Muzicki oblici Komponente muzickog dela su: melodija, ritam, harmonija, metar, dinamika, agogika, tempo. Elementi muzickog oblika su: motiv, dvotakt, recenica i period. Motiv -U knjizevnosti rijec motiv oznacava elementarnu zamisao na osnovu koje se grdi umjetnicko djelo. MOTIV: najmanja tematska (ritmičko-melodijska) celina. Sastoji se iz najmanje 2 tona; sadrži 1 glavni naglasak; traje 1-2 takta. Najbolje da je sto kraci da bi se mogao prepoznati. Tema-Oznacava karakteristicnu ritmicku misao u sastavu vece kompozicije, obimnija je od motiva, a izdradjena je od motivskih jedinica. Figura-Figura je nizanje razlozenih akorda, nalazi se u pratecem glasu, malog je melodijskog opsega.Figura-se najcesce javlja u pratecem glasu kao harmonska, melodijska, kombinovana ili karakteristicna (ima karakteristican ritam pojedinih igara) i vise puta se ponavlja.
Pasaz-se javlja najcesce u vodecem glasu, ne ponavlja se kao figura, i ima veci obim. Sastoji se od lestvicnog niza tonova, razlozenih akorada ili kombinacijei jednog i drugog. U nekim slucajevima, sadrzi i niz sekventno ponovljenih figura. Lajt motiv-To je karakteristicna muzicka misao koja se cesto ponavlja.Javlja se u programskoj muzici,kad oznacava neki lik(mjesec,zena),kad god se taj karakteristicn lik izvodi na sceni govori se o motive. Dvotakt -Najmanja metricko-formalna cijelina, odnosno grupa od dva takta zove se dvotakt. Njegove granice ne moraju da se poklapaju sa pocetkom i krajem takta .. Može biti nedeljivi, tj. „pravi“ (ispunjen jednim motivom) ili deljivi, tj. „složeni“ (sastoji se od 2 motiva ili od ponovljenog istog motiva) Monotona muzika -Jedna melodija ima prateci glas i melodijska linija iza pratnje. Polifoni oblici -Istovremeni ton dva ili vise melodijskih linija koje su medjusobno ravnopravne sa razlikom od koje se melodijski glas izdvaja iz svoje partije. Oblici polifone muzike:kanon,fuga,inverzija,invencija. Fuga-Fuga je najznacajniji oblik polifonije cija je sustina sistemacko imitaciono sprovodjenje jedne teme po odredjenom tonalnom paru.Fuga ima tri dijela: ekspoziciju, razvojni i završni dio. U ekspoziciji (ekspoze = izlaganje) izlaže se tema (jedna ili više njih), u razvojnom dijelu se on arazrađuje, a u završnom dijelu se ne ponavlja ekspozicija, već se ponavlja osnovna tema nekoliko puta u osnovnom tonalitetu. Fugi često predhodi preludijum, tokata ili fantazija Osnovni nacun polifonog rada je imitacija sto znaci da se tema javlja u raznim glasovima cime se postize samostalnost pojedinih glasova.
