Seminarski Rad - Vrijeme i Faze Projekta

UNIVERZITET U SARAJEVU

GRAĐEVINSKI FAKULTET ODSJEK ZA SAOBRAĆAJNICE I ODSJEK ZA HIDROTEHNIKU

PREDMET: UPRAVLJANJE PROJEKTOM

Školska godina: 2014/15. Kandidati: Elmin Škulj, Dţenis Sarajlić

SEMINARSKI RAD BR. 1 Vrijeme i faze projekta

Sarajevo, Decembar 2014 g.

SEMINARSKI RAD BR.1 BR.1 – VRIJEME VRIJEME I FAZE PROJEKTA

12/29/2014

SADRŢAJ:

1. UVOD ........................................... ................................................................. ............................................ ............................................ ............................................. ....................... 3 .................................. 5 2. PREGLED LITERATURE/USPOREDBA RAZLIČITIH TEORIJA ................................... 

2.1. Definicije osnovnih pojmova ................................................ ....................................................................... .............................. ....... 6

2.1.1. Definicija vremena projekta ............................................ .................................................................. ......................................... ................... 6 2.1.2. Definicija faze projekta ........................................... ................................................................. ............................................ ........................... ..... 7 2.1.3. Definicija životnog ciklusa ............................................... .... 8 ciklusa projekta (vijek (vijek projekta) ........................................... 2.1.4. Historijski pregled razvoja .......................................... ................................................................ ........................................... ..................... 10 ................................................................... ............................................ ........................................... ..................... 12 3. KRITIČKI OSVRT ............................................. 

3.1. Karakteristike ţivotnog ciklusa i faza projekta ........................................... ................................................. ...... 12



3.2. Faze projekta ........................................... ................................................................. ............................................ .................................... .............. 14

3.2.1. Faza uspostavljanja projekta .......................................... ................................................................ ....................................... ................. 17 5.1.2. Faza planiranja projekta ............................................ .................................................................. ........................................... ..................... 17 ................................................................ ............................................ ......................... ... 19 5.1.3. Faza izvršenja projekta ..........................................

5.1.4. Faza praćenja praćenja i kontrole kontrole projekta ............................................. .................................................................... ............................ ..... 19 5.1.5. Faza zatvaranja projekta ........................................... ................................................................. ........................................... ..................... 19 

projekta)............................................. .. 20 3.3. Ţivotni ciklus projekta (vrijeme – vijek projekta)...........................................

.................................................................... ............................................. ....................................... ................. 26 3.3.1. Početna faza ............................................. .................................................. ...... 28 4. REPREZENTATIVNI ŢIVOTNI CIKLUSI PROJEKTA ............................................ 

4.1. U.S. Department of Defence (zavod za odbranu) ............................................ ............................................ 28



............................................................... ..................... 29 4.2. Ţivotni ciklus graĎevinskog projekta ..........................................

5. PRIMJERI IZ PRAKSE ...................................... ............................................................ ............................................ ........................................... ..................... 30 6. ZAKLJUČAK ............................................. .................................................................... ............................................. ............................................ ............................ ...... 36 ................................................................. ............................................. ............................ ...... 38 7. KORIŠTENA LITERATURA ..........................................

Elmin Škulj, Dţenis Sarajlić

2|


12/29/2014

1. UVOD

Upravljanje projektima je skup procesa u kojima se primjenjuju znanja, vještine, alati i tehnike sa ciljem da se realiziraju ciljevi projekta. To je aktivnost kojoj se poklanja posebna

paţnja, kao garancija da će svi projekti koji se izvode biti uraĎeni na vrijeme i u okviru predviĎenog budţeta, budţeta, zadovoljavajući zadovoljavajući pri tome najstroţije zahtjeve za kvalitetom. kvalitetom. Upravljanje projektom obavlja i kontrolira voditelj projekta. (project manager). To je ekspert ili grupa

eksperata koji ima odreĎeno radno iskustvo u struci i potrebna znanja iz područja upravljanja projektima.

Kako bi se na pravilan način razumjelo sve navedeno, potrebno je ponajprije definisati pojam projekta. Za razliku od operacija, koje su neprekidne i mogu se ponavljati, projekti su vremenski su vremenski ograničeni i jedinstveni. Projekti se

poduzimaju na svim razinama organizacije i

mogu uključivati od jedne osobe do više hiljada osoba u nekoliko različitih timova. Ako bismo teţili ka što kvalitetnijoj definiciji, onda bi definicija projekta bila da je projekat svaki zaokruţen, cjeloviti, sloţen poduhvat čije se karakteristike i cilj mogu definisati, a koji se mora ostvariti u odreĎenom vremenu, te zahtijeva kordinirane napore nekoliko sluţbi odnosno zaposlenih radnika u tim sluţbama. Pojednostavljeno moţemo reći da je projekat jednokratni proces koji je ciljno usmjeren, koji ima odreĎeni početak i kraj i koji zahtijeva organizaciju izvoĎenja dok ne postigne zadani i konačni cilj. Da bi se umanjili rizici u provedbi koji su dio svakog projekta, organizacije koje provode

projekt dijele ga u više faza što olakšava samu provedbu. Te faze se nastavljaju jedna na drugu, a svaka ima vlastite aktivnosti i ishode.

Svaki projekat prolazi kroz različite faze

koje označavaju ţivotni ciklus projekta. (1) Kritični elementi projekta su: o

Resursi (ljudi, materijali, oprema),

o

Vrijeme (predviĎeno za dovršenje projekta),

o

Sredstva (na raspolaganju za projekat).

Moţemo slobodno reći da svaki projekat započinje nekom idejom i ţeljom za promjenom te stvaranjem nečega novog. Projekat se ostvaruje prema zadanom planu sa raspoloţivim resursima u odreĎenom vremenu. Provedba projekta je dugotrajan i sloţen posao koji se pokušava olakšati olakšati podjelom ţivotnog vijeka projekta na kraće i jednostavnije jednostavnije faze. Elmin Škulj, Dţenis Sarajlić

3|


12/29/2014

Podjela projekta na faze pruţa okvir na kojem moţemo planirati financije, radnu snagu i raspodjelu sredstava. TakoĎer nam omogućuje postavljanje vremenskih rokova za ostvar ivanje ivanje

odreĎenih faza. Način podjele projekta po fazama se moţe razlikovati ovisno o

projektu.

Generalno, podjela projekata na faze moţe biti različito koncipirana, mada se sve svodi na tri janje (development) i ključne stavke. To su: koncipiranje (initation), definisanje/razvi janje

izvoĎenje (construction). S time dodajmo i još jednu fazu kako bi napravili efikasniju podjelu, a to je korištenje (usage). Podjela na faze razlikuje se za različite graĎevinske projekte. MeĎutim obično se koristi podjela na faze koju je formirao Morris, a koja dijeli projekat na četiri stadija: procjena izvodljivosti projekta (feasibility), projektiranje (planning and design), izgradnja (production) i predaja i korištenje (turn-over and start-up). Svaka od faza se stapa u jednu univerzalnu cjelinu koju nazivamo vijek projekta, odnosno

neki ţivotni ciklus svakog projekta. Vijek projekta definiše faze koje povezuju početak projekta sa njegovim krajem. Isporuke faza i pri tome same faze projekta su dio generalnih procesa formiranih tako

da osiguraju odgovarajuću kontrolu projekta i da dostignu ţeljeni

proizvod ili uslugu, koja je cilj projekta.

