REFERAT - INFEKSI OPORTUNISTIK

REFERAT

INFEKSI OPPORTUNITY

Disusun oleh : Inez Soraya

1102010130

Pe!i!in" : Dr# $%# Shel&i Fe!rian'i( S)#PD

DI*+,+ DI*+,+K+N D+-+. TU/+S KEP+NITER++N KEP+NITER++N K-INIK  S.F PENY+ P ENY+KIT KIT D+-+. D+- +. RSUD DR#S-+.ET /+RUT

BAB I PENDAHULUAN

A.

Latar Belakang

+aala )enyai' a)a' en%ai )enye!a! 'i!ulnya )enyai' lain# *ahan )enyai'  )enyer'a( se!u' sa%a eiian( aa)ali 'eria"nosis le!ih ari sa'u "e%ala linis# Dan 'a  seii' ari )enyai' )enyer'a i'u saa "aa'nya en"an )enyai' u'aa# Oleh arenanya 'a  heran

!ila )ena'alasanaanya

seain

rui'( !ai ari

ia"nosa(

'era)i hin""a

e!en"anya !iaya )en"o!a'an( yan" 'en'u 'a seii' oe eluar#

Deiian )ula halnya en"an )enyai' $I45+IDS# Se%a i'euan( )aa 1671( hin""a ini $I45+IDS( )re&alensinya 'erus eroe' 'a 'erenali( esi a'anya 'elah aa  )ro"ra )ene"ahan $I45+IDS# Saa' ini( i)eriraan )eneri'a +IDS 8Oha9 i unia ena)ai 0 %u'a %ia# Dan 'a sa'u )un ari )eneri'a +IDS yan" 'er!e!as ari anaan $uan Iunoe;iieny 4irus 8$I49# Seen'ara an"a ea'ian arena $I4 ini ena)ai 2< %u'a# =.enin""alnya )eneri'a +IDS ise!a!an arena in;esi o)or'unis'i an !uan arena $I4 i'u seniri(= a'a Pro;# Dr# $erian Theoorus Pohan( S)PD>KPTI( DT.?$(  )aa orasi )en"uuhannya se!a"ai /uru *esarTe'a) ala Ilu Penyai' Dala( Faul'as Keo'eran Uni&ersi'as Inonesia( i +ui'oriu FKUI( 21 @anuari lalu#

.enuru'nya in;esi o)or'unis'i ie;inisian se!a"ai sua'u in;esi yan" 'i!ul ai!a' )enurunan ee!alan 'u!uh# In;esi ini ie'usan oleh iro!a au)un arena rea'i&asi in;esi la'en( yan" ala eaaan noral 'erenali oleh sis'e ee!alan 'u!uh# Kehairan $I4 i ala 'u!uh )aa aalnya 'ia enun%uan "e%ala a)a)un#  Naun( la!a' laun &irus ini en""ero"o'i sis'e iun sa)ai ahirnya !erani;es'asi linis# /a!aran linis )eneri'a +IDS san"a' !er&ariasi( ari "a!aran linis rin"an hin""a  !era' yan" !er)o'ensi enye!a!an ea'ian# Peneri'a +IDS a)a' en"alai in;esi o)or'unis'i a'au)un en"alai e"anasan5neo)lasa se)er'i saroa a)osi a'au li;oa yan" !eru%un" ea'ian# =In;esi o)or'unis'i enye!a!an ea'ian )aa le!ih ari 60  )ersen Oha#=

BAB II PEMBAHASAN

A.

Pengertian Infeksi Oportnistik

In;esi o)or'unis'i 8IO9 aalah in;esi yan" a!il ese)a'an 8Ao))or'uni'yB9 yan" iseiaan oleh erusaan )aa sis'e ee!alan 'u!uh un'u eni!ulan )enyai'# Kerusaan )aa sis'e ee!alan 'u!uh ini aalah salah sa'u ai!a' ari in;esi $I4( an en%ai uu) !era' sehin""a IO 'i!ul ra'a>ra'a C>10 'ahun se'elah i'a 'erin;esi $I4#

In;esi

o)or'unis'i aalah

in;esi

yan"

'i!ul

ai!a'

)enuruan ee!alan

'u!uh# In;esi ini a)a' 'i!ul arena iro!a 8!a'eri( %aur9 yan" !erasal ari luar  'u!uh( au)un yan" suah aa ala 'u!uh(n a  u n  a a#

Penyai' in;esi )arasi'(

 %aur an &irus )aa )eneri'a +IDS !iasanya 'ia a)a' ise!uhan# Kaan">aan"  )enyai' in;esi 'erse!u' a)a' ia'asi )aa 'aha) au'( !iasanya i)erluan )en"o!a'an  %an"a )an%an" un'u ene"ah ea!uhanSe!a"ian !esar in;esi o)or'unis'i a)a' io!a'i( naun %ia ee!alan 'u!uh 'e'a) renah( in;esi o)or'unis'i uah a!uh e!ali a'au %u"a a)a' 'i!ul in;esi o)or'unis'i yan" lain 8E&i ala Rahar%o( 20109#

Kerusaan )aa sis'e ee!alan 'u!uh i'a a)a' ihinari en"an )en""unaan 'era)i an'ire'ro&iral 8+RT9 se!elu i'a en"alai IO# Naun( arena e!anyaan oran" yan" 'erin;esi $I4 i Inonesia 'ia 'ahu irinya 'erin;esi( 'i!ulnya IO serin" ali aalah 'ana )er'aa !aha aa $I4 i 'u!uh i'a# @ai( alau)un +RT 'erseia "ra'is i Inonesia( asalah IO 'e'a) aa( sehin""a aalah )en'in" i'a en"er'i a)a i'u IO an !a"aiana IO a)a' io!a'i an ie"ah

Dala 'u!uh ana 'era)a' !anya uan  !a'eri( )ro'ozoa( %aur an &irus# Saa' sis'i ee!alan ana !eer%a en"an !ai( sis'i 'erse!u' a)u en"enalian uan> uan ini# Te'a)i !ila sis'i ee!alan ileahan oleh )enyai' $I4 a'au oleh !e!era)a  %enis o!a'( uan ini un"in 'ia 'eruasai la"i an a)a' enye!a!an asalah eseha'an# In;esi yan" en"a!il an;aa' ari leahnya )er'ahanan ee!alan 'u!uh ise!u' =o)or'unis'i=# Ka'a =in;esi o)or'unis'i= serin" ali isin"a' en%ai =IO=#

