HEPATITIS Asuhan Gizi

DIETETIKA PENYAKIT PENYAKIT INFEKSI DAN DEFISIENSI NUTRITION CARE PROCESS HEPATITIS C DAN SIROSIS HATI

Oleh: Ikanov Ikanov Safitri Safitri 101411 101411231 231008 008

PROGRAM STUDI S1 ILMU GIZI FAKULTAS KESEHATAN MASYARAKAT UNIVERSITAS AIRLANGGA 2017 Studi Kau 2

DIETETIKA PENYAKIT INFEKSI

 Nn. T, wanita berusia 2 tahun tiba!tiba "#S $en%an keluhan kelelahan, n&eri $i  'erut ba%ian atas, (ual, $an nafsu (akan (enurun. kuran% lebih 3,) tahun &an% lalu,  N&. T ter$ia%nosa *e'atitis +. setelah $ilakukan 'e(eriksaan +T san $an bio's&, $iketahui, N&. T 'ositif ter$ia%nosa sirosis hati $an infeksi he'atitis + k ronis. Sehari!hari N&. T beker-a seba%ai kar&awan swasta. Sehari!hari Nn. T tin%%al $i a'arte(en bersa(a kakakn&a. Sela(a  bulan terakhir, Nn. T (erasakan a$an&a oenurunan berat ba$an &an% si%nifikan, sekitar ) k%. ter$a'at (e(ar $i bebera'a  ba%ian tubuh Nn. T &an% ti$ak $iketahui a'a 'en&ebabn&a. Sebelu(n&a, Nn.T (en$a'atkan tera'i (e$is al'ha interferon $an ribavirin, serta terka$an% (en%konsu(si obat anti aler%i &aitu antihista(in. Saat ini tera'i (e$is &an% $iteri(a  'asien antara lain. / 1 tab 'o, alle%ra 0 (% 'o $, s'ironolatone 2) (% i$,  'ro'anolol 40 (% bi$, $an (ultivita(in. e(eriksaan fisik (enun-ukkan suhu tubuh 3o+, tekanan $arah 102) ((*%, *#  25(enit, ## 165(enit. 7esa$aran o('os (entis, ti$ak a$a oe$e(e, a$a (e(ar  $i len%an bawah $an kaki ter$a'at telan%ietasias $i ba%ian $a$a. e(eriksaan ab$o(en (enun-ukkan (il$ $istention #9, s'leno(e%ali tan'a he'ato(e%ali, $an ti$ak a$a asites. ;ata lab Nn. T seba%ai berikut : e(eriksaan /lbu(in Total 'rotein realbu(in Transferrin So$iu( otassiu( +hlori$e O4 "a%nesiu( Os(olalit& Total +O2 >luose ?9N +reatinin 9ri /i$ +aliu( ?ilirubin /((onia AN*3B /
Nor(al 3.)!) !8 1!3) 2)0!380 13!14) 3.)!).) 6)!10) 2.3!4. 1.8!3 28)!26) 23!30 0!110 8!18 0.!1.2 2.8!8.8 6!11 @0.3 6!33 4!3 0!3) 30!120 30!13) 208!38 120 C 166

*asil 2.1 < ).4 < 1) < 18 13 4,8 102 3. 2.1 263 28 11) * 1 1.2 ).6 6.3 3. * 33 2 * 230 * 2) * 138 * )8 * 166

9nit %$< %$< (%$< (%$< (=< (=< (=< (%$< (%$< "(olk%*20 (=< (%$< (%$< (%$< (%$< (%$< (%$< 9< 9< 9< 9< 9< 9< (%$<

*;< C + E<;< <;< T> *b/1+ G?+ #?+ *>? *+T "+E "+* "+*+ #;G lt +t F >#/NS F <" S=>S ?/N;S <"*S "ONOS =OS Jerritin Eita(in ?12 Jolate T

