Govorni Organi i Proizvodnja Glasa

GOVORNI ORGANI I PROIZVODNJA GLASA Govorni organi čine sistem organa čija osnovna aktivnost nije jezičkog karaktera. Govorna aktivnost je sekundarnog ranga; govorni organi su najprije imali imali fizi fiziol ološ oške ke funk funkci cije je.. Kasni Kasnije je su se svi ovi ovi orga organi ni osam osamost ostali alili li funkiconalno i prilagodili govoru. U fonetici se izučavaju kao biološka baza govora. Prema mjestu na kom se nalaze i prema putu kroz koji prolazi fonaciona struja struja govorni organi se dijele na aparate za za disanje, grkljan (u kom se formira zvučna energija) i supraglotičke šupljine (rezonatori). Prema funkciji koju vrše organi se dijele na: 1.generatore glasa (a oni se dije dijele le na ind induk ukto torre i fona fonato torre; induktori- organi koji primaju vazduh,fonatori-taj vazduh pretvaraju u fonacionu struju) 2.modulatore (dijel (dijele e se na artikul artikulato atore re i rezona rezonator tore e ;artik ;artikulat ulatori ori-formiraju glasova;rezonatori-ih do kraja uobličavaju) Induktori su pluća i dušnik. Fonatori su grkljan sa veoma važnim hrskavicama koji čine njegovu strukturu i grkljanski poklopac.

Artikulatori su prostori tri duplje : ždreone, usne i nosne. (u kojima se usmjerava i reguliše protok fonacione struje)

Pluća su organ organ sunđer sunđerast aste e građe, građe,sime simetri trično čno postav postavlje ljen n u grudno grudnom m košu košu ( dva plućn plućna a krila krila)) naiz naizmj mjen eničn ično o se skup skuplja lja i širi širi i poti potisk skuje uje vazduh vazduh potr potreb eban an za stvar stvaranj anje e glas glasov ova.K a.Kad ada a se šire šire dija dijafr frag agma ma se spušta,rebra se podižu i na taj način se povećava zapremina pluća i istovre istovremen meno o se smanju smanjuje je vazdušn vazdušnii pritis pritisak ak u plućim plućima a pa spolja spoljašnj šnjii vazduh prodire i ispunjava pluća - faza udisaja (inspiracija). Pri suprotnom pokretu kada se dijafragma podigne rebra spuste , raste pritisak pritisak u plućima vazduh se istiskuje istiskuje napolje i tako nastaje fonaciona fonaciona struja.Ovo je faza izdisaja (ekspiracija) - glasovi se stvaraju u fazi ekspiracije.

Dušnik- hrskavičava cijev sastavljena od pršljena i u njena dva kraka se iz lijevog i desnog plućnog krila ulivaju bronhije.Dušnik se u svom gornjem delu proširuje u grkljan (larinks) - šupljina karakterističnog oblika i građe hrskavih zidova, četiri hrskavice su bitne za fonetičare.

1.Prstenasta hrskavica - krikoidna -čini bazu, osnovicu grkljana; sa prednje strane luk a sa zadnje zglobne ploče. 2.Štitasta - tiroidna -najveća je sa prednje i bočnih strana zatvara grkljan i gradjena je tako da njene dvije ploče naprijed formiraju tzv. Adamovu jabučicu.Ove ploče su u svom gornjem dijelu spojene pomoću posebnih produžetaka i njima su spojene za jezičnu kost. 3.Piramidalne hrskavice aritenoidne - mali parni organ koji se nalazi na gornjoj strani ploče prstenaste hrskavice i sa njom su spojene u zglobu.Poznate su i pod nazivom vokalne hrskavice.Mišići koji njih povezuju veoma su elastični i omogućavaju im posebnu pokretljivost.Sa njihove unutrašnje strane polaze glasne žice i protežu se sve do štitaste hrskavice.Pokretnjem piramidalnih hrskavica reguliše se otvaranje i zatvarnje grkljanskog otvora koji se inače još naziva glotis ili glasnik.

Glasnice su

dva duguljasta kožna mišićna nabora u grkljanskoj duplji.One predstavljaju vrlo složen mehanizam i najvažniji su organ govornog aparata.Kada se pokreću piramidalne hrskavice , glasne žice se zatežu i opuštaju naizmenično i na taj način približavaju i odaljavaju  jedna od druge.

Fonacija (nastanak glasa) zasniva se na protoku fonacione struje iz subglotičkog u supraglotički prostor a brzina proticanja te struje zavisi od razlike u pritiscima u ta dva prostora. Ako su glasne žice aktivirane onda one svojim treperenjem prekidaju vazdušnu struju u pravilnim razmacima izazivaju njeno periodično treperenje i na ovaj način se dobija ton - tonalna fonacija.Ako glasne žice nisu aktivirane neće biti tona - atonalna fonacija. Iznad grkljana se nalazi grkljanski poklopac (epiglotis) koji se može otvarati i zatvarati i koji pri gutanju hrane sprječava hranu da upadne u dušnik. Stepen otvorenosti utiče na rezonatorske karakteristike ždrijela.

Supraglotičke šupljine –(ždreona usna i nosna )- služe kao rezonatorne komore i u njima se do kraja uobličava laringalni ton.Moguće je formirati i četvrti rezonantni prostor u procesu labijalizacije.U nečemu ove duplje mogu mjenjati svoj oblik ali dok je usna duplja pokretljiva, nosna je nepromjenljiva.

Najpokretljivi organ u usnoj duplji je jezik: ima dvije funkcije formira tačan rezonantni prostor za neki konkretan glas i usmjerava fonacionu struju i na njenom putu tamo gde je potrebno pravi prepreke.Formiranje prepreka je karakteristično za konsonante dobija se neperiodično treperenjem vazdušnih čestica i njegov rezultat  je stvaranje šuma. Dijelovi jezika bitni za formiranje glasova su : korijen , gornja površina (dorzalni deo), prednji obod (korona) , sam vrh jezika (apex) i bočni delovi (lateralni). Svod usne duplje čine nepca. Prednje koje je anatomski tvrdo (palatum) i zadnje koje je anatomski meko (velum). Zadnje nepce je pokretno i vrlo važno za stvaranje glasova.Ono se završava resicom (uvulom) podizanjem i spuštanjem njegovim reguliše se prolazak fonacione struje samo kroz nosnu ili samo kroz usnu duplju.Gornja vilica je nepokretna a donja pokretna a vilični ugao koji oni formiraju utiče na veličinu i oblik rezonatora.Donja vilica se pokreće horizontalno i vertikalno.