$a)ir se'ia) oran" en"an $I4 aan eneria hasil 'es )osi'i; un'u si'oe"alia 8y'oe"alo&irus a'au .49# Te'a)i )enyai' .4 i'u seniri %aran" a)a' !ere!an" euali !ila %ulah D 'urun i !aah <0( yan" enanaan erusaan )arah 'erhaa) sis'e ee!alan#

Un'u enen'uan a)aah 'erin;esi IO( arah ana a)a' i'es un'u an'i"en 8)o'on"an uan yan" enye!a!an IO9 a'au un'u an'i!oi 8)ro'ein yan" i!ua' oleh sis'e ee!alan un'u eeran"i an'i"en9# *ila an'i"en i'euan ar'inya ana 'erin;esi# Di'euan an'i!oi !erar'i ana )ernah 'er)a%an in;esi# +na un"in )ernah eneria iunisasi a'au &asinasi 'erhaa) in;esi 'erse!u'( a'au sis'e ee!alan ana un"in 'elah =e!eran'as= in;esi ari 'u!uh( a'au ana un"in 'erin;esi# @ia ana 'erin;esi uan yan" enye!a!an IO( an %ia %ulah D ana uu) renah sehin""a eun"inan IO  !ere!an"( o'er ana aan enari 'ana )enyai' a'i;# Tana ini 'er"an'un" )aa %enis IO#

Oran" yan" 'ia 'erin;esi $I4 a)a' en"alai IO %ia sis'e ee!alannya rusa# .isalnya( !anya o!a' yan" i)aai un'u en"o!a'i aner a)a' enean sis'e ee!alan# *e!era)a oran" yan" en%alani )en"o!a'an aner a)a' en"alai IO# $I4 e)erleah sis'e ee!alan( sehin""a IO a)a' !ere!an"# @ia ana 'erin;esi $I4 an en"alai IO( ana un"in +IDS# Di Inonesia( De)ar'een Keseha'an !er'an""un"  %aa! un'u eu'usan sia)a yan" +IDS# De)es en"e!an"an )eoan un'u  enen'uan IO yan" a)a ene;inisian +IDS# @ia ana $I4( an en"alai sa'u a'au le!ih IO =resi= ini( aa ana +IDS#

.enuru' a'a Di'%en PP?P- aniosis eru)aan in;esi o)or'unis'i 'er!anya )aa Oha( yani 31(26 )ersen# Keuian seara !eruru'an( yai'u: 'u!erulosis 8(1G9( osiioioiosis 8(06G9( )neuonia 8#0G9( her)es zos'er 81(2C G9( her)es si)les 80(< G9( 'oso)lasosis 80(3G9( an .4 80(1CG9# Naun seara uu( %enis an  )enye!a! in;esi o)or'unis'i a)a' !er!ea i 'ia) aerah iarenaan aanya )er!eaan  )ola iro!a )a'o"en#

-e!ih lan%u'( o'er yan" era) enuui %a!a'an !enahara i or"anisasi )ro;esi ini en"a'aan( s)e'ru in;esi o)or'unis'i san"a' 'erai' en"an %ulah sel D# In;esi .4( isalnya( !iasa aan 'i!ul )aa D le!ih eil ari 1005H-( an )re&alensinya aan

seain enin"a' )aa %ulah D le!ih eil ari <05H-# sean"an 'oso)lasa unul  )aa D uran" ari 2005H- an ha)ir seuanyaai!a' rea'i&asi la'en#

B.

!enis " #enis Infeksi Opportnit$

+a !e!era)a %enis IO yan" )alin" uu( yai'u : %

&an'i'iasis (T)rs)*

Kaniiasis aalah in;esi o)or'unis'i yan" san"a' uu )aa oran" en"an $I4# In;esi ini ise!a!an oleh se%enis %aur yan" uu( yan" ise!u' ania# @aur ini( seaa ra"i( i'euan i 'u!uh e!anyaan oran"# Sis'i ee!alan 'u!uh yan" seha' a)a' en"enalian %aur ini# @aur ini !iasa enye!a!an )enyai' )aa ulu'( 'en""oroan an &a"ina# In;esi o)or'unis'i ini a)a' 'er%ai !e!era)a !ulan a'au 'ahun se!elu in;esi o)or'unis'i lain yan" le!ih !era'# Paa ulu'( )enyai' ini ise!u' 'hrush#

*ila in;esi enye!ar le!ih ala )aa 'en""oroan( )enyai' yan" 'i!ul ise!u' eso;a"i'is# /e%alanya aalah "u)alan )u'ih eil se)er'i !usa( a'au !in'i erah# Penyai' ini a)a' enye!a!an sai' 'en""oroan( suli' enelan( ual( an hilan" na;su aan# Kaniiasis !er!ea en"an sariaan( alau)un oran" aan serin" enye!u'nya se!a"ai sariaan# Kaniiasis )aa &a"ina ise!u' &a"ini'is# Penyai' ini san"a' uu i'euan# /e%ala &a"ini'is 'erasu "a'al( rasa !aar an eluarnya airan en'al )u'ih#

 Pengobatan Kandidiasis : Sis'e ee!alan 'u!uh yan" seha' a)a' en%a"a su)aya

ania 'e'a) sei!an"# *a'eri yan" !iasa aa i 'u!uh %u"a a)a' e!an'u en"enalian ania# *e!era)a an'i!io'i e!unuh !a'eri )en"enali ini an a)a' enye!a!an aniiasis# .en"o!a'i aniiasis 'ia a)a' e!eran'as ra"inya# Pen"o!a'an aan en"enalian %aur a"ar 'ia !erle!ihan#

Pen"o!a'an a)a' loal a'au sis'ei# Pen"o!a'an loal i!erian )aa 'e)a' in;esi# Pen"o!a'an sis'ei e)en"aruhi seluruh 'u!uh# *anya o'er le!ih senan" eaai  )en"o!a'an loal 'erle!ih ahulu# Ini eni!ulan le!ih seii' e;e sa)in" i!anin"  )en"o!a'an sis'ei# Selain i'u risio ania en%ai resis'an 'erhaa) o!a' le!ih renah#

O!a'>o!a'an yan" i)aai un'u eeran"i ania aalah o!a' an'i%aur# Pen"o!a'an loal 'erasu: 

olesan



su)osi'oria yan" i)aai un'u en"o!a'i &a"ini'is



airan lozen"e yan" ilaru'an ala ulu'

