LAPORAN PENDAHULUAN PLASENTA PREVIA (LETAK RENDAH) A. DEFINISI Menurut Wiknjo!tro Wiknjo!tro ("##")$ P%!ent! Pre&i! !'!%! !' !%! %!ent! *!n+ %et!kn*! %et!kn *! !,nor-!% *!itu !'! e+-en ,!! uteru ein++! -enutui e,!+i!n !t!u e%uru e-,uk!!n j!%!n %!ir. Menurut M!nu!,! (/001) -en+e-uk!k!n ,!! %!ent! re&i! !'!%! %!ent! 'en+!n i-%!nt!i 'i ekit!r e+-en ,!! r!i-$ ein++! '!!t -enutui e,!+i!n !t!u
e%uru
otiu- uteri internu-. Menurut Pr!iro!rjo$ %!ent! re&i! !'!%! %!ent! *!n+ !'! 'i'e!n j!%!n %!ir (r!e 2 'i 'e! 'e!n n 3 &i! &i! 2 j!%! j!%!n) n).. 4!'i 4!'i *!n+ *!n+ 'i-! 'i-!k ku' u' %! %!en ent! t! re&i re&i!! i!%! i!%! %! %!en ent! t! *!n+ *!n+ i-%!nt!in*! ti'!k nor-!%$ ren'! ek!%i in++! -enutui e%uru !t!u e,!+i!n otiuinternu-. Menurut 5unnin+!-$ %!ent! re&i! -eru!k!n i-%!nt!i %!ent! 'i ,!+i!n ,!! ein++! -enutui otiu- uteri internu-$ ert! -eni-,u%k!n er'!r!!n !!t e-,entuk!n e+-en ,!! r!i-. P%!ent! re&i! !'!%! %!ent! *!n+ ,eri-%!nt!i !'! e+-en ,!! r!i- '!n -enutui e,!+i!n !t!u e%uru oteu- uteri internu- (S!i6u''in$ "##").
7. ETIOLO8I Pen*e,!, e9!r! !ti ,e%u- 'iket!ui 'en+!n je%!. Menurut ,e,er!! en'!!t !r! !%i$ en*e,!, %!ent! re&i! *!itu : /. Menurut M!nu!,! (/001)$ %!ent! re&i! -eru!k!n i-%!nt!i 'i e+-en ,!! r!i'!!t '!!t 'ie 'ie,! ,!,k! ,k!n n o%e o%e en'oen'o-et etri riuu- 'i 6un' 6un'u u uter uterii ,e%u,e%u- i! i! -ener -enerii-!! i-% i-%!nt !nt! !i$ i$ en'o-etriuen'o-etriu- *!n+ tii ein++! 'ier%uk!n 'ier%uk!n er%u!!!n er%u!!!n %!ent! untuk -!-u -e-,erik!n -e-,erik!n nutrii !'! j!nin$ '!n &i%i kore!%i !'! 9orion %e!&e *!n+ eriten. ". Menurut M!njoer ("##/)$ etio%o+i %!ent! re&i! ,e%u- 'iket!ui !ti tet!i -enin+k!t !'! +r!'e-u%ti!r!$ ri-i+r!&i'! tu!$ ,ek! e9tion e!re!$ ,ek! oer!i$ ke%!in!n j!nin '!n %eio-io-! uteri.
5. TANDA DAN 8E4ALA Menururt FKUI ("###)$ t!n'! '!n +ej!%! %!ent! re&i! 'i!nt!r!n*! !'!%! :
/. ". ;. <. =.
Pen'!r!!n t!n! e,!, t!n! r!! n*eri '!ri ,i!!n*! '!n ,eru%!n+ D!r! ,i!!n*! ,er!rn! -er! e+!r Terj!'i !'! !!t ti'ur !t!u !!t -e%!kuk!n !kti&it! 7!+i!n ter'e!n j!nin tin++i (6%o!tin+)$ erin+ 'iju-!i ke%!in!n %et!k j!nin Pen'!r!!n ert!-! (6irt ,%ee'in+) ,i!!n*! ti'!k ,!n*!k '!n ti'!k 6!t!%$ ke9u!%i ,i%!