Postoje osnovne zadaće za svaku fazu ţivotnog vijeka koje se mogu naučiti i slijediti u provoĎenju svakog projekta. MeĎutim, čak kada se osnovna pravila i nauče to ne znači da se postaje savršen voditelj ili suradnik. Zbog specifičnosti svakog pojedinačnog projekta i mogućih problema i poteškoća, potrebno je neprestano ispravljati greške i unaprijeĎivati izvoĎenje zadataka kako bi projekat bio završen što bolje i što uspješnije. Način podjele projekta po fazama se moţe razlikovati zavisno od projekta, ali neka univerzalna šema bi izgledala ovako:

Slika br.1 – Životni Životni ciklus / faze projekta projekta


4|


12/29/2014

2. PREGLED LITERATURE/USPOREDBA RAZLIČITIH TEORIJA Za uspješnost

formiranja ţivotnog ciklusa projekta treba naći model po kojem će i vijek

projekta raditi. Od raznih autora imamo različite modele vijeka projekta. Faktori koji umnogome utiču na vijek projekta su sama vrsta projekta, njegovi zahtijevi, mogućnosti i ograničenja. Najčešće se koristi opšti tzv. “vodopad” model. Ovaj model omogućava osnovni okvir koji se moţe koristiti na bilo kojem projektu. U suštini počne se od razumijevanja posla koji se očekuje, razrade razrade rješenja, testiranja rješenja i na kraju provoĎenja provoĎenja rješenja. MeĎutim, zavisno od karakteristika projekta, drugačiji drugačiji modeli za formiranje vijeka projekta bi mogli biti više prikladni. Drugačiji, isto vaţni, modeli za formiranje vijeka projekta se takoĎer mogu primjenjivati za neke posebne projekte. Pogrešno

bi bilo tvrditi da je samo jedan model

ispravan.

Od raznih teorija modela i podjela projekata na faze najčešće koristimo teoriju prema PMBOK metodologiji, razvijenu od strane PMI organizacije, jedne od glavnih organizacija za definisanje standarda projektnog menadţmenta menadţmenta (project managment). managment).

PMI je vodeća svjetska neprofitna udruga koja se bavi urpavljanjem projektima osnovana 1969. godine. Trenutno u svijetu ima više od 200 000 članova u više od 125 zemalja. Godine 1983. dobrovoljci s Project s Project Management Institute-a Institute -a (PMI) okupili su se po prvi puta

kako bi saţeli svo znanje o upravljanju projektima. Danas se Vodič kroz PMBOK (engl. PMBOK (engl. PMBOK Guide) Guide ) prepoznaje kao globalni standard za upravljanje projektima i

jedan je od najboljih i najraznovrsnijih resursa dostupnih svima koji se bave upravljanjem

projektima. Vodič kroz PMBOK sadrţi temeljne postupke koji su potrebni svim voditeljima projekata kako bi dosegli visoke standarde izvrsnosti projekta. (3)

PMI je meĎunaronodna udruga za upravljanje projektima, sa sjedištem u SAD -u i s ograncima po cijelom svijetu, pa tako i u Hrvatskoj. Zbog sjedišta u SAD -u njezin je standard prihvaćen kao ANSI i IEEE standard koji primjenjuju i ogranci. Osim PMI,

postoji još i nekoliko

udruga koje se bave promicanjem područja u pravljanja projektima, od kojih su IPMA (International Project Management Association) As sociation) i APM (Association of Project

Management) najvaţnije u Europi. Kao i PMI, IPMA je izdala svoj skup znanja, IPMA Competence Baseline i APM je izdao svoj skup znanja APM Body of Knowledge, a nude i certificiranje voditelja projekata, kao i PMI. (3)


5|


12/29/2014

Vodič kroz znanje o upravljanju projektima (engl. PMBOK (engl. PMBOK Guide ) se uzima kao vodeći alat za upravljanje projektima i neophodna literatura svakog voditelja projekta. Postavljanje projekta,

prema PMBOK metodologiji, sastoji se od procesa koji omogućuju

formalnu autorizaciju i početak projekta ili, ako se radi o projektu gdje se i projektne faze posmatraju kroz procese, pojedinu fazu projekta. Bitno je napomenuti i postojanje svjetske udruge nazvane IPMA koja je razvila vlastite standarde dokumentovane u IPMA Competence Baseline (ICB). Prijevod istog dokumenta je

dostupan na hrvatskom jeziku, tzv. NCB (Hrvatski nacionalni vodič za temeljne sposobnosti upravljanja projektima). U ovim s tandardima

su, izmeĎu ostalog, opisani i elementi

kompetencije, od kojih je definisano i vrijeme i faze projekta.

2.1. Definicije osnovnih pojmova 2.1.1. Definicija vremena projekta

Vrijeme projekta obuhvata strukturiranje, odreĎivanje redoslijeda, trajan je, procjenu i planiranje aktivnosti i/ili radnih paketa, uključujući

dodjeljivanje resursa za izvršenje

aktivnosti, uspostavljanje projektnih rokova te pra ćenje i kontrolu pravovremenog izvo Ďenja. Ti aspekti moraju se prikazati na dijagramu kriti čnog puta.

Modeli ţivotnog vijeka projekta i njegovi vremenski okviri i faze specifič ni su za različite grane industrije i poslovanja. Primjerice modeli koji se koriste u gra Ďevinarstvu razlikuju se od modela u proizvodnji ili logistici. Sli čno, modeli koji se

koriste za istraţivanje i razvoj

različiti su od modela koji se koriste za lanac nabave ili za ICT (informacijsku i komunikacijsku tehnologiju) potporu. (4)


6|


12/29/2014

2.1.2. Definicija faze projekta

Faza projekta jest odreĎeno vremensko razdoblje slijeda projekta, koje je jasno odvojeno od ostalih razdoblja. Faza projekta uključuje i glavne projektne isporuke i odluke koje su temelj za iduću fazu. Faze imaju definirane ciljeve i mogu imati posebna vremenska ograničenja. Različiti modeli faza mogu se koristiti za korištenje različitih vrsta podprojekata, podprojekata, što povećava sloţenost u njihovoj koordinaciji.

Ključni dogaĎaji (milestones) mogu se koristiti da bi se radilo prema odreĎenim ciljevima ili ograničenju faze ili intervalu izmeĎu toga. Jedna vrsta ključnih dogaĎa ja je i prijelaz iz jedne faze u drugu. U praksi faze projekta mogu se preklapati (concurrent stages, fast tracking). U programima se

faze normalno primjenjuju u individualnim projektima više nego na samom programu. Portfelji se kontroliraju putem vremensk ih ih

intervala. Uobičajeno postoji godišnji krug

sastanaka i tačaka donošenja odluka za planiranje portfelja za nadolazeću godinu, moţda s pogledom na više godina unaprijed, ovisno o vrsti poslovanja ili organizaciji. Portfelj takoĎer ima kontrolne točke za vrijeme tekućega kruga isporuka da bi se osiguralo da se cjelokupni portfelj projekata izvede na vrijeme, da su resursi prikladno dodijeljeni i da ima prostora za popravke ako bude potrebno. potrebno. Cilj vremenskog planiranja je odrediti koje se aktivnosti trebaju

izvršiti i kada, i postaviti te

aktivnosti u logičan vremenski slijed. Vremensko planiranje uključuje sučelja izmeĎu podprojekata i meĎu radnim paketima, kao i trajanje i tempiranje aktivnosti. Vremenski planovi ovise o relativnim prioritetima posla, raspoloţivosti

resursa odreĎenih kvalifikacija i

ponekad kulturnim i klimatskim sezonama. Gdje postoji naizvjesnost o vremenskom okviru


7|


12/29/2014

potrebnom za odreĎenu fazu ili aktivnost, potrebno je uključiti u plan vremenske rezerve („buffer“ ili „float“). (4)

projekta (vijek projekta) 2.1.3. Definicija životnog ciklusa projekta Ukupno posmatrano, faze projekta se zovu z ovu ţivotni ciklus projekta .

