Odgovori na ispitna pitanja iz predmeta Materijali II (I Parcijala) (Koristiti na vlastitu odgovornost. Ne preuzimamo nikakvu odgovornst za bilo kakvu pogrešku nastalu nastalu korištenjem ove skripte. Namjere su nam bile čiste – da pomognemo studentima pri rezimiranju gradiva. Ova skripta definitivno ne može zamijeniti pravu skriptu profesora Pašia i toplo preporučujemo da se držite te skripte!
"to se tiče slika i strani#a na kojim se one nalaze$ navodili smo gdje se nalaze i u novoj i u staroj skripti$ kao i praktikumu. %koliko ne znate zna te da li koristite staru ili novu skriptu&praktikum$ vjerovatno koristite novi. 'ko i dalje niste sigurni$ pogledajte obje slike$ pa izaberite onu koja vam se više dopadne$ ali ovakvi slučajeva ne bi trebalo da bude (nadamo se!. Na ispitu često do)u pitanja tipa šta je zamor. zamor. 'li 'li u tom slučaju preporučujemo da vaš odgovor ne bude kao odgovor *+!$ ve malo dodajte nešto iz ostali odgovora... ,! -eanička -eanička ispitivanja ispitivanja su kvantitativna kvantitativna ispitiva ispitivanja nja meanički meanički osobina materijal materijalaa (kao što su čvrstoa$ tvrdoa$ žilavost$ zamor i puzanje!$ tj. ispitivanje kojim se utvr)uju brojne vrijednosti neki meanički osobina (npr. tvrdoa od */ 012!. Pored toga što se koriste za utvr)ivanje osobina prilikom proizvodnje ili nabavke$ koriste se i u svru utvr)ivanja načina upotrebe i odgovornosti koja nastaje usljed ne#jelisodne (neprimjerene! upotrebe. 3! 4rše se zbog. zbog...vi ..vidi di pita pitanje nje , 5aktori o kojima treba voditi računa su vrsta naprezanja (zatezanje$ pritisak$ savijanje$ smi#anje$ uvijanje i njiove kombina#ije! način dejstva sile (statičko$ dinamičko! temperatura ispitivanja (niske ili povišene! vrijeme trajanja ispitivanja ◦ ◦ ◦ ◦
6! 1azarajuim 1azarajuim ispitivan ispitivanjima jima se utvr)uju utvr)uju meaničke$ meaničke$ tenološke tenološke i ostale osobine osobine materijal materijala. a. 7spitivanjima bez razaranja otkriva prosustvo grešaka (površinski$ untrašnji!. 8! Profesor Profesor je rekao da ovo nee biti biti na ispitu. ispitu. Nerazarajua ispitivanja su ona prilikom koji ne dolazi do uništenja ispitivanog materijala. Njima se utvr)uje se prisustvo grešaka (povrinški i unutrašnji!$ unutrašnji!$ jer one narušavaju kontinuitet materijala$ smanjuju korisni presjek i djeluju kao kon#ntratori napona. Najčeše metode ovakvog ispitivanja su vizualno – prisustvo površinski grešaka$ odstupanje od oblika i dimenzija ultrazvukom – prisustvo untrašnji grešaka radiografsko – prisustvo untrašnji grešaka magnetno – prisustvo površinski i untrašnji grešaka penetrantima – prisustvo površinski grešaka ◦ ◦ ◦ ◦ ◦
*! -etalografs -etalografska ka ispitivanja ispitivanja su ispitivanja ispitivanja struktur strukturne ne gra)e materijala$ materijala$ prvenstveno prvenstveno metala. metala.
4rše 4rše se tako da se metal koji se ispituje isiječe na odgovarajuu veličinu$ zatim za tim se površina koja e se ispitivati ispolira. Nakon toga se na tu površinu nanese kiselina koja nagriza materijal$ a zatim se upotrebom mikroskopa mjere odre)ene osobine vezane v ezane za strukturnu gra)u (veličina kristalni zrna$ količina i vrste uključaka$ izlučevina i sl.!. Koriste se za odre)ivanje količine pojedini komponenti ko mponenti u leguri$ a u #ilju predvi)anja meanički osobina materijala.
