Elektitaj Fabeloj

% E

)

kolekto ˆ oj verdaj pagoj g Fratoj Grimm

)

)

) )

) ) ) ) ) ) ) ) ) )

Elektitaj Fabeloj

Jakob kaj Wilhelm Grimm Elektitaj Fabeloj

El la germana lingvo tradukis Kabe Ara ran nˆgis : Einstein G. dos Santos (Tekstaˆo o eltirita eltir ita el la Interreto)

NATAL - BRAZILO Marto 2008

[email protected]

Jakob kaj Wilhelm Grimm

J.G. (la 4-a de januaro 1785 — la 20-a de septembro 1863) W.G. (la 24-a de februaro 1786 — la 16-a de decembro 1859)

Kazimierz Bein (Kabe)

(1872 — la 15-a de Junio 1959)

Lazaro Ludoviko Zamenhof

(la 15-a de Decembro 1859 — la 14-a de Aprilo 1917)

Enhavo Anta˘ uparolo de la tradukinto uparolo

1

1 La se sep p kap kapri ridoj doj

3

2 Reˆ go rano a˘ go u fera Henriko

6

3 Feli Feliˆ ˆ ca Jo ca Joˆ ˆ cj o cjo

9

4 Haˆ cjo kaj Grenjo cjo

13

5 Negulino g ûlino

19

6 La or ora bir birdo do

26

7 Fi Fiˆ ˆ skaptisto kaj lia skaptisto li a edzino

32

8 Tabl ablo o “kovru “kovru vin”, vin”, la ora orazen zeno o kaj bas baston tono o el sak sako o

38

9 Fabel abelo o pri iu, kiu migris migris por ekko ekkoni ni timon timon

46

10 Du fratoj

54

11 Cindrulino

70

12 Fidela Johano

75

13 La kuraˆ ga tajloreto ga

81

14 La maljunulino Holle

87

15 La bremenaj muzikistoj

90

16 Tri oraj haroj de la diablo

93

17 Fingreto

98

18 Sesope oni trairas la tutan mondon

103

19 Maljuna avo kaj nepo

107

20 Kamarado Gaja

108

ˆ 21 Doktoro Cioscia

116

22 Ursa Felo

118

23 Tri fratoj

122

24 Steloj talaroj

124

25 Neˆ gulino kaj Rozulino gulino

125

26 La vivolongo

130

27 La senditoj de morto

132

28 Pa Paˆ ˆ stistino de anseroj apud puto stistino

134

A ?

?

ELEKTITAJ FABELOJ

1

Anta˘ uparolo de la tradukinto uparolo La patrujo de la fabelo estas la oriento; la nacia karaktero kaj maniero de la vivado de la orientaj popoloj estas la ka˘uzo uzo de la fakto, ke ankora˘ u hodia˘ u la verkado verkado de fabeloj estas tie tre alte ˆsatata. Longe oni opiniis opiniis erare, ke la fabelo venis en la okcidentajn landojn nur post la krucmilitoj; en la realeco oni trovas trovas fabelojn jam ˆce ce la antikvaj antikvaj popoloj (Plato, “La ringo de Gigas” Gigas”). ). La unuaj kolektoj kolektoj de fabeloj fabeloj aperis aperis en Italujo Italujo (en la dekses deksesaa jarcento — Straparola “Tredeci piacevoli notti”; en la deksepa — Giambattista Basile Basile “Pentamerone”). “Pentamerone”). En Francujo Francujo en la fino de la deksepa jarcento jarcento aperis la tutmonde konataj fabeloj de Perrault Perrault (“Contes (“Contes de la mère ere l’Oye”) l’Oye”) kaj la traduko de Galland de “Mil kaj unu noktoj” — la fama kolekto de arabaj fabeloj. Similaj Similaj kolektoj kolektoj ekzistas ekzistas en ˆciuj ciuj lingvoj de la civilizita civilizita mondo, sed la plej fama en la tutmonda literaturo estas la verko de fratoj Grimm: “Kinder- und Hausmärchen” archen” (“Infanaj kaj hejmaj fabeloj”), eldonita en la jaroj jaro j 1812a-1813a. La ˆcefa cefa merito de frato j Grimm estas unue, ke ili sukcesis kolekti tiel grandan nombron da fabeloj, kaj due, ke ili efektive kolektis ilin: kun respekta pietismo ili skribis tion, kion ili a˘udis udis de popolaj rakontantoj, ˆsangante gânte nenion, eˆc konserv konservante ante iafoje la popolan dialekton. dialekton. Ke la fabelo j estis efektive kolektitaj de fratoj Grimm kaj diktitaj de kamparaj rakontantoj, — tion plej bone montras la sekvanta fragmento el la anta˘ uparolo uparolo de fratoj frato j Grimm: “Ni havis la feliˆcon con koni en la vilaˆ go go Niederzwehrn Niederzwehrn,, proksime proksime de Cassel, kamparaninon, al kiu ni ˆsuldas suldas la plej bela b elajn jn rakontojn de nia dua ˆ volumo. Gi estis edzino de bestedukanto: bestedukanto: ˆsi si estis ankora˘ ankora˘ u plena de vigleco ˆ konservis bonege en sia memoro ˆciujn kaj ne havis pli ol kvindek jarojn. Gi ciujn malnovajn legendojn kaj certiˆ gis, gis, ke ˆci ci tiun kapablon posedas pos edas ne ˆciu ciu kaj ke ˆ rakontadis nerapide, sen ˆsanceliˆ multaj ne povas ilin memori. Gi sanceliˆ go, g o, kun grandega plezuro; se oni petis, ˆsi si ripetis la rakontojn sufiˆce ce malrapide, por ke oni povu p ovu skribi post ˆsia sia diktado. Multajn el niaj nia j fabeloj fabelo j ni notis tiamaniere vorton vorton post vorto. vorto. Tiuj, kiuj opinias, opinias, ke la tradicioj rapide malaperas kaj ke la malzorgo, kun kiu oni komunikas ilin, malhelpas longan da˘uradon uradon de ili, estus ekkonintaj sian eraron, a˘ uskultante uskultante nian rakontantinon: tiel ˆsi konservis ˆciam ciam la samajn sama jn esprimojn espr imojn ka j zorgis zor gis ilian precizecon.” La rakontoj de fratoj Grimm, kiel generale gêne rale ˆciuj ciuj fabelo fab eloj, j, plej multe plaˆcas cas

* Anta˘ uparolo uparolo

de la tradukinto *

2

al infanaj infanaj legant legantoj; oj; ˆci ci tiu fakto fakto estas estas facile facile klarige klarigebla bla:: dank’ dank’ al siaj naiva naiva kredo kaj impresiˆgemo gemo la infanoj ne sole legas la rakontojn, sed vivas kun la ˆ en nia infaneco ni ne ploris la senvivan Neˆgulinon herooj de la fabeloj. Cu gulinon ˆ ni ne gojis kaj ne gardis kun la strigo, kolombo kaj korvo ˆsian sian ˆcerkon? cerkon? Cu gôjis kun la fidela Henriko pro la liberiˆgo g o de la reˆgo go rano kaj ˆcu cu anka˘ u de nia malgranda koro ne falis la tri feraj ringoj unu post la alia? ˆ ne indignigis nin la nesatigebla Cu nesatige bla postulemo p ostulemo de la edzino de la fiˆskaptisto, skaptisto, al kiu ne sufiˆcis cis eˆc la papa trono, tron o, kaj ˆcu cu ni ne estis kontentaj, kontenta j, kiam ˆsi si devis ˆ ni ne tremis, ke la lupo trovos la kapridon, kiu sin ree loˆgi gi en sia budo? Cu kaˆsis sis en la horloˆ hor loˆgo go kaj ˆcu cu ni ne ridis la punitan sangavidan beston, b eston, ripetante giajn ˆgiajn plendojn: “Ah, en ventro kia pezo! Sentas ˆstono jn mi en mezo: La kapridojn mi ja manˆgis, gis, Kiu ilin tie ˆsanˆ san gis?” gîs?” Sed ne sole la infanoj legas kun plezuro la Grimm’ajn fabelojn, anka˘ u la maturaj matura j homoj homo j ˆsatas satas ilin: unuj kiel simplan, facilan legaˆ legaˆon, kiu agrable ripozigas la cerbon, aliaj kiel materialon por folkloraj studoj, fine la maljunuloj — por veki la rememorojn kaj per la penso ree travivi la anta˘ u longe pasintan infanecon. Varsovio, Junio 1906-a Kabe

ELEKTITAJ FABELOJ

1

3

La sep kapridoj

stis iam maljuna kaprino, kaprino, kiu havis sep idojn kaj amis ilin, kiel ˆciu ciu patrino amas siajn sia jn infanojn. Iam ˆsi si volis iri en la arbaron por alporti ˆ alvokis ˆciujn nu nutr traˆ aˆon. o n. Si ciujn sep kaj diris: “Karaj infanoj, mi iras en la arbaron, gardu vin bone kontra˘ u la lupo; ne enlasu gin, gîn, ˆcar car alie gi gî manˆgos g os vin kun ha˘uto u to kaj haroj. haroj. La fripono fripono ofte ofte aliformigas sin, sed vi tuj rekonos ˆgin g in per giaj gîaj nigraj piedoj kaj ˆgia g ia ra˘ uka uka voˆ vo ˆco.” La kapridoj diris: “Kara patrinjo, vi povas trankvile foriri, ni estos singardaj.” La patrino ekblekis kaj foriris. Balda˘ u iu ekfrapis la pordon kaj ekkriis: “Malfermu, karaj infanoj, infano j, via panjo alportis ion por p or ˆciu.” ciu.” Sed la kapridoj rekonis la lupon per la ra˘ uka voˆ voˆco: “Ni ne malfermos,” ili ekkriis, “vi ne estas nia patrino, pat rino, ˆsi si havas delikatan voˆcon, con, kaj la via estas ra˘ rauka, u˘ka, vi estas la lupo!” ˆ manˆgis La lupo lup o iris en butikon but ikon kaj aˆcetis cetis grandan gra ndan pecon p econ da kreto. kreto . Gi gis ˆgin gin ˆ revenis, frapis la pordon kaj ekkriis: kaj gia ˆgi a voˆco co fari fa riˆ gis gîs delikata. Gi “Malfermu karaj infanoj, infanoj , via patrino alportis ion por p or ˆciu.” ciu.” Sed ˆcar car la lupo metis sian nigran n igran piedon en la fenestron, fe nestron, la infanoj infano j rekonis gin ˆgin kaj diris: “Ni ne malfermos, nia patrino ne havas nigrajn piedojn, kiajn vi; vi estas la lupo.” La lupo kuris al bakisto kaj diris: “Mi dolorigis mian piedon, ˆsmiru gin gîn per pasto.” Kiam la bakisto faris tion, la lupo kuris al la muelisto kaj diris: ˆ “Sutu blankan farunon sur mian piedon.” La muelisto pensis: ˆ volas iun trompi” kaj rifuzis, sed la lupo diris: “Gi “Se vi gin gîn ne faros, mi manˆgos gos vin.” La muelisto ektimis kaj blankigis ˆgian gian piedon. Tiaj estas la homoj! La fripono iris trian fojon al la pordo, frapis ˆgin gin kaj diris: “Malfermu, infano j, jen revenis via kara patrinjo ka j alportis alp ortis al ˆciu ciu ion el la arbaro.” La kapridoj ekkriis: “Anta˘ ue ue montru vian piedon, ni volas vidi, ˆcu cu vi estas nia kara panjo.” p anjo.” La lupo meti metiss la piedon piedon en la fenestr fenestron. on. Kiam Kiam la kaprid apridoj oj vidi vidis, s, ke gi gî estas blanka, blanka, ili kredis ˆcion, cion, kion la lupo diris, kaj malfermis malfermis la pordon. Sed tiu, kiu eniris, eniris, estis la lupo. Ili ektimis kaj volis sin kaˆsi. si. Unu saltis sub la tablon, dua en la liton, tria en la fornon, kvara en la kuirejon, kvina en la ˆsrankon, srankon, sesa sub la lavujon, lavujon, sepa en la keston keston de la horloˆ go. go. Sed Sed la lupo lupo trovis trovis ˆciujn ciujn kaj sen longaj konsideroj konsideroj englutis englutis ˆciujn ciujn unu post la alia; li ne

* La

sep kapridoj *

4

trovis trovis nur la plej junan, kiu sin kaˆsis sis en la keston keston de la horloˆ go. go. La lup lupoo satmanˆgis, gis , foriri for iris, s, kuˆsiˆ siˆgis gis sur verda herba herb aˆo sub arbo kaj ekdormis. e kdormis. Balda˘ u la kaprino aprino revenis revenis el la arbaro. arbaro. Kion Kion ˆsi si ekvidi ekvidis! s! La pordo estis larˆge ge malfermita, la lavujo dispecigita, la kusenoj kaj la kovrilo estis eltiritaj ˆ serˆ ˆ vokis ilin unu post el la lito. Si cis cis la infanojn, sed nenie trovis trovis ilin. Si la alia per la nomo, sed neniu respondis. Fine, kiam ˆsi si vokis la plej junan, eksoni eks oniss delikata del ikata voˆco: co: “Kara patrino, mi sidas en la horloˆgo.” go.” ˆ eltiris ˆgin Si gin kaj gi gî rakontis, ke la lupo venis kaj manˆgis gis ˆciujn ciujn aliajn. alia jn. Oni povas imagi, i magi, kiel ˆsi ploris siajn sia jn malfeliˆ malfe liˆcajn ca jn infano jn. Fine ˆsi si eliris kun sia ˆcagreno cagreno el la domo, kaj la plej juna kaprino sekvis ˆsin. sin. Kiam ˆsi si venis sur la herbejon, tie kuˆsis sis la lupo sub arbo kaj ronkis tiel, ˆ rigardis gin ke la branˆcoj co j tremis. trem is. Si gîn de ˆciuj ciuj flankoj ka j vidis, ke io moviˆ gas gas kaj tremas en gia gîa ventro. “Dio mia,” ˆsi pensis, pen sis, “ˆcu cu miaj mia j infano infan o j, kiujn ˆgi gi englutis englu tis por po r vespermanˆ vesper manˆ go, go, vivas ankora˘ u?” u?” La kaprideto devis kuri hejmen kaj alporti tondilon, kudrilon kaj fadenojn. nojn. Apena˘ Apena˘ u ˆsi si ektranˆ ektranˆcis cis la ventregon ventregon de la monstro, unu kaprido jam etendis la kapon eksteren, eksteren, kaj kiam ˆsi si da˘ urigis urigi s tranˆci, ci, ˆciuj ciuj ses elsaltis elsalt is unu ˆ post alia. Ciuj estis est is sendifekta j, ˆcar car la avida monstro englutis ilin vivantaj. Granda estis la ˆgojo! gojo! Ili karesis la amatan patrinon kaj dancis, kiel la tajloro, kiu festas edziˆgon. gon. La kaprino diris: “Iru serˆci ci ˆstonojn, stono jn, ni plenigos per ili la ventron de la sendia besto, dum gi ˆgi dormas.” La kapridoj rapide, rapide altrenis ˆstonojn stono jn ka j ˆsovis sovis ilin en la ventron de la lupo. La patrino senprokraste kunkudris gin; gîn; la lupo nenion sentis, eˆc ne moviˆgis. gis. Kiam la fripono fine satdormis, gi gî leviˆ lev iˆgis, gis , kaj ˆcar car la ˆstono sto nojj ka˘ uzis u zis al ˆgi gi grandan soifon, gi gî ekiris al la puto: la ˆstonoj stono j ruliˆgis gis kaj bruis en ˆgia gia ventro. La lupo ekkriis: “Oh, en ventro kia pezo, Sentas ˆstono jn mi en mezo. La kapridojn mi ja manˆgis, gis, Kiu ilin tie ˆsanˆ san gis?” gîs?” ˆ venis Gi venis al la puto kaj kliniˆ kliniˆ gis gis al la akvo akvo por trinki. trinki. La pezaj ˆstonoj stonoj entiris gin gˆ in en la akvon kaj gi gî dronis dronis.. Kiam Kiam la sep kapr kaprid idoj oj tion tion vidi vidis, s, ili ili alkuris, kriante:

* La

5

sep kapridoj *

“La lupo mortis! la lupo mortis” kaj pro ˆgojo go jo dan dancis cis ˆcirka˘ cir ka˘ u la puto. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

2

6

Reˆ go go rano a˘ u fera Henriko

n tempo jam de longe pasinta, kiam efikis ankora˘ u sorˆcado, cado, vivis ˆ reˆgo. go. Ciuj liaj filinoj filinoj estis belaj, sed la plej juna estis tiel bela, b ela, ke eˆc la suno, kiu ja vidis multon, miris, kiam ˆgi gi rigardis ˆsian sian vizaˆ gon. gon. Proksime de la kastelo de la reˆgo go staris granda, malluma arbaro, kaj en la arbaro sub maljuna tilio estis puto. Se la tago estis tre varma, la princino iris en la arbaron kaj sidiˆgis gis sur la rando de la malvarma puto, kaj se ˆsi si enuis, e nuis, ˆsi si prenis oran globon, ˆetis supren kaj kaptis; tio estis ˆsia sia plej amata ludo. Foje la ora globo falis ne en la etenditan manon de la reˆga ga filino, sed teren kaj ruliˆgis gis rekte en la akvon. La knabino sekvis ˆgin gin per la okuloj, sed la globo malaperis, kaj la puto estis tiel profunda, ke oni ne povis vidi la fundon. fundon. Ekplori Ekploriss la princino, princino, ploris ploris pli kaj pli la˘ ute, sed ne povis konsoliˆgi. ute, gi. Kiam Ki am ˆsi si tiel ti el ˆcagr ca gren eniˆ iˆgis, gis, iu diris al ˆsi: “Kio estas al vi, reˆga ga filino? Vi tiel krias, ke ˆstono stono ekkompatus vin.” La princi pri ncino no ˆcirka˘ cir ka˘ urigardis, uriga rdis, de kie venas la voˆco, co, fine ˆsi si ekvidis e kvidis ranon, rano n, kies malbela kapo elstaris el la akvo. “Ah, estas vi, maljuna kotulo,” ˆsi si diris, “mi ploras mian oran globon, kiu falis en la akvon.” “Trankviliˆgu gu kaj ne ploru,” respondis la rano, “mi gin gîn trovos, sed kion mi ricevos, se mi redonos al vi la ludilon?” ˆ “Cion, kion vi deziros, kara rano,” ˆsi diris, “miajn vestojn, vestojn, perlojn kaj multekostajn ˆstonojn, stono jn, eˆc la oran kronon, kiun mi portas.” La rano respondis: “Mi ne deziras deziras viajn vestojn, vestojn, perlojn, ˆstonojn stonojn multek multekostajn ostajn,, nek vian vian oran kronon; sed se vi ekamos min kaj mi fariˆgos gos via amiko kaj ludkunulo, se vi konsentos, konsentos, ke mi sidu apud vi ˆce ce la tablo, manˆ gu gu el via ora telereto, trinku trinku el via pokale pokaleto to kaj dormu dormu en via lito: se vi tion promesos promesos al mi, mi malleviˆgos gos gis gîs la fundo kaj alportos la globon.” “Jes, jes,” ˆsi diris, dir is, “mi “ mi promesas pro mesas al vi ˆcion, cion, kion vi volas, se vi nur repor re portos tos al mi la globon.” Sed ˆsi si pensi pe nsis: s: ˆ ja sidas en la akvo kun siaj egaluloj “Kion babilas la malsaˆga ga rano! Gi kaj kvakas, kvakas, sed ˆgi gi ne povas esti kunulo de la homo.” La rano, ricevinte la promeson, subakviˆ gis kaj post momento elnaˆgis gis gis kun la globo glob o en la buˆso so kaj ˆetis la ludilon sur la herbon. her bon. La princino, p rincino, ekvidinte e kvidinte la globon, ekˆgojis, gojis, levis ˆgin gin kaj forkuris. “Atendu, atendu,” kriis la rano, “kunprenu min, mi ne povas kuri, kiel vi.” Kion helpis al ˆgi, g i, ke ˆgi gi kriis sian kvak kvak tiel la˘ute, ute, kiel ˆgi g i povi povis! s! La princino tute ne atentis, rapidis hejmen kaj balda˘ u forgesis la mizeran ranon, kiu devis reveni en sian puton.

* Reˆ go go

rano a˘ u fera Henriko *

7

En la sekvinta tago, kiam la reˆga ga filino sidis kun ˆciuj ciuj korteganoj ˆce ce la tablo kaj manˆgis g is el sia ora telereto, iu surrampis klak klak la marmoran ˆstuparon, stuparon, kaj atinginte la supron, supron , frapis la pordon p ordon kaj ekkriis: “Princino plej juna, malfermu al mi!” ˆ ekkuris por vidi, kiu estas ekstere; ˆsi Si si malfermis: malfermis: jen sidas la rano. ˆ rapide brufermis la pordon kaj time residiˆ Si gis gis ˆce ce la l a tablo. ta blo. La reˆ r eˆ go go bone vidis, ke ˆsia koro forte f orte batas, kaj diris: “Infano “Infano mia, mia, kion kion vi timas, timas, ˆcu cu post la pordo gigan giganto to staras staras kaj volas volas forkapti vin?” “Ne, ne,” respondis ˆsi, si, “ne giganto, sed abomeninda rano.” “Kion gi gî volas de vi?” “Ah, kara patro, kiam mi hiera˘ u sidis en la arbaro ˆce ce la puto kaj ludis, mia ora globo falis en la akvon, kaj ˆcar car mi ploris kaj larmis, larmis, la rano alportis ˆgin gin al mi. Mi promesis, ke ˆgi gi estos mia kunulo, ˆcar car gi gî nepre postulis tion. Mi tute ne pensis, ke gi gî povas veni el sia akvo. Nun ˆgi gi estas malanta˘ u la pordo kaj volas eniri al mi.” Dume oni ree ekfrapis kaj vokis: “Princino “Princino juna, Malfermu al mi! ˆ vi jam forgesis, Cu Kion hiera˘ u, ˆce ce la malvarma puto Diris vi al mi? Princino Princino juna Malfermu al mi!” La reˆ go go diris: “Vi devas plenumi la promeson; iru, malfermu al ˆgi.” gi.” ˆ iris kaj Si ka j malfermis la pordon; la rano ensaltis kaj sekvis ˆsiajn siajn paˆsojn soj n gis gîs ˆsia si a seˆ se go. gô. Tie gi ˆgi haltis kaj diris: “Levu min sur vian seˆgon.” gon.” La knabin kna binoo ˆsancel san celiˆ iˆgis, gis, ˆgis gis fine la patro ordonis tion fari. Kiam la rano estis sur la seˆgo, g o, gi gî volis leviˆgi g i sur la tablon, kaj kiam ˆgi gi jam estis tie, gi gî diris: “Nun alˆsovu sovu al mi vian oran telereton, ni kune manˆ gos.” gos.” ˆ Si faris tion, sed ˆciu ciu povis vidi, ke nevolonte. La rano manˆ gis gis kun apetito, al ˆsi si pres pr eska˘ ka˘u ˆciu ciu peco haltis en la gorˆ go. go. Fine gi gî diris: “Mi satmanˆ gis gis kaj estas laca, lac a, nun portu min en vian ˆcambreton, cambreton, preparu pr eparu vian silkan liteton, litet on, ni kuˆsiˆ siˆgos gos por dormi.” La princino ekploris; ˆsi timis la malvarman ranon, ranon , kiun ˆsi si ne kuraˆ gis eˆc ektuˆsi si kaj ka j kiu nun volis dormi en ˆsia sia bela, b ela, pura lito. Sed la reˆ rego gô ekkoleris kaj diris:

* Reˆ go go

rano a˘ u fera Henriko *

8

“Vi ne devas malestimi tiun, kiu helpis h elpis vin en malfeliˆco.” co.” La princino prenis la ranon per du fingroj, portis gin gîn supren kaj metis en angulon. Sed kiam ˆsi si kuˆsis sis en la lito, la rano alrampis ka j diris: “Mi estas laca, mi volas dormi kiel vi. Levu min, alie mi diros tion al via patro.” La reˆ ga ga filino ekkoleris, ˆsi kaptis la ranon kaj ˆetis gin gîn per ˆciuj ciuj fortoj forto j al la muro: “Nun vi ˆguos guos ripozon, abomeninda rano.” Sed kiam ˆgi gi falis teren, ˆgi gi ne estis plu rano, sed princo kun belaj, gajaj okuloj. La˘u la volo volo de ˆsia patro li fariˆ gis gis ˆsia sia kunulo kaj edzo. Li rakontis al ˆsi, si, ke malbona malb ona sorˆcistino cistino faris lin rano, ke ˆsi si sola povis savi lin kaj ke morga˘ morgau˘ ili kune veturos en lian regnon. Poste ili ekdormis kaj en la sekvinta mateno la suno vekis vekis ilin. ilin. An Anta˘ ta˘ u la pordo jam staris kaleˆ kaleˆso, so, al kiu estis jungitaj ok blankaj ˆcevaloj cevaloj kun strutaj struta j plumoj sur la kapo kaj en oraj ora j kateno katenoj. j. Malanta˘ ue staris la servisto de la juna reˆgo go — la fidela Henriko. La fidela fidel a Henriko tiel ˆcagreniˆ cagr eniˆ gis, gis, kiam lian sinjoron sinjo ron oni sorˆ so rˆcis cis rano, ke li ˆcirka˘ kauis u ˘ is sian koron per tri feraj ringegoj, por ke gi gî ne krevu pro doloro kaj malˆgojo. gojo. Henriko helpis la paron sidiˆgi gi en la kaleˆson; son; li mem m em stariˆ stari gis gîs malanta˘ ue ue kaj goje ˆgoje rigardis rigardis la savit savitan an sinjoron. sinjoron. Po Post st iom da tempo la reˆ go go eka˘ udis udis post si krakon, kvaza˘ u io rompiˆ gis. gis. Li rigardis posten: “Veturilo nia krevas!” “Trankviligi vin mi devas; Falis ring’ de mia koro, Kiun premis la doloro, Kiam vi en puto restis Kaj vi tie rano estis.” Ankora˘ u duan kaj trian fojon io ekkrakis dum la vojaˆgo, go, kaj la reˆga ga filo pensis, pen sis, ke la kaleˆso so rompiˆ rompi gis, gîs, sed tio estis la ringegoj, kiuj defalis de la koro de fidela Henriko, Henri ko, ˆcar car lia sinjoro sinjo ro estis savita kaj feliˆca. ca. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

3

9

Feliˆ ca Joˆ cjo

oˆcjo, cjo, servinte sep jaro jn ˆce ce sia sinjoro, sinjor o, diris: “Sinjoro, mi volus reveni al mia patrino, sufiˆce ce jam mi servis ˆce ce vi, donu al mi mian salajron.” La sinjoro respondis: “Vi servis servis al mi fidele kaj kaj honeste. Kia ago, tia pago,” kaj kaj donis al li pecon da oro tiel grandan, kiel lia kapo. Joˆcjo cjo eltiris el la poˆso so tukon, envolvis la oron, metis ˆgin gin sur la ˆsultrojn sultro jn kaj ekiris hejmen. Kiam li iris sur la vojo vo jo kaj ˆciam ciam metis unu piedon anta˘ u la alia, li ekvidis rajdanton ra jdanton freˆsan san kaj gajan ga jan sur vigla ˆcevalo. cevalo. “Ah, “Ah, bona afero afero estas estas la rajdado,” rajdado,” diris diris Joˆ Joˆcjo cjo tute la˘ ute. ute. “Oni “Oni sida sidass kvaza˘ u sur seˆgo, go, ne faleta f aletass sur ˆstono, stono , indulga in dulgass la ˆsuojn suo jn kaj ka j senpe se npene ne vo jaˆ gas.” gas.” La rajdanto, a˘ udinte tion, haltis kaj ekkriis: udinte “Kial vi piediras, piedir as, Joˆcjo?” cjo?” “Mi estas devigata. Jen mi portas pecon hejmen: gi gî estas oro, gi ˆgi premegas miajn ˆsultrojn sultro jn kaj mi ne povas levi la kapon.” ˆ vi scias?” “Cu scias?” diris la rajdanto, “ni interˆ interˆsanˆ sanˆ gu: g u: mi dono donoss al vi mian mian ˆcevalon, cevalon, kaj vi donu al mi la pecon.” “Tre “T re volonte, volonte,”” diris Joˆ cjo, cjo, “sed mi avertas avertas vin, ke vi treniˆ gos g os kun la ˆsargo.” gô.” La rajdanto ra jdanto saltis de la ˆcevalo, cevalo, prenis la oron, helpis Joˆcjon cjon sidiˆ gi, gi, donis al li la kondukilojn en la manojn kaj diris: “Se vi volos rajdi rapide, klaku per la lango kaj kriu hop hop!” Joˆcjo cjo estis tre fiera, ke li sidas sur ˆcevalo cevalo kaj rajdas ra jdas kvaza˘ u sinjoro. Post momen momento to li ekpensis ekpensis,, ke li pov p ovas as rajdi pli rapide. rapide. Li ekklakis ekklakis per la lango kaj kriis hop hop! La ˆcevalo cevalo ektrotis rapide, post kelk kelkaj saltoj deˆ deˆetis sian rajdanton en foson, kiu apartigis la kampon de la vojo. La ˆcevalo ceval o estu e stuss forku fo rkurint rinta, a, sed feliˆ fel iˆce ce kaptis kapti s gin gîn kamparano, kiu sur la sama vojo kondukis kondukis bovinon. Joˆ cjo cjo pene p ene levis de la tero siajn sia jn dolorajn membrojn membrojn kaj stariˆgis gis ree sur la piedoj. Li estis kolera kaj ekkriis: “Malsaˆga ga afero a fero estas rajdado ra jdado,, precip pr ecipee kiam kia m oni on i havas tian t ian ˆcevalaˆ cevalaˆcon, con, kia ˆci ci tiu, kiu deˆ deˆetas vin, pro kio oni povas povas rompi la kolon; kolon; neniam plu mi sidiˆgos gos sur ˆcevalon. cevalon. Alia afero estas bovi b ovino. no. Oni trankvile iras post ˆsi si kaj havas havas ˆciutage ciutage lakton, buteron ka j fromaˆ gon. gon. Kiom Kiom mi donus por havi havi tian bovinon.” “Se tio tiel plaˆcas cas al vi,” v i,” diris la kamparano, kampar ano, “mi volonte prenos pren os interˆ inte rˆsanˆ sanˆ ge ge la ˆcevalon cevalon por la bovino.” bovino .” Joˆcjo cjo konsenti kons entiss kun gojo. gôjo . La kamparano saltis sur la ˆcevalon cevalon kaj kaj forrajdis. forra jdis. Joˆcjo cjo trankvile pelis la bovinon anta˘ u si kaj ˆgojis go jis pro la feliˆ fel iˆca ca interˆ inte rˆsanˆ sango. gô. “Se mi havos nur pecon da pano, kaj ˆgi g i ne mankos ja al mi, mi povos ˆciam, ciam, kiam mi deziros, dezir os, manˆgi gi gin gîn kun butero kaj fromaˆ go; go; kiam mi soifos, mi

* Fe Felliˆ ca

Joˆ cjo *

10

melkos mian bovinon b ovinon kaj trinkos t rinkos lakton. Kion plu, mia Joˆcjo, cjo, vi deziras?” Veninte al trinkejo, li haltis, manˆgis gis ˆciujn ciujn provizo jn, kiujn k iujn li havis por p or tagta gkaj vespermanˆ go go kaj plena de gojo gôjo trinkis duonglason da biero por la lastaj moneroj. Poste li ekpelis la bovinon al la kamparo, kie loˆgis gis lia patrino patrino.. Ju pli proksimiˆgis gis la tagmezo, des pli forte bruligis la suno. Unu mejlon mejlon ankora˘ u la loko estis dezerta. Estis tiel varmege, ke la lango de Joˆ cjo cjo algluiˆ gis gis pro soifo al la palato. “Mi havas kontra˘ u tio rimedon” rimedon” pensis Joˆ cjo cjo “mi melkos melkos la bovinon bovinon kaj guos ˆguos la freˆsan san lakton.” lakto n.” Li ligis ˆsin sin al seka seka arbo kaj ne havante havante vazon submetis submetis sian ˆcapon capon kaj komencis melki. Vanaj ana j estis ˆciuj ciuj lia j peno p enoj, j, ne aperis eˆc unu guto da lakto! lakt o! Li tiel mallerte atakis la mametojn, ke fine la malpacienca besto piedbatis lian kapon. Joˆcjo cjo falis senkonscia. Feliˆce ce post momento venis buˆcisto, cisto, kiu veturigis veturig is junan ju nan porkon por kon en puˆsveturilo. sveturil o. “Kio okazis?” li diris kaj helpis la bonan b onan Joˆcjon cjon leviˆgi. gi. Joˆcjo cjo rakontis la tutan aventuron. La buˆcisto cisto donis al li sian botelon b otelon kaj diris: “Refreˆ “Refr eˆsigu sigu vin. La bovino bovin o ne n e donado d onadoss lakton, lakton , ˆsi si estas maljuna maljun a bruto, b ruto, ˆsi si povas ta˘ ugi ugi nur kiel tirbesto a˘ u en buˆcejo ce jo.” .” “Kiu povus tion supozi,” murmuris murmuris Joˆ cjo, cjo, glatigante glatigante la harojn sur sia kapo. “Bone estas, estas , kiam oni pov p ovas as buˆci ci hejme tian bruton, bruto n, oni havas havas viandon. Sed mi ne tre amas bovaˆ bovaˆon, gi gî ne estas sufiˆce ce suka. suka. Tia juna porko estas alia afero! Bonega manˆgaˆ gaˆo, kaj krom tio la kolbasoj.” “A˘uskultu, uskultu, Joˆcjo,” cjo,” diris la buˆcisto, cisto, “se tio faros plezuron al vi, mi donos int interˆ erˆsanˆ sa nˆge ge la porkon por via bovino.” “Dio rekompencu vian bonan b onan koron” koron” diris Joˆcjo, cjo, donis al li la bovinon bovinon kaj prenis de la puˆsveturilo sveturilo la porkon, liginte gin gîn per pe r ˆsnuro. snur o. Joˆcjo cj o da˘ daurigis u˘rigis la vojon kaj pensis, kiel ˆcio cio fariˆ gas gas la˘ u lia volo; se io malagrabla okazis, tuj ˆgi g i estis estis forig forigata ata.. Po Post st iom da tempo tempo al li aliˆ aliˆ gis gis junulo, kiu portis p ortis belan, b elan, blankan anseron sub la brako. Ili interparolis, ka j Joˆcjo cjo rakontis pri sia feliˆco co kaj siaj sia j profita profi tajj interˆsanˆ sanˆ goj. La knabo diris, ke li portas goj. la anseron al baptofesto. “Levu gin,” gîn,” da˘ urigis li kaj prenis la anseron per la urigis flugiloj, “kiel peza gi ˆgi estas, oni ˆgin gin grasigi grasigiss dum ok semajnoj. semajnoj. Kiu manˆ mangos gôs la rosta rost aˆon, on, al tiu la graso fluos sur la mentono.” “Jes,” diris d iris Joˆcjo, cjo, pesante la birdon per la mano, “ˆ gi gi estas peza, sed anka˘ anka˘ u mia porko estas bela ekzemplero.” Dume Dum e la junulo junu lo ˆcirka˘ cir ka˘ urigardis suspekte, balancis la kapon kaj fine diris: urigardis “A˘uskultu, uskultu, ne tute klara estas la afero kun via porko. En la kamparo, tra kiu mi ˆus pasis, oni o ni ˆstelis stelis porkon al la estro. e stro. Mi timas, mi timas, ke gi gî estas nun en via posedo. p osedo. Homoj diskuris diskuris por serˆ ci ci la ˆstelinton. stelinton. Kia skandalo, skandalo, se ili trovos vin kun la porko: malluma kavo atendas vin.” Ektimis Ektimi s la bon bonaa Joˆcjo. cjo.

* Fe Felliˆ ca

Joˆ cjo *

11

“Ho Dio,” li diris, “savu min, amiko; vi konas la ˆcirka˘ cirka˘ uaˆ uaˆon, on , prenu pre nu mian porkon kaj lasu al mi vian anseron.” “Mi iom riskas,” respondis la junulo, “sed mi ne volas esti kulpa pri via malf ma lfel eliˆ iˆco.” co .” Li prenis la ˆsnuron snuron en la manon kaj ekpelis rapide la porkon sur flankan flankan vojeton; la bona Joˆcjo cjo trankviliˆ ginte iris hejmen kun la ansero sub la brako. ginte “Bone pripensinte,” li diris al si mem, “mi vidas, ke mi gajnis per la int interˆ erˆsanˆ sa nˆgo: go: unue mi havos havos bonan rostaˆ rostaˆon, poste p oste multe da graso, kiu gutos kaj sufiˆcos cos por p or pano dum kvaronjaro, fine belajn bela jn blankajn plumojn, plumojn , per pe r kiuj mi remburos kusenon. Komforta estos la dormado! Kiel gojos gôjos la patrino.” Li preterpasis la lastan kamparon. Tie li renkontis akrigiston, kiu kantis turnante sian ilon: “Akriga “Akr igass boneg bo negee mi ˆciun ciu n tranˆ tra nˆcilon, cilo n, Rapide, rapide mi turnas la ilon!” Joˆcjo cjo haltis kaj rigardis la laboron; lab oron; fine li ekparolis: ekpar olis: “Gaje vi laboras, profita do estas via metio?” “Jes, ˆgi gi donas donas orajn enspezojn. enspezojn. Bona akrigist akrigisto, o, ˆciufoje ciufoje kiam kiam li metas metas manon en la poˆ p oˆson, son, trov t rovas as tie monon. Sed kie vi aˆcetis cetis la belan anseron?” “Mi gin gîn ne aˆcetis, cetis , mi m i ricevis r icevis gin gî n interˆ int erˆsanˆ sa nˆge ge por mia porko.” “Kaj la porkon?” “Mi prenis gin ˆgin por bovino.” “Kaj la bovinon?” “Mi ricevis ricev is por ˆcevalo.” cevalo.” “Ka j la ˆcevalon?” cevalo n?” “Por gi gî mi donis pecon da oro tiel grandan, kiel mia kapo.” “Kaj la oro?” ˆ estis salajro por sepjara servado.” “Gi “Por ˆcio cio vi ˆciam ciam trovis rimedon,” rimedo n,” diris la akrigisto. akrig isto. “Se ˆciumatene, ciuma tene, kiam vi leviˆgas, gas, mono sonus en via poˆso, so, la feliˆco co estus via.” “Kiel tion fari?” diris Joˆcjo. cjo. “Vi devas fariˆgi gi akrigisto, kiel mi; oni bezonas bez onas por po r tio nur ˆstonan stonan akrigilon, ˆcio cio cetera cet era troviˆ trov iˆ gos g os per si mem. mem. Jen Jen estas tia tia ilo, gi gî estas iom difektita, sed ˆ vi konsentas?” mi postulas por gi ˆgi nur vian anseron! Cu “Kiel vi povas p ovas demandi,” demand i,” resp r espondis ondis Joˆcjo, cjo, “mi ja j a estos es tos la l a plej ple j feliˆ fel iˆca ca homo h omo sur la tero; se mi havos monon ˆciufoje, ciufo je, kiam mi metos me tos manon en la poˆson, son, kion mi bezonos plu?” Li donis la anseron al la akrigisto kaj ricevis la akrigilon. “Nu,” diris la ruzulo kaj levis ordinaran ˆstonon, kuˆsantan santan apud li, “jen prenu anka˘ u ˆci ci tiun bonan ˆstonon, stonon, sur kiu vi povos bone forˆ gi, gi, vi rektigos sur gi gî kurbajn najlojn. Prenu gin gîn kaj gardu bone.”

* Fe Felliˆ ca

12

Joˆ cjo *

Joˆcjo cjo prenis pren is la ˆstono jn kaj iris kun goja gôja koro; liaj okuloj brilis pro kontenteco. “Mi naskiˆgis gis sub bona stelo,” li diris, “ˆcio cio prosperas pro speras al mi.” Li eksentis laciˆgon, gon, ˆcar car li estis estis sur la piedoj piedoj de la frua frua mateno; mateno; anka˘ anka˘ u malsato turmentis lin, ˆcar car pro gojo gôjo li konsumis la tutan provizon, kiam li ricevis ricevis la bovinon bovinon por la ˆcevalo. cevalo. Fine li nur pene paˆ paˆsis sis kaj ˆciumomente ciumomente haltis. haltis. La ˆstonoj stonoj terure premegis lin. Li ne povis forpeli la penson, kiel bone b one estus, se li ne bezonus porti ilin. Kiel limako limako li alrampis alrampis al puto por ripozi tie kaj sin refreˆ refreˆsigi sigi per freˆ freˆsa sa akvo. akvo. Li singarde metis la ˆstonojn stonojn sur la rando kaj kliniˆ klinigis gîs al la akvo por trinki. trink i. Malatente Malat ente li tuˆ t uˆsegis segis ilin kaj la ˆstono stono j pla˘ p la˘ ud’ ud’ pla˘ ud’ ud’ falis en la puton. Joˆcjo, cjo, vidinte tion, eksaltis eksal tis pro p ro ˆgojo, gojo, ekgenuis kaj kun larmoj en la okuloj dankis dankis Dion Dion por la favo favoro, ro, per kiu Li liberigi liberigiss lin de la lasta lasta ˆsarˆ sarˆ go. go. Li ne bezonis riproˆci ci sin mem kaj ekkriis: “Tiel feliˆca ca homo, kiel mi, ne ekzistas ekzistas sub la suno.” Kun libera koro kaj sen se n iu ˆsarˆ sa rˆgo go li iris hejmen kaj venis al la patrino kun malplenaj manoj. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

4

13

Haˆ cjo cjo ka j Grenjo

pud granda arbaro vivis malriˆca ca lignohakisto lignohakisto kun siaj edzino kaj du infanoj; la knabeto estis nomata Haˆcjo, cjo, la knabino Grenjo. La lignohakisto ne havis multon por dividi kaj manˆgi, g i, kaj foje, kiam en la lando lan do ekregis granda kareco, eˆc la ˆciutaga ciutaga pano ekmankis al a l li. Kiam li vespere meditis pri tio kaj pro ˆcagreno cagreno sin turnadis en la lito, li ekˆ gemis gemis kaj diris al sia edzino: “Kion “Kion ni faros? faros? Kiamani Kiamaniere ere ni nu nutros tros la infanojn, se ni mem havas havas nenion?” ˆ vi scias,” diris la edzino, “ni kondukos morga˘ “Cu u frumatene la infanojn en la arbaron en plej densan lokon. Ni ekbruligos fajron por ili, donos al ˆciu ciu pecon da pano, lasos ilin solaj kaj revenos al nia laboro. Ili ne trovos la vojon hejmen kaj ni liberigos nin de ili.” “Ne,” diris la edzo, “tion mi ne faros. Mia koro ne permesus al mi lasi la infanojn solaj en la arbaro; sovaˆ gaj ga j besto b estojj tuj alkurus kaj disˆsirus sirus ilin.” “Malsaˆgulo,” gulo,” diris d iris la edzino, “alie ni ˆciuj ciuj kvar mortos pro malsato, malsato , vi jam povas raboti rab oti tabulojn tabulo jn por la ˆcerkoj.” cerkoj.” ˆ tiel turmentis lin, ke fine li konsentis. Si “Domaˆgo, go, kia domaˆgo, go, malfeliˆcaj ca j infanoj” infano j” diris la lignohakisto. Anka˘u la infanoj ne povis ekdormi pro malsato kaj a˘udis, u dis, kion la duonpatrin onpatrinoo diris diris al la patro. patro. Grenjo Grenjo ploris ploris maldolˆ maldolˆcajn cajn larmojn larmojn kaj diris diris al Haˆcjo: “Venis nia fino.” “Trankviliˆgu gu Grenjo,” Grenjo,” respondis Haˆ cjo, cjo, “ne malesperu, ni trovos trovos rimedon.” Kiam la maljunuloj ekdormis, li leviˆgis, gis, sin vestis, malfermis la pordeton kaj ˆsteliris eksteren. Hele lumis la luno, kaj la blankaj ˆstonetoj, stoneto j, kiuj kuˆsis sis anta˘ u la domo, brilis kiel dukatoj. Haˆ cjo cjo kliniˆ gis kaj kolektis tiom da ili, gis kiom povis p ovis teni lia poˆ p oˆso. so. Poste li revenis en la ˆcambron cambron kaj ka j diris d iris al Grenjo: “Timu nenion, kara fratineto, kaj dormu trankvile. Dio ne forlasos nin.” Li ree kuˆsiˆ siˆgis g is kaj ekdorm ekdormis is.. Kiam Kiam tagiˆ tagigis, gîs, jam jam anta˘ anta˘ u la sunleviˆgo g o la duonpatrino vekis la infanojn: “Leviˆgu, gu, maldiligentuloj, ni iros en la arbaron por alporti lignon.” ˆ Si donis al ˆciu ciu peceton p eceton da pano: “Jen por po r la tagmanˆ ta gmanˆ go, go, sed ne manˆgu gu pli frue, ˆcar car vi ricevos neniom plu.” Grenjo prenis la panon sub la anta˘ utuko ut ukon, n, ˆcar ca r Haˆcjo cj o havis hav is la ˆston st onoo jn en ˆ la p oˆso. so . Ciuj ekiris en la arbaron. Kiam ili iom iris, Haˆ cjo cjo haltis, rigardis rigardis malanta˘ uen uen al la domo kaj poste senˆcese cese sin turnis tien. La patro diris: ˆ “Haˆcjo, cjo, kial vi tien rigardas kaj restas malanta˘ ue? ue? Cesigu kaj ne forgesu pri viaj piedoj.”

* Haˆ cj o cjo

kaj Gre Grenj njo o *

14

“Paˆcjo, cjo, mi rigardas mian blankan kateton, gi gî sidas sur la tegmento kaj volas diri adia˘ u al mi.” “Malsaˆgulo,” gulo,” diris la duonpatrino, “tio ne estas via kateto, tio estas la matena suno, kiu lumigas la kamentubon.” Sed Haˆcjo cjo ne adia˘ adiauis u˘is la kateton, li ˆetis la blankajn blanka jn ˆstoneto stone tojn jn ˆciam ciam po unu sur la vojon. Kiam ili venis en la mezon de la arbaro, la patro diris: “Kolektu lignon, infanoj, mi ekbruligos fajron, estas malvarmege.” Haˆcjo cjo kaj Grenjo Grenj o alportis alp ortis vergaˆon, on, tutan tuta n monteton monteto n da gi. ˆ Oni ekbruligis ˆgin, gin, kaj kiam la flamoj alte brulis, la duonpatrino diris: “Kuˆsigu, gû, infan infanoj, oj, apud apud la fajro fajro kaj ripozu ripozu.. Ni iros iros en la arbaro arbaron n haki. haki. Kiam ni finos la laboron, ni revenos kaj kunprenos vin.” Haˆ cjo cjo kaj Grenjo sidis apud la fajro kaj tagmeze manˆ gis gis ˆciu ciu sian pecon pe con da pano. La infanoj pensis, ke la patro estas proksima, proksima, ˆcar car ili a˘ udis udis batojn de la hakilo. Sed tio ne estis hakilo, ˆgi gi estis e stis branˆco, co, kiun li ligis al seka se ka arbo kaj kiun la vento ˆetadis etad is en ˆciujn ciujn flankojn. flanko jn. Ili sidis tiel longe, fine iliaj okuloj fermiˆgis gis pro laciˆgo go kaj ili ekdormis. Kiam ili vekiˆgis, gis, estis jam malluma nokto. Grenjo komencis plori kaj diris: “Kiel ni eliros eliro s el e l la arbaro!” arba ro!” Haˆcjo cjo konsolis ˆsin: sin: “Atendu momenton, la luno leviˆgos gos kaj ni trovos la vojon.” Kiam leviˆgis gis la plena luno, Haˆcjo cjo prenis preni s Grenjon Gr enjon per la mano m ano kaj iris serˆcante cante la ˆstoneto ston etojn, jn, kiuj brilis kiel novaj arˆgentaj gentaj moneroj moneroj kaj montris montris al ili la vojon. Ili iris iris la tutan nokton kaj ˆce ce tagiˆ go go venis venis al la patra domo. domo. Ili frapis frapis la pordon kaj kaj kiam la duonpatrino ilin vidis, ˆsi si diris: “Malbonaj infanoj, kial vi tiel longe dormis en la arbaro. Ni pensis, ke vi tute ne revenos”. Sed la patro gojis, gôjis, ˆcar car la konscienco riproˆcis cis lin, ke li lasis ilin solaj. Post ne multe da tempo la mizero revenis en la domon kaj la infanoj nokte a˘ udis, kiel la patrino parolas en la lito al la patro: udis, ˆ jam estas “Cio estas konsum konsumita, ita, ni havas havas ankora˘ ankora˘ u duonon da panbulo, kaj poste. poste. . . finita finita estas estas la kanto. anto. Ni devas devas liberiˆ liberigi gî de la infanoj, ni kondukos ilin pli profunde en la arbaron, por ke ili ne retrovu la vojon; ne ekzistas alia savo por ni.” Granda pezo ekpremegis la koron de la patro kaj li diris: “Pli bone estus, se vi dividus kun la infanoj vian lastan peceton.” Sed ˆsi si ne volis a˘uskulti uskult i kaj riproˆcis cis lin: “kiu diris “a”, devas diri anka˘ u “b”; ˆcar car li cedis la unuan fojon, fo jon, li devas devas cedi anka˘ u nun.” La infanoj ne dormis kaj a˘ udis udis la interparo interparolad ladon. on. Kiam Kiam la gepatroj ekdormis dor mis,, Haˆcjo cjo leviˆ lev iˆgis, gis, volis iri eksteren kaj kolekti ˆstonetojn, stoneto jn, kiel anta˘ antaue, u˘e, sed la patrino ˆslosis slosis la pordon p ordon kaj li ne povis eliri. Li konsolis la fratineton fratineton kaj diris:

* Haˆ cj o cjo


15

“Ne ploru, Grenjo, kaj dormu trankvile. Dio helpos nin.” Frumatene rumatene la patrino patrino venis venis kaj vekis vekis la infanojn. Ili ricevis ricevis po peco da pano, sed gi gî estis ankora˘ u pli malgranda ol la unuan fojon. Sur la vojo en la arbaron arbar on Haˆcjo cjo dispecigis disp ecigis gin gîn en la poˆso, so, ofte haltis kaj ˆetis peceton teren. “Haˆcjo, cjo, kial vi haltas,” diris la patro, “iru vian vojon.” “Mi rigardas al mia kolombeto, kiu sidas sur la tegmento kaj volas diri adia˘ u al a l mi,” m i,” respondis resp ondis Haˆcjo. cjo. “Malsaˆgulo,” gulo,” diris la patrino, “tio ne estas via kolombeto, tio estas la matena suno, kiu lumigas la kamentubon.” Dume Haˆcjo cjo ˆetis ˆciujn ciujn peceto pec etojn jn unu post pos t la alia sur la vojon. voj on. La duonpatrino kondukis ilin ankora˘ u pli profunde en la arbaron, kie ili estis estis neniam dum sia tuta vivo. vivo. Ree oni ekbruligi ekbruligiss grandan grandan fajron, kaj la patrino diris: “Sidu “Sidu ˆci ci tie, infanoj, infanoj, kaj kiam kiam vi estos lacaj, vi iom dormu: dormu: ni iros en la arbaron haki lignon, kaj vespere, kiam ni finos la laboron, ni revenos kaj kunprenos kunprenos vin.” Tagmeze agmez e Grenjo Gr enjo dividis dividi s sian sia n panon pa non kun Haˆ H aˆcjo, cjo, kiu disˆ d isˆsutis sutis sian pecon pe con sur la vojon. vojon . Poste ili ekdormis kaj vespero pasis, sed neniu venis al la malfeliˆcaj ca j infanoj. Ili vekiˆgis gis nur en malluma ma lluma nokto kaj Haˆcjo cjo konsolis la fratineton fratine ton per p er la vortoj: “Atendu, Grenjo, kiam la luno leviˆgos, gos, ni vidos la panajn pecetojn; ili montros al ni la vojon hejmen.” Kiam aperis la luno, ili ekiris, sed ili ne trovis la pecetojn, ˆcar car la miloj da birdoj, kiuj flugas en la arbaro kaj super la kampoj, manˆgis gis la panon. panon . Haˆcjo cjo diris al Grenjo: “Ne timu, ni retrovos la vojon,” sed ili ne trovis gin. gîn. Ili iris la tutan nokton kaj la tutan tagon de la mateno gis gîs la vespero, sed ne eliris el la arbaro. Ili estis tre malsataj, ˆcar car ili manˆ gis gis nur kelke da beroj, kiujn kiujn ili trovis trovis sur la tero. tero. Ili estis estis tiel lacaj, ke la piedoj piedoj ne volis volis plu porti ilin; ili n; il ilii kuˆsiˆ si ˆgis gis sub arbo kaj ekdormis. Estis jam la tria mateno de la tempo, kiam ili forlasis la patran domon. Ili ree ekiris anta˘uen, uen, sed la arbaro estis pli kaj pli densa. Ili estus pereintaj sen helpo, kiu venis al ili. Tagmeze ili ekvidis sur branˆco co belan neˆ geblankan birdeton, kiu tiel bele geblankan kantis, ke la infanoj haltis kaj a˘uskultis. uskultis. Kiam ˆgi gi finis, ˆgi gi eksvingis la flugilojn kaj flugis anta˘ u la infanoj. Ili iris post ˆgi, gi, ˆgis gis ili venis venis al dometo. dometo. La birdo sidiˆgis gis sur la tegmento. La infanoj proksimiˆgis gis kaj rimarkis, ke la domo estas konstruita el pano kaj kovrita per kukoj; la fenestroj estis el hela sukero. “Jen bona vespermanˆ go go por ni,” diris Haˆcjo. cjo. “Mi manˆ gos gos pecon el tegmento kaj vi, Grenjo, provu la fenestron, ˆgi gi estas est as dolˆca.” ca. ” Haˆ Haˆcjo cjo etendis etendis la manon manon kaj derompi derompiss peceton peceton de la tegment tegmento, o, Grenjo Grenjo stariˆgis gis anta˘ u la fenestro fenestro kaj mordeti mordetiss la vitron. vitron. Subite Subite voˆ voˆco co el la domo

* Haˆ cj o cjo


16

ekkriis: “Mi a˘ udas mi krak’ krak’ mordeton, kiu manˆgas gas la dometon?” domet on?” La infanoj respondis: “La vento per sia flugilo, la vento, ˆciela ciela la filo.” Kaj ili manˆgis gis senˆgene. gene. Haˆ cjo, cjo, kiu trovis la tegmenton tegmenton tre bongusta, deˆ deˆsiris siris grandan pecon, Grenjo elpuˆ elpuˆsis sis tutan rondan fenestran fenestran vitron kaj manˆgis gis gin gîn kun apetito. Subite la pordo malfermiˆ gis kaj virino, maljuna kiel gis la mondo, apogante sin sur lambastono, lambastono, eliris eliris el la domo. Haˆ cjo cjo kaj Grenjo tiel ektimi ektimis, s, ke ili ellasi ellasiss el la manoj, kion kion ili tenis en ili. ili. La maljunu maljunulin linoo balancis la kapon kaj diris: “Kara j infano infa noj, j, kiu alkondukis alkonduk is vin ˆci ci tien? tien ? Eniru kaj restu re stu ˆce ce mi sentime.” s entime.” ˆ prenis la infanojn per la mano kaj kondukis ilin en la dometon. Bona Si manˆgaˆ gaˆo o estis est is tie preparita: lakto, dolˆ d olˆcaj caj kukoj, pomoj pomo j kaj nuksoj. Poste oni sterni ste rniss blankan bla nkan lita lit aˆon; on ; Haˆcjo cjo kaj Grenjo Gre njo kuˆsiˆ siˆgis gis en du litoj kaj pensis, ke ili estas est as en la ˆcielo. cie lo. ˆ estis La maljunulin ma ljunulinoo nur ˆsajnigis sa jnigis bon bonecon. econ. Si e stis malica sorˆcistino, cistin o, kiu embue mbuˆ skis al infanoj kaj konstruis la panan domon por logi ilin. Ciun infanon, kiun ˆsi si kaptis, ˆsi si mortigis, mort igis, kuiris kaj manˆgis. gis. Tio estis ˆsia sia festo. festo . La sorˆcistino cistin o j havas ruˆgajn gajn okulojn kaj ne povas vidi malproksimen, sed ili havas senteman flarado flaradon, n, kiel kiel la bestoj, kaj sentas sentas,, kiam kiam la homoj homoj venas venas.. Kiam Kiam Haˆ Haˆcjo cjo kaj Grenjo proksimiˆ proksimiˆ gis, gis, ˆsi malice ekridis kaj diris: “Ili jam estas miaj. Ili ne forkuros, ne, ne!” Frumatene, anta˘ u ol la infanoj vekiˆgis, gis, ˆsi si jam estis sur la piedoj kaj rigardante gardante la belajn rozvangajn rozvangajn infanojn en la litoj, ˆsi si murmuris murmuris al si: “Bongusta peceto!” ˆ kaptis Haˆcjon Si cjon per p er sia j sekaj manoj, mano j, forportis forp ortis lin en malgrandan malgranda n stalon kaj fermis la kradpordon. kradp ordon. Neniel efikis liaj lia j krioj. krio j. Poste si ˆsi iris al Grenjo, skuis ˆsin sin kaj kriis: kri is: “Leviˆgu! gu! Alportu akvon kaj kuiru ion bonan por via frato. Li sidas en la stalo kaj devas grasiˆgi. gi. Kiam li estos grasa, mi lin manˆgos.” gos.” Grenjo Grenj o maldolˆce ce ploris, ploris , sed vane; ˆsi si devis fari, kion postulis pos tulis la sorˆcistino. cistin o. Oni kuiris por Haˆcjo cjo plej bonan manˆ gaˆ gaˆon, on , sed Grenjo Gre njo ricevi ric eviss ˆciam cia m nur ˆ kankrajn konkojn. konkojn. Ciumatene la maljunulino iris en la stalon kaj diris: “Haˆcjo, cjo, etendu la fingrojn, fingro jn, por ke mi palpu, ˆcu cu vi jam estas grasa.” Sed Haˆcjo cjo etendis al ˆsi osteton, kaj la maljunulino, kiu havis malklaran ˆ miris, ke vidon, ne rimarkis tion kaj pensis, ke ˆgi gi estas la fingro fingr o de Haˆcjo. cjo. Si li tute ne grasiˆgas. gas.

* Haˆ cj o cjo


17

Pasis kvar k var sema jnoj, jno j, kaj ka j Haˆcjo cjo ˆciam ciam restis rest is malgras ma lgrasa; a; la l a maljunulino ma ljunulino malpacienciˆgis gis kaj ne volis plu atendi: “Grenjo, Grenjo,” ˆsi si kriis, “rapide alportu akvon, morga˘ morgau˘ mi buˆcos cos Haˆcjon, cjo n, ˆcu cu li estos est os grasa gra sa a˘ u ne.” Ah, kiel ˆgemis gemis la malfeliˆca ca fratineto, kiam ˆsi si devis porti akvon, kaj kiel fluis la larmoj sur ˆsiaj siaj vangoj. “Dio nia,” ploris ˆsi, si, “kial la sovaˆ sovaˆgaj gaj bestoj ne disˆ disˆsiris siris nin en la arbaro! Ni estus mortintaj kune.” “Fermu la buˆson!” son!” diris la sorˆcistino, cistin o, “nenio “neni o helpos help os vin.” En la sekvinta mateno Grenjo devis pendigi kaldronon kun akvo kaj ekbruligi sub gi ˆgi fa jron. jron. “Anta˘ ue ni bakos panon,” diris la maljunulino, “mi jam varmegigis la ue fornon kaj knedis la paston.” ˆ alpuˆsis Si sis la malfeliˆcan can Grenjon al la forno, el kiu jam eliˆ gis gis flamoj. “Enrampu,” diris la maljunulino, “kaj rigardu, ˆcu cu oni jam povas enˆsovi sovi la panon!” Se la knabineto farus ˆgin, gin, la sorˆcistino cistino fermus la fornon por manˆ gi gi poste la bakitan infanon. Sed Grenjo komprenis ˆsiajn siajn pensojn kaj diris: “Mi ne scias, kiel tion fari.” “Malsaˆga ga ansero,” diris la krimulino, “la truo estas granda; mi mem povus eniri,” kaj ˆsi si metis la kapon en la fornon. Grenjo per forta puˆso so enigis ˆsin sin profunde kaj riglis la feran pordon. p ordon. Terure kriegis kriegis la sorˆ cistino, cistino, sed Grenjo forkuris kaj la sendia sorˆcistino cistino mizere pereis. Grenjo kuris rekte kiel sago al Haˆcjo, cjo, malfermis la stalon kaj ekkriis: “Haˆcjo, cjo, ni estas lib libera eraj, j, la l a maljuna ma ljuna sorˆcistino cistin o ne n e vivas v ivas plu!” plu !” Haˆcjo cjo elsaltis elsalt is kiel birdo el kaˆ go, kiam oni malfermas al ˆgi go, gi la pordon. Kiel gojis ˆgo jis la infano infan o j, ˆcirka˘ cirka˘uprenis uprenis kaj kisis unu la alian, alian, kiel ili saltis! saltis! Nun ili ne bezonis timi, ili iris en la domon, kie en ˆciuj ciuj anguloj staris kestoj plenaj de perlo j kaj multekostaj ˆstonoj. stono j. “Ili estas ankora˘ u pli belaj ol ˆstonetoj,” stonetoj,” diris Haˆ cjo cjo kaj plenigis plenigis siajn poˆsojn. so jn. Anka˘ Ankau˘ Grenjo volis alporti ion hejmen kaj plenigis sian anta˘ utukon. utukon. “Sed nun ni iru for de ˆci ci tie por eliri el la sorˆcarbaro.” carbaro.” Ili iris kelkajn horojn kaj venis al granda akvujo. “Ni ne povas transiri,” diris Haˆcjo, cjo, “mi ne n e vidas ponton.” p onton.” “Nek ˆsipeton,” sipeton,” respondis Grenjo, “sed jen naˆ gas blanka anaso, mi petos, gas ke ˆsi si helpu hel pu nin.” nin .” ˆ vokis: Si “Mankas ponto, ho anaso, Savu nin el embaraso!” La anaso proksimiˆgis, gi s, Haˆcjo cj o sidiˆ si diˆgis gi s sur su r gin gîn kaj petis la fratineton sidiˆgi gi apud li.

