sekolah berkesan

1

KONSEP SEKOLAH BERKESAN: CABARAN DAN HARAPAN

AB MALEK KASIM P 20595

ABSTRAK

Konsep sekolah berkesan yang diperkenalkan dalam sistem pendidikan adalah bermatlamat untuk membawa sistem pendidikan ke arah kecemerlangan. Seiringan dengan slogan “Pendidikan Bertaraf Dunia”, konsep sekolah menuntut warga pendidik khususnya untuk mencapai tahap kualiti yang tinggi dalam pendidikan. Justeru itu, konsep sekolah berkesan harus dijadikan realiti jika hasrat inginkan kualiti pendidikan kita sama taraf dengan pendidikan negara maju. Kajian ilmiah ini pada awalnya melihat definisi dan pelaksanaan sekolah.Juga mengkaji tinjauan pengkaji mengenai ciri-ciri sekolah yang berkesan dan tidak berkesan. Di samping itu, kajian juga menilai sejauhmanakah sekolah-sekolah sudah berjaya melaksanakannya? Jika sudah, sejauhmana kejayaannya? Jika gagal melaksanakan apakah kekangan-kekangan yang dihadapinya. Pengkaji menggunakan kaedah pemerhatian terhadap sekolah sendiri dalam usaha melaksanakan sekolah berkesan.Kajian juga menyentuh secara keseluruhan proses pelaksanaan sekolah berkesan termasuk tinjauan pengkaji-pengkaji tentang sekolah berkesan.

1

Create PDF with GO2PDF for free, if you wish to remove this line, click here to buy Virtual PDF Printer

2

PENGENALAN

Salah alah satu satu wa waw wasan asan Ketua etua Pen enga gara rah h

Pen endi didi dika kan n

Malay alaysi sia a

dala da lam m

“Pengisian Wawasan Pendidikan 1993” ialah ‘Zero Defect’ atau Sekolah Kecacatan Sifar Sifar telah mendapat sokongan sokongan kuat daripada peserta Seminar Seminar Pendidikan pada 8 hingga 11 April 1993 di Institut Aminuddin Baki, Genting Highlands. Selain daripada itu, aspirasi yang termaktub dalam Wawasan 2020, 202 0, pihak pihak keraj kerajaa aan n be berha rharap rap kualit kualitii pen pendid didika ikan n ne negar gara a akan akan bertar bertaraf af dunia. Hasrat Ha srat Keme Kement nteria erian n Pendid Pendidika ikan n Ma Malay laysia sia yang yang inginka inginkan n kualiti kualiti pendidikan ditingkatkan dapat dilihat melalui berbagai-bagai anugerah yang dibe diberi ri kepa kepada da seko sekola lah h

pada pa da pe peri ring ngka katt

nege ne geri ri da dan n

jug uga a

peri pe ring ngka katt

keban kebangsa gsaan. an. Ada anu anuge gerah rah diberi diberi unt untuk uk aspek aspek bu bukan kan akade akademik mik pad pada a peringkat negeri seperti ‘Sekolah Cantik’, ‘Sekolah Dalam Taman’. ‘Johan Pertandingan Landskap’ dan sebagainya. Untuk pencapaian akademik pula, ada sekolah menerima ‘Sijil penghargaan UPSR’, Hadiah Kecemerlangan Matematik UPSR’ dan sebagainya. Pada peringkat negeri anugerah yang berpre berprestij stij ialah ialah Sekola Sekolah h Harap Harap Ne Neger gerii dan pa pada da pering peringkat kat keban kebangsa gsaan an anuge anu gerah rah yang yang be berpre rpretij tij ialah ialah Sekola Sekolah h Ha Harap rapan an Ne Negar gara a dan Anuge Anugerah rah Kualiti Kementerian Pendidikan. Keadaan ini mencerminkan pihak kerajan amat komited untuk mewujudkan mewujudkan institusi pendidikan pendidi kan sekolah yang berkualiti yang lebih dikenali sebagai sekolah berkesan. Kep eper erih ihat atin inan an penc pe ncap apaia aian n

masya asyara raka katt

akad akadem emik ik

amat am at

terha erhada dap p

jelas jelas

keb eber erke kesa sana nan n

dinya dinyata taka kan n

dala da lam m

di

dala da lam m

akhb akhbar ar-a -akh khba barr

tempatan, tempatan, seminar,bengkel seminar,bengkel pendidikan dalam mesyuarat-mes mesyuarat-mesyuarat yuarat PIBG. Kesedaran ibubapa tentang pentingnya pendidikan dapat dilihat di dalam pemilihan pemilihan sekolah-se sekolah-sekola kolah h anak-ana anak-anak k mereka. ereka. Ibu-bapa Ibu-bapa lazimnya lazimnya akan

2


3

mendaftarkan anak-anak mereka ke sekolah yang cemerlang dan berkesan kera kerana na be bera rang ngga gapa pan n sek sekolah olah yan ang g

berk be rkes esan an akan akan da dapa patt mem embe beri ri

kecemerlangan kecemerlangan kepada pendidikan anak mereka. mereka. Selaras dengan visi negara dan cabaran global dalam era teknologi maklun aklunat at,, kuali kualiti ti da dan n kebe keberk rkes esan anan an pe pend ndidi idika kan n ha haru rus s dicap dicapai ai un untu tuk k menentukan generasi-generasi yang dijana akan dapat bersaingan dalam dunia yang semakin mencabar.

PERKEMBANGAN SEKOLAH BERKESAN Perkembangan Perkembangan Sekolah Berkesan ini boleh dibahagikan kepada empat empat peringkat (Peter Mortimore,1996): Mortimore,1996): *Pada peringkat pertama (1950-an),masyarakat menaruh keyakinan yang penuh terhadap keupayaan sekolah. Masyarakat berpendapat bahawa bahawa “educa “education tion wo would uld overc overcom ome e all the proble problems ms cause caused d by ignoran ignorance ce an and d povert poverty.” y.” Na Namu mun n de demik mikian ian,pe ,pendid ndidika ikan n pa pada da ma masa sa terse tersebut but tidak tidak da dapat pat memenuhi kehendak mereka. *Pada peringkat kedua (1960-an),Coleman (1966) telah mendapati bahawa,”There bahawa,”There is no relationship between the amount amount of resources available to schools and the achievement of the students who had attend them.” Beliau Beliau berpen berpendap dapat at ba bahaw hawa a faktor faktor kejay kejayaan aan seseo seseoran rang g pe pelaj lajar ar am amat at berg be rgan antu tung ng

kepa kepada da

krit kriter eria ia

peri pe riba badi di

dan da n

kelu keluar arga gany nya. a.

