MAKALAH SEMINAR AKUNTANSI AKUNTANSI GOOD CORPORATE GOVERNANCE
OLEH : KELOMPOK IV NURUL MUTHMAINNA
A31113016 A31113016
RIZKI NAHRIATI
A31113028
MASITA
A31113032
IRMAWATI
A31113304
FAKULT FAKULTAS AS EKONOMI EKONOM I DAN BISNIS UNIVERSITAS HASANUDDIN MAKASSAR 2016
Univeri!" H""n#$$in
KATA KATA PENGANTAR PENG ANTAR
P#%i P#%i $"n '#r '#r '"(i '"(i )"n%"!' )"n%"!'"n "n 'e*"$i 'e*"$ir"! r"! T#*"n T#*"n &"n+ &"n+ M"*" M"*" E", E", '"ren" '"ren" -er'"! -er'"! r"*("!.N&" r"*("!.N&" /"* '"(i $")"! (en#n (en#n $"n (en&e/e"i'" (en&e/e"i'"n n ("'"/"* ("'"/"* ini !e)"! )"$" "'!#n&" "'!#n&" A$")#n ("'"/"* &"n+ !e/"* '"(i ##n (en+en"i Good (en+en"i Good Corporate Governance. K"(i "n+"! -er*"r") ("'"/"* &"n+ !e/"* '"(i #)"&"'"n e-"i'.-"i'n&" ini $")"! $i+#n"'"n e-"+"i -"*"n )e(-e/"%"r"n +#n" (en"(-"* i/(# )en+e!"*#"n e#"i $en+"n -i$"n+ &"n+ '"(i -"*" $i $"/"(n&" $"/"(n&" K"(i *"n&"/"* ("n#i" &"n+ !i$"' /#)#! $"ri 'e"/"*"n, '"ren" ("n#i" !i$"' "$" &"n+ e()#rn" O/e* '"ren" i!# '"(i "n+"! -er*"r") 'ri!i' &"n+ $ier!"i "r"n $"ri )e(-"", +#n" (e()er-"i'i 'e'e/ir#"n &"n+ '"(i !i$"' "$"ri Un!#' i!# '"(i (en+#")'"n !eri(" '"i* '"ren" !e/"* (en%"$i'"n ("'"/"* '"(i (en%"$i e#"!# &"n+ /e-i* -er+#n"
M"'""r, O'!-er 2016
Ke/()' IV
Makalah Seminar Akuntansi Akuntansi (Good Corporate Governance) Governance) 1
Univeri!" H""n#$$in
DAFTAR ISI
KATA PEN5ANTAR
i
A7TAR ISI
ii
A I PENAHULUAN
1
11 L"!"r e/"'"n+
1
12 R#(#"n M""/"*
2
13 T#%#"n Pen#/i"n
2
A II PEMAHASAN
3
21 e9inii Good Corporate Governance
3
22 T#%#"n Good Corporate Governance
23 M"n9""! Good Corporate Governance
6
24 Kne) $"n Prini) ""r Good Corporate Governance
;
2 Me'"ni(e Corporate Governance
13
26 7"'!r Per!i(-"n+"n "/"( I()/e(en!"i Good Corporate Governance
1<
2; H#-#n+"n 5$ =r)r"!e 5vern"ne $en+"n E!i'" Pr9ei A'#n!"ni 21 28 Per"n A'#n!"ni "/"( 5$ =r)r"!e 5vern"ne >5=5? 22 2; =n!* K"# "/"( Pen&i()"n+"n Good Corporate Governance A III PENUTUP
23 24
31 Kei()#/"n
24
A7TAR PUSTAKA
2
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 2
Univeri!" H""n#$$in
BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belaa!" Good Corporate Governance (#n#/ e-"+"i "!# )rini) &"n+ $")"! $i!er")'"n
-er'"" $"ri -er-"+"i '"# 'e#"n+"n $i $#ni" en+"n )rini) #!"(" 'e!er-#'""n, )er!"n++#n+%""-"n, 'e"$i/"n, $"n "'#n!"-i/i!", Good Corporate Governance $")"! (e(-eri'"n 'e)"!i"n -"*" )er#"*""n !er'e//" $en+"n -"i' Pener")"n Good Corporate Governance &"n+ -"i' )"$" )er#"*""n (e(-eri'"n )er/in$#n+"n &"n+ e9e'!i9 'e)"$" )"r" )e(e+"n+ "*"( $"n )i*"' 're$i!#r Pener")"n Good Corporate Governance "'"n (e&"'in'"n )e(e+"n+ "*"( >inve!r? "'"n )er/e*"n 'e(-"/i inve!"i $en+"n "%"r $"n -erni/"i !in++i Prini) Good Corporate Governance ( 5=5? &"n+ (ene'"n'"n !r"n)"r"ni $"n "'#n!"-i/i!" "n+"! $i-#!#*'"n )er#"*""n Ke(#$i"n )ener")"n Good Corporate Governance )"$" )er#"*""n "'"n (e(-eri'"n -"n&"' ("n9""! -"+i )er#"*""n !e re-#! Good Corporate Governance "'"n (en$rn+ )er#"*""n #n!#' !er'e//" e"r" !r"n)"r"n, -er!"n++#n+ %""-, $"n "$" 'e"$i/"n "!"# 'ee!"r""n -"+i )i*"'.)i*"' &"n+ -er'e)en!in+"n I# *"n+"! &"n+ (en"ri' )er*"!i"n )"r" e'n( $"n )e/"'# -ini $i In$nei" ""! ini "$"/"* !en!"n+ Good Corporate Governance >5=5? Se%"' "$"n&" 'rii 9in"ni"/ $i -er-"+"i ne+"r" $i !"*#n 1<<;.1<<8 &"n+ $i""/i 'rii $i T*"i/"n$ >1<<;?, @e)"n+, Kre", In$nei", M"/"&i", Hn+'n+ $"n Sin+")#r" &"n+ "'*irn&" -er#-"* (en%"$i 'rii 9in"ni"/ Ai" ini $i)"n$"n+ e-"+"i "'i-"! /e("*n&" )r"'!i' Good Corporate Governance
>5=5? $i ne+"r".ne+"r"
Ai" Ini $ie-"-'"n "$"n&" 'n$ii.'n$ii
-&e'!i9 &"n+ re/"!i9 "(" $i ne+"r".ne+"r" !ere-#! "n!"r" /"in "$"n&" *#-#n+"n &"n+ er"! "n!"r" )e(erin!"* $"n )e/"'# -ini, 'n+/(er"i $"n (n)/i, )r!e'i, $"n in!erveni )""r e*in++" (e(-#"! ne+"r".ne+"r" !ere-#! !i$"' i")
(e("#'i er"
+/-"/i"i $"n )""r -e-" >T%"+er $'', 2003? 1.2 R#$#%a! Ma%ala&
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 1
Univeri!" H""n#$$in
"ri #r"i"n in+'"! $i"!" !er$")"! -e-er")" (""/"*, "n!"r" /"in : 1 A)" $e9inii Good Corporate Governance 2. A)" !#%#"n $"ri Good Corporate Governance '. A)" ("n9""! $"ri Good Corporate Governance (. "+"i("n" 'ne) $"n )rini) $""r Good Corporate Governance ). "+"i("n" (e'"ni(e Corporate Governance 6. "+"i("n" 9"'!r )er!i(-"n+"n $"/"( i()/e(en!"i Good
Corporate
Governance *. "+"i("n" n!* '"# $"/"( )en&i()"n+"n Good Corporate Governance 1.' T#+#a! Pe!#l,%a! M"'"/"* ini $i##n -er!#%#"n #n!#' (e(-eri %""-"n $"ri -e-er")" r#(#"n
(""/"* $i"!", "n!"r" /"in 1 Un!#' (en+e!"*#i $e9inii Good Corporate Governance 2 Un!#' (en+e!"*#i !#%#"n Good Corporate Governance 3 Un!#' (en+e!"*#i ("n9""! Good Corporate Governance 4 Un!#' (en+e!"*#i 'ne) $"n )rini) $""r Good Corporate Governance Un!#' (en+e!"*#i (e'"ni(e Corporate Governance 6 Un!#' (en+e!"*#i 9"'!r )er!i(-"n+"n $"/"( i()/e(en!"i Good Corporate Governance ; Un!#' (en+e!"*#i n!* '"# $"/"( )en&i()"n+"n Good Corporate Governance 8
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 2
Univeri!" H""n#$$in
BAB II PEMBAHASAN 2.1 De-,!,%, G/ Crrate Ger!a!e
I!i/"* corporate goverance )er!"(" '"/i $i)er'en"/'"n /e* ="$-#r& =((i!!ee !"*#n 1<<2 $"/"( /")r"nn&" &"n+ $i'en"/ e-"+"i ="$-#rr& Re)r! L")r"n ini $i)"n$"n+ e-"+"i !i!i' -"/i' >turning point ? &"n+ (enen!#'"n )r"'!i' Corporate Gorvernance $i
e/#r#*
$#ni"
="$-#r& =((i!!ee
(en$e9inii'"n
corporate
governance e-"+"i: B A set of rules that define the relationship between shareholder, managers, creditors, the government, emploees and other internal and e!ternal stakeholders in respect to their rights and responsibilitiesC "he
#rgani$ation
for
%conomic
Corporation
and
&evelopment >OE=?,
(en$e9inii'"n corporate governance e-"+"i -eri'#!: BCorporate governance is the satem b which business corporations are directed and control. "he corporate governance structure specifies the distributian of right and responsibilities among different participant in the corporattion, such as the board, the managers, shareholders and other staheholder, and spells out the rule and procedure for making decision on corprate affairs. ' doing this, it also provides the structure through which the compan obectives are set, and the means of attaining those obectives and monitoring performanceC Australia Stock %!change >ASE?, (en$e9inii'"n r)r"!e +vern"ne: Bi s the sstem b which companies are direct and managed. t influences how the obectives of the compan set and achieved, how risk is monitored and assessed, and an how performance is optimised C e9inii ini $i%e/"'"n -"*" corporate governance e-"+"i i!e( &"n+ $i)er+#n"'"n #n!#' (en+"r"*'"n $"n (en+e//" 'e+i"!"n )er#"*""n Si!e( !ere-#!