* Haˆ cj o cjo

18


“Ne,” respondis Grenjo, “tro peze estos por la anaseto; gi gî transportos nin unu post la alia.” La bona besteto tion faris kaj la infanoj transveturis transveturis feliˆce. ce. Kiam ili iris iom da tempo, la arbaro ˆsajnis sajnis al ili pli kaj pli konata, kaj fine ili ekvidis ekvidis de malproksime la patran domon. Ili ekkuris e kkuris galope, g alope, sin ˆetis etis en la ˆcambron cambron kaj ka j falis sur la patran bruston. De la tempo, kiam la lignohakisto forlasis la infanojn en la arbaro, li ne guis gûis eˆc unu trankvilan tr ankvilan tagon; la duonpatrino mortis. Grenjo malplenigis sian anta˘ utukon utukon kaj la disˆsutitaj sutita j perloj p erloj kaj multekostaj multekosta j ˆstono sto nojj saltis sal tis en la ˆcambro; camb ro; Haˆcjo cjo ˆetis et is el sia poˆso so unu plenma ple nmanon non post po st alia. ali a. La mizero finiˆgis gis kaj ili ˆgoje goje vivis kune. Finita estas la fabelo, jen muso kuras en bela felo; kaptu gin gîn en sakon kaj el la felo faru jakon. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

5

19

Negulino ˆ gulino

io okazi okaziss iam en la mezo de vintro. vintro. La neˆ gaj ga j flokoj falis de la ˆcielo cielo kvaza˘ u plum plumoj. oj. Reˆ Regino gîno sidis ˆce ce fenestro, kiu havis havis nigran ebonan ˆ levis la okulojn, ekrigardis kadron, kaj kudris. Si ekrigardis la ˆcielon cielon kaj en la sama momento ˆsi si pikis sian fingron per p er la kudrilo. Tri sangaj sanga j gutoj falis sur la neˆgon. gon. La ruˆgo go tiel bele kontrastis la blankan neˆ gon, gon, ke ˆsi pensis: pen sis: “Se mi havus infanon tiel blankan kiel la neˆgo, go, tiel ruˆgan gan kiel la sango kaj tiel nigran kiel la ligno de la kadro!” Balda˘ u poste p oste Dio sendis al ˆsi si filineton, kiu estis tiel blanka kiel neˆ go, go, tiel ruˆga ga kiel sango, kaj tiel nigrahara kiel ebono. Oni nomis ˆsin sin Neˆ gulino. gulino. Tuj kiam naskiˆgis gis la infano, la reˆgino gino mortis. ˆ estis bela virino, sed fiera Post unu jaro la reˆ go go prenis alian edzinon. Si ˆ ne povis ˆ havis kaj malmodesta. Si povis toleri, toleri, ke iu superas superas ˆsin en beleco. beleco. Si ˆ miraklan miraklan spegulon. Ciufoje kiam ˆsi ekstaris anta˘ u gi gî kaj demandis: “Speguleto mia, speguleto hela, Kiu en la lando estas la plej bela?” gi ˆgi respondis: “Vi reˆgino, gino, vi estas ˆce ce ni la plej bela!” Tiam ˆsi si estis kontenta, ˆcar car ˆsi si sciis, ke la spegulo spe gulo diras la veron. Neˆgulino gulino kreskis kaj fariˆgis gis pli ka j pli bela. Kiam ˆsi si estis sepjara, sepj ara, ˆsi si estis tiel bela, kiel la hela tago, pli bela ol la reˆ gino gino mem. Kiam ˆci ci tiu demandis foje sian spegulon: “Speguleto mia, speguleto hela, Kiu en la lando estas la plej bela?” gi ˆgi respondis: “Plej bela b ela vi estas est as ˆce ce ni, ho reˆ gino, gino, Sed miloble pli bela estas Neˆgulino.” gulino.” La reˆ gino gino ektimis kaj fariˆgis gis flava kaj verda pro envio. De ˆci ci tiu momento ˆciufo ciu foje je kiam ˆsi si ekvidi ekv idiss Neˆgulinon, gulinon, la koro turniˆgis gis en ˆsi pro malamo al la knabino. La envio kaj fiero kreskis kvaza˘ u malbona ma lbonajj herbo he rbojj en ˆsia sia koro, tiel ke ˆsi guis gûis trankvilon nek tage, nek nokte. ˆ alvokis ˆcasiston Si casis ton kaj diris: “Forkonduku la infanon en la arbaron, mi ne volas plu vidi ˆgin gin anta˘ u miaj okuloj. Mortigu gin gîn kaj alportu al mi la pulmojn kaj la koron kiel pruvon de la plenumo de mia ordono.”

* Neˆ gulino * gulino

20

La ˆcasisto casisto devis obei. Li forkondukis la princinon, streˆcis cis la pafarkon kaj jam estis trapikonta la senkulpan koron de Neˆ gulino, gulino, kiam ˆsi ekploris kaj diris: “Kara ˆcasisto, casisto, lasu al mi la vivon, mi forkuros forku ros en e n la sovaˆ sovaˆ gan gan arbaron kaj neniam revenos hejmen.” ˆ estis tiel bela, Si bel a, ke la ˆcasisto casis to ekkompatis ekkompa tis ˆsin sin kaj diris: “Forkuru, malfeliˆ malfel iˆca ca infano.” infano .” ‘Balda˘ u disˆsiros sir os vin la sovaˆgaj gaj bestoj,’ li pensis kaj tamen li sentis, kvaza˘ u peza pez a ˆstono stono defalis defali s de lia koro, koro , ke li ne devas de vas mortigi morti gi ˆsin. sin. En la sama momento juna aprido kuris preter li. Li gin gîn mortigis, elprenis la pulmojn kaj la koron kaj alportis ilin al la reˆgino g ino.. La kuiris kuiristo to devis devis kuiri kuiri ilin ilin kun kun salo, salo, kaj la malica virino manˆgis gis ilin, pensante, pen sante, ke ˆsi si manˆgas gas la pulmo jn kaj la koron de Neˆgulino. gulino. ˆ La malfeliˆca ca infano restis tute sola en la arbaro. Teruro ekregis ˆsin. sin. Si ˆ ekkuris inter rigardis la arbajn foliojn, kvaza˘ u serˆcante cante de ili konsilon. Si pintaj ˆstonoj stono j kaj dornoj, dorno j, kaj la sovaˆ gaj gaj bestoj saltis preter ˆsi, sed ne atakis ˆ kuris tiel longe, kiel la piedoj povis porti ˆsin. ˆ ekvidis ˆsin. Si sin. Noktiˆ gis. gis. Si malgrandan dometon dometo n kaj eniris por ripozi. r ipozi. En la dometo ˆcio estis malgranda, malgrand a, sed tiel beleta beleta kaj pura, pura, ke ne eble estas tion priskri priskribi. bi. Tie staris staris tableto tableto kovrita per blanka tuko kaj sur ˆgi gi sep malgrandaj malgranda j telero j, ˆciu ciu telereto teler eto kun sia forketo, forketo, krom tio sep tranˆ ciletoj ciletoj kaj forketoj, forketoj, sep malgrandaj glasoj. Apud la muro estis en vico sep litetoj, sur ˆciu ciu estis sternita blanka blanka tuko. tuko. Neˆ gulino malsata kaj soifanta manˆ gis gis de ˆciu ciu telereto iom da legomoj kaj da pano kaj trinkis trink is el ˆciu ciu glaso guton da vino, ˆcar car ˆsi si ne volis forpreni forpr eni ˆcion cion de unu. Poste, tre tr e laca la ca,, ˆsi si kuˆsiˆ sigis gîs sur liton; sed neniu ta˘ ugis, unu estis tro longa, alia tro ugis, mallonga; mallon ga; fine la sepa estis bon bona, a, ˆsi kuˆsiˆ siˆ gis gis sur ˆgin, gin, alvokis la benon de Dio kaj ekdormis. Kiam tute mallumiˆgis, gis, venis la mastroj de la dometo, sep nanoj, fosistoj de metaloj en la montoj. Ili eklumigis siajn sep kandelojn kaj en la hela lumo rimarkis, rimar kis, ke iu fremda fremd a estis ˆce ce ili, ˆcar car ne ˆcio cio estis en ordo, ordo , kia ili gin gîn lasis. La unua demandis: “Kiu sidis sur mia seˆgeto?” geto?” La dua: “Kiu manˆ gis gis de mia telereto?” La tria: “Kiu mordis de mia pano?” La kvara: “Kiu manˆ gis gis de miaj legomoj?” La kvina: “Kiu uzis mian forketon?” La sesa: “Kiu “Ki u tranˆ tra nˆcis cis per pe r mia tranˆ tra nˆcileto cil eto?” ?”


21

La sepa: “Kiu trinkis el mia pokaleto?” La unua ˆcirka˘ cir ka˘ urigard urigardis, is, rimarki rimarkiss sur sia lito lito postsign postsignon on de malgran malgranda da piedo kaj diris: “Kiu eniris en mian liton?” La aliaj alkuris kaj ekkriis: “Anka˘ u en la mia iu kuˆsis.” sis.” La sepa sepa rigard rigardan ante te sian sian liton liton,, ekvid ekvidis is sur sur gi gî Neˆgulin g ulinon on dorma dormant nta. a. Li alvokis la aliajn, ili alkuris kaj ekkriis pro miro. Ili alportis siajn sep kandelojn kaj lumigis Neˆgulinon. gulinon. “Mia Dio, mia Dio!” ili kriis “kiel bela infano!” Ili tre ˆgojis, go jis, ne vekis ˆsin, sin, kaj ˆsi si dormis do rmis en la liteto. La sepa nano dormis kun siaj sia j kunuloj, kunuloj, kun ˆciu ciu unu horon, kaj tiel pasis la nokto. Matene Neˆ gulino gulino vekiˆgis g is kaj, ekvid ekvidin inte te la sep nanojn nanojn,, ektim ektimis is.. Sed Sed ili ili amike demandis: “Kiel oni nomas vin?” “Neˆgulino.” gulino.” ˆ ra“Kiamaniere vi venis en nian domon?” da˘ urigis urigis ili la demandojn. Si kontis konti s al a l ili, i li, ke ˆsia sia duo duonpa npatri trino no volis perei pe reigi gi ˆsin, sin , sed la ˆcasist cas istoo ˆsin sin ekkompa ekko mpatis tis;; ke ˆsi si kuris la tutan tagon, gis gîs fine ˆsi si trovis ˆci ci tiun dometon. La nanoj nano j diris al ˆsi: “Se vi mastrumos en nia domo, kuiros, lavos, kudros, trikos, zorgos pri ordo kaj pureco, pur eco, vi povas resti ˆce ce ni, kaj nenio al vi mankos.” ˆ mastrumis kaj “Bone, tre volonte” respondis Neˆ gulino gulino kaj restis resti s ˆce ce ili. Si zorgis pri la ordo en la domo; do mo; la nanoj nan oj iris ˆciumatene ciumatene en la montojn kaj serˆcis cis oron, vespere ili revenis, kaj la manˆ gaˆ gaˆo devis esti preta. La tutan tagon la knabino estis sola, la bonaj bona j nanoj nano j avertis ˆsin sin kaj ˆciam ciam diris: ˆ balda˘ “Gardu vin kontra˘ u via duonpatrino. Si u ekscio e kscios, s, ke vi estas e stas tie ˆci; ci; enlasu neniun.” neniun.” La reˆ gino gino opiniis, opiniis , ke ˆsi si manˆgis gis la pulmojn kaj la koron de Neˆgulino gulino kaj ˆ ekstaris anta˘ tial ˆsi si estis certa, ke ˆsi si ree estas la unua kaj plej bela. Si u la spegulo kaj diris: “Speguleto mia, speguleto hela, Kiu en la lando estas la plej bela?” La spegulo respondis: “Vi estas est as plej bela b ela ˆce ce ni, ho reˆ gino, gino, Sed trans montoj kaj rivero Tie sur la nana tero Miloble pli bela estas Neˆ gulino.” gulino.”


22

La reˆ gino gino ektimis, ektim is, ˆcar car ˆsi si sciis, ke la spegulo spe gulo neniam nenia m mensogas. menso gas. ˆ komprenis, Si kompren is, ke la l a ˆcasisto casis to trompis tromp is ˆsin sin kaj ke Neˆ gulino gulino ankora˘ u vivas. De tiu momento ˆsi si pensis kaj pensis senˆcese, cese, kiel pereigi Neˆ guli gu lino non, n, ˆcar ca r dum du m ˆsi ne estis plej bela en la lando, la envio envio ne lasis ˆsin sin trankvila. ˆ Fine ˆsi si ion elpensis. elp ensis. Si kolorigis sian vizaˆgon gon kaj vestis sin kiel maljuna ˆ fariˆgis butikistino. Si gis tute ne rekonebla. Aliformigita tiamaniere tiamanier e ˆsi si iris trans la sep montojn al la sep nanoj, frapis la pordon kaj ekkriis: “Bela komercaˆ komercaˆo malkara, malkara!” Neˆ gulino elrigardis tra la fenestro gulino kaj diris: “Bonan tagon! Kion vi vendas?” “Bonan “Bo nan komercaˆ kome rcaˆon, on , bela b elan n komer ko mercaˆ caˆon! on ! Laˆcojn co jn de ˆciuj ciu j kolor ko loroo j” respo res pondi ndiss la duonpatrino kaj montris laˆcon con plektitan el multkolora silko. “Mi ja povas enlasi la bonan virinon,” pensis Neˆgulino, gulino, malriglis la pordon kaj ka j aˆceti ce tiss la b elan el an laˆcon. co n. “Mia infano!” diris la maljunulino, “ne tiel! venu, mi mem laˆcos cos vin.” Neˆgulino gulino suspektis nenion, stariˆ gis gis anta˘ u ˆsi kaj lasis sin laˆci ci per la nova laˆ co. co. La duonpatrino duonpatrino laˆ cis cis rapide kaj tiel forte, ke al Neˆ gulino mankis la spiro kaj ˆsi falis kiel senviva. “Nun vi ne estos plu la plej bela,” diris la reˆgino gino kaj forkuris. Post momento la nanoj revenis hejmen por vespermanˆ gi. gi. Kiel ili ektimis, ˆ kiam ili ekvidis la amatan Neˆgulinon gulinon sur la planko! Si ne moviˆgis, gis, kvaza˘ u senviva. Ili levis ˆsin sin kaj rimarkinte, rimar kinte, ke ˆsi si estas tro forte laˆcita, cita, tratranˆ trat ranˆcis cis la ˆ laˆcon. Si komenci komenciss spiri, kaj kaj iom post iom revenis revenis la vivo. vivo. Kiam Kiam la nanoj eksciis, kio okazis, ili diris: “La maljuna butikistino estis neniu alia, ol la sendia reˆgino. gino. Gardu Gardu vin kaj enlasu neniun dum nia foresto.” La malbona virino, reveninte hejmen, iris al la spegulo kaj demandis: “Speguleto mia, speguleto hela, Kiu en la lando estas la plej bela?” La spegulo respondis kiel ordinare: “Vi estas est as plej bela b ela ˆce ce ni, ho reˆ gino, gino, Sed trans montoj kaj rivero Tie sur la nana tero Miloble pli bela estas Neˆ gulino.” gulino.” ˆ Kiam ˆsi si tion a˘udis, udis, ˆsi si tiel ektimis, ke la tuta sango fluis al la koro. Si komprenis, ke Neˆgulino gulino reviviˆ revivigis. ˆgis. “Nun mi preparos ion pli bonan, por neniigi vin.”


23

ˆ sciis la sorˆcarton ˆ alivestis sin kiel alia Si carton kaj faris venenan kombilon. kombilon. Si maljuna virino kaj iris trans la sep montojn al la sep nanoj, frapis la pordon kaj ekkriis: “Bona komercaˆo o malkara, malkara!” Neˆgulino gulino ekrigardis kaj diris: “Da˘ urigu la vojon, malpermesite estas al mi enlasi iun ajn.” urigu “Sed vi ja povas rigardi,” diris la maljunulino, eltiris la venenan kombilon ˆ tiel plaˆcis kaj levis ˆgin gin al la fenestro. Gi cis al la knabino, knabin o, ke ˆsi si lasis sin trompi tromp i kaj malfermis la pordon. Kiam ili interkonsentis pri la prezo, la maljunulino diris: “Perme “P ermesu, su, mi mem kombu kombu vin.” La kompatin kompatinda da Neˆ gulino gulino senpripense permesis permesis.. Apena˘ Apena˘ u la sorˆ cistino cistino enigis la kombilon kombilon en la harojn, la veneno veneno komencis efiki kaj la knabino falis senkonscia. “Miraklo de la beleco, jen via fino,” diris la malbona virino kaj foriris. Feliˆce ce jam vesperi vesp eriˆ gis gîs kaj la nanoj revenis revenis hejmen. hejmen. Ekvidi Ekvidinte nte senviv senvivan an Neˆgulinon gulinon sur la planko, ili tuj eksuspektis la reˆginon. ginon . Ili komencis kom encis serˆci ci kaj ka j trovis trovis la venenan venenan kombilon. kombilon. Apena˘ u ili eltiris ˆgin, gin, Neˆgulino gulino rekonsciiˆgis gis kaj rakontis, kio okazis. Ili ree avertis ˆsin, sin, ke ˆsi si estu singarda kaj malfermu la pordon al neniu. La reˆgino gino ekstaris hejme anta˘ u la spegulo kaj diris: “Speguleto mia, speguleto hela, Kiu en la lando estas la plej bela?” ˆ respondis kiel anta˘ue: Gi ue: “Vi estas est as plej bela b ela ˆce ce ni, ho reˆ gino, gino, Sed trans montoj kaj rivero Tie sur la nana tero Miloble pli bela estas Neˆ gulino.” gulino.” A˘udinte udinte la vortojn de la spegulo, la reˆ gino ektremis pro kolero. gino “Neˆgulino gulino devas morti, eˆc se tio kostus al a l mi la vivon,” ekkriis ˆsi, si, iris en kaˆ kaˆsitan sitan ˆcambron, cambron, kiun neniu vizitadis kaj faris tie venenan pomon. Ekstere ˆgi gi estis bela, blanka kaj rozvanga; ekvidinte ˆgin, gin , ˆciu ciu deziru dez iruss gin gîn gustumi, sed plej malgranda gia gîa peceto estis mortiga. Kiam la pomo estis preta, la reˆ gino alivestis sin kiel kamparanino kaj iris gino ˆ frapis trans la sep montojn al la sep nanoj. Si frapis la pordo p ordon. n. Neˆ gulino gulino elrigardis tra la fenestro kaj diris: “Malpermesite estas al mi iun enlasi, la sep nanoj tiel ordonis.” “Bone,” respondis la kamparanino, amparanino, “en ˆcia cia okazo okazo mi sukcesos sukcesos vendi vendi la pomojn. Jen, mi donacos unu pomon al vi.” “Ne,” respondis Neˆgulino, gulino, “mi povas nenion akcepti.”


24

ˆ vi timas venenon?” diris la maljunulino, “Cu maljunulino, “rigardu, mi distranˆ distranˆcos cos la pomon; la ruˆgan gan vangon vi manˆ gos, gos, la blankan mi.” La pomo estis tiel artifike farita, ke nur la ruˆ ga ga parto estis venena. Neˆgulino gulino rigardis rigardis la belan pomon kaj vidante, vidante, ke la kamparanino amparanino manˆ gas, gas, ne povi poviss sin sin deteni deteni,, etend etendis is la manon manon kaj preni preniss la venena venenan n parto parton. n. Sed Sed apena˘ u ˆsi demordis peceton, ˆsi si falis senviva. senviva. La reˆ gino gino kruele kruel e rigardis rigar dis ˆsin, sin, la˘ute ute ridis kaj diris: “Blanka kiel neˆgo, go, ruˆga ga kiel sango, nigra kiel ebono! Nun ne vekos vin la nanoj.” Kiam ˆsi si hejme demandis la spegulon: “Speguleto mia, speguleto hela, Kiu en la lando estas la plej bela?” gi ˆgi respondis fine: “Vi reˆgino, gino, vi estas ˆce ce ni la plej bela.” Nur tiam ˆsia enviema koro guis gûis trankvilon, se enviema koro povas tion gui. ˆgui. La nan nanoj, oj, reveni reveninte nte vespere vespere hejmen, hejmen, trovis trovis Neˆ gulinon gulinon kuˆsanta santa sur la plank planko. o. Neniu Neniu spiro spiro eliˆ gis gis el ˆsia sia buˆso, so, ˆsi si estis est is senviva. senv iva. Ili levis lev is ˆsin, sin , serˆcis cis ˆce ce ˆsi si ion venenan, venenan , mallaˆcis cis ˆsin, sin, kombis ˆsiajn sia jn haro jn, lavis ilin en akvo kaj vino, sed vane. La amata infano estis kaj restis senviva. Ili Il i meti me tiss ˆsin si n en ˆcerko ce rkon, n, ˆciuj ci uj sidiˆ si diˆgis gis apud ˆsi si kaj ploris ˆsin, sin, ploris dum tri tagoj. tago j. Ili volis entombigi ˆsin, sin, sed ˆsi estis ankora˘ u freˆsa, sa, kiel vivanta homo, kaj ˆsiaj sia j vango j estis ruˆgaj, gaj, kiel anta˘ ue. ue. Tiam ili diris: “Ni ne povas kovri ˆsin sin per tero” kaj ili venigis vitran vitr an ˆcerkon, cerkon, en kiu oni povis vidi ˆsin sin de ˆciuj ciuj flankoj, flanko j, metis ˆsin sin tien kaj skribis ˆsian sian nomon per ora j literoj, litero j, kaj ke ˆsi si estis e stis princino. p rincino. La ˆcerkon cerkon ili metis sur monton kaj unu el ili ˆciam ciam restis resti s tie t ie kaj gardis gard is ˆgin. gin. Bestoj venis kaj ploris Neˆgulinon, gulinon, strigo, poste korvo, fine kolombo. ˆ ne pu Neˆgulino gul ino longe lon ge kuˆsis sis en la ˆcerko. cer ko. Si putr tris is,, ˆsajn sa jnis is,, ke ˆsi si dorm do rmas as,, ˆcar ca r ˆsi si estis ankora˘ u blanka kiel neˆgo, go, ruˆga ga kiel sango, nigrahara kiel ebono. Foje okazis, ke princo venis en la arbaron kaj eniris en la domon de la nanoj por p or pasigi pasigi tie la nokton. Li vidis sur la monto la ˆcerkon, cerkon, la bela b elan n Neˆgulinon gulinon en gi, gî, kaj li legis la oran surskribon. Li diris al la nanoj: “Donu al mi la ˆcerkon, cerkon, vi ricevos de mi por p or ˆgi gi ˆcion, cion, kion vi postulos po stulos.” .” Sed la nanoj respondis: “Ni ne donos ˆgin gin por la tuta oro de la mondo.” Tiam li diris: “Donacu ˆsin sin al mi, ˆcar car mi ne povos vivi, ne vidante Neˆ gulinon. gulino n. Mi ˆsin sin estimos kaj respektos, kiel ion plej karan.”

25


A˘udinte udinte liajn lia jn vortojn, vorto jn, la nanoj nano j ekkompatis lin kaj donacis al li la ˆcerkon. cerkon. La princo ordonis al la servistoj servisto j forporti ˆsin sin sur la ˆsultroj. sultro j. Ili faletis paˆsinte sinte sur arbeton; de la skuo elfalis elfalis el ˆsia sia gorˆ go la venena peceto, kiun Neˆ go gulino gulino demordis. Post momento ˆsi si malfermis la okulojn, okulojn , levis la kovrilon de la ˆcerko, cerko, rekonsciiˆ gis gis kaj ree estis vivanta. “Mia Dio! kie mi estas?” ˆsi si ekkriis. “Vi estas e stas ˆce ce mi,” respondis resp ondis goje gôje la reˆ ga ga filo, “mi amas vin super sup er ˆcio cio en e n la mondo; iru kun mi en la kastelon de mia patro, vi estos mia edzino.” Neˆgulino gulino konsen konsentis tis kaj iris kun li. La geedziˆ ga festo estis luksa kaj belega. ga Oni invitis anka˘u la sendian duonpatrinon de Neˆ gulino. gulino. Surmetinte belan tualeton, la reˆ gino gino stariˆgis gis anta˘ u la spegulo kaj demandis: “Speguleto mia, speguleto hela, Kiu en la lando estas la plej bela?” La spegulo respondis: “Plej bela vi estas ˆce ce ni, Sinjorino, Sed miloble pli bela — la juna reˆgino.” gino.” La malbona virino la˘ ute ute malbenis kaj tiel ektimis, ke ˆsi si ne povis trankvitra nkviliˆgi. gi. Komence ˆsi si tute ne volis iri al la geedziˆ go, go, sed ˆsi si ne povis pov is resti, res ti, ˆsi devis dev is vidi la junan reˆginon. ginon. Kiam ˆsi si venis, ˆsi si rekonis Neˆgulinon g ulinon kaj pro timo kaj teruro ne povis moviˆgi. gi. Sur flamantaj flamantaj karboj jam estis metitaj fera j ˆsuoj. suoj. Oni alportis ilin anta˘ u la reˆginon ginon kaj ˆsi si devis surmeti ilin kaj danci en e n la ruˆ gebrul geb rulanta anta j ˆsuo suo j, gis ˆgis ˆsi si falis fal is senviva. senv iva. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

6

26

La ora birdo

stis anta˘ u jaroj reˆgo. go. Li havis havis malant malanta˘ a˘ u la palaco ˆgardenon, gardenon, kaj en gi ˆg i arbon, arbon, kiu kiu havi haviss orajn pomojn. Kiam Kiam la pomoj maturi maturiˆ gis, gîs, oni kalkuli alkuliss ilin; sed tuj en la posta tago unu mankis. mankis. Oni raportis raportis pri tio al la reˆgo, go, kaj li ordonis starigi ˆciunokte ciunokte gardisto g ardistojn jn sub la arbo. arb o. La reˆgo go havis tri filojn. La plej aˆ gan gan li sendis ˆce ce noktiˆ noktigo gô en la ˆgardenon; gardenon; sed noktomeze la dormo fermis al la junulo la okulojn, kaj matene ree mankis unu pomo. En la posta nokto staris garde la dua filo, sed li ne pli bone sukcesis: sukcesis: kiam sonoris la dekdua horo, li ekdormis, kaj matene mankis unu pomo. Venis la vico de la tria filo, sed la patro ne fidis al li kaj pensis, ke li estos ankora˘ u malpli sukcesa ol la fratoj; tamen fine li donis sian permeson. La junulo ekkuˆsis sis sub la arbo kaj zorge forpeladis de si la dormon. Kiam sonoris la dekdua horo, io ekbruis en la aero; en la lumo de la luno li vidis flugan flugantan tan birdon, birdon, kies kies ora plumaro plumaro brile brile radiis. radiis. La birdo birdo mallev malleviˆ iˆ gis sur la arbon kaj guste gûste deˆsiris siris unu pomon, kiam la knabo sendis sagon en gin. gîn. La birdo birdo forflugis forflugis,, sed la sago trafis trafis la plumaron, plumaron, kaj ora plumo falis falis teren. teren. La junulo levis gin, gîn, alportis ˆgin gin matene al la reˆ go kaj rakontis, kion li vidis nokte. go La reˆ go go kunvokis kunvokis la konsilista konsilistaron, ron, kaj ˆciu ciu certigis, certigis, ke tia plumo valoras pli multe ol la tuta regno. “Se la plumo estas tiel multekosta, unu estas por mi nenio, mi devas havi la tutan birdon.” La plej aˆga ga filo ekiris serˆci ci la oran birdon. Li fidis al sia saˆ go go kaj estis certa, ke li trovos ˆgin. g in. Po Post st iom da tempo li vidi vidiss vulpo vulpon, n, kiu kiu sidi sidiss apud apud arbaro. La princo levis la pafilon kaj ekcelis. “Ne “Ne pafu!” pafu!” krii kriiss la vulpo vulpo,, “mi “mi donos donos al vi por tio tio bon bonan an konsi konsilo lon. n. Vi serˆcas cas la l a oran ora n birdon bir don kaj ka j hodia ho dia˘ u˘ vespere vi venos en kamparon, kie du gastejoj staras unu kontra˘ u la alia. alia. Un Unu u estas hele lumigi lumigita ta kaj gaje estas estas en gi: gî: ne eniru tien, iru en la alian, kvankam ˆgi gi ne plaˆcos cos al vi.” ˆ “Cu povas doni prudentan konsilon tiel malsaˆga g a besto? besto?”” pensi pensiss la reˆ ga ga filo kaj pafis, sed maltrafis la vulpon, kiu etendis la voston kaj forkuris en la arbaron. La junu junulo lo plui pluiri riss kaj venis enis vespere espere en la kampar amparon, on, kie kie stari stariss amba˘ amba˘ u gastejoj: en unu oni kantis kaj dancis, la alia estis malgaja kaj malˆ goja. goja. “Mi estus malsaˆgulo,” gulo,” pensis la princo, “se mi irus en la mizeran gastejon kaj preterpasus la belan.” Li eniris en la gajan domon, vivis tie lukse kaj gaje kaj forgesis la birdon, la patron kaj ˆciujn ciujn bona jn konsilojn. Kiam pasis iom da tempo kaj la plej aˆga ga filo ne revenis hejmen, la dua ekiris serˆci ci la oran birdon. Same kiel la plej aˆ ga li renkontis la vulpon kaj ga ne obeis gian gîan bonan konsilo konsilon. n. Li venis venis al la du gastejoj. gastejoj. En unu, unu, kie sonis

* La

ora birdo *

27

gajeco, ˆce ce la fenestro sidis lia frato. Li ne povis kontra˘ kontra˘ ustari ustari la logon, eniris kaj vivis tie, zorgante nur pri sia plezuro. Ree pasis pasis iom da tempo. tempo. La plej juna princo princo volis olis sekvi sekvi la fratojn fratojn kaj serˆci ci fortunon, sed la patro ne permesis: “Vane li irus; certe li ne trovos la oran birdon, se la pli aˆgaj gaj ne sukcesis. Se io malfeliˆca ca okazos al li, li ne n e scios kion fari. Saˆ go go mankas al li.” Sed fine, kiam la knabo ne lasis lin trankvila, la reˆgo go permesis al li iri. Apud la arbaro ree sidis la vulpo, kiu petis kompaton kaj donis la bonan konsilon. La junulo estis bonkora kaj diris: “Trankviliˆgu, gu, vulpeto, mi ne turmentos vin.” “Vi tion ne beda˘ uros,” uros,” respondis respondis la vulpo. vulpo. “Sidiˆ “Sidiˆ gu gu sur mian voston, vi rapide forveturos.” Apena˘ u la princo sidiˆgis, gis, la vulpo ekkuris e kkuris galope trans tra ns ˆstonojn stono jn kaj akvojn, — la haroj fajfis en la vento. Kiam ili venis venis en la kamparon, kamparon, la princo desaltis, desaltis, senˆsancelige sancelige eniris en la mizeran gastejon gast ejon kaj trankvile pasigis tie la nokton. La postan tagon, kiam li venis en la kampon, la vulpo jam sidis tie kaj diris: “Mi diros al vi, kion vi devas fari nun. Iru rekte anta˘uen, uen, gis gîs vi venos al kastelo, anta˘ u kiu vi vidos vido s tutan taˆcmenton cmenton da d a soldatoj. soldato j. Ne timu ilin, ˆcar car ili ˆciuj ciuj dormos kaj ronkos. Iru inter ili rekte en la kastelon; pasinte tra ˆciuj ciuj ˆcambroj cambroj vi venos en ˆcambron, cambron, kie la ora birdo sidas en ligna kaˆ go. Ap Apud udee vi trovos malplenan kaˆgon gon por pompo, sed gardu vin elpreni la birdon el la malbela kaˆgo go kaj meti en la luksan, alie ve al vi!” Post tiuj ˆci ci vortoj la vulpo ree etendis la voston, voston, kaj la reˆ ga ga filo sidiˆgis gis sur gin: gîn: galop’, galop’ trans ˆstonojn stono jn kaj akvojn, — la haroj haro j fajfis fa jfis en la vento. Kiam li atingis atingis la kastelon, astelon, li trovis ˆcion cion tiel, kiel rakontis rakontis la vulpo. La reˆga ga filo venis en ˆcambron, cambron, kie la ora birdo sidis en ligna kaˆ go, kaj apude estis ora kaˆgo; go; la tri oraj pomoj kuˆ kuˆsis sis sur la planko. planko. La junulo junulo pensis, pensis, ke ridinde estus lasi la belan birdon en la malbela kaˆgo, go, malfermis la pordon, prenis la birdon kaj metis en la oran. En la sama momento eksonis terura krio de la birdo. La soldatoj vekiˆ gis, gis, sin ˆetis etis al la princo kaj forkondukis forkondukis lin en malliberejon. malliberejon. En la posta p osta tago li estis juˆgata: gata: li konfesis ˆcion cion kaj estis kondamnita al morto. La reˆ go go diris, ke li donacos al li la vivon, se li alportos alpo rtos la oran ˆcevalon, cevalon, kiu kuras pli rapide ol la vento. Se li sukcesos, li ricevos rekompence anka˘ u la oran birdon. La princo ekiris, sed li estis malˆgoja, go ja, ˆcar car kie trovi la oran ˆcevalon? cevalon? Subite Subit e li ekvidis la malnovan amikon, la vulpon, kiu sidis ˆce ce la vojo. “Vi vidas, vidas,”” diris diris la vulpo, vulpo, “kio “kio okazis okazis,, ˆcar car vi ne obeis mian mian konsi konsilon lon.. Sed ne ˆcagren cag reniˆ iˆ gu, mi helpos vin kaj diros, kiamaniere vi povos akiri la oran gu, ˆcevalon. cevalon. Iru rekte anta˘ antauen, u˘en, vi venos al kastelo, kie la ˆcevalo cevalo staras en stalo. Anta˘ u la stalo kuˆsos sos la servistoj, servisto j, sed ili dormos ka j ronkos kaj vi povas trankvile elkonduki elkonduki la ˆcevalon. cevalon. Sed memoru jenon: surmetu sur gin gîn la eluzitan

* La

ora birdo *

28

selon el ligno kaj ledo, ne la oran apude pendantan, alie ve al vi!” Dirinte Dirinte ˆci ci tion, la vulpo etendis la voston voston kaj la reˆ ga ga filo sidiˆgis g is sur ˆgin: gin: ˆ galop’, galop’ trans ˆstonojn stonojn kaj akvojn, — la haroj haro j fajfis en la vento. vento. Cio okazis okazis tiel, kiel kiel rakon rakontis tis la vulpo. vulpo. Li venis venis en la stalon, stalon, kie la ora ˆcevalo cevalo staris; sed kiam li estis metonta sur ˆgin gin la eluzitan selon, li ekpensis: “Mi ofendos la belan beston, se mi ne metos sur gin gîn la oran selon, kvaza˘ u kreitan por gi.” gî.” Sed apena˘ u la ora selo ektuˆ ektuˆsis sis la ˆcevalon, cevalon, la besto la˘ ute u te ekbl ekblek ekis is.. La servistoj vekiˆgis, gis, kaptis la junulon junulon kaj ˆetis lin en malliberejon. malliberejon. En la posta tago la juˆ go kondamnis lin al morto, sed la reˆgo go go promesis donaci al li la vivon kaj aldone la oran ˆcevalon, cevalon, se li forrabos la princinon princinon el la ora kastelo. Kun peza koro ekiris la junulo, junulo, sed feliˆ feliˆce ce li balda˘ u renkontis la fidelan vulpon. “Mi devus forlasi vin en via malfeliˆco,” co,” diris la vulpo, vulp o, “sed mi kompatas vin kaj ankora˘ u un unu u fojon fojon mi vin savos. savos. La vojo kond onduk ukos os vin rekte rekte al la ora kastelo. Vespere vi venos tien, tien , kaj nokte, kiam ˆcio cio eksilentos, la princino iros en bandomon. bando mon. Kiam ˆsi eniros, eniro s, saltu al ˆsi si kaj ˆsin kisu: ˆsi si sekvos vin kaj vi povos ˆsin sin forkonduki. Sed ne permesu al ˆsi adia˘ ui la gepatrojn, alie ve al ui vi!” La vulpo etendis la voston kaj la reˆga ga filo sidiˆgis g is sur ˆgin: gin: galop’, galop’ galop’ trans trans ˆstonojn stonojn kaj akvojn, akvojn, — la haroj fajfis en la vento. vento. Li venis al la ora kastelo kaj ˆcio cio okazis, kiel diris la vulpo. Li atendis ˆgis gis la noktomez noktomezoo kaj kiam kiam ˆciujn ciujn jam lulis lulis la dormo dormo kaj la ˆ diris, princino princ ino iris en la bandomon, bando mon, li saltis s altis al ˆsi si kaj ˆsin sin kisis. Si dir is, ke ˆsi si volonte volo nte iros kun li, sed petegis lin kun larmoj en la okuloj, ke li permesu al ˆsi si adia˘ ui ui la gepatrojn. Komence li kontra˘ ustaris ustaris al ˆsiaj peto j, sed fine, kiam ˆsi ploris pli kaj pli plende kaj falis al liaj piedoj, li konsentis. Apena˘ u ˆsi si alpaˆ alp aˆsis sis al la l a lito l ito de la patro, pat ro, li vekiˆ ve kiˆgis gis kaj kun li la tuta kastelo. Oni kaptis la junulon kaj ka j ˆetis etis en malliberejon. En la posta tago la reˆ go go diris: “Vi perdos perdos la vivon, vivon, se vi ne forigos forigos la monton, monton, kiu kuˆ kuˆsas sas anta˘ anta˘ u miaj fenestroj kaj trans kiu mi ne povas vidi la landon. En la da˘ uro uro de ok tagoj la laboro devas esti farata. Se vi sukcesos, vi rekompence ricevos mian filinon.” La princo princo dum sep tagoj fosis fosis kaj ˆsove sovelis lis senint seninterro errompe, mpe, sed post sep tagoj li vidis, ke la rezultato estas nula; li malˆgojis gojis kaj malesperis. La sepan vesperon aperis la vulpo kaj diris: “Vi ne meritas merit as mian mia n helpon, help on, tamen t amen iru i ru kaj kuˆsiˆ siˆ gu, gu, mi faros vian laboron.” En la posta mateno, kiam li vekiˆgis gis kaj rigardis tra la fenestro, li ne vidis plu la monton. Li ˆgojplena gojplena rapidis al la reˆ go go kaj raportis al li, ke la kondiˆ co co estas plenumita. Vole nevole la reˆgo go devis efektivigi la promeson kaj doni al li la princinon. Nun ili amba˘ u ekiris kaj balda˘ u renkontis la vulpon.

* La

ora birdo *

29

“La plej bonan parton vi jam havas,” li diris, “sed al la princino el la ora kastelo mankas ankora˘ u la ora ˆcevalo.” ceval o.” “Kiamaniere akiri ˆgin?” gin?” demandis la junulo. “Mi tuj diros al vi,” respondis la vulpo. “Anta˘ u ˆcio cio konduku la princinon princ inon al la reˆgo, go, kiu sendis sendis vin en la oran kastel kastelon. on. Granda Granda gojo gôjo ekregos tie, oni volonte volonte donos al vi la oran ˆcevalon. cevalon. Kiam oni gin gîn alkondukos, tuj saltu sur gin ˆgin kaj etendu e tendu al ˆciuj ciuj manon por adia˘ uo, laste al la princino. Kiam vi tenos uo, ˆsian sian manon, surtiru ˆsin rapide r apide sur la selon kaj forgalopu. Neniu kaptos vin, ˆcar car la ˆcevalo cevalo kuros pli rapide rapid e ol la vento.” ˆ estis sukcese plenumita kaj la reˆ Cio ga ga filo forrabis sur la ora ˆcevalo cevalo la belan princinon. Balda˘ u li renkontis la vulpon, kiu diris al la junulo: “Nun “Nun mi helpos helpos vin akiri la oran birdon. birdon. Kiam Kiam vi estos estos proksime proksime de la kastelo, kie estas la ora birdo, igu la princinon malsupreniri de la ˆcevalo, cevalo, mi ˆ ˆsin sin gardos g ardos.. Poste rajdu ra jdu sur s ur la ora ˆcevalo cevalo en la kastelan kastela n korton. korto n. Ciuj ekˆgojos, gojos, vidante vin, kaj oni alportos alp ortos al vi la oran birdon. Kiam vi havos la kaˆgon gon en la manoj, tuj galopu ree al ni kaj prenu la princinon.” ˆ bone sukcesis, kaj kiam la princo estis revenonta hejmen kun siaj Cio trezoroj, la vulpo diris: “Nun vi devas rekompenci mian helpon.” “Kion vi postulas?” demandis la junulo. “Kiam “Kiam ni venos venos tien tien en la arbaron, arbaron, mortpaf mortpafu u min kaj detran detranˆˆcu cu miajn piedojn kaj kapon.” “Tio estus bela dankemo,” diris la reˆga ga filo, “mi faros ˆgin gin por nenio en la mondo.” La vulpo diris: “Se vi ne volas tion fari, mi devas forlasi vin, sed anta˘u la foriro, mi donos al vi bonan konsil konsilon. on. Gardu Gardu vin kontr kontra˘ a˘ u du aferoj: ne aˆcetu cetu viandon de la pendigilo kaj ne sidiˆgu gu sur randon de puto.” La junulo pensis: “Stranga besto b esto kun stranga j kapricoj! Kiu aˆcetus cetus viandon de la pendigilo! Mi neniam sentis inklinon sidiˆgi gi sur randon de puto.” Li rajdis anta˘ u en kun la bela princino, kaj la vojo kondukis lin tra la uen kamparo, kie restis amba˘ u liaj fratoj. Granda popolamaso nun kriis tie, unuj puˆˆsis pu sis la aliajn. Kiam li demandis, kio okazas, okazas, oni respondis, ke du homoj estas estas pendigotaj. pendigotaj. Li proksim proksimiˆ iˆ gis kaj rekonis siajn fratojn, kies konscienco gis esti es tiss ˆsarˆ sa rˆgita gita per multaj kulpoj kaj kiuj perdis sian tutan havon. Li demandis, ˆcu cu li povus ilin liberigi. libe rigi. “Se vi pagos por ili,” oni respondis, “sed kial perdi monon por tiaj friponoj!” Sen longaj konsideroj konsideroj la princo pagis por ili kaj ili ˆciuj ciuj kune forveturis. forveturis. Ili venis venis en la arbaron, arbaron, en kiu ili iam renkont renkontis is la vulpon. vulpon. Agrable Agrable estis tie kaj malvarmete; la fratoj do diris:

* La

ora birdo *

30

“Ni ripozu iom ˆce ce la puto, ni trinku kaj manˆ gu!” gu!” Li konsen konsentis tis kaj kaj dum la interparolado li forgesis la averton, sidiˆgis gis sur la randon, ne suspektante perfidon. La fratoj enpuˆ enpuˆsis sis lin en la puton, prenis la princinon, princinon, la ˆcevalon cevalon kaj la birdon kaj ekiris hejmen. “Jen ni akiris ne nur la oran birdon,” ili diris, “sed anka˘u la oran ora n ˆcevalon ceval on kaj la virgulinon el la ora kastelo.” Granda estis la gojo, gôj o, sed la ˆcevalo cevalo ne volis manˆgi, gi, la birdo ne fajfis, kaj la knabino sidis kaj ploris. ˆ estis feliˆce La plej juna filo ne pereis en la puto. Gi ce senakva kaj li falis sendifekta sur molan muskon, sed ne povis eliri. ˆ alku Anka˘u en tiu ti u malfeliˆ malfe liˆco co la fidela f idela vulpo vu lpo ne n e forlasis for lasis lin. lin . Gi a lkuris ris kaj riproˆ rip roˆcis cis la princon, ke li forgesis gian gîan konsilon. “Mi ne povas forlasi vin,” ˆgi gi diris, “mi eltiros vin al la taga lumo.” ˆ Gi diris al la reˆga ga filo, ke li kaptu gian ˆgian voston kaj forte ˆgin gin tenu, kaj ˆgi gi eltiris la junulon supren. “Vi ne estas ankora˘ u sen danˆgero,” gero,” diris la vulpo, “viaj fratoj ne estas certa cer taj, j, ˆcu cu vi mortis mor tis;; ili ˆcirka˘ cir ka˘ uis la arbaron per gardistoj kun ordono mortigi uis vin, se vi revenos.” Malriˆ Mal riˆculo cul o sidis sid is ˆce ce la vojo, vo jo, la junulo junu lo interˆ inte rˆsanˆ sangis gîs kun li la vestojn kaj tiamaniere sukcesis sukcesis eniri en la kastelon. astelon. Neniu lin rekonis, rekonis, sed la birdo komencis komencis fajfi, fajf i, la ˆcevalo cevalo komencis manˆ gi gi kaj la princino princino ˆcesis cesis plori. La reˆ go go ekmiris kaj demandis: “Kion tio signifas?” La princino respondis: ˆ “Mi ne scias, sed estis tiel malˆgoje goje al mi, kaj nun mi estas tiel gaja! Sajnas al mi, ke venis ven is mia vera fianˆco.” co.” ˆ Si rakontis ra kontis ˆcion, cion, kio okazis, kvankam kvankam la du frato fr atojj estis est is minacintaj minacinta j mortigi mor tigi ˆsin, si n, se ˆsi si malkaˆ ma lkaˆsos so s ilian ili an p erfi er fido don. n. La reˆ go go kunvokis ˆciujn, ciujn, kiuj estis en la kastelo; venis anka˘ u la junulo, kiel malriˆculo culo en ˆcifonoj, cifono j, sed la princino pr incino tuj rekonis lin kaj saltis al lia brusto. La sendiaj fratoj estis kaptitaj kaj kondamnitaj al morto, kaj la plej juna princo edziˆgis gis kun la bela virgulino kaj estis proklamita heredonto de la reˆ go. go. Kaj la malfeliˆca ca vulpo? vulp o? Longe, longe post p ost ˆci ci tiuj okazoj la princo foje iris en la arbaron kaj renkontis la vulpon, kiu diris: “Vi posedas nun ˆcion, cion, kion vi deziris, sed mia malfeliˆco co ne havas havas finon; sed se vi volos, vi povos min savi.” Kaj gi gî ree petegis, ke li mortpafu gin ˆgin kaj detranˆ detr anˆcu cu giajn gîajn piedojn kaj kapon.. Ap pon Apen ena˘ a˘ u la reˆga ga filo tion faris, la vulpo fariˆgis g is homo. homo. Li estis estis neniu neniu alia, ol la frato de la bela b ela princino. Kiam la kruela sorˆco co estis forigita, nenio

* La

31

ora birdo *

mankis en ilia feliˆco co gis gîs la morto. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

7

32

Fiˆ Fiˆ skaptisto skaptisto ka ka j lia edzino edzino

stis iam i am fiˆskaptisto skaptisto kaj lia li a edzino, ed zino, kiuj loˆ l oˆgis gis kune en malnova budo tuj apud la maro. La fiˆskaptisto skaptisto ˆciutage ciuta ge ˆetis en la maron sian fiˆshokon shokon kaj tiel li kaptadis kaj kaptadis la fiˆsojn. sojn. Foje li sidis sur la mara bordo kaj rigardis la hokon en la klara akvo; li sidis kaj sidis. La fiˆshoko shoko profundiˆ profu ndiˆgis g is ˆgis g is la fundo fundo.. Li eltir eltiris is gin ˆgin kaj rigardis; li kaptis granda gra ndan n fiˆ f iˆson. son . La fiˆso so diris dir is al li: “A˘uskultu, uskultu, kaptisto, lasu al mi la vivon; vivon; mi ne estas vera fiˆ fiˆso, so, mi estas sorˆ cita cita princo. Kiom tio utilos al vi, se vi min mortigos? Mi ne estus por vi granda regalo, ˆetu etu min en la akvon akvon kaj lasu min naˆ gi.” gi.” “Vi ne bezonas diri tiom da vortoj,” diris la maljunulo, “kompreneble mi liberigos libe rigos fiˆson, son, kiu scias paroli.” parol i.” Li ˆetis en la akvon la fiˆson, son, kiu profundiˆ prof undiˆgis gis gis gîs la fundo kaj lasis post si longan sangan strion. La fiˆskaptist skapt istoo leviˆ lev iˆgis gis kaj revenis al la edzino en la budon. ˆ vi kaptis nenion hodia˘ “Cu u?” u?” diris la virino. “Ne,” respondis la viro, “mi kaptis hodia˘ u fiˆ fiˆson, son, kiu diris, ke gi gî estas sorˆ so rˆcita ci ta prin pr inco co;; mi ˆeti e tiss gin gîn en la maron.” ˆ vi nenion postulis?” demandis la virino. “Cu “Ne,” diris la viro, “kion mi devus postuli?” “Ah,” diris la virino, virino, “malˆ goje go je estas ˆciam ciam logi ˆci ci tie en budo malbono malb onodora dora kaj abomeninda; kial vi ne postulis malgrandan dometon? Iru al la maro kaj voku la fiˆson; son; diru al gi, gî, ke ni dezirus malgrandan dometon; tute certe gi gî donos gin.” gîn.” “Ah,” diris la viro, “por kio iri tien ankora˘u unu fojon?” La virino respondis: “Vi ja kaptis ˆgin gin kaj poste liberiˆgis, gis, gi ˆgi certe donos. Iru tuj.” La viro ne volis rifuzi al la edzino kaj iris, sed ne tre volonte. Kiam li venis al la maro, la akvo estis tute verda kaj flava, ne klara kiel ordinare. Li proksimiˆgis gis al la akvo kaj diris: “El la ondo j, fiˆso so kara, Venu al la bordo mara; Ilzo min ˆci ci tien sendas, senda s, Kaj dometon de vi mendas.” La fiˆso so alna al naˆ gis gîs kaj diris: “Kion vi deziras?” ˆ ne volas plu “Vi kaptis ˆgin, gin, diris mia edzino, vi devis ion postuli de gi. gî. Si loˆgi gi en budo, ˆsi si dezirus havi dometon.” “Reiru!” “Reir u!” respondis resp ondis la fiˆso, so, “ˆsi si jam havas ˆgin.” gin.”

* Fiˆ skaptisto skaptisto

kaj lia edzi edzino no *

33

La fiˆskaptisto skaptisto foriris. Lia edzino ne sidis plu en budo. Malgranda dometo ˆ prenis lian nun staris tie kaj la virino sidis anta˘ u la pordo sur benko. Si manon kaj diris: “Eniru kaj rigardu, kia komforto.” Ili eniris. En la dometo estis malgranda vestiblo, bela ˆcambro cambro kun kamero; por amba˘ u estis litoj, krom tio kuirejo kaj provizejo, vazaro kupra kaj stana, ˆcio cio pura, brilanta. brilanta. Post la dometo estis malgranda korto kun kokinoj kaj anasinoj kaj gardeno gârdeno kun legomoj kaj fruktoj. “Rigardu!” “Riga rdu!” diris la virino, virino , “ˆcu cu tio ne estas ˆcarma?” carma ?” “Jes,” respondis la viro, “ˆcio cio restu tia, ni vivos tute feliˆce.” ce.” “Ni pripensos,” diris la virino. Ili manˆgis gis iom kaj iris dormi. Pasis tiel unu a˘ u du semajnoj kaj la virino diris: “A˘uskultu, uskultu, la dometo ja estas tro malvasta, la korto kaj gardeno ˆgardeno estas tre malgrandaj. malgrandaj. Kial la fiˆso so ne donacis al ni pli grandan domon. Mi dezirus loˆ gi gi en granda gran da ˆstona stona kastelo: iru al la fiˆso, so, gi gî donacu al ni kastelon.” “Ah, virino,” diris la fiˆskaptisto, skaptisto, “la dometo sufiˆcas, cas, por kio loˆ gi gi en kastelo!” “Eh,” diris la virino, “la fiˆso so povas tion fari.” “Ne,” diris la viro, “anta˘ u ne longe la fiˆ fiˆso so donacis al ni dometon, mi ne iros nun, mi ne volas ˆgin gin tedi.” ˆ “Cesu babili!” bab ili!” diris la virino, “la fiˆso so pov p ovas as tion fari kaj donos volonte.” La fiˆskaptisto skaptisto foriris, sed kun peza p eza koro kaj pensis: p ensis: tio ne estas prava. Kiam li venis al la maro, la akvo estis viola kaj blua, griza kaj densa, ˆgi g i ne estis plu verda kaj flava, sed gi gî estis ankora˘ u kvieta. La fiˆskaptisto skaptisto proksimiˆgis gis kaj diris: “El la ondo j, fiˆso so kara, Venu al la bordo mara; Ilzo min ˆci ci tien sendas, senda s, Kaj kastelon de vi mendas.” “Kion vi deziras?” de ziras?” demandis la fiˆso. so. “Ah,” diris malˆgoje go je la kaptisto, “ˆsi si volas loˆgi gi en granda grand a ˆstona stona kastelo.” “Iru tien, via edzino staras anta˘ u la pordo.” La fiˆskaptisto skaptisto iris, pensante, p ensante, ke li revenos en la domon, sed kiam li venis, tie staris star is granda gran da ˆstona stona palaco palac o kaj lia edzino edzin o supreniris supre niris la ˆstuparon; stupa ron; ˆsi si prenis preni s lian manon kaj diris: “Eniru.” Ili Ili eniri eniriss en la kastel astelon: on: la plan planko ko esti estiss marmo marmora, ra, amas amasoo da serv servis istoj toj malfermis al ili larˆge ge la pordojn. La muroj muroj estis estis blankaj, blankaj, kovritaj kovritaj per belaj tapeto j, en la ˆcambroj cambroj estis ora j seˆ goj goj kaj tabloj, tabloj, kaj kristal kristalaj aj lustroj lustroj pendis pendis de sur la plaf p lafono ono.. En ˆciuj ciu j ˆcambro camb rojj esti e stiss tapiˆ t apiˆsoj; so j; manˆ mangaˆ gâˆo o kaj ka j plej pl ej bona b onajj vino vin o j



34

staris sur la tabloj, kiuj fleksiˆgis g is sub sub ilia ilia pezo. Po Post st la domo domo estis estis granda granda korto kun staloj por ˆcevaloj cevaloj kaj bovinoj kaj plej belaj kaleˆ aleˆsoj. soj. Ne mankis anka˘ u granda, belega gardeno gârdeno kun plej belaj floroj kaj fruktoj. fruktoj. En granda granda parko, longa duonmejlon, d uonmejlon, kuris cervoj, kapreoloj kaj leporo j, — ˆcio, cio, kion oni povus revi. “Kiaj belaˆ belaˆoj!” oj !” diris la virino. “Jes,” respondis li, “ˆcio cio restu tia, nun ni loˆ gos en la bela kastelo kaj ni gos estos est os feliˆ fel iˆcaj.” ca j.” “Ni pripensos,” prip ensos,” diris la virino, “nun ni dormu.” Kaj ili kuˆsiˆ siˆ gis. gis. En la sekvinta tago la edzino vekiˆgis gis unua. La suno lumis, ˆsi rigardis rigar dis tra la fenestro fe nestro kaj vidis la pentrindan landon, kuˆsantan santan anta˘ antau˘ ˆsi. si . La fiˆskapt ska ptis isto to etendis ankora˘ u siajn membrojn, kaj ˆsi si tuˆsegis segis lin per la kubuto kaj diris: “Leviˆgu gu kaj rigardu tra la fenestro: fenestro: ˆcu cu ni ne povus p ovus regi la landon? Iru al la fiˆso so kaj diru, ke ni volas esti reˆ goj.” goj.” “Ah, virino,” respondis li, “por kio esti reˆgoj! goj! Mi ne volas esti reˆgo.” go.” “Bone,” ˆsi si diris, “vi ne volas, volas, sed mi volas volas esti reˆgo. go. Iru al la fiˆso, so, mi volas esti reˆgo.” go.” “Ah, virino, vi volas esti reˆgo, go, tion mi ne povas diri al ˆgi.” gi.” “Kial ne? Iru tuj, mi devas esti reˆgo.” go.” La fiˆskaptisto skaptisto iris tute konsternita. konster nita. “Tio ne estas prava, ne estas prava,” li pensis; tamen li iris. Kiam li venis al la maro, la akvo estis nigre griza, bolis kaj malbonodoris. La fiˆskaptist skapt istoo prok p roksim simiˆ iˆ gis gis kaj diris: “El la ondo j, fiˆso so kara, Venu al la bordo mara; Ilzo min ˆci ci tien sendas, senda s, Reˆgan gan tronon de vi mendas.” “Kion vi deziras?” demandis la fiˆso. so. ˆ volas fariˆgi “Si gi reˆgo,” go,” respondis li. “Iru, ˆsi si jam estas esta s reˆgo.” go.” Kiam li revenis al la palaco, li trovis la kastelon multe pli granda, kun alta turo kaj belegaj belega j ornamaˆoj. o j. Gardistoj Gardisto j staris anta˘ u la pordego kaj amaso da soldatoj kun tamburoj kaj trumpetoj. En la ˆcambroj cambroj ˆcio cio estis el pura marmoro kaj kaj oro, veluraj tapiˆ tapiˆsoj soj kaj grandaj ora j penik p enikoj. oj. Malfermiˆ Malfermigis ˆ la pordo de la salono: tie staris ˆciuj ciuj korteganoj, lia edzino sidis sur alta trono el oro kaj diamantoj kaj havis grandan oran kronon sur la kapo kaj en la ˆ amba˘ mano sceptron el pura oro kaj multekos multekostaj taj ˆstonoj. stonoj. Ce u flankoj staris en vico ses virgulinoj, virgu linoj, ˆciu ciu unu kapon malpli alta ol o l la anta˘ ua. ua. La fiˆskaptist skapt istoo proksimiˆgis gis kaj diris: “Ah, virino, virino , ˆcu cu vi estas reˆgo?” go?”