Ketik etika a

itu itu

keperc kepercaya ayaan an pen penuh uh ma masy syara arakat kat terha terhadap dap kemam kemampu puan an sekola sekolah h dalam dalam pendidikan anak-anak mereka telah pudar. *Pada *Pada peringk peringkat at ketiga ketiga (1790(1790-an an sehing sehingga ga 198 1980-a 0-an), n),Per Perger geraka akan n Sekola kolah h

Berke erkes san

(Effe Effec ctiv tive

puda pu dar. r.Pe Peny nyeli elidi dikk-pe peny nyeli elidik dik

Sch School

Kons Konsep ep

Move ovement) nt)

Seko Sekolah lah

tela telah h

Berk Berkes esan an

men enjjad adii

berp be rpen enda dapa patt

baha ba haw wa,”S a,”Sch choo ools ls are are on one e of the the com compe petin ting g influe influenc nces es on the the lives lives of

3


4

childre children n and young young peo people ple,no ,nott pow power er eno enough ugh to surm surmou ount nt all the other other influences (genetics, familial social and financial) but strong enough to make a difference to the lives of individuals.” *Pad *Pada a

peri pe ring ngk kat

keem keempa patt

(199 (19900-an an), ),

sarj sarjan anaa-sa sarj rjan ana a

tela telah h

menon me nonjo jolka lkan n konse konsep p dan idea idea `Scho `Schools ols Im Impro provem vement ent’. ’. Misaln Misalnya ya Peter Peter Mortimore menegaskan menegaskan bahawa “Effective organizations o rganizations are able to improve and thereby thereby raise standards standards of achievem achievement; ent; relatively ineffectiv ineffective e ones, ones, could go either ei ther way.”

PERSEPSI UMUM TENTANG KEBERKESANAN SEKOLAH “Sekolah “Sekolah berkesan berkesan ialah pelajar pelajar di sekolah sekolah tersebut tersebut mendapat endapat kejayaa kejayaan n cemerlang dalam penilaian UPSR, PMR dan SPM .”

“Ialah cara pembelajaran dengan baik, pelajar yang cemerlang dan guruguru yang berpretasi.”

“Pelajar cemerlang, cemerlang, sekolah bersih, indah dan permai, guru yang bagus.”

“Ibu ba bapa, pa, guru-g guru-guru uru dan mu murid rid be beker kerja jasam sama a bag bagii mencem encemerla erlangk ngkan an sekolah dari segi akademik, akademik, kokurikulum, keceriaan dan sebagainya.”

“Men “Menja jadik dikan an seko sekolah lah cem cemerlan erlang g da dari ri sem semua aspe aspek k teta tetapi pi biar biar bida bidang ng akademik lebih menjadi - menghasilkan murid yang mempunyai kesedaran, displin dan cita-cita tinggi. t inggi. Taat kepada Tuhan.”

4


5

Falsafah Pendidikan Negara (FPN) mencerminkan kepelbagaian matlamat kekebe kekeberke rkesa sanan nan pen pendid didika ikan. n. FPN me memb mberi eri pen peneka ekana nan n kepad kepada a usaha usaha sekolah.... “....me “....mela lahi hirk rkan an insa insan n ya yang ng ce ceme merl rlan ang g ya yang ng se seim imba bang ng dan dan harmon harmonis is dari dari segi segi intele intelek,r k,roha ohani, ni,emos emosii dan jas jasman mani,b i,berd erdasa asarka rkan n keper kepercay cayaan aan dan ke kepat patuha uhan n kepad kepada a Tuhan. Tuhan.Usa Usaha ha ini ini adalah adalah untuk untuk melahirkan melahirkan rakyat Malaysia yang berilmu, berilmu, berketra berketrampilan mpilan,, berakhlak berakhlak mulia, bertanggungjawab dan berupayaan mencapai kesejahteraan diri serta memberi sumbangan sumbangan terhadap terhadap keharmonia keharmonian n dan kemakmura kemakmuran n masyarakat dan negara”.

PERSEPSI KEBERKESANAN MENGIKUT PARA PENGKAJI Di Amerika Syarikat kebanyakan pengkaji mengukur keberkesanan sekolah berasaskan ‘output’ iaitu pencapaian dalam ujian piawaian mata pelajaran matematik dan bacaan. Di UK, pembolehubah proses seperti kedatangan, kelakuan, kelakuan, kelakuan kelakuan pelajar pelajar dan pen peningkat ingkatan an skor pencapaian pencapaian digunakan digunakan sebagai pengukur keberkesanan. Edmonds Edmonds (1979) (1979) me mendefi ndefinisikan nisikan keberkesa keberkesanan nan bukan bukan sahaja sahaja dari segi segi kualiti kualiti hasil hasil tetapi tetapi juga juga da dari ri segi segi kesaks kesaksam amaan aan.. Me Mengi ngikut kut be beliau liau,, keberk keberkesa esana nan n sekol sekolah ah diukur diukur be berdas rdasark arkan an kejay kejayaan aannya nya me menin ningka gkatka tkan n penguasaan akademik kanak-kanak kurang beruntung sehingganya kadar bilangan kanak-kanak kurang beruntung yang menguasai akademik sama seperti seperti bilangan bilangan anak-anak anak-anak kelas menenga menengah h yang me mengua nguasainy sainya. a. Juga, Juga, sek sekolah olah tida tidak k laya layak k diik diikti tira raff seba sebaga gaii

berk be rkes esan an jika ika tida tidak k mem embe beri ri

kesaksamaam kesaksamaam peluang pendidikan.

5


6

Rowan Row an (1983) pula menyarankan menyarankan empat cara mengenal pasti sekolah yang yang berkes berkesan: an: (1) me mene nentu ntukan kan kriter kriteria ia ini yang yang khusu khusus s seper seperti ti peratu peratus s pelajar yang mencapai lebih daripada median kebangsaan, (2) analisis tren yang yang me menun nunju jukka kkan n skor skor dalam dalam gred gred yang yang terten tertentu tu telah telah me menin ningka gkatt da dari ri semasa ke semasa, (3) skor yang meningkat bagi sesuatu kohort, dan (4) pencapaian sekolah sekolah berbanding dengan latar belakang belakang pelajarnya. pelajarnya. Mortimore (1991) merumuskan sekolah yang kerkesan ialah sekolah yang pelajarnya meningkat lebih daripada apa yang diharapkan jika diambil kira latar belakang mereka. mereka. Sergio Sergiovan vanni ni (1987) (1987) juga juga me mende ndefin finisika isikan n keber keberkes kesana anan n sekola sekolah h berasaskan peningkatan sekolah. Beliau menyenaraikan lapan kriteria untuk menguk me ngukur ur keberkesa keberkesanan nan peningkatan peningkatan dalam skor ujian, ujian, (2) peningkata peningkatan n dalam kehadiran, (3) pertambahan dalam bilangan tugasan penulisan dan kerj kerja a rum rumah ah,, (4) (4) pe perta rtam mba baha han n pe peru runt ntuk ukan an un untu tuk k Ma Mate tem matik, atik, Baha Bahasa sa Inggeris, Sains dan Sejarah, (5) penglibatan komuniti dan ibu bapa, (6) peng pe ngli liba bata tan n