9! Ne Neke ke metod etode e sa razaranjem ispitivanje zatezanjem ispitivanje na pritisak ispitivanje tvrdoe ispitivanje žilavosti bez razaranja...vidi pitanje 8 ◦
▪ ▪ ▪ ▪
◦
:! ;ran ;rani# i#aa razv razvla lače čenja nja (1 (1 v! je napon koji izaziva granična sila (5v! na jedini#u površine početnog presjeka epruvete (7K' + –
•
•
•
•
• •
;rani#a propor#ionalnosti (1 P! – najvei napon pri kome još postoji propor#ionalnost izme)u napona i jediničnog izduženja (tj. napon do kojeg važi 0ookov zakon! ;rani#a elastičnosti (1 ?! – granični napon do kojeg ne nastaju nikakve trajne (tj. plastične! deforma#ije ;ornja grani#a tečenja (1 4; 4;! – najvei napon prije prvog opadanja sile uz istovremeni porast izduženja @onja grani#a tečenja (1 4@ 4@! – najmanji napon u području tečenja$ nakon kojeg nastavlja normalan porast sile ;rani#a izdržljivosti ( zatezna zatezna ili pritisna čvrstoa! (1 -! – maksimalni napon koji materijal može podnijeti prije nego do)e do loma ili kidanja ;rani#a kidanja (loma! (1 K K! – napon zabilježen prilikom loma (kidanja! materijala -odul elastičnosti (?! – odnos napona i jediničnog izduženja u području elastičnosti (? A B&C!
D! <>7K' D – 7sta 7sta slika slika kao za pitanje pitanje +$ +$ ali samo samo pod a! a! •
Eenička grani#a razvlačenja razv lačenja (1 /.3 /.3! – napon pri kojem trajno plastično izduženje iznosi /.3F
prvobitne dužine$ a grafički se odre)uje tako što ◦ ◦
•
povučemo prava# paralelan sa 0ookovim na odstojanju /.3F mjerne dužine na G=osi H=koordinata presjeka povučenog prav#a i krive napon=jedinično izduženje predstavlja traženu teničku grani#u razvlačenja
-odul elastičnosti (?! – odnos napona i jediničnog izduženja u području elastičnosti$ a odre)uje se ◦
◦
◦
grafički – izmjerimo ugao nagiba 0ookovg prav#a na dijagramu napon=jedinično izduženje i izračunamo tangens tog ugla$ rezultat koji smo dobili je modul elastičnosti izražen u -Pa (ukoliko je na G=osi jedinično izduženje$ ne koristiti za slučaj kada je na G=osi pro#entualno izduženje! računski – izaberemo proizvoljnu tačku na 0ookovom prav#u i podijelimo vrijednost njene H=koordinate (napon!$ sa vrijednošu G=koordinate (jedinično izduženje! (? A B&C! fiktivno – produžimo 0ookov prava# tako presječe vertikalu povučenu kroz C A , (ukoliko je u pitanju jedinično izduženje!$tj. C A ,//F (ukoliko je u pitanju pro#entualno izduženje! i na mjestu njiovog presjeka očitamo napon – to je vrijednost modula elastičnosti