35

“Jes,” respondis ˆsi, si, “nun mi estas reˆ go.” go.” La fiˆskaptisto skaptisto staris stari s kaj rigardis rigar dis ˆsin, sin, fine li diris: “Ah, kiel bele estas, ke vi estas reˆgo! go! Nun ni deziros nenion plu.” “Ne,” respondis ˆsi si ka j fariˆgis gis malkvieta, “la tempo pasas tiel malrapide, mi enuas. Iru al a l la fiˆso; so; mi jam estas est as reˆgo, go, mi volas fariˆgi gi imperiestro.” “Ah, virino,” diris la fiˆskaptisto,“ skaptisto,“ vi volas esti imperiestro?” “Iru al la fiˆso,” so,” ˆsi diris, “mi volas esti imperiest impe riestro.” ro.” “Ah, virino, la fiˆso so ne povas fari vin imperiestro, mi ne povas tion diri al gi; ˆgi; imperiestro imp eriestro estas nur unu en la regno. re gno. La fiˆso so ne pov p ovas as fari vin imperiestro, ne povas, ne povas!” “Kio!” “Kio!” kriis kriis la virino virino,, “mi estas estas reˆgo go kaj vi estas nur nur mia edzo. Iru tuj. Se gi gî faris min reˆgo, go, gi gî povas fari min anka˘ u imperiestro. Iru tuj!” Li devis obei. Li iris kun timo kaj pensis: “Tio ne sukcesos; sukcesos ; imperies imp eriestro! tro! ˆsi si postulas pos tulas tro multe, ˆsi fine f ine tedos tedo s la fiˆson.” son.” Kiam li venis al la maro, la akvo akvo estis tute nigra kaj kaj densa kaj kaj tiel bolis, ke veziketoj krevis sur la supraˆ supraˆo. o. Forta vento skuis gin. gîn. La terurita teru rita fiˆskaptisto skaptisto proksimiˆgis gis kaj diris: “El la ondo j, fiˆso so kara, Venu al la bordo mara; Ilzo min ˆci ci tien sendas, senda s, Imperion de vi mendas.” “Kion vi deziras?” demandis la fiˆso. so. “Ah fiˆso, so, mia edzino volas esti imperiestro.” “Iru, ˆsi si jam estas imperiestro.” Kiam li revenis hejmen, la tuta kastelo estis el polurita marmoro kun alabast alabastraj raj figuroj figuroj kaj oraj ornama ornamaˆˆoj. oj. An Anta˘ ta˘ u la pordego marˆ marˆsis sis soldatoj, blov blovis is trumpetoj trumpetojn n kaj batis batis tambur tamburojn. ojn. En la pala palaco co baronoj baronoj,, grafoj grafoj kaj princoj estis servistoj kaj malfermis anta˘ u li orajn pordojn. Kiam Kiam li eniris, eniris, ˆ havis sur la lia edzino sidis sur trono el unu ora peco, longa unu mejlon. Si kapo grandegan oran kronon, ornamitan per briliantoj kaj karbunkoloj; en ˆ amba˘ unu mano ˆsi tenis la sceptron, en la alia la imperiestran imperiestran pomon. Ce u flank flankoj oj staris staris gardistoj gardistoj en du vicoj: vicoj: la plej granda estis giganto giganto du mejlojn mejlojn alta, alta, la plej malgran malgranda da nano ne pli alta alta ol mia malgran malgranda da fingro. fingro. An Anta˘ ta˘ u ˆsi staris amaso da grafoj kaj princoj. Time proksimiˆ gis gis la fiˆskaptisto skaptisto kaj diris: ˆ vi estas nun imperiestro?” “Cu “Jes, mi estas imperiestro,” respondis ˆsi. si. Li staris kaj rigardis ˆsin, fine li diris: “Bele estas, ke vi estas imperiestro.” “Kial vi staras tie?” respondis ˆsi. si. “Mi estas nun imperiestro, imperiestro, mi volas volas esti pap papo; o; iru al la fiˆ f iˆso.” so.”



36

“Kion, virino, kion vi deziras! Papo estas nur unu en la tuta kristanaro, la fiˆso so ne povas tion fari!” “Iru!” ˆsi si diris, “mi volas fariˆ gi gi papo; jam hodia˘ u mi devas esti papo.” “Ne, virino, mi ne povas povas tion diri, vi jam troas, la fiˆso so ne povas povas fari vin papo.” “Sufiˆce ce da d a babilado ba bilado.. Se gi gî povas fari iun imperiestro, ˆgi gi povas fari anka˘ u papo. Rapidu, mi estas imperiestro, vi estas nur mia edzo.” La fiˆskaptisto skaptisto foriris forir is malkuraˆ malkur aˆge, ge, li tremis pro timo, liaj genuoj kaj kruroj skuiˆgis. gis. Terura vento vento ekblovis, ekblovis, nuboj kovris kovris la ˆcielon, cielon, fariˆ gis gis mallume, kvaza˘ kvaza˘ u vespere. La folioj falis de la arboj, la akvo muˆgis, gis, bolis kaj kaj batis batis la bordojn. En malprok malproksim simoo li vidis vidis ˆsipojn, kiuj kiuj alarme alarme pafis, pafis, saltis saltis kaj dancis dancis sur la ondoj. La ˆcielo cielo estis ankora˘ ankora˘ u iomete blua en la mezo, sed ˆcirka˘ cirka˘ ue ue gi gî estis terure ruˆ ga, ga, kiel anta˘ u fulmotondro. Li proksimiˆ gis gis terurita kaj diris: “El la ondo j, fiˆso so kara, Venu al la bordo mara; Ilzo min ˆci ci tien sendas, senda s, La tiaron de vi mendas.” “Kion vi deziras?” demandis la fiˆso. so. “Mia edzino volas fariˆgi gi papo.” “Iru, ˆsi si jam estas esta s pap p apo.” o.” La fiˆskaptisto skaptisto foriris. Kiam li revenis, li vidis grandan preˆ gejo ge jon, n, ˆcirka ci rka˘ uitan u˘itan de palacoj. Interne Interne ˆcion cion lumigis miloj da miloj da kandeloj kaj lia edzino, tuta en oro de la kapo ˆgis gis la piedoj, sidis sur trono multe pli alta ol la anta˘ ua ua ˆ ˆ kaj havis sur la kapo tri orajn kronojn. Cirka˘ uis uis ˆsin amaso da pastroj. pastro j. Ce amba˘ u flankoj staris du vicoj da kandeloj, la plej alta kiel grandega turo, la ˆ plej malgranda kiel lumingo en la kuirejo. Ciuj imperiestroj kaj reˆ goj goj genuis anta˘ u ˆsi si kaj ka j kisi ki siss ˆsian si an ˆsuon su on.. “Virino,” “Virin o,” diris la fiˆskaptisto skaptisto rigardante rigar dante ˆsin, sin, “ˆcu cu vi estas esta s nun pap papo?” o?” “Jes, mi estas papo.” pap o.” Li atente atente ˆsin sin observis observis kaj ˆsajnis sajnis al li, ke li vidas sunon. “Ah, kiel bele estas, edzino mia, ke vi estas papo.” Sed ˆsi sidis rigida, rigida , kvaza˘u ˆstipo, stip o, kaj ne moviˆgis. gis. Li diris: “Nun vi estos kontenta, vi estas papo, nenion plu vi povus deziri.” “Mi pripensos prip ensos,” ,” ˆsi si respondis resp ondis kaj ili kuˆsiˆ siˆgis. gis. Sed ˆsi si ne estis kontenta kontenta kaj la avideco avid eco ne lasis las is ˆsin sin dormi; dor mi; ˆsi pensi pe nsiss senˆcese, ces e, kio ˆsi si povus pov us ankora anko ra˘ u˘ fariˆgi. gi. La fiˆskaptisto skaptisto dormis dormi s bon bonee kaj profunde, profu nde, ˆcar car li multe kuris tage, sed ˆsi ne povis dormi kaj sin turnis de unu flanko flan ko sur la alian, pensante senˆcese, cese, kio ˆsi si povus ankora˘ u fariˆgi. gi. Nenion ˆsi si povis p ovis elpensi. Dume leviˆgis gis la suno. Kiam ˆsi si ekvidis la matenruˆgon, go n, ˆsi si sidi si diˆgis gîs sur la lito kaj rigardis tra la fenestro; kiam aperis la suno, ˆsi ekpensis:


37


“Ah, ˆcu cu mi ne povus ordonadi la leviˆ gon de la suno kaj luno?” gon “Leviˆgu!” gu!” ˆsi si ekkriis, ekkriis , tuˆsegante segant e lin per la kubuto, kubut o, “iru al la fiˆso, so, mi volas esti Dio.” La fiˆskaptisto skaptisto duone dormis ankora˘ u, sed li tiel ektimis, ke li falis de la u, lito. Li pensis, ke li ne bone a˘udis, udis, frotis la okulojn kaj demandis: “Ah, virino, kion vi diris?” “Se mi ne povos ordoni la leviˆgon g on de la suno kaj luno kaj se mi devos vidi, ke ili leviˆgas gas sen mia ordono, mi ne havos plu trankvilan t rankvilan horon, hor on, ˆcar car mi ne povis ordoni ilin.” ˆ tiel terure lin ekrigardis, ke li ektremis. Si “Iru tuj, mi volas esti Dio.” “Ah, virino,” li diris kaj falis anta˘u ˆsi si sur la genuojn, “la fiˆso so ne povas fari tion; ˆgi gi povis fari vin imperiestro kaj papo, mi petas vin, rekonsciiˆgu gu kaj restu papo.” ˆ fariˆgis Si gis furioza, ˆsiaj siaj haroj haro j flugis senorde ˆcirka˘ cirka˘ u la kapo, kapo , ˆsi si disˆsiris sir is la korsaˆ korsaˆon on kaj ekbatis la edzon per la piedo, kriante: “Mi ne povas plu atendi, a tendi, iru tuj, ˆcu cu vi ne a˘ audas?” u˘das?” Li surtiris la pantalonon kaj ekkuris kvaza˘ u frenez freneza. a. Ekbl Ekblov ovis is terura terura ventego, ventego, bruegis kaj muˆ gis gis terure. Li apena˘ u povis povis stari stari sur la piedoj. piedoj. La domoj kaj arboj skuiˆ skuiˆ gis, gis, la montoj tremis, la ˆstonegoj stonego j ruliˆ gis gis en la maron, la ˆcielo cielo estis nigra, nigra , kvaza˘u peˆ p eˆco. co. Tondris kaj fulmis, sur la maro leviˆ gis gis nigraj ondoj, ondo j, altaj alta j kiel turoj turo j ka j montoj, ka j ˆciu ciu portis blankan ˆsa˘ sa˘ uman uman kronon. La fiˆskaptisto skaptisto kriis, sed li mem ne a˘ udis la proprajn vortojn: udis “El la ondo j, fiˆso so kara, Venu al la bordo mara; Ilzo min ˆci ci tien sendas, senda s, Dian tronon de vi mendas.” “Kion ˆsi si deziras?” dezir as?” demandis deman dis la fiˆso. so. ˆ volas esti Dio,” diris la fiˆskaptisto. “Si skaptisto. “Iru, ˆsi si ree sidas en la budo.” Kaj ili sidas tie ankora˘ u hodia˘ u. u. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

8

38

Tablo ablo “ko “kovru vru vin”, vin”, la oraze orazeno no kaj kaj bast baston ono o el sako

stis iam tajloro, kiu havis tri filojn kaj nur unu kaprinon. ˆ la kaprino nutris per sia lakto la tutan familion, oni devis doni Car al ˆsi si bonan bo nan nutra nutr aˆon kaj konduki kond uki ˆsin sin ˆciutag ciu tagee sur la paˆstejon ste jon.. La filo fil o j paˆstis stis ˆsin unu post pos t la alia. Fo je la plej aˆ ga ga filo kondukis ˆsin sin en la tombejon, ˆ paˆstis kie la plej bela herbo kreskis. Si stis sin tie kaj saltis. saltis. Vespere, kiam proksimiˆgis gis la tempo por reveni hejmen, li demandis: “Kaprino, “Kapr ino, ˆcu cu vi estas sata?” sata? ” La kaprino respondis: “Manˆ gis gis mi kaj estas sata De la herbo aromata. Me, mee!” “Venu “Venu do hejmen,” hejme n,” diris la junulo, prenis preni s ˆsian sian ˆsnuron, snuron, kondukis ˆsin sin en la stalon kaj alligis. ˆ la kaprino havis sufiˆce “Cu ce da nutraˆ nutraˆo?” demandis la maljuna tajloro. ta jloro. “Ho jes,” je s,” resp r espondis ondis la filo, filo , “manˆ “ma nˆgis gis ˆsi si kaj estas esta s sata de la herbo herb o aromata.” aro mata.” Sed la patro volis mem konvinkiˆgi, gi, iris en la stalon, karesis la karan beston kaj demandis: “Kaprino, “Kapr ino, ˆcu cu vi estas sata?” sata? ” La kaprino respondis: “Saltis mi, nenion trovis, Kiel mi satiˆgi gi povis? Me! mee!” “Kion mi a˘ udas!” ekkriis la tajloro, kuris al la knabo kaj diris: udas!” “Mensogulo! Vi diris, ke la kaprino estas est as sata, kaj lasis ˆsin sin fasti?” En granda kolero li prenis de la muro la ulnon kaj per batoj forpelis la filon. En la sekvi sekvint ntaa tago tago esti estiss la vico de la dua filo filo.. Li trovi troviss apu apud d la plekplektobarilo de la gardeno gârdeno lokon, lokon, kie kreskis bela herbo. La kaprino kaprino manˆ gis gis ˆgin gin kaj lasis neniom. neniom. Vespere, kiam proksimiˆ gis la tempo por reveni hejmen, li gis demandis: “Kaprino, “Kapr ino, ˆcu cu vi estas sata?” sata? ” La kaprino respondis: “Manˆ gis gis mi kaj estas sata De la herbo aromata. Me, mee!”

* Tablo

“kovru vin”, la orazeno kaj bastono el sako *

39

“Venu “Venu do hejmen,” diris la junulo, tiris ˆsin sin en la stalon kaj alligis. ˆ la kaprino havis sufiˆce “Cu ce da nutraˆ nutraˆo?” demandis la maljuna tajloro. ta jloro. “Ho jes,” je s,” resp r espondis ondis la filo, filo , “manˆ “ma nˆgis gis ˆsi si kaj estas esta s sata de la herbo herb o aromata.” aro mata.” La tajloro, kiu volis mem vidi tion, iris en la stalon kaj demandis: “Kaprino, “Kapr ino, ˆcu cu vi estas sata?” sata? ” La kaprino respondis: “Saltis mi, nenion trovis, Kiel mi satiˆgi gi povis? Me! mee!” “Sendia “Sendia fripono!” fripono!” kriis kriis la ta jloro, jloro, “li lasis fasti fasti tiel noblan noblan besto b eston!” n!” kaj forpelis lin per la ulno. Venis enis la vico de la tria filo. Po Porr bone plenumi plenumi la taskon, taskon, li trovis trovis arbetaron kun plej belaj bela j folioj kaj paˆ paˆstis stis tie la kaprinon. kaprinon. Vespere, kiam li estis revenonta, li demandis: “Kaprino, “Kapr ino, ˆcu cu vi estas sata?” sata? ” La kaprino respondis: “Manˆ gis gis mi kaj estas sata De la herbo aromata. Me, mee!” “Venu “Venu do hejmen,” diris la knabo, kondukis ˆsin sin en la stalon kaj alligis. ˆ la kaprino havis sufiˆce “Cu ce da manˆ gaˆ gaˆo?” o?” demandis la maljuna tajloro. ta jloro. “Ho jes,” respondis la filo, “manˆgis gis ˆsi si kaj estas est as sata sat a de d e verdaˆ ve rdaˆo o aromat aro mata.” a.” La tajloro ne fidis, iris en la stalon kaj demandis: “Kaprino, “Kapr ino, ˆcu cu vi estas sata?” sata? ” La malica besto respondis: “Saltis mi, nenion trovis, Kiel mi satiˆgi gi povis? Me! mee!” “Gento “Gento de mensoguloj!” ekkriis ekkriis la ta jloro, “unu same sendia kaj kaj malzorga, malzorga, kiel alia! Trompu alian malsaˆgulon!” gulon!” Kolera Kolera li kuris kuris en la domon domon kaj tiel draˆ draˆsis sis per la ulno la dorson dorson de la knabo, ke la junulo forkuris. La maljuna maljuna tajloro restis restis sola kun la kaprino kaprino.. En la sekvin sekvinta ta tago li iris en la stalon, karesis la kaprinon kaj diris: “Venu, “Venu, kara besteto, mi mem kondukos vin en la paˆstejon.” stejon.” Li kondukis ˆsin sin al verdaj plektobariloj, plektobarilo j, al altaj alta j herbo j kaj en aliajn lokojn, loko jn, kie la kaprinoj kaprino j volonte volo nte sin paˆstas: stas:

* Tablo


40

ˆ “Cifoje vi satmanˆgos gos la˘ u via volo,” li diris kaj paˆstis stis ˆsin sin gis gîs la vespero. Tiam li demandis: “Kaprino, “Kapr ino, ˆcu cu vi estas sata?” sata? ” ˆ respondis: Si “Manˆ gis gis mi kaj estas sata De la herbo aromata. Me, mee!” “Venu “Venu do hejmen,” hejmen,” diris la tajloro, kondukis kondukis ˆsin sin en la stalon kaj alligis. alligis. Forirante li sin returnis al ˆsi si kaj demandis ankora˘ u unu fojon: “Fine vi satmanˆ gis?” gis?” Sed la kaprino kondutis kontra˘ u li ne pli bone ol kontra˘u la aliaj kaj respondis: “Saltis mi, nenion trovis, Kiel mi satiˆgi gi povis? Me! mee!” A˘udinte udinte tion, la tajloro ekmiris kaj komprenis, komprenis, ke li maljuste maljuste forpelis siajn filojn. “Atendu!” “Atendu !” kriis li, “vi “ vi sendanka senda nka kreitaˆo! o! Ne sufiˆcas cas forpe for peli li vin. Mi signos signo s vin tiel, ke vi neniam kuraˆgos gos montri vin inter honestaj tajloroj.” Li rapide alportis razilon, sapumis la kapon de la kaprino kaj razis ˆsin sin ˆ glata kvaza˘ u manplato. Car la ulno tro honorus ˆsin, sin, li alportis vipon kaj tiel regalis ˆsin, ke la kaprino forkuris fo rkuris salte. La tajloro, tute sola, ekmalˆgojis. go jis. Li dezirus havi ˆce ce si la filojn, filo jn, sed neniu sciis, kien forpelis ilin la sorto. @

La plej aˆ ga ga fariˆgis gis lernanto de lignaˆisto. isto. Li lernis diligente kaj persiste. Kiam venis la tempo entrepreni metian migradon, la majstro donacis al li ˆ estis tute simpla kaj el ordinara ligno, sed havis bonegan econ: tablon. Gi kiam oni starigis ˆgin gin anta˘ u sin kaj diris: “Tableto, kovru vin,” la bona tablo tuj estis kovrita per pura tuko, aperis sur gi gî telero, tranˆcilo cilo kaj forko, pladoj plado j kun rostaˆ rostaˆoj o j kaj kuiraˆ kuiraˆoj kaj granda glaso da ruˆ ga ga brila vino, kiu ˆgojigis gojigis la koron. La junulo pensis: “Tio sufiˆcos cos por p or tuta tut a via vivo,” kaj esperplena ekiris en la vastan mondon. Li tute ne zorgis, ˆcu gastejo estas bona, ˆcu cu oni povas trovi tie manˆ gon a˘ u ne. Se tio plaˆcis cis al li, li eˆc tute ne eniris, sed sur kampo a˘ u herbejo a˘ u en arbaro

* Tablo


41

li demetis de la dorso la tablon, starigis ˆgin gin anta˘ u sin kaj diris: “Kovru vin!” kaj li havis ˆcion, cion, kion li bezonis. Fine li ekdeziris reveni al la patro, esperante, ke lia kolero dume kvietiˆgis gis kaj ke li volonte akceptos la filon kun la tablo “kovru vin.” Vespere li venis en gastejon plenan de vojaˆ gantoj, kiuj afable invitis lin gantoj, sidigi ˆce ce ilia tablo, tablo , ˆcar car alie li nenion nenio n ricevos. “Ne,” respondis la lignaˆ lignaˆisto, “mi ne volas forpreni fo rpreni de via buˆso so la lastajn pecojn, prefere mi mem regalos vin.” Ili ridis, pensante, pensante, ke li ˆsercas, sercas, sed li starigis la lignan tablon en la mezo de la ˆcambro cambro kaj diris: “T “Tablo, ablo, kovru vin!” Tuj la tablo estis kovrita per manˆ gaˆ gaˆoj, oj , kia jn ne povus p ovus liveri la kuirejo de la mastro. La odoro agrable tiklis la nazojn de la gastoj. “Sinjor “Sinjoroj, oj, mi petas vin, vin, al la tablo!” tablo!” diris diris la ligna lignaˆˆisto. isto. Li ne bezonis bezonis inviti ilin duan fojon; ili proksimiˆgis, gis, eltiris la tranˆcilojn cilojn kaj brave komencis la atakon. Plej multe mirigis ilin, ke apena˘u iu plado malpleniˆgis, gis, tuj aperis alia alia tute plena. plena. La mastro staris staris en angulo, angulo, rigardi rigardiss kaj ne sciis, sciis, kion kion diri. diri. Li pensis: “Utila estus tia kuiristo en via gastejo!” La lignaˆ lignaˆisto kaj liaj kunuloj kunuloj amuziˆ amuzigis gîs ˆgis g is malf malfru ruaa nokto. nokto. Fine Fine ili iris dormi. Anka˘ u la junulo junu lo kuˆsiˆ siˆgis gis kaj starigis la tablon apud la muro. La pensoj ne lasis la mastron mastron trankvila trankvila.. Li memoris, memoris, ke li posedas tute similan tablon en la subtegmento, senbrue alportis gin ˆgin kaj lasis ˆgin, gin, preninte la miraklan. En la sekvinta sekvinta tago la lignaˆ lignaˆisto pagis por la nokto, nenion rimarkinte rimarkinte prenis la tablon kaj foriris. Tagmeze li venis al la patro, kiu akceptis lin kun granda gojo. gôjo. “Kara filo,” li demandis, “kion vi ellernis?” “Patro, “Patro , mi estas lignaˆisto.” isto .” “Bona metio,” respondis la maljunulo, “sed kion vi alportis de via migrado?” “La plej bona b ona afero, kiun mi alportis, estas ˆci ci tiu tableto.” tableto.” La ta jloro rigardis rigar dis la tableton de ˆciuj ciuj flankoj flanko j kaj diris: “Via majstroverko ne valoras multe, gi gî estas malnova kaj malbona tableto.” “Sed gi gî estas tableto ‘kovru vin’,” respondis la filo. “Kiam mi starigas ˆgin gin kaj diras: ‘kovru vin’, tuj aperas sur ˆgi gi bongustaj bongustaj manˆgaˆ gaˆoj o j kaj vino, kiu gojigas gô jigas la koron! Invitu ˆciujn ciujn parencoj pare ncojn n kaj amikojn, la tableto regalos ilin kaj ˆciuj ciuj satmanˆ gos.” gos.” Kiam la gastoj gasto j kunvenis, li starigis sta rigis sian tableton en la mezo de la ˆcambro cambro kaj diris: “Tableto, “T ableto, kovru kovru vin!” Sed la tableto ne moviˆ movigis gîs kaj staris malplena kiel ˆciu ciu alia, kiu ne komprenas la sorˆcvortojn. cvortojn. La malfeliˆca ca junulo komprenis,

* Tablo


42

ke oni ˆsanˆ sangis gîs al li la table tableton ton.. Li hon honti tis, s, ke li ˆsajnis s ajnis mens mensogu ogulo lo,, kaj la parenc parencoj oj pririd priridis is lin lin kaj devi deviss reven revenii hejme hejmen n kun kun malp malple lena na stoma stomako ko.. La patro rekomencis sian tajloran laboron, kaj la filo eklaboris ˆce majstro. @

La dua filo venis al muelisto kaj fariˆ gis lia lernanto. Kiam li jam ellernis gis la metion, la majstro diris: “Via konduto ˆciam ciam estis la˘ udinda, rekompence mi donacos al vi neordiudinda, naran azenon, kiu ne tiras veturilon, nek portas sakojn.” “Kion do gi gî faras?” demandis la junulo. ˆ sputas “Gi sputas oron,” respondis respondis la majstro. “Se vi starigas starigas gin gîn sur tuko kaj diras: ‘briklebrit’, la bona besto sputas al vi oron, malanta˘ ue ue kaj anta˘ ue.” ue.” “Bona afero,” diris la junulo, dankis la majstron kaj foriris en la vastan mondon. Kiam li bezonis monon, li nur diris al la azeno “briklebrit” , kaj la ˆ kien li venis kun oro falis kvaza˘ u pluvo; li nur kolektis ˆgin gin de la tero. Cie, la azeno, la plej bonaj objektoj ne estis tro bonaj por li, kaj ju pli karaj ili estis, est is, des pli bone, bo ne, ˆcar car lia poˆso so ˆciam cia m estis est is plena. ple na. Iom da tempo li migris migris tiamaniere tiamaniere en la mondo mondo kaj fine fine ekpensis ekpensis:: “Mi devas trovi mian patron; kiam mi venos kun mia azeno, li forgesos la koleron kaj bone min akceptos.” Li eniris okaze en la saman gastejon, gast ejon, kie oni ˆstelis stelis al lia frato la tableton. Li kondukis post si la azenon, kaj la mastro volis alligi ˆgin, gin, sed la junulo diris: “Mi dankas vin, mi mem kondukos mian grizulon en la stalon kaj mem alligos ˆgin, gin, ˆcar car mi devas scii, s cii, kie gi gî staras.” Tio ˆsajnis sajnis stranga al la mastro kaj li pensis, p ensis, ke tiu, kiu mem devas devas zorgi pri sia azeno, a zeno, ne havas havas tre plenan poˆ p oˆson. son. Sed kiam la veninto metis la manon en la poˆson, son, eltiris eltiris du orajn monerojn kaj mendis bonan vespermanˆ vespermanˆ gon, li larˆge ge malfermis la okulojn, ekkuris kaj elektis la plej bonan kion li havis en la provizejo. provizejo. Post la vespermanˆ go go la gasto gasto demandi demandis, s, kiom kiom li ˆsuldas suldas.. La mastro mastro ne ˆsparis sparis la poˆson son de la junulo junulo kaj diris, ke li devas devas aldoni ankora˘ ankora˘ u du orajn monerojn. monero jn. La junulo serˆcis cis en la poˆso, so, sed trovis tie t ie nenion. “Atendu momenton, sinjoro mastro,” li diris, “mi iros kaj alportos monon,” non,” kaj kunpren kunprenis is la tablotuk tablotukon. on. La mastro mastro kompre komprenis nis neniom, neniom, scivo scivola la sekvis lin senbrue kaj, ˆcar car la gasto riglis la pordon de la stalo, li rigardis tra fendo. La muelisto sternis la tukon sub la azeno kaj ekkriis: “briklebrit” — kaj en la sama momento la besto komencis sputi oron, kiu falis kvaza˘ u hajlo. “Mil diabloj,” diris la mastro, “jen tute novaj dukatoj! Ne malbona estas tia monujo!” La gasto pagis sian kalkulon alkulon kaj kuˆ kuˆsiˆ siˆ gis; gis; la mastro nokte ˆsteliris steliris en la stalon, elkondukis la moneriston kaj alligis anstata˘ue ue alian azenon.

* Tablo


43

En la posta mateno la muelisto frue foriris kun la azeno, suspektante nenion. Tagmeze li venis al la patro, kiu ˆgoje goje lin akceptis. “Kion vi ellernis, kara filo?” demandis la patro. “Patro, mi estas muelisto.” “Kion vi alportis de via migrado?” “Nur azenon.” “Ne mankas azeno j ˆci ci tie,” diris la tajloro, tajlor o, “mi preferus bonan b onan kaprinon.” ˆ ne estas ordinara besto, gi “Gi gî estas mirakla azeno: kiam mi diras: ‘briklebrit’, la bona kreitaˆ kreitaˆo sputas plentukon da oro. Invitu ˆciujn ciujn parencojn, parenco jn, mi ilin ˆciujn ciu jn faros far os riˆcaj ca j homo h omo j.” “Tio tre plaˆ cas cas al mi,” diris la patro, “mi plu ne turmentos turmentos min per la kudrado.” Kaj li rapidis kunvoki la parencojn. parenco jn. Kiam ˆciuj ciuj kunvenis, la muelisto petis p etis ilin sidiˆgi, gi, sternis la tukon kaj alkondukis la azenon. “Atentu nun,” li diris kaj ekkriis “briklebrit” — sed tio, kio falis sur la tukon, tukon, ne similis orajn monerojn. Montriˆ Montrigis, gîs, ke la besto b esto ne konas konas la artifikon, artifikon, ˆcar ca r ne ˆciu ci u azen az enoo gin gîn konas konas.. Malˆ goja goja fariˆgis gis la mieno de la kompatinda muelisto; li komprenis, ke oni trompis lin, petis pardonon de la parencoj, kiuj devis foriri same malriˆcaj, caj, kiel ili venis. venis. La tajloro rekomencis rekomencis sian laboron kaj la filo dungiˆgis gis en muelejo. La tria filo fariˆgis gis lernanto lerna nto de tornisto kaj ˆcar car la metio estas est as malfacila, li lernis pli longe ol la fratoj. Ili sciigis al li per letero sian malsukceson kaj kiel la gasteje gastejestro stro ˆstelis stelis al ili en la lasta lasta vespero vespero la mirakl miraklajn ajn donacojn. donacojn. Kiam Kiam la tornisto ellernis la metion, la majstro rekompence por lia bona konduto donacis al li sakon kaj diris: “En gi gî estas bastono.” “La sakon mi metos sur la dorson, ˆgi gi povos esti utila al mi, sed por kio ˆ estos nur superflu ta˘ugas ugas la bastono? Gi sup erfluaa ˆsarˆ sarˆgo.” go.” “Mi tuj klarigos al vi,” diris la majstro, “se iu ofendos vin, vi diru nur: ‘Bastono, ‘Bastono, el la sako!’ sako!’ kaj la bastono elsaltos elsaltos inter la homojn kaj tiel dancos sur iliaj dorsoj, ke ili ne povos moviˆgi gi dum ok tagoj; gi gî ˆcesos cesos bati ne pli frue, ol kiam vi diros: diros: ‘Baston ‘Bastono, o, en la sakon!’ sakon!’ ” ˆ La junulo dankis lin kaj ekiris kun la sako sur la dorso. Ciufoje, kiam iu tro proksimiˆgis gis al li kaj volis lin tuˆsi, si, li diris: “Bastono, el la sako!” La bastono saltis eksteren kaj batis la surtutojn a˘ u kamizolojn sur la dorsoj, ne atendante senvestiˆ gon; gon; rapide gi gî laboris kaj neniu atendis longe sian vicon! La juna tornisto venis vespere en la gastejon, kie liaj fratoj estis trompitaj. pitaj. Li metis metis la sakon anta˘ anta˘ u si sur la tablon kaj komencis komencis rakonti rakonti pri ˆcio cio rimarkinda, kion li vidis en la mondo.

* Tablo


44

“Jes,” li diris, “ekzistas tabletoj ‘kovru vin’, orazenoj kaj alio simila — bonaj objektoj, kiujn mi ne malˆ malˆsatas; satas; sed ˆcio cio tio valoras neniom kompare kompare kun la trezoro, kiun mi akiris kaj kiun mi havas en la sako.” La mastro mastro levis levis la orelojn: orelojn: “Kion, mil diabloj, li posedas,” li pensis, “kredeble la sako estas plena de diamantoj. Mi tre dezirus aligi ilin al la tableto kaj azeno, az eno, ˆcar car ˆciuj ciuj bona b onajj aferoj kuniˆ gas gas triope.” Kiam venis la tempo por dormi, la gasto sin etendis sur la benko kaj sub la kapon metis la sakon sakon kiel kusenon. Kiam la mastro pensis, ke la junulo junulo jam profunde dormas, li proksimiˆ proksimiˆ gis, senbrue kaj singarde tiris la sakon provante, gis, ˆcu cu li sukcesos fortiri gin gîn kaj meti anstata˘ ue u e alian. alian. La tornis tornisto to jam longe longe atendis tion kaj kiam la mastro estis forte tironta, la junulo ekkriis: “Bastono, “Bastono, el la sako!” sako!” La bastono tuj elsaltis elsaltis al la ˆstelisto stelisto kaj malav malavare regalis regalis lin. lin. La mastro kriis, kriis, petan p etante te kompaton, kompaton, sed ju pli la˘ ute ute li kriis, des pli forte la bastono batis batis la takton sur lia dorso. Fine Fine tute senforti senfortiˆ ginta ˆ la mastro falis teren. Tiam la tornisto diris: “Se vi ne redonos la tableton ‘kovru vin’ kaj la orazenon, la danco tuj rekomenciˆ gos.” gos.” “Oh, ne, ne,” diris la mastro per malla˘uta uta voˆco, co, “mi volonte volo nte redono red onoss ˆcion, cio n, nur ordonu la malbenitan koboldon reveni en la sakon.” La junulo diris: “Bone, mi ekkompatos vin, sed memoru bone la lecionon!” Li ekkriis: “Bastono, en la sakon” kaj liberigis la mastron. En la posta tago la tornisto iris al la patro kun la tableto “kovru vin” kaj kun la orazeno. La patro goje gôje akceptis lin kaj demandis, kion li el lernis. “Kara patro,” diris la junulo, “mi estas tornisto.” “Bela metio!” diris la patro, “kaj kion vi alportis de via migrado?” “Multvaloran objekton, kara patro, bastonon en la sako.” ˆ ne indis la penon! Vi povas fari “Kion?” ekkriis la patro, “bastonon? Gi gin ˆgin anka˘ u ˆce ce ni el iu a jn branˆ bra nˆco.” co. ” “Sed ne tian, tian, kara kara patro! Kiam Kiam mi diras al gi: gî: ‘Baston ‘Bastono, o, el la sako’, sako’, ˆgi gi ˆ ne elsaltas kaj batas tiujn, kiuj havas malbonajn intencojn kontra˘ u mi. Gi ˆcesa ce sas, s, gis gîs ili kuˆ kuˆsas sas tere kaj petas kompaton. kompaton. Rigardu, Rigardu, per gi gî mi reprenis la tableton ‘kovru ‘kovru vin’ kaj la orazenon, kiujn la gastejmastro gastejmastro fripone ˆstelis stelis al miaj fratoj. Alvoku ilin amba˘u kaj invitu ˆciujn ciujn parencojn, parenco jn, mi regalos rega los ilin kaj plenigos iliajn poˆsojn sojn per oro.” La malj maljuna una tajloro tajloro ne tre fidis fidis,, sed sed kunv kunvok okis is tamen tamen la paren parencojn cojn.. La tornisto sternis tukon en la ˆcambro, cambro, enkondukis enkondukis la orazenon kaj diris al la frato: “Nu, kara frato, parolu kun ˆgi.” gi.”

* Tablo


45

La muelisto diris “briklebrit” kaj en la sama momento oraj moneroj ekpluvis sur la tukon. La azeno ne ˆcesis, cesis, gis gîs ˆciuj ciuj havis havis tiom da oro, ke ili ne povis forporti pli multe. (Mi vidas, ke anka˘ u vi dezirus esti kun ili!) Poste la tornisto alportis la tableton kaj diris: “Nu, kara frato, parolu kun ˆgi.” gi.” Apena˘ u la lignaˆ lignaˆisto diris: “kovru vin,” gi gî jam estis kovrita kaj plena de plej bonaj manˆ gaˆ gaˆoj. o j. Komenc Kom enciˆ iˆgis gis festeno, kian la bona tajloro neniam anta˘ ue ue vidis en sia domo; la tuta parencaro restis kune ˆgis gis la noktomezo; ˆciuj ciuj estis gajaj gaja j kaj kontentaj. kontentaj. La tajloro ˆslosis en la ˆsranko sranko la kudrilon, kudrilon, fadenojn, gladilon gladilon kaj ulnon kaj vivis kun siaj tri filoj vivon vivon feliˆ feliˆcan can kaj trankvilan. trankvilan. Sed kia estis la sorto de la kaprino, pro kiu la tajloro forpelis siajn filojn? ˆ hontis Mi rakontos tion al vi. Si h ontis pro sia senhara se nhara kapo kaj kaˆ kaˆsis sis sin en neston de vulpo vulpo.. Kiam Kiam la vulpo vulpo reveni reveniss hejme hejmen, n, paro paro da grandaj grandaj okul okuloj oj ekbri ekbrili liss anta˘ u gi gî en la mallumo. ˆ ektimis Gi ektimis kaj forkuri forkuris. s. Urso Urso renkont renkontis is ˆgin gin kaj, vidante ˆgian gian konfuzon, demandis: “Kio estas al vi? Kial vi faras grimacojn?” ˆ rigardis “Ah,” respondis la flavulo, “terura monstro sidas en mia nesto! Gi min per siaj fajraj okuloj.” “Ni tuj forpelos ˆgin,” g in,” diris la urso, iris kun la vulpo al ˆgia g ia nesto kaj rigardis internen; sed kiam gi gî vidis la fajrajn okulojn, anka˘ u gi gî ektimis kaj forkuri forkuriss de la terura terura besto. besto. Abelo Abelo renkon renkontis tis la urson urson kaj, vidan vidante, te, ke gi gî ne sentas sin tre bone en sia ha˘ uto, uto, diris: “Urso, kia malˆgoja goja mieno, kie estas via gajeco?” “Ne babilu, terura besto kun fajraj okuloj sidas en la nesto de la flavulo kaj ni ne povas ˆgin gin forpeli.” La abelo diris: “Mi domaˆgas gas vin, urso. Mi estas malgranda, malforta kreitaˆ kreitaˆo, kiun vi tute ne rigardas sur via vojo, tamen mi esperas, ke mi povos vin helpi.” ˆ flugis en la vulpan neston, sidiˆ Gi gis sur la glata, razita kapo de la kaprino gis kaj tiel forte ˆsin sin pikis, ke ˆsi si elsaltis, kriis me! mee! kaj forkuris for kuris kiel furioza en la arbaron. De tiu tempo neniu scias, kie ˆsi si estas. est as. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

9

46

Fabelo abelo pri pri iu, kiu kiu migri migriss por ekkon ekkonii timon timon

u patro patro havis havis du filojn filojn.. La pli aˆ ga ga estis saˆga, ga, prudenta kaj lerta, la pli juna estis malsaˆga, ga, povis nenion nenion kompreni kompreni kaj kaj lerni. lerni. La homoj, rigardante lin, diris: “Li estos est os ˆsarˆ sargo gô por la patro!” Kiam oni devis ion fari, ˆciam ciam la pli aˆ ga g a devis gin ˆgin plenumi; sed kiam la patro sendis lin malfrue vespere a˘ u nokte, kaj la vojo estis tra tombejo a˘ u alia timiga loko, li ˆciufoje ciufo je respondis: “Oh ne, patro, mi ne iros tien, mi timas.” Kiam vespere ˆce ce la fajrujo oni rakontis rakontis fabelojn, kiuj tremigis la a˘ uskuluskultantojn, ili iun fojon diris: “Ah, “Ah, kiel kiel mi tima timas! s!”” sed sed la pli juna sidis sidis en angul angulo, o, a˘ uskultis, uskultis, kaj ne povis kompreni, kion tio signifas. “Oni ciam cîam diras: diras: mi timas! timas! mi timas! timas! Mi ne timas, timas, kredeble kredeble tio estas artifiko, kiun mi ne konas.” Foje la patro diris al li: “A˘uskultu, uskultu, vi en la angulo, vi fariˆgas gas granda kaj kaj forta. Vi devas devas ion ellerni kaj mem trovi por vi la panon. Vi vidas, kiel via frato penas, sed via laboro ˆciam cia m estas est as vana.” “Patro,” respondis la filo, “mi volonte lernus ion; mi volus lerni, kio estas timo, mi tute ne komprenas tion.” La pli aˆga ga ridis kaj pensis: “Dio mia, kia malsaˆgulo gulo estas mia frato, li neniam ta˘ ugos u gos por io: se ne lernas la infano, gi gî ne estos kapitano.” Post Po st iom da tempo orgenisto orgenisto vizitis vizitis la domon. La patro plendis plendis pri sia ˆcagreno cagreno kaj rakontis, rakontis, ke la pli juna filo ta˘ ugas por nenio, nenion scias kaj ugas lernas nenion: “Imagu, kiam mi demandis lin, kiun metion li volas lerni, li respondis, ke li dezirus lerni, kio estas timo.” “Se nur tion li deziras,” respondis r espondis la orgenisto, “li pov p ovas as tion lerni ˆce ce mi; lasu lin en mian domon, mi lin poluros.” La patro estis kontenta, kontenta, ˆcar car li pensis: “En ˆciu ciu okazo la knabo iom profitos.” La orgenisto prenis la knabon en sian domon kaj li devis sonorigi en la preˆgejo. gejo. Po Post st kelk kelkaj aj tagoj la orgenis orgenisto to vekis vekis la knabon knabon noktome noktomeze, ze, ordonis ordonis al li leviˆgi, gi, suriri la preˆgejan gejan turon kaj sonorigi. “Mi instruos al vi, kio estas timo,” pensis la orgenisto kaj iris sekrete anta˘ ue. ue. La knabo suriris suriris la turon, ˆcirka˘ cirka˘ urigardis kaj kiam li volis preni en urigardis la manon la ˆsnuron, li ekvidis sur la ˆstuparo, kontra˘ u la fenestro, blankan figuron. “Kiu estas tie?” li demandis, sed la figuro ne respondis, ne moviˆ gis. gis.

* Fabelo

pri iu, kiu migris por ekkoni timon *

47

“Respondu,” ekkriis la junulo, “a˘ u iru for, vi havas nokte nenion por fari ˆci ci tie! ti e!”” La orgenisto staris senmova, senmova, por p or kredigi al la junulo, ke tio estas fantomo. fantomo. La knabo ree kriis: “Kion vi volas? Parolu, se vi estas honesta homo; se ne, mi faligos vin de la ˆstup st upar aro. o.”” La orgenisto pensis: “Li tion ne faros,” ne respondis kaj staris kvaza˘ u ˆstona. stona . La knabo kn abo la trian tri an fojon fojo n alparolis lin, sed vane. Tiam li ekkuris kaj tiel depuˆsis sis de d e la ˆstuparo stuparo la fantomon, ke gi ˆgi rulfalis dek d ek ˆstupo stupo jn kaj restis senmova en angulo. La knabo knab o sonorigis, revenis en la domon sen diri eˆc unu vorton, kuˆsiˆ siˆ gis gis kaj ekdormis. La edzino edzino de la orgenis orgenisto to longe longe atendis atendis la edzon, edzon, sed li ne revenis revenis.. Fine Fine ˆsi si ektimis, vekis la knabon kaj demandis: ˆ vi ne scias, kie restis mia edzo? Li suriris anta˘u vi la turon.” “Cu “Ne,” respondis la knabo. “Iu staris sur la ˆstuparo stuparo kontra˘ kontra˘ u la fenestro, kaj ˆcar car li volis nek respondi, nek foriri, mi pensis, ke li estas ˆstelisto stelisto kaj mi faligis lin de la ˆstuparo. stuparo. Iru tien, tien , vi vidos, ˆcu cu tio estis via edzo. Se jes, granda domaˆgo go estas.” La virino kuris tien kaj trovis trovis la edzon en angulo; li kuˆ kuˆsis sis kaj gemi gê mis, s, ˆcar ca r unu lia piedo estis rompita. ˆ portis la edzon malsupren kaj kun la˘ Si utaj krioj rapidis al la patro de la utaj junulo. “Via filo,” ˆsi si kriis, “ka˘ uzis uzis grandan grand an malfeliˆ malfel iˆcon! con! Li ˆetis etis mian edzon de la ˆstuparo, stuparo, tiel ke li rompis r ompis unu piedon al la malfeliˆculo. culo. Reprenu la friponon f riponon el nia domo!” La patro p atro ektimis, kuris al la knabo kaj severe riproˆcis cis lin: “Kiaj sendiaj agoj! La diablo, diablo, ˆsajnas, sajnas, inspiris inspiris vin!” “Patro,” li respondis, “a˘ uskult uskultu u min, mi estas senkulp senkulpa: a: li staris staris en la mallumo, kiel iu, kiu havas malbonajn intencojn. Mi ne sciis, kiu li estas kaj trifoje mi admonis lin respondi a˘ u foriri.” “Ah,” diris la patro, “vi alportas nur malfeliˆ malfeliˆ cojn. cojn. For de miaj okuloj, mi ne volas plu vidi vin.” “Bone, patro, atendu nur gis gîs la tagiˆgo; g o; mi forir foriros os por lerni lerni timon: timon: mi ekhavos arton, kiu nutros min!” “Lernu “Lernu,, kion kion vi volas,” volas,” diris la patro, patro, “tio “tio estas estas por mi indiferen indiferenta. ta. Jen estas 50 talaroj, iru en la vastan mondon kaj al neniu diru, de kie vi venas kaj kiu estas via patro, patr o, ˆcar car mi hontas pro vi!” “Bone, “Bone, patro, patro, kiel kiel vi volas. volas. Se vi postulas postulas nenion nenion plian, plian, mi povas povas facile plenumi vian volon.” Kiam leviˆgis gis la suno, la knabo metis la talarojn en la poˆson, son, ekiris sur la grandan vojon kaj senˆcese cese ripetis al si: “Ah, se mi timus, se mi timus.”

* Fabelo


48

Homo iris sur la vojo, a˘udis udis la vortojn, kiujn la knabo diris al si mem, kaj kiam ili proksimiˆgis gis al pendigilo, li diris: ˆ “Cu vi vidas tie la arbon, kie sep junuloj festis la edziˆgon gon kun la filino de la ˆsnurfaristo snurfaristo kaj nun lernas lern as flugi: sidiˆ gu tie kaj atendu la nokton, vi lernos gu timi.” “Se oni bezonas nenion plian, la afero estas facile farebla. farebla. Revenu Revenu morga˘ u matene: se mi tiel rapide lernos timi, vi ricevos miajn 50 talarojn.” La knabo iris al la pendigilo, sidiˆgis gis sub ˆgi gi kaj atendis gis gîs la vespero. Estis malvarme, la knabo ekbruligis fajron; sed noktomeze ekblovis tiel malvarma vento, ke la knabo ne povis sin varmigi, malgra˘ u la fajro. fa jro. Kiam Kiam li vidis, vidis, ke la vento movas la pendigito jn, kiuj tuˆsegas segas unu alian, li pensis: p ensis: “Mi frostas ˆci ci tie ˆce ce la fajro, fajr o, kiel ili devas frosti kaj tremi tie supre!” Li estis kompatema: li starigis ˆstupetaron, stupetaro n, supreniris, malligis ˆciujn ciujn sep kaj portis portis ilin ilin malsupr malsupren. en. Po Post stee por ekfl ekflam amig igii la karbojn karbojn li blovi bloviss sur sur la fajron fajr on ka j sidigis ilin ˆcirka˘ cirka˘ ue. ue. Sed ili sidis sidis senmov senmovaj kaj la fajro ekbruli ekbruligis gis iliajn vestojn. “Gardu “Gardu vin,” vin,” kriis kriis la knabo, “alie mi ree vin pendigos! pendigos!”” La mortint mortintoj oj a˘udis udis nenion, silentis, silentis, kaj iliaj ˆcifonoj cifonoj brulis. brulis. La knabo ekkoleris ekkoleris kaj diris: ˆ vi ne volas vin gardi? Bone, sed mi tute ne intencas bruli kun vi,” li “Cu ree pendigis ilin, sidiˆgis gis ˆce ce la fa jro kaj ekdormis. ekdormis. En la posta p osta tago venis venis al li la sama homo por ricevi la 50 talarojn kaj diris: “Nun vi scias, kio estas timo!” ˆ tiuj supre ne malfer“Ne,” respondis la knabo, “de kie mi povus scii? Ci mis la buˆson; son; ili estis tiel malsaˆgaj, ga j, ke ili lasis siajn ˆcifonojn cifono jn bruli.” La homo vidis, ke li ne ricevos la 50 talarojn, foriris kaj diris: “Tian mi ne vidis ankora˘ u!” u!” La knabo iris sian vojon kaj ree ripetis al si: “Ah, se mi timus, se mi timus!” Veturigisto, kiu iris malanta˘u li, demandis: “Kiu vi estas?” “Mi ne scias,” respondis la junulo. La veturigisto da˘ urigis: urigis: “De kie vi venas?” “Mi ne scias.” “Kiu estas via patro?” “Tion mi ne povas diri.” “Kion vi murmuras senˆcese?” cese? ” “Mi volus lerni timi, sed neniu povas instrui min.” ˆ “Cesu babili babili sensenc sensencaaˆojn,” diris diris la veturi veturigis gisto, to, “iru “iru kun mi, eble eble mi loˆgigos gigos vin.” La knabo iris kun la veturigisto, kaj vespere ili venis en gastejon, kie ili estis pasigontaj pasigontaj la nokton. Enirante Enirante en la ˆcambron, cambron, la knabo ree diris:

* Fabelo


49

“Ah, se mi timus, se mi timus!” La mastro, a˘ udinte tion, ekridis kaj diris: udinte “Se vi tion serˆcas, cas, vi trovos ˆci tie bon bonan an okazon.” “Silentu!” diris al li la edzino, “multaj kuraˆguloj guloj jam perdis tie la vivon. Domaˆge ge estus, se ˆci ci tiuj belaj okuloj ne plu vidus la tagan lumon.” La knabo diris: “Kiel ajn malfacila tio estas, mi volas ˆgin gin lerni, mi ja por tio migras en la mondo.” Li ne lasis la gastejmastron trankvila, ˆgis gis ˆci ci tiu rakontis, ke ne malproksime estas malbenita kastelo, kie li povas lerni timi, se li nur pasigos tie tri noktojn. La reˆgo go promesis al tiu, kiu kuraˆ gos tion fari, sian filinon kiel edzigos non, kaj la filino estas la plej bela virgulino en la tuta mondo. En la kastelo estas anka˘ u grandaj trezoroj, gardataj de malbonaj spiritoj; oni povus akiri ilin kaj fariˆgi gi riˆculo. culo. Multaj Multa j kuraˆ guloj jam estis interne, sed ankora˘ guloj u neniu eliris. En la posta tago la knabo iris al la reˆ go go kaj diris: “Se vi permesos, mi pasigos tri noktojn en la kastelo.” La reˆ go go rigardis lin kaj ˆcar car la knabo plaˆcis cis al li, li diris: “Vi povas peti tri aferojn, sed nur senvivajn objektojn, kaj vi povos kunporti ilin en la kastelon.” La junulo respondis: “Mi petas fajron, fa jron, tornilon kaj lignaˆ lignaˆistan istan stablon kun tranˆcilo.” cilo.” La reˆ go go ordonis or donis ˆcion cion ˆci ci porti p orti dum la tago en la kastelon. Kiam proksim p roksimiˆ iˆ gis gis la nokto, la knabo knab o eniris en la kastelon, ekbruligis helan fa jron en unu ˆcambro, cambro, metis apude la stablon kun la tranˆcilo, cilo, sidiˆ gis sur la tornilo kaj diris: gis “Ah, se mi timus! Sed anka˘u ˆci ci tie mi ne lernos timi.” Anta˘ u noktomez noktomezoo li volis volis flamig flamigii la fa jron: jron: kiam kiam li blovis, blovis, io ekkriis ekkriis en angulo: “Mia˘ u, u, mia˘ u, u, kia malvarmo!” “Malsaˆguloj, guloj, kial vi krias? Venu al la fajro kaj varmigu vin.” Apena˘ u li tion diris, elsaltis elsaltis du grandaj katoj, sidiˆ gis gi s ˆce ce amba amba˘ u˘ liaj flankoj kaj sovaˆge g e rigardi rigardiss lin lin per siaj fajraj fajraj okul okuloj. oj. Po Post st momen momento, kiam ili jam varmigis sin, ili diris: “Kolego, ˆcu cu vi ne volas ludi lud i kartojn?” “Kial ne,” respondis li, “sed montru viajn piedojn!” Ili etendis siajn ungegojn. “Ah,” li diris, “kiel longaj longa j ungo j! Atendu, mi devas de vas ilin detranˆci.” ci.” Li kaptis ilin sur la nuko, sidiˆgis gis sur la stablo, ˆsra˘ sra˘ ubis ubis iliajn piedojn kaj diris: “Mi vidis fiajn fingrojn, mi ne plu volas ludi kun vi.” Li mortigis la katojn kaj ˆetis en akvon. akvon. Apena˘ u li kvietigis la du ludkunulojn kaj sidiˆgis gis ˆce ce la fajro, fajr o, el ˆciuj ciuj anguloj angulo j venis nigra j katoj kaj hundoj

* Fabelo


50

nigraj, nigraj, ligitaj ligitaj per fajraj ˆcenoj, cenoj, pli kaj pli multnom multnombraj, braj, tiel ke li ne povis povis forpuˆsi si ilin. Ili kriis terure, paˆsis sis en la fajron, fa jron, disˆ disˆetis la karbojn kaj volis estingi gin. gîn. Dum momento li rigardis kviete, sed ili fine tedis lin, li kaptis la tranˆ tra nˆcilon, cilo n, ekkrii ekk riis: s: “For, kanajloj!” kaj senkompate hakis dekstren kaj maldekstren. Parto forkuris, parton li mortigis kaj ˆetis etis en la lageton. Kiam li revenis, li flamigis la fajron el la eroj kaj varmigis sin. Kiam li sidis tiamaniere, liaj okuloj ne volis plu esti malfermitaj kaj li deziris dezir is dormi. dormi . Li ˆcirka˘ cirka˘ urigardis kaj vidis en la angulo grandan liton. urigardis ˆ “Gustatemp Gusta tempe,” e,” li diris d iris kaj kuˆsiˆ siˆgis. gis. Sed apena˘ ape na˘ u li fermis la okulojn, la lito ekveturis kaj veturis tra la tuta kastelo. “Bone, tre bone,” diris la knabo, “kuru rapide!” La lito ruliˆgis gis kvaza˘ u al ˆgi gi estus jungitaj ses ˆcevaloj, cevaloj, trans la sojlojn sojlo jn kaj ˆstuparojn, stuparo jn, supren kaj malsupren. Subite, krak, krak, gi gî renversiˆgis gi s kaj ka j kuˆsis si s sur li kvaza˘u monto. Sed li deˆ deˆetis kovrilojn kaj kuseno jn, eliˆ gis gis kaj diris: “Vetur “Veturu, u, al kiu tio plaˆcas.” cas.” Li kuˆ kuˆsiˆ si gis gîs ˆce ce la fajro kaj dormis ˆgis gis la tagiˆgo. g o. Maten Matenee la reˆ go go venis kaj vidante vidante lin kuˆ kuˆsanta santa sur la planko, planko, pensis, ke la fantomoj fantomoj mortigis mortigis lin kaj ke li estas senviva. “Domaˆge, ge, tiel bela viro!” diris la reˆgo. go. La junulo a˘ udis udis tion, leviˆgis gis kaj diris: “Ankora˘ u ne!” La reˆ go go ekmiris, sed ˆgojis gojis kaj demandis, kiel pasis la nokto. “Tre bone,” respondis la knabo, “pasis unu, pasos anka˘ u la ceteraj.” Kiam li venis en la gastejon, la mastro larˆge ge malfermis la okulojn: “Neniam mi supozis, ke mi ree vidos vin vivanta; vivanta; ˆcu cu nun vi lernis timi?” “Ne, ˆcio cio estas esta s vana. Se iu povus klarigi tion al mi!” En la posta nokto li ree iris en la malnovan kastelon, sidiˆgis gis ˆce ce la fajro fa jro kaj rekomencis sian kanton: “Ah, se mi timus, se mi timus!” Kiam venis noktomezo, eksonis bruo kaj krioj pli kaj pli la˘ utaj. u taj. Post ost momento ˆcio cio eksilentis; fine el la kamentubo aperis a peris duono de homo ka j falis anta˘ u li. “Tio ne sufiˆcas,” cas,” li kriis, “kie estas la alia duono?” La bruo b ruo rekomenciˆ r ekomenciˆgis, gis, io furioze kriegis, kaj la alia duono falis. “Atendu!” diris la junulo, “mi ekflamigos por vi la fajron.” Kiam li tion faris, li vidis, ke amba˘ u duonoj kuniˆgis gis kaj terura homo sidis sur lia loko. La knabo diris: “Mi ne konsentas, la benko estas mia.” La homo volis volis lin forpuˆ forpuˆsi, si, sed la knabo ne cedis, depuˆ depuˆsis sis la monstron monstron kaj sidiˆgis g is sur sur sia sia lok loko. Du Dume me falis falis pli mult multee da homoj, homoj, un unu u post post alia alia.. Ili Ili

* Fabelo


51

alportis na˘ u kadavrajn krurojn kaj du kadavrajn kapojn, starigis la krurojn kaj ekludis keglojn. Anka˘u la junulo deziris ludi kaj demandis: “A˘uskultu, uskult u, ˆcu cu vi akceptos akcepto s min?” “Jes, se vi havas monon.” “Mi havas havas sufiˆce ce da mono, sed viaj kegloj ne estas sufiˆce ce rondaj.” ronda j.” Li prenis la kapojn, metis ilin en la tornilon kaj rondigis. “Nun ili pli bone ruliˆgos,” gos,” li diris “al la ludo!” Li ludis kun ili kaj perdis iom da mono, sed kiam la dekdua horo eksonoris, ˆcio cio malap mal aperi eriss anta a nta˘ u˘ liaj okuloj. Li kuˆsiˆ siˆgis gis kaj trankvile ekdormis. En la posta tago venis la reˆ go go kaj demandis: “Kiel pasis la dua nokto?” “Mi ludis keglojn,” respondis li, “kaj perdis kelkajn helerojn.” “Vi do ne timis?” “Tute ne, gaje estis! Ah, se mi scius, kio estas timo!” En la tria nokto li ree sidiˆgis gis sur sia benko kaj tediˆ ginta ginta diris: “Ah, se mi timus!” En malfrua malfrua horo ses grandaj grandaj viroj viroj venis venis kaj alportis alportis ˆcerkon. cerkon. La knabo diris: “Certe tio estas mia kuzo, kiu mortis anta˘u kelkaj tagoj,” faris invitan geston kaj ekkriis: “Venu, “Venu, kuzeto, venu!” venu!” Ili metis la ˆcerkon cerkon sur la plankon; plankon; li proksimiˆ proksimiˆ gis gis kaj demetis la kovrilon: tie kuˆsis sis mortinto. La knabo tuˆsis sis lian vizaˆ gon, gon, sed ˆgi gi estis malvarma kiel glacio. “Atendu,” li diris, “mi iom varmigos vin.” Li iris al la fajro, varmigis sian manon kaj metis gin gîn sur la vizaˆgon gon de la mortin mortinto, to, sed la kadavro kadavro restis malvarm malvarma. a. La knabo prenis prenis gin gîn el la ˆcerko, cer ko, sidiˆgis gis ˆce ce la fa jro, metis la mortinton morti nton sur siajn sia jn genuo jn kaj frotis f rotis ˆgiajn gia jn brakojn bra kojn por fluigi fluigi la sangon. sangon. Kiam Kiam tio ne efikis, efikis, li pensis: pensis: kiam kiam du kuˆsas sas kune en la lito, lito, ili ili varmig armigas as sin recipro reciproke ke.. Li do porti portiss gin gîn en la liton, kovris ˆgin gin kaj ka j kuˆsiˆ si gis gî s ˆce ce gia gîa flanko. flanko. Post momento momento la mortinto mortinto varmiˆ varmigis gîs kaj komencis moviˆgi. gi. La knabo diris: “Vi vidas, vidas, kuzo, kuzo, se mi ne estus estus vin varmi varmigin ginta. ta. . . ” Sed la mortinto ekkriis: “Nun mi sufokos vin!” ˆ tio estas “Kio “Kio?” ?” ekkrii ekkriiss la knabo knabo.. “Cu estas via via dank danko? o? Vi tuj reiros reiros en la ˆcerk ce rkon on!” !” Li levis la mortinton, ˆetis etis en la ˆcerkon cerkon kaj fermis la kovrilon. kovrilon. La ses viroj viro j ree aperis kaj forportis la ˆcerkon. cerkon. “Mi ne povas timi, neniam mi lernos lern os ˆci ci tie t ie timon.” t imon.” Homo enpaˆ enpaˆsis, sis, pli alta ol ˆciuj ciuj aliaj, terura; li estis maljuna kaj havis havis longan blankan barbon. “Malnoblulo,” kriis li, “mi instruos al vi timon: vi mortos.”