Pen"o!a'an loal a)a' enye!a!an rasa )eas a'au "an""uan se'e)a'# Pen"o!a'an yan" )alin" urah un'u aniiasis ulu' aalah "en'ian &iole'J o!a' ini iolesan i 'e)a' aa lesi 8%aur9 'i"a ali sehari selaa 1 hari# O!a' yan" san"a' urah ini a)a' i)eroleh ari )usesas a'au a)o'e 'an)a rese)# Pen"o!a'an sis'ei i)erluan %ia )en"o!a'an loal 'ia !erhasil( a'au %ia in;esi enye!ar )aa 'en""oroan 8eso;a"i'is9# *e!era)a o!a' sis'ei 'erseia ala !en'u )il# E;e sa)in" yan" )alin" uu aalah ual( un'ah an sai' )eru'# Kuran" ari 20 )ersen oran" en"alai e;e sa)in" ini# Kaniiasis a)a' a!uhan# *e!era)a o'er erese)an o!a' an'i>%aur %an"a )an%an"# Ini a)a' enye!a!an resis'ansi# Ra"i a)a' !eru'asi sehin""a o!a' 'erse!u' 'ia la"i !erhasil# *e!era)a asus )arah 'ia enan""a)i o!a'>o!a'an lain# +;o'erisin * un"in i)aai# O!a' ini yan" san"a' an%ur an !eraun( an i!eri seara in'ra&ena 8isun'i9# E;e  sa)in" u'aa o!a' ini aalah asalah "in%al an aneia 8uran" arah erah9# Reasi lain 'erasu ea( )anas in"in( ual( un'ah an sai' e)ala# Reasi ini !iasa e!ai  se'elah !e!era)a osis )er'aa#

Terapi Alamiah : *e!era)a 'era)i non>o!a' 'a)anya e!an'u# Tera)i 'erse!u' !elu

i'eli'i en"an ha'i>ha'i un'u e!u'ian hasilnya# 

.en"uran"i )en""unaan "ula#



.inu 'eh Pau +ro# Ini i!ua' ari uli' )ohon +eria Sela'an#



.en"onsusi !aan" )u'ih en'ah a'au su)leen !aan" )u'ih# *aan" )u'ih ie'ahui e)unyai e;e an'i>%aur an an'i!a'eri# Naun !aan" )u'ih a)a' en""an""u o!a' )ro'ease inhi!i'or#



Kuur en"an inya )ohon 'eh 8'ea 'ree oil9 yan" ilaru'an en"an air#



.en"onsusi a)sul la'o!asilus 8asio;ilus9( a'au aan yo"hur' en"an !a'eri ini# .un"in aa an;aa'nya se'elah en"onsusi an'i!io'i#



.en"onsusi su)leen "aa>linolei ai 8/-+9 an !io'in# Dua su)leen ini 'a)anya e!an'u e)erla!a' )enye!aran ania# /-+ i'euan )aa !e!era)a inya yan" i)res in"in# *io'in aalah %enis &i'ain *#

+

,irs Sito-egalia (M,*

4irus si'oe"alia 8y'oe"alo&irus5.49 aalah in;esi o)or'unis'i# 4irus ini san"a' uu# +n'ara <0 )ersen sa)ai 7< )ersen asyaraa' +eria Seria' aalah .4>)osi'i;  a'u erea !erusia 0 'ahun# S'a'is'i un'u Inonesia !elu ie'ahui# Sis'e ee!alan 'u!uh yan" seha' enahan &irus ini a"ar 'ia en"ai!a'an )enyai'# ,a'u )er'ahanan ee!alan en%ai leah( .4 a)a' enyeran" !e!era)a !a"ian 'u!uh# Keleahan 'erse!u' a)a' ise!a!an oleh !e!a"ai )enyai' 'erasu $I4# Tera)i an'ire'ro&iral 8+RT9 suah en"uran"i an"a )enyai' .4 )aa Oha sa)ai en"an C< )ersen# Naun( uran">le!ih < )ersen Oha asih en"e!an"an .4# Penyai' yan" )alin" lazi ise!a!an .4 aalah re'ini'is# Penyai' ini aalah ea'ian sel )aa re'ina( !a"ian  !elaan" a'a# Ini seara e)a' a)a' enye!a!an e!u'aan %ia 'ia io!a'i# .4 a)a' enye!ar e seluruh 'u!uh an en"in;esian !e!era)a or"an seali"us# Risio .4 'er'in""i a'u %ulah D i !aah <0# .4 %aran" 'er%ai en"an %ulah D i a'as 100# Tana )er'aa re'ini'is .4 aalahasalah )en"liha'an se)er'i 'i'i hi'a yan"  !er"era# Ini ise!u' ;loa'er 8a'un">a'un"9 an un"in enun%uan aanya raan" )aa re'ina# +na %u"a un"in aan eliha' ahaya ila'( )en"liha'an yan" uran" a'au 'eris'orsi( a'au 'i'i !u'a# *e!era)a o'er en"usulan )eerisaan a'a un'u en"e'ahui aanya re'ini'is .4# Peerisaan ini ilasanaan oleh ahli a'a# @ia %ulah D ana i!aah 200 an ana en"alai asalah )en"liha'an a)a sa%a( se!ainya ana lan"sun" en"hu!un"i o'er# *e!era)a Oha yan" !aru sa%a ulai eaai +RT a)a' en"alai raan" ala a'a( yan" enye!a!an ehilan"an )en"liha'an# .asalah ini ise!a!an oleh sinro )eulihan ee!alan# Se!uah )eneli'ian !aru !eran""a)an !aha oran" en"an .4 a'i; le!ih uah enularan $I4>nya )aa oran" lain#

 Pengobatan CMV  : Pen"o!a'an )er'aa un'u .4 eli)u'i in;us se'ia) hari# Karena harus

iin;us se'ia) hari( se!a"ian !esar oran" easan" eran a'au !uluh o!a' yan" i)asan" seara )eranen )aa aa a'au len"an# Dulu oran" en"an )enyai' .4 i)eriraan

harus 'e'a) eaai o!a' an'i>.4 seuur hiu)# Pen"o!a'an .4 en"alai ea%uan raa'is selaa !e!era)a 'ahun 'erahir ini# Saa' ini aa 'u%uh %enis )en"o!a'an .4 yan" 'elah ise'u%ui oleh FD+ i +S# +RT a)a' e)er!aii sis'e ee!alan 'u!uh# Pasien a)a' !erhen'i eaai o!a' .4 %ia %ulah D>nya i a'as 100 hin""a 1<0 an 'e'a)  !e"i'u selaa 'i"a !ulan#

