HUBUNGAN KONSUMSI TABLET ZAT BESI (FE) DENGAN KEJADIAN ANEMIA PADA IBU HAMIL DI WILAYAH KERJA PUSKESMAS PULO BRAYAN KOTA MEDAN TAHUN 2009
ABSTRAK Ibu h!"# !$%u&' '$#!&' &$*u*u' +, %$- !$,#!" $!". H# "" -$%/*" '%$ - h!"# 1#u!$ *%h *%h *#! *#! -ubuh !$",'!$",'- h",, h",, 0 3. A'"b-+ A'"b-+ -$%/*" -$%/*" &$",'- &$",'- '$bu-uh '$bu-uh /u!#h 4- b$" +, *"bu-uh' *"bu-uh' u-u' !$!&%*u' !$!&%*u'" " $#5$# $#5$# *%h *%h !$%h. !$%h. World Health Organizatiaon ( WHO WHO ) !$#&%' bh6 &%$1#$" "bu5"bu h!"# +, !$,#!" *$7$"$" b$" $'"-% 85 3: $%- $!'" !$",'- $"%", *$, &$%-!bh u" '$h!"#. '$h!"#. D"&$%'"%' /u!#h /u!#h "bu h!"# +, !$*$%"- $!" $!" *" I*$" !$;&" :< 3. P$$#"-" P$$#"-" "" b$%-u/u b$%-u/u u-u' !$,$-hu" !$,$-hu" hubu, hubu, 'u!" 'u!" -b#$- 4- b$" (F$) *$, *$, '$/*" '$/*" $!". P$,!b"# P$,!b"# *- *$, *$, !$,,u' !$,,u' 'u$"$% 'u$"$% &$$#"-" &$$#"-" * 7%!u#"% 7%!u#"% #&% &u'$! &u'$! *$, *$, /u!#h /u!#h &&u#" 8= %, * !&$#+ !&$#+ *#h --# !", !", $%- !$,,u' u/" h"&-$ h"&-$ *$, u/" ;h"5>u%$. ;h"5>u%$. H"# &$$#"-" *"&$%#$h b$%*%' 'u!" -b#$- 4- b$" (F$) !+%"- 20 %, ( 2:? 3) * !"%"- 'u!" -b#$- 4- b$" (F$) <= %, ( @:@ 3): b$%*%' '$/*" $!" !+%"- -"*' $!" +"-u 20 %, ( 2:? 3) * !"%"- $!" +"-u <= %, (@:@ 3). A* hubu, -% 'u!" -b#$- 4- b$" (F$) *$, '$/*" $!" *"! ;h"5>u%$ h"-u, ( 2 h"-u,) 8=:00 +, #$b"h b$% *%" "#" ;h"5,>u%$ -b$# ( 2 -b$#) 8:@=<. H$*'+ "bu5"bu h!"# !$,'u!" -b#$- 4- b$" (F$) u-u' !$,h%"*%" -$%/*"+ $!". U-u' "-u: &$$#"-" !$+%' !$+%' '$&* -$, '$$h- *" W"#+h W"#+h K$%/ Pu'$! Pu'$! Pu# B%+ B%+ K- M$* M$* u-u' !$",'-' !$",'-' &$,$&$,$- * buh. !$,'u !$,'u!" !" -b#$- 4- b$" $/' u" '$h!"# '$h!"# bu#u, bu#u, '$$h- !$!b$%" &$+u#uh +, "-$"7 -$- b," &$- !$##u" &$+u#uh -$-,b#$- 4- &$!b$%" -b#$4- b$".
Kata Kunci
: Tablet zat besi ( Fe), Anemia
!$$-u' 'u#"- u!b$% *+ !u"
PENDAHULUAN Lata Bela!an"
$%- *&- !$",'-' *$%/- '$$h-.