'i%!kuk!n erik! '!%!- e,e%u-n*!. Tet!i er'!r!!n ,erikutn*! (re99urent ,%ee'in+) ,i!!n*! %e,i ,!n*!k. Per'!r!!n !'!%! +ej!%! ri-er '!ri %!9ent! re&i! '!n terj!'i !'! -!*orit! (>#?@ 1#?) '!ri !nit!@!nit! 'en+!n kon'ii ini. Per'!r!!n &!+in! ete%! -in++u ke "# ke!-i%!n !'!%! k!r!kteritik '!ri %!9ent! re&i!. 7i!!n*! er'!r!!n ti'!k -en*!kitk!n$ n!-un i! '!!t 'iu,un+k!n 'en+!n kontr!ki@kontr!ki k!n'un+!n '!n n*eri erut. Per'!r!!n -un+kin -en9!ku '!%!- ke!r!!n '!ri rin+!n !-!i !r!. Pe-erik!!n u%tr!oun' 'i+un!k!n untuk -ene+!kk!n 'i!+noi '!ri %!9ent! re&i!. E&!%u!i u%tr!oun' tr!n!,'o-in!% (-en++un!k!n ro,e !'! 'in'in+ erut) !t!u tr!n&!+in!% ('en+!n ro,e *!n+ 'i-!uk!n ke'!%!- &!+in! n!-un j!u '!ri -u%ut er&ik) -un+kin 'i%!kuk!n$ ter+!ntun+ !'! %ok!i '!ri %!9ent!. A'!k!%!n*! ke'u! tie@tie '!ri e-erik!!n u%tr!oun' !'!%! er%u. A'!%! entin+ ,!! e-erik!!n u%tr!oun' 'i%!kuk!n e,e%u e-erik!!n 6iik '!ri e%&i !'! !nit!@!nit! 'en+!n %!9ent! re&i! *!n+ 'i9uri+!i$ k!ren! e-erik!!n 6iik e%&i9 -un+kin -enjuru !'! er'!r!!n *!n+ %e,i j!u. 8ej!%! !%in+ k! '!ri %!ent! re&i! !'!%! er'!r!!n er&!+in!- (*!n+ ke%u!r -e%!%ui &!+in!) t!n! n*eri *!n+ !'! u-u-n*! terj!'i !'! !kir triu%!n ke'u!. I,u 'en+!n %!ent! re&i! !'! u-u-n*! !i-to-!tik (ti'!k -e-i%iki +ej!%!) !-!i terj!'i er'!r!!n er&!+in!-. 7i!!n*! er'!r!!n tere,ut ti'!k ter%!%u ,!n*!k '!n ,er!rn! -er! e+!r. P!'! u-u-n*! er'!r!!n ert!-! terj!'i t!n! 6!ktor en9etu$ -ekiun %!ti!n 6iik '!n u,un+!n eku!% '!!t -enj!'i 6!ktor en9etu. Per'!r!!n terj!'i k!ren! e-,e!r!n '!ri r!i- ein++! -en*e,!,k!n ro,ekn*! er%ek!t!n '!ri %!ent! 'en+!n 'in'in+ r!i-. Ko!+u%!!ti j!r!n+ terj!'i !'! %!ent! re&i!. 4ik! 'i'!!tk!n ke9uri+!!n terj!'in*! %!ent! re&i! !'! i,u !-i%$ -!k! e-erik!!n V!+in!% Tou9e (e-erik!!!n '!%!- &!+in!) o%e 'okter ti'!k ,o%e 'i%!kuk!n ke9u!%i 'i -ej! oer!i -en+in+!t riiko er'!r!!n e,!t *!n+ -un+kin terj!'i.
D. PATOFISIOLO8I Menurut 5!%ik ("##")$ !'! ui! ke!-i%!n *!n+ %!njut$ u-u-n*! !'! trie-eter keti+! '!n -un+kin ju+! %e,i !!%$ o%e k!ren! te%! -u%!i ter,entukn*! e+-en ,!! r!i-$ t!!k %!ent! !k!n -en+!%!-i e%e!!n. Se,!+!i-!n! 'iket!ui t!!k %!ent! ter,entukn*! '!ri j!rin+!n -!tern!% *!itu ,!+i!n 'ei'u! ,!!%i *!n+ tu-,u -enj!'i ,!+i!n '!ri uri. Den+!n -e%e,!rn*! it-u uteri -enj!'i e+-en ,!! r!i-$ -!k! %!ent! *!n+ ,eri-%!nt!i 'iitu e'ikit ,!n*!k !k!n -en+!%!-i %!er!i !ki,!t e%e!!n !'! t!!kn*!. De-iki!n u%! !'!