 Naun aa ua eaaan yan" husus: 

Sinro )eulihan ee!alan a)a' enye!a!an raan" yan" )arah )aa a'a Oha alau)un erea 'ia e)unyai )enyai' .4 se!elunya# Dala hal ini( !iasanya  )asien i!erian o!a' an'i>.4 !ersaa en"an +RT>nya#



/

*ila %ulah D 'urun i !aah <0( risio )enyai' .4 enin"a'#

MA (M$0o1a0teri- A2i- o-ple3*

 Mycobacterium Avium Complex 8.+9 aalah )enyai' !era' yan" ise!a!an oleh  !a'eri uu# .+ %u"a ienal se!a"ai .+I 8.yo!a'eriu +&iu In'raellulare9# In;esi .+ !isa loal 8'er!a'as )aa sa'u !a"ian 'u!uh9 a'au 'erse!ar luas )aa seluruh 'u!uh 8D.+9# In;esi .+ serin" 'er%ai )aa )aru( usus( susu 'ulan"( ha'i an li)a# *a'eri yan" enye!a!an .+ san"a' lazi# Kuan ini i'euan i air( 'anah( e!u an aanan# $a)ir se'ia) oran" eilii !a'eri ini ala 'u!uhnya# Sis'e ee!alan 'u!uh yan" seha' a)a' en"enalian .+( 'e'a)i oran" en"an sis'e ee!alan yan" leah a)a' en"e!an"an )enyai' .+# $in""a <0 )ersen Oha en"alai )enyai' .+( 'eru'aa %ia %ulah D i !aah <0# .+ ha)ir 'ia )ernah enye!a!an )enyai'  )aa oran" en"an %ulah D i a'as 100#

Tanda dan gejalah MAC

/e%ala .+ a)a' eli)u'i ea 'in""i( )anas in"in( iare( ehilan"an !era' !aan( sai' )eru'( elelahan( an aneia 8uran" sel arah erah9# @ia .+ enye!ar ala 'u!uh( !a'eri ini a)a' enye!a!an in;esi arah( he)a'i'is( )neuonia( an asalah !era' lain# /e%ala se)er'i ini %u"a eru)aan "e%ala !anya in;esi o)or'unis'i lain# @ai( o'er  eun"inan aan eerisa arah( air seni( a'au air luah un'u enari !a'eri .+# on'oh airan 'erse!u' i'es un'u en"e'ahui !a'eri a)a yan" 'u!uh )aanya# Proses ini( yan" ise!u' )e!iaan( )erlu !e!era)a in""u# *ahan %ia ana 'erin;esi .+( suli'

eneuan !a'eri .+# @ia %ulah D ana i !aah <0( o'er un"in en"o!a'i ana seolah>olah ana .+( alau)un 'ia aa ia"nosis yan" 'e)a'# Ini arena in;esi .+ san"a' uu 'er%ai 'e'a)i suli' iia"nosis#

 Pengobatan MAC 

*a'eri .+ a)a' !eru'asi an en%ai resis'en 'erhaa) !e!era)a o!a' yan" i)aai un'u en"o!a'inya# Do'er eaai o!inasi o!a' an'i!a'eri 8an'i!io'i9 un'u  en"o!a'i .+# Seii'nya ua o!a' i)aai: !iasanya azi'roisin a'au lari'roisin i'a!ah hin""a 'i"a o!a' lain# Pen"o!a'an .+ harus i'erusan seuur hiu)( a"ar   )enyai' 'ia e!ali 8a!uh9# Oran" aan !ereasi seara !er!ea 'erhaa) o!a' an'i> .+# ana an o'er un"in harus eno!a !er!a"ai o!inasi se!elu ana eneuan sa'u o!inasi yan" !erhasil un'u ana an enye!a!an e;e sa)in" seii' un"in# O!a' .+ yan" )alin" uu an e;e sa)in"nya aalah: 

+iasin: asalah "in%al an 'elin"aJ isun'ian#



+zi'roisin: .ual( sai' e)ala( iareJ !en'u a)sul a'au iin;us#



Si)ro;losasin: ual( un'ah( iareJ !en'u 'a!le' a'au iin;usJ



Klari'roisin: ual( sai' e)ala( un'ah( iareJ !en'u a)sul a'au iin;us# a'a'an: Dosis asiu <00" )er hari#



E'a!u'ol: ual( un'ah( asalah )en"liha'anJ !en'u 'a!le'#



Ri;a!u'in: rua( ual( aneiaJ !en'u 'a!le'# *anya in'erasi o!a'#



Ri;a)isin: ea( )anas in"in( sai' 'ulan" a'au o'o'J a)a' enye!a! air seni( erin"a' an air luah en%ai !erarna erah>oranye 8a)a' earnai lensa on'a9J a)a' en""an""u )il K*# *anya in'erasi o!a'#

4

PP (Pne-onia Pne-o0$stis*

Pneuonia Pneuoys'is 8PP9 aalah in;esi o)or'unis'i 8IO9 )alin" uu 'er%ai  )aa oran" $I4>)osi'i;# Tan)a )en"o!a'an( le!ih ari 7< )ersen oran" en"an $I4 )aa ahirnya aan en"e!an"an )enyai' PP# PP en%ai salah sa'u )e!unuh u'aa Oha# Naun( saa' ini ha)ir seua )enyai' PP a)a' ie"ah an io!a'i# PP ise!a!an oleh %aur yan" aa ala 'u!uh ha)ir se'ia) oran"# Dahulu %aur 'erse!u' ise!u' Pneuoys'is arinii( 'e'a)i )ara iluan ini en""unaan naa Pneuoys'is  %iro&ei( naun )enyai' asih isin"a'an se!a"ai PP#

Sis'i ee!alan yan" seha' a)a' en"enalian %aur ini# Naun( PP enye!a!an  )enyai' )aa ana an )aa oran" easa en"an sis'i ee!alan yan" leah# @aur  Pneuoys'is ha)ir selalu e)en"aruhi )aru( enye!a!an !en'u )neuonia 8raan"  )aru9# Oran" en"an %ulah D i !aah 200 e)unyai risio )alin" 'in""i en"alai  )enyai' PP# Oran" en"an %ulah D i !aah 300 yan" 'elah en"alai IO lain %u"a  !erisio# Se!a"ian !esar oran" yan" en"alai )enyai' PP en%ai %auh le!ih leah( ehilan"an !era' !aan( an eun"inan aan e!ali en"alai )enyai' PP la"i#