K$h!"# !$%u&' u-u '$* 7""#," +, *"h%&' $-"& &, u!" "-%". S$-"& &, !$,","' '$h!"# b$%#,u, *$, b"' b+" -u!buh $h-" $u" +, *"h%&' * #h"%+ b+" +, $h- * $!&u% $;% /!"h *$, b$%- b* +, ;u'u&. M '$h!"# *#h u-u 7$ &$-", *#! &$%-u!buh ' '%$ ;# "bu * b+" +, *"'*u,+ !$!bu-uh' ,"4" +, ;u'u& b+'. ( D$&'$ RI: 200@ ) M#h5!#h
E!&- !#h ,"4" u-! *" I*$" +, b$#u! -$%-": #h -u+ *#h $!". A$!" !"h !$%u&' !#h &* 6"- $b," '"b- '$'u%, 4- b$" * ! 7#- *#! -ubuh $%- 7'-% #" $&$%-"
"7$'":
;;",
*
&$+'"-
'%". D%" $!u ,#, u!u%: %$!/ &u-%"
!$!&u+"
%$"'
&#",
-",,"
!$*$%"- $!" '%$ -$%/*" &$",'- '$bu-uh $%- *+ !$-%u". S$#" &* %$!/ &u-%" '$#!&' +, %6 '$'u%, 4- b$" *#h "bu h!"#.
'$$h-
+,
A$!" ,- b$%bh+ b," +,
*"h*&" b, I*$" $'%, ""
$*,
*#h !"h -",,"+ ,' '$!-" "bu
!$+$%, &* ! '$h!"#. S$bb
*
&* - h!"#: '$bu-uh "bu -$%h*&
b+":
&$+'"-
"7$'":
&$+'"-
h!"#.
P$+'"-
uu%5uu%
*
+,
$&$%-" 4- b$": ! 7#- * &%-$". J"'
#,u,
'$bu-uh "" -"*' -$%;u'u&": "bu '
!$*%
!$%u&' '%$
!#h
$;%
$!'"
$%",
*$,$$%-"7 * !#h ,"4". M#h ,"4" &,
!'
$!"
b+'
!$,#!" $!". A$!" +,
#4"!
h!"# * 6"- !$+uu" '%$ b+'
*"#!" "bu h!"# *#h $!" '$'u%,
!$,#!"
4- b$". H# "" *"$bb' /"' "bu
'$$#u%uh:
'$'u%,
6"- *"$,% b$%'$!b, *
b$%'u%,+
&%-$"
!$+$bb'
4-
b$".
$!" -$%/*"
S$;%
&* @3 <83
h$!,#b"
*"$,% !/u. D" A!$%"': -$%*&- <23
* &$!b$-u' $# *%h !$%h $h",,
6"- u" ubu% <5@9 -hu: <<3 6"-
uu% 4- b$" *#! *%h b$%'u%,
h!"#
(Ku%": 2009).
$!$-% &%$$-$ 6"- h!"# *%"
D!&'
&$!b$-u'
*$7""$"
$!"
ubu%
!$,#!"
$!"
'$h!"#
'$#u%, !"'" -$%u !$",'- $"%",
b$%1%"" *%" '$#uh +, ,- %",
b$%-!bh+ u" '$h!"# ( =3 $!"
h",, -$%/*" ,,,u &* '$h!"#
*" -%"!$-$% I: <23 $!" *" -%"!$-$% II
(b%-u: &%-u "!!-u%$ -u &%$!-u%):
* 293 $!" *" -%"!$-$% III ) (A;h*":
,,,u &%$ &$%#" ("$%-": -":
200).
&%-u #!: &$%*%h
&*
u"
,,,u !
B$%*%' *- *%" D"%$'-%- B"
"7 (ub "1#u" %h"!: "7$'" * -%$:
K$$h-
Ibu:
D$&%-$!$
K$$h-
'u%, &%*u'" "): * ,,,u &*
(D$&'$): - "" ,' &$*$%"- $!"