!ktu er&ik -en'!t!r '!n -e-,uk! !'! ,!+i!n t!!k %!ent! *!n+ %e!. P!'! te-!t %!er!i itu !k!n terj!'i er'!r!!n *!n+ ,er!!% '!ri irku%!i -!tern!% *!itu ru!n+ inter&i%%u '!ri %!ent!. O%e e,!, itu$ er'!r!!n !'! %!ent! re&i! ,et!!un !ti !k!n terj!'i o%e k!ren! e+-en ,!! r!i- en!nti!! ter,entuk Per'!r!!n !nte!rtu- !ki,!t %!ent! re&i! terj!'i ej!k ke!-i%!n "# -in++u !!t e+-en ,!! uteru %e,i ,!n*!k -en+!%!-i eru,!!n. Pe%e,!r!n e+-en ,!! uteru '!n er&ik -en*e,!,k!n inu uteru ro,ek k!ren! %e!n*! %!ent! '!ri 'in'in+ uteru !t!u k!ren! ro,ek!n inu -!r+in!%i '!ri %!ent!. Per'!r!!n ti'!k '!!t 'iin'!rk!n k!ren! keti'!k-!-u!n er!,ut otot e+-en ,!! uteru untuk ,erkontr!ki eerti !'! %!ent! %et!k nor-!% (M!njoer$ "##/). E. K%!i6ik!i Menurut M!nu!,! (/001)$ k%!i6ik!i %!ent! re&i! e9!r! teoriti 'i,!+i '!%!- ,entuk k%ini$ *!itu: !) P%!ent! Pre&i! Tot!%i$ *!itu -enutui e%uru otiu- uteri internu- !'! e-,uk!!n < 9-. ,) P%!ent! Pre&i! Sentr!%i$ *!itu ,i%! u!t %!ent! ,er!-!!n 'en+!n k!n!%i er&ik!%i. 9) P%!ent! Pre&i! P!rti!%i$ *!itu -enutui e,!+i!n otiu- uteri internu-. ') P%!ent! Pre&i! M!r+in!%i$ *!itu !!,i%! tei %!ent! re&i! ,er!'! 'i ekit!r in++ir otiu- uteri internu-.
Menurut 5!%ik ("##") k%!i6ik!i %!ent! re&i! 'i'!!rk!n !t! ter!,!n*! j!rin+!n %!ent! -e%!%ui e-,uk!!n j!%!n %!ir : /. P%!ent! Pre&i! Tot!%i$ *!itu %!ent! *!n+ -enutui e%uru otiu- uteri internu-. ". P%!ent! Pre&i! P!rti!%i$ *!itu %!ent! *!n+ -enutui e,!+i!n otiu- uteri internu-. ;. P%!ent! Pre&i! M!r+in!%i$ *!itu %!ent! *!n+ tein*! !+!k j!u %et!kn*! '!n -enutui e,!+i!n otiu- uteri internu-. Menurut De Snoo *!n+ 'ikuti o%e Mo9t!r (/001)$ k%!i6ik!i %!ent! re&i! ,er'!!rk!n !'! e-,uk!!n < = 9- *!itu : /. P%!ent! Pre&i! Sentr!%i$ ,i%! e-,uk!!n < = 9- ter!,! %!ent! -enutui e%uru otiu-. ". P%!ent! Pre&i! L!ter!%i$ ,i%! !'! e-,uk!!n < = 9- e,!+i!n e-,uk!!n 'itutui o%e %!ent!$ 'i,!+i ; *!itu : %!ent! re&i! %!ter!%i oterior ,i%! e,!+i!n -enutui otiu ,!+i!n ,e%!k!n+$ %!ent! re&i! %!ter!%i ,i%! -enutui otiu- ,!+i!n 'e!n$ '!n %!ent! re&i! -!r+in!%i e,!+i!n ke9i% !t!u !n*! in++ir otiu- *!n+ 'itutui %!ent!.
Penentu!n -!9!-n*! %!ent! re&i! ter+!ntun+ !'! ,e!rn*! e-,uk!!n$ -i!%n*! %!ent! re&i! tot!%i !'! e-,uk!!n < 9- -un+kin !k!n ,eru,! -enj!'i %!ent! re&i! !ri!%i !'! e-,uk!!n 1 9-$ enentu!n -!9!-n*! %!ent! re&i! !ru 'iert!i 'en+!n keter!n+!n -en+en!i ,e!rn*! e-,uk!!n (Wiknjo!tro$ "##").
F. FAKTOR RISIKO /. F!ktor re'ioii Menurut M!nu!,! (/001)$ 6!ktor 6!ktor *!n+ '!!t -enin+k!tk!n kej!'i!n %!ent! re&i! !'!%! u-ur en'erit! !nt!r! %!in !'! u-ur -u'! B "# t!un '!n !'! u-ur C ;= t!un$ !rit! *!itu !'! -u%ti!r!$ en'o-etriu- *!n+ 9!9!t eerti : ,ek! oer!i$ ,ek! kuret!+e !t!u -!nu!% %!ent!$ eru,!!n en'o-etriu- !'! -io-! uteri !t!u o%i$ '!n !'!