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 3
Univeri!" H""n#$$in
(e()#n&"i )en+"r#* -e"r $"/"( (enen!#'"n ""r"n #"*" ("#)#n $"/"( #)"&" (en")"i ""r"n !ere-#! Corporate governance %#+" (e()#n&"i )en+"r#* $"/"( #)"&" (en")"i 'iner%" -ini &"n+ )!i("/ er!" $"/"( "n"/ii $"n )en+en$"/i"n rei' -ini &"n+ $i*"$")i )er#"*""n Corporate governance &"n+ !i$"' e*"! $")"! (eni(-#/'"n +$""n )en&"/"+#n""n %"-"!"n e"n Pen+#r# $"n ("n"%e(en )er#"*""n &"n+ /e("* e!i'" -ini $"n (r"/n&", ("'" i" %#+" $")"! (er#+i'"n )"r" "n++!" !*e !"'e*/$er, !er#!"(" )"r" )e(e+"n+ "*"(, 're$i!#r, )er#"*""n )e("' $"n '"r&""n *orld 'ank (e($e9inii'"n Good Corporate Governance "$"/"* '#()#/"n *#'#(, )er"!#r"n $"n '"i$"*.'"i$"* &"n+ "%i- $i)en#*i &"n+ $")"! (en$rn+ 'iner%" #(-er. #(-er )er#"*""n -e'er%" e"r" e9iien, (en+*"i/'"n ni/"i e'n(i %"n+'" )"n%"n+ &"n+ -er'ein"(-#n+"n -"+i )"r" )e(e+"n+ "*"( ("#)#n ("&"r"'! e'i!"r e"r" 'ee/#r#*"n +orum
for
Corporate
Governance
in
ndonesia
>7=5I? 7=5I
(en$e9inii'"n corporate governance e-"+"i: B e)er"n+'"! )er"!#r"n &"n+ (en+"!#r *#-#n+"n "n!"r"
)e(e+"n+,
)en+#r#
>)en+e//"? )er#"*""n,
)i*"'
're$i!#r,
)e(erin!"*, '"r&""n, er!" )"r" )e(e+"n+ 'e)en!in+"n in!ern"/ $"n e'!ern"/ /"inn&" &"n+ -er'"i!"n $en+"n *"'.*"' $"n 'e"%i-"n (ere'" "!"# $en+"n '"!" /"in #"!# i!e( &"n+ (en+en$"/i'"n )er#"*""n T#%#"n corporate governance i"/"* #n!#' (eni)!"'"n ni/"i !"(-"* -"+i e(#" )i*"' &"n+ -er'e)en!in+"n >!"'e*/$er?C A'*("$ S&"'*rD" (e($e9inii'"n BCorporate Governance "$"/"* #"!# i!e( &"n+ $i)"'"i B"r$C #n!#' (en+"r"*'"n $"n (en+en$"/i'"n er!" (en+""i )en+e//""n #(-er $"&" r+"ni"i e"r" e9iien, e9e'!i9, e'n(i, $"n )r$#'!i9C er-"+"i $e9inii Corporate Governance &"n+ $i"()"i $i "!", (e(i/i'i 'e"(""n ("'n" &"n+ (ene'"'"n )"$" -"+"i("n" (en+"!#r *#-#n+"n "n!"r" e(#" )i*"' &"n+
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 4
Univeri!" H""n#$$in
-er'e)en!in+"n $en+"n )er#"*""n &"n+ $i#%#$'"n $"/"( "!# i!e( )en+en$"/i"n )er#"*""n
2.2 T#+#a! G/ Crrate Ger!a!e
Good Corporate Governance -#'"n/"* e"!".("!" )er"/"n (e(-en!#' r+"n. r+"n )er#"*""n e)er!i '(i"ri in$e)en$en $"n '(i!e "#$i!, !")i Good Corporate Governance "$"/"* e-"+"i("n" (eni)!"'"n )en+e//""n )er#"*""n &"n+ )r9ein"/ (e/"/#i )ener")"n i!e( "'#n!"ni $"n 'e#"n+"n &"n+ (e(en#*i !"n$"r er!" -"+"i("n" ("n"%e(en $i/en+'")i $en+"n i!e( !e'n/+i in9r("i &"n+ (en$#'#n+ )er"in"/ )er#"*""n Good Corporate Governance (e()#n&"i !#%#"n #!"(", "n!"r" /"in : 1? 2? 3? 4? ?
Me/in$#n+i *"' $"n 'e)en!in+"n )e(e+"n+ "*"( Me/in$#n+i *"' $"n 'e)en!in+"n !"'e*/$er /"inn&" Menin+'"!'"n ni/"i "*"( $"n )er#"*""n Menin+'"!'"n 'iner%" e"n K(i"ri $"n M"n"%e(en Menin+'"!'"n (#!# *#-#n+"n e"n K(i"ri $"n M"n"%e(en Se(#" 'e+i"!"n $"/"( r"n+'" )en")"i"n !#%#"n $ie/en++"r"'"n $en+"n i!e(
)en+en$"/i"n in!ern"/ &"n+ (en"'#) : 1? Pen+en$"/i"n !er!r#'!#r !err$iri "!" : . In!er+ri!", ni/"i e!i'" $"n '()e!eni '"r&""n . 7i/9i $"n +"&" ("n"%e(en . Keei(-"n+"n !"n++#n+ %""- $"n 'een"n+"n . Pen+e(-"n+"n #(-er$"&" ("n#i" . Ar"*"n $"ri $ire'i 2? Pen+'"%i"n $"n )en+e//""n rii' #"*" 3? Pen+en$"/i"n (en&e/#r#* $i e!i") #ni!, ")e' $"n !in+'"!"n 4? Ke!""!"n )"$" )er"!#r"n $"/"( )e/"'"n""n, )e/")r"n $"n )er!"n++#n+%""-"n ? Si!e( (ni!rin+ $en+"n $#'#n+"n "#$i! in!ern"/ 2.' Ma!-aat G/ Crrate Ger!a!e
Se-"+"i("n" !e/"* $i'e(#'"'"n e-e/#(n&", !#%#"n )ener")"n Good Corporate Governance "$"/"* #n!#' (enin+'"!'"n 'iner%" r+"ni"i er!" (ene+"* "!"#
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance)
Univeri!" H""n#$$in
(e()er'ei/ )e/#"n+ )r"'!i' ("ni)#/"i $"n 'e"/"*"n i+ni9i'"n $"/"( )en+e//""n 'e+i"!"n r+"ni"i T%"+er $'' >2003? (en+"!"'"n -"*" )"/in+ !i$"' "$" /i(" "/""n (en+")" )ener")"n Good Corporate Governance i!# -er("n9""!, &"i!# : 1 er$""r'"n #rvei &"n+ $i/"'#'"n /e* MKine&F=()"n& (en#n%#'"n -"*" )"r" inve!r in!i!#in"/ /e-i* (en"r#* 'e)er"&""n !er*"$") )er#"*""n. )er#"*""n $i Ai" &"n+ !e/"* (ener")'"n Good Corporate Governance 2 er$""r'"n -er-"+"i "n"/ii, !ern&"!" "$" in$i'"i 'e!er'"i!"n "n!"r" !er%"$in&" 'rii 9in"ni"/ $"n 'rii -er'e)"n%"n+"n $i Ai" $en+"n /e("*n&" !"!" 'e//" )er#"*""n 3 In!ern"i"n/i"i )""r !er("#' /i-er"/i"i )""r 9in"ni"/ $"n )""r ($"/ (en#n!#! )er#"*""n #n!#' (ener")'"n Good Corporate Governance 4 K"/"#)#n Good Corporate Governance -#'"n -"! (#%"r"- #n!#' 'e/#"r $"ri 'rii, i!e( ini $")"! (en%"$i $""r -"+i -er'e(-"n+n&" i!e( ni/"i -"r# &"n+ /e-i* e#"i $en+"n /"n'") -ini &"n+ 'ini !e/"* -"n&"' -er#-"* Se"r" !ere!i, )r"'!i' GCG $")"! (enin+'"!'"n ni/"i )er#"*""n In$r" S#r&" $"n Iv"n G#!i"v"n$"n" >200;? (en+"!"'"n -"*" !#%#"n $"n ("n9""! $"ri )ener")"n Good Corporate Governance "$"/"* : 1 Me(#$"*'"n "'e !er*"$") inve!"i $(e!i' ("#)#n "in+ 2 Men$")"!'"n -i"&" ($"/ >cost of capital ? &"n+ /e-i* (#r"* 3 Me(-eri'"n 'e)#!#"n &"n+ /e-i* -"i' $"/"( (enin+'"!'"n 'iner%" e'n(i )er#"*""n 4 Menin+'"!'"n 'e&"'in"n $"n 'e)er"&""n $"ri )"r" )e("n+'# 'e)en!in+"n !er*"$") )er#"*""n Me/in$#n+i $ire'i $"n '(i"ri $"ri !#n!#n"n *#'#( 2.( K!%e /a! Pr,!%, Da%ar G/ Crrate Ger!a!e
T"!" 'e//" 'r)r"! >Good Corporate Governance? %#+" $")"! $i"r!i'"n e-"+"i e-#"* (e!$e $i("n" r+"ni"i $i'e//", $i"!#r, $i"r"*'"n "!"# $i'n!r/ e#"i $en+"n !#%#"n &"n+ #$"* $i!en!#'"n er-"+"i )eer!", &"n+ (e(i/i'i 'e)en!in+"n $"/"(
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 6
Univeri!" H""n#$$in