pela pe lajjar

dala da lam m

akti aktiv viti iti

kokur okurik ikul ulum um,,

(7) (7)

ganj ga njar aran an

dan da n

pengiktirafan bagi pelajar dan guru, dan (8) sokongan yang berkualiti untuk pelajar istimew isti mewa. a. Stoll dan Fink (1996) mendefinisikan keberkesanan sekolah seperti beriku berikut: t: (1) sentias sentiasa a me menin ningk gkat at dari dari tah tahun un ke tah tahun un,, (2) meng enggal galaka akan n peningkatan untuk semua pelajar lebih daripada apa yang dijangkakan jika diambil latarbelakang dan kebolehan asal mereka, (3) memastikan setiap pelajar pelajar me mencap ncapai ai setinggi setinggi yang mu mungkin ngkin potensinya potensinya,, (4) me menggala nggalakkan kkan semua aspek perkembangan dan pencapaian pelajar.

6


7

PERSEPSI KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA TERHADAP KEBERKESANAN SEKOLAH KPM

mem empu puny nyai ai

krit kriter eria ia

tert terten entu tu

bagi ba gi

mem emil ilih ih

Sekol ekolah ah

Harap arapan an

Negar Ne gara.T a.Tiapiap-tiap tiap tah tahun un Bahag Bahagian ian Sekola Sekolah h KPM KPM akan akan mem emilih ilih sebua sebuah h sekola sekolah h renda rendah h da dan n sebua sebuah h sekola sekolah h mene eneng ngah ah di ba banda ndarr da dan n sebua sebuah h sekola sekolah h renda rendah h dan sebua sebuah h sekol sekolah ah me menen nengah gah di luar luar ban banda darr sebaga sebagaii Sekolah Harapan Negara.Kriteria Negara.Kriteria yang digunakan adalah seperti berikut: matlamat sekolah dan penyebarannya kepada warga sekolah ‘blue print’sekolah budaya sekolah pencapaian akademik berasaskan peperiksaan UPSR kepemimpinan Guru Besar/Pengetua pencerapan pengajaran pengajaran bilik bili k darjah oleh Guru Besar/Pengetua Besar/Pengetua jawatankuasa jawatankuasa kurikulum sekolah pengurusan masa pembelajaran murid pengurusan kelab dan persatuan sokongan yang diberikan oleh PIBG program memupuk memupuk sikap yang positif di kalangan guru. hubungan antara guru dengan guru ganjaran kepada pelajar pengurusan kewangan strat strategi egi pen penga gaja jaran ran yang yang digun digunaka akan n oleh oleh gu guru ru dalam dalam me meng ngaj ajar ar 3 M, kemahiran berfikir dan kemah k emahiran iran belajar tindakan pemulihan bagi mengatasi mengatasi masalah pelajar lemah le mah kerjasama di kalangan guru kerjarumah kerjarumah yang diberi di beri kepada pelajar

7


8

Kita dapat rumuskan bahawa pengertian keberkesanan bagi KPM adalah seperti berikut: mem emen enti ting ngka kan n

òut òutco com me’ da dari ri

segi segi pe penc ncap apaia aian n

akad akadem emik ik

dalam da lam

peperiksaan umum. mementingkan `proses’ bagi mencapai kecemerlangan akademik- kerja rumah, tindakan pemulihan, strategi pengajaran guru. mementingkan mementingkan pengurusan dan pentadbiran sekolah mementingkan iklim - budaya sekolah, sikap yang positif di kalangan guru, hubungan Guru Besar dengan guru, kerjasama di kalangan guru dan displin sekolah. mementingkan mementingkan penglibatan ibu-bapa dalam PIBG

KONSEP SEKOLAH BERKESAN Dalam sistem pendidikan di negara kita, terdapat pelbagai sekolah-sekolah yang dikategorikan sebagai sekolah terbaik. Sekolah-sekolah yang terpilih ini disifa disifatka tkan n sebag sebagai ai sekola sekolah-s h-seko ekolah lah yang yang be berke rkesan san.. De Defini finisi-d si-defin efinisi isi sekolah berkesan termasuklah: termasuklah: I) Sekolah-sekolah yang mengadakan satu sistem pengajaran yang berpandu dan berkesan. (Rowan,1983) ii) Sekola Sekolah-s h-seko ekolah lah yang yang efe efektif ktif dalam dalam pe penga ngaja jaran ran kanakkanak-kan kanak ak miskin atau kanak dari kaum minoriti. (Bickel 1983) iii) Sekolah-sekolah yang efektif dari segi mengurangkan kesan SES pelajar ke atas pencapaian pretasi akademiknya. (Mann 1985)

8


9

Menu Me nuru rutt Pete Peterr Mo Mort rtim imor ore e (199 (1996) 6),, seko sekola lah h Berk Berkes esan an atau atau “High “High Performing School” ini merupakan sekolah yang memperolehi kejayaan di atas jangkaan nilai pengambilan. Ia menghasilkan `kejayaan untuk semua’. Adalah Adalah diperc dipercaya ayaii bah bahaw awa a di dalam dalam Sekol Sekolah ah Berke Berkesa san n èvery èvery child child can can learn and that we have the knowledge we need to create schools in which child will learn’. Sekola kolah h

Berke rkesan san

jug uga a

merup erupa akan

satu satu

sek sekolah olah

di

mana

pencapaian pencapaiannya nya me merupak rupakan an keupayaa keupayaan n yang maksimum maksimum.. Di samping samping itu sekola sekolah h berkes berkesan an juga juga me meru rupak pakan an organi organisas sasii yang yang me memp mpuny unyai ai tah tahap ap realiability yang tinggi. Men engi giku kutt