* Fabelo


52

“Ne rapidu,” respondis la junulo, “se mi devas morti, ni anta˘ ue ue priparolu priparolu la aferon.” “Vi tuj ekkonos la pezon de mia mano,” diris la monstro. “Atendu iom, ne fanfaronu; mi estas same forta kiel vi, eble pli forta.” “Tion “Tion mi vidos, vidos,”” diris diris la maljunu maljunulo. lo. “Se vi estas estas pli forta, forta, mi lasos vin foriri. Venu kaj ni provu.” Tra mallumaj koridoroj li kondukis lin en forˆgejon, gejon, prenis hakilon kaj per unu bato penetrigis la amboson en la teron. “Mi faros la samon pli bone,” diris la knabo kaj iris al la alia amboso; la maljunulo proksimiˆgis gis por rigardi, kaj lia blanka barbo pendis super gi. gî. La knabo prenis la hakilon, hakilon, dishakis dishakis la amboson kaj per la sama bato pinˆ cigis cigis en gi gî la barbon de la monstro. “Nun mi tenas vin, nun estas via vico morti.” Li levis feran bastonon kaj kaj komencis komencis bati la maljunulon, maljunulon, gis gî s ˆci ci tiu ti u ekˆ ekgemis gêmis kaj petis kompaton, kompaton, promesante promesante al la junulo junulo grandajn riˆ caˆ caˆojn. ojn. La knabo eltiris la hakilon kaj liberigis lin. La maljunulo rekondukis lin en la kastelon kaj montris al li en la kelo tri kestojn plenajn de oro: “Unu parto estas por p or la malriˆculoj, culoj, la dua por p or la reˆ go, go, la tria por vi.” Dume la dekdua horo eksonoris kaj la spirito malaperis. La knabo restis en la mallumo. “Mi trovos trovos la vojon,” li diris, palpis ˆcirka˘ cirka˘ ue, ue, retrovis la ˆcambron cambron kaj ekdormis tie ˆce ce sia fajro. fa jro. En la posta mateno la reˆ go go venis kaj diris: “Nun vi lernis, kio estas timo?” ˆ tie estis mia mortinta kuzo “Ne,” respondis respondis la knabo. “Kiamaniere? “Kiamaniere? Ci kaj venis barbulo, kiu montris al mi multe da mono en la kelo, sed neniu instruis al mi timi.” La reˆ go go diris: “Vi liberigis la kastelon, vi edziˆgos gos kun mia filino.” “Tre bone,” respondis la knabo, “tamen mi ne scias ankora˘ u, u, kio estas timo.” Oni alportis la monon kaj festis la edziˆgon, gon, sed la juna reˆ go, go, kvankam li amis la edzinon edzin on kaj estis feliˆca, ca, ˆciam ciam ripetis: ripe tis: “Ah, se mi timus, se mi timus.” ˆ servistino diris: Tio fine ektedis ekted is ˆsin. Sia “Mi konas rimedon, lin instrui timon.” ˆ iris al la rivereto, kiu fluis tra la ˆgardeno, Si gardeno, kaj ordonis kapti sitelon da 1 gugonoj . Nokte, kiam la juna reˆgo go dormis, la edzino detiris de li la kovrilon kaj elverˆ elverˆsis sis sur lin el la sitelo la akvon kun la gugonoj; gugono j; la fiˆsetoj seto j eksaltis ˆcirka˘ cirka˘ u 1

Fiˆ so: so: an. gudgeon, fr. goujon, germ. Gründling, undling, it. ghizzo, ghizzo, pol. kielb, kielb, rus. piskarj. piskarj.

* Fabelo


53

li. Li vekiˆgis gis kaj ekkriis: “Ah, kiel mi timas, kiel mi timas, kara kara edzino! Jes, nun mi scias, kio estas timo.” 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

10

54

Du fratoj

stis iam du frato frat o j, unu riˆca, ca, la alia malriˆca. ca. La riˆca ca estis oraˆisto isto kaj malbona homo; la malriˆ malriˆca ca faris balailojn, li estis bona b ona kaj honesta. La malriˆ malriˆca ca havis havis du knabojn gemelojn, gêmelojn, ili tiel similis unu la alian, kiel du akvaj guto j. La knabo j ofte iris en la domon do mon de la riˆca ca kaj iafoje iafo je ricevis restaˆojn o jn por manˆgi. gi. Fo je la malriˆca ca iris en la arbaron por kolekti branˆcetaˆ cetaˆon on kaj ekvidis birdon, tute oran kaj tiel belan, kian li vidis neniam. Li levis ˆstonon, stonon, ˆetis etis gin ˆgin al la birdo kaj trafis feliˆce; ce; sed nur ora plumo falis, kaj la birdo forflugis. forflugis. Li levis la plumon kaj alportis ˆgin gin al la frato. La oraˆisto isto esploris gin gîn kaj diris: ˆ estas pura oro,” kaj donis al la frato multe da mono por ˆgi. “Gi g i. En la la sekvinta tago la malriˆ ma lriˆca ca suriris betulon por dehaki kelke kelke da branˆcoj: co j: la sama birdo elflugis, elflugis, kaj la malriˆ malriˆca ca trovis trovis neston kaj en gi gî oran ovon. ovon. Li prenis prenis la ovon kaj alportis ˆgin gin al la frato, kiu ree diris: ˆ estas pura oro!” kaj donis por gi “Gi ˆgi tiom da mono, kiom ˆgi gi valoris. Fine la oraˆisto ist o diris: dir is: “Mi tre dezirus havi la birdon mem.” La malriˆ malriˆculo culo iris trian fojon fo jon en la arbaron kaj ree ekvidis ekvidis la birdon sur arbo: li prenis ˆstonon kaj trafis tr afis la birdon, kiu falis teren. La malriˆca ca alportis alp ortis ˆgin gin al la frato kaj ricevis por gi gî grandan amason da oro. “Nun mi povos vivi senzorge,” li pensis kaj kontenta revenis hejmen. La oraˆisto isto estis saˆga ga kaj ruza kaj sciis bone, kia birdo ˆgi gi estas. Li vokis sian edzinon kaj diris: “Rostu al mi la oran birdon kaj gardu ˆgin gin bone, ke nenio perdiˆ gu g u el ˆgi; gi; mi deziras tute sola manˆgi gi gin.” gîn.” ˆ ne estis ordinara birdo, gi Gi gî havis miraklan econ: kiu manˆgos gos gian gîan koron kaj hepaton, trovos ˆciutage ciutage sub sia kuseno oran moneron. La virino preparis la birdon, metis ˆgin gin sur turnrostilon kaj komencis gin ˆgin rosti. rosti. Po Post st moment momentoo ˆsi si devis devis pro alia laboro laboro eliri eliri el la kuirejo kuirejo;; dume dume la infanoj infano j de la malriˆca ca enkuris, proksimiˆ gis al la fajro kaj kelke da fojoj turnis gis la rostilon. Du pecetoj elfalis el la birdo sur la paton. “Ni manˆgu gu ilin,” diris unu knabo, “mi estas tiel malsata, neniu rimarkos.” Kiam ili amba˘u manˆgis gis la pecetojn, eniris la virino kaj vidante, ke ili ion manˆgas, gas, demandis: “Kion vi manˆgas?” gas?” “Du pecetojn, kiuj elfalis el la birdo.” “Tio estis la koro kaj la hepato,” diris la ektiminta virino; por ke la edzo nenion suspektu kaj ne koleru, ˆsi rapide buˆcis cis kokidon, elprenis gian gîan koron kaj hepaton kaj metis ilin ˆce ce la ora birdo. Kiam gi gî jam j am estis e stis rostita, rosti ta, ˆsi si portis p ortis gin ˆgin al la edzo, kiu manˆgis gis la tutan birdon, lasinte nenion.

* Du

fratoj *

55

En la sekvinta mateno li metis la manon sub la kusenon, esperante trovi sub gi gî oron, sed li ne trovis tie alion, ol ˆciutage. ciutage. La infanoj tute ne sciis, sciis, kian feliˆcon con ili akiris. akiris. Matene kiam ili leviˆ gis, gis, io falis teren kaj eksonoris: ili kliniˆgis gis kaj levis du orajn monerojn. La knaboj alportis ilin al la patro, kiu ekmiris kaj diris: “Kiel tio okazis?” Sed kiam en la sekvinta tago ili ree trovis du orajn monerojn kaj same ˆciutage ciutage,, la patro iris iris al la frato frato kaj rakont rakontis is al li la strangan strangan okazon okazon.. La oraˆ oraˆisto isto tuj komprenis, ke la infanoj infano j manˆ gis la koron kaj hepaton de la ora gis birdo kaj por venˆ go go diris al la frato: “Viaj infanoj komunikiˆgas gas kun la diablo, ne tuˆ tuˆsu su la oron kaj ne lasu ilin en via domo, ˆcar car li estras ilin kaj povas pereigi anka˘ u vin.” La patro timis la diablon, kaj kvankam tio estis malfacila por lia koro, li kondukis la knabojn en la arbaron kaj forlasis ilin. La infanoj kuris longe en la arbaro serˆ cante cante la vojon hejmen, sed ili ne trovis gin ˆgin kaj iris pli kaj pli malprok malproksim simee en la arbaron. arbaron. Fine Fine ili renkont renkontis is ˆcasiston, casist on, kiu demandis: deman dis: “Kies infanoj vi estas?” “Ni estas knaboj de ligisto de la balailoj,” respondis ili kaj rakontis, ke la patro ne volis plu havi ilin en la domo, ˆcar car ili trovis t rovis ˆciutage ciutage oran moneron sub sia kuseno. “Tio ne estas io malbona,” diris la ˆcasisto, casisto, “se vi nur restos honestaj kaj ne fariˆgos gos maldiligent maldiligentaj.” aj.” La knaboj knabo j plaˆcis cis al a l la bona homo kaj ˆcar car li ne havis propra jn infanojn, infano jn, li prenis ilin en sian domon kaj diris: “Mi estos via patro patro kaj edukos edukos vin.” vin.” Li instrui instruiss al ili la ˆcasadon casadon kaj kolektis por ili la oron, kiun ili ˆciumatene ciumatene trovis sub la kuseno. Kiam la fratoj fariˆgis gis plenaˆgaj, gaj, la zorganto kondukis ilin en la arbaron kaj diris: “Hodia˘ u vi pafos vian provpafon, por p or ke mi povu proklami vin ˆcasistoj.” casisto j.” Ili iris kun li sur postenon kaj longe atendis, atendis, sed ˆcasaˆ casaˆo o ne venis. venis. Fine la zorganto zorganto rigardis supren kaj ekvidis ekvidis ˆcenon cenon de blankaj blankaj anseroj, kiuj flugis triangule. Li diris al unu knabo: “Mortpafu po unu ansero an sero de ˆciu ciu flanko.” La knabo knab o sukcese plenumis la provpafon. pr ovpafon. Post momento alflugis a lflugis alia ˆceno, ceno, kiu havis havis la formon formon de la cifero cifero du. La zorganto zorganto postulis, postulis, ke la alia alia knabo anka˘ u mortpafu po unu ansero de ˆciu ciu flanko, flanko, kaj la junulo junulo anka˘ anka˘ u sukcese plenumis la provpafon. Tiam la zorganto diris: “Mi proklamas prokla mas vin ˆcasisto casist o j.” Poste la fratoj iris en la arbaron, interkonsiliˆ gis g is kaj ion decidi decidis. s. Kiam Kiam vespere ili sidiˆgis gis por manˆgi, gi, ili diris al sia zorganto: “Ni ne tuˆsos sos la manˆgaˆ gaˆojn o jn,, anta a nta˘ u˘ ol vi plenumos nian peton.”

* Du

fratoj *

56

Li diris: “Kion vi petas?” Ili respondis: “Ni ellernis la ˆcasadon, casadon, nun ni devas provi nian scion, permesu p ermesu al ni foriri en migradon.” La maljunulo rediris ˆgoje: goje: “Vi parolas, parolas, kiel kiel brav bravaj ˆcasistoj. casistoj. Tio, Tio, kion kion vi petas, petas, estis estis anka˘ anka˘ u mia deziro. Iru en la vastan mondon, vi sendube trovos sukceson.” Ili kune manˆgis gis kaj trinkis ˆgoje. goje. Kiam venis la destinita tago, la zorganto donacis al ˆciu ciu bonan bo nan pafilon kaj hundon kaj permesis preni tiom el la kolektita oro, kiom ili volis. volis. Poste Poste li akompanis akompanis ilin iom da tempo kaj ˆce ce la adia˘ uo uo donis al ili brilan tranˆcilon cilon kaj diris: “Kiam vi estos disiˆgontaj, gonta j, penetrig pen etrigu u la tranˆcilon cilon en arbo a rbon n ˆce ce la vo jkruco. jkruc o. Tiu, kiu revenos unua, ekscios per gi gî la sorton de la forestan forestanta ta frato: se li mortos, la tranˆ cilo cilo rustos de la flanko, flanko, kien li foriris: foriris: se li estos vivanta, vivanta, la tranˆcilo cilo restos rest os brila.” brila .” La fratoj frato j iris ˆciam ciam anta˘ uen kaj venis en arbaron tiel grandan, ke ne eble uen estis trairi ˆgin gin dum unu tago. Ili restis tie dum la nokto kaj manˆ gis, gis, kion ili ˆ ili havis havi s en e n la ˆcasa cas aˆujo; uj o; ili iris iri s ankora anko ra˘ u˘ la tutan duan tagon kaj ne eliris. Car havis nenion por manˆ gi, gi, unu diris: “Ni devas ion mortpafi, alie ni suferos malsaton.” Li ˆsargis sar gis la pafilon paf ilon kaj ˆcirka˘ cir ka˘ urigard urigardis: is: maljuna maljuna leporo kuras. kuras. Li ekcelis, ekcelis, sed la leporo petis kompaton, kriante: “Paron da idoj miaj vi ricevos, Se vi pafilon mortigan mallevos.” Dirinte ˆci ci tion, t ion, li saltis en arbetaˆon on kaj alportis du idojn; sed la besteto b estetojj ludis tiel gaje kaj estis tiel ˆgentilaj, gentilaj, ke la ˆcasistoj casistoj ne volis volis mortigi ilin. Ili kunprenis la leporido lep oridojn jn kaj la besteto b estetojj sekvis ˆciun ciun ilian paˆson. son. Post iom da tempo vulpo preterkuris; ili ekcelis por mortigi ˆgin, gin, sed ˆgi gi petis kompaton, kriante: “Paron da idoj miaj vi ricevos, Se vi pafilon mortigan mallevos.” ˆ alportis du idojn, sed la ˆcasistoj Gi casistoj ne volis volis mortigi ilin kaj aligis aligis ilin al ˆ j kvar la leporidoj. Ciuj Ciu kvar nu nun n sekvis sekvis la fratojn. Po Post st iom da tempo lupo eliris eliris el la densejo. La ˆcasistoj casistoj ekcelis, ekcelis, sed la besto petis kompaton, kompaton, kriante: “Paron da idoj miaj vi ricevos, Se vi pafilon mortigan mallevos.”

* Du

fratoj *

57

Anka˘u la du lupidojn la ˆcasistoj casisto j aligis al la aliaj besteto j ka j ˆciuj ciuj sekvis la fratojn. Poste ili renkontis urson, kiu deziris gui gûi ankora˘ u la vivon kaj petis kompaton, kriante: “Paron da idoj miaj vi ricevos, Se vi pafilon mortigan mallevos.” La ursidojn oni aligis al la aliaj, kune estis jam ok. Fine kiu venis? Leono venis kaj ekskuis la kolhararon. Sed tio ne timigis timigis la ˆcasistojn casistojn kaj ili ekcelis; tiam anka˘ u la leono petis kompaton, kriante: “Paron da idoj miaj vi ricevos, Se vi pafilon mortigan mallevos.” Li alportis du idojn, ido jn, kaj nun la ˆcasistoj casistoj havis du leonojn, du ursojn, du lupojn, du vulpojn kaj du leporojn, leporojn, kiuj sekvis sekvis ilin kaj kaj servis. servis. Beda˘ Beda˘ urinde urinde ilia malsato da˘ uris, ili do diris al la vulpoj: uris, “A˘usku u skult ltu, u, vi lertu lertuloj, loj, liv liveru al ni ion ion por manˆ mangi, gî, vi esta estass ruzaj ruzaj kaj artifikemaj.” La vulpoj respondis: “Ne malproksime de ˆci ci tie estas kamparo, kie ni prenis pli ol unu kokinon; ni montros al vi la vojon.” Ili iris en la kamparon, kamparon, aˆcetis cetis ion por si kaj por la bestoj b estoj kaj da˘ urigis urigis la vojiron. La vulpoj vulpo j konis ˆciujn ciujn kokejojn en la ˆcirka˘ cirka˘ uaˆo o kaj ˆcie cie montris mont ris al la ˆcasisto casist o j la vojon. voj on. Ili migris iom da tempo kune, sed ne trovis oficon, kie ili povus resti kune, ili do diris: “Vole nevole ni devas disiˆgi.” gi.” Ili dividis la bestojn tiel, ke ˆciu ciu havis leonon, urson, lupon, vulpon kaj leporon. Poste ili adia˘ uis unu la alian, promesis al si fratan amon gis uis gîs la morto kaj penetrigis pen etrigis en arbon a rbon la tranˆcilon, cilon, ricevitan de la zorganto. zo rganto. Unu frato ekiris orienton, la alia okcidenton. La pli juna venis kun la bestoj en urbon, kiu tuta estis kovrita per krepo. La knabo eniris en gastejon kaj demandis demandis la mastron, ˆcu cu li pov p ovas as akcepti akcepti la bestojn por la nokto. La mastro donis al ili stalon, kie estis truo en la muro: la leporo elrampis tra gi gî kaj alportis al si brasikan kapon, la vulpo alportis al si kokinon, kaj manˆginte ginte gin, gîn, anka˘ u kokon; sed la lupo, la urso kaj la leono estis tro grandaj kaj ne povis eliri, la mastro kondukis ilin al bovino, kiu kuˆsis sis en e n herbo, h erbo, kaj la besto b estojj satmanˆ gis. gis. La ˆcasisto, casisto, zorginte por siaj besto j, demandis la mastron, kial ˆcie cie krepo pendas en la urbo. La mastro diris: ˆ morga˘ “Car u mortos la sola filino de nia reˆgo.” go.”

* Du

fratoj *

58

ˆ ˆsi “Cu si estas esta s morte m orte malsana?” malsa na?” “Oh ne, ˆsi si estas freˆsa sa kaj sana, tamen ˆsi si devas morti.” mort i.” “Kial?” “Kial? ” demandis deman dis la l a ˆcasisto. casist o. “Post la urbo estas granda monto, sur kiu drako loˆ gas: gas: ˆciujare ciuja re oni devas oferi al ˆgi gi virgulinon, alie ˆgi gi dezertigus la tutan landon. Oni donis al gi gî jam ˆciujn ciujn virgulinojn, restis sole la reˆ ga ga filino; filino ; nenio savos ˆsin, sin, oni devas doni ˆsin sin morga˘ u al la drako.” La ˆcasist cas istoo dema d emandi ndis: s: “Kial oni ne mortigas la drakon?” “Ah,” respondis la mastro, “multaj jam provis, provis, sed ˆciuj ciuj perdis p erdis la vivon. vivon. La reˆgo go promesis al tiu, kiu mortigos la drakon, sian filinon kiel edzinon kaj la regnon post sia morto.” La ˆcasisto casisto nenion respondis, sed en la sekvinta mateno li prenis la bestojn be stojn kaj suriris suriris kun ili la monton monton de la drako. drako. Supre estis malgranda malgranda preˆgejo gejo kaj sur la altaro staris tri plenaj pokaloj kun la surskribo: “Kiu eltrinkos la pokalojn, fariˆgos g os la plej forta homo en la tuta mondo kaj povos uzi la glavon, kiu estas enterigita anta˘u la sojlo.” La ˆcasisto casisto ne trinkis, trinkis, eliris, eliris, trovis trovis la glavon glavon sed ne povis ekmovi gin. gîn. Li do reiris, eltrinkis la pokalojn kaj fariˆgis gis tiel forta, ke li facile levis la glavon kaj povis svingi ˆgin. gin. Venis la horo, en kiu oni devis konduki la virgulinon al la drako. La reˆgo, go, la marˆsalo salo kaj la kortegano kortega nojj akompanis akompan is ˆsin. La princino princino ekvidis ekvidis de malproksime malproksime la ˆcasiston casiston sur la supro de la monto monto ˆ ne volis iri, sed fine kaj opiniis, opiniis, ke tio estas la drako, drako, kiu atendas ˆsin. sin. Si ˆsi si devis cedi, ˆcar car alie la tuta urbo pereus. La reˆ go kaj la korteganoj reiris hejmen plenaj de malˆgojo, gojo, kaj la marˆ marˆsalo salo devis resti kaj observi ˆcion cion de malproksime. Kiam la princino venis sur la supron, tie staris ne la drako, sed la juna ˆcasist cas isto. o. Li konsoli kons oliss ˆsin sin kaj diris, dir is, ke li l i ˆsin sin savos. Li konduki kond ukiss ˆsin sin en la preˆ pregejon gêjon kaj ˆslosis slosis tie. Post Post momen momento to alflugi alflugiss la sepk sepkapa drako drako kun granda granda bruo. bruo. Ekvidinte la ˆcasiston casiston li ekmiris ka j diris: “Kion vi faras ˆci ci tie sur la monto?” La ˆcasisto casis to respondis: resp ondis: “Mi volas batali kontra˘ u vi.” La drako diris: “Multaj “Multa j kavaliroj kavaliroj jam perdis p erdis ˆci ci tie la vivon; sama estos via sorto,” kaj elspiris fajron fa jron el e l sep buˆ b uˆsego sego j por po r ekbruligi ekb ruligi la sekan herb he rbon on kaj sufoki sufok i la ˆcasiston casis ton en la fumo kaj varmego, sed la fidelaj bestoj alkuris kaj piedpremis la fajron. La drako saltis al la ˆcasisto, casisto, sed ˆci ci tiu eksvingis la glavon tiel, ke gi ˆgi fajfis en la aero, kaj dehakis dehakis tri kapojn de la monstro. monstro. Ekfurio Ekfuriozis zis la monstro, monstro, leviˆ levigis gîs en la aeron, sputis flamo jn sur la ˆcasiston casiston kaj volis ree ataki lin, sed la junulo levis la glavon kaj dehakis aliajn tri kapojn. La monstro senforta falis teren,

* Du

fratoj *

59

gi ˆgi volis volis sin ˆeti eti sur la ˆcasiston, casiston, sed per la lastaj fortoj la knabo dehakis al gi ˆgi la voston: voston: Li ne povis plu batali kaj alvokis siajn bestojn, kiuj disˆsiris siris la monstron en pecojn. Kiam la batalo estis finita, la ˆcasisto casisto malfermis malfermis la preˆgejon gejon kaj trovis trovis la princinon kuˆsanta santa sur la planko, ˆcar car de timo ˆsi si perdis la konscion dum la batalo. Li portis ˆsin sin eksteren kaj kiam ˆsi si rekonsciiˆ gis, gis, li montris al ˆsi la ˆ disˆsiritan sirita n drakon kaj diris, ke ˆsi si estas esta s libera. libe ra. Si ekˆgojis gojis kaj diris: “Nun vi estos mia edzo plej amata, ˆcar car la patro promesis promesis min al tiu, kiu mortigos la drakon.” ˆ demetis sian koralan ˆcirka˘ Si cirka˘ ukolon ukolon kaj dividis ˆgin g in al la bestoj por ilin rekompen rekompenci, ci, kaj la leono leono ricevis ricevis la bukon. bukon. La naztuk naztukon on kun sia nomo ˆsi si donacis al la ˆcasisto. casisto. La junulo junulo iris al la drako, drako, eltranˆ eltranˆcis cis la sep langojn, volvis ilin en la tukon kaj bone kaˆ kaˆsis. sis. La fajro kaj la batalo tre lacigis la ˆcasiston, casiston, li do diris al la virgulino: virgulino: “Ni estas amba˘ u lacaj, ni dormu iom.” ˆ Si konsentis kaj ili kuˆsiˆ siˆgis, gis, kaj la ˆcasisto casisto diris al la leono: “Gardu nin dum la dormo.” Ili amba˘ u ekdormis, kaj la leono kuˆsiˆ siˆ gis apud ili por gardi, sed anka˘ gis u gi gî estis laca de la batalo, gi gî do alvokis la urson kaj diris: “Kuˆsigu gû apud mi, mi devas iom dormi; se io venos, veku min.” La urso ur so kuˆsiˆ sigis gîs apud gi, ˆgi, sed anka˘ u gi gî estis laca, li do alvokis la lupon kaj diris: “Kuˆsigu gû apud mi, mi devas iom dormi, kaj se io venos, veku min.” La lup lu p o kuˆsiˆ siˆgis gis apud gi, gî, sed gi ˆgi anka˘ u estis laca, ˆgi gi alvokis la vulpon kaj diris: “Kuˆsigu gû apud mi, mi devas iom dormi, kaj se io venos, veku min.” La vulpo vul po kuˆsiˆ siˆgis gis apud gi, gî, sed anka˘ u gi gî estis laca, ˆgi gi do alvokis la leporon kaj diris: “Kuˆsigu gû apud mi, mi devas iom dormi, kaj se io venos, veku min.” La leporo sidiˆgis gis apud gi, gî, sed la malfeliˆca ca leporo anka˘ u estis laca, havis neniun anstata˘ uanton uanton kaj anka˘ u ekdormis. ekdor mis. Nun dormis dorm is la princino, princ ino, la ˆcasisto, casist o, la leono leono,, la urso, urso, la lupo, lupo, la vulpo vulpo kaj la lepor leporo; o; ˆciuj c iuj dormi dormiss profun profunda dan n dormon. La marˆsalo, salo, kiu devis de malproksime malpr oksime ˆcion cion observi obser vi kaj ka j atendis at endis gis gîs la drako forflugos forflugos kun la princino, princino, vidis, vidis, ke sur la monto monto ˆcio cio estis kvieta, ekkuraˆ gis kaj suriris la supron. Tie kuˆsis sis la disˆsirita, sirita, dispecigita drako kaj ne malproksime de gi gî la reˆga ga filino filino kaj ˆcasisto casisto kun siaj bestoj; ˆciuj ciuj profunde dormis. La marˆ marˆsalo salo estis malbona kaj sendia homo, li prenis sian glavon, dehakis al la ˆcasisto casisto la kapon kaj portis malsupren la princinon sur siaj brakoj. ˆ vekiˆgis Si gis kaj forte ektimis, la marˆsalo salo diris: “Vi estas en miaj manoj, vi devas diri, ke mi mortigis la drakon.”

* Du

fratoj *

60

“Mi ne povas tion diri, ˆcar car tion faris la ˆcasisto casisto kun siaj besto j.” La marˆsalo salo eltiris la glavon, minacis mortigi ˆsin, sin, se ˆsi ne obeos ka j tiamaniere manie re devigis devigi s ˆsin sin promesi. prome si. Poste li alkondukis al kondukis ˆsin al la l a reˆ r eˆ go. go. Senlima estis la gojo gô jo de la patro, patro , kiam ki am li vidis, v idis, ke la monstro monst ro ne disˆsiris siris ˆsin kaj ke ˆsi si estas vivanta vivanta kaj sana. La marˆsalo salo diris: “Mi mortigis la drakon, liberigis la princinon kaj la tutan regnon kaj tial mi postulas ˆsin sin kiel edzinon la˘ u via promeso.” La reˆ go go demandis: ˆ li diras veron?” “Cu “Jes!” “Jes!” ˆsi si respondi respondis, s, “certe “certe tio estas vera, vera, sed mi rezerv rezervas as al mi, ke la edziˆgo go okazos ne pli frue, ol post unu jaro,” ˆcar car ˆsi si esperis, ke dum tiu tempo ˆsi audos u ˘dos ion pri sia amata ˆcasisto. casisto. Sur la monto monto de la drako drako la bestoj kuˆ kuˆsis sis apud sia senviv senvivaa sinjor sinjoroo kaj dormis; subite granda burdo alflugis kaj sidiˆgis gis sur la nazo de la leporo. La leporo forpelis gin ˆg in per la piedo kaj da˘ urigis urigis la dormadon. dormadon. La burdo venis venis duan fojon, sed la leporo ree gin gîn forpelis kaj dormis. La burdo revenis trian fojon kaj tiel pikis ˆgian gian nazon, ke gi gî vekiˆgis. gis. La leporo tuj vekis la vulpon, la vulpo la lupon, la lupo la urson, la urso la leonon. Kiam la leono vekiˆgis gis kaj vidis, ke la princino forestas kaj la sinjoro estas senviva, ˆgi gi terure ekblekis kaj ekkriis: “Kiu tion faris? Urso, kial vi ne vekis min?” La urso demandis la lupon: “Kial vi ne vekis min?” La lupo la vulpon: “Kial vi ne vekis min?” kaj la vulpo la leporon: “Kial vi ne vekis min?” La kompatinda leporo povis respondi nenion kaj gi gî restis restis la kulpul kulpulo. o. La bestoj volis ataki ˆgin, gin, sed gi gî petis kompaton dirante: “Ne pereigu min, mi revivigos nian sinjoron. sinjoron. Mi konas monton, monton, kie kreskas skas mirakl miraklaa radiko radiko:: kiu havas havas gin gîn en la buˆso, so, resaniˆ gas gas de ˆciu ciu vundo kaj malsano. Sed la monto estas ducent mejlojn de ni.” La leono diris: “Kuru kaj en da˘ uro de dudek kvar horoj revenu kun la radiko.” uro La leporo ekgalopis kaj post dudek kvar horoj ˆgi gi alportis la radikon. La leono almetis al la ˆcasisto casisto la kapon kaj la leporo enˆsovis sovis la radikon en lian buˆson. so n. Tuj ˆcio ci o kuni ku niˆ gis, gîs, la koro komencis bati b ati kaj la vivo revenis. La ˆcasisto casisto vekiˆgis gis kaj tre ektimis, ne vidante la princinon. Li pensis: ˆ foriris dum mia dormo por liberiˆ “Si gi gi de mi.” La leono leono rapidan rapidante te almetis almetis la kapon al la ˆcasisto, casisto, turnin turninte te la vizaˆ vizaˆ gon malanta˘ uen, u en, sed sed la junul junuloo medi mediti tiss malˆ malgoje gôje pri la reˆ ga ga filino kaj rimarkis nenion. nenion. Nur tagmeze, tagmeze, kiam li volis volis ion manˆ gi, li ekvidis, ke lia kapo estas gi, turnita turnita al la dorso. dorso. Li ne povis povis tion kompre kompreni ni kaj demandi demandiss la bestojn, kio

* Du

fratoj *

61

okazis al li dum la dormo? La leono rakontis al li, ke anka˘u ili ˆciuj ciu j ekdorm ekd ormis is de laciˆgo go kaj vekiˆginte ginte trovis lin senviva kun dehakita kapo; la leporo alportis la sanigan radikon kaj gi gî mem rapidante malˆguste guste almetis la kapon. Por forigi eraron la leono deˆsiris siris la kapon de la ˆcasisto, casisto, turnis gin gîn guste, gûste, kaj la leporo sanigis la vundon per la radiko. Sed la ˆcasisto casist o estis malˆgoja, goja, li iris en la mondon kaj ordonis al la bestoj danci anta˘ u homoj. Okazis, ke ˆguste guste post unu jaro li revenis en la urbon, kie li savis la reˆgan gan filinon. Nun ˆcie cie en e n la urbo hela skarlato pendis. La ˆcasisto casisto demandis la gastejmastron: “Kion tio signifas? Anta˘ u unu jaro la urbo estis kovrita per nigra krepo, kaj hodia˘ u ˆcie cie oni vidas skarlaton?” skarlaton ?” La mastro respondis: “Anta˘ u unu jaro oni estis donontaj dononta j la princinon al la drako, sed la marˆsalo salo batalis kontra˘ u gi gî kaj mortigis gin; ˆgin; morga˘ u estos lia edziˆgo go kun la princino. Jen kial anta˘u unu jaro vi vidis la funebran krepon, kaj hodia˘u la skarlaton de gojo.” gôjo.” En la sekvinta tagmezo, en la tago de la edziˆ go, go, la ˆcasisto casist o diris: ˆ “Cu vi kredos, mastro, ke hodia˘ u, u, ˆci ci tie en via domo mi manˆ gos gos panon de la reˆga ga tablo?” “Mi vetus cent orajn monerojn, ke tio ne estas vera,” respondis la mastro. La ˆcasisto casisto akceptis la veton kaj kontra˘ umetis sakon kun la sama kvanto umetis da oro. Poste li alvokis la leporon kaj diris: “Kuru, kara saltulo, kaj alportu al mi panon de la reˆga ga tablo.” La leporo estis la plej malforta kaj ne povis komisii tion al iu alia, ˆgi gi do devis devis uzi siajn proprajn proprajn piedojn. piedojn. “Ah,” pensis gi, ˆgi, “se mi sola kuros tra la stratoj, strato j, la hund hundoj oj de la buˆcistoj cistoj certe persekutos min.” Okazi Okazis, s, kiel kiel ˆgi g i anta˘ u vidis, la hundoj kuris post gi uvidis, gî kaj volis fliki ˆgian gian felon. felon. Sed la leporo leporo galopul galopuloo forkuris forkuris kaj sin kaˆ kaˆsis sis en gardodome gardodometon. ton. La soldato ne rimarkis gin; gîn; kiam la hundoj alkuris kaj volis eltiri la leporon, la gardostaranto gardostaranto malafable malafable akceptis akceptis ilin kaj batis ilin per la pafilo. La hundoj forkuris la˘ ute ute kriegante. kriegante. Kiam la leporo ekvidis, ke la vojo estas libera, ˆgi gi elsaltis, kuris en la kastelon rekte al la princino, sidiˆgis gis sub ˆsia sia seˆgo go kaj ekgratis ekgra tis ˆsian sian piedon. piedo n. ˆ diris: Si d iris: “for, for!”, for!” , ˆcar car ˆsi si pensis, p ensis, ke tio estas ˆsia sia hundo. La lepor le poroo ekgrat e kgratis is duan fojon, fo jon, kaj ˆsi ree diris: “for, for!”, for!” , ˆcar car ˆsi pensis, pen sis, ke tio t io estas esta s ˆsia sia hundo. Sed la leporo persistis kaj gratis trian fojon, la princino rigardis sub la seˆ gon gon kaj rekonis la leporon per gia gî a ˆcirka ci rka˘ ukolo. u˘kolo. ˆ levis ˆgin, Si gin, portis en sian ˆcambron cambron kaj demandis: “Kara leporo, kion vi deziras?” ˆ respondis: Gi

* Du

fratoj *

62

“Mia sinjoro, kiu mortigis la drakon, estas e stas ˆci ci tie kaj sendis min peti p eti panon de la reˆga ga tablo.” La princino princino ekˆgojis, gojis, alvokis alvokis la bakiston bakiston kaj ordonis alporti panon, kian manˆgas gas la reˆgo. go. “Sed la bakisto devas porti la panon, por ke mi povu forkuri de la hundoj.” La bakisto portis la panon gis gîs la pordo de la gastejo; tie la leporo ekstaris sur la postaj piedoj, prenis la panon per la anta˘ uaj u aj kaj alportis gin ˆgin al sia sinjoro. sinjor o. La ˆcasisto casist o diris: d iris: “Vi vidas, sinjoro mastro, la oro estas mia.” La mastro tre miris, kaj la ˆcasisto casisto da˘ urigis: urigis: “Jes, sinjoro mastro, mi jam havas la panon, nun mi dezirus manˆ gi gi anka˘ u iom da reˆga ga rost ro staˆ aˆo.” o .” La mastro diris: “Mi volus ˆgin gin vidi,” sed li ne konsentis veti. La ˆcasisto casisto alvokis la vulpon kaj diris: “Mia vulpeto, kuru kaj alportu al mi reˆgan ga n rost ro staaˆon. o n.”” La flavulo estis pli ruza, ˆgi gi iris, iri s, kaˆsante sante sin s in en angulo angul o j tiel, tiel , ke neniu ne niu hundo hund o gin ˆgin vidis, sidiˆgis gis sub la seˆgo go de la princino p rincino kaj ekgratis ˆsian sian piedon. ˆ rigardis Si rigardis malsupren malsupren kaj rekonis rekonis la vulpon per la ˆcirka˘ cirka˘ ukolo, ukolo, prenis la senditon en sian ˆcambron cambron kaj diris: “Kara vulpo, kion vi deziras?” “Mia “Mia sinjoro sinjoro,, kiu mortigi mortigiss la drakon, drakon, estas estas ˆci ci tie kaj sendis sendis min peti rostaˆon, on, kian la reˆgo go manˆgas.” gas.” La princino alvokis la kuiriston. Li preparis rostaˆ rostaˆon, on, kian la reˆ go go manˆgas, gas, kaj portis ˆgin g in post la vulpo ˆgis g is la pordo de la gastej gastejo. o. Tie Tie la vulpo vulpo preni preniss de li la pladon, forpelis per la vosto la muˆ muˆsojn, so jn, kiuj sidiˆ gis gis sur la viando, kaj alportis gin gîn al sia sinjoro. “Rigardu, sinjoro mastro,” diris la ˆcasisto, casisto, “pano kaj rostaˆ rostaˆo jen estas, nun mi volas anka˘u legomojn, kiajn manˆgas gas la reˆgo.” go.” Li alvokis la lupon kaj diris: “Kara lupo, iru tien kaj alportu al mi legomojn, kiajn la reˆgo go manˆgas.” gas.” La lupo iris rekte en la palacon, ˆcar car li timis neniun, kaj kiam gi gî venis al ˆ ekrigardis posten kaj rekonis la seˆgo go de la princino, gi gî ektiris ektir is ˆsian sian veston. Si ˆ kondukis ˆgin gin ˆgin per pe r la ˆcirka˘ cir ka˘ ukolo. ukolo. Si gin en sian ˆcambron cambron kaj demandis: “Kara lupo, kion vi deziras?” ˆ respondis: Gi “Mia “Mia sinjoro sinjoro,, kiu mortigi mortigiss la drakon, drakon, estas estas ˆci ci tie kaj sendis sendis min peti legomojn, kiajn manˆgas gas la reˆgo.” go.” La princino alvokis la kuiriston, li preparis legomojn, kiajn la reˆgo go mangas, ˆgas, kaj portis ilin ˆgis gis la pordo de la gastejo. Tie la lupo prenis la pladon kaj alportis gin gîn al sia sinjoro.

* Du

fratoj *

63

“Vi vidas, vi das, sinjoro sinjor o mastro,” mas tro,” diris la ˆcasisto, casis to, “mi havas h avas panon, panon , rostaˆ ro staˆon on kaj ka j legomojn, sed mi volas manˆgi gi anka˘ u dolˆ do lˆcaˆ caˆon, o n, kian kia n la reˆ rego gô manˆgas.” gas.” Li alvokis la urson kaj diris: “Kara “Kara urso, urso, vi ja volon volonte te lekas lekas ion dolˆ dolˆcan, can, iru tien kaj alportu alportu al mi dolˆ do lˆcaˆ caˆon, o n, kian ki an la reˆ rego gô manˆgas.” gas.” La urso ur so ektrotis ekt rotis en la kastelon kaj ˆciuj ciuj cedis al gi gî sur la vojo. Kiam ˆgi gi pasis preter la gardistoj, ili baris al ˆgi gi la vojon per pafiloj. Sed la urso ekstari ekstariss sur postaj piedoj, vangofrapis angofrapis dekstren kaj maldekstren maldekstren tiel, ke ˆciuj ciuj falis teren ˆ stariˆgis kaj iris rekte al la seˆgo go de la princino. Gi gis post po st ˆsi si kaj ekmurmuris. ekmurmuris . ˆ ekrigardis posten, rekonis la urson, kondukis gin Si gîn en sian ˆcambron cambro n kaj demandis: “Kara urso, kion vi deziras?” “Mia “Mia sinjoro sinjoro,, kiu mortigis mortigis la drakon, drakon, estas estas ˆci ci tie; li sendis sendis min peti p eti dolˆ do lˆcaˆ caˆon, o n, kian ki an manˆ ma nˆgas gas la reˆgo.” go.” La princino princino alvokis alvokis la sukera sukeraˆˆiston, iston, kiu devis baki kukojn, kiajn manˆ gas gas la reˆgo g o kaj porti ilin ˆgis g is la pordo pordo de la gastej gastejo. o. La urso anta˘ anta˘ ue forlekis la pecetojn, kiuj defalis, poste gi gî stariˆgis gis sur postaj piedoj, prenis la pladon kaj alportis gin gîn al sia sinjoro. “Vi vidas, vi das, sinjoro sinjor o mastro,” mas tro,” diris la ˆcasisto, casist o, “nun “ nun mi havas panon, panon , rostaˆ r ostaˆon, on, legomo leg omo jn kaj dolˆcaˆ caˆon, on , sed s ed mi volas anka˘ ankau˘ trinki vinon, kian trinkas la reˆgo.” go.” Li alvokis la leonon kaj diris: “Kara leono, vi ja volonte trinkus, iru kaj alportu al mi vinon, kian la reˆgo go trinkas.” La leono iris en la straton, ˆciuj ciuj kuris for; kiam li venis al la gardistoj, ili volis volis bari al li la vojon. La leono nur unu fojon fo jon ekblekis, ekblekis, kaj ˆciuj ciuj forsaltis. ˆ iris al la reˆga Gi ga ˆcambro cambro kaj frapis per la vosto la pordon. La reˆ ga filino eliris kaj ektimus ˆgin, gin, se ˆsi si ne estus rekoninta gin gîn per la ora buko de sia ˆ kondukis ˆgin ˆcirka˘ kaukolo. u ˘kolo. Si gin en sian ˆcambron cambron kaj demandis: “Kara leono, kion vi deziras?” “Mia sinjoro, kiu mortigis la drakon, estas ˆci ci tie; li sendis min peti p eti vinon, kian trinkas la reˆgo.” go.” La princino alvokis la reˆ gan kelestron kaj ordonis doni al la urso vinon, gan kian trinkas la reˆgo. go. La leono diris: “Mi iros kun li, por ke li donu la veran reˆgan gan vinon.” Ili iris en la kelon kaj kiam ili venis al la bareloj, la kelestro volis doni al ˆgi gi vinon, kiun trinkis la servistoj, sed la leono diris: “Halt’, mi gustumos la vinon!” ˆ verˆsis Gi sis al si duonon da vazo kaj per p er unu gluto eltrinkis gin. gîn. “Ne, tio ne estas la reˆ ga ga vino.” La kelestro strabe gin gîn rigardis, rigardis, sed iris al alia barelo, el kiu la marˆ marˆsalo salo trinkis. La leono ekkriis:

* Du

fratoj *

64

“Halt’, anta˘ ue ue mi gustumos gustumos la vinon,” vinon,” verˆ verˆsis sis al si duonon da vazo kaj eltrinkis ˆgin. gin. ˆ “Ci tiu estas pli bona,” gi gî diris, “sed ankora˘ u ne la reˆga ga vino.” La kelestro ekkoleris kaj diris: “Kion povas scii pri vino tia malsaˆga ga bruto.” Sed la leono donis al li tian vangofrapon, ke li falis teren; kiam li leviˆgis, gis, li senvorte kondukis ˆgin gin en apartan malgrandan kelon, kie estis la reˆ ga ga vino; ˆgin gin ricevadis neniu krom la reˆgo. go. La leono ree gustumis duonon da vazo kaj diris: “Tio povas esti la reˆga ga vino,” vino,” kaj ordonis ordonis plenigi plenigi ses botelojn. Nun ili supreniris supreniris kaj kiam la leono venis en la freˆ freˆsan san aeron, gi gî ˆsanc sa ncel eliˆ iˆgis gis dekstren kaj maldekstre malde kstren, n, ˆcar car gi gî estis iom ebria. La kelestro devis porti la vinon ˆgis gis la pordo de la gastejo. Tie la leono prenis la korbon per la dentoj kaj alportis gin ˆgin al sia sinjoro. “Vi vidas, sinjoro mastro,” diris la ˆcasisto, casisto, “mi havas havas panon, viandon, viandon, legomo leg omo jn, dolˆcaˆ caˆon on kaj vinon vino n reˆgajn; gajn; nun mi manˆgos gos kun miaj bestoj.” Li sidiˆgis, gis, manˆgis gis kaj trinkis kaj regalis la leporon, vulpon, lupon, urson kaj leonon. Li estis esperplena, ˆcar car li vidis, ke la princino princino ankora˘ ankora˘ u amas lin. Post la festeno li diris: “Sinjoro “Sinjoro mastro, mi manˆgis gis kaj trinkis kiel reˆgo, go, nun mi iros en la kastelon kaj edziˆgos gos kun la princino.” La mastro demandis: “Kiamaniere tio fariˆgos, gos, ˆsi si ja havas jam fianˆcon con kaj hodia˘ ho dia˘ u oni festos la edziˆgon?” gon?” La ˆcasisto casisto eltiris eltiris la naztuk naztukon, on, kiun kiun la princin princinoo donis donis al li sur la draka draka monto kaj en kiu estis envolvitaj la sep langoj de la monstro, kaj diris: “Tio, kion mi tenas en la mano, helpos min.” La mastro rigardis la tukon kaj diris: ˆ “Cion mi kredos, sed ne tion, kaj mi povas veti mian domon kun la korto.” La ˆcasisto casisto metis sur la tablon saketon kun mil oraj ora j moneroj kaj diris: “Jen estas mia veto.” ˆ la reˆ Ce ga ga tablo la reˆ go go diris al la filino: “Kio “K ion n volis vol is ˆciuj ci uj ˆci ci sovaˆgaj gaj bestoj, kiuj venis al vi kaj eniris kaj eliris el la kastelo?” ˆ respondis: Si “Mi ne povas tion diri, sed vi bone agos, se vi ordonos venigi ilian sinjoron.” La reˆgo go sendis serviston en la gastejon kaj invitis la fremdulon. La servisto eniris ˆguste guste en la momento, kiam la ˆcasisto casisto vetis kun la mastro. La ˆcasisto casisto diris: “Vi vidas, sinjoro mastro, la reˆgo go sendas serviston kaj invitas min; sed tiel mi ne iros.”

* Du

fratoj *

65

Al la servisto li diris: “Petu la reˆ g on, ke li sendu al mi reˆgajn gon, ga jn vesto vest o jn, kaleˆson son sesˆcevalan ceval an kaj servistojn, kiuj akompanos min.” Kiam la reˆgo go eka˘ udis la respondon, li diris al sia filino: udis “Kion mi devas fari?” ˆ respondis: Si “Sendu, kion li petas, vi bone agos.” La reˆ go go sendis reˆ gajn ga jn vesto vest o jn, sesˆ s esˆcevalan ceval an kaleˆson son kun ku n servist serv istoo j. La ˆcasist cas isto, o, vidante ilin de malproksime, diris: “Vi vidas, sinjoro mastro, oni plenumas mian deziron.” Li surmetis la reˆgajn gajn vestojn, prenis la tukon kun la drakaj langoj kaj ekveturis al la reˆgo. go. Kiam la reˆgo go ekvidis lin de malproksime, li demandis la filinon: “Kiel mi devas lin akcepti?” ˆ respondis: Si “Plej bone estos, se vi iros renkonte al li.” La reˆ go go iris renkon renkonte te al li kaj enkonduki enkondukiss lin en la kastelon. astelon. La bestoj sekvis la ˆcasiston. casiston. La reˆ go go montris montris al li la lokon lokon inter si kaj la princin princino. o. La marˆ ma rˆsalo sa lo sidis sid is ˆce ce la kontra kont ra˘ ua u˘a flanko, kiel fianˆco, co, sed ne rekonis la fremdulon. Oni alportis alpo rtis la sep kapojn kapo jn drakajn por montri ilin al ˆciuj, ciuj, kaj la reˆ go go diris: “La sep kapojn dehakis dehakis la marˆ marˆsalo salo kaj tial tial mi donas donas al li hodia˘ u mian filinon kiel edzinon.” Tiam la ˆcasisto casist o leviˆgis, gis, malfermis malfe rmis ˆciujn ciujn buˆsego sego jn kaj demandis: deman dis: “Kie estas la langoj de la drako?” La marˆ m arˆsalo sal o ektim ek timis, is, paliˆ pal iˆgis gis kaj ne sciis, sciis, kion respondi; fine terurita li diris: “La drakoj ne havas langojn.” “La mensoguloj mensoguloj ne devus havi ilin,” respondis la ˆcasisto, casisto, “sed la langoj de la drako estas la pruvo de la venko.” Li malvolvis malvolvis la tukon, tukon, en kiuj la langoj estis, metis ilin en la bu buˆˆsegojn, segojn, kaj ka j ˆciuj ci uj guste gûste ta˘ ugis. Poste li prenis la tukon, sur kiu la nomo de la princino ugis. ˆ respondis: estis brodita, ka j demandis, d emandis, al kiu ˆsi si gin gîn donis. Si “Al tiu, kiu mortigis la drakon.” Tiam la ˆcasisto casist o kunvokis siajn sia jn besto be stojn, jn, demetis demet is de ˆciu ciu la ˆcirka˘ cirka˘ ukolon ukolon kaj de la leono la oran bukon, montris montris ˆcion cion al la virgulino virgulino kaj demandis, demandis, kies prop pr opraˆ raˆo gi gî estas. “La “L a ˆcirka ci rka˘ u˘kolo kaj la ora buko estis mia, mi disdonis ilin al la bestoj, kiuj ukolo helpis venki la drakon.” Nun la ˆcasisto casis to diris: “Kiam mi ekdormis laca de la batalo, la marˆsalo salo venis kaj dehakis al mi la kapon; poste li forportis la princinon kaj rakontadis, ke li mortigis la drakon; ke li mensogis, mi pruvas per la lango j, naztuko nazt uko kaj ˆcirka˘ cirka˘ ukolo.”

* Du

fratoj *

66

Poste li rakontis, kiel liaj bestoj resanigis lin per mirakla radiko, ke tutan jaron jaron li migris migris kun ili kaj fine fine venis venis ˆci ci tien kaj ekscii eksciiss pri la perfido perfido de la marˆsalo salo per p er la rakonto de la gastejmastro. La reˆ go go demandis la filinon: ˆ tio estas vera, ke li mortigis la drakon?” “Cu ˆ respondis: Si “Jes, tio estas vera; nun mi povas malka mal kaˆˆsi si la hontindan hontind an agon a gon de la marˆsalo, salo, ˆcar gi gî fariˆgis gis konata sen mia konfeso. Li superforte devigis min silenti. Tial mi postulis, ke la edziˆgo go estu festita nur post unu jaro.” La reˆgo go kunvokis dudek konsilistojn por juˆgi gi la marˆsalon; salon; ili kondamnis kondamn is lin al disˆ disˆsiro siro per p er kvar kvar bovoj. Tiel oni punis la marˆ marˆsalon. salon. La reˆ go go donis la filinon al la ˆcasisto casisto kaj proklamis lin reganto re ganto de la tuta lando. La edziˆ gon gon oni festis kun granda gojo. gôjo. La juna juna reˆ rego gô venigis sian patron kaj zorganton kaj superˆsutis sutis ilin per p er trezoroj. trezoro j. Anka˘ Anka˘ u la gastejmastron li ne forgesis. Li alvokis lin kaj diris: “Vi vidas, sinjoro mastro, mi edziˆgis gis kun la princino, via domo kaj korto estas nun mia.” La mastro respondis: “Jes, tute prave.” La juna reˆ go go diris: “Ekkonu la reˆgan gan favoron: mi lasas al vi la domon kaj korton kaj donacas anka˘ u la mil orajn monerojn.” La juna reˆ go go kaj reˆgino gino estis kontentaj kontenta j kaj vivis feliˆce. ce. Li ofte ˆcasis, casis , ˆcar car tio estis por li granda granda plezuro plezuro,, kaj la bestoj devis devis lin sekvi. sekvi. Proksim Proksimee estis estis arbaro, pri kiu oni diris, ke ˆgi gi estas sorˆcita: cita: kiu eniros tien, ne facile revenos. La juna reˆgo go tre deziris ˆcasi casi tie kaj ne lasis la maljunan maljunan reˆ gon gon trankvila, ˆgis gis li permesis. La juna reˆgo go elrajdis kun granda akompanantaro. Kiam li venis en la arbaron, li ekvidis neˆgeblankan geblankan cervinon kaj diris al siaj servistoj: “Haltu ˆci ci tie kaj atendu atend u mian revenon, revenon , mi persekut per sekutos os la belan bel an ˆcasaˆ casaˆon.” on.” Li ekrajdis post ˆgi gi kaj nur liaj bestoj lin sekvis. La servistoj atendis ˆgis gis la vespero, sed li ne revenis, ili do iris hejmen kaj rakontis al la reˆgino: gino: “La juna reˆ go go persekutas en la sorˆcarbaro carbaro blankan cervinon kaj ne revenis.” La reˆ gino gino tre maltrankviliˆgis g is pro li. li. Du Dume me la juna juna reˆ rego gô persekutis la cervinon, sed ne povis kapti ˆgin; gin; kiam li opiniis, ke oni jam j am pov p ovas as pafi, ˆsi si ree forkuris kaj fine tute malaperis. Nur tiam li rimarkis, ke li enrajdis profunde en la arbaron; li ekblovis sian kornon, sed neniu nen iu respondis, resp ondis, ˆcar car lia j homo j ne povis gin gîn a˘ udi. udi. Jam estis nokto, la reˆgo go ne povis en ˆci ci tiu tago reveni hejmen, desaltis de la ˆcevalo, cevalo, ekbruligis fajron apud arbo kaj decidis pasigi tie la nokton. Li sidiˆgis gis ˆce ce la fajro, fa jro, la besto j kuˆsiˆ siˆ gis gi s ˆcirka ci rka˘ u˘ li. Subite Subite ˆsajnis sajnis al li, ke li a˘ uda s homan udas hom an voˆcon: con : li ˆcirka˘ cir ka˘ urigardis, urigardis, sed vidis nenion. Post momento momento li

* Du

fratoj *

67

eka˘ udis udis super si ˆgemon, gemon, li rigardis supren kaj vidis maljunulinon sidanta sur ˆ senˆcese arbo. Si ces e plendi ple ndis: s: “Hu, hu, hu, kia malvarmo!” La reˆ go go diris: “Malsupreniru kaj varmigu vin.” “Ne, viaj bestoj min mordos.” “Venu; maljunulino, ili ne atakos vin.” ˆ estis Si est is sorˆcistin cis tino. o. “Mi ˆetos al vi vergon,” vergon, ” ˆsi si diris, “ekbatu “ekba tu per gi gî ilin sur la dorso.” La reˆgo go prenis la vergon, sed apena˘ apenau˘ li tuˆsis sis la besto bes tojn, jn, ili i li senmoviˆ sen moviˆgis gis kaj fariˆgis gis ˆstonoj. stono j. Nun la sorˆcistino cistino estis sendanˆ gera, gera, desaltis de la arbo, tuˆsis sis per la vergo anka˘ u la reˆgon gon kaj ˆstonigis stonigis lin. Tiam ˆsi si ekridis, tiris lin kaj la besto bes tojn jn en kavon, kavon, kie multe da simila j ˆstono stono j kuˆ k uˆsis. sis. Kiam la juna reˆgo go tute t ute ne n e revenis, la timo kaj ˆcagreno cagreno de la reˆ gino gino estis pli kaj pli grandaj. En la sama tempo la alia frato, kiu ˆce ce la disiˆ go iris orienten, venis en la regnon. Li serˆcis cis servon, sed trovis gin gîn nenie, li do migris kaj liaj bestoj dancis por amuzi amuzi la homojn. homo jn. Foje li rememoris la tranˆ cilon, cilon, kiun ili penetrigis en arbon arb on ˆce ce la disiˆ dis iˆgo, go, kaj volis ekscii ion pri la sorto de la frato. Li venis tien kaj eltiris eltiris la tranˆ cilon: cilon: la flanko flanko de la frato estis duone brilanta, duone kovrita kovrita de rusto. Li ektimis kaj pensis: “Granda malfeliˆco co kredeble kredeble atingis atingis mian fraton; sed eble mi sukcesos sukcesos ankora˘ u lin savi, ˆcar car duon duonoo de d e la tranˆcilo cilo estas esta s ankora a nkora˘ u˘ brilanta.” brilanta.” Li ekiris kun siaj bestoj okcidenten kaj kiam li venis al la pordego de la urbo, la gardistoj gardistoj demandis, demandis, ˆcu cu ili devas anonci lin al la reˆ gino, gino, kiu jam de kelke da tagoj tago j estas maltrankvila pro li kaj timas, ke li pereis per eis en la sorˆcarbaro. carbaro. La gardistoj estis certaj, ke li estas la juna reˆ go, go, tiel li similis la reˆgon gon kaj anka˘ u lin sekvis sovaˆgaj gaj bestoj. La junulo konjektis, ke ili parolas pri lia frato kaj pensis: “Plej bone b one estos, se mi lin ˆsajnigos; sajnigos; tiamaniere mi pli facile savos savos lin.” Li ordonis al la gardistoj sin konduki en la kastelon kaj estis akceptita kun granda gojo. gôjo. La juna reˆ gino gino estis est is certa, cert a, ke li estas ˆsia edzo kaj demandis, de mandis, kial li tiel longe forestis. Li respondis: “Mi eraris en la arbaro kaj ne povis retrovi la vojon.” Vespere oni kondukis lin en la gereˆ gan gan liton, l iton, sed li l i metis met is dutranˆ du tranˆcan can glavon ˆ tion ne komprenis, sed ne kuraˆgis inter si kaj la reˆgino. gino. Si gis demandi. La ˆcasisto casisto restis en la kastelo kelke da tagoj tago j kaj bone eksciis ˆcion cion pri la sorˆcarbaro; carba ro; fine li diris: diris : “Mi devas ankora˘ u unu fojon fo jon tie ˆcasi.” casi.” La reˆ go g o kaj la juna reˆ gino penis konvinki lin, ke li tion ne faru, sed li gino insistis insistis kaj forrajdis forra jdis kun granda akompanantaro. akompanantaro. Kiam li venis en la arbaron, la samo okazis al li, kiel al lia frato. Li ekvidis blankan cervinon kaj diris al siaj homoj:

* Du

fratoj *

68

“Haltu ˆci ci tie kaj atendu atend u mian revenon, revenon , mi persekut per sekutos os la belan bel an ˆcasaˆ casaˆon.” on.” Li ekrajdis post gi gˆ i kaj liaj bestoj bestoj sekv sekvis is lin. lin. Sed Sed li ne povi poviss kapti apti la cervinon kaj penetris tiel profunde en la arbaron, ke li devis tie pasigi la nokton. Kiam li ekbruligis fajron, li a˘ udis udis gemon ˆgemon super si: “Hu, hu, hu, kia malvarmo!” Li rigardis supren: sur la arbo sidis la sama sorˆcistino. cistino. Li diris: “Malsupreniru “Malsupreniru kaj varmigu vin, maljunulino. maljunulino.”” “Ne, viaj bestoj min mordos.” Li respondis: “Ili ne atakos vin.” ˆ ekkriis: Si “Mi ˆetos etos al vi vergon, ekbatu ekba tu ilin per p er gi, gî, tiam mi estos sendanˆ gera.” gera.” Kiam la ˆcasisto casist o a˘ udis udis tion, li diris: “Mi ne batos miajn bestojn; venu malsupren, alie mi devigos vin.” “Kion vi volas? Nenion vi povas fari al mi.” “Se vi ne venos, mi pafos vin.” ˆ respondis: Si “Pafu, mi ne timas viajn kuglojn.” Li ekcelis kaj pafis, sed la sorˆcistino cistino ne timis la plumbajn kuglojn kuglo jn kaj brue ridis: “Vi ne trafos min.” Sed la ˆcasisto casist o konis kon is la sekreton, sekre ton, deˆsiris siris de sia vesto tri arˆ gentajn gentajn butonojn, ˆsargis sargi s per pe r ili la pafilon pafilo n kaj pafis. pafis . La sorˆcistino cistin o tuj falis kun krio teren, teren , ˆcar car ˆsia arto ne povis kontra˘ u tio efiki. La ˆcasisto casisto metis sur ˆsin sian piedon kaj diris: “Maljuna sorˆcistino, cistino, se vi ne diros tuj, kie mia frato estas, mi kaptos vin per amba˘ u manoj ma noj kaj ˆetos etos en la fa jron.” ˆ Si forte ektimis kaj petis kompaton: “Li “L i kuˆsas sa s ˆsto st oniˆ ni ginta gînta kun siaj bestoj en kavo.” Li devigis devigi s ˆsin, sin, ke ˆsi si konduku lin tien, kaj minacis: minac is: “Maljuna “Malj una monstro, monst ro, nun revivigu revivi gu mian fraton frat on kaj ˆciujn, ciujn , kiuj kuˆsas sas tie ˆci, ci, alie mi ˆetos etos vin en la fajron.” fajr on.” ˆ Si prenis pre nis vergon kaj tuˆ t uˆsis sis la ˆstonojn: stono jn: lia frato fra to kun la besto b estojj tuj tu j reviviˆ gis, gis, multaj aliaj, komercistoj, metiistoj metiisto j kaj paˆstistoj stistoj leviˆ gis, dankis pro la liberigo gis, kaj foriris hejmen. La ˆgemeloj, gemeloj, revidinte unu la alian, kore ekˆgojis; gojis; senfinaj estis iliaj kisoj. Poste ili kaptis la sorˆcistinon, cistinon, ligis ˆsin sin kaj ˆetis en la fajron. fa jron. Apena˘ u la sorˆcistino cistino estis bruligita, la arbaro maldensiˆ gis, gis, fariˆgis gis luma kaj klara, kaj oni povis vidi la reˆgan gan kastelon en interspaco de trihora vojo. La fratoj iris iris hejmen hejmen kaj rakon rakontis tis unu al la alia siajn aven aventurojn. turojn. Kiam Kiam la pli juna diris, ke li anstata˘uas uas la reˆgon gon en la tuta lando, la alia respondis: “Mi tion konjektis, ˆcar car kiam mi venis en la urbon, urb on, oni pensis, ke tio estis vi, kaj honoris min kiel reˆgon: g on: la juna juna reˆ gino same opiniis, mi devis manˆgi gino gi kun ˆsi si kaj dormi en via lito.”