Slika br.2 - Životni ciklus projekta projekta (7)

Ţivotni vijek se moţe podijeliti na dva temeljna perioda: prije i poslije prihvaćanja financijskog

plana. Slika 2. prikazuje glavne komponente ţivotnog vijeka projekta. Različiti

autori različito definiraju faze kroz koje se provode projekti. Ovisno o vrsti projekta, ali i samom autoru javljaju se razlike u pojmovima i klasifikacijskim detaljima definiranja projektnih faza.

Ipak, sve se te faze mogu svesti na četiri osnovne faze:

1. idejni projekt, 2. planiranje projekta (razvoj), 3. realizacija projekta (izvedba), 4.

provjera/primjena projekta (završetak). (5)


8|


12/29/2014

Slika br.3 - Sumarna kriva životnog vij eka projekta

Upravitelji projekata

kao što smo već istakli projekte dijele na odreĎene na faze da bi

obezbjedili bolju kontrolu nad rukovoĎenjem projekta, te da bi bili u toku sa tekućim stanjem u izvršenju projekta. Zajednički, te faze se nazivaju VIJEK PROJEKTA, tj. ŢIVOTNI CIKLUS PROJEKTA. Jednostavnije rečeno, sve faze čine vijek projekta. Mjesto od kojeg se počinje pri formiranju vijeka projekta je odabir modela, a već smo naglasili da se najčešće bira opći tzv. “vodopad” pristup. Ovaj model omogućav a osnovni okvir koji se moţe koristiti na bilo kojem projektu. U suštini počne se od razumijevanja posla koji se očekuje, razrade razrade rješenja, testiranja rješenja i na kraju kraju provoĎenja rješenja. Zavisno od karakteristika projekta, drugačiji modeli za formiranje vijeka projekta bi mogli biti više prikladni. Drugačiji, isto vaţni, modeli za formiranje vijeka projekta se takoĎer mogu primjenjivati za posebne projekte. (6)


9|


12/29/2014

2.1.4. Historijski pregled razvoja

Godinama smo poboljšavali naša razumijevanja sloţe nosti upravljanja projektima. Osnovni ţivotni ciklus prati zajednički slijed : prilika, dizajn i razvoj, proizvodnja, hand-over, i postrazvoj projekta. Trebalo bi da postoje procjene i tačke odobravanja izmeĎu faza često nazivanih kao

„vrata“

Archibald je izjavio:

„Karakter projekta se mijenja u svakoj fazi ţivotnog ciklusa. Ljudi, vještine, organizacija, i drugi izvori umiješani u projekat se mijenjaju u svakoj fazi ţivotnog ciklusa. Glavni pregled cijelog projekta se javlja na kraju svake faze.“ Slika 4 pokazuje sveukupni proces.

Slika br. 4 - Archibald-ov vremenski tok projekta (8)

utemelj en kao Kao što smo već istakli Project Management Institute - PMI u SAD je utemeljen neprofitabilna

organizacija

posvećena projektnom posvećena projektnom

u Pennsylvaniji 1969. Njegov prvi

sluţbeni

menadţmentu,

udţbenik je

pokrenut

"Implementacija

Managementa", koji je uredio dr. Linn Stuckenbruck (1981.). U njemu opisuje projekta

a

Project

ţivvotni ciklus

kako slijedi: "Ţivotni ciklus projekta se sastoji od uzastopnih faza, kako je

prikazano na slici 4. Ove faze su vrlo korisne u planiranju projekta jer pruţaju okvir za izradu

proračuna, radne snage i alokacija resursa, kao i za planiranje projektnih prekretnica i podjele projekta projekta u faze se razlikuje od industrije do industrije, i od projektna izvješća. Način izvješća. Način podjele proizvoda do proizvoda, no faze prikazane na slici 5 su osnovne."


10 |


12/29/2014

Slika br. 5 - Stuckenbruck-ov vremenski tok projekta (8)

U svakoj slijedećoj fazi projekta novi i različiti srednji rezultati su formirani, reztultati jedne faze formira ju ključne ulazne tačke tačke slijedeće faze.


11 |


12/29/2014

3. KRITIČKI OSVRT 3.1. Karakteristike ţivotnog ciklusa i faza projekta

Mogućnost za savršeno definisanje idealnog ţivotnog ciklusa projekta praktično ne postoji. Postoje odreĎene standardizacije koje to olakšavaju i pojednostavljuju. Neke organizacije su ustanovile police koje standardizuju sve projekte sa jednim ţivotnim ciklusom projekta, dok druge dozvoljavaju projektnom timu da odabere najprikladniji ţivo tni ciklus za njihov projekat, sve u zavisnosti od lokalnih uvjeta i osobenosti. osobenosti.

Ţivotni ciklus projekta uglavnom definiše: o

Koje tehničke poslove obaviti u svakoj fazi (npr. u kojj fazi je potreban mašinski ?)? inţinjer ?)?

o

Kada su isporuke definisane u svakoj fazi i kako se svaka isporuka izvještava, verifikuje i vrednuje?

o

Ko je uključen u svaku fazu?

o

Kako kontrolisati i dokazivati svaku fazu?

drugi Opisi ţivotnog ciklusa projekta mogu da budu veoma opć i, ali i veoma detaljni. Ovi drugi -lista (ckecklists) koje omogućavaju i mogu imati veliki broj obrazaca, dijagrama, ček -lista strukturu i konzistenciju projekta. Takav detaljan pristup, u modernoj terminilogiji, se zove

metodologija upravljanja projektima. Mnogi ţivotni ciklusi dijele neke zajedničke karakteristike: o

Faze generalno slijede jedna drugu i obično su definis ane nekom formom tehničkih informacija.

o

Nivoi koštanja i sudionika su obično na početku niski, dostiţu vrhunac u srednjim fazama, da bi nakon toga brzo opadali kako se projekat pribliţava zaključku (kraju). Sljedeća slika pokazuje ovu karakteristiku.


12 |


12/29/2014

Slika br.6 - Nivoi koštanja i saradnici saradnici kroz životni ciklus ciklus projekta (9) o

Nivo nesigurnosti je najviši na početku, pa stoga, rizik od pada zbog ţelje dostizanja ciljeva, je najveći na početku projekta.

o

Sposobnost zainteresiranih da utiču na krajnje karakteri stike projektnog proizvoda i krajnja cijena projekta je najveća na početku, i progresivno se sniţava kako se projekat nastavlja.

Ono što najviše doprinosi ovom fenomenu, je to što promene troškova i

korekcije grešaka rastu kako projekat napreduje. U praksi

su kod ţivotnih ciklusa prisutni slični nazivi faza sa sličnim rezultatima, ali i

situacija da su nekoliko ţivotnih ciklusa identični. Neki imaju četiri ili pet faza, dok drugi imaju devet i više. Područja primjene su poznata sa nekim značajnim varijacijama. Ţivotni ciklus razvoja softvera moţe imati samo jednu fazu, dok drugi moţe imati razdvojene faze za arhitektonski i detaljni dizajn. U svakom projektu faze

se mogu izdjeliti u podfaze. Svaka podfaza je izjednačena sa jednim

ili više specifičnih rezulatata za monitoring i kontrolu. Većina izvršenja podfaza je u vezi sa primarnim fazama izvršenja, i uglavnom su nazivani po izvršenjima tih ti h faza: zahtjevi, dizajn, graĎa, testiranje, početak, povratak, kao i druga. Projektni ciklus zbog specifičnosti karakteristika moţemo podijeliti na više faza i to: 1.

Početna faza ili faza dizajniranja,

2. Faza implementacije ili provedba projekta, 3.

Faza zaključivanja projekta.