/" (b%-u: *"!-u%: !"'%!": BBLR:
&* "bu h!"# *" I*$" *"&$%'"%'
'$!-" &$%"-#: *##). (Ru'"+h: 2009)
!$;&" @03 (S-$*: 200=): W"- U"
A$!" &* u!u!+ -$%/*" *"$#u%uh
Subu% (<5@@ -hu) 89:3 * %$!/ &u-%"
*u": -$%u-! *"$,% b$%'$!b, *
(<05<@ -hu) :<3 (T%6-: 200). D"
&* '$#!&' "#5$'!" %$*h. P*
P%&"" J6
'$#!&' *$6: $!" -$%/*" &*
$!"
6"- u" %$&%*u'": -$%u-! 6"-
K$$h- J6 T$,h ): *" &%&"" J6
"bu
T$,h !$;&"
,' :3
'$/*" (P%7"#
B%- *$, &$$%- -$ *%h $b+'
&$%*%h
.@89 *" -", '-: G%u-: T"'!#+: *
( L!*hh: 200= ).
;"%$b:
@<3
*"-%+
$!":
*"
+,
b$%u#,5u#,
Ju!#h "bu h!"# *" W"#+h K$%/
&%&"" J6 T"!u% *$, !$#"b-'
Pu'$!
.99 &$$%- -$ *" -", '- '$*"%":
-hu 2009 +, -$%'$ $!" *#h
J!b,:
*%" 8= "bu h!"# -%"!$-$% '$ III +,
$!":
M/'$%-: $*,'
883 *"
*"-%+
Su!-$%
u-%
*"&$%"'
Pu# B%+ K- M$*
'*% HB +
*$, &$$%- -$ *%h $b+' 9.8
H$!,#b"+
%, *" -", '-: M$*: P$!-, "-%:
66;% !$,'u!" -b#$- 4-
*
$!"
b$" *#h $b+' 20 %, (2:? 3 )
( D$&'$ RI: 200=): $*,' *" S$!%,
* +, -"*' !$,'u!" -b#$- 4-
*#h <9:?3 (D" K$$h-
b$" $b+' <= %, (@.@ 3). #$
'"%:
883
*"-%+
'-
$!%,: 2009). 7'-%
#$h
,%3:
&$$#"-"
h"#
-$%-%"'
!$#'u' &$$#"-" -$-, hubu,
b$%'u%, 4- b$" *#! *%h "bu h!"#
'u!" -b#$- 4- b$" (F$) *$,
'%$
;u'u&
'$/*" $!" &* "bu h!"# *"
b$".
W"#+h K$%/ Pu'$! Pu# B%+
-"*' +,
+,
"-u
<<
!$+$bb'
!'
#"
'%$
*"!
!$,'!u!" !$,*u,
4-
M"#+ '%$ "bu !$,#!" $!$".
K- M$* Thu 2009.
$h",, u#"- !' $;% %!#. S$#" "-u: $*"'"- !$,'!u!" !'
Rumusan #asala$
!$,*u, 1"-!" C '$h!"# +,
Ru!u !#h &$$#"-" "" *#h
-$%##u *$'-: "# $'!" +, %$*h:
b,"! hubu, 'u!" -b#$- 4 b$" (F$) *$, '$/*" $!" &* "bu
h!"# *" W"#+h K$%/ Pu'$! Pu#
2.
B%+ K- M$* -hu 2009
U-u'
!$,$-hu"
hubu,
'u!" -b#$- 4- b$" (F$) *$, '$/*" $!" &* "bu h!"# *" W"#+h
K$%/
Pu'$!
Pu#
B%+ K- M$* Thu 2009.
Tu%uan Penelitian
#ET&DE PENEL'T'AN
Tu%uan Umum
enis Penelitian
U-u' !$,$-hu" hubu,
'u!"
J$" &$$#"-" "" *#h *$'%"&-"7
-b#$- 4- b$" (F$) *$, '$/*" $!"
#"-"'
&* "bu h!"# *" W"#+h K$%/ Pu'$!