Tana )er'aa PP aalah sesa na)as( ea( an !a'u 'an)a aha# Sia)a )un en"an "e%ala ini se!ainya se"era )erisa e o'er# Naun( seua Oha en"an %ulah D i !aah 300 se!ainya e!ahas )ene"ahan PP en"an o'er( se!elu en"alai "e%ala a)a )un#

 Pencegahan PCP   : ara 'er!ai un'u ene"ah PP aalah en"an eaai 'era)i

an'ire'ro&iral 8+RT9# Oran" en"an %ulah D i !aah 200 a)a' ene"ah PP en"an eaai o!a' yan" %u"a i)aai un'u en"o!a'i PP# +RT a)a' enin"a'an %ulah D ana# @ia %ulah ini ele!ihi 200 an !er'ahan !e"i'u selaa 'i"a !ulan( un"in ana a)a' !erhen'i eaai o!a' )ene"ah PP 'an)a risio# Naun( arena )en"o!a'an PP urah an e)unyai e;e sa)in" yan" rin"an( !e!era)a )eneli'i en"usulan  )en"o!a'an se!ainya i'erusan hin""a %ulah D i a'as 300# +na harus !er!iara en"an o'er ana se!elu ana !erhen'i eaai o!a' a)a )un yan" irese)an#

 Pengobatan PCP   : Selaa !er'ahun>'ahun( an'i!io'i i)aai un'u ene"ah PP )aa

 )asien aner en"an sis'i ee!alan yan" leah# Te'a)i )aa 167< se!uah )eneli'ian eil enun%uan !aha an'i!io'i %u"a a)a' ene"ah PP )aa Oha# Ke!erhasilan ala  )ene"ahan an )en"o!a'an PP san"a' raa'is# Persen'ase Oha yan" en"alai PP se!a"ai )enyai' yan" ene;inisian +IDS i)o'on" uran" le!ih se)aroh( se)er'i % u"a PP se!a"ai )enye!a! ea'ian Oha#

Sayan"( PP asih uu )aa oran" yan" 'erla!a' enari )en"o!a'an a'au !elu en"e'ahui irinya 'erin;esi# Se!enarnya( 30>0 )ersen Oha aan en"e!an"an PP  !ila erea enun""u sa)ai %ulah D>nya uran" le!ih <0#

O!a' yan" i)aai un'u en"o!a'i PP enau) o'riosazol( a)son( )en'aiin( an a'o&auon# 

Ko'riosazol 8T.P5S.L9 aalah o!a' an'i>PP yan" )alin" e;e'i;# Ini aalah o!inasi ua an'i!io'i: 'rie'o)ri 8T.P9 an sul;ae'osazol 8S.L9#



Da)son seru)a en"an o'riosazol# Da)son eliha'an ha)ir see;e'i; o'riosazol elaan PP#



Pen'aiin aalah o!a' hiru) yan" !er!en'u aerosol un'u ene"ah PP# Pen'aiin  %u"a i)aai seara in'ra&ena 8I49 un'u en"o!a'i PP a'i;#



+'o&auon aalah o!a' yan" i)aai oran" )aa asus PP rin"an a'au sean" yan" 'ia  a)a' eaai o'riosazol a'au )en'aiin#

Ko'riosazol aalah o!a' yan" )alin" e;e'i; elaan PP# O!a' ini %u"a urah( an i)aai ala !en'u )il( 'ia le!ih ari sa'u )il sehari# Naun( !a"ian S.L ari o'riosazol eru)aan o!a' sul;a an ha)ir se)aro oran" yan" eaainya en"alai reasi aler"i( !iasanya rua uli'( aan">aan" ea# Serin" ali( !ila )en""unaan o'riosazol ihen'ian sa)ai "e%ala aler"i hilan"( lalu )en""unaan iulai e!ali( asalah aler"i 'ia unul la"i# Reasi aler"i yan" !era' a)a' ia'asi en"an ara esensi'isasi# Pasien ulai en"an osis o!a' yan" san"a' renah an euian enin"a'an osisnya hin""a osis )enuh a)a' i'ahan# .en"uran"i osis ari sa'u )il sehari en%ai 'i"a )il sein""u en"uran"i asalah aler"i o'riosazol( an 'a)a saa  !erhasilnya# Karena asalah aler"i yan" ise!a!an oleh o'riosazol seru)a en"an e;e  sa)in" ari !e!era)a o!a' an'ire'ro&iral( se!ainya )en""unaan o'riosazol iulai sein""u a'au le!ih se!elu ulai +RT# Den"an ara ini( !ila aler"i unul( )enye!a!nya a)a' le!ih uah ie'ahui#

Da)son enye!a!an le!ih seii' reasi aler"i i!anin" o'riosazol( an har"anya  %u"a a"a urah# *iasanya a)son i)aai ala !en'u )il 'ia le!ih ari sa'u )il sehari#  Naun a)son aan" ala le!ih suli' i)eroleh i Inonesia#

Pen'aiin eerluan un%un"an !ulanan e lini en"an ne!ulizer( esin yan" e!ua' a!u' o!a' yan" san"a' halus# Ka!u' ini ihiru) seara lan"sun" e ala )aru# Proseur ini eaan a'u uran" le!ih 30>< eni'# ana i!e!ani har"a o!a' 'erse!u' i'a!ah !iaya lini# Pasien yan" eaai )en'aiin aerosol aan en"alai PP le!ih serin" i!anin" oran" yan" eaai )il an'i!io'i#

5.

Toksoplas-osis

Toso)lasosis 8'oso9 aalah in;esi yan" ise!a!an oleh )arasi' ToMo)lasa "onii# Parasi' hiu) ala or"anise hiu) lain 8inunya9 an en"a!il seua nu'risi ari inunya# Parasi' 'oso san"a' uu i'euan )aa 'in%a uin"( sayuran en'ah an 'anah# Kuan ini %u"a uunya i'eu ala a"in" en'ah( 'eru'aa a"in" !a!i( a!in" an rusa# Parasi' 'erse!u' a)a' asu e 'u!uh a'u ana en"hiru) e!u# $in""a <0 )ersen )enuu 'erin;esi 'oso# Sis'i ee!alan 'u!uh yan" seha' a)a' ene"ah a"ar 'oso 'ia en"ai!a'an )enyai' ini# Toso 'a)anya 'ia enular ari anusia e anusia#

