LAPORAN PRAKTIKUM INSTRUMENTASI ANALITIK SPEKTROFOTOMETRI VISIBLE
SEMESTER GENAP TAHUN AJARAN 2014 MODUL PEMBIMBING
: SPEKTROFOTOMETRI VISIBLE : Dra. ARI M, MSi
PEMBUATAN PEN$ERAHAN
: 2# MARET 2014 : APRIL 2014
DISUSUN OLEH KELOMPOK IRMA NURFITRIANI ISHNA NUR FATHONAH M. AGUNG FUR!ON KELAS
: 4 1141101 11411014 1141101" : 1A
PROGRAM STUDI DIPLOMA III TEKNIK KIMIA JURUSAN TEKNIK KIMIA POLITEKNIK NEGERI BANDUNG 2014 LAPORAN INSTRUMENTASI ANALITIK
MODUL PRAKTIKUM
: SPEKTROFOTOMETRI VISIBLE
NAMA PEMBIMBING
: Dra. ARI M, MSi
TANGGAL PRAKTEK
: 2# MARET 2014
TANGGAL PEN$ERAHAN : APRIL 2014 A. Tu Tujua juan n Per Percob cobaa aan n
S%&%'a( )%'a*+*a -%r/aa i(ara-*a )a(ai3a )a)-+ : 1. Ma)-+ Ma)-+ )%) )%)+a& +a& 'ar+&a 'ar+&a &a &aar ar F%2 %5a %ra5ai */%&rai 2. M%%& M%%&+*a +*a -a6 -a6a5 a5 5%'/ 5%'/)a )a5 5 )a* )a*i)+ i)+) ) . M%)+a& M%)+a& *+r7a *a'ir *a'irai ai ari 'ar+&a 'ar+&a &aar &aar %5a %5a -a6a5 -a6a5 5%'/)a5 5%'/)a5 )a*i)+) )a*i)+) 4. M%%& M%%&+*a +*a a/ra a/raii 'ar+&a 'ar+&a +-'i* +-'i*a a %5a %5a )%55+a* )%55+a*a a -a6a5 -a6a5 5%'/)a 5%'/)a5 5 )a*i)+) ". M%%& M%%&+*a +*a */% */%&ra &rai i 'ar+&a 'ar+&a a)-%' a)-%'
B. Dasa Dasarr Teo Teori ri
a. S-%* S-%*&r &r/8 /8/& /&/) /)%& %&ri ri S-%*& S-%*&r/ r/8/ 8/&/ &/)% )%&r &rii )%r+ )%r+-a* -a*a a +a& +a&+ + )%&/ )%&/% % aa'i aa'ia a 9a5 9a5 i aar aar*a *a -aa -aa -%5+*+ra %ra-a iar )//*r/)a&i* /'%( +a&+ 'a6+ 'ar+&a %r3ara -aa -a6a5 5%'/)a5 -%i8i* %5a )%55+a*a )//*r/)%&%r -ri)a a&a+ *iri i8ra*i %5a %8%&/r. S-%*&r/8/&/)%&ri )%r+-a*a +a&+ )%&/% aa'ii 9a5 i aar*a aar*a -aa a/ri a/ri raiai raiai %'%*&r/)a5 %'%*&r/)a5%&i*. %&i*. a(a9a &%riri &%riri ari raiai &%r(aa&%r(aa)a&a )a&a )a+ )a+ia ia -%*a -%*a.. G%'/) G%'/)a a5 5 %5a %5a -a6 -a6a a5 5 5%'/ 5%'/) )a5 a5 %ra %ra'i 'ira ra a*a a*a )%i)+'*a a(a9a 9a5 %r'aia. S%a5*a a)-+ra a(a9a %5a -a6a5 -a6a5 ii a*a )%9++ a(a9a -+&i(. a(a9a -+&i( )%'i-+&i %'+r+( -r%*&+) a)-a* 400 ; #<0 ). =I>ra ?a(9+i, 2012@. . S-%*&r/8/&/)%&ri 7ii'% S-%*&r/ S-%*&r/8/& 8/&/)% /)%&ri &ri 7ii' 7ii'%% i%+ i%+&& 6+5a 6+5a -%*&r -%*&r/8/ /8/&/) &/)%&r %&rii iar iar &a)-a* &a)-a*.. $a5 $a5 i)a*+ iar &a)-a* aa'a( iar 9a5 a-a& i'i(a& /'%( )a&a )a+ia. a(a9a