&$$#"-" cross sectional *"! 1%"b$#
Pu# B%+ K- M$* Thu 2009
b$b * -$%"'- *"-$#"-" $;% b$%! *
Tu%uan K$usus
$'#",u.
Tu/u 'huu &$$#"-" "" *#h
L!asi *an +a!tu Penelitian
U-u'
,!b%
!$,,u'
*$"
'u!"
P$$#"-" "" *"#'u' *" 6"#+h
-b#$- 4- b$" (F$) *" W"#+h '$%/
K$%/ Pu'$! Pu# B%+ K- M$*
Pu'$! Pu# B%+ K- M$* Thu
Thu 2009.
2009.
&* bu# Ju#" 2009
<.
!$,$-hu"
*$,
U-u' !$,$-hu" ,!b% '$/*"
W'-u &$$#"-" *"#'u'
Pulasi *an Samel
$!" &* "bu h!"# *" W"#+h
P&u#" *#! &$$#"-" "" *#h
K$%/ Pu'$! Pu# B%+ K-
$#u%uh "bu h!"# T%"!$-$% III (K$h!"#
M$* Thu 2009.
2=58?
!",,u
)
+,
!$!$%"'
'$h!"#+ *" Pu'$! Pu# B%+
D%" 8= %, "bu +,
!$,'u!"
K- M$* Thu 2009 +"-u b$%/u!#h 8=
-b#$- 4- b$" (F$) !+%"- 20 %, ( 2.?
%,.
3) * !"%"- 'u!" -b#$- 4- b$" S!&$# *#! &$$#"-" "" *"!b"#
(F$) <= %, (@:@ 3). D%" 8= %, "bu
*$, !$-*$ --# !", -u $#u%uh
*$, '$/*" $!" !+%"- -"*'
"bu h!"# -%"!$-$% III ('$h!"# 2=58?
$!" +"-u
!",,u ) !$/*" b/$' &$$#"-" *"
!"%"- $!" +"-u <= %, ( @:@ 3).
W"#+h K$%/ Pu'$! Pu# B%+ K-
20 %, ( 2:?3) *
Analisa Bi-aiat
M$* Thu 2009 +"-u b$%/u!#h 8= D%"
20
%,
"bu
+,
%,. !$,'u!" Hasil Penelitian
h"#
'u$"
%$ &$$#"-" *" W"#+h K$%/ Pu'$! Pu# B%+ K- M$* Thu 2009 *$, %$&*$
8=
%,
*"*&-
*"-%"bu" 7%$'u$" '$&-uh 'u!" -b#$- 4- b$" (F$) * '$/*" $!".
(
F$)
Knsumsi Tablet .at Besi (Fe)
!"%"- $!" +"-u <=
%, ( @: @ 3 ). A* hubu, 'u!" -b#$- 4- b$" ( F$) *$, '$/*" $!" *" W"#+h K$%/ Pu'$! Pu# B%+ K- M$* Thu 2009
!$u/u''
;h"5>u%$ *"! "#" 0:000
#$b"h
'$;"# *%" 0:0. B$%*%' h"# &$$#"-" *&-
Pemba$asan
Ke%a*ian Anemia
b$"
3). D *%" <= %, "bu +, 'u!" -b#$- 4- b$"
/u!#h
4-
!+%"- -"*' $!" +"-u 20 %, (2:?
Analisa Uni-aiat
B$%*%'
-b#$-
*en"an
*"'$-hu" *%" 8= %, "bu !+%"- -"*' $!" +"-u 20 %, ( 2:? 3) * !"%"- $!" +"-u <= %, ( @:@ 3).
Ibu h!"# h%u !$!$%"'' *"%" ( *$, !$!$%"'' !&$# *%h)
Hubun"an Knsumsi Tablet .at Besi (Fe) Den"an Ke%a*ian Anemia Pa*a 'bu Hamil
'huu+ u-u' &$!$%"' &$%-! '#". U-u' !$/, ,% "bu -"*' $!": "bu h!"#
h%u
!$/,
!'
