Fabeloj Libro 1

% E

kolekto ˆ oj verdaj verd aj pagoj g

)

Hans Christian Andersen

)

)

) )

) ) ) ) ) ) ) ) ) )

Fabeloj (Unua Libro)

Hans Christian Andersen Fabeloj 1

Deseg De segnaˆ naˆoj o j de :

Vilhelm Vilhelm Pedersen Pedersen

ka j

Lorenz Frølich Frølich

Tradukis :

L. L. Zamenhof

Ara ran nˆgis : Einstein G. dos Santos (Tekstaˆo o eltirita eltir ita el la Interreto)

NAT NATAL - BRAZILO

Oktobro 2007

[email protected]

Hans Christ Christian ian Anderse Andersen n

(la 2-a de Aprilo 1805 — la 4-a de A˘ ugusto 1875)

Lazar Lazaro Ludovik Ludoviko o Zamenh Zamenhof of

(la 15-a de Decembro 1859 — la 14-a de Aprilo 1917)

Enhavo 1 Fajr ajril ilo o

1

2 Ma Malgr lgrand anda a Niko Niko kaj kaj gra granda nda Nik Niko o

7

3 Reˆ gidino sur pizo gidino

17

4 Fl Flor oroj oj de la mal malgr gran anda da Ida Ida

19

5 Eli Elinjo njo-Fi -Fingr ngreto eto

25

6 Ma Malbon lbonko kondu nduta ta kna knabo bo

34

7 Vojk ojkama amarad rado o

37

8 La vir virin inet eto o de ma maro ro

53

9 La no novaj vest vestoj oj de la reˆ reˆ go go

71

10 Ga Galoˆ loˆ so j de fe feliˆ liˆ co

75

11 Lekanto

98

12 Persista stana soldato

102

13 Sovaˆ gaj cignoj gaj

106

ˆ 14 Gardeno de la paradizo

120

15 Fluganta kofro

132

16 Cikonioj

137

17 Kupra porko

142

18 Ligo de amikeco

150

A ?

?

FABELOJ

1

1

Fajr ajrilo

ur la grand granda a vojo marˆ marˆsis sis soldato soldato : “Unu, “Unu, du! du! unu, unu, du!” du!” Li havis havis tornistron sur la dorso kaj sabron ˆ ce ce la flanko, ˆcar car li estis anta˘ue en milito, milito, sed nun nun li iris hejmen. hejmen. Jen li renkontis renkontis sur la vojo maljunan maljunan ˆ sorˆcistinon cist inon;; ˆsi si estis esti s terure teru re malbela, malb ela, ˆsia sia malsupra mals upra lipo lip o pendis pen dis ˆgis la brusto. Si diris diris : “Bonan “Bonan tagon, soldato! soldato! Kian belan sabron sabron kaj grandan grandan tornistron tornistron vi hav havas! Vi estas vera vera solda soldato! to! Nun vi ricev ricevos os tiom tiom multe multe da mono, mono, kiom kiom vi volas havi.” “Mi dankas, dan kas, maljuna sorˆ cistino!” cistino!” diris la soldato. s oldato. ˆ vi vidas tie la grandan arbon?” diris la sorˆ “Cu cistino, cistino, montrante montrante arbon, ˆ kiu troviˆ gis gis apud ili. “ Gi estas interne tute malplena. Se vi grimpos sur ˆgi ˆ gis gis la supro, vi ekvidos truon, tra kiu vi povos enrampi kaj malleviˆgi malsupren gis ˆ gis la profundo de la arbo. Mi alligos al vi ˆ snuron snuron al la korpo, p or ke mi povu returne tiri vin supren, kiam vi min vokos.” “Kion do mi devas fari tie en la arbo?” demandis la soldato. “Preni “Preni monon!” diris diris la sorˆ cistino. cistino. “Kiam “Kiam vi venos venos sur la fundon de la arbo, vi troviˆgos gos en longa koridoro; tie estas tute lume, ˆcar car tie brulas pli ol cent cent lampoj. Tie vi rimarkos rimarkos tri pordojn. Vi pov p ovas as ilin malfermi, malfermi, la ˆslosilo slosilo sidas sidas en ili. ili. Kiam Kiam vi eniros eniros en la unuan unuan ˆcambr cambron, on, vi ekvido ekvidoss en la mezo, mezo, ˆ sur la plank planko, o, granda grandan n kesto keston, n, sur kiu sidas sidas hundo. undo. Gi havas du okulojn tiel tiel grand grandajn, ajn, kiel kiel du tasoj, tasoj, sed sed vi ne tim timu pro pro tio! tio! Mi donas donas al vi mian mian anta˘ utukon utukon kun bluaj ˆ celoj; celoj; vi etendos ˆgin sur la planko, poste aliru rapide, kaptu la hundon, metu ˆgin sur mian anta˘utukon, utukon, kaj tiam malfermu la keston kaj prenu tiom da mono, kiom vi volas. La tuta mono estas kupra. Sed se vi

* Fajrilo *

2

preferas havi arˆgenton, genton, vi v i devas iri en e n la sekvantan ˆ cambron; cambron; tie sidas hundo, kiu havas havas okulojn okulojn tiel tiel grand grandajn, ajn, kiel kiel radoj radoj de mueli muelilo; lo; vi tamen tamen ne timu, timu, metu la hundon sur mian anta˘utukon utukon kaj prenu prenu monon. Se vi tamen tamen volas havi oron, vi povas ˆgin gin anka˘ u ricevi en tia granda kvanto, kian vi povos porti, se vi iros en la trian ˆcambron. cambron. Sed la hundo, hundo, kiu tie sidas sur la kesto kun la mono, havas havas du okulojn, el kiuj ˆciu ciu estas tiel granda, kiel ronda turo. Jes, tio estas ˆ gusta hundo. Vi tamen ne timu; metu la hundon sur mian anta˘utukon, gusta tiam ˆ gi nenion faros al vi, kaj prenu el la kesto tiom da oro, kiom vi volos.” gi “Tio “Tio tute tute ne estas estas malbona malbona!” !” diris diris la solda soldato. to. “Sed “Sed kion mi devas devas doni ˆ mi povas ja kompreni, ke vi anka˘u volas ion al vi, maljuna sorˆ cistino? cistino? Car havi!” “Ne”, diris la sorˆ cistino, cistino, “eˆ c unu speson sp eson mi ne volas havi. Al mi alportu nur la malnovan malnovan fa jrilon, kiun mia avino forgesis, kiam ˆsi si estis tie interne la lastan fojon.” “Bone”, diris la soldato, “alligu do al mi la ˆsnuron snuron al la korpo”. “Jen ˆ gi gi estas”, estas”, diris diris la sorˆ sorˆ cistino, cistino, “kaj “kaj jen estas estas mia anta˘ anta˘utuko kun la blua blu a j ˆcelo cel o j.” j. ” La soldato grimpis sur la arbon, rampis tra la truo malsupren kaj troviˆgis, troviˆgis, kiel la sorˆ cistino cistino diris, en la granda koridoro, kie brulis pli ol cent lampoj. lampo j. Li malfermis malfermis la unuan pordon. pordon. Ha, tie sidis hundo, hundo, kun okuloj tiel grangrandaj, kiel tasoj, kaj rigide lin rigardis. “Vi estas brav brava knabo!” diris diris la soldato, soldato, metis ˆgin sur la anta˘utukon utukon de la sorˆ so rˆ cistino cistino kaj prenis p renis tiom da kupra kup ra mono, mono , kiom k iom povis p ovis eniri enir i en liajn lia jn poˆ p oˆ sojn, so jn, poste li fermis la keston, metis sur ˆgin returne la hundon kaj iris en la duan ˆ cambro cambron. n. Al la diablo diablo!! tie sidis sidis la hundo hundo kun la okuloj okuloj tiel tiel grandaj, grandaj, kiel kiel radoj de muelilo. “Ne rigardu min tiel rigide!” rigide!” diris diris la soldato, soldato, “ˆcar car la okuloj okuloj vin ekdolorus! lorus!” ” Kaj li metis la hundon hundon sur la anta˘ anta˘utukon utukon de la sorˆ cistino. cistino. Kiam li ekvidis la multon de la arˆgenta mono en la kesto, li elˆ elˆetis la tutan kupran monon kaj plenigis al si la po p oˆsojn sojn kaj la tornistron sole per arˆgento. Poste li eniris en la trian ˆ cambron. cambron. Ha, kiel terure! La hundo, kiu tie estis, efektive havis du okulojn tiel grandajn, kiel rondaj turoj, kaj ili turniˆgadis en ˆgia gia kapo, kiel radoj. “Bonan vesperon!” diris la soldato kaj ektuˆ ektuˆsis sis per la mano sian ˆcakon, cakon, ˆ car car tian hundon li neniam anta˘ue vidis; sed post kiam li dum kelka tempo gin ˆ gin rigardis, li ekpensis ekp ensis : “Nu, nun estas sufiˆ ce!” ce!” kaj li metis la hundon sur la plankon kaj malfermis la keston. Ha, Dio nin gardu! Kia grandega amaso da oro! Per ˆgi gi li povus aˆ ceti ceti la tutan Kopenhagon Kopenhag on kaj la sukeraˆ sukeraˆojn, o jn, la stanajn stana jn soldatojn, soldatojn, la vipojn kaj la balanc balancˆ ˆ cevalojn cevalojn de la tuta mondo. Jes, tie estis bela kvanto da mono! La soldato solda to elˆetis etis for la tutan arˆgentan monon, per kiu li anta˘ ue ue plenigis sia jn poˆ sojn sojn kaj sian tornistron, kaj anstata˘u tio li prenis oron; ˆ ciujn ciujn poˆsojn, so jn, la tornistron, la ˆcakon cakon kaj la botojn boto jn li plenigis tiel, ke li li

* Fajrilo *

3

preska˘ u ne povis povis iri. Ho, kiom kiom multe multe da mono mono li nun nun havis! havis! La hundo hundon n li residigis sur la keston, li fermis la pordon kaj ekkriis supren tra la arbo: “Tiru min supren, maljuna sorˆ cistino!” cistino!” ˆ vi prenis anka˘u la fajrilon?” “Cu fa jrilon?” demandis la sorˆcistino. cistino. “Efektiv “Efektive” e” diris la soldato, soldato, “pri tio mi tute forgesis”. forgesis”. Kaj li iris kaj prenis prenis la fajrilon. fajrilon. La sorˆ sorˆ cistino cistino tiris tiris lin supren, supren, kaj li tro troviˆ viˆgis denove sur la vojo kun poˆsoj, so j, botoj, boto j, tornistro kaj ˆ cako cako plenegaj plenega j de oro. “Por kio vi bezonas la fajrilon?” demandis la soldato. “Tio tute ne estas via afero!” diris la sorˆ cistino, cistino, “vi ricevis ja monon, nun donu al mi nur la fajrilon.” “Babila “Babilaˆ ˆo!” o!” diris diris la soldato; soldato; “tuj diru al mi, por kio vi ˆgin bezonas, a˘u mi eltiros mian sabron kaj dehakos al vi la kapon!” “Ne!” diris la sorˆ cistino. cistino. ˆ falis senviva. Tiam la soldato dehakis al ˆsi si la kapon. Si senviva. Sed li enligis enligis sian tutan monon en ˆsian sian anta˘utukon, utukon, prenis prenis ˆgin gin sur la dorson, dorson, kiel paksakon, paksakon, metis la fajrilon en la poˆ son son kaj iris rekte en la urbon. Tio estis bela urbo; kaj li engastiˆgis en la plej bela hotelo, postulis la plej bela jn ˆcambrojn cambroj n kaj tiujn manˆgaˆ gaˆojn, o jn, kiujn kiuj n li l i plej p lej multe amis, amis , ˆcar car nun li l i estis e stis ja riˆ ca, ca, havante havante tiom multe da mono. Estas Estas vero, vero, ke al la servisto, servisto, kiu estis estis purigon purigonta ta liajn botojn, ˆsajnis, sajnis, ke tio estas estas tre strangaj strangaj malnov malnovaj aj botoj por tiel riˆ ca ca sinjoro; sinjoro; sed li ankora˘ ankora˘u ne aˆ cetis cetis al si nov novajn. Sed la sekvan sekvantan tan tagon li ricevis ricevis botojn, b otojn, kun kiuj oni efektive povus paradi, kaj anka˘u plej bonspecajn vestojn. vestojn. Nun el la soldato soldato fariˆ gis gis eminenta sinjoro, kaj oni rakontadis al li pri ˆciuj ciuj belegaˆoj o j de la urbo, pri la reˆgo, go, kaj pri tio, kia ˆcarmega carmega reˆgidino estas lia filino. “Kie oni povas povas ˆsin sin vidi?” demandis la soldato. ˆ loˆ “Oni “Oni tute tute ne povas povas ˆsin sin vidi!” vidi!” oni respondi respondiss al li. “ Si gas gas en granda kupra kupr a kastelo, kast elo, defendata defe ndata ˆ cirka˘ cirka˘ue de multe da muregoj kaj turoj. Neniu krom la reˆ go, go, havas havas la permeson permes on venadi al ˆsi, ˆ car car estis anta˘udirite, udir ite, ke ˆsi si edziniˆ edzi niˆgos kun tute simpla soldato, kaj tion la reˆgo ne povas toleri.” “Mi tre volus volus ˆsin sin vidi!” pensis la soldato, soldato, sed por tio li kompre komprenebl neblee ne povis ricevi la permeson. Li ekvivis tre gaje, iradis tre ofte en la teatron, veturadis en la ˆgardenon ˆgardenon de la reˆgo go kaj donadis multe da mono al la malriˆculoj, culoj, kio estis tre la˘udinda. Li sciis ja el la anta˘ua ua tempo, kiel malbone malbone estas, estas, kiam oni ne posedas posedas eˆ c unu unu speson. speson. Nun li estis estis riˆ ca, ca, havis havis bonspec b onspecajn ajn vestojn vestojn kaj ricevis ricevis multe da amikoj, amikoj, kiuj ˆciuj ciuj diris, diris, ke li estas estas brav brava homo, homo, vera vera kavalir avaliro, o, kaj tio tre plaˆ cis cis al la soldato. Sed ˆ car car li ˆ ciutage ciutage nur elspezadis elspeza dis monon kaj neniam ion enspez enspezis, is, tial tial fine fine restis restis al li nur nur dek spesoj; kaj el la belegaj belegaj ˆ cambr cambroj, oj, en kiuj li anta˘ ue ue loˆ gis, gis, li devis transloˆgiˆ gi gi tre alten, en malgrandan frontonan ˆ cambreton cambreton tute sub la tegmento, tegmento, li devis mem brosadi al si siajn botojn kaj flikadi flikadi ilin per flikkudrilo, kaj neniu el lia j amikoj venadis venadis al li, ˆcar car oni devis

* Fajrilo *

4

leviˆ gi gi al li per tro multe da ˆstupoj. stupoj. Estis tre malluma vespero, kaj li ne povis eˆ c aˆ ceti ceti al si kandelon; kandelon; tiam li subite rememoris, ke verˆ sajne sa jne troviˆgas gas ankora˘ u peceto p eceto da meˆ co co en la fajrilo, fa jrilo, kiun li kunportis kunporti s kun si s i el la kaverno kaverno de la arbo, a rbo, en kiun la sorˆcistino cistino envenigis lin. Li elprenis elprenis la fajrilon kaj la meˆ meˆ con; con; sed apena˘u li ekbatis fajron kaj la fajreroj ekflugis el la fajrilo, la pordo rapide malfermiˆgis, kaj la hundo, kiu havis okulojn kiel tasojn kaj kiujn li vidis siatempe sub la arbo, staris nun anta˘ u li kaj diris : “Kion mia sinjoro ordonas?” “Kio tio estas!” diris la soldato, “tio estas ja stranga fajrilo, se mi povas ricevi per ˆgi gi tion, tion, kion kion mi volas volas!! Havig Havigu u al mi iom da mono”, mono”, li diris al la hundo; kaj fulmorapide ˆgi gi malaperis, kaj fulmorapide ˆgi reaperis, tenante en sia buˆ so so grandan monujon plenan de mono. Nun la solda soldato to sciis, sciis, kia ekstero eksterord rdina inara ra fajrilo fajrilo tio estis. estis. Se li batis batis unu unu fojon, venis la hundo, kiu sidis sur la kesto kun la kupra mono; se li batis du fojojn, venis tiu, kiu havis la arˆgentan monon; kaj se li batis tri fojojn, venis venis tiu, kiu havis la oron. oron. Nun la soldato soldato denove denove transloˆ transloˆgiˆ gis gis en belegajn ˆ cambrojn cambrojn malsupre, vestis sin per bonaj vestoj, kaj tiam tuj rekonis rekonis lin ˆ ciuj ciuj liaj bonaj amikoj kaj tre forte lin estimis. Unu Unu fo jon li ekpensis: ekpensis: “Estas “Estas ja efektive efektive strange, strange, ke oni ne povas povas vidi la ˆ reˆ gidinon! gidinon! Ciuj diras, ke ˆsi si estas eksterordinare eksterordinare bela, sed kion oni havas havas de tio, se ˆsi si ˆ ciam ciam devas devas sidi en la granda kupra kastelo kastelo kun la multo da turoj? ˆ mi tute ne povus Cu povus ˆsin sin vidi? Kie estas mia fajrilo?” Li ekbatis fajron, kaj fulmorapide aperis la hundo kun la okuloj kiel tasoj. “Estas vero, ke nun estas malfrue en la nokto”, diris la soldato, “mi tamen tre forte dezirus vidi la reˆgidinon, almena˘u por unu malgranda momento!” La hundo tuj malaperis, kaj anta˘u ol la soldato povis pensi pri tio, li vidis ˆ sidis kaj dormis sur la dorso de la hundo, ˆ gin jam returne kun la reˆgidino. Si gin kaj ˆsi si estis tiel bela, ke ˆciu ciu povus vidi, ke ˆsi si estas vera reˆgidino. gidino. La soldato soldato ne povis sin deteni kaj kisis ˆsin, sin, ˆ car car li estis vera soldato. Post tio la hundo kun la reˆgidino gidino forkuris forkuris returne. returne. Kiam fariˆgis gis mateno kaj la reˆ go go kaj la reˆgino gino sidis ˆ ce ce la matenmanˆgo, la reˆgidino gidi no diris, diri s, ke ˆsi si havis en la nokto tre strangan sonˆgon pri hundo hundo kaj soldato; soldato; ke ˆsi si rajdis sur la hundo kaj la soldato ˆsin kisis. “Tio estus efektive bela historio!” diris la reˆgino. Oni decidis, ke en la venonta nokto unu el la maljunaj sinjorinoj de la kortego korteg o maldor m aldormos mos ˆ ce ce la reˆgidino, por vidi, ˆcu cu tio ti o estis est is efektiva sonˆgo, a˘ u kio alia ali a ˆ gi gi estas. est as. La soldato terure sopiris vidi denove la belan reˆgidinon, kaj tial la hundo denove venis en la nokto, prenis la reˆgidinon kaj kuris kiel rapide ˆgi povis; sed la maljuna korteganino metis sur sin akvobotojn kaj postkuris tiel same rapide. Kiam ˆsi si vidis, ke ili malaperis en granda domo, ˆsi si pensis: “Nun mi scias, kie estas la loko!” kaj ˆ si si markis per peco p eco da kreto sur la pordo p ordo grandan

* Fajrilo *

5

krucon. kruc on. Post tio ˆsi si iris hejmen hejm en kaj kuˆsiˆ siˆgis, kaj anka˘ u la hundo kun la reˆgidino revenis. Sed kiam la hundo vidis, ke sur la pordo, kie loˆgas la soldato, estas desegnit desegnita a kruco, kruco, ˆgi gi anka˘ u prenis prenis pecon de kreto kaj faris krucojn sur ˆciuj ciuj pordoj pordoj en la tuta urbo. urbo. Tio estis estis saˆga ga ago, ˆcar car nun la korteganino korteganino ne povis ja trovi la gustan g ûst an pordon, por don, ˆ car car sur ˆ ciuj ciuj troviˆ trovi ˆgis krucoj. Frue matene venis la reˆgo kaj la reˆgidino, gidino, la maljuna korteganino kaj ˆ ciuj ciuj oficiroj, por vidi, kie la reˆgidino estis en la nokto. “Jen ˆ gi gi estas!” estas!” diris diris la reˆgo, go, kiam li ekvidis la unuan pordon, markitan per kruco. “Ne, ˆ gi gi estas tie, kara kara edzeto!” edzeto!” diris diris la reˆgino, gino, kiam ˆsi rimarkis la duan pordon kun la kruco. “Sed jen estas anka˘u, u, kaj jen estas denove! denove!” ” ili ˆciuj ciuj ekkriis; ekkriis; kien ajn a jn ili rigardis, troviˆgis gis krucoj sur la pordoj. Tiam ili komprenis, komprenis, ke ˆcia cia serˆ cado cado estus vana. Sed la reˆgino gino estis tre saˆga ga virino, kiu povosciis pli ol nur veturadi en kaleˆ kaleˆ so. so. Si prenis sian grandan oran tondilon, distranˆ distranˆ cis cis grandan pecon da silka silka ˆstofo stofo kaj kudris malgrandan beletan b eletan saketon, kiun ˆsi plenigis per delikata poligona grio kaj alligis al la dorso de la reˆgidino; ˆsi si faris en la saketo malgrand malgrandan an truon, truon, tiel, tiel, ke la grio pov p ovis is ˆsutmarki sutmarki la tutan tutan vojon, kiun la reˆ gidino gidino trapasus. En la nokto la hundo venis denove, prenis la reˆgidinon sur sian dorson kaj kuris kun ˆsi si al la soldato, kiu ˆsin sin tre t re forte f orte amis am is kaj tre dezirus de zirus esti princo, por povi edziˆgi gi kun ku n ˆsi. si . La hundo tute ne rimarkis, kiel la tuta vojo de la kastelo ˆgis la fenestro, tra kiu ˆgi gi eniris kun la reˆgidino, gidino, estis ˆsutmarkita. sutmarkita. Tial matene la reˆgo kaj la reˆ gino vidis klare, kie ilia filino estis en la nokto, kaj tiam ili prenis la gino soldaton kaj ˆetis etis lin en malliberejon. mallibe rejon. Tie do li sidis. Ha, kiel mallume kaj enuige estis tie! Oni anka˘u diris al li: “Morga˘ u oni vin pendigos!”. pendigos!”. Tio ne estis tre agrabla agrabla sciigo; sciigo; kaj plie li restigis restigis sian sian fajrilon fajrilon en la hotelo hotelo.. Maten Matenee li tra la fera fera krado krado anta˘ anta˘u sia malgranda fenestro povis vidi, kiel la popolo el la urbo rapide alkuras, por vidi, kiel oni ˆ lin pendigos. Li a˘udis udis la tamburadon kaj vidis la marˆsantajn santaj n soldato solda tojn. jn. Ciuj loˆ gantoj, de la urbo estis sur la piedoj; inter ili estis anka˘u unu botista bubo gantoj, kun leda anta˘utuko utuko kaj pantofloj; li kuris tiel rapide, ke unu pantoflo desaltis kaj falis ˆ guste guste anta˘ u la muro malanta˘u kiu sidis la soldato kaj rigardis tra la krado. “A˘ uskultu, uskultu, botisteto! botisteto! vi ne bezonas bezonas tiel rapidi”, rapidi”, diris diris al li la soldato, soldato, “oni ja nenion faros, anta˘u ol mi venos. venos. Sed Sed se vi kuros kuros al mia anta˘ anta˘ua ua loˆ gejo gejo kaj alportos al mi mian fajrilon, vi ricevos kelke da spesdekoj. Sed kuru rapide, prenu prenu la piedojn piedojn en la manojn!” manojn!”.. La botista botista bubo volis volis havi havi la monon, monon, kaj rapide kiel sago li kuris, prenis la fajrilon, donis ˆgin al la soldato, soldato, kaj... nun nun ni balda˘ u a˘ udos. udos.

6

* Fajrilo *

Ekster la urbo urb o estis est is konstruita konstr uita granda g randa pendigilo, p endigilo, ˆ cirka˘ cirka˘ue staris la soldatoj kaj multaj miloj da homoj. La reˆgo kaj la reˆgino gino sidis sur belega trono, ˆguste kontra˘ ue ue de la juˆgistoj gistoj kaj de la tuta konsilistaro. Jam la soldat soldato o staris staris supre supre sur la ˆstupar stuparo; o; sed kiam kiam oni oni volis volis meti meti la ˆsnur nu ron ˆ cirka˘ ka ˘ u lian kolon, li diris, ke anta˘u ol mizera pekinto estas ekzekutata, oni ja ˆ ciam ciam plenumas al li ian senkulpan deziron; li tre dezirus fumi pipon pip on da tabako, tabako, tio estos ja la lasta pipo, kiun li ricevos ricevos en ˆci ci tiu mondo! Tion la reˆgo go ne volis volis rifuzi rifuzi al li; la soldato soldato preni preniss do sian fa jrilon jrilon kaj ekbati ekbatiss fajron, fajron, unu, unu, du, tri fojojn. Kaj jen aperis aperis ˆ ciuj ciuj hundoj, hundoj, tiu kun la okuloj kiel tasoj, tiu kun la okuloj kiel radoj de muelilo kaj tiu, kiu havis okulojn tiel grandajn, kiel rondaj turoj. “Helpu “Helpu al mi, ke oni min ne pendigu pendigu!” !” diris diris la soldat soldato. o. Tiam Tiam la hundoj hundoj ˆetis eti s sin s in sur s ur la l a juˆ ju ˆgistojn gistojn kaj sur la tutan konsilistaron, kaptis unu je la piedoj, alian alian je la nazo, nazo, kaj ˆetis etis ilin tiel alten alten en la aeron, aeron, ke ˆce ce la refalado refalado ili disrompiˆ gis gis en pecetojn. “Mi “Mi ne volas volas!” !” diri diriss la reˆ reˆgo, go, sed la plej plej grand granda a hundo hundo kapti kaptiss lin kaj la reˆ ginon ginon kaj ˆetis etis ilin, ilin, kiel ˆciujn ciujn aliajn. Tiam la soldatoj soldatoj ektimis, ektimis, kaj la tuta tuta popolo popolo ekkriis: ekkriis: “Kara “Kara solda soldato, to, vi estos nia reˆgo kaj ricevos la belan reˆ gidinon!” gidinon!” Post tio oni sidigis la soldaton en la kaleˆ kaleˆ so so de la reˆgo, kaj ˆ ciuj ciuj tri hundoj dancis dancis anta˘ anta˘ ue u e kaj kriis kriis “Hura “Hura!” !” kaj la knaboj knaboj fajfis fajfis tra tra la fingroj, fingroj, kaj la soldatoj soldatoj faris prezentado prezentadon. n. La reˆgidino estis elliberigita el la kupra kastelo kaj fariˆ gis gis reˆ gino, gino, kaj tio certe plaˆ cis cis al ˆsi. si. La edziˆga festo da˘ uris uris ok tagojn, kaj la hundoj sidis anka˘u ˆce ce la tablo kaj rigardis per grandaj okuloj.

3 9 3

FABELOJ

2

7

Malg Malgra rand nda a Nik Niko k kaj aj grand granda a Nik Niko

n unu unu vila vilaˆ ˆgo g o loˆ loˆ gis g is du viroj, viroj, kiuj kiuj amba˘ amba˘ u havi haviss la sama saman n nomo nomon. n. Amba˘ u estis estis nomataj nomataj Niko, Niko, sed unu unu el ili posedis posedis kvar kvar ˆ cevalojn cevalojn kaj la dua nur unu ˆcevalon. cevalon. Por distingi ilin unu de la alia, oni nomadis tiun, kiu posedis kvar kvar ˆcevalojn, cevalojn, la granda Niko, kaj tiun, kiu posedis nur unu ˆ cevalon, cevalon, oni nomadis la malgranda Niko. Nun ni a˘ a ˘uskultu, kio okazis al ili amba˘ u, u, ˆcar car tio estas vera historio. Dum la tuta tuta semajno semajno la malgra malgrand nda a Niko Niko devis devis pluga plugadi di por la grand granda a Niko kaj pruntadi pruntadi al li sian solan ˆ cevalon; cevalon; pro tio la granda Niko pruntadis pruntadis al li ˆ ciujn ciujn siajn sia jn kvar kvar ˆ cevalojn, cevalojn, sed nur unu fojon en la semajno, nome en dimanˆ dimanˆ co. co. Huha! Huha! kiel la malgranda malgranda Niko krakadis krakadis tiam per sia vipo super ˆ ciuj ciuj kvin ˆcevaloj! cevaloj! ili estis ja dum tiu tago kvaza˘ kvaza˘u liaj prop propraj raj.. La suno suno brilis tiel belege, ˆciuj sonoriloj de la preˆgeja turo sonorvokis en la preˆgejon, la homoj estis orname vestitaj kaj iris kun la kantolibro sub la brako, por a˘ uskulti la predikon, kaj ili rigardis la malgrandan Nikon, kiu plugis per siaj uskulti kvin ˆcevaloj, cevaloj, kaj li estis estis tiel bonhumora, bonhumora, ke li denove denove krakis per la vipo kaj kriis: krii s: “Hop, ˆ ciuj ciuj miaj mia j ˆ cevaloj!” cevalo j!” “Ne parolu parol u tiel”, diris la l a granda Niko, “al vi apartenas aparte nas ja nur unu ˆ cevalo!” cevalo!” Sed kiam denove iu preteriris al la preˆgejo, la malgranda Niko forgesis, ke li ne devas devas tiel paroli, kaj li ekkriis: “Hop, ˆciuj ciuj miaj kvin ˆcevaloj!”, cevaloj!”, “Nun mi devas devas energie peti, p eti, ke vi ˆ cesu,” cesu,” diris la granda Niko, “ˆcar car se vi ankora˘ u unu fojon tiel parolos, tiam mi frapos vian ˆcevalon cevalon sur la kapon tiel, ke ˆ gi falos senviva, kaj vi plu havos nenion!” gi “Mi certe plu ne parolos tiel”, respondis la malgranda Niko; tamen kiam homoj preteriris preteriris kaj kaj diris diris al li: bonan tagon, tagon, li fariˆgis tiel bonhumora kaj la

* Malgranda

Niko kaj granda Niko *

8

posedado de kvin kv in ˆcevaloj cevaloj por la priplugado pri plugado de sia si a kampo ˆsajnis sa jnis al li tiel bela, ke li krakis per la vipo kaj ekkriis: “Dekstren, ˆciuj ciuj miaj ˆ cevaloj!” cevaloj!” “Mi instruos vin krii al viaj ˆ cevaloj,” cevaloj,” diris diris la granda granda Niko; Niko; kaj li prenis prenis stangon stangon kaj frapis frapis sur la kapon la solan solan ˆ cevalon cevalon de la malgranda malgranda Niko tiel, tiel, ke gi ˆ gi falis kaj tuj mortis. “Ho ve, nun mi plu havas havas neniun ˆcevalon!”, cevalon!”, diris la malgranda Niko kaj komenci komenciss plori. plori. Poste Poste li senfeligis senfeligis la ˆ cevalon cevalon,, bone elsekigis elsekigis la felon en la vento, metis ˆgin gin en sakon, kiun li prenis sur sian dorson, kaj iris en la urbon, por vendi la felon de sia ˆ cevalo. cevalo. Li havis anta˘ u si longan vojon, li devis iri tra granda, malluma arbaro, kaj la vetero fariˆgis gis terure malbona; li tute perdis la vojon, kaj anta˘u ol li denove trovis la ˆgustan gustan vojon, fariˆgis gis vespero, kaj estis tro malproksime, por ke oni povu anta˘u plena noktiˆgo go atingi la urbon a˘u veni returne hejmen. Tute apude de la vojo troviˆgis gis granda korto de vilaˆgano; la fenestrokovriloj fenestrokovriloj esti estiss ferm fermit itaj, aj, tame tamen n tra tra ili ili bril brilet etis is lumo lumo.. “Tie “Tie oni oni eble eble perme permeso soss al mi tranokti”, pensis la malgranda Niko, kaj li aliris kaj frapetis. La vilaˆ ganino ganino malfermis; malfermi s; sed kiam ˆsi si a˘udis, udis, kion li volas, ˆsi si diris, ke li iru sian vojon, ke ˆsia sia edzo ne estas hejme kaj ˆsi ne povas povas akcepti fremdulojn. “Mi devas devas do kuˆ kuˆsi si ekstere”, diris la malgranda Niko, kaj la vilaˆ ganino ganino fermis la pordon anta˘u lia nazo. Tre proksime de la pordo staris granda fojnamaso, kaj inter ˆgi kaj la domo troviˆ gis malgranda stalo kun plata pajla tegmento. gis “Tie supre supre mi povas povas kuˆ kuˆsi”, si”, diris diris la malgrand malgranda a Niko, Niko, kiam li ekvidis ekvidis la tegmenton, “tio estas ja bonega lito; la cikonio certe ne malsuprenflugos kaj ˆ vivanta cikonio staris supre sur la tegmento, ne mordos min je la piedoj.” Car kie ˆ gi gi havis sian neston. La malgrand malgranda a Niko Niko grimpis grimpis sur la stalon, stalon, kie li sin kuˆ kuˆsigis sigis kaj turnadis turnadis sin en diversajn flankojn, por trovi la plej bonan kuˆsmanieron. smanieron. La fenestrokovriloj supre ne kovris, kaj tial li povis rigardi ˆguste en la dominternon. Tie estis kovrita granda tablo, kaj sur ˆgi staris st aris vino kaj rostaˆ r ostaˆo o kaj ka j delikata del ikata fiˆ so. so . La vilaˆ vil aˆganino ganino kaj la sakristiano sakr istiano sidis s idis ˆce ce la tablo, t ablo, kie k ie estis esti s neniu alia krom kro m ili, kaj ˆsi si enverˆ enverˆsis sis al li vinon, kaj li ekatakis la fiˆ son, son, ˆ car car tio estis io la˘u lia gusto. “Ho, se mi anka˘ u povus ricevi ion de tio!”, diris la malgranda Niko kaj alˆ alˆsovis sovis la kapon tute al la fenestro fenestro.. Al la diablo! diablo! kian belegan kukon kukon li tie vidis! Jes, kia festeno tio estis! Subite li a˘udis, udis, ke iu alrajdas de la vojo al la domo; tio estis la edzo de la vilaˆ ganino, venanta hejmen. ganino, Li estis ˆgenerale generale bona homo, sed li havis la strangan malfortecon, ke li ne povis toleri la aspekton aspekton de sakristia sakristiano. no. Se li vidis sakristia sakristianon, non, li fariˆgis tute tute furioz furioza. a. Tio estis estis la ka˘ uzo, pro kiu la sakristiano iris saluti la virinon, uzo, kiam li sciis, ke ˆsia sia edzo ne estas hejme, kaj la bona b ona virino metis anta˘u lin la

* Malgranda


9

plej bonajn manˆgaˆ gaˆojn, o jn, kiujn ˆsi si havis. Kiam ili nun a˘udis, udis, ke la edzo venas, ili tre ektimis, kaj la virino petis la sakristianon, ke li enrampu en grandan malplenan keston, kiu staris en angulo. Tion li efektive faris, ˆcar car li ja sciis, ke la kompati kompatinda nda edzo ne povas povas toleri la aspekton aspekton de sakristia sakristiano. no. La virino rapide kaˆ kaˆsis sis la tutan bonegan manˆgaˆ on on kaj la vinon vino n en sian bakforno bakf ornon, n, ˆ car car se la edzo tion vidus, li ja certe demandus, kion tio signifas. “Ha ha!”, ekˆgemis gemis la malgranda Niko, vidante, kiel la tuta manˆgaˆo o malma laperas. ˆ iu estas tie supre?”, demandis la vilaˆgano kaj rigardis supren al la “Cu malgranda Niko. “Kial vi tie kuˆsas? sas? venu venu prefere kun mi en la domon.” La malgra malgranda nda Niko Niko tiam tiam rakon rakontis tis,, kiel kiel li perdis perdis la vojon, vojon, kaj petis petis la permeso per meson n tranok t ranokti ti ˆce ce li. “Kompreneble”, diris la vilaˆgano, “sed anta˘u ˆ cio cio ni devas ion manˆgi.” La virino akceptis ilin amba˘u eksterordinare afable, kovris longan tablon kaj donis al ili grandan pladon pla don da gria gri aˆo. o. La vilaˆgano estis malsata kaj manˆgis gis kun granda apetito, sed la malgranda Niko ne povis ˆcesi cesi pensi p ensi pri la delikata delikata rostaˆ rostaˆo, fiˆ so so kaj kuko, kiuj, kiel li sciis, staris en la bakforno. Sub la tablon anta˘u siajn piedojn li estis metinta la sakon kun la felo de la ˆ cevalo, cevalo, ˆ car car ni scias scia s ja, ke pro ˆgi li ekvojiris, por vendi ˆgin gin en en la urbo. urbo. La griaˆ griaˆo tute ne povis plaˆ ci ci al li. Li ekpaˆ sis sis sur sian sakon, kaj la seka felo en la sako la˘ ute ute ekknaris. “Ts!”, diris la malgranda Niko al sia sako, sed samtempe samtemp e li denove ekpaˆ sis sis sur la sakon tiel, ke ˆgi knaris ankora˘u pli la˘ ute, ute, ol anta˘ue. ue. “He; kion vi tie havas en la sako?”, demandis la vilaˆgano. “Ha, tio estas sorˆcisto”, cisto”, diris la malgranda Niko, “li diras, ke ni ne manˆgu gria gri aˆon, on , ˆ car car li sorˆ so rˆ ce ce plenig ple nigis is la tutan tut an forno fo rnon n per pe r rostaˆ ros taˆo, o , fiˆ so so kaj ka j kuko!” kuk o!” “Ne eble!” diris la vilaˆgano kaj rapide malfermis la fornon, kie li ekvidis ˆ ciujn ciuj n bonega bon egajn jn manˆgaˆ gaˆojn, o jn, kiujn kiuj n lia edzino edzi no tie ti e kaˆ sis, sis , sed s ed pri pr i kiuj ki uj li l i nun pensi p ensis, s, ke la sorˆ cisto cisto en la sako tien ilin ensorˆ cis. cis. La virino ne kuraˆgis ion diri, sed ˆsi si tuj metis la manˆgaˆ gaˆojn sur la tablon, kaj tiel ili manˆgis la fiˆ son, son, kaj anka˘u la rostaˆ rostaˆon kaj la kukon. La malgranda Niko denove denove surpaˆ surpaˆsis sis sur la sakon, ke la felo ekknaris. “Kion li nun diras?” demandis la vilaˆgano. “Li diras,” diras,” respondis respondis la malgrand malgranda a Niko, Niko, “ke li sorˆ sorˆ cis cis por ni anka˘ anka˘u tri botelojn da vino; ili anka˘u staras en la forno”. forno”. Tiam la virino devis devis elpreni la vinon, kiun ˆsi si kaˆ kaˆsis, sis, kaj la vilaˆgano trinkis kaj fariˆgis gis bonhumor bonhumora; a; tian sorˆ ciston, ciston, kian la malgranda Niko havas en la sako, s ako, li tre forte fort e dezirus posedi. ˆ li povas anka˘u sorˆcvenigi “Cu cvenigi la l a diablon?” diabl on?” demandis la vilaˆ v ilaˆgano; “mi tre dezirus lin vidi, ˆcar car nun mi estas en tre bona b ona humoro.” humoro.” “Jes”, diris la malgranda Niko, “mia sorˆ cisto cisto povas povas fari ˆ cion, cion, kion mi ˆ postulas. Cu ne vere, vere, he vi?”, li demandis demandis kaj surpa surpaˆsis sis sur la sakon, sakon, ke ˆgi ˆ vi a˘ knar knaris is.. “Cu udas u das? ? Li diras diras jes! jes! Sed Sed la diab diablo lo aspek aspekta tass malbe malbele le,, ne

* Malgranda


10

penvaloras lin vidi.” “Ho, mi tute ne timas! Kiel do li aspektas?” “Nu, li aspektas kiel vivanta sakristiano!” “Hu!” “Hu!” ekkriis ekkriis la vilaˆ gano, gano, “tio efektive efektive estus estus tre malbela! malbela! Vi devas devas scii, ke mi ne povas povas toleri la aspekton aspekton de sakristia sakristiano. no. Tamen tio estas negrava, negrava, mi scios ja, ke tio estas la diablo, kaj tial ˆgi ne faros sur mi tian impreson. Nun mi estas kuraˆga, ga, sed li ne tro alproksimiˆgu gu al mi!” “Aten “Atentu! tu! Nun mi demandos demandos mian sorˆ sorˆ ciston”, ciston”, diris diris la malgrand malgranda a Niko, Niko, kaj li surpaˆ surpaˆsis sis sur la sakon kaj alklinis al ˆgi sian orelon.

“Kion li diras?”. “Li diras, ke vi povas iri kaj malfermi la keston, kiu staras en la angulo, kaj tiam vi ekvidos tie la diablon; sed vi devas teni la kovrilon en la mano, por ke la demono ne elkuru.” ˆ vi volas helpi al mi teni?”, demandis la vilaˆgano, kaj li iris al la kesto, “Cu en kiu la virino kaˆ sis sis la efektivan sakristianon, kiu nun tie sidis kaj pro timo frapadis per la dentoj. La vilaˆ gano gano levis iomete iomete la kovrilon kovrilon kaj enrigardis. enrigardis. “Hu!”, “Hu!”, li ekkriis kaj forsaltis. “Jes, mi lin vidis, li aspektis tute tiel, kvaza˘u li estus nia sakristiano! Ha, tio estis terura!”

* Malgranda


11

Post tio oni devis trinki, kaj tiamaniere ili trinkis ˆgis malfrue en la nokto. “La sorˆ so rˆ ciston ciston vi devas de vas vendi al mi”, diris la vilaˆ vi laˆgano; “postulu pro li tiom, kiom vi volas! Mi tuj donos al vi tutan buˆ buˆselon selon da mono!” “Ne, tion mi ne povas fari!”, diris la malgranda Niko; “pripensu do, kiom multe da utilo mi povas havi de tiu ti u sorˆ s orˆ cisto!” cisto!” “Ha, mi tiel forte dezirus havi lin!”, diris la vilaˆgano kaj ne ˆ cesis cesis petadi. “Nu”, “Nu”, diris diris fine la malgrand malgranda a Niko, Niko, “ˆ car car vi estis tiel bona kaj donis donis al mi rifuˆ gon gon en ˆ ci ci tiu nokto, mi cedas al via peto. Vi ricevos la sorˆ ciston ciston pro buˆ selo selo da mono, sed mi volas, ke la l a buˆ selo selo estu superrande superra nde plenega.” “Tion vi ricevos”, diris la vilaˆgano, “sed la keston tie en la angulo vi devas kunpreni kun vi, mi ne volas teni ˆgin en mia domo eˆ c unu horon plue, ˆ car car oni ne povas povas scii, ˆcu cu li eble ne sidas ankora˘u tie!” La malgranda Niko donis al la vilaˆgano sian sakon kun la seka felo kaj ricevis pro tio tutan buˆ buˆselon selon da mono, superrande sup errande plenegan. La vilaˆgano eˆc donacis al li ankora˘u grandan puˆ sˆ sˆ caron, caron, por ke li povu forveturigi la monon kaj la keston. “Adia˘ u!”, diris la malgranda Niko, kaj li forveturis kun sia mono kaj kun u!”, la granda kesto, en kiu ˆciam ciam ankora˘u troviˆ gis gis la sakristiano. Sur la dua flanko de la arbaro troviˆgis granda, profunda torento; la akvo en ˆ gi fluis tiel brue, ke estis tre malfacile naˆgi kontra˘ gi u la fluado fluado.. Super Super ˆgi gi estis konstruita nova ponto; en la mezo de tiu ponto la malgranda Niko haltis kaj diris tute la˘ute, ute, tiel ke la sakristiano en la kesto povu tion a˘udi: ˆ estas tiel peza, kvaza˘u en ˆgi “Kion mi nun faru kun la sensenca kesto? Gi gi troviˆ gus gus ˆstonoj! stono j! Se mi ˆgin gin veturigos pluen, mi tute laciˆgos. Mi prefere ˆetos gin ˆ gin en la torenton; se ˆgi mem alnaˆgos g os al mia domo, bone, — se ˆgi tion ne faros, anka˘ u ne estos granda perdo.” Li prenis la keston per unu mano kaj iom ˆgin levis, kvaza˘u li volus ˆeti gin ˆ gin en la akvon. “Ne, atendu!”, ekkriis la sakristiano en la kesto; “anta˘ue lasu min eliri!” “Hu!”, diris la malgranda Niko kaj ˆsajnigis, sajnigis, kvaza˘ kvaza˘u li ektimi ektimis. s. “Li estas estas ankora˘ u tie! Rapide en la torenton, ke li dronu!” “Ho ne, ho ne!”, ekkriis la sakristiano, “ne faru tion; mi donos al vi, tutan buˆselon se lon da mono!” mon o!” “Ha, tio estas io alia!”, diris la malgranda Niko kaj malfermis la keston. La sakristia sakristiano no tuj elrampis, elrampis, puˆ puˆsis sis la malplena malplenan n keston keston en la akvon akvon kaj iris ˆ hejmen, hejmen, kie la malgrand malgranda a Niko Niko ricevis ricevis tutan tutan buˆ buˆselon selon da mono. mono. Car unu unu buˆ buˆselon selon li ricevis jam anta˘ ue u e de la vilaˆgano, gano, li havis nun tutan tuta n puˆsˆ sˆ caron caron plenan de mono. “Nu, “Nu, pro pro la ˆcevalo cevalo oni bone pagis pagis al mi!”, mi!”, li diris diris al si mem, mem, kiam kiam li alvenis hejmen kaj ˆsutkunigis sutkunigis en sia s ia loˆgejo, sur la mezo de la planko, la tutan monon en formo de granda amasaˆ amasaˆo. “Mi prezentas prezentas al mi, kiel tio ˆ cagrenos cagrenos la grandan Nikon, kiam li ekscios, kiel riˆ ca ca mi fariˆgis per mia sola ˆ cevalo; cevalo; mi

* Malgranda


12

tamen ne diros d iros al li l i tion ti on tute t ute malka m alkaˆ ˆse.” se.” Li sendis knabon al la granda Niko, por peti de li buˆ buˆselmezurilon. selmezurilon. “Por kio li tion bezonas!”, b ezonas!”, pensis la granda Niko; kaj li ˆsmiris smiris la fundon de la mezurilo per gudro, por ke el tio, kio estos mezurata, io restu algluita. Kaj tiel efektive okazis; kiam li ricevis la mezurilon returne, sur ˆgia ˆgia fundo troviˆ gis algluite tri grandaj novaj arˆgentaj gis gentaj moneroj. moneroj. “Kio tio estas?”, diris la granda Niko, kaj li tuj kuris al la malgranda. “Kie vi ricevis la tutan monon?” “Ho, tio estas pro mia ˆcevalfelo, cevalfelo, kiun mi vendis hiera˘u vespere.” “Al la diablo, oni bone pagis pro ˆgi!”, diris la granda Niko, kaj li kuris hejmen, kaptis hakilon hakil on kaj ka j dehakis la kapon al ˆciuj, ciuj, siaj sia j kvar ˆ cevaloj. cevaloj. Poste li detiris de ili la felon kaj veturis kun tio al la urbo. “Feloj, “Feloj, feloj! Kiu aˆcetos cetos felojn?”, felo jn?”, li kriis sur la stratoj. strato j. ˆ Ciuj botistoj kaj tanistoj alkuris kaj demandis, kiom li postulas pro la feloj. “Buˆ selon selon da mono pro ˆ ciu ciu felo”, diris la granda Niko. ˆ vi estas “Cu e stas freneza?”, diris ˆciuj, ciuj, “ˆ cu cu vi v i pensas, p ensas, ke ni havas havas tiom da mono, m ono, ke ni mezuras ilin per buˆ seloj?” selo j?” “Felo “Feloj, j, feloj! felo j! Kiu aˆcetos cetos felo f elojn?”, jn?”, li kriis kri is denove; sed al ˆciuj, ciuj, kiuj demandis dem andis pri la prezo, li respondis: “Buˆ “Buˆselo selo da mono.” “Li mokas nin!”, kriis ˆ ciuj; ciuj; kaj la botistoj kaptis kaptis siajn sia jn rimenojn, rimeno jn, la tanistoj siajn ledojn, kaj ili komencis batadi la grandan Nikon. “Feloj, feloj!”, ili moke imitkriis; “atendu, ni faros el via ha˘uto tian felon, kiu estos verda verda kaj flav flava. For el la urbo!”, ili kriis; kaj la granda Niko Niko devis devis kuri per ˆ ciuj ciuj sia j fortoj. f ortoj. Tiel solide li neniam ankora˘u estis batita. “Atendu!”, li diris, kiam li venis hejmen, “pro tio la malgranda Niko al mi pagos; mi lin mortigos!” Dume en la domo de la malgrand malgranda a Niko Niko mortis lia maljuna maljuna avino. avino. KvanKvankam ˆsi si estis ˆ ciam ciam tre malbona kaj kolerema kontra˘u li, li tamen estis nun tre afliktita; li prenis la senvivan senvivan virinon kaj metis ˆsin sin en sian varman liton, esperante esp erante,, ke eble li per p er tio t io denove d enove ˆsin sin revivigo revi vigos. s. Tie ˆsi si estis e stis kuˆ sonta sonta la tutan t utan nokton, kaj li mem intencis sidi en angulo kaj dormi sur seˆgo, kiel li ofte faradis anta˘ ue. ue. Kiam li en la nokto tiel sidis, subite malfermiˆgis la pordo, kaj eniris la granda Niko kun sia hakilo. Li sciis, kie staras la lito de la malgranda Niko, li iris rekte tien kaj frapis la kapon de la mortinta avino, pensante, ke tio estas la malgranda Niko. “Jen vi havas!”, li diris “nun vi ne havos plu la deziron moki min!”. Kaj li iris returne hejmen. “Kia malbona kaj terura terura homo!”, homo!”, diris diris la malgrand malgranda a Niko; Niko; “li intencis intencis mortigi min. Estas feliˆco, co, ke la maljuna avino jam ne vivis, alie li senvivigus senvivigus ˆsin!”

* Malgranda


13

Li vestis la maljunan avinon per ˆsiaj dimanˆ caj caj vestoj, pruntis pruntis de la najbaro ˆ cevalon, cevalon, aljungis ˆgin gin al la veturilo, sidigis la maljunan avinon sur la malanta˘ua ua sidloko, por ke ˆsi si ne elfalu dum la veturado, kaj ekveturis kun ˆsi si tra la arbaro. Kiam la suno leviˆgis, ili troviˆgis gis jam anta˘ u granda enveturejo, kie la malgranda Niko haltis, por tie matenmanˆgi. La mastro havis tre multe da mono, li estis anka˘u bona homo, sed tiel koleriˆgema, gema, kvaza˘ u li havus en si pipron kaj tabakon. “Bonan tagon!”, li diris al la malgranda Niko “vi hodia˘u frue metis sur vin viajn via jn dimanˆ cajn ca jn vestojn!.” vestoj n!.” “Jes!” “Jes!” diris diris la malgranda malgranda Niko, “mi veturas veturas kun mia maljuna maljuna avino al la urbo, ˆsi si sidas tie en la veturilo; mi ne povas konsentigi ˆsin iri en la ˆ cambron. cambron. ˆ Cu vi ne donos al ˆsi si glason da trinkmielo? Vi devas tamen la˘ la ˘ute ut e krii kr ii,, ˆ car ca r ˆsi si ne bone a˘udas.” udas.” “Bone, “Bone, mi tion faros!” diris diris la mastro mastro kaj enver enverˆ ˆsis sis grandan grandan glason da trinkmielo, kun kiu li iris al la mortinta avino, kiu troviˆgis en sidanta pozicio en la veturilo. “Jen estas estas glaso da trinkmiel trinkmielo, o, kiun sendas al vi via filo!” diris diris la mastro; mastro; sed la mortinta virino ne respondis respondi s eˆ c unu vorton, sed ˆsi si sidis tute silente. ˆ vi ne a˘ “Cu udas?” udas?” kriis kriis la mastro tiel la˘ute, ute, kiel li nur povis; “jen estas glaso da trinkmielo, sendita de via filo!” Ankora˘ u unu fojon li kriis tion saman, poste ankora˘u unu fojon; fo jon; sed ˆ car car ˆsi si tute tut e ne moviˆ mov iˆgis gis de sia loko, li fariˆgis gis kolera kaj ˆetis al ˆsi la glason rekte en la vizaˆ gon, gon, tiel, ke la trinkmielo trinkmiel o ekfluis ekflu is sur ˆsia sia nazo kaj ka j ˆsi si elfalis el la l a veturilo, veturil o, ˆ car car ˆsi estis esti s nur sidigita sidi gita,, sed ne alligita alli gita.. “He he!” ekkrii ekkriiss la malgr malgrand anda a Niko, Niko, elsalt elsaltis is tra la pordo pordo kaj kaptis aptis la mastron je la brusto; “vi mortigis mian avinon! Rigardu, ˆ si si havas grandan truon en la frunto!” “Ho, kia malfeliˆ malfeliˆ co co !” ekkriis ekkriis la mastro mastro kaj interf interfrapi rapiss la manojn super la kapo; “ˆ cio cio venas de mia koleriˆgemo! gemo! Mia kara kara malgrand malgranda a Niko, Niko, mi donos donos al vi tutan tutan buˆ buˆselon selon da mono, mono, kaj mi lasos lasos enterig enterigii vian avinon tiel, kiel se ˆsi si estus mia propra, nur silentu, silentu, ˆ car car alie oni dehakos dehakos al mi la kapon, kapon, kaj tio estas tiel malbona!” Tiamaniere la malgranda Niko ricevis tutan buˆ buˆselon selon da mono, kaj la mastro lasis enterigi enterigi la maljunan avinon tiel, kiel se ˆsi si estus lia propra. Kiam la malgranda Niko kun la multo da mono revenis hejmen, li tuj sendis knabon al la granda Niko, por peti lin, ke li volu prunti al li buˆselmeselmezurilon. “Kio tio estas!” diris diris la granda Niko; Niko; “ˆ cu cu mi lin ne mortigis? mortigis? mi devas devas mem iri kaj rigardi!” Kaj li mem iris kun la mezurilo al la malgranda Niko. “Ha! “Ha! kie vi ricevi riceviss la tutan tutan monon? monon?” ” li demand demandis, is, larˆge malfermante la okulojn ˆ ce ce la vido de la nova nova amaso da mono.

* Malgranda


14

“Ne min, sed mian mian avino avinon n vi mortigis mortigis!” !” diris diris la malgra malgranda nda Niko; Niko; “mi vendis ˆsin sin kaj ricevis rice vis pro ˆsi si buˆ selon selo n da mono.” mono .” “Vere “Vere bone pagite!” pagite!” diris diris la granda Niko, Niko, kaj li rapidis rapidis hejmen, hejmen, prenis prenis hakilon kaj tuj mortigis sian maljunan avinon, metis ˆsin sin en veturilon, veturilon, veturis en la urbon, kie loˆgis la apoteki apo tekisto, sto, kaj demandis dema ndis,, ˆcu cu ˆ ci ci tiu volas aˆ ceti ceti senvivan homon. “Kiu li estas, kaj kie vi lin prenis?” demandis la apotekisto. “Tio estas mia avino”, diris la granda Niko, “mi ˆsin mortigis, por vendi ˆsin si n pro buˆselo sel o da mono”. mon o”. “Dio nin gardu!” ekkriis la apotekisto. “Vi certe deliras! Ne parolu tiajn aferojn, ˆcar car vi povas povas perdi p erdi la kapon!” Kaj li faris al li solidan moralinstruon, moralinstruon, klarigis al li, kian teruran malnoblaˆ malnoblaˆon on li faris, kia malbona homo li estas kaj kiel forte li meritas punon. La granda Niko tiel forte ektimis, ke el la apoteko li saltis rekte en la veturilon, ekfrapis la ˆcevalojn cevalojn kaj forveturis hejmen. La apotekisto kaj ˆciuj ciuj aliaj homoj pensis, ke li estas freneza, kaj tiel ili permesis al li veturi, kien li volas. “Mi repagos al vi!”, diris la granda Niko, kiam li estis sur la granda vojo; “jes, vi estos pagita, vi malgranda Niko!” Tuj, kiam li venis hejmen, li prenis la plej grandan sakon, kiun li povis trovi, iris al la malgranda Niko kaj diris: “Nun vi denove denove moke amuzis vin pri mi! Unue mi mortigis miajn mia jn ˆcevalojn, cevalojn, poste mian maljunan avinon! Tio estas nur via kulpo, sed vi plu neniam faros min mokataˆo!”Ka o!” Kajj li kaptis la malgrand malg randan an Nikon ˆ cirka˘ cirka˘u la korpo, korp o, enˆ sovis sovis lin en la sakon, prenis ˆ ci ci tiun sur la dorson kaj diris: “Nun mi iros kaj dronigos vin!” Oni devas iri longan distancon, anta˘u ol veni al la rivero, kaj la malgranda Niko ne estis tre malpeza. La vojo kondukis preter preˆgejon, la orgeno ludis, kaj la homoj tiel bele tie kantis; tial la granda Niko demetis la sakon kun la malgranda Niko tute apude de la preˆgeja pordo kaj diris al si, ke estos tre bone, se li anta˘ue ue eniros kaj kunkantos, anta˘u ol li iros pluen: la malgranda Niko ne povas povas ja forkuri, kaj ˆ ciuj ciuj homo j estas en la preˆgejo. Kaj li eniris. “Ho ve, ho ve!”, ˆgemis gemis la malgranda Niko interne de la sako; li sin turnadis tien tien kaj reen, reen, sed li ne povis povis mallig malligii la ligilojn. ligilojn. En tiu tempo tempo prete preterir riris is la maljuna malj una paˆstisto stis to kun neˆgblanka gblanka barbo kaj kun granda bastono en la mano; li pelis anta˘ u si tutan gregon da bovoj kaj bovinoj; ili kuris sur la sakon, en kiu troviˆgis gis la malaranda Niko, kaj la sako renversiˆgis. “Ho ve!”, ˆgemis gemis la malgranda Niko “mi estas ankora˘u tiel juna, kaj mi jam devas iri en la regnon ˆ cielan!” cielan!” “Kaj “Ka j mi, m i, malfeliˆca” ca” diris la paˆ p aˆ stisto stisto “estas jam tiel maljuna kaj tamen ne povas ankora˘ u tien veni!” “Malligu la sakon!”, ekkriis la malgranda malgra nda Niko “enrampu “en rampu ˆci ci tien anstata˘ anstata ˘u mi, tiam vi tuj venos en la regnon ˆcielan!” cielan!” “Bone, tion mi volonte volonte faros!”, diris la paˆ paˆstisto, stisto, kaj li malligis la sakon al

* Malgranda


15

la malgranda Niko, kiu nun tuj elsaltis. ˆ vi gardos miajn brutojn?”, diris la maljuna homo kaj enrampis en la “Cu sakon; la malgranda Niko ˆgin gin ligis kaj poste p oste foriris fori ris kun ˆciuj ciuj bovoj b ovoj kaj bovinoj. bovino j. Tuj poste la granda Niko elvenis el la preˆgejo kaj prenis sian sakon denove sur la dorson dorson.. Al li ˆsajnis, sajnis, ke la sako sako fariˆ fariˆgis gis tre malpeza, ˆ car car la maljuna paˆ paˆstisto stisto ne pezis eˆ c duonon duonon de tio, kion pezis, la malgrand malgranda a Niko. Niko. “Kiel “Kiel facile facile oni nun pov povas lin porti! porti! Tio estas rekompe rekompenco nco pro tio, tio, ke mi kantis antis preˆ gon!”. gon!”. Kaj li iris al la rivero, kiu estis profunda kaj granda, ˆetis etis la sakon kun la maljuna maljuna paˆ paˆstisto stisto en la akvon akvon kaj kriis al li, pensante pensante,, ke tio estas estas la malgranda Niko: “Nu, nun vi plu ne amuzos vin pri mi!”. Kaj li iris returne hejmen. Sed kiam li venis al la vojkruciˆgo, li renkontis la malgrandan Nikon, kiu pelis anta˘u si sian tutan brutaron. “Kio ˆ gi gi estas!”, ekkriis la granda Niko, “ˆ cu cu mi vin ne dronigis?” “Jes”, diris la malgranda Niko, “vi ˆetis ja min anta˘u duono da horo en la riveron!” “Kie do vi ricevis ricevis ˆ ci ci tiun tutan tutan belan brutaron brutaron?”, ?”, demandis demandis la granda granda Niko. “Tio “Tio estas estas maraj brutoj!” brutoj!” diris diris la malgra malgranda nda Niko. Niko. “Mi rakon rakontos tos al vi la tutan historion, kaj mi anka˘u kore vin dankas pro tio, ke vi min dronigis, ˆ car car nun mi fariˆ far iˆgis gis tre riˆ ca, ca, kredu al mi! Estis al mi tiel terure, kiam mi sidis en la sako kaj la vento fajfis anta˘u mia nazo, estis al mi tiel terure, kiam vi ˆetis etis min de la ponto ponto en la malvarma malvarman n akvon! akvon! Mi falis tuj sur Ia fundon, fundon, tamen mi tie ne ricevis frapon, ˆcar car tie malsupro kreskas la plej delikata mola herbo. herbo. Sur tiun herbon herbon mi falis, falis, kaj plej bela junulin junulino o en neˆgblankaj vestoj kaj kun verda krono kron o ˆcirka˘ cirka˘u la kapo prenis min je la mano kaj diris: ‘Tio estas vi, malgranda malgranda Niko? Niko? Nun ricevu ricevu anta˘u ˆ cio cio iom da brutoj; bruto j; unu mejlon de ˆ ci ci tie troviˆgas gas ankora˘ u tuta paˆstejo stejo plena de brutoj, kiujn mi anka˘ anka˘u donacas al vi.’ Tiam Tiam mi rimarkis rimarkis,, ke la rivero rivero estas estas granda granda vojo por la loˆgantoj de la maro. Malsupre Malsupre sur la fundo iradis kaj kaj veturad veturadis is homoj de la maro en la mezon de la lando ˆgis gis la komenciˆga ga fonto fonto de la rivero. rivero. Kiel belege tie estis! estis! kiom multe da floroj kaj da freˆ freˆsa sa herbo estis ˆ cie! cie! La fiˆsoj, soj, kiuj naˆgis en la akvo, fulmorapide preterflugadis preterflugadis preter miaj oreloj, kiel ˆci ci tie la birdoj birdo j en la aero. aero. Kiaj belaj homoj tie estis! estis! Kaj des pli la brutoj, brutoj, kiuj paˆ paˆstiˆ stiˆgis tie ˆ ce ce la kavoj kaj bariloj!” “Sed kial do vi tuj suprenvenis returne al ni?” demandis la granda Niko. “Mi tion ne farus, se tie malsupre efektive estas tiel bele.” “Ha, ˆ guste tio estas ja tre ruza de mia flanko”, diris la malgranda Niko. guste “Vi a˘ udis ja, kion mi rakontis al vi: la mara junulino diris, ke unu mejlon de udis tie sur la vojo — sub ‘vojo’ ‘vojo ’ ˆsi si komprenas ja la riveron, ˆcar ien aliloken ˆsi ne povas iri — troviˆgas gas ankora˘ u tuta paˆ stejo stejo plena de brutoj brutoj por mi. Sed kiel mi scias, la rivero havas multe da fleksoj en diversaj lokoj; tio postulus ja tro multe da superflua irado; oni povas sekve tre mallongigi al si la vojon, se oni

* Malgranda


16

supreniras sur la teron kaj poste iras al la rivero la˘ularˆ ge. ge. Per tio mi ˆsparas sparas ja preska˘ u duonmejlon, kaj mi atingos miajn brutojn pli frue.” ˆ vi opinias, ke mi “Ho, vi estas feliˆca ca homo!”, diris la granda Niko. “ Cu anka˘ u ricevus marajn brutojn, se mi venus sur la fundon de la rivero?” “Jes, tiel mi opinias!”, diris la malgranda Niko, “sed mi ne povas porti vin en sako ˆgis gis la rivero, rivero, vi estas estas tro peza por tio. tio. Sed se vi mem tien tien iros kaj rampos ramp os en la sakon, tiam mi kun granda plezuro ˆetos vin en la riveron.” riveron.” “Mi tre dank dankas!”, as!”, diris diris la granda granda Niko; Niko; “sed “sed se mi ne ricev ricevos os marajn marajn brutojn, kiam mi venos malsupren, tiam mi faros al vi solidan batadon; pri tio estu certa.” “Ho ne, ne estu tiel malbon malbona!” a!”.. Ili iris iris al la rivero rivero.. Kiam Kiam la brutoj, brutoj, kiuj kiuj havis soifon, ekvidis la akvon, ili ekkuris kiel eble plej rapide malsupren, al la trinkejo. “Vidu, kiel ili rapidas!”, diris la malgranda Niko, “ili deziregas veni returne sur la fundon!” “Bone, helpu do al mi”, diris la granda Niko, “ˆcar car alie vi ricevos batojn”. Kaj li enrampis enrampis en grandan grandan sakon, sakon, kiu kuˆ sis sis sur la dorso dorso de unu el la bovoj. “Enmetu “Enmetu ˆstonon”, stonon”, diris diris la granda granda Niko, Niko, “ˆ car car mi timas, timas, ke alie mi ne alfundiˆ gos”. gos”. “Bone!”, diris la l a malgranda malgrand a Niko, metis grandan gr andan ˆstonon stonon en e n la sakon, s akon, forte kuntiris la ligilon kaj streˆ cis cis sin kontra˘u la sakon. Pum! la granda Niko falis en la riveron kaj tuj flugis al la fundo. “Mi timas, mi timas, ke li tamen ne trovos la marajn brutojn!”, diris la malgranda Niko, kaj, pelante siajn brutojn, li iris hejmen.

3 9 3

FABELOJ

3

17

Reˆ gidino gidino sur pizo

stis iam reˆ gido, gido, kiu volis edziˆgi gi kun reˆgidino, gidino, sed li nepre volis, ke tio estu vera reˆgidino. gidino. Li travojaˆgis gis la tutan mondon, por trovi tian, sed ˆ cie ci e trov tr oviˆ iˆgis gis ia kontra˘ uaˆ uaˆo. o. Da reˆgidino gidi nojj estis esti s sufiˆce ce multe, multe , sed ˆ cu cu tio estas veraj reˆgidinoj, gidinoj, pri tio li neniel povis konvinkiˆgi; ˆ ciam cia m troviˆ trov iˆgis gis io, kio ne estis estis tute tute konfo konforma rma.. Tial Tial li veni veniss return returnee hejmen hejmen kaj estis estis tre malˆgoja, ˆ car car li tre deziris havi veran reˆgidinon. Unu vesperon fariˆgis gis granda uragano: uragano: fulmis fulmis kaj tondris, tondris, forte pluvegis pluvegis,, estis terure. terure. Subite Subite oni frapetis je la urba pordego, kaj la maljuna maljuna reˆgo iris, por malfermi. Montriˆ gis, gis, ke ekstere anta˘u la pordo p ordo staras reˆ gidino. gidino. Sed, ho mia m ia Dio, kiel ˆsi si aspektis pro la pluvo kaj la ventego! ventego! La akvo fluis de ˆsiaj siaj haroj kaj vestoj, kaj ka j verˆ verˆsiˆ si ˆ gis gis en ˆsiajn sia jn ˆsuojn suo jn kaj elen. Ka Kajj ˆsi si diris, diri s, ke ˆsi si estas esta s vera reˆgidino. ˆ “Nu, pri tio ni tre balda˘u konvinkiˆ konvinkiˆ gos!” gos!” pensis pensis la maljun maljuna a reˆgino. gino. Si tamen tame n nenion nenio n diris, diri s, sed ˆsi si iris en la dormoˆ dorm oˆ cambron, cambro n, elprenis elpr enis ˆ ciujn ciuj n litaˆojn o jn kaj metis unu pizon sur la fundon de la lito. Post tio ˆsi si prenis dudek matracojn, matraco jn, metis ilin sur la pizon, kaj poste ankora˘u dudek dud ek lanugaˆ lanugaˆojn o jn sur la matraco m atracojn. jn. En tiu lito la reˆgidino devis dormi dum la nokto. Matene Mate ne oni ˆsin sin demandis dema ndis,, kiel ˆsi si dormis. dorm is. “Ho, terure terure malbone!” malbone!” diris diris la reˆgidino; gidino; “preska˘u dum la tuta nokto mi ne povis povis fermi fermi la okulojn! okulojn! Dio scias, scias, kio estis estis en mia lito! lito! Mi kuˆ sis sis sur io malmola, kaj mia korpo pro tio fariˆgis blua kaj bruna! Estis terure!”. Per tio oni povis p ovis vidi, vidi , ke ˆsi si estas vera reˆgidino, ˆ car car tra la dudek matraco j kaj la dudek d udek lanugaˆ lanugaˆoj o j ˆsi si sentis la l a pizon. pizo n. Tiel delikatsenta povis esti nur vera

* Reˆ gidino gidino

18

sur pizo *

reˆ gidino! gidino! Tiam la reˆ gido gido edziˆgis gis kun ˆsi, si, ˆ car car nun li l i sciis s ciis,, ke li l i havas h avas veran vera n reˆ r eˆgidinon; kaj la pizon oni metis en la muzeon, kie oni ankora˘u nun povas ˆgin gin vidi, se neniu ˆ gin gin forprenis. Vidu, tio estis vera historio.

