TUGAS TERSTRUKTUR TEKNOLOGI PRODUKSI BENIH PRODUKSI BENIH HIBRIDA PADA TANAMAN TANAMAN TOMAT
(Solanum lycopersicum L.)
Oleh : Meilani Afsari Marcel Marcelin inaa Mel Melvy vyn n GS Octavianus Malau Yuliati
155040201111103 1550 155040 4020 2011 111 11089 1089 155040200111244 1550402
Kelas : Kel!"#!$ : %
PROGRAM STUDI AGROEKOTEKNOLOGI AGROEKOTEKNOLOGI UNIVERSITAS BRAWIJAYA FAKULTAS PERTANIAN MALANG 2017
DAFTAR ISI
BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar B!a"a#$ &ertanian #a'a saat ini "asih "en(ala"i $en'ala "en(enai tana"an yan(
"e"ili$i $etahanan terha'a# ha"a atau #enya$it) ti'a$ "a$si"alnya hasil #r!'u$si "au#un #er"asalahan lainnya sehin((a 'a#at "en(a$i*at$an "ini"nya hasil #r!'u$si yan( 'ihasil$an) se'an($an $e*utuhan "anusia cen'erun( ti'a$ ter*atas sehin((a 'i#erlu$an a'anya *enih yan( "a"#u "en(hasil$an #r!'u$si yan( le*ih !#ti"al untu$ "e"nuhi $e*utuhan "anusia yan( ti'a$ ter*atas+ Salah satu #er"asalahan #ertanian terse*ut a'alah i"#!rnya #r!'u$si #ertanian $arena #r!'u$si yan( "ini" teta#i $e*utuhan yan( terus "enin($at+ Selain tana"an #an(an) $e*ituhan "anusia a$an *ahan lain $hususnya 'ala" *i'an( #ertanian ,u(a *erasal 'ari tana"an-tana"an h!rti$ultura se#erti t!"at+ Se#erti 'i$etahui *ah.a /n'!nesia "asih "en(i"#!r t!"at 'ari ne(ara lain+ en(an #r!'u$si yan( "ini" "en(a$i*at$an ter,a'inya i"#!r t!"at 'ari l uar ne(eri+ A'anya #er"asalahan-#er"asalahan 'ala" *i'an( #ertanian 'a#at "en(a$i*at$an #r!'u$sinya ren'ah) se#erti $uran(nya #e"eliharaan) *enih yan( ti'a$ *er$ualitas) "au#un fa$t!r-fa$t!r lain yan( 'a#at "en(a$i*at$an "ini"nya suatu #r!'u$si #a'ahal $e*utuhan "anusia atau "asyara$at terus "enin($at+ Salah satu hal yan( 'a#at "enin($at$an atau "en(!#ti"al$an hasil #r!'u$si ters*eut 'a#at 'i"ulai 'ari #r!ses a.al #enana"an yaitu 'ari se(i $ualitas *enih yan( a$an 'itana"+ ntu$ "enun,an( hal terse*ut 'i*utuh$an *enih yan( "a"#u "e"*eri$an hasil le*ih tin((i) hin((a 'ua $ali li#at) 'i*an'in($an *enih varietas *iasa+ enih terse*ut 'a#at 'ise*ut 'en(an *enih hi*ri'a+ ana"an hi*ri'a cen'erun( le*ih "a"#u *era'a#tasi "en(ha'a#i te$anan lin($un(an 'an "e"*eri$an hasil yan( le*ih sera(a" 'i*an'in($an tana"an n!n-hi*ri'a+ arietas hi*ri'a a'alah $ultivar yan(
"eru#a$an
$eturunan
lan(sun(
(enerasi 617 'ari #ersilan(an antara 'ua atau le*ih #!#ulasi suatu s#esies yan( *er*e'a latar *ela$an( (eneti$nya+ arietas hi*ri'a atau *enih yan( *ervarietas hi*ri'a terse*ut *iasanya "e"ili$i $eun((ulan yan( le*ih 'ari *enih #a'a u"u"nya $arena "eru#a$an hasil #ersilan(an 'ari (enerasi atau $eturunan un((ul yan( $e"u'ian 'isilan($an $e"*ali "en,a'i suatu $eturunan *aru yan( "eru#a$an hasil (a*un(an 'ari $e'ua #ersilan(an terse*ut+ Sehin((a 'en(an a'anya $eun((ulan terse*ut tana"an yan( 'i*u'i'aya$an