* Du

69

fratoj *

A˘udinte udinte tion la pli juna ekfuriozis, eltiris la glavon kaj dehakis al la frato la kapon. Sed kiam li vidis la senvivan fraton kaj la ruˆgan gan sangon fluanta el li, li ploris kaj beda˘uris: uris: “Mia frato savis min, kaj mi mortigis lin pro tio.” ˆ Subite alkuris lia leporo kaj diris, ke ˆgi gi alportos la radikon de la vivo. Gi kuris kiel sago kaj ˆgustatempe gustatempe alportis la radikon. La mortinto reviviˆgis gis kaj ne rimarkis, ke li havis vundon. Ili da˘ urigis la vojiron kaj la pli juna diris: urigis “Vi tute similas min, havas reˆgajn gajn vestojn kiel mi kaj la bestoj sekvas vin kiel kiel min. Ni eniru eniru en la urbon tra du kontr kontra˘ a˘ uaj pordegoj kaj de du flankoj uaj samtempe aperu anta˘ u la maljuna reˆgo.” go.” Ili disiˆgis, g is, kaj al la maljuna reˆgo go samtempe venis gardistoj de amba˘ u pordegoj kaj anoncis, ke la juna reˆgo go kun la bestoj revenis el la arbaro. La reˆ go go diris: “Tio ne estas ebla, inter la pordegoj estas interspaco de unu horo.” Dume amba˘ u fratoj venis de du flankoj en la korton de la kastelo kaj supreniris. La reˆgo go diris al sia filino: “Diru, “Diru, kiu estas via edzo? Ili tiel simila similass unu la alian, alian, ke mi ne povas povas rekoni.” La reˆ gino gino tre ektimis kaj ne povis respondi; fine ˆsi rememoris la ˆcirka˘ cirka˘ uˆ kolon, kiun ˆsi si disdonis al la besto j. Si rimarkis sur unu el la leonoj sian oran bukon kaj gaje ekkriis: “Tiu estas mia edzo, e dzo, kiun sekvos se kvos ˆci ci tiu t iu leono!” leo no!” La juna reˆ go go ekridis kaj diris: “Jes, tio estas vera.” Li sidiˆgis gis ˆce ce la tablo kaj gaje manˆ gis gis kaj trinkis. trinkis. Vespere, espere, kiam kiam la juna reˆgo go kuˆ kuˆsiˆ si gis, gîs, lia edzino demandis: “Kial en la lasta tempo temp o vi ˆciam ciam metis ˆce ce via flanko la dutranˆ dutra nˆcan can glavon? Mi pensis, ke vi volas min mortigi!” Nur tiam la reˆgo go komprenis, kiel fidelan fraton li havis. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

11

70

Cind Cindru rullino ino a edzino edzin o de riˆca ca viro ekmalsanis ekmals anis kaj kiam ˆsi si sentis, ke ˆsia sia fino proksimiˆgas, gas, ˆsi alvokis a lvokis la l a solan so lan filineton, filine ton, kiun ˆsi si havis, h avis, al sia s ia lito l ito kaj diris:

“Kara infano, restu pia ka j bona, bo na, kaj bona Dio ˆciam ciam helpos help os vin; mi rigardos al vi de la ˆcielo cielo kaj ˆciam ciam estos apud vi.” Post tiuj vortoj vorto j ˆsi si fermis la okulojn kaj spiris la lastan spiron. La knabino ˆciutage ciutage iris al la tombo tombo de la patrino patrino kaj ploris ploris,, kaj restis restis pia kaj bona. Kiam la vintro venis, la neˆgo go sternis sur la tombo blankan tuketon, kaj kiam printempe la suno fortiris ˆgin, gin, la riˆculo culo prenis alian edzinon. La virino kunkondukis en la domon du filinojn, kies vizaˆgo g o estis bela kaj blanka, blanka, sed kies koro estis abomeninda kaj nigra. Komenciˆ Komencigis gîs malfacila tempo por la malfeliˆca ca orfino. ˆ la malsaˆga “Cu ga anserin an serinoo sidos sid os ˆce ce ni n i en la ˆcambro!” cambro! ” ili parolis. par olis. “Kiu volas manˆgi gi panon, devas labori por gi: gî: for la kuireja kui reja knabinaˆ knabin aˆco.” co.” Ili forprenis ˆsiajn belajn bela jn vestojn, surmetis al ˆsi si grizan malnovan malnovan kitelon kaj don donis is al ˆsi ligna lign a jn ˆsuo jn. “Rigardu la fieran princinon, kiel ornamita ornamita ˆsi si estas!” ili kriis, ridis kaj ˆ devis de la mateno ˆgis kondukis ˆsin en la kuirejon. Si gis la vespero plenumi malfacilan laboron, leviˆgi gi frue anta˘ u la tagiˆgo, go, porti akvon, ekbruligi fajron, kuiri kaj lavi. Krom tio la fratino frat inojj ˆcikanis cikanis ˆsin ˆciamaniere ciama niere,, mokis kaj ˆsutis sutis al ˆsi la pizojn pizojn kaj lentojn lentojn en la cindron cindron,, kaj ˆsi si devis devis sidi sidi longe longe kaj elekti elekti ˆ ilin. Ciuvespere laca pro la laboro, ˆsi si ne havis liton, lito n, sed devis kuˆsiˆ siˆ gi gi apud la fajrujo fajr ujo en la cindro. Kaj ˆcar car pro tio ˆsi si estis ˆciam ciam malpura ka j kovrita de polvo, pol vo, oni o ni nomis ˆsin Cindrulino. Cindru lino. Foje la patro anta˘ u forveturo al foiro demandis amba˘ u knabinojn, kion li alportu por ili? “Belajn vestojn,” diris unu. “Perlojn kaj altprezajn altpreza jn ˆstonojn,” stono jn,” la alia. “Kaj, vi, Cindrulino,” diris la patro, “kion vi deziras?” “Patro, derompu por mi la unuan branˆceton, ceton, kiu ekbatos vian ˆcapelon capelon dum via vojaˆgo go hejmen.” Li aˆ cetis cetis por la du knabinoj knabinoj belajn vestojn, vestojn, perlojn kaj multek multekostajn ostajn ˆstonojn stonojn kaj dum la reiro, kiam li rajdis tra verdaj arbetoj, avela avela branˆ ceto ceto ekbatis ekbat is lin kaj deˆ deˆetis lian ˆcapelon. cap elon. Li deromp d erompis is la l a branˆ b ranˆceton ceton kaj kunprenis kunpr enis gin. ˆgin. Kiam Kiam li reveni reveniss hejmen, hejmen, li donis al la du knabin knabinoj, oj, kion kion ili deziris deziris,, kaj al Cindrulino la avelan avelan branˆceton. ceton. Cindrulino Cindrulino dankis, iris al la tombo de ˆ tiel ploris, ke la larmoj fluis sur la patrino kaj plantis tie t ie la branˆceton. ceton. Si ˆ kreskis kaj fariˆgis gin ˆg in kaj gin gî n surve su rverˆ rˆsis. si s. Gi gis bela arbo. Cindrul Cindrulino ino tri fojojn ˆciutage ciutage iris tien, ploris kaj preˆ gis, gis, kaj ˆciufoje ciufoje venis blanka birdeto, kaj kiam ˆsi si esprim esp rimis is deziro dez iron, n, la birdet bir detoo ˆetis et is al ˆsi tion, tio n, kion kio n ˆsi si deziri dez iris. s.

* Cindrulino *

71

Foje la reˆgo go aranˆ gis gis festenon feste non kaj invitis ˆciujn ciujn belaj b elajn n junulinojn junulino jn de la tuta lando, lando, por ke lia filo elektu elektu edzinon. edzinon. Kiam Kiam la du ekscii eksciis, s, ke anka˘ anka˘ u ili estas invititaj, ili ekˆgojis, gojis, alvokis Cindrulinon kaj diris: “Kombu “Kombu niajn harojn, brosu la ˆsuojn suojn kaj buku, ni iras al la edziˆ ga ga festo en la reˆga ga kastelo.” Cindrulino obeis, sed ˆsi si ploris: anka˘ u ˆsi dezirus dezir us iri kune por po r danci, danci , kaj ˆsi petis la permeson de la duonpatrino. “Vi Cindrulino, malpura kaj kovrita de polvo p olvo volas ˆceesti ceesti la festenon? Vi havas havas nek vestojn, nek ˆsuojn, suo jn, kaj volas danci!” Sed kiam ˆsi si insiste petis, la malbona malb ona virino fine diris: “Mi enˆsutis sutis lentojn en la cindron, se vi sukcesos elekti la lentojn en du horoj, vi povos iri.” La knabino iris tra la malanta˘ ua u a pordo en la gardenon ˆgardenon kaj ekkriis: “Vi kolombetoj, kolombetoj, vi turtoj, turto j, vi ˆciuj ciuj birdetoj flugantaj flugantaj en la aero, venu kaj helpu min elekti la lentojn.” “La bonaj en la poteton, Malbonaj en la kropeton.” Tuj venis al la fenestro de la kuirejo du blankaj kolombetoj, poste du turtoj kaj fine flirtis kaj svarmis svarmis internen ˆciuj ciuj birdetoj, flugantaj flugantaj en la aero kaj malleviˆ malleviˆ gis al la cindro. La kolombetoj klinis la kapojn kaj komencis pok, gis pok, pok, kaj tiam anka˘ u la aliaj komencis pok, pok, pok, kaj kolektis ˆciujn ciujn grajnojn grajnojn en la plad pladon. on. Apena˘ Apena˘ u pasis duonhoro, ili jam finis la laboron kaj elflugis. La knabino alportis la pladon al la duonpatrino, gojis ˆgojis kaj pensis, ke nun ˆsi si povos iri al la edziˆga ga festo. Sed la malbona virino diris: “Ne, “Ne, Cindrul Cindrulino ino:: nenio nenio helpos helpos vin, vin, vi ne iros iros kun ni, ˆcar car vi ne havas havas vestojn kaj ne scias danci; ni devus honti pro vi.” ˆ turnis al Cindrulino la dorson kaj forveturis kun la du fieraj filinoj. Si Kiam neniu plu estis en la domo, Cindrulino iris al la tombo de la patrino sub la avelarbo kaj ekkriis: “Arbo kara, skuu, skuu vin, Arˆgenton, genton, oron ˆetu sur min.” Tuj la birdo ˆetis etis al ˆsi oran kaj arˆ gentan gentan veston kaj ˆsuojn, suo jn, brodita jn per silko kaj arˆgento. gento. Rapide, rapide ˆsi si surmetis la veston kaj iris al la edziˆ ga ga festo. La fratinoj fratinoj kaj duon duonpatr patrino ino ne rekoni rekoniss ˆsin sin kaj supozis, supozis, ke tio estas estas ia fremda fremda princi princino, no, tiel bela ˆsi si estis estis en la ora vesto. vesto. Pri Cindrulin Cindrulinoo ili tute forgesis forgesis kaj pensis, ke ˆsi si sidas hejme en la polv p olvoo kaj elektas la lentojn el la cindro. La reˆga ga filo venis renkonte r enkonte al ˆsi, si, donis al ˆsi si la manon ka j dancis kun

* Cindrulino *

72

ˆsi. si. Kun neniu alia li volis danci; li ne lasis ˆsian sian manon mano n kaj kiam iu alia venis inviti invit i ˆsin, sin, li diris: dir is: “Tio estas mia dancantino.” Cindrulino dancis ˆgis gis la vespero kaj tiam ˆsi si volis reiri hejmen. La princo diris: “Mi akompanos vin”, ˆcar car li volis ekscii, kiu estas la bela knabino. Sed ˆsi si forkuris de li kaj saltis en la kolombejon. La princo atendis la alvenon de la patro kaj rakontis rakontis al li, ke la fremda knabino sin kaˆsis sis en la kolombejo. kolombejo. La maljunulo pensis: ˆ tio estas Cindrulino?” “Cu Oni devis alporti al li hakilon ha kilon kaj pioˆ p ioˆcon con por p or batfaligi la kolombejon, sed neniu estis en ˆgi. gi. Kiam la trio revenis revenis hejmen, Cindrulino Cindrulino en sia malpura vesto kuˆ kuˆsis sis en la cindro cindro kaj malhela malhela olea olea lampeto lampeto brulis brulis sur la kameno, ameno, ˆcar car la knabin knabinoo estis rapide saltinta el la kolombejo tra malanta˘ ua pordo kaj forkurinta al la ua avelarbo: avelarbo: tie ˆsi si demetis la belan veston veston kaj lasis gin gîn sur la tombo; la birdo forprenis gin gîn kaj ˆsi en sia griza kitelo eksidis en la kuirejo sur la cindro. En la sekvinta tago, kiam rekomenciˆgis gis la balo kaj la gepatroj kun ˆsiaj siaj fratinoj forveturis, Cindrulino iris al la avelarbo kaj diris: “Arbo kara, skuu, skuu vin, Arˆgenton, genton, oron ˆetu sur min.” La birdo ˆetis veston ankora˘ u pli pli luks luksan an ol en la unua unua tago. tago. Kiam Kiam la orfino aperis en la salono, ˆciuj ciuj ekmiris pro ˆsia sia beleco. b eleco. La princo p rinco jam atendis a tendis ˆsin, sin, donis al ˆsi si la manon kaj dancis nur kun ˆsi. Kiam aliaj venis kaj invitis ˆsin, sin , li diris: dir is: “Tio estas mia dancantino.” Vespere esp ere ˆsi volis vol is foriri, f oriri, kaj la reˆga ga filo sekvis ˆsin sin por vidi, en kiun domon ˆsi si iras, sed ˆsi si forkuris for kuris de d e li en la ˆgardenon gardenon malanta˘ u la domo. Tie staris granda ˆ suprenrampis tiel lerte kiel pirarbo, sur kiu pendis la plej belaj fruktoj. Si sciureto inter la branˆcojn. co jn. La princo ne sciis, kie ˆsi si sin kaˆ kaˆsis. sis. Li atendis la alvenon de la patro kaj diris al li: “La fremda f remda knabino knabin o forkuris for kuris kaj ˆsajnas sa jnas al mi, ke ˆsi si saltis salt is sur la pirarb pir arbon.” on.” La patro pensis: ˆ tio estas Cindrulino?” “Cu Li ordonis alporti hakilon kaj faligis la arbon, sed neniu estis sur gi. gî. Kaj kiam la trio revenis hejmen, Cindrulino kuˆsis sis en la cindro, kiel ordinare, ˆcar car ˆsi si desaltis de la alia flanko flanko de la arbo, redonis la belan veston al la birdo kaj surmetis la grizan kitelon. En la tria tago, kiam la gepatroj kaj fratinoj forveturis, Cindrulino ree iris al la tombo de la patrino kaj diris al la arbo:

* Cindrulino *

73

“Arbo kara, skuu, skuu vin, Arˆgenton, genton, oron ˆetu sur min.” La birdeto ˆetis al ˆsi si tiel belan kaj brilan veston, kian neniu iam posedis, kaj la ˆsuoj estis el pura oro. Kiam ˆsi si venis venis tiel vestita, vestita, ˆciuj ciuj miris tiel, ke ili ne sciis, sciis, kion diri. La princo dancis nur kun ˆsi si kaj kiam iu invitis invitis ˆsin, sin, li respondis: “Tio estas mia dancantino.” Vespere, kiam ˆsi si estis forironta forironta hejmen, la reˆ ga ga filo volis ˆsin akompani, sed ˆsi si forkuris tiel rapide, ke li ne povis sekvi ˆsin. Sed li estis preparinta ruzon: ruzo n: la tuta ˆstuparo stupa ro estis ˆsmirita smirit a per peˆco; co; kiam ˆsi si kuris, ˆsia sia maldekstra malde kstra ˆsuo su o algl al glui uiˆgis gîs kaj restis sur la ˆstupo. stupo. La princo levis ˆgin, gin, gi ˆgi estis malgranda, gracia kaj tute el oro. En la posta mateno li iris kun ˆgi gi al la patro de Cindrulino kaj diris: “Nur tiu estos mia edzino, por kies piedo ta˘ugas ug as ˆci ci tiu ti u ora or a ˆsuo. su o.”” Amba˘ u fratinoj ekˆ gojis, gojis, ˆcar car ili havis belajn piedojn; la pli aˆga ga iris en la kameron kun la ˆsuo suo por provi gin, gîn, kaj la patrino gin ˆgin rigardis, sed beda˘ urinde urinde la granda gr anda piedfingro ne eniris, la ˆsuo suo estis tro malgranda por ˆsi. La patrino donis don is al ˆsi si tranˆ tra nˆcilon cil on kaj diris: dir is: “Fortranˆcu cu la piedfin pi edfingron; gron; kiam vi fariˆ fa riˆ gos gos reˆ gino, gino, vi ne piedirados.” La knabino fortranˆcis cis la piedfingron, superforte superfort e enpuˆsis sis la piedon en la ˆsuon, suon, kunpremis pro doloro la dentojn kaj iris renkonte al la princo. princ o. Li prenis ˆsin sin kiel fianˆcinon cinon sur la ˆcevalon cevalon kaj forra jdis kun ˆsi. Ili devis preterra prete rrajdi jdi la tombon; tie sidis sur la avelarbo du kolombetoj kaj vokis: “Gruk-ru, “Gruk-ru, gruk-ru, gruk-ru, gruk-ru, gruk-ru, sango estas en la ˆsu’. su’. La ˆsuo suo estas esta s tro t ro malgranda, malgr anda, la vera fianˆcino cino ankora˘ ankorau˘ sidas hejme.” La princo rigardis ˆsian sian piedon kaj vidis la elfluantan elfluantan sangon. Li turnis la ˆcevalon, cevalon, redonis la malveran fianˆcinon cinon kaj diris, ke ˆsi si ne estas la vera; la alia fratino devas surmeti la ˆsuon. La dua iris en la kameron kaj sukcesis sukcesis enmeti enmeti la piedfi piedfingrojn, ngrojn, sed la kalk kalkano estis tro granda. granda. La patrino donis al ˆsi si tranˆ tr anˆcilo ci lon n kaj ka j diri di ris: s: “Fortranˆ “Fortranˆcu cu pecon de la kalkano: kiam vi estos reˆ gino, gino, vi ne piedirados.” La knabino fortranˆcis cis pecon de la kalkano, kalkano, superforte enpuˆsis sis la piedon en la ˆsuon, suon, kunpremis kunpremis pro doloro la dentojn kaj iris renkonte renkonte al la princo. Li prenis ˆsin sin kiel fianˆcinon cinon sur la ˆcevalon cevalon ka j forrajdis forra jdis kun ˆsi. si. Kiam ili preterrajdis la avelarbon, la du kolombetoj sidis tie kaj vokis: “Gruk-ru, “Gruk-ru, gruk-ru, gruk-ru, gruk-ru, gruk-ru, sango estas en la ˆsu’. su’.

74

* Cindrulino *

La ˆsuo suo estas esta s tro t ro malgranda, malgr anda, la vera fianˆcino cino ankora˘ ankorau˘ sidas hejme.” Li rigardis ˆsian piedon kaj vidis la elfluantan sangon, pro kiu ruˆgiˆ giˆ gis gis la blankaj ˆstrumpo j. Li turnis la ˆcevalon, cevalon, redonis la malveran fianˆcinon cinon kaj diris: ˆ vi havas neniun alian filinon?” “Anka˘ u ˆci ci tiu ne estas la vera. Cu “Ne,” diris la patro, “de mia mortinta edzino restis nurmalgranda, nurmalgranda, mizera Cindrulino. Cindr ulino. Sed ˆsi si sendube sendu be ne povas esti e sti la fianˆcino.” cino.” La princo volis vidi ˆsin, sin, sed la duonpatrino respondis: “Ah, ne, ne eble; ˆsi si estas tro malpura, ˆsi ne povas sin montri.” ˆ lavis siajn manojn La princo insistis, kaj oni devis alvoki Cindrulinon. Si kaj vizaˆgon gon puraj, pura j, eniris, salutis la princon, kiu donis al ˆsi la oran ˆsuon; suon; ˆsi si eksidis sur benketo, eltiris la piedon el la peza ligna ˆsuo suo kaj metis en la ˆsuon, suon, kiu estis kvaza˘ u fandita fandit a por ˆsi. si. Kaj Ka j kiam ˆsi leviˆgis gis kaj la princo princ o ekvidis ˆsian sian vizaˆgon, gon, li rekonis la belan knabinon, kiu dancis kun li, kaj ekkriis: “Jen la vera fianˆcino.” cino. ” La duonpatrino kaj la fratinoj ektimis kaj paliˆ gis gis pro kolero, kaj li prenis Cindrulinon Cindrulinon sur ˆcevalon cevalon kaj forrajdis kun ˆsi. si. Kiam ili preterrajdis la avelarbon, la du kolombetoj vokis: “Gruk-ru, “Gruk-ru, gruk-ru, gruk-ru, gruk-ru, gruk-ru, sango ne estas en la ˆsu’. su’. La ˆsuo suo ne estas tro malgranda. La veran fianˆcinon cinon li kondukas kondukas hejmen.” Dirinte tion, ili deflugis de la arbo arb o kaj eksidis sur la ˆsultroj sultro j de Cindrulino, Cindr ulino, unu sur la dekstra, la alia sur la maldekstra, kaj restis tie. Kiam venis la tempo de la edziˆgo, go, la malsinceraj fratinoj volis per flato akiri la favoron de la juna reˆgino gin o kaj partop par topren renii ˆsian sia n feliˆ fel iˆcon. con . Kiam la edziˆgontoj gontoj iris al la preˆgejo, gejo, la pli aˆga ga fratino estis ˆce ce la dekstra flanko flanko de Cindrulino, Cindrulino, la pli juna ˆce ce la maldekstra; maldekstra; la kolombetoj kolombetoj elpikis elpikis al amba˘ u po unu okulo. Poste, dum la reveno, la pli aˆga ga estis ˆce ce la maldekstra malde kstra flank flanko, o, la pli juna ˆce ce la dekstra: dekstra: la kolom kolombetoj betoj elpiki elpikiss al amba˘ amba˘ u la alian okulon. Tiel ilia malboneco kaj malsincereco estis punitaj per blindeco eterna. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

12

75

Fide Fidela la Joha Johan no

stis iam maljuna reˆgo, go, kiu ekmalsanis. Sentante, ke proksimiˆ gas gas jam la morto, li diris: “Venu al mi fidela Johano.” Fidela Johano estis lia plej amata servisto kaj estis tiel nomata, ˆcar car la tutan vivon li estis fidela al sia sinjoro. Kiam li venis al la lito, la reˆgo diris al li: “Mia fidela Johano, mi sentas, ke proksime estas mia fino; nur unu penso maltran maltrankvi kvilig ligas as min: min: la estonteco estonteco de mia filo, li estas estas ankora˘ ankora˘ u juna kaj ne scias scias direkti direkti siajn agojn. Se vi al mi ne promesos promesos instrui instrui al li ˆcion, cion, kion kion li devas scii, kaj esti por li dua patro, mi ne povos trankvile fermi miajn okulojn.” Fidela Johano respondis: “Mi ne forlasos lin kaj fidele lin servos, eˆc se tio kostos mian vivon.” La maljuna reˆgo go diris: “Nun “Nun konsol konsolita ita mi mortos mortos trankvile trankvile.. Post Post mia morto vi montros montros al li la tutan tuta n kastelon, kaste lon, ˆciujn ciujn ˆcambro cambro jn, salono jn kaj kelojn kelo jn kaj ˆciujn ciujn trezoro trez orojn, jn, kiuj kuˆsas sas tie: tie : sed vi ne ra jtas montri al li la lastan ˆcambron cambron en la longa koridoro, kie estas la portreto de la princino de Ora Kupolo. Se li vidos la portreton, li eksentos nevenkeblan amon al ˆsi, svenos kaj pro ˆsi si granda danˆ gero gero minacos lin; gardu lin kontra˘ u tio.” Fidela Johano ankora˘ u unu fo jon promesis pr omesis ˆcion cion plenumi, la reˆgo go eksilentis, kuˆsigis sigis la kapon sur la kusenon kaj mortis. Post la enterigo, fidela Johano rakontis al la juna reˆgo, go, kion li promesis al lia patro ˆce ce la lito de la morto, kaj ka j diris: “Mi tion plenumos kaj estos e stos fidela al vi, kiel mi estis al li, eˆc se tio kostus mian vivon.” Kiam la funebro estis finita, fidela Johano diris al la reˆgo: go: “Venis “Venis la tempo, ke vi vidu vian hereda hered aˆon: mi montros al vi la kastelon de via patro.” Li kondukis la junan reˆgon gon ˆcien, cien, supren kaj malsupren, ka j montris mo ntris al li ˆciujn ciujn riˆcaˆ caˆojn o jn kaj la belega bel egajn jn ˆcambro cambro jn: nur unu ˆcambron cambron li ne malfermis, malfer mis, ˆcar car tie staris stari s la danˆgera gera pentraˆ pentraˆo. La pentraˆ pentraˆo estis starigita tiamaniere, ke kiam oni malfermis la pordon, oni rigardis rekte la portreton; ˆgi gi estis tiel bone pentrita, pentrita, ke la princino princino ˆsajnis vivanta vivanta kaj spiranta, spiranta, nenio pli bela kaj ˆcarma carma ekzisti ekzistiss en la tuta mondo. La juna reˆ go rimarkis, ke fidela Johano go ˆciam ciam preterpasas unu pordon, ka j demandis: “Kial vi ne malfermas tiun pordon?” “Tie estas io, kio timigus vin.” Sed la reˆgo go respondis: “Mi vidis la tutan kastelon, mi volas anka˘ u vidi, kio estas tie,” kaj volis

* Fidela

Johano *

76

superforte malfermi la pordon. Fidela Johano haltigis lin kaj diris: “Mi promesis al via patro anta˘ u lia morto, ke vi ne vidos, kio estas en la ˆcambro. cambro. Tio povus ka˘ uzi uzi grandan malfeliˆcon con por ni amba˘ u.” u.” “Ah ne,” respondis la reˆ go, go, “plej granda malfeliˆco co estos, se mi ne eniros: mi ne ˆguos guos trankvilon tage kaj nokte, se miaj okuloj ne vidos la ˆcambron. cambron. Mi ne foriros, gis gîs vi malfermos.” Fidela Johano komprenis, ke ne eble estas rifuzi, kaj vole nevole devis serˆ se rˆci ci la ˆslos sl osilo ilon n en la ligaˆ lig aˆo. o . Fine li malfermis kaj eniris unua penante kovri la portreton per sia persono, sed vane: la reˆgo go ekstaris sur la fingroj kaj rigardis rigardis super liaj ˆsultroj. Kiam Kiam li ekvidi ekvidiss la portreton portreton de la ˆcarma carma princin princino, o, ornamit ornamitan an per oro kaj diamantoj, li falis sveninta sur la plankon. Fidela Johano levis lin, portis en liton kaj pensis pen sis ˆcagrenita cagr enita:: “La malfeliˆco co okazis; okazis; Dio, kio estos nun!” kaj donis al li iom da vino por rekonsciigi lin. Liaj unuaj vortoj estis: “Kies estas la ˆcarma carma portreto?” portret o?” “Tio estas la princino de Ora Kupolo,” respondis fidela Johano. La reˆ go g o da˘ urigis: urigis: “Mia amo al ˆsi si estas tiel granda, grand a, ke, se ˆciuj ciuj folio j de la arboj arb oj estus langoj, lang oj, ili ne povus esprimi ˆgin; gin; mian mian vivon vivon mi donos por akiri akiri ˆsin. sin. Vi estas estas mia fidela Johano, vi min ne forlasos.” La fidela servisto longe meditis, kion fari, ˆcar car estis est is tre malfacile atingi la princinon. Fine li elpensis rimedon kaj diris al la reˆgo: go: ˆ , kio ˆcirka˘ “Cio, Cio cir ka˘ uas u as la princi princinon non,, estas estas el oro: oro: tabloj, tabloj, seˆ goj, g oj, pladoj, pokaloj, kaj mebloj. En via trezorejo kuˆ kuˆsas sas kvin bareloj da oro, ordonu ordonu al la oraˆ oraˆistoj istoj de la regno fari el unu diversajn vazojn kaj meblojn, diversajn birdojn, sovaˆgajn ga jn besto jn kaj monstrojn, monstro jn, tio plaˆcos cos al ˆsi. si. Ni veturos al ˆsi si kun la donacoj kaj provos la fortunon.” La reˆ go go kunvokis k unvokis ˆciujn ciujn oraˆisto isto jn, kaj ili labo l aboris ris tage kaj nokte, nokte , gis gî s fine fi ne ˆcio ci o estis preta. Kiam oni ˆsarˆ sarˆ gis gis ˆsipon, sipon, fidela Johano vestis sin kiel komercisto, kaj la reˆgo go devis fari la samon por fariˆgi gi tute nerekonebla. nerekonebla. Ili ekveturis ekveturis kaj kaj veturis tiel longe, ˆgis gis fine ili atingis la urbon, kie loˆgis gis la princino de Ora Kupolo. Fidela Johano foriris kaj lasis la reˆgon gon sur la ˆsipo. sip o. “Eble,” li diris forirante, “mi alkondukos la princinon, zorgu do pri la ordo, ordonu dismeti la ora jn objektojn kaj ornami la tutan ˆsipon.” sipon.” Li prenis diversajn diversajn orajn juvelojn juvelojn en tukon, tukon, elˆ elˆsipiˆ sipiˆ gis kaj iris rekte al la reˆga ga palaco. palaco. Kiam Kiam li venis en la korton korton,, tie staris ˆce ce la puto bela knabin knabinoo kun du oraj ora j sitelo j en la mano kaj ˆcerpis cerpis akvon. a kvon. Kiam ˆsi si estis forportonta forporto nta la brilan akvon kaj sin turnis, ˆsi ekvidis la fremdan viron kaj demandis, demandis, kiu li estas. Li respondis, ke li estas komercisto, malvolvis la tukon kaj montris la ˆ starigis la sitelojn, rigardis juvelojn. Si rigardis ˆciujn ciujn objektojn ob jektojn unu post la alia kaj

* Fidela

Johano *

77

diris: “Belaj, “Belaj , belega j, la princino devas vidi ilin, ˆsi si tiel amas la orajn ora jn objekto ob jektojn, jn, ke ˆsi aˆcetos ˆcion ˆci.” ˆ prenis lian manon kaj kondukis lin en la reˆ Si ga ga jn ˆcamb ca mbro ro jn, jn , ˆcar ca r ˆsi esti es tiss palaca servistino. Kiam la princino vidis la komercaˆ komercaˆojn, ojn , ˆsi si estis ravita kaj ka j diris: “Bele “Be le farita far ita,, mi aˆcetos cet os ˆciujn ciu jn viajn via jn komercaˆ kome rcaˆojn. o jn.”” Fidela Johano diris: “Mi estas e stas nur servisto se rvisto de riˆ r iˆca ca komercist kome rcisto: o: kion mi havas ˆci ci tie t ie estas est as nenio ne nio kompare kun tio, t io, kion mia sinjoro havas havas sur la ˆsipo; sipo; tie vi vidos la plej arta jn kaj plej valorajn orajn juvelojn.” La princino postulis, ke oni alportu ˆcion cion al ˆsi, si, sed li diris: “Tio postulus multe da tagoj tago j kaj tiom da ˆcambroj cambroj por dismeti ˆcion, cion, ke via tuta domo ne sufiˆcus.” cus.” Tiam ˆsia scivolo kaj deziro estis tiel ekscititaj, ekscitita j, ke ˆsi si fine diris: “Konduku min al la ˆsipo, sipo, mi volas mem vidi la trezoro jn de via sinjoro.” Fidela Johano kun ˆgojo go jo alkondukis a lkondukis ˆsin. sin. Kiam la reˆ go go ekvidis la belegan princinon, li trovis ˆsin sin pli bela ankora˘ u ol la portreto. Lia koro forte batis de ˆ suriris kaj la reˆgo ravo. Si go montris al ˆsi la ˆsipon; dume fidela Johano restis ˆce ce la piloto kaj ordonis levi la ankron: “Streˆ “Str eˆcu cu ˆciujn ciujn velojn velo jn kaj la ˆsipo flugu, kiel birdo en la aero.” aero .” La reˆ go go montrad montradis is al ˆsi la orajn vazojn, la pladojn, pladojn, pokalojn, pokalojn, birdojn, birdojn, sovaˆgajn gajn bestojn kaj monstrojn. Pasis Pasis multe multe da horoj dum ˆsi si rigardis rigardis ˆcion cion kaj ne rimarkis, ke la ˆsipo veturas. Rigardinte ˆciujn ciujn juvelojn ˆsi si dankis la komerciston komerciston kaj volis volis reveni reveni hejmen, sed veninte veninte sur la ferdekon, ferdekon, ˆsi ekvidis, ekvidis, ke la ˆsipo sipo estas estas malprok malproksim simee de la bordo sur plena plena maro kaj rapidas rapidas kun streˆ str eˆcita cit a j veloj. velo j. “Ah,” ˆsi si ekkriis timigita, “mi estas est as trompita, tr ompita, komercisto forkonduk for kondukas as min! Prefere mi mortus!” La reˆ go go prenis ˆsian manon kaj diris: “Mi ne estas komercisto, mi estas reˆ go kaj de familio ne malpli bona, ol go la via. Mi kaptis kaptis vin per ruzo, ˆcar car mi freneze amas vin. Kiam mi unuafoje vidis vian portreton, mi falis sveninta.” A˘udinte udinte tion la princino de Ora Kupolo konsoliˆgis, gis, eksentis amon al la reˆgo go kaj konsentis fariˆgi gi lia edzino. Kiam ili veturis veturis sur la plena maro, fidela Johano, kiu sidis ˆce ce la kilo kaj ludis instrumenton, ekvidis foje super si tri korvojn, flugantajn en la aero. Li ˆcesis cesis ludi kaj a˘uskultis uskultis ilian interparoladon, ˆcar car li bone b one komprenis ˆgin. gin. Unu diris: “Li jam forportas en sian hejmon la princinon de Ora Kupolo.” “Jes, sed ˆsi ne estas ankora˘ u lia,” respondis la dua. “Li “L i ja havas ˆsin, si n, ˆsi si sida si dass ˆce ce li sur su r la ˆsipo si po.” .”

* Fidela

Johano *

78

La unua rediris: “Ne grava, ne grava! Kiam ili elˆ e lˆsipiˆ sipiˆgos, gos , ˆcevalo ceval o flavruˆ flavr uˆga ga kiel vulpo elsaltos al li: li volos sidiˆgi gi sur gin, gîn, sed se li tion faros, ˆgi gi ekgalopos kun li en la aeron kaj neniam plu li vidos la princinon.” La dua diris: ˆ ekzistas nenia savo?” “Cu “Jes, “Jes, ekzistas. ekzistas. Iu alia devas devas rapide rapide salti salti sur ˆgin, gin, eltiri pistolon kaj pafmortigi morti gi la ˆcevalon, cevalon, tiam la reˆgo go estos savita. Sed kiu tion scias! Cetere, kiu dirus tion al la l a reˆ r eˆgo, go, fariˆgus gus ˆstono stono de la fingroj fingro j gis gîs la genuoj.” La dua reparolis: “Mi scias ankora˘ u ion; eˆc se la ˆcevalo cevalo estos e stos mortigita, la reˆ go go ne havos sian fianˆcinon. cinon. Kiam ili kune eniros en la palacon, ili vidos tie ˆcemizon cemizon por la fianˆ fi anˆco, co , kvaza˘ kvaz a˘u teksitan el oro kaj arˆ gento, gento, sed gi gî estos nur sulfuro kaj peˆco. co. Se la reˆgo go surmetos gin, gîn, gi ˆgi bruligos lin ˆgis gis la medolo.” La tria demandis: ˆ ekzistas nenia savo?” “Cu “Jes,” respondis resp ondis la dua. “Iu vestita per p er gantoj ganto j devas preni la ˆcemizon cemizon kaj ˆeti en fajron: fajr on: la reˆgo go estos savita. Sed ˆcu cu tio helpos! help os! Kiu tion scias kaj diros al la reˆgo, go, fariˆgos gos ˆstono de la genuoj gis gîs la koro.” La tria diris: “Mi scias ankora˘ u ion; eˆc se la ˆcemizo cemizo estos bruligita, la juna reˆgo go ne havos sian fianˆcinon: cinon: kiam post la edziˆ go go la juna reˆ gino gino ekdancos, ekdan cos, ˆsi si subite paliˆgos gos kaj falos kvaza˘u senviva. Se iu ne levos ˆsin, sin, ne elsuˆcos cos el ˆsia dekstra dekst ra brusto tri gutojn da sango kaj ne elkraˆ elkraˆcos cos ilin senprokraste, senprokraste, la princino princino vere mortos. mortos. Sed tiu, kiu scios scios tion kaj kaj diros diros al la reˆ go, go, fariˆgos gos ˆstono stono de la kapo gis ˆgis la piedoj.” Dirinte tion la korvoj kor voj forflugis; forfl ugis; fidela Johano Johan o komprenis kompr enis ˆcion cion kaj de tiu t iu ˆci ci momento fariˆ gis gis malˆgoja goja kaj eksilentis. Kion fari? Se li silentos, li ne gardos la sinjoron sinjoron kontra˘ kontra˘ u la malfeliˆco; co; se li parolos, li mem perdos la vivon. Fine li diris al si mem: “Mi savos mian sinjoron, eˆc se mi mem devus perei.” Kiam Kia m ili elˆsipiˆ sip iˆgis, gis, ˆcio cio okazis, kiel anta˘ udiris udiris la korv korvoj. oj. Alkuris Alkuris belega belega ˆcevalo ce valo,, flavr fl avruˆ uˆga ga kiel vulpo. “Bone,” diris la reˆgo, go, “ˆci ci tiu portos min al la palaco,” kaj volis ekra jdi, sed fidela Johano Johan o alkuris rapide, saltis sur la ˆcevalon, cevalon, eltiris pistolon kaj mortigis la belan beston. Aliaj servistoj, kiuj enviis Johanon, ekkriis: “Kia “Kia abomena abomena faro! faro! Mortigi Mortigi la ˆcevalo cevalon, n, sur kiu la reˆ go estis rajdonta palacon.” Sed la reˆgo go diris: “Silentu, ne malhelpu lin, li estas mia fidela Johano, li sendube scias, kial li tion faris.”

* Fidela

Johano *

79

Ili iris en la palacon, palacon, kaj tie en la salono sur plado kuˆ kuˆsis sis ˆcemizo cemizo por p or la fian fi anˆˆco; co ; ˆsa jnis jn is ke gi gî estas farita el oro kaj arˆgento. gento. La juna reˆ go go estis prenonta gin gîn en la l a manon, mano n, sed se d fidela fide la Johano Joha no forpuˆ for puˆsis sis lin, kaj kaptinte gin gîn per p er la gantoj, ˆetis etis en la fa jron. La aliaj alia j servistoj komencis komencis murmuri kaj diris: “Rigardu, nun li bruligis la edziˆ gan gan ˆcemizon cemizo n de la reˆgo.” go.” Sed la juna reˆ go go diris: “Kiu scias, kial li faris tion; ne malhelpu lin, li estas mia fidela Johano.” Oni festis la edziˆgon: gon: Oni komencis danci kaj la juna reˆ gino gino anka˘ u partoprenis. Fidela Johano Joha no atente a tente rigardis rigar dis ˆsian sian vizaˆgon; gon; subite ˆsi si paliˆgis gis kaj falis teren kvaza˘ u senviva. Li rapide rapid e saltis al ˆsi, si, levis ˆsin kaj portis por tis en ˆcambron, cambron , kie li kuˆsigis sigis ˆsin, sin, ekgenuis, ekgenuis , elsuˆcis cis el ˆsia dekstra dekst ra brusto brust o tri guto jn da sango kaj elkraˆcis cis ilin. Tuj ˆsi si ekspiris ekspi ris kaj rekonsciiˆ rekonsc iiˆgis; gis; sed la juna reˆgo, go, kiu vidis ˆcion cion kaj ne komprenis, kial fidela Johano tion faris, fa ris, ekkoleris kaj ekkriis: e kkriis: ˆ “Jetu lin en la malliberejon.” En la sekvinta mateno fidela Johano estis kondamnita kaj kondukita al la pendigilo. pendigilo. Li suriris suriris la podio po dion n kaj diris: diris: ˆ “Ciu, kiun oni kondamnis al la morto, havas la rajton paroli anta˘ u sia fino, ˆcu cu vi permesas tion al mi?” “Jes,” respondis la reˆ go, go, “parolu.” Fidela Johano diris: “Oni maljuste kondamnis min, mi ˆciam ciam estis est is fidela al vi,” ka j li rakontis, kiel li a˘udis udis la interparolad interparoladon on de la korvoj korvoj kaj kiel li plenumis plenumis ˆcion cion por p or savi sian sinjoron. sinjoron. “Ho, mia fidela Johano,” ekkriis la reˆgo, go, “mi pardonas vin, venu.” Sed fidela Johano post siaj lastaj vortoj falis senviva: li fariˆgis gis ˆstono. sto no. La gereˆ goj go j tre ˆcagren cag reniˆ iˆ gis, gis, kaj la reˆgo go diris: “Ho ve, kiel mi rekompencis lian fidelecon!” kaj ordonis starigi la ˆstonan stonan ˆ statuon en sia dormoˆ dormoˆcambro cambro apud la lito. Ciufoje kiam li rigardis gin, gîn, li ploris kaj diris: “Ah, se mi povus revivigi vin, mia fidela Johano.” Post iom da tempo la reˆgino g ino naski naskiss du filojn. filojn. La gemeloj gêmeloj sane kreskis kaj gojigis ˆgojigis la gepatrojn. gepatrojn. Foje, kiam la reˆ gino gino estis en la preˆgejo, g ejo, kaj la du knaboj knabo j ludis ˆce ce la patro, p atro, li diris sopire: “Ah, se mi povus revivigi vin, mia fidela Johano.” La ˆstono sto no ekparo ekp arolis: lis: “Jes, vi povas revivigi min, se vi oferos tion, kio estas plej kara por vi.” La reˆ go go ekkriis: ˆ “Cion, kion mi posedas en la mondo, mi donos por tio.” La ˆston st onoo da˘ daurigis: u˘rigis: “Se vi dehakos dehakos per p er via propra mano la kapojn de viaj via j infanoj kaj ˆsmiros min per ilia sango, mi reviviˆgos.” gos.”

* Fidela

80

Johano *

La reˆ go g o ektimis a˘udante, u dante, ke li mem devas mortigi siajn plej amatajn infanojn; sed rememorinte la grandan fidelecon de Johano, kiu mortis por li, li eltiris la glavon kaj per la propra mano dehakis la kapojn de la infanoj. Kiam li ˆsmiris smiris per ilia sango la ˆstonon, stono n, la vivo revenis, revenis , kaj fidela Johano Johan o freˆsa sa kaj sana staris anta˘ u li. Li diris al la reˆgo: go: “Via fideleco ne restos sen rekompenco,” li prenis la kapojn de la infanoj, almeti almetiss ilin ilin kaj ˆsmiris smiris la vundon vundon per ilia ilia sango. sango. Tuj la knaboj knaboj reviviˆ reviviˆ gis, gis, komencis salti kaj ludi, kvaza˘ u nenio estus okazinta. okazinta. Ekˆ gojis gojis la reˆgo go kaj kiam li vidis la revenantan reˆ ginon, ginon , li kaˆ kaˆsis sis fidelan fi delan Johanon Johan on kaj ka j amba˘ ambau˘ knabojn en grandan grand an ˆsrankon. srankon . Kiam ˆsi si eniris, eniris , li demandis: deman dis: ˆ vi preˆgis?” “Cu gis?” “Jes, jes!” ˆsi si diris, “sed mi senˆ s enˆcese cese pensis pen sis pri fidela Johano, Johan o, tiel malfeliˆ malfe liˆca ca pro ni.” La reˆ go g o da˘ urigis: urigis: “Kara edzino, ni povas revivigi lin, sed ni devas oferi por tio la vivon de amba˘ u niaj infanoj.” La reˆ gino gino paliˆgis gis de teruro, tamen ˆsi diris: “Ni tion ˆsuldas suldas al li pro pr o lia granda fideleco.” Li gojis, gôjis, ke ili estas unuan unuanimaj, imaj, malfermis malfermis la ˆsrankon srankon kaj ellasis ellasis fidelan fidelan Johanon kun la infanoj dirante: “Benata “Benata estu Dio! Johano Johano estas savita savita,, kaj niajn infanojn infanojn ni anka˘ anka˘ u havas.” Li rakontis, kiel ˆcio cio okazis, kaj de tiu tempo temp o ili ˆciuj ciuj vivis feliˆcaj ca j gis gîs la fino. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

13

81

La kuraˆ ga ga tajloreto

ajloreto sidis en somera mateno sur sia tablo ˆce ce la fenestro kaj goje ˆ kudris kudris per ˆciuj ciuj fortoj. Li ekvidi ekvidiss virinon virinon,, kiu pasis la straton straton kaj kriis: “Bona marmelado malkara! Bona marmelado malkara!” Tio sonis agrable en la oreloj de la tajloreto, li elrigardis tra la fenestro kaj vokis: ˆ tien, “Ci tie n, ˆci ci tie vi trovos trovo s aˆcetanto cet anton.” n.” La virino suriris la trian etaˆgon g on kun sia peza korbo al la tajloreto kaj devis dismeti anta˘ u li ˆciujn ciujn siajn sia jn potojn. Li rigardis rigardis ˆciujn, ciujn, levis al la nazo kaj fine diris: ˆ tiu “Ci t iu marmelado mar melado ˆsajnas sajn as al a l mi bona, pesu al mi du uncojn, unco jn, eˆc gis gîs duono da funto, se vi volas.” La virino, kiu esperis vendi multe, donis al li, kion li postulis, kaj foriris kolere murmurante. “Nun benu Dio la marmeladon kaj donu al mi sanon kaj fortojn,” ekkriis la tajloreto, prenis panon el la ˆsranko, sranko, tranˆ cis cis pecon tra la tuta bulo kaj surˆ surˆsmiris smiris la marmeladon. Li metis la pecon p econ apud si, da˘ daurigis u˘rigis la kudradon kaj pro gojo gôjo faris faris pli kaj pli grandajn stebojn. Dume Dume la odoro o doro de la dolˆ dolˆca ca marmelado leviˆgis gis al la muro, muro, kie muˆ muˆsoj soj sidis sidis amase, amase, kaj allogi allogiss ilin ilin al la pano. “Kiu invitis invitis vin?” demandis demandis la tajloreto ta jloreto kaj kaj forpelis la trudemajn gastojn. Sed la muˆ muˆsoj, soj, kiuj ne komprenis Esperanton, Espera nton, ne sole ne cedis, sed venis en pli kaj pli granda g randa nombro. Ekkoleris la ta jloreto, prenis pr enis ˆcifonon cifonon kaj senkompate batis la muˆsojn so jn kriante: kriante : “Atendu, mi regalos vin.” Post la granda batalo li kalkulis la mortbatitajn malamikojn: ili estis sep kaj ˆciuj ciuj etendis la piedetojn. piedeto jn. “Jen “Jen kia bravul bravuloo vi estas!” estas!” li diris diris al si mem admiran admirante te sian kuraˆ gon. gon. “La tuta urbo devas tion ekscii.” Rapide li faris por si zonon kaj brodis sur ˆgi gi per grandaj literoj: “Sep per unu bato.” “Sed la urbo ne sufiˆcas,” cas,” li da˘ urigis, “la tuta mondo devas scii,” kaj lia urigis, koro kor o ˆsanc sa ncel eliˆ iˆgis gis en lia brusto kiel vosto de d e ˆsafideto. safideto. La tajloro surmetis surmetis la zonon kaj decidis iri en la vastan mondon, ˆcar car li opiniis, ke lia laborejo estas tro malgranda por lia kuraˆgo. go. Anta˘ u la foriro li serˆ cis cis en la tuta domo ion, kion li povus p ovus kunporti, sed trovis nur fromaˆ gon kaj metis ˆgin gin en la poˆson. son. Anta˘ u la pordo li rimarkis birdon, kiu implikiˆgis gis en arbeto, kaj prenis anka˘ u gin. gîn. Li brave ekmarˆsis; sis; li estis malpeza malp eza kaj lerta kaj ne sentis sentis lacecon lacecon.. La vojo kondu kondukis kis lin sur monton, monton, kaj kaj kiam kiam li atingis atingis la supron, tie sidis giganto kaj komforte ˆcirka˘ cirka˘ urigardi urigardis. s. La ta jloreto jloreto kuraˆ ge ge

* La

kuraˆ ga tajloreto * ga

82

proksimiˆgis, gis, alparolis lin kaj diris: “Bonan tagon, kamarado; jen vi sidas kaj rigardas la vastan mondon. Mi ˆ vi volas akompani min?” nun iras ir as tien ti en serˆ se rˆci ci feliˆ fe liˆcon. co n. Cu La giganto malestime ekrigardis la tajloron kaj diris: “Vi ˆcifono cif ono,, vi mizera miz era esta est aˆo!” o! ” “Atendu “Atendu iom,” respondis la tajloreto, ta jloreto, malbutonumis malbutonumis la surtuton kaj montris al la giganto la zonon: “Legu ˆci ci tion kaj vi scios, sc ios, kiu mi estas.” est as.” La giganto legis: “Sep per unu bato,” pensis, ke la tajloro mortigis tiom da homoj kaj iom ekrespektis la malgrandan personon. p ersonon. Sed por p or lin provi, li prenis pren is ˆstonon stonon en la manon kaj tiel forte premis ˆgin, gin, ke akvo elgutis. “Faru la samon, se vi havas forton,” diris la giganto. “Nenion “Nenion plu? plu? Tio estas estas infana ludo ludo por p or mi,” diris la tajloro, prenis prenis la fromaˆgon gon el la poˆso so kaj premis tiel, ke la suko elfluis. ˆ “Cu iom pli bone farita?” farita?” li diris. diris. La giganto giganto ne sciis, sciis, kion diri, diri, kaj ne povis kredi, ke tia hometo estas tiel forta. Li prenis alian ˆstonon kaj ˆetis tiel alten, ke oni apena˘ apenau˘ povis ˆgin gin vidi: “Nun, vi hometo, faru la samon.” “Bone ˆetita,” diris la tajloro, ta jloro, “sed la ˆstono devis refali teren; mi ˆetos etos mian tiel, ke ˆgi gi ne revenos.” Li prenis pr enis la birdon el la poˆso so ka j ˆetis etis en e n la aeron. La birdo, goja gôja pro la liberiˆ go, forflugis kaj ne revenis. go, “Kiel tio plaˆcas cas al vi, kamarado?” demandis la tajloro. ta jloro. “Vi bone ˆetas,” diris la giganto, giganto, “sed nun ni vidos, ˆcu cu vi povas povas porti p ezan ez an ˆsarˆ sa rˆgon.” gon.” Li kondukis la tajloron al grandega dehakita kverko kaj diris: “Se vi estas sufiˆ sufiˆce ce forta, helpu min porti p orti la arbon el la arbaro.” “Volon “Volonte, te,”” respondi respondiss la malgran malgranda da viro, viro, “prenu “prenu nu nurr la trunko trunkon n sur la ˆsultron, sultr on, mi levos kaj portos por tos la branˆcaron, caron , gi gî ja estas plej peza.” La giganto prenis la trunkon sur la ˆsultron, sultron, la tajloro ta jloro eksidis sur branˆco, co, kaj la giganto, giganto, kiu ne povis sin turni, devis porti la tutan arbon kaj la tajloron ta jloron kiel aldonon. La ruzulo estis ˆgoja goja kaj gaja, fajfis la kanteton: anteton: “T “Tri ri tajloroj ta jloroj rajdis el la pordego,” kvaza˘ u la ˆsarˆ sa rˆgo g o estus estus por li infa infana na ludo. ludo. La gigant gigantoo portis la pezan arbon iom da tempo, fine li ne povis plu iri kaj ekkriis: “A˘uskultu, uskultu, mi devas ˆeti eti la arbon.” La ta t a jloro rapide rapid e desaltis de saltis,, ˆcirka˘ cirka˘ uprenis la arbon per amba˘ uprenis u manoj, kvaza˘ kvaza˘ u li portus ˆgin, gin, kaj diris al la giganto: “Tiel granda vi estas kaj ne povas porti arbon?” Ili da˘ urigis urigis la vojon kune kaj kiam ili venis al ˆcerizarbo, cerizarbo, la giganto fleksis la supron de la arbo, kie estis plej maturaj fruktoj, metis ˆgin gin en la manon de la tajloro, por ke li manˆ gu. gu.

* La


83

La tajloro estis tro malforta por teni la arbon kaj kiam la giganto ellasis gin, ˆg in, la supro supro levan levante te sin kunpo kunporti rtiss la tajloron tajloron en la aeron. aeron. Li falis falis teren teren sendifekta, kaj la giganto demandis: ˆ vi ne hav “Kion tio signifas? Cu h avas as sufiˆce ce da fortoj forto j por p or teni t eni tian vergeton?” “La fortoj fortoj ne mankas mankas al mi, mi, kiu kiu morti mortiga gass sep sep per unu bato. bato. Mi saltis saltis trans la arbon, ˆcar car tie malsupre la ˆcasistoj casisto j pafas en arbetaˆon. on. Saltu same, se vi povas.” La giganto giganto provis, provis, sed ne povis transsalti kaj restis inter la branˆ coj; coj; la tajloro ree estis venkinto. La giganto diris: “Se vi estas tiel t iel brava, venu en nian kavernon kaj pasigu pa sigu ˆce ce ni la nokton.” nokton .” La tajloro konsentis kaj sekvis lin. Kiam ili venis en la kavernon, tie sidis kelke da giganto j ˆce ce la fajro; fa jro; ˆciu ciu tenis en la mano rostitan rosti tan ˆsafon safon kaj manˆ gis. gis. La tajlore ta jloreto to ˆcirka˘ cirka˘ urigardis urigardis kaj diris: “Multe pli vaste estas est as ˆci ci tie, ol en mia laborejo.” lab orejo.” La giganto montris al li liton kaj invitis lin dormi sur ˆgi. gi. La lito estis tro granda por la tajloro, ta jloro, li ne n e kuˆsiˆ siˆgis, gis, sed se d enrampis en angulon. Noktomeze la giganto giganto pensan p ensante, te, ke li jam dormas, prenis grandan feran stangon kaj per unu bato disrompi disrompiss la liton. Li estis certa, ke li mortigi mortigiss la vireton. vireton. Frumatene rumatene la gigantoj iris en la arbaron kaj tute forgesis pri la tajloro. Kiam li venis al ili gaje kaj kuraˆge, ge, ili ektimis, ke li mortigos ilin ˆciujn, ciujn, kaj forkuris galope. La ta jloreto jloreto da˘ urigis urigis la vojon, la nazo ˆciam ciam anta˘ uen. Post longa migrado uen. li venis en la korton de reˆ ga ga palaco, kaj ˆcar car li sentis sin laca, li kuˆsiˆ siˆ gis gis en la herbo kaj ekdormis. ekdormis. Kiam li kuˆ kuˆsis sis tie, venis venis homoj, rigardis rigardis lin de ˆciuj ciuj flankoj kaj legis sur la zono: “Sep per unu bato.” “Ah,” diris ili, “kion volas volas ˆci ci tiu milita milita heroo ˆce ce ni dum paco? Li estas kredeble potenca sinjoro.” Ili iris al la reˆgo go kaj raportis dirante, ke tia homo povus esti tre utila kaj ke oni devas varbi lin por ˆcia cia prezo. La konsilo plaˆcis cis al la reˆ go go kaj li sendis korteganon al la tajloro por proponi al li militan servadon. La sendito staris ˆce ce la dormanto, dorma nto, atendis, aten dis, gis gîs li malfermis la okulojn kaj etendis la membrojn, kaj faris la proponon. ˆ “Guste por p or tio mi venis ˆci ci tien,” respondis la tajloro, ta jloro, “mi estas preta servi ˆce ce via vi a reˆ rego.” gô.” Oni akceptis lin kun honoroj kaj donis apartan loˆgejon. g ejon. La mili militi tist stoj oj enviis la tajloron preferante vidi lin mil mejlojn de la urbo. “Kio okazos,” okazos,” interparolis interparolis ili, “se ni ekmalpacos kun li? Li mortigos sep per unu bato, neniu el ni restos vivanta.” Ili decidis ˆciuj ciuj iri al la reˆgo go kaj peti eksiˆgon: gon: “Ni ne povas resti kun homo, kiu faligas sep per unu bato.”

* La


84

La reˆ go go ekmalˆgojis, go jis, ke li estas perdonta ˆciujn ciujn siajn sia jn fidelajn fidela jn servisto jn pro unu. un u. Li estus preferin preferinta ta neniam neniam ekvidi lin kaj volis volis liberiˆ liberigi gî de li, sed li ne kuraˆgis gis eksigi la tajloron, timante, ke li mortigos lin kaj la tutan popolon kaj mem eksidos sur la trono. La reˆgo go longe meditis kaj fine li trovis rimedon. Li sendis al la tajloro jenan proponon, kiel al granda heroo: en unu el la arbaroj de la regno vivas du gigantoj, kiuj ruinigas la landon per rabado, mortigoj kaj brulkrimoj. brulkrimoj. Neniu povas povas proksimiˆ proksimigi gî al ili sen danˆgero g ero por sia vivo. vivo. Se li venkos kaj mortigos la gigantojn, la reˆgo go donos al li sian solan filinon kiel edzinon kaj duonon da regno kiel doton. Cent kavaliroj akompanos kaj helpos lin. “Jen io, kvaza˘ u kreita por vi,” pensis la tajloro, “belan princinon kaj duonon da regno oni proponas ne ˆciutage.” ciutage.” “Bone,” respondis li, “mi dresos la gigantojn kaj ne bezonas por tio la cent kavalirojn: kiu faligas sep per unu bato, tiun ne timigas du.” La tajloreto ta jloreto ekiris kaj kaj la cent kav kavaliroj sekvis lin. Kiam li venis al la rando de la arbaro, li diris al la akompanantoj: “Restu “Rest u ˆci ci tie, miaj mia j propra pr opra j forto f orto j sufiˆ su fiˆcos cos kontra˘ u la gigantoj.” Li salte eniris en la arbaron ka j ˆcirka˘ cirka˘ urigardis dekstren kaj maldekstren. Post Po st moment momentoo li ekvidi ekvidiss la gigan gigantojn: tojn: ili kuˆsis sis sub arbo, dormis dormis kaj tiel tiel ronkis, ke la branˆcoj coj fleksiˆ gis. gis. La tajloro rapide kolektis kolektis ˆstonojn stonojn en amba˘ u poˆsojn sojn kaj surrampis sur rampis la arbon. Tie li glitis sur branˆcon, con, kiu estis est is guste gûste super la gigantoj g igantoj kaj komencis ˆeti eti la ˆstonojn stono jn unu post p ost alia sur la bruston de unu el la dorman dormantoj. toj. La giganto giganto longe sentis sentis nenion, nenion, sed fine fine li vekiˆ vekigis, gî s, puˆsegi se giss sian kunulon kaj diris: “Kial vi batas min?” La alia respondis: “Vi sonˆgas, gas, mi ne batas vin.” Ili ree ekdormis, kaj la tajloro ta jloro ˆetis ˆstonon sur la alian. “Kion tio signifas?” demandis ˆci ci tiu, “kial vi ˆetas etas sur min?” “Mi ˆetas etas nenion,” diris la unua kaj murmuris. murmuris. Ili malpace disputis disputis ankora˘ u iom da tempo, te mpo, sed ˆcar car ili estis laca j, ili kvietiˆgis gis kaj kaj iliaj okuloj fermiˆgis. gis. La ta jloro rekomencis sian ludon, prenis la plej grandan gr andan el sia j ˆstonoj stono j kaj per p er ˆciuj ciuj forto j ˆetis etis ˆgin gin sur la bruston brust on de la unua giganto. giganto . “Sufiˆce,” ce,” li ekkriis, salte leviˆgis gis kiel freneza kaj tiel alpremis la kunulon al la arbo, ke ˆgi gi skuiˆgis. gis. La alia malavare malavare repagis r epagis la ˆsuldon kaj ili amba˘ u tiel ekfuriozis, ke ili elˆsiris siris arbo arb o jn kaj tiel longe batis unu la alian, gis gîs fine amba˘ u samtempe falis senvivaj. La tajloro desaltis de la arbo kaj diris: “Feliˆ “Feliˆce ce estas, ke ili ne elˆsiris siris mian arbon, mi devus tiam salti sur alian, kiel sciuro; sciur o; sed ˆcu cu mi ne estas sufiˆce ce lerta!” lerta !” Li eltiris sian glavon, donis al amba˘ u kelke da batoj sur la bruston, revenis al la kavaliroj kaj diris: “La laboro estas finita, mi mortigis amba˘ u gigantojn: gigantojn: ne facila facila estis la

* La


85

afero, ili elˆsiris siris arbojn arb ojn por sin defendi, sed nenio helpas kontra˘ u tiu, kiu kiel mi mortigas sep per unu bato.” ˆ vi ne estas vundita?” “Cu vundita?” demandi demandiss la kavali avaliroj. roj. “T “Tute ute ne!” respondi respondiss la tajlor t ajloro, o, “mi “ mi ne perdis eˆc unu haron.” La kavaliroj ne volis kredi kaj rajdis en la arbaron: tie ili trovis la gigantojn to jn dronantaj dro nantaj en la propra sango, kaj ˆcirka˘ cirka˘ ue kuˆsis sis la elˆsirita sir ita j arbo arb o j. La tajloro postulis la promesitan rekompencon, sed la reˆ go g o beda˘ uris uris la promeson kaj ree meditis, kiel liberiˆgi gi de la heroo. Li diris: “Anta˘ u ol vi ricevos mian filinon kaj la duonon de la regno, vi devas plenumi ankora˘ u unu heroaˆ heroaˆon. on. En la arbaro vivas unukornulo unukornulo tre malutila, vi devas ˆgin gin kapti.” “Unukornulon mi timas ankora˘ u malpli ol du gigantojn. Sep per unu bato estas mia devizo.” Li prenis ˆsnuron snuron kaj hakilon, hakilon, iris en la arbaron kaj ordonis al siaj akomakompanantoj panantoj atendi ekstere. Li ne bezonis longe serˆ ci, ci, la unukornul unukornuloo tuj aperis kaj kuris rekte kontra˘ u la tajloro, kvaza˘ u por trapiki lin. “Ne rapidu, ne rapidu, atendu iom,” diris la tajloro kaj atendis, gis gîs la besto estis tute proksime; tiam li saltis lerte post arbon. La unukornulo unukornulo kuris per ˆciuj ciuj fortoj forto j kontra˘ u la arbon kaj penetrigis tiel forte la kornon en la trunkon, ke gi gî ne povis eltiri ˆgin gin kaj estis tiamaniere kaptita. “La birdo estas en kaˆgo,” go,” diris la tajloro ta jloro kaj ka j forlasinte for lasinte la kaˆ kaˆsejon sejon post la arb ar b o, meti me tiss la ˆsnuro snu ron n ˆcirka ci rka˘ u˘ la kolo de la besto, per bato de la hakilo liberigis gian ˆgian kornon el la arbo kaj kiam ˆcio cio estis en ordo, kondukis la unukorn u nukornulon ulon al la reˆgo. go. La reˆ go go ne volis ankora˘ u doni al li la promesitan rekompencon kaj prezentis trian postulon: la tajloro devas anta˘ u la edziˆgo go kapti malutilan apron, kiu vivas en la arbaro; la reˆgaj ga j ˆcasisto casis tojj helpo he lposs lin. lin . “Volonte,” diris la tajloro,“ tio estas infana ludo.” Li eniris eni ris en la arbaron arb aron sen s en la ˆcasisto casist o j, kaj ka j ili estis es tis tre tr e kontenta j, ˆcar car la l a apro tiamaniere akceptis ilin kelkfoje, ke ili tute ne deziris renkonti gin. gîn. Kiam la apro lin ekvidis, ˆgi gi kuris kur is kun ˆsa˘ saumanta u ˘manta buˆsego sego montrante la akrajn akra jn dentojn kaj volis faligi lin, sed li saltis en apudan kapelon kaj tuj elsaltis eksteren tra supra supra fenestro. fenestro. La apro penetris penetris post li en la kapelon, kapelon, sed li jam estis ekstere kaj brufermis la pordon. La kaptita besto estis tro peza kaj mallerta por elsalti elsalti tra fenestro fenestro.. La tajloro tajloro alvoki alvokiss la ˆcasist casistojn, ojn, por ke ili vidu vidu la kaptiton per la propraj okuloj, kaj li mem iris al la reˆgo, go, kiu tiun ˆci ci fojon devis plenumi la promeson kaj doni al li la filinon kaj la duonon da regno. Se li estus estus sciin sciinta, ta, ke la heroo estas simpla simpla tajloreto! tajloreto! La edziˆ gon oni festis kun granda pompo kaj malgranda gojo, gôjo, kaj la tajloro fariˆgis gis reˆgo. go.