3 9 3

FABELOJ

4

19

Floroj loroj de de la la mal malgr gra anda Ida Ida

iaj kompa kompatin tindaj daj floroj floroj tute tute forve forvelki lkis! s! — diris diris la malgr malgrand anda a Ida. Ida. “Hiera˘ u vespere ili estis ankora˘u tiel bela j, kaj nun ˆciuj ciuj floroj floro j pendas p endas sekiˆ gintaj! gintaj! Kial tio estas?” estas?” ˆsi si demandis demandis la student studenton, on, kiu sidis sidis sur la sofo kaj kiun ˆsi tre alte ˆsatis; satis; li sciis plej bela jn historio jn kaj eltranˆcadis cadis plej amuzan amuzantajn tajn bildojn: bildojn: korojn korojn kun malgrandaj malgrandaj knabinoj knabinoj interne interne,, kiuj dancis, florojn kaj grandajn grandajn kastelojn, astelojn, kies pordojn p ordojn oni povis malfermi. malfermi. Jes, tio estis estis gaja studen studento! to! “Kial “Kial la floroj floroj hodia˘ hodia˘u aspektas tiel tiel senkoloraj? senkoloraj? ” ˆsi si demandis kaj montris al li tutan bukedon, kiu tute forvelkis. “Nu, ˆcu cu vi scias, scias, kio mankas mankas al ili?” diris diris la studen studento; to; “la floroj hodia˘u en la nokto estis en balo, kaj tial ili mallevis la kapojn.” “Sed la floroj ja ne povoscias danci!” diris la malgranda Ida. “Ho jes!” jes!” diris diris la studen studento, to, “kiam “kiam fariˆ fariˆgas gas mallume kaj ni ˆ ciu ciu dormas, tiam ili gaje dancas; preska˘u ˆ ciun ciun nokton ili havas havas balon”. ˆ nenia infano povas veni anka˘u al la balo?” “Cu “Jes” diris la studento, studento, “la malgrandaj ˆ carmaj carmaj lekantoj lekantoj kaj la konval konvaloj”. oj”. ˆ vi ne estis “Kie la belaj floroj dancas?” demandis la malgranda Ida. “ Cu ofte anta˘ u la pordego de la granda palaco, kie la reˆgo loˆ gas gas en somero kaj kie tro troviˆ viˆ gas g as la bela ˆgard g arden eno o kun kun la multo multo da floroj? floroj? Vi vidis vidis ja la belajn belajn cignojn, cignojn, kiuj alnaˆ gas g as al vi, kiam vi volas olas doni doni al ili eretoj eretojn n da pano. pano. Tie Tie efektive okazas baloj, kredu al mi.” “Ankora˘u hiera˘ u mi estis kun mia patrino tie en la ˆgardeno” diris Ida, “sed ˆ ciuj ciuj folioj estis estis falintaj falintaj de la arboj, kaj neniaj neniaj floroj plu estis tie! Kie ili estas? En somero mi vidis tiom multe da ili!” “Ili estas interne interne en la palaco” palaco” diris la studento. studento. “Sciu, “Sciu, ke kiam la reˆgo kaj la korteganoj transloˆgiˆ giˆ gas returne en la urbon, tiam la floroj tuj kuras el gas

* Floroj

de la malgranda Ida *

20

la ˆ gardeno en la palacon kaj ili estas tre gajaj. Tion vi devus iam vidi. La du gardeno plej belaj rozoj sidiˆgas gas sur la trono kaj estas tiam reˆgo kaj reˆgino. gino. La grandaj krestoflor kres tofloro o j ˆciuj ciuj stariˆ star iˆgas gas flanke flanke en vico, vico, kaj ili staras staras kaj faras faras salutojn. Tio estas la kortegjunuloj. kortegjunuloj. Poste venas la plej ˆ carmaj carmaj floroj, kaj tiam komenciˆ komenciˆgas granda granda balo. La bluaj violoj violoj prezen prezentas tas malgrandajn malgrandajn kadetojn, adetojn, ili dancas kun hiacintoj kaj safranoj, kiujn ili nomas fra˘ulinoj. ulinoj. La tulipoj tulipoj kaj fajroli fa jrolilioj lioj estas matronoj, kiuj observas, ke oni bele dancu kaj ke oni kondutu bonorde.” “Sed”, demandis la malgranda Ida, “ˆcu cu neniu punas la florojn pro tio, ke ili dancas en la palaco de la reˆgo?” “Neniu “Neniu ion scias pri tio”, tio”, diris diris la studen studento. to. “Estas “Estas vero, ke de tempo al tempo en la nokto venas la maljuna administranto de la palaco, kiu tie devas ˆ cion cion kontroladi; kontrola di; sed apena˘ ape na˘u la floroj a˘ udas la frapsonadon de lia granda fasko udas da ˆslosilo j, ili fariˆgas gas tute silentaj, silenta j, kaˆ kaˆsas sas sin malanta˘u la longaj kurtenoj kaj elˆ sovas sovas la kapon. — Mia flarsento diras dir as al mi, ke troviˆgas floroj en la salono! — diras la maljuna administranto de la palaco, tamen vidi ilin li ne povas.” “Tio estas amuza”, diris la malgranda Ida kaj pla˘udis per la manoj. “Sed ˆ cu cu mi anka˘ an ka˘u ne povus vidi la florojn?” “Ho jes!” jes!” diris diris la student studento, o, “nur “nur ne forges forgesu, u, kiam kiam vi denov denovee estos estos tie, rigardi rigardi tra la fenestro, fenestro, tiam vi certe certe ilin vidos. Tion mi faris hodia˘u, kaj mi vidis, kiel longa narciso kuˆ kuˆsis sis sur sofo kaj etendis sin; tio estis korteganino.” korteganino.” ˆ ˆ “Cu anka˘ u la floroj el la botanika ˆgardeno tien venas? Cu ili povas fari tian grandan vojiron?” ˆ vi ne vidis la “Certe!” diris la studento, “ˆcar car se ili volas, ili pov p ovas as flugi. Cu belegajn papiliojn, la ruˆgajn, gajn, flavajn kaj blankajn? Ili aspektas preska˘u kiel floroj, kaj ili efektive efektive estis estis floroj. De la trunket trunketo o ili saltis saltis alten en la aeron, aeron, ekbatis per siaj folietoj kiel per malgrandaj flugiloj, kaj ili ekflugis. Pro tio, ke ili bone kondutis, ili ricevis la permeson flugi anka˘u dum la tago, ili ne bezonis veni returne hejmen kaj sidi trankvile sur la trunketo, kaj tiamaniere la folietoj fine fariˆgis gis efektiv efektivaj aj flugiloj. flugiloj. Tion vi ja mem vidis! Tamen povas povas anka˘ u esti, ke la floroj de la botanika ˆgardeno neniam ankora˘u estis en la palaco de la reˆgo go a˘ u ke ili eˆ c ne scias, ke tie en la nokto estas tiel gaje. Tial mi nun diros al vi ion, pri kio la profesoro de botaniko, kiu loˆgas loˆgas proksime de ˆci ci tie — vi lin ja konas? konas? — tre forte mirus. mirus. Se vi venos venos en lian ˆgardenon, tiam rakontu al unu el la floroj, ke tie en la palaco estas granda balo. Tiam gi ˆ gi diros diros tion al ˆciuj ciuj aliaj, kaj ili forflugos. forflugos. Kiam la profesor profesoro o tiam venos venos en sian ˆ gardenon, tie estos plu neniu floro, kaj li tute ne povos kompreni, kio gardenon, fariˆ gis gis al ili.” “Sed kiamaniere floro povas rakonti tion al la aliaj? La floroj ja ne povoscias paroli!”. “Ne, “Ne, en efekti efektive veco co paroli paroli ili ne pov povas” respon respondis dis la studen studento, to, “sed “sed ili ˆ interkompreniˆgas gas per signoj. signo j. Cu vi ne vidis, vidis, ke, ke, kiam kiam blov blovas vent venteto eto,, la floroj sin klinas kaj ˆ ciuj ciuj verdaj folioj sin movas? movas? Tio estas tiel same klara, klara,

* Floroj


21

kiel se ili parolus.” . ˆ la profesoro komprenas tiun signolingvon?” demandis Ida. “Cu “Ho certe! certe! Unu Unu matenon la profesoro profesoro iris en sian ˆgardenon kaj rimarkis, kiel granda urtiko faris signojn al belega ruˆga dianto; ˆgi gi diris: diris: ‘Vi estas estas tre ˆ carma carma kaj mi tre amas vin!’ Sed tion la profesoro ne povas toleri; tial li frapis la urtikon je la folioj, kiuj estas ˆgiaj fingroj, sed li bruldifektis al si la manon, kaj de tiu tempo li ne tuˆ tuˆsas sas plu urtikon.” urtikon.” “Tio estas amuza!”, diris la malgranda Ida kaj ridis. “Kiel “Kiel vi povas povas paroli al infano infano tiajn aferojn!” aferojn!” diris diris la murmurem murmurema a kanceancelariano, kiu venis vizite kaj sidis sur la sofo. Li ne amis la studenton studenton kaj ˆciam ciam murmuris, murmuris, kiam li vidis, kiel ˆ ci ci tiu eltranˆ eltranˆ cas cas la komikajn komikajn amuzajn bildojn: jen homon, kiu pendas sur pendigilo kaj tenas koron en la mano, tio estis ˆstelinto stelinto de koro; jen maljunan sorˆ cistinon, cistinon, kiu rajdas sur balailo kaj tenas sian viron sur la nazo. Tion la kancelariano kancelariano ne povis p ovis toleri, kaj tiam li ˆ ciam ciam diradis kiel nun: “Kiel vi povas paroli al infano tiajn aferojn!” Sed la malgranda Ida trovis tre gaja tion, kion la studento rakontis al ˆsi si pri ˆsiaj siaj floroj, kaj ˆsi si multe pensis p ensis pri tio. La floroj mallevis siajn kapo kapojn jn ˆ pro tio, ke ili estis lacaj de la nokta dancado; ili kredeble estis malsanaj. Si iris kun siaj floroj al ˆciuj ciuj aliaj siaj ludiloj, ludiloj, kiuj staris sur beleta malgrand malgranda a tablo, kies tuta tirkesto tirkesto estis plena de pupornamaˆ pupornamaˆoj. En la puplito kuˆsis sis ˆsia sia pupo Sofio kaj dormis; sed la malgranda Ida diris al ˆsi: si: “Beda˘urinde vi devas leviˆgi, gi, Sofio, kaj ne esti malkontenta, ke hodia˘u nokte vi kuˆ sos sos en la tirkesto tirkesto:: la kompat kompatindaj indaj floroj estas estas malsanaj, malsanaj, kaj tial ili devas devas kuˆ kuˆsi si en via lito; eble ili denove fariˆgos freˆ freˆsaj saj kaj bonfartaj.” Kaj ˆsi si elprenis la pupon, kiu aspektis aspekti s tre malkontenta kaj ka j ne diris eˆ c unu vorton, ˆ car car ˆgin ˆ cagren cag renis is tio, tio , ke ˆ gi ne devas resti en sia lito. gi Tiam Ida metis la florojn en la pupliton, tute kovris ilin per la malgranda litkovrilo litkovrilo kaj diris al ili, ke ili kuˆ kuˆsu su trankvile, ke ˆsi si balda˘u pretigos por ili teon, por ke ili denove fariˆgu bonfartaj b onfartaj kaj freˆ freˆsaj saj kaj por ke ili morga˘u povu denove leviˆgi. gi. La kurtenojn anta˘u la malgranda lito ˆsi si tute t ute kovrotiris, kovrotiris , por p or ke la suno ne lumu al la kuˆsantoj santoj en la okulojn. Dum la tuta tuta vesper vespero o ˆsi ne povis povis sin deten deteni, i, por ne pensi pensi pri tio, kion kion la studento studento al ˆsi rakontis. rakontis. Kiam ˆsi mem devis enlitiˆgi, ˆsi si anta˘ anta ˘ ue ue ˆsovis sov is sian sia n vizaˆ gon gon malanta˘ u la flankkurtenojn de la fenestroj, kie staris la belegaj floroj de ˆsia sia patrino, hiacintoj hiacinto j kaj ka j tulipo tu lipo j, kaj ˆsi si flustris al ili i li tre malla˘ m alla˘ute: “Mi nun scias, vi iros hodia˘u en la nokto al balo!” Sed la floroj ˆsajnigis, sajnigis, ke ili nenion kompren komprenas, as, kaj ne movis movis eˆ c unu unu folieton; folieton; tamen tamen la malgrand malgranda a Ida sciis sciis ja, kion kio n ˆsi sciis. sci is. Kiam ˆsi si estis jam en la lito, ˆsi longe ankora˘u kuˆsis sis kaj pensis pri tio, t io, kiel bele estus, se oni povus vidi, kiel la belegaj floroj dancas en la palaco de la ˆ miaj floroj efektive tie anka˘u estis?” Fine ˆsi reˆ go. “Cu si tamen endormiˆgis. gis. ˆ sonˆ En la nokto ˆsi si denove vekiˆgis. gis. Si gis pri la floroj kaj pri la studento, kiun gis

* Floroj


22

la kancelariano riproˆcis, cis, dirante, ke li nur blagas al ˆsi. En la dormoˆcambro, cambro, kie Ida kuˆ kuˆsis, sis, estis tute silente; silente; la nokta lampo lamp o brulis sur la tablo, kaj ˆsiaj siaj gepatroj dormis. ˆ miaj floroj nun “Cu nun kuˆ kuˆsas sas en la lito de Sofio?” Sofio?” ˆsi si diris diris al si mem; “mi ˆ ˆ tiu estis nur tre dezirus tion scii!” Si iom leviˆgis gis kaj rigardis al la pordo. Ci duonfermi duonf ermita, ta, kaj en la postpo pos tporda rda ˆ cambro cambro kuˆ sis sis ˆsiaj sia j floro j kaj ˆ ciuj ciuj ˆsiaj sia j ludilo ludi loj. j. ˆ Si a˘ uskultis usku ltis,, kaj tiam ˆsajnis sa jnis al ˆsi, si, ke ˆsi si a˘udas, ke tie en la ˆ cambro cambro oni ludas sur fortepiano, tamen tre malla˘ute kaj tiel bele, kiel ˆsi si neniam anta˘ue ue a˘ udis. udis. “Nun certe ˆciuj ciuj floroj tie dancas” ˆsi si diris; “ha, kiel mi volus tion vidi!” Sed ˆsi si ne povis al si permesi permes i sin levi, ˆ car car per tio ˆsi si vekus la gepatrojn. gepatro jn. “Ho, se ili volus eniri ˆci ci tien!” ˆsi si diris; sed la floro j ne venis. Kiam la bela b ela muziko ludis ˆ ciam ciam plue, ˆsi si ne povis plu elteni, ˆ car car tio estis tro alloga. Nea˘udeb ud eble le ˆsi si elrampis el sia malgranda lito, aliris tre malla˘ute al la pordo kaj enrigardis en la alian ˆcambron. cambron. Ha, kiel amuza estis tio, kion ˆsi si nun ekvidis! ekv idis! Nokta lampo ne brulis tie, kaj tamen estis tute lume; la luno brilis tra la fenestro sur la mezon de la planko tiamaniere, ke estis preska˘u tiel lume, ˆ kiel tage. Ciuj hiacintoj kaj tulipoj staris en du longaj vicoj sur la planko, ˆ ce ce la fenestro fenestro restis plu neniuj neniuj floroj, tie staris nur malplenaj malplenaj potoj. Sur la planko la floroj dancis tre ˆcarme carme unuj kun la aliaj, formis bonordajn ˆ cenojn cenojn kaj tenis sin reciproke je la longaj verdaj folioj, svingante sin tien kaj reen. ˆ la forte Ce fortepia piano no sidis sidis granda granda fajrolil fajrolilio, io, kiun kiun la malgra malgranda nda Ida certe certe estis estis vidinta en la somero, ˆ car car ˆsi si memoris ankora˘u tre bone, ke la studento diris: “Rigardu, kiel ˆ gi gi similas al fra˘ulino ulino Lina!” Lina!” Tiam ˆciuj ciuj ridis pri li, sed nun Ida efektiv efektivee tro trovis vis,, ke la longa longa flav flava floro floro simila similass al la fra˘ulino. ulino. Eˆ c en la ludado ˆgi gi estis simila al ˆsi, si, ˆgi gi klinadis sian longan flavan vizaˆgon jen al unu, jen al alia flanko kaj balancadis la kapon la˘u la takto de la bela muziko. La malgranda Ida restis tute tut e nerimarkate. Jen ˆ si si ekvidis, ekvidi s, ke granda blua safrano saltis sur la mezon de la tablo, sur kiu staris la ludiloj, iris rekte al la puplito kaj forˆ forˆsovis sovis la kurtenojn kurtenojn flanken. flanken. Tie kuˆ kuˆsis sis la malsanaj malsanaj floroj, sed ili tuj leviˆ gis kaj kapsignis al la aliaj sur la planko, ke ili anka˘u volas gis volas danc danci. i. La maljuna sinjoro sur la fumista kesteto, tiu sinjoro, kies malsupra lipo estis derompita, leviˆgis gis kaj salute kliniˆgis gis anta˘ u la belaj floroj. Ili tute ne aspektis plu malsanaj, saltis mezen de la aliaj kaj estis tre ˆgojaj. ˆ ne a˘ Ts! Cu udiˆ udiˆ gis, ke io defalis de la tablo? Ida ekrigardis tien. Tio estis gis, ˆ la karnavala vergo, kiu saltis malsupren. Sajnis, ke ˆgi gi anka˘ u apartenas al la ˆ floroj. Gi estis anka˘ u sufiˆ ce ce beleta, kaj supre sur ˆgia pinto sidis malgranda vaksa pupo, kiu havis sur la kapo tute tiel same larˆgan ˆ capelon, capelon, kiel portis la kancelariano kancelariano.. La karnava karnavala la vergo saltis sur sia j tri ruˆgaj lignaj kruroj mezen ˆ inter la florojn kaj la˘ute piedfrapadis la plankon, ˆ car car ˆgi dancis mazurkon. Ci tiun dancon la aliaj floroj ne povosciis, ˆcar car ili estis tre malpezaj kaj ne povis piedfrapi la plankon. La vaksa pupo sur la karnav arnavala vergo vergo subite subite fariˆ fariˆ gis gis granda granda kaj longa, longa,

* Floroj


23

svingis sin alte super la paperajn florojn kaj ekkriis la˘ute: “Kiel “Kiel oni povas povas ion similan similan paroli al infano! infano! tio estas malsaˆ malsaˆgaˆ gaˆo!” Kaj tiam la vaksa vaksa pupo estis tute simila al la kancelariano kun lia larˆga ˆ capelo cap elo;; ˆgi gi aspektis tute tiel same same flave flave kaj murm murmure ureme. me. Sed la paperaj paperaj floroj batis batis lin je la maldik maldikaj kruroj, kaj tiam li denove malvastiˆgis kaj fariˆgis gis tre malgranda vaksa pupo. Tio aspektis aspektis tre komik komike! e! La malgra malgranda nda Ida ne povis sin deten detenii de ridado ridado.. La karnav karnavala ala vergo ne ˆ cesis cesis danci, kaj la kancelariano kancelariano devis danci kune kun gi, ˆ gi, nenio nenio al li helpis, helpis, ˆ cu cu li faris faris sin granda granda kaj longa, longa, ˆ cu cu li fariˆgis denove denove la malgranda malgranda flava flava vaksa pupo kun la granda granda nigra nigra ˆ capelo. capelo. Tiam la aliaj floroj petis por p or li, precipe precipe tiuj, kiuj estis kuˆ sintaj sintaj en la puplito, puplito, kaj tiam la karnav karnavala ala vergo fine lasis lin trankvila. En la sama momento io ekfrapis tute la˘ ute ute en la interno interno de la tirkesto tirkesto,, kie kuˆ sis sis la pupo de Ida, Sofio, kune kun multaj aliaj ludiloj, La sinjoreto, kiu estis sur la fumista kesteto, alkuris al la rando de la tablo, kuˆ kuˆsigis sigis sin la˘ulonge sur la ventro kaj komencis eltiradi ˆ tie la tirkeston. Tiam Sofio leviˆgis gis kaj tute mirigite ekrigardis ˆ cirka˘ cirka˘uen, “Ci estas ja balo!”, ˆsi si diris, “kial do neniu tion diris al mi?” ˆ vi volas danci kun mi?”, diris la fumista sinjoreto. “Cu “Efektive, tio estus estu s tre konvena por po r mi danci da nci kun vi!”, v i!”, ˆsi si diris diri s kaj turnis al li sian dorson. Poste ˆsi si sidiˆgis sur la tirkesto kaj pensis, ke balda˘u espereble ˆ ektuˆ venos iu a˘ u alia floro kaj invito invitoss ˆsin sin al danco; danco; sed neniu neniu venis. venis. Si ek tuˆsis si s “hm, hm, hm”, tamen malgra˘u tio neniu venis. venis. La fumista sinjoreto sinjoreto dancis tute sola kaj tute ne tiel malbone. ˆ ˆsajnis, Car sa jnis, ke neniu el la floroj floro j vidas vi das Sofion, S ofion, ˆsi si deglitis de la tirkesto rekte ˆ sur la plankon, tiel, ke fariˆgis granda bruo. Ciuj floro j tuj ˆsin sin ˆ cirka˘ cirka˘uis kaj demandis, ˆ cu cu ˆsi si ne faris al si ian difekton, kaj ili ˆ ciuj ciuj kondutis tre serveme rilate al ˆsi, precipe tiuj floroj, floro j, kiuj estis kuˆ sintaj sintaj en ˆsia sia lito. Sed ˆsi si faris al si neniun difekton, kaj ˆciuj ciuj floroj floro j de Ida Id a dankis dank is ˆsin sin pro la l a belega b elega lito kaj montris al ˆsi si grandan simpation. Ili tiris ˆsin kun si ˆgis la mezo de la planko, kie lumis la luno, dancis kun ˆsi, si, kaj ˆ ciuj ciuj aliaj alia j floroj floro j faris rondon ˆ cirka˘ cirka˘u ˆsi. si. Nun Sofio estis gaja kaj diris, diris, ke ili povas povas tute trankvile trankvile konservi konservi por si la liton, liton, ke ˆsi si tiel same volonte kuˆsas sas en la tirkesto. Sed la floroj diris: “Akcept “Akceptu u nian plej sinceran sinceran dankon, dankon, sed ni ne povas povas plu vivi longe; morga˘u ni estos senvivaj; senvivaj; sed diru al la malgranda Ida, ke ˆsi si enterigu nin tie en la ˆgardeno, tie, kie kuˆ sas sas la kanario; kanario; en tia okazo okazo ni en somero kreskus denove kaj fariˆgus ankora˘ u multe pli belaj.” “Ne, vi ne devas devas morti!” diris diris Sofio kaj kisis la florojn. En tiu momento momento malfermiˆ gis la pordo de la salono kaj granda nombro da belegaj floroj dancgis ante eniris. Ida tute ne povis kompreni, de kie ili venis; tio certe estis la floroj el la palaco de la reˆgo. Anta˘ Anta˘ ue iris du belegaj rozoj kaj portis malgrandajn ue orajn kronojn; tio estis reˆgo kaj reˆ gino. gino. Poste sekvis plej ˆcarmaj carmaj levkojoj kaj diantoj, kiuj salutadis ˆciuflanken. ciuflanken. Ili havis muzikon kun si, grandaj papavopapavofloroj kaj peonioj blovis tra pizosilikvoj tiel forte, ke ili fariˆgis tute ruˆgvizaˆ gvizaˆgaj. gaj.

* Floroj


24

La bluaj kampanuloj kaj la malgrandaj blankaj neˆgboruloj tintis; kvaza˘u ili portus tintilojn. Tio estis komika muziko. Poste venis multaj aliaj floroj kaj dancis dancis ˆ ciuj ciuj kune, kune, la bluaj violoj violoj kaj la ruˆgaj gaj amarantoj, la lekantoj kaj la konvalo konvaloj: j: Ka Kajj ˆciuj ciuj floroj floro j kisis sin reciproke, kio aspektis aspekt is tre ˆcarme. carme. Fine la floroj diris al si reciprok reciprokee “bonan nokton”. nokton”. Tiam anka˘ anka˘u la malgranda Ida senbrue senbrue iris en sian liton, kie ˆsi si sonˆgis pri ˆ cio, cio , kion ki on ˆsi si vidis. vid is. Kiam la sekvantan s ekvantan matenon ˆsi si vekiˆgis, gis, ˆsi si tuj t uj iris ir is al la malgranda mal granda tablo, t ablo, por ˆ fortiris la kurtenon anta˘u la malgranda vidi, ˆ cu cu la floroj floro j estas ankora˘u tie. Si lito; jes, tie ili i li ˆciuj ciuj kuˆ k uˆ sis, sis, sed ili il i estis est is tute tu te velkintaj, velkinta j, multe pli ol hiera˘ hier a˘u. Sofio kuˆ sis sis en la tirkesto, tirkes to, kien ˆsi si ˆsin sin estis esti s metinta; meti nta; ˆsi aspekti asp ektiss tre dormema. dorm ema. ˆ vi memoras, “Cu memoras, kion vi devas devas diri al mi?” demandis demandis la malgranda malgranda Ida, sed Sofio aspektis tute malsaˆga kaj ne diris eˆ c unu vorton. “Vi tute ne estas ˆ prenis gentila ˆ gentila”, ”, diris diris Ida, “kaj “kaj tamen tamen ili ˆciuj ciuj dancis dancis kun vi”. Si prenis paperan paperan skatoleton, skatoleton, sur kiu estis pentritaj ˆcarmaj carmaj birdoj, malfermis ˆgin kaj enmetis tien la mortintajn mortintajn florojn. “Tio estos via beleta ˆcerko”, cerko”, ˆsi diris, “kaj “kaj kiam poste venos la kuzoj, kuzo j, ili ˆceestos ceestos ˆ ce ce la enterigo tie en la ˆgardeno, por ke vi en somero povu denove kreski kaj fariˆgu ankora˘ u multe pli belaj”. La kuzoj estis du viglaj knaboj, kiuj estis nomataj Jono kaj Adolfo; ilia patro donacis al ili du novajn pafarkojn, kiujn ili portis kun si, por montri ˆ rakontis al ili pri la kompatindaj floroj, kiuj mortis, kaj poste ilin al Ida. Si ili ricevis la permeson permeson enterigi enterigi ilin. Amba˘ Amba˘u iris anta˘ ue kun la pafarkoj sur la ue ˆsultroj, sultroj, kaj la malgranda Ida sekvis ilin kun la mortintaj mortintaj floroj en la ˆcarma carma skatolo. Tie en la ˆgardeno gardeno oni elfosis malgrandan tombon; Ida kisis la florojn, metis ilin kune kun la skatolo en la teron, kaj Adolfo kaj Jono pafis per la pafarkoj super la tombon, ˆcar car ili ne havis pafilojn a˘u kanonojn.

3 9 3

FABELOJ

5

25

Elin Elinjo jo-F -Fin ingr gret eto o

stis iam virino, kiu tre deziris havi malgrandan infanon, sed ˆsi si tute ˆ iris al maljuna sorˆ ne sciis, kie ˆsi povus ˆgin gin ricevi. Si cistino cistino kaj diris al ˆsi: si: “Mi tre t re dezirus havi malgrandan mal grandan infanon; ˆ cu cu vi ne pov p ovas as diri al mi, kie mi povas ricevi ˆgin?” gin?” “Ho jes, tio ne estos malfacila” malfacila”,, diris diris la sorˆ sorˆ cistino. cistino. “Jen mi donas donas al vi grajnon de hordeo; ˆgi gi ne estas tiaspeca, kia kreskas sur kampo de kampulo, a˘ u per kia oni nutra nutrass kokinojn. kokinojn. Metu Metu ˆgin en florpoton, tiam vi balda˘u ion vidos.” “Mi tre dankas!” dankas!” diris la virino kaj donis al la sorˆcistino cistino arˆgentan moneron; poste ˆsi si iris hejmen, hejmen, plantis plantis la hordean hordean grajnon, grajnon, kaj tuj tiam elkreskis elkreskis granda belega floro, kiu estis tute simila al tulipo, sed ˆgiaj folioj estis forte fermitaj, kvaza˘ u ili estus ankora˘u en burˆgono. gono. “Tio estas bela floro”, diris la virino kaj kisis la belajn ruˆgajn kaj flavajn foliojn; sed dum ˆsi si kisis, kisis, la floro la˘ute ekkrakis kaj malfermiˆgis, gis, Tio estis, kiel kiel oni nun povis povis vidi, vidi, efekti efektiv va tulipo tulipo;; sed meze en la floro, floro, sur la verd verda a ˆ florpistilo, sidis eksterordinare eksterordinare malgranda knabineto, delikata delikata kaj ˆ carma. carma. Si estis ne pli granda ol fingro, kaj pro tio ˆsi ricevis la nomon Elinjo-fingreto. Belegan lakitan ˆselon selon de juglando ˆsi si ricevis kiel lulilon, bluaj folietoj de violo violo estis ˆsiaj siaj matracoj, matracoj, kaj folieto folieto de rozo estis estis ˆsia sia litkov litkovrilo. rilo. En ili ˆsi dormadis en la nokto, sed en la tago ˆsi si ludadis sur la tablo. La virino starigis sur ˆ gi gi teleron, tele ron, ˆ cirka˘ cirka ˘u kiu ˆsi si aranˆgis gis tutan kronon da floroj, kies trunketoj atingis ˆgis g is la akv akvo. Tie Tie naˆ gis gis granda granda folio folio de tulipo, tulipo, kaj sur ˆci ci tiu ElinjoElinjofingreto havis la permeson sidi kaj naˆgadi de unu rando de la telero ˆgis la alia. Por remi ˆsi si havis du blankajn blanka jn ˆcevalharojn. cevalharojn . Tio aspekti a spektiss nepriskrib nepr iskribeble eble

* Elinjo-Fingreto *

26

ˆ povosci ˆ carme. Si povosciis is anka˘ anka˘ u kanti, anti, tiel delik delikate kaj ˆ carme, carme, kiel oni neniam neniam anta˘ ue ue a˘ udis. udis. En unu unu nokto, nokto, kiam ˆsi si kuˆ kuˆsis sis en sia bela liteto, liteto, tra la fenestro fenestro,, en kiu estis rompita rompita vitro, ensaltis ensaltis malbela malbela bufo. bufo. La bufo estis terure terure abomenind abomeninda, a, granda kaj malseka; ˆgi gi saltis rekte sur la tablon, sur kiu Elinjo-fingreto Elinjo-fingreto kuˆ kuˆsis sis kaj dormis sub la ruˆga folieto de rozo. “Tio “Tio estus estus bela edzin edzino o por mia filo!” diris diris la bufo, bufo, kaj ˆgi kaptis la ˆselon selo n de juglando, en kiu dormis Elinjo-fingreto, kaj ˆgi forsaltis kun ˆgi gi tra la vitro en la ˆgardenon. gardenon. Tie fluis granda, larˆga ga rivereto; tute ˆ ce ce la bordo estis marˆ co; co; tie loˆgis la bufo kun sia filo. Hu, ˆci ci tiu estis tiel same abomeninda abomeninda kaj malbela, malbela, kiel lia patrino, patrino, kies plena portreto portreto li estis. “K˘uaks, uaks, k˘ uaks, uaks, brekekekeks!” estis ˆ cio, cio, kion li povis diri, kiam li ekvidis la belan malgrandan knabineton. “Ne babilu tiel la˘ute, ut e, ˆ car ca r ˆsi si vekiˆ vek iˆgus!” diris la maljuna bufo; “ˆ si si povus p ovus ankora˘ u forkuri de ni, ˆ car car ˆsi estas tiel malpeza, malpeza , kiel lanugero! Ni metos ˆsin sin sur la rivereton, sur unu el la larˆgaj folioj de la akvolil akvolilioj, ioj, kaj por ˆsi, si, kiu estas tiel malpeza kaj malgranda, tio estos kvaza˘u insulo. i nsulo. Tiam ˆsi si ne, povos forkuri, dum ni aranˆgos gos la festosalonon profunde sub la marˆ co, co, kie vi loˆgos kaj vivos.” En la rivereto kreskis tre multe da akvolilioj kun siaj larˆgaj verdaj folioj. Ili aspektis, kvaza˘ u ili naˆgas gas sur s ur la akvo. La folio, fol io, kiu k iu elˆsoviˆ soviˆgis plej malproksimen, estis anka˘ u la plej granda. Al ˆgi la maljuna bufo alnaˆgis kaj metis sur gin ˆ gin la juglandan ˆselon kun Elinjo-fingreto. Elinjo-fingre to. La kompatinda malgranda knabineto vekiˆgis ˆ ce ce la komenco kome nco de tagiˆ tag iˆgo, go, kaj, kaj , kiam ˆsi si ekvidis, ekvi dis, kie ˆsi si troviˆ trovi ˆgas, gas , ˆsi si komenc kom encis is maldo ma ldolˆ lˆce ce plori, plo ri, ˆ car car akvo ak vo ˆ cirka˘ cir ka˘uis ˆ ciuflanke ciuflanke la grandan verdan folion; estis por ˆsi ne eble veni sur s ur la teron. La maljuna bufo sidis malsupre en la marˆ co co kaj ornamadis sian ˆ cambron cambron per junko kaj flava flava j akvolilioj, akvolilio j, ˆcar car por la nova nova bofilino ˆ cio cio devis esti aranˆgita en plej bona maniero maniero.. Poste Poste ˆgi naˆ gis kun la malbela filo al la folio, sur kiu gis staris Elinjo-fingreto. Elinjo-fingret o. Ili volis preni pre ni ˆsian sian ˆcarman carman liton, kiu estis metota en la ˆ cambron camb ron de la fianˆcino, cin o, anta˘ anta ˘u ol ˆsi mem transiros ˆgian gian sojlon. La maljun maljuna a bufo kliniˆgis gis anta˘ u ˆsi ˆ gis gis profunde profunde en la akvon kaj kaj diris: diris: “Jen mi prezentas prezentas al vi mian filon, kiu estos via edzo; malsupre en la marˆco co vi loˆgos belege.” “K˘ uaks, uaks, k˘ uaks, uaks, brekekekeks!” brekekekeks!” estis ˆcio, cio, kion la filo povis diri. Ili prenis la belan malgrandan liton kaj fornaˆgis kun ˆ gi; gi; sed Elinjo-fingreto sidis tute sola kaj ploris per varmegaj larmoj larmo j sur s ur la l a verda folio, ˆ car car ˆsi si ne volis loˆ gi gi ˆce ce la malbela bufo, nek esti edzino de ˆsia sia malbela filo. La malgrandaj fiˆ soj, so j, kiuj naˆgadis gadis malsupre en la akvo, bone vidis la bufon kaj a˘udis, kion gi ˆ gi diris. Tial ili ˆ ciuj ciuj elˆ elˆsovis sovis la kapo kapojn jn supren, ˆ car car ili volis vidi anka˘ anka˘u la malgrandan knabineton. Kiam ili ˆsin ekvidis, ili trovis ˆsin tiel ˆ carmega, carmega, ke ili beda˘ uris, uris, ke ˆsi devas devas veni al la abomeninda bufo. Ne, tio neniel devas fariˆgi! Ili kolekti kolektiss sin malsupre malsupre en la akvo akvo ˆ cirka˘ cirka˘u la verda verda trunke trunketo, to, kiu tenis tenis la

* Elinjo-Fingreto *

27

folion, sur kiu la knabineto staris, tramordis per la dentoj la trunketon, kaj jen la folio kun Elinjo-fingreto fornaˆgis gis malproks malproksimen, imen, tute malproksi malproksimen, men, kien la bufo ne povis atingi. Elinjo-fingreto Elinjo-fingreto preternaˆgis gis preter tre multaj urboj, kaj la malgrandaj birˆ doj sidis en la arbetaˆoj, o j, rigardis kaj kantis; kantis; “Kia ˆcarma carma knabineto!” Ciam pli kaj pli malproksimen naˆgis gis la folio kun ˆsi; si; tiamaniere Elinjo-fingreto vojaˆgis eksterlanden.

ˆ Carmega Carm ega malgranda malg randa papilio papil io konstante konsta nte ˆsin sin ˆ cirka˘ cirka˘uflirtadis kaj fine flugis sur ˆ tiu estis tre ˆgoja, la folion, foli on, ˆ car car ˆgi gi tre amis Elinjon-fingreton. Ci go ja, ˆ car car la bufo nun ne povis plu ˆsin sin atingi, kaj la lokoj, kie ˆsi naˆgis, estis tiel ˆ carmaj. carmaj. La ˆ prenis sian zonon, volvis suno lumis sur la akvon, kaj ˆ ci ci tiu brilis, kiel oro. Si unu ˆ gian gia n finon fino n ˆ cirka˘ cir ka˘u la papilio papilio kaj alfortik alfortikigi igiss la duan finon al la folio. folio. La folio glitadis nun sur s ur la akvo multe pli rapide kune kun ˆsi, si, ˆ car car ˆsi staris ja sur la folio. Subite alflugis granda majskarabo; ma jskarabo; kiu ˆsin sin ekvidis kaj tuj ˆ cirka˘ cirka˘uprenis per siaj kaptiloj kaptiloj ˆsian sian gracian korpon kaj forflugis kun ˆsi si sur arbon. Sed la verda folio naˆ gis gis pluen, la˘u la fluo de la rivero, kaj kune kun ˆgi naˆ gis gis la papilio, papil io, ˆ car car ˆ gi estis alligita al la folio kaj ne povis sin liberigi. gi Ho, kiel forte ektimis la kompatinda Elinjo-fingreto, kiam la majskarabo flugis kun ˆsi si sur la arbon! Sed plej multe malˆgojigis ˆsin sin la penso pri la bela blank blanka papilio, papilio, kiun ˆsi estis alliginta alliginta al la folio. folio. Se ˆgi ne povos liberiˆgi, g i, ˆ gi gi devos ja nesaveble morti de malsato. Sed tio tute ne tuˆ tuˆsis sis la majskarabon. ˆ Gi sidiˆ gis gis kun ˆsi si sur la plej plej granda granda verda verda folio folio de la arbo, arbo, manˆ manˆgigis gigi s al ˆsi si la mielon mielon de floroj kaj diris, diris, ke ˆsi si estas estas tre bela, kvank kvankam am ˆsi tute neniel neniel estas estas simila simila al majskarabo majskarabo.. Poste Poste venis venis kun vizito vizito ˆciuj ciuj aliaj majskaraboj, majskaraboj, kiuj loˆ gis gis en la arbo; ili ˆ cirka˘ cirka˘urigardis urigardis Elinjon-fingreton Elinjon-fingreton de ˆ ciuj ciuj flankoj, kaj

* Elinjo-Fingreto *

28

ˆ havas ja nur du la majskarabaj fra˘ ulinoj ulinoj levis levis siajn palpil palpilojn ojn kaj diris: diris: “ Si ˆ ne havas palpilojn!” mokis la aliaj. piedojn, tio aspektas ja tre mizere!” “ Si “Kiel maldika maldika ˆsi si estas ˆce ce la koksoj! Fi, ˆsi si estas tute simila al homo! Kiel malbela ˆsi estas!” diris ˆciuj ciuj majskarabaj virinoj, kaj tamen Elinjo-fingreto Elinjo-fingreto estis ja tiel tiel bela. Anka˘ Anka˘u la majskarabo, ma jskarabo, kiu ˆsin forkaptis, trovis, ke ˆsi si estas bela; sed ˆ car car ˆ ciuj ciuj aliaj alia j unuanime trovis, ke ˆsi si estas malbela, malbela , tial li fine mem tion kredis, kaj li ne volis plu ˆsin sin havi; ˆsi si povis iri, kien ˆsi si volis. Ili flugis kun ˆsi malsupren de la arbo kaj metis ˆsin sin sur lekanton. Tiam ˆsi si ekploris pro tio, ke ˆsi si estas tiel malbela, malbela , ke eˆ c la majskarabo ma jskarabojj ne volas toleri ˆsin sin inter si; kaj tamen ˆsi si estis neimageble bela, delikata delikata kaj pura, kiel plej bela b ela folieto de rozo. ˆ Dum la tuta somero Elinjo-fingreto vivis tute sola en la granda arbaro. Si plektis al si liton el trunketoj de herboj kaj pendigis ˆgin sub granda folio de lapo lap o tiel, tiel , ke ˆsi si estis esti s ˆsirmita sirm ita kontra˘ kontra ˘u pluvo. Mielo de floroj floro j estis ˆsia sia nutraˆ nutraˆo, kaj sian sia n soifon ˆsi si trankviligadis trank viligadis per la l a roso, kiu matene maten e troviˆgadis sur la folioj. Tiel pasis la somero kaj la a˘utuno; utuno; sed jen venis la vintro, la malvarma, longa ˆ vintro. Ciuj birdoj, kiuj anta˘ue ue tiel bele kantadis kantadis al ˆsi, forflugis, la arboj kaj floroj velkis; la granda folio de lapo, sub kiu ˆsi estis loˆginta, ˆsrumpis, srum pis, kaj de ˆgi gi ˆ terure turmentis la frosto, ˆsiaj restis nur flava sekiˆginta ginta trunketo. trunketo. Sin siaj vestoj estis disˆ siritaj, siritaj, kaj ˆsi mem estis tre delikata delikata kaj malgranda; la kompatinda kompatinda ˆ Elinjo-fingreto estis mortonta de frosto. Si komencis krii, kaj ˆ ciu ciu floko da neˆ go, go, kiu falis sur ˆsin, sin, havis la saman efikon, efikon, kiel se oni ˆetas etas sur nin tutan ˆsovelamason, sovelamason, ˆ car car ni estas grandaj, granda j, sed ˆsi si havis nur la longon de malgranda ˆ kovris fingro. Si kovris sin per velkinta velkinta folio, sed tio ne varmigis varmigis ˆsin; ˆsi si tremis de malvarmo. Tute ˆ ce ce la rando de la arbaro, kien ˆsi nun venis, troviˆgis granda grenkampo; kampo; sed la greno jam de longe estis fortranˆ cita, cita, nur la nudaj sekaj sekaj stoploj elstaris el la glaciiˆginta ginta tero. te ro. Por ˆsi si ili estis kiel granda arbaro, kiun ˆsi si devis tramigri, kaj ˆsiaj dentoj frapadis pro malvarmo. malvarmo. Vagante, agante, ˆsi si alvenis al la loˆ gejo gejo de kampa ampa muso. muso. La tuta tuta loˆgejo gejo konsistis el malgranda kaverno sub la stoploj. stoploj. Tie la kampa kampa muso muso loˆ gis gis ˆsirmite kaj komforte, ˆgi gi havis havi s ˆ cambron camb ron plenan de greno kaj bonegan kuirejon kaj provizejon. La kompatinda Elinjofingreto stariˆgis gis anta˘ u la pordo, tute tiel same kiel ˆciu ciu alia almozulino, almozulino, kaj petis pri malgranda peco da hordea greno, ˆcar car de du tagoj tago j ˆsi si ricevis absolute nenion por manˆgi. gi. “Ho kompatinda etulino!” diris la muso, ˆcar car en efektiveco efektiveco ˆgi estis bona maljuna kampa muso, “eniru en mian m ian varman ˆcambron cambron kaj manˆgu kun mi!” ˆ Elinjo-fingreto Car Elinjo-fingret o plaˆ cis cis al ˆgi, gi, ˆ gi gi diris: “Vi pov p ovas as tre bone resti ˆce ce mi la tutan tutan vintron vintron,, sed vi devas devas teni la ˆ cambron cambron en bona ordo kaj rakon rakontadi tadi al mi historiojn, historio jn, ˆcar car mi tion tre amas!” Elinjo-fingreto Elinjo-fingreto plenumadis tion, kion la bona maljuna muso postulis, kaj estis al ˆsi si tre bone ˆ ce ce la muso. “Nun ni kredeble balda˘u ricevos ricevos gaston! gaston!” ” diris diris la muso. muso. “Mia “Mia najbaro najbaro

* Elinjo-Fingreto *

29

ordinare vizitas min ˆciutage. ciutage. Li atingis ankora˘u multe pli ol mi, li havas grandajn grandajn salonojn salonojn kaj portas portas belega belegan n nigran nigran velur veluran an pelton. pelton. Se vi povus povus ricevi ricevi lin kiel edzon, edzon, tiam vi estus estus bone prizorgita. prizorgita. Sed li ne povas povas vidi. Vi devas rakonti al li la plej belajn historiojn, kiujn vi scias.” Sed tio tute ne interesis Elinjon-fingret El injon-fingreton, on, ˆsi si tute ne volis havi la najbaron, na jbaron, ˆ car car li estis estis talpo. Li venis venis kaj faris faris sian viziton viziton en sia nigra nigra velura velura pelto. La kampa muso diris, di ris, ke li estas tre riˆca ca kaj tre instruita. ins truita. Lia loˆgejo gejo efektive e fektive estis e stis dudekoble pli granda, ol la loˆgejo de la muso, kaj tre instruita li estis, sed la sunon kaj la belajn florojn li tre ne amis, pri ili li rakontadis nur malbonon, ˆ car car li neniam ilin vidis. Elinjo-fingreto Elinjo-fingreto devis kanti, kaj ˆsi si kantis kantis tre bele: “Majskarabo, flugu!” kaj “La pastro iras al la fojno.” Pro ˆsia sia bela voˆ voˆ co co la talpo enamiˆgis gis je ˆsi, si, li tamen nenion diris; ho, li estis persono p ersono tre prudenta! prudenta! Anta˘ u nelong nelongee li elfosi elfosiss al si longan longan tra traire irejon jon tra la tero tero de sia loˆ gejo gejo gis ˆ gis ˆsia; sia; la muso kaj Elinjo-fingreto Elinjo-fingreto havis la permeson promenadi en ˆgi kiom ili volis. Li tamen tamen petis ilin, ke ili ne timu timu la mortin mortintan tan birdon, kiu kuˆ kuˆsas sas en la tra traire irejo. jo. Tio estis estis tuta tuta birdo birdo kun plumoj plumoj kaj beko, beko, kiu mortis mortis anta˘u nelonge, kredeble en la komenco de la vintro, kaj estas enterigita ˆguste tie, kie li aranˆgis gis sian trairejon. La talpo prenis putran lignopecon lignopec on en la buˆ son, son, ˆcar car tia ligno en mallumo brilas kiel fajro; kun tio li iris anta˘uen kaj lumigis al ili en la longa malluma koridor koridoro. o. Kiam ili alvenis alvenis al la loko, loko, kie kuˆ sis sis la mortint mortinta a birdo, birdo, la talpo ekpremis per sia larˆga nazo la arkaˆ arkaˆan plafonon kaj dispuˆsis sis la teron tiamaniere, ke fariˆgis gis granda truo, tra kiu penetris p enetris lumo. Meze sur la planko planko kuˆ kuˆsis sis mortinta hirundo kun la belaj flugiloj forte alpremitaj al la flanko, kun la piedoj kaj kapo ˆsovitaj sovitaj sub la plumojn. La malfeliˆ ca ca birdo certe mortis de malvarmo malvarmo.. Elinjo-fi Elinjo-fingre ngreto to sincere beda˘uris ˆ gin, gin, ˆsi si amis ˆ ciujn ciuj n malgranda malg randa jn birdetojn, ˆ car car ili ja dum la tuta somero tiel bele kantadis kantadis kaj pepadis al ˆsi, si, sed la talpo talp o puˆ sis sis ˆgin gin per siaj mallongaj piedoj kaj diris: “Nun ˆgi plu ne fajfos! Estas Estas kredeble kredeble tre malagrabla malagrabla afero naskiˆ naskiˆgi malgranda malgranda birdeto! birdeto! Dank’ Dank’ al Dio, ke miaj infanoj ne fariˆgos tiaj. Krom Krom sia ‘kvivit ‘kvivit’’ tia birdo birdo hav havas ja nenion, kaj en vintro ˆgi devas mizere morti de malsato!” “Jes, “Jes, kiel prudenta prudenta homo vi kompren kompreneble eble povas povas tion diri!” diri!” respondis respondis la ˆ muso. muso. “Kion “Kion birdo birdo hav havas pro ˆciuj ciuj siaj kvivitoj, kvivitoj, kiam venas la vintro? vintro? Gi devas suferi malsaton kaj malvarmon, kaj tio certe ne estas bagatelo.” Elinjo-fingreto nenion diris, sed kiam amba˘u aliaj forturnis sin de la birdo, ˆsi si klin kl iniˆ iˆgis, gis, disˆ sovis sovis la plumojn, kiuj estis super ˆgia gia kapo, kaj kisis ˆgin gin sur la fermitaj fermitaj okuloj. “Eble “Eble ˆgi gi estis tiu, kiu en la somero tiel bele kantis por mi”, ˆsi si pensis; pensis ; “kiel multe da ˆgojo gojo ˆ gi havigis al mi, la kara, bela birdo!” gi La talpo ree ˆstopis stopis la truon, tra kiu penetris p enetris la taga lumo, kaj akompanis ˆ la sinjor sinjorinojn inojn hejmen. hejmen. Sed Sed en la nokto nokto Elinjo-fi Elinjo-fingr ngreto eto ne povis povis dormi. dormi. Si leviˆ gis gis de sia s ia lito, plektis el fojno fo jno grandan belan tapiˆ t apiˆ son, son, portis p ortis ˆgin malsupren, etendis ˆgin gin super la mortint mortinta a birdo, birdo, kaj sub la flankojn flankojn de la birdo birdo ˆsi metis

* Elinjo-Fingreto *

30

molan kotonon, kiun ˆsi si trovis en la ˆcambro cambro de la muso, por ke ˆgi kuˆsu su varme varm e en la malvarma tero. “Adia˘ u, u, vi bela kara birdo!” birdo!” ˆsi si diris, diris, “adia˘ “adia˘u, kaj akceptu mian dankon pro via bela kantado kantado dum la somero, kiam ˆciuj ciuj arbo j estis verdaj kaj la suno tiel varme varme brilis brilis sur nin!” Poste Poste ˆsi si metis metis sian kapeton kapeton sur la bruston bruston de la birdo, sed tuj ˆsi si timigite eksaltis, ˆ car car ˆsajnis sa jnis al ˆsi, ke io frapas interne. Tio estis la koro de la birdo. La birdo ne estis mortinta, mortinta, ˆgi estis nur rigidiˆginta, ginta, nun ˆ gi gi varmiˆ gis gis kaj denove ekvivis. En a˘ utuno utuno ˆ ciuj ciuj hirundoj flugas al la varmaj landoj; se iu el ili malfruiˆgas, tiam ˆ gi gi frostiˆ gas gas tiel, ke ˆgi gi falas kvaza˘u senviva sur la teron kaj restas tie, kien ˆ gi falis, kaj la malvarma neˆgo gi go ˆ gin gin kovras. Elinjo-fingreto Elinjo-fingre to forte tremis pro timo, ˆ car car en komparo kun ˆsi, si, kiu apena˘ apena ˘u havis havis la longon longon de unu unu fingro, fingro, la birdo birdo estis ja terure terure granda; granda; ˆsi tamen tamen rekuraˆ giˆ giˆ gis, gis, metis la kotonon kotonon pli dense ˆ cirka˘ cirka˘u la hirundon kaj alportis mentofolion tofolion,, kiu servis servis al ˆsi kiel litkov litkovrilo rilo,, kaj metis metis ˆgin super la kapon de la birdo. En la sekvan sek vanta ta nokto ˆsi si denove sekrete iris al la birdo; nun ˆgi estis vivanta, sed tiel senforta, ke ˆgi nur por mallonga momento povis malfermi siajn okulojn kaj ekrigardi Elinjon-fingreton, kiu staris apud ˆgi kun peceto da putra ligno, lign o, ˆ car car alian alia n lampon lamp on ˆsi si ne povis povi s havi. “Sinceran dankon, ho ˆcarma carma malgranda infano!” diris al ˆsi si la malsana hirundo, “mi bone revarmiˆgis! gis! Balda˘ Balda˘ u mi denove havos miajn fortojn, kaj mi povos flugadi tie, en la varma lumo de la suno.” “Ha” ˆsi si diris, “ekstere estas tre malvarme, malvarme, neˆgas kaj kaj frosta frostas! s! Restu Restu en via varma liteto, mi vin flegados!” ˆ alportis al la hirundo akvon en folieto de floro, kaj la birdo trinkis kaj Si rakontis al ˆsi, si, kiel ˆgi gi difektis difektis al si unu unu el siaj flugiloj flugiloj per dornarbet dornarbeta aˆo, kio malhelpis ˆ gin gin flugi tiel rapide, rapide, kiel la aliaj hirundoj, hirundoj, kiam ˆci ci tiuj flugis for, malproksimen, al la varmaj landoj; fine ˆgi falis sur la teron, sed tion, kio estis poste, ˆ gi jam plu ne memoras, ˆgi gi gi tute ne scias, kiamaniere ˆgi venis ˆ ci ci tien. tien . Dum la tuta vintro ˆgi gi restis tie malsupre, kaj Elinjo-fingreto flegadis ˆgin plej bone kaj amis ˆgin. gin. Nek la talpo talpo nek la kampa kampa muso muso ion eksciis eksciis pri tio, ˆ car car ili ne amis la kompatindan hirundon. Kiam la printempo venis kaj la suno varmigis la teron, la hirundo diris adia˘ u al Elinjo-fingreto, kiu nun malfermis la truon, kiun la talpo faris en la plafono. plafono. La suno belege lumis sur ilin, ilin, kaj la hirundo hirundo demandis, demandis, ˆ cu cu ElinjoElinjofingreto volas akompani ˆgin, gin, kaj diris, diris, ke ˆsi si povas povas sidi sur ˆgia gia dorso kaj ili flugos flugos malproksi malproksimen, men, en la verdan verdan arbaron. arbaron. Sed Elinjo-fing Elinjo-fingreto reto sciis, ke tio malˆ gojigus go jigus la maljunan muson, se ˆsi si forlasus ˆ ci ci tiun en tia maniero. “Ne, “Ne, mi ne povas! povas!” ” diris diris Elinjo Elinjo-fin -fingre greto. to. “Adia˘ “Adia˘u, u, adia˘ u, u , vi bona bela knabin knabineto eto!” !” diris diris la hirund hirundo o kaj elflugi elflugiss en la lumon de la suno. Elinjo Elinjo-fingreto postrigardis ˆgin, kaj larmoj larmo j aperis en ˆsiaj sia j okuloj, okulo j, ˆ car car ˆsi tre amis la

* Elinjo-Fingreto *

31

hirundon. “Kvivit, kvivit!” kantis la birdo kaj enflugis en la verdan arbaron. ˆ neniam ricevis permeson eliri en la Elinjo-fingreto estis tre malˆgoja. goja. Si varman arman lumon lumon de la suno. suno. La greno, greno, kiu estis estis semita semita sur la kampo ampo super super la domo de la kampa muso, elkreskis alte en la aeron; por la kompatinda malgranda knabino, kiu apena˘u havis la longon de unu fingro, tio estis tute nepenetrebla arbaro. “Dum la somero some ro vi devas kudri kudr i vian dotaˆon,” on, ” diris diri s al ˆsi si la muso, ˆ car car nun la najbaro, najbaro, la enuiga enuiga talpo en la nigra nigra velura velura pelto, petis pri ˆsia mano. mano. “Vi havos lanaˆon on kaj linaˆon. on. Mi donos dono s al vi dote tablotol tabl otola aˆon kaj litaˆojn, o jn, kiam vi fariˆ gos edzino de la talpo.” gos Elinjo-fingreto Elinjo-fingre to devis turnadi turnad i la ˆspinilon, spinilon, kaj la muso dungis kvar araneojn, araneoj n, ˆ kiuj devis ˆspinadi spinadi kaj teksadi tage kaj nokte. Ciuvespere venadis vizite la talpo, kaj li konstante paroladis nur pri tio, ke kiam la somero estos pasinta kaj la suno plu ne brilos tiel varme — nun ˆgi per sia varmego malmoligas ja la teron teron kiel ˆstonon stonon — kiam la somero somero fine estos pasint pasinta, a, tiam li festos festos ˆ tamen tute ne ˆgojis sian edziˆgon gon kun Elinjo-fingreto. Si go jis,, ˆ car car ˆsi si tute tut e ne amis ami s ˆ la enuigan talpon. Ciun matenon, kiam la suno leviˆgis, kaj ˆ ciun ciun vesperon, kiam ˆ gi gi subiris, ˆsi si kaˆ kaˆsite site eliradis ekster la pordon, kaj kiam la vento disblovis disb lovis la spikojn de la greno kaj ˆsi si povis vidi la bluan ˆcielon, cielon, ˆsi pensadis pri tio, kiel hele kaj bele estas estas ekstere, ekstere, kaj ˆsi si forte forte deziradi deziradiss vidi denove denove la karan hirundon; sed ˆ ci ci tiu neniam revenis, ˆgi certe forflugis malproksimen, en la belan verdan arbaron. Kiam venis la a˘ utuno, utuno, Elinjo-fingreto Elinjo-fingr eto havis h avis sian s ian dota d otaˆ ˆon tute preta. “Post “Post kvar kvar semajnoj semajnoj estos estos via edziˆ edziˆgofest gofesto!” o!” diris diris al ˆsi si la muso. muso. Sed Sed Elinjo-fingreto Elinjo-fingreto ploris kaj diris, ke ˆsi si ne volas interedziˆ interedziˆgi kun la enuiga talpo. “Nu, nu!” diris diris la muso. “Ne estu obstina, obstina, ˆcar car alie mi devus devus vin mordi per mia j blankaj dentoj. Vi ricevas ja bonegan edzon. Tian nigran pelton eˆc la reˆ gino gino ne havas. havas. Lia kuirejo kuirejo kaj kelo estas bone provizit provizitaj. aj. Danku Danku Dion pro li!” Jen devis jam esti la edziˆgofesto. gofesto. La talpo jam venis, venis, por preni preni ElinjonElinjonˆ fingreton. Si devis loˆgi gi ˆce ce li profunde sub la tero, neniam eliri en la varman sunon, ˆ car car li ˆgin gin ne amis. La malfeliˆ malfeliˆ ca ca infano estis tre malˆgoja, goj a, ˆsi si devis nun diri adia˘u al la bela suno, kiun ˆ ce ce la kampa kampa muso ˆsi si almena˘u havis la permeson rigardi tra la pordo. “Adia˘ u, u, vi hela radio de la suno!” ˆsi si diris kaj etendis alten la malgrandajn brakojn kaj iris ˆce ce malgrandan distancon for de la domo de la kampa kampa muso, ˆ car car nun la greno estis rikoltita rikoltita kaj restis nur la sekaj stoploj. stoplo j. “Adia˘u, adia˘ u!” u!” ˆsi si diri di riss kaj ka j ˆ cirka ci rka˘ ˘ uprenis uprenis per siaj braketoj braketoj malgrand malgrandan an ruˆgan floron, kiu staris apude. “Salutu en mia nomo la karan hirundon, se vi ˆgin vidos!” ˆ ekri“Kvivit, “Kvivit, kvivit!” kvivit!” eksonis eksonis en la sama momento momento super ˆsia sia kapo. Si gardis supren; tio estis la hirundo, kiu ˆguste guste tiam preterflugi preterflugis. s. Kiam Elinjo-

* Elinjo-Fingreto *

32

fingreto ˆgin gin ekvidis, ekvi dis, ˆsi si tre ekˆgojis. Si rakontis al ˆgi, kiel nevolonte nevolo nte ˆsi si edziniˆ edzi niˆgas kun la talpo kaj ke ˆsi si de nun nun devos devos loˆgi gi profunde sub la tero, kien la lumo ˆ de la suno neniam penetras. Ce tio ˆsi si ne povis deteni sin de larmoj. “Nun venas la malvarma vintro”, diris la hirundo, “mi flugas kun la aliaj ˆ vi volas akompani min? Vi povas sidi sur mia dorso. al la varmaj landoj. Cu Alligu vin per via zono, tiam ni forflugos for de la abomeninda talpo kaj de lia malluma loˆgejo, gejo, malproksimen trans la montojn al la varmaj landoj, kie la suno lumas pli bele ol ˆ ci ci tie, kie ˆ ciam ciam estas somero, kie ˆ ciam ciam floras belaj floroj. Flugu Flugu kun mi, vi dolˆ dolˆ ca ca malgranda malgranda Elinjo-fingr Elinjo-fingreto; eto; kiu savis al mi la vivon, kiam mi frostiˆginta, ginta, kuˆ sis sis en la malluma interno de la tero!” “Jes, mi foriros kun vi”, diris Elinjo-fingreto, Elinjo-fingreto, kaj ˆsi si sidiˆgis sur la dorso de la birdo, metinte la piedojn sur ˆgiajn gia jn etenditaj etendit ajn n flugilo jn, ˆsi si alligis alligi s sian zonon al unu el la plej fortikaj plumoj, kaj jen la hirundo leviˆgis alte en la aeron, trans trans arbarojn arbarojn kaj lagojn, alte trans la grandajn grandajn montojn, montojn, sur kiuj kuˆ sas sas eterna neˆgo. go. Al Elinjo-fin Elinjo-fingret greto o estis estis tre malvarme malvarme en la malvarma malvarma aero, sed ˆsi si kaˆ kaˆsis sis sin sub la varmaj plumoj plumo j de la birdo kaj elˆ sovis sovis nur la l a kapeton, por rigardi la belegan pejzaˆgon sub si. Fine Fine ili alven alvenis is en la varmajn armajn landojn. landojn. Tie la suno suno lumis lumis multe multe pli hele hele ol ˆce ce ni, la ˆcielo cielo estis duoble pli alte, kaj ˆ ce ce la kavoj kavoj kaj bariloj barilo j kreskis plej belaj verdaj verdaj kaj bluaj bluaj vinber vinberoj. oj. En la arbaroj arbaroj pendis pendis citron citronoj oj kaj oranˆ oranˆgoj, mirtoj kaj mentoj plenigis ˆ cion cion per sia bonodoro, bono doro, kaj sur la vojoj vojo j saltadis plej belaj infanoj infanoj kaj ludadis ludadis kun grandaj diversk diverskolor oloraj aj papilioj. papilioj. Sed la hirundo hirundo flugis flugi s ˆ ciam ciam ankora˘ ankora ˘ u pluen, kaj la pejzaˆgoj fariˆ gadis gadis ˆciam ciam pli belaj. Sub plej belegaj verdaj arboj apud blua lago staris de antikva tempo blanka marmora kastelo. kastelo . Vinberbra Vinb erbranˆ nˆ coj co j volvis sin ˆ cirka˘ cirka˘u altaj alta j kolonoj; kolonoj ; ˆ ce ce la supra elstaraˆo o estis multe da hirundaj nestoj, kaj en unu el ili loˆgis la hirundo, kiu portis Elinjon-fingreton. “Jen estas mia domo!” domo!” diris diris la hirundo. hirundo. “Sed elserˆ elserˆ cu cu al vi mem unu unu el la plej belaj floroj, kiuj kreskas tie malsupre, kaj tiam mi metos vin tien, kaj via sorto estos tiel feliˆ ca, ca, kiel vi nur deziros!” “Ho, kiel belege!” ˆsi si diris kaj ekpla˘udis udis per siaj manetoj. Jen kuˆsis sis granda g randa blanka marmora ma rmora kolono, kiu estis es tis falinta f alinta sur la teron tero n kaj rompiˆ ginta en tri pecojn; inter tiuj pecoj kreskis plej belaj grandaj blankaj ginta floroj. La hirundo flugis kun Elinjo-fingreto Elinjo-fingreto malsupren kaj metis ˆsin sin sur unu el la larˆgaj gaj folioj. Sed kiu povas povas prezenti ˆ sian sian miregon: meze de la floro sidis malgranda viro, tiel blanka kaj diafana, kvaza˘u li estus el vitro. vi tro. Plej ˆcarman carman oran kronon li havis sur la kapo kapo kaj plej belajn helajn flugilojn ˆ ce ce la ˆsultroj. sultroj. Li mem estis ne pli granda ol Elinjo-fingreto. Tio estis la anˆgelo de la floroj. En ˆ ciu ciu floro loˆgis gis tia malgranda viro a˘u virino, sed ˆci ci tiu estis la reˆgo go super ˆ ciuj. “Ho Dio, kiel bela li estas!”, estas!”, flustris flustris Elinjo Elinjo-fin -fingre greto to al la hirundo hirundo.. La malgranda reˆgo go forte ektimis pro la hirundo, ˆcar car en komparo kun li, kiu estis

33

* Elinjo-Fingreto *

tiel malgranda kaj delikata, ˆgi aspektis vere giganta birdo. Sed kiam li ekvidis Elinjon-fingreton, li tre ekˆgojis, goj is, ˆ car car ˆsi si estis ja la plej bela knabino, kiun li iam vidis. vidis. Tial Tial li depreni depreniss de sia kapo la oran oran krono kronon n kaj metis metis ˆgin sur ˆsin, sin, kaj li demandis, kia estas ˆsia nomo kaj ˆ cu cu ˆsi si volas esti lia edzino, kaj li diris, ke en tia okazo ˆsi si fariˆ fari ˆgos gos reˆ gino gino super ˆciuj ciuj floroj. Ha, Dio! tio estis ja tute alia edzo ol la filo de la bufo a˘u la talpo kun la nigra velura pelto. Tial ˆsi si donis al la bela reˆgo go sian konsenton. konsenton. Kaj de ˆciu ciu floro venis sinjorino sinjorino a˘u sinjoro, ˆ el ili alportis al Elinjo-fingreto ian tiel ˆcarmaj, carma j, ke estis plezuro vidi ilin. Ciu donacon. Sed la plej bona el ˆciuj ciuj estis paro da belaj b elaj flugiloj de granda blanka muˆ muˆso; so; oni alfortikigis alfortikigi s ilin al Elinjo-fingreto Elinjo-fingret o al la dorso, kaj nun ˆsi si anka˘u povis ˆ oni ˆgojis flugi de floro al floro. Cie gojis pro tio, kaj la hirundo sidis supre en sia nesto kaj kantis ion al ili tiel bone, kiel ˆgi povis, sed en la koro ˆgi tamen estis malˆ goja, go ja, ˆ car car ˆgi gi tro amis Elinjon-fingreton kaj volus neniam disiˆgi de ˆsi. si . “De nun vi plu ne estos nomata Elinjo-fingreto!” Elinjo-fingreto!” diris al ˆsi la anˆgelo de la floroj; floroj; “tio “tio estas malbela malbela nomo, nomo, kaj vi estas estas ja tiel bela. Ni nomos nomos vin Maja.” “Adia˘ u, u, adia˘ u!” u!” diris diris la hirundo hirundo kaj denove denove forflugis forflugis el la varmaj varmaj landoj landoj ˆ tie ˆgi malproksi malproksimen men en nian malvarma malvarman n klimaton. klimaton. Ci gi havis havis malgranda malgrandan n neston super la fenestro, kie loˆgas la homo, kiu povoscias rakonti fabelojn. Al ˆ ci ci tiu ˆgi gi kantis antis sian “kvivi “kvivit, t, kvivit kvivit”. ”. Kaj tiaman tiamanier ieree ni ekscii eksciiss la tutan tutan historion.

3 9 3

FABELOJ

6

34

Malbo Malbonk nkon ondu duta ta knabo knabo

stis iam maljuna poeto, efektive bona maljuna poeto. Unu vesperon, kiam li sidis hejme, ekstere fariˆgis terura malbonvetero; malbonvetero; forte pluvegis, pluvegis, sed la poeto sidis sidis varme arme kaj komfo komforte rte ˆce ce sia kahela ahela forno, forno, en kiu brulis fajro kaj rostiˆgis gis pomoj. “Sur la malfeliˆculoj, culo j, kiuj en ˆci ci tiu malbona vetero estas e stas ekstere, ne restos re stos eˆ c unu seka fadeno!”, f adeno!”, li diris, ˆ car car li estis bonkora poeto. poe to. “Ho, “Ho, malfer malfermu mu al mi! Estas Estas al mi malvarm malvarmee kaj tiel tiel malsek malseke!” e!” subite subite ˆ ploris kaj frapadis je la pordo, dum la vokis ekstere malgranda infano. Gi pluvo faladis torente kaj la ventego furiozis f uriozis ˆ ce ce ˆ ciuj ciuj fenestro j. “Ho, malfeliˆca ca estaˆ estaˆo!” diris la maljuna poeto poe to kaj leviˆgis, por malfermi la pordon. pordon. Tie staris malgranda malgranda knabo; knabo; li estis tute malseka, malseka, kaj la akvo fluis el liaj longaj blondaj haroj. Li tremis de malvarmo; se li ne estus enirinta, li certe pereus en la malbona vetero. “Vi malgranda malgranda knabo!” knabo!” diris diris la maljuna maljuna poeto kaj prenis prenis lin je la mano. “Venu “Venu al mi, mi jam varmigos armigos vin! Anka˘ Anka˘u vinon kaj pomon vi ricevos, ricevos, ˆ car car vi estas belega knabo!” Tia li efektive efektive estis. Liaj okuloj aspektis aspektis kiel du helaj steloj, kaj kvank kvankam am el liaj haroj fluis la akvo, ili tamen tamen estis tre ˆcarme carme krispaj. krispaj. Li aspektis kiel malgranda anˆgelo, gelo, sed li estis pala de malvarmo kaj tremis per la tuta korpo. En la mano li tenis belegan pafarkon, kiu tamen estis tute difektita de la pluvo; la koloroj de la belaj sagoj tute intermiksiˆgis pro la malseka vetero. La maljuna poeto sidiˆgis gis denove ˆ ce ce la forno, prenis la malgrandan m algrandan knabon sur la genuojn, elpremis al li la akvon el la haroj, varmigis liajn manojn en

* Malbonkonduta

knabo *

35

siaj propraj propraj kaj kuiris kuiris por li dolˆ dolˆ can can vinon. Tiam la knabo refortiˆ refortiˆgis, ricevis ruˆ gajn gajn vangojn, vangojn, saltis malsupren sur la plankon plankon kaj komencis danci ˆ cirka˘ cirka˘u la maljuna poeto. “Vi estas gaja knabo!” diris la maljunulo. “Kia estas via nomo?” “Mi estas e stas nomata Amoro!” li respondis; respondi s; “ˆcu cu vi min ne n e konas? Jen kuˆ k uˆ sas sas mia pafarko. Per ˆgi gi mi tre bone pafas. Rigardu, Rigardu, nun la vetero ekstere ekstere fariˆgas denove bona; la luno lumas!” “Sed via pafarko estas difektita!” diris la poeto. “Tio estus malbona!” malbona!” diris diris la malgranda malgranda knabo, kaj li prenis la pafarko pafarkon n kaj esploris ˆgin. gin. “Ho, ˆgi gi estas jam seka, kaj ˆgi gi tute ne difektiˆgis. La tendeno estas tute en ordo; nun mi ˆgin elprovos!” Kaj li streˆcis cis la pafarkon, pafarkon, metis sur ˆ gin sagon, ekcelis kaj pafis al la maljuna bona poeto rekte en la koron. gin “Nun vi povas povas vidi, ke mia pafarko pafarko ne estis difektita!” difektita!” li diris, la˘ute ekridis kaj forkuris. forkuris. La malbona knabo! knabo! Tiele Tiele pafi sur la maljunan maljunan poeton, kiu tiel afable akceptis lin en sian varman varman ˆcambron, cambron, estis tiel bona por li kaj donis al li tiel belan vinon kaj plej bonan pomon! La bona poeto p oeto kuˆ kuˆsis sis sur la planko planko kaj ploris, ploris, li estis trafita rekte en la koron. koron. “Fi!” li diris, “kia malbonkondu malbonkonduta ta knabo estas tiu Amoro! Amoro! Al ˆciuj ciuj bonaj infanoj mi tion rakontos, por ke ili povu gardi sin kontra˘u li kaj por ke ili neniam ludu kun li, ˆ car car li farus al ili nur malbonon.” ˆ Ciuj bonaj infanoj, knabinoj kaj knaboj, al kiuj li tion rakontis, efektive estis singardaj kontra˘u la malbona Amoro, sed li tamen superruzis sup erruzis ilin, ˆ car car li estas tre lerta kaj ruza. Kiam la studentoj venas de la lekcioj, li iras apud ili, en nigra redingot redingoto o kaj kun libro libro sub la brako. brako. Ili ne rekonas rekonas lin kaj tial enlasas enlasas lin en sian mezon, ˆ car car ili pensas, pensas, ke li anka˘ anka˘u estas estas studen studento to;; sed tiam tiam li traboras traboras al ili la bruston bruston per sia sago. sago. Kiam Kiam la knabinoj knabinoj venas venas de la predikisto kaj kiam ili staras en la preˆgejo, li anka˘u ˆciam ciam estas esta s malanta˘ mala nta˘u ili. Jes, en ˆ ciuj ciuj tempoj li estas estas malant malanta˘ a˘u la homoj. homoj. Li sidas sidas en la gran granda da lustro en la teatro kaj lumas tre hele; homoj pensas, ke tio estas lampo, sed poste ili rimarkas, rimarkas, ke tio estis io alia. alia. Li kuradas kuradas en la reˆga parko kaj sur la remparoj; remparo j; li l i iam pafis eˆ c vian propran pr opran patron kaj ka j vian propran pro pran patrinon rekte en la koron. koron. Demand Demandu u ilin, kaj kaj vi a˘udos, udos, kion ili diros diros al vi. Jes, Jes, tio estas estas malbona malbona knabo, tiu Amoro, Amoro, neniam havu ian aferon aferon kun li. Malant Malanta˘ a˘u ˆ ciuj homoj li aperas. Prezentu Prezentu al vi, li iam pafis sagon eˆ c en la maljunan avinon. Estas vero, ke de tiam pasis jam multe da tempo, temp o, sed ˆsi si neniam tion forgesas. Fi, la malbona malbona Amoro! Sed nun vi lin konas; rimarku, rimarku, kia malbonkon malbonkonduta duta knabo li estas!

* Malbonkonduta

36

knabo *

3 9 3

FABELOJ

7

37

Vojkam ojkamar arad ado o

a malfeliˆca ca Johano estis tre malˆgoja, ˆ car car lia patro estis tre malsana kaj balda˘ u morton mortonta. ta. Neniu Neniu krom ili amba˘ amba˘u estis en la malgranda ˆ cambro. cambro. La lampo sur la tablo tablo estis estis balda˘ balda˘u estingiˆgonta, gonta, kaj estis malfrue vespere. “Vi estis bona filo, filo, Johan Johano”, o”, diris diris la malsan malsana a patro; patro; “la Eternu Eternulo lo jam helpos helpos al vi en la mondo!” mondo!” Li ekrigardis ekrigardis la filon per seriozaj, seriozaj, mildaj mildaj okuloj, okuloj, ˆ profunde ekspiris kaj mortis. Sajnis, kvaza˘ u li dormas. dormas. Sed Johano Johano ploris ploris,, nun nun li havis havis plu neniun neniun en la tuta tuta mondo, mondo, nek nek patro patron n nek patrino patrinon, n, nek fraton nek fratinon. Malfeliˆca ca Johano! Joh ano! Li kuˆ sis sis genue anta˘u la lito, kisadis la manon de la mortinta patro kaj ploris multe da varmegaj larmoj, ˆgis fine liaj okuloj fermiˆgis gis kaj li endormiˆgis, gis, tenante la kapon sur la malmola rando de la lito. Tiam li havis strangan sonˆgon. Li sonˆgis, gis, ke la suno kaj la luno sin klinas anta˘ u li, li vidis sian patron denove vigla kaj sana, li a˘udis lin ridanta tiel, kiel li ˆciam ciam ridadis, kiam li estis en tre bona b ona humoro. humoro. Plej ˆcarma carma knabino kun ora krono sur siaj longaj belaj haroj etendis al Johano la manon, kaj lia ˆ estas la plej bela en patro diris: diris : “Vi vidas, vidas , kian belan fianˆ cinon cinon vi ricevis? Si la tuta mondo!” Tiam li vekiˆgis, kaj la tuta ˆ carma carm aˆo o de lia sonˆgo malaperis, Lia patro kuˆ sis sis senviva kaj malvarma en la lito, neniu estis apud li. Malfeliˆca ca Johano! Unu semajnon poste la mortinto estis enterigita. Johano iris senpere post la ˆcerko, cerko, kaj li ne povis plu vidi vizaˆgo kontra˘ u vizaˆ go la bonan patron, kiu go lin lin tiel tiel amis. amis. Li a˘ udis, udis, kiel oni ˆetis la terbulojn sur la ˆ cerkon; cerkon; li vidis nun ˆ gian ekstreman randon, kiu tuj anka˘u malaperis gian malaperi s sub la sekvanta ˆsovelkvanto sovelkvanto da tero, kiu estis ˆetita malsupren: kaj li havis la senton, kvaza˘u pro malˆgojo gojo tuj krevos krevos al li la koro. Tiam oni ekkant ekkantis is sanktan kant kanton, on, kaj ˆgi sonis tiel

* Vojkamarado *

38

bele, ke ˆce ce Johano aperis ap eris larmoj larmo j en la okuloj; okulo j; li ploris, kaj tio iom plifaciligis lian lian sufera suferadon don.. La suno suno tiel tiel bele brilis brilis sur la verdaj verdaj arboj, kvaza˘ kvaza˘u ˆ gi gi volus diri: “Ne malˆgoju, goju, Johano! Vidu, kiel bele blua estas la ˆcielo; cielo; Tie supre estas nun via patro kaj petas p etas la bonan Dion, ke vi ˆciam ciam estu en bona b ona stato.” “Mi ˆciam ciam estos bona”, diris Johano, “tiam mi anka˘ anka˘u venos al mia patro en la ˆ cielon, cielon, kaj kia ˆgojo gojo estos, kiam ni amba˘ u reciproke reciproke nin revidos! revidos! Tiom multe mi havos tiam por rakonti al li, kaj li denove montros al mi diversajn aferojn, klarigos al mi la belegaˆ belegaˆojn de la ˆcielo cielo tiel same, kiel li instruis min ˆ ci ci tie sur la tero. Ho, kia ˆgojo gojo tio estos!” Johano prezentis pre zentis al si tion ti on tiel klare, ke li ˆce ce tio nevole ekridetis, ekrid etis, kvankam kvankam la larmoj ankora˘u fluis fluis sur liaj vangoj. vangoj. La malgran malgrandaj daj birdoj birdoj sidis sidis supre supre en la kaˆstanarboj stanarboj kaj pepadis: pepadis: “Kvivit, “Kvivit, kvivit!” kvivit!” Ili estis gajaj, kvank kvankam am ili ja anka˘ u estis ˆce ce la enteri enterigo, go, sed ili sciis kredeble, kredeble, ke la mortint mortinta a homo estas nun supre en la ˆcielo, cielo, havas havas flugilojn flugilo jn multe pli belajn belaj n kaj pli grandajn ol iliaj ilia j propraj, propra j, ke li nun estas est as feliˆca, ca, ˆcar car li en ˆci ci tiu mondo estis bona, kaj pro tio ili estis tiel gajaj. Johano vidis, kiel de la verdaj arboj ili flugis malproksimen en la mondon, kaj li anka˘u ricevis, deziron flugi kun ili. Sed anta˘ue li pritra pri tranˆ nˆ cis cis grandan lignan krucon, por meti ˆgin gin sur sur la tombon tombon de sia patro patro.. Kiam Kiam li vespere alportis ˆgin gin tien, li ekvidis kun miro, ke la tombo estas ornamita per sablo kaj floroj. Tion faris fremdaj homoj, ˆ car car ili ˆ ciuj ciuj tre amis la karan karan patron, kiu nun plu ne vivis. Frue en la sekvanta mateno m ateno li pakis sian malgrandan hava havaˆon, on, kaˆ kaˆsis sis en sia zono sian tutan heredaˆ heredaˆon, on, kiu konsistis el kvindek spesmiloj sp esmiloj kun kelkaj spesdek spesdekoj, oj, kaj kun tio li volis volis elmigri elmigri en la mondon mondon.. Sed anta˘ anta˘u tio li iris ankora˘ u sur la tombejon, al la tombo de sia patro, preˆgis sian “Patro nia”’n kaj diris: diris: “Adia˘ “Adia˘ u, u, kara patro, patro, mi ˆciam ciam estos bona homo; petu do la bonan Dion, ke li donu al mi prosperadon!” Sur la kampo, kampo, kie Johano nun iris, ˆ ciuj ciuj floroj staris freˆ se se kaj bele en la varma lumo de la suno, kaj ili balancadis la kapojn en la venteto, kvaza˘u ili ˆ ˆci volus volus diri: diri: “Bonve “Bonvenon non en la verdejo! verdejo! Cu ci tie ne estas estas bele!” Sed Johano ankora˘ u unu unu fojon sin returnis returnis,, por ˆeti la lastan lastan rigardon rigardon sur la malnov malnovan an preˆ gejon, gejon, kie li, estante malgranda infano, estis baptita, kie li ˆ ciudimanˆ ciudimanˆce ce ˆ ceestis ceestis la Diservon kun sia maljuna patro kaj kantadis kantadis la sanktajn kantojn. kantojn. Tiam li subite rimarkis alte supre, en unu el la sonaperturoj de la turo, la spiriton de la preˆgejo kun lia ruˆga ga pinta ˆ capeto; cap eto; li ˆsirmis sirm is sian vizaˆ viza ˆgon per la kurbigita brako, por ke la suno ne brilu al li en la okulojn. Johano kapsignis al li adia˘ uon, kaj la spirito svingis sian ruˆgan ˆ uon, capeton, capeton, metis la manon sur la koron kaj sendis al li per la fingroj multe da kisoj, por montri al li, ke li deziras al li multe da bono kaj anta˘u ˆ cio cio tre feliˆ fe liˆcan can voja vo jaˆ ˆgon. gon. Johano Johano pensis pri tio, kiom multe da belaˆ belaˆoj oj li nun nun vidos vidos en la granda granda bela mondo, kaj li iris ˆ ciam ciam pluen kaj pluen, tiel malproksimen, kiel li neniam anta˘ u e estis; li ne konis la urbojn, tra kiuj li iris, nek la homojn, kiujn li ue

* Vojkamarado *

39

renkontis; li estis malproksime en fremdaj lokoj. La unuan nokton li devis tradormi sur fojnamaso meze de senbara kampo; alian liton li ne havis. Sed ˆguste tio ˆsajnis sajnis al li tre bela; neniu reˆgo, li pensis, povas senti sin pli bone. La tuta kampo kun la rivereto kaj kun la fojnamaso, kaj super sup er ˆcio cio la blua b lua ˆcielo, ciel o, tio estis esti s ja j a bela b ela dormoˆ dorm oˆ cambro. cambro . La verda ve rda herbo herb o kun ku n la malgrandaj ruˆgaj gaj kaj blankaj blankaj floroj estis la subpieda tapiˆ tapiˆso, so, la arbetaˆ arbetaˆoj oj de siringo kaj de sovaˆgaj gaj rozoj estis bukedoj da floroj, kaj anstata˘u lavujo li havis anta˘u si la tutan tutan riveret rivereton on kun la klara, klara, freˆ freˆsa sa akvo, akvo, kie la junkoj junkoj kliniˆ gadis tien kaj reen, dezirante al li bonan vesperon kaj bonan matenon. gadis La luno estis grandega grandega nokta lampo, alte supre supre en la blua aero, kaj ˆ ce ce tiu lampo ne ekzistis danˆgero, gero, ke povas povas ekbruli la kurtenoj. kurtenoj. Johano Johano povis dormi tute tute senzor senzorge, ge, kaj tion tion li efektiv efektivee faris. faris. Li vekiˆ vekiˆgis nur tiam, kiam la suno leviˆ gis gis kaj ˆ ciuj ciuj birdeto birde tojj ˆ cirka˘ cirka˘u li kantis: kantis: “Bonan “Bonan matenon, matenon, bonan matenon! matenon! ˆ Cu vi ankora˘ u ne vekiˆgis?” gis?” La sonori sonoriloj loj vok vokadis adis al la preˆ preˆgejo, gejo, estis estis diman dimanˆ ˆ co. co. La homoj homoj iris iris al la prediko, kaj Johano ilin sekvis, partoprenis en la kantado de sanktaj kantoj kaj a˘ uskultis uskultis la vorton de Dio. Li havis impreson, impreson, kvaza˘ kvaza˘u li troviˆgas gas en sia propra preˆgejo, gejo, en kiu li estis baptita kaj tiel ofte kantis kun sia patro la Diservajn kantojn. Ekstere sur la tombejo estis granda nombro da tomboj, kaj sur multaj el ili kreskis alta herbo. Johano Johano ekpensis ekpensis pri la tombo de sia patro, kiu iam anka˘ u povas aspekti a spekti kiel ˆ ci ci tiuj, ˆ car car li ne povos ˆgin purigi purigi kaj ornami. ornami. Tial li sidiˆ gis gis kaj deˆ deˆsiris siris la herbon, herbon, restarig restarigis is la falintajn falintajn lignajn lignajn krucojn, krucojn, kaj la florkronojn, kiujn la vento forblovis de la tomboj, li metis denove sur ilian lokon, pensante: “Eble iu faros tion saman sur la tombo de mia patro, kiam mi ne povos tion fari!” Anta˘ u la pordo de la tombejo staris maljuna almozulo, apogante sin sur sia lambasto lambastono. no. Johano Johano donis al li la kelke kelke da spesdekoj, kiujn li havis, havis, kaj poste li feliˆca ca kaj gaja iris pluen, en la malproksiman mondon. ˆ Cirka˘ u la vespero fariˆgis gis terure malbona vetero. Johano rapidis, por trovi ian rifuˆ rifu ˆ gejon, gejo n, sed balda˘ bald a˘u fariˆ gis mallumega nokto. Fine li atingis malgrandan gis preˆ gejon, gejon, kiu staris tute solece sur monteto. monteto. La pordo p ordo feliˆ ce ce estis nur fermita ˆ tie li volis transatendi la malbonan veteron. senˆslose, slos e, kaj li eniris. enir is. Ci “Mi sidiˆgos gos en angulo”, li diris, “mi estas tute laca, kaj mi bone meritis ripozon”. Li sidiˆgis, gis, kunmetis kunmetis la manojn, eldiris vesperan vesperan preˆgon, gon, kaj, anta˘ u ol li povis rimarki, li endormiˆgis kaj eksonˆgis, gis, dum ekstere tondris kaj fulmis. Kiam li vekiˆgis, gis, estis estis mezo mezo de la nokto nokto;; la malbon malbonve veter tero o pasis, pasis, kaj la luno brilis tra la fenestro fenestro.. En la mezo de la preˆ geja geja navo navo staris staris nefermit nefermita a ˆ cerko cerko kun mortinta mortinta viro, kiu ne estis ankora˘u enterigita enterigita.. Johano, Johano, kiu havis havis puran konsciencon, ne timis; li anka˘u sciis, ke la mortintoj al neniu faras ion malbonan; malbonan; nur vivan vivantaj taj malbonaj malbonaj homoj faras al ni malbonon. malbonon. El tiu speco de vivantaj malbonaj homoj staris nun du apud la mortinta viro, kiun oni

* Vojkamarado *

40

anta˘ u la enterigo restigis en la preˆgejo. Al li tiuj homoj volis fari malbonon, ne lasi lin kuˆ si si en lia ˆ cerko, cerko, sed elˆ elˆeti eti lin anta˘u la pordon de la preˆgejo, la kompatindan mortintan homon. “Kial vi volas tion fari?” demandis Johano; “tio estus ago malbona, lasu lin ripozi en la nomo de Jesuo!” “Babilaˆo!” o!” diris amba˘u malbonaj malbonaj homoj; “li nin trompis; trompis; li ˆsuldas suldas al ˆ ni monon kaj ne povis tion repagi. Car li nun nuligis sian kalkulon per la morto, morto, ni ne ricevos ricevos eˆ c unu unu speson. speson. Tial ni volas volas venˆ venˆgi al li; kiel hundo li kuˆsu su ekstere ekst ere anta˘ anta ˘ u la preˆgeja geja pordo!” “Mi havas ne pli ol kvindek spesmilojn”, diris Johano, “tio estas mia tuta hereda heredaˆ ˆo; o; tion mi volon volonte te donos donos al vi, se vi promesos promesos al mi honeste, honeste, ke vi lasos la kompatindan viron trankvila. Mi certe helpos al mi anka˘u sen mono, ˆ car car mi havas havas sana jn fortajn forta jn membrojn, kaj la bona b ona Dio subtenos min.” “Jes”, “Jes”, diris diris la malbonaj malbonaj homoj, “se vi efektive efektive volas pagi pagi lian ˆsuldon, suldon, tiam ni certe nenion faros al li, vi povas esti certa!” Ili prenis la monon, kiun Johano Johano donis al ili, mokis lin pro lia bonkorec bonkoreco o kaj foriris. foriris. Johano Johano returne returne aranˆgis gis la mortint mortinton on en lia ˆcerko, cerko, kunmetis kunmetis liajn manojn, diris diris al li adia˘u, kaj poste li en bona humoro kaj kun kontenta spirito iris pluen tra la granda arbaro. ˆ Cirka˘ ue ue ˆciuflank ciuflanke, e, kien a jn la luno povis lumi tra inter inter la arboj, li vidis plej plej ˆ carmajn carmajn malgra malgrandajn ndajn elfojn, kiuj kiuj gaje ludis ludis unuj unuj kun la aliaj. aliaj. Ili ne interrompis interrompis sian ludadon, ˆ car car ili ja sciis, ke li estas bona b ona kaj senkulpa homo. Nur la malbonaj malbonaj homoj homoj ne sukces sukcesas as vidi la elfojn. elfojn. Kelk Kelkaj el ili estis estis ne pli grandaj ol fingro, kaj iliaj longaj blondaj haroj estis interfiksitaj per oraj kombiloj. kombiloj. Duope ili sin balancadis balancadis sur la grandaj grandaj gutoj da roso, roso, kiuj kuˆ sis sis sur sur la folioj folioj kaj sur sur la alta alta herbo herbo.. De tempo tempo al tempo tempo ia guto guto deru deruli liˆ ˆgis kaj resti restiss pendan pendante te inter inter la longaj longaj trunk trunketoj etoj de la herbo, herbo, kaj tiam tiam fariˆ fariˆgis la˘ uta uta ridado ridado kaj bruo inter inter la malgranduloj. malgranduloj. Tio estis tre amuza! amuza! Ili kantis, kantis, kaj Johano Johano rekonis rekonis tre klare klare ˆ ciujn ciujn belajn melodiojn, melodiojn, kiujn li lernis, lernis, kiam li estis ankora˘ u malgranda infano. infano. Grandaj diverskoloraj diverskoloraj araneoj kun arˆgentaj kronoj sur la kapo devis ˆspini spini de unu arbo al alia longajn pendantajn pontojn kaj palacojn, kiuj, kiam la roso falis sur ilin, aspektis kiel briletanta oro en la lumo lumo de la luno. luno. Tiel Tiel tio da˘uris uri s senˆcese ces e ˆgis gis la leviˆgo go de la suno. suno. Tiam Tiam la malgranda j elfoj elf oj enrampis en la burˆ gonojn gono jn de la floro j kaj ka j la vento forˆsiris siris la pontojn kaj la palacojn tiel, ke ili flugadis tra la aero kiel grandaj araneaˆ araneaˆoj. Apena˘ u Johano Johano eliris eliris el la arbaro, arbaro, forta vira voˆ co co ekkriis ekkriis al li: “He, kamarado! kien vi migras?” “For “For en la malproksiman malproksiman mondon!” mondon!” diris diris Johano. Johano. “Mi havas havas nek patron patron nek patrinon, mi estas malriˆ ca ca junulo, sed la bona b ona Dio certe al mi helpos.” ˆ “Mi anka˘ u volas iri en la malproksiman mondon”, diris la fremdulo. “ Cu vi konsentas, ke ni vojaˆgu gu kune?” “Certe!” diris Johano, kaj de nun ili iris kune. Ili balda˘u korinkliniˆ korinkliniˆ gis gis unu

* Vojkamarado *

41

al la alia, a lia, ˆ car car ili amba˘ amba ˘u estis bonaj homoj. Sed Johano balda˘u rimarkis, ke la fremdulo estas pli saˆga ga ol li. Li estis estis tra travoja vojaˆ ˆginta ginta preska˘ u la tutan mondon kaj povosciis povosciis rakonti rakonti pri ˆ ciuj ciuj eblaj aferoj. La suno staris jam alte, kiam ili sidiˆgis gis sub granda arbo, por manˆgi sian ˆ estis tre maljuna kaj tute matenmanˆ gon. gon. Subite Subite aperis maljuna maljuna virino. Si ˆ apogis sin sur apogbastono kaj havis sur sia dorso faskon da gibiˆ ˆ gibiˆ ginta. ginta. Si ˆ anta˘ bruloligno, kiun ˆsi si estis kolektinta en la arbaro. Sia utuko utuko estis suprentirita, kaj Johano rimarkis, ke el ˆgi elstaris tri grandaj vergoj el filiko kaj saliko. Kiam ˆsi si estis tre proksime de ili, ˆsia piedo elglitiˆgis, ˆsi si falis kaj la˘ute ute ekkriis, ˆ car car ˆsi si rompis al si piedon, la maljuna kompatinda virino. Johano tuj proponis, ke ili amba˘u prenu ˆ sin sin sur siajn manojn kaj portu ˆsin si n al ˆsia si a loˆ lo ˆgejo; gejo; sed la fremdulo malfermis sian tornistron, elprenis vazeton kaj diris, ke li havas havas tie ˆsmiraˆon, on, kiu povus tuj fari ˆsian sian piedon sendifekta kaj sana tiel, ke ˆsi si mem povus iri hejmen, kvaza˘u ˆsi si neniam estus rompinta la piedon. Sed kiel rekompencon rekompencon li postulis, ke ˆsi si donacu al li la tri vergojn, kiujn ˆsi si havis en sia anta˘utuko. utuko. “Tio “Tio estus estus tre kara kara pago! pago!” ” diris diris la maljun maljunuli ulino, no, mister misteree balan balanca cant ntee la ˆ ne havis deziron fordoni siajn vergojn, sed kuˆsi kapon. Si si kun rompita piedo anka˘ u ne estis io agrabla. Tial ˆsi si fine donis la vergojn; kaj apena˘u li enfrotis al ˆsi si la ˆsmira smi raˆ ˆon en la piedon, pied on, la maljunulin malj unulino o leviˆ levi ˆgis kaj ekiris multe pli vigle ol anta˘ ue. ue. Tian efikon havis la ˆsmiraˆ smiraˆo. o. Sed oni anka˘u ne povis ricevi ˆ gin gin en apoteko. “Por “Por kio vi bezonas la vergojn?” vergojn?” demandis demandis Johano Johano sian vojkamar vojkamaradon adon.. “Tio estas tri beletaj vergoj”, respondis ˆci ci tiu, “mi amas tiajn, ˆ car car mi estas stranga knabego”. Ili iris ankora˘ u kelkan distancon. “Vidu, kia malbonvetero balda˘u fariˆ gos!” gos!” diris diris Johano, Johano, montran montrante te rekte rekte anta˘ u sin. “Jen estas terure densa nubo!” “Ne”, diris la vojkamarado, “tio ne estas nubo, tio estas monto, belega granda monto, sur kiu oni povas esti alte super la nuboj en la libera monta aero. Kiel belege estas tie! Morga˘u ni certe estos jam alte en la montoj!” Tio ne estis tiel proksima, kiel ˆgi aspektis. Ili devis iri ankora˘u dum tuta tago, anta˘ u ol ili atingis la monton, sur kiu la nigraj arbaroj levis sian supron al la ˆ cielo cielo kaj kie troviˆ gis gis rokoj rokoj tiel tiel grandaj, grandaj, kiel tuta urbo. Transir ransirii tiun tiun monton oni certe ne povis sen forta ˆsvitado; svitado; tial Johano kun sia kamarado kamarado eniris en gastejon, por anta˘ue bone ripozi kaj kolekti fortojn por la morga˘ua irado. En la granda g randa drinkˆ cambro cambro de d e la l a gastejo gas tejo estis tre multe da homoj, homo j, ˆcar car tie troviˆ gis gis pupteatristo. Li ˆus us starigis sian malgrandan teatron, kaj la homo j sidi si diss ˆ cirka ci rka˘ ˘ ue, ue, por rigardi rigardi la komedio komedion. n. La ˆcefan cefan kaj plej bonan lokon lokon okupis maljuna dika viandisto; lia granda buldogo, kiu aspektis tre sovaˆga kaj mordema, sidis apud li kaj larˆge malfermis la okulojn, kiel ˆciuj ciuj aliaj.