9a5 a-a& i'i(a& /'%( )a&a )a+ia aa'a( a(a9a %5a -a6a5 5%'/)a5 400 00 ) a )%)i'i*i %%r5i %%ar 2CC;14C *J)/'. E'%*&r/ -aa *%aaa /r)a' a&a+ %raa -aa *+'i& a&/) %5a %%r5i &%r%a( i%+& *%aaa aar =5r/+&a&%@. E%r5i 9a5 i)i'i*i iar &a)-a* )a)-+ )%)+a& %'%*&r/ &%r%*i&ai ari *%aaa aar )%+6+ *+'i& a&/) 9a5 )%)i'i*i %%r5i '%i( &i55i a&a+ )%+6+ *%aaa &%r%*i&ai. a(a9a 9a5 i%ra- /'%( +a&+ a& %r%a %5a a(a9a 9a5 i&a5*a- /'%( )a&a )a+ia. a(a9a 9a5 &a)-a* a&a+ a(a9a 9a5 i'i(a& a'a) *%(i+-a %(ari (ari i%+& 3ara */)-'%)%&%r . Mia'9a +a&+ a& a*a %r3ara /ra5% i'a )%9%ra- 3ara ir+ ari -%*&r+) iar &a)-a* a +a&+ a& a*a %r3ara (i&a) i'a )%9%ra- %)+a 3ara 9a5 &%ra-a& -aa -%*&r+) iar &a)-a*. U&+* '%i( 6%'a9a -%r(a&i*a &a%' %ri*+&. Pa6a5 5%'/)a5
?ara 3ara 9a5
?ara */)-'%)%&%r
=)@
i%ra-
=3ara 9a5 &%r'i(a&@
400 ; 4"
U5+
Hi6a+ *%*+i5a
4" ; 40
Bir+
K+i5
40 ; 4C0
Bir+ *%(i6a+a
Ji55a
4C0 ; "00
Hi6a+ *%ir+a
M%ra(
"00 ; "<0
Hi6a+
U5+ *%)%ra(a
"<0 ; "0
Hi6a+ *%*+i5a
U5+
"0 ; "C"
K+i5
Bir+
"C" ; <10
Ji55a
Bir+ *%(i6a+a
<10 ; 00
M%ra(
Hi6a+ *%ir+a
H+*+) aar ari -%*&r/8/&/)%&ri i&%ra5*a /'%( H+*+) La)%r&B%%r )%9a&a*a (++5a 'ii%ri&a a&ara a/ra %5a */%&rai 'ar+&a aa'i& a %rai5 &%ra'i* %5a &ra)i&a. Da'a) (+*+) La)%r&B%%r &%r%+& aa %%ra-a -%)a&aa, 9ai&+ : 1. Siar 9a5 i5+a*a ia55a- )//*r/)a&i.
2. P%9%ra-a &%r6ai a'a) +a&+ 7/'+)% 9a5 )%)-+9ai -%a)-a5 9a5 a)a. . S%9a3a 9a5 )%9%ra- a'a) 'ar+&a &%r%+& &ia* &%r5a&+5 &%r(aa9a5 'ai a'a) 'ar+&a &%r%+& 4. Tia* &%r6ai 8'+/r%%i a&a+ 8/8/ri%i ".
I%* ia &ia* &%r5a&+5 -aa */%&rai 'ar+&a
H+*+) La)%r&B%%r i9a&a*a a'a) r+)+ : A %.. i)aa : A a/ra % a/r-&i7i&a )/'ar &%a' *+7%& =)@ */%&rai S%ara 5ari %ar -%*&r/8/&/)%&%r &%riri ari 4 a5ia -%&i5 9ai&+ : a. S+)%r a(a9a S%a5ai +)%r a(a9a -aa -%*&r/8/&/)%&%r, (ar+'a( )%)i'i*i -aara raiai 9a5 &ai' a i&%i&a9a &i55i. S+)%r %%r5i a(a9a 9a5 iaa +&+* a%ra( &a)-a*, +'&ra7i/'%& %*a&, a i8ra)%ra( %*a& aa'a( %+a( 'a)-+ -i6ar %5a *a3a& ra)+& &%r+a& ari 3/'8ra) =&+5&%@. La)-+ ii )iri- %5a /'a 'a)-+ -i6ar iaa, a%ra( -a6a5 5%'/)a5 =' @ aa'a( "0 ; 2200 a/)%&%r =)@. . M//*r/)a&/r M//*r/)a&/r -/'i*r/)a&i
aa'a(
)%6ai
a'a&
%%ra-a
9a5
%r8+5i
*/)-/%
+&+*
-a6a5
)%5+rai*a
a(a9a
5%'/)a5
&%r&%&+
=)//*r/)a&i@ 9a5 %%a =&%ri-%ri@. . +7%& +7%& -%*&r/8/&/)%&%r aa'a( +a&+ a'a& 9a5 i5+a*a %a5ai &%)-a& /&/( a&a+ +-'i*a 9a5 a*a iaa'ii. +7%& iaa9a &%r+a& ari *3ar, -'%i5a'a, *aa, -'a&i %5a %&+* &a+5 %)-a& -%r%5i -a6a5 1 1 ) a &i55i " ). Paa -%5+*+ra i a%ra( UV i-a*ai +7%& *3ara a&a+ -'%i5'a, %a5*a
+7%& ari *aa &ia* a-a& i-a*ai %a *aa )%5a/ri iar UV. S%)+a )aa) +7%& a-a& i-a*ai +&+* -%5+*+ra i a%ra( iar &a)-a* =7ii'%@. %.