* La

86


Post iom da tempo la juna reˆ gino g ino a˘ udis udis nokte, kiel ˆsia sia edzo parolis en sonˆgo: go: “Knabo, finu la kamizolon amizolon kaj fliku la pantalonon, a˘ u vi eksentos la ulnon sur viaj oreloj.” ˆ komprenis, kia estis la deveno de la junulo, en la sekvinta tago plendis Si al la patro kaj petis, p etis, ke li liberigu ˆsin sin de la edzo, kiu estas simpla ta jloro. La reˆgo go konsolis ˆsin sin kaj diris: “Lasu nokte la dormoˆ dormoˆcambron cambron malfermita, malfermita, miaj servistoj servistoj staros ekstere kaj, kiam li ekdormos, e kdormos, ili eniros, eniro s, ligos lin kaj kondukos sur ˆsipon, sipon, kiu forportos forpor tos lin malproksimen.” La edzino estis kontenta, sed paˆ gio tre sindona al la juna sinjoro a˘ gio udis udis ˆcion cion kaj sciigis al li la komploton. “Mi ordigos ˆcion,” cion,” diris la tajloreto. ta jloreto. Vespere en la kutima horo li kuˆsiˆ siˆ gis gis kun la edzino: kiam ˆsi si opiniis, opiniis, ke li jam ekdormis, ˆsi si leviˆgis, gis, malferm malfermis is la pordo p ordon n kaj revenis revenis en la liton. La tajloreto, ta jloreto, kiu nur ˆsajnigis saj nigis dormon, do rmon, komencis la˘ laute u˘te krii: “Knabo, finu la kamizolon amizolon kaj fliku la pantalonon, a˘ u vi eksentos la ulnon sur viaj oreloj. orelo j. Mi faligis sep per unu bato, mortigis du gigantojn, gigantojn, alkondukis alkondukis ˆ mi timos tiujn, kiuj staras post la pordo?” unukornulon kaj kaptis apron! Cu ˆ tiuj, a˘ Ci udante la vortojn de la tajloro, tiel ektimis, ke ili forkuris kvaza˘u udante de la diablo. Neniu kuraˆgis gis plu ataki lin kaj tiamaniere la tajloreto estis reˆgo go gis ˆgis la morto. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

14

87

La malj maljun unul ulin ino o Holl Holle e

idvino havis du filinojn: unu estis bela kaj diligenta, la alia abomena kaj maldilige ma ldiligenta. nta. Sed ˆsi si pli amis la malbel mal belan, an, kiu k iu estis est is ˆsia sia vera ver a filino, filin o, kaj la alia devis fari la tutan laboron kaj esti cindrulino en la domo. La malfel mal feliˆ iˆca ca knabin kna binoo devi d eviss ˆciutag ciu tagee sidi s idi sur la vojo vo jo ˆce ce puto put o kaj ka j ˆspini spi ni tiel t iel multe, mult e, ke la sango fluis el ˆsiaj siaj fingroj. fingr oj. Foje la bobeno b obeno fariˆ gis gis tute tut e sanga, sang a, kaj ˆsi si kliniˆgis gis al la puto por p or lavi la fadenojn, fadenojn , sed ˆsi si ellasis la bobenon bob enon kaj gi gî falis en la akvon. ˆ Si ekploris, kuris al la duonpatrino kaj rakontis rakontis la malfeliˆ malfeliˆcon. con. La malbona virino malˆgentile gentile insultis ˆsin kaj diris senkompate: “Reportu la bobenon el la akvo, se vi lasis ˆgin gin fali en la puton.” La knabino revenis al la puto kaj ne sciis kion fari: ˆcagrenita cagrenita ˆsi saltis en ˆ la akvon por reporti la bobenon. Si perdis la konscion konscion kaj kiam ˆsi si vekiˆ vekiˆ gis gis kaj rekonsciiˆgis, gis, ˆsi si estis sur bela b ela herbejo, kie la suno brilis kaj miloj da floroj ˆ bonodoris. Si iris tra la herbejo kaj venis al forno, kiu estis plena de pano. La pano vokis: “Ah, eltiru min, eltiru min; alie mi forbrulos, mi estas jam de longe tute bakita.” ˆ proksimiˆgis ˆ Si gis kaj eltiris per ˆsovelilo sovelilo ˆciujn ciujn panbulojn unu post alia. Si da˘urigis urigis la vojon kaj venis al arbo tute kovrita de pomoj, kiu vokis: “Skuu min, skuu min, ˆciuj ciuj miaj mia j pomoj jam estas maturaj.” ˆ Si ekskuis la arbon kaj la pomoj falis kvaza˘u pluvo; ˆsi skuis tiel longe, gis ˆgis neniu pomo restis supre, kolektis kolektis ˆciujn ciujn en unu amason kaj foriris. foriris. Fine ˆsi si venis al dometo, d ometo, el kiu elrigardis maljuna virino. La knabino ektimis, ˆcar car la maljunulino havis grandajn dentojn, kaj volis forkuri, sed la bona virino alvokis alvo kis ˆsin sin dirante dir ante:: “Kion “Kion vi timas, kara infano? infano? Restu Restu ˆce ce mi; se vi bone faros faros la laboron, laboron, vi vivos trankvile kaj feliˆ feliˆce. ce. Vi devas nur bone b one prepari mian liton kaj bati tiel la plumkovrilon, ke la plumoj flugu, tiam neˆgos gos en la mondo; mi estas maljunulino Holle.” A˘udante udante la gentilajn gêntilajn vortojn la knabino kuraˆ giˆ giˆgis gis kaj konsentis akcepti la servadon. La orfino zorgis pri ˆcio cio por kontentigi sian sinjorinon kaj ˆciam ciam tiel forte batis la plumkovri plumkovrilon, lon, ke la plumoj flugis kiel neˆgaj gaj flokoj. flokoj. Kiel rekomp reko mpenc encon on ˆsi si guis gûis feliˆcan can vivon: neniam nenia m ˆsi a˘udis udis malˆgentilan gentilan vorton kaj manˆgis gis ˆciutage ciutage kuiritan kaj rostitan viandon. Pasis iom da tempo, kaj la knabino malˆ gojiˆ gojiˆgis. gis. Komence Komen ce ˆsi si mem me m ne sciis, kio mankas al a l ˆsi, si, fine ˆsi si komprenis, komp renis, ke tio estas la sopiro s opiro al la la h hejmo; ejmo; kvankam ˆci ci tie ˆsi si estis est is milfo milf o je pli feliˆ fel iˆca, ca, tamen tam en ˆsi si deziris dez iris reveni. reve ni. Fine ˆsi diris al la maljunulino: maljunul ino: “La sopiro al la hejmo turmentas min, kvankam kvankam ˆci ci tie malsupre mi vivas tre feliˆ feliˆca, ca, mi ne povas povas resti pli longe kaj devas devas reveni reveni al la miaj.” Holle diris:

* La

maljunulino Holle *

88

“Plaˆ “Plaˆcas cas al mi, ke vi deziras reveni hejmen. Vi fidele min servis, mi mem kondukos vin supren.” ˆ prenis la manon de la orfino kaj kondukis ˆ Si kondukis ˆsin sin al granda pordego. p ordego. Gi estis malfermita kaj kiam la knabino staris tie, ekfalis granda ora pluvo, La oro gluiˆgis gis al ˆsi si kaj kovris ˆsin sin tutan. tut an. “Tio estas por vi, ˆcar car vi estis tiel diligenta, diligenta,”” diris la maljunulino, maljunulino, redonante al ˆsi si la bob bobenon, enon, kiun ˆsi perdis en la puto. La pordego fermiˆ gis kaj la orfino estis supre en la mondo, ne malproksime gis de la hejma domo. Kiam ˆsi si venis en la korton, la koko kriis: “Kikeriki! Nia ora knabino estas tie ˆci.” ci.” ˆ eniris, kaj ˆcar Si car ˆsi si estis e stis tuta t uta kovrita de oro, la patrino p atrino kaj fratino bone ˆ ˆsin si n akcep akc epti tis. s. Si rakontis ˆcion, cion, kion ˆsi si travivis. travivis . Kiam la patrino patr ino eksciis, eksci is, kiel ˆsi akiris aki ris la riˆcaˆ caˆojn, o jn, ˆsi ekde e kdezir ziris is la saman sam an feliˆ fel iˆcon con por po r la l a malb m albela ela kaj maldil mal dilige igenta nta filino kaj ordonis ordon is al ˆsi ˆspini spini ˆce ce la la p puto. uto. La knabin k nabinoo intence inte nce pikis siajn sia jn fingro f ingro jn kaj disgratis disgratis la manon per dorno por makuli la bobenon; poste ˆsi ˆetis etis gin gîn en la puton kaj mem saltis en gin. gîn. Same kiel la fratino ˆsi si venis sur belan herbejon herbejon kaj iris iris la saman vojeton. Kiam Kiam ˆsi si venis venis al la forno, forno, la pano ree kriis: “Ah, eltiru min, eltiru min, alie mi forbrulos, mi estas jam de longe tute bakita.” Sed la maldiligenta knabino respondis: “Bela propono, mi tute ne volas malpurigi miajn manojn,” kaj foriris. Balda˘ u ˆsi si venis al la pomarbo, pomarb o, kiu vokis: “Skuu min, skuu min, ˆciuj ciuj miaj mia j fruktoj jam estas maturaj.” ˆ respondis: Si “Por ke pomo falu sur mian kapon?” kaj foriris. Kiam ˆsi si venis en la domon de la maljunulino, ˆsi si ne timis, ˆcar car ˆsi si jam a˘udis udis pri ˆsiaj siaj grandaj dentoj, kaj tuj dungis sin. En la unua tago ˆsi venkis venkis sian maldiligentecon: estis laborema kaj obeema, ˆcar car ˆsi si pensis pri la ricevota oro; sed jam en la dua tago ˆsi si komencis komencis maldiligen maldiligenti ti kaj en la tria ˆsi si tute ne volis matene leviˆgi. gi. La liton ˆsi si anka˘ a nka˘ u preparis ne zorge, kaj ne batis la plumkovrilon tiel, ke la plumo j flugu. Fine ˆsi si tedis sian sinjorinon, kiu eksigis ˆsin. sin. La maldiligen maldiligenta ta knabino estis kontenta kontenta kaj atendis nur la oran pluvon; pluvon; la maljunulino maljunulino kondukis ˆsin sin al la pordego, sed kiam la knabino staris tie, anstata˘ u oro oni elverˆsis sis sur ˆsin sin peˆcon con el granda gra nda kaldrono. kaldro no. “Jen la rekompenco por via servado,” diris la maljunulino kaj fermis la pordegon. La knabino tuta kovrita de peˆco co revenis hejmen h ejmen kaj la koko sidanta sur la puto kriis:

* La

89

maljunulino Holle *

“Kikeriki! La malpura knabino estas tie ˆci.” ci.” La peˆco co alglui alg luiˆ gis gîs tiel forte, ke ˆgi gi restis neforigebla dum ˆsia sia tuta vivo. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

15

90

La brem bremen enaj aj muzik uzikis istoj toj

iro havis azenon, kiu dum longaj jaroj pacience portadis sakojn al la muelejo, sed kiu jam komencis perdi la fortojn kaj fariˆ gis gis malpli kaj malpli ta˘ uga uga por la laboro. Tiam Tiam la mastro mastro ekmediti ekmeditis, s, kiel liberiˆ liberigi gî de gi; gî; sed la azeno komprenis, ke ekblovis malbona vento, kaj forkuris Bremenon, intencante fariˆ gi gi tie urba muzikis muzikisto. to. Sur la vojo li balda˘ u renkontis kuˆsantan santan ˆcashundon, cashund on, kiu spiregis spire gis kiel iu, kiu laciˆgis gis de la kurado. “Kial vi tiel spiregas, kamarado?” demandis la azeno. “Ah,” diris la hundo, “ˆcar car mi estas maljuna, ˆciun ciun tagon pli malforta kaj ne ta˘ ugas ugas plu por p or ˆcasado, casado, mia sinjoro volis min mortbati; mortbati; mi forvojaˆ gis gis ne atendante lian pasporton, sed por kia servo mi ta˘ ugas ugas nun?” ˆ “Cu vi scias,” diris la azeno, “mi iras Bremenon kaj estos tie urba muzikisto, iru kun mi kaj anka˘u vi fariˆgu gu orkestra orkestrano. no. Mi ludos la liuton liuton kaj vi batos la tamburon.” La hundo konsentis konsentis kaj ili ekiris kune. Post nelonge ili renkontis renkontis katon, katon, kies mieno estis kvaza˘ u tritaga pluvo. “Kio ˆcagrenas cagrenas vin, maljuna barbofrizisto?” barbofrizisto ?” demandis la azeno. “Kiu povas esti gaja, kiam oni timas pro sia propra kapo,” respondis la kato, “ˆcar car mi maljuniˆ maljun iˆ gas, gas, manˆgis gis jam miajn dentojn, kaj preferas sidi post la forno for no kaj murmuri kiel ˆspinilo, spinilo, ol kapti la musojn, mia sinjorino volis min dronigi; mi forkuris, sed kion fari nun, ne facila estas konsilo.” “Iru kun ni Bremenon, vi ja konas la noktan muzikon, vi povas esti urba muzikisto.” Al la kato tio plaˆcis cis kaj gi gî aliˆgis gis al ili. La tri vaguloj aguloj pasis pasis preter korto; korto; sur la pordego sidis koko kaj kriis kiel freneza. “Kial vi tiel krias?” demandis la azeno,“ vi traboras al ni la orelojn.” “Mi anta˘ udiris belan veteron,” diris la koko, “hodia˘ udiris u estas la tago, en kiu Dipatrino lavis la ˆcemizetojn cemizeto jn de Sankta Infaneto ka j en kiu ˆsi si devas sekigi ilin; ilin ; sed s ed ˆcar car morga mor ga˘ u˘ dimanˆ d imanˆce ce gasto g astojj venos, la senkompata mastrino diris al la kuiristo, kuiris to, ke ˆsi si volas manˆgi gi min morga˘ u en la supo. Hodia˘ u vespere mi estas metonta mian kolon sub la tranˆcilon. cilon. Dum mi ankora˘ u povas, mi krias per ˆciuj ciu j forto for toj.” j.” La azeno diris: “Iru prefere kun ni, ruˆga ga kresto, Bremenon; ion pli bonan b onan ol la morto vi trovos ˆcie; cie; vi havas belan b elan voˆcon, con, arta estos nia kvaropa koncerto.” koncer to.” Al la koko plaˆcis cis la propono, kaj ˆciuj ciuj kvar kvar ekiris kune. Ili ne povis atingi Bremenon en la sama tago kaj venis vespere en arbaron kaj decidis pasigi tie la nokton. La azeno kaj hundo ekkuˆ e kkuˆsis sis sub granda arbo, ar bo, la kato kaj koko eksidis sur la branˆcoj: coj: la koko tute supre, la plej sendanˆ sen danˆ gera gera loko. Anta˘ u ol li ekdorm ekd ormis, is, li ˆcirka˘ cir ka˘ urigardis uriga rdis al ˆciuj ciuj kvar flanko fla nkojj kaj ka j ˆsajnis sa jnis al li, ke malproks mal proksime ime brilas lumeto kvaza˘ kvaza˘ u fajrero; li kriis al la kamaradoj, ke sendube domo estas

* La

bremenaj muzikistoj *

91

proksime, ˆcar car oni vidas lumon. La azeno az eno diris: d iris: “Ni forlasu nian loˆgejon gejon kaj iru tien, ˆcar car nia n ia gastejo gaste jo estas est as malbona.” malb ona.” La hundo aldonis: “Kelke da ostoj osto j kun viando sur ili ne malplaˆcus cus al mi.” Ili do ekiris al la lumo, kiu iom post iom fariˆgis g is pli kaj pli granda, ˆgis gis fine fine ili venis venis al hele lumigita lumigita rabista rabista domo. domo. La azeno, kiel la plej granda, proksimiˆgis gis al la fenestro kaj rigardis internen. “Kion vi vidas, grizulo?” demandis la koko. “Kion mi vidas?” respondis la azeno, “tablon ˆsarˆ sarˆ gitan gitan per manˆ gaˆ gaˆo j kaj ka j trin tr inka kaˆˆo j, kaj ka j ˆcirka ci rka˘ ue u˘e sidas rabistoj kaj ˆguas.” guas.” “Jen io por ni!” diris la koko. “Jes, “Jes, certe; ah, se ni estus estus tie!” diris diris la azeno. La bestoj interk interkonsi onsiliˆ liˆ gis kiaman kiamaniere iere forpeli forpeli la rabistojn rabistojn kaj fine fine trovis trovis rimedon. rimedon. La azeno azeno metis metis la anta˘ uajn piedojn sur la fenestron, la hundo saltis sur la dorson de la azeno, uajn la kato rampis sur la hundon, kaj fine la koko flugis sur la kapon de la kato. Farinte tion ili komencis la˘ u signalo sian muzikon: la azeno blekis, la hundo bojis, la kato mia˘ uis kaj la koko kantis sian kikeriki; poste ili saltis en la uis ˆcambron cambron tra la fenestro. Ektintis Ektintis la vitroj; la rabistoj, a˘ udante udante la teruran bruon, pensis, ke monstra fantomo venis, forkuris timigitaj en la arbaron. La kvar kvar kamaradoj eksidis eksidis ˆce ce la tablo, atakis tion, kio restis, kaj manˆ gis gis kvaza˘ u malsatontaj kvar semajnojn. Kiam la muzikistoj finis, ili estingis la lumon kaj serˆcis cis lokon por p or la dormo, ˆciu lau ˘ sia naturo kaj gusto. La azeno ekkuˆsis sis sur la sterko, ster ko, la hundo ˆce ce la pordo, por do, la kato sur s ur la forno forn o ˆce ce la varma varma cindro kaj la koko eksidis eksidis sur trabo. Ili estis lacaj de la longa vojaˆ go go kaj tuj ekdormis. Post noktomezo, kiam la ˆstelistoj stelisto j vidis de d e malproksime, ke en la domo estas mallume kaj silente, la estro diris: “Kia “Kiall ni permesi permesiss forpel forpelii nin? nin?”” kaj ordoni ordoniss al unu iri en la domon domon kaj esplori gin. gîn. La sendito trovis ˆcion cion silenta kaj eniris en la kuirejon por ekbruligi lumon. La fa jraj, brilaj okuloj de la kato ˆsajnis sajnis al li brulantaj brulantaj karboj kaj li almetis almetis alumeton; alumeton; sed la kato, kiu ne amis ˆsercojn, sercojn, saltis sur lian vizaˆ gon, gon, kraˆ kraˆcis cis kaj gratis. gratis. Terurita erurita li kuris kuris al la posta pordo p ordo,, sed la hu hundo, ndo, kiu tie kuˆsis, sis, sin ˆetis etis al li kaj ekmordis lian kruron; kiam li pasis p asis tra la korto apud la sterko, la azeno malavare regalis lin per la posta piedo kaj la koko vekita de la bruo vigle ekkriis sur la trabo: “Kikeriki!” La ˆstelisto stelisto forkuris per grandaj granda j paˆsoj soj al sia kapitano kaj diris: “En la domo sidas abomena sorˆcistino; cistino; ˆsi spiris sur min kaj gratis mian vizaˆgon gon per siaj longaj fingroj; ˆce ce la pordo staras homo kun tranˆ cilo, cilo, per kiu li vundis mian kruron; sur la korto kuˆsas sas nigra monstro, kiu batis min ˆ tien la per bastonego, kaj supre sur la tegmento sidas juˆ gisto, gisto, kiu kriis: ‘ Ci friponon!’ Mi do forkuris.”

* La

92

bremenaj muzikistoj *

De tiu tempo la rabistoj ne kuraˆ gis reveni en la domon, kaj al la kvar gis bremenaj muzikistoj ˆgi gi tiel plaˆcis, cis, ke ili ne volis eliri. Ne fermita ankora˘ u estas e stas la buˆso so de tiu, kiu lasta last a tion rakontis. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

16

93

Tri oraj ha haroj de de la la dia diabl blo o

stis iam malriˆca ca virino, virino , kiu naskis filon; ˆcar car li naskiˆgis gis kun kufo sur la kapo, oni anta˘ udiris, ke en sia dekkvara jaro li edziˆgos udiris, gos kun la princino. Post iom da tempo la reˆ go go venis en la vilaˆgon, gon, sed neniu rekonis lin. Kiam li demandis demandis pri nova novaˆoj, oj, oni respondis al li, ke anta˘ u kelke da tagoj naskiˆgis gis infano infa no kun kufo: kion a jn entreprenos tiu homo, li ˆciam ciam feliˆce ce sukcesos. Oni anta˘ udiris, ke en sia dekkvara jaro li edziˆ udiris, gos kun la princino. La reˆ gos go go havis malbonan koron, kaj la anta˘ udiro udiro malplaˆ ma lplaˆcis cis al li. Li iris al la gepatroj gepatro j de la infano kaj diris per amika tono: “Vi estas malriˆ malriˆcaj caj homoj, donu al mi vian infanon, infanon, mi zorgos pri li.” En la komenco ili rifuzis, sed kiam la fremdulo proponis pezan sumon da mono, ili pensis: ˆ ja estas infano naskita “Gi n askita kun kufo, ˆcio cio do d o devus finiˆ gi gi feliˆ fel iˆce ce por po r gi,” gî,” kaj konsentis doni al li la infanon. La reˆ go g o metis gin gîn en skatol skatolon on kaj forrajdis. forrajdis. Kiam Kiam li venis venis al profunda profunda akvo, li ˆetis tien la skatolon kaj pensis: “Mi liberigos mian filinon de la neatendata fianˆco.” co.” Sed la skatolo ne dronis, gi gî naˆgis, gis, kiel ˆsipeto: sipeto: eˆc unu guto da akvo ne ˆ naˆgis penetris en gin. gîn. Gi gis tiel ˆgis gis muelejo, du mejlojn de la reˆ ga ga ˆcefurb cef urbo, o, kaj haltis ˆce ce la akvobaro. akvobar o. Muelisteto, kiu feliˆ fe liˆce ce staris tie kaj rimarkis gin, gîn, altiris ˆgin gin per hoko esperante trovi en gi gî grandajn granda jn trezoro jn. Li malfermis la skatolon: tie kuˆsis sis bela knabo freˆsa sa kaj gaja. Li portis p ortis la etulon en la muelejon; la gemuelistoj, gemuelistoj, kiuj ne havis infanojn, ekˆgojis gojis kaj diris: “Dio donacis ˆgin gin al ni.” Ili ame vartis la infanon, kiu kreskis sana kaj virta. Foje la reˆgo go dum pluvo eniris en la muelejon kaj demandis la gemuelistojn, ˆcu cu la granda knabo knab o estas ilia filo. “Ne,” respondis ili, “li estas infano trovita, anta˘ u dekkvar jaroj li alnaˆgis gis al la akvobaro en skatolo, kaj oni eltiris lin el la akvo.” La reˆ go go komprenis, komprenis, ke tio estas la infano naskita kun kufo, kiun li ˆetis en la akvon. “Bonaj homoj,” li diris, “ˆcu cu la knabo ne povus porti leteron al la reˆ gino? Li ricevos du orajn monerojn.” “Kiel Via Reˆga ga Moˆ Moˆsto sto ordonos,” ordonos,” respondis ili kaj diris al la knabo, ke li estu preta. La reˆ go go skribis al la reˆgino gino leteron jenan: “Tuj “T uj kiam la knabo knab o venos kun ˆci ci tiu letero, ordonu mortigi lin kaj enterigi; ˆcio cio devas esti farita farit a anta˘ antau˘ mia reveno.” La knabo ekiris kun la letero, sed perdis la vojon kaj venis vespere en grandan grandan arbaron. arbaron. En la mallum mallumoo li ekvidis ekvidis malgranda malgrandan n lumeton lumeton,, iris iris al gi gî

* Tri

oraj haroj de la diablo *

94

ˆ ektimis, vidante kaj venis al dometo. Tie maljunulino sola sidis ˆce ce fa jrujo. Si la knabon kaj demandis: “De kie vi venas kaj kien vi iras?” “Mi venas de la muelejo,” respondis li, “kaj iras al la reˆgino gino kun letero; mi perdis la vojon kaj mi volonte volonte pasigus ˆci ci tie la nokton.” nokton.” “Malfeliˆ “Malfeliˆ ca ca infano,” infano,” diris la virino, virino, “vi venis en domon de rabistoj, se ili trovos vin ˆci ci tie, ili mortigos vin.” “Ili venu, venu iu ajn, mi ne timas, cetere mi estas tiel laca, ke mi ne povas povas plu iri,” iri,” diris diris la junulo junulo,, sin etendis etendis sur benko kaj ekdormi ekdormis. s. Balda˘ Balda˘ u venis la rabistoj kaj demandis kolere, kiu estas la fremda knabo. “Ah,” diris la maljunulino, “tio estas senkulpa knabo, li perdis la vojon en la arbaro kaj pro kompato mi akceptis lin; li portas leteron al la reˆgino.” gino.” La rabistoj malfermis kaj legis la leteron, en kiu estis la ordono mortigi la knabon, tuj kiam kiam li venos. venos. La senkoraj senkoraj rabistoj rabistoj ekkompa ekkompatis tis la junulo junulon, n, kaj la estro disˆ disˆsiris siris la leteron kaj skribis skribis alian, ke oni edzigu la knabon kun la princino, tuj kiam li venos. Ili lasis lin dormi trankvile sur la benko ˆgis gis la mateno, donis al li la leteron kaj montris montris al li la ˆgustan gustan vojon. La reˆ gino, gino, leginte leginte la leteron, plenumis plenumis la ordonon: belega estis la edziˆ ga ga festo. La princino edziniˆgis gis kun la favorato de la fortuno fo rtuno kaj ˆcar car li estis est is bela b ela kaj afabla, afabla , ˆsi si vivis feliˆca ca kaj kontenta kun li. Post iom da tempo la reˆgo go revenis en la kastelon kaj vidis, ke la anta˘udiro udiro realiˆgis gis kaj la knabo naskita kun kufo edziˆgis gis kun lia filino. “Kiel tio okazis?” demandis li, “mi ordonis en la letero ion tute alian.” La reˆgino gino montris al li la leteron, por ke li mem vidu la enhavon. La reˆgo go legis la leteron kaj tuj rimarkis, ke oni ˆsanˆ gis la lian. Li demandis la junulon, gis kie estas la letero konfidita al li kaj kial li alportis anstata˘ue ue alian. “Mi scias nenion,” nenion,” respondis la junulo, junulo, “kredeble “kredeble oni ˆsanˆ sanˆ gis g is gin ˆgin nokte, kiam mi dormis en la arbaro.” La reˆ go go diris kolere: “Ne goju gôju tro frue; kiu volas havi mian filinon devas alporti al mi el la infero tri orajn harojn de la kapo de la diablo. Se vi alportos ilin, mia filino apartenos al vi.” La reˆgo go esperis, ke tiamaniere li fine liberiˆgos gos de la junulo, sed la knabo respondis: “Mi alportos la tri orajn harojn, mi ne timas la diablon.” Li adia˘ uis uis la reˆgon gon kaj ekmigris. La vojo kondukis lin al granda urbo. ur bo. La pordogardisto demandis lin pri liaj scioj kaj metio. “Mi scias ˆcion,” cion,” respondis la knabo. “Bonege! “Bonege!”” diris diris la gardist gardisto, o, “faru al ni servon servon kaj diru, diru, kial nia bazara bazara puto, el kiu iam vino fluis, tute sekiˆgis gis kaj ne liveras nun eˆc akvon.” a kvon.” “Vi ekscios tion,” respondis li, “atendu nur mian revenon.”

* Tri


95

Pli malproksime li venis al alia urbo, kie la gardisto anka˘u demandis pri liaj scioj kaj metio. “Mi scias ˆcion,” cion,” li resp r espondis ondis.. “Bonege! faru al ni servon kaj diru, kial arbo en nia urbo, kiu havis iam orajn ora jn pomojn, pomo jn, ne havas havas nun eˆc foliojn.” foliojn .” “Vi ekscios tion,” respondis li, “atendu nur mian revenon.” Li da˘ urigis la vojon kaj venis al granda akvo, kiun li devis transpasi. La urigis pramisto demandis lin pri liaj scioj kaj metio. “Mi scias ˆcion,” cion,” respondis la junulo. “Bonege! “Bonege!”” diris diris la pramisto, pramisto, “faru al mi servon servon kaj diru, diru, kial kial mi devas devas ˆciam ciam veturi kaj reveturi kaj neniam liberiˆ gas.” gas.” “Vi ekscios tion,” respondis li, “atendu nur mian revenon.” Trans la akvo li trovis la eniron en la inferon, la truo estis nigra kaj kovrita de fulgo. La diablo ne estis hejme, estis estis nu nurr lia patrino. patrino. La inferanin inferaninoo sidis sidis en larˆga ga apogseˆ go. go. “Kion vi volas?” ˆsi si demandis, sed ˆsia mieno ne estis severa. “Mi bezonas tri orajn harojn de la kapo de la diablo,” li respondis, “alie mi ne povas konservi mian edzinon.” “Vi postulas multon,” multon,” ˆsi si diris, “kiam la diablo revenos hejmen kaj vin trovos, via kapo estos en danˆ gero; sed mi kompatas vin, mi penos vin helpi.” gero; ˆ Si aliformigis lin formiko kaj diris: “Rampu inter la faldojn de mia jupo, tie vi estos sendanˆgera.” gera.” “Bone,” diris la knabo, “sed mi bezonas scii tri aferojn: Kial puto, el kiu iam fluis vino, tute sekiˆgis gis kaj ne liveras liveras nun eˆc akvon; akvon; kial arbo, kiu havis havis iam orajn pomojn, ne havas havas nun eˆc foliojn, kaj kial pramisto pramisto devas devas ˆciam ciam veturi kaj reveturi kaj neniam liberiˆgas.” gas.” “Tio estas malfacila j demandoj,” demando j,” ˆsi si respondis, respond is, “sed sidu silente kaj atentu, kion diros la diablo, kiam mi elˆ elˆsiros siros al li la tri orajn harojn.” Vespere la diablo revenis hejmen. hejmen. Apena˘ u li eniris, li tuj rimarkis, ke la aero ne estas pura. “Mi sentas, sentas homan viandon,” li diris, “io estas est as tie ˆci.” ci.” Li rigardis rigardis en ˆciujn ciujn angulojn kaj serˆ cis, cis, sed trovis trovis nenion. La patrino malla˘udis udis lin: “Mi ˆus balais kaj metis ˆcion cion en gustan gûstan lokon, kaj vi ˆcion cion malordigas. ˆ Ciam via nazo sentas homan viandon! Eksidu kaj vespermanˆ gu.” gu.” Li sate manˆgis gis kaj trinkis, trinkis, kaj ˆcar car li estis laca, li metis sian kapon sur la genuojn de la patrino kaj petis, p etis, ke ˆsi si senpedikigu senp edikigu lin. Post momento li ekdormis ekdormis kaj ronkis. ronkis. Tiam la maljunulino maljunulino elˆsiris siris unu oran haron kaj metis gin gîn apude. “Aah!” kriis la diablo, “kion vi faris?” “Mi havis teruran sonˆgon,” gon,” respondis la inferanino, “kaj mi ektiris viajn harojn.”

* Tri


96

“Kion vi sonˆgis?” gis?” demandis la diablo. “Mi vidis en la sonˆgo go bazaran puton, el kiu iam fluis vino, kaj kiu tute sekiˆgis gis kaj ne liveras nun eˆc akvon; kiu estas est as kulpa pri tio?” t io?” “Se ili scius tion!” respondis la diablo; “en la puto sub ˆstono stono sidas bufo; se ili mortigos ˆgin, gin, la vino ree fluos.” La inferanino da˘ urigis urigis la ˆcasadon, casad on, gis gîs li ekdormis kaj ronkis tiel, ke la fenestraj fenestra j vitroj vitro j tremis. Tiam ˆsi si elˆsiris siris al li duan haron. “Aah! kion vi faras?” ekkriis furioze la diablo. “Ne koleru,” ˆsi si respondis, “mi havis teruran teru ran sonˆ gon.” gon.” “Kion vi sonˆgis gis nun?” li demandis. “Mi vidis en la sonˆgo g o arbon, kiu iam havis orajn fruktojn kaj nun ne havas havas eˆc foliojn. foliojn . Kia estas la ka˘ uzo?” uzo?” “Se ili scius tion!” tion!” respondi respondiss la diablo; diablo; “muso “muso mordas mordas la radikon; radikon; se ili mortigos gin, gîn, la arbo havos ree orajn pomojn, sed se gi gî da˘ urigos urigos la mordadon, la arbo pereos. Sed ne maltrankviligu min per viaj sonˆgoj; goj; se vi ankora˘ u unu fojon vekos min, vi ricevos vangofrapon.” La patrino p atrino kvietigis lin kaj ekˆcasis casis la pedikojn, pedikojn , ˆgis gis li ekdormis kaj ronkis. Tiam ˆsi si eltiris trian oran haron. La diablo salte leviˆ gis, gis, kriis kaj volis ˆsin bati, sed ˆsi si kvietigis kvieti gis lin anka˘u tiun ˆci ci fojon fo jon kaj diris: ˆ oni povas sin gardi kontra˘ “Cu u malbona sonˆgo?” go?” “Kion do vi sonˆgis?” gis?” demandis li scivole. “Mi vidis en la sonˆgo go pramiston, kiu plendis, plend is, ke li ˆciam ciam veturas kaj reveturas, kaj neniam liberiˆ gas. gas. Kio estas la ka˘ uzo?” uzo?” “Malsaˆgulo gulo li estas,” respondis la diablo; “li devas doni sian stangon en la manon de la unua trapasanto, tiam li estos libera kaj la alia fariˆgos gos eterna pramisto.” La inferanino, inferanino, elˆ elˆsirinte sirinte la tri orajn harojn kaj ricevinte ricevinte respondon al la tri demandoj, lasis la drakon trankvila, kaj li dormis gis gîs la tagiˆgo. go. Kiam la diablo foriris, la maljunulino eligis la formikon el la faldoj de la jupo kaj redonis al li la homan figuron. “Jen estas la tri oraj haroj,” ˆsi si diris, “ˆcu cu vi bone a˘ udis, udis, kion la diablo respondis al viaj tri demandoj?” “Jes,” respondis li, “mi a˘udis udis kaj bone memoros la respondojn.” “Vi do havas, havas, kion kion vi deziris deziris,” ,” ˆsi si diris, diris, “kaj “kaj nu nun n vi povas povas da˘ urigi urigi vian vojaˆ gon.” gon.” La knabo dankis la maljunulinon pro la helpo en la embaraso, kaj forlasis la inferon kontenta, ke li tiel bone sukcesis. Kiam li venis venis al la pramisto, pramisto, ˆci ci tiu tuj postulis la promesitan promesitan respondon. “Anta˘ u e transveturigu min,” diris la knabo, “kaj tiam mi diros al vi, ue kiamaniere vi povos liberiˆgi.” gi.” Kiam ili transpasis al la alia bordo, la junulo komunikis al li la konsilon de la diablo:

* Tri


97

“Kiam venos pasaˆgero, gero, donu al li la stangon en la manon.” Poste li venis en la urbon, kie staris la senfrukta arbo, kaj kie la gardisto anka˘ u atendis la respondon. La knabo ripetis la vortojn de la diablo: “Mortigu la muson, kiu mordas la radikon, kaj la arbo ree havos orajn fruktojn.” La gardisto gard isto dankis lin kaj donis al li rekompence du azenojn aze nojn ˆsarˆ gitajn gitajn per oro. La bestoj sekvis la junulon. Fine li venis en la urbon, kies puto sekiˆgis. gis. Li diris al la gardisto la vortojn de la diablo: “En la puto sub ˆstono stono sidas bufo; trovu gin gîn kaj mortigu, kaj la vino ree fluos kvaza˘ u el fonto.” La gardisto g ardisto dankis kaj donis al li du azeno az enojn, jn, ˆsarˆ sarˆ gitajn gitajn per oro. Fine la favorato de la fortuno revenis hejmen al la edzino, kiu kore gojis gôjis vidante lin kaj a˘udant u dantee la rakont rakonton on pri lia sukce sukceso. so. Al la reˆ go li donis la postulat postulatajn ajn tri orajn harojn de la diablo. diablo. Kiam Kiam la reˆ go vidis la kvar azenojn ˆsargitajn gîtajn per oro, li estis tute kontenta kaj diris: “Nun ˆciuj ciuj kondiˆ coj co j estas plenumitaj, vi povas resti kun mia filino. Sed, ˆ ja estas grandega kara bofilo bofilo,, diru diru al mi, kie kie vi akiris akiris tiom da oro? oro? Gi trezoro!” “Mi transpasis riveron,” respondis li, “kaj tie mi prenis ˆgin, gin, ˆgi gi kuˆsas sa s sur su r la bordo b ordo anstata˘ anstata˘ u sablo.” ˆ “Cu mi anka˘ u povus preni oron?” diris avide la reˆgo. go. “Tiom, kiom vi volos,” li respondis, “tie estas pramisto, li transveturigu vin, kaj vi povos plenigi la sakojn.” ˆ rapide forveturis kaj, veninte al la rivero, faris signon La avida monarho ˆ tiu proksimiˆgis al la pramisto. Ci gis kaj invitis lin enˆsipiˆ sipiˆgi. gi. Kiam ili atingis la alian bordon, li donis al la reˆgo go la stangon en la manon kaj forkuris. La reˆ go go fariˆgis gis pramisto: pramisto: tiel tiel estis estis punitaj punitaj liaj pek p ekoj. oj. ˆ li estas pramisto ankora˘ Cu u nu nun? n? Sendube, Sendube, ˆcar car neniu prenis prenis de li la stangon. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

17

98

Fingreto

oje vespere malriˆca ca kamparano sidis ˆce ce la fajrujo fajr ujo kaj miksis la karbojn, bo jn, kaj lia edzino sidis kaj ˆspinis. spinis. Li diris: “Malˆgoje goje estas, ke ni ne havas havas infanojn! Estas silente ˆce ce ni, dum en aliaj domoj estas gaje kaj brue.” “Jes,” respondis lia edzino kaj ekˆ gemis, “se ni havus nur unu solan, ne gemis, pli grandan ol fingro, mi estus kontenta, kaj ni kore amus ˆgin.” gin.” Post iom da tempo la virino ekmalsanis kaj post sep monatoj naskis infanon, kies ˆciuj membroj membro j estis normalaj, normala j, sed kiu ne estis pli alta ol dikfingro. La gepatroj diris: ˆ estas, kian ni deziris; ˆgi “Gi gi estos nia amata filo,” kaj ili nomis lin Fingreto. greto. Nutra Nutraˆo o ne mankis mankis al li, tamen la infano infano ne kreski kreskiss kaj restis restis same same granda granda,, kiel kiel en la unua unua horo. horo. Malg Malgra˘ ra˘ u tio li saˆge ge rigardis la mondon kaj balda˘ u montris montris siajn spritecon spritecon kaj lertecon: lertecon: li estis kreaˆ kreaˆo, o, kiu sukcesis en ˆciuj ciu j entrepr entr epreno eno j. Foje la kamparano, intencante iri arbaron por dehaki arbojn, diris al si mem: “Se mi havus iun, kiu alkondukus la veturilon.” “Patro,” ekkriis Fingreto, “mi alkondukos ˆgin, gin, fidu al mi, la veturilo estos ˆgustatempe gustatempe en la arbaro.” La kamparano ridis kaj diris: “Tio ne estas ebla, vi estas tro malgranda ma lgranda por konduki la ˆcevalon.” cevalon.” “Ne grav gravas, ne grav gravas, patro; patro; se la patrino patrino nu nurr jungos jungos la ˆcevalo cevalon, n, mi eksidos en ˆgia gia orelo kaj krios, kien ˆgi gi devas iri.” “Bone,” respondis la patro, “unu fojon ni povas provi.” Kiam venis la horo, la patrino jungis la ˆcevalon cevalon kaj metis Fingreton en gian ˆgian orelon, kaj la etulo kriis la direkton. direkton. La ˆcevalo cevalo obeis lin, kvaza˘ kvaza˘ u veran veturigiston, kaj iris la ˆgustan gustan vojon al la arbaro. arbaro. Kiam Kiam la knabo kriis por turni ˆce ce angulo, du fremduloj fremdulo j pasis tie. t ie. “Granda Dio!” diris unu, “kio estas tio? Jen ˆcaro caro veturas, veturigisto veturigisto krias al la ˆcevalo, cevalo, sed oni vidas neniun.” “Suspekti “Suspektinda nda afero,” afero,” diris diris la alia, alia, “ni sekvu sekvu la ˆcaron, caron, ni vidos, vidos, kie gi gî haltos.” La ˆcaro caro enveturis enveturis en la arbaron kaj guste gûste al la loko, kie oni dehakis la arbojn. Kiam Fingreto ekvidis la patron, li vokis: “Jen mi estas e stas kun la ˆcaro, caro, nun elprenu min.” La patro tenis la ˆcevalon cevalon per la maldekstra mano kaj per p er la dekstra elpreelpr enis la fileton fileton el la orelo. orelo. La knabo eksidis eksidis gaje sur pajla trunketo. trunketo. Vidan Vidante te Fingret Fingreton, on, la fremdul fremduloj oj pro miro ne sciis sciis kion diri. Un Unu u kondu kondukis kis la alian alian flanken kaj diris:

* Fingreto *

99

“A˘uskultu, uskultu, la etulo povus alporti al ni grandegan profiton, se ni montrus lin en granda urbo por mono: ni aˆcetu cetu lin.” Ili revenis al la kamparano kaj diris: “Vendu “Vendu al ni la hometon, homet on, li vivos feliˆce ce ˆce ce ni.” “Ne,” respondis la patro, “li estas parto de mia propra koro, mi ne vendos lin por la tuta oro de la mondo.” Sed Fingreto, a˘ udinte udinte pri la marˆ cando, cando, rampis sur la faldoj de la patra vesto gis gîs lia ˆsultro kaj flustris al li en la orelon: “Patr “P atro, o, vendu endu min, min, mi reven revenos os al vi.” vi.” Tiam Tiam la patro patro vendi vendiss lin lin al la fremduloj por bela peco da oro. “Kie vi volas sidi?” ili demandis la knabon. “Metu min sur la randon de via ˆcapelo, cap elo, tie mi povos promeni prom eni kaj rigardi rigar di la ˆcirka˘ cirka˘ uaˆ uaˆon; on ; mi m i ne n e falos. fal os.”” Ili plenumis lian deziron, kaj kiam Fingreto adia˘ uis uis la patron, ili foriris. Mallumiˆgis. gis. La knabo diris: “Mallevu min, estas necese.” “Restu supre,” diris la homo, sur kies kapo li sidis, “indiferente estas por mi, anka˘ u la birdoj lasas iafoje ion sur mia ˆcapelo.” capelo.” “Ne, ne,” diris Fingreto, “mi scias, kio estas deca; rapide demetu min.” La fremdu f remdulo lo demetis de metis la ˆcapelon cap elon kaj sidigis s idigis la etulon et ulon sur plugokamp p lugokampoo ˆce ce la vojo. Li kuris momenton inter la terbuloj kaj subite englitis en musan truon, kiun kiu n li serˆ se rˆcis. ci s. “Bonan vesperon, sinjoroj, iru hejmen sen mi,” li kriis kaj priridis ilin. Ili alkuri alkuriss kaj pikis pikis en la truon per bastono bastono,, sed vane: vane: Fingret Fingretoo rampis rampis pli kaj pli profunde; balda˘ u fariˆgis gis tute mallume kaj ili devis reveni koleraj kaj kun malplena sako. Kiam Fingreto rimarkis, ke ili estas for, li elrampis el la subtera nesto. “Estas danˆ gere iri sur plugokampo en mallumo,” li diris, “balda˘ gere u estas rompita kolo a˘ u kruro!” Feliˆce ce li renkontis r enkontis malplenan malple nan limakan domon. domon . “Benata estu Dio,” li diris, “ˆci ci tie mi povas povas trankvile trankvile pasigi la nokton,” nokton,” kaj eniris. eniris. Balda˘ Balda˘ u, kiam li estis ekdormonta, li a˘ u, udis interparoladon de du udis pasantoj. Unu diris: ˆ “Kion ni faros por p or ˆsteli steli la monon ka j arˆgenton genton de la riˆca ca parohestro?” “Mi povas diri tion al vi,” ekkriis Fingreto. “Kio estis?” diris la terurita ˆstelisto, stelisto, “iu parolis, mi a˘ udis.” udis.” Ili haltis kaj a˘ uskultis. uskultis. Fingreto da˘ urigis: urigis: “Kunprenu min, mi vin helpos.” “Kie vi estas?” “Serˆcu cu sur la tero kaj atentu, de kie la voˆ co co venas,” li respondis. Fine la ˆstelistoj stelisto j trovis lin kaj levis. “Vi malgranda pupo, vi nin helpos?” diris ili.

* Fingreto *

100

ˆ “A˘uskultu, u skultu, mi eniros tra la krado en la kameron de la parohestro kaj donos al vi, kion vi deziros.” “Bone,” ili diris, “ni vidos vian kapablon.” ˆ domon, Fingreto enrampis en la kameron Kiam ili venis en la parohan kaj tuj komencis krii kiel freneza: ˆ vi volas havi ˆcion, “Cu cion, kio estas ˆci ci tie?” La ˆstelistoj stelisto j ektimis kaj diris: “Parolu “Parolu malla˘ ute, ute , vi vekos ˆciujn. ciu jn.”” Sed Fingreto ˆsajnigis, sajn igis, ke li ne komprenas, kaj ripetis: “Kion vi volas, ˆcu cu vi volas havi ˆcion, cion, kio estas ˆci ci tie?” La kuiristino, kiu dormis en apuda ˆcambro, cambro, a˘ audis u˘dis tion, leviˆgis gis sur la lito kaj a˘ uskultis. uskultis. La ˆstelistoj stelisto j pro timo forkuris, sed kuraˆgiˆ giˆginte ginte pensis: “La hometo volas moki nin.” Ili revenis kaj flustris al li: ˆ “Cesu ˆserci kaj donu al ni ion.” Fingreto ekkriis tiel la˘ ute, ute, kiel li povis: “Mi ja volas doni al vi ˆcion, cion, nur etendu la mano jn.” La a˘ uskultanta uskultanta servistino a˘ udis tion tute klare, saltis de la lito kaj kuris udis al la pordo. La ˆstelistoj stelistoj forkuris forkuris kaj galopis galopis kvaza˘ kvaza˘ u ˆcasataj casata j de la diablo. La kuiristino kuiristino povis nenion vidi kaj iris eklumigi kandelon. andelon. Kiam ˆsi si revenis revenis kun gi, ˆgi, Fingreto Fingr eto ne rimarkite rimar kite sin kaˆ kaˆsis sis en la garbejon. garb ejon. La kuiristino kuiris tino serˆcis cis en ˆciuj ciuj anguloj kaj, trovinte trovinte nenion, revenis revenis en la liton kaj pensis, ke ˆsi sonˆ gis gis kun malfermitaj okuloj kaj oreloj. Fingreto vagis vagis en la fojno kaj fine trovis trovis belan b elan lokon por dormo; li intencis intencis bone ripozi gis gîs la tagiˆgo go kaj matene matene reiri al la gepatroj. gepatroj. Sed alion alion volis volis la sorto! Multe da malfeliˆ malfe liˆco co kaj malˆgojo gojo ekzistas en la mondo! La servistino leviˆ gis gis ˆ iris anta˘u ˆcio ˆce ce la matenr mat enruˆ uˆ go go por nutri la brutojn. Si cio en la l a garb g arbejon ejon,, prenis pr enis fojnon kaj ˆguste guste tiun, en kiu kuˆ kuˆsis sis la kompatinda kompatinda Fingreto. Li dormis tiel profunde, ke li rimarkis nenion kaj vekiˆgis gis nur en la buˆsego sego de bovino, kiu prenis lin kun la fojno. “Ah, “Ah, Dio,” Dio,” ekkrii ekkriiss li, “kiaman “kiamaniere iere mi falis falis en fulejon fulejon?”, ?”, sed balda˘ u li kompr komprenis enis la situacion situacion.. Li bone atentis atentis por ne veni inter inter la dentojn, dentojn, kie li estus frakasita, tamen fine li glitis en la stomakon. “Oni forgesis fari fenestrojn en la ˆcambreto,” cambreto,” li diris, “la suno ne lumas ˆci ci tien, kaj oni ne alportas kandelon.” La loˆgejo gejo tute malplaˆcis cis al li kaj plej malagrable malag rable estis, ke senˆcese cese venis pli p li kaj pli multe da fojno tra la pordo kaj la spaco fariˆ gis gis pli kaj pli malvasta. Fine terurita li ekkriis plej la˘ ute: ute: ˆ “Cesu doni fojnon, fojno n, ˆcesu cesu doni fojnon.” foj non.” ˆ Guste tiam la servistino melkis la bovinon; vidante neniun kaj a˘udante udante voˆ con, con, la saman voˆ con, con, kiu kriis nokte, la kuiristino tiel ektimis, ke ˆsi falis

* Fingreto *

101

de la seˆgeto geto kaj disverˆ disverˆsis sis la lakton. Rapide, rapide ˆsi si kuris al sia sinjoro kaj kriis: “Ah, Dio! sinjoro pastro, la bovino parolas!” ˆ “Vi freneziˆgis,” gis,” diris la parohestro, kaj li mem iris en la stalon por vidi, kio okazas tie. Apena˘ u li metis tie la piedon, Fingreto ree ekkriis: ˆ ˆ “Cesu doni fojnon, ˆcesu cesu doni fojnon!” Tiam la parohestro mem ektimis, pensis, ke diablo ekloˆgis gis en la bovino bov ino kaj ordoni ord oniss buˆci ci ˆsin. sin . Oni buˆcis cis ˆsin sin kaj la stomakon, stomakon, kie sidis Fingreto, oni ˆetis sur la sterkon. sterkon. Malfacila Malfacila afero estis sin liberigi, lib erigi, tamen t amen Fingreto jam sukcesis su kcesis eligi la kapon, kiam nova malfeliˆco co okazis okazis.. Malsata Malsata lupo alkuri alkuriss kaj engluti englutiss per un unu u fojo la tutan stomakon. stomakon. Fingreto ne perdis la kuraˆgon. gon. “Eble,” li pensis, “mi povos trakti kun ˆgi,” gi,” kaj li kriis al ˆgi gi el la ventro: “Kara lupo, mi havas por vi bonan manˆgon.” gon.” “Kie mi trovos ˆgin?” gin?” demandis la lupo. “En tiu kaj tiu domo, vi devas enrampi tra la defluilo, vi trovos tie kukojn, lardon kaj kolbasojn, tiom, kiom vi volos,” kaj li montris al li precize la vojon al la gepatra domo. Li ne bezonis diri tion dufoje al la lupo. La avida besto sin enigis nokte tra la defluilo kaj manˆgis gis en la kamero, ne ˆsparante sparante la provizojn. provizojn. Kiam gi gî satmanˆgis, gis, gi ˆgi volis eliri, sed ˆgi gi fariˆgis gis tro dika kaj ne povis eliˆgi gi tra la sama truo. Fingreto atendis tion kaj komencis fari grandan bruon en la ventro de la besto; li kriis kiel freneza. “Silentu,” diris la lupo, “vi vekos la homojn.” “Ne gravas, ne gravas,” respondis la etulo, “vi satmanˆgis, gis, anka˘ u mi volas amuziˆ gi,” kaj rekomencis la kriadon. gi,” Fine liaj gepatroj vekiˆgis, gis, kuris al la kamero kaj rigardis internen tra fendo. Vidinte tie la lupon, ili alportis a lportis armilojn, li hakilon, ˆsi si falˆcilon. cilon. “Staru post mi,” diris la kamparano, kiam ili revenis en la kameron, “se gi ˆgi ne mortos pro mia bato, tratranˆcu cu al gi gî la ventron.” Fingreto a˘ udis udis la voˆ con con de la patro ka j ekkriis: “Kara patro, mi estas ˆci ci tie, mi sidas en la ventro de la lupo.” La patro goje gôje diris: “Dank’al Dio, nia kara infano estas retrovita,” kaj li ordonis al la edzino formeti formeti la falˆ falˆcilon cilon por ne vundi vundi la filon. Poste Poste li levis la hakilo hakilon n kaj per unu bato sur la kapon mortigis mortigis la beston. Ili alportis tondilon tondilon kaj tranˆ cilon, cilon, trat tr atra ranˆ nˆcis ci s gian gîan ventron kaj eltiris la knabon. “Ah,” diris la patro, “kiel ni ˆcagreniˆ cagreniˆ gis gis pro vi!” “Jes, patro, mi multe migris en la mondo; fine, dank’al Dio, mi ree spiras freˆ fr eˆsan sa n aer a eron on.” .” “Kie vi estis, filo?” “Mi estis en musa truo, en stomako de bovino kaj en ventro de lupo; nun mi restos res tos ˆce ce vi.”

102

* Fingreto *

“Kaj ni ne vendos vin por la tuta oro de la mondo,” diris la gepatroj, karesis kaj kaj kisis sian amatan Fingreton. Fingreton. Ili donis al li manˆ gaˆ gaˆon o n kaj ka j trin tr inkaˆ kaˆon, o n, kaj mendis por li novajn novajn vestojn, vestojn, ˆcar car liaj lia j estis tute eluzitaj dum la vojaˆ go. go. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

18

103

Seso Sesope pe oni oni trai traira rass la tut tutan an mon mondo don n

stis stis iam viro, viro, lerta en multaj multaj metioj. Li estis soldato soldato,, servis servis brave brave kaj kuraˆge, ge, sed post la milito li ricevis eksigon kaj tri helerojn por la vojaˆ gaj gaj elspezoj elspezoj hejmen. hejmen. “Atendu,” li diris, “tio ne plaˆcas cas al mi; se mi trovos taugajn u˘gajn kamaradojn, mi devigos la reˆgon gon doni al mi la trezorojn de la tuta regno.” Li ekiris kolera en la arbaron kaj vidis tie t ie viron, viro n, kiu ˆus us elˆsiris siris ses arbo jn, kvaza˘ u herbajn trunketojn. Li demandis: ˆ vi volas esti mia servisto kaj sekvi min?” “Cu “Jes,” respondis tiu, “sed anta˘ ue ue mi devas porti port i al mia patrino p atrino la branˆccfaskon,” kaj li ligis per unu arbo la kvin ceterajn, levis la faskon kaj foriris. Post momento li revenis kaj aliˆgis gis al la soldato, kiu diris: “Duope ni trairos la tutan mondon.” Post iom da tempo ili renkontis renkontis ˆcasiston, casiston, kiu genuis, genuis, tenis pafilon kaj celis. La soldato demandis: “Kion vi celas, celas , ˆcasisto?” casist o?” Li respondis: “Du mejlo jn de d e ˆci ci tie t ie sur su r branˆ br anˆco co de d e kverko sidas muso, mi m i volas trafi gian gîan maldekstran maldekstran okulon.” okulon.” “Iru, iru kun mi,” diris la soldato, “triope ni trairos la tutan mondon.” La ˆcasisto casisto konsentis, ekiris kun li, kaj ili venis al sep ventomuelejo ventomuelejoj, j, kies flugiloj flugiloj rapide turniˆ gis, kvankam vento blovis de nenie kaj neniu folio moviˆgis. gis, gis. La soldato diris: “Mi ne scias, kio turnas ilin, la aero ja estas senmova,” kaj iris anta˘uen uen kun la servistoj. Du mejlo jn de tie ili ekvidis viron, kiu sidis sur su r arbo, arb o, ˆstopis stopis unu naztruon kaj blovis per la alia. “Kion vi faras tie?” demandis la soldato. “Du mejlojn de ˆci ci tie staras sep ventomue ventomuelejoj, lejoj, mi blovas blovas por turni la flugilojn.” “Iru, iru kun mi,” diris la soldato, “kvarope ni trairos la tutan mondon.” La blovulo malsupreniris kaj aliˆgis gis al la soldato. soldato. Post Post iom da tempo ili renkontis viron, kiu staris sur unu piedo, la alian li malkroˆcis cis kaj metis apud si. La soldato diris: “Vi komforte aranˆgis gis la aferon por ripozi.” “Mi estas kurulo,” li respondis, “mi malkroˆcis cis unu piedon p iedon por p or kuri ne tro rapide; per du piedoj mi kuras pli rapide ol birdo.” “Iru, iru kun mi, kvinope ni trairos la tutan mondon.” Li aliˆgis gis al la soldato. soldato. Post Post iom da tempo ili renkont renkontis is viron, viron, kiu havis havis ˆcapeleton capeleton metitan sur unu orelon. La soldato diris:

* Sesope

oni trairas la tutan mondon *

104

“Malgra˘ u mia respekto, mi devas devas diri, ke kun via ˆcapelo capelo vi similas similas pajacon, — ne n e metu vian ˆcapelon capelon sur unu orelon.” “Nenio estas farebla,” farebla,” li diris, “se mi metas la ˆcapelon capelon rekte, venas venas tia frosto, ke la birdoj birdo j sub su b la ˆcielo cielo glaciiˆ gas kaj falas teren senvivaj.” gas “Iru, iru kun mi,” diris la soldato, “sesope ni trairos la tutan mondon.” La sesopo venis en urbon, en kiu la reˆgo go anoncis, ke tiu, kiu venkos lian filinon en vetkurado, edziˆ gos gos kun ˆsi; si; sed se d se li estos venkita, li perdos la kapon. La soldato sin prezentis kaj diris: “Anstata˘ u mi, kuros mia servisto.” La reˆ go go respondis: “Bone, sed tiam anka˘ u lian kapon vi donu kiel garantion.” Kiam ili interkonsentis, la soldato soldat o alkroˆcis cis al la kurulo la piedon piedo n kaj diris: “Rapidu kaj penu venki.” Oni interkonsentis, ke venkos tiu, kiu unua alportos akvon el malproksima puto. La kurulo ricevis kruˆcon, con, la princino princino alian kaj ili ekkuris samtempe; sed post momento, kiam la princino faris apena˘ u kelke kelke da paˆsoj, soj, la kurulo ne estis plu videbla: ˆsajnis, sa jnis, ke vento preterpasis. Balda˘ u li atingis la puton, ˆcerpis cerpis plenan kruˆcon con kaj reiris. Sed en la mezo mez o de d e la revena vojo vo jo li eksentis laciˆgon, gon, metis la kruˆ con con sur la teron kaj ekkuˆ ekkuˆsis sis por p or dormi. Li metis sub la kapon ˆcevalan cevalan kranion por balda˘ u vekiˆgi gi pro la malmoleco de la kuseno. Dume la princino, kiu anka˘ u kuris rapide, kiel tio estas ebla por ordinara homo, atingis la puton kaj rapidis hejmen kun plena kruˆco. co. Kiam ˆsi si venis al la dormanta dorm anta kurulo, kurul o, ˆsi ekˆgojis go jis kaj diris: “La malamiko estas est as en miaj manoj,” mano j,” malplenigis lian kruˆcon con kaj da˘ urigis urigis la vojon. ˆ estus perdita, sed feliˆce Cio ce la ˆcasisto casisto staris sur la supro su pro de la kastelo kaj vidis ˆcion cion per p er siaj penetremaj okuloj. Li diris: “La princin princinoo ne rajtas nin venki venki,” ,” ˆsargis sargis la pafilo pafilon n kaj per lerta lerta pafo pafo forpuˆsis sis la kranion, sur kiu kuˆsis sis la kapo de la kurulo, eˆc ne tuˆsetinte setinte lin mem. La kurulo vekiˆgis, gis, salte leviˆgis gis kaj ka j rimarkis, rima rkis, ke lia kruˆ kr uˆco co estas es tas malplen m alplenaa kaj la princino princino jam preterpasi preterpasiss lin. Sed li ne perdis perdis la kuraˆ kuragon, gôn, ree kuris al la puto, plenigis la kruˆ con con kaj revenis revenis al la kastelo dek minutojn minutojn pli frue ol la princino. “Fine,” li diris, “mi vere movis la piedojn; tion, kion mi faris anta˘ ue, ue, oni ne povas nomi kurado.” La reˆgo go kaj precipe la princino koleris, ke simpla eksigita soldato venkis en la veto; ili interkonsiliˆgis, gis, kiamaniere liberiˆgi gi de li kaj de liaj kamaradoj. La reˆ go go diris dir is al ˆsi: si: “Mi trovis rimedon, estu trankvila, ni ne vidos ilin plu.” Li diris al ili: “Nun vi kune manˆgos, gos, trinkos kaj amuziˆgos,” gos,” kaj kondukis ilin en ˆcamcambron, kies planko kaj muroj estis feraj kaj kies fenestroj havis ferajn kradojn.