'ihara#$an 'a#at "e"a$si"al$an hasil
#r!'u$si) yan( 'a#at 'i"ulai 'ari *ai$ atau ti'a$nya $ualitas *enih yan( a$an 'itana") $e"u'ian #r!ses #e"eliharaan) hin((a #e"anenan+
a"un) 'i*ali$ un((ulnya suatu *enih terse*ut *iasanya har(anya le*ih tin((i 'i*an'in($an *enih *iasa #a'a u"u"nya+ ar(a 'ari *enih un((ul atau *enih hi*ri'a terse*ut cu$u# tin((i ,u(a $arena $ualitas yan( 'ihasil$an+ en(an a'anya suatu $eun((ulan 'ari *enih terse*ut .alau#un har(anya le*ih tin((i teta#i $e"un($inan tin((inya hasil #r!'u$si 'a#at 'i#er!leh 'ari *enih un((ul terse*ut 'i*an'in($an 'en(an *enih #a'a u"u"nya atau *enih O& O#en &!linati!n7+ Oleh $arena itu) untu$ "e"a$si"al$an hasil #r!'u$si suatu tana"an 'a#at 'iu#aya$an 'en(an "en((una$an suatu *enih yan( *er$ualitas) salah satunya 'en(an "en((una$an *enih hi*ri'a+ 1.2 T%&%a# u,uan 'ari #enulisan "a$alah ini a'alah untu$ "en(etahui cara #r!'u$si *enih
hi*ri'a t!"at serta $euntun(an 'an $eru(ian 'ari #r!'u$si *enih hi*ri'a t!"at+
BAB II TINJAUAN PUSTAKA
2.1 K!a'()("a'( Ta#a*a# T+*at
eri$ut ini "eru#a$an $lasifi$asi tana"an t!"at "enurut Widodo (2011) : Kin('!"
: &lantae
Su*$in('!"
: rache!*i!nta
ivisi
: Ma(n!li!#hyta
Su#er ivisi
: S#er"at!#hyta
Kelas
: Ma(n!li!#si'a
Su* Kelas
: Asteri'ae
Or'!
: S!lanales
6a"ili
: S!lanaceae
Genus
: S!lanu"
S#esies : Solanum lycopersicum + 2+1+1 M!rf!l!(i !"at !"at "e"#unyai a$ar tun((an( yan( tu"*uh "ene"*us $e'ua tanah 'an a$ar sera*ut yan( tu"*uh "enye*ar $earah sa"#in()teta#i 'an($al+ atan( tana"an t!"at *er*entu$ #erse(i e"#at hin((a *ulat) *er*atan( luna$ teta#i cu$u# $uat) *er*ulu atau *era"*ut halus 'an 'iantara *ulu-*ulu terse*ut ter'a#at ra"*ut $elen,ar+ atan( tana"an *er.a"a hi,au+ &a'a ruas *atan( "en(ala"i #ene*alan 'an #a'a ruas *a(ian *a.ah tu"*uh a$ar-a$ar #en'e$+ Selain itu *atan( ta"anan t!"at 'a#at *erca*an( 'an 'ia"eter ca*an( le*ih *esar ,i$a 'i*an'in( 'en(an ,enis tana"an sayur lainya+ aun tana"an t!"at *er*entu$ !val *a(ian te#i 'aun *er(eri(i 'an "e"*entu$ celah-celah yan( "enyiri# serta a(a$ "elen($un( $e'ala"+ aun *er.a"a hi,au 'an "eru#a$an 'aun "a,e"u$ (an,il yan( *er,u"lah se$itar 3-% c"+ iantara 'aun yan( *eru$uran *esar *iasanya tu"*uh 1-2 'aun yan( *eru$uran $ecil+