D))  C 32 D130 3)! 13) 3.6 C ).2 4.8 C 11.8 4.2 C ).4 12 C 1) 3 C 4 80 C 6 2 ! 32 31) C 3 11. C 1.) 140 C 440 34. C 6.2 16. C )2. )0 C 2 3C 24 C 44 4C8 0.) C 4 20 C 120 24.4 ! 100 ) C 2) 11 C 1

)0 < 4 12) 2) * 4.6 4.8 4.1 < 10.6 < 3).6 < 102 * 26 3).4 12.4 342 )4.2 20. )1 4.2 30 4.2 2.8 18 < 100 2) 18.) *

(%$< (%$< (%$< (%$< F 5 103((3 H 10(( %$< F (3 '% %$< F 5 103((3 F F F F F F F (%(< %$< %$< se

Gawanara terkait %iKi $en%an keluar%a 'asien (enun-ukkan 'asien su$ah kehilan%an nafsu (akan sela(a bebera'a (in%%u terakhir. ?iasan&a 'asien (akan sian% $en%an rea( sou', bisuit, $an $iet oke. Serin% (akan $iluar ru(ah, $na (en&ukai (asakan italia se'erti 'asta $an 'iKKa. *asil reall 24 -a( $ari Nn. T a$alah seba%ai berikut : 0.00 sanwih L 'oton% A1 'orsi M roti tawar tan'a kulit 2 buah, 1 slie s(oke beef, 1 slie ke-u, 1 telur (ata sa'i, 2 iris to(at, 2 le(bar sela$a, (a&onnaise 1 s$(, saus sa(bal 1 s$(B 7o'i susu L an%kir A 1 an%kir M 1 sahet ko'i instan (erk Nesafe 3 in 1 $an 160 (l airB 16.00 Su' kri( -a(ur 1 (an%kok  /ir 'utih 1 %elas 240 (l 1).00 ?iskuit (arie re%al 2 ke'inf  Teh (anis  %elas A1 %elas M 2 s$( %ula, 1 kanton% the, air 240 (lB 12.00 ;iet oke 1 kalen% Jrenh Jries (e$iu( L 'orsi 10.00 Susu 9*T low fat 1 'ak A160 (lB

?erat ba$an Nn. T saat ini a$alah 48 k% $en%an (.PATOFISIOLOGI HEPATITIS C DAN SIROSIS HATI Virus HCV

tin%%i

ba$an

HCV berikatan dengan reseptor

Masuk hepatosit

NK cells akti 

Mengaktikan CD4,

HCV dihancurkan oleh li!osit "

IN !enekan replikasi #irus

HCV !e!blokir akti#asi NK, sekresi sitokin, dan

Ineksi hepatosit

$eregangan kapsula hati

In%a!asi

&el'sel stellate N(eri dikuadran

$rolierasi

&el !iofbroblast

Matriks kolagen

&pleno!egali

12

&irosis hepatis

ibrosis

 "ekanan hidrostatik #ena porta )

&irosis hepatis

angguan !etab KH,

likogenesis

lukoneogene sis 1

likogen dala! hepar1

angguan !etab protein

angguan !etab

0liran darah ke hati terha!bat

angguan !etabolis!e

angguan !etabolis!e

hipoalbu!ine

.ilirubin tidak terkon/ugasi

 "ekanan darah #ena porta )

&intesis #ita!in 0 dan . co!ple2 di

angguan asa! olat

angguan sintesis #it- K

.ilirubin )

$elebaran pe!buluh darah di ten orokan

$enurunan produksi sel

likogenolisis

$e!bekuan darah

lukosa darah

Mudah

0ne!ia

 "elangiectasias

Mudah lelah

Nut!iti"# Ca!$ P!"%$ &NCP'

en%ka-ian ;ata  Na(a asien AinisialB enis 7ela(in eker-aan 9(ur T? ?? ;ia%nosa (e$is 7eluhan uta(a

