PALEOLITSKA UMJETNOST
Paleolitska umjetnost je umjetnost od prije otprilike 32.000 do 11.000 godina, tokom kamenog doba. Može se podijeliti na dvije glavne kategorije: • •
nosive komade, male figurie i dekorirane predmete i spiljsku ili pe!insku umjetnost.
"osiva umjetnost su re#barije od kostiju, rogova, kamena ili modeli u glini. Mnogo je takvi$ ostataka na%eno u &vropi, a isto tako i u sjevernoj 'merii i (ibiru. (piljsku umjetnost uglavnom nala#imo na podru)ju *panije i +ranuske, a sastoji se od slika, rteža i gravura na #idovima spilja. Mogu!a tre!a kategorija bi bile slike i simboli ugravirani na otvorenom prostoru, no malo je od toga ostalo sa)uvano.
asprostiranje paleolitske umjetnosti u &uropi: •-rveno: #idne slike •eleno: nosive figure
OTKRIĆE PALEOLITIČKE UMJETNOSTI I PRVA ISTRAŽIVANJA
Paleolitska umjetnost je prvo otkrivena 1/0i$, kada je franuski paleontolog &douard artet naao dekorirane predmete u pe!inama i kamenim sklonitima u jugo#apadnoj +ranuskoj. (tarost je proijenjena u vrijeme oru%a i kostiju životinja ledenog doba. 4tkri!a su pokrenula ludilo prekapanja pe!ina u potra#i #a prastarim predmetima, no malo je pažnje bilo posve!ivano rtežima na #idu. 5odine 1//0. lokalni #emljoposjednii otkrivaju rteže u *panjolskoj spilji 'ltamira, na to su ar$eolo#i u po)etku bili dosta sumnji)avi. 5odine 1/67. otkriveni su #idovi prekriveni gravurama u spilji a Mout$e, u 8ordonjskoj regiji jugo#apadne +ranuske. 5odine 1601. gravure su na%ene u spilji es -ombarelles, a rteži u susjednom +ont de 5aumeu, u istoj regiji kao a Mout$e. 9e! 1602. godine ar$eolo#i su pri#nali postojanje spiljske umjetnosti. 4d tada su brojna nova mjesta otkrivena, te su se istraživanja nastavila, osobito u *panjolskoj i +ranuskoj. 5odine 166. +ranu# imenom ;eanMarie -$auvet otkrio je spilju u dolini 'dre$e tako%er u jugo#apadnoj +ranuskoj. (pilja -$auvet sadrži slike brojni$ životinja koje datiraju 32,000 godina u prolost, to i$ )ini najstarijim spiljskim slikama.
ekonstrukija slikarija i# spilje -$auvet <+ranuska= koje se smatraju najstarijim slikama na svijetu, starije od 30,000 . pr. >r.
4d 16/1. ar$eolo#i su otkrili nala#ita na otvorenom prostoru u *panjolskoj, Portugalu, 'ustraliji i južnoj 'frii. 5odine 166. tokom rijeke -oa, u sjeveroisto)nome Portugalu, istraživa)i su pronali kamenje s ugraviranim ljudskim figurama, konjima, ko#oro#ima i divljim ma)kama. ?mjetnii su o)ito )eki!em isto)kali konture životinja koje su kasnije spojili ure#uju!i linije. 'r$eolo#i projenjuju te slike na 20,000 godina starosti te vjeruju da je takvo rtanje bilo veoma )esto no da su ostai propali #bog utjeaja ero#ije vjetra i kie.
SPILJSKO SLIKARSTVO
>ao to smo ve! rekli spiljsku umjetnost uglavnom nala#imo na podru)ju *panjolske i +ranuske, a sastoji se od slika, rteža i gravura na #idovima spilja. +igurativna paleoliti)ka umjetnost se odnosi na prika# )ovjeka ili životinje, a nefigurativna na oblike #nakova i simbola. Prika#i pojedini$ životinja #avise od mjesta i vremenskog perioda. ? ve!ini spilja se naj)e!e prika#uju konji i bi#oni, dok se mamuti i jeleni nala#e samo na nekim podru)jima.
@#v. A>ineski konjA i# spilje asauB u +ranuskoj, oko 1,000 pr. >r. ibe i ptie su naj)e!i motivi na nosivim predmetima. Prika#i insekata i biljaka su samo na nekim predmetima i jako su rijetki. 5otovo sve životinje su prika#ane u profilu, uglavnom odrasle jedinke prepo#natljive vrste. Mnoge su životinje nedovrene ili dvosmislene, a ima i i#miljeni$ bi!a, kao npr. jednorog u spilji asauB. Croj figura varira od nekoliko do nekoliko stotina kao u spiljama asauB ili es @rois +reres u +ranuskoj. -rteži su jaki$ okvirni$ linija, a ispunjeni su drugom bojom od po#adine. Dovjek ponekad iskoritava i formu #ida, tj. udubljenje i ispup)enja #ida #a likovno oblikovanje životinja. Eivotinje su nabaane be# ikakvog reda, nema odnosa i#me%u figura, ponekad su )ak oslikane jedna preko druge. (imboli i #nakovi su mnogo )e!i u spiljskom slikarstvu nego prika#i ljudi ili životinja. ? rasponu od jedne to)ke i linije do velike plo$e složeno grupirani$ #nakova mogu stajati samostalno u spilji, no )e!e se nala#e u# figurativne slike. Desti su jednostavni simboli)ni motivi, uklju)uju!i i otiske ruke u obojenoj #emlji, a neki #nanstvenii smatraju da su složeniji #nakovi obilježja etni)ke grupe i# paleolita.
4tisak ruke i# spilje Pe$ Merle u +ranuskoj, oko 37.000 pr. >r.