ke!'!!n -!%nutrii k!ren! %!ent! re&i! -en9!ri te-!t i-%!nt!i *!n+ %e,i u,ur$ ert! ,ek! er!%i!n!n ,eru%!n+ 'en+!n j!r!k ke!-i%!n B " t!un '!n ke!-i%!n " t!un. ". F!ktor en'ukun+ Menurut Seiner *!n+ 'ikuti o%e A-ir! U-!r A,'!t ("#/#)$ etio%o+i %!ent! re&i! !-!i !!t ini ,e%u- 'iket!ui e9!r! !ti$ n!-un !'! ,e,er!! teori '!n 6!ktor riiko *!n+ ,eru,un+!n 'en+!n %!ent! re&i!$ 'i!nt!r!n*! : /) L!i!n r!i- (en'o-etriu-) -e-i%iki ke%!in!n eerti : 6i,roi' !t!u j!rin+!n !rut ('!ri re&i! e,e%u-n*!$ !*!t!n$ ,!+i!n ,e'! 5!e!r !t!u !,ori). ") Koru %uteu- ,ere!ki %!-,!t$ 'i-!n! en'o-etriu ,e%u- i! -eneri-! !i% konei. ;) Tu-or@tu-or$ eerti -io-! uteri$ o%i en'o-etriu-. Menurut S!tr!in!t! ("##=)$ %!ent! re&i! ju+! '!!t terj!'i !'! %!ent! *!n+ ,e!r '!n *!n+ %u!$ eerti !'! eritro,%!toi$ 'i!,ete -e%%itu$ !t!u ke!-i%!n -u%tie%. Se,!, e,!, terj!'in*! %!ent! re&i! *!itu : ,e,er!! k!%i -enj!%!ni ekio e!re!$ ,ek! 'i%!t!i '!n kuret!e$ ert! ke!-i%!n +!n'! *!n+ -e-er%uk!n er%u!!n %!ent! untuk -e-enui ke,utu!n nutrii j!nin k!ren! en'o-etriu- kur!n+ u,ur (M!nu!,!$ "##/). F!ktor en'oron+ I,u -erokok !t!u -en++un!k!n kok!in$ k!ren! ,i! -en*e,!,k!n eru,!!n !t!u !tro6i. Hioke-i! *!n+ terj!'i !ki,!t k!r,on -onoki'! !k!n 'iko-en!i 'en+!n iertro6i %!ent!. H!% ini terj!'i terut!-! !'! erokok ,er!t (%e,i '!ri "# ,!t!n+ e!ri) S!tr!in!t!$("##=).
8. PEMERIKSAAN PENUN4AN8 /. US8 (U%tr!ono+r!i) D!!t -en+un+k!k!n oii ren'! ,er,!rin+ %!9nt! t!i !!k! %!9ent! -e%!ii 9er&ik ti'!k ,i!! 'iun+k!k!n ". Sin!r Men!-!kk!n ke!'!t!n j!rin+!n %e-,ut untuk -en!-!kk!n ,!+i!n@,!+i!n tu,u j!nin. ;. Pe-erik!!n %!,or!toriuHe-o+%o,in '!n e-!tokrit -enurun. F!ktor e-,eku!n !'! u-u-n*! 'i '!%! ,!t! nor-!%.
<. Pen+k!ji!n &!+in!% Pen+k!ji!n ini !k!n -en'i!+no! %!9ent! re&i! t!i e!run*! 'itun'! jik! -e-un+kink!n in++! ke%!n+un+!n i'u ter9!!i (%e,i ,!ik eu!'! ;< -in++u). Pe-erik!!n ini 'ie,ut u%! roe'ur uun!n +!n'! ('ou,%e etu ro9e'ure). Dou,%e etu !'!%! e-erik!!n teri% !'! &!+in! *!n+ 'i%!kuk!n 'i ru!n+ oer!i 'en+!n kei!!n t!6 '!n !%!t untuk e6ek ke%!ir!n e9!r! 9e!r. =. Ioto S9!nnin+ At!u %ok!i ene-!t!n %!9ent!. . A-nio9entei 4ik! ;= ; -in++u ke!-i%!n ter9!!i$ !n'u!n u%tr!oun' !'! !-nio9entei untuk -en!kir ke-!t!n+!n !ru@!ru (r!io %e9itin !t!u in+o-*e%in GLS !t!u
ke!'ir!n o!ti'*+%iero%) *!n+ 'ij!-in. Ke%!ir!n e+er! 'en+!n oer!i 'ireko-en'!ik!n jik! !ru@!ru 6et!% u'! -!ture.