aun "a,e"u$ #a'a tana"an t!"at tu"*uh *erselan(-selin( atau tersusun s#iral "en(elilin(i *atan( tana"an+ un(a t!"at *eru$uran $ecil) 'ia"eternya s e$itar 2 c" 'an *er.a"a $unin( cerah) $el!#a$ *un(a *er,u"lah 5 *uah 'an *er.arna hi,au ter'a#at #a'a *a(ian terin'ah 'ari *un(a t!"at .arnanya $unin( cerah *er,u"lah % *uah+ un(a t!"at "eru#a$an *un(a se"#urna $arena *enan( sari atau te#un( sari 'an $e#ala #uti$ atau $e#ala *enan( sari ter*entu$ #a'a *un(a yan( sa"a+ entu$ *uah t!"at *ervariasi) ter(antun( varietasnya a'a yan( *er*entu$ *ulat) a(a$ *ulat) a(a$ l!n,!n( 'an *ulat telur !val7+ $uran *uahnya ,u(a *ervariasi) yan( #alin( $ecil "e"ili$i *erat 8 (ra" 'an yan( *esar "e"ili$i *erat 180 (ra"+ uah yan( "asih "u'a *er.a"a hi,au "u'a) *ila telah "atan( "en,a'i "erah+ Astarini) /++ 20097 2+1+2 Syarat u"*uh ana"an !"at ana"an t!"at 'a#at tu"*uh 'i 'aerah tr!#is "au#un su*-tr!#is+ urah hu,an yan( 'i$ehen'a$i 'ala" #ela$sanaan *u'i'aya t!"at ini ialah se$itar ;50-1+250 ""
2+2+1 &e"ilihan i*it
•
&ilih varietas tahan 'an ,enis y*ry'a 61 y*ry' 7
•
i*it *er'aun 5-% helai 'aun 25-30 SS>hari setelah se"ai7 #in'ah$an $e la#an(an+
•
ntu$ "en(uran(i stress a.al #ertu"*uhan #erlu 'isira" 'ulu #a'a s!re sehari se*elu" tana" atau #a(i harinya a(ar le"*a*7+
2+2+2 6ase &erse"aian 0-30 SS7
•
Sia#$an "e'ia tana" yan( "eru#a$an ca"#uran tanah 'an #u#u$ $an'an( 25 ? 30 $( @ atural G/O 1:17
•
Masu$$an 'ala" #!li*a( #lasti$ atau c!nt!n(an 'aun #isan( atau $ela#a
•
Se*arlah *enih secara "erata atau "asu$$an satu #er satu 'ala" #!ly*a(
•
Setelah *enih *eru"ur 8-10 hari ) #ilih *i*it yan( *ai$) te(ar 'an sehat 'i#in'ah$an 'ala" *u"*unan 'aun #isan( atau 'i$e#eli yan( *erisi ca"#uran "e'ia tana"+
•
&enyira"an 'ila$u$an setia# hari lihat $!n'isi tanah7+
•
&enye"#r!tan &O ASA #a'a u"ur 10 'an 1; hari 'en(an '!sis 2 tutu#
2+2+3 6ase ana" 0-15 S7
•
e'en(an sehari se*elu"nya 'iairi 'ile# 7 'ahulu
•
i*it sia# tana" u"ur 3 ? 4 "in((u) *er'aun 5-%
•
&enana"an s!re hari
•
u$a #!li*a( #lasti$
•
ena"$an *i*it secara 'an($al #a'a *atas #an($al *atan( 'an 'iti"*un 'en(an tanah 'i se$itarnya
•
Selesai #enana"an lan(sun( 'isira" 'en(an &O ASA 'en(an '!sis 2-3 tutu# #er @ 15 liter air+
•
Sula" tana"an yan( "ati sa"#ai *eru"ur 2 "in((u) caranya tana"an yan( telah "ati) rusa$) layu atau #ertu"*uhannya ti'a$ n!r"al 'ica*ut) $e"u'ian 'i*uat lu*an( tana" *aru) 'i*ersih$an 'an 'i*eri atural G/O lalu *i*it 'itana"
•
&en(airan 'ila$u$an tia# hari sa"#ai t!"at tu"*uh n!r"al a.a : lilir7) hati-hati ,an(an sa"#ai *erle*ihan $arena tana"an *isa tu"*uh "e"an,an() ti'a$ "a"#u "enyera# unsur-unsur hara 'an "u'ah terseran( #enya$it
•
A"ati ha"a se#erti ulat tanah 'an ulat (raya$+ i$a a'a seran(an se"#r!t 'en(an atural /BA
•
A"ati #enya$it se#erti #enya$it layu 6usariu" atau *a$teri 'an *usu$ 'aun ) $en'ali$an 'en(an "enye"#r!t atural G/O 'ica"#ur (ula #asir #er*an'in(an 1:1+ ntu$ #enya$it irus) $en'ali$an ve$t!rnya se#erti hri#s) $utu $e*ul e"issia ta*aci7) *anci A#his s#+7) Kutu #ersi$ MyCus s#+7 'an tun(au etranichus s#+7 'en(an "enye"#r!t atural B atau &est!na secara *er(antian