* Vojkamarado *

42

Jen komenciˆgis gis la prezentado, kaj tio estis tre bela dramo kun reˆgo kaj reˆ gino, kiuj sidis sur velura trono, havis orajn kronojn sur la kapo kaj longino, gajn ga jn trenaˆ trenaˆojn o jn ˆ ce ce la vestoj, vestoj , ˆ car car iliaj ilia j rimedoj rimedo j tion permesis permes is al ili. La ˆ carmaj carma j lignaj pupoj kun vitraj okuloj kaj grandaj lipharoj staris ˆce ce ˆciuj ciuj pordoj p ordoj kaj malfermadis malfermadi s kaj fermadis ilin, por enlasadi freˆ san san aeron en la ˆcambron. cambron. Tio estis mirinde bela teatra teatraˆ ˆo o kaj tute ne malgaja; malgaja; sed ˆguste en la momento, kiam la reˆgino gino sin levis kaj ekiris sur la planko, tiam, — Dio scias, kion en efektiveco pensis en si la granda buldogo — la hundo, ne tenata de la dika viandisto, saltis en la teatron, kaptis la reˆginon je ˆsia sia gracia korpo tiel, ke oni klare a˘ udis udis sonon de rompiˆgo. Estis tute terure. La kompatinda homo, al kiu apartenis la pupteatro, ektremis de teruro kaj estis tre afliktita pri sia reˆgino, ˆ car car tio estis la plej ˆ carma carma pupo, kiun li posedis, kaj nun la abomeninda buldogo demordis al ˆgi la kapon. kapon. Sed Sed kiam la homoj foriris, foriris, la fremdulo: fremdulo: la sama, kiu venis kun Johano, Johano, diris, diris, ke li ree gin ˆ gin metos en bonan b onan staton. Li elprenis sian vazeton kaj ˆsmiris smiris la pupon per p er la ˆsmiraˆ smiraˆo, per kiu li helpis al la kompatinda kompatinda maljuna virino, kiu rompis al si la piedon. Kiam la pupo estis ˆsmirita, smirita, ˆgi tuj fariˆgis gis denove sendifekta, ˆgi eˆ c povis mem movadi movadi ˆciujn ciujn siajn membrojn, oni tute ne bezonis plu tiri la ˆsnuron. snuron. La pupo fariˆgis kvaza˘ u vivanta vivanta homo. La homo, al kiu apartenis apartenis la malgranda pupteatro, tre ekˆgojis. Nun li plu ne bezonis tenadi la pupon, ˆgi povis mem danci. Neniu el la aliaj povis tion fari. Kiam fariˆ gis gis nokto kaj ˆ ciuj ciuj homoj en la gastejo enlitiˆgis, oni subite eka˘uudis, ke iu tre profunde ˆgemas; la ˆgemado gema do estis esti s tiel senˆcesa, cesa , ke ˆciuj ciuj ree leviˆ levi ˆgis, por vidi, kiu tiel ˆgemas. gemas. La homo, kiu estis estis prezen prezentin tinta ta la komedio komedion, n, iris al ˆ sia teatro, ˆ car car el tie t ie estis a˘udata la ˆgemado. gemado. Ciuj lignaj ligna j pupoj pupo j kuˆ sis sis senorde, la reˆ go go kaj ˆciuj ciuj kortegano j, kaj ka j estis ili, kiuj tiel tie l plende ˆgemadis kaj rigardadis per siaj grandaj vitraj okuloj, ˆ car car ili tre deziris anka˘ anka˘u esti e sti iom ˆsmirita smirita j per la ˆsmiraˆ sm iraˆo, o , por po r ke ili anka˘ anka ˘u ricevu la kapablo kapablon n movi sin mem. La reˆgino staris sur la genuoj, genuoj, tenis tenis alte sian oran kronon kaj petis: “Forpr “Forpren enu u ˆgin de mi, sed nur ˆ smiru smiru mian edzon kaj miajn korteganojn!” korteganojn!” Tiam la kompatinda kompatinda homo, al kiu apartenis la teatro kaj ˆ ciuj ciuj pupoj, ne povis deteni sin de larmoj, ˆ car car li beda˘ uris uris ˆsin sin sincere. Li tuj promesis al la vojkamar vojkamarado, ado, ke li fordonos fordonos al li la tutan monon, kiun li enspezos pro la prezentado en la sekvanta vespero, se li nur ˆsmiros smiros kvar kvar a˘u kvin el liaj plej belaj pupoj. Sed la vojkama vojkamarad rado o respondis, ke li postulas nenion alian krom la granda sabro, kiun la teatristo portas portas ˆ ce ce sia flanko; flanko; kaj kiam li ˆgin gin ricevis, ricevis, li ˆsmiris smiris ses pupojn, kiuj tuj komencis danci, kaj ili dancis tiel ˆcarme, carme, ke ˆ ciuj ciuj knabinoj, knabino j, la vivantaj homaj homa j knabin knabinoj, oj, kiuj kiuj tion tion vidis, vidis, ne povis povis kont kontra˘ ra˘ustari ustari al la dezir deziro o danci danci anka˘ anka˘u. u. La veturigisto veturigisto kaj la kuiristino dancis, la kelnero kaj la ˆ cambristino, cambristino, ˆ ciuj ciuj fremduloj, eˆ c la fajroˆsovelilo sovelilo kaj la fajroprenilo. Sed ˆ ci ci tiuj du renversiˆ renversiˆgis tuj, kiam ili faris la unuajn saltojn. Jes tio estis gaja nokto. La sekvantan matenon Johano kaj lia vojkamarado diris adia˘u al ˆ ciuj, ciu j,

* Vojkamarado *

43

ekiris ekiris supren supren;; sur la altajn altajn montojn, montojn, tra densaj densaj pinarb pinarbaroj. aroj. Ili venis venis tiel alten, alten, ke la preˆ preˆgejaj gejaj turoj sub ili fine aspektis nur kiel malgrandaj ruˆgaj beroj en la tuta verdaˆ verdaˆo. o. Ili povis p ovis rigardi malproksimen, sur la distancon de tre multe multe da mejloj, mejloj, sur tiajn lokojn, lokojn, kie ili neniam neniam estis. estis. Tiom Tiom multe multe da belaˆ belaˆoj en la mondo Johano neniam anta˘ue ue vidis per unu fojo, kaj la suno lumis tiel varme varme el la freˆ freˆsa sa blua aero, li a˘udis anka˘ u, u, kiel la ˆcasisto casisto j inter la montoj blovadis blovadis per kornoj; ˆ cio cio estis tiel bela kaj ˆcarma, carma, ke en liaj okuloj aperis larmoj de ˆgojo, gojo, kaj nevole nevole li ekkriis: ekkriis: “Ho bona, amata amata Dio! mi volus volus vin kisi pro tio, ke vi estas estas tiel bona b ona por p or ni ˆciuj ciuj kaj donacis donacis al ni ˆciuj ciuj la multajn multaj n belaˆojn o jn en la mondo!” Anka˘ u la vojkamarado staris kun kunmetitaj manoj kaj rigardis trans la urbojn urbojn kaj arbarojn arbarojn en la belan belan lumon lumon de la suno. suno. Subit Subitee super super iliaj iliaj kapoj a˘ udiˆ udiˆ gis gis strangaj sonoj. Ili rigardis supren: granda blanka cigno ˆsvebis svebis en la ˆ aero. Gi estis tiel bela kaj kantis tiel, kiel ili neniam a˘udis alian birdon kanti. Sed la kantado fariˆgis ˆciam ciam pli kaj pli malforta; la cigno klinis la kapon kapon kaj falis malrapide anta˘u iliajn piedojn, kie ˆgi gi restis senviva, la bela birdo. “Du tiaj belaj flugiloj”, diris la vojkamarado, “tiel blankaj kaj grandaj, kiajn havas havas ˆci ci tiu birdo, havas havas grandan valoron; valoron; mi prenos ilin kun mi. Nun vi vidos, kiel bone estis, ke mi ricevis la sabron!” Kaj per unu frapo li dehakis amba˘ u flugilojn de la mortinta birdo. Ili vojaˆ gis gis multe, multe, multe multe da mejloj, tra trans ns la montoj, montoj, ˆgis ili fine atingis grandan urbon kun pli ol cent turoj, kiuj brilis kiel arˆgento en la lumo de la suno. suno. En la mezo de la urbo staris belega marmora marmora palaco kun brilanta brilanta ora tegmento, kaj ˆ ci ci tie loˆgis gis la reˆgo. go. Johano kaj la vojkamarado ne volis tuj eniri en la urbon, sed ili restis en eksterurba gastejo, por ke ili anta˘ue povu bonaranˆgi gi siajn sia jn vestojn, vestoj n, ˆcar car ili volis volis ja bele aspekti, kiam ili montros montros sin sur la stratoj. stratoj. La mastro rakont rakontis is al ili, ke la reˆgo estas bona kaj afabla homo, kiu al neniu homo faras ian malbonon, sed lia filino — ho, Dio nin gardu, ˆsi si estas tre malbona reˆgidino. Beleco Bele co al a l ˆsi si ne mankas, m ankas, kontra˘ kontra ˘ue, ue, neniu povas esti tiel bela kaj alloga; sed por ˆ estas malbona, kio tio servas? Si malbona , kruela sorˆ cistino, cistino, kaj ˆsi estas la ka˘uzo, pro ˆ kiu multaj bonegaj reˆgidoj gidoj perdis sian vivon. Ciuj homoj havas la permeson aspiri aspiri pri edziˆgo go kun ˆsi; si; ˆ ciu ciu povas povas veni, tute egale, ˆ cu cu li estas reˆgido gi do,, ˆ cu cu almozulo almozulo;; sed li devas devas diveni diveni tri aferojn, pri kiuj ˆsi si demandas demandas.. Se li povos povos tion fari, fari , ˆsi si edziniˆ edzin iˆgos gos kun li, kaj post la morto de ˆsia sia patro li fariˆgos reˆ go go super la tuta lando; lando; sed se li ne povas povas diveni diveni la tri aferojn, ˆsi ordonas ordonas pendi p endigi gi a˘u ˆ patro, la maljuna senkapigi lin; tiel malbona kaj kruela estas la reˆgidino. Sia reˆ go, go, estas tre malˆgoja goja pro tio, li tamen tamen ne povas povas malpermesi malpermesi al ˆsi si esti tiel malbona, ˆcar car li unu fojon fo jon diris, ke en la aferon de ˆsiaj siaj aspirantoj aspirantoj li ne volas ˆ sin enmiksi, ke ˆsi si povas mem agi, kiel plaˆ cas cas al ˆsi. si. Ciun fojon, kiam venas reˆ gido kaj devas diveni, por ricevi la reˆgidinon, li tion ne povas fari, kaj tiam gido oni lin pendigas a˘u senkapigas. Oni ja ˆgustatempe avertis lin, li povis ja rifuzi

* Vojkamarado *

44

la svatiˆ gadon. La maljuna reˆgo gadon. go estas tiel afliktita de tiu tuta malbonaˆ malbonaˆo o kaj malfeliˆ malf eliˆcaˆ caˆo, o, ke ˆ ciujare ciuj are li dum tuta tago kuˆsas sas sur la genuoj genuo j kune kun ˆ ciuj ciuj siaj soldatoj kaj preˆgas, gas, ke la reˆgidino gidi no fariˆ fari ˆ gu gu pli bona, bon a, ˆsi si tamen tame n tute t ute ne volas tion fari. La maljunaj virinoj, kiuj trinkas trinkas brandon, brandon, por funebro funebro donas al ˆgi anta˘ u la trinkado tute nigran koloron, pli ili ja ne povas fari. “Malbonega reˆgidino!” gidino!” diris Johano, “ˆ si si efektive devus ricevi vergojn, tio bone bone efikus efikus.. Se mi estus estus la maljun maljuna a reˆgo, tiam certe ne mankus al ˆsi si decaj punoj!” En la sama momento ili eka˘udis, udis, ke la popolo sur la stratoj krias hura. hura. La reˆ gidino gidino preterra jdis, kaj ˆsi si efektive e fektive estis tiel bela, ke ˆ ciuj ciuj forgesis, kiel kruela ˆsi si estas, kaj tial ili kriis hura. Dekdu belaj b elaj junulinoj, junulinoj, ˆ ciuj ciuj en blankaj blankaj silkaj silkaj vestoj vestoj kaj tenant tenantee en la mano oran tulipon, tulipon, rajdis sur karbonigraj arbonigraj ˆ cevaloj cevaloj flanke de ˆsi; si; la reˆgidino gidino rajdis sur neˆgblanka gbla nka ˆ cevalo, cevalo, ˆsi si estis esti s ornamita orna mita per diaman diamantoj toj kaj rubenoj, rubenoj, ˆsia sia rajdvesto rajdvesto estis el plej pura oro, kaj la vipeto, vipeto, kiun kiun ˆsi si tenis tenis en la mano, mano, aspekti aspektiss kiel kiel radio radio de la suno. suno. La ora ora krono krono sur ˆsia sia kapo aspekti asp ektiss kiel amaso amas o da stelo stel o j de la ˆ cielfirmaˆ ciel firmaˆo, o, kaj ˆsia sia mantelo mantel o estis esti s kunmetit kunmetita a el pli ol mil belegaj flugiloj flugiloj de papilioj; sed ˆsi si mem estis pli bela ol ˆ ciuj ci uj ˆsia si a j vesto ves toj. j. Kiam Johano ˆsin sin ekvidis, li ruˆgiˆ giˆ gis gis ˆ gis gis la frunto kaj ne povis eldiri eˆ c unu u nu vorto vorton. n. La reˆ gidino estis kopie simila al la bela knabino kun la ora krono, gidino kiun li vidis en sonˆgo en tiu nokto, kiam mortis lia patro. Li tro trovis vis ˆsin sin tiel bela, ke li sammomente enamiˆgis gis en ˆsin. “Tio certe ne estas vera”, li diris, “ke ˆsi si estas malbona sorˆ cistino, cistino, kiu lasas pendigi kaj senkapigi senkapigi homojn, se ˆ havas ja la permeson svatiˆgi ili ne povas povas diveni, kion ˆsi postulas de ili. Ciu je ˆsi, si, eˆ c la plej malriˆ malr iˆ ca ca almozulo almo zulo;; tial mi anka˘u iros en la palacon, ˆcar car mi ne povas agi alie!” ˆ Ciuj diris, ke li tion ne faru, ke al li certe okazos tio sama, kio okazis al la aliaj. Anka˘ u la vojkamarado konsilis al li ne fari tion, sed Johano diris, ke ˆ cio cio estos bona, li brosis brosis al si la botojn kaj la surtuton surtuton,, kombi kombiss al si la belajn b elajn blondajn harojn kaj iris tute sola en la urbon kaj al la palaco. “Eniru!” “Eniru!” diris diris la maljuna maljuna reˆgo, go, kiam Johano Johano frapis je la pordo. Johano Johano malfer malfermis mis,, kaj la maljun maljuna a reˆ go, go, en nokta nokta robo robo kaj broditaj broditaj pant pantofl ofloj, oj, iris iris renkonte al li; la oran kronon li havis sur la kapo, la sceptron en unu mano kaj la regnoglobon regnoglobon en la dua, dua, “Atend “Atendu u momenton!” momenton!” li diris, kaj li prenis la regnog regnoglobo lobon n sub la brako brakon, n, por povi doni la manon manon al Johan Johano. o. Sed Sed kiam kiam li a˘ udis, ke tio estas svatiˆganto, udis, ganto, li tiel ekploris, ke la sceptro kaj la regnoglobo falis sur la teron, kaj li devis viˆ viˆsi si al si la okulojn per sia nokta robo. Kompatinda maljuna reˆgo! go! “Lasu “Lasu tion!” tion!” li diris, diris, “vi havos havos tre malbonan malbonan finon, finon, kiel kiel ˆ ciuj ciuj aliaj; aliaj; vi beda˘ urinde tion vidos”. Li kondukis Johanon en la ˆgardenon de la reˆgidino. urinde Tie montriˆ montriˆ gis gis terura terura vidaˆ vidaˆo! o! Sur la supro supro de ˆ ciu ciu arbo pendis pendis tri a˘u kvar reˆ gidoj, gidoj, kiuj estis svatiˆgintaj gintaj pri la reˆgidino, gidino, sed ne povis diveni la aferojn,

* Vojkamarado *

45

ˆ kiujn ˆsi si taskis al ili. Ciufoje, kiam leviˆgis gis vento, ˆciuj ciuj skeletoj skeleto j klakadis tiel, ke la birdetoj timis kaj neniam kuraˆgis veni en la ˆgardenon; gardenon; ˆ ciuj ciuj floroj floro j estis alligitaj al ostoj de homoj, kaj en la florpotoj staris kapoj de mortintoj kaj rikanis. Tio estis stranga ˆgardeno por reˆgidino. gidino. “Jen vi povas vidi!” diris la maljuna reˆgo, “vi havos tute tian sorton, kiel ˆ ciuj, ciuj, kiujn vi ˆci ci tie vidas; tial pli bone b one estos, se vi forlasos la aferon. Vi farus min efektive malfeliˆca, ca, ˆ car car tio min tiel forte turmentas!” Johano kisis la manon al la bona maljuna reˆgo kaj diris, ke ˆcio cio certe iros bone, ˆ car car li tiel varmege varmege amas la reˆgidinon. En tiu momento la reˆgidino kun ˆciuj ciuj sia j sinjorino sinjor inojj enrajdis enra jdis en la palacon. ˆ estis efektive mirinde bela, Tial ili eliris al ˆsi si kaj diris al ˆsi si bonan tagon. Si ˆ certe ja ˆsi si donis donis al Johano Johano la manon, manon, kaj li enamiˆ enamiˆgis je ˆsi si ankora˘u pli. Si ne povis esti malbona, malbona , kruela sorˆ cistino, cistino, kiel ˆ ciuj ciuj homoj homo j diris pri ˆsi. si. Poste ili iris supren en la salonon, kaj la paˆgioj anta˘ anta˘ umetis umetis al li konfitaˆ konfitaˆon kaj spiconuksojn; sed la maljuna reˆgo pro malˆgojo gojo tute ne povis manˆgi, gi, kaj la spiconuksoj estis anka˘u tro malmolaj por li.

* Vojkamarado *

46

Estis nun interkonsentite, ke Jobano en la sekvanta mateno denove venos en la palacon, kie estos kolektiˆgintaj la juˆgistoj gistoj kaj la tuta konsilistaro, por a˘ udi, udi, kiel kiel li faras faras sian sian ekzame ekzamenon non.. Se li diveno divenoss ˆguste guste,, tiam tiam li devos devos veni veni ankora˘ u du fojojn; tamen ˆgis gis nun troviˆgis gis ankora˘ u neniu, kiu havus sukceson en la provo provo unuafoja, unuafoja, kaj ˆ ciuj ciuj perdis sian vivon. Johano tute ne estis maltrankvila pri tio, kiel la afero iros, kontra˘ue, li estis tre gaja, li pensis nur pri la mirinde bela reˆgidino gidino kaj havis havis plenan plenan konfid onfidon on,, ke la bona bona Dio Dio al li helpo helpos; s; sed sed kiam kiaman anie iere re tiu tiu helpo helpo venos enos,, li kompreneble tute ne sciis, kaj li preferis tute ne pensi pri tio. Reirante al la gastejo, en kiu lia vojkamarado lin atendis, li dancis la˘ulonge de la tuta vojo. Johano Johano ne povis povis ˆ cesi cesi kun sia rakon rakontado tado pri tio, kiel afabla afabla la reˆgidino estis rilate al li kaj kiel mirinde bela b ela ˆ si si estas. Li sopiris jam senmezure pri la morga˘ ua ua tago, kiam li devos en la palaco provi sian feliˆ con con per p er divenado. Sed la vojkama vojkamarad rado o balan balancis cis la kapon apon kaj estis estis tre malˆ malˆgoja. goja. “Mi “Mi vin vin amas”, li diris, “ni povus ankora˘u longe resti kune, sed nun mi devas jam perdi perdi vin! vin! Ho kompati kompatinda nda kara kara Johano, Johano, larmoj larmoj venas venas en miajn okulojn, okulojn, tamen en la eble lasta vespero, kiun ni pasigas kune, mi ne volas malhelpi vian ˆ gojon. gojon. Ni estu gajaj, tre gajaj; morga˘ morga˘u, u, kiam vi plu ne estos ˆci ci tie, mi povos sufiˆce ce plori.” plor i.” ˆ Ciuj homoj en la urbo tuj eksciis, ke venis nova svatiˆganto je la reˆgidino, gidino, kaj tial granda malˆgojo gojo estis ˆ cie cie en la urbo, la teatro teatro restis restis fermita, fermita, ˆ ciuj ciuj kukist kukistinoj inoj alligi alligiss nigran nigran krepon al siaj sukerp sukerpupoj, upoj, la reˆ reˆgo kaj la pastroj kuˆ kuˆsis sis surgenue surgenue en la preˆgejoj; g ejoj; kien kien ajn oni oni riga rigard rdis is,, oni oni vidi vidiss sign signojn ojn de sincera malˆgojo, gojo, ˆ car car la sorto de Johano neniel povis p ovis ja esti pli bona, ol estis la sorto de la aliaj svatiˆgintoj. ˆ Cirka˘ u la vespero la vojkamarado vojkamarado pretigis grandan vazon vazon da punˆ co co kaj diris al Johano, ke ili estu nun tre gajaj kaj trinku pro la sano de la reˆgidino. Sed kiam Johano eltrinkis du glasojn, li fariˆgis tiel dormema, ke li ne povis plu teni la okulojn nefermitaj kaj li endormiˆgis. La vojkamarado levis lin tre malla˘ ute ute de la seˆgo go kaj metis lin en lian liton; kaj kiam fariˆgis tute malluma nokto, li prenis la du grandajn flugilojn, kiujn li estis dehakinta de la cigno, kaj alligis alligis ilin al si fortike fortike al la ˆsultroj. sultroj. La plej grandan grandan el la vergoj, kiujn kiujn li ricevis de la maljuna virino, kiu estis falinta kaj rompinta al si la piedon, li metis en la poˆ poˆson, son, kaj tiam li super la urbo flugis rekte al la palaco, kie li sidiˆ gis gis en angulo angulo sub la fenestro fenestro,, kiu aparteni aparteniss al la dormoˆ dormoˆ cambro cambro de la reˆ gidino. gidino. En la tuta tuta urbo urbo estis estis tute silent silente. e. Jen la horloˆ horloˆgo sonis tri kvaronojn de la dek-dua, la fenestro malfermiˆgis, kaj la reˆgidino gidino en granda blanka mantelo kaj kun longaj nigraj flugiloj flugis super la urbo eksteren, al granda monto. Sed la vojkamar vojkamarado ado faris sin nevidebl nevidebla, a, tiel, tiel, ke ˆsi si ne povis povis lin vidi, vidi, li flugis flugis malanta˘u ˆsi si kaj vipadis la reˆgidinon gidinon per p er sia vergo tiamaniere, ke ˆcie, cie, kie li frapis, frapis, elˆ elˆsprucis sprucis sango. sango. Kia flugado tra la aero tio estis! estis! La vento vento blovis blovis en

* Vojkamarado *

47

ˆsian sian mantelon, kiu etendiˆgadis ˆ ciuflanken ciuflanken simile al granda velo de ˆsipo, kaj la luno lumis lumi s tra ˆ gin. gin. “Kia hajlo! Kia hajlo!” diris la reˆgidino gid ino ˆ ce ce ˆ ciu ciu frapo fra po,, kiun ki un ˆsi ricevi ric eviss de la vergo, kaj tion ˆsi si certe meritis. Fine ˆsi si atingis la monton monton kaj ekfrapis. Kun tondrosimila bruo la monto malfermiˆgis, kaj la reˆgidino gidino eniris. La vojkamavojkamarado sekvis tuj post ˆsi, si, ˆcar car neniu povis lin vidi, li estis ja nevidebla. Ili iris tra granda, granda, longa koridoro, koridoro, kie la muroj muroj briletis briletis tre strange: strange: tio estis pli ol mil brilantaj araneoj, kiuj kuradis sur la muroj tien kaj reen kaj lumis tute kiel fajro. Jen la venintoj venintoj eniris eniris en grandan grandan salonon, salonon, konstruit konstruitan an el oro kaj arˆ gento. gento. Floroj, Floroj, hav havantaj antaj la grandecon grandecon de sunfloroj, ruˆgaj kaj bluaj, brilis ˆ ce ce la muroj, sed neniu povis deˆ deˆsiri siri la florojn, ˆ car car iliaj trunketoj trunketoj estis abomenindaj, venenaj serpentoj, kaj la floroj mem estis fajro, kiu flamis el iliaj ˆ la plafono brilis lampiroj fa˘ ukoj. ukoj. Ce lampiro j kaj ˆcielbluaj cielbluaj vespertoj, kiuj frapadis per ˆ la maldikaj flugiloj. Cio aspektis aspektis tre strang strange. e. En la mezo mezo sur la tero tero staris staris trono, kiun portis p ortis sur s ur si kvar cevalskeletoj, cêvalskeletoj, havantaj havantaj jungilaron el ruˆgaj fajraraneoj. La trono mem estis el laktoblanka vitro, kaj la kuseno sur ˆgi konsistis el malgrandaj malgrandaj nigraj musoj, musoj, kiuj reciprok reciprokee mordadis mordadis al si la vostojn. Super la trono tr ono estis es tis baldakeno b aldakeno el rozokoloraj rozokolora j aranea ara neaˆ ˆoj, o j, inkrustita j per p er plej ˆ carmaj carma j malgrandaj verdaj muˆ muˆsoj, soj, kiuj brilis kiel multekostaj multekostaj ˆstonoj. stonoj. Sur la trono sidis maljuna maljuna sorˆ sorˆ cisto cisto kun krono krono sur la abomeninda abomeninda kapo kaj kun sceptro sceptro en la mano mano.. Li kisi kisiss la reˆgidinon gidinon sur la frunto, frunto, sidigis sidigis ˆsin flanke flanke de si sur la multekosta trono, kaj nun komenciˆgis la muziko. muziko. Grandaj Grandaj nigraj akridoj akridoj ludis sur buˆ sharmoniko sharmoniko kaj strigo frapadis sin sur la ventron, ˆcar car ˆgi ne havis tamburon. Tio estis amuza koncerto. Malgrandaj etaj koboldoj kun vaglumo sur la ˆ capo cap o dancis dan cis ˆ cirka˘ cir ka˘ue ue en la salono. salono. La vojkamarad vojkamaradon on neniu povis vidi, li stariˆ gis g is ˆ guste guste malanta˘ u la trono kaj vidis kaj a˘udis udis ˆcion. cion. La korteganoj kortegan oj,, kiuj nun nun anka˘ anka˘ u aperis, aperis, estis elegant elegantaj aj kaj grandsin grandsinjoraj, joraj, sed kiu povosci povosciis is bone rigardi, rigardi, tiu povis tuj rimarki, kia estis ilia esenco. esenco. Ili estis bastonoj bastonoj de balailoj kun brasikaj brasikaj kapo kapojj supre, nenio pli. La sorˆ cisto cisto nur ensorˆ cis cis en ilin vivon vivon kaj donis al ili broditajn broditajn vestojn. Sed tio ne estis ja grava, grava, ili estis ja uzataj nur por parado. Post kelktempa dancado la reˆgidino rakontis al la sorˆ cisto, cisto, ke ˆsi ricevis novan svatiˆganton, ganton, kaj demandis lin, pri kio ˆsi si pensu, por ke en la sekvanta sekvanta mateno ˆsi si lin demandu pri tio, kiam li venos en la palacon. “A˘ udu!” udu!” diris la sorˆ cisto, cisto, “mi ion diros al vi. Elektu ion tre facilan, tiam gi ˆ gi certe ne venos venos al li en la kapon. kapon. Pensu Pensu pri via ˆsuo. suo. Tion li ne divenos divenos.. Tiam lasu dehaki al li la kapon, sed ne forgesu, kiam vi morga˘u nokte denove venos al mi, kunporti kun vi lia jn okulo jn, ˆcar car mi volas ilin manˆgi.” La reˆ gidino gidino kliniˆgis gis tre profunde kaj diris, ke ˆsi ne forgesos pri la okuloj. Tiam la sorˆ cisto cisto malfermis la monton, monton, kaj ˆsi flugis returne hejmen, sed la vojkamarado vojkamarado sekvis ˆsin sin kaj batadis ˆsin per la vergo tiel forte, ke ˆsi la˘ute gemadis ˆ gemadis pro la terura hajlo haj lo kaj penis per p er ˆciuj ciuj fortoj forto j kiel eble plej rapide veni

* Vojkamarado *

48

tra la fenestro en sian dormoˆ cambron. cambron. La vojkam vo jkamarado arado flugis al la gastejo, kie Johano ˆ ciam ciam ankora˘u dormis, li malligis siajn flugilojn kaj poste metis sin anka˘ u en la liton, ˆcar car li estis kompreneble kompreneble tre laca. Estis ankora˘ u frue matene, kiam Johano vekiˆgis. La vojkamarado vojkamarado anka˘ anka˘u leviˆ gis kaj rakontis, ke li havis en la nokto tre strangan sonˆgon pri la reˆgidino gis gidino kaj pri ˆsia ˆsuo, kaj tial li petis, petis , ke Johano demandu, ˆ cu cu la reˆgidino ne pensis pri sia ˆsuo. suo. Tion li a˘udis udis ja de la sorˆ cisto cisto en la monto, sed pri tio li ne volis rakonti al Johano. “Mi povas povas demandi demandi tion tiel same bone, kiel ˆcion cion alian”, alian”, diris diris Johano; Johano; “eble tio estas ˆgusta, gusta, kion vi sonˆgis, gis, ˆcar car mi firme konfidas, konfidas, ke la bona Dio al mi helpos. Sed por ˆ ciu ciu okazo okazo mi volas diri al vi porˆ ciaman ciaman adia˘u, ˆ car car se mi divenos malˆguste, guste, mi vin plu neniam vidos.” Ili kisis kisis sin recipr reciprok oke, e, kaj Johan Johano o iris iris en la urbon, urbon, al la palaco. palaco. La tuta salo salono no esti estiss plen plena a de homoj, homoj, la juˆ juˆgistoj gistoj sidis sidis en siaj apogse apogseˆ ˆgoj g oj kaj havis malanta˘u la kapo kusenojn el lanugo de molanasoj, molanaso j, ˆcar car ili devis multe pensi. La maljuna reˆgo go leviˆ gis gis kaj viˆ sis sis al si la okulojn per blanka blanka poˆ stuko. stuko. Jen eniris la reˆgidino; gidino; ˆsi si estis ankora˘u multe pli bela ol hiera˘u kaj salutis plej afable afable la ˆ ceestan ceestantojn, tojn, sed al Johano Johano ˆsi donis donis la manon manon kaj diris: diris: “Bonan “Bonan tagon, mia kara!” Nun Johano Johano devis diveni, diveni, pri kio ˆsi si pensis. pensis. Ho Dio, kiel amike amike ˆsi lin rigardis rigardis!! Sed apena˘ apena˘u ˆsi si audis, u ˘ dis, ke li eldiris la solan vorton “ˆ suo”, suo”, ˆsia sia vizaˆgo fariˆ gis gis blanka blanka kiel kreto kaj tremo trakuris ˆsian tutan korpon; nenio tamen povis povi s helpi al ˆsi, ˆ car car li divenis diveni s ˆguste. guste. Ha, kiel ˆgoja goja fariˆ gis gis la maljuna reˆgo! go! Pro raviteco raviteco li faris transkapiˆ transkapiˆgan gan salton, kaj ˆ ciuj ciuj homoj la˘ute ute apla˘ udis al li kaj al Johano, kiu nun la unuan udis fojon ˆ guste guste divenis. La vojkamarado lumradiis de ˆgojo, kiam li a˘udis, udis, kiel bone la afero pasis; sed Johano kunmetis la manojn kaj dankis al la bona Dio, kiu certe helpos al li anka˘ u la du aliajn fojojn. En la sekvanta tago li devis jam diveni denove. La vespero pasis kiel la hiera˘ua. Kiam Johano Johano dormis, dormis, la vojkamara vojkamarado do flugis malanta˘ u la reˆgidino gidino al la monto kaj ka j vipadis ˆsin ankora˘u pli forte ol la unuan unuan fojon, fo jon, ˆcar car nun li kunpreni kunpreniss kun si du vergojn. vergojn. Neniu Neniu povis povis lin vidi, kaj li ˆ cion cion a˘udis. udis. La reˆ gidino decidis pensi pri sia ganto, kaj tion li rakontis gidino al Johano, Johano, kvaza˘ kvaza˘ u li tion sonˆgis. gis. Johano Johano facil facilee povis povis ˆguste guste dive diveni, ni, kaj en la palaco fariˆgis gis plej granda ˆgojo. gojo. Nun Nun la tuta tuta korte kortego go saltis saltis transk transkapi apiˆ ˆge, imitan imitante te tion, tion, kion kion la reˆ go g o fari fariss la unua unuan n fojon, fojon, sed sed la reˆ reˆgidino gidi no kuˆ sis sis sur sofo kaj ne povis diri eˆ c unu vorton. vorton. Nun ˆ cio cio dependis de tio, ˆ cu cu Johano anka˘ u la trian trian fojon fo jon povos povos bone diveni. diveni. Se li sukcesos sukcesos,, li ricevos ricevos ja la belan b elan reˆ gidinon kaj heredos la tutan regnon post la morto de la maljuna reˆgo; gidinon reˆgo; sed se li divenos malˆguste, guste, li perdos p erdos sian vivon v ivon kaj la sorˆcisto cisto manˆgos liajn belajn bluajn okulojn. En la vespero anta˘u tiu lasta divenado Johano frue enlitiˆgis, faris sian

* Vojkamarado *

49

vesperan preˆgon gon kaj trankvile endormiˆgis; sed la vojkamar vojkamarado ado alligis alligis siajn flugilojn flugilojn al la dorso, dorso, zonis zonis la sabron sabron al sia flanko flanko kaj prenis prenis kun si ˆ ciujn ciujn tri vergojn, kaj tiam li flugis al la palaco. Estis mallumega nokto; estis tia ventego, ke la tegoloj deflugis de la tegmentoj kaj en la ˆgardeno gardeno la arboj, sur kiuj pendis pendis la skeletoj, skeletoj, ˆ ciuminu ciuminute te fleksis fleksis sin kiel kano. Fulmadis ulmadis senˆ cese, cese, kaj tondroj tondroj bruadis bruadis dum la tuta nokto tiamaniere, kvaza˘u tio estus unu seninterrompa frapo. Jen la fenestro ˆ estis pala, kiel la morto, sed ˆsi malfermiˆ gis, gis, kaj la reˆgidino gidino elflugis. Si si ridis pri la malbona malbon a vetero, kiu ˆsajnis sa jnis al ˆsi ankora˘u ne sufiˆ su fiˆ ce ce sovaˆga ga kaj ventega, kaj ˆsia sia blanka blanka mantelo saltadis en la aero kiel granda velo de ˆsipo. sipo. Sed la vojkamarado vojkamarado vipadis ˆsin per siaj tri vergoj tiamaniere, ke ˆsia sia sango gutadis sur la teron kaj ˆsi preska˘u tute ne povis flugi pluen. Fine ˆsi si tamen atingis la monton. “Estas granda hajlo kaj ventego”, ventego”, ˆsi si diris, “neniam mi estis eksterdome en tia vetero!” ˆ rakontis “Tro multe da bono anka˘u estas nebone”, diris la sorˆ cisto. cisto. Si al li, ke Johano anka˘u la duan fojon ˆguste guste diven divenis; is; ke se tiel tiel estos estos ank anka˘u morga˘ u, u, tiam li ga jnos, kaj tiam ˆsi si neniam plu povos veni al li en la monton kaj neniam plu povos fari tiajn tia jn sorˆ caˆ caˆojn, o jn, kiel anta˘ue; ke pro pr o tio ˆsi si estas tre afliktita. “Li tion ne divenos!” divenos!” diris diris la sorˆ sorˆ cisto; cisto; “jam venos al mi en la kapon io, pri kio li neniam neniam pensis pensis!! A˘u li estas ankora˘u pli granda sorˆ cisto cisto ol mi. Sed nun ni estu gajaj!” Kaj li prenis la reˆgidinon je amba˘u manoj, kaj ili dancis kun ˆciuj ciuj malgranda j koboldo kob oldojj kun ku n vaglumoj, vaglumo j, kiuj estis en la l a ˆcambro; cambro; la ruˆ r uˆgaj araneoj anka˘ u saltadis sur la muroj gaje tien kaj reen, kaj ili aspektis kiel fajraj floroj. La strigoj tambura tamburadis, dis, la griloj griloj ˆ cirpadis, cirpadis, kaj la nigraj akridoj akridoj blovadis en la buˆ sharmonikon. sharmonikon. Estis gaja ga ja balo. bal o. Kiam ili i li estis esti s jam dancintaj sufiˆ ce ce longe, la reˆgidino devis pensi pri la reiro hejmen, hejm en, ˆcar car alie oni povus rimarki rima rki en la palac p alaco, o, ke ˆsi si forestas fore stas;; la sorˆ s orˆ cisto cist o diris, di ris, ke li ˆsin akompanos, akompanos, por p or ke ili estu kune kiel eble plej longe. Ili elflugi elflugiss en la malbon malbona a veter vetero, o, kaj la vojkama vojkamarad rado o rompis rompis siajn tri vergojn sur la dorso de amba˘u. Neniam Neniam anta˘ anta˘ ue ue la sorˆ cisto cisto estis eksterdome en tia tia hajlo. hajlo. Anta Anta˘ ˘ u la palaco palaco li diris diris al la reˆ gidino gidino adia˘u kaj flust flustri riss al ˆsi: si: “Pensu “Pensu pri mia kapo!” kapo!” Sed la vojkamar vojkamarado ado tion a˘udis, kaj en la sama momento, kiam la reˆgidino gidino englitis tra la l a fenestro fene stro en e n sian dormoˆ cambron cambron kaj ka j la sorˆ cisto cisto volis ekflugi returne, li kaptis ˆci ci tiun je lia longa nigra barbo kaj dehakis al li per la sabro lian abomenindan kapon tute ˆce ce la ˆsultroj, sultroj, tiel, ke la sorˆ cisto cisto eˆ c dum unu momento m omento ne povis lin vidi. La korpon li elˆ elˆetis en la lagon lagon al la fiˆsoj, soj, sed la kapon li nur nur trempis trempis en la akvo akvo kaj poste enligis ˆgin en sian silkan silkan poˆ stukon, stukon, kunprenis ˆgin en sian gastejon, kaj tie li enlitiˆgis. En la sekvanta sekvanta mateno li donis al Johano la poˆ stukon, stukon, sed diris al li, ke li ne malligu ˆgin gin pli frue, ol kiam la reˆgidino demandos pri la objekto, pri kiu ˆsi si

* Vojkamarado *

50

pensas. En la malgranda salono de la palaco estis tiom multe da homoj, ke ili staris unu apud la alia tiel dense, kiel rafanetoj en fasko. La konsilistoj sidis en siaj seˆgoj goj kun la molaj kapkusenoj, la maljuna reˆgo havis sur si novajn vestojn, kaj lia ora krono kaj la sceptro estis frotpurigitaj tiel, ke ˆ cio cio aspektis belege. Sed la reˆgidino estis frapante pala kaj havis sur si karbonigran veston, kvaza˘ u ˆsi si devus iri al enterigo.

“Pri kio mi pensis?” ˆsi si diris al Johano; kaj tuj li malligis la poˆ stukon, stukon, kaj lin mem frapis frapis teruro, teruro, kiam li ekvidis ekvidis la malbelan malbelan kapon de la sorˆ sorˆ cisto. cisto. Tremo atakis ˆ ce ce tiu terura vido ˆ ciujn ciujn homojn, homo jn, sed la reˆgidino sidis tute kiel ˆstona stona statuo kaj ne povis eldiri eˆ c unu vorton. Fine ˆsi leviˆgis kaj donis al ˆ rigardis nek lin nek iun alian, ˆsi Johano la manon, ˆcar car li divenis ja ˆguste. Si si nur ˆ gemis gemis tute la˘ ute: ute: “Nun vi estas estas mia sinjoro! sinjoro! hodia˘ u vespere ni festos la interedziˆgon!” gon!” “Tiel la afero plaˆ cas cas al mi!” diris la maljuna reˆgo, “tion certe ni deziras!”

* Vojkamarado *

51

ˆ Ciuj homoj kriis hura, la parada gardistaro eksonigis muzikon sur la stratoj, la sonoriloj sonoris kaj la kukistinoj deprenis la nigran krepon de siaj sukerpupo pup o j, ˆcar car nun ˆcie cie regis regi s ˆgojo. go jo. Tri tuta j rosti r ostita tajj bovoj b ovoj,, farˆ f arˆ cita cita j per p er anaso anas o j kaj ka j kokinoj, kokino j, estis elmetita j meze m eze de la bazaro, baz aro, kaj ˆciu ciu havis la rajton ra jton detranˆci ci al si pecon. La fontanoj fontanoj ˆsprucigis sprucigis plej bonan vinon, kaj kiam oni aˆ cetis cetis ˆ ce ce la bulkisto spesdekan krakenon, oni ricevis kiel aldonon ses grandajn bulkojn, kaj tiuj bulkoj eˆ c estis kun sekvinberoj. Vespere la tuta urbo estis iluminita, la soldatoj pafis per kanonoj kaj la knaboj knaboj per krak krakil iloj, oj, kaj en la pala palaco co oni oni manˆ manˆgis gis kaj trinkis, intertuˆ intertuˆ sis sis la glasojn kaj saltis, ˆ ciuj ciuj altrangaj sinjoroj kaj belaj b elaj fra˘ulinoj dancis unuj kun la aliaj; malproksime estis a˘udata udata ilia kantado:

“Por edziˆga ga fest’ en la salono salon o La knabinoj knabino j belaj kolektiˆgis. gis. He, sinjoroj! sonas violono! He, fra˘ ulinoj! ulinoj ! danco komenciˆgis! gis! Dancu, saltu gaje, brue, ˆgoje, goje, Dancu plu, denove kaj refoje!” Sed la reˆgidino gidino estis ja ankora˘u sorˆ so rˆ cistino cistino kaj tute ne amis am is Johanon J ohanon Pri tio t io la vojkamarado memoris, kaj tial li donis al Johano tri plumojn el la flugiloj de la cigno cigno kaj unu unu botelet boteleton on,, kiu enhavis enhavis en si nur nur malmu malmulte lte da gutoj. gutoj. Li konsilis al Johano, ke li starigu anta˘u la lito de la reˆgidino barelon plenan de akvo kaj, dum ˆsia enirado en la liton, li donu al ˆsi malgrandan puˆ son son tiel, ke ˆsi si falu en la l a akvon; ak von; tiam li subakvigu ˆsin trifoje, trifo je, enmetinte anta˘ue la plumojn kaj la gutojn; tiam la sorˆ ca ca spirito foriˆgos de ˆsi, si, kaj ˆsi si lin ekamos. Johano faris far is ˆ cion, cion, kion ki on la vojkamarado vo jkamarado konsilis. La reˆgidino la˘ ute ute ekkriis, kiam li ˆsin sin subakvigis, kaj ˆsi si baraktis sub liaj manoj en la formo de granda karbonigra cigno kun flamˆetantaj etanta j okulo j. Kiam ˆgi la duan fojon elakviˆgis, la cigno estis blanka, esceptinte escept inte unu solan nigran ringon ˆcirka˘ cirka˘u la kolo. Johano pie preˆgis gis al Dio kaj triafoje subakvigis la birdon, kaj en la sama momento ˆ estis ankora˘ gi ˆ gi aliformiˆ gis gis en plej belan reˆgidinon. Si u pli bela ol anta˘ue ue kaj dankis lin kun larmoj en la okuloj pro tio, ke li forigis ˆsian sian sorˆ citecon. citecon. En la sekvanta mateno venis la maljuna reˆgo kun sia tuta korteganaro, kaj tiam komenciˆgis gis senfina gratulado; plej laste venis la vojkamarado, kiu havis sian bastonon en la mano kaj la tornistron sur la dorso. Johano kisis lin multfoje kaj diris, ke li ne devas forvojaˆgi, ke li l i devas resti rest i ˆce ce li, ˆ car car li estas esta s ja la ka˘ uzo uzo de lia tuta feliˆ co. co. Sed la kamarado kamarado balancis la kapon kapon kaj diris milde ˆ vi kaj amike amike:: “Ne, “Ne, nun mia tempo finiˆgis. gis. Mi nur pagis mian ˆsuldon. suldon. Cu memoras memoras la mortint mortintan an viron, al kiu la malbonaj malbonaj homoj volis fari ofendon? ofendon? Vi fordonis ˆ cion, cion, kion vi havis, por ke li havu ripozon rip ozon en sia s ia ˆcerko. cerko. La mortinto m ortinto estas mi!”

52

* Vojkamarado *

En la sama momento li malaperis. La edziˆ ga ga festo da˘ uris uris tutan tutan monaton. monaton. Johano Johano kaj la reˆgidino gidino tre amis unu la alian, kaj la maljuna reˆgo travivis multe da ˆgojaj gojaj tagoj, li rajdigadis sur siaj genuoj genuoj iliajn plej ˆcarmajn carmajn malgrand malgrandajn ajn infanojn infanojn kaj lasis ilin ludi kun lia sceptro. Johano fariˆgis reˆ go go super la tuta lando.

3 9 3

FABELOJ

8

53

La virineto de ma maro

alprok alproksim simee en la maro maro la akvo akvo estas estas tiel blua, blua, kiel kiel la folioj folioj de la plej bela cejano, kaj klara, kiel la plej pura vitro, sed ˆgi estas tre profunda, pli profunda, ol povas atingi ia ankro; multaj turoj devus esti starigitaj unu sur la alia, por atingi de la fundo ˆgis super super la akvo. akvo. Tie loˆ gas gas la popolo de maro. Sed ne pensu, ke tie estas nuda, blanka, sabla fundo; ne, tie kreskas la plej mirindaj arboj kaj kreskaˆ kreskaˆoj, de kiuj la trunketo kaj folio j estas tiel flekseblaj kaj elastaj, elastaj, ke ili ˆ ce ce la plej malgranda malgranda fluo de la akvo akvo sin movas, movas, kiel vivaj ˆ estaˆ es taˆo j. Ciuj fiˆ soj, soj, malgrandaj kaj grandaj, traglitas inter la branˆ coj, coj, tute tiel, tiel, kiel tie ˆci ci supre la birdoj birdoj en la aero. aero. En la plej profunda profunda loko staras la palaco de la reˆgo de la maro. La muroj muroj estas el koraloj, koraloj, kaj la altaj fenestroj fenestroj el la plej travidebla sukceno; la tegmento estas farita el konkoj, kiuj sin fermas kaj malfermas la˘ u la fluo de la akvo. Tio ˆ ci ci estas belega vido, ˆ car car en ˆ ciu ciu konko kuˆsas sas brilantaj brilanta j perlo j, el kiuj ˆ ciu ciu sola jam estus efektiva beligaˆo o en la krono de reˆgino. gino. La reˆ go go de la maro maro perdis perdis jam de longe longe sian edzino edzinon, n, sed lia maljun maljuna a ˆ patrino kondukis la mastraˆon on de la domo. Si estis saˆga ga virino, sed tre fiera je sia nobeleco, nobeleco, tial ˆsi portis portis dekdu dekdu ostrojn ostrojn sur la vosto, vosto, dum aliaj nobeloj nobeloj ne devis porti pli ol ses. Cetere ˆsi si meritis ˆcian cian la˘udon, la plej multe ˆ car car ˆsi si montris la plej grandan zorgecon kaj amon por la malgrandaj reˆgidino gid ino j, ˆsia j nepinoj. Ili estis ses belegaj infanoj, sed la plej juna estis tamen la plej bela el ˆ ciuj ci uj;; ˆsia si a ha˘ ha ˘ uto uto estis travidebla travidebla kaj delikata, delikata, kiel folieto f olieto de rozo, ˆsiaj siaj okuloj — bluaj, kiel la profunda profunda maro; sed, kiel ˆciuj ciuj aliaj, ˆsi ne havis havis piedojn, piedojn, la korpo finiˆgis gis per fiˆ sa sa vosto. La tutan tagon ili povis ludi en la palaco, en la grandaj salonoj, kie vivaj

* La

virineto de maro *

54

floroj elkreskadis elkreskadis el la muroj. muroj. La grandaj sukcenaj sukcenaj fenestroj fenestroj estis malfermataj, kaj tiam la fiˆ soj soj ennaˆgadis gadis al ili, tute kiel ˆ ce ce ni enflugas enflugas la hirundoj, hirundoj, kiam ni malfermas mal fermas la fenestro f enestrojn. jn. La fiˆ soj so j alnaˆgadis al la malgrandaj reˆgidinoj, gidinoj, manˆ gadis el iliaj manoj kaj lasadis sin karesi. gadis Anta˘ u la palaco sin trovis granda ˆgardeno kun ruˆgaj gaj kaj nigrabluaj floroj; la fruktoj brilis kiel oro kaj la floroj kiel fajro, dum la trunketoj kaj folioj sin movis senˆcese. cese. La tero estis la plej delikata sablo, sed blua, kiel flamo de sulfuro. sulfuro. Super ˆcio cio estis ia blua brileto. brileto. Oni povus pli diri, ke oni sin trovas trovas alte supre, en la aero, aero, hav havante ante nur nur ˆcielon cielon super kaj sub si, ol ke oni estas sur la fundo de la maro. maro. En trankvi trankvila la vetero vetero oni povis povis vidi la sunon, sunon, kiu elrigardis kiel purpura floro, el kiu venis lumo ˆcirka˘ cirka˘uen.

ˆ el la malgrandaj reˆgidinoj havis en la ˆgardeno Ciu gardeno sian apartan loketon, kie ˆsi si povis povi s la˘u sia plaˆ co co kaj bontrovo bontrovo fosi kaj planti. Unu donis al sia florejo la formon de baleno; alia trovis pli bone, ke ˆsia florejo similas je virineto de maro; sed la plej juna donis al la sia formon rondan, kiel la suno, kaj havis ˆ estis en ˆ nur florojn ruˆge ge brilantajn, kiel tiu. Si cio cio originala infano, silenta kaj pensanta, kaj kiam la aliaj fratinoj sin ornamis per la mirindaj objektoj,

* La

virineto de maro *

55

kiujn ili ricevis ricevis de ˆsipoj, venin venintaj taj al la fundo fundo ˆsi si volis volis havi, havi, krom la ruˆgaj floroj, kiuj similis je la suno, nur unu belan statuon, kiu prezentis tre belan ˆ estis farita el blanka klara marmoro kaj falis sur la fundon de la knabon. Gi ˆ plantis apud maro ˆ ce ce la rompiˆ romp iˆgo go de ˆsip si po. Si a pud la l a statuo s tatuo rozaruˆgan gan salikon, s alikon, kiu kreskis belege b elege kaj tenis sia jn branˆ cojn cojn super la statuo, ˆgis la blua sablo de la fundo; kie la ombro havis koloron koloron nigrabluan kaj movadis movadis sin senˆ cese, cese, kiel la ˆ bran br anˆ ˆ co co j. Gi elrigardis, kiel la supro kaj la radikoj ludus inter si kaj sin kisus. Ne estis pli granda plezuro por la juna reˆgidino, ol a˘ udi udi pri la mondo supra kaj la homoj. La maljuna avino devis rakontadi rakontadi ˆcion, cion, kion ˆsi si sciis pri ˆsipoj sipoj kaj urboj, homoj kaj bestoj. Sed la plej bela kaj mirinda mirinda estis estis por ˆsi, si, ke la floroj supre sur la tero odoras, kion ne faras la floroj sur la fundo de la maro, maro, kaj ke la arbaroj arbaroj estas estas verdaj verdaj kaj la fiˆsoj, soj, kiujn oni vidas vidas tie inter la ˆ estis la branˆcoj, co j, tiel la˘ute ute kaj agrable kantas, ke estas plezuro ilin a˘udi. Gi birdetoj, birdeto j, kiujn la avino nomis n omis fiˆ soj, so j, ˆ car car alie ˆsiaj sia j nepinoj, nepino j, kiuj ne vidis ankora˘u birdojn, birdo jn, ne povus ˆsin kompreni. “Kiam vi atingos la aˆ gon gon de dekkvin jaroj,” jaro j,” diris la avino, “vi ricevos ricevos la permeson sin levi el la maro, sidi sub la lumo de la luno sur la maraj ˆstonegoj stonegoj kaj rigardi la grandajn ˆsipojn, kiuj veturos veturos anta˘u vi; vi vidos anka˘u arbarojn kaj urbojn!” Balda˘u unu el la fratinoj devis atingi la aˆgon de dekkvin jaroj, sed la aliaj.... aliaj.... ˆ ciu ciu el ili estis unu jaron pli juna, juna, ol la alia, alia, tiel ke al la plej juna mankis ankora˘ u plenaj plen aj kvin jaroj, jaro j, ˆ gis gis ˆsi si povus sin levi de la l a fundo fu ndo de la maro kaj vidi, kiel nia mondo elrigardas. Sed unu promesis al la alia rakonti al ˆsi, si, kion ˆsi si vidis kaj kio la plej multe plaˆ cis cis al ˆsi si en la unua tago; ˆ car car ilia avino ne sufiˆce ce ankora˘ ankora ˘u rakontis al ili, estis ankora˘u multaj aferoj, pri kiuj ili volus scii. Sed neniu el ili estis tiel plena je deziroj, kiel la plej juna, ˆguste gus te ˆsi, si , kiu devis ankora˘ u la plej longe atendi kaj estis tiel silenta kaj plena je pensoj. Ofte en la nokto ˆsi si staris anta˘ u la malfermita fenestro kaj rigardis supren tra la mallume mallume blua akvo, kiel la fiˆsoj soj per siaj naˆgiloj kaj vostoj ˆ gin gin batis. La lunon lunon kaj stelojn ˆsi si povis povis vidi; vidi; ili ˆsajnis sajnis tre palaj, sed por tio ili tra la akvo elrigardis multe pli grandaj, ol anta˘u niaj okul okuloj. oj. Se sub ili ili glit glitis is io kiel nigra nubo, ˆsi si sciis, ke tio ˆ ci ci estas a˘u baleno naˆganta ganta super sup er ˆsi, si, a˘u eˆ c ˆsipo kun multaj homoj. Ili certe ne pensis, ke bela virineto de maro staras sur la fundo kaj eltiras siajn blankajn manojn kontra˘u la ˆsip si po. Jen la plej maljuna reˆgidino atingis la aˆgon de dekkvin jaroj kaj ricevis la permeson permes on sin levi super la supraˆ supraˆon de la maro. Kiam ˆsi revenis, ˆsi havis multege por p or rakonti; r akonti; sed la plej pl ej bela estas, ˆsi diris, kuˆ si si en la l a lumo lum o de la luno l uno sur supermara sablaˆ sablaˆo sur trankvila maro kaj rigardi la grandan urbon, kiu sin trovas tuj sur la bordo de la maro, belan urbon, kie la lumoj brilas kiel centoj da steloj, a˘udi udi la muzikon muzikon kaj la bruon de kale kaleˆ ˆsoj soj kaj homo j, vidi la multajn preˆgejojn gejojn kaj turojn kaj a˘uskulti uskulti la sonadon de la preˆgejaj sonoriloj. sonoriloj. ˆ Guste, Gust e, ˆ car car al la plej juna estis ankora˘ ankora˘u longe longe malpermesit malpermesitee sin levi, ˆsi si la

* La

virineto de maro *

56

plej multe sentis grandan deziregon je ˆ cio cio ˆ ci. ci. Kun kia atento ˆsi si a˘uskultis tiujn ˆci ci rakontojn! r akontojn! Ka Kajj kiam ˆsi si poste je la vespero vesp ero staris s taris anta˘u la malfermita fenestro kaj rigardis tra la mallume blua akvo, ak vo, ˆciuj ciuj ˆsiaj sia j penso p ensojj estis est is okupita ok upitajj je la granda urbo kun ˆgia gia bruado, kaj ˆsajnis sa jnis al ˆsi, si, ke la sonado de la preˆgejaj sonorilo j trapenetras trapenetr as malsupren al ˆsi. si. Post unu jaro la dua fratino ricevis la permeson sin levi tra la akvo kaj ˆ suprenna naˆ gi gi kien ˆsi si volas. Si suprennaˆ ˆgis gis ˆ ce ce la subiro de la suno, kaj tiu ˆ ci ci vido la˘ u ˆsia sia opinio estis la plej bela. La tuta ˆcielo cielo elrigardis kiel oro, ˆsi si diris, kaj la nuboj nuboj — ha, ilian belecon ˆsi si ne povus povus sufiˆ sufiˆ ce ce bone priskribi priskribi!! Ruˆgaj kaj nigrablu nigrabluaj aj ili sin transporti transportiss super ˆsi, si, sed multe multe pli rapide rapide ol ili, flugis, flugis, kiel longa blanka kovrilo, amaso da sovaˆgaj cignoj super la akvo al la foriˆganta suno. Ili flugis al la suno, sed tiu ˆci ci malleviˆgis kaj la roza brilo estingiˆgis sur la maro kaj la nuboj. En la sekvanta sekvanta jaro la tria fratino sin levis; ˆsi si estis la plej kuraˆga el ˆ ciuj ci uj kaj naˆ gis tial supren en unu larˆgan riveron, kiu fluas al la maro. Palacoj kaj gis ˆ a˘ vilaˆ gaj dometoj estis vidataj tra belegaj arbaroj. Si gaj udis udis kiel ˆ ciuj ciuj birdoj birdo j kantis, kantis, kaj la suno lumis tiel varme, varme, ke ˆsi si ofte devis naˆgi sub la akvon, por iom malvarmigi sian brule varmegan vizaˆgon. En unu malgranda golfo ˆsi si renkontis tutan amason da belaj homaj infanoj; ili kuradis tute nudaj kaj ˆ volis ludi kun ili, sed kun teruro ili forkuris. Poste venis batadis en la akvo. Si malgranda nigra besto, tio estis hundo, hundo, sed ˆsi si anta˘ue neniam vidis hundon; tiu ˆ ci ci komencis tiel furioze ˆsin sin boji, bo ji, ke ˆsi tute ektimiˆgis kaj ree forkuris en la liberan maron. Sed neniam ˆsi si forgesos forgesos la belegajn belegajn arbarojn, arbarojn, la verdajn verdajn montetojn montetojn kaj la malgrandajn malgrandajn infanojn, infanojn, kiuj povis naˆgi, kvankam ili ne havis fiˆsan sa n vosto vos ton. n. La kvara fratino ne estis tiel kuraˆga; ˆsi si restis en la mezo de la sovaˆga ga maro kaj rakontis, ke ˆguste guste tie estas la plej bele. Oni povas rigardi tre malproksime ˆ jn ˆsi ˆ cirka˘ ka ue, u ˘ e, kaj la ˆ cielo cielo staras kiel vitra kloˆ kloˆso so super la maro. Sipo si vidis, sed nur nur tre malpro malproksi ksime, me, ili elriga elrigardi rdiss kiel kiel mevoj; mevoj; la ludan ludantaj taj delfe delfenoj noj sin renver renversadi sadiss kaj la grandaj grandaj balenoj balenoj ˆsprucis sprucis akvon akvon el la truoj de siaj nazoj supren, ke ˆgi gi elrigardi elri gardiss ˆ cirka˘ cirka˘ue ue kiel centoj da fontanoj. ˆ naskotago estis ˆguste en la Nun venis la tempo por la kvina fratino. Sia mezo mezo de vintro vintro,, kaj tial tial ˆsi vidis, vidis, kion kion la aliaj aliaj la unuan unuan fojon ne vidis. vidis. La maro estis preska˘u tute verda, kaj ˆ cirka˘ cirka˘ue ue naˆ gis grandaj montoj de glacio, gis el kiuj, la˘ u ˆsia rakonto, rakonto, ˆ ciu ciu elrigardis kiel perlo kaj tamen estis multe pli granda granda ol la turoj, turoj, kiujn kiujn la homoj homoj konst konstrua ruas. s. En la plej plej mirind mirindaj aj formoj formoj ili ˆ sidiˆgis sin montris kaj brilis kiel diamantoj. Si gis sur unu el la plej grandaj, kaj ˆ ciuj ciuj ˆsipisto j forkuradis kun teruro de la loko, kie ˆsi sidis kaj lasis la venton ludi kun ˆsiaj siaj longaj longaj haroj. Sed je la vespero vespero la ˆ cielo cielo kovriˆ kovriˆgis je nuboj, ˆgi gi tondris kaj fulmis, dum la nigra maro levis la grandajn pecegojn da glacio alte supren kaj briligis ilin en la forta fulmado. Sur ˆciuj ciuj ˆsipoj sipo j oni mallevis la velojn; velojn; estis timego, teruro, teruro, sed ˆsi si sidis sidis trankvile trankvile sur sia naˆganta glacia

* La

virineto de maro *

57

monto kaj vidis, kiel la fa jraj jra j fulmo fu lmojj zigzage zigz age sin si n ˆ etadis etadis en la ˆsa˘ sa˘uman maron. Kiam iu el la fratinoj venis la unuan unuan fo jon super la akvon, ˆciu ciu estis ravata ravata de la nova nova kaj bela, kiun ˆsi si vidis; sed nun, kiam ili kiel grandaˆgaj knabinoj havis la permeson permes on supreniri s upreniri ˆciufoje ciufo je la˘ l a˘u sia volo, ˆgi gi fariˆ gis gis por ili indiferenta; ili deziregis ree hejmen, kaj post la paso de unu monato ili diris, ke malsupre en la domo estas la plej bele kaj tie oni sin sentas la plej oportune. Ofte en vespera horo la kvin fratinoj ˆ cirka˘ cirka˘uprenadis unu la alian per la manoj kaj suprenna suprennaˆ ˆgadi g adiss en unu linio linio super super la akv akvon. on. Ili Ili havi haviss beleg belegajn ajn voˆ voˆ cojn, cojn, pli belajn ol la voˆ voˆ co co de homo, kaj kiam ventego ventego komenciˆgis kaj ili povis supozi, ke rompiˆgos gos ˆsipo sipo j, ili naˆgadis anta˘ u la ˆsipo sipo j kaj kantadis kantadis agrable pri la beleco sur la fundo fundo de la maro, maro, kaj petis la ˆsipanojn sipanojn ne timi veni tien. Sed tiuj ˆ ci ci ne povis p ovis kompreni la vortojn, ili pensis p ensis ke ˆgi estas la ventego; kaj ili anka˘ u ne povis vidi la belaˆojn o jn de malsupre, ˆ car car se la ˆsipo sipo iris al la fundo, la homoj mortis en la akvo kaj venis nur jam kiel malvivuloj en la palacon de la reˆgo go de la maro. Kiam je la vespero la fratinoj tiel mano en mano sin alte levis tra la maro, tiam la malgranda fratino restis tute sola kaj rigardis post ili, kaj estis al ˆsi, si, kiel ˆsi si devus plori; sed virino de maro ne havas havas larmojn, kaj tial ˆsi si suferas multe pli multe. “Ho, se mi jam havus la aˆgon de dekkvin dekkvin jaroj!” ˆsi si diris. “Mi scias, ke ˆ guste mi forte amos la mondon tie supre kaj la homojn, kiuj tie loˆgas kaj guste konstruas!” Fine ˆsi si atingis la aˆgon gon de dekkvin jaroj. “Jen vi elkreskis,” diris ˆsia sia avino, la maljuna reˆginovidvino. ginovidvino. “Venu, “Venu, kaj kaj ˆ mi vin ornamos kiel viajn aliajn fratinojn!” Si metis al ˆsi kronon el blankaj blankaj lilioj sur la harojn, sed ˆ ciu ciu folieto de floro estis duono de perlo; kaj la maljuna avino lasis almordiˆgi gi al la vosto de la reˆgidino gidino ok grandajn granda jn ostroj ostr ojn, n, por p or montri ˆsian sian altan alta n staton. stat on. “Tio ˆci ci doloras!” diris la virineto de maro. “Jes, kortega ceremonio postulas maloportunecon!” maloportunecon!” diris la avino. Ho, ˆsi si fordonus ford onus kun plezuro plezu ro ˆ ciun ciun ˆ ci ci belegaˆ bel egaˆon on kaj deˆ deˆetus etu s la multepez multe pezan an ˆ kronon! Siaj ruˆ gaj gaj ˆ gardenaj gardena j floroj floro j staris al ˆ si si multe pli bone, sed nenio helpis. he lpis. “Adia˘ u!” u!” ˆsi si diris kaj levis sin facile kaj bele tra la akvo. Anta˘ u momento subiris la suno, kiam ˆsi si levis la kapon super sup er la supraˆ supraˆo o de la maro; sed ˆciuj ciuj nuboj nubo j brilis bri lis ankora˘u kiel rozoj kaj oro, kaj tra la palruˆga aero lumis la stelo de la vespero, vespero, la aero estis trankvila trankvila kaj freˆ freˆsa sa kaj nenia nenia venteto movis la maron. Sur la maro staris granda gran da trimasta ˆsipo, sipo, nur unu velo velo estis levita, ˆ car car estis nenia bloveto, kaj inter la ˆsnuregaro snuregaro sidis ˆ cie cie ˆsipanoj. sipano j. Oni a˘ udis muzikon kaj kantadon, kaj kiam la vespero fariˆgis pli malluma, udis centoj da koloraj lanternoj estis ekbruligitaj; ˆgi elrigardis, kvaza˘u la flagoj de ˆ ciuj ciuj nacio naci o j bloviˆgas en la aero. La virineto de maro alnaˆgis ˆ gis gis la fenestro de la kajuto, kaj ˆ ciufoje, ciufo je, kiam la akvo ˆsin sin levis, ˆsi si provis rigardi tra la klaraj klara j

* La

virineto de maro *

58

vitroj de la fenestroj en la kajuton, kie staris multaj ornamitaj homoj, sed la plej bela el ili estis la juna reˆgido kun la grandaj nigraj okuloj. Li povis havi la aˆ gon de dekses jaroj, lia tago de naskiˆgo ˆ gon guste nun estis festata, kaj pro tio guste ˆ ci ci regis la tuta tiu gajeco kaj belegeco. La ˆsipanoj sipanoj dancis sur la ferdeko, ferdeko, kaj kiam la reˆgido gido al ili eliris, pli ol cent raketoj leviˆgis en la aeron. Ili lumis kiel luma tago, tiel ke la virineto de maro ektimis kaj subiˆgis sub la akvon, Sed balda˘ u ˆsi si denove ellevis la kapon kaj tiam ˆsajnis sa jnis al ˆsi, si, kvaza˘u ˆ ciuj ciuj stelo stel o j de la ˆ cielo cielo defalas al ˆsi. si. Neniam ankora˘u ˆsi si vidis tian fajra fa jraˆ ˆon. Grandaj Granda j sunoj suno j muˆ gante gante sin turnadis turnadis,, belegaj belegaj fajraj fiˆsoj soj sin levadis levadis en la bluan bluan aeron aeron kaj de ˆcio cio estis vidata luma rebrilo en la klara trankvila maro. Sur la ˆsipo sipo mem estis tiel lume, ke oni povis vidi eˆ c la plej malgrandan ˆsnuron, snuron, ne parolante parolante jam pri la homoj. Kiel bela la juna reˆgido estis, kaj li premis al la homoj la manojn kun afabla ridetado, dum la muziko sonis tra la bela nokto. Jam farigis malfrue, sed la virineto de maro ne povis deturni la okulojn de la ˆsipo sipo kaj de la bela reˆgido. gido. La koloraj koloraj lanternoj lanternoj estingiˆgis, gis, la raketoj sin ne levadis pli en la aeron, la pafilegoj jam pli ne tondris, sed profunde en la maro estis movado movado kaj bruado. bruado. La virineto virineto de maro sidis sidis sur la akvo kaj kaj balanciˆgis gis supren kaj malsupren, tiel ke ˆsi si povis enrigardadi enrigardadi en la kajuton. Sed pli rapide la ˆsipo sipo kuris super la ondoj, ondo j, unu velo post la alia estis levataj, levataj, pli forte batis la ondoj, nigra nubego sin montris kaj fulmoj malproksimaj ekbrilis. Terura ventego balda˘u komenciˆ komenciˆ gis. gis. Tial la ˆsipanoj sipano j demetis la velojn. velo jn. La granda ˆsipo sipo balanciˆgis en rapidega kurado sur la sovaˆga maro; kiel grandaj nigraj nigra j montoj sin levadis la ˆsa˘umanta umanta akvo, a kvo, minacante m inacante sin s in transˆ transˆeti super la mastoj, sed la ˆsipo sipo sin mallev mallevadis kiel cigno cigno inter inter la altaj ondoj ondoj kaj levadis levadis sin ree sur la akvajn montojn. Al la virineto de maro ˆgi ˆsajnis sa jnis kiel veturo de plezuro, sed la ˆsipanoj sipano j tute alie tion ˆ ci ci rigardis; la ˆsipo ˆgemegis kaj krakis, la ˆ cefa cefa masto rompiˆgis gis en la mezo kiel kano, kano, kaj la ˆsipo sipo kuˆ kuˆsiˆ siˆgis sur flanko kaj la akvo eniris en la interna internaˆon on de la ˆsipo. sipo. Nun la virineto de maro vidis, ke la ˆsipanoj sipanoj estas en danˆgero, gero, ˆsi devis sin mem gardi anta˘u la traboj kaj rompaˆ rompaˆoj o j de la ˆsipo, sipo, kiuj estis es tis pelata p elatajj super sup er la akvo. Kelkan tempon temp on estis tiel mallumege mallumege,, ke ˆsi si nenion nenion povis povis vidi; sed jen ekfulmis ekfulmis kaj fariˆ fariˆgis denove tiel ˆ penis sin savi, lume, ke la virineto de maro klare revidis ˆ ciujn ciujn sur la ˆsipo. sipo. Ciu kiel li povis. La plej multe ˆ si si observadis observadis la junan reˆgidon kaj ˆsi si vidis, kiam la ˆsipo si po rompiˆ rom piˆgis, gis, ke li falis en la profunda profundan n maron. maron. En la unua unua momento momento ˆ si si estis tre ˆgoja, goja, ˆ car car nun li ja venos al ˆsi, si, sed balda˘u venis al ˆsi en la kapon, ke la homoj ja ne povas vivi en la akvo kaj tiel li nur malviva venos en la palacon de la reˆgo g o de la maro. maro. Ne, Ne, mort mortii li ne dev devas! as! Tial Tial la virin virinet eto o de maro eknaˆgis gis inter la traboj kaj tabuloj, kiuj kuradis sur la maro, forgesis la propran danˆgeron, geron, subnaˆgis gis profunde en la akvon kaj sin levis denove inter la altaj alta j ondoj. Fine ˆsi si atingis la junan reˆgidon, kiu jam apena˘u sin tenis sur la supra supr aˆo de la sovaˆga ga maro. Liaj manoj kaj piedoj piedoj komenci komenciss jam laciˆgi, gi, la ˆ tenis lian kapon belaj okuloj okuloj sin fermis, fermis, li devus devus morti, morti, se ˆsi si ne alven alvenus. us. Si

* La

virineto de maro *

59

super la akvo kaj lasis sin peli de la ondoj, kien ili volis. ˆ Cirka˘ u la mateno la ventego finiˆgis. De la ˆsipo sipo ne restis eˆ c unu ligneto. Ruˆ ga ga kaj brilan brilanta ta sin levis levis la suno el la akvo, akvo, kaj ˆsajnis, sajnis, ke per p er tio ˆci ci la vangoj de la reˆgido gido ricevis vivon, tamen liaj okuloj restis fermitaj. La virineto de maro kisis lian altan belan frunton kaj reordigis liajn malsekajn harojn. ˆ nis al Sajnis Saj a l ˆsi, si, ke li estas simila je la l a marmora mar mora statuo en ˆsia sia malgranda ˆgardeno. ˆ Si lin kisis kaj rekisis kaj forte deziris, ke li restu viva. Jen montriˆgis gis tero, altaj bluaj montoj, sur kies suproj brilis la blanka neˆ go, g o, kiel kiel amas amaso o da cign cignoj. oj. Mals Malsup upre re sur sur la bordo bordo star staris is beleg belegaj aj verdaj erdaj ˆ arbaroj kaj anta˘u ili staris preˆgejo gejo a˘ u monahejo, estis ankora˘u malfacile bone gin ˆ gin difer diferen encig cigi, i, sed konst konstruo ruo ˆgi estis estis.. Citr Citron onaj aj kaj oran oranˆ ˆgaj gaj arboj kreski kreskiss en la ˆ gardeno, gardeno, kaj anta˘u la eniro eniro staris staris altaj altaj palmoj. palmoj. La maro maro faris faris tie ˆci ci malgrandan golfeton, en kiu la akvo estis tute trankvila, sed tre profunda, kaj kiu estis limita de superakvaj superakvaj ˆstonegoj, stonegoj, kovritaj kovritaj de delikata delikata blanka blanka sablo. Tien Ti en ˆ ci ci alna al naˆ ˆgis gis la virineto de maro kun la bela b ela princo, kuˆ kuˆsigis sigis lin sur la sablo kaj zorgis, ke lia kapo kuˆ kuˆsu su alte en la varma varma lumo de la suno. Eksonis la sonoriloj en la granda blanka konstruo kaj multaj junaj knabinoj sin montris en la ˆgardeno. gardeno. Tiam la virineto de maro fornaˆgis kaj kaˆ sis sis sin post kelkaj kelkaj altaj ˆstonoj, stonoj, kiuj elstaris el la akvo, kovris la haro jn kaj bruston per ˆsaumo u ˘ mo de la maro, tiel ke neniu povis vidi ˆsian sian belan b elan vizaˆgon, gon , kaj ˆsi si nun observadis, kiu venos al la malfeliˆca ca reˆgido. ˆ videble forte ektimis, sed nur Ne longe da˘uris, uris, kaj alvenis juna knabino. Si unu momenton, kaj balda˘u ˆsi si vokis multajn homojn, kaj la virineto de maro vidis, ke la reˆgido gido denove ricevis rice vis la konsci ko nscion on kaj ridetis ride tis al ˆciuj ciuj ˆ cirka˘ cirka˘ustarantoj, sed al sia savint savintino ino li ne ridetis, ridetis, li ja eˆ c ne sciis, sciis, ke al ˆsi si li devas devas danki danki la ˆ sentis sin tiel malˆgoja, vivon. Si go ja, ke ˆ si, si, kiam oni on i lin forkondukis en la grandan konstruon, malgaje subnaˆgis gis sub la akvon kaj revenis al la palaco de sia patro. ˆ estis Si es tis ˆciam ciam silenta kaj ka j enpensa, e npensa, sed nun ˆgi fariˆ gis gis ankora˘ u pli multe. La fratino j ˆsin sin demandis, kion ˆsi vidis la unuan fojon fo jon tie supre, sed ˆsi nenion al ili rakontis. Ofte en vespero vespero kaj mateno mateno ˆsi levadis levadis sin al la loko, loko, kie ˆsi forlasis forlasis la ˆ reˆ gidon. gidon. Si vidi vidis, s, kiel kiel la fruk fruktoj toj de la ˆgardeno gardeno fariˆ fariˆgis gis maturaj maturaj kaj estis estis deˆ siritaj, sirita j, ˆsi si vidis, kiel la neˆgo go fluidiˆgis g is sur la altaj montoj, sed la reˆgidon ˆ sola plezuro ˆsi si ne vidis, kaj ˆ ciam ciam pli malˆgoja go ja ˆsi si tial revenadis hejmen. Sia estis sidi en sia ˆgardeneto garde neto kaj ˆ cirka˘ cirka˘upreni per la brakoj la belan marmoran statuon, kiu estis simila je la reˆgido; sed siajn florojn ˆsi ne flegis, kaj sovaˆ sovaˆge ili kreskis super la vojetoj, kaj iliaj longaj trunketoj kaj folioj sin kunplektis kun la branˆ coj coj de la arboj tiel, ke tie fariˆgis tute mallume. Fine ˆsi si ne povis povis pli elteni kaj rakon rakontis tis al unu unu el siaj fratinoj, fratinoj, kaj balda˘ balda˘u tiam sciiˆ gis gis ˆciuj ciuj aliaj, alia j, sed je vorto de honoro neniu pli ol tiu, kaj kelkaj kelkaj aliaj virinetoj de maro, kiuj tamen rakontis ˆgin nur al siaj plej proksimaj amikinoj. Unu el ili povis doni sciaˆ sciaˆon pri la reˆ r eˆgido, gid o, ˆsi si anka˘ anka ˘ u vidis la feston naskotagan

