiranje baze podataka, Ponovni pristup podacima, Modifikaciju podataka, Sortiranje podataka, Kontrola pristupa podacima, Formiranje izveštaja.
Kreiranje baze podataka obuhvata unošenje i zapisivanje podataka na nosiocu informacija (disk, disketa, traka) Ponovni pristup podacima jeste postupak koji se sastoji od određivanja mjesta, odnosno nalaženja podataka na nosiocu informacija, formatiranja podataka i određivanja traženog podataka među podacima koji su na raspolaganju. Podaci uskladišteni na nosiocu informacija ne moraju biti u obliku koji je pogodan za neposredno korišćenje, već može biti potrebno dodatno formatiranje podataka, a ponekad i preuređenje u drugi redosled. Modifikacija ili ažuriranje baze podataka podrazumjeva dodavanje novih podataka u bazu, uklanjanje podataka iz baze i izmjene na podacima u bazi. Sortiranje baze podataka znači uređivanje podataka u bazi po redoslijedu zadatom nekim kriterijumom. Kontrola pristupa podacima je unutrašnje regulisanje toka postupka upravljanja podacima. Ona utvrđuje da li neki korisnik može da pristupi podacima i da ih mijenja, kao i postupak kada više korisika pristupa istom podatku.
8
Primenjujući različite kriterijume, na osnovu podataka u bazi mogu se formirati razni izveštaji. Oni mogu da se prikažu na ekranu ili da se odštampaju na papiru.
2.4.
Programi za obradu crteža
Primjenjuju se za obradu crteža u račinaru na vektorski način (draw programi). Neki programi su više namjenjeni dizajnu, a neki su namjenjeni tehničkom crtanju. Bez obzira kojoj grupi pripadaju, svi programi za crtanje imaju veliki broj sličnih naredbi koje mogu da se podijele u sledeće grupe:
naredbe za crtanje osnovnih grafičkih objekata, naredbe za manipulisanje objekata, naredbe za transformacije objekata (uključuju naredbe za rastezanje, sažimanje i simetrično preslikavanje objekta), naredbe za globalni pregled slike, naredbe za korišćenje teksta i naredbe za dimenzionisanje.
Naredbe za crtanje osnovnih grafičkih objekata uključuju naredbe za crtanje duži i izlomljenih linijea ctanje slobodnom rukom, crtanje kvadrata i pravougaonika, crtanje kruga ili elipse, ... Naredbe za manipulaciju objekatima uključuju naredbe za označavanje, premeštanje, brisanje, kopiranje i rotaciju objekata, popunjavanje zatvorene konture bojom ili šrafurom, grupisanje više objekata u jedan ili razdruživanje grupe u pojedinačne objekte. Pre izvodjenja bilo koje naredbe za manipulaciju ili transformaciju objekata, objekat nad kojim se izvodi naredba mora biti označen korišćenjem naredbe za označavanje.
S obzirom na to da je ekran monitora najčešće mnogo manji od crteža koji se crta pomoću računara, potrebno je pojedine delove crteža uveličati za vreme crtanja, a povremeno ceo crtež umanjiti da bi se dobio pregled slike. Zbog toga u svim programima za crtanje postoje naredbe za globalni pregled slike uz pomoć kojih pojedini delovi crteža mogu da se uvećaju ili umanje. Naredbe za korišćenje teksta koriste se kod programa namenjenih za tehničko crtanje za opis crteža. Ovi programi imaju samo najosnovnije mogućnosti koje zadovoljavaju potrebe programa. Kod programa koji su više namenjeni dizajnu ove naredbe su bogatije i uključuju obični i ukrasni tekst, biblioteke slika i simbola, kao i naredbe za manipulaciju tekstom, koje se koriste na sličan način kao kod procesora teksta.
9
Naredbe za kotiranje koriste se za označavanje dimenzija na tehničkim crtežima. Programi više namjenjeni dizajnu imaju samo osnovne mogućnosti za kotiranje, dok je kod programa namjenjenih tehničkom crtanju repertoar ovih naredbi znatno bogatiji.
Sl.4. Programi za obradu slika
2.5.