H. PENATALAKSANAAN Menurut S!i6u''in ("##/) ter'!!t " -!9!- ter!i$ *!itu : /. Ter!i Ekekt!ti6 K!%!u j!nin -!i ke9i% ein++! ke-un+kin!n i'u 'i 'uni! %u!r ,!+in*! ke9i% ek!%i. Ekekt!ti6 tentu !n*! '!!t 'i,en!rk!n k!%!u ke!'!!n i,u ,!ik '!n er'!r!!n u'! ,erenti !t!u e'ikit ek!%i. S*!r!t ,!+i ter!i ini !'!%! ke!'!!n i,u -!i ,!ik (H,@ nor-!%) '!n er'!r!!n ti'!k ,!n*!k$ ,e!rn*! e-,uk!!n$ '!n tin+k!t %!9ent! re&i!. ". Ter!i Akti6 Ke!-i%!n e+er! 'i!kiri e,e%u- terj!'i er'!r!!n$ !'!un 9!r!n*!: !) 5!r! V!+in!% Untuk -en+!'!k!n tek!n!n !'! %!ent! '!n 'en+!n 'e-iki!n -enutu e-,u%u e-,u%u '!r! *!n+ ter,uk! (t!-on!'e %!ent!). ,) 5!r! Se9tio 9!e!re!$ 'en+!n -!ku' untuk -en+oon+k!n r!i- ein++! '!!t -en+!'!k!n retr!ki '!n -en+entik!n er'!r!!n '!n ju+! untuk -en9e+! terj!'in*! ro,ek!n 9er&ik *!n+ !+!k erin+ 'en+!n u!! er!%in!n er&!+in!- !'! %!9ent! re&i!. Menurut Winkjo!tro ("##") rini '!!r
en!n+!n!n
%!9ent!
re&i!
*!itu$
eti!
i,u
'en+!n
er'!r!!n
!nte!rtu-!rue+er! 'ikiri- ke ru-! !kit *!n+ -e-i%iki 6!i%it! tr!n6ui '!r! '!n oer!i. Per'!r!!n *!n+ terj!'i ert!-! k!%i j!r!n+ ek!%i !t!u ,o%e 'ik!t!k!n ti'!k ern!-en*e,!,k!n ke-!ti!n$ !!% e,e%u-n*! ti'!k 'ierik! '!%!-. 7i!!n*! -!i ter'!!t 9uku !ktu untuk -en+iri-k!n en'erit! ke ru-! !kit$ e,e%u- terj!'i er'!r!!n ,erikutn*! *!n+ !-ir e%!%u !k!n %e,i ,!n*!k '!ri!'! e,e%u-n*!$ j!n+!n ek!%i k!%i -e%!kuk!n e-erik!!n '!%!- ke!'!!n i! oer!i.
I. Ko-%ik!i P%!ent! re&i! '!!t -en*e,!,k!n reiko !'! i,u '!n j!nin. Menurut M!nu!,! ("##/)$ !'!un ko-%ik!i ko-%ik!i *!n+ terj!'i *!itu: !. Ko-%ik!i !'! i,u$ !nt!r! %!in: er'!r!!n t!-,!!n !!t oer!i -ene-,u %!ent! 'en+!n inerio 'i 'e!n$ in6eki k!ren! !ne-i!$ ro,ek!n i-%!nt!i %!ent! 'i ,!+i!n ,e%!k!n+ e+-en ,!! r!i-$terj!'in*!rutur! uteri k!ren! uun!n j!rin+!n r!u '!n u%it 'iket!ui.,. Ko-%ik!i !'! j!nin$ !nt!r! %!in: re-!turit! 'en+!n -or,i'it! '!n -ort!%it! tin++i$ -u'! in6eki k!ren! !ne-i! 'iert!i '!*! t!!n ren'!$ !6iki! intr!uterine !-!i 'en+!n ke-!ti!n. Menurut 5!%ik ("##")$ !'! ti+! ko-%ik!i *!n+ ,i! terj!'i !'!i,u '!n j!nin !nt!r! %!in: /) Ter,entukn*! e+-en ,!! r!i- e9!r! ,ert!! terj!'i%! e%e!!n t!!k %!ent! '!ri ineri ein++! terj!'i %! er'!r!!n *!n+ ti'!k '!!t
'i9e+! ,eru%!n+ k!%i$ en'erit! !ne-i! '!n *ok. ") P%!ent! *!n+ ,eri-%!nt!i 'ie+-en ,!! r!i- tii ein++! 'en+!n -u'! j!rin+!n tro,%! in6!i -enero,o ke '!%!-io-etriu- ,!k!n ke !r!-etriu- '!n -enj!'i e,!, '!ri kej!'i!n %!9ent! !kret! '!n -un+kin inkert!. ;) Ser&ik '!n e+-en ,!! r!i- *!n+ r!u '!n k!*! !k!n e-,u%u '!r! !n+!t oteni!% untuk ro,ek 'iert!i o%e er'!r!!n *!n+
,!n*!k -en*e,!,k!n
-ort!%it! i,u '!n erin!t!%.