13 |


12/29/2014

Učinkovitost projekta ovisi o svakoj fazi odnosno o svakoj karici lanca. Faze se donekle poklapaju i svaka ulazi s odreĎenim dijelom u

slijedeću. Kako se uspješno radilo u prethodnoj

fazi, tako će slijedeća biti dobra ili loša. (10)

Slika br.7 - Klasični model životnog faze (11) životnog ciklusa projekta projekta – faze

3.2. Faze projekta

Svaki projekt započinje idejom i ţeljom za promjenom i stvaranjem nečeg novog. On se ostvaruje prema zadanom planu s raspoloţivim resursima u odreĎenom vremenu. Provedba projekta je dugotrajan i sloţen posao koji se pokušava olakšati podjelom ţivotnog vijeka projekta na kraće i jednostavnije faze. Ključan trenutak u izradi projekta je donošenje financijskog plana na temelju kojeg se odlučuje da li će se nastaviti s projektom. Na kraju izvoĎenja bilo kojeg projekta, pa tako i npr. gra đenjem određenog kompleksa gra đevina, projekt mora rezultirati uslugom ili

proizvodom kojeg moţemo vrednovati. vrednovati. (12)

Podjela ţivotnog vijeka projekta na faze nam omogućuje lakšu kontrolu nad projektom i bolju raspodjelu sredstava i radne snage. Projekti se najčešće provode s odreĎenom skupinom ljudi koju zovemo projektni tim. Svaki pojedinac koji sudjeluje u projektu je odgovoran za

odreĎeni dio projekta, ali je takoĎer vaţno da svi zajedno dobro suraĎuju kako bi se projekt izvršio. Postoje osnovne zadaće za svaku fazu ţivotnog vijeka koje se mogu naučiti i slijedi ti u provoĎenju svakog projekta. MeĎutim, čak kada se osnovna pravila i nauče to ne znači da se postaje savršen voditelj ili suradnik. Zbog posebnosti svakog pojedinog projekta i mogućih komplikacija, potrebno je neprekidno ispravljati greške i unaprijeĎiv ati izvedbu zadataka kako bi projekt bio završen završen što bolje i uspješnije. uspješnije. Elmin Škulj, Dţenis Sarajlić

14 |


12/29/2014

Projekt se sastoji od više faza koj slijede jedna za drugom. Ove faze su jako korisne u planiranju projekta jer pruţaju okvir na kojem moţemo planirati financije, radnu snagu i raspod jelu

sredstava. TakoĎer nam omogućuje postavljanje vremenskih rokova za

ostvarivanje odreĎenih faza. Način podjele projekta po fazama se moţe razlikovati ovisno o projektu, ali su osnovne faze koje su prikazane na sljedećoj slici, skoro uvijek prisutne. (12)

Općenito svaki projekt je dinamički proces koji se moţe podijeliti na faze. Sve faze zajedno nazivamo vijek projekta .

Kao što je već ranije izloţeno, faze projekta moţemo podijeliti na različite načine. Jedan od aze: koncipiranje, definisanje i izvoĎenje, a kao 4. najčešćih načina podjele je na sljedeće f aze:

karakteristična faza najuobičajnije se uzima korištenje. TakoĎer je moguća i podjela na: -

koncipiranje

-

inicijacija

- planiranje -

izvršenje i kontrola

-

zatvaranje (13)

Slika br.7 br.7 - Faze projekta Ako posmatramo

samo graĎevinske projekte, tada se faze projekta koji se općenito moţe

podijeliti na četiri faze (koncipiranje, definiranje, izvoĎenje i korištenje) mogu detaljnije specificirati na sljedeće faze: 1. INVESTICIJSKE STUDIJE (koncipiranje) 2. IZRADA PROJEKTNE DOKUMENTACIJE (definiranje) 3.

GRAĐENJE (izvr šenje)

4. UPOTREBA (kori štenje)


15 |


Tim osnovnim fazama se dodaju jo š

12/29/2014

neke faze zbog boljeg planiranja: identifikacija, početak,

priprema, završetak... Naravno, postoje i drugačije vrste podjela na faze graĎevinskog graĎevinskog projekta.

Upravljanje projektima izvodi se korištenjem metodologije i standarda koje preporučuje PMI -

Project Management Institute i sadrţani su u knjizi PMBOK ( Project Management Book of

Knowledge ).

Po predloţenoj metodologiji, projekat se odvija u slijedećim fazama : 1. Initiation Phase (faza inicijacije projekta), 2. Planning Phase (faza planiranja projekta), 3. Executing Phase

(faza izvršenja projekta),

4. Monitoring and Control Phase

(faza praćenja i kontrole projekta),

5. Closing Phase (faza zatvaranja projekta). (14)

Slika br.8 - Životni ciklus projekta projekta - 5 faza vs. 3 faze (15)


16 |


12/29/2014

3.2.1. Faza uspostavljanja projekta Faza uspostavljanja, inicijacije projekta (engagement (engagement initiation )

je pokretačka faza ukupnog

odnosa s krajnjim korisnikom. Unutar ove faze, fokus je na uspostavljanju osnovnih odrednica prije pokretanja projekta, odnosno, povezivanje

izmeĎu postojećih resursa

ponuĎača usluge te dosega projekta krajnjeg korisnika. U ovom koraku završava se faza mogućnosti projekta (opportunity) i počinje s pripremanjem stvarnog angaţmana u projektu. Iako je upravitelj korisnika (account ( account manager ,

što je različito od upravitelja projekta project

managera) managera) odgovoran za uspostavu projekta, ovo je ujedno i prilika za uspostavljanje odnosa

izmeĎu cijelog, ponekad virtuelnog, tima. To uključuje prodaju, usluge, marketing sa strane ponuĎača s istovjetnim grupama sa strane krajnjeg korisnika.

Šta je uspostavljanje projekta po PMBoK metodologiji? Postavljanje projekta, prema PMBoK metodologiji, sastoji se od procesa koji omogućuju formalnu autorizaciju i početak projekta ili, ako se radi o projektu gdje se i proje ktne faze promatraju kroz procese, pojedinu fazu projekta. Inicijacija se često izvodi čak i prije no što projekt stvarno počinje, i tu veliku ulogu ima sponzor projekta ili odreĎeni vanjski resurs koji radi pripremu projekta. (2)

5.1.2. Faza planiranja projekta

Faza planiranja je faza u kojem se većina planiranja u projektu završava. Tokom ove faze, projektni tim priprema funkcionalnu specifikaciju, prolazi kroz proces dizajniranja te

priprema radne planove, procjene troškova te vremenskog rasporeda raz nih projektnih isporuka i kontrolnih tačaka. Proces dizajniranja pruţa timu sistematični način kako iz apstraktnih koncepata koji postoje u fazi uspostavljanja projekta (inicijacije) napraviti zadataka -

zadatke specifične tehničke detalje

uz uslov da je moguće pratiti prijelaz izmeĎu zahtjeva korisnika i mogućnosti

proizvoda. Rezultat ovakvog procesa dizajniranja dokumentira se u funkcionalnoj specifikaciji. Funkcionalna

specifikacija opisuje u detalje kako će izgledati i kako će raditi pojedina

mogućnost krajnjeg rješenja. TakoĎer, specifikacija opisuje arhitekturu i dizajn svih mogućnosti proizvoda (" features"). Funkcionalna specifikacija ima višestruku namjenu kao što su instrukcije developerima kako izgraditi program, osnova je za procjenu posla kojeg je potrebno napraviti, napraviti, neformalni je ugovor ugovor s korisnikom o tome što točne treba izgraditi izgraditi te točka sinhronizacije za cijeli projektni tim.