Programi za obradu slika
Programi za obradu slike primjenjuju se za predstavljanje slike u računaru na rasterski bitmapirani način (paint programi). Koriste se za unošenje slike u računar pomoću odgovarajućeg uređaja (skener, digitalni fotoaparat itd.) i njihovu obradu. Ovi programi imaju dio naredbi sličan naredbama programa za obradu crteža, a i logika i način korišćenja ovih naredbi slični su kao kod programa za obradu crteža. Pored ovih naredbi, postoji i veliki broj naredbi karakterističnih za obradu slika (npr. promena osvetljenosti, kontrast, različiti efekti, filteri, itd)
2.6. Programi za animaciju Programi za animaciju omogućavaju stvaranje pokretnih slika, filmskih sekvenci i sl., kombinovanjem raznih tehnika, vizuelnih i zvučnih efekta kao što su npr: crteži, slike, filmovi, zvuk, .. Ovi programi se koriste i u dizajnu, projektovanju, za pravljenje reklamnih spotova i mnoge druge primjene... 2.7.
Programi za obradu zvuka
Ovi programi se primjenjuju za obradu zvučnih zapisa na sličan način kao što se procesori teksta primjenjuju za obradu teksta. Ovi programi omogućavaju komponovanje tj. početno stvaranje muzičkih dela, unošenje u računar postojećih dela (zadavanjem nota, sviranjem na 10
klavijaturama putem audio-ulaza itd.), kao i različite naknadne obrade unetih zvučnih zapisa tj. njihovu izmjenu dodavanjem ili izbacivenjem pojedinih dielova, zamjenu instrumenata, različite zvučne efekte itd. Široko se primjenjuju u muzičkoj industriji.
2.8.
Programi za proračune u nauci i tehnici
Programi za proračune u nauci i tehnici se primjenjuju u različitim naučno-tehničkim proračunima - statičkim i dinamičkim proračunima u građevinstvu i mašinskoj industriji (posebno automobilskoj), zatim u kontroli proizvodnje i u inženjerstvu. Namjenjeni su užem krugu korisnika, za oblast za koju je program predviđen.
2.9.
Igrice
Posebnu veliku grupu aplikativnih programa čine igre, koje predstavljaju znatan dio industrije softvera. Namjenjene su najrazličitijim uzrastima, od najmađe djece do odraslih. Igrice koje se danas najviše igraju su: counter-strike, fifa, splinter sell, hitman, sims, barbie, ...
Sl.5. Igrice
3. Microsoft office (MS Office) 11
Microsoft Office (MS Office) je evoluirao iz paketa proizvoda za ličnu upotrebu u sveobuhvatni i integrisani sistem. Izgrađen na alatima koje mnogi ljudi već poznaju, Microsoft Office danas predstavlja skup programa, servera, servisa i rešenja koja pružaju alate za efikasan rad timova, upravljanje procesima i inteligentno korišćenje informacija. Svaki proizvod ima određenu ulogu u Microsoft Office-u. Stalno nove karakteristike i mogućnosti ovih programa podržavaju rad sa saradnicima, partnerima i korisnicima, a organizaciji pomažu da prikupi i koristi informacije. Ljudi često misle da je MS Office jedan program, a ustvari se radi o skupu programskih paketa različite namjene ali funkcionalno dobro povezanih tako da mogu efikasno da rade zajedno (kao cjelina). Postoji, naravno, i više varijanti MS Office sa donekle različitim skupom programa, odnosno paketa a koji se vezano prodaju i zajedno instaliraju. Ako kupite Standard verziju Microsoft Office-a, dobijate minimalno Microsoft Word, Microsoft Excel, Microsoft PowerPoint, Misrosoft Outlook i Microsoft Internet Explorer. Ako kupite Small Business izdanje, umesto PowerPointa, dobijate Small Biusiness Tools. Ako kupite Enterprise/Premier verziju Office-a, dobijate sve što je u Professional verziji, kao i Microsoft FrontPage i Microsoft PhotoDraw.Sve programe i pakete moguće je ipak klasifikovati na sljedeći način: 1) spreadsheet paketi 2) paketi za obradu teksta, 3) paketi za rad sa bazom podataka, 4) grafika i stono izdavaštvo, 5) prezentacija, 6) rad u Internet okruženju.