D%&%*&/r P%raa %&%*&/r -%%ri)a aa'a( )%)%ri*a r%-/ &%r(aa- a(a9a -aa %ra5ai -a6a5 5%'/)a5. D%&%*&/r a*a )%5+a( a(a9a )%6ai i9a' 'i&ri* 9a5 %'a6+&9a a*a i&a)-i'*a /'%( -%a)-i' a&a a'a) %&+* 6ar+) -%+6+* a&a+ a5*a i5i&a'. Dari (ai' -ra*&i*+) 9a5 &%'a( i'a*aa*a %*&ra* %'i)i5 )ai %%'+) i%ri 'ar+&a DPPH %r3ara +5+ &%&a-i %&%'a( i %ri 'ar+&a DPPH, 3ara %*&ra* %'i)i5 )ai )%6ai -+ar. Ha' ii )%)+*&i*a a(3a %*&ra* %'i)i5 )ai )%5a+5 a&i/*ia.
C. Proseur Kerja
a. A!a" an Ba#an Perea$si %an& i&una$an '
1. Lar+&a i+* F% 100 --) =)%&/a N%'%r@ 2. Lar+&a H2SO4 -%*a& . Lar+&a HNO 4 N 4. Lar+&a KNS 10 ". A>+a%
A!a" %an& i&una$an '
1. S-%*&r/8/&/)%&ri La// 2. Pi-%& &%&% . Pi-%& +*+r " )' 10 )' 4. # +a( 'a+ &a*ar "0 )' ". B/&/' %)-r/&
<. G%'a *i)ia 2"0 )' 100 )' #. B/'a (ia-
D. S$e(a Kerja a. Persia)an Laru"an Memasukkan Larutan standar (Fe3+ 100 ppm)
0 )'
10 )'
1" )'
1 )'
20 )'
22 )'
2")'
Menambahkan 5 mL larutan KCNS 10% dan 5% larutan HN3 !N
Men"en#erkan h$n""a tanda batas dan k#k
b. Pen&u$uran en&an S)e$"ro*o"o(e"er Laboo
a@. P%%&+a -a6a5 5%'/)a5 )a*i)+)
@. P%%&+a K+r7a Ka'irai a K/%&rai +-'i*a
Men"hubun"kan alat den"an sumber l$str$k
Men""ant$ larutan blank den"an larutan standar &an" pal$n" rendah knsentras$n&a
Men&alakan tmbl 'NFF pada ba"$an belakan" dan panaskan selama 30 men$t
Memasukkan ku*et &an" ber$s$ larutan blank dan larutan standar 1 mL ke dalam alat
Men"atur pan,an" "elmban" pada ps$s$ maks$mum berdasarkan per#baan sebelumn&a
Men#atat parameter &an" d$ukur Men"atur /ransm$tan n&a pada ps$s$ 100 Men""ant$ den"an larutan standar &an" berbeda.beda knsentras$n&a #atat
Men""eser ps$s$ ku*et dan men"atur pan,an" "elmban" &an" d$$n"$nkan
Men#atat n$la$ -bsrbans$ dan men"ubah pan,an" "elmban"
Men"embal$kan ps$s$ ku*et pada larutan blank dan memast$kan kembal$ n$la$ transm$tann&a 100
Men"ulan"$ per#baan sampa$ d$perleh pan,an" "elmban" maks$mum den"an ran"e pan,an" "elmban" !10.550 nm
Men""ant$ larutan standar den"an larutan #upl$kan #atat
Membuat kur*a kal$bras$ antara knsentras$ laan absrbans$
Menentukan knsentras$ larutan #upl$kan
Men"eluarkan semua ku*et dan memat$kan alat
E. Pen&anbi!an Da"a +. Penen"uan Konsen"rasi Laru"an S"anar
a.
F% 10 )' V1. N1 V2. N2 10 )'. 100 --) "0 )'.N 2
N2
20 --)
. F% 1" )' V1. N1 V2. N2 1" )'. 100 --) "0 )'.N 2
N2
.
0 --)
F% 1 )' V1. N1 V2. N2 1 )'. 100 --) "0 )'.N 2
N2
< --)
. F% 20 )' V1. N1 V2. N2 20 )'. 100 --) "0 )'.N 2
N2
%.
F% 22 )'
40 --)
V1. N1 V2. N2 22 )'. 100 --) "0 )'.N 2
N2
44 --)
,. Penen"uan Panjan& -e!o(ban& Ma$si(u(
N/.