* Sesope


105

En la ˆcambro camb ro estis est is tablo tab lo ˆsarˆ sargita gîta per bonegaj manˆ gaˆo j. La reˆ go go diris: “Eniru kaj regalu vin.” Kiam ili eksidis ˆce ce la tablo, oni on i fermis kaj riglis la pordon. po rdon. Poste li alvokis la kuiriston kaj ordonis al li tiel longe hejti sub la planko, ˆgis gis la fero fariˆgos gos ruˆga. ga. La kuirist kuiristoo plenumi plenumiss la ordonon ordonon,, kaj al la sidant sidantoj oj ˆce ce la tablo tablo fariˆ farigis gîs varme. Ili pensis, ke tion ka˘ uzis uzis la manˆgado, gado, sed kiam la varmego fariˆgis gis pli kaj pli granda kaj ili volis eliri, sed trovis la pordojn kaj fenestrojn fermitaj, tiam ili komprenis, ke la reˆgo go havas havas malbonajn malbona jn intencojn kaj volas volas ilin sufoki. “Li ne sukcesos,” diris la kamarado kun la ˆcapelo, capelo, “mi faros faro s tian froston, ke la varmego forkuros kun honto.” Li metis la ˆcapelon capelon rekte kaj tuj venis tia frosto, fro sto, ke la varmego malaperis malap eris kaj la manˆgaˆ gaˆo sur la pladoj plado j komencis glaciiˆ gi. g i. Po Post st kelk kelkaj aj horoj horoj la reˆ go, go, certa, ke ili jam estas tute bakitaj, ordonis malfermi la pordon por mem vidi ilin. Sed kiam oni malfermis malfermis la pordon, ˆciuj ciuj ses staris freˆsaj saj kaj sanaj kaj diris, ke ili eliras kun plezuro por sin varmigi, ˆcar car en la ˆcambro cambro pro pr o la granda frosto la manˆgaˆ gaˆoj o j gla g laci ciiˆ iˆgis gis sur la pladoj. La reˆgo go iris kolera malsupren al la kuiristo, insultis lin kaj demandis, kial li ne plenumis la ordonon. La kuiristo respondis: “Mi hejtis hejti s sufiˆ su fiˆcege, cege , vidu vid u mem.” m em.” La reˆ go go vidis, ke grandega fajro fa jro brulas sub la fera ˆcambro cambro kaj komprenis, ke lia ruzo estis vana. Li senˆ se nˆcese cese meditis, medit is, kiamanie ki amaniere re liber li beriˆ iˆ gi de la maloportunaj gastoj, alvokis gi la soldaton kaj diris: “Se vi rezignos la rajtojn al mia filino, vi ricevos tiom da oro, kiom vi volos.” “Volonte, Via Reˆga ga Moˆ Moˆsto,” sto,” respondis li, “donu al mi tiom da oro, kiom povos porti mia servisto, kaj mi ne plu postulos vian filinon.” La reˆgo go konsentis, kaj la soldato da˘ urigis: urigis: “Mi venos preni la oron post du semajnoj.” Li kunvokis kunvokis ˆciujn ciujn tajlorojn ta jlorojn de la tuta regno kaj ordonis al ili kudri grandegan degan sakon sakon dum du semajnoj. Kiam Kiam gi gî estis preta, la fortegulo, kiu povis elˆsiri siri arbo arb o jn, metis gin gîn sur la ˆsultron sultron kaj iris al la reˆ go. go. ˆ diris: La monarho “Kiu estas la giganto, giganto, kiu portas sur la ˆsultro sultro pakon da tolo granda kiel domo?” Li ektimis kaj pensis: “Kiom da oro li fortrenos!” Li ordonis alporti barelon da oro, kiun devis porti dek ses plej fortaj viroj; la fortegulo levis gin gîn per unu mano, metis en la sakon kaj diris: “Kial vi v i ne alpor al portas tas pli p li multe per p er unu fo f o jo? Tio ˆci ci ne kovras kovra s eˆc la fundon.” fu ndon.”

* Sesope


106

Iom post iom la reˆgo go ordonis alporti sian tutan t utan trezoron, la fortegulo fo rtegulo ˆsovis sovis gin ˆgin en la sakon, sed gi gî ne plenigis plenig is eˆc la l a duonon d uonon:: “Donu “Donu pli multe multe,” ,” li kriis, kriis, “kelk “kelkee da pecetoj ne sufiˆ sufiˆcas cas por plenig plenigii la sakon.” Oni devis venigi venigi ankora˘ ankora˘ u sep mil veturilo jn ˆsarˆ sarˆgitajn gitajn per oro; la fortegulo metis ilin en la sakon kun la aljungitaj bovoj. “Mi ne esploras longe,” long e,” li diris, “kaj prenas ˆcion, cion, kio venas, por plenigi la sakon.” Kiam li enmetis ˆcion, cion, la sako ankora˘ u ne estis plena. “Oni devas d evas fini,” li diris, “oni ja pov p ovas as ligi sakon, eˆc se gi gî ne estas plena.” Li metis ˆgin gin sur la dorson kaj foriris kun la kamaradoj. La reˆ go, go, vidante, ke unu homo forportas la riˆcaˆ caˆojn de la tuta lando, ekkoleris kaj sendis sian kavale avalerion rion kun ordono kapti kapti la fortegul fortegulon on kaj forpreni forpreni de li la sakon. sakon. Du regimentoj balda˘ u atingis ilin kaj kriis al ili: “Vi estas kaptitoj, redonu la sakon kun la oro, alie vi perdos viajn kapojn.” “Kion vi diras?” diras?” diris la blovulo, blovulo, “ni estas estas kaptitoj? kaptitoj? Anta˘ ue vi ˆciuj ci uj danc da ncos os en la aero.” Li ˆstopis stopis unu naztruon naztruon kaj per la alia alia ekblo ekblovis vis sur la regimen regimentojn. tojn. Ili disflugis en la aeron super la montojn kaj valojn. Iu serˆ gento gento petis pardonon, kriante, ke li havas na˘u cikatrojn kaj estas brava homo, kiu ne meritis tian honton. La blovulo iom haltis, kaj la serˆ gento sendifekta falis teren. gento “Iru al la reˆ go go kaj diru, ke li sendu pli multe da ra jdantoj, ili ˆciuj ciuj dancos en la aero,” diris la lertulo. Kiam la reˆgo go eksciis ekscii s ˆcion, cion, li diris: “Lasu ilin, ili konas kon as la sorˆcarton.” cart on.” La sesopo forportis la riˆcaˆ caˆojn o jn hejmen, dividis ilin kaj vivis feliˆce ce gis gîs la morto. 3 9 3

107

ELEKTITAJ FABELOJ

19

Malj Malju una avo k kaj aj nep nepo o

stis iam viro maljuna kiel la mondo. Liaj okuloj ne vidis klare, surdaj estis la oreloj kaj la genuoj tremis. Kiam li sidis ˆce ce la tablo li apena˘ ap ena˘ u povis teni la kuleron, disverˆ disverˆsis sis supon sur la tablotukon ka j eˆc iafoje iafo je gi ˆgi refluis refluis el lia buˆso. so. Tio estis abomena por lia filo kaj bofilin bofilinoo kaj fine fine ili sidigis la maljunulon en angulon post la forno kaj donis al li manˆgaˆon o n en argila pladeto kaj neniam sufiˆce; ce; li malˆ goje rigardis al la tablo kaj liaj okuloj goje fariˆgis gis malsekaj. Foje liaj tremantaj manoj ne povis teni la pladeton, ˆgi gi falis teren kaj rompiˆ gis. gis. La juna virino insulte insulte lin riproˆ riproˆcis, cis, li diris nenion. Oni aˆ cetis cetis al li lignan lignan pladeton pladeton por p or kelk kelkee da heleroj, heleroj, kaj de tiu tempo li devis devis manˆgi g i el ˆgi. gi. Foje kiam ili sidis en la ˆcambro, cambro, ili vidis, ke la kvarjara kvarjara nepeto kunmetas sur la planko lignajn tabuletojn. “Kion vi faras?,” demandis la patro. “Mi faras trogeton,” respondis la infano, “el gi gî manˆgos gos paˆcjo cjo kaj panjo, panjo , kiam mi estos granda.” La geedzoj momenton rigardis unu la alian, ekploris kaj tuj ili alkondukis la avon avon al la tablo. De tiu tempo ili manˆ mangis gîs kune kun li kaj ne riproˆcis cis lin, se li iom disverˆ dis verˆsis. sis . 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

20

108

Kamarado Gaja

stis iam granda milito, kaj post la milito multe da soldatoj estis eksigitaj. Kamarado Gaja anka˘ u ricevis eksigon kaj krom gi gî nur malgrandan soldata soldatan n pan panbul bulon on kaj kvar kvar groˆ groˆsojn; sojn; kun ˆci ci tio li ekmigri ekmigris. s. Sankta Sankt a Petro Petr o sidis ˆce ce la vojo, vojo , kiel kie l malriˆ malr iˆca ca almozulo al mozulo,, kaj kiam Kamara K amarado do Ga ja venis tien, li petis de li almozon. Kamarado Gaja respondis: “Kara “Kara almozul almozulo, o, kion kion mi povas povas doni al vi? Mi estis soldato soldato kaj ricevis ricevis la eksigon. eksigon. Mi havas havas nur malgrandan panbulon kaj kvar kvar groˆ groˆsojn; sojn; kiam mi manˆgos gos ilin, mi devos almozpeti kiel vi. Tamen mi donos iom al vi.” Li dividis la panon en kvar partojn, kaj donis al Sankta Petro unu pecon kaj unu groˆson. son. Sankta Petro dankis, aliformigis aliformigis sin kaj ree kiel almozulo eksidis ˆce ce la vojo. Kiam la soldato venis tien, t ien, la sanktulo kiel anta˘ ue ue petis de li almozon. Kamarado Gaja ripetis siajn vortojn kaj ree donis al li kvaronon da pano kaj un unu u groˆ groˆson. son. San Sankta kta Petro Petro dankis dankis kaj foriris foriris.. Trian rian fojon li aliformigis sin kaj kiel almozulo alparolis la soldaton. Kamarado Gaja donis al li la trian kvaronon kaj la trian groˆson. son. Sankta Petro dankis kaj Kamarado Gaja iris kun la lasta peco da pano kaj la lasta groˆ groˆso so en gastejon, gastejon, manˆ gis gis la panon kaj mendis al si bieron por la groˆso. so. Regalinte sin li da˘ urigis urigis la vojon. Sankta Petro aliformigis sin eksigita soldato, iris renkonte al li kaj diris: “Bonan tagon, kamarado, ˆcu cu vi ne povas povas doni al mi pecon p econ da pano kaj groˆson son por po r biero? bie ro?”” “Kie mi prenos ilin,” respondis Kamarado Gaja, “mi ricevis eksigon kaj krom gi gî nur panbu panbulon lon kaj kvar kvar groˆ groˆsojn. sojn. Mi renkontis renkontis sur la vojo tri almozulojn kaj donis al ˆciu ciu kvaronon da bulo kaj unu groˆ gr oˆson. son. La lastan kvaronon mi manˆgis gis en gastejo kaj por p or la lasta groˆso so mi trinkis trinkis bieron. Nun mi estas sen se n ˆsarˆ sa rˆgo go kaj se vi anka˘u havas nenion, ni povas kune almozpeti.” “Ne,” respondis Sankta Petro, “ni ne bezonas tion fari, mi iom konas la kuracarton kaj mi povas perlabori tiom, kiom mi bezonas.” “Mi ne posedas tiajn konojn,” diris Kamarado Gaja, “mi devos do almozpeti sola.” “Iru kun mi,” diris Sankta Petro,“ se mi ion enspezos, vi ˆciam ciam ricevos la duonon.” “Tio plaˆcas cas al mi,” diris Kamarado Gaja. Ga ja. Ili ekmigris kune. Ili venis al kamparana domo kaj a˘ udis udis interne gemojn gêmojn kaj kriojn. Ili eniris: tie kuˆsis sis viro sur la lito de morto kaj agoniis, lia edzino la˘ute ute ploregis. ˆ “Cesu krii kaj plori,” diris Sankta Petro,“ mi resanigos vian edzon.” Li prenis pomadon el la poˆ p oˆso so kaj tuj resanigis la malsanulon, malsanulon, kiu leviˆ gis en bona farto. La geedzoj tre ekˆ gojis gojis kaj demandis: “Kiel “Kiel ni povus rekompen rekompenci ci vin? Kion Kion vi deziras?” deziras?” Sankta Sankta Petro Petro volis volis preni nenion, kaj ju pli ili insistis, des pli kategorie li rifuzis. Sed Kamarado Gaja tuˆsegis segis lin per la kubuto kubut o kaj ripetis:

* Kamarado

Gaja *

109

“Prenu ion, ni ja bezonas.” Fine la virino alportis alp ortis ˆsafidon safidon kaj diris al Sankta Petro, ke li dev de vas akcepti gin, ˆgin, sed li ne volis. volis. Kamarado Kamarado Gaja ree tuˆ tuˆsegis segis lin kaj diris: “Prenu almena˘ u tion, malsaˆgulo, gulo, ni ja bezonas.” Sankta Petro tiam diris: “Jes, la ˆsafidon safidon mi prenos, sed mi ne portos p ortos gin: gîn: se vi ˆgin gin deziras, vi devas gin ˆgin porti.” “Volonte,” diris Kamarado Gaja, “mi portos gin,” gîn,” kaj prenis ˆgin gin sur la ˆsultron. sultron. Ili venis venis en arbaron; peza estis la ˆsafido, safido, Kamarado Gaja eksentis eksentis malsaton kaj diris al Sankta Petro: “Jen bela loko; ˆci ci tie ni povus kuiri la ˆsafidon safidon kaj manˆ gi.” gi.” “Bone,” respondis Sankta Petro, “sed mi ne scias kuiri; se vi volas kuiri, jen estas kaldrono, mi dume promenos en la arbaro. Sed ne komencu manˆ gi anta˘ u mia reveno, mi ne malfruos.” “Iru,” diris Kamarado Gaja, “mi konas la kuirarton, la manˆgaˆ gaˆo o esto es toss preta.” Sankta Petro foriris, kaj Kamarado Gaja buˆcis cis la ˆsafidon, safidon, ekbruligis fajron, ˆetis etis la viandon en la kaldronon kaj kuiris. La ˆsafido safido jam estis kuirita, sed la apostolo ankora˘ u ne revenis. Kamarado Gaja prenis ˆgin gin el la kaldrono, distranˆ distr anˆcis cis kaj trovis la koron. “Tio estas plej bongusta,” li diris, gustumis kaj fine manˆ gis gis tutan. Kiam Sankta Petro revenis, li diris: “Vi povas manˆgi gi la tutan ˆsafidon, safidon, mi deziras nur la koron, koron, donu gin gîn al mi.” Kamarado Gaja prenis tranˆcilon cilon kaj forkon kaj ˆsajnigis, sajnigis, ke li serˆcas cas la koron en la viando, sed ne povas trovi; fine li diris mallonge: “Ne estas koro.” “Kie gi ˆgi estas?” estas?” diris diris la apostolo. apostolo. “Mi ne scias,” respondis Kamarado Gaja, “sed kiaj malsaˆ guloj guloj ni estas amba˘ u, u, ni serˆcas cas la koron kaj tute forgesas, ke la ˆsafidoj safidoj ne havas havas gin!” ˆ “Novaˆ “Novaˆo, novaˆ novaˆo!” diris Sankta Sankt a Petro, “ˆciu ciu besto bes to ja havas koron, kor on, kial do ne havus ˆgin gin la ˆsafido saf ido?” ?” “Ne, certe, cert e, kamarado, la ˆsafido ne havas havas koron. Pripensu kaj vi rememoros, ke ˆgi gi vere ne havas.” “Bone,” diris Sankta Petro, “se mankas la koro mi volas nenion, manˆgu gu sola la tutan tuta n ˆsafidon.” safido n.” “Mi prenos en la tornistron, io restos,” diris Kamarado Gaja, manˆgis gis duonon da ˆsafido safido kaj metis la reston resto n en la tornistron. tor nistron. Ili ekiris anta˘ uen. Sankta Petro faris, ke granda akvo disfluis sur la vojo, uen. kiun ili devis transpasi. Sankta Petro diris: “Iru vi unua.”

* Kamarado

Gaja *

110

“Ne,” respondis Kamarado Gaja, “iru vi unua,” kaj pensis: “Se la akvo estos por li tro profunda, mi ne iros.” Sankta Petro transiris, transiris, kaj kaj la akvo atingis nur liajn genuojn. Kamarado Kamarado Gaja tiam sekvis lin, sed la akvo leviˆgis gis kaj atingis lian kolon; li ekkriis: “Kamarado, helpu min.” Sankta Petro diris: ˆ vi konfesos, ke vi manˆgis “Cu gis la koron de la ˆsafido?” safid o?” “Ne,” li respondis, “mi ne manˆgis gis ˆgin.” gin.” La akvo fariˆgis gis ankora˘ u pli alta kaj atingis lian buˆson. son. “Helpu min, kamarado” kriis la soldato. Sankta Petro ree demandis: ˆ vi konfesos, ke vi manˆgis “Cu gis la koron de la ˆsafido?” safid o?” “Ne,” li respondis, “mi ne manˆgis gis ˆgin.” gin.” Sankta Petro ne volis lasi lin droni, ordonis al la akvo malleviˆgi gi kaj helpis lin transiri. transiri. Ili da˘ urigis la vojon kaj venis en regnon, kie ili eksciis, ke la princino estas urigis morte malsana. “Jen, kamarado,” ekkriis la soldato al sankta Petro, “okazo por ni; se ni resanigos ˆsin, sin, ni ne bezonos b ezonos plu zorgi zo rgi pri pr i nia estonteco.” Sankta Petro ne iris sufiˆce ce rapide r apide por p or li kaj li diris: “Movu pli rapide la piedojn, por ke ni venu gustatempe.” gûstatempe.” Sankta Petro iris pli kaj pli malrapide malgra˘ u la puˆsoj soj de Kamarado Gaja, kaj fine ili eksciis ke la princino jam mortis. La soldato diris: “Jen la sekvo de via dormanta paˆsado.” sado.” “Silentu,” respondis Sankta Petro, “mi povas ne nur sanigi la malsanulojn, sed anka˘ u revivigi mortintojn.” “Se tiel estas, mi ne riproˆ riproˆcas cas vin, sed vi devas devas postuli almena˘ u duonon da regno.” Ili iris en la palacon, palacon, en kiu regis granda granda funebro. funebro. Sankta Sankta Petro diris al la reˆgo, go, ke li revivigos la princinon. princinon. Oni kondukis lin al ˆsi, si, kaj li diris: “Alportu al mi kaldronon kun akvo.” Kiam oni tion alportis, li petis ˆciujn ciujn eliri el la ˆcambro, cambro, nur Kamarado Kamarado Gaja devis resti r esti kun li. Poste li fortranˆcis cis ˆciujn ciujn membrojn de la mortintino mo rtintino kaj ˆetis ilin en la akvon, akvon, ekbruligis ekbruligis fa jron sub la kaldrono kaj kuiris ilin. Kiam la tuta viando defalis de la ostoj, li elprenis la belajn blankajn ostojn sur tablon kaj kunmetis la˘ u natura ordo. Farinte tion, li diris trifoje: “En la nomo de Sankta Triopo, mortintino, leviˆgu.” gu.” ˆ Ce la tria diro la princino leviˆgis gis vivanta, sana kaj bela. La reˆ go go ekstreme ekstreme ˆgojis gojis kaj diris al Sankta Petro: “Postulu “Postul u rekompen re kompencon! con! Eˆc se gi gî estus duono da regno, vi ricevos ˆgin.” gin.” Sankta Petro respondis: “Mi postulas nenion.”

* Kamarado

Gaja *

111

“Kia malsaˆgulo,” gulo,” pensis p ensis Kamarado Gaja, Gaja , tuˆsegis segis la apostolon kaj diris: “Ne estu tiel malsaˆga; ga; vi volas nenion, sed mi ion bezonas.” Sed sankta Petro volis akcepti nenion. La reˆ go vidante, ke la alia volonte go akceptus ion, ordonis al la trezoristo plenigi per oro la tornistron de la soldato. La kamarad kamaradoj oj foriris foriris.. Kiam Kiam ili venis venis en arbaron, arbaron, Sankta Sankta Petro Petro diris al Kamarado Gaja: “Nun ni dividu la oron.” “Bone,” diris la soldato, “ni dividu.” Sankta Petro dividis la oron en tri partojn. Kamarado Gaja pensis: ˆ li freneziˆgis? “Cu gis? Li faris tri partojn, kaj ni estas du.” Sankta Petro diris: “Mi precize precize dividis: dividis: un unu u parto por mi, unu parto por vi, kaj un unu u parto parto por tiu, kiu manˆgis gis la koron de la ˆsafido!” safido !” “Mi gin gîn manˆgis,” gis,” diris Kamarado Ga ja kaj rapide enpoˆ enp oˆsigis sigis la oron. “Vi povas kredi al mi.” “Ne eble,” diris Sankta Petro, “la ˆsafido safido ja ne havas havas koron.” “Kion vi babilas, kamarado! La ˆsafido ja havas havas koron kiel ˆciu ciu besto, kial gi ˆgi sola ne posedus gin?” gîn?” “Sufiˆ “Sufiˆce,” ce,” diris Sankta Petro, Petro, “konservu “konservu la oron, sed mi ne volas volas plu esti kun vi, mi iros sola.” “Kiel vi volas, amiko,” respondis la soldato, “fartu bone.” Sankta Petro iris alian vojon kaj Kamarado Gaja pensis: “Bone estas, ke li foriris, li estas ia strangulo.” Nun li havis sufiˆce ce da mono, sed li ne sciis uzi ˆgin, gin, malˆsparis, spari s, donacis donac is kaj balda˘ u li havi haviss plu plu nenio nenion. n. Li venis venis en land landon, on, kie li a˘udis, udis, ke la princino mortis. “Bonega okazo por p or mi,” li pensis, “mi revivigos revivigos ˆsin sin kaj postulos belan b elan rekompencon.” Li iris al la reˆgo go kaj diris, diris, ke li povas povas revivigi revivigi la knabino knabinon. n. La reˆgo go estis a˘udinta, udinta, ke eksigita soldato migras en la mondo kaj revivigas la mortintojn, kaj pensi pensiss ke Kamarad Kamaradoo Gaja estas estas tiu homo, homo, sed li ne fidis fidis al li. Li do kunvo kunvokis kis siajn konsi konsilis listojn tojn kaj demandi demandis, s, kion kion fari. fari. Ili diris, diris, ke oni povas povas provi, provi, la princino princino ja estas senviv senviva. a. Kamarado Gaja postulis p ostulis kaldronon kaldronon kun akvo, petis, pet is, ke ˆciuj ciuj foriru, forir u, fortr f ortranˆ anˆcis cis la l a membro me mbrojn, jn, ˆetis etis en la l a akvon, ak von, same s ame kiel faris faris Sankta Petro. Petro. La akvo ekbolis, ekbolis, la viando defalis defalis.. Li elprenis elprenis la ostojn kaj metis ilin sur la tablo; sed li ne konis la naturan ordon kaj miksis ilin. Poste li diris trifoje: “En la nomo nomo de San Sankt ktaa Triopo riopo,, morti mortint ntin ino, o, levi leviˆ gû,” sed gu,” sed la ostoj ostoj ne moviˆgis. gis. Li ripetis la vortojn trifoje, sed vane. “Leviˆgu, gu, knabino,” li kriis, “leviˆgu, gu, alie vi beda˘ uros.” uros.” Kiam li diris tion, subite aperis Sankta Petro tra la fenestro, same kiel anta˘ ue kiel eksigita soldato, kaj diris: ue

* Kamarado

Gaja *

112

ˆ la mortintino povas leviˆ “Sendia homo, kion vi faras? Cu gi, gi, se vi senorde kunˆetis etis la osto jn?” “Frateto, mi faris, kiel mi sciis,” respondis Kamarado Gaja. ˆ tiun fojon mi helpos vin en la malfeliˆ “Ci co, co, sed mi avertas vin, ke ve al vi, se vi ankora˘u unu fojon entreprenos ion tian; postulu nenion kaj akceptu nenion de la reˆgo.” go.” Sankta Petro kunmetis la ostojn la˘ u gusta gûsta ordo, diris trifoje: “En la nomo de Sankta Triopo, mortintino, leviˆ gu,” kaj la princino leviˆgis, gu,” gis, sana kaj bela kiel anta˘ue. ue. Sankta Petro eliris tra la fenestro. Kamarado Gaja gojis, ˆgo jis, ke ˆcio cio bone b one pasis, pa sis, sed koleris, ke li povas nenion akcepti. “Kia kapricema homo,” li pensis, “kion li donas per unu mano, tion li reprenas per la alia, tute sensence.” La reˆ go go volis doni al la soldato ˆcion, cion, kion li postulos, po stulos, sed la avidulo devis rifuzi; tamen per aludoj kaj ruzoj li sukcesis komprenigi, ke oni plenigu lian ˆ la pordego li renkontis Sanktan tornistron per oro, kaj foriris kun gi. gî. Ce Petron, kiu diris: “Jen “Jen kia homo vi estas: mi malpermes malpermesis is al vi akcepti akcepti ion, kaj nun via tornistro estas plena de oro.” “Mi estas senkulpa,” respondis Kamarado Gaja, “oni metis ˆgin gin malgra˘ u mia rifuzo.” “Mi ripetas al vi: ne entrep entrepren renu u duafoje duafoje tian tian aferon, aferon, alie ve al vi.” “Ne timu, amiko, nun mi havas oron kaj ne intencas plu lavi ostojn.” “Ne por longe longe sufiˆ sufiˆ cos cos al vi la oro!” oro!” diris diris Sankta Petro, Petro, “sed “sed por ke vi ne iradu malpermesitajn vojojn, mi donos al via tornistro tornistro jenan pov p ovon: on: ˆcion cion kion vi deziros havi en ˆgi, gi, vi trovos tie. Adia˘u, u, vi neniam plu vidos min.” “Dio benu vin,” diris Kamarado Gaja kaj pensis: “Mi estas kontenta, ke vi foriras, strangulo; certe mi ne sekvos vin.” Li tute forgesis forgesis pri la povo, kiun ricevis ricevis lia tornistro tornistro.. Kamarad Kamaradoo Gaja, ekmigris kun sia oro kaj balda˘u malˆspare spare perdis ˆcion, cion, kiel la unuan fojon. fojo n. Kiam restis al li nur kvar groˆsoj, soj, li venis venis al gastejo kaj pensis: “Mi devas liberiˆgi gi de la mono.” Li eniris kaj mendis vinon por tri groˆsoj soj kaj panon por unu. Kiam li tie sidis sidis kaj trinkis trinkis,, lian lian nazon nazon atingis atingis la odoro de rostitaj rostitaj anseroj. anseroj. Kamarad Kamaradoo Gaja Ga ja ˆcirka ci rka˘ u urigardis ˘rigardis kaj ekvidis, ke la mastro havas du rostitajn anserojn en la forno. Tiam li rememoris rememoris la diron de la kamarado, ke ˆcion kion li deziros havi en la tornistro, li trovos tie. “Mi provos nun kun la anseroj.” Li eliris kaj anta˘ u la pordo diris: “Mi deziras havi en la tornistro la du rostitajn anserojn el la forno.” Dirinte Dirinte tion, li malfermis malfermis la tornistron tornistron kaj enrigardis enrigardis internen: internen: tie kuˆ kuˆsis sis la anseroj.

* Kamarado

Gaja *

113

“Bonege,” li diris, “nun mi ne bezonas plu zorgi pri mia estonteco,” iris sur herbejon kaj elprenis elprenis la rostaˆ rostaˆon. Kiam li manˆ gis kun plej granda apetito, gis venis enis du metii metiistoj stoj kaj riga rigardi rdiss per avid avidaj aj okul okuloj oj la anser anseron, on, kiu kiu ne estis estis ankora˘ u tuˆsita. sita. Kamarado Gaja pensis: “Unu sufiˆcas cas por p or mi,” alvokis la du metiistojn me tiistojn kaj diris: “Prenu la anseron kaj manˆ gu gu por mia sano.” Ili dankis, iris en la gastejon kaj mendis duonbotelon da vino kaj panon. Ili komencis manˆgi gi la rostaˆ rostaˆon. La mastrino vidis ˆcion cion kaj diris al la edzo: “La du manˆ gas gas anseron anseron;; rigardu rigardu en la fornon, fornon, ˆcu cu ne mank mankas unu el la niaj.” La mastro kuris al la forno, gi ˆgi estis malplena: “Vi ˆstelistoj, stelistoj, vi volas volas malkare malkare manˆ gi g i anser anserojn ojn!! Pagu agu tuj, tuj, alie alie mi tiel tiel regalos vin, ke vi perdos la apetiton.” La du diris: “Ni ne estas estas ˆstelist stelistoj, oj, eksigi eksigita ta soldato soldato don donacis acis al ni la anseron anseron sur la herbejo.” “Vane “Vane vi penas min trompi; la soldato, vere, estis ˆci ci tie, sed mi observis observis lin, li eliris preninte nenion: vi estas la ˆstelintoj, stelintoj, vi devas pagi.” ˆ ili ne povis pagi, li elpelis ilin per bastonaj batoj. Car Kamarado Gaja iris sian vojon kaj venis en lokon, kie staris belega palaco kaj ne malproksime de ˆgi gi malbona gastejo. gastejo. Li iris en la gastejon gastejon por pasigi pasigi tie la nokton, sed la mastro rifuzis akcepti lin: “Ne estas plu libera loko, la domo estas plena de eminentaj gastoj.” “Mirigas min,” diris Kamarado Gaja, “ke ili venas al vi kaj ne iras en la belegan palacon.” “Jes,” respondis la mastro, “neniu kuraˆgas gas dormi tie; kiu provis, ne revenis vivanta.” “Se aliaj provis,” diris Kamarado Gaja, “mi anka˘ u provos.” “Ne faru tion,” diris la mastro, “vi riskas la vivon.” “Mi ne kredas,” kredas,” diris Kamarado Ga ja, “donu nur al mi la ˆslosilojn slosilojn kaj bonan manˆ gaˆ gaˆon o n kaj ka j trin tr inka kaˆˆon. o n.”” La mastro donis al li la ˆslosilojn, slosilojn, manˆ gaˆ gaˆon on kaj trinka tri nkaˆˆon. on . La soldat sol datoo iris iri s en la palacon, bone manˆ gis gis kaj trinkis; trinkis; fine li volis volis dormi kaj ekkuˆ ekkuˆsis sis sur la planko, planko, ˆcar car nenie estis lito. Balda˘ u li ekdormis, sed nokte granda bruo vekis lin. Li frotis la okulojn kaj ekvidis na˘u malbelajn diablojn, kiuj rondire danc da ncis is ˆcirka ci rka˘ u˘ li. Kamarado Gaja diris: “Dancu, kiel longe vi volas, sed ne proksimiˆgu gu al mi.” Sed la diabloj venis pli kaj pli proksime kaj preska˘u surp s urpaˆ aˆsis sis lian vizaˆ viza gon gôn per siaj abomenaj piedoj. “Kvietiˆgu, gu, diablaj monstroj,” li kriis, sed ili estis pli kaj pli trudemaj. Kamarado Gaja ekkoleris kaj diris:

* Kamarado

Gaja *

114

“Tuj mi kvietig “Tuj kvietigos os vin,” vin,” prenis prenis seˆ g an piedon kaj komencis bati la diagan blojn. Sed na˘ u diabloj estas tro multe kontra˘ u unu soldato: kiam li batis la anta˘ uajn, la aliaj atakis lin malanta˘ uajn, ue ue kaj tiris liajn harojn. “Sufiˆce, ce, diabla bando, bando , atendu aten du iomete: iomet e: ˆciuj ciuj na˘ u en la tornistron!” ˆ eksilentis, Tuj ˆciuj ciuj estis e stis tie, t ie, li fermis fer mis la tornistro torn istron n kaj ˆetis en angulon an gulon.. Cio Kamarado Gaja ree ekdormis kaj dormis ˆgis gis la tagiˆgo. go. Lia gastejmastro kun la nobelulo, al kiu apartenis la palaco, venis por ekscii, kiel li sukcesis. Kiam ili vidis lin sana kaj vigla, ili ekmiris kaj demandis: ˆ la spiritoj ne atakis vin?” “Cu “Jes,” respondis re spondis Kamarado Gaja, “mi havas ilin ˆciujn ciujn na˘ nau˘ en mia tornistro. Vi povas tute trankvile loˆgi gi en la palaco, neniu el ili venos plu!” La nobelulo dankis lin, riˆ ce ce rekompencis rekompencis kaj proponis al li oficon ˆce ce si, promesante zorgi pri li gis gîs lia morto. “Ne,” respondis la soldato, “mi kutimis migri, mi iros mian vojon.” Kamarado Gaja foriris, venis en forˆ gejon, metis la tornistron kun la diagejon, bloj sur la amboson kaj petis la majstron kaj liajn helpantojn, ke ili martelu. Ili batis batis fortege fortege per grandaj grandaj marteloj, marteloj, la diabloj diabloj kriis kriis kiel frenezaj. frenezaj. Kiam Kiam li malfermis la tornistron, ok diabloj estis senvivaj, unu kiu sidis en faldo, vivis ankora˘ u, elsaltis kaj forkuris en la inferon. u, Kamarado Gaja longe ankora˘ u migris en la mondo, kaj kiu scius pri tio, povus rakonti rakonti multon. multon. Fine li maljuniˆ maljunigis gîs kaj kaj ekpensis ekpensis pri morto. morto. Li iris al ermito, kiu estis konata kiel piulo, kaj diris al li: “Jam tedis min la migrado, migrado, mi dezirus iri en la ˆcielan cielan regnon.” La ermito respondis: “Ekzistas du vojoj: unu estas larˆga ga kaj agrabla, kaj kondukas al la infero, la alia estas mallarˆga ga kaj malfacila, kaj kondukas kondukas al la ˆcielo.” cielo.” “Mi estus malsaˆgulo,” gulo,” pensis Kamarado Gaja, “se mi elektus la mallarˆ mallarˆ gan gan kaj malfacilan vojon.” Li ekiris la larˆgan gan kaj agrablan vojon kaj venis fine al granda nigra pordego; gi gî estis la pordego de la infero. Kamarado Gaja frapis, kaj la pordisto elrigardis, kiu venis. Ekvidinte la soldaton, soldaton, li ektimis, ektimis, ˆcar car li estis la na˘ ua diablo, kiu forkuris kun blua okulo ua el la tornistro. Li rapide riglis la pordegon, kuris al la estro de la diabloj kaj diris: ˆ la pordo staras viro kun tornistro kaj volas eniri, sed ne enlasu lin, “Ce mi vin petegas, alie se li ekdeziros, li havos la tutan inferon en la tornistro. Foje li terure martelis min tie.” Oni malakceptis Kamaradon Gajan kaj diris, ke li foriru. “Se oni ne akceptas akceptas min ˆci ci tie,” li pensis, “eble mi trovos trovos rifuˆ gejon en la ˆcielo, cielo, mi ja devas ie i e resti.” resti .” Li reiris rei ris,, marˆsis sis gis gîs la pordego p ordego de la ˆcielo cielo kaj ekfrapis. e kfrapis. Sankta Petro guste gûste tiam sidis kiel pordisto; Kamarado Gaja rekonis lin kaj pensis:

* Kamarado

115

Gaja *

ˆ tie vi trovis “Ci tr ovis malnovan amikon, ˆci ci tie t ie vi pli bone sukcesos.” Sankta Petro demandis: ˆ vi volas eniri “Cu e niri en la ˆcielon?” cielon?” “Enlasu min, kamarado, mi ja devas resti ie; oni ne akceptis min en la inferon, infer on, mi venis ˆci ci tien.” “Ne,” diris Sankta Petro, “vi ne eniros.” “Se vi ne volas enlasi min, reprenu vian tornistron, mi ne deziras havi ion de vi,” diris Kamarado Gaja. “Donu gin, gîn,”” diri diriss San Sankt ktaa Petro Petro.. La soldat soldatoo doni doniss la torni tornistr stron on tra la krado. Sankta Petro prenis gin gîn kaj pendigis ˆce ce sia seˆ go. go. Kamarado Gaja diris: “Nun mi mem volas esti en la tornistro.” En la sama momento li estis tie kaj Sankta Petro devis permesi al li resti tie. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

21

116

ˆ Doktoro Cioscia

stis iam malriˆca ca kamparano, kamparano , nomata n omata Kankro. Kankr o. Fo je li ˆsarˆ sarˆ gis gi s ˆcaro ca ron n p er ligno, jungis du bovojn kaj veturis en la urbon. La lignon li vendis al doktoro. Kiam li venis por la mono, la doktoro sidis ˆce ce la tablo. La kamparano vidis, ke li bone manˆ gas kaj trinkas, kaj ekdeziris anka˘ gas u fariˆgi gi doktoro. Li staris momenton kaj fine demandis, ˆcu cu li anka˘ anka˘ u ne povus fariˆgi gi doktoro. “Certe,” diris la doktoro, “la afero estas facila.” “Kion mi devas fari?” demandis la kamparano. “Unue aˆcetu cetu abocolib abo colibron, ron, sed tian, t ian, sur kies k ies unua u nua paˆgo go estas es tas pentrita pentr ita koko; due vendu vendu vian ˆcaron caron kaj bovojn kaj aˆcetu cetu vestojn kaj la tutan doktoran ˆ ilaron; trie mendu pentritan signon: ‘Mi estas doktoro Cioscia’ kaj najlu ˆgin gin super via pordo.” La kamparano amparano faris ˆcion, cion, kion kion oni konsi konsilis lis al li. Li jam iom doktori doktoris, s, sed ne tre multe, multe, kiam oni ˆstelis stelis de riˆ ca ca sinjoro monon. Oni rakontis rakontis al la ˆ sinjoro pri doktoro Cioscia, kiu loˆgas gas en tiu kaj tiu vilaˆgo go kaj certe trovos la ˆstelinto stelinto jn. La riˆculo culo ordonis ordon is jungi ˆcevalojn, cevalo jn, veturis en la vilaˆ gon gon kaj haltis anta˘ u la signo. ˆ vi estas la doktoro Cioscia?” ˆ “Cu “Jes, mi,” respondis la kamparano. “Veturu “Veturu kun mi kaj trovu la ˆstelitan stelitan monon.” “Bone, sed mi ne veturos sen mia edzino, Margenjo.” La sinjoro konsentis, prenis ilin amba˘ u kaj ili forvetur forveturis is kune. Kiam Kiam ili venis en la domon de la nobelulo, estis jam preta tagmanˆ go, go, la sinjoro do invitis lin. “Bone,” li diris, “sed Margenjo eksidu kun ni.” Kiam unua servisto servi sto venis kun bele bel e ˆsarˆgita gita plado, plado , la kamparano tuˆsegis segis sian edzinon kaj diris: “Margenjo, jen la unua,” t. e. la unua plado. La servisto, kiu partoprenis en la ˆstelo, pensis, ke li volis volis diri: “Jen la unua ˆstelisto,” stelisto,” ektimis ektimis kaj diris ekstere al siaj kolegoj: “La doktoro scias ˆcion, cion, ve al ni: li diris, ke mi estas la unua unua.” .” La dua tute tute ne voli voliss enir eniri, i, sed sed vole ole nevol nevolee li devi deviss enporti enporti la plad pladon. on. Ekvidinte ˆgin, gin, la kamparano tuˆsegis segis la edzinon kaj diris: “Margenjo, jen la dua.” La servisto servisto ektimis ektimis kaj tuj eliris. eliris. La tria ne estis pli feliˆ feliˆca, ca, la kamparano ree diris: “Margenjo, jen la tria.” ˆ La kvara alportis kovritan pladon, kaj la sinjoro diris: “Doktoro Cioscia, montru vian arton kaj divenu, kio estas tie.” Tie estis kankroj. La kamparano rigardis la pladon, ne sciante kion fari, kaj diris: “Ah, mi malfeliˆca ca kankro!”

* Doktoro

ˆ Cioscia *

117

A˘udinte udinte tion, la sinjoro diris: “Li tion scias, li do scias anka˘ u, kiu havas mian monon.” u, La terurita terurita servisto servisto palpebrumi palpebrumiss al la doktoro, doktoro, ke li eliru eliru kun li. Kiam Kiam ili estis en alia ˆcambro, cambro, ˆciuj ciuj kvar konfesis, konfesis , ke ili ˆstelis stelis la monon; monon ; ili promesis prome sis redoni gin gîn kaj lin rekompenci, se li ilin ne perfidos, alie oni pendigos ilin. Ili montris al li, kie ili kaˆ kaˆsis sis la monon. La doktoro, tre kontenta kontenta,, revenis revenis al la tablo kaj diris: “Sinjoro, nun mi serˆcos cos en mia libro, kie la mono estas kaˆ kaˆsita.” sita.” La kvina servisto enrampis dume en la fornon por konvinkiˆgi, gi, ˆcu cu la dokdok toro toro scia sciass pli pli mult multe. e. La kampara amparano no sidi sidis, s, turni turniss kaj return returnis is la paˆ gojn, serˆcante cante la kokon. Li ne povis gin gîn trovi kaj diris: “Vi estas tie, vi devas eliri.” La servisto en la forno pensis, ke la doktoro parolis pri li, elsaltis terurita kaj ekkriis: “Li scias sci as ˆcion.” cio n.” ˆ La doktoro Cioscia montris al la sinjoro, kie estas la mono, sed ne diris, kiu ˆstelis, stelis, ricevis belan rekompencon de amba˘ u flankoj, kaj fariˆgis gis fama homo. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

22

118

Ursa Felo

stis iam juna viro, kiu sin dungis kiel soldato, servis brave kaj estis ˆ prosperis, dum la milito da˘ ˆciam ciam unua, kie pluvis la kugloj. kuglo j. Cio uris, uris, sed kiam oni faris pacon, li ricevis eksigon kaj la kapitano diris al li: “Iru kien vi volas.” Liaj gepatroj ne vivis plu, li ne havis hejmon, li do iris al siaj fratoj kaj petis rifuˆgejon gejon gis gîs la rekome rekomenco nco de la milito. milito. Sed la fratoj fratoj havis havis malmola malmolan n koron kaj diris: “Kion vi faros ˆce ce ni? Ni ne bezonas vin, zorgu mem pri vi.” La soldato havis nur sian pafilon, li prenis ˆgin gin sur la ˆsultron sultr on kaj ka j ekmigri e kmigriss en la vastan mondon. Li venis en grandan dezerton, kie oni vidis nur rondon de arboj, li eksidis en la ombro kaj malˆgoje goje pensis pri sia sorto: “Mi ne posedas monon, mi scias nur la militan metion kaj nun dum la paco oni ne bezonas min plu, mi vidas, ke mi mortos de malsato.” Subite li eka˘ udis udis bruon kaj ekrigardis ekrigardis posten: tie staris fremdulo en riˆ ca ca verda surtuto, surtuto , sed kun abomena ab omenajj ˆcevalaj cevalaj piedoj. piedo j. “Mi scias, kio mankas al vi,” li diris, “da mono kaj riˆcaˆ caˆo mi liveros al vi tiom, kiom vi povos porti, sed mi devas scii anta˘ue ue ˆcu cu vi estas timulo, por ne elspezi la monon malbone.” “Soldato kaj timulo; jen du ne kunigeblaj vortoj,” li diris, “vi povas min provi.” “Bone,” respondis la fremdulo, “turnu vin.” La soldato rigardis posten kaj ekvidis urson, kiu murmurante estis lin atakonta. “Oho, “Oho,”” krii kriiss la soldat soldato, o, “mi “mi tiklo tikloss vian vian nazon, nazon, vi ne murm murmuro uross plu, plu,”” ekcelis kaj trafis ˆgian gian buˆsegon; segon ; la besto bes to falis senviva. “Mi vidas,” diris la fremdulo, “ke kuraˆgo go ne mankas al vi, sed vi devas plenumi ankora˘ u unu kondiˆ kond iˆcon.” con .” “Bone, se gi ˆgi ne estos danˆgera gera por mia animo kaj eterna eter na feliˆco; co; alie a lie mi neniel konsentos,” respondis la soldato, kiu bone komprenis, kun kiu li parolas. “Juˆgu gu mem,” respondis la fremdulo, “dum sep jaroj vi ne rajtos vin lavi, nek kombi la harojn kaj barbon, nek tranˆ ci ci la ungojn, nek preˆ gi gi ‘Patro nia’. Mi donos al vi surtuton kaj mantelon, mantelon, kiun vi devos porti dum ˆci ci tiu tempo. Se vi mortos dum la sep jaroj, vi estos mia, se vi restos vivanta, vi estos libera kaj riˆca ca vian tutan vivon.” La soldato soldato pensi p ensiss pri sia granda granda mizero, mizero, kaj ˆcar car li ofte jam riskis riskis sian kapon, li volis provi anka˘u ˆci ci tiun fo jon kaj konsenti konsentis. s. La diablo demetis la verdan surtuton, donis gin gîn al la soldato kaj diris: ˆ “Ciam, kiam vi havos la surtuton sur via dorso kaj metos vian manon en la poˆson, son, vi trovos tie sufiˆce ce da oro.” Li senfeligis la urson kaj diris:

* Ursa

Felo *

119

“Jen via mantelo kaj via lito, vi devas dormi sur gi gî kaj neniam nenia m serˆci ci alian. Kaj pro la vesto via nomo estos Ursa Felo.” Dirinte tion, la diablo malaperis. malape ris. La soldato surmetis la surtuton, sur tuton, ekserˆcis cis en la poˆso so kaj konvinkiˆ konvinkigis, gîs, ke la diablo ne trompis lin. Poste Poste li surˆ surˆetis la ursan felon sur sian dorson, goje gôje ekmigris en la mondon malzorgante nenion, kio dikigas la homon kaj maldikigas la monujon. En la unua jaro lia aspekto estis ankora˘ u tolerebla, sed en la dua li jam similis monstron. La haroj kovris preska˘ u lian tutan vizaˆ gon, gon, liaj fingroj havis ungegojn, lia barbo similis dikan dikan felton, kaj lia vizaˆgo go estis est is tiel kovrita de malpura malpur aˆo, ke se oni semus se mus tie kreson, kr eson, ˆ gi ˆgi donus riˆcan can rikolton. rikolton . Ciuj forkuris de li, sed ˆcar car li ˆcie cie donis monon al la mizeruloj petante iliajn preˆ gojn, gojn, ke li ne mortu dum la sep jaroj, kaj ˆcar car li ˆcion cio n bone bo ne pagis, pag is, li ˆciam cia m trovis t rovis rifuˆ rif uˆ gejon. gejon. En la kvara jaro li venis en gastejon, kie la mastro ne volis lin akcepti eˆc en la stalon, ˆcar car li timis, ke li timigos la ˆcevalojn. cevalojn. Sed kiam Ursa Felo eltiris el la poˆ p oˆso so plenmanon plenman on da oro, la mastro fariˆ gis pli cedema kaj donis al gis li ˆcambron cambron en la malanta˘ malantaua u˘a konstrua konstru aˆo, kondiˆce ce ke li ne montros montro s sin: s in: alie la gastejo perdus la reputacion. Kiam vespere Ursa Felo sidis sola kaj kore deziris jam vidi la finon de la sep jaroj, li a˘ udis udis en la apuda ˆcambro cambro la˘ utan utan ploron. Li havis kompateman kompateman koron, malfermis la pordon kaj ekvidis maljunan viron, kiu ploris malespere kunpr kunprem eman ante te la kapon apon per la manoj. manoj. Ursa Ursa Felo elo proks proksim imiˆ iˆ gis, sed la viro salte leviˆgis g is kaj volis volis forkuri forkuri.. Fine, Fine, a˘udante udante homan voˆ con, con, li trankviliˆ gis. gis. Post amikaj vortoj de Ursa Felo la malfeliˆculo culo rakontis al li la ka˘ uzon de sia malˆgojo. gojo. Li perdis la tutan havon, li kaj liaj filinoj devas malsati, li ne povas pagi por la loˆgejo gejo kaj tial oni metos lin en malliberejon. “Se tio estas via sola ˆcagreno, cagreno, mi povas povas helpi vin,” diris Ursa Felo, “mi havas sufiˆ suf iˆce ce da mono.” mon o.” Li alvokis la mastron, pagis, kaj al la mizerulo li donis sakon da oro. La malfeliˆculo, culo, liberigita de sia ˆcagreno, cagreno, ne sciis, kiamaniere danki lin. “Iru kun mi,” li diris, “miaj filinoj estas mirinde belaj, elektu unun kiel edzinon. edzin on. Kiam ˆsi si ekscios, ekscio s, kion vi faris por mi, ˆsi ne ˆsanceliˆ sance liˆ gos. gos. Vi ˆsajnas sa jnas iom stranga, stran ga, sed ˆsi si balda˘ baldau˘ ordigos vin.” Ursa Felo volonte konsentis iri kun la maljunulo. Kiam la plej aˆga ga filino ekvidis la teruran vizaˆgon, gon, ˆsi si ekkriis kaj forkuris. forkuris. La dua restis kaj rigardis lin de la kapo ˆgis gis la piedoj, sed diris: “Kiel mi povus akcepti edzon, edzon, kiu ne similas viron? Mi preferus la razitan urson urson,, kiu kiu iam iam esti estiss mont montrat rataa tie tie kaj aspek aspekti tiss kiel kiel viro: viro: gi gî havis husaran pelton kaj blankajn gantojn. Se li estus nur malbela, mi povus kutimiˆ gi.” gi.” La pli juna diris: “Li helpis nin en la mizero, li estas sendube bona homo; vi promesis al li edzinon, la promeso devas esti plenumita.” Domaˆgo go estas, ke la haroj haro j kaj malpuraˆ malpuraˆo kovris la vizaˆ gon gon de Ursa Felo,

* Ursa

Felo *

120

ˆcar car oni povus vidi la gojon gôjon de lia koro, kiam li a˘ udis udis ˆci ci tiujn vortojn. Li demetis ringon de sia fingro, disrompis gin gîn kaj donis unu duonon al la knabino, la alian alian li mem konservi konservis. s. Sur ˆsia sia duono li skribi skribiss sian sian nomon nomon kaj sur sia duono ˆsian sian nomon kaj petis, pe tis, ke ˆsi si bon bonee gardu gin. gîn. Poste li ˆsin sin adia˘ adiauis: u ˘is: “Mi devas migri ankora˘ u tri jaro jn; se mi ne revenos, revenos, vi estos libera, ˆcar car tio signifos, ke mi ne vivas plu.” La kompatinda kompati nda fianˆcino cino vestis sin nigre kaj kiam ˆsi pensis pen sis pri la fianˆco, co, larmoj larmo j fluis el ˆsiaj siaj okuloj. La fratinoj fratino j mokis kaj insultis ˆsin. sin. “Gardu vin,” diris la plej aˆga, ga, “kiam vi donos al li vian manon, li ekbatos gin ˆgin per sia piedego.” “Estu singarda,” singar da,” diris la alia, “la urso j amas dolˆcaˆ caˆojn, o jn, se vi plaˆcos cos al li, li manˆgos gos vin.” “Vi devas ˆciam ciam plenumi lian volon,” aldonis la plej aˆ ga, ga, “alie li murmuros.” La alia da˘ urigis: urigis: “La edziˆ go estos gaja: la ursoj bone dancas.” go La fianˆ fianˆcino cino silentis kaj respondis nenion. Ursa Felo migris en la mondo de unu loko al alia, faris bonon kie li povis kaj malavare donacis al mizeruloj, por ke ili preˆgu g u por li. li. Fine Fine kiam kiam veni veniss la lasta lasta tago de la sepa jaro, jaro, li ree iris en la dezerton kaj eksidis eksidis ˆce ce la rondo de arboj. Balda˘ u ekbruis la vento, kaj la diablo staris anta˘ u li kaj malkontente malkontente lin rigardis; riga rdis; li ˆetis al la soldato so ldato liajn malnovajn vestojn kaj repostulis sian verdan surtuton. “Momenton,” diris Ursa Felo, “unue vi devas min purigi.” La diablo vole nevole devis alporti akvon, lavi Ursan Felon, kombi liajn harojn kaj detranˆ detranˆci ci la ungojn. Ursa Felo Felo havis havis aspekton de brava brava militisto militisto kaj estis multe pli bela ol anta˘ue. ue. Post la foriro de la diablo la soldato sentis sin kvaza˘ u liberigita de peza ˆsargo. gˆ o. Li iris iris en la urbon urbon,, surm surmet etis is beleg belegan an velur eluran an vesto eston, n, eksi eksidi diss en kvarˆ kvarˆcevalan cevalan kaleˆ kaleˆson son kaj veturis al la domo de la fianˆcino. cino. Neniu rekonis lin, la patro opiniis lin supera oficiro kaj kondukis lin en la ˆcambron, cambron, kie sidis la filinoj. Oni sidigis lin inter la du pli aˆgaj: gaj: ili verˆ verˆsis sis al li vinon, metis sur lian teleron la plej bonajn pecojn, ˆsajnis sajnis al ili, ke ne ekzistas ekzistas pli bela viro en la tuta mondo. La fianˆ fianˆcino cino en nigra vesto sidis kontra˘ u li, ne levis la okulojn kaj ne diris eˆc unu vorton. Fine kiam li demandis de mandis la patron, ˆcu cu li konsentas doni al li unu filinon kiel edzinon, la du pli aˆ gaj gaj salte leviˆgis gis kaj kuris en sian ˆcambron cambron por surmeti surme ti bela bel a jn vestojn, vesto jn, ˆcar car ˆciu ciu imagis, imagis , ke ˆsi si estas esta s la elektita. elekti ta. La fremdulo, fremdulo, kiam li restis sola kun la fianˆ fianˆcino, cino, prenis el sia poˆso so la duonon da ringo kaj ˆetis etis gin gîn en pokalon pokalon kun vino, kiun li donis al ˆsi si trans ˆ prenis la pokalon la tablo. Si pokalon kaj eltrinkis eltrinkis la vinon. Kiam ˆsi si rimarkis rimarkis sur la ˆ prenis fundo la duonringon, forte ekbatis ˆsia sia koro. Si p renis la alian a lian duonon, duono n, kiun k iun ˆsi si portis sur rubando sur la kolo: amba˘ u duonoj perfekte ta˘ ugis ugis unu al la alia.