17 |


12/29/2014

Nakon što je funkcionalna specifikacija postavljena, počinje dio detaljnog planiranja. Svaki pojedini tim priprema planove za projektne isporuke koje odgovaraju njihovim ulogama u

projektu i sudjeluju u sastancima na kojima se vrši planiranje. Kao grupa, tim ti m radi pregleda ("reviews ("reviews") ") i

ustanovljava meĎuzavisnosti izmeĎu pojedinih planova. Svi planovi se

sinhroniziraju i upotrebljavaju zajedno kao glavni projektni plan ("Master ( "Master Project Plan" ), ), što

ne treba miješati s Microsoft Project datotekom projekta (.mpp datoteka). Broj i tipovi pojedinačnih projektnih planova koji će biti uključeni u glavni projektni plan ovisi o dosegu i tipu projekta.

Članovi tima koji predstavljaju pojedinu rolu u projektu stvaraju procjene ukupnog vremena projekta te vremenske rasporede kada se vrše isporuke proj ekta. Razne vremenske isporuke se sinhroniziraju i uključuju u glavni projektni plan. Na kraju faze planiranja, korisnici i članovi projektnog tima moraju se do detalja sloţiti što će se isporučiti i kada. Na pojedinoj kontrolnoj tački projekta, tim pregle da rizike projekta, mijenja prioritete projekta i zaključuje procjene potrebnog vremena i resursa. (2)


18 |


12/29/2014

5.1.3. Faza izvršenja projekta Faza izvršavanja

projekta sastoji se od projektnih zadataka i akcija koje je potrebno izvesti

tokom vremenskog ţivotnog ciklusa projekta. Na primjer, izvještavanje o statusu projekta, upravljanje zadovoljstvom korisnika itd. samo su neki od ponavljajućih zadataka koji se moraju izvršiti tijekom izvršavanja projekta. Faza izvršavanja takoĎer je i kontrolna tačka u ţivotno m ciklusu projekta kada se svi projektni planovi integrišu. U sloţenim projektima, elementi vizije se pretvaraju u elemente izvršavanja te se potom izvršavaju sve dok faza izvršavanja nije gotova. U uobičajenim projektima, ponekad se izvršavaju samo pod segmenti: na primjer, izvršavanje pregleda sigurnosti kao dijela faze stabilizacije.

U većini metodologija, izvršavanje projekta odnosi 80% - 90% ukupnog učinka (effort) projekta. No, to ne znači da odnosi i isto toliko ukupnog vremena trajanja projekta. Jednostavno,

u fazi izvršavanja sve već treba biti manje - više poznato, i sve što je ostalo je

famozni "execution", odnosno izvedba projekta prema prema projektnom zadatku.

Unutar faze

izvršavanja projekta odvijaju se projektni procesi - uspostavljanje vizije, planiranje projekta, rad na projektu te njegovo postavljanje u produkciju organizacije. Faza izvršavanja projekta završava se kada su ispunjeni svi zadaci koji su postavljeni pred projektom. (2)

5.1.4. Faza praćenja praćenja i kontrole kontrole projekta Obuhvata sve akti vnosti koje obezbjeĎuju da voditelj projekta u svakom trenutku 'zna' gdje se

projekat nalazi, koje su aktivnosti i akcije završene, koje nisu, da prati raspored resursa u projektu i moţe na vrijeme reagovati reagovati u slučaju odstupanja odstupanja ili pojave problema. problema. (2) 5.1.5. Faza zatvaranja projekta

Faza zatvaranja projekta prilika je da se projekt završi na strukturirani način i time zatvori projekt prema krajnjem korisniku. No, bitno je znati da se sam projekt za krajnjeg korisnika

moţe nastaviti i kao takav moţe ovisiti o uspješnoj predaji projektnih isporuka koje su kreirane tijekom faze

izvršavanja projekta. projekta. TakoĎer je vrlo bitno osigurati da su ostvarena

osnovna očekivanja kori snika koja su postavljena u uvjetima zadovoljstva korisnika (Conditions of Satisfaction), te da nije nij e niti jedno vaţno pitanje ostalo otvoreno. Na kraju, to

je

mogućnost da se ponovo utvrdi poslovna vrijednost vaših usluga te eventualno postojanje mogućnosti za dodatne usluge i rješenja koja bi mogli ponuditi krajnjem korisniku. Elmin Škulj, Dţenis Sarajlić

19 |


12/29/2014

Kao i kod uspostavljanja projekta, iako je voditelj projekta odgovoran za zatvaranje projekta,

ovo je prilika da se sastane cijeli tim zaduţen za izvedbu projekta, uključujući i sve izvršne sponzore te tehničku ekipu projekta. (2)

(vrijeme – vijek 3.3. Ţivotni ciklus projekta (vrijeme – vijek projekta) Ţivotni vijek projekta takoĎer uključuje koje su prijelazne aktivnosti uključene ili nisu uključene na kraju projekta, u smislu da se poveţe projekat sa operacijama u toku učestvujuće organizacije. Primjeri bi bili kada jenovi proizvod pušten na proizvodnju, ili je neki novi softver okrenut na marketing. Moramo voditi računa o razlikovanju ţivotnog ciklusa projekta i ţivotnog ciklusa produkta. Na prim jer, projekat proveden da donese novi desktop za kompjutere na trţište je samo jedan aspekt ţivotnog ciklusa proizvoda. Slika 8 pokazuje ţivotni vijek proizvoda koji počinje sa biznis planom, kroz ideju, do proizvoda, kroz operacije u toku, i proizvodno za vršavanje.

Ţivotni vijek projekta prolazi kroz seriju faza da bismo na

kraju dobili proizvod. Dodatni projekti mogu uključiti nadogradnju svojstava proizvoda. U nekim područjima, kao što je novi razoj proizvoda ili razvoj softvera, organizacije smatraju pr ojektni ojektni ţivotni vijek

dijelom proizvodnog ţivotnog vijeka.

Projekt se odvija kroz odreĎeni vremenski period tijekom kojeg se mijenjaju razine napora potrebne u pojedinoj fazi projekta. Ţivotni vijek se moţe podijeliti na dva temeljna perioda: prije i poslije

prihvaćanja financijskog plana. Na narednoj slici. prikazane su glavne

komponente ţivotnog vijeka projekta. (12) Elmin Škulj, Dţenis Sarajlić

20 |


Sve

12/29/2014

četiri glavne faze projekta navedene u poglavlju 2.1.3. (idejni projekat, planiranje

projekta, realizacija realiz acija projekta i primjena projekta) se mogu dalje podijelilti podijelilt i na brojne podfaze. Jedna od tih podjela prikazana je na slici na slici 9. (12)

Slika br.9 - Podfaze projekta u funkciji nivoa uloženog napora i korištenja resursa Idejni projekat

Izrada idejnog projekta je prva faza u kojoj nastaje ideja i potreba za pokretanjem nekog

projekta. U ovoj fazi se kroz prethodna istraţivanja ili studije, analizom situacije i definiranjem problema te kritičkim razmišljanjima o problemu otkriva i definira problem. Taj problem bi se kroz ostale faze projekta trebao riješiti.

U ekspolataciji nafte i plina idejnim projektom moţemo smatrati ideju o eksploataciji nekog naftnog ili plinskog polja, ali kao zaseban projekt moţemo uzeti i izradu svake pojedine bušotine na nekom polju.. Nakon što su na nekoj lokaciji provedena istraţna bušenja te je dokazano postojanje leţišta nafte i plina pojavljuje se potreba za eksploatacijom. Ekspolataciju, odnosno pridobivanje nafte i plina na površinu moţemo smatrati problemom koji moramo riješiti kroz ostale faze projekta. Pro jekti

u naftnom rudarstvu se nazivaju rudarski projekti te se oni donose za izvoĎenje

rudarskih radova pri istraţivanju i eksploataciji mineralnih sirovina, kao i za gradnju rudarskih objekata i postrojenja sukladno Zakonu o rudarstvu.