Penyai' yan" )alin" uu iai!a'an 'oso aalah in;esi )aa o'a 8ense;ali'is9# Toso %u"a a)a' en"in;esian !a"ian 'u!uh lain# Toso a)a' enye!a!an oa an ea'ian# Risio 'oso )alin" 'in""i a'u %ulah D i !aah 100# /e%ala )er'aa 'oso 'erasu ea( eaauan( e)ala nyeri( isorien'asi( )eru!ahan )aa e)ri!aian( "ee'aran an e%an">e%an"# Toso !iasanya iia"nosis en"an 'es an'i!oi 'erhaa) T# "onii# Pere)uan hail en"an in;esi 'oso %u"a a)a' enularannya )aa !ayinya#

Tes an'i!oi 'oso enun%uan a)aah ana 'erin;esi 'oso# $asil )osi'i; !uan !erar'i ana eneri'a )enyai' ense;ali'is 'oso# Naun( hasil 'es ne"a'i; !erar'i ana 'ia  'erin;esi 'oso# Pen"aa'an o'a 8!rain san9 en"an o)u'erize 'oo"ra)hy 8T san9 a'au a"ne'i resonane ia"in" 8.RI san9 %u"a i)aai un'u enia"nosis 'oso# T san un'u 'oso a)a' iri) en"an )en"aa'an un'u in;esi o)or'unis'i yan" lain# .RI san le!ih )ea an e)eruah ia"nosis 'oso#

 Pengobatan Toksoplasmosis

: Toso io!a'i en"an o!inasi )irie'ain an

sul;aiazin# Keua o!a' ini a)a' elalui saar>arah o'a# Parasi' 'oso e!u'uhan &i'ain * un'u hiu)# Pirie'ain en"ha!a' )eerolehan &i'ain * oleh 'oso# Sul;aiazin en"ha!a' )eaaiannya# Dosis noral o!a' ini aalah <0>C<" )irie'ain an 2><" sul;aiazin )er hari# Keua o!a' ini en""an""u e'erseiaan &i'ain * an a)a' en"ai!a'an aneia# Oran" en"an 'oso !iasanya eaai alsiu ;olina' 8seaa &i'ain *9 un'u ene"ah aneia#

Ko!inasi o!a' ini san"a' e;e'i; 'erhaa) 'oso# -e!ih ari 70 )ersen oran" enun%uan )er!aian ala 2>3 in""u# Toso !iasanya a!uh se'elah )eris'ia  )er'aa# Oran" yan" )ulih ari 'oso seharusnya 'erus eaai o!a' an'i'oso en"an osis  )eeliharaan yan" le!ih renah# @elas oran" yan" en"alai 'oso se!ainya ulai 'era)i an'ire'ro&iral 8+RT9 see)a'nya( an !ila D nai i a'as 200 le!ih ari ena in""u( 'era)i 'oso suah iselesaian an !ila 'ia aa "e%ala 'oso la"i( 'era)i )eeliharaan 'oso a)a' ihen'ian#

6.

T1erklosis (TB*

Tu!erulosis aalah in;esi yan" ise!a!an oleh !a'eri# T* !iasanya e)en"aruhi  )aru>)aru( 'a)i aan">aan" a)a' %u"a e)en"aruhi or"an 'u!uh lain( 'eru'aa )aa Oha en"an %ulah D i !aah 200# T* aalah )enyai' yan" san"a' )arah i seluruh unia# $a)ir se)er'i"a )enuu unia 'erin;esi T*( 'e'a)i sis'e ee!alan 'u!uh yan" seha' !iasanya a)a' ene"ah )enyai' a'i;#

 Naa 'u!erulosis !erasal ari 'u!erel# Tu!erel aalah 'on%olan eil an eras yan" 'er!en'u a'u sis'e ee!alan e!an"un 'e!o en"elilin"i !a'eri T* ala )aru# +a ua %enis T* a'i;# T* )rier !aru 'er%ai se'elah ana 'erin;esi T* un'u )er'aa ali# Kea'i;an e!ali T* 'er%ai )aa oran" yan" se!elunya 'erin;esi T*# @ia sis'e ee!alan 'u!uhnya eleah( T* a)a' lolos ari 'u!erel an en"ai!a'an )enyai' a'i;# Ke!anyaan asus T* )aa oran" en"an $I4 iai!a'an ea'i;an e!ali in;esi T* se!elunya#

T* a'i; a)a' enye!a!an "e%ala !eriu': !a'u le!ih ari 'i"a in""uJ hilan" !era'  !aanJ elelahan 'erus enerusJ erin"a' !asah uyu) )aa ala hariJ an ea( 'eru'aa )aa sore hari# /e%ala ini iri) en"an "e%ala yan" ise!a!an PP( 'e'a)i T* a)a' 'er%ai )aa %ulah D yan" 'in""i# T* i'ularan elalui uara( a'u seseoran" en"an T* a'i; !a'u a'au !ersin# +na a)a' en"e!an"an T* seara uah %ia ana )aa 'aha) in;esi $I4 lan%u'# +na a)a' 'erin;esi T* )aa %ulah D !era)a )un#

T* an $I4: )asan"an yan" !uru # *anya %enis &irus an !a'eri hiu) i 'u!uh ana# Sis'e ee!alan 'u!uh yan" seha' a)a' en"enalian uan ini a"ar erea 'ia  enye!a!an )enyai'# @ia $I4 eleahan sis'e ee!alan( uan ini a)a' en"ai!a'an in;esi o)or'unis'i 8IO9# +n"a T* )aa Oha serin" ali 0 ali le!ih 'in""i

i!anin" an"a un'u oran" yan" 'ia 'erin;esi $I4# +n"a T* i seluruh unia enin"a' arena $I4# T* a)a' eran"san" $I4 a"ar le!ih e)a' en""anaan iri( an e)er!uru in;esi $I4# Karena i'u( )en'in" !a"i oran" en"an $I4 un'u ene"ah an en"o!a'i T*#

.enia"nosis T*  +a 'es uli' yan" seerhana un'u T*# Se!uah )ro'ein yan" i'euan )aa !a'eri T* isun'i )aa uli' len"an# @ia uli' ana !ereasi en"an !en"a( i'u !erar'i ana eun"inan 'erin;esi !a'eri T*#

@ia $I4 a'au )enyai' lain suah erusa sis'e ee!alan un"in 'ia enun%uan reasi )aa 'es uli'( alau)un 'erin;esi T*# Konisi ini ise!u' aner"i# Oleh arena asalah ini( an arena e!anyaan oran" i Inonesia suah 'erin;esi T*( %ai 'es uli' searan" %aran" i)aai i sini# @ia ana aner"i( )e!iaan !a'eri ari aha 8liha' alinea  !eriu'9 aalah ara 'er!ai un'u ia"nosis T* a'i;#