•
&asan( a,ir se'ini "un($in su#aya a$ar ti'a$ rusa$ tertusu$ a,ir 'en(an ,ara$ 1020 c" 'ari *atan( t!"at+
2+2+4 6ase e(etatif 15-30 S7
•
i$a tan#a "ulsa) #enyian(an 'an #e"*u*unan #a'a u"ur 28 S *ersa"aan #en((e"*uran 'an #e"*erian #u#u$ susulan 'ii$uti #en((ulu'an tana"an
•
Setelah tana"an hi'u# se$itar 1 "in((u se"en,a$ tana") 'i*eri #u#u$ rea 'an Kl 'en(an #er*an'in(an 1:1 untu$ setia# tana"an 1-2 (ra"7) *eri$an 'i se$elilin( tana"an #a'a ,ara$ D 3 c" 'ari *atan( tana"an t!"at $e"u'ian 'itutu# tanah 'an sira" 'en(an air
•
&e"u#u$an $e'ua 'ila$u$an u"ur 2-3 "in((u sesu'ah tana" *eru#a ca"#uran rea 'an Kl D 5 (r7) *eri$an 'i se$elilin( *atan( tana"an se,auh D 5 c" 'an se'ala" D 1 c" $e"u'ian 'itutu# tanah 'an sira" 'en(an air+
•
ila u"ur 4 "in((u tana"an "asih $elihatan *elu" su*ur 'a#at 'i#u#u$ rea 'an Kl la(i ; (ra"7+ ara$ #e"u#u$an 'ari *atan( 'i*uat "a$in ,auh D ; c"7+
•
i$a #a$ai Mulsa ti'a$ #erlu #enyian(an 'an #e"*u*unan serta #u#u$ susulan 'i*eri$an 'en(an cara 'i$!c!r$an
•
&enyira"an 'ila$u$an #a'a #a(i atau s!re hari
•
A"ati ha"a 'an #enya$it se#erti ulat) $utu-$utuan) #enya$it layu 'an virus) ,i$a ter,a'i seran(an $en'ali$an se#erti #a'a fase tana"
•
Se"#r!t$an &O ASA 4-5 tutu#7 #er tan($i atau &O ASA 3-4 tutu#7 @ OBMO/K 1 tutu#7 setia# ; hari se$ali+
•
ana"an yan( telah "enca#ai $etin((ian 10-15 c" harus se(era 'ii$at #a'a a,ir 'an setia# *erta"*ah tin((i @ 20 c" harus 'ii$at la(i a(ar *atan( t!"at *er'iri te(a$+
•
&en(i$atan ,an(an terlalu erat 'en(an "!'el an($a 8) sehin((a ti'a$ ter,a'i (ese$an antara *atan( 'en(an a,ir yan( 'a#at "eni"*ul$an lu$a+
2+2+4 6ase Generatif 30-80 S7 2+2+4+1 &en(el!laan ana"an
•
i$a tan#a "ulsa #enyian(an 'an #e"*u*unan $e'ua 'ila$u$an u"ur 45-50 hari
•
ntu$ "eran(san( #e"*un(aan #a'a u"ur 32 S la$u$an #ere"#elan tunastunas ti'a$ #r!'u$tif setia# 5-; hari se$ali) sehin((a tin((al 1-3 ca*an( uta"a < tana"an
•
&ere"#elan se*ai$nya #a(i hari a(ar lu$a *e$as re"#elan ce#at $erin( 'en(an caraE u,un( tunas 'i#e(an( 'en(an tan(an *ersih lalu 'i(era$$an $e $anan-$iri sa"#ai tunas #utus+ unas yan( terlan,ur "en,a'i ca*an( *esar harus 'i#!t!n( 'en(an #isau atau (untin() se'an($an tana"an yan( tin((inya ter*atas #ere"#elan harus hati-hati a(ar tunas tera$hir ti'a$ i$ut 'ire"#el sehin((a tana"an ti'a$ terlalu #en'e$
•
Ketin((ian tana"an 'a#at 'i*atasi 'en(an "e"!t!n( u,un( tana"an a#a*ila ,u"lah '!"#!lan *uah "enca#ai 5-; *uah
•
Se"#r!t$an &O ASA 'an OBMO/K setia# ;-10 hari se$ali 'en(an '!sis 3-4 tutu# &O ASA 'an 1-2 tutu# OBMO/K
2+2+4+2+ &en(a"atan a"a 'an &enya$it
•
lat *uah elic!#erva ar"i(era 'an eli!this s#+7+ Ge,ala *uah *erlu*an( 'an $!t!ran "enu"#u$ 'ala" *uah yan( terseran(+ a$u$an #en(u"#ulan 'an #e"usnahan *uah t!"at terseran() se"#r!t 'en(an &FSOA