21 |


12/29/2014

Planiranje projekta

U ovoj fazi zadatak je definirati strategiju i načine riješavanja problema definiranog u prethodnoj fazi, ali i detaljno razraditi i opisati projekt. Ova faza se obično dijeli na više podfaza, najčešće najčešće na dvije: dvije: o

osnovna studija,

o

detaljna studija.

U osnov noj studiji se projekt razmatra na općoj razini, problem se razraĎuje i dijeli na manje

dijelove, definira se strategija za riješavanje problema, odreĎuje se vrijeme potrebno za realizaciju projekta, te se okvirno utvrĎuju troškovi projekta. Zatim se pristupa

detaljnoj studiji u kojoj se izraĎuje detaljni projektni plan kojim se

definiraju ciljevi, zadaci i vremenski rokovi pojedinih faza projekta. Na temelju toga se

odreĎuje koliko je radne snage, opreme i sredstava potrebno da bi se projekt izvršio. Dono si se financijski plan koji predstavlja jedan od najvaţnijih koraka u projektu. U ovoj fazi se još procjenjuju rizici projekta, definiraju je se strategije za smanjenje tih rizika.

Nakon što smo odredili problem, te izradili idejni projekt sada pristupamo rješavanju problema. U ovoj fazi se projekt eksploatacije detaljno razraĎuje. Da bi uopće krenuli s ekspolatacijom prvo je potrebno definirati ekspolatacijsko polje i dobiti koncesiju na

ekspoataciju nafte i plina za to područje kao što propisuje Pravilni k o eksploataciji nafte i plina.

Ako gledamo projekt eksploatacije cijelog eksploatacijskog polja tada će naš projekt trajati koliko i koncesija na to polje. Potrebno je napraviti glavni rudarski projekt kojim se u najsitnije detalje definiraju sve pojedinosti projekta i koji mora sadrţavati sve podatke koji su

propisani odlukom o sadrţaju sadrţaju rudarskih projekata projekata . Naravno osim osim ovih potrebno je ispuniti još preduvjeta i izaraditi razne studije (npr. Studija utjecaja na okoliš) prije nego što se krene s realizacijom.

Ukoliko pod projektom smatramo izradu bušotine tada ća naš projekt biti

kratkotrajan i završit će puštanjem bušotine u proizvodnju. Poslije izrade rudarskog projekta i dobivanja svih odobrenja koncesionar angaţira izvoĎače koji će izvesti same rado ve.


22 |


12/29/2014

Realizacija projekta

Ova faza projekta moţe se podijeliti u dvije podfaze: o

izvoĎenje ili realizacija projekta,

o

uvoĎenje projekta.

U podfazi izvoĎenja ili realizacije projekt se provodi prema utvrĎenim pravilima, poštuju se dogovoreni rokovi i troškovi. Prilikom realizacije projekta moţe doći i do odreĎenih odstupanja od zacrtanog projekta iz prethodne faze. Do tih ostupanja obično dolazi zbog promjene uvjeta u kojima se projekt realizira, ali često i zobg neadekvatnog neadekvatnog i lošeg plana projekta iz prethodne

faze. Druga podfaza je uvoĎenje rezultata dobivenih projektom u

postojeći sustav. sustav. IzvoĎač radova na ekpolatoacijskom polju realizira projekt slijedeći glavni rudarski projekt. Ukoliko je došlo do odstupanja izraĎuje se pojednostavljeni rudarski proj ekt. Pojednostavljenim rudarskim projektom obraĎuju se nebitna odstupanja od provjerenog rudarskog projekta, a njegov sadrţaj i obim odreĎuju investitor i odgovorni projektant ovisno o vrsti i karakteru nebitnog odstupanja.

Ako doĎe do većih odstupanja od glavnog rudarskog projekta donosi se dopunski rudarski projekt. Nakon izrade bušotina izvoĎač izvoĎač radova bušotine predaje predaje kocesionaru koji će pokrenuti eksploataciju na eksplatacijskom polju.

Provjera (primjena) projekta

Ovo je završna faza u kojoj se prate rezulati dobiveni projektom, ali i njegovim uvoĎenjem u sustav kako bi se uklonili eventualni nedostatci nastali nepaţnjom kroz prethodne tri faze ili zastarjevanjem projekta. U ovoj fazi neprestano se prate učinci projekta te se po potrebi ispravljaju greške ili se

pokreće novi projekt ukoliko je postojeći zastario.

Osim ovakve podjele moguće je, kao što je prethodno već rečeno, izvršiti podjelu i na drugačiji način. Prema tome, ţivotni ciklus projekta se moţe podijeliti na tri faze: o

početna faza;

o

faza provedbe faza provedbe (implementacije);

o

završna faza.

Ova podjela je prikazana saţeto u sljedećoj tabeli, pri čemu su osim podjele na faze objašnjeni ključni zadaci i odluke, te takoĎer i temeljna pitanja. Elmin Škulj, Dţenis Sarajlić

23 |


12/29/2014

Na sljedećim dijagramima je prikazan vremenski tok faza u odnosu na brojnost aktivnosti koji zapravo pokazuje koliko energije je potrebno da bi se odre đena faza mogla izvr šiti u datom

vremenu, te dat je prikaz pri kaz korelacije ukupnih troškova unutar datog vremena.

Slika br.10 - Vremenski tok faza u odnosu na brojnost aktivnosti


24 |


12/29/2014

Slika br.11 - Korelacija ukupnih tro š kova kova unutar datog vremena

Slika br.12 - Karakteristike životnog životnog ciklusa projekta projekta


25 |


12/29/2014

Ukratko će u nastavku biti date specifičnosti i osobine početne faze. 3.3.1. Početna faza

Početna faza ţivotnog ciklus a projekta podijeljena je na tri podfaze: o

iniciranje projekta

o

selekcija projekta

o

planiranje projekta

-

Iniciranje projekta

Iniciranju projekta prethodi formiranje ideje projekta. Ideja projekta moţe doći od strane internih i eksternih sudionika (npr. ideja k oja

potiče od strane menadţment zbog

uspostavljanja bolje pozicije na trţištu, ideja koja potiče od radnika zbog nagrada i napredovanja, ideja koja potiče

od klijenta zbog zadovoljavanja vlastitih potreba, itd.).

Inicijator je često budući korisnik projekt nog rezultata. Korisnički projektni zahtjev definira: o

šta je problem;

o

šta se treba napraviti;

o

kako će se projekat uklopiti u strategiju organizacije (korisnika);

o

koji su potrebni ljudski i finansijski resursi;

o

koje su očekivane koristi od projektnog proizv oda;

o

preliminarni projektni plan – natječaji – natječaji

-

Selekcija projekta

Izbor projekta predstavlja proces procjene (evaluacije) na osnovi postavljenih poslovnih

ciljeva organizacije, uvaţavajući tehničke aspekte projekta, zahtjevane ljudske potencijale i ostale resurse, te razmatrajući

mogućnost finansiranja projekta.

Postoje dva bazna sistema koji se koriste za selekciju projekata, a to su nenumerički i numerički. Osim toga bitni kriteriji ovise i o prirodi projekta, tj. da li je projekat u proizvodnoj organizaciji ili je

u pitanju projekat od društvenog značaja. značaja.