Svita-Svita je ciklicna kompozicija od tri ili vise stava, koji predstavljaju manje muzicke oblike jednostavne gradje. Sonata- to je ciklicna kompozicija sastavljena od tri ili cetiri stava sa tempima I brzi II lagani III brzi ili cetiri stava I brzi II lagani III u obliku menueta ili skerce IV brzi. Sonata je dijelo napisano za jedan instrument. Sonatni stav -3 odsjeka: ekspozicije,razvojnog dijela i zadnjeg dijela.U ekspoziciji kompozitor izlazze dvije teme, u razvojnom dijelu radi sam materijalom iz ekspozicije,i imamo reprizu. Repriza-u kojoj se osnovne teme javljaju u osnovnom obliku Simfonija -je dijelo koje izvodi jedan orkestar Mocart jedan dio iz orkestra .Mocartove sinfonije(violina,gudalo) Koncert tempo: I brz, II lagan, III menuet ili skerca, IV brz Koncert je oblik pisan za jedan instrument pracen orkestar. Uvertira je instrumentalni uvod u operu. Programska muzika-djela koja imaju odredjeni naslov pokazuju da je u njima kompozitor muzickim sredstvima docarao raspolozenje koje pripada programskoj muzici. Solo pjesma je jednoglasna umjetnicka pjesma uz klavirsku pratnju.Stroficna i prokompovana solo pjesma Opera- je scensko vokalno-instrumentalno djelo, koje se kao i svako dramsko dijelo sastoji od cinova a oni od scena.Tekst na koji je napisana opera zove se libreto i moze biti prerada nekog knjizevnog dijela.Taj tekst obavezno mora da se prilagodi melodijskoj liniji. U opri se javljaju i horovi. Arija –je numera u sastavu opera.Pisana je za jedan pjevacki glas uz pratnju orkestra.Treba da pokaze sve mogucnosti pjevackog glasa.Partija je obicno orkestarska. Tipicni oblivi instrumentalne muzike baroka –svita,sonata, koncert,fuga Artikulacija je nacin na koji se izvode pojedini tonovi u kompoziciji.Ako se pise iznd ili ispod note onda oznacava skakato.Skakalisimo je jos krace od skakato. Legato-vezano,ako povezemo note razlicite visine, onda se svira legato Tenuto-izdrzano,a obiljezava se crticama iznad note Portato-noseno,obiljezava se tackama i lukom iznad note.Repeticija-vracanje na pocetak
Muzicki instrument Zicani (gudacki) Duvacki (drveni,limeni) Gudacki- dobili sui me po tome sto se preko njihovih zica prelazi gudalom. Dijelovi:rezonantna kutija(u kojoj su urezana dva slova F),vrat,hvataljke za vrat.Na kraju vrata se nalaze uvijeci cijim zatezanjem se regulisu napetost zica.Prelazenjem gudala preko zica dobija se ton.
Gudacki instrumenti su: Violina -ima najvise intonirane glasove,kraljica medju instrumentima,solo sviranje,moze se nalaziti u kamernom amsamblu ,a moze biti dio sinfoniskog orkestra. Viola malo veca od violine,ima malo tamniji zvuk. Violoncalo isti princip gradje,mnogo veci i violoncelista ili celista ga drzi ispred sebe,ton snazniji. Kontrabas najveci,umjetnik pri sviranju kontrabasa stoji i svira,drzi ga sa strane,gudalo malo krace od ostalih.Ima najdublje tonove. Poznate porodice iz proslosti koje sui male odredjene tajne pri stvaranju instrumenata bile su : Stravari i Amati . Najpoznatiji violinist Nikola Paganini Trzajuci zicani instrumenti: Harfa-najstariji trzajuci zicani instrument,za nju su stari egipcani znali jos 3000 godina p.n.e.Danasnji oblik je dobila u 19. vijeku od kad se upotrebljava kao sastavni dio orkestra.Harfa se sastoji od prostora sa pedalama,tijela za rezonancu,supljeg stuba u kojem se nalaze mehanicke veze izmedju pedala izica.Harfa ima zavijeni vrat na kome su pricvrscene zice slicno kao kod koncertnog klavira samo sto su one kod harfe postavljene vertikalno. Ton se dobija prelazenjem prstima obije ruke preko zica. Gitara-Stari narodni instrument koji