Jem Jemaa aah h

Naz Na zir

Sekol ekolah ah

Perse ersek kutua utuan, n,

Kem emen ente teri rian an

Pendid Pendidika ikan n Malays Malaysia ia sekola sekolah h berkes berkesan an ad adala alah h be berda rdasar sarkan kan pen penda dapat pat Edmo Edmond nds s (1979) (1979) iaitu me memp mpuny unyai ai fokus fokus pe penga ngaja jaran ran yang yang dinyat dinyataka akan n dengan jelas dan menggunakan menggunakan penilaian serta penaksiran yang sistematik. Seba Sebaga gaii

rum rumusan usanny nya a seko sekolah lah be berk rkes esan an ad adala alah h seko sekola lah h yang yang

menitikberatkan kecemerlangan dalam pencapaian akademik, penguasaan kemahiran asas, keberkesanan pengajaran guru, iklim sekolah yang dapat memb me mbangkit angkitkan kan suasana suasana belajar, belajar, me mengur ngurangk angkan an ma masalah salah displin pelajar pelajar serta kepimpinan kepimpinan yang ma mamp mpanda andandeng ndengan an lain perkataa perkataan n keberkesa keberkesanan nan sekolah adalah sama dengan sekolah berkualiti atau a tau sekolah cemerlang. CIRI-CIRI SEKOLAH BERKESAN Peter Peter Mortimore Mortimore seorang Profesor Profesor terkemu terkemuka ka dari Institute Institute of Education Education,, University of London telah mengenalpasti sebelas ciri sekolah berkesan. Ciri-ciri tersebut mempunyai mempunyai kaitan yang rapat dengan proses pembudayaan pembudayaan kecemerlangan. kecemerlangan. Ciri-ciri Ciri- ciri yang mewujudkan mewujudkan keberkesanan sekolah ialah: iala h:

a.

Kep epim impi pina nan n Ikht Ikhtis isas as

9


10

Iaitu Iaitu pe penge ngetua tua ata atau u guru guru be besar sar yang yang teg tegas as me memp mpuny unyai ai tuju tuju yang yang jelas jelas,, menga me ngama malka lkan n pe pende ndekat katan an pe penye nyerta rtaan an be bersa rsama ma di dalam dalam pe pengu ngurus rusan an sek sekolah olah da dan n mem empu puny nyai ai ciriiri-ci ciri ri kepi kepim mpina pinan n yang yang dis diseg egan anii

sert serta a

dikehendaki. b.

Pengk Pengkong ongsia sian n wa waw wasan asan dan ma matla tlama mat. t.

Sekolah seumpama ini mempunyai tuju hala yang dikongsi bersama oleh semua anggota dan mempunyai semangat kekitaan serta kerjasama yang tinggi. c.

Suasa Suasana na pembe pembelaj lajara aran n yang yang un unggu ggul. l.

Sekolah Sekolah memperlih memperlihatkan atkan suasana yang am aman an dan teratur teratur serta memiliki memiliki suasana pembelajaran yang menggalakkan. d.

Penump Penumpuan uan kepada kepada pengaja pengajaran ran dan pembelaj pembelajaran aran..

Sekolah Sekolah me menum numpuka pukan n perhatian perhatian kepada kepada pengajar pengajaran an dan pembelaj pembelajaran aran semaksimum semaksimum mungkin. mungkin. Fokus sekolah adalah terhadap pretasi pelajar. e.

Pengaja Pengajaran ran yang me memp mpunya unyaii tuju hala yang jelas. jelas.

Sekolah Sekolah mendekati endekati tugas tugas pen pengaja gajaran ran dengan dengan jelas, jelas, bersistem bersistem dan boleh diubahsuai mengikut keadaan. f.

Pengh Penghara arapan pan yang yang tinggi tinggi kepad kepada a pe pelaj lajar. ar.

Seko Sekolah lah mem empu puny nyai ai ha hara rapa pan n yang yang tingg tinggii terh terhad adap ap pe pelaj lajar arny nya, a, da dan n memaklumkan pelajarnya tentang pengharapan tersebut. Tidak ada siapa yang dikeji, bahkan semuanya mendapat mendapat pujian dan galakan galakan untuk meraih meraih pencapaian yang setinggi mungkin. g.

Peng Pengga galak lakan an yang yang po posi siti tif. f.

Sekola Sekolah h seum seumpama pama ini mem embe beri ri galaka galakan n yang yang heb hebat at da dan n be bersu rsungg ngguh uh kepada pelajar-pelajarnya. pelajar-pelajarnya.

h.

Pem Peman anta taua uan n kem kemajua ajuan. n.

10


11

Sekolah mempunyai sistem yang baik untuk memantau kemajuan pelajarpelaj pe lajar arny nya a supa supaya ya merek ereka a men enda dapa patt maklum aklum ba balas las yang yang ba baik ik un untu tuk k tindakan sewajarnya. I.

Hak Ha k dan tang tanggu gung ngja jaw wab pe pelaj lajar ar..

Pelaj Pelajarar-pel pelaj ajar ar di sekola sekolah h diberi diberikan kan tan tanggu ggungj ngjaw awab ab dan perana peranan n yang yang bertujuan untuk meningkatkan imej kendiri pelajar. j.j.

Perm Permua uafa faka kata tan n seko sekolah lah da dan n rum rumah ah..

Sekolah berkesan menunjukkan menunjukkan penglibatan ibu bapa yang tinggi. ti nggi. k.

Organ Organisas isasii Pembel Pembelaj ajara aran n (A learnin learning g organ organizat izatian ian). ).

Sekolah Sekolah berkesan berkesan me mempu mpunyai nyai pen pengetua getua atau guru besar dan guru-guru guru-guru yang sentiasa belajar untuk memperbaiki kemahiran masing-masing dalam pelbagai lapangan dengan mengamalkan budaya membaca.

Tulisa Tulisan n Yaako Yaakob b bin Ederis Ederis,P ,Peng engetu etua a Sek.M Sek.Men. en.Keb Keb.Ta .Tama man n Dat Dato o Harun Ha run dalam dalam kertas kertasker kerja janya nya yang yang be berte rtema ma “Sekol “Sekolah ah Berke Berkesan san Teras Teras kejayaan Wawasan Pendidikan” di Persidangan Pendidikan Nasional KeEnam telah mencirikan sekolah berkesan seperti berikut: a. Fungs Fungsii dan perana peranan n Penget Pengetua ua/Gu /Guru ru Besar Besar sebag sebagai ai pemim pemimpin pin penga pen gaja jaran ran da dan n pembe pembelaj lajara aran n da dapat pat dilihat dilihat de denga ngan n jelas elas da dalam lam ben bentuk tuk perancangan kurikulumnya yang strategik. b. Pengetua/Guru Besar meletakkan harapan yang tinggi terhadap kejayaan akademik akademik di samping kejayaan di bidang yang lain. c. Jawatankuasa kurikulum sekolah yang terdiri daripada Penolong Kan anan an,K ,Ket etua ua-k -ket etua ua

Bidan idang g

sert serta a

Ketua etua

Pan anit itia ia

dapa da patt

diur diurus us

dan da n

dikoordinasikan mengikut bidang dan peranan masing-masing.