3.1.
MS Office 2003
Office 2003 je kancelarijski program koji malim i velikim kompanijama omogućuje veću produktivnost dajući im bolji uvid u poslovne informacije. Office 2003 daje mogućnost dubljeg ulaženja u poslovnost, boljeg donošenja odluka, te utiče na bolju produktivnost i uspešnost. Korišćenjem Office 2003 u organizaciji gde implementiran Microsoft Office SharePoint Portal Server 2003 daje radnicima kroz zajednički rad jednostavnije i kvalitetnije korišćenje i djeljenje informacija, što im omogućava brže i pametnije donošenje odluka.
U nastavku ćemo dati kratak opis komponenata MS Office-a:
12
MICROSOFT WORD - najprodavaniji word procesor koji služi za obradu teksta te omogućava korisniku da kreira kvalitetan dokument. MICROSOFT EXCEL - program za rad s tabelama, olakšava analizu i dijeljenje informacija. Pomaže u timskom radu, te u zaštiti i kontroli pristupa podacima.
MICROSOFT OUTLOOK- pruža jedinstveno okruženje za upravljanje epoštom,
kalendarima, kontaktima, te drugim informacijama. Daje inovacije koje pomažu pri komunikaciji i organizaciji sastanaka.
MICROSOFT POWER POINT - program s najnovijim dodacima koji pomaže za izradu prezentacija sistema Microsoft Office. MICROSOFT ACCESS -program za upravljanje bazama podataka. Jednostavno kreiranje ili upotreba baza čine organizaciju, pristup ili dijelenje informacija puno jednostavnijim. MICROSOFT FRONT PAGE - fleksibilan i funkcionalan program za stvaranje i održavanje web-stranica. MICROSOFT PUBLISHER - program za poslovno objavljivanje i stvaranje marketinškog materijala. Omogućava kontakt i komunikaciju s klijentima te izradu marketinških materijala u vlastitoj kući, brzo i efikasno. MICROSOFT INFO PATH - program za prikupljanje i upravljanje informacijama, omogućava obavljanje tri osnovne aktivnosti: stvaranje dinamičnih obrazaca, popunjavanje obrazaca i njihovo podnošenje u XML formatu. MICROSOFT ONE NOTE - program za stvaranje, upravljanje i organizovanje bilježaka na računaru, kao i za spremanje podataka na jedno mesto. Može se korisiti na laptopu, desktopu ili Tablet PC-u. MICROSOFT OFFICE VISIO - program za stvaranje poslovnih i tehničkih dijagrama Microsoft Office. Može pomoći da se ideje i tradicionalni poslovni podaci pretvore u grafički oblik.
13
4. Zaključak Aplikativni softver čine programi napravljeni za specifičnu svrhu i nisu u direktnoj vezi sa hardverom. Pri svom izvršavanju oslanjaju se na sistemski softver, posebno na operativni sistem. Obično se kupuju odvojeno od računarskog hardvera. Aplikativni softveri rade sa podacima da bi proizveli informacije koje su razumljive korisnicima Razvojni tim (projektanti, programeri …) koriste razvojna okruženja i tehnologije da bi razvijali aplikativne softvere. Kroz ovaj seminarski rad objasnili smo sta je to aplikativni softver te koji su to aplikativni programi. Obzirom da su računar i računarski programi nezaobilazni dio radne okoline u današnjem društvu, cilj je često moguće ostvariti uvođenjem novih sofverskih rješenja koja će olakšati poslovanje. Budući korisnički interfejsi će biti izgrađeni na bazi novih tehnologija kao što su: – Interfejsi na prirodnom jeziku – Agenti – Virtualna realnost Buduće aplikacije će biti prilagođene mrežnom okruženju.
14
5. Literatura Rasim, Dacić, Danimir, Mandić Informatika i računarstvo, Nacionalna i Univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine , Sarajevo, 2003. Roljić, L., Uvod u informatiku, Univerzitet Banja Luka, 1994. Stjepanek, N., Šokac D, Valkovac B. Informatika 3, Školska knjiga, Zagreb, 2006.
15