Ako je u pitanju projekat u proizvodnoj organizaciji tada mora da uvaţava sljedeće faktore: o

proizvodnja

o

marketing

o

finansije


26 |


o

ljudski potencijali

o

administrativni zahtjevi

S druge strane, ako je u pitanju pro jekat koji

12/29/2014

je od društvenog značaja, faktori koje mora da

uvaţava su: o

vaţnost

o

izvedivost

o

odrţivost -

Planiranje projekta

Primarni razlog za planiranje jeste uspostava jasnih smjernica: o

SVRHA → kako i kada se projekat odvija, te njegov obuhvat;

o

CILJEVI → specifični rezultati koje će projekat proizvesti;

o

OGRANIČENJA → restrikcije na ono što želimo postići, zatim kako, kada i koliko će to ko štati;

o

PRETPOSTAVKE

→

nesigurne

informacije

koje

uzimamo

pri

pripremi,

implementaciji i zavr šetku projekta. Procesu planiranja

se moţe pristupiti na način da se podijeli na faze. Ovaj proces moţe se

razgraničiti na deset faza: 1. analiza proizvoda procesa iniciranja, 2. odreĎivanje projektnih ciljeva, 3. definiranje projektnog obuhvata, 4. izrada strukture raščlanjenjnih pos lova, 5. izrada gantograma i mreţnih dijagrama, 6. identificiranje uloga i odgovornosti, 7. procjena ključnih parametara projekta, 8. budţetiranje i procjena troškova, 9. niveliranje i optimiziranje resursa i 10. identificiranje i procjena projektnih rizika.


27 |


12/29/2014

4. REPREZENTATIVNI ŢIVOTNI CIKLUSI PROJEKTA

U nastavku će biti kao primjer prikazani ţivotni ciklusi nekih projekta kako bi se pokazala raznolikost pristupa istih pri upotrebi. Svaki od ovih reprezenativnih ţivotnih ciklusa projekta ima svoju nomenklaturu faza i isporuka faza. (16)

4.1. U.S. Department of Defence (zavod za odbranu) Na slici 13

prikazan je ţivotni ciklus projekta razvijen u svrhu razvoja odbrane Amerike, a

faze tog ciklusa su: o

OdreĎivanje potreba misije

o

Koncept istraţivanja i definisanja

o

Demonstracija i validacija

o

Inţenjering i razvoj proizvodnje

o

Produkcija i razvoj

Slika br.13 - Reprezentativni životni životni ciklus projekta projekta razvijen za potrebe odbrane odbrane


28 |


4.2.

12/29/2014

Ţivotni ciklus graĎevinskog projekta

Morris P. je

opisao ţivotni ciklus graĎevinskog projekta na način kako je prikazano na slici

14. (18)

Izvodljivost

Predaja i Projektiranje

Građenje

korištenje

Slika br.14 - Reprezentativni ris-u (18) Reprezentativni životni ciklus građevinskog građevinskog projekta, projekta, prema Mor ris-u o

Izvodljivost (feasibility): Formulacija projekta, studije izvodljivosti, strategija dizajna

i odobrenja. Odluka o izvoĎenju ili neizvoĎenju se donosi na kraju ove faze. o

Projektiranje (planning and design ):

Okvini dizajn, troškovi i ugovoreni rokovi i

uslovi, detaljno planiranje. o

Izgradnja (production):

Proizvodnja, dostavljanje, graĎevinski radovi, instalacije i

testiranje. Objekat Objekat je prilično izgraĎen na kraju ove faze. faze. o

Predaja i korištenje (turn-over and start-up): Finalno testiranje i odrţavanje. Objekat je u punoj upotrebi na kraju kraju ove faze.


29 |


12/29/2014

5. PRIMJERI IZ PRAKSE Primjer 1. Izgradnja HE „Vranduk“ (18) o

Specifičnost investicionih projekata u energetskom sektoru i u velikim energetskim sistemima leţi

-

u specifičnosti industrije u redovnoj sloţenosti projekata definiranom kroz obim posla i obim ulaganja, ali i kroz kompleksnost procedura

o Projekti

od šireg društvenog i regionalnog značaja, pa i kontinentalnog značaja zbog

uključenosti na kontinentalnu mreţu U nastavku je dat tabelarni prikaz faza energetskog projekta, teoretski i praktično na izgradnji i zgradnji HE „Vranduk“.

Slika br. 15 - Projektne faze energetskog projekta (teoretski model)


30 |


KONCEPT

12/29/2014

DEFINISANJE

PLANIRANJE T -

IMPLEMENTAC

S-P

C

IJA

ZATVARANJE

-Studija opravdanosti (sa “ k u d n a r V „ E H e j n d a r g z i r e j m i r p i n č i t k a r P

-Plan poslovanja -Elaborat o tehničko -

tehnološkoj opravdanosti -Odluka o finansiranju pripremnih aktivnosti, izrada studije opravdanosti -Imenovanje projektnog tima -Tender za izbor izvoĎača

revizijom)

-Glavni projekat sa

-Idejni projekat sa

istraţivanjima i

istraţivanjima (sa

revizija

-Osnivanje novog

revizijom)

-Sticanje

subjekta ( u

-Ishodovanje

graĎevinske

zavisnosti od

okolinske dozvole

dozvole

odabranog

-Potpisivanje

-Donošenje odluke

modela

ugovora o

o izgradnji

finansiranja)

koncesiji

-Izvedbeni projekat

-Izgradnja

-Sticanje

(detaljno odreĎenje

-Nadzor

urbanističke

i vremena i

saglasnosti

troškova – budţeta) budţeta)

-Projekat izvedenog stanja -Puštanje u pogon i zatvaranje

pridruţivanjem

-Tender za izradu glavnog projekta i k s n e m e r V

r i v k o

6 mjeseci

30 mjeseci

18 mjeseci

48 mjeseci

3 mjeseca

0,5 godina

2,5 godine

1,5 godina

4 godine

0,25 godina

Slika br. 16 - Projektne faze energetskog projekta (HE VRANDUK)(18)

Primjer br.2 : ConnectCarolina – projekat projekat razvoja softvera

Projekat ConnectCarolina je projekat razvoja integriranog sistema za upravljanje koji je

baziran na “Oracle” sistemu za upravljanje podataka. Ovaj administrativni sistem je projektovan da poboljša efikasnost i efektnost procesa vazanih za studentske servise, ljudske resurse, zatim obračun plaća i finansija na Univerzitetu Sjeverne Karoline. Ciljevi ovog projekta: o

Opskrbiti dru štvo Univerziteta sa jakom i potpuno integrisanom administraturom,

o

Obezbjediti lak šu interakciju Univerziteta sa aplikantima, studentima i ostalim osobljem.


31 |


12/29/2014

Tok faza projekta kroz vrijeme je prikazan na slici na slici 14. 14.

ZAHTJEVI

DIZAJN

RAZVIJANJE

TESTIRANJ

RAZVOJ

Slika br.17 - Vremenski okviri faza projekta

Opisi faza: o

ZAHTJEVI – ITS ITS (Informacijsko-tehnološki

sistemi) moraju da zadovolje funkcijske

potrebe koje nameće proces obrade podataka, a to su: kompajliranje, provjera i odobravanje. Ove procese mora da provjeri i odobri uprava Univerziteta. o

DIZAJN – Kompletn

funkcijske i tehničke specifikacije su napisane i odobren e za

modifikacije, interfejs, konverzacije i radne procese. o

RAZVIJANJE – Softver Softver je kodiran prema funkcijskim i tehni čkim specifikacijama.

o

TESTIRANJE o

Testiranje funkcija: vi šefazno testiranje individualnih komponenata.

o

Sistemsko testiranje: testiranje “end -to-end” procesa

o

Integracijsko testiranje: kako HR/obračun plaća i finansije rade zajedno

o

Paralelno testiranje: samo obračun plaća; pokreću se dva puna ciklusa obračuna plaća za dvosedmičnu i mjesečnu isplatu


32 |


o

12/29/2014

o

Testiranje performansa: testiranje opterećenog sistema

o

Testiranje na odziv korisnika: finalna testiranja;

RAZVOJ o

Pripreme za pokretanje softvera

o

Obučavanje

o

Odr žavanje pokrenutog softvera

Primjer br.3: Tower centar Rijeka (15)

Životni ciklus i faze projekta projekta 1. i 2. faza

3. faza

4. faza

4. faza 4. faza

2001

2002

5. faza / 1. podfaza

2003

promjena investitora

2004


2005

31.12.2003. početak radova 2. podfaze


2006

2007

6.12.2005. kraj radova 2. podfaze

16.6.2005. početak radova 3. podfaze


33 |

2008


Na slici 13 dat je primjer jednog

12/29/2014

graĎevinskog projekta. Moţe se vidjeti da se osnovne faze

projekta dijele na nove. Ove faze ne moraju vremenski da traju isto, niti da budu sastavljene iz

istog broja aktivnosti po vrsti i intenzitetu. TakoĎer, u fazama 3, 5, 8, 9 i 10 dešava se veći broj

aktivnosti. Ponekad se dešava da pojedine faze, kao što su u ovom slučaju zanatski

radovi, budu apsolutno vremenski podudarne sa drugim aktivnostima (u ovom slučaju graĎevinski radovi). (19)

Slika br.18 - Životni ciklus građevinskog građevinskog projekta projekta (11)

Na slici 14. prikazan je ţivotni

ciklus instalacije kompjutera. I na ovom primjeru potvrĎuju se

prethodne postavke da u pojedinim fazama 5, 9 i 10 dolazi do podudarnosti aktivnosti.