11


12

d. Jawatankuasa kurikulum ini dapat berfungsi sepenuhnya terutama dalam menentukan dasar dan pelaksanaan segala inovasi serta program dan aktiviti yang telah dijadualkan. e. Guru Guru-g -gur uru u da dapa patt men ener erim ima a da dan n melak elaksa sana naka kan n pe peng ngaj ajar aran an pem pe mbe belaj lajar aran an yang yang be berp rpus usat atka kan n murid urid.. Guru Guru be bera rada da da dalam lam kead keadaa aan n sentiasa sentiasa berusaha berusaha me memp mperba erbaiki iki serta me memud mudahca ahcaraka rakan n am amalan-a alan-ama malan lan pengaja pengajaran ran pemelajar pemelajaran an

supaya supaya me menja njadi di lebih bermakna bermakna kepada murid-

murid. urid.Gu Guru ru men engg ggun unak akan an be berb rbag agai ai

kaed kaedah ah kem kemah ahira iran n be belaj lajar ar ba bagi gi

mewujudkan suasana pengajaran pemelajaran yang baik dan berkesan. f.

Sem Semua murid urid walau alaupu pun n mem empun punya yaii taha tahap p pe penc ncap apaia aian n yang yang

berb be rbez ezaa-be beza za,d ,dap apat at

dilay dilayan an

dan da n

diber diberik ikan an

ilmu ilmu

peng pe nget etah ahua uan n

sert serta a

kemahiran mengikut keupayaan dan kemampuan masing-masing dari segi akademik. g. Mu Muridrid-mu murid rid mend endap apat at ma masa sa belaj belajar ar yang yang op optim tima. a. Ma Masa sa yang yang diperu diperuntu ntukka kkan n un untuk tuk pe penga ngaja jaran ran dan pe peme melaj lajara aran n digun digunaka akan n oleh oleh guru guru dengan dengan berkesan berkesan.Sem .Semua ua mu murid rid dapat dapat me merasai rasai suasana suasana pengaja pengajaran ran yang meyakinkan. Mereka mendapat peluang sepenuhnya mengikuti pengajaran individu disamping disamping berkesem berkesempata patan n belajar belajar secara secara berkum berkumpulan. pulan. Mereka Mereka turut diberi

tanggungjawab tanggungjawab menyediakan menyediakan suasana bilik darjah darjah bersesuaian

mengi me ngikut kut keper keperlua luan n pe penga ngaja jaran ran pe peme melaj lajara aran n sesuat sesuatu u ma mata ta pelaja pelajaran ran.. Kesimpulannya setiap murid dapat merasai bahawa kehadiran mereka di dalam bilik darjah diperlukan. h. Sekolah Berkesan berupaya b erupaya memperlihatkan memperlihatkan anjakan cara dan alat bantu tradisional kepada pendekatan dan bahan bantu mengajar yang lebih baik baik

canggi canggih. h. Penga Pengaja jaran ran pemelaj pemelajara aran n yang yang bergan bergantun tung g sepen sepenuhn uhnya ya

kepada kepada buku teks, kapur dan pap papan an hitam dan berpusat berpusat dalam bilik darjah sepenuhn sepenuhnya ya akan berganja berganjak k kepada kepada penggunaan penggunaan bahan media teknologi teknologi

12


13

yang dapat disediakan disediakan pihak sekolah sekolah berdasar berdasarkan kan kewanga kewangan n yang ada. Pen engu guru rus san

kew kewan anga gan n

berk be rkes esan an

wan ang g

peru pe runt ntuk ukka kan n

kera kerajjaa aan n

dan da n

sumbangan kewangan dari sumber-sumber lain yang memberi keutamaan kepad kepada a pen penyed yediaa iaan n ba bahan han ba bantu ntu meng engaj ajar ar

akan akan

mew ewuj ujud udkan kan

suasa suasana na

pengaja pengajaran ran pemelaj pemelajaran aran yang yang dikehenda dikehendaki ki bersesuaian bersesuaian dengan dengan ma matlam tlamat at penca pen capaia paian n akade akademik mik sekola sekolah.P h.Peng enggun gunaan aan komp kompute uterr dan pe pende ndeka katan tan memperol erole ehi maklu klumat meneru erusi

inte interrne nett

misa isalny lnya

dikir ikira a

suatu atu

penamb penambahan ahan dan anjakan anjakan dalam pendekatan pendekatan untuk untuk meningkatka eningkatkan n mut mutu u dalam pengajaran pemelajaran. pemelajaran. I. Ibubapa/ Ibubapa/penj penjaga aga mu murid rid Sekolah Sekolah Berkesan Berkesan dap dapat at melibatkan elibatkan diri sec secara ara

posi po siti tiff

dala da lam m

pem pe melaj elajar aran an

murid urid..

Mere Me reka ka men enga gam mbil bil

rasa rasa

tanggungjawab sepenuhnya membuat semakan buku tulis, kerja rumah serta kerja kursus serta mengadakan hubungan dua hala dengan pihak sekolah. Ini Ini be berm rmak akna na ibuba ibubapa pa bu buka kan n saha sahaja ja ha hadir dir ke seko sekolah lah pa pada da ha hari ri yang yang dikehendaki seperti hari menandatangani rekod kemajuan anak tetapi hadir memb me mbincang incangkan kan kemaju kemajuan an akadem akademik ik anak apabila apabila me mereka reka me merasa rasa perlu berbuat demikian. Suasana ini dapat wujud dengan baik kerana kedua-dua pihak ibubapa dan guru sama-sam sama-sama a bersedia bersedia secara terbuka dan ikhlas menrima hakikat ini demi mempertingkatkan pencapaian murid. Dengan ini Sekolah Berkesan mampu memperlihatkan sistem ujian dan penilaian yang sempurna kerana keputusannya akan menjadi bahan perbincangan untuk menjana tanggungjawab bersama yang perlu dilaksanakan. j.j.