+,
*"'u!" $%- !$,'u!" -b#$- 4 b$" $%- !$,u&+' b,"! uu% +, *"&$%#u' *&- -$%&$uh" ( Ku%": 2009).
B$%*%'
h"#
&$$#"-"
*"'$-hu" * hubu, 'u!" -b#$- 4 b$" ( F$) *$, '$/*" $!" *" W"#+h '$%/ Pu'$! Pu# B%+ K- M$* Thu 2009 !$u/u'' ;h"5>u%$ *"! "#" 0:000 +, #$b"h '$;"# *%" 51#u$ 0:0.
A$!" '$$h-
!$%u&'
!#h
!+%'- -$%b$% *"*u"
-$%u-! b," '$#!&' 6"- U" Subu% (WUS).
A$!"
!$"!bu#' &$u%u
&*
WUS
*&-
'$#$#h:
b*
#$!h:
'&"-'$!!&u
-u
&%*u'-"7"- '$%/.
7'-%
+,
!$+$bb'
'u%,+ 'u!" -b#$- 4- b$" *#h &$,$-hu: "'& "bu h!"#: * $7$' !&", *%" -b#$- 4- b$": !-"1" &$-u, '$$h- +, 'u%,. H# "" *&- !$,'"b-' -u/u *%" &$!b$%" -b#$- 4- b$" -"*' -$%;&". K$'u%, 4-
-$%h*&
b$" *&- !$"!bu#' ,,,u -u
&%-u
h!b- &* &$%-u!buh $#5$# -ubuh
&%$!-u%u: "$%" u-$%" ( '$-"*' !!&u
-$%!u' $#5$# -'. P* "bu h!"# *&-
u-$%u b$%'-%'" $;% &-): -"
!$,'"b-' '$,u,u%: #h"% $b$#u!
u-$%":
6'-u+: BBLR: &$%*%h $b$#u! *
P$,%uh '$h!"#
h;':
*#h
$!" b%-u:
7%"b%",$$!":
"7$'"
"-%&%-u!: bh' &* $!" b$%-
$#!
&$%#"
-$%/*" &+h /-u,. ( Nu%h+-": 2009).
!$,'"b-'
bh'
*&-
'$!-" &* "bu *
/"+. Ibu h!"# *$, $!" 4- b$"
%$*h+ &%*u'-"1"- '$%/. S$#" "-u:
-"*' !!&u !$!$uh" '$bu-uh 4- b$"
&* "bu h!"# $!" ,"4" b$" *&-
&* /"+ $;% &-"!# $h",, /"
!$,'"b-'
b$%$"'
'*u,:
-$%/*"
'$!-u% %$"'
,,,u
'$!-,
%,5%, -ubuh /" *
-$%/*"+ &%$!-u%$:
&-&%-u!
'"b-
-"
&$%*%h
u-$%$%":
+'
h"&1#$!" * '$!-" ' #$b"h b$% (T%6-: 200).
'$!-"
#h"%
b+"
&%$!-u%$
*#!
-u
#h"%
*$, b$%- b* %$*h ( Tu7"': 200=). Ibu h!"# +, %/" !$#'u' ANC * !' *$, ,"" $"!b, b," -ubuh+ *&- -$%h"*% *%" $!". Ibu h!"# +, !$!&$%h-"' u& u-%""
S#h -u 4- ,"4" !"'% +,
+, *"bu-uh' $%- !$,h"*%" !'
-$%&$-", *#h 4- b$" (F$). Z- b$"
+, *&- !$,u%," &$+$%& 4- b$"
!$!"#"'" &$% +, ,- &$-", &*
!"#+
&$!b$-u' h$!,#b" +'" &%-$"
!$,'u!"
&*
'$bu-uh 4- b$" *#! -ubuh *&-
$#
*%h
!$%h
+,
b$%-u,
!$,h-%' '",$ *%" &%u5&%u '$ -'
*
$#u%uh
/%",
-ubuh.