: N&. T : 'ere('uan : kar&awan Swasta : 2 tahun :12 ( : 48 k% : sirosis hati $an infeksi he'atitis  kronis : kelelahan, n&eri 'erut, (ual, nafsu (akan (enurun NUTRITION ASSESSMENT

Nut!iti"# Ca!$ P!"%$ &NCP'

en%ka-ian ;ata  Na(a asien AinisialB enis 7ela(in eker-aan 9(ur T? ?? ;ia%nosa (e$is 7eluhan uta(a

: N&. T : 'ere('uan : kar&awan Swasta : 2 tahun :12 ( : 48 k% : sirosis hati $an infeksi he'atitis  kronis : kelelahan, n&eri 'erut, (ual, nafsu (akan (enurun

NUTRITION ASSESSMENT 1( FOOD)NUTRITION*RELATED HISTORY

*asil reall 24 -a( seba%ai berikut: Snak  7lasifikasi a%i a%i 7arbohi$rat L ula

Sian% L

Snak  Sian% 2 )

"ala(

1

1 1 3L

L

Total 12) ! L L 1 ! ! ! 2 1 1  1 4

/nalisa *asil #eall 1524-a( 7o$e J*!1.1.1.1 J*!1.).2.1 J*!1.).1.1 J*!1.).3.2

'

ara(eter =ner%i rotein
7ebutuhan 1620 kkal 2 %ra( )3,3 %ra( 288 %ra(

*asil 1102,) kkal 36,8 %ra(  3, %ra(  142, %ra(

J*!1.2.2.2 AT&'es of foo$B : Serin% (akan fast foo$

F ),36 F  )),2 F 8,8) F 46,) F

7eteran%an ;efisit ;esifit ;efisit ;efisit

' '

J*!1.2.2.) AJoo$ variet&B : 7uran% (akan sa&ur $an buah J*!3.1.1 Aresri'tion (e$iation useB : a. / 1 tab O  b. /lle%ra 0 (% . S'iranolatone $. ro'anol

7esi('ulan: Ina$ekuat oral intake, 'ola (akan kuran% te'at 2( +IOCHEMICAL DATA e(eriksaan laboratoriu( 'asien:

7o$e ara(eter *asil 7eteran%an ?;!1.4. ?ilirubin 3, (%$< Tin%%i ?;!1.11.1 /lbu(in 2,1 %$< #en$ah ?;!1.11 Total 'rotein ),4 %$< #en$ah ?;!1.11.2 realbu(in 1) (%$< #en$ah ?;!1.11.3 Transferin 18 (%$< #en$ah ?;!1.).1 >luose 11) (%$< Tin%%i ?;!1..) *; 2) (%$< Tin%%i  3 ?;!1.10.4 #?+ 4,1 5 10 (( #en$ah ?;!1.).3 *>? 10,6 %$< #en$ah ?;!1.10.2 *+T 3),6 F #en$ah ?;!1.4.6 T 18,) se Tin%%i ?;!1.10.10 Jerittin 18 (%(< #en$ah 7esi('ulan: ?er$asarkan nilai lab N&. T (en$ukun% $ia%nosis $ari hasil  'e(eriksaan +T san $an bio's& bahwa 'asien (en$erita 'en&akit he'atitis + kronis $an sirosis hati. ,( ANTHROPOMETRIC MEASUREMENTS /;!1.1.1 T? M 12 (

/;!1.1.2 ?? M 48 k% ??I M )),8 k% /;!1.1.4 enurunan ) k% $ala(  bulan terakhir  /;!1.1.) I"T M 18,4 k%(2 7esi('ulan: ?er$asarkan I"T, status %iKi 'asien a$alah un$erwei%ht -( NUTRITION*FOCUSED PHYSICAL FINDINGS 7eluhan 9(u( : ;!1.1 S'leno(e%ali, telan%ietasias $i $a$a ;!1.1.4 A=5tre(ities, (usles, an$ bonesB:
;!1.1.6 AEital si%nsB: Suhu tubuh: 3o + APB 7esa$aran: +o('os (entis Asa$ar 'enuhB Tekanan $arah: 102) ((*% Anor(alB *#: 25(enit Anor(alB ##: 165(enit APB .( CLIENT HISTORY