Seko Sekolah lah Berk Berkes esan an juga juga ha haru rus s melaks elaksan anak akan an inov inovas asii da dalam lam

pengaja pengajaran ran pemelaj pemelajaran. aran. Inovasi yang dilakukan perlu mempun mempunyai yai sifat boleh menambah minat, mempermudah kefahaman ilmu menerusi proses penga pen gaja jaran ran pemela pemelajjaran yang yang mu mudah dah diterim diterima a dan diikuti diikuti serta serta da dapat pat

13


14

memungkinkan berlakunya persefahaman di antara murid dan guru. Inovasi amat penting sebagai strategi dalam pengajaran dan pemelajaran pemelajaran Menurut Menurut Glasser (1998) (1998) terdapat terdapat enam ciri untuk mencapai mencapai tahap sekolah berkualiti atau sekolah berkesan iaitu: 1. Semua Semua masalah displin dan bukannya bukannya insiden dihindarkan dihindarkan dari seko sekolah lah da dalam lam tem tempo poh h du dua a tahu tahun. n. Ma Masa salah lah-m -mas asala alah h ini ini seha seharu rusn snya ya menurun secara signifikan dalam tempoh setahun. 2. Apa pabi bila la sekol ekolah ah tela telah h men enca capa paii taha tahap p seko sekola lah h be berk rkua ualit liti, i, pencapaian pelajar seharusnya bertambah bertambah baik berbanding berbanding masa lalu. 3. Pelajar mempamerkan bakat dan ketrampilan kepada guru-guru mereka me reka dengan dengan me memp mperoleh eroleh kredit daripada daripada guru-guru guru-guru me mereka reka.. Konsep Konsep persekolahan digantikan dengan pendidikan yang berguna. 4. Semua pelajar melakukan kerja-kerja yang berkualiti.Semua hasil kerj kerja a akan akan

men ener erim ima a gred gred yang yang cem cemerla erlang ng.. Oleh leh itu itu merek ereka a pe perl rlu u

berusaha memperolehinya. Jika hasil kerja belum mencapai tahap kualiti, guru-guru dan rakan-rakan pelajar membantu mereka mereka untuk mencapai mencapai tahap tersebut.

PROSES MEWUJUDKAN SEKOLAH BERKESAN/EFEKTIF Di dalam mewujudkan Sekolah Berkesan memerlukan proses yang panjang dan pendekatan pendekatan yang bersesua bersesuaian. ian. Hasilan Hasilan dari sekolah sekolah berkesan berkesan ialah kejayaan atau kejayaan sekolah berkenaan dalam beberapa bidang yang menjadi matlamat / targetnya utamanya. PENDEKATAN

SEKOLAH BERKESAN

KEJAYAAN

14


15

Mengikut “literature review” antara pendekatan yang digunakan untuk mewujudkan mew ujudkan sekolah berkesan ialah:

“The Goal-Attaiment Approach “ atau Pendekatan Pendekatan Pencapaian Matlamat.” Melalui Melalui pendekata pendekatan n ini, seluruh seluruh sumber sumber dan tenaga tenaga ditumpukan ditumpukan ke arah mencapai mencapai matlamat matlamat sekolah dan sekolah itu dianggap d ianggap berkesan dan berjaya jika matlamat yang telah dipernyatakan tercapai. “ The Process Approach “ atau Pendekatan Melalui Proses.” Untuk Un tuk pe pende ndekat katan an ini, ditega ditegaska skan n keja kejayaa yaan n pelaja pelajarr (stud (student ent ou outco tcome mes) s) adalah hasilan dari proses pengajaran guru di bilik darjah di samping proses kepemim kepemimpinan pinan pengetua pengetua atau guru besar yang terlibat secara secara langsung langsung sebagai sebagai sebagai “instructuonal leader” “ The Enviromental - Response Approach “ atau pendekatan Gera erakbalas las

Persek rsekit ita aran” ran”

Mengikut pendekatan ini, sekolah akan cuba seboleh mungkin memajukan bidang-bidang yang boleh menyakinkan masyarakat masyarakat “stake-holders” bahawa sekolah sudah berkesan mengikut kriteria yang menjadi menjadi kayu ukurnya. Apa Apa jua pe pend ndek ekat atan an yang yang kita kita pilih, pilih, pros proses es um umum umny nya a ad adala alah h berdasarkan apa yang kita mahu, mahu, ditahap mana kita sekarang dan apa yang y ang patut kita buat.

WHAT SHOULD WE DO AND WHERE ARE WE NOW

HERE SHALL SHALL WE BEGI BEGIN N

WHERE WHERE DO WE WANT TO GO

15


16

Dalam proses menuju menuju ke tahap sekolah berkesan, kita melihat melihat di mana patut mula dalam rantaian tindakbalas kita. Lain ststus semasa semasa sekolah, lain pula titik mula dan rantaian tindakbalasnya. Satu contoh model rantaian tindakbalas: mengembeling tenaga & usaha

meningkatkan meningkatkan pretasi akademik akademik

bila aspek akademik akademik meningkat

keyakinan guru meningkat mereka mereka terus mencintai profession keguruan

“Self-esteem” guru meningkat lebih menyukai & menyayangi menyayangi pelajar

disukai / diminati pelajar

meningkatkan rasa saling hormat-menghormati sayang - menyayangi

guru seronok mengajar, pelajar seronok belajar

pengajaran & pembelajaran menjadi lebih berkesan meningkatkan meningkatkan aspek-aspek lain lai n

sekolah terus maju

16


17

“everybody motivated motivated and inspired to work hard smartly, happily and continuously to achieve shared vision and values”

KAJIAN SEKOLAH BERKESAN DI MALAYSIA Secara Secara um umum um terda terdapat pat dua jenis jenis tum tumpua puan n kajia kajian, n, iaitu iaitu pen penkaj kajii han hanya ya mengkaji mengkaji ciri-ciri ciri -ciri sekolah berkesan keseluruhannya dan yang memberi memberi fokus kepad kepada a kepim kepimpin pinan an sekol sekolah ah be berke rkesan san.. Keban Kebanya yakan kan kajian kajian dijala dijalanka nkan n terh terhad adap ap seko sekolah lah cem cemerlan erlang g

yang yang

men engu guku kurr

fakt faktor or kece kecem merla erlang ngan an

berasaskan pencapaian akademik pelajar. pel ajar. Kajian ian

yang

dija ijalan lankan

oleh leh

Baha hag gian ian

Peran anc cang nga an

dan

Penye Penyelidik lidikan, an,Ke Keme mente nteria rian n Pendid Pendidika ikan n Malays Malaysia ia yang yang dipang dipanggil gil Kajian Kajian Keb eber erke kesa sana nan n Sekol ekolah ah da dala lam m tahu tahun n