,/! <>7K' ,/ – % andoutu (na kraju praktikuma – ko nije otvaro praktikum!$ mala slika slika na dnu strani#e : u novom praktikumu$ a strana ,8 u starom praktikumu. 7ako se u pitanju traže plastičan i krt materijal$ a u andoutu su dati žilav i krt materijal$ materijal$ slika odgovara pitanju. %glavnom$ važno je da se 0ookovi prav#i oba materijala poklapaju i da je jedan krt$ a drugi plastičan. ,,! Pokazatelji čvrstoe pri ispitivanju zatezanjem su isti kao u pitanju +$ samo što se za grani#u izdržljivosti koristi još i naziv zatezna čvtstoa. Pokazatelji čvrstoe služe kao osnovne veličine na osnovu koji vršimo dimenzionisanje mašinski elemenata. Pri tome posebnu ulogi ima grani#a tečenja$ kao najčeše korišteni k orišteni parametar. parametar. ,3! Normalni naponi su naponi u materijalu čiji je prava# okomit na ravan presjeka. Iavljaju se kad god je neki element izložen zatezanju ili pritisku$ npr. potporni stubovi$ podloške (pritisak! ili zategnuta užad$ visee konstruk#ije (zatezanje!. Eangen#ijalni naponi su naponi u materijalu čiji prava# leži u ravni presjeka. Iavaljaju se kada se element izlaže smi#anju$ tj. kada na njega djeluju sile suprotni prava#a izme)u koji postoji izvjestan razmak$ npr. zakovi#e$ limovi prilikom njiovog prosije#anja (ili probijanja!. ,6! <>7K' ,6 –
,*! Prirodna grani#a razvlačenja je grani#a razvlačenja definisana definisana kao u pitanju :. Posjeduju je samo plastični materijali. Eenička grani#a razvlačenja je definisana u pitanju D$ a mogu je posjedovati kako plastični$ tako i krti k rti materijali. ,9! Ja teničku grani#u razvlačenja vidi pitanja D i ,*. ,:! Ja modul elastičnosti vidi pitanje D. -odul elastičnosti je mjera otpornosti materijala prema deformisanju u području elastičnosti$ odnosno mjera krutosti materijala. 5iktivno$ to je napon potreban da se dužina epruvete dvostruko uvea (kažemo fiktivno – jer 0ookov zakon ne vrijedi za plastične deforma#ije$ a dvostruko uveanje dužine veine materijala ne može biti čisto elastično!. -odul elastičnosti je veličina koja je vezana samo za jačinu atomski veza$ tj. metali sa jačim atomskim vezama imaju vee vrijednosti modula elastičnosti. ,+! 4idi pitanja D i ,:. ,D! vrstoa čelika je napon potreban da se odre)eni čelik pokida (slomi!. ;rafički$ ;rafički$ to je napon najviše tačke grafika. Ja modul elastičnosti vidi pitanja D i ,:. 3/! -odul klizanja je mjera otpora materijala prema uvijanju u području elastičnosti. @efiniše @efiniše se kao odnos napona smi#anja i ugla smi#anja u području elastičnosti. (; A L&M! 4eza modula klizanja i modula elastičnosti data je preko Poasonovog koefi#ijenta ; A ?&3( ,! 3,! vrstou možemo poveati na više načina$ a neki od nji su rastvarajue ojačavanje (ojačavanje čvrstim rastvorom! ojačavanje grani#ama zrna (usitnjavanjem zrna! ojačavnje sekundarnim fazama (pre#ipita#iono! ojačavanje disloka#ijama (ladnom plastičnom deforma#ijom! ojačavanje usljed transforma#ija Kako je modul elastičnosti u direktnoj vezi sa me)uatomskim vezama$ vee promjene se mogu postii samo uz značajnu promjenu emijskog emijskog sastava materijala. ◦ ◦ ◦ ◦ ◦
33! ?lektrični tenzometri su električni električni ure)aji za mjerenje deforma#ija. deforma#ija. Koriste se za mjerenje mali deforma#ija koje se ne mogu registrovati drugim ure)ajima.