vodi proijeklo od grcke gitare,izradjuje se od javorovog ili mahagoniskog drveta.Na ovom instrumentu se svira i melodija i pratnja.Imamo nekoliko vrsta gitara sa 6,7 ili 11 zica. Danas se najvise koristi sa 6. Ton se dobija okidanjem zica prstima ili trzalicom. Tambura-izradjuje se od javorovog drveta ii ma cetiri zice.Zice su napravljene od celika pa je ton tambure dosta tvrd.Ovaj instrument se izgradjuje u nekoliko velicina,pa se prema tome i razlicito zove,Brac,Bugarija,Bisernica . Duvacki instrumenti zasnivaju se na principu titranja oivicenog tuma vazduha u cijevi o cijoj duzini zavisi visina tona.Dijele se na drvene i limene
Flauta-ona se ubraja u drvene duvacke instrumente i ako se cesto pravi od srebra.U orkestru flauta je najznacajniji instrument.Flautalista se drzi sa strane.Njena melodijska linija je dosta pokretljiva. Pikolo-dva i po puta kraci od flaute,tonovi visi nego kod flaute,a melodijska linija pokretljiva.Pikolo uvijek mora da docara veselo raspolozenje u kompoziciji. Oboa-ima cijev koja se pri kraju siri a zvuk joj je dosta prodoran za boju toga zvuka.Mozemo reci da je nazalan pa sticemo utisak kao da dolazi kroz nos. Engleski rog-slican oboji,ali ima duzu cijev i dublji ton Fagot-ima jos duzu cijev od engleskog roga , zvuk mu je dosta dubok i mek. Kontrafagot on je jos duzi od Fagota ii ma dublji ton Klarinet je drvena cijev kome u orkestru pripada odredjeno mjesto.Vrste:Bas klarinet,C klarinet,S klarinet Saksofon-ima oblik velike lule sa mehanickim poklopcima ovaj instrument se koristi u svim orkestrima a narocito u dzez muzici.Njegov zvuk ima kombinaciju i limenih i drvenih instrumenata. Limeni instrumenti imaju prodorniji zvuk od drvenih,a imamo i orkestar u kojem ucestvuju samo limeni instrumenti. Truba-najpopularnja ii ma najvise tonova za koje su karakteristicni borbeni i svecani signali. Trombon-srodan po zvuku trubi Horna ili rog daje duboke jake tonove. Trompeta-njena dijonica je dosta okretna i sluzi u vojsci za davanje signala. Udaracki instrumenti Ton se proizvodi udarcima,dijele se na one koji visinu tona mogu mijenjati:Timpan,Ksilofon,Zvoncici,in a one koji visinu tona ne mijenjaju:bubanj,trijangl,cinjele.itd. Timpan izgleda kao kotao a napravljen je od bakra ili srebra na ciji obruc je navucena koza.Napetost koze se moze mijenjati okretanjem specijalnog obruca,u orkestru sluzi za isticanje ritma. Bubanj-se sastoji od supljeg valjka na koji je sa gornje strane napeta koza.Visina tona se ne mijenja.U orkestru imamo dva bubnja veliki i mali. Ksilofon su drvene plocice razlicite duzine po kojima se udara. Cinjele ili metalni tanjiri imaju rucke sa strane ton se dobija lupanjem rubovima jednim o drugim. Trijangl celicni trougao koji sa jedne strane nije zatvoren i visi o konac .
Instrumenti sa tipkama Klavir-je instrument sa tipkama,ton se dobija kada se pritisne tipka,u samom mehanizmu klavira se pokrece cekic koji udara u zicu.Za kucno muziciranje imamo pijano. Orgulje-najveci muzicki instrument sa tipkama kod njih mozemo imati nekoliko klavijatura. Sintisajzer-proizvodi elektronski zvuk,zvuk proizvode direktno manipulacijom elektricnog napona. Harmonika-klavirska(u desnoj ruci) i bas u( lijevo ruci)
Kamerna muzika Manji orkestar koji moze da stane u sobu Klavirski trio kamerne muzike -Klavir,violin,violoncalo Gudacki trio:Violina,viola,violoncalo Gudacki kvartet:prva i druga violina,viola i violoncalo Klavirski kvartet:klavir,violin,viola,violoncalo. Gudacki kvintet-gudacki kvartet + kontrabas Klavirski kvintet-Gudacki ansambl +klavir Simfonijski orkestar svi instrumenti zajedno.