* Ursa

121

Felo *

Tiam li diris: “Mi estas via fianˆ fianˆco, co, kiun vi vidis kiel Ursan Felon, Felon, sed dank’al dank’al Dio mi ree estas homo kaj pura estaˆ estaˆo.” Li proksimiˆgis gi s al ˆsi, si , ˆcirka ci rka˘ uprenis u ˘pre nis ˆsin sin kaj ka j kisis. Dume amba˘ a mba˘u fratinoj venis lukse vestitaj; vestita j; kiam ili vidis, ke la belulo estas e stas ˆsia, sia, kaj eksciis, ke li estas Ursa Felo, ili furiozaj kuris el la domo: unu sin dronigis en la puto, la alia pendigis sin sur arbo. Vespere iu frapis la pordon, p ordon, la fianˆco co malfermis: malfer mis: anta˘ u li staris la diablo en la verda surtuto kaj diris: “Vi vidas, mi havas du animojn anstata˘u la via.” 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

23

122

Tri fratoj

stis stis iam viro, viro, kiu kiu havi haviss tri filojn. filojn. Krom Krom la domo, domo, en kiu li loˆ gis, gis, li ˆ el la filoj dezirus heredi ˆgin, posedis nenion. Ciu gin, sed la patro amis ˆciujn ciujn same kaj li ne sciis, kion fari por ne esti maljusta; plej simple estus vendi la domon ka j dividi la monon, sed li ne volis tion fari, ˆcar car gi gî estis hejmo de liaj patroj kaj prapatroj. Fine li trovis rimedon kaj diris al la filoj: “Iru en la mondon, provu viajn via jn kapablojn kaj ˆciu ciu lernu lernu metion; kiam vi revenos, tiu ricevos la domon, kiu faros plej bonan majstroverkon.” La filoj konsen konsentis tis.. La plej aˆ ga ga decidis fariˆgi gi forˆ gisto, gisto, la dua barbiro, la tria skermisto. Ili difinis la tagon de la reveno kaj foriris. Feliˆce ce ˆciu ciu trovis bon bonan an majstro ma jstron n kaj ka j plene p lene ellernis ellern is sian s ian metion. metio n. La forˆ gisto gisto subforˆgis gis la ˆcevalojn cevalo jn de la reˆgo go kaj pensis: “Farita estas la afero, la domo estas via.” La barbiro razis nur altrangulojn altrangulojn kaj pensis la samon. La skermisto skermisto ricevis multe multe da batoj, sed li kunpremis kunpremis la dentojn kaj ne ˆcagreniˆ cagreniˆ gis, ˆcar car li pensis: pen sis: “Se vi timos batojn, vi neniam ricevos la domon.” Kiam pasis la difinita tempo, ili revenis al la patro; sed ili ne sciis, kiamaniere trovi plej bonan okazon por montri sian arton, sidis kune kaj interkonsiliˆ gis. Subite ili ekvidis leporon, trakuranta la kampon. gis. “Jen gi gî venas kvaza˘ u invitita,” diris la barbiro, prenis sian pladeton kaj sap sa p on, on , ˆsa˘ saumigis u˘migis ˆgin, gin, gis ˆgis la leporo proksimiˆgis, gis, poste dum ˆgia gia kurado sapumis gin ˆgin kaj razis ˆgian gian barbon: ba rbon: li ne vundetis ˆgin, gin, nek ka˘ uzis uzis doloron. “Tio “Tio plaˆ plaˆcas cas al mi,” mi,” diris diris la patro, patro, “se viaj fratoj fratoj ne estos estos pli lertaj, la domo estos via.” Post momento galope preterveturis sinjoro en kaleˆ kaleˆso. so. “Nun vi vidos, patro, kion mi scias,” diris la forˆgisto, gisto , kuris al la kaleˆso, so, deˆsiris siris de la galopanta ˆcevalo cevalo la kvar hufofero jn kaj alnajlis alna jlis kvar novajn. “Brave,” diris la patro, “vi ne estas malpli lerta ol via frato; mi ne scias, al kiu mi devas doni la domon.” La tria diris: “Permesu anka˘ u al mi montri mian arton.” Ekpluvis, la skermisto eltiris la spadon kaj eksvingis ˆgin gin super la kapo: neniu neniu guto falis falis sur lin. La pluvo pluvo pligran pligrandiˆ diˆ gis kaj fine la akvo fluis kvaza˘ gis u el kuvo: la skermisto svingis la spadon pli kaj pli rapide kaj restis tute seka kvaza˘ u sub tegmento. Ekmiregis la patro, vidante tion kaj diris: “Vi faris plej bonan majstroverkon, la domo estas via.” ˆ ˆciuj La du aliaj akceptis la verdikton sen protesto. Car ciuj tri amis unu la alian, ili restis en la domo kaj ˆciu ciu laboris en sia metio; kiel lertaj specialistoj specialistoj ili havis grandan klientaron. klientaron. Ili vivis feliˆ feliˆce ce gis gîs maljuna aˆgo, go, kaj kiam unu malsaniˆgis gis kaj mortis, la du aliaj tiel ˆcagreniˆ cagreniˆ gis, gis, ke anka˘ u ili malsaniˆgis gis kaj

* Tri

123

fratoj *

ˆ mortis. Ciujn tri, ˆcar car ili estis tiel lertaj lerta j kaj tiel amis unu la alian, oni metis en unu tombon. 3 9 3

124

ELEKTITAJ FABELOJ

24

Steloj talaroj

stis iam malgranda knabineto, kna bineto, sen patro, sen patrino, kaj ˆsi estis tiel malr ma lriˆ iˆca, ca , ke ˆsi havis hav is nek ne k ˆcambr ca mbron on kie loˆ logi, gî, nek liton en kiu dormi. Fine restis restis al ˆsi si nur la vestoj sur la korpo korpo kaj en la mano peco da pano, pano, ˆ ˆsi kiun donacis dona cis al ˆsi si kompatema kompate ma koro; kor o; sed ˆsi si estis e stis bon bonaa kaj ka j pia. p ia. Car si estis est is forfor lasita de ˆciuj, ciuj, ˆsi ekmigris e kmigris,, fidante f idante al Dio. Sur sia vojo voj o ˆsi si renkontis r enkontis mizerulon, mizer ulon, kiu diris: ˆ donis al li sian “Donu al mi ion por manˆ gi, mi estas tre malsata!” Si gi, tutan pecon da pano kaj diris: “Dio benu vin,” kaj iris anta˘ uen. uen. Poste ˆsi si renkontis renkontis infanon, kiu ploris kaj diris: “Donu al mi ion por kovri la kapon, malvarme estas al mi.” ˆ demetis sian ˆcapon Si capon kaj donis al gi. gî. Post momento mo mento ˆsi si vidis infanon, kiu ne havis kaftanon; ˆsi si donis al gi gî sian; poste alia petis p etis jupon, jup on, ˆsi si donis la sian. Fine ˆsi si venis venis en arbaron, estis jam mallume, mallume, venis venis ankora˘ ankora˘ u unu infano kaj petis ˆcemizon. cemizon. La pia knabino kn abino pensis: “Estas malluma nokto, neniu vidos vin, vi povas povas doni vian ˆcemizon,” cemizon,” demetis gin gîn kaj donis al la infano. La knabino restis nuda. Subite la steloj komencis komencis fali de la ˆcielo: cielo: ili ne estis stelo j, sed oraj ora j monero moner o j; kaj kvankam ˆsi si fordonacis fordo nacis la ˆcemizon, cemiz on, ˆsi si havis ˆ kolektis la monerojn tute novan el plej delikata tolo. Si monero jn kaj estis riˆca ca gis gîs la morto. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

25

125

Ne ˆ gulino kaj Rozulino gulino

alriˆ al riˆca ca vid v idvi vino no loˆ l oˆgis gis en izolita dometo; en la gardeno, gârdeno, kiu estis anta˘ u la pordo, kreskis du rozujoj: unu havis blankajn, la alia ruˆgajn gajn rozojn. La vidvino havis du knabinojn, kiuj similis la rozujojn, unu estis nomata Neˆ gulino, la alia Rozulino. Ili estis la plej bonaj, piaj, laboremaj kaj gulino, persistemaj infanoj en la tuta mondo: Neˆ gulino gulino estis pli kvieta kaj dolˆca ca ol Rozulino. Rozulino. Rozulino Rozulino preferis kuri sur la herbejoj kaj kampoj, serˆ cis cis florojn kaj kaptis papiliojn; Neˆgulino gulino pli volonte restis hejme kun la patrino, helpis ˆsin sin en la mastrumaj mastrumaj laboroj, a˘ u voˆ voˆce ce legis, kiam la laboro estis finita. La infanoj infano j tiel amis unu la alian, ke ili ˆciam ciam sin tenis ten is per la manoj, mano j, kiam ili estis e stis ekstere ekstere.. Kiam Kiam Neˆ gulino gulino diris: “Ni ne forlasos forlasos unu la alian,” alian,” Rozulino Rozulino ˆciam ciam ˆ la morto,” ˆ devas esti komuna respondi respondis: s: “Gis morto,” kaj la patrino patrino aldonis aldonis:: “Cio por vi.” Ofte ili solaj kuris en la arbaro kaj kolektis ruˆgajn g ajn berojn; la bestoj ne atakis ilin, kontra˘ ue ue ili proksimiˆgis gis konfid konfide: e: la leporeto leporeto manˆ mangis gîs brasikon el iliaj manoj, mano j, la kapreolo sin paˆstis stis ˆce ce iliaj piedoj, piedo j, la cervo ce rvo petolis p etolis anta˘ u ili kaj la birdoj b irdoj restis sur la branˆ br anˆcoj coj kaj kantis ˆciujn ciujn siajn kanto kantojn. jn. Nenia danˆ da nˆ gero minacis ilin: se ili malfruis en la arbaro a rbaro kaj tie atingis ilin la nokto, ili ˆciufoje ciufo je ekkuˆsis sis sur la musko kaj dormis gis gîs la mateno: mateno: la patrino patrino sciis tion kaj kaj ne maltrankviliˆgis. gis. Foje ili pasigis la nokton en la arbaro kaj kiam la matenruˆgo go vekis ilin, ili ekvidis belan infanon en blanka hela vesto, sidanta ˆce ce ilia kuˆsejo. sejo. ˆ leviˆgis, Gi gis, amike rigardis ilin kaj foriris inter la arbojn. Tiam ili rimarkis, ke ili dormis tute proksime proksime de senfundaˆ senfundaˆo o kaj estus sendube falintaj falintaj tien, se ili estus farintaj farintaj en la mallumo unu paˆ paˆson son plu. La patrino diris al ili, ke tio certe estis la anˆgelo, gelo, kiu gardas la infanojn. Neˆgulino gulino kaj Rozulino tiel pure ordigis la dometon, ke estis vera plezuro rigardi internen. Somere Rozulino Roz ulino zorgis pri la domo kaj ˆciumatene, ciumatene, anta˘ u ol la patrino vekiˆgis, gis, starigis stari gis ˆce ce ˆsia sia lito l ito bukedon: bukedon : de ˆciu ciu rozujo rozuj o p poo unu rozo. Vintre Neˆgulino gulino ekbruligis la fajron kaj pendigis kaldronon super gi; gî; la kaldrono estis el flava kupro, sed brilis kiel oro, tiel bone gi gî estis purigita. Vintre, kiam la flokoj falis, la patrino diris: “Iru, Neˆgulino gulino,, riglu riglu la pordon,” pordon,” kaj poste ili eksidis eksidis ˆce ce la fajrujo, fajrujo, la patrino metis la okulvitrojn okulvitrojn kaj legis voˆce ce el granda libro; amba˘ u knabinoj a˘uskultis, uskult is, sidis kaj ˆspinis; spinis; apud ili sur la planko kuˆsis sis ˆsafideto safid eto kaj post pos t ili sur stango sidis blanka kolombeto, kaˆ kaˆsinte sinte la kapon sub la flugilon. Foje vespere, kiam ili trankvile sidis kune, iu frapis la pordon, kvaza˘ u petante akcepton. La patrino diris: “Rapide, Rozulino, Rozulino, malfermu; malfermu; tio kredeble estas migranto, migranto, kiu serˆ cas cas rifuˆgejon.” gejon.” Rozulino iris kaj malriglis la pordon pensante, ke ˆsi si ekvidos malriˆculon, culon,

gulino gulino * Neˆ

kaj Rozulino *

126

sed ekstere staris urso kaj etendis al ˆsi si sian nigran kapon. Rozulino Rozulino ekkriis ekkriis kaj saltis posten: la ˆsafideto safideto ekblekis, ekblekis, la kolombeto kolombeto ekflugis ekflugis en la ˆcambro cambro kaj Neˆgulino gulino sin kaˆsis sis post p ost la lito de la patrino. La urso komencis paroli kaj diris: “Ne timu, mi ne atakos vin; permesu al mi varmigi min iom ˆce ce vi, ˆcar car mi estas duone glaciiˆ ginta.” ginta.” “Malfeliˆ “Malf eliˆca ca urso,” urso, ” diris la patrino, patr ino, “ekkuˆsu su ˆce ce la fajro fa jro kaj gardu vin, ke ne ekbrulu via pelto.” ˆ alvokis la knabinojn: Si “Neˆgulino, gulino, Rozulino, ne kaˆsu su vin, la urso nenion faros al vi, ˆgi gi ne havas malbonajn intencojn.” Amba˘ u proksimiˆgis, gis, iom post p ost iom revenis revenis anka˘ u la ˆsafideto safide to kaj kolombeto kolombet o kaj ne timis gin. ˆgin. La urso diris: “Batu iom la neˆgon gon el mia pelto,” kaj la knabinoj alportis la balailon kaj purigis la pelton de la urso: gi gî sin etendis ˆce ce la fajro fajr o kaj murmuris de plezuro. p lezuro. Balda˘ u ili amikiˆgis gis kun ˆgi gi kaj komencis komencis petoli p etoli kun la grizulo. Ili ˆsiris siris al li la haregojn, suriris gian gîan dorson, rulis gin gîn en la ˆcambro cambro a˘ u prenis avelan vergon kaj batis gin; gîn; kiam ˆgi gi murmuris, ili ridis. La urso tute ne protestis, nur se la infanoj tro fervoris, gi gî kriis: “Neˆgulino, gulino, Rozulin Rozulino, o, ne mortigu mortigu vian vian fianˆ fianˆcon.” con.” Kiam Kiam venis venis la tempo dormi, la patrino diris al la urso: “Restu ˆce ce la fajrujo, faj rujo, tie vi havas havas rifuˆ gejon gejon kontra˘ kontra˘ u la malvarmo kaj malbona vetero.” ˆ la tagiˆgo, Ce go, la infanoj ellasis ˆgin gin kaj ˆgi gi ektrot e ktrotis is sur su r la neˆ go go en la arbaron. De tiu tago la urso venis ˆciuvespere ciuvespere en la sama horo, sin etendis ˆce ce la fajro f ajro kaj permesis al la infanoj ludi kun si la˘u ilia ili a plaˆ p laˆco; co; ili tiel t iel kutimis kutimi s al ˆgi, gi, ke ili ne riglis la pordon anta˘ u la alveno de la nigra kunulo. Kiam la printempo printempo venis venis kaj ˆcio cio estis verda, verda, foje matene la urso diris al Neˆgulino: gulino: “Nun mi devas foriri, mi ne revenos dum la tuta somero.” “Kien vi iras, kara urso?” demandis Neˆgulino. gulino. “Mi devas iri en la arbaron kaj gardi miajn trezorojn kontra˘ u la malbonaj malbonaj nanoj: vintre kiam la tero estas glaciiˆginta, ginta, ili devas resti sube kaj ne povas eliˆgi, gi, sed nu nun n kiam kiam la suno varmigis armigis la teron, teron, ili traiˆgos, gos, malsup malsupren ren iros, iros, serˆcos cos kaj ˆstelos; stelo s; kio estas en iliaj ilia j mano ma nojj kaj ka j kuˆsas sas en iliaj ilia j kavoj, tio ne facile revenas al la taga lumo.” Neˆgulino gul ino ˆcagren cag reniˆ iˆgis gis pro la foriro foriro de la urso; urso; kiam kiam ˆsi si malrig malriglis lis al gi gî la pordon, la grizulo trapasante alkroˆciˆ ciˆ gis al la pordohoko kaj peceto da felo gis elˆsirigis: ˆgis: ˆsajnis sa jnis al Neˆgulino, gulino , ke ˆsi vidis oran brilon, brilo n, sed ˆsi si ne estis certa. cert a. La urso rapide forkuris kaj balda˘ u malaperis post la arboj. Post iom da tempo la patrino sendis la infanojn en la arbaron kolekti sekajn branˆcetojn. ceto jn. Ili trovis tr ovis tie grandan dehakitan arbon, kaj ˆce ce la trunko t runko io


kaj Rozulino *

127

saltis en la herbo, sed ili ne povis distingi, kio ˆgi gi estas. Kiam ili proksimiˆgis, gis, ili ekvidis nanon kun maljuna velkinta vizaˆgo go kaj kun blanka barbo, ulnon longa. La fino de lia barbo estis pinˆcita cita en fendo de la arbo, kaj li saltis ˆci ci tien kaj tien kiel hundeto ˆce ce ˆsnuro snuro kaj ne povis sin liberigi. Li rigardis la infanojn per siaj ruˆgaj gaj fajraj okuloj kaj kriis: ˆ vi ne povas helpi min?” “Kial vi staras tie? Cu “Kio okazis al vi, hometo?” demandis Rozulino. “Malsaˆga g a scivola ansero,” respondis la nano, “mi volis fendi la arbon por havi fragmentojn por la kuirejo; ni ne englutas tiel multe kiel vi, avidaj maldelikatuloj, niaj etaj manˆ gaˆ gaˆo o j karbiˆ karb iˆgus gus ˆce ce granda gra nda j ˆstipo sti po j. Mi jam feliˆ fel iˆce ce enigis enigis la kojnon kojnon kaj ˆcio cio sukcesu sukcesuss bone, sed la malbenit malbenitaa kojno elglit elglitis is kaj la fendo tiel rapide fermiˆgis, gis, ke mi ne povis plu eltiri mian belan blankan barbon; nun gi gî estas estas kaptit aptitaa kaj mi ne povas povas fori foriri ri.. Kial Kial vi ridas, ridas, naiv naivaj pupoj! Fi! kia abomeno!” La infanoj penis per p er ˆciuj ciuj fortoj, sed ne povis eltiri la barbon, tiel forte gi gî estis fiksita. fiksita. “Mi kuros por alvoki homojn,” diris Rozulino. “Freneza “Frenezajj ˆsafokapoj,” safokapoj,” diris la barbulo per sia ra˘ r a˘ uka uka voˆco, co, “alvoki “al voki homo hom o jn! Bela Bela plano, plano, vi du jam estas estas tro mult multe. e. . . ” “Ne malpaciencu,” diris Neˆ gulino, “mi trovos rimedon,” prenis tondilon gulino, el la poˆso so kaj ka j fortra fo rtranˆ nˆcis cis la l a finon fin on d dee la barbo. barb o. Liberiˆ Lib eriˆ ginte la nano tuj prenis la ginte sakon plenan de oro, kiu estis kaˆsita sita inter la radikoj de la arbo kaj murmuris: “Maldelikataj kreaˆ kreaˆoj, ili fortranˆ for tranˆcis cis pecon p econ de mia belega b elega barbo! La diablo rekompencu rekompencu vin!” Li metis la sakon sakon sur la dorson kaj foriris, foriris, eˆc ne rigardinte rigardinte la infanojn. Post iom da tempo Neˆgulino gulino kaj Rozulino Rozulino iris fiˆskapti. skapti. Kiam ili estis proksime de la rivereto, ili rimarkis, ke io, kvaza˘u granda akrido, saltas al la akvo kaj ˆsajne sajne volas volas sin dronigi. Ili kuris tien kaj rekonis rekonis la nanon. “Kion vi faras?” demandis Rozulino, “ˆcu cu vi volas vin ˆeti en la akvon?” “Mi ne estas tiel malsaˆga,” ga,” kriis la nano, “ˆcu cu vi ne vidas, ke la malbenita malb enita fiˆso so volas min entiri? enti ri?”” La barbulo fiˆskaptis skaptis tie anta˘ u ilia alveno kaj malfeliˆce ce la vento implikis lian barbon kun la ˆsnuro: snuro: post momento granda fiˆso so englutis la hoketon, kaj ka j la malforta kreaˆ kreaˆo o ne havis sufiˆce ce de fortoj forto j por eltiri gin: gîn: la fiˆso so venke trenis t renis lin al si. Kvankam Kvankam li kroˆcis cis sin al ˆciuj ciuj junkoj ju nkoj kaj herbo he rbojj de la bordo, b ordo, sed tio t io helpis ne multe, li devis sekvi la movojn de la fiˆso so kaj ˆciumomente ciumomente minacis lin la danˆgero gero fali en la akvon. La knabinoj venis ˆgustatempe, gustatempe, ili tenis lin kaj penis liberigi de la ˆsnuro snuro ˆ la barbon, sed vane, ˆcar car la ˆsnuro snuro ka j la barbo estis tute kunplektitaj. kunplektita j. Car ne ekzistis ekzistis alia rimedo, la knabinoj knabinoj prenis tondilon kaj fortranˆ fortranˆcis cis la finon de la barbo. Ekvidinte tion, la nano diris: ˆ tio estas via kutimo, vi malsaˆgaj “Cu gaj bestoj, tiel malbeligi iun? Anta˘ ue ue


kaj Rozulino *

128

vi jam tondis al mi la barbon kaj nun vi fortranˆcas cas la plej belan parton: mi ne povos min montri al la miaj. Perdu vi la ˆsuplandojn suplando jn kaj kuru nudpiedaj!” Li prenis sakon da perloj kaˆsitan sitan en la junko junko kaj dirinte dirinte plu nenion fortrenis gin gîn kaj malaperis post la arboj. Post nelonga tempo la patrino sendis la knabinojn en la urbon por aˆceti ceti fadenojn, kudrilojn, laˆ cojn cojn kaj rubandojn. La vojo kondukis kondukis ilin tra dezerta kampo, kie kuˆsis sis multe da ˆstonegoj. stonego j. La infanoj infano j rimarkis grandan birdon, kiu rondflugis super ili, pli kaj pli malleviˆgis gis kaj fine fin e sin ˆetis et is teren ter en ˆce ce ˆstoneg sto nego. o. En la sama sama moment momentoo eksonis eksonis trapenetran trapenetranta, ta, terura krio. Ili kuris kuris tien tien kaj ekvidis teruritaj, ke aglo kaptis ilian malnovan konaton, la nanon, kaj volis lin forporti. forporti. La kompatem kompatemaj aj infanoj infanoj tuj ektenis ektenis la hometon hometon kaj kaj tiel longe longe batalis kontra˘ u la aglo, ˆgis g is ˆgi gi fine ellasis la kaptaˆ aptaˆon. on. Kiam la barbulo iom trankviliˆgis, gis, li komencis krii per sia malagrabla voˆ co: co: ˆ vi ne povis agi pli delikate? “Cu delikate? Vi tiel tiris mian manikan manikan surtuton, ke vi tute tut e ˆcifoni cif onigis gis gin, gîn, vi mallertaj maldelikatuloj!” Li prenis preni s la sakon kun la multvalora mul tvalorajj ˆstono stono j kaj ka j sin si n kaˆsis sis en sian kavernon kavernon sub la ˆstonegoj. stonegoj. La knabinoj knabinoj jam kutimis kutimis al lia nedankemo, nedankemo, da˘ urigis urigis sian vojon kaj faris la aˆcetojn cetojn en la urbo. Revenante Revenante ili surprizis sur la dezerta kampo la barbulon, barbu lon, kiu elˆsutis sutis la multekosta jn ˆstono jn sur puran pura n lokon, ˆcar car li estis certa, certa, ke en tiel malfrua malfrua horo neniu venos venos tien. La subiranta subiranta suno lumigis la brilajn brila jn ˆstonojn, stono jn, kiuj tiel belege radiis ˆciujn ciujn kolorojn, ke la infanoj infano j haltis kaj mire rigardis. “Kial vi staras ˆci ci tie kun malfermitaj malfermitaj bu buˆˆsoj?” soj?” kriis la nano, kaj lia cindregriza vizaˆ go go fariˆgis gis cinabreruˆ ga. g a. Li vol volis is da˘ urigi la insultojn, sed subite urigi eksonis la˘ uta murmuro kaj el la arbaro eltrotis nigra urso. Terurite la barbuta ulo volis forkuri, sed li ne sukcesis atingi la truon: la urso jam estis apud ˆgi. gi. La nano kriis de timo: “Kara sinjoro urso, indulgu indulgu min, mi donos al vi ˆciujn ciujn miajn trezorojn, rigardu, rigar du, la bela b elajn jn ˆstono stono jn, kiuj kuˆsas sas tie. Lasu al mi m i la vivon, vi eˆc ne sentos inter inter la dentoj tian etulon. Prenu ˆci ci tiujn amba˘ u sendiajn knabinojn, jen delikata peco por vi, manˆ gu ilin, la grasajn koturnojn.” gu La urso ne atentis liajn vortojn, donis al li nur unu baton per la piedego kaj la barbulo falis senviva. La knabinoj forkuris, sed la urso kriis al ili: “Neˆgulino gulino kaj Rozulino, ne timu, atendu, mi iros kun vi.” Ili rekonis ˆgian gian voˆ con con kaj haltis, kaj kiam la urso proksimiˆ gis, gis, la ursa felo defalis kaj anta˘ u ili staris bela juna viro en ora vesto. “Mi estas filo de reˆgo,” go,” li diris, “la sendia nano ˆstelis mia jn trezoro trezo rojn jn kaj sorˆ so rˆcis ci s min sovaˆga ga urso, fine mi liberiˆgis gis per lia morto. Nun li ricevis la bone merititan merititan punon.” Li fian fi anˆˆciˆ ci gis gîs kun Neˆgulino, g ulino, kaj lia frato kun Rozulino kaj ili dividis la grandajn trezorojn, kiujn la nano kolektis kolektis en sia kaverno. kaverno. La maljuna patrino


129

kaj Rozulino *

ˆ prenis amba˘ longe ankora˘ u vivis trankvile ˆce siaj infanoj. infano j. Si u rozujojn kaj plantis anta˘ u sia fenestro, fen estro, ˆciujare ciujare ili havis h avis la plej bela b elajn jn rozo jn, blankajn kaj ruˆgajn. gajn. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

26

130

La vivol ivolo ongo

iam Dio, kreinte la mondon m ondon,, volis difini la vivolongo vi volongon n de ˆciuj ciuj kreaˆoj, o j, la azeno venis kaj demandis: “Sinjoro, kiel longe mi vivos?” “Tridek “T ridek jarojn,” jaro jn,” respondis Dio, “ˆcu cu vi estas kontenta?” “Ah, Sinjoro,” respondis la azeno, “tio estas longa tempo. Pensu pri mia penplena penplena vivo: vivo: de la mateno gis gîs la nokto mi devas devas porti grandajn ˆsarˆ gojn, gojn, treni sakojn da greno en la muelejon, por ke aliaj manˆgu gu panon, kaj ricevi kiel instigon nur vipojn kaj piedbatojn! Forprenu parton el la longa tempo!” Dio ekkompatis ˆgin gin kaj reprenis dek ok jarojn. La azeno foriris kontenta, aperis la hundo. “Kiel longe vi volas vivi?” diris Dio al li, “por la azeno tridek jaroj estas tro multe, sed al vi la nombro kredeble krede ble plaˆcos.” cos.” “Sinjoro,” “Sinjoro,” respondis la hund hundo, o, “ˆcu cu tia estas via volo? volo? Pensu, Pensu, kiel multe mi devas kuri, miaj piedoj ne ta˘ugos ugos tiel longe; kaj kiam mi perdos p erdos la voˆcon con kaj la dentojn, kion mi faros? mi povos nur kuri el unu angulo en alian kaj murmuri?” Dio konsentis, ke ˆgi gi estas prava prava kaj repreni repreniss dek du jarojn. jarojn. Po Poste ste venis venis la simio. “Vi sendube volos vivi tridek jarojn?” diris al li Sinjoro, “vi ne bezonas labori kiel la azeno kaj hundo, kaj ˆciam ciam estas esta s ga ja.” “Ah Sinjoro,” respondis gi, gî, “tio nur ˆsajnas, sed la realo estas tute alia. Se ne mankas manˆgaˆ gaˆo, mi ne havas havas kuleron. Mi ˆciam ciam devas devas gaje petoli, fari grimacojn por ke la homoj ridu, kaj kiam ili donas al mi pomon kaj mi ekmordas, gi gî estas maldolˆca. ca. Kiel ofte la spritaˆ spritaˆoj kovras malˆ gojon g ojon!! Por tridek jaroj jaro j ne sufiˆcos cos miaj fortoj.” forto j.” Dio estis kompatema kaj reprenis dek jarojn. Fine aperis la homo, gaja, sana kaj ka j freˆsa, sa, kaj petis, ke Dio difinu lian tempon. “Vi vivos tridek tride k jaro j arojn,” jn,” diris Sinjoro, Sinjo ro, “ˆcu cu tio sufiˆcas?” cas?” “Kiel mallonga tempo!” ekkriis la homo, “kiam mia domo estos konstruita kaj la fajro ekbrulos en mia propra fajrujo, kiam arboj plantitaj de mi ekhavos ekhavos fruktojn kaj mi komencos komencos ˆgui gui la vivon, vivon, tiam mi devos morti! Sinjoro, Sinjoro, plilongigu mian vivon.” “Mi aldonos al vi la dek ok jarojn de la azeno,” diris Sinjoro. “Tio ne sufiˆcas,” cas,” respondis la homo. “Vi havos anka˘ u la dek du jarojn de la hundo.” “Ankora˘ u ne sufiˆ su fiˆce.” ce .” “Bone,” diris Dio, “mi donos al vi anka˘ u la dek jarojn de la azeno, sed pli multe vi ne ricevos.” La homo foriris foriris,, sed ne konten kontenta. ta. La homo do vivas vivas sepdek jarojn. La unuaj tridek estas liaj homaj jaroj, ili rapide pasas: li estas sana, gaja, goje gôje

* La

131

vivolongo *

laboras kaj guas gûas sian ekzistadon. Sekvas la dek ok jaroj de la azeno: la homo rice ri cevas vas ˆsarˆ sa rˆgojn gojn unun post alia, li devas porti grenon, kiu nutras aliajn, batoj kaj pu puˆˆsoj soj estas lia rekompenco. Poste Poste venas venas la dek du jaroj jaro j de la hundo, li kuˆ kuˆsas sas en anguloj, murmuras murmuras kaj ne havas havas plu dentojn por mordi. Kiam ˆci ci tiu tempo pasas, venas la finaj dek jaroj de la simio: la homo, malsaˆga ga kaj malsprita, estas mokata de la infanoj. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

27

132

La senditoj de mo morto

n tempoj malnovaj migris foje giganto sur granda vojo; subite fremdulo saltis renkonte al li kaj kriis: “Haltu, “Haltu , neniun neniu n paˆson son plu!” “Kio “Kio?” ?” diri diriss la giga gigant nto, o, “vi “vi homet hometo, o, kiun kiun mi povu povuss disp disprem remii inter inter la fingroj, vi volas bari al mi la vojon? Kiu vi estas, ke vi parolas tiel arogante?” arogante?” “Mi estas la morto,” respondis la alia, “anka˘ u vi devas obei miajn ordonojn.” Sed la giganto rifuzis kaj komencis batali kontra˘ u la morto. morto. Longa Longa kaj kaj furioza estis la batalo, fine la giganto venkis kaj per unu bato de la pugno faligis faligis la morton. La giganto giganto iris sian vojon kaj la venkita morto kuˆ kuˆsis sis apud ˆstono stono kaj estis tiel senforta, ke ˆgi gi ne povis leviˆgi. gi. “Kio okazos,” diris gi, ˆgi, “se “ se mi kuˆsos sos ˆci ci tie t ie en e n la angulo? angulo ? Neniu plu morto m ortoss en la mondo, kaj gi ˆgi estos tiel plenigita plenigita de la homoj, ke ili ne havos havos sufiˆ sufiˆce ce da loko por stari unu apud la alia.” Dume venis juna viro, freˆsa sa kaj sana, kantis kaj ka j ˆcirka˘ cirka˘ urigardis. urigardis. Ekvidinte Ekvidinte la duone sveninton, li kompate proksimiˆgis, gis, levis ˆgin, gin, el sia botelo verˆ verˆsis sis en gian ˆgian buˆson son vivigan trinkaˆ trinkaˆon on kaj atendis, aten dis, gis gîs gi ˆgi refortiˆgis. gis. ˆ vi scias,” diris ˆgi “Cu gi ekstarante, “kiun vi revivigis.” “Ne,” diris la junulo, “mi ne konas vin.” “Mi estas la morto, mi indulgas neniun, mi ne povas fari esceptojn por vi. Sed por pruvi pruvi mian dankemon dankemon mi promesas promesas al vi jenon: jenon: mi ne surpriz surprizos os vin; anta˘ u ol mi venos por preni vin, aperos miaj senditoj.” “Bone,” diris la junulo, “mi almena˘ u scios, kiam vi venos kaj gis ˆgis tiu tempo estos trankvila.” ˆ Li foriris. Ciam li estis kontenta kaj gaja kaj vivis pensante neniam pri la morga˘ ua tago. Sed la juneco kaj sano da˘ ua uris uris ne longe, balda˘ u venis malsanoj kaj suferoj, kiuj turmentis lin tage kaj malhelpis lin dormi nokte. “Mi ne mortos,” li diris al si mem, “ˆcar car anta˘ ue devas aperi la senditoj de ue la morto; mi nur dezirus, ke pasu balda˘ u la malfacilaj tagoj de la malsano.” Kiam li resaniˆgis, gis, li rekomencis la anta˘ uan gajan vivon. Foje iu ekfrapis uan lian ˆsultron: sultron: post li staris la morto kaj diris: “Sekvu min, venis la lasta horo de via vivo.” “Kiel,” “Kiel,” respondis la viro, “ˆcu cu vi ne promesis, promesis, ke anta˘ u via veno aperos viaj senditoj? Mi vidis neniun.” ˆ ne “Silentu,” “Silentu,” respondis la morto, “ˆcu cu ili ne aperis unu post la alia? Cu ˆ la kapturno ne vizitis venis la febro, kiu skuis vin kaj faligis sur la liton? Cu ˆ la artrito ˆ ne zumis en viaj vin? Cu artrito ne gastis gastis en ˆciuj ciuj viaj membroj? membroj? Cu ˆ la dentdoloro ne mordis viajn nervojn? Cu ˆ ne fariˆgis oreloj? Cu gis mallumo ˆ en viaj okuloj? Cu mia samsanga frato, la dormo, ne rememorigis min al vi ˆ vi ne kuˆsis ˆciuv ci uves esp p ere? er e? Cu sis ˆciunok ciu nokte te kvaza˘ kvazau˘ senviva?”

* La

133

senditoj de morto *

La viro ne sciis, kion respondi, obeis la fatalon kaj iris kun la morto. 3 9 3

ELEKTITAJ FABELOJ

28

134

Paˆ Paˆ stistino stistino de ansero ansero j apud puto puto

n dezerto inter montoj estis iam malgranda domo, en kiu vivis virino maljuna maljuna kiel la mondo kun aro da anseroj. La dezerto estis ˆcirka˘ cirka˘ uita de arbaro, ˆciutage ciutage la maljunulino maljunulino prenis sian lambastonon lambastonon kaj iris inter la arbo jn per ˆsanceliˆ sanceliˆ ganta ganta j paˆsoj. so j. Tie ˆsi si multe mult e labor la boris, is, pli p li multe mult e ol oni povus supozi la˘ u ˆsia sia maljuna maljun a aˆgo: go: ˆsi si kolektis herbon por la anseroj, ansero j, deˆsiris siris sovaˆgajn gajn fruktojn tiel alte, kiel povis atingi ˆsiaj siaj manoj, kaj portis ˆcion cion sur sia dorso hejmen. Oni povus p ovus supozi, ke la peza ˆsarˆ sarˆ go go devus premi ˆsin al la tero, ter o, sed ˆciam cia m ˆsi sukcese sukc ese gin gîn portis ˆgis gis la domo. Se ˆsi renkontis iun, ˆsi si diris: “Bonan tagon, najbaro, hodia˘ u estas bela vetero. Vi miras, ke mi trenas la herbon, herb on, sed ˆciu ciu devas porti por ti sian ˆsarˆ sarˆ gon gon sur la dorso.” Sed oni ne renkontis ˆsin volonte ka j preferis ˆcirka˘ cirka˘ uiri, kaj kiam patro preterpas pret erpasis is ˆsin sin kun sia filo, li ˆciam ciam diris al li malla˘ mallaute: u ˘te: “Gardu vin kontra˘ u la maljunulino, ˆsi si estas ruza kiel la diablo, ˆsi estas sorˆ so rˆcist ci stin ino. o.”” Foje matene bela juna viro iris tra la arbaro. La suno hele lumis, la birdoj kantis kaj malvarmeta vento karesis la foliojn; la junulo iris goje gˆ oje kaj gaje. Li ankora˘ u renkontis r enkontis neniun, kiam li subite ekvidis la sorˆcistinon, cistinon, kiu genuis ˆ jam kolektis amason da gi sur la tero kaj detranˆcis cis herbon. Si gî en la sakon kaj apude staris du korboj plenaj de sovaˆ gaj gaj piroj kaj pomoj. “Malju “Ma ljunulin nulino,” o,” li diris, dir is, “ˆcu cu vi povos povo s forpo for porti rti ˆcion cio n ˆci?” ci? ” “Mi devas, devas, kara sinjoro,” sinjoro,” respondis ˆsi, si, “nur la infanoj de la riˆ culoj culoj ne bezonas tion fari. Sed al kamparano oni diras: Anta˘ uen la okulo, se vi estas ˆgibulo. gibulo. “Helpu min,” aldonis aldonis la maljunulino, maljunulino, kiam li haltis apud ˆsi, “vi havas havas ankora˘ u rektan dorson kaj junajn piedojn, tio estos facila por vi. Mia domo ne estas malproksime: jen gi gî staras post la monto. Vi salte atingos gin.” gîn.” La juna viro ekkompatis ekkompat is ˆsin: sin: “Kvankam “Kvankam mia patro ne estas est as kamparano, sed riˆca ca grafo, gr afo, mi tamen prenos vian sakon por pruvi, ke ne nur la kamparanoj scias porti p orti ˆsarˆ sarˆ gojn.” “Bone, mi estos tre kontenta. Vi devos iri unu horon, sed tio estas bagatelo por vi. La pirojn kaj pomojn vi anka˘u devos porti.” La junulo iom ektimis la longan vojon, sed la maljunulino ne ellasis lin plu; ˆsi si metis la sakon sur lian dorson kaj la korbojn korbo jn en liajn manojn. “Vi vidas,” ˆsi si diris, “la afero estas facila.” “Kontra˘ ue,” diris la grafo kaj faris grimacon de doloro, “la sako premas, ue,” kvaza˘ u plena de ˆstonoj, stonoj, kaj la pomo j kaj piroj pezas kiel plumbo; mi apena˘ u povas spiri.” Li volis ˆcion cion demeti, sed la maljunulino ma ljunulino ne permesis.

Paˆ ˆ stistino stistino * Pa

de ansero anserojj apud puto *

135

“Rigardu lin,” ˆsi diris moke, “la juna viro ne pov p ovas as porti, p orti, kion mi, maljuna virino, virino, trenas tiel ofte. Belajn vortojn vi ˆciam ciam havas havas pretajn, preta jn, sed kiam oni volas doni al vi la laboron, vi tuj malaperas. Kial vi staras tie kaj meditas? Anta˘ uen! Neniu reprenos la sakon.” uen! Dum li marˆ marˆsis sis sur ebena tero, la junulo junulo povis ankora˘ u porti; sed kiam ili venis al la monto kaj devis supreniri, kaj la ˆstonoj stonoj ruliˆ gis gis sub iliaj piedoj kvaza˘ u vivantaj estaˆ estaˆoj, tiam mankis man kis al li la fortoj. forto j. Gutoj Guto j de ˆsvito svito banis ba nis lian frunton kaj fluis, jen varmaj, jen malvarmaj, sur lia dorso. “Patrineto,” li diris, “mi ne povas plu iri, mi devas iom ripozi.” “Ne,” respondis la maljunulino, “kiam ni venos en la domon, vi povos ripozi, sed nun anta˘ uen! Kiu povas scii, eble tio estos utila por vi.” uen! “Maljunulino, vi estas senhonta,” diris la grafo graf o kaj volis deˆ deˆeti la sakon, sed li penis vane: ˆgi gi kvaza˘ u kunkreskis kun lia dorso. Li sin turnis kaj skuis, sed ne povis liberiˆgi. gi. La maljunuli maljunulino no ridis kaj kont konten enta ta saltis malgra˘ malgra˘ u la lambastono. “Ne koleru, kara sinjoro,” ˆsi si diris, “via vizaˆgo go ruˆgiˆ giˆgis, gis, kiel meleagro. meleagro. Portu pacien pac ience ce la ˆsarˆ sargon, gôn, kiam ni venos venos hejmen, mi donos al vi bonan b onan trinkmonon.” trinkmonon.” Kion li povis fari? Li devis obei la sorton kaj pacience sekvi la maljunulˆ fariˆgis inon. Si gis pli kaj pli vivple vivplena, na, li pli kaj kaj pli suferis suferis sub la pezo. Subite Subite ˆsi si saltis sa ltis sur la sakon kaj eksidis sur su r gia gîa supro; supro ; kvankam ˆsi si estis maldika kiel stango, stango, ˆsi si pezis pli multe multe ol plej plej dika dika kampara ampara knabin knabino. o. La genuoj genuoj de la junulo tremis, sed kiam li haltis, la maljunulino batis liajn piedojn per vergo kaj urtikoj. Senˆcese cese ˆgemante gemante li atingis la supron su pron ka j fine venis al la domo de la maljunulino en la momento, kiam li estis falonta de laciˆgo. go. Kiam la anseroj ekvidis la maljunulinon, ili levis la flugilojn, etendis la kolojn, kolojn, kuris renkonte renkonte al ˆsi si kaj kriis sian krion. Post la aro kun vergo en la mano iris maljuna knabino, dika kaj alta, sed malbela kiel la nokto. “Patrino,” “Patrino,” ˆsi diris al la maljunulino, maljunulino, “ˆcu cu io okazis okazis al vi? Vi tiel longe forestis.” “Tute “T ute ne, mia filineto,” filineto,” ˆsi si respondis, “nenio malbona okazis okazis al mi; kontra˘ ue ue ˆci ci tiu afabla afabl a sinjoro sinjor o portis por tis mian ˆsarˆ sarˆ gon kaj imagu, kiam mi laciˆgis, gon gis, li prenis anka˘ u min sur sian dorson. La vojo ne ˆsajnis sajnis al ni longa, ni estis gaja j kaj seninterromp seninte rrompee ˆsercis.” serci s.” Fine la maljunulino deglitis teren, prenis la sakon de la dorso de la junulo kaj la korbojn el liaj manoj, ekrigardis lin amike kaj diris: “Nun eksidu sur la benko b enko anta˘ u la pordo kaj ripozu. Vi honeste perlaboris vian salajron, vi ˆgin gin ricevos, estu trankvila.” Poste ˆsi diris al la paˆstistino stist ino de la ansero anser o j: “Iru en la domon, ne konvenas al vi resti sola kun juna viro, oni ne devas verˆ verˆsi si oleon o leon en la fajron; fajr on; li povus p ovus enamiˆgi.” gi.” La grafo ne sciis, ˆcu cu li devas plori a˘ u ridi.



136

“Tia trezoro,” li pensis, “eˆ c se ˆsi havus havus tridek jaro jn malpli, malpli, ne estus danˆgera gera por mia koro.” Dume la maljunulino karesis la anserojn kvaza˘ u infanojn kaj poste iris kun la filino en la domon. La junulo sin etendis sur benko sub sovaˆ ga ga pomarbo. pomarbo. La aero estis agrabla kaj varmeta; ˆcirka˘ cirka˘ ue verdis bela herbejo, kovrita de ue primoloj, primoloj, sovaˆ sovaˆ gaj g aj timi timian anoj oj kaj miloj miloj da aliaj aliaj floroj floroj;; meze meze murmuri urmuriss klara klara rivereto, brilanta en la sunaj radioj, kaj la blankaj anseroj promenis sur la bordoj bordoj a˘ u sin banis en la akvo. “Bele estas ˆci ci tie,” li diris, “sed mi estas tiel laca, ke mi ne povas malfermi la okulojn; mi iom dormos. Nur ne venu vento kaj ne forblovu miajn piedojn de la korpo, ˆcar car ili estas rompeblaj, romp eblaj, kiel fajrofungo.” fa jrofungo.” Li dormis momenton, sed balda˘ u venis la maljunulino kaj skuante vekis lin: “Leviˆgu,” gu,” ˆsi si diris, d iris, “vi ne povas resti r esti ˆci ci tie; t ie; vere mi iom i om turmenti t urmentiss vin, vin , sed s ed tio ne kostis al vi la vivon. Nun oni donos al vi vian salajron; vi ne bezonas monon, nek oron, mi donos al vi ion alian.” Dirante tion ˆsi metis en lian manon skatoleton, eltranˆcitan citan el unu sola smeraldo. “Gardu gin gîn bon bone,” e,” aldonis aldon is ˆsi, si, “ˆgi gi alportos alpo rtos al vi feliˆcon.” con.” La grafo salte leviˆ gis gis kaj ka j sentante sin freˆsa sa kaj forta dankis la maljunulinon malj unulinon pro la donaco kaj foriris, foriris, tute ne rigardinte rigardinte ˆsian sian belan filineton. filineton. Sur la vojo li a˘ udis udis ankora˘ u de malproksime la gajan krion de la anseroj. @

Tri tagojn la grafo erarvagis erarvagis en la arbaro, anta˘ u ol li trovis vojon. Li venis en grandan gra ndan urbon urb on kaj ˆcar car neniu ne niu lin konis, oni kondukis lin en la reˆ gan gan palacon, kie la gereˆgoj g oj sidi sidiss sur sur la trono. trono. La grafo grafo ekgenu ekgenuis is,, preni preniss la smeral smeralda dan n ˆ ordonis al li skatoleton el la poˆso so kaj metis gin gîn ˆce ce la piedo j de la reˆgino. gino. Si leviˆgi, gi, kaj li donis al ˆsi si la skatoleton. Apena˘ Apenau˘ ˆsi si malfer mal fermis mis gin, gîn, ˆsi si falis teren kvaza˘ u senviva. La grafo estis arestita kaj kondukota en malliberejon, kiam la reˆgino gino ordonis, ke oni liberigu lin ka j ke ˆciuj ciuj foriru, ˆcar car ˆsi si deziris paroli kun li sen atestantoj. Kiam la reˆgino gino estis sola, ˆsi si komencis maldolˆce ce plori kaj diris: ˆ “Por kio ta˘ ugas ugas la honoro kaj gloro, kiuj ˆcirka˘ cirka˘ uas uas min? Ciumatene mi vekiˆgas gas kun ˆcagreno cagreno kaj malˆ gojo. gojo. Mi havis havis tri filinojn, filinojn, el kiuj la plej juna ˆ estis mirakle bela, fama en la tuta mondo. Si estis tiel blanka kiel la neˆgo, go, tiel ruˆga ga kiel la pomaj floroj kaj ˆsiaj siaj haroj brilis kiel sunaj suna j radioj. Kiam ˆsi si ploris, ne larmoj falis el ˆsiaj okuloj, sed perlo p erlojj kaj multvalora multvalorajj ˆstonoj. stono j. Kiam ˆsi si atingi ati ngiss la aˆgon gon de dek kvin jaroj, la reˆ go go alvokis ˆciujn ciujn tri anta˘ u sian tronon. Se vi estus vidinta, kiel oni malfermis la okulojn, kiam eniris la plej juna! Tio estis kvaza˘ u apero de la suno.” La reˆgo go diris:



137

“Miaj filinoj, mi ne scias, kiam venos mia lasta horo, mi volas hodia˘ u difini, difini, kion ricevos ˆciu ciu el vi post mia morto. Vi ˆciuj ciuj amas min, sed tiu kiu plej multe min amas, ricevos la plej bonan parton.” ˆ filino diris, ke ˆsi Ciu si plej multe amas a mas lin. ˆ vi ne povus “Cu povus esprimi,” esprimi,” respondis respondis la reˆgo, go, “kiel “kiel vi min amas? Mi ekkonus tiamaniere viajn sentojn.” La plej aˆga ga diris: “Mi amas la patron kiel plej dolˆcan can sukeron.” La dua: “Mi amas la patron kiel mian plej belan veston.” La plej juna silentis. La reˆ go go demandis: “Kaj vi, mia plej amata infano?” “Mi ne scias,” respondis re spondis ˆsi, si, “mi povas kun nenio n enio kompari mian amon.” La patro patr o insistis, insist is, ke ˆsi si nomu ion. Fine ˆsi diris: “Plej bona manˆ go go ne plaˆcas cas al mi sen salo, mi amas la patron kiel salon.” La reˆ go g o a˘ udinte tion ekkoleris kaj diris: udinte “Se vi amas min kiel la salon, mi rekompencos vian amon per salo.” Li dividis la regnon inter la du pli aˆgaj gaj kaj ordonis, ke oni ligu sakon kun salo al la dorso do rso de la tria tr ia kaj forkonduku ˆsin sin en sovaˆ sovaˆ gan gan arbaron. “Ni ˆciuj ciuj ploris kaj petis kompaton por ˆsi,” si,” diris la reˆ gino, gino, “sed la kolero de la reˆ go go cedis al nenio. nenio. Kiel Kiel ˆsi si ploris ploris forlasan forlasante te nin! La tuta vojo estis kovri kovrita ta de perloj, kiuj kiuj falis falis el ˆsiaj siaj okuloj. okuloj. La reˆ go go balda˘ u ekbeda˘ uris uris sian severecon kaj ordonis serˆci ci la malfeliˆcan can infanon en la tuta arbaro, sed neniu trovis ˆsin. sin. Kiam mi pensas p ensas,, ke sovaˆ gaj ga j besto be stojj ˆsin sin manˆgis, gis, mia koro krevas de malˆgojo; gojo; iufoje mi min konsolas per la espero, ke ˆsi si vivas vivas ankora˘ ankora˘ u, u, ke ˆsi si sin kaˆsis sis en kaverno a˘u trovis rifuˆgejon gejon ˆce ce kompatemaj kompatemaj homoj. Sed imagu, ke kiam mi malfermis vian smeraldan skatoleton, mi ekvidis perlon tute saman, kiaj faladi faladiss el la okuloj okuloj de mia filino. filino. Facile acile vi komprenos komprenos,, kiel kiel ekbatis ekbatis mia koro. Vi devas rakonti al mi, kiamaniere vi akiris la perlon.” La grafo rakontis al la reˆ gino, gino, ke li ricevis ˆgin gin de la maljunulino en la arbaro, ke li suspektas, ke ˆsi si estas sorˆcistino; cistino; pri la princino li a˘ udis udis nenion. La gereˆ goj decidis viziti la maljunulinon; ili opiniis, ke ili certe ricevos goj sciigojn pri la filino en la loko, kie estis la perlo. @

La maljunulino sidis en sia domo kaj turnis ˆspinradon. spinradon. Estis jam mallume kaj la bruletantaj karboj de la fajrujo dissendis nur malfortan lumon. Subit Sub itee bruo bruo ekson eksonis is ekste ekstere: re: la anser anseroj oj reveni reveniss hejm hejmen en kaj krii kriiss sian sian ra˘ukan ukan krion. Balda˘ u eniris anka˘ u la filino, sed la maljunulino apena˘u salutis ˆsin sin iom ekmovante ekmovante la kapon. La filino eksidis, prenis ˆspinradon spinradon kaj turnis la fadenon fadenon tiel lerte, lerte, kiel kiel juna knabino knabino.. Tiel Tiel ili amba˘ amba˘ u sidis du horojn, ne



138

parolante parolante eˆc unu vorton. Fine io ekbruis ˆce ce la fenestro kaj du fajraj fajra j okuloj rigardis internen. Tio estis maljuna strigo, kiu kriis trifoje uhu. La maljunulino ekrigardis supren kaj diris: “Jam venis la tempo, iru fari vian laboron.” ˆ leviˆgis ˆ iris tra herbejoj en valon, kaj venis Si gis ka j eliris. Kien ˆsi si iris? Si fine al puto, apud kiu staris tri maljunaj kverkoj. Dume la luno leviˆgis gis ronda kaj granda super la monton kaj estis tiel lume, ke oni povus trovi pinglon. ˆ demetis ha˘ Si uton, uton, per kiu estis kovrita kovrita ˆsia sia vizaˆ go, go, kliniˆgis g is al la puto kaj komencis sin lavi. Kiam ˆsi si estis preta, ˆsi trempis la ha˘ uton uton en la akvon kaj metis ˆgin gin sur la herbo por blankigi gin gîn en la lumo de la luno kaj sekiˆgi. gi. Sed kiel ki el ˆsanˆ sa nˆgiˆ giˆgis gis la knabin knabino! o! Neniam Neniam vi vidis vidis ion simila similan! n! Kiam Kiam la griza harligo harligo defalis, defalis, ˆsiaj siaj oraj haroj ekbrilis ekbrilis kiel sunaj radioj kaj kiel mantelo mantelo kovris kovris ˆsin sin ˆ tutan. Siaj okuloj similis similis ˆcielajn cielajn stelojn, ˆsiaj siaj vangoj estis rozaj kiel pomaj floroj. ˆ eksidis Sed la bela knabino estis malgaja. Si eksidis kaj maldolˆ maldolˆce ce ploris. La larmoj larmo j unu post alia falis el ˆsiaj siaj okuloj kaj ruliˆgis gis inter la longaj haroj teren. Tiel ˆsi si sidis tie kaj restus r estus longe, sed subite inter la branˆcoj coj de la apuda ap uda arbo io ekkrakis kaj ekbruis. ˆ salte leviˆgis ˆ Si gis kiel kapreolo, kiu a˘udas udas pafon de ˆcasisto. casisto. Guste en tiu momento la luno estis kovrita de nigra nubo, la knabino rapide remetis la ha˘uton uton kaj malaperis kiel flamo estingita de la vento. Tremante kiel tremola folio ˆsi si kuris hejmen. La maljunulino maljunulino staris anta˘ u la pordo kaj la knabino volis rakonti, kio okazis al ˆsi, si, sed la maljunulino amike ekridis ka j diris: d iris: “Mi jam scias ˆcion.” cion.” ˆ kondukis ˆsin Si sin en la ˆcambron cambron kaj ekbruligis ekbru ligis lumon. Sed ˆsi ne revenis al la ˆspinrado; spinra do; ˆsi si prenis preni s balailon balail on kaj komencis ordigi ordig i la ˆcambron. cambron . ˆ devas esti pura,” ˆsi “Cio si diris al la knabino. “Sed patrino,” diris la knabino, “kial vi komencas la laboron en tiel malfrua horo?” ˆ vi scias, kioma horo estas?” demandis la maljunulino. “Cu “Ne estas ankora˘ u noktomezo,” respondis la knabino, “sed jam pasis la dek unua horo.” ˆ vi ne memoras,” da˘ “Cu urigis la maljunulino, “ke ˆguste urigis guste anta˘ u tri jaroj vi venis al mi? Via tempo jam estas finita, ni ne povas plu resti kune.” La knabino ektimis kaj diris: “Ah, kara patrino, patrino, ˆcu cu vi volas forpuˆsi si min? Kien mi iros? Mi havas nek amikojn, amikojn, nek hejmon. Mi ˆcion cion faris, kion vi postulis, kaj vi ˆciam ciam estis kontenta: ne forpelu min.” La maljunulino ma ljunulino ne volis diri al la knabino, kio estis okazonta al ˆsi. “Mi ne povas plu p lu resti ˆci ci tie,” ˆsi si diris, “sed post mia foriro la ˆcambro cambro devas devas esti pura. pura. Ne maltrankv maltrankvili iliˆ gû, vi trovos tegmenton, sub kiu vi povos gu, loˆgi, gi, kaj vi estos kontenta de la rekompenco, kiun vi ricevos de mi.”



139

“Sed diru al mi, kio estas okazonta?” da˘ urigis urigis la knabino. ˆ “Mi ripetas, ne malhelpu min en mia laboro. Cesu paroli, iru en vian ˆcambron, cambron , demetu demet u la ha˘ uton uton de la vizaˆ go kaj prenu la silkan veston, en kiu vi go venis al mi; poste p oste restu en via ˆcambro, cambro, gis ˆgis mi vokos vin.” @

Sed mi devas reveni al la gereˆ goj, kiuj iris kun la grafo por trovi la malgoj, junu junulin linon. on. La grafo nokte en la arbaro disiˆ disigis ˆ de la gereˆ goj g oj kaj da˘ urigis urigis la vojon sola. En la sekvinta sekvinta tago al li ˆsajnis, sajnis, ke li trovis la gustan gûstan vojon. vojon. Li iris seninterrompe anta˘ uen u en gis gîs la krepusko; li tiam suriris arbon por pasigi tie la nokton: nokton: li timis timis perdi nokte la vojon. Kiam Kiam la luno luno aperis, li ekvidis ekvidis ˆ personon, kiu malsupreniris de la monto. Si ne havis vergon en la mano, tamen li povis rekoni la paˆ paˆstistinon stistinon de la anseroj, ansero j, kiun li iam vidis en la domo de la maljunulino. “Oho,” li diris, d iris, “jen unu sorˆcistino, cistino, mi do havos anka˘ u la alian.” Sed kiel li ekmiris, kiam ˆsi si venis al la puto, demetis la ha˘ uton uton kaj sin lavis, kiam la oraj haroj kovris kovris ˆsin sin tutan: tian belulinon li vidis neniam anta˘ ue. ue. Li kuraˆgis gis apena˘ u spiri, sed li etendis la kolon inter la folioj kiel li povis ˆ tial ke li tro kliniˆgis, kaj rigard rig ardis, is, rigard rig ardis is ˆsin senˆcese. ces e. Cu gis, ˆcu cu pro alia ka˘ uzo uzo la branˆ co co ekkrakis, ekkrakis, kaj en la sama momento la knabino knabino rapide remetis la ha˘uton, uton, kaj salte forkuris kiel kapreolino. Nuboj kovris la lunon kaj la grafo ne povis plu vidi ˆsin. Apena˘ u ˆsi si malaperis, la grafo malsupreniris malsupreniris kaj sekvis ˆsin sin per rapidaj paˆ paˆsoj. soj. Farinte arinte nur kelke da paˆ paˆsoj, soj, li ekvidis ekvidis en la krepusko krepusko du personojn paˆ paˆsantaj santaj sur la herbejo. Tio estis la gereˆ goj, ili ekvidis de malproksime la goj, lumon lumon en la domo de la maljunu maljunulin linoo kaj iris iris tien. tien. La grafo rakont rakontis is al ili, ili, kiajn strangajn strangajn aferojn aferojn li vidis vidis ˆce ce la puto, puto, kaj ili ne dubis dubis plu, plu, ke tio estis estis ˆ ilia perdita filino. Gojaj ili iris anta˘uen uen kaj balda˘ u atingis atingis la dometon: dometon: la ansero ans ero j sidis s idis ˆcirka˘ cir ka˘ ue, metinte la kapon sub la flugilojn, kaj neniu moviˆgis. ue, gis. La migrantoj migrantoj rigardis rigardis tra la fenestro: fenestro: la maljunulino maljunulino sidis senmove, senmove, ˆspinis spinis kaj balancis la kapon. La ˆcambro cambro estis pure ordigita, kvaza˘ u tie loˆgus gus elfoj, kiuj neniam neniam havas havas polvon polvon sur la piedoj. piedoj. Sed ili ne vidis vidis sian filinon. filinon. Moment Momenton on ili rigardis ˆcion, cion, fine ili kuraˆgis gis frapi delikate la fenestron. La maljunulino kvaza˘ u atendis atend is ilin, ˆsi leviˆgis gis kaj diris amike: “Eniru, mi konas vin.” Kiam ili estis en la ˆcambro, cambro, ˆsi si diris: “Vi ne bezonus veni tiel malproksimen, se anta˘ u tri jaroj vi ne estus forpu forpuˆsintaj sintaj maljus maljuste te vian vian infanon infanon,, kiu estas tiel bona kaj bela. Sed tio ne maluti mal utilis lis ˆsin, ˆsi si tri jaro jar o jn paˆstis sti s la ansero ans ero jn: ˆsi si ellern ell ernis is nenion nen ion malbo mal bonan nan,, ˆsia sia koro restis pura. Sed vi estis sufiˆce ce punitaj punita j per p er la maltrankvile maltrankvileco, co, en kiu vi vivis.”



140

ˆ proksimiˆgis Si gis al la ˆcambro cambro kaj diris: “Venu “Venu tien ˆci, ci, mia filineto.” filinet o.” La pordo malfermiˆgis gis kaj la princino aperis en sia silka vesto, kun siaj oraj ora j haro j kaj brila j okulo j: ˆsi si ˆsajnis sa jnis ˆciela ciela anˆ gelo. gelo. ˆ iris al la gepatroj, Si gepatro j, ˆcirka˘ cirka˘ uprenis uprenis kaj kisis ilin. Ili ˆciuj ciuj ploris de ˆgojo. g ojo. La juna grafo staris apude kaj kiam ˆsi si ekvidis lin, ˆsi si ruˆ giˆ giˆgis gis kiel muska rozo; rozo ; ˆsi mem ne sciis kial. La reˆgo go diris: “Kara infano, mian regnon mi dividis kaj donacis, kion mi donos al vi?” ˆ bezonas nenion,” “Si nenion,” diris la maljunulino, maljunulino, “mi donacas al ˆsi la larmojn, kiujn ˆsi si ploris pro vi. Tio estas veraj perloj pli belaj bela j ol la maraj, ili valoras valoras pli multe ol via tuta regno. Kaj kiel salajron por ˆsiaj siaj servoj servoj mi donas al ˆsi si mian dometon.” dometon.” Dirin Dirinte te tion ˆsi si malaperi malaperis. s. La muroj muroj iom ekkraki ekkrakiss kaj kiam kiam la venin venintoj toj ˆcirka˘ kaurigard u ˘ rigardis, is, ili ekvidi ekvidiss anstata˘ anstata˘ u la dometo belegan palacon, reˆ ga ga tablo staris kun manˆgaˆ gaˆoj o j kaj servisto servi stojj kuris en la ˆcambro cambro j. La fabelo ne estas ankora˘ u finita, sed mia avino, kiu rakontis ˆgin gin al mi, ˆ iom perdis la memoron kaj kaj forgesis la reston. Sajnas al mi, ke la bela princino kaj la grafo geedziˆ gis, gis, restis re stis en la palaco kaj vivis tie feliˆce ce tiel longe, kiel volis ˆ Dio. Cu la blankaj anseroj, ansero j, kiujn paˆstis stis la princino, ˆciuj ciuj estis junaj juna j filinoj (mi volas ofendi neniun) kaj ˆcu cu ili ree ricevis ricevis homan figuron kaj restis kiel servistinoj servistino j ˆce ce la juna reˆ gino, tion mi ne scias tute certe, sed mi supozas, ke gino, jes. Sendube estas, ke la maljunulino maljunulino ne estis sorˆcistino cistino kiel oni opiniis, opiniis, sed bonaa feino disdonanta bon disdon anta feliˆcon. con. Kredeble Krede ble estis ˆsi, kiu donacis donac is al a l la princino princ ino ˆce ce la naskiˆgo go la econ plori perlojn anstata˘ u larmoj. larmoj. Hodia˘ Hodia˘ u tio ne okazas plu, alie la malriˆculo culo j balda b alda˘ u˘ fariˆgus gu s riˆ riˆca ca j. 3 9 3

A ?

?

Elektitaj Fabeloj

Recommend Documents