Osnovni dio električnog tenzometra je tanka ži#a koja se prilijepi za epruvetu ili dio konstruk#ije čiju deforma#iju mjerimo. Pod dejstvom sile$ tijelo se deformiše$ a sa njim i prilijepljena ži#a. Jbog promjene dimenzija ži#e (dužine i poprečnog presjeka!$ dolazi do poveanja otpora koje registuruje odgovarajua elektronika. 7z promjene otpora$ deforma#ija se izračuna formulom CA,&K Q1&1 Koriste se pri mjerenju deforma#ija na gotovim konstruk#ijama i toliko su rašireni da su potisnuli ostale tipove tenzometara. -jerne trake (jedna vrsta električni tenzometara! koriste se i kao Rosjetljivi elementS u raznovrsnim instrumentima$ čime se meaničke osobine jednostavno mjere električnim putem. 36! 4idi pitanje pitanje 33. 38! Pulzatori su mašine za ispitavanje promjenljivim zateznim=pritisnim zateznim=pritisnim optereenjem. Koriste se za ispitivanje zamora materijala. 3*! 7spitivanjem na savijanje mogu se utvrditi sijedee osobine (isključivo (isključivo krti! materijala savojna čvrstoa (1 bm! – količnik maskimalnog momenta savijanja (kojim se djeluje na na epruvetu! i otpornog momenta (kojeg karakteriše poprečni presjek epruvete! 1 bm A -smaG&T$ gdje je -smaG – maksimalni moment savijanja UNmV T – otporni moment Umm6V ugao pri prelomu (W! – maksimalni ugib (ugib postignut u trenutku loma! krutost (K 2! – dopunski pokazatelj pri savijanju$ a odre)uje se izrazom K 2 A 1 bm&f @&6/ U-PaV$ gdje je @ – prečnik epruvete UmmV f – ugib UmmV faktor savijanja (K
▪ ▪
◦ ◦
▪ ▪
◦
7spitivanjem na savijanje plastični materijala nee doi do loma epruvete tako da se pretodne osobine ne mogu odrediti$ ali se zato odre)uju tenička grani#a tečenja pri savijanju – odre)uje se izrazom 1 be0 A -
▪ ▪
◦
▪ ▪ ▪
39! O tome šta je savojna čvrstoa vidi pitanje 3*. -ože se rei da savojna čvrstoa zavisi od zatezne i pritisne čvrstoe materijala$ s obzirom da se prilikom optereenja$ vanjska vlakna istežu$ a unutrašnja pritišu. Eako$ Eako$ ukoliko je zatezna čvrstoa velika$ može se očekivati i velika ve lika savojna čvrstoa (sve ovo se odnosi od nosi na krte materijale$ jer samo kod
nji ima smisla mjerenje savojne čvrstoe!. 3:! Eenološko ispitivanje savijanjem je ispitivanje u kojem se prvjerava da li je neki element$ zavar i sl. dovoljno dobar$ tj. da li e doi do njegovog loma. 7zvodi se tako što se uzme uzorak iz zavarene kosntruk#ije$ iz zone zavara$ i taj dio se izloži savojnom optereenju odre)enog intenziteta. %koliko ne do)e do loma$ zavar z avar je dobar. (Kod plastični materijala$ zavar se smatra dobrim ukoliko se uzorak može saviti za ,+/ stepeni.! Provodi se na mjestima gdje je dovoljno dov oljno utvrditi da li e element izdržati uslove eksploata#ije ili e doi do loma$ kada ne postoji potreba utvr)ivanja brojčani vrijednosti meanički osobina tog elementa. 4rši 4rši se zato što postoji potreba za bar ba r nekom vrstom kontrole proizvoda$ a koja k oja uz to mora biti brza i efikansa (u postrojenjima za masovnu proizvodnju$ bilo bi b i jako komplikovano sve elemente koje treba testirati$ montirati na mašinu za testiranje savijanjem$ a zatim mijeriti osobine ti elemenata!. 3+! 7spitivanjem materijala udarnim optereenjem na savijanje (tj. ispitivanjem ispitivanjem udarom! pro#jenjuje se krtost materijala$ tj. energija loma (tj. udarna žilavost!$ odnosno utvr)uju se energija nastanka i energija širenja pukotine. Ovim ispitivanjem se tako)er može utvrditi prag krtosti materijala$ tj. tranzitna temperatura. <>7K' 3+ –
?nergija loma zavisi od materijala koji se ispituje emijskog sastava tipa kristalne rešetke uslova ispitivanja temperature ispitivanja karaktera naponskog stanja brzine nanošenja optereenja uti#aja sredine ◦
▪ ▪
◦
▪ ▪ ▪ ▪
66! 4idi pitanje pitanje 63. <>7K' 63 – 7K' 6* –
Javisi od najniže temperature ekGploata#ije i tranzitne temperature. 6D! Eranzitna temperatura je temperatura pri kojoj materijal materijal prelazi is plastičnog u krti lom. Javisi od više faktora kao što su emijski sastav mikrostruktura veličina metalnog zrna rapavost povrpine oblik epruvete dubina zareza brzina deforma#ije ◦ ◦ ◦ ◦ ◦ ◦ ◦
8/! 4idi pitanje pitanje 6D. Postoji * osnovni kriterija na osnovu koji se definiše tranzitna temperatura ◦
◦
◦
◦
◦
E, – prelazna temperatura potpune plastičnosti (temperatura na kojo se potpuno plastčni lom prvi put transformiše u mješviti lom! – u skritpi je greškom odre)uje pomou apsorbovane energije$ a trebalo bi odre)uje preko udjela krtog (i plastičnog! loma E3 – prelazna temperatrura */F plastični */F krti k rti lom (temperatura na kojoj u ukupnom lomu ima isto plastičnog i krtog loma – odre)uje se na osnovu izgleda površine loma! E6 – prelazna temperatura */F apsorbovane energije (temperatura na kojoj je apsorbovana energija jednaka algebarskoj sredini izme)u energije gornjeg i donjeg praga! E8 – prelazna temperatura 3/I (temperatura na kojoj apsorbovana energija iznosi 3/I! E* – prelazna temperatura nulte plastičnosti p lastičnosti (temperatura na kojoj se mješoviti lom prvi put transformiše u potpuno krti lom!