V =)@
A
1 2 4 " <
410 420 40 440 4"0 4<0
0,2#1 0,1< 0,<0 0,CC 0,42C 0,44"
#
4#0 4#"
0,4"< 0,4<0
C 10 ++ 12 1 14 1" 1< 1#
40 4" /0 "00 "10 "20 "0 "40 ""0
0,4#4 0,40 012 0,4
Penentuan Panjang Gelombang Maksimum 6 (a$si(u(
0 05 0! 03 d A b i r o s n a 02
01 0 !10 !20 !30 !!0 !50 !0 !40 !45 !+0 !+5 !0 500 510 520 530 5!0 550
λ (nm)
3. Penen"uan Kur4a Ka!ibrasi 56 (a$s 7 /0 n( 8 an Penen"uan Konsen"rasi Sa()e!
N/. 1 2 4 " < #
K/%&rai =--)@ 0 20 0 < 40 44 Sa)-%'
A 0 0,2 0,"0< 0,"24 0,"4 1,22C 0,<
B%raar*a -%r(i&+5a : K/%&rai a)-%'
: 9 0,<
A B
0,014 C,4#.10
0,014 B%raar*a Gra8i* ia&a : K/%&rai a)-%' : 24,#2 --)
0,< ; C,4#.10 ,19, ))(
F. Pe(ba#asan
O'%( : Ir)a N+r8i&riai
Paa -ra*&i*+) *a'i ii *a)i )%'a*+*a -%r/aa +&+* )%5%&a(+i */%&rai a)-%'
)%55+a*a )%&/% -%*&r/8/&/)%&ri %5a a'a& -%&r/)%&%r La//.Da'a)
)%&/% ii
*/%&rai 'ar+&a i&%&+*a %raar*a aa'ii ar/rai 9a5
)%55+a*a a'a& %5a -rii- -%*&r+) a(a9a. K%&i*a iar )%'%3a&i 'ar+&a 9a5 %r3ara %5a i&%i&a &%r&%&+, )a*a iar i&+ a*a i%ra- /'%( 3ara, aa 9a5 i&%r+*a, a %i*i& %*a'i 9a5 i-a&+'*a. Sa)-%' 9a5 i5+a*a -aa -r*a&i*+) *a'i ii aa'a( 'ar+&a F% 2 %5a 7/'+)% 9a5 %r%a%a, %(i55a i-%r/'%( i'ai */%&rai 9a5 %r%a -+'a. Aa-+ 7ariai 7/'+)% 9a5 i%ri*a aa'a( 10 )', 1")', 1)', 20)' a 22 )', %(i55a i-%r/'%( i'ai */%&rai ari &ia'ar+&a 9ai&+ %%ar 20 --), 0 --), < --), 40 --) a 44 --) *%)+ia )ai5)ai5 'ar+&a ia)-+r*a %5a 'ar+&a KNS 10 %a9a* ")' a HNO 4 N %a9a* " )' a i'ar+&*a a)-ai &aa a&a -aa 'a+ &a*ar "0 )L. T%r9a&a -%a)-+ra 'ar+&a &%r%+& )%i)+'*a -%r+a(a 8ii* 9ai&+ &%r6ai9a -%r+a(a 3ara -aa 'ar+&a )ai5)ai5 . Ha' ii i%a*a *ar%a aa9a r%a*i 9a5 &%r6ai aa&ara F% 2 a KNS, %)a*i &i55i */%&rai F% )a*a 3ara9a -+ a*a %)a*i -%*a& a 6i*a 3ara9a &ia* %)a*i -%*a& )a*a aa *%a'a(a -aa aa& )%a)-+r*a 'ar+&a &%r%+&. S%'ai i&+ i+a& 6+5a 'ar+&a 'a*/ 9a5 a)-+ra9a a)a %-%r&i ia&a (a9a a6a &ia* i&a)a(*a 'ar+&a F% 2 %(i55a 3ara9a %i5. Aa-+ r%a*i 9a5 &%r6ai aa'a( %a5ai %ri*+& :
F%2 NO
F% NO2 H2O
F% SN
F% =SN@ =)%ra(@
U&+* )%%&+*a */%&rai a)-%', &%r'%i( a(+'+ *i&a (ar+ )%%&+*a -a6a5 5%'/)a5 )a*i)+) %5a )%5+6i a/rai a'a( a&+ 'ar+&a a 'ar+&a 9a5 i5+a*a aa'a( 'ar+&a 9a5 */%&rai F% 2 9a < --), (a' ii i'a*+*a *ar%a -aa */%&rai ii 'ar+&a )%)-+9ai 3ara 9a5 r%'a&i8 %a5, &ia* &%r'a'+ 5%'a- a &ia* &%r'a'+ &%ra5 %(i55a *%&i*a -%5+*+ra a*a ia-a&*a (ai' 9a5 '%i( a*+ra&.