1989 19 89.. Foku Fokus s kaj kajian ian ini ini iala ialah h

meme me merihalka rihalkan n iklim di sekolah sekolah yang berkesan berkesan dan yang tidak berkesan. berkesan. Dapatan kajian menunjukkan bahawa sekolah-sekolah berkesan mempunyai beberapa ciri yang lebih baik daripada sekolah tidak berkesan. Antara ciriciri sekolah yang berkesan yang dapat dikaji ialah kepimpinan yang tegas dan cekap,penekanan kepada pencapaian akademik dan kelakuan pelajar yang yang ba baik ik,, ha hara rapa pan n yang yang tingg tinggi, i, pe peny nyeli eliaa aan n yang yang rapi. rapi. pe perh rhub ubun unga gan n penge pen getuatua-gur guru u yang yang ba baik, ik, pe penca ncapai paian an dan usaha usaha guru guru diharga dihargai, i, guru guru meras me rasa a ba bangg ngga a me meng ngaj ajar, ar, pe pelaj lajar ar me meras rasa a ban bangga gga menjadi enjadi sebaha sebahagia gian n sekolah dan kemudahan-kemudahan kemudahan-kemudahan fizikal yang baik. Kajia ajian n yang yang dibu dibuat at oleh oleh Abd bdul ul Karim arim,1 ,198 988 8 jug uga a tela telah h da dapa patt mengenalpasti 12 ciri yang membezakan sekolah berkesan dan yang tidak berkesan iaitu (1) kemahiran kepimpinan pengetua; (2) persepsi pengetua terhadap peranan mereka; (3) pengalaman pengetua; (4) bilangan strategi yang digunakan untuk menjayakan sekolah; (5) pengelibatan ibu bapa; (6) jang angkaa kaan n guru; guru; (7) sikap sikap guru terhad terhadap ap pe pelaj lajar; ar;(8) (8) pe peras rasaan aan guru guru terhad terhadap ap sekola sekolah; h; (9) displin displin kendiri kendiri pelaj pelajar; (10) (10) pe pengu nguna naan an sumber sumber

17


18

denga den gan n cekap cekap dan berkes berkesan; an; (11) (11) pe perse rsepsi psi gu guru ru terhad terhadap ap lapora laporan n da dan n arahan kerajaan dan (12) rasa kepuasan guru terhadap pelajar.

FAKTOR-FAKTOR SEKOLAH SEKOLAH BERKESAN BERKESAN Dapat Da patan an me menun nunju jukka kkan n bah bahaw awa a di da dalam lam sekola sekolah h yang yang tidak tidak berkes berkesan, an, pretasi kebanyakan pelajarnya kurang memuaskan. Hanya segelintir pelajar yan ang g

mempunya nyai

insi insiat atif if

untuk ntuk

mem ema ajukan

diri iri

merek reka

ke

arah rah

kecemerlangan dapat memperolehi pencapaian yang lebih baik daripada rakan-rakan mereka. Di sebaliknya, pelajar-pelajar di dalam sekolah yang berkesan rataratanya mempunyai pretasi yang cemerlang. Mereka yang mempunyai latar belakang yang unggul berupaya mencapai pretasi yang jauh lebih baik, jika diband dibanding ingkan kan den denga gan n pelaja pelajar-p r-pela elaja jarr yang yang sebay sebaya a de denga ngan n me merek reka a di sekolah yang tidak berkesan ( Peter Mortimore, 1995) Mengikut Peter Mortimore (1995), dalam bukunya `Key characteristics of effective schools’ mengemukakan sebelas fakfor untuk sekolah berkesan iaitu 1.

Kepe Kepem mimpi impina nan n prof profes esion ional al *Tegas dan bermatlamat *Pendekatan bersama *Keunggulan pemimpin

2.

Perk Perkon ongs gsian ian visi visi da dan n matlam atlamat at *Penyatuan matlamat *Amalan berterusan *Kekitaan dan usahasama

3.

Kewu Kewuju judan dan bud budaya aya pembel pembelaj ajara aran n *Suasana yang teratur *Persekitaran *Persekitaran kerja yang menarik

18


19

4.

Penump Penumpuan uan terhadap terhadap pengajara pengajaran n dan pembelaj pembelajaran aran *Memaksimumkan waktu belajar *Penekanan *Penekanan terhadap t erhadap akademik *Penumpuan terhadap pencapaian

5.

Peng Pengaj ajar aran an be berm rmat atlam lamat at *Pengurusan *Pengurusan (bilik (bili k darjah) yang berkesan *kejelasan maksud *Pengajaran berstruktur *Penyesuaian *Penyesuaian pengkaedahan

6.

Peng Pengha hara rapa pan n yang yang tingg tinggii *Harapan tinggi *Perhubungan *Perhubungan yang diharapkan *Mencetuskan *Mencetuskan cabaran intelek i ntelek

7.

Peng Penguk ukuh uhan an yang yang po posit sitif if *Peraturan yang jelas dan adil *Terdapat maklumbalas

8.

Pema Pemanta ntaua uan n terha terhadap dap perkem perkemban banga gan n *Pemantauan pencapaian murid *Penilaian pencapaian sekolah

9.

Hak Ha k da dan n tang tanggu gung ngja jaw wab murid urid *Meningkatkan *Meningkatkan nilai kendiri *Pemeringkatan tanggungjawab

19


20

*Pengawalan kerja

10.

Perm Permua uafak fakata atan n ruma rumahh-sek sekolah olah *Penglibatan ibu-bapa dalam dal am pembelajaran pembelajaran anak

11.

Organ Organisas isasii pembe pembelaj lajara aran n *Pembangunan staf berasaskan sekolah

Dalam Fokus Pengurusan yang dikemukakan oleh Yang Berbahagia, Datuk Da tuk Dr. Dr. Shuko Shukorr bin Abdull Abdullah, ah, Ketua Ketua Penga Pengarah rah Pendid Pendidika ikan n Ma Malay laysia sia men enya yata taka kan n “ ba baha haw wa Seko Sekolah lah Berk Berkes esan an Tidak Tidak Akan Akan Wujud Wujud Tanpa Tanpa Pengetua Pengetua/Guru /Guru Besar Besar Berkesan Berkesan”.Per ”.Peranan anan pengetua/ pengetua/guru guru besar besar ke arah mewujudkan sekolah berkesan dapat dirumuskan seperti di bawah:

PERANAN PENGETUA/GURU BESAR

Mendefinisikan Misi Sekolah Merangka Matlamat Sekolah Menyebar luas Matlamat Sekolah Penyatuan Matlamat Kesejawatan dan Kolaborasi

Mengurus Program Instruksional Instruksional Profesional Yang Terkedapan Tegas dan Bermatlamat Pendekatan Partisipatif Penumpuan Terhadap Pengajaran & Pembelajaran Pengajaran Bermatlamat

20


21

Menyelia dan menilai instruksi Memantau kemajuan pelajar

Membina Iklim Pembelajaran Positif Mempertahankan Waktu Instruksional Penghargaan Yang Tinggi Pengukihan Positif Insentif terhadap Pembelajaran Insentif kepada Guru Mempertingkatkan Keunggulan Diri Persekitaran Pembelajaran `Learning Organisation’ Perkembangan Staf Pemuafakatan Sekolah - Rumah