r+"ni"i, (enen!#'"n "r"* $"n 'iner%" r+"ni"i Mere'" &"n+ -er)"r!ii)"i $"/"( !"!" 'e//" 'r)r"! ini "$"/"* )"r" )e(i/i' "*"(, ("n"%e(en er!" $e"n $ire'!#r K"ren" )"r" )e(e+"n+ "*"( !i$"' e"r" /"n+#n+ (en+e//" )er#"*""n, ("'" $")"! $i"n++") -"*" )"r" )e!in++i ("n"%e(en (er#)"'"n r"n+.r"n+ &"n+ (e(i/i'i 'een"n+"n /"n+#n+ $"/"( (en+"(-i/ 'e)#!#"n &"n+ !er'"i! $en+"n )er"i )er#"*""n Ar!in&", *"'.*"' )'' 'e)#!#"n >)e(e+"n+ "*"(? $i$e/e+"i'"n 'e)"$" "+en >("n"%er? #n!#' -er!in$"' e"r" /e-i* -"i' $"/"( 'e)en!in+"n )rini)"/ Pe(i"*"n 'e)e(i/i'"n $"ri 'n!r/ (en&ir"!'"n 'e*i/"n+"n 'n!r/ &"n+ e9e'!i9 /e* )"r" )e(e+"n+ "*"( "!" 'e)#!#"n.'e)#!#"n ("n"%eri"/ &"n+ (e()en+"r#*i ni/"i 'e'"&""n (ere'" M""/"* !i(-#/ %i'" ("n"%er &"n+ (e(#/"i $"n (en%"/"n'"n 'e)#!#"n.'e)#!#"n %#+" (en&e!#%#i $"n (e("n!"# 'e)#!#"n T"n)" 'en$"/" )"$" ("n"%er (ere'" !in$"'"n $")"! (en+e%"r 'e)en!in+"n (ere'" en$iri $"ri)"$" (ere'" )e(i/i', (en+"/i*'"n )!eni 'e#n!#n+"n !er*"$") 'e)en!in+"n )ri-"$i Tin$"'"n ini (en+#r"n+i 'e#n!#n+"n )"r" )e(e+"n+ "*"( e'"/i+# (enin+'"!'"n %#(/"* '()en"i -"+i ("n"%er )e(e+"n+ "*"( Si!e( corporate governance $i/"'"n"'"n "!" n"(" )e(e+"n+ "*"( #n!#' (ene+"* ("n"%er $"ri (en+e%"r !#%#"n.!#%#"n &"n+ +"+"/ #n!#' (e("'i("/'"n 'ee%"*!er""n )e(e+"n+ "*"( Kn!r/ ini (er#)"'"n 'er"n+'" corporate governance Kn!r/ -er-"+"i )er#"*""n -"i' (e(-"n!# $"/"( (en&e/"r"'"n inen!i9 ("n"%er $en+"n r"n+ )e(e+"n+ "*"( "!"# (e(-"!"i 'ee()"!"n $iri (e(#"'"n -"+i ("n"%er Pe/#"n+ ini $ie-#! e-"+"i agenc cost .&"i!#, -i"&" &"n+ $i'e/#"r'"n /e* )er#"*""n &"n+ -er'"i!"n $en+"n (""/"*.(""/"* e)er!i !#%#"n )e(e+"n+ "*"( $"n ("n"%e(en &"n+ -er-e$" information asmmetr Ai(e!ri in9r("i !er%"$i 'e!i'" ("n"%er (e(i/i'i "'e 'e in9r("i )ri-"$i !en!"n+ )er#"*""n =orporate governance (er#)"'"n "/"! 'n!r/ in!ern"/ $"n e'!ern"/ &"n+ $ir"n"n+ #n!#' (en$"("i'"n
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) ;
Univeri!" H""n#$$in
("n"%er.)e(e+"n+ "*"( >/e(-"+"? 'n9/i' 'e)en!in+"n &"n+ $i*"i/'"n $"ri )e(i"*"n 'e)e(i/i'"n $"n 'n!r/ Kn!r/ corporate governance &"n+ $i+#n"'"n #n!#' (e("n!"# ")"'"* *"i/ e#"i $en+"n ren"n" >&"i!# )er#"*""n (en")"i !#%#"n &"n+ $iren"n"'"n e)er!i )r9i!"-i/i!" (enin+'"!?, $"n #n!#' (e(!iv"i r+"ni"i &"n+ "'"n in9r("i &"n+ /en+'") #n!#' (en%"+" "!"# (en+#-"* "'!ivi!" r+"ni"i T#%#"n Good Corporate Governance )"$" in!in&" "$"/"* (eni)!"'""n ni/"i !"(-"* -"+i e(#" )i*"' &"n+ -er'e)en!in+"n Pi*"'.)i*"' !ere-#! "$"/"* )i*"' in!ern"/ &"n+ (e/i)#!i $e"n '(i"ri, $ire'i, '"r&""n, $"n )i*"' e'!ern"/ &"n+ (e/i)#!i inve!r, 're$i!#r, )e(erin!"*, ("&"r"'"! $"n )i*"')i*"' /"in &"n+ -er'e)en!in+"n > stakeholders? "/"( )r"'!i'n&" Good Corporate Governance -er-e$" $i e!i") ne+"r" $"n )er#"*""n '"ren" -er'"i!"n $en+"n i!e( e'n(i, *#'#(, !r#'!#r 'e)e(i/i'"n, i"/ $"n -#$"&" Per-e$""n )r"'!i' ini (eni(-#/'"n -e-er")" veri &"n+ (en&"n+'#! )rini).)rini) Good Corporate Governance, n"(#n )"$" $""rn&" (e()#n&"i -"n&"' 'e"(""n Kne) Good Corporate Governance e"r" e$er*"n" $")"! $i+"(-"r'"n e)er!i ini : W"$"* M$e/
Or+"ni"i >)er#"*""n, i"/, )e(erin!"*"n? S#"!# i!e(, )re, $"n e)er"n+'"! )er"!#r"n, !er("#' )rini).)rini), er!" ni/"i.ni/"i &"n+ (e/"n$"i )r"'!i'
T#%#"n
-ni &"n+ e*"! Menin+'"!'"n 'iner%" r+"ni"i . Meni)!"'"n ni/"i !"(-"* -"+i e(#" )e("n+'# .
.
'e)en!in+"n Mene+"* $"n (en+#r"n+i ("ni)#/"i er!" 'e"/"*"n
.
&"n+ i+ni9i'"n $"/"( )en+e//""n r+"ni"i Menin+'"!'"n #)"&" "+"r )"r" )e("n+'# 'e)en!in+"n !i$"' $ir#+i'"n
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 8
Univeri!" H""n#$$in
Me'"ni(e
.
Men+"!#r $"n (e()er!e+" 'e(-"/i *#-#n+"nn, )er"n,
.
een"n+, $"n !"n++#n+ %""- : "/"( "r!i e()i! : "n!"r )e(i/i'J )e(e+"n+ "*"(,
.
$e"n '(i"ri, $"n $e"n $ire'i "/"( "r!i /#" : "n!"r e/#r#* )e("n+'# 'e)en!in+"n
Prini) #!"(" Good Corporate Governance "$"/"*: 'e!er-#'""n, in!e+ri!" $"n "'#n!"-i/i!" Se$"n+'"n (en#r#! #rgani$ation for %conomic Corporation and &evelopment "!"# OE=, )rini) $""r 5=5 "$"/"*: 'e"%"r"n (fairness), "'#n!"-i/i!" (accountabilit), !r"n)"r"ni (transparenc?, $"n re)ni-i/i!" (responsibilit). Prini). )rini) !ere-#! $i+#n"'"n #n!#' (en+#'#r e-er")" %"#* Good Corporate Governance !e/"* $i!er")'"n $"/"( )er#"*""n E()"! )rini) $""r Good Corporate Governance (en#r#! OE= "$"/"*:
1 Ke"%"r"n > fairness) Prini) 'e"%"r"n (ene'"n'"n )"$" "$"n&" )er/"'#"n $"n %"(in"n *"'.*"' &"n+ "(" 'e)"$" )e(e+"n+ "*"( (inri!" ("#)#n ("&ri!", !er("#' *"'.*"' )e(e+"n+ "*"( "in+ er!" inve!r /"inn&" Pr"'!i' 'e"%"r"n %#+" (en"'#) "$"n&" i!e( *#'#( $"n )er"!#r"n er!" )ene+"'"nn&" &"n+ %e/" $"n -er/"'# -"+i e(#" )i*"' H"/ ini )en!in+ #n!#' (e/in$#n+i 'e)en!in+"n )e(e+"n+ "*"( $"ri )r"'!i' 'e#r"n+"n > fraud ? $"n )r"'!i'.)r"'!i' ini$er !r"$in+ &"n+ $i/"'#'"n /e* "+enJ("n"%er
Prini) 'e"%"r"n ini $i("'#$'"n #n!#'
(en+"!"i (""/"* &"n+ !i(-#/ $"ri "$"n&" *#-#n+"n 'n!r"' "n!"r" )e(i/i' $"n ("n"%er '"ren" $i"n!"r" 'e$#" )i*"' !ere-#! (e(i/i'i 'e)en!in+"n &"n+ -er-e$" >conflict of interest ? 2 A'#n!"-i/i!" >accountabilit? Prini) "'#n!"-i/i!" -er*#-#n+"n $en+"n "$"n&" i!e( &"n+ (en+en$"/i'"n *#-#n+"n "n!"r" #ni!.#ni! )en+"""n &"n+ "$"
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) <
Univeri!" H""n#$$in
$i)er#"*""n A'#n!"-i/i!" $i/"'"n"'"n $en+"n "$"n&" $e"n '(i"ri $"n $ire'i in$e)en$en, $"n '(i!e "#$i! A'#n!"-i/i!" $i)er/#'"n e-"+"i "/"* "!# /#i (en+"!"i Agenc roblem &"n+ !i(-#/ "n!"r" )e(e+"n+ "*"( $"n $ire'i er!" )en+en$"/i"nn&" /e* '(i"ri Pr"'!i'.)r"'!i' &"n+ $i*"r")'"n (#n#/ $"/"( (ener")'"n "'#n!"-i/i!" $i"n!"r"n&" )e(-er$"&""n $e"n '(i"ri #n!#' (e/"'#'"n (ni!rin+, ev"/#"i, $"n )en+en$"/i"n !er*"$") ("n"%e(en +#n" (e(-eri'"n %"(in"n )er/in$#n+"n 'e)"$" )e(e+"n+ "*"( $"n )e(-"!""n 'e'#"""n &"n+ %e/" $i %"%"r"n $ire'i 3 Tr"n)"r"ni >transparenc? Prini) $""r !r"n)"r"ni -er*#-#n+"n $en+"n '#"/i!" in9r("i &"n+ $i"%i'"n /e* )er#"*""n Ke)er"&""n inve!r "'"n "n+"! !er+"n!#n+ $en+"n '#"/i!" in9r("i &"n+ $i"()"i'"n )er#"*""n O/e* '"ren" i!# )er#"*""n $i!#n!#! #n!#' (en&e$i"'"n in9r("i &"n+ %e/", "'#r"!, !e)"! "'!# $"n $")"! $i-"n$in+'"n Prini) ini $i#%#$'"n "n!"r" /"in i!e( "'#n!"ni &"n+ (en%"(in
"$"n&"
$en+"n (en+e(-"n+'"n
-er-"i'"n !"n$"r "'#n!"ni $"n
/")r"n
'e#"n+"n $"n
)en+#n+'")"n
best practices &"n+ &"n+
-er'#"/i!",
(en+e(-"n+'"n !e'n/+i in9r("i $"n i!e( in9r("i "'#n!"ni ("n"%e(en #n!#'
(en%"(in "$"n&"
)en+#'#r"n 'iner%" &"n+
(e("$"i $"n )re
)en+"(-i/"n 'e)#!#"n &"n+ e9e'!i9 /e* $e"n '(i"ri $"n $ire'i !er("#' %#+" (en+#(#('"n %"-"!"n &"n+ 'n+ e"r" !er-#'", $en+"n '"!" /"in )rini) !r"n)"r"ni ini (en+*en$"'i "$"n&" 'e!er-#'""n $"/"( (e/"'"n"'"n )re )en+"(-i/"n 'e)#!#"n $"n 'e!er-#'""n $"/"( )en&"%i"n >disclosure? in9r("i &"n+ $i(i/i'i )er#"*""n 4 Re)ni-i/i!" (responsibilit). Re)ni-i/i!" $i"r!i'"n e-"+"i !"n++#n+%"" )er#"*""n e-"+"i "n++!" ("&"r"'"! #n!#' (e("!#*i )er"!#r"n $"n *#'#( &"n+ -er/"'# er!" )e(en#*"n !er*"$") 'e-#!#*"n.'e-#!#*"n i"/ Re)ni-i/i!"