P%5+*+ra -a6a5 5%'/)a5 9a5 i'a*+*a 9ai&+ -aa ra5% a&ara 410""0 ), %(i55a i'ai a/rai ari )ai5)ai5 -a6a5 5%'/)a5 a-a& i&%&+*a. Dari -%5a)a&a 9a5 &%'a( i'a*+*a )a*a i-%r/'%( i'ai -a6a5 5%'/)a5 4C0 ) %a5ai i'ai -a6a5 5%'/)a5 )a*i)+) %5a i'ai a/rai %%ar 0,44. Paa -a6a5 5%'/)a5 &%r%+& iar 9a5 i-aar*a /'%( -%*&r/8/&/)%&%r -a'i5 a9a* i%ra- /'%( 'ar+&a S%&%'a( -a6a5 5%'/)a5 )a*i)+) +a( i*%&a(+i )a*a i'a6+&*a %5a )%5+6i 'ar+&a F%2 9a5 %r%a */%&rai9a *% a'a) -%*&r/8/&/)%&ri, %ri*+& (ai' ari -%5+*+ra : N/. 1 2 4 " <
K/%&rai =--)@ 0 20 0 < 40 44
A 0 0,2 0,"0< 0,"24 0,"4 1,22C
#
Sa)-%'
0,<
Ji*a *i&a )%'i(a& a&a i a&a &%r9a&a %)a*i &i55i */%&rai 9a5 a*a *i&a +*+r a*a )%5(ai'*a i'ai a/rai 9a5 %)a*i &i55i -+'a, (a' ii %+ai %5a (+*+) %%r 9a5 )%9a&a*a a(3a %)a*i &i55i */%&rai )a*a a*a %)a*i &i55i -+'a i'ai a/rai9a. Dari a&a ia&a 6+5a a-a& i-%r/'%( i'ai */%&rai a)-%' %5a )%55+a*a +a ara, 9ai&+ -%%&+a */%&rai %5a )%55+a*a -%)+a&a 5ra8i* -aa )i'i)%&%r '/* a -%%&+a */%&rai %5a )%55+a*a -%)+a&a 5ra8i* -aa */)-+&%r %5a )%%&+*a i'ai -%ra)aa 'i%ar 9 a . B%raar*a 5ra8i* 9a5 &%'a( i+a& i )i'i)%&%r '/* )a*a i-%r/'%( i'ai */%&rai a)-%' %%ar 2" --). S%a5*a, %raar*a -%)+a&a 5ra8i* -aa */)-+&%r %5a
)%%&+*a i'ai -%ra)aa 'i%ar 9 0,014 C,4#.10 , )a*a i-%r/'%( i'ai */%&rai a)-%' %%ar 24,# --).
O'%( : I(a N+r Fa&(/a(
S-%*&r/8/&/)%&ri aa'a( aa'ia i&r+)%& 9a5 )%)a(a &%&a5 )/'%*+' a raiai
%'%*&r/)a5%&i*
5/'/5a +'8aia)ia
9a5
)%)-+9ai
&r+*&+r +)+).
S-%*&r/8/&/)%&ri aa'a( +a&+ )%&/% aa'ii *i)ia 9a5 i 5+a*a +&+* )%%ra-*a *aar +a&+ a& a&a+ %9a3a %5a )%55+a*a a'a& 9a5 iaa i %+& -%*&r/8/&/)%&%r. Da'a) -%r/aa %r&+6+a +&+* )%%&a-*a *aar F% %5a )%55+a*a -%*&r/8/&/)%&%r La// %5a -a6a5 5%'/)a5 440""0 ). Paa -ra*&i*+) ii 'ar+&a &aar 9a5 i5+a*a aa'a( F% 100 --). Lar+&a &aar F% 100 --) i+a& %a9a* 0 )', 10 )', 1" )', 1 )', 20 )' a 22 )' 9a5 )ai5)ai5 i&a)a(*a " )' 'ar+&a KSN 10 a " )' 'ar+&a HNO 4N 9a5 i%%r*a )ai5)ai5 "0 )'. P%r'a*+a %ri*+&9a 9ai&+ -%%&+a -a6a5 5%'/)a5 )a*i)+). M+'a)+'a i)a+**a 'ar+&a 'a*/ *% a'a) -%*&r/8/&/)%&%r La// ,&+6+a9a ia'a( +&+* )%)+a& a/ra9a )%6ai 0. B'a*/ ii %r5+a +&+* )%&ai'*a a/ri a*ia& -%r+a(a 7/'&a% a&a+ i&%i&a a(a9a a3a' ari +)%r a(a9a. Dari 'i&%ra&+r i*%&a(+i -a6a5 5%'/)a5 F% %r*iar ia&ara 4"0"10 ). Hai' -ra*&i*+) i-%r/'%( -a6a5 5%'/)a5 )a*i)+) F% 4C0 ) %5a a/ra 0,44. D%5a )%5%&a(+i -a6a5 5%'/)a5 )a*i)+), )a*a a-a& )%)ii)a'iir %rr/r a'a) -%5+*+ra a/rai ari a)-%' 9a5 a*a i+*+r %'a6+&9a. B%raar*a (ai' -%5a)a&a, -aa -a6a5 5%'/)a5 4C0 ) )%)%ri*a -%)aaa a'a) -%5+*+ra a)-%'. P%r/aa %'a6+&9a aa'a( )%)+a& *+r7a *a'irai. U&+* )%)+a& *+r7a *a'irai i5+a*a 'ar+&a &aar %5a */%&rai 9a5 %r%a%a 9a5 i-%r/'%( )%'a'+i -%5%%ra. Dari *+r7a *a'irai a/rai 7%r+ */%&rai 'ar+&a ii *i&a a-a& )%%&+*a */%&rai ari +a&+ a)-%', 9a5 &%'a( i+*+r %ar a/rai9a. Ta%' -%%&+a *+r7a *a'irai N/
K/%&rai =--)@
A
1 2 4 " < #
0 20 0 < 40 44 Sa)-%'
0,2 0,"0< 0,"24 0,"4 1,22C 0,<
K+r7a *a'irai
Hai' a&a *+r7a *a'irai a'a) -%ra)aa 5ari '+r+ 9ai&+ a R 2 0,0C. U)+)9a, %)a*i %ar */%&rai )a*a %)a*i %ar a/rai9a a i'ai */%&rai a)-%' 9a5 i-%r/'%( aa'a( %%ar 2" --).
O'%( : M.A5+5 F+r>/ Paa -ra*&i*+) ii, i'a*+*a -%%&+a */%&rai %i =F%@ i)aa %i 9a5 &%r+*+r aa'a( %i &/&a'. B%i ii a'a) +aaa aa) a*a %r%a*i %5a KSN )%5(ai'*a %9a3a */)-'%* F%=SN@ 9a5 %r3ara )%ra( 9a5 i+*+r -aa -a6a5 5%'/)a5 )a*i)+) F% 9ai&+ -aa 40 ). U&+* )%5aa'ii %i ii i5+a*a a'a& -%*&r/8/&/)%&%r La//. Paa -%*&r/8/&/)%&%r ii )%55+a*a iar visible a&a+ &a)-a* =0 )#0 )@ %(i55a 'ar+&a 9a5 i+*+r (ar+ %r3ara. La5*a('a5*a( +&a)a a'a) aa'ii %5a iar &a)-a* aa'a(: 1.
P%)%&+*a )/'%*+' 9a5 a-a& )%9%ra- 9a5 a-a& )%9%ra- iar
&a)-a*. 2.
P%)i'i(a -a6a5 5%'/)a5 )a*i)+).
.
P%)+a&a *+r7a *a'irai.
Paa aa'ii %i ii, 'ar+&a i+a& %r3ara %5a )%5/*iai F%2 )%6ai F% *ar%a -%a)a(a HNO, i/ F% ari a)-%' a i/ F% ari (ai' /*iai ari F%2 a*a i+*+r */%&rai9a. I/i/ F% ii )%)%&+* %9a3a */)-'%* %5a KSN, %(i55a */%&rai F% &/&a' a-a& &%r+*+r. P%%&+a */%&rai %i ari a)-%' a-a& i&%&+*a %5a )%5i&%r-/'ai*a *%a'a) *+r7a *a'irai %i. Paa -%5%r6aa a3a', i+a& &%r'%i( a(+'+ )%)+a& 'ar+&a %r%& &aar %i. Dari 'ar+&a i+* 100 --) ii i'a*+*a -%)i-%&a *% a'a) )ai5)ai5 'a+ %a9a* 0 )L 10 )L 1" )L 1 )L 20 )L 22 )L a 2" )L. S%&%'a( -%)i-%&a 'ar+&a i+*, *%)+ia 'ar+&a i&a)a(*a 'ar+&a HNO. P%a)a(a HNO ii aa'a( +&+* )%)+a& +aaa aa) %r&a
+&+* )%5/*iai
F%2 )%6ai
F% %(i55a F% &/&a' a-a& i(i&+5.
NO 2H 2 F%2
H2O
F%
NO 2H
NO2
2 F%2
2F% NO2
H2O
P%a)a(a HNO 6+5a +&+* )%)+a& +aaa aa), *ar%a a'a) +aaa aa) F% a-a& )%)%&+* %9a3a */)-'%* %5a KSN. K%)+ia %&%'a( -%a)a(a HNO, *%)+ia i&a)a(*a KSN, 8+5i ari -%a)a(a 'ar+&a ii aa'a( +&+* )%)%&+* %9a3a */)-'%* F%=SN@ 9a5 %r3ara )%ra(, i)aa 'ar+&a 9a5 %r3ara ii )%r+-a*a -%r9ara&a +&+* i+*+r )%55+a*a -%*&r/8/&/)%&%r 'a// *ar%a )%55+a*a iar &a)-a*.