' ' ' '

' ' '

+*!1.1.1 +*!1.1.2 +*!2.1 +*!2.2.1

9(ur: 2 tahun enis kela(in: 'ere('uan #iwa&at 'en&akit: *e'atitis + $an Sirosis *ati #iwa&at tera'itreat(ent : /l'ha interferon Q #ibavirin: anti virus /ntihista(in: anti aler%i, sekresi asa( la(bun% A(ualB, (enin%katkan nafsu (akan +*!3.1.1 =kono(i : "enen%ah keatas +*!3.1.2 Tin%%al $i a'arte(en +*!3.1. eker-aan : 7ar&awan Swasta

N O 1

PRO+LEM

DIAGNOSIS GIZI ETIOLOGI

NI 1.2 7ekuran%an ener%& intake

! en&ebab fisiolo%i Akataboli illnessB !=atin% $isor$er 

2

NI ).3 7ekuran%an intake 'rotein

en&ebab fisiolo%i Akataboli illnessB

3

N+ 2.2 erubahan nilai lab. Terkait Kat %iKi N+ 3.2 enurunan ?? &an% ti$ak $ihara'kan N? 1.4 7uran%n&a ke(a('uan (e(onitor $iri sen$iri

enurunan nafsu (akan

4

)

Sirosis *ati

SIMPTOM

!/su'an ener%& ren$ah A),36FB !enurunan ?? A) k% $ala(  bulanB !/su'an 'rotein ren$ah A)),2FB !Total 'rotein ),4 %$l APB !/lbu(in 2,1%$l APB !?? turun )k% $ala(   bulan. /$an&a infeksi

erubahan nilai lab. ?irilubin %lukosa $arah

Ti$ak in%in  ti$ak sia' "asih konsu(si $iet fastuntuk (erubah 'ola hi$u'  food 

INTERVENSI GIZI

Tu-uan Intervensi >iKi: 1. "ena'ai status %iKi o'ti(al tan'a (e(beratkan fun%si hati 2. "ene%ah katabolis(e 'rotein rinsi' ;iet: a. =ner%& tin%%i  b. rotein tin%%i .
+ara e(berian Jrekuensi "akan Afoo$ $eliver&B Oral 3 5 (akanan lunak  3 5 (akanan selin%an

u(lah &an% ;iberikan = : 1620 kkal  : 2 %ra( < : )3,3 %ra( 7* : 288 %ra(

MONITORING DAN EVALUASI Pa!a/$t$!

atu

M$t"d$

Ta!$t

/su'an (akan

Setia' hari

/su'an (akan uku' eni(ban%an ??

?erat ?a$an

1 (in%%u

*asil
Sela(a $i rawat  Nilai $i #S
7eluhan klinis

Sela(a $i rawat Gawanara atau $i #S konselin%

Sika' $an 'erilaku  'asien

Setelah 'asien $iberikan konselin%

7onselin% $an e$ukasi

"e(enuhi asu'an hin%%a 100F Ti$ak a$an&a kehilan%an berat ba$an lebih $ari 10F
EDUKASI KONSELING R$#%a#a M"#it"!i# da# E3a4uai In$ikator untuk (e(onitor $an (elihat 'erke(ban%an 'asien (eli'uti : a. "onitorin% asu'an (akanan  b. "onitorin% 'erke(ban%an berat  ba$anStatus >iKi . "onitorin% hasil 'e(eriksaan lab. $. "onitorin% 'erke(ban%an fisik  $an klinis: Tekanan $arah, na$i,  'ernafasan, suhu tubuh, $an keluhan lain se'erti (ual, kelelahan, n&eri 'erut ba%ian atas, nafsu (akan.