4. KONSEP DASAR ASUHAN KEPERAWATAN A. PEN8KA4IAN !. Pen+u-u%!n '!t! /) An!-ne! !) I'entit! k%ien: D!t! 'iri k%ien -e%iuti : n!-!$ u-ur$ ekerj!!n$ en'i'ik!n$ !%!-!t$ -e'i9!%re9or' '%%. ,) Ke%u!n ut!-!: 8ej!%! ert!-!3 er'!r!!n !'! ke!-i%!n ete%! "1 -in++utri-eter III. Si6!t er'!r!!n3 t!n! e,!,$ t!n! n*eri$ ,eru%!n+ • Se,!, er'!r!!n3 %!9ent! '!n e-,u%u '!r! *!n+ ro,ek3 ter,entukn*! S7R$ ter,uk!n*! • oteu- -!nu%!i intr!&!+in!%re9t!%. Se'ikit ,!n*!kn*! er'!r!!n3 ter+!ntun+ ,e!r !t!u ke9i%n*! ro,ek!n e-,u%u '!r! '!n • %!9ent!. 9) Ineki D!!t 'i%i!t er'!r!!n er&!+in!- ,!n*!k !t!u e'ikit. • 4ik! er'!r!!n %e,i ,!n*!k3 i,u t!-!k !ne-i!. • ') P!%!i !,'o-en 4!nin erin+ ,e%u- 9uku ,u%!n3 TFU -!i ren'!. • Serin+ 'iju-!i ke!%!!n %et!k • 7!+i!n ter,!! j!nin ,e%u- turun$ !!,i%! %et!k ke!%! •
,i!!n*! ke!%! -!i
+o*!n+6%o!tin+
") Ri!*!t Kee!t!n !) Ri!*!t O,tetri Me-,erik!n i-6or-!i *!n+ entin+ -en+en!i ke!-i%!n e,e%u-n*! !+!r er!!t '!!t -enentuk!n ke-un+kin!n -!!%! !'! ke!-i%!nek!r!n+. Ri!*!t o,tetri -e%iuti: 8r!&i'!$ !r! !,ortu$ '!n !n!k i'u (8PAH) • 7er!t ,!'!n ,!*i !ktu %!ir '!n ui! +et!i • Pen+!%!-!n er!%in!n$ jeni er!%in!n$ te-!t er!%in!n$ '!n eno%on+ er!%in!n • 4eni !netei '!n keu%it!n er!%in!n • Ko-%ik!i -!tern!% eerti 'i!,ete$ ierteni$ in6eki$ '!n er'!r!!n. • Ko-%ik!i !'! ,!*i • Ren9!n! -en*uui ,!*i • ,) Ri!*!t -entur!i Ri!*!t *!n+ %en+k! 'i er%uk!n untuk -enetuk!n t!kir!n er!%in!n(TP). TP 'itentuk!n ,er'!!rk!n !ri ert!-! !i' ter!kir (HPHT). Untuk -enentuk!n TP ,er'!!rk!n HPHt '!!t 'i+un!k!n ru-u n!e+%e$ *!itu !ri 'it!-,! tuju$ ,u%!n 'ikur!n+i ti+!$ t!un 'ieu!ik!n. 9) Ri!*!t Kontr!ei 7e,er!! ,entuk kontr!ei '!!t ,er!ki,!t ,uruk !'! j!nin$ i,u$ !t!u ke'u!n*!. Ri!*!t kontr!ei *!n+ %en+k! !ru 'i'!!tk!n !'! !!t kunjun+!n ert!-!. Pen++un!!n kontr!ei or!% e,e%u- ke%!ir!n '!n ,er%!njut !'! ke!-i%!n *!n+ ti'!k 'iket!ui '!!t ,er!ki,!t ,uruk !'! e-,entuk!n or+!n eku!% !'! j!nin. ') Ri!*!t en*!kit '!n oer!i:
Kon'ii kroni eerti 'i,ete -e%itu$ ierteni$ '!n en*!kit +inj!% ,i! ,ere6ek ,uruk !'! ke!-i%!n. O%e k!ren! itu$ !'!n*! ri!*!t in6eki$ roe'ur oer!i$ '!n tr!u-! !'! er!%in!n e,e%u-n*! !ru 'i 'oku-ent!ik!n e) Ri!*!t Pikooi!% P!ien !k!n -er!! 9e-! o%e k!ren! k!!tir !k!n ke!-i%!n i,u '!n ,!*in*! t!kut !k!n 'ior!i t!kut !!,i%! +!-,!r!n 'irin*! ,eru,! ert! ,i!*! or!i '!n er!!t!nn*! 6) Po%! !kti&it! e!ri@!ri Po%! !kti&it! e!ri@!ri !k!n ter+!n++u k!ren! en'!r!!n !ien !ru ,e'ret '!n ete%! oer!i -!i ter'!!t e6ek !n!tei ert! !'!n*! er%uk!!n oer!i *!n+ -eni-,u%k!n n*eri ;) Pe-erik!!n 6iik !) U-uPe-erik!!n 6iik u-u- -e%iuti e-erik!!n !'! i,u !-i%: (/) R!-,ut '!n ku%it • Terj!'i enin+k!t!n i+-ent!i !'! !reo%!$ uttin+ uu '!n %ine! ni+r!. • Stri!e !t!u t!n'! +ur!t!n ,i! terj!'i 'i '!er! !,'o-en '!n !!. • L!ju ertu-,u!n r!-,ut ,erkur!n+.W!j!