* La

virineto de maro *

60

sur la ˆsipo, sipo, sciis, de kie la reˆgido gido estas kaj kie sin trovas lia regno. “Venu “Venu,, fratinet fratineto!” o!” diris diris la aliaj reˆgidinoj, kaj interplektinte la brakojn reciprok reciprokee post la ˆsultroj, sultroj, ili sin levis levis en longa longa linio linio el la maro tien, kie sin trovis la palaco de la reˆgido. Tiu ˆ ci ci palaco estis konstruita konstruita el helflava helflava brilanta brilanta speco de ˆstono, stono, kun grandaj marmoraj ˆstuparoj, stuparoj, el kiuj unu kondukis kondukis rekte en la maron. Belegaj orkovritaj kupoloj sin levadis super la tegmentoj, kaj inter la kolonoj, kiuj ˆ cirka˘ ka uis u ˘ is la tutan konstruon, staris marmoraj figuroj, kiuj elrigardis kiel vivaj ekzistaˆ ekzistaˆoj. Tra la klara vitro en la altaj alta j fenestroj fenestro j oni povis rigardi en la plej belega jn salono sa lonojn, jn, kie pendis p endis multekostaj silkaj kurtenoj kurteno j kaj ka j tapiˆsoj so j kaj ka j ˆciuj ciuj muroj estis ornamitaj per grandaj pentraˆ pentraˆoj, ke estis efektiva efektiva plezuro ˆcion cion tion tio n ˆ ci ci vidi. vid i. En la mezo de la granda salono batis alta fontano, ˆgiaj radioj sin levadis ˆ gis la vitra kupolo de la plafono, tra kiu la suno lumis sur la akvo kaj la plej gis belaj kreska kreskaˆoj, kiuj sin trovis en la granda baseno. Nun ˆsi sciis, kie li loˆgas, gas, kaj tie ˆsi si montrad montradis is sin ofte en vespero vespero kaj en nokto nokt o sur s ur la akvo; ˆsi si alnaˆgadis multe pli proksime al la tero, ol kiel kuraˆgus iu alia, alia , ˆsi si eˆ c sin levadis tra la tuta mallarˆ mall arˆga kanalo, ˆgis gis sub la belega marmora balkono. balkono. Tie ˆsi si sidadis kaj rigardadis la junan reˆgidon, kiu pensis, ke li sidas sola en la klara lumo de la luno. Ofte en vespero vespero ˆsi si vidadis vidadis lin forvetur forveturan antan tan sub la sonoj de muzik muziko o en lia belega ˆsipeto sipeto ornamita per p er flagoj; ˆsi si rigardadis tra la verdaj kanoj; kanoj; kaj se la vento kaptadis ˆsian longan blankan vualon vualo n kaj ka j iu ˆsin sin vidis, li pensis, pensis , ke gi ˆ gi estas estas cigno, cigno, kiu disvastig disvastigas as la flugilojn. flugilojn. Ofte en la nokto, nokto, kiam la fiˆsistoj sistoj kaptadis fiˆ sojn so jn sur la maro ˆ ce ce lumo de torˆ coj; coj ; ˆsi si a˘udadis, udadis, ke ili rakon rakontas tas multon da bona pri la juna reˆgido, gido , kaj ˆsi si ˆ gojadis, gojadis, ke ˆsi si savis al li la vivon, kiam li preska˘u sen vivo vivo estis estis pelata de la ondoj, kaj ˆsi si ekmemorad ekmemoradis, is, kiel firme lia kapo kapo ripozis sur ˆsia sia brusto kaj kiel kore ˆsi si lin kisis. Pri tio ˆci ci li nenion sciis, li ne povis eˆ c sonˆgi pri pr i ˆsi. si . ˆ Ciam pli kaj pli kreskis ˆsia amo al la homoj, ˆ ciam ciam pli ˆsi deziris povi sin levi al ili kaj vivi inter ili, kaj ilia mondo ˆsajnis sa jnis al ˆsi si multe pli granda ol ˆsia. sia. Ili ja povas povas flugi sur ˆsipoj sipoj trans la maron, sin levi sur la altajn alta jn montojn alte super la nubojn, kaj la landoj, kiujn ili posedas, sin etendas kun siaj arbaroj kaj kampo kampojj pli malproksime, ol ˆsi si povas povas atingi per p er sia rigardo. Multon ˆsi si volus volus scii, sed la fratinoj fratinoj ne povis povis doni al ˆsi si respondon respondon je ˆ cio, cio, kaj tial ˆsi si demandadis pri tio la maljunan avinon, kiu bone konis la pli altan mondon, kiel ˆsi si nomadis la landojn super la maro. “Se la homo ho mojj ne dronas”, dr onas”, demandis d emandis la l a virineto de maro, “ˆ cu cu ili tiam pov p ovas as vivi eterne, ˆcu cu ili ne mortas, kiel ni tie ˆci ci sur la fundo de la maro?” “Ho jes”, diris la maljunulino, “ili anka˘u devas morti, kaj la tempo de ilia vivo estas ankora˘u pli mallonga ol de nia. Ni povas atingi la aˆgon de tricent jaroj, jaro j, sed kiam nia vivo ˆcesiˆ cesiˆ gas; gas; ni turniˆgas gas en ˆsa˘ sa umon u ˘ mon kaj ni ne havas havas tie ˆ ci ci

* La

virineto de maro *

61

eˆ c tombon inter niaj nia j karaj. karaj. Ni ne havas havas senmortan animon, ni jam neniam revekiˆgas gas al vivo, ni similas je la verda kreska kreskaˆo, kiu, unu fojon detranˆ detranˆ cita, cita, jam neniam pli povas reviviˆ gi. Sed la homoj havas animon, kiu vivas eterne, gi. kiam la korpo jam refariˆgis tero. tero. La animo animo sin levas levas tra la etero etero supren supren,, al la brila brilant ntaj aj steloj! steloj! Tute tiel, tiel, kiel kiel ni nin levas levas el la maro kaj rigard rigardas as la landojn de la homoj, tiel anka˘u ili sin levas al nekonataj belegaj lokoj, kiujn ni neniam povos vidi.” “Kial “Kial ni ne ricevis ricevis senmortan senmortan animon?” animon?” malˆgoje goje demandis la virineto de maro. “Kun plezuro mi fordonus fordonus ˆciujn ciujn centojn da jaro j, kiujn mi povas povas vivi, por nur unu tagon esti homo kaj poste preni parton en la ˆ ciela ciela mondo!” “Pri tio ˆci ci ne pensu!” diris la maljunulino, m aljunulino, “nia sorto estas multe pli feliˆca ca kaj pli bona, ol la sorto de la homoj tie supre!” “Sekve mi mortos kaj disfluiˆgos gos kiel ˆsa˘ sa umo u ˘ mo sur la maro, mi jam ne a˘udados la muzikon de la ondoj, ne vidados pli la belajn florojn kaj la luman sunon! ˆ mi nenion povas fari, por ricevi eternan animon?” Cu “Ne!” diris la maljunulino, “nur se homo vin tiel ekamus, ke vi estus por li pli ol patro kaj patrino, se li alligiˆgus al vi per p er ˆciuj ciuj sia j pensoj p ensoj kaj sia amo kaj petus, ke la pastro metu lian dekstran manon en la vian kun la sankta promeso de fideleco fi deleco tie ˆci ci kaj ˆcie cie kaj eterne, tiam lia animo transfluus en vian vi an korpon kaj vi anka˘u ricevus ricevus parton en la feliˆ feliˆ co co de la homoj. Li donus donus al vi animon kaj retenus tamen anka˘u sian propran. Sed tio ˆci ci neniam povas fariˆgi! ˆ Guste tion, kio tie ˆci ci en la maro estas nomata bela, b ela, vian voston de fiˆso, so, ili ˆ tie supre sur la tero trovas malbela. Car mankas al a l ili la ˆ gusta gusta komprenado, tie oni devas havi du malgraciajn kolonojn, kiujn ili nomas piedoj, por esti nomata bela!” La virineto de maro ekˆgemis kaj rigardis malˆgoje go je sian fiˆ san san voston. vosto n. “Ni estu gajaj!” diris la maljunulino, “ni saltadu kaj dancadu en la tricent jaroj, kiujn la sorto al ni donas; ˆgi estas certe sufiˆ ca ca tempo, poste oni tiom pli senzorge povas ripozi. Hodia˘u vespere ni havos balon de kortego!” Kaj ˆ gi estis efektive belego, kiun oni sur la tero neniam vidas: La muroj gi kaj la plafono de la granda granda salono estis el dika, dika, sed tra travide videbla bla vitro. Multaj Multaj centoj da grandegaj konkoj, ruˆgaj kiel rozoj kaj verdaj kiel herbo, staris en vicoj sur ˆciu ciu flanko kun blue brulanta brulanta flamo, kiu lumigis la tutan salonon kaj tralumis tral umis eˆ c tra t ra la muroj, muro j, tiel ke la l a maro m aro ˆcirka˘ cirka˘ue estis tute plena je lumo. Oni povis bone vidi ˆ ciujn ciujn la sennombrajn sennombrajn fiˆ sojn, sojn, grandajn kaj malgrandajn, kiel ili alnaˆgadis gadis al la vitraj muroj; sur unuj la skvamoj ˆsajnis sajnis purpuraj, sur aliaj ili brilis kiel oro kaj arˆgento. En la mezo tra la salono fluis larˆga kvieta kvieta rivero rivero,, kaj sur ˆgi dancis la viroj kaj virinetoj de maro la˘u sia propra dolˆ ca ca kantado. kantado. Tiel bela jn voˆ cojn coj n la homoj sur la tero tero ne hav havas. La plej juna juna reˆgidino kantis la plej bele, oni apla˘ udadis udadis al ˆsi, kaj por unu momento ˆsi sentis ˆgojon go jon en la koro, ˆ car car ˆsi si sciis, scii s, ke ˆsi si hav havas la plej belan voˆ con con en la maro kaj sur la tero. tero. Sed balda˘ balda˘u ˆsi

* La

virineto de maro *

62

ˆ ne povis forgesi la belan denove komencis pensadi pri la mondo supra. Si reˆ gidon gidon kaj sian doloron, ke ˆsi ne havas havas senmortan animon kiel li. Tial ˆsi si elˆ elˆstel te liˆgis gis el la palaco de sia patro, kaj dum interne ˆcio cio kantadis kantadis kaj ˆgojadis, ˆsi si sidis malgaja en sia ˆgardeneto. gardeneto. Tiam subite ˆsi eka˘udis udis la sonon de korno, penetra pen etrantan ntan al ˆsi si tra t ra la l a akvo, akvo , kaj ka j ˆ si si ekpe e kpensis nsis:: “Nun li krede k redeble ble ˆsipas sipa s tie ti e supre, su pre, li, kiun mi amas pli ol patron kaj patrinon, li, al kiu mi pendas per ˆciuj ciuj miaj mia j ˆ pensoj kaj en kies manon mi tiel volonte metus la feliˆ con con de mia vivo. Cion mi riskos, por akiri lin kaj senmortan animon! Dum miaj fratinoj dancas en ˆ hodia˘ la palaco palaco de mia patro, patro, mi iros al la mara sorˆ cistino. cistino. Gis u mi ˆ ciam ci am sentis teruron anta˘u ˆsi, si, sed eble ˆsi si povas doni al mi konsilon kaj helpon.” La reˆ gidino gidino eliris el sia ˆgardeneto gardeneto kaj rapidis al la bruanta akvoturnejo, post kiu loˆgis gis la sorˆcistino. cist ino. Sur tiu ˆ ci ci vojo vo jo ˆsi si anta˘ anta ˘ue neniam iris; tie kreskis nenia floro, nenia herbeto, nur nuda griza sabla tero sin etendis ˆgis ˆgis la akvoturnejo, kie la akvo ˆsa˘ sa˘ume ume batadis, turniˆgante gante kiel bruantaj radoj muelaj, kaj ˆ cion, cion, kion ˆ gi gi kaptadis, tiregadis kun si en la profundegon. Inter tiuj ˆ ci ci ˆ cion cion ruiniganta ruin iganta j akvaj akva j turnaˆoj o j la reˆgidino devis trapasi, por atingi la tera t eraˆ ˆon de la sorˆ cistino, cistino, kaj tie ˆsi si devis ankora˘u longe iri sur varma varma ˆsanceliˆ sanceliˆganta ganta ˆslimo, slimo, kiun la sorˆ cistino cistino nomadis sia torfaˆ torfaˆo. o. Post tiu staris ˆsia sia domo en la ˆ mezo de stranga arbaro. Ciuj arbo j kaj arbeta arb etaˆ ˆoj estis polipoj, p olipoj, duone besto duone kreskaˆ kreskaˆo, ili elrigardis kiel centkapaj centkapaj serpentoj, kiuj kreskis el la tero; ˆ ciuj ciuj branˆ coj coj estis longaj ˆslimaj slimaj brakoj kun fingroj kiel fleksaj vermoj, kaj ˆ ˆ ciu ciu membro sin movadis, movadis, de la radiko ˆgis la plej alta supro. Cion, kion ili povis en la maro kapti, ili il i ˆcirka˘ cirka˘uvolvadis uvolvadis fortike, por jam neniam ˆgin ellasi. La malgranda reˆgidino gidino kun teruro haltis anta˘u tiu ˆ ci ci arbaro; arba ro; ˆsia sia koro batis bati s de timego; timego; ˆsi si jam estis estis preta preta iri returne, returne, sed ˆsi ekpensis ekpensis pri la reˆgido kaj pri la akirota homa animo kaj fariˆgis denove kuraˆga. ga. Siajn long longajn, ajn, libere libere defalanta defa lanta jn haro jn ˆsi si arigis arig is fortike fort ike ˆcirka˘ cirka˘u la kapo, por ke la polipoj ne povu per tio ˆ ci ci ˆsin sin ekkapti, ekkapti , la amba˘ amba ˘u manojn ˆsi almetis kruce al la brusto kaj rapide iris anta˘uen, uen, kiel fiˆ so so rapidanta rapidanta tra la akvo, inter la teruraj polipoj, polipo j, kiuj ˆ rimarkis, etendadis post ˆsi siajn fleksajn brakojn kaj fingrojn. Si rimarkis , kiel ˆ ciu ciu el ili objekton unu fojon kaptitan tenis forte per centoj da malgrandaj brakoj, kiel kiel per feraj feraj ligi ligiloj. loj. Homoj Homoj perei perein ntaj en la maro maro kaj fali falin ntaj al la fundo fundo elriga elrigarda rdadis dis kiel blank blankaj aj ostaroj ostaroj el la brakoj brakoj de la polipoj. polipoj. En la brak brakoj oj ili tenis partojn parto jn de ˆsipoj sipoj kaj kestojn, ostarojn de bestoj b estoj surteraj kaj, kio ˆsajnis sajnis al la reˆgidino gidino la plej terura — virineton de maro, kiun ili estis kaptintaj kaj sufokintaj. Jen ˆsi si venis al granda, preska˘u ˆ cie cie kovrita de ˆslimo, slimo, placo en la arbaro, kie grandaj grasaj maraj serpentoj sin volvadis kaj montradis sian abomenan blankfl blankfla avan vent ventro ron. n. En la mezo mezo de la placo placo staris staris domo, domo, konst konstru ruita ita el la blankaj blankaj ostoj de homoj homo j pereintaj p ereintaj en la maro; tie sidis la sorˆ cistino cistino de la maro kaj manˆ gigadis gigadis testudon el e l sia buˆ so, so, kiel la homoj homo j donas sukeron al kanarieto. La malbelajn malbelajn grasajn grasajn serpentojn serpentojn de la maro ˆsi si nomadis nomadis siaj amataj amataj kokidoj kokidoj

* La

virineto de maro *

63

kaj lasis ilin ludi sur ˆsia sia granda sponga sp onga brusto. “Mi jam scias, kion vi volas!” diris la sorˆcistino. cistino. “Tre “Tre malsaˆge! Tamen via volo estos plenumita, ˆ car car ˆgi gi ˆetos vin en malfeliˆcon, con, mia bela reˆgidineto. Vi volus liberiˆgi gi de via fiˆsa sa vosto vosto kaj por tio havi du trabojn por p or la irado, irado, kiel la homoj, por ke la juna reˆgido enamiˆgu g u en vin kaj vi ricevu lin kaj ˆ tio ˆ senmortan animon!” Ce ci ci la sorˆcistino cist ino ridis ridi s tiel la˘ la ˘ute ute kaj malbele, ke la testudo kaj la serpentoj falis sur la teron. “Vi ne povis veni en pli oportuna tempo. tempo. Morga˘ Morga˘ u post la leviˆgo g o de la suno mi jam ne povus al vi helpi, ˆgis ree pasus jaro. Mi kuiros al vi trinka trinkaˆon, kun kiu vi ankora˘ ankora˘u anta˘ u la leviˆgo go de la suno devas naˆgi gi al la tero, sidiˆgi sur la bordo kaj eltrinki la trinka trinkaˆon; on; tiam via fiˆ sa sa vosto turniˆ turn iˆgos gos en tion, kion la homoj nomas graciaj piedoj, sed ˆ gi ˆ gi doloros, ˆgi gi estos al vi, kiel se akra glavo vin tranˆ cus. cus. Ciuj, kiuj vin vidos, diros, diros, ke vi estas estas la plej plej bela homa esta estaˆo, o, kiun kiun ili vidis. vidis. Restos Restos al vi via facila flugetanta irado, nenia dancistino povos flirtadi tiel gracie kiel vi, sed ˆ ce ce ˆ ciu ciu paˆ so, so, kiun vi faros, faro s, vi sentos, sentos , kiel vi paˆsus sus sur akran akra n tranˆcilon. cilo n. Se vi volas ˆ cion cion ˆ ci ci elteni, tiam mi al vi helpos!” helpos! ” “Jes!” diris la virineto de maro kun tremanta voˆ co co kaj pensis pri la reˆgido kaj pri la ricevota animo. “Sed memoru”, diris la sorˆ cistino, cistino, “se vi unu fo jon fariˆgis homo, vi jam neniam pli povas refariˆgi gi virineto de maro! vi jam neniam pli povos vin mallevi tra la akvo al viaj fratinoj kaj al la palaco de via patro, kaj se vi ne akiros la amon de la princo, tiel ke li pro vi forgesu patron kaj patrinon, alligiˆgu alligiˆgu al vi per ˆciuj ciuj siaj pensoj kaj ordonu ordonu al la pastro, ke tiu metu viajn manojn en la liajn tiel, ke vi fariˆgu gu edzo kaj edzino, tiam vi ne ricevos senmortan animon animon!! Je la unua unua mateno mateno post lia edziˆ edziˆgo kun alia via koro disˆ siriˆ siriˆgos kaj fariˆ gos go s ˆsaumo u ˘ mo sur la maro.” “Mi ˆ gin gin volas!” diris la virineto de maro, kaj ˆsi si estis pala, kiel la morto. “Sed vi devas anka˘u pagi al mi!” diris la sorˆ cistino, cistino, “kaj ne malmulton mi postulas. Vi havas havas la plej belan voˆ voˆ con con el ˆ ciuj ciuj tie ˆ ci ci sur la fundo de la maro, per ˆgi gi vi esperas tie ensorˆ ci ci la reˆgidon, gidon, sed la voˆ con con vi devas devas doni al mi. La plej bonan, bonan, kion vi posedas, posedas, mi volas volas ricevi ricevi por mia kara trinka trinkaˆo! Mian propran sangon mi ja devas doni por ˆgi, por ke la trinkaˆ trinkaˆo fariˆgu akra, kiel glavo amba˘uflanke ufla nke tra tranˆ nˆcanta!” cant a!” “Sed se vi prenos prenos de mi mian voˆ con”, con”, diris diris la virineto virineto de maro, maro, “kio do tiam restos al mi?” “Via bela eksteraˆ eksteraˆo”, diris la sorˆ cistino, cistino, “via flugetanta flugetanta irado kaj viaj parolantaj okuloj, per kiuj vi jam povas malsaˆgigi homan koron. koron. Nu, ˆcu cu vi perdis la kuraˆgon? gon? Eletendu vian malgrandan langon, kaj mi detranˆ detranˆ cos cos ˆgin por mia peno kaj vi ricevos ricevos la karan karan trinka trinkaˆon!” on!” ˆ fariˆ “Gi gu!” gu!” diris la virineto v irineto de maro, m aro, kaj la sorˆcistino cistino metis m etis la kaldronon, por kuiri la sorˆ can can trinka trinkaˆon. “Pureco estas duono de vivo!” ˆsi si diris kaj elfrotis la kaldronon kaldronon per la serpentoj, serp entoj, kiujn ˆsi si kunligis en unu tuberon. Poste

* La

virineto de maro *

64

ˆsi si gratis al si mem la bruston kaj engutigis engutig is en la kaldronon sian nigran sangon. ˆ La vaporo formis la plej strangajn figurojn, tiel ke estis terure ilin vidi. Ciun momenton momenton la sorˆ cistino cistino metis novajn novajn objektojn objekto jn en la kaldronon, kaldronon, kaj kiam ˆgi komencis komencis bone boli, estis tute, kiel se plorus krokodilo. Fine la trinka trinkaˆo estis preta; ˆgi gi elrigardis kiel la plej klara akvo. “Jen ricevu ˆgin!” gin!” diris la sorˆ cistino cistino kaj detranˆ detranˆ cis cis al la virineto de maro la langon; la virineto nun jam estis muta, povis jam nek kanti nek paroli. “Se la polipoj volos vin kapti, kiam vi iros returne tra mia arbaro”, diris la sorˆcistino, cist ino, “ˆ sprucu spru cu sur ilin nur unu solan sola n guton guto n de tiu ˆ ci ci trinkaˆo, o, tiam ilia j brakoj kaj fingroj disfalos en mil pecojn!” Sed tion ˆci ci la reˆgidino ne bezonis, la polipoj polipo j timigite sin retiris de ˆsi, si, kiam ili vidis la brilantan brilantan trinka trinkaˆon, kiu lumis en ˆsia sia mano kiel radianta radianta stelo. Tiel ˆsi si balda˘u pasis la arbaron, la marˆcon con kaj la akvoturnej akvotu rnejon. on. ˆ Si povis povis vidi vidi la palaco palacon n de sia patro; patro; la tor torˆ ˆ coj coj en la granda granda salono salono de dancado estis estingitaj; tie certe jam ˆ ciuj ciuj dormis, tamen ˆsi si ne kuraˆgis iri al ili nun, kiam ˆsi estis muta kaj la koro volis disˆ disˆsiriˆ siriˆgi al ˆsi si de malˆgojo go jo;; ˆsi si enˆ enˆsteli te liˆ ˆ gis g is en la ˆgardenon gardenon,, derompis derompis floron floron de la bedoj de ˆ ciuj ciuj siaj fratinoj, fratinoj, ˆetis al la palaco milo jn da kisoj per la fingroj kaj leviˆ gis gis tra la mallume-blua mallume-blua maro supren, La suno ankora˘ u ne estis leviˆginta, ginta, kiam ki am ˆsi si ekvidis e kvidis la palacon pal acon de la reˆ r eˆgido kaj supreniris sur la belega marmora ˆstuparo. La luno lumis mirinde klare. La malgranda virineto de maro eltrinkis la brule akran trinka trinkaˆon, kaj estis al ˆsi, si, kiel se amba˘uakra uakr a glavo gl avo trairus trai rus tra ˆsia sia delikata deli kata korpo, korp o, ˆsi si perdi p erdiss la konscion konsci on kaj falis falis kiel mortinta. mortinta. Kiam la suno eklumis super la maro, ˆsi si vekiˆ vekiˆgis kaj sentis sentis fortan fortan doloron, doloron, sed rekte rekte anta˘ anta˘u ˆsi si staris staris la aminda aminda juna reˆgido, gido, kiu direktis direktis sur ˆsin siajn okulojn okulojn nigrajn nigrajn kiel karbo, tiel ke ˆsi si devis devis mallevi mallevi la siajn, sia jn, kaj tiam ˆsi si rimarkis rima rkis,, ke ˆsia sia fiˆ sa sa vosto perdiˆ per diˆgis kaj ˆsi si havis la plej graciajn gracia jn malgrandajn blankajn piedetojn, kiujn bela b ela knabino nur povas havi. Sed ˆsi si estis tute nuda, kaj tial ˆsi si envol envolvis vis sin en siajn sia jn densajn densajn longajn longajn harojn. La reˆ gido gido demandis dema ndis,, kiu ˆsi si estas esta s kaj kiel ˆsi si venis tien ˆ ci, ci, kaj ˆsi si ekrigardi ekri gardiss lin per siaj mallumebluaj okuloj kviete sed anka˘u tiel malgaje, malga je, ˆ car car paroli ˆsi si ja ne ê ˆ povis. Tiam li prenis ˆsian sian manon kaj kondukis kondukis ˆsin en la palacon. C ciu paˆso, so, kiun kiu n ˆsi si faris far is,, estis est is al ˆsi, kiel ki el la sorˆcistin cis tino o anta˘ anta ˘udiri udi ris, s, kiel kie l se ˆsi si paˆsus sus sur akrajn akra jn pinglojn pinglo jn kaj tranˆ cilojn, cilo jn, sed ˆsi elportadis elport adis ˆgin volonte, Sub la mano de la reˆ gido gido ˆsi si supreniris facile kiel akva veziko sur la ˆstuparo, stuparo, kaj li kaj anka˘u ˆ ciuj ciuj alia j admiris admi ris ˆsian sian gracian grac ian flugetantan fluget antan iradon. irad on. Multekostaj Multekostaj vestoj el silko kaj muslino estis nun donitaj al ˆsi, si, en la palaco ˆsi si estis la plej bela el ˆciuj, ciuj, sed ˆsi si estis muta, povis nek kanti kanti nek paroli. Belaj Bela j sklavinoj, vestitaj en silko kaj oro, eliradis kaj kantadis anta˘u la reˆgido gido kaj liaj gepatroj. gepatroj. Unu Unu kantis antis pli agrable ol ˆ ciuj ciuj aliaj, kaj la reˆgido apla˘ udis udis kaj ridetis ridetis al ˆsi; tiam la virineto virineto de maro fariˆ fariˆgis malˆ goja, goj a, ˆsi si sciis, ke ˆsi si mem kantus kantus multe pli bele. Ho! ˆsi si diris al si mem, se li nur scius, ke, por esti ˆce ce

* La

virineto de maro *

65

li, mi fordonis je eterne mian voˆ con! con! Jen la sklavinoj ekdancis belegajn flugetajn dancojn sub la plej bela muziko; tiam la virineto de maro levis siajn belajn blankajn brakojn, stariˆgis sur la pintoj de la fingroj piedaj kaj ekflugetis sur la planko, dancante kiel ˆ ˆ ankora˘ u neniu dancis. Ce ciu ciu movo ˆsia sia beleco pli multe elmontriˆgadis, kaj ˆsiaj siaj okuloj parolis pli interne kaj pli profunde al la koro, ol la kantado kantado de la sklavinoj. ˆ Ciuj estis ensorˆ citaj citaj de ˆgi, gi, aparte la reˆgido, kiu nomis la reˆgidinon lia amata amat a trovitino, trovit ino, kaj ˆsi si dancis danci s senhalte senh alte,, kvankam ˆ ciufo ciuf o je, kiam ˆsia sia piedo pied o tuˆ sis sis la plankon, plan kon, ˆsajnis sa jnis al ˆsi, si, kiel ˆsi si ekpaˆsus sus sur akran akra n tranˆcilon. cilo n. La reˆgido diris, ke ˆsi si estu ˆ ciam ciam apud li, kaj ˆsi si eˆ c ricevis rice vis la permes per meson on dormi dorm i sur velura kuseno kuse no anta˘ u lia pordo. Li lasis fari al ˆsi viran vestaˆ vestaˆon, por ke ˆsi si povu akompanadi lin anka˘u sur ˆ cevalo. cevalo. Ili rajdadis tra la bonodoraj arbaroj, kie la verdaj branˆ coj coj tuˆ tuˆsadis sadis ˆ levadis sin kun iliajn ilia jn ˆsultrojn sultro jn kaj la birdetoj birdeto j kantadis kantadis inter la l a freˆ saj sa j folioj. folio j. Si la reˆ gido gido sur la alta jn montojn, kaj kvank kvankam am ˆsiaj siaj graciaj piedetoj sangadis, ˆsi si tamen tame n ridadi r idadiss je tio ˆ ci ci kaj sekvadis sekvadi s lin ˆgis ili ekvidadis la nubojn preterflugantaj profunde sub ili, kiel se ˆgi estus amaso da birdoj, iranta al la fremdaj landoj. En domo, en la palaco de la reˆgido, gido, ˆsi si iradis, iradis, kiam en la nokto nokto la aliaj dormis, sur la larˆgan gan marmoran ma rmoran ˆstuparon stuparon kaj malvarmigadis m alvarmigadis siaj s iajn n brulantajn brulanta jn piedojn en la malvarma malvarma akvo de la maro kaj tiam ˆsi si pensadis p ensadis pri sia j parencoj parenco j en la profun pro fundaˆ daˆo. o . En unu unu nokto nokto ˆsiaj fratinoj fratinoj venis, venis, reciprok reciprokee tenante tenante sin per la brakoj; brakoj; ili ˆ kantis, naˆ gante super la akvo, tre malgajajn melodiojn. Si faris al ili signon, gante kaj ili ˆsin sin rekonis kaj rakontis, kiel profunde ˆsi si ilin ˆ ciujn ciujn malˆgojigis. gojigis. De tiu tiu tempo ili vizitadis ˆsin sin ˆ ciun ciun nokton, kaj en unu nokto ˆsi rimarkis en granda malproksimeco la maljunan avinon, kiu jam de tre longa tempo ne estis sin levinta al la supraˆ supraˆo de la maro, kaj la reˆgon de la maro kun sia krono sur la kapo. kapo. Ili etendis al ˆsi la mano jn, sed amba˘u ne kuraˆgis gis veni tiel proksime al la tero, kiel la fratinoj. De tago al tago la reˆgido ˆsin sin ˆ ciam ciam pli ekamadis, ekamadi s, li amis ˆsin, sin, kiel oni povas nur ami bonan belan infanon, sed fari f ari ˆsin sin reˆgino tio ˆci ci neniam venis al a l li en la kapon, kaj tamen ˆsi si ja devis fariˆgi lia edzino, edzi no, ˆ car car alie ˆsi ne ricevus rice vus senmortan senm ortan animon, sed devus en la mateno de lia edziˆgo fariˆ gi ˆsaumo u ˘ mo sur la maro. ˆ “Cu vi ne amas amas min min pli pli ol ˆciun c iun?” ?” kvaz kvaza˘ a˘u paro parola ladi diss la okul okuloj oj de la reˆ gidineto, gidineto, kiam li ˆsin prenadis en siajn brakojn kaj kisadis ˆsian belan frunton. “Jes “Jes,, vin vin mi amas la plej plej multe multe!” !” diri diriss la reˆgido, gido, “ˆ car car vi havas havas la plej bonan koron, vi estas al mi la plej multe aldonita kaj vi estas simila je unu juna knabino, kiun mi unu fojon vidis, sed jam kredeble neniam revidos. Mi estis sur ˆsipo, kiu rompiˆgis; gis; la ondoj alpelis min al tero proksime de sankta

* La

virineto de maro *

66

preˆ gejo, en kiu multaj junaj knabinoj faris la meson. La plej juna el ili trovis gejo, min tie sur la bordo bordo kaj savis savis al mi la vivon vivon;; nur nur du fojojn mi ˆsin sin vidis: vidis: ˆ estus Si estus la sola knabino, knabino, kiun mi povus povus ami en tiu ˆci ci mondo, mondo, sed vi estas ˆ apartenas al simila je ˆsi, vi preska˘ u forprenas ˆsian figuron en mia animo. Si la sankta preˆgejo, gejo, kaj tial vin sendis al mi mia bona feliˆ co; co; neniam ni disiˆgos unu de la alia!” “Ha! li ne scias, ke mi savis al li la vivon!” pensis la reˆgidineto, “mi portis lin trans la maron al la arbaro, kie staras la preˆgejo; mi rigardis lin post la ˆsaumo u ˘mo kaj atendis, ˆ cu cu ne venos al li ia homo. Mi vidis la belan knabinon, kiun li amas pli ol min!” min!” La virinet virineto o de maro profun profunde de ˆgemis, plori ˆsi ne povis, “La knabino apartenas al la sankta preˆgejo,” li diris, “neniam ˆsi si elvenos elvenos en la mondon, ili neniam renkontos unu la alian, mi estas apud li, mi vidas lin ˆ ciutage, ciutage, mi lin flegos, mi lin amos, mi oferos al li mian vivon!” Sed jen la reˆgido gido devis edziˆgi gi kaj ricevi kiel edzinon la filinon de la najbara reˆ go; go; tial oni pretigis, pretigis, lian belan ˆ sipon. sipon. La reˆgido gido vetur veturas, as, oni diras, diras, por ekkoni la landojn de la najbara reˆgo, sed efektive ˆgi gi estas farata por rigardi la filinon de la najbara reˆgo; grand grandan an sekv sekvantar antaron on li devis devis kunpr kunpreni eni.. La

* La

virineto de maro *

67

virineto virineto de maro balancis balancis la kapeton apeton kaj ridetis; ridetis; ˆsi konis konis la pensojn de la reˆ gido gido pli bone ol ˆ ciuj ciuj aliaj. “Mi devas devas veturi! veturi!” ” li diris diris al ˆsi, si, “mi devas devas rigardi la belan reˆgidinon; miaj gepatroj ˆgin gin postulas, sed por preni ˆsin sin kiel fianˆ cinon, cinon, tion ili ne volas min devigi. Mi ne povas ˆsin sin ami! ˆsi si ne estas simila je la bela knabino en la preˆgejo, gejo, je kiu vi estas simila. Se mi iam devus elekti fianˆ cinon, cinon, tiam la elekto pli volonte volonte falus sur vin, mia muta trovitineto kun ˆ la parolantaj okuloj!” Ce tio li ˆsin sin kisis sur ˆsia sia ruˆga ga buˆ so, so, ludis ludi s kun ˆsiaj sia j longaj haroj kaj metis sian kapon al ˆsia koro; kaj pli vive ˆsi si ekrevis pri homa feliˆco co kaj pri senmorta animo. “Vi ja ne timas la maron, vi, muta infano”, li demandis, kiam ili staris sur la belega ˆsipo, sipo, kiu devis lin veturigi veturigi al la lando de la najbara reˆgo, kaj li rakontis al ˆsi pri ventegoj kaj senventeco, pri mirindaj mirinda j fiˆ soj so j en la profundaˆo o kaj kion la subakviˆgisto gist o j tie vidis, vidi s, kaj ˆsi si ridis ridi s ˆ ce ce lia rakontado, rakontad o, ˆ car car ˆsi si sciis scii s ja pli bone b one ol ˆ ciu ciu alia pri la fundo de la maro. En luna nokto, kiam ˆciuj ciuj dormis, krom la direktilisto apud sia direktilo, tiam ˆsi si sidis sur la rando de la ˆsipo sipo kaj senmove senmove rigardis malsupren tra la klara akvo, kaj ˆsajnis sa jnis al ˆsi, si, kvaza˘u ˆsi si vidas vidas la palacon palacon de sia patro; patro; sur la plej alta turo de tiu palaco staris la maljuna avino kun la arˆgenta arˆgenta krono sur la kapo kaj rigardadis sendeturniˆge tra la ondanta ondanta akvo al la kilo de la ˆsipo. sipo. Jen ˆsiaj siaj fratinoj elnaˆgis gis el la interna internaˆo o de la maro, rigardadis rigardadis ˆsin sin malgaje ˆ kaj kunerompadis la blankajn manojn. Si faris al ili signojn, ridetis kaj volis rakonti, ke ˆcio cio iras bone kaj feliˆce, ce, sed la servanto de la ˆsipo alproksimiˆ alproksimi ˆgis al ˆsi kaj la fratinoj subakviˆgis, gis, tiel ke li pensis, ke la blanka blankaˆo, o, kion li vidis, estis est is nur ˆsa˘ sa umo ˘ umo sur la maro. Je la sekvanta mateno maten o la ˆsipo sipo ennaˆgis en la havenon de la belega ˆ cefurbo cefurbo ˆ de la najbara reˆgo. go. Ciuj sonoriloj de preˆgejoj sonoris, kaj de la altaj turoj eksonis trumpetoj, dum la soldatoj kun etenditaj standardoj kaj brilantaj ˆ tago estis bajonetoj staris orditaj en parado. Ciu estis pasig pasigata ata feste. feste. Baloj Baloj kaj kolektiˆgoj goj sekvis unu la alian, sed la reˆgidino ankora˘u ne estis tie, ˆsi si estis ˆ , kie ˆsi lernadis edukata, kiel oni diris, malproksime en unu sankta mona hejo, hejo lerna dis ˆ ciuj ci ujn n reˆ re ˆ gajn ga jn virtojn, virto jn, Fine ˆsi si alveturis. La virineto de maro brulis de deziro vidi ˆsian belecon b elecon kaj devis konfesi, ˆ ha˘ ke personon person on pli belan kaj ˆ carman carman ˆsi si neniam ankora˘u vidis. Sia uto uto estis delikata kaj travidebla kaj post la longaj mallumaj okulharoj ridetis paro da nigrabluaj fidelaj okuloj. “Vi ˆ gi g i est estas as!” !” ˆ goje goje ekkriis la reˆgido, gido, “vi, kiu min savis, kiam mi kuˆ kuˆsis sis malviv malviva a sur la bordo bordo de la maro!” maro!” kaj li premis premis ˆsin sin kiel sian sian ruˆgiˆ gantan gantan fianˆ cinon cinon en siaj brakoj. “Ho, mi estas tro feliˆ ca”, ca”, li diris al la virineto de maro. maro. “La plej bona, kiun mi neniam neniam esperis atingi, atingi, estas al mi plenumita plenumita.. Vi gojos g ôjos je mia feliˆ co, co, ˆcar car vi min amas la plej multe!” multe!” La virineto de maro kisis kisi s al li la l a manon, ma non, kaj jam nun estis es tis al ˆsi, si, kiel ˆsi si sentus, s entus, ke ˆsia sia koro disˆ d isˆsiriˆ siri ˆgas. La mateno de la edziˆgo de la princo devis ja alporti al ˆsi la morton kaj turni

* La

virineto de maro *

68

ˆsin en ˆsa˘ umon umon sur la maro. ˆ Ciuj sonoriloj de la preˆgejoj gejoj sonoris, la heroldoj rajdadis tra la tuta urbo kaj sciigadis scii gadis la fianˆciˆ ciˆgon. Sur ˆ ciuj ciuj altaro j brulis bonodora b onodora oleo ol eo en multekostaj multekosta j arˆ gentaj gentaj lampo j. La pastroj balancadis la fumilojn kaj la gefianˆ gefianˆ coj coj donis unu al la alia la manon manon kaj ricevis ricevis la benon de la episkopo. episkopo. La virineto virineto de maro staris en silko kaj oro kaj tenis la trenaˆ trenaˆon, on, de la vesto de la fianˆ cino, cino, sed ˆsia orelo ne a˘ udis udis la festan muzikon, muzikon, ˆsia sia okulo ne vidis la sanktan ceremonion, ˆsi si pensis pri sia nokto de la morto, pensis pri ˆ cio, cio, kion ˆsi si perdis en tiu ˆ ci ci mondo. Ankora˘ u en tiu sama vespero la gefianˆ coj coj iris sur la ˆsipon; sipon; la pafilegoj tondris, tondris, ˆ ciuj ciuj flagoj sin mov movadis en la aero, aero, kaj en la mezo de la ˆsipo estis konstruita konstruita reˆga ga tendo el oro kaj purpuro kaj provizita je la plej belaj kusenoj, sur kiuj devis ripozi rip ozi la gefianˆ gefianˆ coj coj en la trankvila malvarmeta malvarmeta nokto. La vento blovis la velojn veloj n kaj la ˆsipo sipo glitis facile kaj sen forta ˆsanceliˆ sanceliˆgado sur sur la klara klara maro. maro. Kiam Kiam fariˆ fariˆ gis gis vespero, vespero, oni ekbruligis ekbruligis kolorajn kolorajn lampojn kaj la maristoj maristoj dancis dancis gajajn dancojn dancojn sur la ferdek ferdeko. o. La virinet virineto o de maro tiam ekmemoris ekmemoris tiun vesperon vesperon,, kiam ˆsi si je la unua unua fojo suprenna suprennaˆ ˆgis el la maro kaj vidis tian saman belegecon kaj ˆgojon, kaj nun ˆsi si sin turnadis en la danco, flugetante kiel flugetas la hirundo, kiam ˆgi estas persekutata, persek utata, kaj ˆ ciuj ciuj admirante admirante apla˘ udadis udadis al ˆsi, si, neniam ankora˘ ankora˘u ˆsi dancis dancis tiel belege. belege. Kvaza˘ Kvaza˘u akra j tranˆcilo cilo j tranˆcadis cadis en ˆsiaj sia j delikata deli katajj piedo j, sed ˆsi si ˆgin ne sentadis, sentad is, ˆ car car ˆ sciis, ke ˆgi pli multe ˆgi gi tranˆcadis cadi s al ˆsi si la koron. Si gi estas la lasta vespero, ke ˆsi si lin vidas, lin, por kiu ˆsi si forlasis la amikojn kaj hejmon, fordonis sian belegan voˆ voˆ con con kaj ˆ ciutage ciutage suferadis malfacilajn dolorojn, dum li ˆgin gi n eˆc la ˆ plej malmulte ne scietis. Gi estis la lasta nokto, ke ˆsi enspiradis tiun saman aeron, aeron, kiel li, kaj vidadis vidadis la profundan profundan maron kaj la bluan bluan stelan stelan ˆ cielon. cielon. Eterna nokto sen pensado kaj sonˆ gado gado ˆsin sin atendis, ˆ car car ˆsi si ne havis animon ˆ sur la ˆsipo kaj jam neniam povis ˆgin gin ricevi. Cio sipo estis plena je ˆgojo kaj gajeco, multe ankora˘ u post p ost la mezo de la nokto; ˆsi ridetadis kaj dancadis kun p ensoj de morto morto en sia koro koro.. La reˆgido gido kisis sian belan fianˆ cinon cinon kaj ˆsi si ludis kun liaj nigraj haroj kaj brako en brako ili iris en la belegan tendon por ripozi. Fariˆ gis trankvile kaj malla˘ute gis ute sur la ˆsipo, sipo, nur la direktilisto direktilis to staris star is apud la direktilo; la virineto de maro metis siajn blankajn brakojn sur la randon de ˆ sciis, la ˆsipo kaj rigardadis al oriento, atendante la ˆ cielruˆ cielruˆgon de mateno. Si ke la unua radio de la suno estos ˆsia sia alportanto de morto. Tiam ˆsi si ekvidis siajn fratinojn leviˆgantajn gantajn el la maro, maro, ili estis palaj kiel ˆsi si mem, iliaj longaj longaj belaj haroj jam ne movadis sin en la vento, vento, ili estis detranˆ citaj. citaj. “Ni donis ˆgin gin al la sorˆ s orˆ cistino, cistino, por ke ˆsi si donu helpon help on kaj ka j por ke vi ne devu de vu ˆ donis al ni tranˆ morti en tiu ˆ ci ci nokto! Si cilon, cilon, jen ˆgi estas! estas! Vi vidas, vidas, kiel kiel akra ˆ gi gi estas? Anta˘ u ol la suno leviˆgos, gos, vi devas ˆgin gin enpuˆ si si en la koron de la reˆ gido, gido, kaj kiam lia varma varma sango ˆsprucos sprucos sur viajn piedojn, tiam viaj via j piedoj piedo j kunkreskiˆ gos gos en unu fiˆsan san voston kaj vi denove denove fariˆgos virineto de maro, vi

* La

virineto de maro *

69

povos veni al ni en la maron kaj vivi viajn tricent jarojn, anta˘u ol vi fariˆgos gos malviva mal viva sala sal a ˆsa˘ sa ˘ umo de la maro. Rapidu, rapidu! Li a˘u vi devas morti anta˘u umo la leviˆ go go de la suno. Nia maljuna maljuna avino avino malˆgojas gojas tiel, ke la blankaj haroj al ˆsi si elfalis, el falis, kiel niaj ni aj falis sub la l a tondilo tondil o de la sorˆcistino. cistino. Mortigu la reˆgidon kaj ˆ revenu! Rapidu! Cu vi vidas la ruˆgan gan strion stri on sur la ˆ cielo? cielo? Post kelkaj minutoj minuto j leviˆ gos la suno kaj vi devos morti!” Kaj ili strange kaj profunde ekˆgemis kaj gos malleviˆ gis gis en la akvon. La reˆ gidineto de maro fortiris la purpuran kurtenon anta˘u la tendo kaj gidineto vidis, vidis, kiel la bela fianˆ fianˆ cino cino dormas, tenant tenantee sian kapon sur la brusto brusto de la reˆ gido, gido, kaj ˆsi si kliniˆgis, gis, kisis lin sur la bela frunto, suprenrigardis al la ˆcielo, cielo, kie la ruˆgo go de la mateno mateno ricev ricevadis ˆ ciam ciam pli brulan brulantan tan koloron koloron,, ekrigardi ekrigardiss la akran akran tranˆ tranˆ cilon cilon kaj direktis direktis ree siajn okulojn okulojn sur la reˆ gidon, gidon, kiu en la sonˆ go go elparoladis la nomon de sia fianˆ cino, cino, — ˆsi si sola vivis en liaj pensoj — kaj la tranˆ cilo cilo tremis en la manoj de la virineto de maro. . . sed jen ˆsi si ˆetis etis gin ˆ gin malprok malproksim simee for en la ondojn, ondojn, kiuj kiuj ruˆge ge eklumis, kie falis la tranˆ cilo; cilo; elrigardadis, elrigardadis, kiel se gutoj da sango ˆsprucus sprucus supren el la akvo. Ankora˘ u unu fo jon ˆsi ekrigardis la reˆgidon gidon per rigardo duone estingita, ˆetis eti s sin de la ˆsipo sip o en la maron maro n kaj sentis; sentis ; kiel ˆsia sia korpo korp o sin turnis turn is en ˆsa˘ sa ˘umon. Nun la suno leviˆgis gis el la maro, kviete kaj varme falis ˆgiaj radioj sur la malvarman malvarm an malvivan malv ivan ˆsa˘ sa ˘ u mon de la maro kaj la reˆgidineto de maro sentis umon ˆ nenion de la morto. Si ekvidis la sunon kaj proksime super ˆsi si flugetis centoj da travideblaj travideblaj belegaj estaˆ estaˆoj; oj; ˆsi si povus tra ili vidi la blankajn blankajn velojn de la ˆsipo sip o kaj la ruˆgajn gaj n nubo jn sur s ur la ˆ cielo. cielo. Ilia voˆ co co estis es tis kiel sonorado de sfero s feroj, j, sed tiel spirita, ke nenia homa orelo povis ˆgin a˘ udi, udi, kiel anka˘ u nenia tera okulo povis vidi tiujn ˆci ci ˆ cielajn cielajn estaˆ estaˆojn. Sen flugiloj ili sin portadis tra la aero danke sian propran propran facileco facilecon. n. La virineto virineto de maro vidis, ke ˆsi si hav havas korpon tian kiel ili, kiu ˆciam ciam pli kaj pli sin levadis el la ˆsa˘ sa˘umo. “Al kiu mi venis?” venis? ” ˆsi si demandis dema ndis,, kaj ˆsia sia voˆ co co sonis soni s kiel la voˆ co co de la alia j estaˆ estaˆoj, oj, tiel spirite, ke nenia tera muziko muziko povas povas ˆgin reprezenti. “Al la filinoj de la aero!” respondis la aliaj. “La virino de maro ne havas senmortan animon kaj neniam povas ˆgin ricevi, ricevi, se ne prosperis prosperis al ˆsi akiri akiri la amon de homo! homo! De fremda potenco dependas dependas ˆsia sia eterna ekzistado ekzistado.. La filinoj de la aero anka˘u ne havas senmortan animon, sed ili povas ˆgin akiri al si mem mem per bonaj bonaj faroj. faroj. Ni flugas flugas al la varm varmaj aj land landoj, oj, kie kie la brula brulan nta spiro de la pesta aero mortigas la homojn; tie ni blovetados malvarmeton. Ni disetendas la bonodoron b onodoron de la floroj floro j tra la aero kaj alportas refreˆsiˆ siˆgon kaj saniˆ gon. g on. Se ni en la da˘ da˘uro uro de tricent tricent jaroj penadis fari ˆcion cion bonan, b onan, kion ni povas, tiam ni ricevas senmortan s enmortan animon a nimon kaj prenas parton par ton en la eterna feliˆco co de la homoj. homo j. Vi, malfeliˆca ca virineto vi rineto de maro, mar o, el la tuta tut a koro ˆciam ciam laboradis l aboradis al tiu sama celo kiel ni, vi suferis kaj paciencis, vi leviˆgis nun al la mondo de la spiritoj de la aero, nun vi povas mem akiri al vi post tri centjaroj senmortan animon per bonaj faroj!”

* La

70

virineto de maro *

La virineto de maro levis siajn travideblajn brakojn al la luma suno kaj je la unua fo jo ˆsi sentis larmo jn. Sur la ˆsipo denove denove regis bruo kaj vivo; ˆsi si rimarkis, kiel la reˆgido gido kun sia bela fianˆ cino cino ˆsin sin serˆ cas, cas, malgaje malga je ili direktis siajn okulojn sur la ondantan ondantan ˆsa˘ sa˘umon, umon, kiel se ili scius, ke ˆsi si ˆetis sin en la maron. Nevidate ˆsi kisis la frunton de d e la fianˆ cino, cino, ridetis al la l a reˆ r eˆgido kaj levis sin kun la aliaj infanoj de la aero al la rozeruˆga nubo, kiu naˆgis gis en la aero. “Post tricent jaroj ni tiel transflugetos transflugetos en la regnon ˆcielan!” cielan!” “Eˆ “Eˆ c pli frue ni povas povas tien veni!” veni!” diris diris unu unu el la spiritoj spiritoj de la aero. aero. “Nevidate vidate ni enflugeta enflugetass en la domojn de la homoj, kie estas infanoj, infanoj, kaj por ˆciu ciu tago, en kiu ni trovas bonan infanon, kiu faras ˆgojon al siaj gepatroj kaj meritas ilian amon, Dio mallongigas al ni nian tempon de provado. La infano ne scias, kiam ni flugas tra la ˆ cambro, cambro, kaj kiam ni el ˆgojo pro tiu infano infano ridetas, ridetas, tiam niaj tricen tricentt jaroj perdas perdas unu unu jaron, jaron, sed se ni vidas malbonko malbonkondut ndutan an kaj malbon malbonan an infan infanon, on, tiam tiam ni devas devas plori plori larmojn larmojn de malˆ malˆgojo, goj o, kaj ˆ ciu ciu larmo aldonas al nia tempo de provado unu tagan!”

3 9 3

FABELOJ

9

71

La no novaj ve vestoj de de la la re reˆ go go

nta˘ u multaj jaroj vivis unu reˆgo, go, kiu tiel amis belajn novajn vestojn, ke li elspezadis sian tutan monon, por nur esti ˆciam ciam bele b ele ornamita. Li ne zorgadis zorgadis pri siaj soldatoj, soldatoj, nek pri teatro teatro kaj ˆ caso, caso, esceptin esceptinte te nur nur se ili donadis al li okazon okazon montri montri siajn nov novajn vestojn. vestojn. Por Por ˆ ciu ciu horo de la tago li havis apartan surtuton, kaj kiel pri ˆciu ciu alia reˆgo oni ordinare diras: “Li estas en la konsilanejo”, konsilanejo”, oni tie ˆci ci ˆciam ciam diradis: “La reˆgo estas en la vestejo.” En la granda urbo, en kiu li loˆgis, estis tre gaje; ˆ ciun ciun tagon tien venadis multaj multaj fremduloj. fremduloj. Unu Unu tagon venis venis anka˘ anka˘u du trompantoj, kiuj diris, ke ili estas teksistoj kaj teksas la plej belan ˆstofon, stofon, kiun oni nur povas al si prezenti; prezenti; ke ne sole la koloroj kaj desegnoj de tiu ˆci ci ˆstofo stofo estas eksterordinare eksterordinare belaj, sed la vesto j, kiujn oni preparas p reparas el tiu t iu ˆci ci ˆstofo, stofo, havas havas la l a mirindan mi rindan econ, ke al ˆ ciu, ciu, kiu ne ta˘ugas ugas por sia ofico a˘u estas tro malsaˆga, ga, ili restas nevideblaj. “Tio ˆci ci estas estas ja bonegaj bonegaj vestoj!” vestoj!” pensis la reˆgo; go; “havante tian surtuton, mi ja povus sciiˆgi, g i, kiu en mia regno ne ta˘ugas por la ofico, kiun li havas; mi povus diferencigi la saˆgajn gajn de la malsaˆgaj! gaj! Jes, la ˆstofo stofo devas devas tuj esti teks teksit ita a por mi!” mi!” Kaj li doni doniss al la amba˘ amba˘ u trompantoj grandan sumon da mono anta˘ ue, por ke ili komencu sian laboron. ue, Ili starigis du teksilojn, faris mienojn kvaza˘u ili laboras, sed havis nenion sur la teksiloj. Tamen en la postuloj ili estis estis tre fervoraj fervoraj kaj postuladis postuladis la plej delikatan delikatan silkon kaj la plej bonan oron. Tion ˆci ci ili metadis en sia jn proprajn poˆsojn so jn kaj laboradis laboradi s super s uper la malplena m alplenajj teksilo j, kaj eˆ c ˆgis profunda nokto.

* La

novaj vestoj de la reˆ go * go

72

“Mi volus scii, kiom de la ˆstofo stofo ili jam pretigis!” pretigis!” ekpensis ekpensis la reˆgo, sed kaptis kaptis lin kelka kelka timo ˆce ce la penso, ke tiu, kiu estas malsaˆga a˘ u ne bone ta˘ugas ugas por sia ofico, ne pov p ovas as vidi la ˆstofon. stofon. Li estis kvanka kvankam m konvinkita, konvinkita, ke li pro si ne devas timi, tamen li preferis anta˘ue sendi alian personon, por vidi, kiel la ˆ afero staras. Ciuj homoj en la tuta urbo sciis, kian mirindan forton la ˆstofo stofo havas, havas, kaj ˆ ciu ciu kun senpacienco jam volis vidi, kiel malsaˆga lia najbaro estas. “Mi sendos al la teksistoj teksistoj mian maljunan maljunan honestan honestan ministron!” ministron!” pensis la reˆ go, go, “li la plej pl ej bone vidos, kiel la ˆstofo stofo elrigardas, ˆ car car li estas homo saˆga kaj neniu pli bone ta˘ugas ugas por sia ofico, ol li!” Tiel Tiel la maljun maljuna a bonko bonkora ra minist ministro ro iris iris en la salon salonon, on, en kiu la amba˘ amba˘u trompantoj sidis anta˘u la malplenaj teksiloj kaj laboris. “Dio, helpu al mi!” ekpensis la maljuna ministro, larˆge malfermante la okulojn, “mi nenion povas vidi!” Sed li tion ˆci ci ne eldiris. La amba˘ u trompan trompantoj toj petis lin alveni alveni pli proksime proksime kaj demandis demandis,, ˆ cu cu ˆgi ˆ tio ˆci ne estas bela desegno kaj belegaj koloroj. Ce ci ili montris la malplenan teksilon, kaj la malfeliˆ ca ca ministro uzis ˆciujn ciujn fortojn por malfermi bone la okulojn, sed li nenion povis vidi, ˆcar car nenio estis. “Mia Dio!” li pensis, p ensis, “ˆcu cu mi estas malsaˆga? tion ˆci ci mi neniam supozis ˆ mi ne ta˘ kaj tion ˆ ci ci neniu devas sciiˆgi! Cu ugas por mia ofico? Ne, neniel mi ugas povas rakonti, ke mi ne vidas la teksaˆ teksaˆon!” “Nu, vi ja nenion diras!” rimarkis unu el la teksantoj. “Ho, ˆ gi gi estas bonega, tre ˆ carma!” carma!” diris la maljuna ministro kaj rigardis tra sia j okulvitroj. “Tiu ˆci ci desegno kaj tiuj ˆ ci ci koloroj! Jes, mi raportos al la reˆ go, go, ke ˆ gi gi tre al mi plaˆcas!” cas! ” “Tre “Tre agrabl agrablee al ni!” diris diris la amba˘ amba˘u teksistoj kaj nomis la kolorojn kaj komprenigis komprenigis la neordinaran desegnon. desegnon. La maljuna ministro atente a˘uskultis; por povi diri tion saman, kiam li revenos al la reˆgo; kaj tiel li anka˘u faris. Nun la trompantoj trompantoj postulis pli da mono, pli da silko kaj oro, kion ili ˆciam ciam ankora˘ u bezonis por la teksaˆo. o. Ili ˆ cion cion metis en sian propran poˆ son, son, en la teksilon ne venis eˆc unu fadeno, sed ili, kiel anta˘ue, da˘ urigadis urigadis labori super la malplenaj teksiloj. La reˆ go go balda˘ u denove denove sendis alian bonkoran bonkoran oficiston, oficiston, por revidi, revidi, kiel iras la teksado teks ado kaj ˆ cu cu la ˆstofo stof o balda˘ bald a˘u estos preta. Estis kun li tiel same, kiel kun la ministro: li rigardadis kaj rigardadis, sed ˆcar car krom la malplena teksilo nenio estis, tial li anka˘u nenion povis vidi. “Ne vere, ˆgi gi estas estas bela peco da ˆstofo?” stofo?” diris diris la trompan trompantoj toj kaj montris montris kaj klarigis la belan desegnon, kiu tute ne ekzistis. “Malsaˆ ga ga mi ja ne estas! estas! pensis pensis la sinjoro sinjoro,, tial tial sekve sekve mi ne ta˘ugas por mia bona ofico. ofico. Tio ˆci ci estas estas stranga, stranga, sed almena˘ almena˘u oni ne devas devas tion ˆci ci lasi rimarki!” Tial li la˘ udis udis la ˆstofon, kiun li ne vidis, kaj certigis ilin pri sia ˆgojo pro la belaj koloroj kaj la bonega desegno. “Jes, ˆgi estas rava!” li diris al la reˆ go. go.

* La


73

ˆ Ciuj homoj en la urbo parolis nur pri la belega ˆstofo. stofo. Nun la reˆgo go mem volis ˆgin gin vidi, dum ˆgi gi estas ankora˘ u sur la teksiloj. Kun tuta amaso da elektitaj homoj, inter kiuj sin trovis anka˘u la amba˘ u maljunaj honestaj honestaj oficistoj, oficistoj, kiuj estis tie anta˘ anta˘ue, ue, li iris al la ruzaj trompantoj, kiuj nun teksis per ˆ ciuj ciuj fortoj, sed sen fadenoj. “Nu, ˆ cu cu tio ti o ˆ ci ci ne estas esta s efekti ef ektive ve belega? be lega? diris diri s amba˘ amba ˘u honestaj oficistoj. Via Reˆ ga ga Moˆ sto sto nur admiru, kia desegno, kiaj kia j koloroj!” koloroj !” kaj ˆ ce ce tio ˆ ci ci ili montris sur la malplenan teksilon, ˆ car car ili pensis, ke la aliaj kredeble vidas la ˆstofon. “Kio tio ˆ ci ci estas!” estas!” pensis la reˆgo, go, “mi ja nenion nenion vidas! Tio ˆci ci estas estas ja ˆ mi estas malsaˆga? terura! Cu ga? ˆ cu cu mi ne ta˘ugas ugas kiel reˆgo? go? tio ˆci ci estus e stus la plej p lej terura, kio povus al mi okazi. Ho, ˆgi estas tre bela”, diris tiam la reˆgo la˘ ute, ute, “ˆ gi gi havas havas mian plej altan aprobon!” aprobon!” Kaj li balancis balancis kontent kontentee la kapon kaj observ observadis adis la malplenan malplenan teksilon; teksilon; li ne volis volis konfesi, konfesi, ke li nenion vidas. La tuta sekvantaro, kiun li havis kun si, rigardadis kaj rigardadis, sed nenion pli rimarkis, ol ˆciuj ciuj aliaj; alia j; tamen ili ˆciam ciam ripetadis ripetadi s post la reˆgo: “Ho, ˆgi gi ja estas tre bela!” b ela!” Kaj ili konsilis konsilis al li porti tiujn ˆci ci belegajn b elegajn vestojn el tiu ˆ ci ci belega b elega materialo la unuan fojon foj on ˆ ce ce la solena irado, i rado, kiu estis e stis atendata. atendata . “Rava, belega, mirinda!” mirinda!” ripetadis ripetadis ˆ ciuj ciuj unu unu post la alia kaj ˆ ciuj ciuj estis tre ˆgojaj. gojaj. La reˆ reˆgo go donacis al la amba˘u trompantoj kavaliran krucon kaj la titolon de sekretaj teksistoj de la kortego. La tutan nokton anta˘u la tago de la parado la trompantoj pasigis malˆ dorme kaj ekbruligis pli ol dekses kandelojn. Ciuj povis vidi, kiel okupitaj ili estis je la pretigado de la novaj vestoj de la reˆgo. Ili faris mienon, kvaza˘u ili prenas la ˆstofon stofon de la teksiloj, tranˆ cadis cadis per grandaj tondiloj en la aero, kudradis per kudriloj sen fadenoj kaj fine diris: “Nun la vestoj estas pretaj!” La reˆ go mem venis al ili kun siaj plej eminentaj korteganoj, kaj amba˘u go trompantoj levis unu manon supren, kvaza˘u ili ion tenus, tenus, kaj diris: diris: “Vidu, “Vidu, ˆ jen estas estas la pantalo pantalono! no! jen estas la surtuto! surtuto! jen la mantelo! mantelo! kaj tiel plu. plu. Gi estas estas tiel malpeza, kiel aranea araneaˆ ˆo! oni povus pensi, ke oni nenion nenion portas portas sur la korpo, sed tio ˆci ci estas ja la plej grava grava eco!” “Jes!” diris ˆciuj ciuj korteganoj, kortegano j, sed nenion povis vidi, ˆ car car nenio estis. “Via Reˆ ga ga Moˆ Moˆsto sto nun nun volu volu plej afable afable demeti demeti viajn plej altajn vestojn, vestojn, diris la trompantoj, trompanto j, kaj ni al Via Rega Moˆ sto sto tie ˆci ci anta˘u la spegulo vestos la novajn.” La reˆ go demetis siajn vestojn, kaj la trompantoj faris, kvaza˘u ili vestas go al li ˆciun ciun pecon p econ de la novaj novaj vestoj, kiuj kvaza˘ kvaza˘u estis pretigitaj; kaj ili prenis lin per la kokso kaj faris kvaza˘u ili ion alligas — tio ˆ ci ci devis esti la trenaˆ trenaˆo o de la vesto — kaj la reˆgo go sin turnadis kaj returnadis anta˘u la spegulo. “Kiel belege b elege ili elrigardas, kiel bonege ili sidas!” ˆ ciuj ciuj kriis, “Kia desegno, kiaj koloroj! ˆgi gi estas vesto de granda indo!” “Sur “Sur la strato strato oni staras staras kun la baldak baldakeno eno,, kiun kiun oni portos portos super super Via Reˆ ga ga Moˆ sto sto en la parada irado!” raportis la ˆcefa cefa ceremoniestro. ceremonies tro.

* La


74

ˆ ˆgi “Nu, mi estas en ordo!” diris la reˆgo. “Cu gi ne bone sidas?” sidas?” Kaj ankora˘ ankora˘u unu fojon li turnis sin anta˘u la spegulo, spegul o, ˆcar car li volis montri, ke li kvaza˘u bone observas sian ornamon. La ˆ cambelano cambelano j, kiuj devis dev is porti p orti la trenaˆ trenaˆon de la vesto, eltiris siajn sia jn mano jn al la planko, kvaza˘u ili levas levas la trena trenaˆon. Ili iris kaj tenis tenis la manojn eltirite eltirite en la aero; aero; ili ne devis devis lasi lasi rimark rimarki, i, ke ili nenion nenion vidas. vidas. Tiel Tiel la reˆgo iris en parada marˆso so sub la belega baldakeno, baldakeno, kaj ˆ ciuj ciuj homoj sur la stratoj kaj en la fenestroj fenestroj kriis: kriis: “Ho, ˆcielo, cielo, kiel senkompar senkomparaj aj estas estas la nov novaj vestoj vestoj de la reˆ go! go! Kian belegan b elegan trenaˆ trenaˆon li havas havas al la surtuto! kiel bonege b onege ˆcio cio sidas!” Neniu Neniu volis volis lasi rimarki, ke li nenion nenion vidas, vidas, ˆ car car alie li ja ne ta˘ugus por sia ofico a˘ u estus terure malsaˆga. Nenia el la vestoj de la reˆgo ˆ gis gis nun havis tian sukceson. “Sed “Sed li ja estas estas tute tute ne vesti vestita! ta!” ” subite subite ekkriis ekkriis unu unu malgra malgranda nda infano. infano. “Ho ˆ cielo, cie lo, a˘udu udu la voˆ voˆ con con de la senkulpeco!” diris la patro; kaj unu al la alia murmuretis, kion la infano diris. “Li estas tute ne vestita; tie staras malgranda infano, kiu diras, ke li tute ne estas estas vesti vestita ta!! Li ja tute ne estas estas vesti vestita! ta!” ” kriis kriis fine la tuta popolo. popolo. Tio ˆ ci ci pikis piki s la reˆgon, gon, ˆcar car al li jam mem ˆsajnis, sajnis, ke la popolo estas prava; prava; sed li pensis: “Nun nenio helpos, oni devas nur kuraˆge resti rest i ˆce ce sia si a opinio!” opinio! ” Li prenis preni s teniˆ gon gon ankora˘ u pli fieran, kaj la ˆ cambelanoj cambelanoj iris kaj portis la trenaˆ trenaˆon, on, kiu tute ne ekzistis.

3 9 3

75

FABELOJ

10

Galoˆ Gal oˆ so j de feliˆ soj feliˆ co co

I. Komenco. n unu el la domoj de la Orienta strato en Kopenhago, proksime de la Nova Reˆ ga Bazaro, estis iam granda gastokunveno, kiel ofte okazas ga ka˘ uze de reciproka intervivado. Aranˆgi tion oni ja devis; nun tio estis uze farita farita kaj donis donis la agrablan agrablan perspektivon perspektivon ricevi denove denove invitojn. Unu duono de la gastaro sidis jam ˆce ce la ludotabloj, kaj la dua duono atendis, kio rezultos el la propono propono de la mastrino: mastrino: “Volu “Volu proponi, proponi, kion ni komencu komencu!” !” La interpainterparolado estis sufiˆ ce ce vigla. Interalie la interparolado ektuˆ sis sis anka˘u la epokon de la mezaj jarcentoj. Kelkaj opiniis, ke ˆgi estis multe pli bona ol nia tempo; la jura konsilisto Knap defendis tiun opinion tiel fervore, ke la mastrino tuj konsentis kun li, kaj ili amba˘u akre atakis la gazetan artikolon de Oersted pri malnovaj kaj novaj tempoj, en kiu la prefero estis donita al nia tempo. La jura konsilisto konsilisto opiniis, opiniis, ke la plej bela kaj plej feliˆ ca ca estis la tempo de la dana reˆgo go Johano. Dum tuta ˆci ci tiu parolado kaj diskutado, kiu nur por unu momento estis interrompita per la alporto de la gazetoj, kiuj cetere enhavis nenion legindan, ni enrigardu iom en la anta˘uˆ uˆ cambron, cambro n, kie trovis rifuˆ rifu ˆgon gon la supervestoj, bastonoj, stonoj, pluvomb pluvombreloj reloj kaj galoˆ galoˆsoj. soj. Tie sidis du knabinoj, knabinoj, juna kaj maljuna; maljuna; oni povus pensi, ke ili venis, por rekonduki kun si siajn mastrinojn, tiun a˘u

* Ga Galoˆ loˆ so j

de fe feli liˆ ˆ co * co

76

alian maljunan fra˘ulinon ulinon a˘ u vidvin vidvinon. on. Sed se oni rigardi rigardiss pli preciz precize, e, oni povis tuj rimarki, ke ili ne povis esti simplaj servistinoj: iliaj manoj estis tro delikataj, ilia teniˆgo kaj moviˆ gado gado estis tro reˆgaj, gaj, kaj iliaj vestoj havis tro originalan fasonon. Tio estis du feinoj; feino j; la pli juna estis ne la Diino de Feliˆ Feliˆ co co mem, sed unu el la servistinoj de sia j ˆcambelaninoj, cambelaninoj, kiuj disdonas la malpli gravajn donacojn donaco jn de la l a feliˆ f eliˆ co; co; la dua du a aspektis as pektis eksterordinare eksterordin are serioze, s erioze, ˆsi estis la malˆ gojo; go jo; ˆ ci ci tiu faras siajn sia jn aferojn afero jn ˆ ciam ciam mem, per sia propra persono, ˆ car car tiam ˆsi si scias, ke la aferoj estas bone plenumitaj. plenumitaj. Ili rakontis al si reciproke, kie ili estis en tiu tago; tiu, kiu estis servistino de ˆ cambelanino cambelanino de la Diino de Feliˆ co, co, plenumis nur negravajn komisiojn: komisio jn: ˆsi si ˆsirmis, sirm is, kiel ˆsi si rakontis, rakontis , novan ˆ capelon cap elon kontra˘ kontra ˘u subita pluvego, pluvego, ˆsi si havigis havigis al unu honesta homo saluton de ia altranga nulo, kaj aliajn similajn komisiojn; sed tio kion ˆsi estis ankora˘u faronta, estis io tute eksterordinara. “Mi devas diri al vi, ke hodia˘u estas mia naskiˆgtago gtago kaj porhonore de tio estas estas komisie komisie transdon transdonita ita al mi paro da galoˆ galoˆsoj, soj, kiujn mi devas devas alporti alporti al la homoj. La galoˆ galoˆsoj soj hav havas tiun econ, ke ˆciu, ciu, kiu ilin porta p ortas, s, tuj estas ˆ transporta transportata ta en tiun situacion situacion a˘u en tiun tempon, kie li pleje volas esti. Ciu deziro rilate tempon a˘u lokon estas tuj plenumata, kaj la homo tiamaniere povas fine trovi feliˆcon con sur la tero.” ˆ vi tion kredas?” diris la Malˆgojo; “mi ne kredas; kontra˘ue, “Cu ue, li fariˆgos gos senfine senfine malfeliˆ malfeliˆ ca ca kaj benos la moment momenton, on, kiam li denove denove liberiˆ liberiˆgos de la galoˆ ga loˆso j.” j. ” “Kia ideo!” respondis respondis la dua. “Jen mi starigos starigos ilin ˆci ci tie apud la pordo, pordo, iu per eraro metos ilin sur sin kaj fariˆgos feliˆ fe liˆculo.” cul o.”