!' '&"
b$%! *
-$h
*$, $h",,
-$%&$uh" *$, b"' ( D": 2009). Kesimulan
K$'u%, 4- b$" *#! /,' &/, B$%*%'
h"# &$$#"-" *
' !$,'"b-' -$%/*"+ $!" ,"4" &$!bh !$,$" hubu, 'u!" b$" ("% *$7";"$;+ $!"IDA). S$;% -b#$- 4- b$" (F$) *$, '$/*" $!" u!u!:
*!&' +,
*"-"!bu#' *%" &* "bu h!"# *" W"#+h K$%/ Pu'$!
$!" ,"4" b$" *#h '$#$u $b," Pu# B%+ K- M$* Thu 2009 &* '"b- 'u%,+ 'u%,+ '",$ *#! 8= %$&*$ !' !$,!b"# '$"!&u# *%h: #$!h+ '$-%" b$%7"'"% * bh6
<. K$/*" $!"
*%" 8= %, "bu
!+%"- -"*' $!" +"-u 20 %,
% B," "bu h!"#
( 2:? 3) * !"%"- <. !$#'u' A-$-# C%$ $;%
$!" +"-u <= %, ( @:@ 3).
%u-" 2. A* hubu, 'u!" -b#$- 4 b$" ( F$) *$, '$/*" $!" *" W"#+h
'$%/
Pu'$!
2.
M$,'u!"
"#" 0:000 +,
Z-
B$" $/' u" '$h!"#
Pu#
bu#
B%+ K- M$* Thu 2009 !$u/u''
-b#$-
B," -$, '$$h-
#$b"h '$;"# *%" 51#u$ 0:0. <.
M$",'-' &$+u#uh +, "-$"1 -$-, 'u!" -b#$- 4 b$"
2. M$,/u%' "bu !' +u% * buh
Saan
L!*h. 200=. #uku Pintar Kehamilan
DAFTAR PUSTAKA
A;h*": E. 200. Gizi dan Kesehatan Masyarakat . PT R/ G%7"* Pu-'. J'%-. A'h!*". 2009. Tablet zat besi bagi ibu hamil. h--& 'h!*". Mu#-"+. C!/u%#"-$!<2. A#!-$"%: S. 2009. Prinsip asar !lmu Gizi.
dan Melahirkan. D"1 &%$. Y,+'%-. Mub.200. K&"- $#$'- &$-#' %u-" b-$-%"; ,"$'#," * KB. EGC. J'%-. M%,. 2009. Obstetri dan ginekologi edisi *. EGC. J'%-.
PT G%!$*" Pu-' U-!. J'%-. Nu%h-". 2009. + bulan yang menab,ubkan. F%$$!$-: . 2009. kelebihan zat besi. .
Kekurangan
dan G%!*. N--!*/. 200. Metodologi Penelitian
I*". 2009. "at #esi ($e%. h--& 666. u-%""b#". C!*$-"#.&h& "*?;-"*"&,$%-";#$. Ku%". 2009. Menghindari Gangguan &aat Melahirkan ' Panduan engkap Mengurut bayi. P/" Pu-'. Y,+'%-.
Kesehatan. R"$' C"&-. J'%-. Ru'"+h.
20<0.
)suhan
Kebidanan
-Patologi Kebidanan. T% I7 M$*"'. J'%-. Sb%": Su--. 200=. &tatistik Kesehatan.
Ku%""h. 2009. )nemia Turunkan Kualitas PT R/,%7"* P$%*. J'%-. Hidup. N'"-. J'%-. Su#"-+6-". 2009. Auh K$b"* P* M K$h!"#. S#$!b M$*"'. Sh"!h. 200=. )nemia Pada !bu Hamil . h--&%7">h!*. W%*&%$. C!200=0<2@. T%6-. 200. Bu'u 'u $!" &* "bu h!"# '$& * &$-#'. TIM. J'%- Y"%. 2009. Ge,ala anemia.
h--&*6.6%*&%$.;!20090? <= ,$/#'u%,*%h.