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 10
Univeri!" H""n#$$in
(ene'"n'"n )"$" "$"n&"
i!e( &"n+ %e/"
#n!#'
(en+"!#r (e'"ni(e
)er!"n++#n+%""-"n )er#"*""n 'e)"$" )e(e+"n+ "*"( $"n )i*"'.)i*"' /"in &"n+ -er'e)en!in+"n H"/ !ere-#! #n!#' (ere"/i"i'"n !#%#"n &"n+ *en$"' $i")"i Good Corporate Governance &"i!# (en+"'($"i 'e)en!in+"n )i*"'.)i*"' &"n+ -er'"i!"n $en+"n )er#"*""n e)er!i ("&"r"'"!, )e(erin!"*, "i"i -ini $"n )i*"'.)i*"' /"inn&"
Men#r#! KNK5 Corporate Governance (e(i/i'i -e-er")" )rini) $"n )rini) ini $i)"!i'"n
$")"!
$i!er")'"n
)"$"
e!i")
")e'
-ini
$"n
$ie(#"
%"%"r"n
)er#"*""n S"/"* "!# &"n+ -e/#( $ie-#!'"n $i "!" "$"/"* : In$e)en$eni >In$e)en$en&?
Un!#'
)e/"'"n""n
)rini).)rini) Corporate
Governance /"inn&" &"i!# !r"n)"r"ni, "'#n!"-i/i!", re)ni-i/i!", er!" 'e"%"r"n $"n 'ee!"r""n, )er#"*""n *"r# $i'e//" e"r" in$e)en$en e*in++" ("in+.("in+ r+"n )er#"*""n $")"! -er9#n+i !"n)" "/in+ (en$(in"i $"n !i$"' $")"! $i in!erveni /e* )i*"' /"in A$")#n )rini) Corporate Governance &"n+ $i!er-i!'"n /e* OE= $"/"( *#-#n+"nn&" $en+"n !"!" 'e//" "$"n U"*" Mi/i' Ne+"r" >UMN?, Men!eri Ne+"r" UMN %#+" (en+e/#"r'"n 'e)#!#"n N(r Ke).11;JM.MUJ2002 !en!"n+ Pener")"n 5=5 >T%"+er $'', 2003? A$" /i(" )rini) (en#r#! 'e)#!#"n ini, &"i!# : . . . . .
Ke"%"r"n > fairness? Tr"n)"r"ni A'#n!"-i/i!" Per!"n++#n+%""-"n Ke("n$iri"n Prini).)rini)
Good Corporate
Governance
i)!""n
"he
AS- Corporate
Governance &"n+ %#+" -i"" (ere'" e-#! "he rinciples of Good Corporate Governance and 'est ractice ecommendation "$"/"* e-"+"i -eri'#!:
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 11
Univeri!" H""n#$$in
1? Me(-"n+#n /"n$""n 'er%" &"n+ '#"! -"+i ("n"%e(en )er#"*""n $"n $e"n $ire'i #n!#' $")"! (en")"i !#%#"n -ini (ere'" e"r" -er*"i/, )er#"*""n "%i(e(-"n+#n 'e"$"r"n )"r" "n++!" ("n"%e(en "!" *"' $"n !"n++#n+%""(ere'" 'oard of &irectors "%i- (en+*"&"!i $"n (e/"'"n"'"n *"' (ere'" er!" (en+en$"/i'"n $"n (en+""i 'e+i"!"n -ini )er#"*""n /) Men#n !r#'!#r r+"ni"i the 'oard of &irectors &"n+ $")"! (en%"(in e9e'!ivi!" 'er%" $"n (enin+'"!'"n ni/"i )er#"*""n. 0) Men+e(-"n+'"n 'e-i"""n (en+"(-i/ 'e)#!#"n
&"n+
e!i
$"n
$")"!
$i)er!"n++#n+%""-'"n Ke-i"""n !ere-#! *"r# $i(#/"i $"ri !in+'"! "!" $"/"( r+"ni"i )er#"*""n 1) Men%"+" in!e+ri!" /")r"n 'e#"n+"n "he AS- Corporate Governance Council (en+"n%#r'"n ("n"%e(en )er#"*""n )#-/i (en#n /")r"n 'e#"n+"n !en+"* !"*#n"n $"n (en&"()"i'"nn&" 'e)"$" 'oard of &irectors $"n e/"n%#!n&" the 'oard "'"n (ener#'"nn&" 'e)"$" )"r" )e(e+"n+ "*"( 2) Men+#n+'")'"n e(#" in9r("i !en!"n+ 'n$ii $"n )er'e(-"n+"n )er#"*""n 'e)"$" )"r" )e(e+"n+ "*"( e"r" !e)"! "'!# $"n ei(-"n+ 3) Men+*r("!i *"' $"n 'e)en!in+"n )"r" )e(e+"n+ "*"( 4) Men$""ri "$"n&" rei' -ini $"n (en+e//"n&" e"r" )r9ein"/ Per#"*""n &"n+ $i!"!" 'e//" e"r" e*"! !en!# (en#n )re$#r er!" (en+ev"/#"i rei' -ini $"n inve!"i &"n+ (#n+'in "'"n (ere'" *"$")i, /e* e-"- i!# (ere'" *"r# (en+e//" rei' -ini e"r" )r9ein"/ 5) Men$rn+ )enin+'"!"n 'iner%" 'oard of &irectors $"n ("n"%e(en )er#"*""n. Men%"(in )e(-eri"n -"/" %"" )i()in"n $"n '"r&""n )er#"*""n e"r" "$i/ $"n $")"! $i)er!"n++#n+ %""-'"n 67) Me("*"(i *"' $"n 'e)en!in+"n )"r" )e(e+"n+ "*"( "!"# stakeholders &"n+ "* 2.) Mea!,%$e Crrate Ger!a!e
Me'"ni(e corporate governance (er#)"'"n #"!# "!#r"n ("in, )re$#r $"n *#-#n+"n &"n+ %e/" "n!"r" )i*"' &"n+ (en+"(-i/ 'e)#!#"n $en+"n )i*"' &"n+ (e/"'#'"n 'n!r/J)en+"""n !er*"$") 'e)#!#"n !ere-#! Me'"ni(e corporate governance $i"r"*'"n #n!#' (en%"(in $"n (en+""i -er%"/"nn&" i!e( governance
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 12
Univeri!" H""n#$$in
$"/"( e-#"* r+"ni"i Ter$")"! $#" (e'"ni(e #n!#' (e(-"n!# (en&"("'"n )er-e$""n 'e)en!in+"n "n!"r" )e(e+"n+ "*"( $"n ("n"%er $"/"( r"n+'" )ener")"n Good Corporate Governance, &"i!#: >1? (e'"ni(e )en+en$"/i"n in!ern"/ )er#"*""n, $"n >2? (e'"ni(e )en+en$"/i"n e'!ern"/ -er$""r'"n )""r Me'"ni(e )en+en$"/i"n in!ern"/ "$"/"* )en+en$"/i"n )er#"*""n &"n+ $i/"'#'"n $en+"n (e(-#"! e)er"n+'"! "!#r"n &"n+ (en+"!#r !en!"n+ (e'"ni(e -"+i *"i/, -"i' &"n+ -er#)" 'e#n!#n+"n, re!#rn ("#)#n rii'.rii' &"n+ $ie!#%#i /e* )rini)"/ $"n "+en S"/"* "!# )i/i*"n (e'"ni(e )en+en$"/i"n in!ern"/ #n!#' (en&"("'"n 'e)en!in+"n )e(e+"n+ "*"( $"n ("n"%er "$"/"* 'n!r"' inen!i9 %"n+'" )"n%"n+ Kn!r"' %"n+'" )"n%"n+ ini $i/"'#'"n $en+"n (e(-eri'"n inen!i9 )"$" (en"%er ")"-i/" ni/"i )er#"*""n "!"# 'e("'(#r"n )e(e+"n+ "*"( (enin+'"!, "/"* "!#n&" $en+"n "r" (e(-eri 'e)e(i/i'"n "*"( 'e)"$" ("n"%er en+"n $e(i'i"n, ("n"%er "'"n !er(!iv"i #n!#' (enin+'"!'"n ni/"i )er#"*""n "!"# (enin+'"!'"n 'e("'(#r"n )e(e+"n+ "*"( '"ren" *"/ !ere-#! %#+" "'"n (enin+'"!'"n 'e'"&""n ("n"%er en$iri Me'"ni(e )en+en$"/i"n e'!ern"/ "$"/"* )en+en$"/i"n )er#"*""n &"n+ $i/"'#'"n /e* )""r Men#r#! !eri )""r #n!#' )en+en$"/i"n )er#"*""n >market for corporate control ?, )"$" ""! $i'e!"*#i -"*" ("n"%e(en -er)eri/"'# (en+#n!#n+'"n $iri en$iri, 'iner%" )er#"*""n "'"n (en#r#n &"n+ $ire9/e'i'"n /e* ni/"i "*"( )er#"*""n P"$" 'n$ii !ere-#!, 'e/()' (en"%er /"in "'"n (en++"n!i'"n ("n"%er &"n+ e$"n+ (e(e+"n+ %"-"!"n en+"n $e(i'i"n -e'er%"n&" market for corporate control -i" (en+*"(-"! !in$"'"n (en+#n!#n+'"n $iri ("n"%er en$iri Me'"ni(e )en+en$"/i"n /"in &"n+ e"r" /#" $i+#n"'"n $"n $i*"r")'"n $")"! (en&e/"r"'"n !#%#"n )rini)"/ $"n "+en "$"/"* (e'"ni(e (e/"/#i )e/")r"n 'e#"n+"n Me/"/#i /")r"n 'e#"n+"n &"n+ (er#)"'"n !"n++#n+%""- ("n"%er, )e(i/i' $")"! (en+#'#r, (eni/"i, e'"/i+# $")"! (en+""i 'iner%" ("n"%er #n!#' (en+e!"*#i e%"#* ("n" (en"%er !e/"* -er!in$"' #n!#'
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 13
Univeri!" H""n#$$in
(enin+'"!'"n 'ee%"*!er""n )e(i/i' Se/"in i!# )e(i/i' $")"! (e(-eri'"n '()en"i 'e)"$" ("n"%er -er$""r'"n /")r"n 'e#"n+"n L")r"n 'e#"n+"n &"n+ $i-#"! $en+"n -er$""r'"n "n+'"."n+'" "'#n!"ni $i*"r")'"n -er)er"n -e"r $"/"( (e(ini("/'"n 'n9/i' "n!"r" -er-"+"i )i*"' &"n+ -er'e)en!in+"n $"/"( )er#"*""n Me'i)#n #)"&" )ener")"n Good Corporate Governance !er# -er/"n+#n+, n"(#n )r"'!i' Good Corporate Governance $i )er#"*""n $i In$nei" ("i* "$" 'e/e("*"n. 'e/e("*"n Pr"'!i'.)r"'!i' $i In$nei" &"n+ -er!en!"n+"n $en+"n 'ne) Good Corporate Governance $")"! $i'e/()''"n (en%"$i >"? "$n&" 'nen!r"i 'e)e(i/i'"n /e* )i*"' !er!en!# &"n+ (e(#n+'in'"n !er%"$in&" *#-#n+"n "9i/i"i "n!"r" )e(i/i', )en+"", $"n $ire'!#r
)er#"*""n, >-? !i$"' e9e'!i9n&" $e"n '(i"ri, $"n >?