•
alat *uah racht!cera atau acus s#+7+Ge,ala *uah *usu$ $arena terseran( ,a"ur 'an *ila *uah 'i*elah a$an $elihatan larva *er.arna #utih+ ersifat a(ravat!r) yaitu se*a(ai ve$t!rnya #enya$it ,a"ur) *a$teri 'an r!s!#hilla s#+ Ku"#ul$an 'an *a$ar *uah terseran() (una$an #eran($a# lalat *uah ,antan 'a#at 'ica"#ur inse$tisi'a7
•
usu$ 'aun &hyt!#th!ra infestans7) *erca$ 'aun 'an *uah Alternaria s!lani7 serta *usu$ *uah antra$n!se !llet!trichu" c!cc!'es7+ i$a a'a seran(an se"#r!t 'en(an atural G/O
•
i$a #en(en'alian ha"a #enya$it 'en(an "en((una$an #estisi'a ala"i &FSOA) G/O) /BA7 *elu" "en(atasi 'a#at 'i#er(una$an #estisi'a $i"ia yan( 'ian,ur$an+ A(ar #enye"#r!tan #estisi'a $i"ia le*ih "erata 'an ti'a$ "u'ah hilan( !leh air hu,an ta"*ah$an &ere$at &erata AFBO 810) '!sis @ 5 "l 1<2 tutu#7
•
usu$ u,un( *uah+ ,un( *uah ta"#a$ lin($aran hita" 'an *usu$+ /ni (e,ala $e$uran(an a alsiu"7+ eri$an !l!"it+
2+2+5 6ase &anen 'an &asca &anen 80 ? 130 S7 •
&anen #a'a u"ur 90-100 S 'en(an ciriE $ulit *uah *eru*ah 'ari .arna hi,au "en,a'i $e$unin(-$unin(an) *a(ian te#i 'aun tua "en(erin() *atan( "en(unin() #a'a #a(i atau s!re hari 'isaat cuaca cerah+ uah 'i#untir hin((a tan($ai *uah
ter#utus+ &e"untiran *uah 'ila$u$an satu-#ersatu 'an 'i#ilih *uah yan( sia# #eti$+ Masu$$an $eran,an( 'an leta$$an 'i te"#at yan( te'uh •
/nterval #e"eti$an 2-3 hari se$ali+
•
Su#aya tahan la"a) ti'a$ ce#at *usu$ 'an ti'a$ "u'ah "e"ar) *uah t!"at yan( a$an 'i$!nsu"si se(ar 'i#anen seten(ah "atan(
•
=a'ah yan( *ai$ untu$ #en(an($utan a'alah #eti-#eti $ayu 'en(an #a#an *ercelah+
2.- 6a$t!r &!sitif 'an e(atif *enih i*ri'a
U"u"nya) #e"*i*itan t!"at 'ila$u$an 'en(an "en((una$an *i,i+Su#aya $ualitas
'an $uantitas #r!'u$si ter,a"in) (una$an *enih t!"at un((ul hi*ri'a yan( su'ah *anya$ 'i,ual 'i #asaran+ 6a$t!r #!s!tif 'ari *enih t!"at hi*ri'a se*a(ai *eri$ut: a) &ertu"*uhan tana"an san(at ce#at 'an *eru"ur (en,ah+ b) San(at res#!nsif terha'a# #erla$uan #e"u#u$an tin((i+ c) uah yan( 'ihasil$an le*ih *er$ualitas 'an *!*!tnya le*ih *erat
'i*an'in($an 'en(an t!"at *iasa+ d) 'en(an #erla$uan yan( sa"a) #r!'u$si setia# tana"an 'an setia# luas
tana" le*ih *esar 'i*an'in($an 'en(an t!"at *iasa+ Se"entara itu) fa$t!r ne(atif 'ari *enih t!"at hi*ri'a se*a(ai *eri$ut: a) &e$a terha'a# seran(an ha"a 'an #enya$it+ b) iaya yan( 'i#erlu$an untu$ #era.atan cu$u# *esar $arena "e"*utuh$an
#era.atan yan( intensif+ c) i*it 'ari tana"an sen'iri atau 62) 63) 'an seterusnya ti'a$ *isa 'itana"
$e"*ali $arena $ualitas 'an $uantitasnya a$an "enurun atau ti'a$ se*ai$ in'u$nya 2. /ara Pra"(ta# B#( H(r(,a T+*at