(") M!t! : u9!t$ !ne-i (;) Hi'un+ (<) 8i+i '!n -u%ut (=) Leer () 7u! '!'! !*u'!r! • Penin+k!t!n i+-ent!i !reo%! uttin+ uu • 7ert!-,!n*! ukur!n '!n no'u%er (>) 4!ntun+ '!n !ru • Vo%u-e '!r! -enin+k!t • Penin+k!t!n 6rekueni n!'i • Penurun!n reiteni e-,u%u '!r! ite-ik '!n e-,u%u '!r! u%-on!%. • Terj!'i ier&enti%!i e%!-! ke!-i%!n. • Penin+k!t!n &o%u-e ti'!%$ enurun!n reiteni j!%!n n!6!. • Di!6r!+-! -enin++!. • Peru,!!n ern!!!n !,'o-en -enj!'i ern!!!n '!'!. (1) A,'o-en • Menentuk!n %et!k j!nin • Menentuk!n tin++i 6un'u uteri (0) V!+in! • Penin+k!t!n &!ku%!ri!i *!n+ -eni-,u%k!n !rn! ke,iru!n ( t!n'! 5!n'i9k) • Hiertroi eite%iu(/#) S*te- -u9u%oke%et!% • Peren'i!n tu%!n+ in++u% *!n+ -en+en'ur • 8!*! ,erj!%!n *!n+ 9!n++un+ • Terj!'i e-i!!n otot re9tu- !,'o-in!%i 'in!-!k!n 'en+!n 'i!t!i re9t!% ,) Kuu (/) Tin++i 6un'u uteri (") Poii '!n erent!i j!nin (;) P!n++u% '!n j!nin %!ir (<) Den*ut j!ntun+ j!nin 7. /. ". ;. <.
DIA8NOSA 8!n++u!n keei-,!n+!n 9!ir!n '!n e%ektro%it ,' i%!n+n*! 9!ir!n *!n+ ,er%e,i 8!n++u!n er6ui j!rin+!n !'! j!nin ,' !'!n*! er'!r!!n 8!n++u!n r!! n*!-!n (n*eri) ,' kontr!ki uteru 8!n++u!n Piko%o+i (9e-!) ,' kur!n+n*! en+et!u!n tent!n+ er'!r!!n
5. INTERVENSI /. 8!n++u!n keei-,!n+!n 9!ir!n '!n e%ektro%it ,' i%!n+n*! 9!ir!n *!n+ ,er%e,i Tujuan : Sete%! 'i%!kuk!n tin'!k!n keer!!t!n &o%u-e 9!ir!n terenui. Kriteria hasil : Tere%i!r!n*! k!r'i!k outut -!ki-!% t!n'! t!n'! &it!% '!%!- ,!t! nor-!%$ -uko! ,i,ir ti'!k kerin+$ ke!'!!n ti'!k -enurun. Intervensi : /) Anjurk!n ,e'ret jik! !ien 'ir!!t 'iru-! R!ion!% : e'!r!!n ") K!ji !'!n*! *ok$ 9ek &it!% i+n$ !rn! -e-,r!n -uko! '!n ku%it R!ion!% : -e-,!ntu -enentuk!n ,!n*!kn*! '!r! *!n+ i%!n+ 9*!noi '!n eru,!!n 'en*ut n!'i '!n tek!n!n '!r!. ;) Monitorin+ int!ke '!n out ut k!ji ,er!t jeni urine ti! j!R!ion!% : -enentuk!n ,e!rn*! kei%!n+!n '!r! '!n -en++!-,!rk!n terj!'in*! er6ui +inj!%. <) Ko%!,or!i '!%!- e-,eri!n 9!ir!n intr!&en! %!-! '!r! !t! '!n o9ke' e%. R!ion!% : -enin+k!tk!n irku%!i &o%u-e '!r! '!n -en+!t!i +ej!%! +ej!%! *ok. =) Hin'!rk!n e-erik!!n re9t!% !t!u &!+in!. R!ion!% : e-erik!!n rekt!% !t!u &!+in! '!!t -enin+k!t!n er'!r!!n. ". 8!n++u!n er6ui j!rin+!n !'! j!nin ,' !'!n*! er'!r!!n Tujuan : er'!r!!n -!tern!% '!!t 'i!t!i ein++! ti'!k terj!'i ioJi! j!nin. Kriteria hasil : ti'!k terj!'i ioJi! !'! j!nin$ 'et!k j!ntun+ j!nin '!%!- ,!t! nor-!%. Intervensi : /) K!ji '!n 9!t!t D44 9!t!t ,r!'ik!r'i !t!u t!kik!r'i R!ion!% : 'i9!t!t eru,!!n !kti6it! j!nin ") 5!t!t er'!r!!n i,u '!n kontr!ki uteru$ u-ur ke!-i%!n '!n tin++i 6un'u R!ion!% : jik! kontr!ki uteru 'iert!i 'i%!t!i er&ik ,e'ret '!n en+o,!t!n ti'!k e6ekti6. ;) Anjurk!n ,e'ret 'en+!n oii %!ter!% kiri R!ion!% : oii %!ter!% kiri -erin+!nk!n tek!n!n in6erior '!n -enin+k!tk!n irku%!i +! j!nin 'en+!n %!9ent!. <) Ko%!,or!i e-,eri!n u%e-en oki+en !'! i,u R!ion!% : enin+k!t!n oki+en '!!t -enu%!i !'! j!nin. =) Ko%!,or!i '!%!- en++!nti!n 9!ir!n *!n+ i%!n+ R!ion!% : -e-e%i!r! &o%u-e irku%!i *!n+ !'eku!t untuk tr!n6or oki+en.