II. Kio okazis al la jura konsilisto. Estis Estis mallume. mallume. La jura konsilisto konsilisto Knap, tute enprofun enprofundiˆ diˆginta en la tempon de la reˆgo go Johano, volis foriri hejmen, kaj hazarde li anstata˘u sia s iajj galoˆ g aloˆsoj so j



77

prenis la galoˆsojn so jn de feliˆ co, co, kaj kun k un ili li eliris eli ris sur s ur la Orientan straton; s traton; sed per p er la sorˆ ca ca forto de la galoˆ soj so j li transportiˆ transp ortiˆgis en la tempon de la reˆgo Johano, kaj tial lia piedo trovis sur la strato nenion krom ˆslimo kaj marˆ co, co, ˆ car car en tiu tempo ne ekzistis ankora˘u ˆstona sto na pavimo. pavi mo. “Estas terure, kiel malpure estas ˆci ci tie!” diris la jura konsilisto. “La tuta trotuaro kvaza˘u malaperis, kaj ˆ ciuj ciuj lanternoj lanternoj estas estingitaj!” La luno ne leviˆgis gis ankora˘ u sufiˆ ce ce alte, krom tio estis iom da nebulo, tial regis tia mallumo, ke oni ne multe povis distingi. Tamen ˆce ce la plej proksima angulo pendis lanterno anta˘u bildo de la Sankta Virgulino, sed la lumo estis preska˘ u kiel nenio, tiel, ke li ˆgin rimarkis nur tiam, kiam li staris tute sub ˆ gi, kaj liaj okuloj tute mirigite trafis la pentritan bildon de la patrino kun la gi, infano. ˆ tie certe troviˆgas “Ci gas ia muzeo”, li pensis, “kaj oni forgesis depreni la elp el pendaˆ endaˆon! o n!” ” Kelkaj homoj, vestitaj la˘ u la tiuepoka modo, preteriris preter li. “Kiel strange ili aspektas! Ili certe venas de maskobalo!” Subite eksonis tamburado tamburado kaj fajfado, kaj ˆciam ciam pli kaj pli alproksimiˆgadis lumo de torˆ coj. coj. La jura konsilisto ekmiregis kaj ekvidis nun strangan procesion. sion. Anta˘ Anta˘ ue ue marˆ sis sis tuta taˆ cmento cmento da tamburistoj, tamburisto j, kiuj batadis la˘utan ruladon; ilin sekvis korpogardistoj kun pafarkoj kaj arbalestoj. La plej eminenta en la procesio procesio estis altranga altranga ekleziulo ekleziulo.. Mirigite Mirigite la jura konsilist konsilisto o demandis demandis,, kio tio signifas kaj kiu estas tiu homo? “Tio estas la episkopo de Zelando,” oni respondis. “Ho Dio, kio al la episkopo episkopo venis en la kapon?” diris diris la jura konsilisto konsilisto kaj kaj balancis balancis la kapon. kapon. Tio certe ja ne povis esti la episkopo. episkopo. En profunda profunda meditado pri tio kaj ne rigardante dekstren nek maldekstren, la jura konsilisto iris tra la Orienta Orienta strato kaj trans trans la Altpontan Altpontan placon. La ponto, kiu konduk kondukas as al la Palaca Palaca placo, estis netrov netrovebla ebla.. En malfortaj malfortaj konturoj konturoj nur nur montriˆ montriˆgis al li plata bordo, kaj fine li alvenis al du homoj, kiuj sidis en boato. ˆ sinjoro deziras, ke ni ˆsiptransigu lin al Holm?” ili demandis. “Cu “Al Holm?” diris la jura konsilisto, kiu ja ne sciis, en kiu epoko li faras sian noktan promenadon; “mi volas iri al la Kristiana haveno en la malgrandan Torfan straton.” La homoj rigardis lin mirigite. “Diru al mi nur, kie estas la ponto?” li diris plue. “Estas hontinde, ke ˆ ci ci tie brulas nenia lanterno, kaj krom tio estas ˆci ci tie koto kaj ka j ˆslimo, slimo, kvaza˘u oni irus iru s en marˆco!” co! ” Ju pli longe li parolis kun la boatistoj, des pli nekompreneblaj ili fariˆgis por li. “Mi ne kompre komprenas nas vian Bornholman Bornholman paroladon! paroladon!” ” li fine diris diris kolere kolere kaj turnis turnis al ili la dorson dorson.. La ponton ponton li ne povis povis tro trovi, vi, balust balustrad rado o anka˘ anka˘u ne ekzistis. ekzistis. “Fi, estas peko kaj honto, honto, kia ordo estas ˆci ci tie!” li diris. Neniam Neniam li



78

trovis sian epokon pli mizera, ol en tiu nokto. “Plej bone estos, se mi prenos droˆ droˆskon!” skon!” li ekpensis. Sed kie staras la droˆ droˆskoj? skoj? oni ne vidis eˆc unu. “Mi devas decidi iri returne ˆgis la Nova Reˆga ga Bazaro, tie kredeble staras veturiloj, alie mi kredeble neniam venos al la Kristiana haveno!” Li iris returne al la Orienta strato kaj la˘ulonge trairis ˆgin gin jam preska˘ u tutan, kiam eklumis la luno. “Mia Dio, kian strangan strangan stratbaron stratbaron oni tie starigis!” starigis!” li ekkriis, ekkriis, ekvidinte ekvidinte la Orientan pordegon, kiu en tiu tempo staris ˆce ce la fino de la Orienta strato. Fine li tamen rimarkis nefermitan pordeton kaj venis tra ˆgi sur nian Novan Bazaron, kiu tamen tiam estis ankora˘u granda herbejo. Elstaris nur apartaj arbetaˆ arb etaˆoj, o j, kaj la˘ la ˘ ularˆ ularˆ ge ge de la herbejo tiriˆgis larˆ ga ga kanalo a˘u rivereto rivereto.. Kelkaj Kelkaj mizeraj mizeraj lignaj lignaj budoj por Holandaj Holandaj ˆsipistoj, sipistoj, la˘u kiuj la loko estas nomita “Holanda Herbejo”, staris sur la transa bordo. “A˘ u mi vidas vidas veran veran fata-mo fata-morga rganon non,, kiel kiel oni tion nomas nomas,, a˘u mi estas ebria!” ekkriis la jura konsilisto. “Kio do tio estas? Kio tio estas?” Li iris denove returne, firme kredante, ke li estas malsana. Kiam li denove iris sur la straton, li rigardis la domojn pli atente, — la plimulto el ili estis el traboj, kaj multaj havis nur pajlan tegmenton. “Ne, mi estas forte malsana!” li ˆgemis, “kaj tamen mi trinkis ja nur unu solan glason da punˆ pu nˆ co, co, sed mi ne povas ˆ gin gin digesti! di gesti! Tio estis efektive stranga ideo doni al ni punˆ punˆ con con kaj varman arman salmon; salmon; mi tion diros al nia mastrino mastrino.. ˆ eble mi iru returne Cu returne kaj rakontu, rakontu, kiel mi fartas? Sed tio aspektus ja iom absurde, kaj cetere kiu scias, ˆcu cu ili ankora˘u ne dormas!” Li tamen tamen komenci komenciss serˆ serˆ ci ci per la okuloj okuloj la domon, domon, sed li nenie nenie povis povis ˆgin trovi. “Estas ja terure! Mi ne povas plu rekoni la Orientan straton! Neniu magazeno ˆci ci estas! Mi vidas malnovajn, malnovajn, mizerajn, kaduk kadukajn ajn kabanojn, kabanojn, kvaza˘ kvaza˘u mi troviˆ gus gus en prov provinc inca a urbeto urbeto.. Mi estas estas malsan malsana; a; mi ne devas devas min ˆgeni. ˆ ne estas plu la Sed kien, al la diablo, malaperis la domo de mia mastro? Gi sama! Sed intern internee almena˘ u homoj ankora˘ u ne dormas. dormas. Ha, mi certe certe estas estas malsana!” Fine Fine li tra trafis fis ne tute tute fermit fermitan an pordon, pordon, kie lumo penetris penetris tra fendo. fendo. Tio estis unu el la tiuepok tiuepokaj aj gastejoj, gastejoj, speco de bierejo. bierejo. La ˆcambro cambro havis la aspekton de Holstinia vestiblo. Sufiˆ ce ce multe da homoj, apartenantaj apartenantaj al la pli bonstataj klasoj, maristoj, Kopenhagaj burˆgoj kaj anka˘ u kelke da scienculoj sidis en vigla interparolado ˆce ce siaj sia j kruˆ cetoj ceto j kaj malmulte atentis la eniranton. “Pardonu!” “Pardonu!” diris la jura konsilisto al la mastrino, kiu aliris al li renkonte; renkonte; “Mi subite tre malsaniˆ malsaniˆ gis; gis; ˆ cu cu vi ne volas volas esti esti tiel tiel bona bona kaj veni venigi gi por mi droˆ skon, skon, por veturi al la Kristiana haveno?” La virino rigardis lin de la kapo ˆgis la piedoj kaj skuis la ˆsultrojn. Tiam li ekparolis al ˆsi si germane; la jura konsilisto supozis, supozis , ke ˆsi si ne komprenas kompre nas dane, kaj tial li ripetis ripetis sian deziron deziron germane. germane. Tio, kiel anka˘ anka˘u liaj lia j vestoj, vestoj , firmigis ˆce ce



79

la virino la opinion, ke li estas alilandulo. Ke li estas malsana, ˆsi si tuj rimarkis, kaj tial ˆsi si alportis al li kruˆ con con da akvo, kiu cetere havis strangan aldonan guston, preska˘ u kiel mara akvo kvankam ˆgi gi ˆus us estis alportita alportit a el puto. La jura jura konsi konsilis listo to apogis apogis sian sian kapon apon sur la mano, mano, profu profunde nde spiris spiris kaj meditis pri la tuta strangaˆ strangaˆo, kiun li vidis ˆ cirka˘ cirka˘u si. ˆ tio estas la hodia˘ua “Cu ua vespera vespera gazeto?” gazeto?” li demandis, demandis, nur por ion diri, kiam li vidis, ke la virino formetis grandan pecon da papero. ˆ ne kompren Si komprenis, is, pri kio li parolas, parolas, ˆsi si tamen tamen transdon transdonis is al li la folion. folion. Tio estis lignogravuro, kiu prezentis aeran fenomenon, kiu aperis en la urbo Kolonjo. ˆ estas “Gi estas tre malnov malnova!” diris diris la jura konsilis konsilisto to kaj denove denove ricevis bonan humoro humoron n pro tio, ke li hazarde hazarde trovis tian malnov malnovan an ekzemple ekzempleron. ron. “Kiama“Kiamaˆ estas niere trafis en viajn manojn ˆ ci ci tiu maloftaˆ maloftaˆa folio? Gi estas tre inter interesa esa,, kvankam ˆ gi estas nur fabelo. Nuntempe oni klarigas tiaspecajn aerajn fenogi menojn per norda lumo, kiun oni vidis; kredeble ili naskiˆgas per la elektra forto.” Tiuj, kiuj sidis plej proksime de li kaj a˘udis lian parolon, ekrigardis lin kun mirego, kaj unu el ili leviˆgis, demetis respekte resp ekte la ˆcapelon capelon kaj diris kun plej serioza mieno: “Vi certe estas tre alte instruita homo, mia sinjoro!” “Ho ne!” respondis respondis la jura konsilisto konsilisto,, “mi povas povas nur nur partopre partopreni ni en paroparolado pri tiaj aferoj, kiuj estas kompreneblaj kompreneblaj por ˆciuj.” ciuj.” “Modestec “Modesteco o estas bela b ela virto!” virto!” diris diris la homo; “cetere koncern koncernee vian parolon mi devas konfesi, ke pri tiu punkto mi havas alian opinion, sed mi ne volas ˆsovi sovi min kun mia opinio.” ˆ “Cu estas estas permesa permesate te deman demandi, di, kun kiu mi hav havas la plezu plezuro ron n parol paroli?” i?” demandis la jura konsilisto. “Mi estas bakala˘ uro de la Sankta Skribo,” respondis la homo. uro ˆ tiu respondo Ci respondo estis tute sufiˆ sufiˆ ca ca por la jura konsilisto konsilisto,, la titolo titolo kaj la kostumo estis tute konformaj unu al la alia. “Supozeble tio estas,” li pensis, “maljuna vilaˆga ga lernejestro lernejestro,, tute speciala speciala klaso klaso de homoj, kiujn oni en kelk kelkaj lokoj povas ankora˘u trovi en Jutlando”. “Kvank “Kvankam am ˆ ci ci tie ne estas la ˆ gusta gusta loko por pritraktado pritraktado de sciencaj demandoj, mandoj, mi tamen tamen petas, petas, ke vi plej afable afable honoru honoru nin per viaj vortoj. vortoj. Vi certe havas grandan erudicion koncerne la antikvajn verkojn!” “Ho, jes,” respondis respondis la jura konsilisto konsilisto,, “mi tre volon volonte te legas legas antikv antikvajn ajn utilajn verkojn, sed mi estas anka˘u amanto de la novaj verkoj, nur ne de la ’ordinaraj historioj’, da kiuj ni havas havas tute sufiˆ ce ce en la reala vivo.” “Ordinar “Ordinaraj aj historioj?” historioj?” demandis demandis la bakala˘ bakala˘uro. uro. “Jes, mi parolas pri tiuj novaj romanoj, kiuj aperis anta˘u nelonge.” “Ho”, diris la homo ridetante, “el ili tamen brilas multe da spirito, kaj anka˘ u ˆce ce la kortego kortego oni fervore ilin legas. La reˆgo precipe amas la romanon pri sinjoro Tvent kaj sinjoro Gaudian, rakontantan pri la reˆgo Arturo kaj pri



80

la heroo j de lia ronda tablo. Li eˆ c serˆ cis cis pri tio kun siaj altrangaj sinjoroj 1 .” “Jes, tiun romanon mi ankora˘u ne legis”, diris la jura konsilisto, “kredeble ˆ gi estas tute nova, eldonita de Heiberg.” gi “Ho ne”, respondis la homo, “ˆgi aperis ape ris ne ˆce ce Heiberg, Heib erg, sed ˆ ce ce Gottfrie Gott fried d de Ghemen!” “Li do estas la a˘utoro! utoro!” ” diris diris la jura jura konsi konsilis listo; to; “tio “tio estas estas tre antikv antikva a nomo; li estis ja la unua dana presisto!” “Jes, li estas nia unua presisto!” diris la homo. ˆ nun ˆcio Gis cio iris bone. Nun unu el la burˆgoj komencis paroli pri la terura pesto, kiu furiozis anta˘u kelke da jaroj, kaj li pensis per tio pri la pesto de ˆ la jaro 1484. La jura konsilisto konsilisto supozis, supozis, ke la parolo parolo estas pri la holero, kaj tiamanie tiamaniere re la interp interparol arolado ado iris tute bone. La milito kontra˘ kontra˘u la maraj rabistoj estis en tia proksima rilato al la priparolata afero, ke oni ne povis ne tuˆsi ˆ gin. gin. La anglaj anglaj maraj rabistoj, rabistoj, oni diris, forprenis forprenis ˆsipojn sipojn de la ankrejo. ankrejo. La jura konsilisto, konsilisto, kiu havis tre bone en la memoro la okazinta okazintaˆ ˆojn de la jaro 1801, bonege subtenis la insultadon kontra˘u la angloj. angloj. Sed la plua interp interpaarolado iris ne tiel bone, b one, ˆciuminute ciuminute oni penis korekti unu la alian; la bonkora bakala˘ uro estis tro neklera, kaj la plej simplaj opiniesprimoj de la jura konsiluro isto siaflanke ˆ sajnis sajnis al li tro maltimaj kaj tro malpiaj. Ili reciproke rigardadis sin kun miro kaj tute ne povis interkompreniˆgi; la bakala˘ uro uro komencis paroli latine, por esti pli bone komprenata, tio tamen neniom helpis. “Kiel vi vin vi n sentas?” demandis la mastrino kaj ektuˆ sis sis la brakon de la jura konsilis konsilisto. to. Nun li denove denove rekonsciiˆ rekonsciiˆgis, gis, ˆ car car en la flameco de la interparolado interparolado li estis forgesinta ˆ cion, cion, kio anta˘ue okazis. “Ho Dio, kie mi estas!” li diris, kaj li ricevis kapturniˆgon, kiam li ekpensis pri tio. “Ni trinku klareton! Trinkmielon kaj kaj Bremenan bieron!” ekkriis nun unu unu el la gastoj, “kaj vi devas trinki kun ni!” Du knabinoj, knabinoj, el kiuj unu portis strangan strangan kufon, kufon, eniris; eniris; ili enver enverˆ ˆsis sis la trinka trinkaˆon kaj faris riverencon. riverencon. La jura j ura konsilisto eksentis eksentis froston en la dorso. “Kio do tio estas, kio ˆgi estas!” li diris, diris, sed li devis devis trinki trinki kun ili, ˆcu li volis, ˆ cu cu li ne volis. Li estis tute en malespero, kaj kiam unu el ili diris, ke li estas ebria, li tute ne dubis pri la vereco de tiuj vortoj. Sed kiam li ilin poste petis, ke ili havigu al li droˆskon, skon, ili pensis, ke li parolas ruse. Neniam anta˘ ue ue li estis en tia maldelik maldelikata kaj needukit needukita a kompan kompanio; io; oni povus povus pensi, li diris, diris, ke la lando lando refali refaliss en idolist idolisteco econ. n. “Tio “Tio estas estas la plej plej terura momento en mia vivo!” Sed subite venis en lian kapon la ideo kliniˆgi kliniˆgi 1

Holberg rakontas en sia historio de la Dana regno, ke unu tagon, kiam la reˆgo Johano legis en la romano pri la reˆgo go Arturo, li diris ˆ serce serce al la fama Otto Nud, kiun li tre amis: “Sinjoro Tvent kaj sinjoro Gaudian estis bonegaj kavaliroj, tiajn kavalirojn oni nun plu ne trovas!” trovas!” Tiam Otto Nud respondis: respondis: “Se nun troviˆ troviˆ gus gus tiaj reˆ goj, goj, kiel reˆ go go Arturo, tiam troviˆ gus gus anka˘ u tiaj kavaliroj, kiel sinjoro Tvent kaj sinjoro Gaudian.”



81

sub la tablon, rampi al la pordo kaj tiamaniere forkuri. Sed kiam li estis jam ˆ ce ce la pordo, la aliaj rimarkis lian intencon intencon kaj kaptis kaptis lin je la piedoj; feliˆ ce ce por li ˆce ce tio defalis la galoˆ soj, so j, kaj kune kun tio malaperis malaper is la tuta ensorˆ citeco. citeco. La jura jura konsi konsilis listo to ekvidi ekvidiss tute tute klare klare anta˘ anta˘u si brulan brulantan tan lantern lanternon, on, kaj malanta˘u ˆci ci tiu staris star is majes ma jesta ta konstruaˆ konst ruaˆo; o; li rekonis rekoni s ˆgin, kiel anka˘u la domojn najbarajn; tio estis la Orienta strato, en tiu aspekto, kiun ˆgi nun havas; li kuˆ kuˆsis sis kun la piedoj piedo j direktitaj direktita j al la pordo p ordo de la domo, kaj ˆguste kontra˘ ue ue sidis la gardisto kaj dormis. “Ho mia Kreinto, mi kuˆ sis sis ˆ ci ci tie sur la strato kaj sonˆgis!” gis!” li diris diris.. “Jes, “Jes, tio estas estas la Orien Orienta ta strato strato!! Kiel Kiel agrab agrable le hele hele kaj vivop vivoplen lene! e! Vere terura teruran n efikon faris fa ris sur mi la glaso g laso da punˆ co!” co!” Post du minuto j li sidis en droˆsko, sko, kiu veturigis lin li n al la Kristiana haveno; li pensis pri la teruro teruro kaj mizero, mizero, kiun li trasen trasentis, tis, kaj kore kore benis la feliˆ feliˆ can can nuntempecon, la nunan epokon, kiun, malgra˘u ˆ ciuj ci uj ˆ giaj gia j malbonaˆoj, o j, li tamen trovis pli bona ol tiu epoko, en kiu li ˆus us troviˆgis; kaj tio estis prudenta de la flanko de la jura konsilisto.

III. Aventuro de la gardisto. “Ha, jen kuˆ kuˆsas sas ja paro da galoˆ galoˆsoj!” soj!” diris la gardisto. “Ili certe apartenas al la le˘ utenan utenanto, to, kiu loˆ gas gas tie supre. supre. Ili kuˆ sis sis ˆguste apud la pordo de la domo!” La honesta homo havis la deziron tiri la sonorilon kaj transdoni tran sdoni la galoˆ sojn so jn al la le˘ utenanto, utena nto, ˆ car car ˆ ce ce li estis esti s ankora˘ ankora ˘u lume; sed li ne volis veki la aliajn homojn en la domo, kaj tial li tion ne faris.



82

“Estas “Estas kredeble kredeble varme varme kaj komfo komforte rte,, se oni oni hav havas sur si paron paron da tiaj aˆoj! oj! Ili estas el tiel mola ledo! Ili estus por mi la˘umezuraj, kvaza˘ u fanditaj sur mia piedo. Kiel malsaˆge ge la aferoj iras en ˆ ci ci tiu mondo! Tiu supre povus p ovus nun nun meti sin en sian varman varman liton, sed li tion ne faras, faras, ne, li marˆ marˆsadas sadas sur la planko tien kaj reen. reen. Kia feliˆ ca ca homo li estas! Li havas havas nek edzinon edzinon nek ˆ kriistojn! Ciun vesperon li estas en societo. Ho, se mi estus sur lia loko, tiam mi estus estu s feliˆca ca homo!” homo !” Apena˘ u li eldiris eldiris la deziron, deziron, ekefikis ekefikis la galoˆ galoˆsoj, soj, kiujn kiujn li dume estis metinta tinta sur sin; sin; la gardis gardisto to plene plene tra transi nsiris ris en la person personon on kaj pensma pensmanie niero ron n de la le˘ utenan utenanto. to. Jen li staris staris supre supre en la ˆcambro cambro kaj tenis tenis inter inter la fingroj fingroj malgrandan rozokoloran paperon, sur kiu troviˆgis versaˆ ver saˆo, o, versaˆ ver saˆo o de sinjo sin joro ro ˆ la le˘ utenanto utenanto mem. Car kiu ne estis iam en sia vivo en poezia mensostato? kaj se oni tiam skribas skribas siajn pensojn, tio ˆ ciam ciam estas farata en versoj. versoj. Sur la papero estis skribite:

“Se estus estu s mi riˆ ca!” ca!” “Se estus mi riˆca!” ca!” tre ofte mi revis, Kaj ofte oft e pri tio eˆc preˆgon gon mi lev levis. is. Mi tiam ja tuj oficiro fariˆgus, gus, Per sabro, sab ro, plumˆcap’ cap ’ kaj orden’ ornamiˆ orn amiˆgus! gus ! Jen nun oficiro mi fine jam estas, Sed, kiel anta˘ ue, riˆceco ceco forest fo restas as Min benu, Kreanto, min benu, Gvidanto! Vespere mi sidis kun juna knabino, ˆ Guante la kisojn de la amatino; Plej dolˆcaj caj paroloj kaj kantoj kan toj ne ˆcesis; ces is; ˆ Car, kvankam min mono neniam karesis, Vi scias, min ˆciam ciam allogis la kanto, Ho granda Kreanto, ho mia Gvidanto! “Ho, estu mi riˆca!” ca!” pli forte mi preˆ gis, gis, De kiam ki am ˆce ce mi en la kor’ ko r’ ˆsi si ekreˆ ek reˆgis, gi s, La bela, la bona, pli pura ol ˆcio. cio. Se ˆsia sia rigard’ kiel suna radio Sciigus al mi; mi al vi apartenas! Sed ve! Vi ja min per riˆceco ceco ne benas, Ho granda Kreanto, ho mia Gvidanto! “Se estus mi riˆca!” ca!” Se via okulo Eklumus konsolon al mi, mizerulo! Vi, kara, ˆcu cu mian vi konas la koron?



83

Tralegu la versojn kaj mian doloron. Sed estos pli bone, se vi ˆgin gin ne konas, ˆ Cirka˘ uas min nokto — kaj Vi, ho Kreanto, Konsol Kon solu u ˆsin, sin , benu ˆsin, sin , mia Gvidan Gvi danto! to! Jes, tiajn versojn oni skribas, kiam oni estas enamiˆginta, sed homo prudenta denta ilin ne presig presigas. as. Le˘utenanto, utenanto, amo kaj mizero estas kvaza˘u triangulo, a˘ u kvaza˘ u duono de rompita ˆetkubo etkub o de la feliˆco. co. Tion anka˘u la le˘ utenanto utenanto sentis sentis,, kaj tial tial li apogis apogis la kapon apon al la kadro adro de la fenest fenestro ro kaj profun profunde de ekˆ gemis. gemis. “La kompatinda nokta gardisto gard isto tie sur la strato estas es tas multe pli pl i feliˆca ca ol mi. mi . Li ne sentas tion, t ion, kion kio n mi nomas manko. Li havas bone orditan ordita n mastrumaˆon, on, li havas edzinon kaj infanojn, kiuj ploras kun li, kiam li ploras, ˆgojas kun li, kiam li ˆgojas. gojas. Ho, mi estus pli feliˆca ca ol mi estas, se mi povus esti sur lia loko, ˆ car car li estas esta s pli feliˆca ca ol mi!” En la sama momento la gardisto fariˆgis denove gardisto; gardi sto; ˆ car car per pe r la galoˆsoj so j de feliˆco co li estis esti s fariˆ f ariˆginta le˘ utenanto, sed, kiel ni vidis, li en tiu situacio sentis utenanto, sin ankora˘ u multe malpli kontenta kaj esprimis preferon por sia propra stato. Tiamaniere la gardisto fariˆgis gis denove gardisto. ˆ “Tio estis malbela sonˆgo!” go!” li diris, diris, “sed sufiˆ ce ce stranga. stranga. Sajnis al mi, kvaza˘ u mi estas la le˘utenanto utenanto tie supre, kio tamen tute ne faris al mi plezuron. Mankis al mi mia edzino kaj la malgrandaj kriistoj, kiuj senˆ cese cese kaj senlace ˆ ciam ciam denove min kisas.” kis as.” Li sidiˆ gis gis denove denove kaj jese balancis balancis la kapon; li ne povis povis ˆ cesi cesi pensi p ensi pri la sonˆ go. go. La galoˆsojn so jn li ˆ ciam ciam ankora˘ ankora ˘u havis havis sur la piedoj. piedoj. Dume Dume falste falstelo lo kiel brilanta linio traflugis la ˆ cielon. cielon. ˆ malaperis!” “Gi malaperis!” li diris; “nu, ekzistas ekzistas ankora˘ ankora˘u sufiˆ s ufiˆ ce ce multe! Mi dezirus iam vidi tiujn objektojn ob jektojn pli proksime, precipe la lunon, ˆcar car tiam ˆgi ne povus forkuri forkuri de mi. Kiam ni mortas, ni flugas, kiel diras diras la studen studento, to, por kiu mia edzino lavas lavas la tolaˆ tolaˆon, de unu stelo al alia. Tio estas mensogo, sed tio certe estus bela. Se ni povus fari almena˘u unu salton tien supren, tiam mi nenion havus kontra˘ u tio, se mia korpo eˆ c restus sur la ˆstuparo!” Vidu, oni ne devas pentri la diablon sur la muro, sed tute aparta singardeco estas necesa, kiam oni havas havas sur siaj piedoj la galoˆ galoˆsojn sojn de la feliˆ co. co. A˘ uskultu uskultu do, kio fariˆgis gis al la gardisto! ga rdisto! Ni, homoj, konas ja preska˘u ˆciuj ciuj la rapidecon r apidecon de la vaporforta vaporf orta veturado, ni elprovis ˆgin g in a˘ u sur fervojo, a˘ u sur ˆsipo sipo sur la maro. Sed ˆci ci tiu flugado estas kiel la irado de la besto nomata bradipo a˘u kiel ki el ˆsoviˆ sov iˆgado gado de limako en ˆ tiu flugas dekna˘u-milionoble komparo kun la rapideco de la radio de lumo. Ci u-milionoble pli rapide, ol la plej bona vetkuristo, kaj tamen la elektro estas ankora˘u pli rapida rapida.. La morto morto estas estas elektra elektra frapo, frapo, kiun kiun ni ricev ricevas en la koron; koron; sur la flugiloj de la elektro leviˆ gas gas la liberiˆginta ginta animo. Ok minutojn minutojn kaj kelke kelke da



84

sekundoj bezonas la sunlumo por vojaˆgo de pli ol dudek milionoj da mejloj; per la rapida poˆ sto sto de la elektro elekt ro la animo bezonas b ezonas ankora˘ an kora˘u malpli da minutoj, por plenumi plenumi tian saman flugon. La interspaco inter la korpoj ˆcielaj cielaj estas por p or ˆ gi ne pli granda, ol por ni estas la distanco inter ni kaj niaj amikoj en la gi domoj de la sama urbo, eˆ c se ili troviˆgas gas tre proksi proksime me unuj unuj de la aliaj. aliaj. Sed Sed tiu elektra frapo en la koron koron malebligas malebligas al ni por ˆciam ciam la pluan pluan uzadon uzadon de nia korpo, se ni ne havas havas sur ni simile al la gardisto la galoˆ galoˆsojn sojn de feliˆ co. co. En la da˘ uro de kelke da sekundoj la gardisto traflugis la 52 000 mejlojn ˆgis uro la luno, kiu, kiel oni scias, estas el pli malpeza materio ol nia tero kaj mola, kiel kie l freˆ fr eˆ se se fali f alinta nta neˆ n eˆgo. go. Li troviˆgis gis sur unu el la multegaj ringaj montaroj, kiujn ni konas el la granda lunkarto de Dro Maedler; vi ˆgin ja konas? Al la flanko interna la ringa montaro estis tute kruta kaj formis grandegan rondvalon. En ˆ ci ci tiu troviˆgis urbo, kiu havis havis strangan strangan aspekton. aspekton. Prezen Prezentu tu al vi glason da akvo, en kiu estas disbatita disbatita ovoblank ovoblanko. o. Tiel mola estis la urbo, kaj en ˆgi estis videblaj similaj formitaˆ formitaˆoj oj kun turoj kaj kupoloj kupolo j kaj velformaj altanoj, diafanaj diafanaj kaj pendantaj pendantaj en la maldensa maldensa aero. Nia tero ˆsvebis svebis super lia kapo kiel granda fajroruˆga ga globo. Tie estis tre multe da ekzistaˆ ekzistaˆoj, oj, ˆ ciuj ciuj estis el tiu speco, kiun ni nomas homoj, homoj, sed ili ili aspek aspekti tiss tute tute alie alie ol ni. Ili Ili ank anka˘u havis havis lingvo lingvon, n, sed neniu pov povas ja postu postuli li,, ke la anim animo o de la gard gardis isto to ˆgin kompren komprenu; u; ˆgi g i tamen ˆgin gin komprenis. La animo de la gardisto tre bone komprenis la lingvon de la lunloˆgantoj. Ili interp interparol arolis is pri nia tero kaj dubis, dubis, ˆ cu cu ˆgi povas esti loˆgata, gata, ˆ car, car, ili diris, la aero tie estas ja multe tro peza, ke prudenta prudenta ekzistaˆ ekzistaˆo tie povu vivi. Nur la luno, ili opiniis, estas kapabla servi kiel loˆgloko por vivantaj ekzistaˆoj; o j; ˆgi gi estas la ˆ cefa cefa ˆ ciela ciela korpo, sur kiu de ˆ ciam ciam vivis la civitano de la mondo. Sed ni ne forgesu pri la Orienta strato, kaj ni rigardu, kio fariˆgis al la korpo de la gardisto. Senvive ˆgi gi sidis sur la ˆstuparo, stuparo, la gardista bastono elfalis el ˆgia mano, kaj ˆ giaj okuloj rigardis supren al la luno, kie nun troviˆgis ˆ giaj gia gia honesta animo. “Kioma “Kioma horo horo estas, estas, gardisto gardisto?” ?” demand demandis is iu pasan pasanto. to. Sed la gardist gardisto o absolute nenion respondis; tial la pasanto tre milde pinˆ cis cis lin je la nazo; sed tiam malaperis malaperis la ekvilibr ekvilibro. o. La korpo falis kaj etendiˆ etendiˆgis la˘ u sia tuta longo; la homo estis senviva. senviva. Tiam la pinˆcinton cinton atakis granda teruro; la gardisto estis senviv senviva a kaj restis restis senviva. senviva. Oni raportis pri tio al la polico, polico, oni priparoli priparoliss la okazinta okazintaˆ ˆon, on, kaj matene oni transportis la korpon en la hospitalon. Tio povus fariˆgi gi bela b ela ˆserco serco por la animo, a nimo, se ˆgi revenus r evenus kaj kredeble kred eble serˆcus cus sian korpon en la Orienta strato, sed ne trovus ˆgin. gin. Kredeb Kredeble le ˆgi gi anta˘ uˆ cio kurus en la policejon kaj demandus en la fako por perditaj objektoj, ˆgis ˆgis ˆ gi gi fine trafus en la hospitalon. Ni tamen povas konsoli nin per tio, ke la animo estas plej saˆga ga tiam, kiam ˆgi gi agas memstare; ˆgiaj giaj malsaˆ gaˆ gaˆoj o j estas est as ka˘ uzataj uzataj nur de la korpo.



85

Kiel ni diris, la korpo de la gardisto estis forportita en la hospitalon, tie oni portis ˆgin gin en la ˆcambron cambron de purigado, kaj la unua afero, kiun oni faris, ˆ estis kompren kompreneble eble detiro detiro de la galoˆ galoˆsoj, soj, kaj nun nun la animo devis devis reveni. reveni. Gi direktis sin tuj al la korpo, kaj en momento la homo reviviˆgis. Li asertis, ke tio estis la plej terura nokto de lia vivo; por la plej granda sumo da mono li ne volus ankora˘u unu fo jon havi tian sentaˆ sentaˆon. Sed nun tio estis ja feliˆce ce travivita Ankora˘ u en la sama tago li povis povis forlasi forlasi la hospital hospitalon, on, sed la galoˆ galoˆsoj soj tie restis.

ˆ IV. Cefa momento. momento. Pec Peco, ta˘ uganta por deklamado. deklamado. Tute ekst ek sterordi erordinara nara vojaˆ vo jaˆ go. go . ˆ Kopenhagano scias, kiel aspektas la enirejo de la Frederika hospitalo Ciu en Kopenhago; sed ˆ car car ˆ ci ci tiun historion espereble legos anka˘ anka˘u kelkaj neKopenhaganoj, tial ni devas doni pri ˆgi negrandan priskribon. La hospital hospitalo o estas estas apartigit apartigita a de la strato strato per sufiˆ sufiˆ ce ce alta krado, en kiu la dikaj feraj stangoj estas tiel malproksimaj unu de la alia, ke, kio estas publik publika a sekreto, sekreto, multaj multaj maldik maldikaj aj loˆgant gantoj oj de tiu instit instituc ucio io sin tra trapre premas mas kaj faras ekstere ekstere siajn malgrand malgrandajn ajn vizitojn. vizitojn. La korpoparto, korpoparto, kiun estas plej malfacile traigi, estas la kapo. kapo. En ˆ ci ci tio, kiel ofte en la mondo, la malgrandaj kapoj estas la plej feliˆcaj. ca j. Tio sufiˆ cu cu kiel enkonduko. Unu el la junaj oficistoj, pri kiu oni nur en korpa senco povis diri, ke li havas dikan kapon, devis ˆguste en tiu vespero havi sian deˆ deˆoron. oron. La pluvo



86

faladis torente; sed malgra˘u la diritaj du malhelpoj li devis nepre eliri, nur por horkvarono. Li opiniis, ke tute ne penindas konfidi tion al la pordisto, se oni povas povas trarampi inter la feraj stangoj. Tie kuˆ sis sis la galoˆ galoˆsoj, soj, kiujn forgesis la gardisto. gardisto. Li ne havis havis eˆc la plej malgrand malgrandan an scion pri tio, ke tio estas estas la galoˆ galoˆsoj soj de feliˆ feliˆ co; co; en tiu malbona malbona vetero vetero ili povus povus esti tre utilaj utilaj por li. Li surmetis ilin. Nun li devis fari la provon, ˆ cu cu li povos sin trapremi; li neniam anta˘ ue tion provis. Li komencis. ue “Dio donu, ke mi anta˘u ˆ cio cio trapremu trapr emu la kapon!” li diris; diris ; kaj ka j tuj ˆgi traglitis facile kaj sukcese, kvankam ˆgi gi estis tre granda kaj dika; dika; tion faris la galoˆ galoˆsoj. soj. Sed nun anka˘ u la korpo devis trairi; ˆgi haltis. “Ho ve, ve, mi estas estas tro dika!” dika!” li diris. diris. “Mi “Mi pensis pensis,, ke plej plej malfac malfacile ile iros iros la kapo! Mi ne povas traiˆgi.” gi.” Nun li volis volis rapide rapide retiri retiri la kapon, apon, sed li ne sukcesi sukcesis. s. La kolon kolon li povis facile movi, sed nenion pli. Lia unua sento estis ˆcagreno, la dua estis absoluta perdo de humoro. humoro. La galoˆ galoˆsoj soj de feliˆ co co metis lin en tiun teruran situacion, kaj malfeliˆ ce ce ne venis al li la ideo ekdeziri sian liberiˆ lib eriˆgon, ne, li agis, kaj tial li ne povis povi s ˆsoviˆ soviˆgi gi de la loko. Torente faladis la pluvo, eˆ c unu homon oni ne povis vidi sur la strato. La sonorilon de la pordo li ne povis atingi, kiel do li nun liberiˆgus? gus? Li anta˘ anta˘ uvidis, uvidis, ke li povus stari ˆci ci tie ˆgis la mateno, tiam oni devus anta˘ uˆ cio cio venigi forˆgiston, por trafajli la ferajn stangojn, sed tio ne povas esti farata tre rapide; la tuta knaba lernejo, kiu troviˆgis ˆ guste guste kontra˘ ue, ue, leviˆ gus gus sur la piedojn, piedo jn, ˆciuj ciuj loˆgantoj de la institucio kunvenus, kunvenus, por vidi lin ˆce ce la kolono de malhonoro, fariˆgus granda kunkuro. “Ho! la sango leviˆgas al mi en la kapon tiel, ke mi povas freneziˆgi. Jes, mi freneziˆ gas. gas. Ho, se mi denove denove estus libera, tiam ˆ cio cio pasus!” Nu, tion li devis devis diri pli frue! Tuj, kiam la deziro deziro estis eldirita, eldirita, lia kapo liberiˆgis, gis, kaj li enkuris nun en la domon, tute surdigita de la teruro, kiun ka˘ uzis uzis al li la galoˆsoj so j de feliˆco. co. Tamen ne pensu, ke kun tio ti o ˆ cio cio pasis; pasi s; ho ne, venis ankora˘ ankora ˘u io pli malbona. Pasis Pasis la nokto nokto kaj ank anka˘u la sekv sekvanta anta tago, tago, kaj neniu neniu deman demandis dis pri la galoˆ ga loˆso j. ˆ Vespere okazis okazis prezentado en fama amatora teatro. Ciuj lokoj en la teatro estis okupitaj. Inter la deklamaˆ deklamaˆoj troviˆgis gis anka˘ u nova nova versaˆ versaˆo, sub la titolo “Okulvitroj de la onklino”. Kiam iu rigardis tra ili, la homoj aperis al li kiel ludkartoj, kaj la˘ u ili oni povis anta˘udiri udiri la okazontaˆ okazontaˆojn o jn de la venonta jaro. j aro. La versa versaˆ ˆo estis estis bonege bonege deklamit deklamita, a, kaj la deklamin deklaminto to ricevis ricevis grandan grandan apla˘ udon. udon. Inter Inter la rigard rigardan antoj toj tro troviˆ viˆgis gis anka˘ anka˘ u nia juna juna hospit hospitala ala oficis oficisto, to, kiu videble tute forgesis jam sian hiera˘uan noktan aventuron. La galoˆ sojn so jn li metis sur sin, ˆcar car oni ilin ne reprenis, kaj ˆ car car sur la strato estis tre kote, ili povis esti al li tre utilaj. La versaˆ ver saˆo o plaˆ pl aˆcis ci s al li. li . Lin tre vigle okupis la penso, kiajn profitojn oni havus, se oni posedus



87

tiajn okulvitrojn. Eble oni povus, per ˆgusta uzado, rigardi al la homoj en la koron. Tio, li pensis, estus ja multe pli interesa, ol nur rigardi, kio fariˆgos en la venonta jaro, ˆcar car la lastan oni ja sen tio ekscios, sed la unuan oni neniam povas povas ekscii. “Mi prezent prezentas as al mi la tutan tutan vicon de la sinjoroj kaj sinjorinoj sinjorinoj sur la unua benko, se oni povus rekte enrigardi al ili en la bruston! tio estus ˆ tiu sinjorino tie mi certe malkovrus ja ekspozicio, speco de magazeno! Ce grandan grand an magazenon magaz enon de moda mo daˆ ˆoj, o j, ˆ ce ce ˆci ci tiu nur malpl m alplenan enan halon, halo n, por po r kiu k iu tamen tame n purigo estus tre utila. Sed ˆcu cu troviˆgus gus anka˘ u bonaj magaz magazenoj? enoj? Ho jes!” jes!” li ekˆ gemis, gemis, “mi konas unu, en kiu ˆcio cio estas bonega, sed en ˆgi regas jam komizo, tio estas la sola malbonaˆ malbonaˆo en la tuta magazeno! El tiu a˘u alia oni a˘udus udus la inviton: “Estu tiel bona kaj eniru!” Jes, mi dezirus eniri, mi dezirus tramigri la koro jn, kiel ˆcarma carma malgranda penso.” penso. ” Nu, tio sufiˆ cis cis por la galoˆ soj; so j; la tuta juna oficisto ˆsrumpis srumpis kaj komencis tute eksterordinaran vojaˆgon tra la koroj koroj de la unua unuavic vicaj aj rigard rigardan antoj. toj. La unua koro, kiun li tramigris, apartenis al sinjorino; sed en la unua momento li pensis, ke li troviˆgas en ortopedia instituto, kiel oni nomas tian domon, en kiu la kuracistoj liberigas homojn homo jn de iliaj elkreska elkreskaˆoj oj kaj faras ilin denove rektaj; rektaj; li pensis, ke li troviˆ troviˆgas gas en la ˆcambro, cambro, kie sur la muroj pendas la gipsaj kopioj de malbone kreskintaj membroj; sed la diferenco konsistis en tio, ke en la institut instituto o ili estas farataj farataj post la eniro eniro en la institut instituton, on, sed ˆ ci ci tie en la koro ili estis faritaj post la eliro de la gastoj kaj bone konservataj. Tio estis gipsaj gipsaj kopioj kopioj de amikinoj, amikinoj, kopioj kopioj de iliaj korpaj korpaj kaj spiritaj spiritaj kripla kriplaˆ ˆoj, oj, kiuj tie estis konservataj. Rapide Rapide li eniris eniris en alian alian virinan virinan koron; koron; sed ˆ ci ci tiu prezen prezentiˆ tiˆgis al li kiel granda sankta preˆgejo. gejo. La blanka blanka kolombo de senkulpeco flugetadis flugetadis super la ˆ cefaltaro. cefaltaro. Tre volonte li stariˆgus sur la genuoj; sed li devis iri pluen, en la sekvantan koron, li tamen a˘udis udis ankora˘ u la tonojn de orgeno, orgeno, kaj ˆsajnis sajnis al li, ke li mem fariˆgis gis nova, pli bona homo, li mem ne sentis sin plu nedigna, por eniri en la sekvantan sekvantan sanktejon, kiu montris al li malriˆ can can subtegmentan subtegmentan ˆ cambreton cambreton kun malsana m alsana patrino, patr ino, sed s ed tra la malfermita malfermit a fenestro lumis la varma suno de Dio, belegaj rozoj balancadis balancadis la kapojn el la malgrand malgranda a ligna kesteto kesteto sur la tegment tegmento, o, kaj du ˆ cielbluaj cielbluaj birdoj birdoj kantis antis pri ˆgojo de infano, dum la malsana patrino petegis Dion pri beno por sia filino. Nun li rampis rampis sur la manoj kaj piedoj piedoj tra plenigita plenigita butiko butiko de buˆ buˆ cisto, cisto, li trovis nur viandon viand on kaj ˆcie cie denove nur viandon; tio estis la koro de riˆ ca ca fama viro, viro, kies nomo estis estis sur ˆcies cies lipoj. Jen li tro troviˆ viˆgis en la koro de lia edzino, kiu prezentis malnovan ruiniˆgintan kolombejon; la bildo de la edzo servis nur kiel ventoflago; ˆgi gi estis en komunikiˆgo go kun la pordoj, kiuj malfermiˆgadis kaj fermiˆ gadis gadis la˘ u la turniˆgoj goj de la edzo. Poste li venis en spegulˆ cambron, cambron, similan al tiuj, kiuj troviˆgas en kelkaj kasteloj, kasteloj, sed la speguloj ˆcion cion pligrandigadis en nekredebla proporcio. Meze sur la plank planko o sidis sidis kvaza˘ kvaza˘ u DalaiDalai-Lam Lama, a, la sensig sensignif nifa a “mi” “mi” de la person persono, o,



88

admirante sian propran grandecon. Poste ˆsajnis sa jnis al li, ke li troviˆgas gas en malvasta pinglujo, plena de akrapintaj pingloj. pingloj. “Tio certe certe estas la koro de maljuna maljuna fra˘ulino”, li ekpensis nevole. Sed tiel ne estis, kontra˘ue, ue, tio estis tute juna soldato kun kelkaj ordenoj, tia, pri kia oni ordinare diras: homo kun spirito kaj koro. Tute surdigita la juna oficisto eliris el la lasta koro de la vico; li ne povis ordigi siajn sia jn pensojn, p ensojn, li pensis, p ensis, ke lia ekscitita imago faris al li petolaˆ petolaˆon. on. “Ho Dio”, li ˆgemis, gemis, “mi certe havas havas la inklinon freneziˆgi! Sed estas efektive nepardoneble varmege ˆci ci tie! tie ! La sango san go leviˆ lev iˆgas al mi en la kapon!” Kaj nun li rememoris la teruran okazinta okazintaˆ ˆon de la pasinta vespero, kiel li ne povis retiri sian kapon el la krado anta˘u la hospital hospitalo. o. “Tio kredeble kredeble ka˘uzis uzis al mi ˆ cion!” cion !” li pensis. “Mi ne devas malatenti tion. Rusa bano estus bona por mi. Ho, se mi jam kuˆ kuˆsus sus sur la plej supra breto!” Kaj jen li kuˆ kuˆsis sis sur la plej supra supra breto breto en vaporbanej aporbanejo, o, sed li kuˆ kuˆsis sis tie en ˆciuj ciuj siaj sia j vestoj, vestoj, kune kun la botoj kaj la galoˆ galoˆsoj. soj. La varmegaj armegaj akveroj akveroj gutadis al li rekte en la vizaˆgon. “Hu!” “Hu!” li ekkriis ekkriis kaj saltis saltis malsupren malsupren,, por preni preni malvarma malvarman n verˆ verˆson. son. La servisto anka˘ u la˘ ute ekkriis, kiam li ekvidis la vestitan homon. ute La juna oficisto tamen rapide ricevis sufiˆ ce ce da spiritˆceesto, ceesto, por flustri al la servisto: servisto: “Tio estas veto!” veto!” Sed la unua afero, afero, kiun li faris post sia reveno reveno hejmen, estis tio, ke li almetis al si sur la nukon kaj sur la dorson po unu granda kantarida plastro, por eltiri la frenezecon. En la sekvanta mateno li havis sangsubfluan dorson; tio estis lia profito de la galoˆ gal oˆ soj so j de feliˆ fel iˆ co. co.



89

V. Metamorfozo de la skribisto. La gardis gardisto, to, kiun kiun ni certe certe ankora˘ ankora˘ u memo memora ras, s, dume dume reme rememo mori riss pri pri la galoˆ galoˆsoj, soj, kiujn li tro trovis vis kaj kunportis kunportis kun si en la hospital hospitalon. on. Li prenis ilin returne; sed ˆcar car nek la le˘utenanto nek ia alia loˆganto de la strato alkonfesis ilin al si, oni forportis ilin en la policejon. “Ili aspektas kiel miaj propraj galoˆ soj!” soj!” diris unu el la sinjoroj skribisto j, pririgardante pririgardante la trovitaˆ trovitaˆon kaj starigante starigante ilin apude de siaj; “eˆ c okulo de botisto ne povus ilin distingi!” “Sinjoro skribisto!” ekkriis servisto, kiu eniris kun kelkaj paperoj. La skribi skribisto sto sin turnis turnis,, paroli paroliss kun la enirin enirinto, to, kaj kiam kiam la inter interpar parololado estis finita kaj li denove denove pririgardis la galoˆ galoˆsojn, sojn, li tute ne sciis, ˆcu cu al li apartenas tiuj, kiuj staras dekstre, ˆcu cu tiuj, kiuj staras maldekstre. “Kred “Kredebl eblee tiuj, tiuj, kiuj kiuj estas estas malsek malsekaj!” li pensis; pensis; sed li pensis pensis malˆguste, ˆ car car tio estis esti s la galoˆsoj so j de feliˆ fel iˆ co. co. Sed ˆ cu cu la polico pol ico anka˘u ne povas povas erari? erari? Li metis sur sin la galoˆ sojn, so jn, enˆ sovis sovis kelkajn papero jn en la poˆ son, son, prenis aliajn alia jn sub la brakon, brakon, por hejme ilin tralegi tralegi kaj transskri transskribi. bi. Tiam estis dimanˆ dimanˆ ca ca anta˘ utagmezo, utagmezo, kaj la vetero vetero estis bela. “Promeno “Promeno al Monto Monto Frederik rederika a certe certe estus bona por mi”, li pensis, kaj li ekvojiris. Neniu povis esti pli modesta kaj pli diligenta ol tiu juna homo, kaj tial ni plenkore povas bondeziri al li en lia promenado; post la multa sidado ˆgi ˆgi estis vera vera bonfa b onfaro ro por li. En la komenco komenco li nur vagadis vagadis senpense, senpense, kaj tial la galoˆ soj so j ne havis okazon, por montri sian sorˆ can can forton. En la granda aleo, kiu kondukis al la kastelo, li renkontis konaton, junan poeton, kiu rakontis al li, ke morga˘u li komencos sian someran vojaˆgon. “Do jam denove denove for!” diris la skribisto; “vi estas feliˆ ca, ca, libera homo! Vi povas flugi, kien vi volas, sed ni havas katenojn sur la piedoj!” “Estas “Estas vere, vere, vi estas estas alkate alkatenit nita, a, sed al pando pandona na arbo!” arbo!” diris diris la poeto. poeto. “Vi ne bezonas zorgi pri la morga˘ua tago, kaj kiam vi maljuniˆgas, gas, vi ricevas sufiˆcan can emeritan emer itan sala jron.” jron .” “Al vi tamen tamen estas estas plej plej bone!” bone!” diris diris la skribi skribisto sto.. “Sidi “Sidi ˆce ce si kaj verki verki poezia poe ziaˆ ˆojn o jn estas es tas ja j a certe vera plezuro! La tuta mondo diras di ras al vi agrabla agr ablaˆ ˆojn, o jn, kaj krom tio vi estas via propra sinjoro. Vi devus iam fari provon kaj sidi en la juˆ gejo gejo ˆ ce ce la enuigaj aferoj!” afero j!” La poeto balancis la kapon, la skribisto anka˘u balanci bal anciss la kapon, ˆ ciu ciu restis rest is ˆ ce ce sia opinio, kaj ili disiˆgis. “Stranga “Stranga popoleto popoleto estas tiuj poetoj!” diris diris la skribisto. skribisto. “Mi dezirus, dezirus, ke mi iam povu eniˆgi gi en tian naturon kaj mem fariˆgi poeto. poeto. Mi estas estas certa certa,, ke mi ne skribu skribuss tiajn mizerajn mizerajn versojn versojn,, kiel kiel la aliaj. Hodia˘ Hodia˘u estas ˆgusta gusta printempa tago por poeto, la aero estas tiel eksterordinare klara, la nuboj tiel belaj, b elaj, kaj ˆci ci tie en la verdaˆ verdaˆo estas tia aromo, al mi estas tiel bone kaj feliˆ ce, ce, kiel mi jam de multe da jaro j min ne sentis!”



90

Ni povas jam rimarki, ke li fariˆgis poeto. poeto. La˘ u la eksteraˆo o oni tion kompreneble ne povis tuj vidi, ˆcar car estus ja malsaˆge pensi, ke poeto estas alia, ol la ordinaraj homoj, inter kiuj ofte troviˆgas naturoj pli poetaj, poeta j, ol estas eˆ c kelkaj plej famaj poetoj. La diferenco konsistas nur en tio, ke la poeto havas pli bonan spiritan memoron, li povoscias konservi la ideojn kaj sentojn, ˆgis ili klare kaj precize ricevas la formon de vortoj, kaj tion la aliaj ne povoscias. Sed transmetiˆ transmetiˆ go el naturo ordinara en naturon talentan estas kaj restas go malfacila transiro, kaj ˆ ci ci tiun faris nun la skribisto. “La ˆcarmega carmega aromo!” li diris, “kiel forte ˆgi rememorigas al mi la violojn de la bona bona onklin onklino! o! Jes, Jes, tiam tiam mi estis ankora˘ ankora˘u malgr malgrand anda a knabo. knabo. Ho Dio, kiel longe mi ne pensi p ensiss pri tio! La bona maljuna virgulino, virgulino, ˆsi si loˆgis tie malˆ anta˘ u la borso. Ciam la bona onklino havis ian kreska kreskaˆon a˘u kelke da junaj markotoj markotoj en akvo, akvo, kiel a jn malmilda malmilda estus la vintro. vintro. La violoj odoris, odoris, dum mi alpremadis al la glacikovrita fenestra vitro la varmigitajn kuprajn monerojn kaj faradis truojn por rigardi. rigardi. Belan Belan vidon ili prezent prezentis! is! Ekstere Ekstere en la kanalo kuˆ sis sis la ˆsipo j, englaciigita j, forlasita j de la ˆsipanaro, krianta korniko prezentis prezentis la tutan ekipaˆ ekipaˆon. on. Sed kiam komencis blovadi blovadi la mildaj ventetoj ventetoj de la printempo, tiam ekmoviˆgis nova nova vivo. vivo. Kun kantado kantado kaj hurakrioj hurakrioj oni trasegadis la glacion, la ˆsipoj estis gudrataj kaj ˆsnuregataj, snuregataj, kaj veturis al la fremdaj fremda j landoj. lando j. Mi restis ˆ ci ci tie kaj devas ˆciam ciam resti, mi ˆciam ciam devis sidi en la malfreˆ malfreˆsaera saera ˆcambro cambro de la polico kaj nur rigardi, kiel aliaj homoj prenas por si pasportojn pasportojn por la ekster eksterlan lando; do; tia estas estas mia sorto. sorto. Ho jes!” li ˆgemis. gemis. Sed subite li haltis. “Ho Dio, kio fariˆgas en mi! Tiele mi ja neniam anta˘ue ue pensis nek sentis! Tion kredeble ka˘ ka˘uzas uzas la printempa aero! Tio estas timiga kaj taˆ tiuj turnos min men tiel agrabla!”. Li ekkaptis ekkaptis sia jn paperojn papero jn en la poˆ so. so. “ Ci al aliaj pensoj!” li diris kaj trakuris per la okuloj la unuan paˆgon. “Sinjorino Sigbrith Sigbrith,, tragedio tragedio en kvin aktoj”, li legis. “Kio do ˆgi esta estas? s? Kaj ˆ gi gi estas ja ˆ mi verkis la tragedion? “Ruzaˆ mia propra skribo! Cu “Ruzaˆo sur la remparo, a˘u tago de pento kaj preˆgo, komedio.” — Sed kiamaniere mi venis al tio? Certe oni ˆsovis sovis tion al mi en la poˆ son. son. Jen estas anka˘u letero.” letero.” La letero letero estis de teatra teatra direktor direktoro, o, la teatra teatraˆ ˆoj estis estis malakce malakceptit ptitaj, aj, kaj la letero letero estis estis en tute ne ˆ gentil gentila a tono. tono. “Hm, “Hm, hm!” hm!” diris diris la skribi skribisto sto kaj kaj sidiˆ sidiˆgis sur benko; multe da pensoj p ensoj atakis lin, lia koro estis agordita melankolie, nevole li deˆ deˆsiris siris unu el la plej proksimaj floroj. Tio estis simpla lekanto; kion la naturistoj povas diri al ni nur per multe da lekcioj, ˆgi rakontis rakontis en unu unu minuto: minuto: ˆgi gi rakontis la historion de sia naskiˆgo, go, ˆ gi rakontis pri la vivodona forto de la sunradioj, kiuj gi disvolvis ˆ giajn delikatajn foliojn kaj devigis ilin bonodori; tiam li ekpensis giajn pri la bataloj de la vivo, kiuj anka˘u vekis ekis la sentojn sentojn en nia nia brus brusto to.. Aero Aero kaj lumo, li pensis, karese donas al la floro la florstaton, sed la lumo estas la plifavorato inter tiuj du konkurantoj, al ˆgi la floro sin klinas, kaj kiam ˆgi malaperas, tiam la floro kunvolvas siajn foliojn kaj kviete endormiˆgas sub la ˆ cirka˘ ka upren u ˘ preno o de la aero. aero. “La ornamo ornamon n donas donas al mi la lumo!” lumo!” diris diris la floro; floro;



91

“sed la aero donas al vi la spiradon!” flustris la voˆ co co de la poeto. p oeto. Proksime staris knabo kaj frapadis per p er sia bastono en marˆ can can kavon, kavon, tiel ke gutoj guto j da akvo ˆsprucadis sprucadis supren ˆ gis gis la verdaj branˆ coj. co j. Tiam la skribisto ekpensis ekpens is pri la miliono mi lionojj da nevideblaj nevidebl aj besteto j, kiuj en ˆ ciu ciu guto estis esti s ˆetegata j en tian altecon, kiu en komparo kun ilia grandeco devis ˆsajni sajni al ili alteco de la nuboj. uboj. Dum Dum la skri skribi bist sto o okup okupad adis is sin sin per tiu penso penso kaj medi medita tadi diss pri pri la ˆsanˆgo, go, kiu fariˆgis g is en li, li rideti ridetis: s: “Mi “Mi dorm dormas as kaj sonˆ sonˆgas; gas; estas estas tamen tamen mirinde, kiel vive oni povas sonˆgi kaj samtempe tamen konscii, ke tio estas nur sonˆgo! go! Mi dezirus nur, ke morga˘u ˆ ce ce la vekiˆ veki ˆgo go mi tion ankora˘u memoru. ˆ ˆ staras klare kaj plastike Sajnas al mi, ke mi havas tre strangan naturon! Cio anta˘ u mia animo, mi sentas min tiel vigla, kaj tamen mi estas konvinkita, ke morga˘ u mi nur tre malklare kaj konfuze povos rememori mian sonˆgon, kiel ˆ saˆ jam ofte okazis al mi! Cio ga kaj belega, kion oni a˘udas ga udas kaj vidas en sonˆgo, go, hav havas tian saman saman sorton sorton,, kiel kiel la oro de la subteraj subteraj pigmeoj: pigmeoj: kiam kiam oni ˆgin ricevas, ˆgi gi estas grandvalora kaj belega, sed kiam oni rigardas ˆgin ˆ ce ce la taga tag a lumo, tio estas nur ˆstonoj stonoj kaj velkintaj folioj. “Ha”, li ˆgemis melankolie kaj rigardis la pepantajn birdojn, kiuj vigle saltadis de branˆ co co sur branˆ con; con; “al ili estas multe pli bone b one ol al mi! La flugado estas belega arto, kaj feliˆca ca estas tiu, kiu posedas ˆgin gin de sia naskiˆgo! go! Jes, Jes, se mi povus povus aliformi aliformiˆ ˆgi g i en ion, mi volus esti tia ˆ carma carma ala˘udo!” En la sama momento liaj baskoj kaj manikoj etendiˆgis en formo de flugiloj, liaj vestoj fariˆgis gis plumoj, kaj la galoˆ galoˆsoj soj fariˆgis gis ungegoj. ungegoj. Li tion tion bone rimarkis, kaj li ridetis interne. “Ha, nun mi almena˘u povas vidi, ke mi sonˆgas, gas, sed tia malsaˆgaˆ gaˆo o anta anta˘ ˘ ue neniam aperis al mi en sonˆgo!” Li flugis sur la verue dajn daj n branˆ cojn co jn kaj kantis; kantis; sed al lia kantado kantado mankis la alta pensmaniero, pensma niero, ˆ car car la poeta p oeta naturo malaperis. Simile al ˆ ciu, ciu, kiu bone komprenas sian aferon, la galoˆ galoˆsoj soj povis povis per unu unu fojo fari nur unu unu aferon; aferon; kiam li volis volis fariˆ fariˆgi poeto, li fariˆ gis, gis, nun li volis esti malgranda birdo, sed kiam li ricevis la naturon de ˆci tiu, lia anta˘ua ua karaktero malaperis. “Estas amuze”, li diris; “dum la tago mi sidas en la policejo ˆce ce la enuigaj enuigaj aktoj, kaj en la nokto mi sonˆgas, ke mi flugas en formo de ala˘udo en la Frederika rederika parko. Vere, oni povus skribi pri tio tutan komedion!” Li flugis flugis malsupren malsupren en la herbon, herbon, turnis turnis la kapon ˆ ciuflank ciuflanken en kaj bekis la balanciˆ balanciˆ gantajn gantajn trunk trunketojn etojn de la herboj, herboj, kiuj kiuj en kompa komparo ro kun lia nuna nuna grandeco aperis al li tiel altaj, alta j, kiel la palmobranˆ palmobranˆ coj coj de Norda Afriko. Tio da˘ uris uris nur malgrandan m algrandan momenton, kaj subite ˆ cirka˘ cirka˘u li fariˆ gis gis plej nigra nokto. Ia objekto, ob jekto, kiu ˆsajnis al li grandega, estis ˆetita super lin; tio estis granda ˆcapo, capo, kiun knabo el proksima loko ˆetis etis super lin. Sub ˆgin gi n enˆsoviˆ sov iˆgis gis mano kaj kaj kaptis aptis la skribiston skribiston je la dorso kaj la flugiloj, tiel ke li ekpepis. ekpepis. Kun teruro li ekkriis la˘ute: ute: “Vi senhon senhonta ta bubo! mi estas policoficist policoficisto!” o!” Sed al la knabo tio sonis nur kiel “pep-pep”. Li frapis la birdon sur la bekon kaj iris. Sur la returna vojo li renkontis du lernejkamaradojn el pli alta klaso, kiuj



92

aˆ cetis cetis de li la birdon kontra˘ kontra˘u kelk kelkee da spesde spesdekoj. koj. Tiaman Tiamanier ieree la skribi skribisto sto venis en Kopenhagon al ia familio en la Gota strato. “Estas bone, ke mi sonˆgas!” gas!” diris la skribisto, “ˆcar car alie mi nun efektive kolerus! kolerus! Anta˘ ue mi estis poeto, nun mi estas ala˘udo! Nur mia poeta talento ue povis ka˘ uzi uzi la aliformiˆgon gon en tiun tiun besteton. besteton. Tio estas estas tute ne gaja afero, afero, precipe precipe se oni enfalas enfalas en la manojn de iaj buboj. Mi estas estas scivo scivola, la, kiel tio finiˆ gos!” gos!” La knabo j portis lin en tre riˆ ce ce meblitan ˆ cambron. cambron. Dika ridetanta rideta nta virino viri no akcepti akceptiss ilin, ilin, sed ˆsi si tute ne estis estis konten kontenta, ta, ke ili enportis enportis kun si la simplan simplan kampan kampan birdon, kiel ˆsi nomis la ala˘udon. udon. “Hodia˘ “Hodia˘ u, u, ˆsi si diris, mi tamen tion permesa permesas”, s”, kaj ili devis devis meti meti ˆgin gin en malple malplenan nan kaˆgon, gon, kiu staris staris apud apud la fenestro fene stro.. “Papˆ cjo cjo eble ˆgojos gojos pri tio!” ˆsi si diris plue kaj ekrigardis ridetante al granda verda papago, kiu en sia bela flavkupra kaˆgo grandsinjore balancadis sin en ring ringo. o. “Hodia˘ “Hodia˘ u estas naskiˆgtago gtag o de papˆcjo!” cjo! ” ˆsi si diris diri s ˆserce, serc e, “tial la malgranda kampa birdo volas gratuli ˆgin!” Papˆ cjo cjo ne respondis respon dis eˆ c unu vorton, sed nur balancadis sin grandsinjore tien kaj reen; reen; sed bela kanario, anario, kiu en la lasta somero estis estis transporti transportita ta ˆci ci tien el sia varma, aromoplena patrujo, komencis la˘ute kanti. “Kriisto!” “Kriisto! ” diris la virino kaj ˆetis blankan poˆ p oˆ stukon stukon sur la kaˆgon. “Pep, “Pep, pep!” pep!” ˆgi gi ekˆ gemis, “estas videble terura neˆgo!” gemis, go!” Kaj kun kun tiu ˆ gemo gemo gi ˆ gi silentiˆgis. gis. La skribisto, a˘ u, kiel diris la virino, la kampa birdo, estis metita en malu, grandan kaˆgon gon tute apude apude de la kanario kanario,, ne malproksi malproksime me de la papago. papago. La sola frazo, frazo, kiun papˆ papˆ cjo cjo povosci povosciis is babili babili kaj kiu ofte sonis sonis tre komike komike,, estis: estis: ˆ “Ne, ni estu do homoj!” Gia cetera kriado estis tiel same nekomprenebla, kiel la pepado de la kanario, nur ne por la skribisto, kiu nun mem estis birdo kaj bone komprenis siajn kamaradojn. “Mi flugadis flugadis sub la verda palmo palmo kaj la floranta floranta migdalarbo!” migdalarbo!” kantis antis la kanario. “Mi flugadis kun miaj fratoj kaj fratinoj super la belegaj floroj kaj super la spegulklara lago, kie la kreska kreskaˆoj oj balanciˆgadis gadis en la akvo. akvo. Mi vidis vidis anka˘ u multe da belegaj papagoj, kiuj rakontadis plej gajajn historiojn, tiel longajn kaj tiel multajn!” “Tio estis sovaˆgaj gaj birdoj”, respondis la papago, “al ili mankis klereco. Ne, ni estu do homoj. Kial vi ne ridas? Se nia sinjorino kaj ˆciuj ciuj gastoj povas povas ridi pri tio, vi anka˘u pov p ovas. as. Estas Estas granda manko, manko, se oni ne interesiˆ interesiˆgas pri gajaˆ gajaˆoj. Ne, ni estu do homoj!” “Ho, ˆ cu cu vi memoras ankora˘u la belajn knabinojn, kiuj dancadis sub la ˆ vi memoras ankora˘ streˆ cita cita tendo apud la florantaj florantaj arboj? Cu u la dolˆcajn ca jn fruktojn frukto jn kaj la refreˆsigan sigan sukon en la sov s ovaˆ aˆge kresk kreskantaj antaj herboj?” “Ho jes!” jes!” diris diris la papag papago, o, “sed “sed ˆci ci tie estas estas al mi multe multe pli bone! bone! Mi havas bonan manˆgaˆ gaˆon kaj bonegan traktadon; mi scias, ke mi havas havas bonan kapon, apon, kaj pli mi ne dezira deziras. s. Ne, ni estu do homoj! Vi estas estas poeta poeta animo animo,,



93

kiel ili tion nomas, sed mi havas solidajn sciojn kaj spiriton; al vi mankas ne spirito, sed pripensemeco, vi elsaltas kun plej altaj naturaj sonoj, kaj tial ili vin kovras. Al mi oni ne kuraˆgas gas tion fari, ho ne, ˆcar car mi kostis al ili iom pli. Mi per mia beko inspiras al ili estimon kaj singardecon, kaj mi anka˘u povas fari spritaˆ spritaˆon. on. Ne, ni estu do homoj!” “Ho mia varma, floranta patrujo!” kantis kantis la kanario. kanario. “Mi volas kanti kanti pri viaj verdaj arbo j, pri via j trankvilaj margolfoj, kie la branˆ coj coj kisas la klaran spegulon spegulon de la akvo; akvo; mi kantos antos pri la gajeco de ˆciuj ciuj miaj briletan briletantaj taj fratoj fratoj 2 kaj fratinoj, kie kreskas kreskas la “fontaˆ “fontaˆoj de la dezerto !” ˆ u do fine “Cesu Ces fine kun viaj plork plorkantoj!” antoj!” diris diris la papago papago.. “Diru “Diru ion, pri kio oni povus povus ridi! ridi! Ridado Ridado estas estas la signo signo de plej plej alta spirita spirita stato. stato. Diru Diru mem, mem, ˆ cu cu hundo hun do a˘ u ˆcevalo cevalo pov p ovas as ridi? Ne, plori ili povas, povas, sed ridi — tiun kapablon havas havas nur la l a homo. Ho, ho, ho!” ho! ” ridis papˆ cjo cjo kaj ka j aldonis aldo nis al tio sian si an sprita spri taˆ ˆon: on: “Ni estu do homoj!” “Vi malgranda malgr anda griza ˆci-landa ci-landa birdo!” diris la kanario, “vi do d o anka˘u fariˆ gis gis malliberulo malliberulo!! En viaj arbaroj arbaroj certe certe estas malvarme malvarme,, sed tie loˆgas la libereco; elflugu elflugu!! Oni forgesi forgesiss fermi fermi vian kaˆgon; gon; la supra supra fenest fenestro ro ne estas estas fermit fermita. a. Flugu, flugu!” Kaj tion tion efekti efektive ve la skribi skribisto sto faris, faris, rapide rapide li elflugi elflugiss el la kaˆgo. En la la sama momento ekknaris la duonfermita pordo, kiu kondukis en la flankan ˆ cambron, cambro n, kaj ka j glite, gli te, kun verda ver dajj brileta bri letanta ntajj okulo oku loj, j, enˆ e nˆ soviˆ soviˆgis la kato de la domo kaj komencis komenc is ˆcasadon casa don kontra˘ kontra ˘u li. La kanario flugetadis en la kaˆgo, la papago batadis per la flugiloj kaj kriis: “Ni estu do homoj!” La skribisto sentis plej teruran angoron kaj elflugis tra la fenestro super domojn kaj stratojn; fine li devis iom ripozi. La kontra˘ue troviˆganta ganta domo havis por li ion hejman, unu fenestro estis nefermita, li enflugis, — tio estis lia propra ˆcambro; cambro; li sidiˆgis sur la tablo. “Ni estu do homoj!” li diris senpense, imitante la papagon, kaj en la sama momento li fariˆgis gis denove la anta˘ua ua skribisto, sed li sidis sur la tablo. “Dio nin gardu!” gardu!” li diris, diris, “kiamani “kiamaniere ere mi venis venis ˆ ci ci tien kaj endormiˆ endormiˆgis? Malkvietan sonˆgon gon mi havis. La tuta afero estis nenio krom sensencaˆ sensencaˆo!” VI. La plej bona bona afero, afero, kiun faris la galoˆ galoˆ soj. soj. Frumatene en la sekvanta sekvanta tago, kiam la skribisto kuˆ kuˆsis sis ankora˘ ankora˘u en sia lito, lito, oni frapetis frapetis je la pordo. pordo. Tio estis estis najbaro, najbaro, kiu loˆgis en la sama etaˆgo, go, studento de teologio, kiu eniris. “Pruntu “Pruntu al mi viajn galoˆ galoˆsojn,” sojn,” li diris, “en la ˆgardeno estas tre malseke, sed la suno brilas tiel belege, ke mi volus elfumi pipon tie malsupre.” Li metis sur sin la galoˆ galoˆsojn sojn kaj balda˘u troviˆ gis gis malsupre en la ˆgardeno, kiu havis en si unu prunarbon prunarb on kaj unu u nu pirarbon. Eˆ c tiel malgranda m algranda ˆgardeneto 2

Kaktoj.



94

estas rigardata en Kopenhago kiel granda belegaˆ belegaˆo. o. La studento studento promenadis en la aleo tien kaj reen; estis ankora˘u nur la sesa horo; de la strato ekstere sonis soni s korno de poˆsto. sto. “Ho vojaˆ gi, gi, vojaˆ vojaˆ gi!” g i!” li dir diris is la˘ la˘ ute; ute; “tio estas estas la plej ˆcarma, carma, kion oni povas havi en la mondo, kaj tio estas la plej alta celo de miaj deziroj! Tiam kvietiˆ gus la maltrankvileco, kiun mi sentas en mi. Sed tre malproksimen mi gus devus iri! Mi volus vidi la belegan Svisujon, travojaˆgi Italujon kaj —” Nu, estis bone, ke la galoˆ soj so j tuj t uj efikis, ˆ car car alie li venus tro malproksimen. malproksim en. Li vojaˆ gis. Li estis meze de Svisujo, sed li estis pakita kun ok aliaj personoj gis. en la interno interno de poˆ sta sta kaleˆ kaleˆ so; so; li havis kapdoloron, kapdoloron, lia kolo estis tute rigida, kaj la sango amasiˆgis gis en liaj piedoj, piedoj, kiuj ˆsvelis svelis kaj forte doloris doloris al li en la malv malvastaj astaj botoj. Li troviˆ troviˆ gis gis en stato stato duondorm duondorma. a. En sia dekstra poˆso so li portis la papermonon, en lia maldekstra poˆ p oˆ so so troviˆgis la pasporto, kaj en leda saketo saketo sur la brusto brusto li havis havis kelke da alkudrit alkudritaj aj oraj moneroj. moneroj. En ˆciu ciu sonˆ go li havis la timigan imagon, ke unu a˘u la alia el tiuj grandvalora go grandvaloraˆ ˆoj oj perdiˆ gis, gis, kaj tial li ˆciuminute ciuminute febre leviˆgadis, kaj la unua movo, kiun faris lia mano, estis triangula movo de la dekstra flanko al la maldekstra kaj supren al la brusto, por palpi, ˆ cu cu li havas havas ankora˘u sia s iajn jn valoraˆojn o jn a˘u ne. Pluvombreloj, bastonoj bastono j kaj ˆ capelo capelo j balanciˆgadis en la reto supre ˆ ce ce la plafono de la kaleˆ kaleˆso so kaj preska˘ u tute ne permesis vidi la pejzaˆgon, kiu estis vere ravanta. Malgra˘u tio li de tempo al tempo sukcesis sukcesis ˆeti kelk kelkajn ajn rigardojn rigardojn eksteren eksteren,, kaj en lia koro moviˆ gis gis poetaj pensoj. Granda, Granda, serioza serioza kaj malluma malluma estis estis la tuta naturo naturo ˆ cirka˘ cirka˘ue. ue. Kiel Kiel eri erik ko aspektis aspektis la pinarbar pinarbaroj oj sur la altaj rokoj, rokoj, kies suproj estis vualitaj vualitaj de la nuboj. nuboj. Komencis neˆ gi; gi; leviˆ gis gis akra vento. “Ha!” li ˆgemis, gemis, “se ni estus jam sur la alia flanko de la Alpoj, tiam regus



95

ˆ cirka˘ ka u ˘ ni somero kaj mi povus ˆsanˆ sanˆgi gi miajn valorpaperojn; la timo, kiun mi havas pri ili, ka˘uzas uzas tion, ke mi tute ne povas ˆgui Svisu Svisujon jon.. Ho, se mi fine fine estus sur la alia flanko!” Kaj jen li estis sur la alia flanko, en la mezo mem de Italujo li estis, inter Florenco kaj Romo. La Trazimena lago kuˆ sis sis en vespera lumo, kiel flamanta flamanta ˆ tie, kie Hannibalo venkobatis Flamioro, inter la mallume-bluaj montoj. Ci nion, la vinberbranˆ vinberbranˆ coj coj nun pace etendis al si reciproke reciproke la verdajn fingrojn. ˆ Carmaj duonnudaj infanoj gardis amason da karbonigraj porkoj sub grupo da aromaj la˘ urarboj urarboj ˆ ce ce la vojo. Se ni povosci povoscius us prezen prezenti ti tiun bildon bildon en la tuta belegeco de la koloroj, ˆciuj ciuj certe ekkrius: “Ho belega Italujo!”. Sed tion ne diris la teologo nek eˆc unu el liaj vojaˆgkamarado gkamara dojj en la kaleˆ so. so. Miriadoj Miriadoj da venenaj venenaj muˆ muˆsoj soj kaj kuloj enflugadi enflugadiss al ili, vane ili frapadis frapadis ˆ ˆ cirka˘ ka u ˘ si per branˆ co co de mirto, la muˆ muˆsoj so j ne ˆ cesis cesis pikadi. Ciuj rigardis rigardis sin reciproke reciproke per vizaˆ goj goj ˆsvelintaj svelintaj de la pikado pikado kaj sangaj. La kompatindajn kompatindajn ˆ cevalojn cevalo jn oni preska˘ pres ka˘u ne povis plu rekoni, amasege sidis sur ili la muˆ soj, soj, kaj nur por unu momento tio helpis, ke la veturigisto malsupreniris kaj skrapis la bestojn. Jen la suno subiris, mallonga sed glacia malvarmo malvarmo iris tra la naturo, estis tre malagrable; sed ˆ cirka˘ cirka˘ue ue la montoj ricevis belegan verdan tonon, tiel klaran, tiel brilantan — jes, iru mem kaj rigardu, tio estas pli bona, ol legi la priskribon priskribon de tio! Estis vidaˆ vidaˆo o nekompa nekomparebl rebla, a, sed — la stomako stomako estis malplena, la korpo estis laca, ˆciuj ciuj sopiroj sopiro j de la koro celis nur loˆgejon por la nokto; nokto; sed, kion oni povis povis atendi? atendi? Al ˆgi oni sopiris multe pli, ol al la bela naturo. La vojo kondukis tra olivarbaro, oni havis la senton, kvaza˘u oni veturas hejme inter tuberkovritaj tuberkovritaj salikoj, kaj tie staris soleca enveturejo. enveturejo. Kvin a˘u ses almozpetantaj kripluloj sieˆgis gis ˆ gian pordon. La plej sana el ili aspektis, “kiel gian la plej aˆga ga filo de la Malsato”, la aliaj estis a˘u blindaj, blindaj, havis havis velksek velksekiˆ iˆgintajn gintajn piedojn kaj rampis sur la manoj, a˘u iliaj brakoj estis ftiziˆgintaj kaj iliaj manoj kripliˆgintaj. gintaj. Tie la mizero senorname rigardis el siaj ˆ cifonoj. cifonoj. “Kompatu, afablaj sinjoroj, kompatu!” ili ˆgemadis kaj montradis siajn malsanajn membrojn. La mastrino mem, kun nudaj piedoj, ne kombitaj haroj kaj vestita nur per malpura malpura bluzo, akcepti akceptiss la gastojn. La pordoj estis ligitaj per ˆsnuretoj; snuretoj; la planko en la ˆcambroj cambroj prezentis duone disfositan pavimon el brikoj. Sub la plafono flugadis vespertoj, kaj la odoro o doro en la ˆcambroj cambroj — “Kovru al ni la tablon prefere en la ˆcevalejo!” cevalejo!” diris unu el la vojaˆ vo jaˆgantoj, “tie oni almena˘u scias, kion oni enspiras!” Oni malfermis malfermis la fenestrojn, fenestrojn, por enlasi enlasi iom da freˆ freˆsa sa aero, aero, sed pli rapide rapide ol ˆ ci ci tiu enpenetris en la ˆ cambrojn cambrojn la velksekiˆgintaj brakoj kaj la senˆ cesa cesa plorˆ gemad gemado: o: “Kompa “Kompatu tu,, afablaj afablaj sinjoroj!” sinjoroj!” Sur la muroj muroj tro troviˆ viˆgis multe da surskriboj, el kiuj duono estis direktitaj kontra˘u la bela Italujo. Oni surtabligis la manˆ gaˆ gaˆon. on. Estis akva supo, sup o, spicita per pipro kaj ranca oleo. oleo. Anka˘ Anka˘ u la salato salato ricevis ricevis sufiˆ can can porcion da tia sama oleo. oleo. Putraj Putraj ovoj ovoj



96

kaj rostitaj kokokrestoj kokokrestoj estis la ˆcefaj cefaj manˆgaˆ gaˆoj. o j. Eˆ c la vino havis ian aldonan aldo nan guston, ˆgi gi estis esti s vera medicinaˆ medi cinaˆo. o. Por la nokto oni starigis la kofrojn kontra˘u la pordo; unu el la vojaˆgantoj gardodeˆ gardodeˆoris, dum la aliaj dormis. La teologo estis la deˆ deˆoranto. oranto. Ho, kiel sufoke sufoke estis estis tie interne! interne! La varmego varmego premis, premis, la kuloj zumadis zumadis kaj pikadis pikadis,, la kripluloj ekstere plorˆgemadis eˆ c dum la dormado. “Jes, vojaˆgi gi estus bone, se oni nur ne havus korpon!” ˆgemis la studento. ˆ “Ho, se la korpo povus ripozi kaj nur la spirito flugus! Cie, kien mi venas, troviˆ gas gas ia malbona malbonaˆo, kiu premas premas la koron. koron. Ion pli bonan ol la nuna nunaˆ ˆon dezira dezirass mia koro; koro; ion pli bonan, bonan, la plej plej bonan. bonan. . . sed kie kaj kaj kio ˆgi estas? En efektive efektiveco co mi scias, scias, kion mi deziras, deziras, mi deziras deziras atingi atingi feliˆ feliˆ can can celon, celon, la plej feli fe liˆ ˆ can ca n el ˆ ciuj ci uj!” !” Apena˘ u li eldiri eldiriss la vorto vorton, n, li ekvidi ekvidiss sin transpor transportit tita a en la hejmon hejmon;; la longaj blankaj blankaj kurtenoj ˆce ce la fenestroj estis mallevitaj, kaj sur la mezo de la planko plan ko staris sta ris ˆcerko. cerko. En la l a ˆcerko cerko kuˆ sis sis li mem m em en e n sia si a kvieta kv ieta dormo dorm o de la morto m orto,, lia deziro estis plenumita, la korpo ripozis kaj la spirito vojaˆgis. “Neniun oni povas nomi feliˆca ca anta˘u lia morto” estis sentenco sentenco de Solon, kaj ˆ ci ci tie ˆgi estis konfirmita. ˆ kadavro estas la sfinkso de la senmorteco; anka˘u la Ciu l a sfinks s finkso o ˆci ci tie anta˘ anta ˘u ni en la nigra nigra ˆcerko cerko ne donas donas al ni respondon respondon pri tio, kion la vivinto vivinto skribis skribis du tagojn pli frue:

ˆ Terura morto! Cion vi nur neas! La tomboj ne parolas al la cerbo! ˆ anka˘ Cu u la spirit’ per vi pereas? ˆ Cu ˆcio ci o neni ne niiˆ iˆgas ga s kiel ki el herbo? he rbo? Mizeron nian mondo ne komprenas! Vi, kiu vane pri amik’ sopiris, Feliˆcon co n sole so le ˆgi gi por vi entena ent enas, s, La ter’, en kiun vi por ˆciam ciam iris. Du figuroj moviˆgadis gadis en la ˆcambro; cambro; ni konas ilin i lin amba˘u: tio estis la feino de Malˆ gojo goj o kaj la senditino de Feliˆ co; co; ili klinis sin super la mortinto. “Vi vidas,” diris la Malˆgojo, go jo, “kian feliˆcon con viaj via j galoˆ soj so j alportis al la homoj?” “Almena˘ u al tiu, kiu dormas ˆ ci ci tie, ili alportis alporti s por ˆ ciam ciam restantan bonon” ˆ respondis la Gojo. “Ho ne,” diris la Malˆgojo; gojo; “li mem foriris, foriris, li ne estis forvokita! forvokita! Lia spirita spirita kapablo kapablo ne havis sufiˆ ce ce da forto, por p or eluzi tiujn trezorojn, kiujn li devas devas eluzi konforme al sia destino. Mi faros al li bonfaron!”


97


ˆ detiris al li la galoˆ Si sojn sojn de la piedoj; tiam finiˆgis la morta dormo, kaj la reviviˆ ginto ginto leviˆgis. gis. La Malˆgojo gojo malaperis, sed samtempe malaperis anka˘u la galoˆsoj; so j; la Malˆgojo go jo certe cer te rigardis ri gardis ilin kiel sian propraˆ propraˆon.