Istorija muzike Muzikologija-nauka koja proucava istoriju muzike Srednji vijek:Bah,Hendel,Mocart,Betoven, Hendl Barok:Johan Bah,Hendel Romantizam 18 vijek.:Sopen,Verdi,Franc Subert. Pozni romantizam:Djuzepe Verdi Impresionizam (Debisi,Moris Ravel) Klasicizam (Mocart,Hejt,Betoven)) Renesansa (Laso i Palestrina ) XX.vijek:Klod Mone i Dzordz Gersi)
Muzicka recenica- najmanja formalna cijelina koja moze biti samostlana.Moze da bude mala od cetiri takta ili velika od osam.Sadrzaj u ovim recenicama moze da bude raznovrstan.Svakii takt ima drugaciji sadrzaj i razliciti su akordi.
Periodi -Obrazuju ga dvije recenice koje su po sadrzaju srodne a harmonski medjusobno zavisne.Prva recenica se zavrsava manje ubjedljivom kadencom, a druga se zavrsava potpuno ubjedljivom kadencom.Dvije recenice moraju bit ii slicne i razlicite da bi cinile period.Mali period cine dvije recenice od po cetiri takta,veliki period cine dvije recenice od po osam taktova.Dvije recenice se poistovijecuju sa pitanjem i odgovor.Period je sastavni dio velikih muzickih oblika.
Dvodijelna pjesma-Ovaj oblik je sastavljen od dva perioda.Mali period predstavlja male recenice od po 2x8 taktova i veliki period predstavlja velike recenice od 2x16 taktova.Dvodijelna pjesma je zaokruzen oblik,mozemo reci da je njena unutrasnja jedinstvenost: 1.tematska-oba tematska dijela su slicna 2.Harmonska –saddrzi mdulacije 3.Strukturalna-dijelovi su priblizne duzine. Sema dvodjelne pjesme je ab (primije Betovenova sonata) Trodijelna pjesma-Sema pjesme aba.Dio a je obicno period, dio b su dvije recenice a treci dio se ponavlja. Slozena trodijelna pjesma, A
B
A
ab ab ab aba aba aba Primjena oblika pjesme Primjenjuje se u vokalnoj muzici i u manjim pozicijama klavirske i instrumentalne muzike.Feliks Mendeson –Pjesma bez rijeci.Sopen -Nokturna Menuet-stara francuska igra umjerenog tempa galatnog stila. Skerco-šala to jest kompozicija brzeg tempa od menueta.
Marš-predstavlja muziku uz koju se izvode pokreti zbog cega ga karakterise jasan izrazajan ritam.Njena namjena uslovljava karakter muzike koji se ogleda u cvrstim ritmovima.Mars moze biti svecani,vojnicki,scenski i moze da se javi u konkretnoj muzici i stilizovan je .
Igre XX vijeka Svaka epoha ima odredjeni broj igara koje po svom karakteru odrazavaju vrijeme u kome su nastale i one u potpunosti odgovaraju duhu vremena. Valcer-je Njemackog porijekla ciju melodijsku partiju cini jedan ton u trocetvrtinskom taktu.Jedan ton na jednom dijelu takta,a drugi dio takta cine dva akorda. Poloneza-Igra poljskog porijekla Polka-igra ceskog porijekla Bolero-igra spanskog porijekla Tarantela-igra italijanskog porijeka Cardas-igra madjarskog prijekla
Drama Klasicna struktura dramskog muzickog dijela obuhvata: Ekspozicija prikaz licnosti ili sredine u kjoj se odvija pocetna situacija Zaplet radnje Rasplet radnje Slicno i u muzickom dijelu pa se u ekspoziciji izlaze tematski material,tema u sonetnom obliku u kome kompozitor razvija svoju muzicku zamisao radeci sa materijalom iz ekspozicije.Sto odgovara dramskom zapletu in a kraju rasplet.