;. 8!n++u!n r!! n*!-!n (n*eri) ,' kontr!ki uteru Tujuan : -en+ur!n+i r!! n*eri Kriteria hasil : n*eri ,erkur!n+ Intervensi /) K!ji k!%! n*eri !'! !ien R!ion!% : Men+et!ui 'er!j!t n*eri '!n tin'!k!n ter!i ") 5!t!t etunjuk non&er,!% 6iio%o+i '!n iko%o+i R!ion!% : Men+i'enti6ik!i %u! ,er!tn*! -!!%! ;) K!ji u%!n+ 6!ktor *!n+ -enin+k!tk!n '!n -enurunk!n n*eri R!ion!% : Me-,!ntu -e-,u!t 'i!+no! <) Me-ert!!nk!n tir! ,!rin+ e%!-! 6!e !kut R!ion!% : Me-ini-!%k!n ti-u%!i !t!u -enin+k!tk!n re%!k!i =) 7erik!n %in+kun+!n itir!!t '!n ,!t!i !kti&it! R!ion!% : Men+ur!n+i kontr!ki uteri <. 8!n++u!n Piko%o+i (9e-!) ,' kur!n+n*! en+et!u!n tent!n+ er'!r!!n
Tujuan : e9!r! &er,!% !ien ( e'er!n! ) -en*e,!,k!n !to6iio%o+i '!n tin'!k!n '!ri itu!i
k%inik. Kriteria hasil : !ien t!-!k ten!n+$ !ien -!-u -e%!kuk!n tin'!k!n itu!i k%inik Intervensi /) 4e%!k!n er!!t!n '!n kon'ii er'!r!!n e9!r! r!ion!% R!ion!% : e-,eri!n in6or-!i -enjernik!n ke!%! !!-!n. ") 7eri kee-!t!n !ien untuk ,ert!n*! R!ion!% : Pe-,eri!n k%!ri6ik!i '!ri ke!%!!!-!n$ i'enti6ik!i -!!%! '!n kee-!t!n untuk -e-u%!i -e-,!n+un
DAFTAR PUSTAKA
Anoni-."#/;. AskepPlacentaPrevia.(D!%!tt:/r/t+r<*.or're.9o-"#/;#<#<!ke@%!9ent!@re&i!).Di!ke/1Dee-,er "#/ M!njoer$ Arie6. "##/. Kapita Selekta Kedokteran $ e'ii keti+! . Me'i! Ae9u%!iu FKUI .Jakarta M!ri%*nn E. Doen+e M!r* Fr!n9e Mooroue$ "##/$ Rencana Perawatan M!tern!% /Bayi, edisi kedua. Pener,it ,uku ke'okter!n E85. 4!k!rt!. Mur!$ M!noe 'kk. /00. Pedoman Diagnosis Dan erapi !"stetri Dan 8ineko%o+i. Bagian /S#$ o"stetri dan ginekologi $K %n&as . Ujun+ P!n'!n+. S!n'r! M. Nettin!. "##/. Pedoman Praktik Keperawatan. Pener,it ,uku ke'okter!n E85. 4!k!rt!. S!rono. /00>. 'lmu Ke"idanan. !*!!n ,in! ut!k! S!rono Pr!iro!r'jo. 4!k!rt!.
7!nj!r-!in$ Dee-,er "#/
Preetor !k!'e-ik$
Preetor k%inik$
(.................................................................)
(.................................................................)