3 9 3

FABELOJ

11

98

Lek Lekanto

tentu! En la kamparo, kamparo, tute ˆce ce la vojo, staris kampa domo; vi certe jam mem gin ˆ g in iam iam vidi vidis. s. Anta˘ Anta˘ u ˆ gi gi troviˆ gas gas florˆ gardenet gardeneto o kun bele kolorig kolorigita ita palisaro palisaro.. Tre proksime proksime de ˆgi, sur rando de kavo, meze de plej densa verda herbo, herbo, kreskis lekant lekanto. o. La suno lumis sur ˆgin tiel same varme kaj bele, kiel sur la grandajn, luksajn ornamoflorojn interne en la ˆgardeno, kaj tiel ˆgi gi kreskis kun ˆ ciu ciu tago pli kaj pli. Unu Unu matenon matenon ˆgi staris, tute disvolviˆginta kun siaj brilante brilante blankaj blankaj folietoj, sidantaj sidantaj kiel radioj ˆ cirka˘ cirka˘u la interna flava suno. ˆ Gi tute ne pensis pri tio, ke neniu homo rimarkas ˆgin tie en la herbo kaj ke gi ˆ gi estas es tas malriˆ m alriˆ ca, ca, malestimat m alestimata a floreto; floreto ; ho ne, ˆgi estis tute gaja, turnis sin tute kun la vizaˆgo go al la varma suno, suno , rigardis riga rdis supren s upren al ˆ gi gi kaj a˘uskultis la ala˘udon, udon, kiu kantis en la aero. La lekanto lekanto sentis sin tiel feliˆ ca, ca, kvaza˘ kvaza˘u tiam estus grav grava festotago festotago,, kaj tamen tiam estis nur simpla lundo; ˆciuj ciuj infanoj estis en la lernejo. Dum ˆci ci tiuj sidis sur siaj benkoj kaj lernis, la lekanto sidis sur sia malgranda verda trunketo kaj anka˘u lernis lern is de la varma suno kaj de ˆ cio cio ˆ cirka˘ cirka˘ue, kiel bona estas Dio, kaj ˆ gi gi trovis tion tute la˘uorda, uor da, ke ˆ cion, cio n, kion kio n ˆgi sentis silente, la malgranda ala˘ udo udo tiel klare kaj bele kantis. kantis. La lekant lekanto o rigardis rigardis kun ia respekto supren al la feliˆ ca ca birdo, kiu povosciis povosciis kanti kanti kaj flugi, kaj ˆgin tute ne afliktis tio, ke ˆ gi mem ne povosciis tion. “Mi vidas ja kaj a˘udas!” ˆgi gi gi pensis, “la suno lumas sur min kaj la vento vento min kisas! Ho, kiel riˆ ce ce mi estas naturdotita!” Interne de la palisara barilo staris multe da fiermienaj, aristokrataj floroj; ju malpli malpli da bonodo bonodoro ro ili havis havis,, des pli fiere ili alte tenis tenis sian sian kapon. apon. La sunfloroj plenblovis sin, por aspekti pli grandaj ol la rozoj, sed la ekstera

* Lekanto *

99

grandeco ne estas ja grava. La tulipoj havis la plej belajn kolorojn, kaj tion ili sciis, kaj ili tenis sin rekte kiel kandeloj, por ke oni pli bone ilin rimarku. La ˆus disvolviˆ disvo lviˆgintan gintan lekanton ili tute ne rimarkis, sed des pli atente la lekanto rigardis ilin kaj pensis: “Kiel riˆ caj caj kaj belaj bela j ili estas! Jes, al ili certe alflugos la belega birdo kaj vizitos ilin. Dank’ al Dio, ke mi staras tiel proksime tial mi povas vidi la tutan bela b elaˆ ˆon.” on.” Ka Kajj ˆguste dum ˆ gi gi pensis pri tio, a˘udiˆ gis gis pepado kaj la ala˘ udo alflugis, tamen ne al la sunfloroj kaj tulipoj, sed malsupren en udo la herbon, al la malriˆ ca ca lekanto, lekanto, kiu pro granda ˆgojo tiel ektimis, ke ˆgi gi tute ne sciis, kion ˆgi gi devas pensi. La malgr m algranda anda birdo bird o dancis dan cis ˆcirka˘ cirka ˘u la lekanto lekanto kaj kantis: kantis: “Kiel mola estas la herbo! Ha, kia ˆ carmega carmega floreto kun oro en la koro kaj arˆgento sur la vestoj!” Efektive, la flava punkto en la lekanto brilis kiel oro kaj la malgrandaj folioj ˆ cirka˘ ka ue u ˘ e kiel arˆgento. gento. Kiel feliˆca ca estis la lekanto, lekanto, ho, tion oni tute ne pov p ovas as imagi al si. La birdo kisis ˆ gin per sia beko, kantis anta˘u ˆ gin gi kaj poste denove leviˆgis gi gis en la bluan aeron. aeron. Pasis Pasis certe certe horkv horkvarono, arono, anta˘ anta˘u ol la floreto povis denove rekonsciiˆgi. Duone Duone hontan hontanta ta kaj tamen tamen inter interne ne tre tre ˆgoja, goja, ˆ gi g i ekri ekriga gard rdis is al la floroj floroj tie tie en la ˆgardeno. gardeno. Ili vidis ja la honoron honoron kaj feliˆ feliˆ con, con, kiuj trafis trafis ˆgin, gin, ili devis devis ja kompreni, kia gojo gôjo tio estis. estis. Sed Sed la tulipoj tulipoj levis levis sin ankora˘ ankora˘u duoble pli rigidmiene ol anta˘ue ue kaj havis vizaˆgon gon tute pikeman kaj ruˆgan, gan, ˆ car car ili koleris. koleri s. La sunflo sunfloroj roj havis havis tute tute ˆsveli svelint ntajn ajn kapojn. Hu, Hu, estis estis bone, bone, ke ili ne povis povis paroli, ˆcar car alie ili farus al la lekanto grandan insultadon. La modesta mo desta floreto bone vidis, ke ili perdis sian bonan humoron kaj tio ˆgin sincere sincere afliktis. afliktis. En la sama momento en la ˆgardenon gardenon eniris knabino knabino kun akra, akra, malproksi malproksimen men ˆ brilant bri lanta a tra tranˆ nˆ cilo. cil o. Si iris inter la tulipo jn, detranˆ cis cis unu post la alia. “Ha!” ekˆ gemis gemis la lekan lekanto, to, “tio estis ja terura terura,, nun nun ili tute pereis!” pereis!”.. La knabino knabino foriris kun la tulipoj; la lekanto ˆgojis, ke ˆgi gi staras ekstere en la herbo kaj ˆ sentis sin tre dankema, kaj kiam la suno subiris, estas nur simpla floreto. Gi gi ˆ gi kunmetis kunmetis siajn sia jn folietojn, folietojn, endormiˆ endormiˆgis gis kaj sonˆgis gis la tutan nokton pri la suno kaj pri la malgranda birdo. Kiam en la sekvanta mateno la floro denove etendis al la aero ˆ ciujn ciujn sia jn blankajn foliojn kiel malgrandajn brakojn, ˆgi rekonis la voˆ con con de la birdo, sed ˆ gia kantado estis tre malˆgoja. Jes, la kompati gia kompatinda nda ala˘ udo udo havis ka˘ uzon, uzon, por esti malˆ goja, go ja, ˆ car car ˆ gi gi estis esti s kaptita kaj sidis sidi s nun en kaˆgo tute apud la malfermita ˆ kantis pri tio, kiel belege estas, kiam oni povas flugadi libere kaj fenestro. Gi feli fe liˆ ˆce, ce , ˆ gi kantis pri la juna verda greno sur la kampo kaj pri la bela vojaˆgo, gi vojaˆgo, kiun ˆ gi per siaj flugiloj povus fari alte en la aero. La kompatinda birdo estis gi en malbona humoro, kaptita ˆgi sidis tie en la kaˆ go. go. La lekanto tiel forte dezirus helpi, sed kiamaniere ˆgi povus tion fari? Jes, ˆ tute forgesis estis malfacile trovi ian rimedon. Gi f orgesis pri tio, kiel bele ˆcio cio staras ˆ cirka˘ ka ue, u ˘ e, kiel varme lumas la suno kaj kiel bele brilas ˆgiaj propraj folietoj. Ho, ˆ gi povis pensi nur pri la kaptita birdo, por kiu ˆgi nenion povis fari. gi

* Lekanto *

100

En tiu momento el la ˆgarde gardeno no venis venis du malgr malgrand andaj aj knaboj, knaboj, unu unu el ili havis havis tranˆ tranˆ cilon cilon en la mano, mano, grandan grandan kaj akran akran kiel tiu, per kiu la knabino knabino detranˆ detranˆ cis cis la tulipojn. Ili iris rekte al la lekanto, lekanto, kiu tute ne povis kompreni, kion ili intencas. ˆ tie ni pov “Ci p ovas as eltranˆci ci por la ala˘udo belegan pecon da herbotero!” diris unu el e l la knabo j kaj komencis fari profundan entranˆ cadon cadon kvadrate ˆcirka˘ cirka˘u la lekanto, tiel ke la lasta troviˆgis en la mezo de la eltranˆ eltranˆ cata cata herbotero. “Deˆ “Deˆsiru siru la floron!” floron!” diris diris la alia knabo, kaj la lekan lekanto to forte forte ektremis ektremis pro timo, ˆ car car esti deˆ sirita sirita signifis ja perdi la vivon, kaj ˆguste nun ˆgi gi tre forte volis vivi vi vi,, ˆ car ca r ˆgi gi povis ja veni kun la herbotero al la ala˘udo en la kaˆgon. gon. “Ne, ˆ gi restu!” diris la alia knabo, “ˆgi estas tiel ˆcarma gi carma ornamo!”. Kaj la lekanto restis kaj venis kune kun la herbotero en la kaˆgon al la ala˘ udo. udo. Sed la kompatinda birdo la˘ute ute plendis pri sia perdita libereco kaj frapadis per siaj flugiloj la metalfadenan metalfadenan plektaˆ plektaˆon de la kaˆ kaˆgo. La lekan lekanto to ne povis povis paroli, ne povis diri eˆ c unu konsolan vorton, kiel ajn forte ˆgi tion dezirus fari. Tiamaniere pasis la tuta anta˘utagmezo. utagmezo. ˆ ne estas “Ci estas akvo!” akvo!” diris diris la kaptita aptita ala˘udo. udo. “Ili ˆciuj ciuj eliris kaj forgesis f orgesis starigi por mi iom da akvo. Mia gorˆgo estas seka kaj brule varmega. Jen mi ardas ardas de varmeg armego, o, jen mi tremas tremas de frosto frosto,, kaj la aero estas estas tiel tiel peza! peza! Ha, mi devas morti, mi devas diri adia˘u al la varma varma lumo de la suno, al la freˆ sa sa ˆ verdaˆ verdaˆo, al la tuta belegaˆo, o, kiun Dio kreis!” Gi enpikis sian malgrandan bekon bekon en la malvarme malvarmetan tan herboteron, herboteron, por tie sin iom refreˆ refreˆsigi. sigi. Tiam ˆgiaj okuloj trafis la lekanteton, kaj la birdo faris al ˆgi kapsignojn, kisis ˆgin gin per sia beko kaj kaj diris: diris: “Vi anka˘ anka˘u devas ˆci ci tie forvelki, vi kompatinda kompatin da floreto! Vin kaj ka j la verdan terpeceton oni donis al mi anstata˘u la tuta mondo, kiun mi havis ˆ malgranda trunketo de herbo devas ekstere! Ciu devas esti por mi verda arbo, ˆ ciu ciu el viaj blankaj folietoj devas esti por mi bonodora floro! Ho, vi nur rakontas al mi, kiel multe mi perdis!” “Ho, “Ho, se mi povu povuss ˆgin g in kons konsol oli! i!” ” pensi pensiss la lekan lekanto to,, sed sed ˆgi ne povis eˆ c movi movi unu unu foliet folieton on;; tamen tamen la bonodor bonodoro, o, kiun kiun eliga eligadis dis la delik delikat ataj aj foliet folietoj, oj, estis multe pli forta, ol ordinare ˆgin havas havas tiu floro. floro. Tion rimarkis rimarkis anka˘u la birdo, kaj kvankam ˆgi gi senfortiˆgis gis de soifo kaj en sia suferado suf erado deˆsiris siris la verdajn verda jn herbotrunketojn, ˆgi gi tamen la floreton tute ne tuˆ sis. sis. Fariˆ gis vespero, kaj tamen ankora˘u neniu aperis nek alportis al la malgis feliˆ feliˆ ca ca birdo birdo guton guton da akvo. akvo. Tiam Tiam la birdo birdo etend etendis is siajn belajn flugilojn flugilojn,, ankora˘ u unu fojon konvulsie ektremis, ˆgia kantado estis malˆgoja goja pepado, ˆgia gia kapeto kapeto kliniˆ gis gis al la floro, kaj ˆgia koro krevis de senforteco kaj sopirado. Tiam anka˘ u la floro ne povis kiel en la anta˘ua vespero kunmeti siajn foliojn kaj endormiˆgi. gi. Malsana kaj malˆgoja goja ˆ gi gi pendis al la tero. Nur en la sekvanta mateno venis la knaboj, kaj ili ekploris, kiam ili vidis, ke la bird birdo o mort mortis is,, plor ploris is multe ulte da larm larmoj oj kaj fosi fosiss por la bird birdo o belet beletan an tombon, tombon, kiun ili ornamis ornamis per folietoj folietoj de tilioj. La kadavr kadavron on de la birdo birdo oni

101

* Lekanto *

metis en belan ruˆgan gan skatolon, reˆgan gan enterigon ˆgi gi havis, la malfeliˆca ca birdo! Kiam ˆ gi vivis kaj kantis, ili forgesis pri ˆgi, devigis ˆgin gi gin sidi en kaˆgo go kaj suferi mizero mizeron, n, nun oni faris faris por ˆgi grandan paradon kaj multe da larmoj estis ploritaj pri ˆgi. gi. Sed la pecon da herbotero herbotero kun la lekant lekanto o oni elˆ elˆetis etis en la polvon polvon de la granda vojo. Neniu pensis pri la floro, kiu ja plej multe kunsentis al la birdo kaj tiel sincere volis ˆgin gin konsoli.

3 9 3

FABELOJ

12

102

Persi ersist sta a sta stana na so sold ldat ato o

stis iam dudek dudek kvin stanaj stanaj soldatoj, soldatoj, kiuj ˆ ciuj ciuj estis estis fratoj, fratoj, ˆ car car oni fandis ilin el la sama malnova stana kulero. La pafilon ili tenis en la mano, mano, ilia ilia vizaˆ vizaˆ go go estis estis direkt direktita ita anta˘ anta˘ uen, uen, kontr kontra˘ a˘ u la malami malamiko kon; n; ruˆ ga ga kaj blua, per unu unu vorto — belega estis ilia uniformo. uniformo. La unua, unua, kion ili a˘ udis udis en ˆ ci ci tiu mondo, mondo, kiam oni forprenis forprenis la kovril kovrilon on de la skatol skatolo, o, en kiu ili kuˆ kuˆsis, sis, estis la vorto: vorto: “Stanaj “Stanaj soldatoj!”. soldatoj!”. Tion ekkriis malgranda malgranda knabo, knabo, goje ˆ goje pla˘ udante per la manoj. Li ricevis ilin en sia naskiˆgtago kaj starigis ilin udante ˆ soldato similis la alian plej precize, nur nun sur la tablo en batala ordo. Ciu unu sola estis iom malsimila: li havis nur unu kruron, ˆcar car li estis fandita la lasta, kiam ne estis plu sufiˆ ce ce da stano; tamen li staris sur sia sola kruro tiel same firme, kiel la aliaj sur siaj du kruroj, kaj ˆguste li estis distingiˆgonta tute aparte per sia sorto. Sur la tablo tablo,, sur kiu ili estis starig starigitaj, itaj, staris staris anko ankora˘ ra˘u multe da aliaj ludiloj; sed ludilo, kiu plej multe altiris al si la atenton, estis bela kastelo el papero. Tra la malgrandaj fenestroj oni povis rigardi internen en la salonojn. Anta˘ u gi g î staris malgrandaj arboj, ˆ cirka˘ cirka˘ue ue estis peco da spegula vitro, kiu devis devis prezenti prezenti lagon. Cignoj Cignoj el vakso vakso naˆgadis sur ˆgi gi kaj speguliˆgadis gadis en ˆgi. gi. ˆ certe estis tre ˆ Cio carma, carma, sed la plej ˆ carma carma estis malgranda knabino, kiu ˆ anka˘ staris meze de la malfermita pordego de la kastelo. Gi u estis esti s eltranˆ eltr anˆcita cita el papero, sed havis sur si silkan veston kaj malgrandan, mallarˆgan, bluan rubandon trans la ˆsultroj; sultroj; en la mezo de la rubando troviˆgis brilanta stelo, tiel granda, kiel ˆgia gia tuta vizaˆgo. go. La malgranda malgr anda knabino knabi no ˆcarme carme etendis et endis supren s upren siajn amba˘ u brakojn, brako jn, ˆ car car ˆsi estis esti s dancisti danc istino, no, kaj krom tio ˆsi levis levi s unu kruron krur on tiel alten, ke la stana soldato tute ne povis ˆgin rimarki ri marki kaj pensis, pensis , ke ˆsi, si, simile al li, havas nur unu piedon.

* Persista

stana soldato *

103

ˆ estus bona por “Si p or mi kiel edzino!” li pensis, “sed ˆsi si estas tro altrangula por mi, ˆsi si loˆgas gas en kastelo astelo,, dum dum mi hav havas nur nur skato skatolon lon,, — kiu apart aparten enas as ankora˘ u al dudek kvar aliaj, tio ne estas loˆgejo por ˆsi. si. Tamen mi vidu, vidu , ˆ cu cu mi povas konatiˆgi gi kun ku n ˆsi!” si !”.. Li kuˆsiˆ si ˆgis gis la˘ u sia tuta longo malanta˘u flartabakujo, kiu staris sur la tablo. De tie li povis bone observadi la malgrandan elegantan sinjorinon, kiu senlace staris sur unu piedo, ne perdante la ekvilibron. Kiam fariˆ gis vespero, oni metis la aliajn stanajn soldatojn en ilian skatogis lon kaj la homoj en la domo enlitiˆgis. Nun la ludiloj komencis komencis ludi, jen “Ni ricevas ricevas gastojn”, jen “Rabistoj kaj urbaj soldatoj”, jen “Kaˆsiˆ siˆgo”. go”. La stanaj stanaj soldatoj soldato j fr frapobruis apobruis en sia skatolo, ˆcar car ili il i volis anka˘u partopreni en la ludado, sed ili ne povis levi la kovril kovrilon. on. La nuksrompilo nuksrompilo faris transkapiˆ transkapiˆgojn, kaj la grifelo gaje ruliˆgadis gadis sur la tablo. Fariˆ gis tia bruo, ke la kanario vekiˆgis kaj gis aliˆ gis gis anka˘ u kun sia kant kantad ado, o, sed nur nur per versoj. versoj. La solaj, kiuj ne moviˆ moviˆgis ˆ de sia loko, estis la stana soldato kaj la malgranda dancistino. Si staris tute rekte sur la pinto de sia piedo, kaj amba˘u ˆsiaj siaj brakoj estis levita j; li sur sia unu piedo estis tiel same persista kaj ne deturnis de ˆsi si siajn okulojn eˆ c por unu sekundo. Jen la horloˆgo go sonis noktomezon, kaj subite desaltis la kovrilo de la flartabakujo; tabakujo; tamen tamen ne flartabak flartabako o estis estis interne interne,, sed malgrand malgranda a nigra nigra koboldo; koboldo; tio estis esti s artifika arti fikaˆ ˆo. “Stana “Stana soldato! soldato!”, ”, diris diris la koboldo, koboldo, “per la senˆ senˆ cesa cesa rigardad rigardado o vi eluzos eluzos ankora˘ u viajn okulojn!” Sed la soldato ˆsajnigis, sajnigis, ke li tion ne a˘udas. “Nu, atendu ˆgis gis morga˘ u”, u”, diris la koboldo. Kiam fariˆ gis mateno kaj la infanoj leviˆgis, gis gis, oni starigis la soldaton en la fenestro; fenestro; kaj — ˆ cu cu tio estis la koboldo, koboldo, ˆ cu cu trablov trablovo o — subite subite la fenestro fenestro larˆ ge ge malfermiˆ gis kaj la soldato elfalis malsupren el la tria etaˆgo. Tio esti gis estiss terura falo, li etendis sian solan piedon rekte en la aeron kaj enpuˆ enpuˆsiˆ siˆgis inter la ˆstonojn stonojn de la pavimo kun la kasko kaj la ba joneto malsupre. La servistino kaj la malgranda knabo tuj kuris malsupren, por lin serˆci; ci; sed kvankam ili preska˘u surpaˆ sis sis sur lin, ili tamen ne povis lin rimarki. Se la ˆ stana stana soldato ekkrius ekkrius:: “ Ci mi estas!” estas!” ili certe lin trovus; trovus; sed ˆcar car li estis en uniformo, li opiniis nekonvena tiel la˘ute krii. Nun komencis pluvi; falis gutoj post gutoj, kaj balda˘u fariˆ gis gis vera pluvego; kiam ˆ gi gi finiˆgis, gis, venis du strataj buboj. “Vidu, vidu!” diris unu el ili, “jen kuˆ kuˆsas sas stana soldato, li devas devas eliri kaj ˆsipvet si pvetur uri! i!” ” Ili faris faris ˆsipeton sipeton el gazeta gazeta papero, papero, metis metis la stanan stanan soldaton soldaton interne internen n kaj eknaˆ gigis gigis lin en la strata strata defluilo defluilo.. Amba˘ Amba˘u knaboj kuris apude kaj pla˘udis per la manoj. manoj. Ho ˆcielo, cielo, kiaj ondoj ondoj leviˆ leviˆgadis gadis en la strata defluilo, kaj kia forta forta torento torento tie estis! estis! Jes, videble videble la pluvo pluvo falis torente. torente. La papera papera ˆsipeto sipeto balanciˆgadis gadis supren kaj malsupren, kaj de tempo al tempo ˆgi turniˆgadis gadis en

* Persista

stana soldato *

104

rondo rondo tiel ke teruro teruro atakis la stanan stanan soldaton. soldaton. Malgra˘ Malgra˘u tio li restis firma, ne paliˆ gis, gis, rigardis nur anta˘uen uen kaj forte tenis la pafilon en la mano. Subite Subit e la ˆsipeto sip eto subnaˆ subna ˆgis gis sub s ub longan long an stratdefluilan str atdefluilan ponton; ˆci ci tie ti e estis esti s tiel ti el same mallume, kiel en lia skatolo. “Kien mi nun venos?”, li pensis. “Jes, jes, tio estas kulpo de la koboldo! Ha, se almena˘u la malgranda knabino sidus ˆ ci ci tie en la ˆsipeto, tiam mi ne malˆ gojus, gojus, se eˆ c estus duoble pli mallume!” En la sama momento aperis granda akva rato, kiu havis sian loˆgejon sub la stratdefluila ponto. ˆ vi havas “Cu havas pasporton?”, demandis la rato. “Tuj “Tuj montru la pasporton!” Sed la stana soldato silentis kaj nur ankora˘u pli forte tenis sian pafilon. La ˆsipeto sipeto veturis pluen kaj la rato r ato ˆgin sekvis. Hu, kiel ˆgi grincigis la dentojn kaj kriadis al la lignetoj kaj pajleroj: “Halti “Haltigu gu lin, haltig haltigu u lin! lin! Li ne pagis pagis doganpa doganpagon gon,, li ne montri montriss sian sian pasporton!” Sed la fluo fariˆgis gis ˆciam ciam pli kaj pli forta; jam anta˘ u ol li atingis la finon de la ponto, li povis ekvidi la tagan lumon; sed samtempe li eka˘udis bruan tonon, kiu povis ektimigi la koron eˆ c de plej kuraˆga viro. v iro. Prezentu al vi, ˆce ce la fino de la ponto la stratdefluilo falis ˆguste en grandan kanalon, kio por li estis tiel same danˆgera, kiel por ni la ˆsipveturado sipveturado malsupren sur granda akvofalo. Li estis nun jam tiel proksime, ke li ne povis halti. La ˆsipeto sipeto naˆgis malsupren, la kompatinda stana soldato tenis sin, kiom li povis, tute rekte. Neniu povus diri d iri pri li, ke li eˆc palpebrumis palp ebrumis unu momenton per p er la okuloj. okulo j. La ˆ sipeto sipeto turniˆgis gis tri a˘ u kvar fojojn kaj pleniˆgis de akvo ˆgis gis la rando, ˆgi gi devis droni. La stana soldato staris en akvo ˆgis la kolo, kaj la ˆsipeto sipeto iris ˆ ciam ciam pli kaj pli ˆ profunden. Ciam pli kaj pli la papero dissolviˆgis; jen la akvo iris jam super la kapon de la soldato. soldato. Tiam li pensis pri la malgranda malgranda ˆcarma carma dancisti dancistino, no, kiun li plu neniam vidos; kaj en la oreloj de la stana soldato sonis:

“La tagiˆ ta giˆgo, go , la tagi ta giˆˆgo go Estos Esto s mia neniiˆ nen iiˆgo!” go! ” Jen la papero pap ero disˆsiriˆ siri ˆgis, gis, kaj la stana soldato trafalis sed en la sama momento lin englutis granda fiˆ so. so. Ha, kiel kiel mallum mallumee estis estis inte interne rne!! tie estis ankora ankora˘ ˘u pli malbone ol sub la defluila ponto, kaj anta˘u ˆcio cio estis tre malvaste. Malgra˘u ˆcio cio la stana stan a soldato sold ato estis firma kaj kuˆ sis sis la˘u sia tuta longo kun la pafilo en la mano. La fiˆ so so ˆetadis etadis sin tien kaj reen kaj faradis la plej terurajn movojn; movojn; fine fariˆ gis tute silente, kaj li eksentis subite kvaza˘u radion de fulmo. Enpenetris gis hela lumbrilo, kaj iu ekkriis la˘ute: “La stana soldato!” La fiˆso so estis kaptita, kaptita, alportita sur la vendejon, tie oni ˆgin vendis, kaj ˆgi gi venis en la kuirejon, kie la

* Persista

105

stana soldato *

ˆ prenis la soldaton je la mezo servistino servistin o per granda tranˆ cilo cilo ˆgin distra dis tranˆ nˆ cis. cis . Si de lia l ia korpo korp o kaj ka j enportis e nportis lin en la ˆ cambron, cambron, kie ˆciuj ciuj volis vidi v idi la rimarkindan r imarkindan viron, kiu vojaˆgis gis en la stomako de fiˆ so; so; la stana soldato tamen tute ne estis fiera fiera pri tio. tio. Oni starigi starigiss lin sur la tablo, tablo, kaj tie — kiaj strangaj strangaj aferoj aferoj ofte ofte fariˆ gas en la mondo — la stana soldato troviˆgis en la sama ˆ gas cambro, cambro, en kiu li estis anta˘ ue, li vidis la samajn infanojn, kaj la samaj ludiloj staris sur la ue, ˆ ˆ tablo: la belega be lega kastelo kun ku n la ˆcarma carma malgranda mal granda dancistino. danci stino. Si ciam cia m ankora anko ra˘ ˘ u staris sur unu piedo kaj tenis la duan alte en la aero, ˆsi si anka˘ anka˘u estis persista. Tio tiel kortuˆ kortuˆsis sis la soldaton soldaton,, ke li estis preta plori plori per stano, stano, tamen tamen tio ne konvenis. Li rigardis rig ardis ˆsin, sin, kaj ˆsi si rigardis lin, sed ili i li nenion neni on diris dir is unu al la alia. Subite Subite unu unu el la malgrand malgrandaj aj knaboj kaptis aptis la stanan stanan soldaton soldaton kaj ˆetis lin rekte en fornon, kvankam li tute ne havis ian ka˘uzon uzon por tio. tio. Certe Certe la koboldo en la tabakujo estis kulpa en tio. La stana soldato staris tute prilumita kaj sentis teruran varmegon, sed li ne povis distingi, ˆcu cu tio estas sekvo de la efektiva efektiva fajro, ˆ cu cu de lia tro granda ˆ ardo de amo. Ciuj koloroj sur li malaperis; ˆcu cu tio fariˆgis gis dum la vojaˆgo, ˆ cu tio fariˆgis gis de lia profundega malˆgojo, tion neniu neniu povus povus diri. diri. Li rigardi rigardiss la malgrandan knabinon, kaj ˆsi rigardis lin. Li sentis, ke li disfandiˆgas, tamen li ˆ ciam cia m ankora anko ra˘ ˘ u staris persiste persiste kun sia pafilo pafilo en la mano. mano. Tiam malfermiˆ malfermiˆgis gis pordo, la vento kaptis la dancistinon, kaj simile si mile al silfino ˆsi si anka˘u flugis rekte en la fornon, al la stana stana soldato, soldato, ekflamis per hela flamo kaj malaperis. malaperis. Tiam la stana soldato fandiˆgis gis kaj fariˆ gis bulo, kaj kiam en la sekvanta tago la servgis istino elprenis la cindron el la forno, ˆsi si trovis lin en formo de malgranda stana koro. Sed de la dancistino restis nur la stelo, kaj ˆgi estis tute brulnigriˆginta.

3 9 3

FABELOJ

13

106

Sovaˆ gaj gaj cignoj

re malproksime de ˆ ci ci tie, tie, kien flugas la hirundoj, anta˘u ol venas nia vintro, loˆgis gis reˆ go, kiu havis dek unu filojn kaj unu filinon, Elizon. go, La dek unu fratoj, kiuj kompreneble estis reˆgidoj, iradis en la lernejon kun stelo sur la brusto brusto kaj sabro sabro ˆce ce la flanko. flanko. Ili skribadis skribadis sur oraj tabeloj tabeloj per diamantaj grifeloj, kaj ili bone legadis kaj lernadis parkere; oni povis tuj a˘ udi, udi, ke ili estas reˆgidoj. gidoj. Ilia fratino Elizo sidadis sur seˆgeto el spegula vitro kaj havis bildolibron, kiu kostis duonon de regno. Ho, al la infanoj estis tre bone, sed beda˘urinde ne por ˆ ciam ciam devis resti tiel! Ilia patro, kiu estis reˆgo super la tuta lando, edziˆgis kun malbona reˆgino, gino, kiu tute ne amis amis la kompati kompatindajn ndajn infanojn. infanojn. Jam en la unua unua tago tago ili klare klare povis povis tion rimarki. En la palaco palaco estis granda granda festo, kaj tiam la infanoj infanoj ludis ludis “Ni ricevas gasto jn”; sed dum ili ordinare ricevadis ricevadis ˆciujn ciujn kukojn kaj rostitajn pomojn, kiuj nur estis riceveblaj, riceveblaj, ˆsi si donis donis al ili nur nur sablon sablon en taso kaj diris, diris, ke ili povas ja imagi al si, ke tio io estas. En la sekvanta sekvanta semajno sema jno ˆsi si transdonis la malgrandan Elizon al unu vilaˆ gana familio sur la kamparon, kaj en la da˘uro de nelonga gana n elonga tempo ˆsi eldiris al la reˆ go pri la kompatindaj reˆgidoj tiom multe go multe da malbono, malbono, ke li tute ˆcesis cesis zorgi pri ili.

“Elflugu en la mondon kaj zorgu mem pri vi!”, diris la malbona reˆgino; reˆgino; “flugu en la formo de grandaj birdoj sen voˆ voˆ co.” co.” Tamen ˆsi si ne povis atingi la malbonon en tia grado, kiel ˆsi si intencis: intencis: ili aliformiˆgis en dek unu belegajn sovaˆ gajn gajn cignojn. cignojn. Kun stranga stranga krio ili elflugis elflugis tra la fenest fenestroj roj de la palac palaco o

* Sovaˆ gaj gaj

cignoj *

107

trans la parkon kaj la arbaron. Estis ankora˘ u tute frue, kiam ili preterflugis anta˘u tiu vilaˆgana gana domo, en kiu ilia fratino tiam kuˆ kuˆsis sis en la lito kaj dormis. Ili ˆsvebis svebis super la tegmento, tegmento, turnadis siajn longajn kolojn tien kaj reen kaj frapadis per la flugiloj, sed neniu tion vidis nek a˘udis. udis. Ili devis denove denove flugi pluen, pluen, alte al la nuboj, nuboj, for en la malproksiman mondon, kie ili flugis ˆgis granda malluma arbaro, kiu etendiˆgis gis ˆ gis la bordo de la maro. gis La kompatinda malgranda Elizo staris en la vilaˆgana ˆ cambro cambro kaj ludis ˆ trapikis truon en la folio, kun verda folio, ˆ car car aliajn alia jn ludilojn ludilo jn ˆsi ne havis. Si rigardis tra ˆgi gi al la suno, kaj tiam ˆsajnis al ˆsi, kvaza˘ kvaza˘u ˆsi si vidas la lumajn okulojn de siaj sia j fratoj; frato j; kaj ˆ ciufoje, ciufoje, kiam la varmaj varmaj radioj de la suno lumis sur ˆsiaj sia j vangoj, vango j, ˆsi si rememora reme moradis dis ˆ ciujn ciuj n ilia jn kiso kis o jn. Pasis tagoj post tagoj. tago j. Kiam la vento vento blovis tra la grandaj rozarbetaˆ rozarbetaˆoj oj anta˘ u la domo, ˆgi gi flustradis al la rozoj: “Kiu povas esti pli bela ol vi?” Sed la rozoj balancadis balancadis la kapon kapon kaj diradis: “Tia estas Elizo!”. Kaj kiam dimanˆ ce ce la maljuna avino sidis anta˘u la pordo kaj legis l egis en e n sia preˆ golibro, golibro, tiam la l a vento transigadis la foliojn kaj diradis al la preˆgolibr golibro: o: “Kiu “Kiu estas estas pli pia pia ol vi?” — “Tia estas Elizo!” Elizo!” respondadi respondadiss la preˆgolibr golibro. o. Kaj tio, tio, kion kion diris diris la rozoj rozoj kaj la preˆgolibro, golibro, estis pura vero. Kiam ˆsi si atingis la aˆgon gon de dekkvin dekkvin jaroj, ˆsi si devis devis reveni reveni hejmen. Sed kiam la reˆgino gino ekvidis ˆsian sian eksterordinaran eksterordi naran belecon, belecon , ˆsia koro pleniˆgis de kolero kaj malamo kontra˘ u la knabino. Tre volonte volonte ˆsi si anka˘ anka˘u sian duonfilinon aliformiˆ gus, gus, simile al ˆsiaj sia j frato f ratoj, j, en sov s ovaˆ aˆgan gan cignon, sed ˆsi ne kuraˆgis tuj fari tion, tion , ˆ car car la reˆgo ja volis vidi sian filinon. Frue matene la reˆgino gino iris en banejon, kiu estis konstruita el marmoro kaj aranˆgita gita kun molaj kusenoj kaj plej belaj tapiˆ tapiˆsoj, soj, ˆsi si prenis tri bufojn, kisis ilin kaj kaj diris diris al unu unu el ili: “Kiam Elizo Elizo venos, sidiˆgu sur ˆsia sia kapo, por ke ˆsi fariˆ gu gu tiel mallaborem mallaborema a kiel vi!”. Al la dua ˆsi diris: diris: “Sidiˆ “Sidiˆgu sur ˆsia sia frunto, frunto , por ke ˆsi fariˆ fari ˆgu gu tiel malbela kiel vi, por ke ˆsia sia patro ˆsin sin ne rekonu!” rekonu!” Al la tria ˆsi si flustris: “Kuˆ su su sur ˆsia sia koro, por ke ˆsi ricevu malbonan koron, por ke ˆsi si pro tio havu suferojn!”. Poste ˆ si si metis la bufojn en la klaran akvon, kiu tuj ricevis verdetan koloron, ˆsi si vokis Elizon, senvestigis ˆsin sin kaj enirigis ˆsin sin en la akvon akvon.. Kiam Kiam Elizo Elizo subakvi subakviˆ ˆgis, gis, unu bufo sidiˆgis en ˆsiaj siaj haroj, la dua sur ˆsia frunto kaj la tria sur ˆsia brusto, sed Elizo kvaza˘ kvaza˘u tute ne rimarkis ilin. Kiam ˆsi si denove leviˆgis, tri ruˆgaj gaj papavofloroj naˆgis g is sur sur la akv akvo. Se la bestoj ne estus estus venenaj venenaj kaj se ili ne estus ricevintaj ricevintaj kison de la sorˆ sorˆ cistino, cistino, ili aliformiˆgus gus en ruˆgajn gajn rozojn; ili tamen fariˆgis floroj pro tio, ke ili kuˆ kuˆsis sis ˆ estis tro pia kaj senkulpa, ke la sorˆ sur ˆsia sia kapo kaj sur ˆsia sia brusto. brus to. Si ca ca arto povu havi forton sur ˆsi. si. Kiam la malbona reˆgino gino tion vidis, ˆsi si frotis Elizon per p er suko de juglando, tiel tie l ke ˆsi si fariˆ fa riˆgis tute mallume mall ume bruna, bruna , ˆsmiris smi ris ˆsian sian belan be lan vizaˆ viza ˆgon per malbonodora ˆsmiraˆ smiraˆo kaj malordigis sia jn belajn harojn. Estis neeble rekoni la belan

* Sovaˆ gaj gaj

cignoj *

108

Elizon. Kiam ˆsia sia patro ekvidis ˆsin en tia t ia stato, s tato, li eksentis teruron kaj diris, ke tio ne estas lia filino. Neniu volis ˆsin sin rekoni, krom la anta˘upordega hundo kaj la hirundoj, sed ili estis mizeraj bestoj kaj neniu demandis ilian opinion. Tiam la malfeliˆ ca ca Elizo ekploris kaj rememoris siajn sia jn dek unu fratojn, kiuj ˆ ciuj ciuj malaperi m alaperis. s. Malˆgoje goje ˆsi eliris eliris el la palaco palaco kaj iris dum la tuta tago tra ˆ ne sciis, kien ˆsi volas kampoj kaj marˆ coj, co j, ˆgis gis ˆsi si venis al la granda arbaro. Si iri, sed en sia malˆgojo ˆsi si sopiris al siaj fratoj, kiuj certe, simile al ˆsi, si, estis ˆ volis ilin serˆci, elpelitaj en la mondon. Si ci, kaj ˆsi si esperis esp eris,, ke ˆsi si ilin trovos. ˆ tute Post kiam ˆsi si estis mallongan tempon en la arbaro, fariˆgis nokto. Si ˆ kuˆ perdis la vojon. Si kuˆsiˆgis gis sur la mola musko, faris sian vesperan preˆgon kaj apogis apogis sian kapeton kapeton al trunk trunko o de arbo. Estis Estis tiel tiel senbru senbrue, e, la aero aero estis estis tiel tiel milda mi lda,, kaj ˆ cirka˘ cir ka˘ue ue en la herbo kaj sur la musko briletis per verdeta lumo pli ol cent lampiroj. lampiro j. Kiam ˆsi si iomete ektuˆ sis sis unu branˆ con con per la mano, la lumantaj lumanta j insektoj falis al ˆsi si malsupren kiel falantaj falantaj steloj. Dum la tuta nokto ˆsi si sonˆgis gis pri siaj fratoj; ili denove ludis kiel infanoj, skribis per diamantaj grifeloj sur oraj tabeloj kaj rigardis en la belan bildolibro libron, n, kiu kostis kostis duonon duonon de regno. regno. Sed sur la tabeloj tabeloj ili skribis skribis ne nulojn nulojn kaj streketojn, kiel iam anta˘ue, sed la kuraˆgajn gajn farojn, kiujn ili plenumis, ˆ cion, cion, kion ili travivis kaj vidis. En la bildolibro ˆcio cio estis vivanta, vivanta, la birdoj kantis, kantis, la homoj plenforme eliris el la libro kaj parolis kun Elizo kaj kun ˆsiaj fratoj, sed kiam ˆsi si transigis la foliojn, ili tuj returne ensaltis, por ke ne fariˆgu malordo inter la bildoj. ˆ ne povis ˆgin Kiam Ki am ˆsi si leviˆ lev iˆgis, gis, la suno staris jam alte. Si gin vidi, ˆ car car la altaj alta j arboj etendis dense sia jn branˆ cojn cojn sed la radioj ludis tie supre kiel flugetanta flugetanta malpeza teksaˆo. o. Tre agrabla a grabla odoro eliˆgadis el la verdaˆ verdaˆo, kaj la birdoj estis ˆ a˘ tiel konfidemaj, ke ili preska˘u sidiˆ gadis gadis sur la ˆsultroj sultroj de Elizo. Si udis udis la pla˘ udadon de akvo, kiun ka˘uzis udadon uzis multe de abunda abund a j fonto f ontoj, j, kiuj ˆ ciuj ciuj elverˆsiˆ siˆgadis en lageton, kies fundo konsistis el plej bela sablo. Kvank Kvankam am ˆcirka˘ cirka˘ue kreskis densaj arbetaˆ arbetaˆoj, tamen sur unu loko la cervoj faris grandan liberan lokon, kaj en tiu direkto Elizo iris al la akvo. La lasta estis tiel klara, ke, se la vento ne movus la branˆ cojn co jn kaj la arbetaˆojn, o jn, oni povus preska˘u kredi, ke ili estas pentritaj sur la fundo, tiel klare tie speguliˆgis ˆ ciu ciu folio. fol io. Kiam ˆsi si ekvidis sian propran vizaˆgon, gon, ˆsi si eksentis eksentis grandan teruron, tiel bruna kaj malbela ˆgi gi estis. Sed kiam ˆsi malsekigis sian malgrandan manon kaj frotis al si per ˆgi gi la okulojn okulo jn kaj ka j la frunton, aperis denove ˆ sia sia blanka ha˘uto. Tiam ˆsi demetis ˆciujn ciujn siajn vestojn kaj eniris en la freˆ freˆsan san akvon. Pli bela reˆ gidino gidi no ol ˆsi si troviˆgis nenie en la mondo. Kiam ˆsi si denove denove sin vestis vestis kaj plektis plektis siajn longajn longajn harojn, ˆsi si iris al la ˆsprucan sprucanta ta fonto, fonto, trinkis trinkis el sia kavigita avigita mano kaj ekiris ekiris pli profunde profunden n en la ˆ arbaron, mem ne sciante kien. Si pensis pri siaj fratoj, pensis pri la bona Dio, kiu certe ne forlasos ˆsin. sin. Kaj Li, kiu kreis la sovaˆ sovaˆgajn arbarajn arbarajn fruktojn, fruktojn,

* Sovaˆ gaj gaj

cignoj *

109

montris anka˘ u al a l ˆsi si arbon, arb on, kies branˆcoj co j fleks fl eksiˆ iˆgis sub siaj fruktoj. Tie ˆsi si manˆgis gis sian tagmanˆgon, gon, apogis la troˆ sarˆ sarˆgitajn branˆ cojn cojn kaj poste eniris en la plej malluman parton pa rton de la arbaro. a rbaro. Tie estis esti s tiel silente, s ilente, ke ˆ si si a˘ a ˘udis siajn proprajn proprajn paˆsojn so jn kaj ˆ ciun ciun velkintan velki ntan folion, foli on, kiu fleksiˆ fleks iˆgis sub ˆsiaj sia j piedo j. Eˆ c unu birdon bird on oni tie ne povi p oviss vidi, vidi, eˆ c unu unu radio radio de la suno ne povis povis penetri penetri tra la densaj densaj kaj grandaj grandaj branˆ branˆ coj coj de la arboj. La altaj trunkoj trunkoj staris staris tiel dense unu apud la alia, ke kiam ˆsi si rigardis rekte anta˘uen, ue n, ˆsa sa jnis jn is al ˆsi, si , ke ˆsin si n ˆ cirka ci rka˘ ˘uas uas unu sola densa barilo el traboj. Tie estis tia izoliteco, kiun ˆsi neniam anta˘ue spertis. La nokto nokto fariˆ fariˆ gis gis tute malluma. malluma. Eˆ c unu unu lampiro lampiro ne brilis brilis el la musko musko;; malˆ go go je ˆsi si kuˆsiˆ si ˆ gis gis por p or dormi. Tiam ˆsajnis sa jnis al ˆsi, si, kvaza˘ k vaza˘u la l a arb a rbobr obranˆ anˆcoj co j sup s uper er ˆsi si fleksiˆ gas gas flanken kaj la bona b ona Dio per mildaj okuloj rigardas sur ˆsin sin malsupren kaj malgrandaj anˆgeloj geloj rigardas super Lia kapo kaj sub Liaj brakoj. Kiam en la sekvanta mateno mate no ˆsi si vekiˆgis, gis , ˆsi si ne sciis sc iis,, ˆ cu cu ˆsi si nur sonˆ so nˆgis a˘ uˆ cu tio estis esti s efektiva efek tivaˆ ˆo. o. Trairinte kelke da paˆ soj, so j, ˆsi renkontis maljunan virinon, kiu portis berojn bero jn en sia korbo. La maljunulino donacis al ˆsi si iom da ili. Elizo demandis, ˆ cu cu ˆsi si ne vidis dek unu reˆgidojn, rajdantajn tra la arbaro. “Ne”, diris la maljunulino, “sed hiera˘u mi vidis dek unu cignojn kun oraj kronoj sur la kapo, naˆgantajn gantajn malsupren malsupren la˘u la torento.” ˆ kondukis Elizon kelkan distancon pluen ˆgis deklivo, ˆ Si ce ce kies bazo brue fluis fluis torent torento. o. La arboj sur ˆgiaj bordoj interplektis interplektis siajn foliriˆ cajn cajn suprojn, kaj tie, kie ili per sia natura kreskado ne povis interatingiˆgi, ili elˆ siris siris siajn sia jn radikojn el la tero kaj pendis, interplektiˆginte per p er la branˆ br anˆ coj, co j, super la akvo. Elizo diris adia˘u al la maljunulino kaj ekiris la˘ulonge ulonge de la torento ˆgis ˆ gia gia enfluejo. La tuta belega maro kuˆ kuˆsis sis nun etendita anta˘u la juna knabino. Sed eˆ c unu velo ne montriˆgis tie, ne estis videbla eˆ c unu ˆsipeto, sipet o, sur kiu ˆsi si povus ˆ rigardis la sennombrajn vojaˆ gi gi pluen. Si sennombrajn malgrandajn ˆstonojn stonojn sur la bordo; la akvo akvo per konsta konstanta nta tornado tornado donis donis al ili ˆciuj ciuj formon formon globan. globan. Vitro, Vitro, fero, fero, ˆstonoj, stono j, ˆcio, cio, kion la maro m aro albordigis, albordigi s, akceptis tiun formon, kiun donis al ˆgi la akvo, akvo, kiu tamen estis ja pli mola ol ˆsia sia delikata delikata mano. “Senlace “Senlace ˆgi ruliˆgas gas kaj ruliˆ gas, gas, kaj tiamaniere la malmolaˆ malmolaˆo ebeniˆgas; gas; mi anka˘ anka˘ u volas esti tiel senlaca! Mi dankas vin pro via instruo, vi klaraj ruliˆgantaj ondoj! Iam, tion diras al mi mia koro, vi portos min al miaj fratoj!” Sur la akvalpeli akvalpelita ta mara herbo kuˆ kuˆsis sis dek unu unu blank blankaj plumoj de cignoj; cignoj; ˆsi si kolektis ilin kaj faris el ili bukedon. Gutoj da akvo troviˆgis sur ili; ˆ cu cu tio estas roso a˘ u larmoj, tion neniu povis vidi. Tie sur la bordo estis tre solece, sed ˆsi si tion ne sentis, sentis , ˆ car car la maro prezentis preze ntis konstanta konst antajn jn ˆsanˆ sanˆgiˆ gojn, gojn, en la da˘uro uro de kelke da horoj pli multe, ol la sensalaj lagoj povas prezenti en la da˘uro da˘uro de tuta jaro. Kiam aperis granda nigra nubo, tiam oni havis havis impreson impreson,, kvaza˘ kvaza˘u la maro volas diri: “Mi anka˘u povas povas aspekti malserene!”. Kiam leviˆgis gis vento, tiam la ondoj krispiˆgis gis kaj montris sin en vesto el ˆsa˘ sa˘umo. Sed kiam la nuboj

* Sovaˆ gaj gaj

cignoj *

110

ruˆ giˆ giˆ gis gis kaj la vento kvietiˆgis, gis, tiam la maro fariˆ gis gis kiel folio folio de rozo, rozo, jen ˆgi aspektis verde, jen blanke, sed kiel ajn senbrua kaj trankvila ˆgi estis, esti s, ˆ ciam ciam tamen ˆce ce la bordo estis negranda moviˆgado; gado; la akvo leviˆgadis gadis malforte, kiel la brusto de dormanta infano. Kiam la suno estis tuj subironta, Elizo ekvidis dek unu sovaˆgajn cignojn kun oraj kronoj kronoj sur la kapo, flugantajn flugantajn al la bordo; bordo; ili ˆsvebis svebis unu post p ost la alia, alia, tio aspektis aspektis kiel longa longa blank blanka a ruban rubando. do. Tiam Tiam Elizo Elizo iris iris supren supren sur la deklivon kaj kaˆ kaˆsis sis sin malanta˘u arbetaˆ arbetaˆo. o. La cignoj malleviˆgis gis sur la teron tute apude de ˆsi kaj frapis per siaj grandaj blankaj blankaj flugiloj. Kiam la suno subiris sub la akvon, la volvokovroj subite falis, kaj tiam ˆ la˘ montriˆ gis g is dek unu belaj reˆgidoj, gidoj, la frat fratoj oj de Eliz Elizo. o. Si ute ute ekkriis, ˆ car car kvanka kvankam m ili il i eˆc multe mul te ˆsanˆ sa nˆgiˆ gis, gis, ˆsi tamen sciis, ke tio t io estas ili, ˆsi sentis, ke tio t io devis devis esti ili; kaj ˆsi si saltis saltis en iliajn brakojn, brakojn, vokis vokis ilin la˘unome, kaj ili estis senfine feliˆcaj, caj, kiam ili ekvidis kaj rekonis sian fratineton, kiu nun estis tiel granda kaj bela. Ili ridis kaj ploris, kaj ili balda˘u reciproke klarigis al si, kiel malbone ilia duonpatrino agis kontra˘u ili il i ˆ ciuj ci uj.. “Ni, fratoj,” diris la plej aˆga, “flugadas kiel sovaˆgaj gaj cignoj tiel longe, kiel la suno staras staras sur la ˆ cielo; cielo; kiam ˆgi gi subiras, ni ricevas returne nian homan formon. formon. Tial nia ˆ cefa cefa zorgado zorgado devas devas konsisti konsisti en tio, ke en la momento momento de la sunsubir sunsubiro o ni havu havu sub niaj piedoj piedoj firman firman grundon, grundon, ˆcar car se ni tiam flugus ˆ tie ankora˘ u inter la nuboj, ni tiam, kiel homoj, devus falegi malsupren. Ci ni ne loˆgas; gas; transe de la maro troviˆgas lando lando tiel same bela, kiel ˆci ci tiu; la vojo ˆ gis tie estas granda, ni devas transflugi la grandan maron, kaj sur nia gis vojo troviˆ gas gas neniu neniu insulo, insulo, sur kiu ni povus povus pasigi pasigi la nokton. nokton. Nur unu unu sola sola roko elstaras meze de tiu vojo; ˆgi estas nur ˆguste guste tiel granda, ke ni povas ripozi sur ˆgi gi dense flanko ˆ ce ce flanko. flanko. Kiam la maro estas maltrankvila, maltrankvila, tiam la akvo ˆsprucas sprucas alte super nin; malgra˘u tio ni tamen dankas Dion pro ˆgi. Tie ni pasigas la nokton en nia homa formo; sen ˆgi ni neniam povus revidi nian karan karan patrujon patrujon,, ˆ car car du plej longajn tagojn de la jaro ni bezonas bezonas por nia transflugo. Nur unu fo jon ˆciujare ciujare estas al ni permesite viziti nian patran hejmon. hejmon. Dum dek unu unu tagoj ni hav havas la permeson permeson resti resti ˆci ci tie, flugi trans trans ˆ ci ci tiun grandan arbaron, rigardi de tie la palacon, en kiu ni naskiˆgis kaj kie loˆ gas nia patro, vidi la altan turon de la preˆgejo, en kiu estas entombigita nia gas ˆ tie la arboj patrino. Ci arbo j kaj arbetaˆoj o j ˆsajnas sa jnas al ni parencaj, parenca j, ˆ ci ci tie la sovaˆgaj ˆ cevaloj cevaloj galopas tra la vastaj stepo j, kiel k iel ni tion vidis v idis en nia infaneco; ˆ ci ci tie la karbisto kantas la malnovajn melodiojn, la˘u kiuj ni en nia infaneco tiel ofte dancadis; ˆ ci ci tie estas nia patrujo, ˆ ci ci tien nin tiras nia koro, kaj ˆ ci ci tie ni trovis vin, nia kara fratineto. fratineto. Ankora˘ Ankora˘u dum du tagoj estas al ni permesite p ermesite resti ˆci ci tie, poste ni devas flugi trans la maron en belegan landon, kiu tamen ne estas nia patrujo. Sed kiamaniere ni nin aranˆgos, ke ni povu preni vin kun ni? Ni ne havas havas ˆsipon sipon nek boaton.” “Kion “Kion mi pov p ovas as fari, por p or liberigi vin?” demandis demandis la fratino. fratino.

* Sovaˆ gaj gaj

cignoj *

111

Ili interparolis interparolis preska˘u dum la tuta nokto, nur por kelke da horoj la dormo fermis iliajn okulojn.

Elizo Elizo vekiˆ vekiˆ gis g is de la bruo bruo de la cign cignaj aj flugi flugiloj, loj, kiuj kiuj movi moviˆ ˆgadis super ˆsi. si. La fratoj fratoj denove denove kolekti kolektiˆ ˆgis, gis, flugis flugis en grand grandaj aj rondoj, rondoj, kaj fine ili forflug forflugis is malp malpro roks ksim imen en,, tame tamen n rest restis is unu unu el ili, ili, la plej plej juna juna.. La cign cigno o meti metiss sian sian kapon sur ˆsian sian bruston, brus ton, kaj ˆsi si karesadis karesad is ˆgiajn plumojn; dum la tuta tago ili restis restis kune. kune. Vespere espere la aliaj aliaj reveni revenis, s, kaj kiam kiam la suno suno subiri subiris, s, ili aperis aperis en sia homa formo. “Morga˘ u ni forflugos de ˆci ci tie, kaj ni ne povos reveni pli frue, ol post unu ˆ vi havas kuraˆgon jaro; sed vin ni neniel povas tiel forlasi! Cu gon por akompani nin? Mia brako estas sufiˆ ce ce forta, por p or porti vin tra la arbaron; ˆcu cu la flugiloj de ni ˆciuj ciuj ne havus sufiˆ ce ce da forto, por flugi kun vi trans la maron?” “Jes, prenu min kun vi!” diris Elizo. La tutan nokton ili pasigis en tio, ke el elasta ˆselo de saliko kaj el junko ili plektis fortikan reton; sur ˆgi kuˆ kuˆsiˆgis gis Elizo, kaj kiam la suno leviˆgis kaj la fratoj aliformiˆgis gis en sovaˆgajn gajn cignojn, ili prenis la reton per siaj bekoj kaj ekflugis kun sia kara fratino, kiu ankora˘u dolˆ ce ce dormis, alten al la nuboj. La radioj radioj de la suno brilis al ˆsi si rekte rekte en la vizaˆgon, tial unu el la cignoj ˆsvebis svebis super ˆsia sia kapo, por ombri ˆsin sin per siaj sia j larˆgaj flugiloj. —

* Sovaˆ gaj gaj

cignoj *

112

ˆ jnis al ˆsi, Ili estis jam malproksime de la tero, kiam Elizo vekiˆgis. Sajnis Sa si, ke ˆsi si ankor an kora au ˘ sonˆ gas, gas, tiel stranga ˆsajnis sa jnis al ˆsi la fakto, ke ˆsi si estas portata tra la aero alte super la maro. Flanke de ˆsi si kuˆ sis sis branˆ co co kun belega j maturaj matura j beroj bero j kaj fasko da aromaj radikoj. Ilin kolektis kaj kuˆ kuˆsigis sigis por ˆsi si la plej juna frato, kaj danke ˆsi ridetadis al li, ˆ car car ˆsi si konsciis, ke tio estis li, kiu flugis super ˆsia sia kapo kaj ombris ˆsin sin per la flugiloj. flugilo j. Ili ˆsvebis svebis tiel alte, ke la unua ˆsipo, sipo, kiun ili ekvidis sub si, aperis al ili kiel mevo, kuˆsanta santa sur la akvo. Granda nubo troviˆgis gis sub ili, havante la formon de turoj, amasig amasigitaj itaj unu unu sur la alia, alia, kaj sur tiu nubo nubo Elizo Elizo rimarkis rimarkis sian propran ombron kaj la ombron de la dek unu cignoj, ˆgi akompanis kvaza˘ u ia grandegulo grandegulo ilian rapidan flugadon. Tio estis bildo, similan al kiu ˆsi neniam anta˘ ue ue vidis. vidis. Sed iom post iom, iom, kiam kiam la suno leviˆ leviˆgis gis pli alten kaj la nubo restis malproksime sub ili, la ˆsvebanta svebanta ombra bildo malaperis. Dum la tuta tago ili flugis seninterrompe, kiel sago flugas tra la aero, tamen nun, kiam ili devis porti sian fratinon, la flugado estis senteble malpli rapida rapida ol ordinare ordinare.. Jen prepariˆ prepariˆgis fulmotondro kaj la vespero alproksimiˆgis. Kun timo Elizo vidis, ke la suno ˆciam ciam pli kaj pli malleviˆgas kaj ˆ ciam ciam ankora˘ ankora ˘ u ˆ havis la impreson, ke la cignoj oni ne vidas la solecan rokon en la maro. Si pli forte f orte frapas per la flugiloj. Ha, ˆsi si estis la kulpo, ke ili ne povis flugi sufiˆ ce ce rapide rapide!! Kiam Kiam la suno estos subirin subirinta, ta, ili tuj tuj devo devoss fariˆ fariˆgi homoj, falegi en la maron maron kaj droni. droni. Tiam ˆsi si el plej profunda profunda koro koro preˆgis al Dio, ˆsi si tamen rimarkis ankora˘ u nenian rokon. La nigra nubo ˆciam ciam pli kaj pli alproksimiˆgis, la fortaj forta j puˆ soj so j de la vento anta˘udiris ventegaˆ ventegaˆon. La nuboj nubo j kunbuliˆgis en unu solan, grandan minacan mason, kiu en formo de bulego da plumbo ˆsoviˆ soviˆgadis anta˘ uen. Ekbrilis fulmoj unu post alia. uen. Jen la suno suno atingi atingiss la nivelo nivelon n de la maron maron.. Al Elizo forte forte batis batis la koro. koro. Subite la cignoj ekflugis malsupren, tiel rapide, ke ˆsi pensis, ke ˆsi si falas. Sed jen ili denove ˆsvebis. svebis. Kiam la suno jam duone subakviˆ s ubakviˆgis, ˆsi si nur tiam t iam rimarkis rima rkis ˆ aspektis ne pli granda ol foko, kiu levis la la malgrandan rokon sub si. Gi kapon kapon el la akvo. La suno rapide malleviˆ malleviˆgis; nur mallarˆga ga strio brilis ankora˘u super la akvo; tiam iliaj ilia j piedoj piedo j ektuˆ sis sis firman grundon. La lumo de la suno ˆ vidis, ke la fratoj staras estingiˆ gis kiel lasta fajrero de brulanta papero. Si gis ˆ cirka˘ ka u ˘ ˆsi si brako brako sub brako, brako, sed pli da loko, loko, ol estis nepre nepre necesa necesa por ili kaj ˆsi, si, ˆ ci ci ne estis. La maro frapadis sur la rokon kaj verˆ siˆ siˆgadis super ˆgin gin kiel pluvego; la ˆ cielo cielo lumis, kvaza˘u ˆ g i estus en flamoj, kaj la tondro a˘udigadis gi brue brue frapon frapon post frapo. frapo. Sed Sed la fratino fratino kaj la fratoj tenis tenis sin recipro reciproke ke je la manoj kaj kantis preˆgojn, gojn, el kiuj ili ˆcerpis cerpis konsolon konsolon kaj kuraˆgon. Kiam komencis tagiˆgi, gi, la aero estis pura kaj kaj trankvila trankvila.. Tuj kiam la suno leviˆ gis, gis, la cignoj kun Elizo Elizo forflugis forflugis de la insuleto insuleto.. La maro anko ankora˘ ra˘u alten leviˆ gadis, gadis, tiel ke, ˆsveban svebante te alte en la aero, aero, ili havis havis la impreson impreson,, kvaza˘ kvaza˘u la blan bl anka ka ˆsa˘ sa umo u ˘ mo sur la mallume verda maro estas milionoj da cignoj, kiuj balanciˆgas gas sur la akvo.

* Sovaˆ gaj gaj

cignoj *

113

Kiam la suno leviˆgis gis pli alten, Elizo rimarkis anta˘u si duone naˆgantan gantan en la aero montori montoriˆ ˆ can can landon landon kun briletan briletantaj taj glaciama glaciamasoj soj sur la rokoj, rokoj, kaj en la mezo de tiu lando etendiˆgis vastega palaco kun unu fantazia kolonaro super super la alia alia.. En la prof profun undo do ondiˆ ondiˆgadis gadis palmaj arbaroj kaj belegaj floroj ˆ tiel grandaj kiel muelradoj. Si demandis, demandis, ˆcu cu tiu lando lando estas estas la celo de ilia vojaˆ go, go, sed la cignoj balancis la kapon, kapon, ˆ car car tio, kion ˆsi si vidis, estis la belega, konstant kons tantee ˆsanˆ san ˆgiˆ giˆ ganta ganta nuba palaco palaco de la feino feino Fata-Mo Fata-Morgan rgana. a. Neniu Neniu homo povas povas tien eniri. eniri. Elizo Elizo rigardis rigardis ˆgin senˆ senˆ cese. cese. Subite Subite la montoj, montoj, arbaroj arbaroj kaj la palac palaco o mem disfa disfaleg legis, is, kaj anstat anstata˘ a˘u ili aperis dudek majestaj preˆgejoj, ˆ ˆ ciuj ciuj similaj unu unu al la alia, alia, kun altaj turoj kaj pintark pintarkaj aj fenestroj. fenestroj. Sajnis al ˆsi, si , ke ˆsi si a˘udas udas la sonado sonadon n de orgeno orgeno;; sed tio, tio, kion kion ˆsi si a˘udis, udis, estis estis nur nur ˆ la maro. Si estis jam tute proksima al la preˆgejoj, gejoj, kiam kiam ili alifor aliformiˆ miˆ gis gis en ˆsiparon, siparon, kiu veturis sub ˆsi. ˆsi si ekrigardis atente, kaj tiam montriˆgis, ke tio estas nur la mara nebulo, kiu ruliˆgadis super sup er la akvo. Jes, senˆ se nˆ cesaj cesa j aliformiˆ aliform iˆgoj prezentiˆgadis gadis anta˘ u ˆsiaj sia j okuloj. okulo j. Sed jen ˆsi ekvidis anka˘u la efektivan landon, al kiu ili rapidi rapidis. s. Tie staris staris belegaj bluaj montoj montoj kun cedraj cedraj arbaroj, arbaroj, urboj kaj palacoj. Longe anta˘u la sunsubiro ˆsi sidis sur roko anta˘ anta ˘u granda kaverno, kiu estis esti s ˆ cirka˘ cirka˘ukreskita ukreskita de delikataj delikataj verdaj rampaj kreska kreskaˆoj, oj, kiuj aspektis kiel brodita j tapiˆ soj. so j. “Nun ni rigardos, kion vi hodia˘u nokte sonˆgos gos ˆci ci tie!” diris la plej juna frato fr ato kaj montris mont ris al ˆsi si ˆsian si an dormoˆ dor moˆcambron camb ron.. “Ho se mi sonˆgus, gus, kiamaniere kiamaniere mi povas povas vin liberigi!” liberigi!” ˆsi si respondis. respondis. Tiu penso okupadis ˆsin sin tiel vive, ˆsi tiel plenkore petadis Dion pri helpo, eˆ c dum la dormado ˆsia spirito plue preˆgadis, gadis , ke fine ekˆsajnis sa jnis al ˆsi, si, ke ˆsi si flugas alte en la aeron al la nuba palaco de Fata-Morgano, ata-Morgano, kaj la feino eliris al ˆsi si renkonte, renkonte, bela kaj brilanta. brilanta. Kaj tamen ˆ si si similis al la maljuna virino, kiu en la arbaro donis al ˆsi si berojn kaj rakontis rakontis al ˆsi si pri la cignoj kun la oraj kronoj. “Viaj fratoj povas povas esti liberigitaj!” liberigitaj!” ˆsi si diris; diris; “sed ˆcu cu vi hav havas kuraˆ kuraˆgon kaj persist persiston on? ? La maro estas estas pli mola ol viaj delik delikataj ataj manoj kaj tamen tamen gi ˆ gi aliformigas la malmolajn ˆstonojn, sed ˆgi gi ne sentas la doloron, kiun viaj fingroj sentos, ˆgi gi ne havas koron, ne suferas la timon kaj turmentojn, kiujn vi ˆ vi vidas ˆci devos tratoleri. Cu ci tiun urtikon, urtikon, kiun mi tenas en mia mano? El la sama speco kreskas multe ˆcirka˘ cirka˘u la kaverno, en kiu vi dormas. Nur ili kaj anka˘ u tiuj, kiuj elkreskas elkreskas el la tomboj de la tombejo, tombejo, estas uzeblaj. uzeblaj. Rimarku: Rimarku: ilin vi devas devas ˆsirkolekti, sirkolekti, kvank kvankam am ili brulvundos vin tiel, ke viaj manoj estos plenaj plenaj de vezikoj. vezikoj. Kiam vi batos la urtikon urtikon per viaj piedoj, vi ricevos ricevos linon, el kiu vi devas devas plekti dek unu maˆskirasojn skirasojn kun longaj manikoj; ˆetu ilin sur la dek unu cignojn, tiam la sorˆ co co pasos. Sed memoru bone, b one, ke de la komenco ˆ gis la fino de tiu laboro, se ˆgi da˘ gis urus urus eˆ c jarojn, vi ne devas devas paroli; la unua vorto, kiu eliros el viaj lipoj, frapos kiel mortiga ponardo la koron de viaj ˆ fratoj; de via lango dependas ilia vivo. Cion ˆci ci tion bone rimarku al vi!” v i!” Samtempe ˆsi si ektuˆ sis sis la manon de Elizo per la urtiko; ˆ ci ci tiu bruligis kiel

* Sovaˆ gaj gaj

cignoj *

114

fajro, tiel ke la reˆgidino gidino vekiˆgis gis de doloro. doloro. Estis Estis luma, hela tago, tago, kaj tute tute apud la loko, kie ˆsi si dormis, dorm is, kuˆ sis sis urtiko urti ko simila si mila al tiu, kiun ˆsi si vidis vidi s en e n la l a sonˆ s onˆgo. Tiam ˆsi si stariˆ star iˆgis gis sur la genuoj, dankis Dion kaj eliris el la kaverno, por tuj komenci sian laboron. Per siaj delikataj delikataj manoj ˆsi si komencis komencis ˆsiri siri la abomenindan urtikon, urtikon, kiu efikis kiel fajro. Grandajn vezikojn ˆgi aperigis sur ˆsiaj siaj manoj kaj brakoj, sed ˆ volonte volonte ˆsi si estis preta tion suferi, se ˆsi si povos per p er tio liberigi siajn fratojn. Si batis ˆciun ciun urtikon per p er sia j nudaj piedoj kaj plektis la verdan verdan linon. Kiam la suno subiris, venis la fratoj kaj eksentis teruron, kiam ili trovis, ke ˆsi si estas estas muta. muta. En la komenco komenco ili pensis, pensis, ke tio estas estas nova nova sorˆ sorˆ co co de ilia malbona duonpatrino; sed kiam ili ekvidis ˆsiajn siajn manojn, ili komprenis, komprenis, kion ˆsi si faras por ili. La plej juna frato ploris, kaj sur la lokoj, kien falis liaj lia j larmoj, larmo j, ˆsi si plu ne sentis doloron, tie malaperis la bruligantaj bruligantaj vezikoj. vezikoj. La nokton nokto n ˆsi si pasigis pasi gis ˆ ce ce sia laboro, lab oro, ˆ car car ˆsi si ne povis povi s havi trankvile trank vilecon con ˆgis ˆsi liberig liberigos os siajn fratojn. fratojn. En la da˘ uro de la tuta sekvanta tago, dum la cignoj uro forestis, ˆsi si sidis en sia s ia soleco, s oleco, sed neniam n eniam la tempo t empo tiel rapide forflugis por ˆsi. si. Unu maˆ skiraso skiraso estis jam preta, kaj ˆsi komencis la duan.

ˆ ektimis Jen inter la montoj eka˘udiˆ udiˆ gis gis la sonoj sono j de ˆ caskorno. caskorno. Si ektimis.. La sonoj fariˆ gis gis ˆ ciam ciam pli proksima prok sima j; ˆsi si a˘udis udis bojadon bo jadon de hundoj. Terurite ˆsi si retiris sin

* Sovaˆ gaj gaj

cignoj *

115

en la kavernon kavernon,, ligis en unu faskon la urtikojn, kiujn ˆsi si kolektis kolektis kaj pretigis, kaj sidiˆ gis gis sur ˆgi. gi. Subite Subite granda granda hundo hundo alsaltis alsaltis el inter inter la arbetaˆ arbetaˆoj, kaj tuj poste alia kaj ankora˘ u alia. Post kelke da minutoj ˆ ciuj ciuj ˆcasisto casisto j staris anta˘u la pordo pordo.. La plej bela el ili estis la reˆgo de la lando, kiu nun aliris al Elizo. Neniam li vidis pli belan knabinon. “De kie vi venis, vi belega infano?” li diris al ˆsi. si. Elizo balancis la kapon, ˆsi si ne devis devis ja paroli, paroli, ˆ car car de tio dependis dependis la vivo vivo kaj saviˆ saviˆgo de ˆsiaj siaj fratoj. Siajn Sia jn mano jn ˆsi kaˆ kaˆsis sis sub la anta˘utuko, por ke la reˆgo go ne vidu, kion ˆsi si devas suferi. “Akompa “Akompanu nu min!” li komencis komencis denove; denove; “ˆci ci tie vi ne devas devas resti. resti. Se vi estas tiel same bona, kiel vi estas bela, tiam mi vestos vin per veluro kaj silko, mi metos al vi sur la kapon la oran kronon, kaj vi loˆgos en mia plej ˆ ploris kaj intertordis la riˆca ca palaco!” pala co!” — Ka Kajj li levis levi s ˆsin sin sur sian ˆ cevalon. cevalon . Si manojn, sed la reˆgo go diris: “Mi deziras nur vian feliˆ con, con, iam vi dankos min pro tio!” tio!” Kaj li ekgalop ekgalopis is anta˘ anta˘uen uen inter la montoj, tenis ˆsin sin anta˘u si sur la ˆ cevalo, cevalo, kaj la ˆ casisto casi stojj galopis galo pis post pos t li. Kiam la suno subiris, anta˘u ili kuˆ sis sis la belega reˆgurbo gurbo kun siaj preˆgejoj gejoj kaj kupoloj, kaj la reˆgo go enkondukis ˆsin sin en la palacon, kie en la altaj marmoraj salonoj pla˘ udis grandaj fontanoj, kie la muroj kaj plafonoj estis ornamitaj udis per pentraˆ pentraˆoj; o j; sed ˆsi si tion ne rigardis, ˆsi si ploris kaj malˆgojis. gojis. Kontra˘ Kontra˘ uvol uvolee ˆsi si toleris, kiam la virino vir inojj metis met is sur s ur ˆsin sin reˆ re ˆgajn gaj n vestojn, vesto jn, enplektis enpl ektis perlo p erlojn jn en ˆsiajn sia jn harojn kaj surtiris delikatajn gantojn gantojn sur ˆsiajn siajn bruligitajn fingrojn. Kiam ˆsi si staris en sia s ia tuta ornamo, ˆsi si estis tiel ravante ravante bela, b ela, ke la kortego ankora˘ u pli profunde kliniˆgis anta˘ u ˆsi, kaj la reˆgo go elektis elek tis ˆsin, sin, ke ˆsi estu lia fianˆ cino, cino, kvank kvankam am la ˆ cefepiskopo cefepiskopo balancis la kapon kaj flustris, ke la bela arbara knabino kna bino certe estas sorˆ s orˆ cistino, cistino, ke ˆsi si blindigis blin digis ilia il iajn jn okulo jn kaj trompis la koron de la reˆgo. go. Sed la reˆgo go ne a˘ uskultis tion, li ordonis, ke muziko ludu, ke oni surtabligu uskultis plej ple j delikat del ikata a jn manˆ man ˆ gaˆ gaˆojn, o jn, ke la l a plej p lej ˆ carma car majj knab k nabino ino j dancu dan cu ˆcirka˘ cir ka˘u ˆsi, kaj oni kondukis kondukis ˆsin sin tra bonodoraj ˆgardenoj gardenoj en plej luksajn salonojn. salonojn. Sed eˆc unu unu rideto ne aperis sur ˆsia sia buˆ so so kaj ne ekbrilis el ˆsiaj sia j okuloj; okulo j; oni vidis en ili nur malˆ gojon, go jon, kiel ˆsian sian porˆciaman ciam an hereda hered aˆon kaj propra propr aˆon. La reˆgo malfermis ˆ estis malgrandan ˆcambron cambron tute apude de tiu, en kiu ˆsi si estis dormonta. dormonta. Gi ornamita per belegaj verdaj tapiˆ tapiˆsoj soj kaj plene similis al la kaverno, kaverno, en kiu la reˆ go go ˆsin trovis. Sur la planko kuˆ sis sis la fasko da lino, kiun ˆsi si estis ˆspininta spininta el la urtikoj, kaj sub la plafono pendis la maˆ maˆskiraso, skiraso, kiu estis jam prete trikita. ˆ Cion ˆ ci ci tion kunprenis kunpr enis unu el la ˆ casisto casi stojj kiel rimarkin rima rkinda daˆ ˆon. ˆ tie vi povas revi, kvaza˘u vi estas en via anta˘ua “Ci ua hejmo!” diris la reˆgo. go. “Jen estas la laboraˆ laboraˆo, kiu tie vin okupadis. Nun, meze de via lukso, estos al vi interese pensi pri la pasinta tempo.” Kiam Elizo ekvidis tion, kio estis tiel kara por ˆsia koro, rideto aperis sur

* Sovaˆ gaj gaj

cignoj *

116

ˆsia sia buˆ so so kaj la sango revenis en ˆsiajn sia jn vangojn; ˆsi si pensis pri la liberigo liberig o de siaj fratoj, kisis al la reˆgo go la manon, manon, kaj li alpremis alpremis ˆsin sin al sia koro, kaj li ordonis, ke per ˆ ciuj ciuj preˆgejaj sonoriloj oni anoncu la edziˆgofes gofeston ton.. La bela muta knabino el la arbaro fariˆgis la reˆgino gino de la lando. Kvankam Kvankam la ˆcefepiskopo cefepiskopo flustris malbona jn vortojn vorto jn en la orelon al la reˆ r eˆgo, ili tamen ne penetris en lian koron; la edziˆgo restis decidita, la ˆ cefepiskopo cefepiskopo mem devis meti al ˆsi la kronon kronon sur la kapon, kaj en sia kolero kolero li premis premis al ˆsi si la ringegon ringegon de la krono krono tiel forte al la frunto, frunto, ke tio faris al ˆsi doloron. doloron. Sed pli premanta ringego ˆ cirka˘ cirka˘uis uis ˆsian sian koron: la malˆgojo gojo pri siaj fratoj; en ˆ buˆso komparo kun tio la korpa sufero estis nenio. Sia so estis esti s muta, ˆ car car unu sola vorto mortigus ja ˆsiajn siajn fratojn, sed ˆsiaj siaj okuloj spegulis ˆsian sian internan internan ˆ amon al la bona, bela reˆgo, kiu faradis fara dis ˆ cion, cion , por ˆsin sin ˆgojigi. Si amis lin kun ˆ ciu ciu tago t ago pli varmege kaj pli sincere. s incere. Ho, se estus permesite permesi te al ˆsi sin s in konfidi al li, konfesi al li sian suferadon! Sed ˆsi si devis esti muta, ˆsi si devis mute plenumi sian laboron. laboron. Tial en la nokto ˆsi si sekrete sekrete forigadis forigadis de lia flanko, flanko, iradis en sian kaˆ kaˆsitan sita n ˆ cambreton, cambre ton, kiu estis esti s aranˆ aran ˆgita kiel la kaverno, kaverno, kaj ˆsi trikis unu maˆ skirason skirason post la alia; sed kiam ˆsi komencis la sepan, ˆsi si plu ne havis linon. Kiel ˆsi si sciis, s ciis, la urtikoj u rtikoj,, la l a sola so laj, j, kiujn ˆsi si povas uzi, kreskas sur su r la tombejo, sed ˆsi devis mem ilin deˆ siri; siri; kiamaniere nun tion fari? “Ho, kion signifas la doloro de miaj fingroj en komparo kun la turmento, kiun kiun sufera suferass mia koro!” koro!” ˆsi si pensis pensis.. “Mi “Mi devas devas riski, riski, Dio ne fortir fortiros os de mi Sian Sian manon manon!” !” Kun kora kora timo, timo, kvaza˘ kvaza˘ u ˆsi si entreprenus malbonan malbona n aferon, ˆsi si en unu lunluma nokto ˆstelmaniere stelmaniere iris malsupren en la ˆgardenon, kaj tra la longaj longaj aleoj kaj dezertaj dezertaj stratoj stratoj ˆsi iris al la tombejo. tombejo. Tie sur unu unu el la plej larˆ gaj ga j tombaj ˆstonoj stono j ˆsi si ekvidis rondeton da malbela j sorˆ cistino cistino j. Ili demetis de si sia si a jn ˆ cifonaˆ cif onaˆojn, o jn, kvaza˘ kvaza ˘u ili volus sin bani, kaj per siaj longaj, malgrasaj fingroj ili fosis en la freˆ freˆsajn sajn tombojn kaj elprenis la viandon de la mortintoj. mortintoj. Elizo Elizo devis devis iri tute proksime proksime preter preter ili, kaj ili fiksis fiksis sur ˆsi si siajn malbonajn malbonajn rigardojn, rigardo jn, sed ˆsi si preˆgis, gis, kolektis la bruligantajn urtikojn kaj prenis ilin kun si al la palaco. Nur unu sola so la homo h omo ˆsin sin vidis, vidi s, la ˆcefepiskop cefe piskopo; o; li ankora a nkora˘ ˘u ne dormis, kiam la aliaj dormis. Nun konfirmiˆ konfirmiˆ gis gis do lia opinio, ke ˆsi si ne estas tia, kia devas devas esti reˆ gino; gin o; ˆsi si estis est is sorˆ sor ˆ cistin cis tino, o, kaj tial tia l ˆsi si malsaˆ mal saˆgigis la reˆgon gon kaj la tutan popolon. ˆ Ce la konfesprenado li rakontis al la reˆgo, kion li vidis kaj kion li timas; kaj kiam lia lango parolis tiujn maljustajn vortojn, la skulptitaj sanktulbildoj balancis siajn kapojn, kvaza˘u ili volus volus diri: diri: “Ne estas estas tiel, tiel, Elizo Elizo estas senkulpa!” Sed la ˆ cefepiskopo cefepiskopo komentariis komentariis tion alie, li asertis, ke ili atestas kontra˘ u ˆsi, si, ke ili balancas la kapojn pri ˆsiaj siaj pekoj. Tiam du grandaj larmoj elfluis sur la vangojn de la reˆgo, kaj kaj kun dubo dubo en la koro koro li iris iris hejme hejmen. n. En la nokto li ˆsajnigis, sajnigis, ke li dormas, sed trankvila dormo ne venis sur liajn okulojn; li rimarkis, kiel Elizo leviˆgis, kiel ˆsi si tion ripetad rip etadis is ˆ ciunokte ciun okte,, kaj ˆ ciufo ciuf o je li senbrue sekvis ˆsin sin kaj vidis, kiel ˆsi si malaperas malape ras en sia ˆ cambreto. cambreto.

* Sovaˆ gaj gaj

cignoj *

117

Kun ˆ ciu ciu tago lia mieno fariˆgadis pli malserena. Elizo tion bone vidis, sed ˆsi si ne komprenis la ka˘ uzon. uzon. Tiu sintena sintenado do ˆsin sin turmen turmentis, tis, kaj krom tio kiel multe ˆsi si suferis s uferis en sia si a koro pri sia s iajj frato fr atoj! j! Sur la reˆ gan gan veluron kaj purpuron fluadis malsupren ˆsiaj siaj maldolˆ caj caj larmoj; kiel brilantaj brilantaj diamantoj diamantoj ili kuˆ kuˆsis sis sur tiuj ˆstofoj, stofo j, kaj ˆ ciuj, ciuj, kiuj vidis tiun riˆ can can belegaˆon, on, deziris esti reˆginoj. Dume ˆsia laboro estis balda˘u finiˆ gonta, gonta, nur unu maˆ skiraso skiraso ankora˘u mankis, sed ˆsi si nun ne havis plu linon kaj eˆ c ne unu urtikon. ur tikon. Unu fojon, fo jon, nur ˆci ci tiun lastan fojon, ˆsi si tial devis ankora˘u iri al la tombejo tombejo kaj ˆsirkolek sirkolekti ti kelke kelke da plenmanoj. plenmano j. Kun timego ti mego ˆsi si pensis p ensis pri tiu ti u soleca sole ca vagado, kun timego tim ego ˆsi si pensis p ensis pri la terura teru rajj sorˆcistino cist inoj, j, sed ˆsia volo estis esti s tiel same neˆ sanceleb sanc elebla, la, kiel ˆsia sia fido je la Eternulo. Elizo iris, sed la reˆgo kaj la ˆ cefepiskop cefe piskopo o ˆsin sin sekvis sekv is kaj vidis, vidi s, kiel ˆsi si eniris enir is tra la pordo de la tombejo tombejo kaj malaperi malaperis. s. Kiam Kiam ili aliris aliris al la tombejo tombejo,, ili ekvidis sur la tomba ˆstono stono la sorˆ cistinojn, cistinojn, tiel same, kiel Elizo ilin vidis, kaj la reˆ go go sin si n deturnis, detur nis, ˆcar car li l i supozis, s upozis, ke inter ili troviˆgas tiu, kies kapo ankora˘u en ˆ ci ci tiu nokto nokt o ripozis rip ozis ˆ ce ce lia brusto. brus to. “La popolo ˆsin kondamnu!” kondamnu!” li diris, kaj la popolo ˆsin kondamnis kondamnis al forbruligo sur lignaro. El la luksaj reˆgaj gaj salonoj oni trenis ˆsin sin en malluman, malsekan malliberejon, en kiun la vento fajfadis tra la krada fenestro; anstata˘u la veluro kaj la silko oni donis al ˆsi si la faskon da urtikoj, kiun ˆsi si kolektis; kolektis; sur ˆgi ˆsi si povis pov is kuˆ sigi sigi sian kapon. La malmola j brulpikantaj maˆ skiraso skiraso j, kiujn ˆsi si estis trikinta, devis servi al ˆsi si anstata˘u kusenoj kaj litkovrilo, tamen tio estis la plej ˆ denove komencis sian laboron kaj agrabla, kion oni povis al ˆsi donaci. Si fervore preˆgis gis al Dio. Ekstere Ekstere anta˘ anta˘u ˆsiaj siaj fenestroj la strataj buboj kantadis kantadis mokokanto mokokantojn jn pri ˆsi, kaj neniu ˆsin konsolis per ia kora vorto. Sed Se d jen je n ˆcirka ci rka˘ ˘ u la vespero tute anta˘u la krado mem ekbruis flugilo de cigno; tio estis la plej juna el la fratoj, kiu fine eltrovis la fratinon. La˘ute ˆsi si ekplor ekp loris is pro ˆ gojo, gojo, kvank kvankam am ˆsi sciis, ke la venonta venonta nokto eble estos la lasta kiun ˆsi si vivos. Sed nun ˆsia sia laboro estis ja preska˘ preska˘u finita kaj ˆsiaj sia j fratoj frato j estis ˆ ci ci tie. La ˆ cefepiskopo cefepiskopo venis, por pasigi kun ˆsi la lastan horon, tion li promesis al la reˆgo; go; sed ˆsi si balancis balancis la kapon kaj petis lin per la rigardo rigardo kaj la mieno, mieno, ke li denove denove foriru. En tiu nokto ˆsi si devis ja fini sian laboron, ˆ car car alie ˆcio cio estus vana, vana, vana vana estus ˆsia doloro, ˆsiaj larmoj, ˆsiaj siaj sendormaj noktoj. La ˆ cefepiskopo cefepiskop o forlasis ˆsin sin kun koleraj vortoj, vortoj , sed la kompatinda Elizo konsciis sian senkulpecon kaj laboris plue. La malgrandaj musoj kuradis sur la planko, trenadis la urtikojn ˆgis gi s ˆsia si a j piedoj, por anka˘u iom helpi, kaj la turdo sidiˆgis ˆce ce la l a krado kr ado de la fenestro kaj kantis tiel gaje, kiel ˆgi povis, por ke ˆsi si ne perdu la kuraˆgon. Komencis krepuski, post unu horo la suno estis leviˆgonta; tiam la dek unu fratoj staris anta˘u la pordego de la palaco kaj postulis, ke oni konduku ilin al la reˆgo. go. Sed oni respondis respondis al ili, ke tio ne povas povas fariˆgi, ˆ car car estas ja nokto,

* Sovaˆ gaj gaj

cignoj *

118

la reˆ go dormas kaj oni ne povas permesi al si veki lin. Ili petis, ili minacis, la go gardistar gardi staro o venis, ve nis, eˆ c la l a reˆ r eˆgo mem m em eliris eli ris el sia si a dormoˆ dorm oˆ cambro cambro kaj demandis, kion tio signifas; sed en tiu momento radiante leviˆgis la suno, kaj oni plu vidis jam neniun fraton, sed super la palacon forflugis dek unu sovaˆgaj cignoj. El la urba porde p ordego go torent torentee moviˆ moviˆ gadis gadis la tuta popolo p opolo,, por vidi, kiel oni forbruligos la sorˆ cistinon. cistinon. Mizera ˆ cevalaˆ cevalaˆ co co tiris la ˆ caron, caron, sur kiu ˆsi si sidis. Oni vestis vestis ˆsin sin per kitelo kitelo el maldelik maldelikata ata saktolo; saktolo; ˆsiaj siaj longaj longaj belegaj belegaj haroj senorde ondiˆgadi ga diss ˆ cirka ci rka˘ ˘ u la bela kapo, kapo, ˆsiaj siaj vangoj estis kadavre kadavre palaj, ˆsiaj siaj lipoj malforte moviˆgadis, gadis, dum ˆsiaj sia j fingroj fingro j plektadis la verdan linon. l inon. Eˆ c sur sia vojo vo jo al la morto ˆsi si ne interrompis la komencitan laboron, la dek maˆ skiraso skiraso j kuˆsis si s anta ant au ˘ ˆsiaj sia j piedoj, piedo j, la dekunuan ˆsi si trikis; la popolamaso pop olamaso mokis ˆsin. sin. “Rigardu la sorˆ cistinon, cistinon, kiel ˆsi si murmuras murmuras al si mem; preˆgolibron goli bron ˆsi si ne havas en la mano, mano , ne, kun sia abomen ab omeninda inda sorˆcaˆ caˆo o ˆsi tie sidas. sida s. Disˆsiru siru tion al ˆsi en mil pecojn!” peco jn!”