/e("*n&" law enforcement K"r"'!eri!i' /e("*n&" Corporate Governance &"n+ (e/e'"! $i )er#"*""n. )er#"*""n In$nei" $"n !er%"$in&" -er-"+"i '"n$"/ (en&e-"-'"n ren$"*n&" )eni/"i"n )ener")"n
Corporate Governance $i In$nei" &"n+ (ene()"!'"n In$nei" $i
)erin+'"! &"n+ )"/in+
-""* #n!#' i/"&"* ASEAN Ini (e("n+ #'#)
(e()ri*"!in'"n e*in++" )er/# "$"n&" )er"n "'!i9 $"ri -er-"+"i )i*"' &"n+ !er/i-"! $i $"/"( )er-"i'"n 'iner%" )er#"*""n Me("n+ #$"* -"n&"' "!#r"n $"n 'e-i%"'"n. 'e-i%"'"n &"n+ "$" #n!#' -er#)"&" (ene+"''"n )rini) Good Corporate Governance, n"(#n $"/"( )r"'!i'n&" ("i* -e/#( )!i("/ e*in++" ("i* )er/# $i"!#r /"+i "!"# $irevii "!#r"n &"n+ #$"* "$" "/"( (e#%#$'"n Good Corporate Governance )"$" )er#"*""n.)er#"*""n $i In$nei", !er$")"! $#" ")e' 'eei(-"n+"n, &"i!# 'eei(-"n+"n in!ern"/ $"n e'!ern"/ Keei(-"n+"n in!ern"/ $i/"'#'"n $en+"n "r" (en&"%i'"n in9r("i &"n+ -er+#n" $"/"( ev"/#"i 'iner%", in9r("i !en!"n+ #(-er $"&" &"n+ $i(i/i'i )er#"*""n
e(#"
!r"n"'i $"n 'e%"$i"n in!ern"/, $"n in9r("i #n!#' 'e)#!#"n ("n"%e(en in!ern"/
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 14
Univeri!" H""n#$$in
Se$"n+'"n 'eei(-"n+"n e'!ern"/ $i/"'#'"n $en+"n "r" (en&"%i'"n in9r("i -ini 'e)"$"
)"r" )e(e+"n+
"*"(,
're$i!#r,
-"n', $"n r+"ni"i
/"inn&"
&"n+
-er'e)en!in+"n Un!#' (e#%#$'"n $#" ")e' 'eei(-"n+"n !ere-#!, !er$")"! e()"! )rini) $""r )r"'!i' Good Corporate Governance &"n+ !e/"* $i-"*" $i $e)"n Kee()"! )rini) $""r ini *"r# (en%"$i "#"n $"/"( )en&e/en++"r""n )er#"*""n S"/"* "!# "r" #n!#' (e#%#$'"nn&" "$"/"* $en+"n (en&e$i"'"n in9r("i e"r" !er-#'" $"n /en+'") !en!"n+ "'!ivi!" &"n+ $i/"'#'"n )er#"*""n $"/"( /")r"n 'e#"n+"n !"*#n"nn&" S!"n$"r A'#n!"ni Ke#"n+"n >SAK? 1<<4 !e/"* (en&"!"'"n -"*" in9r("i &"n+ $i"%i'"n $i $"/"( /")r"n 'e#"n+"n *"r# (en+i'#!i )rini) 9#// $i/#re &"n+ (er#)"'"n -"+i"n $"ri #)"&" )ene+"'"n 5=5 )en+#n+'")"n, !er$")"! !i+" )rini) &"i!#
"/"( '"i!"nn&" $en+"n )rini)
8ade9uate, fair, dan full8 e-er")" )ene/i!i
!e/"* (e/"'#'"n !#$i #n!#' (en+#%i disclosure 9ualit "!" in9r("i $"/"( /")r"n 'e#"n+"n &"n+ $i)#-/i'"i'"n /e* )er#"*""n e(i!en, $"n -e-er")" -#'!i !en!"n+ 'e+#n""n in9r("i &"n+ $i#n+'")'"n $"/"( /")r"n 'e#"n+"n, (en+"n$#n+ #n#r predictive value. I" (e/"'#'"n !#$i (en+en"i ("n9""! r"i.r"i 'e#"n+"n #n!#' (e()re$i'i 9"i/#re >'e+"+"/"n #"*" (en#%# 'e-"n+'r#!"n? H"i/n&" (en&"!"'"n -"*" $en+"n (en++#n"'"n "n"/ii r"i 'e#"n+"n, 'e+"+"/"n #"*" $")"! $i)re$i'i e-e/#(n&" i In$nei", Ari9in >1<<8? (e/"'#'"n )ene/i!i"n !en!"n+ )rini) 9#// $i/#re $"/"( /")r"n 'e#"n+"n )er#"*""n
)#-/i' $en+"n '#"/i!" in9r("i
"'#n!"ni >re/ev"n, re/i"-e/, $"n '()"r"-e/? H"i/n&" (en#n%#''"n -"*" )ener")"n )rini) full disclosure $")"! (en$#'#n+ re/i"-i/i!" in9r("i "'#n!"ni $"/"( /")r"n 'e#"n+"n, n"(#n !i$"' (en$#'#n+ re/ev"ni $"n '()"r"-i/i!" in9r ("i "'#n!"ni "/"( *#-#n+"nn&" $en+"n )rini) Good Corporate Governance, )er"n "'#n!"n e"r" i+ni9i'"n !er/i-"! $"/"( -er-"+"i "'!ivi!" )ener")"n ("in+.("in+ )rini) Good Corporate Governance e-"+"i -eri'#!:
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 1
Univeri!" H""n#$$in
1 Prini) Ke"%"r"n > fairness? L")r"n 'e#"n+"n $i'"!"'"n "%"r -i/" /")r"n 'e#"n+"n !ere-#! (e()er/e* )ini "!"# )en$")"! "%"r !"n)" )en+e#"/i"n >#n#"/i9ie$ )inin? $"ri "'#n!"n )#-/i' L")r"n 'e#"n+"n &"n+ "%"r -er"r!i /")r"n 'e#"n+"n !ere-#! !i$"' (en+"n$#n+ "/"* "%i ("!eri"/, $i"%i'"n e"r" "%"r e#"i $en+"n )rini) "'#n!"ni -er!eri(" #(#( $i In$nei" >$"/"( *"/ ini "$"/"* S!"n$"r A'#n!"ni Ke#"n+"n? Per"n "'#n!"n in$e)en$en >"'#n!"n )#-/i'? "$"/"*
(e(-eri'"n 'e&"'in"n "!" '#"/i!" in9r("i
'e#"n+"n $en+"n
(e(-eri'"n )en$")"! &"n+ in$e)en$en "!" 'e"%"r"n )en&"%i"n in9r("i $"/"( /")r"n 'e#"n+"n A$"n&" 'e"%"r"n /")r"n 'e#"n+"n
$")"!
(e()en+"r#*i
inve!r #n!#' (e(-e/i "!"# (en"ri' "*"(&" )"$" e-#"* )er#"*""n @e/"/"* -"*" 'e+#n""n in9r("i "'#n!"ni $"/"( /")r"n 'e#"n+"n "'"n $i)en+"r#*i /e* "$"n&" 'e"%"r"n )en&"%i"n Ke"%"r"n )en&"%i"n $")"! $i)en#*i %i'" $"!" &"n+ "$" $i$#'#n+
/e* "$"n&"
-#'!i.-#'!i
&"n+
"*
$"n
-en"r
er!"
)en&"%i"nn&" !i$"' $i!#%#'"n *"n&" #n!#' e'e/()' r"n+.r"n+ !er!en!# 2 Prini)
A'#n!"-i/i!"
>accountabilit?
("n"%e(en (e/"/#i )en+"""n &"n+ "#$i! K(i!e "#$i!