Od navedeni kriterija$ E,$ E3 i E* spadaju u fraktografske kriterije$ a E6 i E8 u energetske kriterije tranzitne temperature.
◦
◦
◦
5H – dinamička sila napona tečenja (odre)uje se na mjestu gdje dolazi do zakrivljnenja na dijagramu – vidi sliku! 5maG – maksimalna sila na krivoj sila=vrijeme (vidi sliku! 5f – – sila ini#iranja pukotine (odre)uje se kao sila na presjeku glatke krive i strmo opadajueg dijela krive – vidi sliku! 5a – sila pri kojoj se zaustavlja brzi ras pukotine (tačka u podnožju linije brzog pada sile na desnoj strani slike – vidi sliku!
83! Evrdoa je otpornost tijela prema prema prodiranju drugog$ tvr)eg tijela$ u njegovu površinu. Po motedi 1o#kYell – 012 ispituje se tako što se na tijelo djeluje dijamantskim konusom (čiji je vr pod uglom ,3/ stepeni! odre)enom silom 5/$ koja uklanja površinske nečistoe i rapavost. Jatim se dodaje sila 5, kojom se vrši deforma#ija ispitivanog tijela$ a zatim se dejstvo ove sile otklanja (pri čemu se materijal djelomično vraa ka početnom po četnom obliku!. Nakon ovoga$ mjeri se dubina otiska (!$ i na osnovu nje se računa tvrdoa izrazom 012 A ,6/ – &/.//3 86! 7spitivanje tvrdoe čelika se vrši kada je potrebno znati da li je odre)eni čelik dovoljno tvrd da podnese uslove eksploata#ije (npr. površinsko površinsko prodiranje drugi tijela$ abanje i sl.!. Ja izrazito tvrde čelike koriste se dvije metode ◦
1o#kYell metoda (sa dijamantskim konusom – 012!$ za ovo vidi pitanje 83.
◦
4ikers metoda – sa dijamantskim utiskivačem u obliku pravilne četverostrane piramide pravi se otisak. -jere se dijagonale tog otiska i pronalazi njiova aritmetička sredina. Jatim se primjenom odgovarajueg izraza ili tabli#a dolazi do tvrdoe 04 (04 se definiše kao količnik sile utiskivanja i površine otiska – stvarne veličine otiska$ a ne površine tlo#rta otiska!
88! 4idi pitanje pitanje 86. 8*!