ˆ uj alpuˆ Ciuj Ci al puˆsiˆ si ˆ gis gis al ˆsi si kaj volis tion disˆ disˆsiri. siri. Tiam alflugis dek unu blankaj cignoj, cignoj, ili sidiˆ gis gi s ˆ cirka ci rka˘ ˘ u ˆsi si sur s ur la ˆcaro caro kaj ka j batis bati s per p er sia j granda j flugiloj flugil oj.. Tiam la popolamaso timigite retiriˆgis flanken. ˆ certe estas senkulpa!” “Tio estas signo el la ˆ cielo! cielo! Si senkulpa!” flustris flustris multaj, sed eldiri tion la˘ute ute ili ne kuraˆgis. gis. Nun la juˆgeja geja servisto prenis ˆsin je la mano. Tiam ˆsi si rapide ˆetis sur la cignojn cigno jn la dek unu maˆ m aˆ skiraso skiraso jn, kaj subite s ubite montriˆgis dek unu graciaj reˆgidoj, sed la plej juna havis cignan flugilon anstata˘u unu unu el la brakoj, brakoj, ˆ car car al lia maˆskiraso ski raso mankis mank is unu maniko, mani ko, kiun ˆsi si ankora˘ ankora ˘u ne finis. “Nun estas al mi permesate paroli!” ˆsi si ekkriis, “mi estas senkulpa!” Kaj la popolo, kiu vidis, kio okazis, kliniˆgis anta˘ u ˆsi, si, kiel anta˘u sanktulino, sed ˆsi si mem me m senvive falis en la brakojn brakoj n de siaj sia j fratoj fra toj,, tiel t iel efikis efik is sur su r ˆsi si la l a streˆceco, ceco,

* Sovaˆ gaj gaj

119

cignoj *

timo kaj doloro. “Jes, senkulpa ˆsi estas!” diris la plej aˆga frato kaj rakontis nun ˆcion, cion, kio okazis; kaj dum li parolis, disvastiˆgis bonodoro kiel de milionoj miliono j da rozoj, ˆ car car ˆ ciu ciu lignopeco de la lignaro eligis radikojn kaj branˆ cojn. cojn. Tie staris bonodora arbetaˆaro, aro, alta kaj granda, kun ruˆgaj rozoj; sed plej supre balanciˆ balanciˆgadis gadis floro ˆ derompis la reˆgo, blanka kaj luma, kiu brilis kiel stelo. Gin go, metis ˆgin gin sur la bruston de Elizo, kaj tiam ˆsi si vekiˆgis kun paco kaj feliˆco co en sia koro. ˆ Ciuj preˆ gejaj gejaj sonori sonoriloj loj eksono eksonoris ris per si mem, mem, kaj la birdoj birdoj alflugi alflugiss en grandaj grandaj amasoj. Oni faris faris edziˆ edziˆgofestan gofestan procesion returne al la palaco, tian, kian ankora˘ u neniam vidis iu reˆgo.

3 9 3

FABELOJ

14

120

ˆ Gardeno de la paradizo

stis iam reˆgido; gido; neniu havis tiom multajn kaj tiel belajn librojn, kiel ˆ li. Cion, Cion , kio okazis okazis iam en ˆ ci ci tiu mondo, li povis povis en ili legi kaj vidi pentritan en plej bela j bildoj bil doj.. Pri ˆciu ciu popolo p opolo kaj pri ˆciu ciu lando lan do li povis ricevi informojn; nur pri tio, kie troviˆgas la ˆgardeno gardeno de la paradizo, en tiuj libroj ne estis eˆ c unu vorto. Sed ˆguste pri tio li plej multe pensadis. Kiam li estis ankora˘u tre malgranda kaj estis komenconta sian lernadon, lia avino avino rakon rakontis tis al li, ke ˆciu ciu floro en la ˆgardeno de la paradizo estas plej dolˆca ca kuko kuk o kaj ˆgiaj giaj stamenoj estas plej delikata vino; ke sur unu el tiuj kukoj troviˆ gas historio, sur alia geografio a˘u aritmetikaj tabeloj; ke oni bezonas nur gas manˆ gi la kukon, kaj tiam oni jam scias sian taskon, kaj ju pli oni manˆgas, gi des pli da historio, geografio kaj tabeloj oni ricevas en sian kapon. Tiam li tion kredis; sed kiam li elkreskis, pli lernis kaj fariˆgis pli saˆga, ga, li nature komprenis, ke la belegaˆ belegaˆoj de la ˆgardeno de la paradizo devas havi tute alian karakteron.

“Ho, kial Eva Eva deˆsiris siris frukton de la arbo de sciado! Kial Adam manˆgis la malpermesitan frukton! Se mi estus sur lia loko, mi ne lasus tenti min al tio. Neniam la peko venus en la mondon!” Tion li diris tiam, sed tion saman li diris ankora˘u, kiam li havis la aˆgon de deks deksep ep jaroj jaroj.. Nur Nur pri pri la ˆgardeno de la paradizo li ˆ ciam ciam meditadis kaj pensadis. Unu Unu tagon tagon li iris en la arbaron; arbaron; li iris sola, ˆ car car tio estis lia plej granda plezuro. Estis jam vespera krepusko, nuboj kolektiˆgis, fariˆ gis gis tiel forta pluvego,

ˆ * Gardeno

de la paradizo *

121

kvaza˘ u la ˆ cielo cielo estus est us unu sola kluzo, kluz o, el kiu k iu falegas la akvo. Estis tute tut e malluma nokto. nokto. La reˆ reˆgido gido glitfaladis sur la malseka malseka herbo, falpuˆ falpuˆsiˆ siˆgadis sur la nudaj ˆstonoj, stonoj, kiuj elstarad elstaradis is el la rokeca rokeca tero. tero. De ˆ cio cio fluis akvo, akvo, la kompati kompatinda nda reˆ gido gido ne havis havis sur si eˆ c unu unu sekan sekan fadenon. fadenon. Li devis devis rampi rampi trans trans grandajn grandajn blokojn blokoj n da ˆstono, kie la akvo trasorbiˆ tra sorbiˆgadis el la alta musko. Li estis tiel laca, ke li nur malfaci malfacile le povis povis sin teni teni sur la piedoj. piedoj. Subit Subitee li eka˘ eka˘udis strangan bruon kaj ekvidis anta˘u si grandan, grandan, hele prilumitan prilumitan kave kavernon rnon.. Interne Interne de ˆgi flamis fajro tia, ke oni povus rosti sur ˆgi tutan bovon, kaj similan celon la fajro efektive efektive havis. havis. Plej bela cervo cervo kun majesta ma jesta kornaro kornaro troviˆ troviˆgis sur rostostango kaj malrapide malrapide estis estis turnata inter inter du dehakitaj dehakitaj abioj. Virino Virino iom maljuna, maljuna, alta kaj forta, kvaza˘u ˆsi si estus maskita viro, sidis ˆ ce ce la fajro fa jro kaj ˆetadis etadis en ˆgin unu lignopecon post la alia. “Venu “Venu pli proksimen!” proksimen! ” ˆsi si diris al li, l i, “sidiˆ “ sidiˆgu ˆce ce la fajro, por ke viaj via j vestoj sekiˆ gu.” gu.” ˆ tie estas “Ci estas ia malag malagrab rabla la tra trablo blovo vo!” !” diris diris la reˆgido gido kaj sidiˆgis g is sur la planko. “Tio fariˆ gos gos ankora˘ u pli malbona, kiam miaj filoj venos hejmen,” respondis la virino. “Vi troviˆgas en la kaverno de la ventoj, miaj filoj estas la kvar ˆ vi povas tion kompreni?” ventoj de la mondo. Cu “Kie estas viaj filoj?” demandis la reˆgido. “Unu malsaˆgulo gulo povas pli multe demandi, ol dek saˆguloj povas respondi!” respondis la virino. “Miaj filoj estas memstaraj kaj ne demandas permeson; ili ludas ludas pilko pilkon n kun la nuboj nuboj tie supre supre en la salono salono de la mondo. mondo.” ” Kaj ˆsi montris supren. “Ha, “Ha, tiel!” tiel!” diris diris la reˆgido. gido. “Cetere “Cetere vi turnas vin al mi iom maldelik maldelikate ate kaj ne parolas tiel milde, kiel la virinoj, kiujn mi ordinare vidas ˆcirka˘ cirka˘u mi!” “Jes, “Jes, tiuj havas havas nenion nenion alian por p or fari! Sed mi devas devas esti maldelik maldelikata ata kaj severa, severa, se mi volas volas teni en ordo miajn filojn. Kaj tion mi povoscias, povoscias, kvank kvankam am ˆ vi vidas la kvar sakojn, kiuj pendas tie sur ili estas grandaj obstinuloj. Cu la muro? muro? Tiujn Tiujn sakojn ili tiel tiel same same forte forte timas, timas, kiel kiel vi iam timis timis la vergon vergon malanta˘u la spegulo. spegulo. Kredu Kredu al mi, ke mi povoscia povosciass kvietigi ilin, kaj kaj tiam ili devas eniri en la sakon; ni ne faras ceremoniojn. Tie ili sidas kaj mi ne ellasas ilin, ilin, por denove denove vagi, vagi, pli frue, frue, ol kiam kiam mi tro trov vas tion tion bona. bona. Sed jen venas venas unu el ili!” Tio estis la norda norda vento, vento, kiu eniris kun vera vera glacia glacia malvarmo malvarmo;; grandaj grandaj hajleroj falis sur la plankon, kaj flokoj da neˆgo flugadi flug adiss ˆcirka˘ cir ka˘u li. Liaj Liaj panpantalonoj kaj jako estis el ursa j feloj; felo j; ˆcapo capo el ursa felo sidis sur lia kapo ˆgis sub la oreloj. Longaj Longaj pendoglac pendoglacioj ioj pendis pendis sur lia barbo, kaj unu hajlero post la alia faladis malsupren de la kolumo de lia jako. “Ne iru tuj tuj al la fajro!” diris diris la reˆgido, “ˆ car car vi povus facile ricevi frostodifektojn sur la vizaˆgo kaj sur la manoj!” “Frost “Frostodifek odifektojn!” tojn!” ekkriis ekkriis la norda norda vento vento kaj la˘ute ridis. ridis. “Fros “Frosto to ˆguste

ˆ * Gardeno

de la paradizo *

122

estas estas mia plej granda granda plezuro! plezuro! Cetere Cetere kia speco de mizera mizeraˆo vi estas? estas? Kiamaniere vi venis en la kavernon de la ventoj?” “Li estas mia gasto,” diris la maljuna virino, “kaj se tia klarigo vin ne konten kontentiga tigas, s, vi povas povas iri en la sakon. sakon. Vi konas konas mian opinion! opinion!” ” Nu, tio helpis, kaj la norda vento rakontis, de kie li venas kaj kie li pasigis preska˘ u tutan monaton. “De la Glacia Maro mi venas,” li diris, “mi estis kun la rusaj rosmarˆ casist casistoj oj sur la Ursa Ursa Insulo Insulo.. Mi sidis sidis kaj dormi dormiss sur la direkt direktilo ilo,, kiam kiam ili de Nordkap Nordkap ˆsipe sipe elveturis elveturis sur la maron. Kiam mi de tempo al tempo iom vekiˆ gis, gis, la ventegbirdo flugadis ˆ cirka˘ cirka˘u miaj piedoj. piedoj. Tio estas estas komik komika a birdo, birdo, ˆ gi faras rapidan frapon per la flugiloj, poste ˆgi tenas ilin etenditaj senmove gi kaj tamen rapide flugas.” “Nur ne rakon rakontu tu tro detale!” detale!” diris diris la patrino patrino de la ventoj. ventoj. “Vi venis venis do al la Ursa Insulo?” “Belege, “Belege, belege tie estas. Tio estas grundo grundo kvaza˘ kvaza˘u kreita por dancado, plata kiel telero, duone degelinta neˆgo sur musko. Tie kuˆ sis sis akraj akra j ˆstonoj stono j kaj skeletoj de rosmaroj kaj blankaj ursoj, kiuj aspektis kiel gigantaj brakoj kaj kruroj, kovritaj kovritaj de verdeta ˆsimo. simo. Oni povus p ovus kredi, ke la suno neniam lumis sur ili. ili. Mi blovis blovis iom en la nebulon nebulon,, por ke oni povu ekvidi ekvidi la sopira sopirata tan n veturilejon; tio estis domo, konstruita el rompitaˆoj o j de ˆsipo sipo j kaj kovrita per p er feloj de rosmaroj. rosmaroj. La internan internan flankon flankon oni turnis turnis eksteren, eksteren, ˆgi aspektis ruˆga ga kaj verda. Sur la tegmento sidis vivanta vivanta blanka blanka urso kaj kaj murmuregis. murmuregis. Mi iris al la marbordo, marbordo, elserˆ cis cis la nestojn nestojn de la birdoj birdoj kaj rigardis rigardis la nudajn nudajn idojn. Kiam ili kriis kaj malfermis la bekojn, sopirante manˆgaˆ gaˆon, mi blovis al ili i li en la fa˘ ukon ukon tiel, ke ili lernis teni la bekon b ekon fermita. Tute malsupre ˆce ce la bordo ruliˆ gadis rosmaroj kiel intestaj vermoj a˘u gigantaj akaroj kun porkaj kapoj gadis kaj ulnolong ulnolongaj aj dentoj!” dentoj!” ˆ la sola a˘udado “Vi rakon rakontas tas bone, mia fileto!” fileto!” diris diris la patrino. patrino. “ Ce udado jam kolektiˆgas gas al mi salivo en la buˆ so!” so!” “Kaj “Ka j jen j en oni komencis komen cis la ˆcasadon! casadon! La harpunon oni enpuˆ e npuˆ sis sis al la l a rosmaro ro smaro en la bruston tiel, ke radio da varma sango elˆ elˆsprucis sprucis trans la glacion kiel fonf ontano. tano. Tiam mi rememoris rememoris anka˘ anka˘ u mian ludon. ludon. Mi montris, montris, kiel mi povosci povoscias as blovi, kaj mi aranˆgis gis tiel, ke miaj maristoj, la altegaj glacimontoj, enpremis la boatojn. Hu, kiel oni fajfis, kiel oni kriis, kriis, sed mi fajfis pli la˘ute. La korpojn de la mortigitaj bestoj, la kestojn kaj ˆsnuregojn, snuregojn, ˆ cion cion ili devis elpaki sur la glacion! Mi ˆ sutadis sutadis super ili la neˆgajn flokojn, kaj en iliaj enpremitaj ˆsipetoj sipetoj kune kun ilia akiraˆ akiraˆo mi naˆgigis gigis ilin suden, suden, por tie gustumi gustumi salan akvon. akvon. Ili neniam plu venos al la Ursa Insulo!” “Vi faris do malbona malb onaˆ ˆon!” diris la patrino de la ventoj. “Pri la bonaˆ bonaˆo, kiun mi faris, faris, rakon rakontu tu aliaj!” li diris; diris; “Sed jen estas estas mia frato de la okcidento; lin mi plej multe amas, li havas odoron de maro kaj alportas kun si agrablan malvarmon.”

ˆ * Gardeno

de la paradizo *

123

ˆ tio estas la malgranda Zefiro?” demandis la reˆgido. “Cu “Jes, li estas Zefiro!” respondis la maljuna virino; “sed li ne estas plu tiel malgranda. En la antikvaj tempoj li estis beleta knabo, sed nun tio pasis!” Li aspektis kiel sovaˆga ga viro kaj havis havis sur si kusenan kusenan ˆcapelon, capelon, por ne difektiˆ gi. gi. En la mano li portis bastonegon bastonegon el mahagona mahagona ligno, ligno, elhakitan elhakitan en la Amerik Amerikaj aj mahagonaj mahagonaj arbaroj. arbaroj. Pli modesta bastono bastono ne konte kontent ntigus igus lin. “De kie vi venas?” demandis la patrino. “El la primitiv primitivaj aj arbaroj!” arbaroj!” li diris, “kie la dornople dornoplenaj naj lianoj lianoj prezen prezentas tas netrapene netrapenetreb treblan lan densejon densejon inter inter la arboj, kie la akvoser akvoserpent pento o kuˆ kuˆsas sas en la malseka malseka herbo kaj la ekzistado de homoj ˆsajnas sajnas superflua!” “Kion vi tie faris?” “Mi observadis la profundan riveron, mi observadis kiel ˆgi ˆetas eta s sin de la rokoj, fariˆ gas gas polvo kaj flugas ˆgis gis la nuboj, nuboj, por porti la ˆ cielark cielarkon. on. Mi vidis sovaˆ gan gan bubalon, kiu naˆgis gis sur la rivero, sed la fluo fortiris ˆgin kun si; ˆgi gi estis pelata kune kun amaso da sovaˆgaj anasoj, kiuj ˆ ce ce la akvofalo leviˆgis en la aeron, aeron, sed la bubalo falis malsupre malsupren. n. Kia plezuro plezuro tio estis! Kaj mi blovis blovis tian ventegon, ke plej maljunegaj arboj elradikiˆgis kaj disbatiˆgis gis en lignetojn!” “Kaj krom tio vi nenion alian faris?” demandis la maljunulino. “Mi faris transkapiˆgojn gojn en la savanoj, mi karesis la sovaˆgajn ga jn ˆ cevalojn, cevalo jn, mi deskui deskuiss koko kokosojn. sojn. Jes, Jes, jes, jes, mi povus povus rakon rakonti ti multe multe da histor historioj, ioj, sed oni ne devas devas ˆcion cion rakon rakonti, ti, kion oni scias. Tion vi ja scias, scias, kara patrineto patrineto!” !” Kaj li kisis sian patrinon tiel skuege, ke ˆsi si preska˘ preska˘u renversiˆgis. gis. Li efektiv efektivee estis estis sovaˆ ga ga knabego. Poste venis la suda vento kun turbano kaj kun flugetanta beduena mantelo. “Estas tre malvarme malvarme ˆci ci tie?” li diris kaj ˆetis lignon en la fajron. “Oni povas tuj vidi, ke la norda vento venis la unua!” “Estas tiel varmege varmege ˆci ci tie, ke oni povus rosti blankan blankan urson!” respondis la norda vento. “Vi mem estas blanka urso!” diris la suda vento. ˆ vi volas “Cu volas esti esti enˆ enˆsovit sovitaj aj en la sakon? sakon?” ” demand demandis is la maljun maljunuli ulino. no. “Sidiˆgu gu tie sur la ˆstono stono kaj rakontu, rakontu, kie vi estis.” “En Afriko, Afriko, kara patrino!” patrino!” li respondis. respondis. “Mi estis kun la Hotent Hotentotoj otoj ˆce ce ˆ casado cas ado kontra˘ kontr a˘u leon leonoj oj en la land lando o de la Ka Kafr froj. oj. Kia Kia herbo herbo tie kresk kreskas as sur la ebenaˆ ebenaˆoj, oj, verda verda kiel olivoj. Tie dancis dancis la antilo antilopo, po, kaj la struto struto vetkuri vetkuriss kun ˆgi, gi, mi tamen tamen havas havas pli rapidajn rapidajn krurojn. krurojn. Mi venis venis en la dezer dezerton ton al la flava flava sablo, sablo, kie aspekta aspektass kiel kiel sur la fundo fundo de la maro. Mi renko renkont ntis is karav ravanon; anon; ili ˆguste guste en tiu momento estis buˆ cantaj cantaj sian lastan kamelon, por ricevi trinkakvon, sed ili ricevis nur malmulte. La suno bruligis de supre, kaj la sablo sablo elspiris elspiris ardantan ardantan varmegon varmegon de malsupre malsupre.. Tiam mi komenci komenciss ruladi ruladi min en la delikata libera sablo kaj turnoblovis ˆgin alten en formo de grandaj kolonoj. Kia danco tio estis! Vi devus vidi, kiel timigite staris la dromedaro

ˆ * Gardeno

de la paradizo *

124

kaj la komercisto komercisto tiris al si la kaftanon super la kapon! Li ˆetis etis sin anta˘u mi vizaˆ galtere galtere kiel anta˘u Alaho, sia Dio. Nun ili estas enterigitaj, super ili ˆciuj ciuj star staras as piram piramid ido o el sablo sablo.. Se mi iam iam ˆgin gin forblovos, tiam la suno blankigos iliajn ostojn, tiam la vojaˆgantoj povos vidi, ke tie jam anka˘u pli frue estis homoj, — alie oni en la dezerto ne povus tion kredi.” “Sekve nur malbonaˆ malbonaˆon vi faris!” diris la patrino. “Marˆ “Marˆsu su en la sakon!” Kaj anta˘ u ol li tion rimarkis, ˆsi si kaptis la sudan venton ˆcirka˘ cirka˘u la korpo kaj enpuˆ sis sis en la sakon. Li ruladis sin sur la planko, sed ˆsi si sidiˆgis sur li, kaj tiam li devis devi s kuˆsi si trankvile trank vile.. “Vi havas efektive petolemajn knabojn!” diris la reˆgido. “Jes, certe!” ˆsi si respondis, “kaj “kaj mi havas la eblon kvietigi ilin. Jen venas la kvara!” ˆ Tio estis la orienta vento, kiu aperis en Hinaj vestoj. “Vi “Vi nun venas venas de tie? tie?” ” diri diriss la patri patrino no;; “mi “mi pensi pensis, s, ke vi estis estis en la ˆ gardeno de la paradizo!” gardeno “Tien mi flugos nur morga˘u!” u!” diris diris la orien orienta ta vent vento. o. “Morga˘ “Morga˘ u finiˆ gos gos ˆ guste ˆ guste cent cent jaroj jaroj de la tago, tago, kiam mi tie estis. estis. Nun mi venas venas el Hinujo, kie mi dancis danc is ˆ cirka˘ cirka˘u la porcelana turo tiel, ke ˆciuj ciuj sonoriletoj tintis. Malsupre sur la strato la mandarenoj ricevis batojn, la bambuaj kanoj estis rompitaj sur iliaj ˆsultroj, sultroj, kaj tamen tamen tio estis oficistoj oficistoj de la unua unua ˆgis la na˘ ua ua gradoj. Ili kriis: “Mi tre dankas, dankas, mia patra bonfarant bonfaranto!” o!” Sed tion ili diris nur nur tial, ke ili devis, kaj mi sonoradis per la sonoriloj kaj kantis: tsing, tsang, tsu!” “Vi petolis ˆce ce tio!” diris la maljunulino. “Estas bone, ke vi morga˘u venos en la ˆgarden gardenon on de la paradi paradizo; zo; tio faras nur nur bonan bonan efiko efikon n sur via klerec klereco. o. Trinku tiam diligente el la fonto de la saˆgo kaj alportu anka˘u al mi boteleton da akvo el tie.” “Mi tion faros!” faros!” diris diris la orient orienta a vento. vento. “Sed kial vi enmetis enmetis en la sakon sakon mian mian fraton fraton de la sudo? sudo? Ellasu Ellasu lin! lin! Li rakon rakontu tu al mi pri la birdo birdo fenikso fenikso;; la reˆ gidino gidino en la ˆgardeno gardeno de la l a paradizo ˆ ciam ciam volas a˘udi pri ˆgi, gi, ˆ ciufo ciuf o je kiam mi post p ost cent jaroj jaro j faras al ˆsi si mian viziton. Malfermu la sakon, tiam vi estos mia kara, dolˆ do lˆ ca ca patrino kaj mi anka˘u donacos al vi du plenajn plena jn poˆ sojn sojn da teo, tute verda kaj freˆ sa, sa, kiun mi mem ˆsirkolektis sirkolektis sur la loko de ˆgia kreskado.” “Nu, pro la teo, kaj anka˘u pro tio, ke vi estas mia plej amata infano, mi ˆ tion faris, kaj la suda vento elrampis, sed li havis malfermos la sakon.” Si mienon tre ˆgenitan, genitan, ˆ car car la fremda reˆgido gid o ˆcion cio n vidis vi dis.. “Jen mi donas al vi palman folion por la reˆgidino,” diris la suda vento. “La folion donis al mi la maljuna birdo fenikso, la sola, kiu estis en la mondo. Per sia beko ˆgi gi gratis sur la folio sian s ian tutan biografion, ˆciujn ciujn cent jaro j arojn jn de sia vivo. vivo. Nun ˆsi si mem povas povas tion legi. Mi mem tion vidis, kiel la birdo birdo fenikso fenikso mem metis fajron sub sian neston, sidis en ˆgi kaj forbrulis, kiel edzino de hindo. Kiel kraketis la sekaj sekaj branˆ coj! coj! Estis terura fumo kaj odoro! Fine ˆcio cio hele ekflamis kaj la maljuna birdo fenikso fariˆgis cindro; sed ˆgia gia ovo kuˆsis si s

ˆ * Gardeno

de la paradizo *

125

ruˆ ge ardante en la fajro, ˆgi krevis kun granda krako, kaj la ido elflugis. Nun ge gi ˆ gi estas estas la reganto reganto super ˆciuj ciuj birdoj kaj la sola birdo fenikso en la mondo. mondo. En la palma folio, kiun mi donis al vi, ˆgi elmordis truon, kiel saluton al la reˆ gidino.” gidino.” “Nun do ni anta˘u ˆ cio cio manˆ man ˆgu!” gu!” diris diris la patrin patrino o de la vent ventoj, oj, kaj ˆ ciuj ciuj alsidiˆ gis, gis, por manˆgi gi la rostitan cervon. La reˆgido sidis apud la orienta vento, tial ili balda˘u interamikiˆgis. gis. “A˘ uskultu, diru al mi, mi petas,” komencis la reˆgido, “kia reˆgidino uskultu, gidino tio estas, pri kiu oni ˆci ci tie tiel multe parolis, kaj kie efektive troviˆgas la ˆgardeno gardeno de la paradizo?” “Ho “Ho ho!” ho!” respo respond ndis is la orie orien nta ven vento, to, “se “se vi volas olas veni veni tien tien,, tiam tiam iru iru morga˘ u kun mi; sed mi devas al vi diri, ke depost la tempo de Adam kaj Eva neniu homo tie estis. Ilin vi ja konas el via Biblia historio?” “Komprene “Kompreneble! ble!” ” diris diris la reˆgido. “Kiam ili tiam estis forpelitaj, la ˆgardeno de la paradizo enfalis internen de la tero, ˆgi gi tamen konservis sian varman sunlumon, sian mildan aeron kaj sian tutan tutan belegecon. belegecon. Tie loˆgas gas la reˆgino gino de la feinoj; tie troviˆgas la insulo de feliˆ co, co, kien neniam penetras la morto kaj kie vivi estas ˆcarmege? carmege? Sidiˆgu morga˘ u sur mia dorso, kaj tiam mi vin kunprenos kun mi. Mi pensas, ke tio estos farebla. Sed por hodia˘u estas sufiˆ ce ce paroli pri tio, ˆ car car mi volas dormi.” Kajj ili ˆ Ka ciuj ciuj iris dormi. Tre frue matene la reˆgido gido vekiˆgis, gis, kaj kun granda mirego li ekvidis, ke li troviˆ gas jam alte super la nuboj. Li sidis sur la dorso de la orienta vento, kiu gas tre garde lin tenis. tenis. Ili ˆsvebis svebis tiel alte en la aero, ke la arbaroj arbaroj kaj kampoj, riveroj kaj lagoj aspektis kvaza˘u sur geografia karto. “Bonan “Bonan matenon!” matenon!” diris diris la orienta orienta vento, vento, “vi povas povas kuraˆ kuraˆge ankora˘ u iom dormi, ˆcar car sur la ebena tero sub ni ne troviˆgas multe da vidindaˆo. o. A˘u eble vi volas kalkuli la preˆgejojn? Tie sur la verda verda tabulo tabulo ili aspektas kiel punktoj punktoj de kreto.” Tio, kion li nomis verda tabulo, estis kampoj kaj herbejoj. “Estis malˆ gentile, ke mi ne diris adia˘u al via patrino kaj al viaj fratoj!” gentile, diris la reˆgido. gido. “Se oni dormas, oni estas pardonata,” diris la orienta vento, kaj ili ekflugis pluen ankora˘u pli rapide. Oni povis tion a˘udi udi en la arbarpintoj de la arbaroj; kiam ili flugis super ˆ ci ci tiuj, ˆ ciuj ciuj branˆ coj co j kaj folioj folio j bruis; oni povis tion a˘udi sur la maro kaj sur la lagoj, ˆcar car kie ajn ili flugis, la ondoj leviˆgadis pli alte kaj la l a granda j ˆsipo sipo j profunde prof unde malleviˆ mal leviˆgadis en la akvon, kiel naˆgantaj gantaj cignoj. cignoj. Kiam vespere fariˆgis gis mallume, mall ume, la grandaj granda j urboj urb oj prezentis belegan b elegan vidaˆon. on. Jen tie, jen ˆci ci tie aperis lumo j malsupre. Tio faris tian impreson, kvaza˘u oni ekbruligis pecon da papero kaj vidas la multajn malgrandajn fajrerojn, kiuj rapide rapide denove denove malaperas, malaperas, kiel infanoj, kiuj rapidas el la lernejo. lernejo. La reˆgido pla˘ udis per la manoj, sed la orienta vento petis lin, ke li tion ne faru kaj ke udis li prefere tenu sin fortike, ˆ car car alie li facile povus p ovus fali malsupren kaj pendhalti

ˆ * Gardeno

de la paradizo *

126

sur iu preˆgeja geja pinto. La aglo en la nigraj arbaroj flugis facile, sed la orienta vento flugis pli facile. La kozako kozako sur sia malgranda ˆcevalo cevalo galopis rapidege sur la ebenaˆ ebenaˆo, sed pli rapidege galopis anta˘uen uen la reˆgido. gido. “Nun “Nun vi pov povas jam vidi la Himalajo Himalajon!” n!” diris diris la orien orienta ta ven vento, “ˆgi estas la plej alta montaro en Azio, balda˘u ni atingos la ˆgardenon gardenon de la paradizo!” Ili direktis sin pli suden, kaj la aromo de spicoj kaj floroj balda˘u leviˆ gis gis al ili. Figoj kaj granatoj granatoj kreskis kreskis sovaˆ sovaˆge, ge, kaj la sovaˆga ga vinberbranˆco co havis sur ˆ tie amba˘ si bluajn kaj ruˆgajn gajn berojn. Ci u malleviˆgis gis kaj etendis sin sur la mola herbo, kie la floroj balancis la kapon al la vento, kvaza˘u ili volus diri: “Ni salutas vin je via reveno!” ˆ ni estas nun en la ˆgardeno “Cu gardeno de la paradizo?” paradizo?” demandis demandis la reˆgido. “Ne, ankora˘ u ne!” respondis respondis la orient orienta a vento, vento, “sed ni balda˘ balda˘u tien venos. ˆ vi vidas Cu vidas tie la rokan rokan mureg muregon on kaj la granda grandan n kaverno vernon, n, anta˘ anta˘u kiu la vinberbranˆ vinberbranˆ coj coj pendas malsupren kiel grandaj verdaj kurtenoj? Tie ni devas devas trairi. Envolvu Envolvu vin en vian mantelon, mantelon, ˆ car car kiel ajn varmege ˆci ci tie rostas la suno, unu u nu paˆ son son plue estas e stas glacie glaci e malvarme. La birdo, kiu flanke preterflugas, pret erflugas, hav havas unu unu flugilo flugilon n ekster eksteree en la varma arma somer somero o kaj la duan duan inter interne ne en la malvarma malvarma vintro.” “Tio do estas la vojo al la ˆgardeno gardeno de la paradizo?” paradizo?” demandis demandis la reˆgido. Nun ili eniris en la kaver kavernon. non. Hu, kiel glacie malvarme malvarme tie estis! Tamen tio ne longe da˘uris. uris. La orient orienta a ven vento etendis etendis siajn flugilojn flugilojn,, kaj ili lumis lumis kiel brilanta fajro. fa jro. Ha, kia kaverno kaverno tio estis! La grandaj ˆstonblokoj, stonblokoj, de kiuj gutadi gutadiss la akvo, akvo, pendis pendis super ili en plej plej fanta fantaziaj ziaj formoj. Jen la vojo estis estis tiel malvasta, ke ili devis rampi sur la manoj kaj piedoj, jen ˆgi estis tiel alta kaj vasta, kiel en la libera aero. Aspektis kvaza˘u tombaj kapeloj kun mutaj orgentubo orge ntubo j kaj ˆstoniˆ ston iˆgintaj gintaj standardoj. ˆ “Sajnas al mi, ke al la ˆgardeno de la paradizo ni iras per la vojo de la mort morto? o?” ” diri diriss la reˆ reˆgido, gido, sed la orient orienta a vento vento ne respondis respondis eˆ c unu unu vorton, vorton, sed nur montris anta˘uen, uen, kaj plej plej bela bela blua blua lumo lumo radii radiiss renko renkont ntee al ili. La ˆstonbloko stonbl okojj super sup er ili ˆciam ciam pli kaj pli dissolvi diss olviˆ ˆgis en nebulon, kiu fine fariˆgis tiel klara kaj travidebla, kiel blanka nubo en la lumo de la luno. Nun ili troviˆgis en plej ˆ carma carma milda aero, tiel freˆ sa sa kiel sur la montoj, montoj , tiel aroma kiel ˆ ce ce la rozoj en la valo. Tie fluis rivero rivero tiel klara, klara, kiel la aero mem, kaj la fiˆsoj soj en ˆgi brilis kiel arˆ gento gento kaj oro; purpurru purpurruˆ ˆgaj gaj angiloj, el kiuj ˆ ce ce ˆ ciu ciu moviˆgo go ˆsprucis sprucis bluaj blua j fajreroj, ludis malsupre en la akvo, kaj la larˆgaj folioj de la akva rozo havis la kolorojn de ˆcielarko, cielarko, la floro mem estis ruˆgete brulanta flamo, kiun nutris la akvo akvo tiel tiel same, same, kiel kiel lampo lampo ricev ricevas as sian sian nutra nutraˆ ˆon de la oleo. oleo. Marmor Marmora a ponto, fortika, sed konstruita tiel arte kaj delikate, kvaza˘u gi ˆ gi estus el puntoj kaj vitraj perloj, konduk kondukis is super la akvo akvo al la insulo insulo de feliˆ feliˆ co, co, kie floris la ˆ gardeno de la paradizo. gardeno

ˆ * Gardeno

de la paradizo *

127

La orienta vento prenis la reˆgidon sur siajn brakojn kaj transportis lin tien. Tie la floroj kaj la folioj kantis la plej belajn melodiojn el lia infaneco, sed tiel mirinde bele, kiel nenia homa voˆ co co povas kanti. ˆ Cu tio estis palmaj arboj a˘u gigantaj gigantaj akvaj akvaj kreska kreskaˆoj, kiuj tie kreskis? Tiel sukoriˆ sukoriˆ cajn cajn kaj grandajn arbojn la reˆgido anta˘ ue ue neniam ankora˘u vidis. En longaj girlandoj tie pendis plej mirindaj grimpokreska grimpokreskaˆoj, oj, tiaj, kiajn oni vidas pentritajn per farboj kaj oro nur sur la rando de malnovaj libroj de legendoj a˘ u kiaj ofte estas traplekt traplektitaj itaj en la ˆcapitrok capitrokomen omencaj caj literoj. literoj. Tio estas plej pl ej strangaj strang aj miksaˆoj o j el birdo bi rdoj, j, floro j kaj spiralaˆoj. o j. En la herbo her bo apude staris staris amaso da pavoj pavoj kun etenditaj etenditaj radiant radiantaj aj vostoj. vostoj. Jes, jes, estis efektive efektive tiel tiel!! Sed Sed kiam kiam la reˆ gido gido ilin ektuˆ ektuˆsis, sis, li rimarkis, rimarkis, ke tio estis ne bestoj, sed kreska kreskaˆoj. Tio estis grandaj lapoj, kiuj tie radiis radiis kiel beleg b elega a vosto vosto de pavo. pavo. Leonoj kaj tigroj simile al lertaj katoj saltadis inter la verdaj plektobariloj, kiuj odoris o doris kiel la floraˆ floraˆoj de olivarbo, kaj la leonoj leono j kaj tigroj tigro j estis malsovaˆ malsovaˆgaj; la sovaˆ ga ga arbara kolombo, briletante kiel plej bela perlo, tuˆ tuˆsetadis setadis per p er siaj flugiloj la kolharojn de la leonoj, kaj la ordinare tiel timema antilopo staris kaj balancadis la kapon, kvaza˘u ˆ gi gi anka˘ u volus kune ludi.

Jen venis venis la feino de la paradizo paradizo;; ˆsiaj siaj vestoj vestoj radiis radiis kiel la suno, suno, kaj ˆsia sia vizaˆ go estis milda kiel la vizaˆgo de pia patrino, kiam ˆsi go si sentas sin tute feliˆca ca

ˆ * Gardeno

de la paradizo *

128

ˆ estis juna kaj ˆ koncerne sian infanon. Si carma, carma, kaj plej belaj knabinoj, ˆ ciu ciu kun lumanta lumanta stelo en la haroj, ˆsin sin sekvis. La orienta o rienta vento donis al ˆsi si la skribitan folion de la l a birdo bir do fenikso, f enikso, kaj ˆsiaj sia j ˆ okuloj lumis de ˆgojo. gojo. Si prenis la reˆgidon gidon je la mano kaj kondukis lin en sian palacon, kies muroj brilis kolore kiel plej bela folio de tulipo, kiam oni ˆgin tenas kontra˘ u la suno. La plafono plafono mem estis estis granda granda radian radianta ta floro, floro, kaj ju pli longe oni ˆgin gin rigardis, des pli profunda ˆsajnis sajnis ˆgia kalik kaliko. o. La reˆgido gido aliris al la fenestro fenestro kaj kaj ekrigard ekrigardis is tra unu el la fenestraj fenestraj vitroj. vitroj. Tiam li ekvidis la ˆ arbon de la sciado sciado kun la serpento, serpento, kaj Adam kaj Eva Eva staris tute apude. apude. “ Cu ili ne estas elpelitaj?” li demandis, kaj la feino ridetis kaj klarigis al li, ke la tempo tiamaniere stampis sur ˆ ciu ciu fenestrovitro sian bildon. Sed la bildo ne estis tia, kiajn oni ordinare vidas, ne, ˆgi havis en si vivon, la folioj de la arboj moviˆ gadis, gadis, la homoj venadis venadis kaj foriradis foriradis kiel en bildo spegula. spegula. Li rigardis rigardis tra alia vitro kaj ekvidis tie la sonˆgon de Jakob, en kiu la ˆstupetaro atingis gis ˆ gis la ˆcielo ciel o kaj ka j la anˆgeloj geloj kun grandaj flugiloj ˆsvebadis supren kaj malsupren. Jes, ˆ cio, cio, kio okazis en ˆci ci tiu mondo, mond o, vivis vivi s kaj ka j moviˆgadis sur la fenestraj vitroj, tiajn ravantajn ravantajn pentraˆ pentraˆojn povis gravuri gravuri nur la tempo. La feino ridetis kaj kondukis lin en grandan kaj altan salonon, kies muroj ˆsajnis sajnis tralumantaj tralumantaj pentraˆ pentraˆoj, sur kiuj unu vizaˆgo estis pli bela ol la alia. Milionoj Miliono j da ˆcielfeliˆ cielfeliˆculoj culo j estis tie prezentitaj, prezentita j, ili ridetis kaj kantis kantis tiel, ke ˆcio cio kunfluis kunfluis en unu melodion. melodion. La plej supraj estis estis tiel malgrand malgrandaj, aj, ke ili aspektis pli malgrandaj ol la plej malgranda burˆgono de rozo, kiu prezentiˆgas nur kiel punkte punkteto to.. Meze Meze en la salon salono o staris staris granda granda arbo kun malsupr malsuprenpe enpenda ndant ntaj aj luksaj branˆ coj; coj; oraj pomoj, pomo j, grandaj granda j kaj malgrandaj, pendis p endis kiel oranˆgoj inter la verdaj folioj. Tio estis la arbo de sciado, de kies fruktoj manˆgis Adam kaj Eva. De ˆciu ciu folio gutis lumanta ruˆ ru ˆga guto da roso. Aspektis, kvaza˘u la arbo ploras per sangaj larmoj. “Ni eniru eniru nun nun en la boaton boaton!” !” diris diris la feino, feino, “tie “tie sur la ondan ondanta ta akvo ni prenos iom da refreˆsigaˆ sigaˆo. La boato balanciˆgas, ˆ gi gi tamen ne moviˆgas gas de sia loko, sed ˆ ciuj ciuj landoj de la mondo preterglitas anta˘u niaj okuloj.” okuloj.” Tio estis estis mirinda vidaˆ vidaˆo, kiam la tuta bordo moviˆgadis. Jen venis la altaj, neˆgkovritaj Alpoj, kun nuboj kaj mallumaj abioj, la Alpa korno sonis profunde melankolie, kaj kaj la paˆ stisto stisto gaje ga je jodlis en la valo. valo. Jen la bananarbo j klinis super la boaton sia jn longajn longa jn pendantajn branˆcojn, cojn, karbonigraj karbonigraj cignoj naˆgis sur la akvo kaj plej strangaj bestoj kaj floroj montriˆgis sur la bordo b ordo.. Tio estis Nova Nova Holando, la kvina parto de la mondo, kiu preterglitis kun perspektivo de la bluaj bluaj montoj. montoj. Oni a˘ udis la kantadon de la pastroj kaj vidis la dancadon de udis la sovaˆ guloj guloj ˆce ce sonado de tamburoj kaj de osta j trumpetoj. trumpeto j. La piramidoj de Egiptujo, altaj ˆgis gis la nuboj, renversitaj kolonoj kaj sfinksoj, duone enterigitaj en la sablo, sablo, rapide rapide preterkuri preterkuris. s. La norda brilo flamis super la glacimon glacimontoj toj de la nordo; tio estis fa jraˆ jraˆo, o, kiun neniu povus imiti. La reˆgido estis esti s feliˆca, ca, li vidis ja centoble centoble pli multe, ol kiom ni ˆci ci tie rakontas. rakontas.

ˆ * Gardeno

de la paradizo *

129

ˆ mi povas resti “Cu re sti ˆ ci ci tie por ˆ ciam?” ciam?” demandis la reˆgido. “Tio dependas dependas de vi mem!” respondis respondis la feino. “Se vi ne ekdeziros ekdeziros malpermesi per mesita taˆ ˆon, on, kiel Adam, Adam , tiam vi povas resti rest i ˆci ci tie por ˆ ciam”. ciam ”. ˆ “Mi neniam tuˆ sos sos la pomojn p omojn de la arbo de sciado!” sciado!” diris diris la reˆgido gido.. “Ci tie troviˆgas gas ja miloj da fruktoj tiel same belaj kiel tiuj!” “Elpro “Elprovu vu vin mem, kaj se vi ne sentas sentas vin sufiˆ sufiˆ ce ce forta, forta, tiam iru returne returne kun la orient orienta a vento vento,, kiu vin alportis. alportis. Li flugas nun returne returne kaj revenos revenos ne pli frue, ol post cent jaroj. La tempo pasos pasos al vi sur ˆci ci tiu loko loko tiel rapide, rapide, kvaza˘ u tio estus nur cent horoj, sed por tento kaj peko ˆgi estas esta s ja sufiˆce ce longa ˆ tempo. Ciun vesperon, kiam mi diros al vi adia˘u, mi devos diri al vi: “Venu kun kun mi”, mi”, mi devos devos fari fari al vi sign signojn ojn per la mano mano,, vi tamen tamen restu restu.. Ne iru kun mi, ˆ car car kun ˆ ciu ciu paˆ so so via dezirego kreskos; vi venos en la salonon, en kiu kreskas la arbo de sciado; mi dormas sub ˆgiaj aromaj malsuprenpendantaj branˆ coj, coj, vi klinos vin super min, kaj mi devos rideti. Sed se vi ektuˆ ektuˆsos sos mian buˆ buˆson son per p er kiso, tuj la paradizo enfalos profunde en la teron kaj estos perdita p erdita por vi. La akra vento vento de la dezerto dezerto ekbruos ˆcirka˘ cirka˘u vi, la malvarma pluvo gutos el viaj haroj. Malˆgojo gojo kaj suferoj fariˆgos gos via sorto!” “Mi restas ˆci ci tie!” tie!” diris diris la reˆgido, gido, kaj la orien orienta ta vent vento o kisis kisis lin sur la frunto kaj diris: “Estu forta, tiam ni ˆciuj ciuj post cent jaroj jaro j denove denove estos ˆ ci ci tie kune. Adia˘ u, u, adia˘ u!” u!” La orienta vento etendis siajn larˆgajn flugilojn; flugilojn; ili brilis kiel sentondra sentondra fulmo en la tempo de la rikoltado, a˘u kiel la norda brilo en malvarma vintro. “Adia˘ u, u, adia˘ u!” vokis arboj kaj floroj. Cikonioj kaj pelikanoj flugis en vicoj u!” simile al flugetantaj rubandoj kaj akompanis lin ˆgis la limo de la ˆgardeno. gardeno. “Nun ni rekomenc rekomencu u nian dancadon!” dancadon!” diris diris la feino. feino. “Kiam ˆgi estos finita, post la subiro de la suno, vi vidos, ke mi faros al vi signojn, vi a˘udos, ke mi vokas vokas al vi: “Sekvu min!” vi tamen tion ne faru. Dum cent jaroj mi ˆciutage ciutage devas tion ripeti. Post ˆciu ciu venko kontra˘u vi mem vi ricevos pli da forto, kaj fine vi plu tute ne pensos pri tio. Hodia˘u vespere tio okazos la unuan fojon; jen mi vin avertis!” La feino kondukis lin en grandan salonon el blankaj diafanaj lilioj, kies flav flavaj stamen stamenoj oj formis formis malgr malgrand andan an oran oran harpon harpon,, kiu ekson eksonis is per tonoj tonoj de kord kordoj oj kaj de fluto. fluto. Plej Plej belaj belaj knabin knabinoj, oj, graciaj graciaj kaj flugeta flugetant ntaj, aj, vesti vestitaj taj per ondiˆganta ganta gazo tiel, ke iliaj ˆ carmaj carmaj membroj videble elmontriˆgis, gi s, ˆsvebi sve biss dancante tien kaj reen kaj kantis pri tio, kiel belega estas la vivo, ke ili neniam mortos kaj ke la ˆgardeno gardeno de la paradizo floras eterne. La suno malleviˆgis, gis, la tuta ˆ cielo cielo fariˆgis ora maro, kio donis al la lilioj la brilantan aspekton de plej belaj rozoj. La reˆgido trinkis trin kis el la ˆsa˘ sa ˘umanta umanta vino, kiun prezentis al li la knabinoj, knabino j, kaj ka j li sentis s entis tian feliˆ f eliˆ con, con, kian k ian li neniam nen iam anta˘ue sentis. sentis. Li rimarkis, rimarkis, kiel la fundmuro fundmuro de la salono salono malfermiˆ malfermiˆgis. gis. La arbo arbo de de sciado radiis kun brilo, kiu kvaza˘u blindigis blindigis liajn okulojn. okulojn. La kantado kantado,, kiu sonis de tie, estis milda kaj ˆcarma, carma, kiel la voˆ voˆ co co de lia patrino, kaj li havis

ˆ * Gardeno

de la paradizo *

130

tian impreson, kvaza˘u ˆsi si kantas: kantas: “Mia infano, in fano, mia amata a mata infano!” i nfano!” Tiam Tiam la feino feino faris faris signo signon n kaj vokis vokis karese karese:: “Sekvu “Sekvu min, sekvu sekvu min!”. min!”. Kajj li ˆetegis Ka etegis sin post ˆsi, forgesis sian promeson, forgesis ˆgin jam en la unua vespero, kaj ˆsi si balancis la kapon kapon kaj ridetis. La bonodoro, bono doro, la aroma bonodoro ˆ cirka˘ ka ue, u ˘ e, fariˆgis gis ˆ ciam ciam pli forte, fort e, la harpo harp o j sonis soni s ˆciam ciam pli ˆcarme, carm e, kaj estis esti s kvaza˘u en la salono, en kiu kreskis la arbo, milionoj da ridetantaj kapoj balanciˆgas ˆ n oni devas kaj kantas antas:: “Cion Cio devas scii, la homo homo estas la sinjoro sinjoro de la tero!”. tero!”. De la folioj de la arbo de sciado faladis jam ne sangaj larmoj, tio estis, la˘u sia aspekto, ruˆgaj gaj briletant briletantaj aj steloj. “Sekvu “Sekvu min, sekvu min!” min!” sonis sonis la tremantaj tremantaj tonoj, tono j, kaj kun ˆ ciu ciu paˆ so so la vangoj de la reˆgido brulis pli varmege, lia sango pulsis pulsis pli forte. “Mi devas!” devas!” li diris, “tio ne estas ja peko, ne p ovas ovas esti peko! Kial ne sekvi la belon kaj ˆgojon! gojon! Nur vidi ˆsin sin mi volas, kiel ˆsi si dormas. Per tio ja nenio ankora˘u estos perdita, se mi nur ne fortiriˆgos kaj ne kisos ˆsin, sin, kaj tion mi ne faros, mi estas forta, mi havas fortan volon!” La feino deˆ deˆetis sian radiantan veston, fleksis flanken la branˆ cojn, co jn, kaj unu momenton poste ˆsi si malaperis malaper is malanta˘u ili. “Mi ne pekis ankora˘u,” u,” diris la reˆgido, gido, “kaj mi tion anka˘u ne faros.” faros.” Li tamen tame n tiris ti ris flanken la branˆ b ranˆcojn. co jn. Tie ˆsi si jam j am dormi d ormis, s, aminde amin de ˆcarma, carm a, kiel k iel povas ˆ esti nur la feino en la ˆgardeno de la paradizo. Si ridetis en la dormo; li klinis sin super ˆsin sin kaj vidis larmojn, kiuj tremis inter ˆsiaj siaj okulharoj. ˆ “Cu vi ploras pri mi?” li flustris. “Ne ploru, ˆcarmega carmega virino! Nur nun mi komprenas la feliˆcon con de la paradizo, ˆgi trapenetras mian sangon, trapenetras miajn pensojn. pensojn. Fort orton on de Kerubo kaj vivon vivon eternan eternan mi sentas sentas en mia tera korpo. Eterna nokto min kovru, sed unu minuto tia, kiel la nuna, estas sufiˆ ca ca riˆcaˆ caˆo.” o. ” Ka Kajj li kisis ki sis la larmo lar mojn jn de ˆsia si a j okulo oku loj, j, lia buˆso so tuˆsis si s ˆsian. si an. Tiam ekkrakis frapo de tondro, tiel profunda, tiel terura, kian neniu iam a˘ udis udis anta˘ ue, ue, kaj ˆ cio cio falegis: falegis: la bela feino, la florant floranta a paradizo paradizo falis en la teron, profunden, p rofunden, ˆciam ciam pli profunden. La reˆgido vidis, kiel ˆcio cio malaperas malaper as en nigran nokton, kiel malgranda, malforte briletanta stelo ˆgi radiis tre malproksime. Morta Morta malvarmo malvarmo ektremigis ektremigis liajn membrojn, membrojn, li fermis siajn okulojn okulojn kaj kuˆ sis sis dum longa tempo kiel mortinto. La malvarma pluvo frapis lian vizaˆgon, la akra vento ˆcirka˘ cirka˘ublovis ublovis lian korpon, tiel ke li fine denove rekonsciiˆgis. gis. “K “Kio ion n mi fari faris! s!” ” li ˆgemis, gemis, “mi pekis kiel Adam, pekis tiel, ke la paradizo anta˘u mi falis falis en la tero teron! n!” ” Li malfermis la okulojn; la stelon tre malproksime, la stelon, kiu radiis kiel la enteriˆginta ginta paradizo, li vidis ankora˘u, — tio estis e stis la matena ma tena stelo s telo sur s ur la ˆ cielo. cielo. Li leviˆ gis, kaj tiam li vidis, ke li troviˆgas en la granda arbaro tute apude gis, ˆ aspektis de la kaverno de la ventoj, kaj la patrino de la ventoj sidis apud li. Si kolera kaj levis sian brakon supren. “Jam en la unua vespero!” ˆsi si diris. “Jes, mi tion anta˘uvidis. uvidis. Se vi estus mia filo, vi irus en la sakon!” “Tien “Tien li efekti efektive ve iros!” iros!” diris diris la Morto Morto.. Tio estis estis forta forta maljuna maljuna viro kun

ˆ * Gardeno

131

de la paradizo *

falˆ falˆ cilo cilo en la mano kaj kun grandaj grandaj nigraj nigraj flugiloj. flugiloj. “En la ˆ cerkon cerkon li estos metita, sed ankora˘u ne nun. nun. Mi nur marko markoss lin, lin, kaj poste poste mi permesos permesos al li ankora˘ u vagi dum kelka tempo sur la tero, suferi punon pro siaj pekoj, fariˆ gi gi bona kaj pli bona. bona. Mi venos venos neatend neatendite ite.. Kiam Kiam li tion plej malmult malmultee suspektos, mi ˆsovos sovos lin en la nigran ˆcerkon, cerkon, metos lin sur mian kapon kapon kaj flugos flugos supren supren al la steloj. steloj. Tie anka˘ anka˘u floras ˆgardeno gardeno de la paradizo, kaj se li estos estos bona kaj pia, li tien venos. venos. Sed se liaj agoj kaj p ensoj estos malbonaj malbonaj kaj lia koro estos plena de pekoj, tiam li malleviˆgos kun la ˆcerko cerko pli p li profunden, ol la paradizo malleviˆgis, gis, kaj nur unu fojon en mil jaroj mi lin elprenos, por ke li falu pli profunden a˘u estu transportata sur la briletantan stelon tie supre.”

3 9 3

FABELOJ

15

132

Flug Flugan anta ta kofro ofro

ivis iam komercisto, kiu estis tiel riˆ ca, ca, ke tutan straton kaj eˆ c ankora˘u flankan strateton li l i povus p ovus plenpavimi sole per p er granda j arˆgentaj gentaj moneroj. Tamen tion li ne faris, li uzadis sian monon en alia maniero. Kiam li elspezis elspezis spesdekon spesdekon,, li ricevis ricevis spesmilon spesmilon returne. returne. Jes, kapabla kapabla komercisto li estis; sed li tamen devis morti. Lia filo do ricevis ricevis la tutan tutan monon, monon, kaj li vivis gaje, li iradis iradis ˆciunokte ciunokte al maskobaloj, li faradis flugludilojn el spesmilaj banknotoj, kaj en la lagon li ˆetadis orajn ora jn monero mo nerojn jn anstata˘ ans tata˘u ˆstonetoj. stoneto j. Tiamaniere la mono m ono kompreneble kompreneb le povis malmultiˆgi, g i, kaj tion ˆgi gi efektiv efektivee faris. faris. Fine Fine li posedis posedis ne pli ol kelke kelke da spesdekoj kaj havis neniajn aliajn vestojn krom paro da pantofloj kaj malno malnov va nokta nokta surtut surtuto. o. Nun Nun liaj amikoj amikoj plu plu ne zorgi zorgiss pri li, ˆ car car ili ja ne povis montri sin kun li sur la strato; nur unu el ili, bonkora homo, sendis al li malnov malnovan kofron kofron kaj dirigis al li: “Enpaku!” “Enpaku!” Jes, tio eble estus bona, sed li havis nenion por enpaki, kaj tial li metis sin mem en la kofron. Tio estis stranga stranga kofro. Kiam oni premis la seruron, seruron, la kofro povis flugi. Li faris tion, kaj subite la kofro ekflugis kun li tra la kamentubo tre alten, super la nubojn, pluen, ˆ ciam ciam pluen. De tempo al tempo la fundo suspekteble krakis, kaj li tiam forte timis, ke la kofro rompiˆgos, — estus tiam tre bela salto salto tra la aero! aero! Dio nin gardu! gardu! Fine li venis venis en la landon landon de la Turkoj. Turkoj. La kofron li kaˆ kaˆsis sis en arbaro sub velkintaj folioj, kaj li mem iris en la urbon. Tion li povis p ovis tre bone bon e fari, fa ri, ˆcar car ˆce ce la l a Turkoj Turko j ˆciuj, ciuj , simil s imilee al li, iras ja en e n nokta nok ta surtu s urtuto to kaj pantofloj. pantofloj. Li renkontis renkontis vartistinon vartistinon kun malgranda malgranda infano. “A˘uskultu, vi, Turka urka vartistin artistino!” o!” li diris, “kio estas estas tiu granda granda kastelo, astelo, tuj apud la urbo, kun la tiel altaj fenestroj?” “Tie “Tie loˆ gas gas la filino filino de la reˆ go!” go!” ˆsi si diris, diris, “oni anta˘ anta˘udiris al ˆsi, si, ke pro

* Fluganta

kofro *

133

amanto ama nto ˆsi si fariˆ fa riˆgos tre malfeliˆca, ca, kaj tial neniu havas havas la permeson permes on veni al a l ˆsi, si, se ne ˆ ceestas cees tas la reˆgo go kaj la reˆgino.” gino.” “Mi dankas!” dankas!” diris diris la komerci komercistido stido,, kaj li iris en arbaron, arbaron, sidiˆgis en sia kofro, flugis sur la tegmenton de la kastelo kaj enrampis tra la fenestro al la reˆ gidino. gidino. ˆ kuˆ ˆ Si sis sis sur la sofo kaj dormis; ˆsi si estis tiel ˆ carma, carma, ke li devis ˆsin sin kisi. Si vekiˆ gis kaj forte ektimis, sed li diris, ke li estas la dio de la Turkoj kiu venis gis al ˆsi tra la aero, aero , kaj tio flatis flati s ˆsin. sin. Ili sidis sidi s flanko fl anko ˆce ce flanko, kaj li rakontadis rakontad is al ˆsi si historio hist orio jn pri p ri ˆsiaj sia j okulo o kulo j, ke ili estas plej ˆcarmaj carmaj mallumaj maroj kaj la pensoj naˆgas gas en ili kiel virinetoj de maro. maro. Li rakon rakontad tadis is pri pri ˆsia sia frun frunto, ke ˆgi esta estass neˆ neˆgmont gmonto o kun la plej plej belegaj salonoj kaj bildoj. Li rakont rakontadis adis anka˘ anka˘u pri la cikonio, kiu alportas plej ˆ carmajn carma jn infaneto jn. Jes, Jes, tio estis estis belegaj belegaj histor historioj! ioj! Poste Poste li faris al la reˆgidino gidino edziˆgopeton, gopeton, kaj ˆsi si tuj diris “jes”. “Sed vi devas veni dimanˆce, ce, tiam la reˆgo kaj la reˆgino gino estas ˆ ce ce mi al teo. Ili estos estos tre fieraj fieraj pri tio, ke mi ricev ricevas as la dion dion de la Turkoj. urkoj. Sed zorgu zorgu pri tio, ke vi povu rakonti rakonti sufiˆ ce ce belan fabelon, ˆ car car tio estas por miaj gepatroj la plej agrabla agrabla tempopasigo tempopasigo.. Mia patrino patrino amas a˘udi fabelojn moralajn kaj bonmorajn, kaj mia patro gajajn, pri kiuj oni povas ridi.” “Jes, mi alportos nenian alian fianˆ cdonacon cdonacon krom fabelo!” fab elo!” Kaj ili disiˆgis; sed la reˆ gidino gidino donis al li glavon, garnitan per oraj moneroj, kaj ˆci ci tiuj estis por li tre utilaj. Nun li forflugis, aˆ cetis cetis al si novan novan noktan surtuton kaj sidis en la arbaro ˆ devis esti preta ˆgis sabato, kaj tio ne estis tre facila. kaj verkis fabelon. Gi Kiam ˆ gi estis preta, estis jam ˆguste sabato. gi La reˆ go, go, la reˆgino gino kaj la tuta kortego atendis ˆ ce ce la reˆgidino kun la teo. Oni akceptis lin tre afable. “Volu nun rakonti fabelon”, diris la reˆgino, “ian profundpensan kaj edifan.” “Sed tian, pri kiu oni povas anka˘u ridi!” diris la reˆgo. go. “Bone!” “Bone!” li diris kaj komenci komenciss rakon rakonti. ti. Nun oni devas devas bone b one atenti. atenti. “Estis iam fasko da alumetoj, kiuj estis tre fieraj pri sia alta deveno. Ilia prapatro, t.e. la granda pino, el kiu ˆciu ciu el ili estis tre malgranda peceto, estis granda, alta arbo en arbaro. La alumetoj kuˆ kuˆsis sis sur kornico kornico inter fa jrofarilo kaj malnov malnova a fera poto, kaj al ˆci ci tiuj ili rakon rakontis tis pri sia juneco. “Jes, “Jes, kiam ni estis sur la verda branˆ co”, co”, ili diris, “tiam ni efektive havis bonan b onan vivon. ˆ n vesper Ciun Ciu vesperon on kaj mateno matenon n ni havis havis diama diamant ntan an teon, teon, tio estis estis la roso; roso; la tutan tagon ni havis sunbrilon, sunbrilon, t.e. kiam la suno brilis, kaj ˆciuj ciuj malgrandaj birdoj devis rakontadi al ni historiojn. Ni povis tre bone rimarki, ke ni estas anka˘ u riˆcaj, ca j, ˆcar car la arboj arbo j folihavaj f olihavaj estis vestitaj vestita j nur en somero, so mero, sed nia familio f amilio havis sufiˆ ce ce da rimedoj, por havigi al si verdajn vestojn ne sole por somero,

* Fluganta

kofro *

134

sed anka˘ u por vintro. vintro. Sed jen venis venis arbohaki arbohakistoj, stoj, kaj tiam tiam fariˆ fariˆgis granda revolucio; nia tuta familio dispartiˆgis. gis. La patro patro de la famili familio o ricevi riceviss oficon oficon de ˆ cefa cefa masto mast o sur belega bel ega ˆsipo, sip o, kiu povis povi s ˆ cirka˘ cirka˘uveturi la tutan mondon, kiam gi ˆ gi volis. La aliaj branˆ branˆ coj coj ricevis ricevis aliajn oficojn, kaj ni havas havas nun nun la taskon bruligi lumon por la malalta popolamaso.” “Mi povas povas kanti kanti alian kanton” kanton”,, diris la fera poto, ˆ ce ce kies flanko kuˆ kuˆsis sis la alumetoj. alumetoj. “De la momento, momento, kiam mi ekvidis ekvidis la lumon de la mondo, oni min multe multe da fojoj frotla frotlavis vis kaj kaj boligis boligis.. Mi zorgas zorgas pri la aferoj aferoj solidaj, solidaj, kaj en efektiveco efektiveco mi estas ˆci ci tie la unua en la domo. Mia sola plezuro estas post p ost la tagmanˆ go go kuˆ kuˆsi si pura kaj bonorda bonorda sur la kornico kornico kaj pruden prudente te babili babili kun la kamaradoj. amaradoj. Sed esceptin esceptinte te la sitelon, sitelon, kiu de tempo al tempo iras malsupren malsupren sur la korton, korton, ni ˆ ciuj ciuj vivas vivas ˆ ci ci tie ˆ ciam ciam pordofermite. Nia sola kuriero de nova novaˆoj o j estas la bazara korbo, sed ˆci ci tiu parolas tro ribeleme ribelem e pri p ri la registaro kaj la popolo. popolo. Anta˘ Anta˘ u nelonge unu malnova poto ka˘uze de tio pro teruro eˆ c ˆ falis sur la plankon kaj rompiˆgis gis en pecojn. Ci tiu estas politike bonintenca, mi povas certigi al vi.” “Nun vi parolas parolas tro multe!” multe!” diris diris la fajrofarilo, fajrofarilo, kaj la ˆstalo stalo ekfrapis ekfrapis la ˆ ni ne aranˆgu fajroˆ fa jroˆ stonon stonon tiel, ke fajrero fa jrerojj ekˆ sprucis. sprucis. “ Cu gu al ni gajan vesperon?” “Jes, ni parolu pri tio, kiu estas la plej glordevena!” diris la alumetoj. “Ne, “Ne, mi ne amas amas paro paroli li pri mi mem!” mem!” respo respond ndis is la argi argila la poto. poto. “Mi “Mi proponas vesperan amuziˆgon. gon. Mi faros faros la komenco komencon n kaj ion rakon rakontos; tos; ˆ ciu ciu ˆ tio oni povas rakontos, kion li travivis. Ce povas tre bone ˆ cion cion kunvivi spirite, kaj tio estas tre gaja. A˘uskultu uskultu do: apud la Balta Maro ˆce ce la Danaj golfoj —” “Belega komenco!” ekkriis ˆ ciuj ciuj teleroj, telero j, “tio certe c erte estos e stos historio, kiu plaˆ cos cos al ˆ ciuj ci uj!” !” “Jes, tie mi pasigis mian junecon ˆce ce senbrua familio; la meblo j estis pop olurataj, lurata j, la planko estis ˆsmirviˆ smirviˆsata, sata, kaj ˆ ciujn ciujn dekkvar tagojn tago jn estis pendigata j novaj kurtenoj.” “Kiel klarimageble klarimageble vi rakontas!” rakontas!” diris la harbalailo. harbalailo. “Oni tuj povas povas a˘udi, ke rakontas virino; oni sentas ion pureman!” “Jes, tion oni sentas”, diris la sitelo, kaj pro ˆgojo ˆ gi gi faris salton, ke oni a˘ udis krakon sur la planko. udis La poto da˘ urigis sian rakontadon, kaj la fino estis konforma al la komenco. urigis ˆ Ciuj teleroj tintis pro ˆgojo, kaj la harbalailo eltiris verdan petroselon el la balaa bala aˆejo ej o kaj kronis kron is la poton, po ton, ˆ car car ˆgi sciis, ke per tio ˆgi faros faro s ˆcagrenon cagr enon al la aliaj; krom tio ˆgi gi pensis: “Se mi kronos ˆgin gin hodia˘ u, u, ˆ gi gi kronos min morga˘u.” u.” “Nun “Nun mi dancos! dancos!” ” diris diris la fa jropr jropreni enilo lo kaj ekdancis ekdancis.. Ho Dio, kiel alte gi ˆ gi svingis svingis sian piedon! La tegaˆ tegaˆo de la malnov malnova a seˆgo en la angulo krevis, ˆ oni min anka˘ vidant vidantee tion. “ Cu u kronos?” demandis demandis la fa jropreni jroprenilo, lo, kaj tion oni efektive faris al ˆgi. “Tio ja estas nur popolaˆ co!” co!” pensis la alumetoj. alumeto j.

* Fluganta

kofro *

135

Nun la samovaro devis kanti, sed ˆgi senkulpigis sin per malvarmumo; krom tio ˆ gi gi diris, diris, ke ˆgi gi povas povas kanti anti nur nur en stato stato de bolado, bolado, sed en efektive efektiveco co tio estis nur grandsinjora maniereco; ˆgi volis kanti kanti nur sur la tablo en la ˆcambro cambro de la gesinjoroj. En la fenestro sidis malnova plumo, per kiu ordinare skribadis la servistiˆ havis en si nenion rimarkindan, eble nur tion, ke ˆgi estis tro profunde no. Gi trempita en la inkujo, sed ˆguste pri tio ˆgi gi iom fieris. fieris. “Se “Se la samov samovaro aro ne volas kanti,” ˆgi gi diris, “ˆgi gi povas povas ne kanti. anti. Tie en kaˆgo go sidas najtingalo, kiu povoscias kanti; estas vero, ke ˆgi nenion lernis, tamen hodia˘u vespere ni ne estos tro postulemaj kontra˘u ˆ gi!” gi!” “Mi trovas tion plej altgrade nekonvena”, esprimis sian opinion la tekaldrono, drono, kiu plenumadi plenumadiss la oficon oficon de kuireja kantisto kantisto kaj estis estis duonfrato duonfrato de ˆ tio estas la samovaro, “ke oni a˘uskultu uskultu fremdan birdon. Cu estas patrio patriota? ta? Mi proponas, ke la bazarkorbo diru pri tio sian opinion!” “Mi nur indignas!” diris la bazarkorbo, “mi indignas tiel forte, kiel neniu ˆ tio estas maniero, por pasigi la vesperon? Cu ˆ ne estus povas prezenti al si! Cu multe pli prudente enkonduki la ˆgustan ordon o rdon en la tutan domon? Tiam ˆciu ciu ricevus fine la lokon, kiu decas al li, kaj mi plenumus la tutan aranˆgon.” aranˆgon.” “Jes, “Jes, ni faru bruon!” bruon!” kriis ˆciuj. ciuj. Subite Subite malfermiˆ malfermiˆgis la pordo. pordo. Eniri Eniriss la servistino, servistin o, kaj ka j nun ili ˆciuj ciuj eksilentis kaj ne kuraˆ kura ˆgis eligi elig i eˆc unu sonon. s onon. Tamen inter la poto j ne estis eˆ c unu, kiu ne havus la senton de sia potenco kaj digno. “Jes, se mi nur volus”, pensis ˆciu ciu el ili, “tiam ni certe havus gajan vesperon!” La servistino servistino prenis prenis la alumetojn alumetojn kaj faris faris per ili fajron. Ho Dio, kiel ili ˆsprucigi spru cigiss kaj flamis! flami s! “Nun ˆ ciu ciu povas vidi, ke ni estas la unuaj!” ili pensis. “Kian brilon, kian lumon ni havas! — Kaj ili forbrulis.” “Tio “Tio estis estis belega belega fabelo!” fabelo!” diris diris la reˆgino. gino. “Mi sentas sentas min spirite spirite tute tute transportita al la alumetoj en la kuirejo. Jes, nun vi ricevos nian filinon!” “Jes, “Jes, jes!” diris diris la reˆgo, go, “lunde ci ricevos nian filinon!” ˆ car car nun, kiel al estonta bofilo, li parolis al li “ci”. La tago de la edziˆgo estis fiksita, kaj la vesperon anta˘ue la tuta urbo estis iluminit iluminita. a. Oni disdonad disdonadis is bulkojn bulkojn kaj kringojn, kringojn, la buboj puˆ puˆsadis sadis sin sur la stratoj, stratoj, kriadis kriadis “hura” “hura” kaj fajfadis helpe de la fingroj; estis eksterordi eksterordinare nare belege. “Mi tamen anka˘u devas devas peni iom kont kontribu ribuii al la solena solenaˆoj!” oj!” pensis la komercistido, komercistido, kaj li aˆ cetis cetis raketojn, krakpizojn kaj plej diversajn fajraˆojn, ojn, metis ilin en sian kofron kaj ekflugis kun ˆ cio cio en la aeron. ˆ rapide leviˆgis Cio gis tre alten kaj eksplodis kun granda bruo. ˆ Ciuj Turkoj eksaltis tiel alte, ke la pantofloj flugis al ili trans la orelojn. Tiajn aerajn fenomenojn ili neniam anta˘ue vidis. Nun ili konvinkiˆgis, gis, ke tiu, kiu ricevos la reˆgidinon, gidinon, estas efektive la Turka dio mem. Kiam la komercistido kun sia kofro denove malleviˆgis en la arbaron, li

* Fluganta

136

kofro *

ekpensis: ekpensis: “Mi iros iom en la urbon, urbon, por rakon rakontigi tigi al mi, kian efekton efekton ˆcio cio faris.” faris.” Oni povas povas facile facile kompren kompreni, i, ke li havis havis grandan deziron deziron tion scii. scii. ˆ Ha, kion la homoj ne rakontis al li! Ciu, kiun li demandis, vidis la˘u sia maniero, sed belegan impreson tio faris sur ˆciuj. ciuj. “Mi vidis la Turkan urkan dion mem!” rakon rakontis tis unu; “li havis havis okulojn similajn similajn al brilegantaj steloj, kaj lia barbo estis kiel ˆsa˘umanta akvo!”

“Li flugis en fa jra mantelo”, rakontis r akontis alia. “Plej ˆcarmaj carma j kapetoj kapeto j de anˆgeloj elrigardis inter la faldoj!” Jes, belegajn aferojn li a˘udis, udis, kaj la sekvantan tagon devis esti lia edziˆgo. Li iris returne returne en la arbaron, arbaron, por meti sin en sian kofron kofron — Sed kie ˆci tiu estis? La kofro forbrulis. forbrulis. El la fajraˆ fajraˆo restis restis fajrero, kiu faris faris brulon brulon kaj cind cindri rigi giss la tutan tutan kofro ofron. n. Li ne povi poviss do plu flugi flugi,, li ne povis povis veni veni al sia sia fianˆ fia nˆcino ci no.. ˆ atendas Kaj ˆsi si staris staris la tutan tutan tagon tagon sur la tegmen tegmento to kaj atendis atendis lin. Si ankora˘ u nun, sed li vagas tra la mondo kaj rakontas fabelojn, kiuj tamen ne estas plu tiel gajaj, kiel la fabelo pri la alumetoj.

3 9 3

FABELOJ

16

137

Cikonioj

ur la lasta domo de malgranda vilaˆgo troviˆ gis gis nesto nesto de cikonioj. cikonioj. La cikonio-patrino sidis en la l a nesto n esto ˆce ce siaj sia j kvar ido j, kiuj elˆ sovis sovis la kapon kun la malgranda nigra beko, ˆ car car ˆ ci ci tiu ankora˘u ne fariˆ fari ˆ gis gis ruˆga. g a. En kelka distanco de tio sur la supro de la tegmento rigide kaj senmove staris la cikonio cikonio-pat -patro. ro. Unu Unu piedon li levis sub sin, por ke li anka˘u havu ian plendmotivon motivon dum sia gardosta gardostarado rado.. Oni povus pensi, ke li estas estas tornita tornita el ligno, ligno, tiel tiel senmo senmove ve li staris staris.. “Certe “Certe tio aspekta aspektass tre grandsi grandsinjo njore, re, ke mia edzino edzino havas gardostaranton anta˘u la nesto!” li pensis. “Oni ja ne povas scii, ke mi estas ˆsia sia edzo, oni certe pensas, p ensas, ke mi estas alkomandita alkomandita ˆci ci tien. Tio certe aspektas kiel io tre grava!” Kaj senlace li staris sur unu piedo. Malsup Malsupre re sur la strato strato ludis ludis amaso amaso da infan infanoj, oj, kaj kiam kiam ili ekvidis ekvidis la cikoniojn, unu el la plej kuraˆgaj knaboj kaj iom post iom anka˘u ˆ ciuj ciuj alia j ekkantis strofon el malnova kanto pri cikonioj, kiom ili tion memoris:

“Cikonio en aero, Vin atendas atenda s nun danˆgero! gero! Via nest’ kun la infanoj Estos tuj en miaj manoj. Unu estos trapikita, Dua estos sufokita, Tria estos bruligita, Kvara estos forprenita.” “A˘ uskultu, uskultu, kion la knaboj kantas! kantas!” ” diris diris la malgrandaj malgrandaj cikoniidoj. cikoniidoj. “Ili diras, ke ni estos rostitaj kaj bruligitaj!”

* Cikonioj *

138

“Tio vin tute ne maltrankvi maltrankviligu ligu!” !” diris diris la cikonio-p cikonio-patri atrino. no. “Ne a˘uskultu tion, nenio al vi fariˆgos!” gos!” Sed la knaboj ripetadis ripetadis ˆciam ciam denove denove kaj montrad montradis is per la fingroj fingroj la cikonion. konion. Nur unu knabo, kiu havis la nomon Petro, Petro, diris, diris, ke estas estas peko kaj kaj honto moki bestojn, kaj li ne partoprenis en ilia petolado. La cikonio-patrino konsolis siajn infanojn: “Ne zorgu pri tio!” ˆsi si diris; “vidu nur, kiel trankvile kaj senzorge staras via patro, kaj eˆ c sur unu piedo!” “Ni tiel timas!” diris la idoj kaj retiris siajn kapojn en la neston. Kiam en la sekvanta tago la knaboj denove kunvenis por ludi kaj ekvidis la cikoniojn, ili denove komencis sian malnovan kanton:

“Unu estos trapikita, Dua estos estos sufokit sufokita!. a!. . . ” ˆ ni estos trapikitaj kaj sufokitaj?” demandis la cikoniidoj. “Cu “Ne, “Ne, certe certe ne!” respo respond ndis is la patri patrino no.. “Vi “Vi lernos lernos flugi; flugi; mi jam bone bone ekzercos ekzercos tion kun vi! Tiam vi elflugos elflugos sur la herbejon herbejon kaj faros viziton al la ranoj. ranoj. Ili klinos klinos sin anta˘ anta˘ u ni en la akvon, akvon, kant kantos os “kva, “kva, kva!” kva!” Kaj poste poste ni ilin manˆgos. gos. Tio estas vera plezuro!” “Kaj poste?” demandis la cikoniidoj. “Poste kolektiˆ kolektiˆgos gos ˆ ciuj ciuj cikonioj, cikonioj, kiuj loˆgas gas ˆci ci tie en la lando, lando, kaj tiam komenciˆ gos gos la granda a˘utuna utuna ekzercado. Tiam oni devas bone flugi, tio estas tre grava, grava, ˆcar car kiu ne povoscias povoscias flugi, tiun la generalo trapikas trapikas per sia beko. Tial lernu bone flugi, kiam la instruado komenciˆgos!” “Tiam oni ja tamen nin trapikos, kiel diris la knaboj, kaj a˘uskultu, jen ili tion jam denove diras!” “A˘ uskultu uskultu min, ne ilin!” diris la cikonio-patrino. cikonio-patrino. “Post la granda ekzercekzercado ni flugos al la varmaj landoj, malproksimen de ˆci ci tie, trans montojn kaj arbarojn arbarojn.. Al Egiptujo Egiptujo ni flugos flugos,, kie troviˆ troviˆgas gas triangulaj ˆstonaj stonaj domoj, kiuj supre finiˆgas gas per unu pinto kaj atingas ˆgis la nuboj. nuboj. Ili estas estas nomat nomataj aj pirapiramidoj kaj estas pli maljunaj, ol cikonio povas al si imagi. Tie anka˘u troviˆ gas gas rivero, rivero, kiu eliras eliras el siaj bordoj kaj kovras kovras la tutan tutan landon landon per p er ˆslimo. slimo. Oni promenadas en la ˆslimo slimo kaj manˆgas gas ranojn. “Ho!” ekkriis ˆ ciuj ciuj idoj. ido j. “Jes, “Jes, tie estas estas mirind mirindee bele! bele! Dum la tuta tuta tago tago oni faras faras nenio nenion n alian, alian, nur manˆ gas. gas. Kaj en tiu tempo, kiam al ni estas tiel bone, ˆci ci tie en la lando lando ˆ tie estas tiel malvarme, ke la ne troviˆgas gas eˆ c unu verda folio sur la arboj. Ci nuboj glaciiˆgas gas en bulojn kaj falas malsupren en formo de malgrandaj blankaj ˆ parolis pri la neˆgo, sed ˆsi ˆ cifo ci fone neto toj. j.” ” Si si ne povis klarigi tion pli precize. ˆ “Cu anka˘ u la malbonkondutaj knaboj glaciiˆgas?” demandis la cikoniidoj. “Ne, ili ne glaciiˆgas, gas, sed ne multe mankas ˆgis tio, kaj ili devas sidi en la senluma ˆ cambro cambro kaj ˆ ce ce la forno. Sed vi, kontra˘ue, povas flugadi en fremdaj landoj, kie troviˆgas gas floroj kaj regas varma sunlumo!”