"$"/"*
(er#)"'"n
!"n++#n+
%""-
e9e'!i9 &"i!# $en+"n $i-en!#'n&" '(i!e
(e()#n&"i !#+" #!"(" #n!#' (e/in$#n+i
'e)en!in+"n
)e(e+"n+ "*"( "!"#)#n )i*"'.)i*"' /"in &"n+ -er'e)en!in+"n $en+"n (e/"'#'"n !in%"#"n "!" re/i"-i/i!" $"n
in!e+ri!" in9r("i $"/"( /")r"n 'e#"n+"n $"n
/")r"n )er"in"/ /"in -eer!" 'ri!eri" #n!#' (en+#'#r, (e/"'#'"n '/"i9i'"i $"n )en&"%i"n $"ri /")r"n !ere-#! $i)er/#'"n $"n
Un!#' "/""n i!#/"* )r9ei "'#n!"n "n+"!
(e()#n&"i )er"n"n &"n+ )en!in+ #n!#'
(ene+"''"n )rini)
"'#n!"-i/i!" A'#n!"-i/i!" $i)er/#'"n e-"+"i "/"* "!# /#i (en+"!"i agenc problem &"n+ !i(-#/ "n!"r" )e(e+"n+ "*"( >)rini)"/? $"n ("n"%e(en >"+en? en+"n "$"n&" in$e)en$eni $"ri '(i!e "#$i! !ere-#! "'"n (e()en+"r#*i inve!r
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 16
Univeri!" H""n#$$in
$"/"( (e/"'#'"n )i/i*"nn&" #n!#' (e(-e/i "!"# (e/e)" #"!# "*"( &"n+ -i" $i/i*"! $"ri "$"n&" "-nr("/ return 3 Prini) Tr"n)"r"ni >transparenc? Prini) !r"n)"r"ni -er*#-#n+"n $en+"n '#"/i!" in9r("i &"n+ $i"()"i'"n )er#"*""n Ke)er"&""n inve!r "'"n "n+"! !er+"n!#n+ $en+"n '#"/i!" )en&"%i"n in9r("i &"n+ $i"()"i'"n )er#"*""n O/e* '"ren" i!# "'#n!"n ("n"%e(en >&"n+ -e'er%" )"$" )er#"*""n? $i!#n!#! #n!#' (en&e$i"'"n in9r("i &"n+ %e/", "'#r"!, !e)"! $en+"n in$i'"!r.in$i'"!r &"n+ "rn"
"'!# $"n $")"! $i-"n$in+'"n
Un!#' i!# in9r("i &"n+
"$" $"/"(
)er#"*""n *"r# $i#'#r, $i"!"!, $"n $i/")r'"n /e* "'#n!"n e#"i $en+"n )rini) $"n !"n$"r "'#n!"ni &"n+ -er/"'# Prini) !r"n)"r"ni ini (en+*en$"'i "$"n&" 'e!er-#'""n $"/"( (e/"'"n"'"n )re )en+"(-i/"n 'e)#!#"n $"n 'e!er-#'""n $"/"( )en&"%i"n &"n+ /en+'") >disclosure? "!" e(#" in9r("i &"n+
$i(i/i'i
)er#"*""n Per"n "'#n!"n ("n"%e(en, in!ern"/ "#$i!r, $"n '(i!e "#$i! (en%"$i )en!in+ !er#!"(" $"/"( *"/ )en&"%i"n in9r("i "'#n!"ni $"/"( /")r"n 'e#"n+"n )er#"*""n e"r" !r"n)"r"n 'e)"$" )e("'"in&" Pr"'!i' $"/"(
r"n+'"
!r"n)"r"ni
$i"n!"r"n&"
&"n+ $i'e(-"n+'"n
)er#"*""n
$i"%i-'"n
#n!#'
(en+#n+'")'"n !r"n"'i.!r"n"'i )en!in+ &"n+ -er'"i! $en+"n )er#"*""n, rii' &"n+ $i*"$")i $"n ren"n"J'e-i%"'"n )er#"*""n >corporate action?
&"n+ "'"n
$i%"/"n'"n Se/"in i!#, )er#"*""n %#+" )er/# #n!#' (en&"()"i'"n 'e)"$" e(#" )i*"' !en!"n+ !r#'!#r 'e)e(i/i'"n )er#"*""n er!" )er#-"*"n.)er#-"*"n &"n+ !er%"$i 4 Prini)
Re)ni-i/i!"
>responsibilit?
Prini)
!"n++#n+%""- )er#"*""n e-"+"i "n++!"
ini
-er*#-#n+"n
$en+"n
("&"r"'"! &"i!# $en+"n "r"
(en+"'($"i 'e)en!in+"n )i*"'.)i*"' &"n+ -er'"i!"n $en+"n )er#"*""n e)er!i ("&"r"'"!, )e(erin!"*, "i"i -ini $"n e-"+"in&" Prini) ini -er'"i!"n %#+"
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 1;
Univeri!" H""n#$$in
$en+"n 'e"%i-"n )er#"*""n #n!#' (e("!#*i e(#" )er"!#r"n $"n *#'#( &"n+ -er/"'# Seirin+ $en+"n )er#-"*"n i"/ ("&"r"'"! &"n+ (en#n!#! "$"n&" !"n++#n+%""- i"/ )er#"*""n, )r9ei "'#n!"n %#+" (en+"/"(i )er#-"*"n )er"n P"n$"n+"n )e(e+"n+ "*"( $"n !"'e*/$er /"inn&" ""! ini !i$"' *"n&" (e(9'#'"n )"$" )er/e*"n
/"-" )er#"*""n !e!")i %#+" (e()er*"!i'"n
!"n++#n+%""- i"/ $"n /in+'#n+"n )er#"*""n Se/"in i!# 'e/"n+#n+"n *i$#) )er#"*""n !i$"' *"n&" $i!en!#'"n /e* )e(e+"n+ "*"( !e!")i %#+"
/e*
!"'e*/$er &"n+ /"in >(i"/n&" ("&"r"'"! $"n )e(erin!"*? 2.6 Fatr Pert,$3a!"a! /ala$ I$le$e!ta%, G/ Crrate Ger!a!e
Good corporate governance (en%"$i "/"* "!# $"&" !"ri' inve!r $i"()in+ i!# %#+" $")"! (en%"$i $"&" !"ri' )"r" 're$i!r #n!#' ("# (e(in%"('"n $"n"n&" 'e)"$" )er#"*""n W"/"#)#n $e(i'i"n !i$"' "$" %"(in"n -"*" e!i") )er#"*""n &"n+ (ener")'"n )rini).)rini) good corporate governance "'"n !er*in$"r $"ri 'e"/"*"n $"n 'e+"+"/"n 7"'!r.9"'!r &"n+ $")"! $i)er!i(-"n+'"n $"/"( )ener")"n Good Corporate Governance >5=5? !er$iri "!" 9"'!r e'!ern"/ $"n in!ern"/ 7"'!r in!ern"/ "$"/"* )en$rn+ 'e-er*"i/"n )e/"'"n""n )r"'!e' good corporate governance &"n+ -er""/ $"ri $"/"( )er#"*""n e-er")" 9"'!r &"n+ $i("'#$ "n!"r" /"in:
1? Ter$")"!n&" -#$"&" )er#"*""n >corporate culture? &"n+ (en$#'#n+ )ener")"n good corporate governance $"/"( (e'"ni(e er!" i!e( 'er%" ("n"%e(en $i )er#"*""n 2? er-"+"i )er"!#r"n $"n 'e-i%"'"n &"n+ $i'e/#"r'"n )er#"*""n (en+"# )"$" )ener")"n ni/"i.ni/"i good corporate governance 3? M"n"%e(en )en+en$"/i"n rii' )er#"*""n %#+" $i$""r'"n )"$" '"i$"*.'"i$"* !"n$"r good corporate governance 4? Ter$")"!n&" i!e( "#$i! >)e(eri'""n? &"n+ e9e'!i9 $"/"( )er#"*""n #n!#' (en+*in$"ri e!i") )en&i()"n+"n &"n+ (#n+'in "'"n !er%"$i
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 18
Univeri!" H""n#$$in
? A$"n&" 'e!er-#'""n in9r("i -"+i )#-/i' #n!#' ("()# (e("*"(i e!i") +er"' $"n /"n+'"* ("n"%e(en $"/"( )er#"*""n e*in++" '"/"n+"n )#-/i' $")"! (e("*"(i $"n (n+i'#!i e!i") $er") /"n+'"* )er'e(-"n+"n $"n $in"(i'" )er#"*""n $"ri "'!# 'e "'!# 7"'!r E'!ern"/ "$"/"* -e-er")" 9"'!r &"n+ -er""/ $"ri /#"r )er#"*""n &"n+ "n+"! (e()en+"i 'e-er*"i/"n )ener")"n Good Corporate Governance >5=5? i "n!"r"n&":
1? Ter$")"!n&" i!e( *#'#( &"n+ -"i' e*in++" ("()# (en%"(in -er/"'#n&" #)re("i *#'#( &"n+ 'ni!en $"n e9e'!i9 2? #'#n+"n )e/"'"n""n Good Corporate Governance $"ri e'!r )#-/iJ /e(-"+" )e(erin!"*"n &"n+ $i*"r")'"n $")"! )#/" (e/"'#'"n Good Corporate $"n Clean Corporate (en#%# Good Corporate Governance 3? Ter$")"!n&" n!* )e/"'"n""n good corporate governance &"n+ !e)"! >best practices? &"n+ $")"! (en%"$i !"n$"r )e/"'"n""n good corporate governance &"n+ e9e'!i9 $"n )r9ein"/ en+"n '"!" /"in, e(""( benchmark >"#"n? 4? Ter-"n+#nn&" i!e( !"!" ni/"i i"/ &"n+ (en$#'#n+ )ener")"n good corporate governance $i ("&"r"'"! Ini )en!in+ '"ren" /e"! i!e( ini $i*"r")'"n !i(-#/ )"r!ii)"i "'!i9 -er-"+"i '"/"n+"n ("&"r"'"! #n!#' (en$#'#n+ ")/i'"i er!" i"/i"i good corporate governance e"r" #'"re/" ? H"/ /"in &"n+ !i$"' '"/"* )en!in+n&" e-"+"i )r"&"r"! 'e-er*"i/"n i()/e(en!"i good corporate governance !er#!"(" $i In$nei" "$"/"* "$"n&" e("n+"! "n!i 'r#)i &"n+ -er'e(-"n+ $i /in+'#n+"n )#-/i' $i ("n" )er#"*""n -er)er"i $ier!"i )er-"i'"n (""/"* '#"/i!" )en$i$i'"n $"n )er/#""n )e/#"n+ 'er%" "*'"n $")"! $i'"!"'"n -"*" )er-"i'"n /in+'#n+"n )#-/i "n+"! (e()en+"r#*i '#"/i!" $"n 'r )er#"*""n $"/"( i()/e(en!"i good corporate governance
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 1<
Univeri!" H""n#$$in
Se/"in 9"'!r e'!ern"/ $"n in!ern"/, ")e' /"in &"n+ )"/in+ !r"!e+i $"/"( (en$#'#n+ )ener")"n good corporate governance e"r" e9e'!i9 "n+"! !er+"n!#n+ )"$" '#"/i!", skill , 're$i-i/i!", $"n in!e+ri!" -er-"+"i )i*"' &"n+ (en++er"''"n r+"n )er#"*""n G"n+ )"!i, %i'" -er-"+"i )rini) $"n ")e' )en!in+ good corporate governance $i/"n++"r #"!# )er#"*""n, ("'" #$"* $")"! $i)"!i'"n )er#"*""n !ere-#! !i$"' "'"n ("()# -er!"*"n /"(" $"/"( )er"in+"n -ini +/-"/
2.* H#3#!"a! G/ Crrate Ger!a!e 4GCG5 /e!"a! Et,a Pr-e%, A#!ta!%, Pr9ei "'#n!"ni (er#)"'"n e-#"* )r9ei &"n+ (en&e$i"'"n %"" "!e!"i ("#)#n
nn."!e!"i 'e)"$" ("&"r"'"! $en+"n $i-"!"i '$e e!i' &"n+ "$" A'#n!"ni e-"+"i )r9ei (e(i/i'i 'e"%i-"n #n!#' (en+"-"i'"n 'e)en!in+"n )ri-"$i $"n (en+i'#!i e!i'" )r9ei &"n+ !e/"* $i!e!")'"n Ke"%i-"n "'#n!"n e-"+"i )r9ein"/ (e()#n&"i !i+" 'e"%i-"n &"i!# '()e!eni, -%e'!i9 $"n (en+#!"("'"n in!e+ri!" "n&"' '"#.'"# &"n+ (e/i-"!'"n )er"n "'#n!"n er!" "$"n&" !"!e(en! &"n+ (en+"!"'"n -"*" "/"* "!# )en&e-"- !er%"$in&" !er%"$in&" 'rii e'n(i In$nei" "$"/"* )r9ei "'#n!"n A'#n!"n )#-/i' -"*'"n $i!#$#* e-"+"i )i*"' &"n+ )"/in+ -e"r !"n++#n+%""-n&" "!" 'e(er!"n )ere'n(i"n In$nei" S!"!e(en! ini (#n#/ '"ren" -e+i!# -e"rn&" )er"n "'#n!"n $"/"( ("&"r"'"! -ini Per"n "'#n!"n $"/"( )er#"*""n !i$"' -i" !er/e)" $"ri )ener")"n )rini) 5$ =r)r"!e 5vern"ne >5=5? $"/"( )er#"*""n Me/i)#!i )rini) 'e"%"r"n >9"irne?, "'#n!"-i/i!"