*ila ana e)unyai "e%ala yan" un"in ise!a!an oleh T*( o'er aan in'a ana enyeiaan 'i"a on'oh aha un'u i)erisa( 'erasu sa'u yan" ana iin'a eluaran ari )aru )aa )a"i hari# Do'er %u"a un"in elauan M>ray )aru( an eno!a e!iaan !a'eri T* ari on'oh aha ana# Tes ini un"in eerluan a'u e)a' in""u# Suli' un'u enia"nosis T* a'i;( 'eru'aa )aa Oha( arena "e%alanya iri) en"an )neuonia( asalah )aru lain( a'au in;esi lain#

 Pengobatan TB : @ia 'erin;esi T*( 'e'a)i 'ia en"alai )enyai' a'i;(

eun"inanana io!a'i en"an isoniazi 8IN$9 un'u seii'nya ena !ulan( a'au en"an IN$ )lus sa'u a'au ua o!a' lain un'u 'i"a !ulan# Se!uah )eneli'ian yan" i'er!i'an )aa 2001 enun%uan !aha 'era)i o!inasi le!ih e;e'i; i!anin"an IN$ seniri# IN$ a)a' enye!a!an asalah ha'i( 'eru'aa )aa )ere)uan#

@ia ana en"alai T* a'i;( ana io!a'i en"an an'i!io'i# Karena !a'eri T* a)a' en%ai e!al 8resis'en9 'erhaa) o!a' 'un""al( ana aan i!eri o!inasi an'i!io'i# @u"a( T* suli' ise!uhan( an o!a' 'erse!u' harus i)aai un'u seii'nya ena !ulan# @ia ana 'ia eaai seua o!a'( T* ala 'u!uh ana un"in %ai resis'an an o!a' 'erse!u' aan en%ai 'ia e;e'i; la"i# +a %enis T* yan" suah resis'an )aa !e!era)a

an'i!io'i# Ini ise!u' T* yan" resis'an 'erhaa) !e!era)a o!a' a'au .DR>T*# $in""a saa' ini( Pre&alensi .DR>T* i Inonesia !elu %elasJ sur&eillans aan se"era ilauan oleh De)es# Kena'i asalah ini( le!ih ari 60 )ersen asus T* a)a' ise!uhan en"an an'i!io'i#

Masala) o1at 7 *e!era)a an'i!io'i yan" i)aai un'u en"o!a'i T* a)a' erusa 

ha'i a'au "in%al# *e"i'u %u"a !e!era)a o!a' an'ire'ro&iral yan" i)aai un'u eeran"i $I4# *isa %ai suli' un'u eaai o!a' un'u T* an $I4 seali"us# IN$ a)a' enye!a!an neuro)a'i )eri;er( se)er'i %u"a !e!era)a +R4( %ai a)a' 'er%ai asalah !ila o!a' ini i)aai  !ersaaan# @u"a( !anya o!a' an'i>$I4 !erin'erasi en"an o!a' yan" i)aai un'u  eeran"i T*# Ri;a)isin a'au ri;a!u'in uunya i)aai un'u en"o!a'i T*# O!a' ini a)a' en"uran"i aar +R4 ala arah ana i !aah 'in"a' yan" i)erluan un'u  en"enalian $I4#

+R4 a)a' enin"a'an aar o!a' T* ini )aa 'in"a' yan" en"ai!a'an e;e  sa)in" yan" !era'# Ri;a)isin 'ia !oleh i)aai %ia ana eaai )ro'ease inhi!i'or  8PI9# Ri;a!u'in a)a' i)aai ala !e!era)a asus( 'e'a)i un"in osisnya harus iu!ah# +a )eoan husus un'u o'er %ia ana eaai o!a' un'u eeran"i T* an $I4 seali"us# @u"a( %ia %ulah D ana i !aah 100( ana se!ainya eaai ri;a!u'in seii'nya 'i"a ali sein""u# Ini en"uran"i risio T*>nya en%ai resis'an 'erhaa) ri;a!u'in# Un'u alasan ini( T* !iasanya ise!uhan se!elu +RT iulai# Naun un"in ini us'ahil !ila %ulah D san"a' renah#

A.

Pen0ega)an Infeksi Opportnit$

Se!a"ian !esar uan yan" enye!a!an IO san"a' uu( an un"in ana 'elah e!aa !e!era)a ari in;esi ini# +na a)a' en"uran"i risio in;esi !aru en"an 'e'a) en%a"a e!ersihan an en"hinari su!er uan yan" ie'ahui yan" enye!a!an IO# .esi)un ana 'erin;esi !e!era)a IO( ana a)a' eaai o!a' yan" aan ene"ah  )en"e!an"an )enyai' a'i;# Pene"ahan ini ise!u' )ro;ilasis# ara 'er!ai un'u  ene"ah IO aalah un'u eaai +RT# -iha' le!aran in;orasi asin">asin" IO un'u in;orasi le!ih lan%u' 'en'an" en"hinari in;esi a'au ene"ah )en"e!an"an  )enyai' a'i;#

B.

Pengo1atan Infeksi Opportnit$

In;esi o)or'unis'i era) eli!a'an !anya )a'o"en an enyeran" seara  !ersaaan# *er!a"ai "e%ala linis )un 'eria"nosa( ena!ah runya )en"o!a'an )asien $I45+IDS# Den"an eiian( i)erluan s'ra'e"i ala ia"nosis an )en"o!a'an ( 'erasu en"an an'iiro!a yan" serin"ali harus i!eri seara o!inasi# =Peilihan o!a' an'iiro!a iealnya isesuaian en"an ia"nosis an )a'o"en )enye!a! in;esi( naun ala )ra'i lini serin"ali 'era)i i!eri seara e)iri( oleh arenanya esuli'an an e'er!a'asan seara ia"nosa(= %elas Ke'ua Ti S'anar Pro;esi Penyai' Dala an S'anar  Perala'an Penyai' Dala ini#

-e!ih lan%u'( $erian en%elasan( )en"o!a'an in;esi o)or'unis'i )aa Oha 'ia  a)a' i)isahan en"an )e!erian +R4# Keua o)onen 'era)i ini es'i i!erian seara  !eririn"an an siner"is( se!a! euanya aan salin" enuun" e;e'i;i'as asin">asin"# Tera)i +R4 i'u%uan un'u )eulihan aya 'ahan 'u!uh elalui enin"a'nya %ulah D# en"an !e"i'u( )enin"a'an iuni'as )asien aan e!an'u e!erhasilan 'era)i an'iiro!a( yan" )aa ahirnya enurunan risio 'er%ainya in;esi o)or'unis'i# Naun aa alanya(  )en"o!a'an in;esi o)or'unis'i harus iahuluan( an euian ilan%u'an )e!erian +R4#