* Cikonioj *

139

Dume pasis jam kelka tempo, kaj la idoj fariˆgis tiel grandaj, ke ili povis stari rekte en la nesto kaj rigardi ˆcirka˘ cirka˘uen. La cikonio-patro c ikonio-patro alflugadis ˆ ciutage ciutage kun bongustaj ranoj, malgrandaj serpentoj kaj ˆ ciaj ciaj troveblaj troveblaj frandaˆ frandaˆoj por cikonioj. Kaj kiajn gajajn gaja jn artifikaˆ artifikaˆojn li faradis anta˘u ili! Li povosciis meti la kapon ˆ guste sur la voston, per la beko li klakadis tiel, kvaza˘u gi guste ˆ gi estus klakilo, kaj krom tio li rakontadis al a l ili historio jn, kiuj ˆ ciuj ciuj koncernis la marˆ con. con. “A˘ uskultu, uskultu, nun vi devas devas lerni lerni flugi!” flugi!” diris diris unu unu tagon tagon la cikonio cikonio-pat -patrino rino,, kaj tiam ˆ ciuj ciuj kvar kvar idoj devis devis iri sur la supron de la tegmento. tegmento. Ho, kiel ili ˆsanc sa ncel eliˆ iˆgis! gis! Kiel ili penis per p er la flugiloj teni sin en ekvilibro kaj tamen ili ˆciam ciam estis en danˆgero gero fali malsupren! “Rigardu min!” diris la patrino; “tiel vi devas teni la kapon, tiel vi devas star starig igii la piedoj piedojn! n! Unu, Unu, du! unu, unu, du! Tiam Tiaman anie iere re vi irad irados os en la mondo mondo anta˘ uen!” uen!” Kaj ˆsi si traflugis malgrandan distancon, kaj la idoj faris malgrandan mallertan moviˆgon. gon. Bum! ili falis, ˆ car car ili estis ankora˘u tro mallertaj. “Mi ne volas volas flugi!” diris diris unu el la idoj kaj rampis rampis returne returne en la neston. neston. “Mi tute ne havas deziron iri al la varmaj landoj.” “Vi volas do frostiˆgi gi ˆci ci tie en la vintro? vintro? Vi volas volas do, ke la knaboj venu venu kaj vin trapiku, sufoku kaj bruligu? En tia okazo mi ilin vokos!” “Ho ne!” diris diris la cikonii cikoniido do kaj saltis saltis denove denove sur la tegmen tegmenton ton al la aliaj. En la tria tago ili jam pov p ovoscii osciiss sufiˆ sufiˆ ce ce bone iom flugi, flugi, kaj nun nun ili pensi p ensis, s, ke ili povoscias anka˘u ˆsvebi svebi en la aero. aero. Tion ili volis volis fari, sed bum! ili mallerte mallerte falis kaj devis tuj denove ekmovi siajn flugilojn. La knaboj tiam kuradis sur la strato kaj kantis sian malnovan kanton:

“Cikonio en aero!” ˆ ni flugu tien kaj elpiku al ili la okulojn?” demandis la cikoniidoj. “Cu “Ne, lasu lasu tion!” tion!” diris diris la patrino. patrino. “A˘uskultu uskultu nur min, tio estas multe pli grav grava. Unu, Unu, du, tri! Nun ni flugu dekstren! dekstren! Unu, Unu, du, tri! Nun maldekstr maldekstren, en, ˆ cirka˘ ka u ˘ la kament amentubo ubon! n! Nu, tio estis estis tre bona! bona! La lasta lasta frapo de la flugiloj flugiloj estis tiel bela kaj ˆgust gusta, a, ke vi rice ricevo voss la perme permeso son n iri iri kun kun mi morg morga˘ a˘u al la marˆ marˆ co. co. Tie kunven kunvenadas adas multe da honorind honorindaj aj cikoniaj cikoniaj familioj familioj kun siaj infanoj. infanoj. Pruvu Pruvu do, ke miaj estas estas la plej plej bone eduki edukitaj, taj, kaj tenu tenu vin tute tute rekte, tio bone aspektas kaj ka˘uzas uza s ˆsatat sa tateco econ.” n.” “Sed ˆ cu cu ni faru nenian venˆgon g on al la malbo malbonaj naj knaboj knaboj?” ?” dema demand ndis is la cikoniidoj. “Lasu ilin krii, kion ili volas! Vi tamen leviˆgos al la nuboj kaj venos en la landon de la piramidoj, dum ili devos senti froston kaj havos neniun verdan folion foli on nek dolˆcan can pomon!” pom on!” “Jes, “Jes, ni venˆ venˆ gos!” gos!” ili flustris flustris unu al la alia, kaj ili denove denove diligen diligente te ekzerciˆgis. gis. El ˆciuj ciuj knaboj sur la strato neniu tiel obstine kantadis kantadis la mokan mokan kanton, kanton, kiel tiu, kiu ekkantis ˆgin la unua, kaj tio estis tute malgranda bubo, kiu certe

* Cikonioj *

140

havis la aˆgon gon de ne pli ol ses jaroj. La cikoniidoj tamen pensis, ke li havas la aˆ gon gon de cent jaroj, ˆ car car li estis multe pli granda, ol ilia patro kaj ilia patrino. Ili ja havis nenian komprenon pri tio, kian aˆgon povas havi malgrandaj kaj grandaj infanoj. Sian tutan venˆgon ili volis elverˆ si si sur tiun knabon, ˆ car car li ja komencis la kanton kaj ankora˘u senlace ˆgin gin ripetadis. La junaj cikonioj estis tre koleraj, kaj ju pli grandaj ili fariˆgis, des malpli ili volis volis tion toleri. Fine la patrino devis promesi al ili, ke ˆ si si donos al ili la eblon venˆgi, sed ne pli frue ol en la lasta tago de ilia restado en ˆci ci tiu lando. “Ni devas ja anta˘ ue vidi, kiel vi pruvos vian ta˘ugecon ue ugeco n eˆc la l a granda g randa ekzerekze rcado! Se vi faros vian provon malbone, tiel ke la generalo devos trapiki vian bruston per sia beko, tiam la knaboj estos ja pravaj, almena˘u en unu rilato! Ni do anta˘ ue ue vidu!” “Jes, “Jes, vi tion tion vidos!” vidos!” diris diris la infan infanoj, oj, kaj ili estis estis tre diligen diligentaj. taj. Ili ekzerciˆgis gis ˆciutage ciutage kaj flugis tiel ˆ carme carme kaj facile, ke estis est is plezuro tion vidi. ˆ Jen venis la a˘utuno. utuno. Ciuj cikonioj iom post iom kolektiˆgis, gis, por ekflugi anta˘ u la vintro vintro al la varmaj varmaj landoj. landoj. Kia ekzerca ekzercado do estis anta˘ anta˘ue farat farata! a! Ili devis devis flugi trans arbarojn arbarojn kaj urbojn, por vidi, vidi, ˆ cu cu ili povosci povoscias as bone flugi ˆ car car ili havis ja anta˘ u si gran granda dan n vojaˆ gon. g on. Niaj Niaj junaj junaj cikon cikonioj ioj faris faris sian sian ekzameniˆ gon gon tiel bone, ke ili ricevis ricevis la noton: noton: “Perfe “Perfekte kte bone, kun rano kaj kaj serpento.” serpento.” Tio estis la plej bona atesto, kaj la ranon ranon kaj serpenton serpenton ili povis manˆ gi, kaj tion ili efektive faris. gi, “Nun ni devas fari nian venˆgon!” ili diris. “Jes,” “Jes,” diris la cikonio cikonio-pat -patrino rino.. “Kion “Kion mi elpensis, tio estos estos la plej ˆgusta. Mi scias, kie troviˆgas gas la lageto, en kiu kuˆ sas sas ˆciuj ciuj malgrandaj malgranda j homaj homa j infanoj, infano j, gis ˆ gis venas la cikonio cikonio kaj portas ilin al iliaj gepatroj. gepatroj. La ˆcarmaj carmaj malgrand malgrandaj aj ˆ infanoj dormas kaj sonˆgas gas tiel dolˆ ce, ce, kiel ili poste neniam plu sonˆgas. Ciuj gepatroj tre deziras havi tian malgrandan infanon, kaj ˆ ciuj ciuj infanoj volas havi fratinon a˘ u fraton. fraton. Nun ni flugu al la lageto kaj prenu prenu po unu unu etulo etulo por ˆciu ciu el la infanoj, kiu ne kantis la malbonan kanton kaj ne mokis la cikoniojn.” “Sed koncerne tiun malbonan, abomenindan knabon, kiu faris la komencon kun la kantado, kion ni faros al li?” “Tie en la lageto lageto kuˆ kuˆsas sas malgrand malgranda a senviv senviva a infano, infano, kiu mortis mortis dum la ˆ ni portos al li, tiam li devos plori, ˆcar dormado. Gin car ni estos alportintaj al li senviv senvivan an frateton. frateton. Sed al tiu bona knabo, knabo, kiun vi certe certe ankora˘ ankora˘u ne forgesis, kaj kiu diris, ke estas peko kaj honto moki la bestojn, — al tiu ni alportos kaj frateton kaj fratineton; kaj ˆ car car la knabo estas nomata Peˆ cjo, cjo, tial vi ˆ ciuj ciuj estu nomata noma tajj Peˆ cjo!” cjo! ” Kaj kiel ˆsi diris, tiel fariˆgis. gis. De tiu tempo ˆciuj ciuj cikonioj ricevis la nomon Peˆ cjo, cjo, kaj tiel ili ankora˘u nun estas nomataj.

141

* Cikonioj *

3 9 3

FABELOJ

17

142

Kupra por porko

n la urbo urbo Flor Floren enco co,, ne malp malpro roks ksim imee de la Piaz Piazza za del del Gran Grandu duca ca,, troviˆ gas malgranda transversa strato, kiu, se mi ne eraras, estas nogas mata mata Porta orta Rossa Rossa.. Sur Sur ˆgi, gi, kiu anta˘ anta˘ ue ue estis vendejo vendejo por verdaˆ verdaˆoj, troviˆ gas gas plej perfekte artiste farita porko el kupro. La freˆ sa, sa, klara akvo fluetas el la buˆ buˆso so de la besto, kiu pro maljuneco aspektas tute mallume verda. Nur la rostro brilas, kvaza˘u gi ˆ gi estus polurita, kaj ˆgi gi estas efektive polurita de la multa j centoj c entoj da infano i nfanojj kaj malriˆcaj ca j homoj, homo j, kiuj ˆcirka˘ cirka˘uprenas ˆgin gin per ˆ siaj manoj kaj almetas sian buˆ buˆson son al la buˆ buˆsego sego de la besto, por trinki. Gi estas bela b ela bildo, kiam oni vidas, kiel la belforman beston b eston ˆcirka˘ cirka˘uprenas beleta duonnuda bubo, b ubo, kiu almetas sian freˆ san san buˆ son son al la rostro de la besto. ˆ Ciu, kiu venas venas en Florenco Florencon, n, devas devas nur nur demandi demandi la unuan unuan renkontita renkontitan n almozulon pri la kupra porko, kaj li certe ˆgin trovos. Estis malfrue vespere en vintro, la montoj estis kovritaj de neˆgo, sed lumis la luno, kaj la luno en Italujo donas tian lumon, kiu ne estas malpli bona ol neluma vintra tago en nordo, ˆgi estas eˆ c pli bona, ˆ car car la aero lumas, la aero vigligas, dum en nordo, la malvarma, griza, kvaza˘u plumba tago nin premas al la tero, al la malvarma, malvarma, malseka tero, kiu iam premos nian ˆ cerkon. cerkon. En la palaca ˆgardeno gardeno de la granda duko, sub la ˆsirmo de pinioj, kie eˆ c en vin vintro tro flora florass miloj miloj da rozoj, rozoj, sidi sidiss jam jam dum dum tuta tuta tago tago unu unu malg malgra rand nda a ˆ cifonvestita cifonvestita knabo, tia knabo, kiu povus p ovus prezenti per si bildon de Italujo, tiel bela, tiel ridetanta ridetanta kaj tamen tamen tiel suferant suferanta a li aspektis. Li estis malsata malsata kaj soifa, neniu donis al li speson, kaj kiam fariˆgis mallume kaj la ˆgardeno gardeno devis esti ˆslosfermata, slosfermata, la pordisto lin forpelis. Longe li staris revante revante sur la ponto, kiu kondukas trans Arnon, kaj rigardis la stelojn, kiuj speguliˆgis en la akvo inter li kaj la belega marmora ponto. Li direktis dire ktis sin al la kupra kup ra porko, p orko, duone du one genuis, ˆ cirka˘ cirka˘uprenis per siaj brakoj gian ˆ gian kolon, almetis sian malgrandan buˆson son al ˆgia brilanta rostro kaj trinkis avide la freˆ f reˆsan san akvon. Apude kuˆ sis sis kelke da salat s alatfoli folio o j kaj ka j kelke kel ke da kaˆ kaˆstano stan o j, kaj ili servis al li kiel vespermanˆgo. Eˆ c unu unu homo ne estis sur la strato, strato, li estis tute sola, li sidiˆgis sur la dorso de la kupra porko, klinis sin anta˘uen, tiel ke lia malgranda bukla kapeto ripozis sur la kapo de la besto, kaj, anta˘u anta˘u ol li tion povis rimarki, li endormiˆgis. Estis noktomezo, la kupra porko sin movis; li a˘udis, ke ˆ gi gi diris tute klare: “Vi, malgranda malgranda knabo, knabo, tenu tenu vin forte, ˆcar car mi tuj ekkuros!” ekkuros!” Kaj ˆgi efektive ekkuris kun li; tio estis neordinara galopado. galopado. Anta˘u ˆcio cio ili venis sur la Piazza del Granduca Granduca.. La bronza bronza ˆcevalo cevalo,, kiu portis sur si la statuo statuon n de la duko duko,, la˘ ute ute blekis. La mikskolor mikskolora a blazono blazono sur la malnov malnova a urbodomo urbodomo lumis kvaza˘ kvaza˘u travidebla, kaj David de d e Michel Angelo A ngelo svingadis sian ˆstonˆ stonˆetilon. Stranga vivo ˆ cie cie montriˆ montri ˆgis. g is. La grupoj, grupoj, kiuj kiuj prezen prezenti tiss Perse erseon on kaj la rabon rabon de la Sabinoj, Sabinoj, estis eˆ c tro vivaj. Morta Morta krio eksonis de ili trans trans la belan dezertan dezertan

* Kupra

porko *

143

placon. ˆ la Palazzo degli Uffici, sub la arkadoj, kie la nobelaro en la tempo de Ce la granda fasto kolektiˆgas por karnav karnavalaj alaj ˆsercoj, sercoj, la kupra porko haltis. “Tenu “Tenu vin forte!” diris la besto, “tenu vin forte, ˆcar car nun mi kuros supren la˘ u la ˆstuparo.” stuparo.” La knabo knab o ne diris ankora˘u eˆ c unu vorton, duone li tremis, duone li estis esti s feliˆca. ca. Ili eniris en longan galerion, kiun li tre bone konis; li jam estis iam ˆci ci tie. La muroj estis ornamitaj per pentraˆ pentraˆoj. oj. Tie staris statuoj statuo j kaj bustoj, ˆ ciuj ciuj en plej bela lumo, tute tiel, kvaza˘u estus luma tago; sed plej bele estis, kiam malfermiˆ gis gis la pordoj al la flankaj flankaj ˆ cambroj. cambroj. Jes, tiun belega belegaˆon on la knabo rememoris, sed en tiu nokto ˆcio cio estis en sia plej bela b ela brilo. Tie staris nuda belega virino, tiel bela, kiel povis krei nur la naturo kaj ˆ movadis la plej granda majstro de marmoro. Si movadis siajn ˆ carmajn carmajn membrojn, delfenoj delfenoj saltadis saltadis anta˘ anta˘u ˆsiaj piedoj, piedoj, la senmortec senmorteco o brilis brilis el ˆsiaj siaj okuloj. okuloj. La mondo nomas ˆsin sin la Medicea Venero. Venero. Amba˘uflanke uflanke de ˆsi staris belaj marmoraj statuoj, belformaj viroj. Unu Unu akrigadis akrigadis la glavon, glavon, li estas estas nomata la Akrigan Akriganto; to; la duan grupon prezentis prezentis la Luktistoj. Luktistoj. La glavo estis akrigata, akrigata, la Luktistoj luktis pri la diino de beleco. De tiu tuta brilo la knabo kvaza˘u blindiˆgis; gis; la muroj radiis per diversaj koloroj, koloroj , kaj ˆcie cie estis vivo kaj ka j moviˆgado. gado. Duoble montriˆgis gis la bildo de Venero, de la surter surtera a Venero, enero, tiel tiel vivop vivoplen lena a kaj flama, flama, kiel kiel Tician Ticiano o tion tion vidis. vidis. Du belegaj belegaj virinaj virinaj bildoj! bildoj! La belajn ne vualit vualitajn ajn membrojn membrojn ili etendis etendis sur la molaj kusenoj, la brusto leviˆgadis kaj la kapo moviˆgadis, gadis, tiel ke la abundaj bukloj ondiˆgadi ga diss ˆ cirka ci rka˘ ˘ u la rondaj ˆsultroj, sultroj, dum la mallumaj okuloj esprimadis ardantajn ardantajn pensojn. Tamen neniu el ˆciuj ciuj bildoj kuraˆgis eliri tute el la kadro. Eˆ c la diino de beleco, la luktistoj kaj la akrigisto restis sur siaj lokoj, ˆ car car la a˘ ureolo, ureolo, kiu radiis radiis de la Dipatrino, Dipatrino, de Jesuo Jesuo kaj de Johano, ilin katenis. katenis. La sanktulbildoj estis plu ne bildoj, sed la sanktuloj mem. Kia brilo kaj kia beleco estis en la salonoj! Kaj la knabo ˆcion cion vidis; vidis; la kupra kupr a porko por ko iris paˆ so so post pos t paˆ so so preter pret er ˆ ciuj ciuj belegaˆ be legaˆoj o j kaj ˆ carmegaˆ carm egaˆoj. o j. Unu vidaˆ vidaˆo forpuˆ forpuˆsis sis la alian, sed nur unu bildo restis tute fortike en lia animo, precipe pro la ga jaj, feliˆ caj caj infanoj, kiuj troviˆgis sur ˆ gi gi kaj al kiuj la knabo jam iam ˆ ce ce taglumo aprobe balancis sian kapon. kapon. Multaj kredeble preteriras anta˘u tiu bildo senatente, kaj tamen ˆgi enhavas en si tutan tutan trezoron trezoron da poezio: poezio: tio estas estas Kristo Kristo,, kiu malsup malsupren renira irass en la inferon, infe ron, sed ˆ cirka˘ cirka˘u li oni vidas vidas ne kond kondamn amnitojn itojn,, sed nur nur la idolist idolistojn. ojn. La Florenca Florencano no Angiolo Angiolo Bronzino Bronzino pentris tiun bildon; bildon; plej bele b ele estas esprimita esprimita la certec certeco o de la infan infanoj oj pri pri tio, tio, ke ili veno venoss en la ˆcielon cielon:: du knaboj jam ˆ cirka˘ ka uprenas u ˘ prenas unu la alian, unu knabo etendas la manon al alia, kiu troviˆgas ankora˘ u profun profunde de,, kaj li montra montrass sur sin mem, mem, kvaza˘ kvaza˘ u li volus olus diri: diri: “Mi “Mi ˆ iras en la ˆ cielon!” ciel on!” Ciuj aliaj staras kun necerteco a˘u kun espero a˘u kliniˆ gas, gas, humile preˆgante, gante, anta˘ u la Sinjoro Jesuo.

* Kupra

porko *

144

Tiun bildon la knabo rigardis rigardis pli longe ol ˆciun ciun alian. La kupra kupra porko porko ˆ gi longe kaj silente staris anta˘u ˆ gi. gi. Oni a˘ udis udis malla˘ utan utan ˆ gemon. gemon. Cu ˆ gi venis el la bildo a˘ u el la brusto de la besto? La knabo levis la manon al la ridetantaj infanoj. Subite la besto kun li forgalopis, anta˘uen tra la nefermita vestiblo. “Dank “Dankon on kaj benon benon al vi, ho bonega bonega besto!” besto!” diris diris la malgra malgrand nda a knabo knabo kaj karesis la kupran porkon, kiu saltis kun li malsupren la˘u la l a ˆstupa st uparo, ro, bum, bum , bum! “Dankon kaj benon al vi mem!” diris la kupra porko, “mi helpis al vi, kaj vi helpis al mi, ˆcar car nur havante havante senkulpan infanon sur mia dorso, mi ricevas ricevas forton forton,, por kuri. kuri. Jes, Jes, vi vidas, vidas, mi anka˘ anka˘u havas la eblon veni sub la radiojn de la lampo anta˘u la bildo de la Dipatrino. Mi pov p ovas as porti p orti vin ˆcien, cien, nur ne internen en la preˆgejon. gejon. Sed de ekstere mi povas, se vi estas kun mi, enrigardi tra la malfermita malfermita portalo. portalo. Ne deiru deiru de mia dorso, ˆcar car se vi tion faros, tiam mi fariˆ gos senviva, kiel vi vidas min en la tago sur la strato Porta Rossa!” gos “Mi restos kun vi, ho afabla besto!” diris la knabo, kaj tiam ili ekgalopis tra la stratoj de Florenco ˆgis la placo anta˘u la preˆgejo gejo Santa Croce. La granda pordo malfermiˆgis, gis, la kandeloj radiis de la altaro tra la preˆgejo eksteren sur la dezertan placon. Stranga brilo radiis el unu tomba monumento en la maldekstra flanka koridoro, miloj da moviˆgantaj gantaj steloj formis kvaza˘u a˘ ureo ureolo lon n ˆcirka ci rka˘ ˘ uˆ gi. gi. Sur la tombo troviˆgis gis blazono, ruˆga ga ˆstupetaro stupeta ro sur blua fundmuro, ˆgi ˆsajni sa jniss flam fl amanta anta kiel kiel fajro. fajro. Tio estis estis la tombo tombo de Galilei Galilei;; ˆgi estas simpla monumento, sed la ruˆ ga ga ˆstupetaro stupetaro sur la blua fundmur fundmuro o estas estas signifopl signifoplena ena blazona blazona signo, signo, tia, kia decas dec as al ˆ ciu ciu art arto, o, ˆ car car en ˆgi la vojo voj o ˆciam ciam kondukas sur flamanta flama nta ˆstupetaro stup etaro ˆ supren, supr en, al la ˆ cielo. ciel o. Ciuj profetoj de la spirito leviˆgas al la ˆcielo, cielo, kiel la profeto Elia. En la l a koridoro kor idoro maldeks mald ekstre tre ˆciu ciu statuo stat uo sur s ur la l a riˆcaj ca j sarkofa s arkofago gojj ˆsajnis sa jnis kvaza˘u ricevinta vivon. Tie staris Michel Angelo, tie staris Dante kun la la˘ura krono ˆ cirka˘ ka u ˘ la frunto. frunto. Alfieri, Alfieri, Machia Machiavel velli, li, — flanko flanko ˆce ce flanko flanko tie ripozas tiuj herooj herooj de la spirit spirito, o, la fiero fiero de Italujo. Italujo. Tio estas estas belega belega preˆgejo, multe pli bela, kvankam ne tiel granda kiel la konstruita el marmoro katedra preˆgejo de Florenco. ˆ Sajnis, ke la marmoraj statuoj moviˆgas, ke la grandaj figuroj levas sian kapon ˆciam ciam pli alten kaj ˆce ce kantado kantado kaj harmoniaj harmonia j sonoj sono j rigardas en la nokto al la kolorr kolorriˆ iˆ ca ca radian radianta ta altaro, altaro, kie blanke blanke vestitaj vestitaj knaboj svingas svingas orajn incens censil ilojn. ojn. La forta forta odoro odoro de la incen incensoj soj fluis fluis el la preˆ preˆgejo sur la liberan placon. La knabo etendis sian manon en la direkto al la a˘ureolo, sed en la sama momento la kupra porko forgalopis; li devis bone b one sin alpremi al ˆ gi; gi; la vento vento brui br uiss ˆ cirka ci rka˘ u ˘ liaj oreloj, li a˘udis, udis, kiel la pordoj de la preˆgejo knarante turnas sin sur siaj hokoj, fermiˆgante, gante, sed samtempe la konscio kvaza˘u lin forlasis, li eksentis glacian malvarmon kaj malfermis la okulojn.

* Kupra

porko *

145

Estis mateno; li sidis duone deglitiˆginte de la kupra k upra porko, p orko, kiu, k iu, kiel ˆciam, ciam, staris sur la strato Porta Rossa. Granda timo atakis la knabon ˆce ce la penso p enso pri tiu, t iu, kiun li nomis sia patrino, patrin o, pri si, kiu hiera˘u lin elsendis, elsendis, por akiri monon. monon. Tion li ne akiris, kaj li estis malsat malsata a kaj soifa. soifa. Ankora Ankora˘ ˘ u unu fojon fo jon li ˆ cirka˘ cirka˘uprenis uprenis la kolon de la kupra porko, kisis ˆgin gin sur la rostro, faris al ˆgi gi amikajn kapsignojn kaj ekmigris pluen al unu el la plej mallarˆgaj gaj stratoj, kies larˆgo go apena˘ u sufiˆcis cis por po r bone bo ne ˆsarˆ sar ˆgita gita azeno. azeno. Granda Granda fergarnita fergarnita pordo staris staris duone duone malfermita; malfermita; li iris supren la˘u ˆstona ston a ˆstuparo stup aro kun malpura malp urajj ˆstupo stup o j kaj glata ˆsnuro snuro anstata anst ata˘ ˘u balustrado kaj eniris en nefermitan galerion kun ˆcirka˘ cirka˘ue pendantaj pen dantaj ˆcifonoj. cifono j. De tie kondukis ˆstuparo stuparo sur la korton, kie estis etenditaj etendita j fortikaj f ortikaj metalfadenoj metalfaden oj al ˆciuj ciuj etaˆgoj de la l a domo, do mo, kaj unu sitelo sitel o ˆsvebis svebis apud la alia, dum la levmaˆsino sino knaris kaj la siteloj dancadis en la aero, tiel ke la akvo disˆ disˆsprucadis sprucadis sur la korton. korton. Li iris ankora˘ u sur alian ruinan ˆ stuparon. stuparon. Du maristoj, rusoj, gaje saltis malsupren kaj preska˘ u renversis la kompatindan knabon; ili venis de sia nokta amuziˆgo. Post ili venis ne tre juna, sed fortikakorpa virino kun abundaj nigraj haroj. “Kion vi alportas hejmen?” ˆsi si demandis la knabon. “Ne koleru! koleru!” ” petis la knabo, “mi ricevis nenion, nenion, tute nenion!” nenion!” Li kaptis kaptis la jupon de la patrino, kvaza˘u li volus ˆgin gin kisi. ki si. Ili eniris e niris en e n la ˆcambron; cambron; ni ˆgin ne priskribos, ni nur diros, ke tie staris ansopoto kun ardantaj karboj, kion ˆ ˆsi ili tie nomas marito. Gin si prenis prenis sur la brakon, brakon, varmigis armigis al si la fingrojn fingrojn kaj ekpuˆ sis sis la knabon kna bon per la kubuto. kub uto. “Certe vi havas monon!” monon !” ˆsi si kriis. k riis. ˆ La infano i nfano ploris; ˆsi puˆ sis sis lin per la piedoj, piedo j, kaj la infano i nfano la˘ute ekkriis. “ Cu vi silentos, a˘ u mi frakasos frakasos al vi, kriisto, kriisto, la kapon!” apon!” ˆsi si diris diris kaj eksvingis eksvingis la fajropoton, kiun ˆsi si tenis en la mano. La knabo kriante kriante alklinis sin al la tero. Tiam tra la pordo eniris la najbarino, anka˘u kun sia marito sur la brako. “Felicita! Kion vi faras kun la knabo?” “Tio estas mia infano!” infano!” respondis respondis Felic Felicita. ita. “Mi povas povas ˆgin mortigi, se mi volos, ja vin anka˘u, u, Gianina! Gianina!” ” Kaj ˆsi si svingis svingis sian fajropot fa jropoton. on. La najbarino najbarino levis sian defende supren, kaj tiamaniere amba˘u potoj interfrapiˆgis gis tiel, ke en la ˆcambro cambro ekflugis potpecoj, potpecoj , fa jro kaj cindro. Sed la knabo rapide elkuris tra la pordo, trans la korton kaj for el la domo. La kompatinda knabo kuris tiel longe, ˆ gis gis li fine plu ne povis povis spiri. spiri. Li haltis haltis anta˘ anta˘u la preˆgejo gejo Santa Croce, anta˘ u tiu preˆgejo, gejo, kies portalo en la lasta nokto malfermiˆgis anta˘ u li, kaj li ˆ eniris. Cio radiis! radiis! Li stariˆ stariˆgis gis genue apud la unua tombo dekstre — tio estis la tombo de Michel Angelo — kaj balda˘u li la˘ ute ute plori ploris. s. Homoj Homoj enira eniradis dis kaj eliradis eliradis,, la Diservo Diservo estis farata, kaj neniu zorgis pri la knabo. knabo. Nur unu maljuna urbano haltis, atente rigardis lin kaj poste foriris simile al la aliaj. Malsato kaj soifo turmentis la knabon, li estis malsana kaj preska˘u sveninta. inta. Li rampis en la angulon angulon inter inter la muro muro kaj la marmora monumen monumento to kaj endormiˆgis. gis. Estis Esti s jam j am ˆcirka˘ cirka˘u vespero, kiam li vekiˆgis gis per tio, ke iu lin skuis. Li salte leviˆgis, gis, kaj anta˘ u li staris tiu sama maljuna urbano.

* Kupra

porko *

146

ˆ vi estas malsana? Kie estas via hejmo? Cu ˆ vi estis ˆ “Cu ci ci tie dum la tuta tago?” tiel sonis kelkaj el la multaj demandoj, kiujn faris al li la maljunulo. La deman demandojn dojn la knabo knabo respon respondis dis,, kaj la maljun maljunulo ulo prenis prenis lin kun si en malgrandan dometon, kiu troviˆgis tre proksime en unu el la flankaj stratoj. Tio estis metiejo de gantisto; ili il i eniris. La edzino ˆciam ciam ankora˘u sidis diligente ˆ ce ce sia laboro kaj kudris, kiam ili alvenis. alvenis. Malgranda blanka blanka Bolonia hundeto, hundeto, ˆ cirka˘ ka utondita u ˘ tondita tiel mallonge, ke oni povis vidi ˆgian rozokoloran ha˘uton, uton, saltis sur la tablon kaj komencis saltadi anta˘u la malgranda knabo. “Senkulpa j animo j rekonas sin s in reciproke,” diris la virino kaj ka j karese ektuˆsis sis la hundo hundon n kaj la knabon knabon.. La bonaj homoj donis donis al li manˆgi kaj trinki kaj diris, ke li povas povas resti ˆce ce ili anka˘ anka˘u por la nokto nokto.. La sekv sekvantan antan tagon tagon patro patro Giuseppe Giuseppe parolos kun lia patrino. patrino. Oni donis al li malgrand malgrandan an senkomforta senkomfortan n liteton, liteton, sed por li, kiu ofte devis dormi dormi sur la ˆstona stona tero, tero, la liteto liteto estis estis reˆge bonega bonega.. Li dormis dormis tre bone kaj sonˆgis gis pri la luksaj bildoj kaj pri la kupra porko. En la sekvanta mateno patro Giuseppe eliris, sed la kompatinda infano tute ne ˆgojis go jis pri tio, ˆ car car ˆgi gi sciis, ke tiu iro havis la intencon venigi ˆgin al ˆgia gia patrin patrino; o; kaj la knabo knabo ploris ploris kaj kisis kisis la malgra malgranda ndan n viglan viglan hundo hundon, n, kaj la virino balancis al ili amba˘u sian kapon. Kaj kian kian respon respondon don alportis alportis patro patro Giusep Giuseppe? pe? Li multe multe parolis parolis kun sia edzino, kaj ˆsi si kapjesis kaj karesis la l a knabon. “Li estas ˆ carmega carmega knabo!” ˆsi si diris. diris. “Li povas povas fariˆ fariˆgi gi tiel same brav brava gantis gantisto, to, kiel vi estis! estis! Kaj li havas havas fingrojn fingrojn delikatajn delikatajn kaj flekseb flekseblajn! lajn! La Dipatrin Dipatrino o mem destini destiniss al li, ke li fariˆ gu gu gantisto!” Kaj la knabo restis en la domo, kaj la virino mem instruis al li la kudradon. Li bone manˆgis, gis, li bone dormis, li fariˆgis vigla kaj komencis reciprokan incitetadon kun Bellissima — tiel estis nomata la hundeto. La virino minacis per la fingroj, faris riproˆ cojn cojn kaj koleris, kaj la knabo prenis tion al sia koro. Enpensiˆ ginte ginte li sidis en sia malgranda ˆ cambro, cambro, kiu per sia fenestro estis turnita nita al la strato strato,, kie oni sekiga sekigadis dis felojn. felojn. Dikaj Dikaj feraj feraj stang stangoj oj estis estis anta˘ anta˘u la fenestroj, li ne povis dormi, la kupra porko okupis lian kapon, kaj subite li a˘ udis udis ekstere ekstere ian bruon. Jes, tio certe estis estis ˆgi! Li alsaltis alsaltis al la fenestro, fenestro, sed oni nenion vidis, ˆ cio cio pasis. “Helpu al la sinjoro porti lian keston kun farboj!” diris matene la virino al la knabo, kiam la juna najbaro, pentristo, entrenis la keston kaj grandan pecon da kunrulita tolo. La infano prenis la keston, sekvis la pentriston, kaj ili ekiris la vojon al la galerio, leviˆgis la˘ u la sama ˆstuparo, stuparo, kiun li konis de tiu nokto, nokto, kiam kiam li rajdis sur la kupra kupra porko. porko. Li denov denovee rekoni rekoniss la statuojn statuojn kaj pentraˆ pentraˆojn, o jn, la belegan marmoran Veneron kaj ˆcion, cion, kio tie estis pentrita; li vidis denove la Dipatrinon, Jesuon kaj Johanon. Jen ili haltis anta˘u la pentraˆ pentraˆo de Bronzino, sur kiu Kristo malleviˆgas en la inferon kaj la infanoj ˆ cirka˘ cirka˘u li ridetas en dolˆ ca ca certeco pri la ˆ cielo. cielo. La

* Kupra

porko *

147

malriˆ malr iˆ ca ca infano infa no anka˘u rideti rid etis, s, ˆ car car ˆ ci ci tie ˆgi gi estis en sia ˆ cielo. cielo. “Nun “Nun iru hejmen hejmen!” !” diris diris la pentri pentristo sto al li, post kiam kiam li staris staris la tutan tutan tempon, kiu estis bezonata por aranˆgi la stablon. ˆ vi permesas al mi rigardi?” demandis la knabo. “ Cu ˆ vi permesas al “Cu mi rigardi, kiel vi pentros la bildon sur la blanka peco da tolo?” “Nun mi ankora˘u ne pentras,” respondis la sinjoro kaj elprenis sian nigran kreton. kreton. Rapide Rapide moviˆ moviˆ gis la mano, la okulo mezuris la grandan bildon, kaj, gis kvankam oni vidis nur maldikan strekon, balda˘u tie staris Kristo, ˆsvebante, svebante, kiel sur la kolora bildo. “Sed iru do!” diris diris la pentristo, pentristo, kaj la knabo silente silente iris hejmen, sidiˆgis sur la tablo kaj lernis kudradon de gantoj. Sed dum la tuta tago liaj pensoj estis en la galerio galerio de pentra pentraˆ ˆoj, kaj tial li pikadis al si la fingrojn kaj laboris tre mallerte, sed kun Bellissima li plu ne petolis. petolis. Kiam Kiam fariˆ fariˆ gis vespero kaj la pordo al la strato estis nefermita, li gis nerimark nerimarkite ite eliris. Estis Estis malvarme malvarme,, tamen stellume, stellume, bele kaj serene. serene. Li vagis tra la stratoj, sur kiuj estis jam senbrue, kaj balda˘u li haltis anta˘u la kupra porko. porko. Li klinis klinis sin super ˆgin, kisis ˆgian gian brilantan rostron kaj sidiˆgis sur ˆ gia gia dorso. “Ho afabla besto,” li diris, “kiel forte mi sopiris al vi! En ˆ ci ci tiu nokto ni devas fari rajdan promenon!” La kupra porko kuˆ kuˆsis sis senmove, senmove, kaj la freˆ freˆsa sa akvo fluetis el ˆgia buˆso. so. La knabo sidis kvaza˘u kavaliro, kaj subite iu ektiris lin je la basko. Li ekrigardis, — tio estis Bellissima, la malgranda ˆgisnude gisnude tondita tondita Bellissima Bellissima.. La hundo elˆ elˆstel te liˆgis gis el la domo kune kun li kaj sekvis lin, ne rimarkate de li. Bellissima bojis, kvaza˘ uˆ gi volus diri: “Vidu, jen mi estas, kial vi sidiˆgis ˆ gi ci ci tie?” tie? ” Neniu fajrokraˆ canta canta drako povus ektimigi la knabon pli, ol la hundeto hundeto sur ˆ ci ci tiu loko. Bellissima sur la strato, kaj krom tio ne vestita, kiel parolis la maljuna patrino, — kio fariˆgos gos el tio! En vintra vintra tempo tempo la hundo hundo neniam neniam eliris, eliris, ne ricevinte ricevinte sur sin pritonditan pritonditan kaj bele ˆ cirka˘ cirka˘ukudritan ˆsafidan safidan felon. f elon. La felo povis esti alfortikigata per ruˆga rubando al la kolo, sur kiu pendis banto kaj tintilo; tiel same ˆgi gi estis ligata anka˘u sub la ventro. Kiam la hundo en vintra tempo eliris en tiu kostumo kun la sinjorino, ˆgi aspektis preska˘u kiel juna ˆ kapro. apro. Nun Nun Bellis Bellissim sima a eliris eliris kun li, kaj ne vestita vestita!! Kio fariˆ fariˆgos el tio! Ciuj revoj malaperis, tamen la knabo kisis la kupran porkon, prenis Bellissiman, tremantan de malvarmo, sub la brakon kaj ekkuris hejmen tiel rapide, kiel li povis. “Kun “K un kio vi fork forkur uras as?” ?” ekkr ekkrii iiss du ˆgendar gendarmoj, moj, kiujn kiujn li renko renkon ntis; tis; kaj Bellissima Bellissima bojis. bo jis. “Kie vi ˆstelis stelis la belan hundon?” hundon?” ili demandis demandis kaj prenis prenis la hundon. “Ho, redonu ˆgin gin al mi!” plorkriis la knabo. “Se vi ˆ gin gin ne ˆstelis, stelis, tiam vi povas diri hejme, hej me, ke oni pov p ovas as ricevi ricev i la hundon retu return rnee en la gard gardej ejo. o.” ” Ili Ili diri diriss al li la nomo nomon n de la lok loko kaj fori foriri riss kun kun Bellissima.

* Kupra

porko *

148

Kia mizero kaj malfeliˆ co! co! Li ne sciis, ˆ cu cu li devas devas ˆeti sin en Arnon a˘u iri hejmen kaj ˆ cion cion konfesi. konfesi. “Ili certe min batmorti batmortigos,” gos,” li pensis. pensis. “Sed mi volonte lasos batmortigi min, tiam mi ja venos al Jesuo kaj al la Dipatrino!” Kaj li iris hejmen, preska˘u speciale por esti batmortigita. La pordo p ordo estis ˆslosfermita, la pordan martelon li ne povis p ovis atingi, kaj sur la strato estis neniu; sed unu ˆ stono stono el la pavimo estis elliberiˆginta, kaj per ˆgi gi li ekfrapis je la pordo. “Kiu estas?” oni demandis el interne. “Estas mi,” li kriis, “Bellissima malaperis! Malfermu al mi kaj batmortigu min!” Ha, kia teruro teruro nun nun fariˆ fariˆgis gis pro la kompati kompatinda nda Bellissim Bellissima, a, precipe precipe ˆ ce ce la ˆ tuj ekrigardis sur la muron, kie estis konservata sinjorino. Si konservata la kovra kovraˆ ˆo de la hundo, kaj la malgranda felo tie pendis! “Bellissima en la gardejo!” ˆsi si ekkriis akre. “Ho malbona infano! Kiamaˆ mortos niere vi ˆgin gin ellasis! Gi mortos de frosto! frosto! La delik delikata besto besto inter inter la krudaj krudaj soldatoj!” ˆ La patro devis tuj kuri! La virino kriis, kaj la knabo ploris. Ciuj loˆ gantoj gantoj de la domo kurkolektiˆgis, gis, anka˘ u la pentristo. Li prenis la knabon inter siajn genuojn, faris al li demandojn, kaj iom post iom li eksciis la tutan historion pri la kupra porko kaj la galerio de pentra p entraˆ ˆoj. Tute klare komprenebla komprenebla ˆgi ne estis, la pentristo tamen konsolis la knabeton, penis trankviligi la virinon, sed ˆ ci ci tiu kontentiˆ konte ntiˆgis ne pli frue ol tiam, kiam venis la patro kun Bellissima, kiu estis troviˆginta ginta inter inter la soldatoj. soldatoj. Tiam fariˆgis gis granda ˆgojo, gojo, kaj la pentristo karesis karesis la kompatindan kompatindan knabon kaj donis al li kelke kelke da pentraˆ pentraˆetoj. Kiaj belegaj pecoj tio estis, estis, kiaj komik komikaj aj kapoj! Sed anta˘ anta˘u ˆ cio cio inter tiuj bildoj troviˆgis gis la kupra kupra porko mem, tute tute kiel kiel vivan vivanta! ta! Nenio Nenio povis esti pli bela! En malmulte da strekoj ˆgi staris st aris sur s ur la papero, kaj eˆc la domo malanta˘ m alanta˘ue estis aludita. “Ho, se mi anka˘u povoscius povoscius desegni desegni kaj pentri! pentri! Mi povus ja tiam alproalproprigi al mi la tutan mondon!” En la sekvanta tago, en la unua minuto, en kiu li estis sola, la knabeto prenis la krajonon kaj provis sur la blanka blanka flanko de unu el la pentraˆ pentraˆetoj fari desegnon desegnon de la kupra kupra porko; kaj li sukcesis! sukcesis! La desegno desegno estis iom malrekta malrekta,, iom tro alta a˘u tro malalta, malalta, unu unu piedo piedo dika, dika, alia alia maldi maldik ka, ˆgi tamen tamen estis estis rekonebla; li mem ˆgojegis gojegis pri tio. La krajono nur ne volis iri tiel ˆguste, kiel ˆgi gi devis, devis, tion li bone rimarkis. rimarkis. Sed en la sekvan sekvanta ta tago troviˆgis jam alia kupra porko apud la unua, kaj ˆgi estis centoble pli bona; la tria estis tiel bona, ke ˆ ciu ciu povis povi s ˆ gin gin rekoni tuj per la unua rigardo. riga rdo. Sed kun la kudrado de gantoj la afero iris malbone; en sia metio li progresadis nur malrapide; mal rapide; ˆ car car la kupra porko nun instruis inst ruis lin, ke ˆ ciujn ciujn bildojn bildo jn oni povas transporti sur paperon, kaj la urbo Florenco estas tuta lernolibro, se oni nur volas folii en ˆgi. Sur la Piazza Piazza della Trinit Trinita a staras staras gracia kolono kolono kaj sur ˆ gi la diino de justeco kun ligitaj okuloj kaj kun pesilo; balda˘u ˆ gi gi gi staris

* Kupra

149

porko *

sur papero, kaj ˆgin gin starigis tie la malgranda knabo de la gantisto. La kolekto da bildoj kreskis, sed ˆgis gis nun nur senvivaj objektoj donis por tio la materialon. Jen unu tago saltis anta˘u li Bellissima. “Staru trankvile!” li vokis al ˆgi, “tiam vi fariˆgos gos glora kaj trovos trovos lokon inter inter miaj bildoj!” bildoj!” Sed Bellissima Bellissima ne ˆ volis stari trankvile, tial oni devis ˆgin ligi. Giajn kapon kaj voston li alligis, gi ˆ gi bojis bo jis kaj saltis, li devis streˆ ci ci la ˆsnuron. snuron. Tiam eniris la sinjorino. “Ho malbonega malbone ga knabo! La malfeliˆca ca besto!” estis ˆ cio, cio, kion ˆsi povis diri. ˆ Si puˆ sis sis la knabon je la flanko, flanko, tretis lin per la piedoj piedoj kaj forpelis forpelis lin el sia domo, lin, kiu montriˆgis gis plej sendanka senta˘ugulo ugulo,, plej plej malpia malpia infano infano.. Kaj kun ploro ˆsi si kisis sian malgrandan duone sufokitan Bellissiman. ˆ tie estas En tiu momento sur la ˆstuparo stuparo iris malsupren la pentristo. . . Ci la punkto de turniˆgo de la historio! En la jaro 1834 en Florenco, en la Academia delle Arte, estis ekspozicio; du pentra pentr aˆoj, o j, troviˆ trovi ˆgantaj gantaj unu apud la alia, kolektis ˆ cirka˘ cirka˘u si amason da admirantoj. Sur la malpli granda bildo estis prezentita malgranda vigla knabo, kiu sidis kaj desegnis desegnis.. Kiel modelon li havis havis blankan blankan mallonge mallonge pritondi pritonditan tan mopson; sed la besto, kiu ne volis stari trankvile, pro tio estis alligita je la kapo kapo kaj la vosto per ˆsnuretoj. snuretoj. Tiu bildo havis en si tian vivon kaj verecon, verecon, ke ˆ gi gi ˆciujn ciujn altiris. La pentrinto, pentrinto, kiel oni rakontis, estis juna Florencano, kiu, estante malgranda knabo, estis trovita sur la strato kaj edukita de maljuna gantis gantisto to.. La pentrado pentradon n li lernis lernis mem. Unu Unu nun glora glora pentr pentrist isto o eltro eltrovis vis la talenton, kiam oni intencis forpeli la knabon pro tio, ke la favoraton de la sinjorino, la malgrandan mopson, li ligis kaj faris modelo. La gantista knabo fariˆgis gis granda pentristo, tion montris la bildo, precipe ˆ tie estis nur unu tion montris la apude pendanta pli granda pentraˆ pentraˆo. Ci sola figuro, ˆcifonaˆ cifonaˆe vestita bela b ela knabo, kiu sidis sur la strato kaj dormis. Li ˆ apogis sin al la kupra porko sur la strato Porta Rossa. Ciuj rigardantoj konis la lokon. lokon. La brakoj brakoj de la knabo knabo ripozis ripozis sur la kapo de la porko porko;; la knabo dormis tute senzorge, la lampo anta˘u la bildo de la Dipatrino ˆetadis etadis fortan lumon sur la palan belan vizaˆgon de la infano. infano. Tio estis belega pentra pentraˆ ˆo; granda orita kadro ˆgin gi n ˆ cirka ci rka˘ ˘ uis, kaj super la supro de la kadro pendis la˘ura uis, krono, sed inter la verdaj folioj troviˆgis plektita nigra banto, kaj de ˆgi pendis malsupren longa funebra krepo. La juna artisto mortis anta˘u kelke da tagoj!

3 9 3

FABELOJ

18

150

Lig Ligo de amikeco

n la lasta tempo ni faris malgrandan vojaˆgon; nun ni deziras entrepren prenii pli pli gran granda dan. n. Kien Kien? ? Al Spa Spart rto! o! Al Mik Miken eno! o! Al Del Delfoj! foj! kie kie troviˆ gas gas centoj cento j da lokoj, loko j, ˆce ce kies nomo la koro ekbatas ek batas per p er vojaˆ vo jaˆgdeziro. Surˆ cevale cevale oni devas leviˆgi la˘ u krutaj krutaj montaj montaj vojetoj, trans trans arbeta arbetaˆoj oj kaj dornaˆoj; o j; unu sola s ola vojaˆ vo jaˆganto bezonas por sia anta˘uenirado tutan karavanon; li mem rajdas kun sia gvidanto anta˘ue, ue , ˆsarˆ sa rˆgoˆ goˆ cevalo cevalo portas kofrojn, kofroj n, tendon kaj provian provianton, ton, kelke kelke da soldatoj por defendo defendo lin sekvas. sekvas. Nenia Nenia gastejo gastejo kun bone aranˆgita gita lito atendas lin post la laciga taga vojaˆgo. La tendo ofte estas lia tegmento en la granda sovaˆga naturo; la gvidanto kuiras por li pilafon, por vespermanˆ go; go; miloj da kuloj svarmas svarmas ˆ cirka˘ cirka˘u la malgranda tendo, tio estas mizera nokta ripozo. Matene la vojo konduka kondukass trans ˆsvelintaj svelintaj riveroj. Sidu forte sur via ˆ cevalo, cevalo, por ke la torenta akvo vin ne forˆ siru! siru! Kian rekompencon oni ricevas pro ˆ ciuj ciuj tiuj maloportuna malopor tunaˆ ˆoj? o j? Plej grandan, plej riˆ can! can! La naturo sin montras ˆci ci tie en sia tuta grandeco, ˆ ciu ciu terpeco estas historia, la okuloj kaj pensoj havas ˆguon. La poeto povas ˆgin gin prikanti, la pentristo p entristo povas povas ˆgin gin prezenti en luksaj bildoj, sed la aromon de la realeco, kiu enpenetras en la menson kaj penson de la rigardanto kaj restas tie por ˆ ciam, ciam, ili ne povas transdoni. Se vi deziras ekkoni per apartaj trajtoj la landon de la antikvaj grekoj, la ermita paˆ stisto stisto alte en la montaro per simpla rakonto de unu el la okazintaˆ okazintaˆoj o j de sia vivo eble malfermus al vi la okulojn pli bone, ol priskribanto de vojaˆgoj. Lasu do lin rakon rakonti! ti! Pri unu unu moro, moro, bela, original originala a moro, moro, la paˆ paˆstisto stisto tie sur la montaro rakontu al ni: pri la ligo de amikeco. Nia domo estis kungluita el argilo, sed la fostoj de la pordo konsistis el kanelitaj anelitaj kolonoj, kolonoj, kiuj estis trovitaj trovitaj sur la loko de konstru konstruado ado mem. La tegmento preska˘ u tuˆ sis sis la teron, tero n, ˆgi gi estis nun nigrebruna kaj malbela, sed kiam oni ˆ gin gin aranˆgis, gis, ˆ gi gi konsistis el floranta floranta oleandro kaj freˆ saj saj la˘urobra uro branˆ nˆ coj, co j, alportitaj el malanta˘u la montoj. montoj . Malmulte da spaco estis es tis tie ti e ˆ cirka˘ cirka˘u nia domo, nudaj nudaj rokaj rokaj muroj muroj tie staris alte kaj havis malluman malluman koloron. koloron. Ofte sur iliaj suproj suproj pendis pendis nuboj simile simile al blank blankaj vivan vivantaj taj figuroj. figuroj. Neniam Neniam mi tie a˘udis kantantan birdon, neniam la viroj tie dancis la˘u la muziko de sakfajfistoj, sed la loko estis sankta de plej antikvaj tempoj, pri tio memorigas la nomo mem, la loko estas ja nomata Delfoj! La mallumaj seriozaj montoj estis ˆ ciuj ciuj kovritaj de neˆgo; go; la plej alta, kiu plej longe brilis en la ruˆga vespera suno, estis Parnaso; la torento proksime de nia domo fluis malsupren de tiu monto, kaj ˆ gi gi mem anka˘ u iam estis sankta; nun la azeno malklarigas ˆgin per siaj piedoj, tamen la akvo fluas pluen kaj fariˆgas denove denove klara. Ho, kiel mi memoras ˆ ciun ciun loketon loketo n kaj ˆgian gian sanktan sanktan profundan profundan izoliteco izolitecon! n! Meze en la kabano kabano oni ekbruligadis ekbruligadis la fajron, kaj kiam la varmega varmega cindro kuˆ kuˆsis sis alte kaj ardante, ardante, oni bakadis en ˆgi g i la panon panon.. Kiam Kiam la neˆgo go kuˆsis si s ekster eks teree ˆ cirka˘ cir ka˘u nia kabano tiel

* Ligo

de amikeco *

151

alte, ke la kabano preska˘u estis kaˆ kaˆsita, sita, tiam mia patrino ˆsajnis sa jnis plej gaja, gaj a, tiam ˆsi si tenadis mian kapon kapon inter siaj manoj, kisadis min sur la frunto kaj kantadis kantadis tiujn kantojn, kantojn, kiujn ˆsi en aliaj cirkonstancoj cirkonstancoj neniam kantis, kantis, ˆ car car la Turkoj, ˆ niaj sinjoroj, ilin ne toleris. Si kantis: “Sur la supro de Olimpo, en la malalta abia arbaro, arbaro, sidis sidis maljuna cervo, cervo, kies okuloj estis pezaj de larmoj. Ruˆgajn, verdajn kaj bluajn larmojn ˆgi ploris. Preteriris kapreolo. “Kio do estas al vi, ke vi tiel ploras, ke vi ploras larmojn ruˆgajn, verdajn verdajn kaj kaj bluajn?” bluajn?” — “La Turko venis en nian vilaˆgon, li havas sovaˆgajn gaj n hundojn hundo jn por sia ˆcaso, caso, teruran amason” — “Mi forpelos ilin trans la insulojn”, diris la juna kapreolo, “mi forpelos ilin trans la insulojn en la profundan maron.” Sed anta˘u ol venis la vespero, la kapreolo estis mortigita, kaj anta˘u ol la vespero venis, la cervo estis ˆcasita casita kaj mortigita!” Kiam mia patrino tiel kantis, kantis, ˆsiaj okuloj fariˆgis malsekaj kaj larmo pendis en ˆsiaj sia j longaj longa j okulharoj, okulharo j, ˆsi si ˆ gin gin kaˆ kaˆsis sis kaj turnis nian nian nigra nigran n panon panon en la cindro. cindro. Tiam Tiam mi pugni pugnigis gis mian manon manon kaj diris: diris: “Ni mortigos la Turkon!” Sed ˆ si si nur ripetis rip etis la strofon: “Mi forpelos ilin trans la insulojn en la profundan maron; sed anta˘u ol venis la vespero, la kapreolo estis mortigita, kaj anta˘u ol la vespero venis, la cervo estis ˆ casita casita kaj mortigita!” igita!” Dum multe multe da noktoj kaj tagoj ni estis solece en nia kabano. kabano. Venis mia patro. patro. Mi sciis, sciis, ke li alporto alportoss por mi konk konkojn ojn el la golfo golfo de Lepan Lepanto to a˘u eˆ c tranˆ cilon, cilon, akran kaj brilantan. Sed ˆci ci tiun fojon fo jon li alportis alport is al ni infanon, ˆ estis envolmalgrandan nudan knabineton, knabineton , kiun kiu n li tenis sub sia ˆsafa pelto. p elto. Si vita vit a en felon fe lon,, kaj ˆ cio, cio , kion kio n ˆsi si havis, havi s, kiam ki am libe li berig rigita ita el la envolva envol vaˆ ˆo o ˆsi kuˆsis sis sur la genuoj de mia patrino, estis tri arˆgentaj moneroj enligitaj en ˆsiajn siajn nigrajn harojn. harojn. Kaj la patro rakon rakontis tis pri la Turkoj, urkoj, kiuj kiuj mortig mortigis is la gepatrojn gepatrojn de la infano, kaj li rakontis al ni tiom multe, ke dum la tuta nokto mi sonˆgis sonˆgis pri tio. Mia patro mem estis vundita, vundita, la patrino patrino bandaˆ bandaˆgis al li la brakon, la vundo estis profunda. La dika ˆsafa safa pelto, malsekigita de sango, rigidiˆgis de frosto. frosto. Estis Estis decidite decidite,, ke la malgrand malgranda a knabinet knabineto o estos estos mia fratino; fratino; ˆsi si estis tre bela, brilan brilante te serena; serena; eˆ c la okuloj okuloj de mia patrino ne estis pli mildaj mildaj ol ˆsiaj. sia j. Anastazio — tiel oni ˆsin nomis — devis esti mia fratino, ˆ car car ˆsia patro estis alkonsekrita al mia patro la˘u antikva moro, kiun ni ankora˘u plenumas. En la tempo de sia juneco ili starigis inter si fratecon, kaj la plej belan kaj plej virtan knabinon el la tuta ˆcirka˘ cirka˘uaˆ uaˆo ili elektis, ke ˆsi sanktigu ilian ligon de amikeco. Mi ofte a˘udis udis pri tiu bela kaj originala moro. La knabineto fariˆgis gis do mia fratino; ˆsi si sidadis sur miaj genuoj, mi alportadis tadis al ˆsi si florojn kaj plumojn plumojn de birdoj, birdoj, kiuj havis sian neston neston sur la rokoj, rokoj, ni trinkadis trinkadis kune el la fonta akvo de Parnaso, ni dormadis kapo ˆce ce kapo kapo sub la la˘ ura tegmento de la kabano, kiam mia bona patrino ankora˘u dum multe ura da vintroj kantadis pri la ruˆgaj, verdaj kaj bluaj larmoj; sed mi ne komprenis ankora˘ u, ke en tiuj larmoj speguliˆgis la milforma malˆgojo u, gojo de mia propra popolo. Unu tagon venis tri frankaj viroj, kiuj estis vestitaj alie ol ni; ili havis siajn

* Ligo

de amikeco *

152

litojn kaj tendojn tendojn kun si sur ˆcevaloj, cevaloj, kaj pli ol dudek dudek Turkoj, urkoj, armitaj armitaj per sabroj kaj pafiloj, pafilo j, eskortis ilin, ˆcar car ili estis amikoj de la guberniestro kaj havis leterojn leterojn de li. Ili venis venis nur por vidi niajn montojn, por supreniri supreniri Parnason Parnason en neˆ go go kaj nuboj nuboj kaj pririgar pririgardi di la original originalajn, ajn, nigrajn, nigrajn, krutajn krutajn rokojn rokojn ˆ cirka˘ cirka˘u nia kabano. kabano. Ili ne povis ˆciuj ciuj trovi rifuˆgon en ˆ gi, gi, ili anka˘ u ne povis elteni la fumon, fumon, kiu el sub la plafono plafono iradis tra la malaltan malaltan pordon. Ili starigis starigis siajn tendojn sur la malvasta placo anta˘u nia kabano, rostis ˆsafidojn safidojn kaj birdojn kaj trinkis dolˆ cajn, cajn, fortajn vinojn, sed al la Turkoj Turkoj ne estis permesite trinki el tio. Kiam ili forveturis, mi sekvis ilin kelkan distancon, kaj mia malgranda fratino Anastazio, enkudrita enkudrita en felon de kapro, pendis sur mia dorso. Unu el la frankaj sinjoroj starigis min anta˘u roko kaj desegnis min kaj ka j ˆsin, sin, tiel vive, kiel ni staris, ni preska˘u aspektis kiel unu sola estaˆ estaˆo. o. Neniam mi pensis pri tio, sed Anastazio kaj mi estis ja kiel unu, ˆciam ciam ˆsi kuˆ sis sis sur miaj mia j genuoj a˘u pendis sur mia dorso, kaj kiam mi sonˆgis, ˆsi estis en mia sonˆgo. go. Post du noktoj anta˘u nia kabano abano aperis aliaj homoj, kiuj estis armitaj per tranˆ ciloj ciloj kaj pafiloj. pafilo j. Tio estis Albanoj, kuraˆgaj homoj, kiel diris diris mia patrino. patrino. Ili restis tie nur mallongan tempon; mia fratino Anastazio sidis sur la genuoj de unu unu el ili; post lia foriro ˆsi si havis havis en la haroj nur nur du arˆgentajn monerojn, ne tri. Ili volvis volvis tabakon tabakon en strion da papero kaj fumis tiamaniere tiamaniere.. La plej aˆ ga ga parolis pri la vojo, pri kiu li ˆsajnis sajnis esti en dubo. “Se mi kraˆ cos cos supren,” li diris, “tio falos al mi sur la vizaˆgon; se mi kraˆ cos cos malsupren, ˆgi gi falos al mi en la barbon.” barbon.” Tamen amen iun vojon oni devis elekti; elekti; ili iris, iris, kaj mia patro patro ilin akompanis. Post kelke da minutoj ni eka˘udis pafojn kaj tuj poste aliajn krakojn. En nian kabanon enpenetris soldatoj, ili kaptis mian patrinon, min kaj Anastazi Anastazion. on. Ili diris, ke la rabistoj rabistoj ricevis ricevis ˆce ce ni rifuˆ rifuˆgon, ke mia patro ilin akompanis, ke tial oni devas nin forkonduki. Mi vidis la kadavrojn de la rabistoj, mi vidis la kadavron de mia patro, kaj mi ploris, ˆgis mi endormiˆgis. gis. Kiam mi vekiˆgis, gis, ni estis estis en malliberej malliberejo, o, sed la ˆ cambro cambro ne estis estis pli mizera mizera ol nia propra kabano. Mi ricevis bulbojn kaj rezine odoretantan vinon, kiun oni enverˆ enverˆ sis sis el gudrita felsako; pli bonan ni hejme anka˘ anka˘u ne havis. Kiel longe ni estis en la malliberejo, tion mi ne scias; sed multe da noktoj kaj tagoj ni tie pasigis. Kiam ni eliris el la malliberejo, estis ˆguste nia sankta festo de Pasko Pasko.. Mi portis portis Anastazi Anastazion on sur mia dorso, dorso, ˆ car car mia patrino patrino estis ˆ malsana. Si povis iri nur malrapide, kaj estis malproksime, ˆgis ni venis al la maro, maro, al la golfo golfo de Lepant Lepanto. o. Ni eniris eniris en preˆ preˆgejon, kiu kun siaj pentraˆ pentraˆoj oj sur ora grundo radiis en plena brilo. La pentraˆ pentraˆoj prezentis prezentis anˆgelojn, kaj tre belajn, sed la malgranda Anastazio Anastazio ˆsajnis sajnis al mi tiel same bela. En la mezo sur la planko plan ko staris ˆ cerko cerko plenigita plenigi ta de rozoj. rozo j. Tio estas e stas la l a Sinjoro Sinj oro Kristo, Kr isto, kiu kuˆ k uˆ sas sas kiel belega floro, diris mia patrino; kaj la pastro proklamis: Kristo reviviˆgis! ˆ Ciuj kisis unuj la aliajn, ˆ ciu ciu tenis brulantan brulantan kandelon en sia mano, mi anka˘ anka˘u ricevis unu kaj Anastazio unu; la sakfajfiloj eksonis, la viroj eldancis mano

* Ligo

de amikeco *

153

en mano el la preˆgejo, gejo, kaj ekstere ekstere la virinoj virinoj rostis rostis la Pask Paskan an ˆsafidon. safidon. Oni nin invitis, invitis, mi sidis sidis ˆ ce ce la fajro, iu knabo pli aˆga ol mi ˆ cirka˘ cirka˘uprenis uprenis min kaj kisis min kaj diris “Kristo reviviˆgis!” Tiel ni amba˘ amba˘ u renkontis nin reciproke la unuan fojon, Aftanido kaj mi. Mia patrino patri no povoscii p ovosciiss plekti pl ekti fiˆ skaptajn skapta jn reto jn, kio ˆci ci tie, t ie, ˆce ce la golfo g olfo,, donis do nis bonan laborenspezon. laboren spezon. Ni restis res tis longan tempon t empon ˆce ce la maro, ˆce ce la belega maro, kiu havis la guston de larmoj kaj per siaj koloroj rememorigis la larmojn de la cervo, ˆgi gi estis ja jen ruˆ ga, ga, jen verda, jen blua. Aftanido povosciis direkti boaton, kaj mi sidis kun mia malgranda Anastazio en la boato, kiu glitis sur la akvo, kiel nubo tra la aero. Kiam poste la suno malleviˆgis, gis, la montoj fariˆgis gis ˆ ciam ciam pli kaj pli mallumeblua j. Unu ˆceno ceno da montoj elstaris pli alte ol alia, kaj plej malproksime staris Parnaso kun sia neˆ go, en la vespera suno ˆgia supro brilis kiel brulruˆga fero. Aspektis, kvaza˘u go, la brilo radias el interne, ˆcar ˆgi lumis longe en la blua, briletanta aero, longe post la subiro subiro de la suno. suno. La blank blankaj maraj maraj birdoj birdoj frapad frapadis is per siaj flugiloj flugiloj la spegulon spegulon de la akvo, akvo, krom tio ˆ ci ci tie estis tiel silente, silente, kiel en Delfoj inter inter la nigraj rokoj. rokoj. Mi kuˆ sis sis en la boato sur la dorso, dorso, Anastazi Anastazio o sidis sur mia brusto, kaj la steloj super ni lumis ankora˘u pli forte, ol la lampoj en nia preˆ gejo. gejo. Tio estis estis la samaj steloj, kaj ili staris staris ˆguste guste sur la sama loko super mi, kiel mi tion vidis en Delfoj anta˘u nia kabano. kabano. Fine ˆsajnis sajnis al mi, ke mi estas ankora˘ u tie. tie. — Subit Subitee io pla˘ ude falis en la akvon, kaj la boato forte ude eksanceliˆ gis. g is. — Mi la˘ ute ute ekkriis, ˆcar car Anastazio falis en la akvon; sed Aftanido ˆetis etis sin tiel same rapide, kaj balda˘u li levis ˆsin sin al mi supren. Ni deprenis al ˆsi si de la korpo korpo la vestojn, vestojn, tordelpr tordelpremis emis la akvon akvon kaj metis metis ilin denove denove sur ˆsin. sin. Tion saman Aftanido faris kun si mem, kaj ni restis eksterhejme, ˆgis la vestoj denove sekiˆgis. gis. Neniu Neniu eksciis pri nia teruro teruro koncerne koncerne la malgranda malgrandan n adoptitan fratinon, en kies vivo Aftanido nun ja anka˘u havis sian parton. Fariˆ gis gis somero somero.. La suno brulis brulis tiel varm varmege ege,, ke la foliar foliarboj boj velki velkis; s; mi pensis pri niaj malvarme malvarmetaj taj montoj montoj kaj pri la freˆ freˆsa sa akvo akvo en ili. Mia patrino anka˘ u sopiris al tio, kaj unu vesperon vesperon ni ekmigris ekmigris returne returne tien. tien. Kiel senviv senvivee kaj silente silente tie estis! Ni iris super la alta timiano, timiano, kiu tamen ankora˘ ankora˘u bonodoris, kvankam la suno elsekigis ˆgiajn gia jn folio f olio jn. Eˆ c unu paˆstiston stis ton ni n i ne renkontis, renkonti s, ˆ estis silente kaj dezerte, nur la falstelo eˆ c unu kabanon ni ne preteriris. Cie rakon rakontis tis al ni, ke supre supre en la ˆ cielo cielo moviˆ moviˆgas vivo. Mi ne scias, ˆ cu cu la klara klara blua aero mem lumis a˘u ˆcu cu tio estis lumo de la steloj, steloj, sed ni vidis vidis klare klare la konturojn de ˆciuj ciuj montoj. m ontoj. Mia patrino pat rino faris fa ris fa jron, rostis la bulbo bulb o jn, kiujn k iujn ˆsi si kunportis kun si, kaj mi kaj la malgranda fratino endormiˆgis en la timiano, ne timante fantomojn, nek lupojn a˘u ˆsakalojn. sakalojn. Mia patrino sidis ja apud ni, kaj tion mi rigardis kiel sufiˆ can can defendon. de fendon. Ni atingis nian hejmon, sed nia kabano estis amaso da ruinoj, estis necese konst konstrui rui novan. novan. Kelke Kelke da virinoj virinoj helpi helpiss al mia patrino patrino,, kaj en la da˘uro de nemulte da tagoj la muroj estis starigitaj kaj nova tegmento el oleandro estis

* Ligo

de amikeco *

154

etendita etendita super ili. Mia patrino patrino plektis plektis el ledo kaj basto multe da ingoj por boteloj, kaj mi gardis la malgrandajn brutarojn de la pastroj. Anastazio kaj la malgrandaj testudoj estis miaj kamaradoj de ludo. Unu tagon venis al ni gaste la kara Aftanido; li senfine sopiris revidi nin, li rakontis, rakontis, kaj li restis ˆce ce ni tutajn du tago jn. Post unu monato li venis denove kaj rakontis al ni, ke li devas veturi kun ˆsipo sipo al Patras kaj Korfu. Li tamen devis anta˘ue ue diri al ni adia˘u, u, kaj krom tio li alportis al mia patrino grandan fiˆ son. son. Li povo p ovosciis sciis multe rakonti, ne sole pri la fiˆsoj soj en la golfo de Lepanto, Lepanto, sed anka˘ anka˘u pri reˆgoj goj kaj herooj, kiuj iam regis en Grekujo tute tiel, kiel nun la Turkoj. Mi vidis, kiel rozujo ricevis burˆgonon, kaj ˆ ci ci tiu post nemultaj tagoj kaj semajnoj fariˆ fariˆ gis gis disvolviˆginta ginta floro; ˆgi gi fariˆ gis gis tia, anta˘u ol mi komencis mediti pri tio, kiel granda, kiel bela kaj ruˆga ˆ gi gi estas. estas. Tiel Tiel same same estis estis anka˘ anka˘ u kun ˆ estis belega Anastazio. Si belega plenkr plenkresk eska a knabin knabino; o; mi estis estis forta junulo junulo.. La lupofelojn lupofelojn sur la lito de mia patrino patrino kaj de Anastazi Anastazio o mi mem deˆ deˆsiris siris de la bestoj, kiujn mia pafilo mortigis. Pasis jaroj. Unu Unu vesperon vesperon venis venis Aftanido, Aftanido, gracia kiel kano, kano, forta forta kaj bruna. bruna. Li kisis nin ˆciujn ciujn kaj rakontis pri la nemezurebla maro, pri la fortikaˆ fortikaˆoj o j de Malto kaj ˆ pri la mirindaj tombolokoj de Egiptujo. Cio sonis mirinde, kiel la legendoj pri la sanktuloj. Mi rigardis lin kun ia respektego. “Kiom multe vi scias!” mi diris, “kiel vi povoscias rakonti!” “Vi tamen iam rakontis al mi aferon plej belan!” li respondis, “vi rakontis al mi ion, ion, kion kion mi neni neniam am forg forges esis is,, pri pri tiu tiu bela bela anti antikv kva a moro moro de ligo ligo de amikeco. amikeco. Plenumi Plenumi tiun moron mi nun havas havas plej grandan grandan deziron. deziron. Frato, rato, simile al tio, kiel iam faris via patro kaj la patro de Anastazio, ni amba˘u iru en la preˆgejon. gejon. La plej bela kaj plej senkulpa knabino estas fratino Anastazio, ˆsi si do interkonsekru nin. Neniu havas havas pli belan moron ol ni, Grekoj!” Anastazio ruˆgiˆ giˆ gis gis kiel freˆ sa sa folio de rozo, mia patrino kisis Aftanidon. En unuhora distanco de nia kabano, kie la rokoj estas kovritaj de humo kaj solece starantaj arboj donas ombron, staris la malgranda preˆgejo; arˆ genta genta lampo pendis anta˘u la altaro. Mi havi haviss sur sur mi miajn miajn plej plej bonajn bonajn vest vestojn ojn,, la ruˆ ruˆga kamizolo sidis sur mi strikte kaj streˆ cite, cite, la kvasto kvasto sur mia fezo estis ornamita per arˆgento; en mia zono sidis tranˆ cilo cilo kaj pistolo. Aftanido havis sur si sian bluan veston, kiun portas ordinare la Grekaj maristoj, arˆgenta plataˆ plataˆeto eto kun la Dipatrino pendis sur lia brusto, lia skarpo estis multekosta, tia, kian povas porti nur ˆ povis vidi, ke ni amba˘u iras al unu festo riˆcaj ca j homo hom o j. Ciu festo.. Ni eniris eniris en la malgrandan solecan preˆgejon, kie la vespera suno tra la pordo prilumis la brulan brulantan tan lampon kaj la diversk diverskolor olorajn ajn bildojn bildojn sur ora grundo. grundo. Ni stariˆgis genue anta˘u la ˆstupoj de la altaro, altaro, kaj Anastazi Anastazio o stariˆ stariˆgis anta˘ u ni. ni. Lo Long nga a blanka tuko malstreˆce ce kaj malpeze kovris ˆsiajn sia jn bela jn membrojn; membro jn; ˆsia sia blanka kolo kaj ˆsia sia brusto estis kovritaj per granda ˆ cenaˆ cenaˆo de malnovaj kaj nova nova j

* Ligo

de amikeco *

155

ˆ moneroj, moneroj, kiuj formis formis veran veran grandan grandan kolumon kolumon.. Siaj nigraj haroj supre sur la kapo estis kunmetitaj kunmetita j en formo de unu tubero, alfortikigita p er ˆcapeto capeto el arˆ gentaj kaj oraj moneroj, kiujn oni trovis en la malnovaj temploj. Pli belan gentaj ˆ vizaˆgo ornamon havis neniu Greka knabino. Sia go lumis, ˆsiaj okuloj estis kiel du steloj. ˆ vi volas Ni ˆ ciuj ciuj tri faris malla˘utan preˆgon; gon; kaj jen ˆsi si nin demandis: “ Cu ˆ ˆ esti esti amikoj amikoj en la vivo vivo kaj kaj mort morto? o?” ” Ni respon respondi dis: s: “Jes “Jes!” !” — “ Cu ciu ciu el vi volas, kio ajn okazos, memori: mia frato estas parto de mi, mia sekreto estas lia, mia feliˆ feliˆ co co estas estas lia! Oferojn, persistecon persistecon,, ˆ cion cion mi prenas prenas sur min por li kiel por mia propra propra animo?” Kaj ni ripetis nian “Jes”. “Jes”. Kaj ˆsi si kunmetis kunmetis niajn manojn, kisis nin sur la frunto, kaj ni denove faris malla˘utan preˆgon. gon. Tiam eliris la pastro el malanta˘u la altara krado, benis nin ˆciujn ciujn tri, kaj la kantado de la aliaj plej sanktaj sinjoroj eksonis al ni el malanta˘u la altaro. La eterna ligo de amikeco estis starigita. Kiam ni nin levis, mi ekvidis ˆce la pordo de la preˆgejo gejo mian patrinon, kiu profunde kaj maldolˆ maldolˆ ce ce ploris. Kiel gaje estis estis en nia malgrand malgranda a kabano abano kaj ˆ ce ce la fontoj fontoj de Delfoj! La vesperon anta˘ u la forveturo de mia amiko mi kaj Aftanido sidis enpensiˆginte ˆ ce ce deklivo dekl ivo de monto. Lia brako ˆ cirka˘ cirka˘uvolvis mian korpon, korpon, mia lian kolon. Ni parolis pri la mizero de Grekujo, pri viroj, al kiuj oni povus havi konfidon. ˆ penso en nia animo estis klara por ni amba˘u. Tiam mi prenis lian manon Ciu kaj diris: “Ankora˘u unu aferon aferon vi devas devas ekscii! ion, kion ˆgis nun scias nur Dio kaj mi. Mia tuta animo estas amo, amo pli forta ol la amo al mia patrino kaj al vi...!” “Kaj kiun vi amas?” amas?” demandis demandis Aftanido Aftanido,, kaj lia vizaˆgo go ruˆ giˆ giˆ gis gis ˆ gis gis la kolo. “Mi amas Anastazion!” mi respondis. Kaj lia mano ektremis en mia, kaj li fariˆ gis gis pala kiel kadav kadavro. ro. Mi tion vidis, mi tion komprenis! komprenis! Mi pensas, ke anka˘ u mia mano tremis; mi klinis min al li, kisis lin sur la frunto kaj flustris: “Mi neniam tion diris al ˆsi, si, eble ˆsi si min ne amas! Ho frato, memoru, ke mi ˆsin sin vidis vidi s ˆ ciutage, ciut age, ˆsi si elkreski elkr eskiss ˆ ce ce mia flanko, enkreski enkr eskiss en mian animon!” anim on!” “Kaj ˆsi estu via!” li respondis, respondis, “ˆsi si estu via! Mi ne povas povas kaj ne volas volas mensogi al vi, mi anka˘u ˆsin sin amas. Sed morga˘ m orga˘u mi foriros foriros!! Post unu unu jaro jaro ni denove denove reciprok reciprokee nin vidos, tiam vi estos interedz interedzigit igitaj, aj, ne vere? Mi havas havas iom da mono, ˆgi gi apartenas al vi! Prenu ˆgin, vi devas nepre ˆgin preni!” Silente ni iris trans la rokon; tio estis la lasta vespero, en kiu ni staris anta˘u la kabano de mia patrino. Anastazi Anastazio o tenis tenis anta˘ anta˘u ni la lampo lampon, n, kiam kiam ni enir eniris is;; ne la patrin patrino o tion tion faris. faris. Kun ia special speciala a malˆ malˆgojo gojo ˆsi si rigardis Aftanidon. “Morga˘u vi foriros de ni!” ˆsi si diris. “Ho kiel tio min malˆgojigas!” gojigas!” ˆ tio vin malˆgojigas?” “Cu gojigas?” li diris, kaj mi havis la impreson, ke tiuj vortoj enhavas enhavas en ˆsi si profundan doloron, tiel grandan, kiel mia propra. Mi ne povis paroli, sed li kaptis ˆ sian sian manon kaj ka j diris: dir is: “Nia frato f rato vin v in amas, ama s, ˆcu cu vi lin amas? a mas?

* Ligo

156

de amikeco *

ˆ Guste en lia silentado kuˆ sas sas lia amo!” Tiam Anastazio ektremis kaj larmoj larmo j komencis flui el ˆsiaj sia j okuloj; okulo j; tiam mi vidis nur ˆsin, sin, pensis pensi s nur pri pr i ˆsi; si; per mia brako bra ko mi ˆ cirka˘ cir ka˘uprenis uprenis ˆsian sian korpon kaj diris: “Jes, mi vin amas!” Tiam ˆsi si alpremis alpr emis sian buˆ son son al mia kaj siajn sia jn brakojn brako jn ˆsi metis meti s ˆcirka˘ cirka˘u mian kolon. Sed la lampo falis sur la teron, ˆ cirka˘ cirka˘u ni estis mallume, kiel en la koro de la kara, kompatinda Aftanido. Anta˘ u tagiˆ go go li leviˆgis, gis, kisis nin ˆciujn ciujn por adia˘u kaj forvetu forveturis ris.. Al mia patrino patrino li donis donis por ni sian tutan monon. monon. Anastazi Anastazio o estis estis mia fianˆ fianˆ cino, cino, kaj post nemulte da tagoj tago j ˆsi si fariˆgis mia edzino.

3 9 3

A ?

?

Fabeloj Libro 1

Recommend Documents