Naravno, postoje specifičnosti, koje su karakteristika svakog tipa projekta i s vakog projekta pojedinačno. U primeru instalacije kompjutera karakteristično je da proces obuke i implementacije se potpuno podudaraju. U ovom slučaju faza obuke je duţa, jer su zahtjevi daleko sloţeniji, a sa obukom se počinje još prije nego što se kompju terska tehnologija koristi. Razlog tome je jer se u vremenu od šest mjeseci kompjuteri usavršavaju i mijenjaju se gotovo čitave generacije. To vrijeme je u začecima informacione tehnologije iznosilo oko 10 godina. U uslovima kada se promjene dešavaju u sve kraćem vremenu, a skokovi u napretku tehnologije bivaju sve veći, ostaje mnogo manje vremena za obuku i njenu primjenu. (11)


34 |


12/29/2014

: Slika br.19 - Životni ciklus instalacije rač unara unara (11)


35 |


12/29/2014

6. ZAKLJUČAK Svaki projekat moţemo posmatrati kao doga Ďaj i on je kao takav uvijek vremenski ograni čen, pa o projektu moţemo govoriti kao organizmu koji ima svoje ro Ďenje i svoj kraj, odnosno

Početni ciklus je lanac aktivnosti, osnosno faze razvoja, koje se ne odvijaju linearno, niti su neke više neke manje vaţne. Svaka faza razvoja projekta ima svoje specifičnosti i pitanja na koje treba dati odgovore. Faze razvoja projekta i napredovanja, trebaju da budu jasno

definisane radi kvalitetnijeg praćenja i upravljanja projektom. Ciklus projekta je alat koji se uglavnom koristi za lakše upravljanje projektom od samog njegovog začetka pa do trenutka kada se proizvod projekta plasira na trţište. Različite grane privrede zahtijevaju različite modele ţivotnih ciklusa projekta, pa su prema tome razvijeni reprezentativni modeli

ţivotnih ciklusa projekta, kao što je npr. ţivotni ciklus

graĎevinskog projekta prema Morrisu. Naravno, ovakav model ne odgovara uvijek svim graĎevinskim projektima. Različiti autori različito definiraju faze kroz koje se provode projekti. Postoji više podjela projektnog ciklusa.

Klasična podjela ţivotnog cklusa projekta na

tri glavne faze (IPMA): 1.

Početna faza ili faza dizajniranja,

2. Faza implementacije ili provedba projekta, 3.

Faza zaključivanja projekta.

Svaki projekat se radi sloţenosti i dugotrajnosti razvija kroz faze u kojima se mijenjaju organizacijski uvjeti.

Sve faze čine vijek projekta. Veoma je vaţno tačno sadrţajno i

vremenski odrediti kraj svake faze.

Svaka faza je odvojena od prethodne i ima svoje definisane ciljeve, ali vrlo često se pojedine i preklapaju, što što je u zavisnosti od vrste projekta. Po predloţenoj metodologiji, PMI - Project Management Institute - PMBOK ( Project Management Book of Knowledge ), projekat se odvija u sl jedećim fazama : 1. Initiation Phase (faza inicijacije projekta), 2. Planning Phase (faza planiranja projekta), 3. Executing Phase

(faza izvršenja projekta) ,

4. Monitoring and Control Phase (faza praćenja i kontrole

projekta),

5. Closing Phase (faza zatvaranja projekta).


36 |


12/29/2014

Vremenski kraj projekta obi čno biva odreĎen ţeljama naručitelja projekta.

Poštivanje vremenskih rokova pri realizaciji projekta jedna je od ključnih mjera njegove uspješnosti.


37 |


12/29/2014

7. KORIŠTENA LITERATURA

(1) - http://www.vecernji.hr/eucionica/faze-projektnog-ciklusa-koje-olaksavaju-njegovu provedbu-570417 provedbu-5704 17 (2) http://www.infonet.ba/index.php?option=com_content&view=article&id=89&Itemid= 51&lang=ba (3) http://www.info-novitas.hr/o-nama/metodologije-rada/project-management-pmbok/ (4) Hrvatski NCB, Verzija 3.0 -

Hrvatski nacionalni vodič za temeljne sposobnosti

upravljanja projektima, Verzija 3.0 (5) Skripta iz kolegija: Ekonomska ocjena projekata; Rudarsko – geološko naftni – geološko – naftni

fakultet, Sveučilište u Zagrebu, Z agreb 2011.godine. (6) Phased & Gated Project Life Cycle, Raman K. Attri (7) http://carvedwoodceilings.com/construction-services/methodology/ (8) http://www.maxwideman.com/papers/plc-models/plc-models.pdf (9) Project Management Institute. (2004). Project Management Body of Knowledge, Third Edition. Project Management Institute, Inc.; PMBOK Guide ( PMI 99-0012004) (10)

http://student.foi.hr/~ivugrine/Seminar_final.htm#_Toc33859187

(11)

http://www.linkelearning.com/dlmaterijali/materijali//DLMP/sadrzajNJpdf/MP

_02.pdf (12)

Skripta – EKONOMSKA EKONOMSKA OCJENA PROJEKTA, prof. dr. sc. Damir Rajkovi ć

(13)

Skripta – UPRAVLJANJE UPRAVLJANJE PROJEKTIMA, prof. dr. sc. Mladen Radujkovi ć &

prof. dr. sc. Mladen Vukomanovi Vukomanovi ć (14)

http://project-management-srbija.com/project-management/projektni-procesi

(15)

http://www.google.ba/url?sa=t&rct=j&q=projekt%20broj%202.%20%20stamb

eno%20poslovna%20graĎev eno%20pos lovna%20graĎevina%20rujevica&s ina%20rujevica&source=web&cd ource=web&cd=1&sqi=2&ved= =1&sqi=2&ved=0CBo 0CBo QFjAA&url=http%3A%2F%2Fwww.gradri.uniri.hr%2Fadminmax%2Ffile (16)

A Guide To The Project Management Body Of Knowledge (PMBOK), PMI

Standards Committee, William R. Duncan, Director of Standards (17)

Morris, P.; Jamieson, A. i Shepherd, M.: Research updating the APM Body of Knowledge, International Journal of ProjectManagement, (2006)

24(6), 461-73


38 |


12/29/2014

(18) Način voĎenja velikih investicionih projekata u energetskom sektoru PROJEKTNI MENAD ŢMENT: Principi i alati Korporativno upravljanje Dubrovnik, 06. i 07. decembar 2012. Prof. dr. Aziz Šunje i Mr. sc. Emir Kurtić


39 |

Seminarski Rad - Vrijeme i Faze Projekta

Recommend Documents