8:! 4idi pitanje pitanje 89. 8+! @inamičko optereenje se odnosi na meaničko optereenje čiji se intenzitet u vremenu mijenja. -ože da se javi u obliku jednosmjerno promjenljivog napona (zatezanje ili pritisak! naizmjenično promjenljivog napona (simetrično i nesimetrično! Erajna dinamička čvrstoa je najvei napon koji materijal može izdržati bez loma i pri neograničenom broju promjena optereenja i može se odrediti ispitivanjem zamaranjem. ◦ ◦
8D! <>7K' 8D –
◦
◦
◦
vremenska dinamička čvrstoa (B N! – to je napon koji se sastoji od srednjeg napona B<1 i i najvee amplitude napona B'N pri kojoj e doi do loma epruvete tek nakon N #iklusa (za svako različito B<1 postoji postoji odgovarajua vremenska dinamička čvrstoa! trajna dinamička čvrstoa (B@! – to je napon koji se sastoji od srednjeg napona B<1 i i najvee amplitude napona B' pri kojoj nee doi do loma epruvete ni pri neograničenom broju #iklusa (za svako različito B N postoji odgovarajua trajna dinamička čvrstoa! granični broj #iklusa (N@! – predstavlja najmanji broj #iklusa poslije kojeg ne nastaje lom ni pri neograničenom broju ponavljanja
*,! 4elerov dijagram je dijagram zavisnosti amplitude napona (uz naznačenje srednjeg napona! i broja #iklusa N (broja #iklusa nakon kojeg se dešava lom epruvete!. Ovaj dijagram se još naziva i dijagram zamaranja. 7K' *3 –
*D! 4idi pitanje pitanje *+. Na pojavu zamora utiču kon#entratori napona (oštri prelazi$ otvori$ žljebovi za klinove$ kanali za podmazivanje$ zavojni#e itd.!$ greške u materijalu (gasni mjeuri$ nemeatlni uključ#i$ razugljenisana mjesta$ mikropukotine!$ površinske greške (zarezi$ udarena mjesta$ mjesta zavaena korozijom!$ untrašnji naponi (unijeti u materijal tokom neke od obrada!. 9/! Jamorni lom je lom nastao nastao usljed zamora (vidi defini#iju defini#iju zamora!. Nastaje tako što se ini#ijalna pukotina (nastala re#imo usljed nekog udara ili greške na površini! počne širiti. "irenje se odvija postepeno$ tj. svaki put kada se element ponovo izloži promjenljivom optereenju$ pukotina se dodatno proširi. % periodu kada nema optereenja$ pukotina oksidira$ a uz to$ u nju stalno ulaze nečistoe i one pospješuju abanje untrašnji površina. Eaj pro#es se ponavlja sve do trenutka kada materijal više ne može podnositi optereenje i tada dolazi do krtog loma preostalog dijela materijala. Na prelomnoj površini se razlikuju dvije zone. Jona nastala postepenim širenjem pukotine obično je bez sjaja i uglačana je (zbog načina na koji je nastala – oksida#ija$ nečistoe$ abanje!. Ostatak prelomne površine je rapav$ rapav$ ima krupnozrnastu strukturu svjetlu#ave boje$ karakteristične za nasilan (krt! prelom. 9,! Jamorni lom je krti lom$ a lom usljed puzanja je plastični lom. Navesti osobine krtog loma loma iz pretodnog pitanja. Osobine loma usljed puzanja su navedene u nekom od naredni pitanja. 93! Jamor je[ vidi pitanje 9/. @ijeli se na visoko#iklični zamor (zamor sa optereenjem ispod grani#e tečenja$ a broj #iklusa do loma je vei od ,/ ///!$ nisko #iklični zamor (zamor sa optereenjem iznad grani#e tečenja$ a broj #iklusa do loma je manji od ,/ ///!. 96! 4idi pretodno pitanje. 98! Puzanje je pojava [ vidi pitanje *+. Pro#es puzanja se sastoji od tri stadija. % prvom stadiju$ počinje plastična deforma#ija materijala koja se u početku odvija veom brzinom$ a pri kraju smanjenom (zbog ojačavanja meterijala usljed deforma#ionog ojačavanja!. % drugom stadiju$ brzina puzanja je konstanta (predstavlja sta#ionarno stanje puzanja!$ jer se paralelno sa deforma#ionim ojačavanjem odvija rekristaliza#ija$ koja uklanja disloka#ije i time materijal čini plastičnijim. % treem stadiju brzina puzanja raste$ čvrstoa se is#rpljuje i na kraju dolazi do loma. 9*! Puzanje je ... vidi pitanje *+. Iavlja se ... vidi isto pitanje. pitanje. Iavlja se kod elemenata koji su izloženi opisanim optereenjima (iz pitanja *+!. 99! Zrzina puzanja je brzina kojom se materijal isteže u toku puzanja. 5ormula kojom se definiše je v A QC & Qt