>"#n!"-i/i!&?,
!r"n)"r"ni
>!r"n)"ren&?,
$"n
re)ni-i/i!"
>re)ni-i/i!&? O/e* '"ren" i!#, "'#n!"n >'*##n&" "'#n!"n )#-/i'? $i*"r")'"n ("()# (en+""i )e/"'"n""n 5$
5vern"ne Un!#'
(e#%#$'"n
!er/"'"n&" 5$
5vern"ne, "'#n!"n )#-/i' $i*"r")'"n (ener")'"n e)en#*n&" '$e e!i' "'#n!"n )#-/i' 5$ 5vern"ne e-"+"i )re $"n !r#'!#r &"n+ $i+#n"'"n #n!#' (en+"r"*'"n $"n (en+e//" -ini $"n 'e+i"!"n )er#"*""n 'e"r"* )enin+'"!"n )er!#(-#*"n -ini $"n "'#n!"n-i/i!" )er#"*""n Pener")"n 5$ 5vern"ne $"/"( KAP -er"r!i (e(-"n+#n '#/!#r, ni/"i.ni/"i er!" e!i'"
-ini
&"n+
(e/"n$"i )en+e(-"n+"n
)eri/"'#
)r9ein"/
"'#n!"n
i!er")'"n 5$ 5vern"ne )"$" KAP, $i*"r")'"n "'"n (e(-eri'"n "r"*"n &"n+ %e/" )"$" )eri/"'# 'iner%" "#$i!r er!" e!i'" )r9ei )"$" KAP U)"&" ini $i("'#$'"n "+"r 'i)r"* ("#)#n )r$#' %"" &"n+ $i*"i/'"n "'"n /e-i* "'!#"/ $"n !er)er"&", #n!#' (e#%#$'"n 'iner%" &"n+ /e-i* -"i' $"n )!i("/ In$e)en$eni "'#n!"n )#-/i'
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 20
Univeri!" H""n#$$in
(er#)"'"n "/"* "!# '"r"'!er "n+"! )en!in+ #n!#' )r9ei "'#n!"n )#-/i' $i$"/"( (e/"'"n"'"n )e(eri'""n "'#n!"ni !er*"$") '/ienn&" Pener")"n 5$ 5vern"ne )"$" "'#n!"n )#-/i' (e(-"" 'ne'#eni -er-"+"i *#-#n+"n "n!"r" 5$ 5vern"ne $en+"n 'iner%" "#$i!r in!ern"/n&" Ni/"i.ni/"i $"n e!i'" )r9ei (en%"$i $""r )ener")"n 5$ 5vern"ne e-"+"i (!iv"i )eri/"'# )r9ein"/ &"n+ e9e'!i9, %i'" $i-en!#' (e/"/#i )e(-i"""n.)e(-i"""n &"n+ !er'"n$#n+ )"$" #"!# -#$"&" r+"ni"i Ke-er*"i/"n i()/e(en!"i 5$ 5vern"ne -"n&"' $i!en!#'"n /e* i!i'"$ -"i' ("#)#n '(i!(en "n++!" r+"ni"i #n!#' #n++#*.#n++#* (en+i()/e(en!"i'"nn&" Pe("*"("n 5$ 5vern"ne-"+i "'#n!"n )#-/i' (er#)"'"n /"n$""n (r"/ "!"# e!i'" )r9ei &"n+ *"r# $iin!ern"/i"i'"n $"/"( $irin&" Ser"n+ "'#n!"n
)#-/i' &"n+ (e("*"(i 5$ 5vern"ne e"r" -en"r
$"n
$i$#'#n+
in$e)en$eni &"n+ !in++i, ("'" "'"n (e()en+"r#*i )eri/"'# )r9ein"/ "'#n!"n $"/"( -er'"r&" $en+"n rien!"i )"$" 'iner%" &"n+ !in++i #n!#' (en")"i !#%#"n "'*ir e-"+"i("n" $i*"r")'"n /e* -er-"+"i )i*"' 2. Pera! A#!ta!%, Dala$ G/ Crrate Ger!a!e 4GCG5 A+en& Pr-/e( /"*ir $"ri "$"n&" )e(i"*"n "n!"r" ("n"%e(en $"n )en&"n$"n+ $"n", $i("n" ("n"%er -er#"*" #n!#' (enin+'"!'"n inen!ive (ere'" $"/"( r"n+'" (e("'(#r'"n $irin&" $"n (en"+"-"i'"n !#+" #!"("n&" &"i!# (e("'i(#('"n 'e("'(#r"n )e(i/i' H"/ ini -i" $i/"'#'"n $en+"n -er-"+"i "r" $i"n!"r"n&" "$"/"* )en+e/#"r"n #n!#' $irin&" ("n"%e(en Si!i( "'#n!"ni 'e#"n+"n (en&e$i"'"n in9r("i &"n+ )en!in+ #n!#' 5vern"ne Me*"ni(e, &"n+ (e(-"n!# (e(e"*'"n (""/"* 'e"+enen Pen++#n""n in9r("i "'#n!"ni $"/"( 5vern"ne Me*"ni( -i" $"/"( -en!#' i()/ii! "!"# e')/ii! Pen++#n""n )er%"n%i"n &"n+ -er-"i'"n $""r "'#n!"ni $"/"( 'n!r"' -/i+"i "$"/"* "/"* n!* $"ri )en++#n""n in9r("i "'#n!"ni e"r" e')/ii! Pen++#n""n in9r("i e'#n!"ni #n!#' (en&e/e'i )er#"*""n &"n+ "'"n $i%"$i'"n !"r+e! !"'ever "$"/"* n!* $"ri )en++#n""n in9r("i "'#n!"ni e"r" i()/ii! In9r("i "'#n!"ni 'e#"n+"n (er#)"'"n )r$#' $"ri )re 5vern"ne in9r("i "'#n!"ni 'e#"n+"n $i*"i/'"n /e* ("n"%e(en $"n ("n"%e(en (en+e!"*#i in9r("i ini "'"n $i+#n"'"n e-"+"i in)#! $"/"( )re 5vern"ne 2.7 C!t& Ka%#% /ala$ Pe!8,$a!"a! G/ Crrate Ger!a!e
@AKARTAM"&"r"'"! Te/e("!i'" In$nei" >M"!e/? (eni/"i !er%"$i )e/"n++"r"n Good Corporate Governance >5=5? /e* "$"n Re+#/"i Te/e'(#ni'"i In$nei"
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 21
Univeri!" H""n#$$in
>RTI? '"/" (en+e/#"r'"n >SE? N 1;;JRTIJ2011
'e 10 )er"!r !e/e'(#ni'"i
)"$" (e$i O'!-er 2011 SE !ere-#! -erii'"n *i(-"#"n (en+*en!i'"n )en""r"n 'n!en (e/"/#i SMS -r"$"!, )) reen, "!"# vie -r"$"! "()"i $en+"n -"!" "'!# &"n+ "'"n $i!en!#'"n 'e(#$i"n An"/ii : L"&"n"n SMS )re(i#( ini !en!#n&" #$"* !i$"' "in+ /"+i -"+i 'i!", $"n #$"* !i$"' "in+ )#/" -"*" %"" ini (e(-eri'"n $"()"' &"n+ "n+"! (er#+i'"n -"+i )en++#n" !e/e)n e/#/er Ker#+i"n &"n+ $i$")"! !ere-#! "$"/"* -"n&"' e'"/i )e/"n++"n &"n+ )#/"n&" erin+ *"-i /e* #/"* )"r" )en&e/en++"r" %"" SMS )re(i#( !ere-#!, "/"#)#n )e/"n++"n #$"* (en+*en!i'"n /"&"n"n !ere-#! !e!")i )#/" e/"/# "%" $i e$! /e* )i*"' )en&e/en++"r" %"" !ere-#! H"/ ini !en!# "%" (er#+i'"n )e/"n++"n &"n+ (e(-#"! 'e)er/#"nn&" !er*"(-"! '"ren" )#/" &"n+ !i-".!i-" *"-i $i "(-i/ /e* )en&e/en++"r" %"" !ere-#! N"(#n $"/"( (en+"!"i *"/ !ere-#! RTI &"n+ e*"r#n&" (en&e/e"i'"n (""/"* ini 'e)"$" )i*"' )en&e/en++"r" %"" !ere-#! -#'"n 'e)"$" )er"!r RTI %#+" e*"r#n&" /e-i* 'e!"! $"/"( )en+"""n /"&"n"n !ere-#! "+"r !i$"' !er%"$i /"+i )eri!i" e$! )#/" "/"( '"# $i"!" %#+" #$"* $i %e/"'"n !en!"n+ )""/.)""/ &"n+ !i$"' $i/"'"n"'"n e#"i 'en&"!""n H"/ ini/"* &"n+ (e(-#"! RTI $i$#+" (en&i()"n+ $"ri Good Corporate Governance >5=5? BK"(i (e/i*"! "$"n&" )en&i()"n+"n.)en&i()"n+"n &"n+ $i/"'#'"n /e* RTI $en+"n 'e/#"rn&" SE !ere-#!,C #n+'") Ke!#" U (#( M"!e/ Se!&"n! P S"n!" Men#r#!n&", )en&i()"n+"n !er'"i! $en+"n In!r#'i Penin+'"!"n K#"/i!" L"&"n"n @"" Pe"n Pre(i#( Men#r#! P""/ 8 KMN36JPERJMJKOMIN7OJ 10J2008, RTI
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 22
Univeri!" H""n#$$in
*"n&" $")"! (en#"n+'"n )r$#' )en+"!#r"n &"n+ i9"!n&" )erin!"* $"/"( -en!#' Ke)#!#"n ir%en eri'#!n&"
!en!"n+
in$e)e$eni
$"n
)r9ein"/i!" $i("n" RTI
!i$"' (e()er!i(-"n+'"n e"r" e'"(", -"*'"n -e-er")" in9r("i &"n+ e*"r#n&" -eri9"!