E;e siner"is 'era)i o)or'unis'i an +R4 ( oleh !e!era)a ahli 'elah i!u'ian e;e'i;i'asnya# Ko&a( )aa 166C( isalnya( 'elah enun%uan( 'er%ainya )enurunan insien in;esi o)or'unis'i se!esar << )ersen )aa )o)ulasi Oha yan" eneria +R4# Seen'ara +s'ro( )eneli'i lain( )aa 2003 elauan )eneli'ian un'u enilai e;e'i&i'as +R4 'erhaa)  )er!aian

uali'as

hiu)

)eneri'a

+IDS#

$asilnya(

isi)ulan

!aha

un'u 

en"o)'ialan uali'as hiu) Oha )erlu se"era ilauan )enan""ulan"an in;esi o)or'unis'i yan" ilan%u'an en"an +R4# =Ke!erhasilan ini iai'an en"an )enin"a'an iuni'as 'u!uh#Ta)i( +R4 seniri 'ia e!erian e;e )erlinun"an yan" saa !a"i se'ia) o)liasi o)or'unis'i( oleh arenanya )erlu u)aya lain en"an )en""unaan )ro;ilasis( ser'a )enea'an ia"nos'i an 'era)e'i yan" le!ih !ai(= 'e"as $erian#

Den"an !e"i'u )en"o!a'an in;esi !uan !erar'i )eara uah#Ta seii' )ara  )ra'isi eis en"alai e"a"alan( 'erasu ai!a' e'er!a'asan non eis se)er'i 'erla!a'nya ia"nosa ini( esuli'an ena)a'an o!a'( an !iaya yan" 'in""i# Naun eiian( $erian ene"asan( $I45+IDS !uanlah 'an""un">%aa! o'er sea'a( an

 !uan seaar asalah eseha'an# Penyai' =u'uan=( )aa se!a"ian asyaraa'( ini eru)aan 'an""un">%aa! seua eleen: a)a)un )ro;esi( s'a'us sosial( a"aa( orien'asi  )oli'i# +IDS aalah asalah i'a seua yan" 'a !is a i'una )eeahannya# Se"era +'au se"alanya aan en%ai san"a' 'erla!a'#

BAB III PENUTUP

 Kesimpulan :

In;esi o)or'unis'i 8IO9 aalah in;esi yan" a!il ese)a'an 8Ao))or'uni'yB9 yan" iseiaan oleh erusaan )aa sis'e ee!alan 'u!uh un'u eni!ulan )enyai'# Kerusaan )aa sis'e ee!alan 'u!uh ini aalah salah sa'u ai!a' ari in;esi $I4( an en%ai uu) !era' sehin""a IO 'i!ul ra'a>ra'a C>10 'ahun se'elah i'a 'erin;esi $I4#

Kerusaan )aa sis'e ee!alan 'u!uh i'a a)a' ihinari en"an )en""unaan 'era)i an'ire'ro&iral 8+RT9 se!elu i'a en"alai IO# Naun( arena e!anyaan oran" yan" 'erin;esi $I4 i Inonesia 'ia 'ahu irinya 'erin;esi( 'i!ulnya IO serin" ali aalah 'ana )er'aa !aha aa $I4 i 'u!uh i'a# @ai( alau)un +RT 'erseia "ra'is i Inonesia( asalah IO 'e'a) aa( sehin""a aalah )en'in" i'a en"er'i a)a i'u IO an  !a"aiana IO a)a' io!a'i an ie"ah#

Pene"ahan !e!era)a IO( yan" ise!u' se!a"ai A)ro;ilasisB( a)a' ilauan en"an ara yan" uu) seerhana( yai'u en"an eaai ua )il o!a' o'riosazol se'ia) hari# Pene"ahan ini hanya i!u'uhan se'elah sis'e ee!alan 'u!uh i'a uu) rusa#

DAFTAR PUSTA&A

1# # D%oer!an( S# D%auri# In;esi 'ro)ial# $i& ais# *uu a%ar Ilu Penyai' Dala FKUI# Eisi I4# @ili III# $al# 1703>170C# 2# .# -en" see# Penan"anan )a%anan hi& !a"i )e'u"as eseha'an# Keseha'an eo'eran# 2 ise!er 2010# +&aila!le a': h''):55len"see#or)ress#o520105125025)enan"anan>)a%anan>hi&>!a"i>)e'u"as> eseha'an5# +essese on 2 arh 2013# 3# Pro;# Dr# So;yan Isael( S)# + 8K9# +n'ire'ro&iral# Peoan nasional )elayanan eo'eran# Ta'alasanan hi&5ais# 2011# $al C>C# # $I4 Disussion# $I4e!s'uy# +&aila!le a': h''):55e)'s#ashin"'on#eu5hi&ais5ini'ial5ase15isussion#h'l# +esse on 2 arh# <# .i'hell# $# Ka'z( .D( +nre R# olo)a( .D# $I4 In;e'ion an +is# 2006 urren' .eial Dia"nosis an Trea'en'# ./a $ill( 7'h e# $al# 11C>120<# # uinn T( ,aer .@( Seana!o N an o'hers# $i&# Sri!# +&aila!le a': h''):55#sri!#o5o506<16275$i&# +esse on 2 arh# C# .ans%oer( +ri; .# +Quire iunoe;iieny synroe 8+IDS9# In Triyan'i Kus)u%i( ei'or# Ka)i'a Sele'a Keo'eran# Eisi III# @aar'a: .eia +esula)ius FKUIJ 2000# $al12>13 7# -an( 4ir"inia .# $uan

Iunoe;iieny

4irus

8$I49

an

+Quire

Iunoe;iieny Synroe 8+IDS9# In: $ar'an'o $( ei'or# Pa'o;isiolo"i: Konse) Klinis )roses>)roses Penyai'# Eisi # @aar'a: E/ A 200# $al # 22# 6# .era'i( Tu'i P#Res)on Iun In;esi $I4# In : Suoyo +ru ,: ei'or# *uu a%ar ilu  )enyali' ala# Eisi I4# @aar'a: Pusa' Pener!i'an De)ar'een Ilu Penyai' Dala FKUI: 200# $al <<>