4remenska 4remenska grani#a puzanja je konstantni k onstantni napon koji pri odre)enoj temperaturi$ nakon isteka odre)enog vremena (računato od početka ispitivanja!$ prouzrokuje odre)eni iznos puzanja. Ja razliku od vremenske čvrstoe$ oznaka za vremensku grani#u puzanja sadrži i podatak o iznosu puzanja (izduženja!. 9:! @ijagrami su dati na sli#i D$ na strani 3/+ u novoj skripti$ a strani ,+D u staroj staroj skripti (ima jos dijagrama$ ne znamo koji su ta#no trazeni! a!4remenska a!4remenska čvrstoa na puzanje (B! – to je konstanti napon$ koji pri odre)enoj od re)enoj temperaturi$ poslije isteka odre)enog vremena$ izaziva prekid epruvete (B,/////&*// A ,8/-pa – vremenska čvrstoa na puzanje iznosi ,8/-pa$ tj. nakon ,///// radni sati e doi do loma$ pri ovom naponu i temperaturi od *//2! b!Erajna čvrstoa na puzanje (Bt! – to je najvei konstantni napon$ koji pri odre)enoj temperaturi$ ni poslije neograničeno mnogo #iklusa$ ne izaziva prekid epruvete (B*// A ,3/-pa – trajna čvrstoa na puzanje iznosi ,3/-pa$ tj. pri ovom naponu na temperaturi od *//2 nee nikada doi do loma$ za bilo koji vei napon$ lom e se kad=tad desiti! #!4remenska #!4remenska grani#a puzanja – to je konstantni napon$ koji pri odre)enoj odre)eno j temperaturi$ poslije isteka odre)enog vremena$ prouzrokuje odre)eni iznos puzanja (B/$3&,/////&*// A ,//-pa – vremenska grani#a puzanja iznosi ,//-pa$ tj. nakon ,///// radni sati$ pri ovom naponu i temperaturi od *//2$ ukupna deforma#ija e biti /$3F! d!Erajna grani#a puzanja (B/$/E! – to je najvei konstantni napon$ napon $ koji pri odre)enoj temperaturi$ ni poslije neograničeno mnogo #iklusa$ ne izaziva puzanje (ili ga izazove$ a ono se trajno zaustavi! (B/$/&,/////&*// A :/-pa – trajna grani#a puzanja iznosi :/-pa$ tj. nakon ,///// radni sati$ pri ovom naponu i temperaturi od *//2$ nee biti deforma#ije tijela! =\ nismo sigurni za ovu oznaku$ oznak u$ ali ko želi neka je koristi na svoju odgovornost[ odgo vornost[ 9+! 4remenska 4remenska grani#a puzanja 1/$3&,///// predstavlja napon koji je potreban potreban da do)e do deforma#ije od /$3F nakon ,///// radni sati. 4jerovatno bi trebalo da u ozna#i bude naznačena i temperatura$ pa bi za puzanje na temperaturi od *//K$ trebalo pisati 1/$3&,/////&*//. 9D! 4remenska 4remenska grani#a puzanja[vidi 99. @ijagram vidi na pitanju 9:. :/! 4remenska 4remenska grani#a puzanja[vidi pitanje pitanje 99. Odre)uje se tako što se više epruveta izlaže stalnom optereenju$ različiti iznosa napona$ pri zadatoj temperaturi. Ja vrijednost vremenske grani#e puzanja se uzima napon kojem je bila izložena ona epruveta$ koja se deformisala za definisani iznos. Primjer vremenska grani#e puzanja$ 1/$3&,/////&*// je napon kojem je bila izložena epruveta koja se pri temepraturi od *//2$ nakon ,///// radni sati$ deformisala za /$3F :,! Naredna Naredna provjera znanja
:3! Naredna Naredna provjera znanja :6! Naredna Naredna provjera znanja :8! Naredna Naredna provjera znanja :*! @imenzije @imenzije veličina ◦
modul elastičnosti – ;Pa (giga paskal!
◦
tenička grani#a razvlačenja 1 /.3 /.3 – -Pa (mega paskal!
◦
kontrak#ija presjeka – bezdimenzionalno ili u pro#netima
◦
energija loma – I (džul!
◦
prelazna temperatura – K (kelvin! ili eventualno stepen #elzijusa
◦
vremenska dinamička čvrstoa – -Pa (mega paskal!
◦
trajna dinamička čvrstoa – -Pa (mega paskal!