r"*"i"
RTI
%#!r# (e/i-"!'"n
)i*"' /"in
RTI !i$"'
%e/"
$"/"(
(en$e9inii'"n *"/.*"/ &"n+ in+in $i"!#rn&", e*in++" -er$"()"' 'e)"$" -ini $"n en$er#n+ $")"! (e("!i'"n -ini )en&e$i" 'n!en H"/ /"in "$"/"* RTI !i$"' (e/"'#'"n )re &"n+ !r"n)"r"n 'e)"$" )"r" )e("n+'# 'e)en!in+"n P"r" Pen&e/en++"r" @"" Pe"n Pre(i#( &"n+ )"/in+ !er'en" $"()"' $"ri )ener-i!"n SE !ere-#! !i$"' $i/i-"!'"n $"/"( )e(-"*""n, !er("#' $"/"( )e(-"*""n revii PM N 1J200< !en!"n+ Pen&e/en++"r""n @"" Pe"n Pre(i#( $"n Pen+iri("n @"" Pe"n Sin+'"! >SMS? 'e -"n&"' !#%#"n Pen&e/en++"r" @"" Pe"n Pre(i#( -"r# $i/i-"!'"n )"$" ""! )re ev"/#"i BM"!e/ -er)en$")"! -"*" e*"r#n&" SE RTI !i$"' /"n+#n+ $i!#%#'"n 'e)"$" )er"!r !e/e'(#ni'"i (e/"in'"n $i"()"i'"n !er/e-i* $"*#/# 'e)"$" Pen&e/en++"r" @"" L"&"n"n Pe"n Pre(i#( H"/ ini -er$""r'"n P""/ 3 PM 01J200<, -"*" @"" Pe"n Pre(i#( $ie/en++"r"'"n /e* Pen&e/en++"r" @"" Pe"n Pre(i#( -er$""r'"n 'er%" "(" $en+"n Pen&e/en++"r" @"rin+"n %"" !e/e)ni $""r,C '"!"n&" Ter"'*ir !er'"i!, P""/ 1 PM 01J200< (en&"!"'"n -"*" )en++#n" -er*"' (en+"%#'"n +"n!i r#+i 'e)"$" Pen&e/en++"r" Pe"n Pre(i#(, e$"n+'"n $"/"( SE RTI -#!ir 4, !"n++#n+ %""- $"ri Pen&e/en++"r" Pe"n Pre(i#( !i$"' $in&"!"'"n i!e+"'"nn&", '"# e$! )#/" !i$"' "'"n !er%"$i %i'" "$" )en+"""n 'e!"! $"ri RTI H"/ ini '"ren" )en&e/en++"r""n @"" Pe"n Pre(i#( $ie/en++"r"'"n e!e/"* (en$")"!'"n iDin -er#)" )en$"9!"r"n )en&e/en++"r""n 'e)"$" RTI
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 23
Univeri!" H""n#$$in
BN"(#n "&"n+n&" !i$"' )ern"* $i/"'#'"n ev"/#"iJ"n"/i" "!"# $ie/e'i /e* RTI Se*"r#n&" RTI $")"! (e(-in" $"n (en+en$"/i'"nn&" (i"/n&" )en+en$"/i"n )e(-eri"n *r! $e,C '"!"n&">i$?
BAB III PENUTUP 1.1 Ke%,$#la!
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 24
Univeri!" H""n#$$in
er$""r'"n #r"i"n $i #!"("
$"ri
Governance
"!", %e/"/"* -"*" )r9ei "'#n!"n (er#)"'"n e/e(en
Good Corporate Governance, e*in++" )ene+"'"n
Good Corporate
!i$"' -i" -er%"/"n !"n)" 'e!er/i-"!"n )r9ei "'#n!"n Per"n #!"(" ini
"&"n+n&" -"n&"' $ir"+#'"n /e* -er-"+"i )i*"' $en+"n "$"n&" 'e+"+"/"n "#$i! >"#$i! failures? &"n+ (en+"'i-"!'"n !er%"$in&" -"n&"' '"n$"/ 'e#"n+"n "'*ir."'*ir ini Me("n+ !i$"' (#$"* #n!#' (en%"+" in$e)en$eni "'#n!"n )e(eri'" >"#$i!r? $"/"( (e/"'"n"'"n !#+"n&" A$"n&" '"#.'"# 9in"ni"/ &"n+ (e/i-"!'"n )r9ei "'#n!"n (er#)"'"n -#'!i -"*" i'") in$e)en$eni &"n+ *"r# $i(i/i'i /e* "'#n!"n #/i! #n!#' $i)er!"*"n'"n H"/ ini $ie-"-'"n )"r" "#$i!r "!"# "'#n!"n ini (e(i/i'i !"n++#n+ %""- &"n+ "(-i+i# i "!# ii (ere'" *"r# -eri'") $"n -e'er%" #n!#' )er#"*""n &"n+ (e(-"&"r (ere'", $i ii /"in (ere'" *"r# (e()er*"!i'"n 'e)en!in+"n )"r" inve!r &"n+ -er+"n!#n+ e)en#*n&" 'e)"$" 'e-en"r"n /")r"n "#$i! (ere'"
DAFTAR PUSTAKA
e"/&, =, M e9n$, @ @i"(-"/v, $"n KR S#-r"("n&"(, 1<<8, T*e E99e! 9 A#$i! n T*e #"/i!& 9 E"rnin+ M"n"+e(en!, =n!e()r"r& A#n!in+ Ree"r*, 1 >S)rin+?
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 2
Univeri!" H""n#$$in
ri+*"(, E 7, $"n H#!n, @ 7, 2001 Manaemen :euangan. E$ii Ke$e/")"n >Ter%e("*"n? @"'"r!": S"/e(-" E()"!
@ni E(irDn 2006 Re+#/"!r& riven "/"( I()/e(en!"i Prini).Prini) 5$ =r)r"!e 5vern"ne P"$" Per#"*""n i In$nei" ;urnal Manaemen < 'isnis, V/ 4, N 8 Le!"rinin+i* 2008 Per"n"n Pener")"n 5$ =r)r"!e 5vern"ne $"/"( Pen+e(-"n+"n Per#"*""n P#-/i' S)iri! )#-/i', V/ 4 N2, *"/ 113.122
P"n$# P"!ri"$i 2004 M"n9""! Kne) 5$ 5vern"ne "+i In!i!#i Pe(erin!"* $"n UMN $"/"( Ke-i%"'"n Priv"!i"i UMN :aian %konomi :euangan V/#(e 8, N 3
T%"+er, IN, A/i%&, 7 A, %e("!, HR, $"n Se(-$, , 2003 Corporate Governance. @"'"r!": Pren*"//in$
T"n+'i/i"n,
Hee/
N+i
S
2003
Men+e//"
Kre$i!
er-"i 5$
=r)r"!e
5vern"ne G+&"'"r!": Pener-i! "/"ir#n+ F = K(i!e N"in"/ Ke-i%"'"n 5vern"ne >KNK5? 2006 Pe$("n U(#( 5$ =r)r"!e 5vern"ne In$nei" @"'"r!" Pieri, @*n F Wir&""n, N @ 200; E!i'" ini $"n 5$ =r)r"!r 5vern"ne @"'"r!": Pe/"n+i =en$e'i" *!!):JJ"/(ir"nr$)re(J2012J11J06J)en+er!i"n.+$.r)r"!e.+vern"ne.$"n. n!*.'"#.)en&i()"n+"nn&"J *!!):JJi'"n$"r&"*."!ri&"-/+)!(J2011J12J)er"n"n."'#n!"ni.$"/"( !er/"'"n&" 680;*!(/ *!!):JJn#r$i"n"*""n-/+)!(J2011J11J)eri/"'#.e!i'".$"/"(.)r9ei."'#n!"ni*!(/
Makalah Seminar Akuntansi (Good Corporate Governance) 26