R$#%a#a K"#u4tai Gi5i Te(a : ;iet en&akit *ati "e$ia :
INTERAKSI O+AT DENGAN ZAT GIZI

 Na(a Obat ro'ranolol

7e%unaan 9ntuk beta bloker  "en%obati an%ina /rit(ia -antun% *i'ertensi ene%ahan infark (ioar$ "onitor ka$ar %ula $arah

=fek sa('in% ;iare 7onsti'asi "ual $an (untah *i'o%like(i

Interaksi ?eta bloker :>ara( alu(iniu( $an kalsiu( (enurun "enurunkan  bioavailibilitas $an level 'las(a

S'ironolaton e

;iureti

*in$ari (akanan tin%%i 7aliu( $an su'le(en kaliu( $an %ara(!%ara(an

/

Inhibitor rotease, untuk (ene%ah ke'arahan 'en&akit Seba%ai antihista(in &an% ti$ak (en&ebabkan n%antuk  ere$a infla(asi

*i'okale(ia ;ehi$rasi *i'onatre(ia "ual (untah /noreksia 7ra( 'erut ;iare !

/lle%ra

Sakit ke'ala "ual (untah

;ikonsu(si sebelu( atau sesu$ah (akan ;ikonsu(si 1 -a( sebelu( (akan atau 2 -a( setelah (akan $en%an air  'utih

?/*/N /N>/N J9N>SION/<  NO. 1

?/*/N "/7/N/N "in&ak kela'a

2

Teh hi-au

3

7un&it

J9N>SI "eru'akan (akanan $en%an ikatan le(ak rantai (enen%ah sehin%%a (u$ah $i(etabolisir oleh tubuh. Selain itu, )0F rantai karbon (in&ak kela'a (eru'aka asa( laurat A12 +B $an F a$alah asa( ka'rat A10+B, ke$uan&a (a('u (ene(bus la'isan li'i$ luarU virus sehin%%a bersifat antivirus &an% $a'at (elawan virus $iantaran&a *e'atitis +. Jlavonoi$ &an% terkan$un% $ala( teh hi-au  bisa(ene%ah virus he'atitis + A*+EB (asuk ke hatii. eneliti $ari er(an (en%un%ka'kan e'i%alloatehin!3!%allate A=>+>B &an% terkan$un% $ala( teh hi-au $a'at (ene%ah (asukn&a *+E setelah trans'lantasi hati A'en%%antian hatiB. =fek kurku(in se%abai antioksi$an &an% (a('u (enan%ka' ion su'eroksi$an $an (e(utus rantai antar ion su'eroksi$a AO2!B sehin%%a (ene%ah kerusakan sel he'ar. +uru(in -u%a (a('u (enin%katkan >luthation S!Transferase A>STB $an (a('u (en%ha(bat bebera'a fator  'roinfla(asi eks'resi %en. +uru(in $a'at $i-a$ikan alternative he'ato'rotektor 'a$a  'asien he'atitis kronis.

VNOT= : ?ahan (akanan &an% $ibatasi &aitu : (akanan &an% (en%an$un% le(ak tin%%i $an (akanan &an% (eni(bulkan %as se'erti ubi, kaan% (erah, kol, sawi, lobak, keti(un, $urian, $an nan%ka. ?ahan (akanan &an% ti$ak $ian-urkan &aitu : (akanan &an% (en%an$un% alohol, teh, $an ko'i kental.