F%
KSN
F%=SN@
S+a&+ 'ar+&a i6ai*a %a5ai -%r%a*i (ar+ )%)%+(i %%ra-a -%r9ara&a. KSN )%r+-a*a -%r%a*i 3ara, %a:
R%a*i9a %5a a& 9a5 iaa'ii 9ai&+ %i =F%@ %'%*&i8 a %i&i8 9ai&+
)%)%&+* */)-'%* %i =III@ &i/iaa& 9a5 %r3ara )%ra( a&a.
?ara 9a5 i&i)+'*a 9ai&+ )%ra( a&a, &ai' +&+* 6a5*a 3a*&+ 9a5
'a)a, %(i55a %ra-a9a &ia* %r+a(+a( (i55a a*(ir aa'ii.
Tia* )%)%&+* 3ara %5a a&a& 'ai 9ai&+ i/ H, ' a NO 9a5
aa a'a) 'ar+&a.
Paa -%*&r/8/&/)%&%r ii &%ra-a& 4 */&a* &%)-a& -%9i)-aa *+7%&, i)aa a-a& iii /'%( '%i( ari a&+ *+7%& a -%5+*+ra %&ia- *+7%&9a a-a& i5%%r5%%r *%%-a a *%%'a*a5. K+7%& 9a5 a*a i+*+r i5%%r (i55a *% &%5a(&%5a(, %a5*a *+7%& 9a5 aa i%-a9a )a+-+ i%'a*a59a &ia* a*a i*+& &%r+*+r. Lar+&a 9a5 &%r+*+r aa'a( 9a5 %raa -aa *+7%& 9a5 i5%%r (i55a *%&%5a( &%-a& &%r'%3a&i iar )//*r/)a&i. Aa-+ ara )%)%5a5 *+7%& 9a5 %ar aa'a( )%)%5a5 a5ia *+7%& 9a5 +ra) -aa a5ia +6+5 a&a %(i55a -aa -%'%&a*a9a a5ia %i5 )%5(aa- *% a)-i5 a'a) */&a* *+7%&. S%)a*i %ar -a6a5 5%'/)a5 )a*a a*a %)a*i %ar a/rai9a. Ta-i a'a) */ii &%r&%&+, a/rai a*a *%)a'i &+r+ aa& %r&a)a(9a -a6a5 5%'/)a5. S%&ia- -%r5a&ia -%5+*+ra -a6a5 5%'/)a5 %'a'+ i+*+r &%r'%i( a(+'+ 'ar+&a 'a*/, i)aa 'ar+&a 'a*/ &ra)i&ai9a (ar+ 100. Lar+&a 'a*/ 9a5 i5+a*a aa'a( -%r%a*i 9a5 i5+a*a =&a-a a)-%' a&a+ 'ar+&a F%@. F+5i ari 'a*/ %iri aa'a( )%5+*+r %ra-a -%r%a*i 9a5 i5+a*a +&+* aa'ii *aar F% %(i55a 6+)'a( %ra-a F% %iri aa'a( i'ai a/rai 'ar+&a &aar a&a+ a)-%' =)%5a+5 -%r%a*i a F%@ i*+ra5i %ra-a -%r%a*i9a. S%(i55a a/rai 9a5 ia-a& -aa -%5+*+ra ii aa'a( %ra-a +&+* F% a'a) a)-%', 8+5i *a'irai 6+5a +&+* )%5(i'a5*a %8%* r%8'%*i a*ia& -aara iar raiai )%+6+ 'ar+&a. Paa -%r/aa -%r&a)a i'a*+*a -%%&+a -a6a5 5%'/)a5 )a*i)+) %(i55a */&a* 9a5 &%rii aa'a( %a9a* 2 */&a* 9a5 iii /'%( 2 *+7%& 9ai&+ 'ar+&a 'a*/ a 'ar+&a &aar 9a5 ia)i' i&%5a( */%&rai -a'i5 r%a( a */%&rai -a'i5 &i55i, 9ai&+ 'ar+&a &aar 1 )L.