a7 &ersyaratan anah # tanah harus 'i#ertahan$an #a'a %)5 $alau #erlu 'en(an #en(a#uran+ &ersia#an tanah 'an #e"u#u$an ha"#ir sa"a 'en(an untu$ #r!'u$si *uah) atau le*ih tin((i teruta"a $an'un(an #h!sf!r+ &e"*erian *iasanya seten(ah 'ari #e"*erian $aliu" untu$ "e"elihara $esei"*an(an antara #e"*un(aan 'an #ertu"*uhan ve(etatif+ *7 /s!lasi !"at "eru#a$an tana"an "enyer*u$ sen'iri) a$an teta#i #enyer*u$an silan( 'a#at ter,a'i $arena selalu a'a $e"un($inan seran((a "e"*a.a te#un( sari 'ari luar)
atau a'anya seran((a yan( "a"#u "enyer*u$$an silan() atau *un(a 'en(an #uti$ yan( #an,an( hin((a "e"un($in$an ter,a'inya ser*u$ silan(+ ara$ is!lasi "ini"u" antara varietas yan( *er*e'a antara 30 - 200 ") untu$ "en(hin'ar$an #enca"#uran se.a$tu #anen+ ntu$ varietas hi*ri'a) ,ara$ yan( 'i#erlu$an ti'a$ le*ih 'ari 2 "+ c7 B!(uin( ana"an yan( "enyi"#an( secara "!rf!l!(is harus 'ica*ut 'an 'i*uan(+ B!(uin( 'ila$u$an se*elu" #e"*un(aan) #a'a "asa #e"*un(aan a.al) 'an #a'a saat *uah #erta"a "atan(+ '7 &anen 'an &r!sesin( enih uah "atan( 'i#anen) teruta"a *uah hasil #ersilan(an 'i#anen 'ari (alur *etina yan( *iasanya ter'a#at la*el #a'a $ali$+ uah "atan( 'i#!t!n( "elintan() $e"u'ian 'i$eluar$an *i,i 'en(an la#isan *enin(nya $e 'ala" .a'ah yan( 'ise'ia$an+ &isah$an $ulit 'an *a(ian *uah yan( ter*a.a+ i,i $e"u'ian 'ifer"entasi sa"#ai 3-5 hari #a'a 2025+ ila la#isan *enin( su'ah #ecah) *i,i 'i$!c!$ *e*era#a $ali untu$ #r!ses fer"entasi yan( sera(a" 'an "ence(ah #eru*ahan .arna *i,i+ &r!ses fer"entasi ,an(an sa"#ai "ela"#aui "asa #ecahnya la#isan *enin( *i,i) $arena 'a#at "enye*a*$an #er$eca"*ahan 'ini+ i,i $e"u'ian 'icuci 'en(an air $e"u'ian sarin() 'an hal ini 'ila$u$an *e*era#a $ali sa"#ai *i,i *ersih+ &en(erin(an 'a#at 'ila$u$an setelah air 'itiris$an "elalui $ain) $e"u'ian *i,i 'iha"#ar$an #a'a alas yan( sesuai 'an 'i$erin($an 'i *a.ah sinar "atahari) sese$ali 'i*ali$$an+ enih yan( $erin( $e"u'ian 'isi"#an 'i te"#at $erin( 'an $e'a# u'ara) se#erti halnya "enyi"#an *enih sayuran lainnya+
BAB III PENUTUP -.1 K'(*%!a# -.2 Sara#
DAFTAR PUSTAKA Astarini, I.D. 2009. Pemuliaan Tanaman Sayuran.
Tim Penulis Penebar Swadaya. 2009. Budidaya Tomat Secara Komersial. Penerbar Swadaya. Mangoendidjojo, W. 200. !asar"!asar Pemuliaan Tanaman. Penerbit Kanisius, #ogya$arta
u(iy!n!) erry+ 200;+ ertana" !"at+ &ene*ar S.a'aya: a$arta+ Me"#er$!$!h Siste" &ertanian asi!nal+ Gera$an er#a'u &e'uli &ertanian) n'i# Se"aran(+ 21 ##+ Sut!#! ) 1990+ e$n!l!(i enih+ &+ Ba,a Grafin'! &ersa'a+ a$arta
%tt&'(($um&ulan"ma$ala%"adinbuton.blogs&ot.com(20)*(0)(ma$ala%" budidaya"tanaman"tomat.%tml
Widodo, 2011, TOMAT. httppem!udidayaan tomat.co.id di a"ses oleh tirta, tan##al $ MA%&T 201'