+ONTO* "=N9 S=*/#I

Wakt u Menu &arapa Nasi n  "i! $utih telur .u!bu Kuning Ca  :a!ur

.uah the

&nack

bahan nasi ti! telur a(a! bagian putih

ener Ber gy prote at (kcal in fat KH (gr) ) ( g) ( g) ( g) 3635 6 7-7 5-7 78- 4-9

5

5-4

5

5

5 9-

78- 93-

4 5

9-4 9-

5-7 5

9 5

5-3 5

5

37-

3-3

5-7

9-

5

9

5 75

9;- -7

5-; 5-7

5-7 5-3

-; 3-4

3- -6

335 955

49-; ;;-;

5-6 5

5-3 5

##$

%#.&

7- 9-3 348 5 %$. %

8-9 5 **. &

9-4

5

5

-7

5

5

9-; 5

7-3 5

9-; 5

5-6 5

,.

+.%

4-9 -; %*. #

,&.

.*

955

- 98 %%.  9749

4-4

5-4

3-4

5

5

daging sapi tepung terigu

7 35

;4-3 7-4

8-6 3

-7 5-3

5 6-

5 5

5 5

tahu kecap

5 35

78 

4-3 3

9-4 5

5-; 5-

5 5

5 5

38- 39-;

3-; 5-

5-3 5-3

7-6 9-4

5 5 9; 686

3- 7-

75 5

79-4 98-7 &.

3 5- ,+.%

5-4 5-3 .

6- 6-3 $%.

7-; 4-8 %&&

3-8 73-8 &+.

"ou resh !in(ak kelapa  /a!ur putih !entah  /agung !uda ber/anggel to!at !asak

Co=>s !ilk boiled &ugar

-; 8-9 3 -;

"ubtotal

  &a(ur Menir

5

95

"ubtotal $udding <&auce $udding
 "ahu .ace!

5

45

pepa(a teh

Makan Nasi &iang  "i! .ola' bola Daging

Vit. A (µg)

Vit. C (mg )

nasi ti!

ba(a! segar Carrot resh  /agung kuning pipil baru .uah /eruk !anis "ubtotal

35-8 95 $. ' 

 m (



$

&nack

.ubur &u!' su!

bubur su!su!
$erkede l "e!pe

Ca ?(ong tauge

 

nasi ti! daging a(a! !in(ak kelapa te!pe kedele !urni telur a(a! !in(ak kelapa

.,

'

-6

5

5

5

5





355

74-;

5-7

5-;

95

5-3

5

.#

38-8 ,&. . &

35

67-8 %$. * 366

7-7

5-7

78-

5

5

45 9-

334 93-

35-8 5

6- 9-

5 5

3- 5

5 5

5 95 

;;- 73 47-3

;- 9- 5

7-8 9-3 

8- 5-9 5

5- 78 5

5 5 5

"ubtotal Makan Nasi !ala!  "i! 0(a! &u=ir

,

5

35

5-4

5-9

9-9

34-

7

.uah

ga!bas < o(ong !entah toge kacang hi/au !entah !in(ak kelapa se!angka

75 9- 385

9 5 3-3

3 9- 5-6

3-4 5 37

5-7 5 -

9-4 5 38

&usu

susu segar

945

38-7 93- 6- 387 *&. * 3;3; 3;95 ;;-;

;-4 33- +&. *&. % #  985 7 988 354 ;6

379 ,'*. & 39; 55 75

9-4 ,&. $ 38 6 935

"ubtotal  "otal Kebutuhan $ersentase Kecukupan *@+

6-6

+*.+ 68-9 69 358

3 3

;aftar ustaka /l(atsier, Sunita. 2010. Penuntun Diet . >ra(e$ia ustaka 9ta(a : akarta Jerina ;" W *e'ato'rotetive =ffet of +uru(in in +hroni *e'atitis  "/O#IT W Eolu(e 3  No(or  W ;ese(ber 2014 W )2 *=/TO#OT=+TIE= =JJ=+T OJ +9#+9"IN IN +*#ONI+ *=/TITIS Jerina ;wi "arin$a Jault& of "e$iine, iKi #u(ah Sakit 9(u( ;r. Saiful /nwar : "alan% Tari%an, a(u$a .G. 2008.