P%5+*+ra %ra-a a&a+
a/rai -%*&r/)%&ri iaa9a i'a*+*a -aa +a&+ -a6a5 5%'/)a5 9a5 %+ai %5a %ra-a )a*i)+) *ar%a */%&rai %ar &%r'%&a* -aa &i&i* ii, ar&i9a %ra-a 'ar+&a %%r )ai( &%r%&%*i. Pa6a5 5%'/)a5 9a5 )a*i)+) )%)i'i*i *%-%*aa )a*i)a' *ar%a &%r6ai -%r+a(a a/rai 9a5 -a'i5 %ar %r&a -aa -a6a5 5%'/)a5 )a*i)+) %&+* *+r7a a/rai )%)%+(i (+*+) La)%r& B%%r. Paa -a6a5 5%'/)a5 )a*i)+) -+ a-ai'a i'a*+*a -%5+*+ra +'a5 )a*a *%a'a(a 9a5 i%a*a /'%( -%)aa5a +'a5 -a6a5 5%'/)a5 a*a *%i' %*a'i, *%&i*a i5+a*a -a6a5 5%'/)a5 )a*i)a' =R/()a, A+', 200#@. Pa6a5
5%'/)a5 9a5 )%)-+9ai a/rai )a*i)a', i'a*+*a %5a )%)+a& *+r7a (++5a a&ara a/rai %5a -a6a5 5%'/)a5 ari +a&+ 'ar+&a a*+ -aa */%&rai &%r&%&+. B%raar*a 5ra8i* -%5+*+ra 9a5 i(ai'*a -a6a5 5%'/)a5 9a5 i*+r ari 410 ) (i55a ""0 ) ia-a&*a -a6a5 5%'/)a5 )a*i)a'9a -aa a%ra( 4C0 ), )a*a -a6a5 5%'/)a5 9a5 a/rai9a &%r%ar 9a5 ia)i' +&+* -%5+*+ra F% 9ai&+ 4C0 ). Paa -%r/aa %'a6+&9a i'a*+*a -%%&+a *+r7a *a'irai a */%&rai +-'i*a. D%5a )%55a&i 'ar+&a &aar %5a 'ar+&a 9a5 -a'i5 r%a( */%&rai9a a -a'i5 &i55i 6+5a 'ar+&a &aar 9a5 %r%a%a */%&rai 9a %(i55a ia-a& */%&rai F% 10 )L %%ar 20 --), F% 1" )L %%ar 0 --), F% 1 )L %%ar < --), F% 20 )L %%ar 40 --), a F% 22 )L %%ar 44 --). S%(i55a a-a& ii)-+'*a a(3a */%&rai %rai5 '+r+ %5a a/rai. S%)a*i %ar */%&rai +a&+ 'ar+&a, )a*a %)a*i -+'a a/rai9a. Da %ar */%&rai a)-%' 9a5 i-%r/'%( aa'a( %%ar 2" --).
-. Kesi()u!an •
Pa6a5 5%'/)a5 )a*i)+) 9a5 i-%r/'%( %%ar /0 n(
•
K/%&rai ari a)-%' F%2 %5a a/rai 013:3 %%ar ,; ))(
•
P%r%aa 3ara %rai5 '+r+ %5a -a6a5 5%'/)a5, a/rai a */%&rai. S%)a*i -%*a& 3ara +a&+ 'ar+&a, %)a*i %ar -a6a5 5%'/)a59a, %)a*i %ar a/rai9a a %)a*i %ar -+'a */%&rai ari 'ar+&a &%r%+&. Da %5i&+-+ %a'i*9a.
DAFTAR PUSTAKA
S%ra, E)%', 2011. S-%*&r/8/&/)%&ri Siar Ta)-a* =Vii'%@, #"")'<<=anibesa$.=or)ress.co(<,0++<09<0sinar>"a()a$>4isib!e< i++( 1 A-i' 2014 -*'. 21.40Q
P+ra)a, $a*&i7a. 2010. P%%&+a Kaar B%i %5a T%*i* S-%*&r/8/&/)%&ri UVVIS. (&&-:&i7a(%)(%).'/5-/&./)201010-%%&+a*aar%i8%a'a)a)-%'.(&)' . i++( 1 A-i' 2014 -*'. 21."0Q U%r3//, **.1CC2. Analisis Kimia Kuantitatif . Ja*ar&a: Er'a55a
La)-ira -a(bar )en&a(a"an
Persia)an !abu "a$ar ;0 (L %an& a$an
Laru"an KSCN +0 ? %an& "e!a# ibua"
i&una$an
Laru"an @NO3 N %an& sua# ibua"
Laru"an Fe +000 ))( iencer$an (enjai !aru"an Fe +00 ))(
9 !aru"an s"anar Fe %an& a$an iana!isa
Kabe! an "o(bo! ON
Me(bu$a )enu"u) a!a" S). !abo
Men&erin&$an inin& $u4e" en&an "isu
Me(asu$$an $u4e" $ea!a( s)e$"o*o"o(e"er
S$a!a )anjan& &e!o(ban&
Mene$an "o(bo! +00 #in&&a is)!a%
Me!i#a" sera)an %an& "erbaca i is)!a%
(enunju$an +00
Men&&an"i !aru"an en&an sa()e! %an& a$an i"en"u$an $onsen"rasin%a
Me(bi!as $u4e" (en&&una$an auaes