Terda Terdapa patt

juga juga fakt faktor or-f -fak akto torr

lain lain

yang yang

mem empe peng ngar aruh uhii

kebe keberk rkes esan anan an

sekola sekolah,a h,anta ntarany ranya a ialah ialah pe persek rsekita itaran ran sekola sekolah h da dan n faktor faktor ma masya syarak rakat. at. Kedu Keduaa-du dua a fakt faktor or ini mun ungk gkin in mem empu puny nyai ai kesa kesan n po posi sitif tif atau atau ne nega gati tiff terhadap terhadap keceme kecemerlangan rlangan sekolah. sekolah. ini termasuk termasuklah lah status status sosio-eko sosio-ekonom nomii pelajar-pelajar serta penglibatan ibu bapa dan sumber-sumber yang boleh diperolehi. diperolehi. Berdasar Berdasarkan kan kajian-ka kajian-kajian jian lalu, jelaslah jelaslah bahawa bahawa masyara masyarakat kat mempun uny yai

pen pe ngaru aruh

yang

besar sar

terhada dap p

pre pretas tasi

ses sesebu bua ah

sekolah.Coleman sekolah.Coleman (1996) berpendapat bahawa faktor latarbelakang keluarga pelajar dan status sosial ekonomi pelajar banyak memberi kesan terhadap pencapaian akademik pelajar di sekolah. Ibu Ibu

bapa ba pa merup erupak akan an pe peng ngar aruh uh sos sosial ial

yang yang be besa sarr

terh terhad adap ap

pencapaian anak-anak mereka. Aspirasi dan harapan ibu bapa terhadap masa ma sa de depan pan ana anak-a k-anak nak me mema maink inkan an pe peran ranan an pe pentin nting g unt untuk uk mend endoro orong ng

21


22

anak-a ana k-anak nak me merek reka a lebih lebih bergai bergaiat at unt untuk uk me menc ncapa apaii pretas pretasii yang yang tinggi tinggi di sekolah. Persatuan Ibu Bapa dan Guru (PIBG) merupakan merupakan salah satu daripada pertubuhan di sekolah yang melibatkan perhubungan masyarakat dengan sekolah. sekolah. Tidak dapat dinafikan dinafikan bahawa bahawa PIBG PIBG me mema mainkan inkan peranan yang besar terhadap peningkatan pencapaian persekolahan pelajar. Ahli PIBG yang aktif boleh menyumbangkan tenaga dan sumber kewangan mereka dari masa ke semasa demi keberkesanan sekolah. Perse Persekit kitara aran n bilik darjah darjah juga juga pen penting ting dalan dalan situasi situasi pe pemb mbela elaja jaran ran pelajar ke arah mewujudkan sekolah berkesan. Menurut Sharifah Alwiah Alsago Alsagoff( ff(19 1986) 86),, pe persek rsekita itaran ran fizika fizikall bilik da darja rjah h yang yang baik baik akan akan da dapat pat meningkatkan meningkatkan kuasa serta s erta sumber pengajaran guru. Menurut Menurut Atan Long (1986), (1986), me menyata nyatakan kan bahawa pengurusan pengurusan bilik darjah hendaklah berdasarkan fungsi dan matlamat yang hendak dicapai melalui penggunaan bilik darjah. Wallen C.J dan Bacon (1978), mengatakan bahawa iklim bilik darjah jug juga a

tida tidak k

kuran urang g

pent pe ntin ingn gnya ya

untu un tuk k

mew ewuj ujud udka kan n

peng pe ngaj ajar aran an

dan da n

pembe pembelaj lajara aran n yang yang berkes berkesan. an. Bilik darja darjah h yang yang cerah cerah,, berw berwarna-w arna-warn arni, i, selesa, riang dan seronok sudah tentu akan menghasilkan pembelajaran yang lebih mudah mudah dan kekal jika dibandingkan keadaan sebaliknya. Keberk Keberkes esana anan n sekol sekolah ah am amat at berkait berkaitan an rapat rapat den denga gan n faktor faktor gu guru. ru. Guru Guru

mem emain ainka kan n

pera pe rana nann nnya ya

seba sebaga gaii

peny pe nyam ampa paii

ilmu, ilmu,

pela pe laks ksan ana a

kurik kurikulu ulum m, pe pem mga gaw wal tingk tingkah ahla laku ku pe pela laja jar, r, pe penil nilai ai pret pretas asii pe pelaj lajar ar da dan n sebag sebagainy ainya. a. Me Menu nurut rut Taylor Taylor (1962 (1962)) da daripa ripada da kajian kajianny nya a me menu nunj njukk ukkan an keutama keutamaan an yang diberikan diberikan oleh pelajar-p pelajar-pelaj elajar ar ialah kepada kepada pengaja pengajaran ran guru yang baik dan kurang kepada ciri-ciri keperibadian guru. Personaliti juga sebagai penentu ciri guru yang baik.

22


23

Penda Pendapat pat Willarad Willarad Waller (1932) (1932),, guru guru yang yang be berke rkesa san n he henda ndakla klah h mengekalkan jarak sosial daripada pelajar-pelajarnya. Ini bermakna untuk menghasilkan pengajaran yang berkesan, guru perlu mengadakan aktivitiaktiviti yang bercorak intelektual. Di samping samping itu, i tu, faktor faktor kurikulum kurikulum sekolah juga berperana berperanan n penting penting untuk untuk me mewu wujudk judkan an keberkes keberkesanan anan sekolah. sekolah. Aktiviti Aktiviti kurikulum kurikulum hen hendaklah daklah dijala dijalanka nkan n secara secara teranc terancang ang un untuk tuk me menin ningk gkatk atkan an pe pening ningkat katan an preta pretasi si pelajar. Sekolah haruslah melakukan perubahan-perubahan dalam bahanbaha ba han n

peng pe ngaj ajar aran an-p -pem embe belaj lajar aran an..

Pelba Pelbaga gaii

kaed kaedah ah

peng pe ngaj ajar aran an

yang yang

berk be rkua ualit litii ha haru rusl slah ah dilak dilakuk ukan an di da dalam lam bilik bilik da darj rjah ah.K .Kua ualit litii pe peng ngaj ajar aran an hendaklah diterapkan dalam pengajaran pengajaran dan pembelajaran. pembelajaran. Pengurusan yang cekap dalam proses pengajaran dan pembelajaran akan memudahkan pelajar menerima pengajaran dengan lebih berkesan. Kemud uda ahan

fizik zikal

sekolah lah

juga

sed edik ikit it

sebanyak

boleh leh

mempengaruhi mempengaruhi keberkesanan sekolah. Sekolah yang y ang cemerlang sudah pasti memp me mpunyai unyai kemudah kemudahan an komputer komputer untuk pembelaj pembelajaran aran,, pengguna penggunaan an alat bantuan mengajar yang baik dan kerusi meja yang selesa. Juga yang lebih pent pe ntin ing g iala ialah h bila bilang ngan an gu guru ru da dan n op opys ysen en matap atapel elaj ajar aran an yang yang diaj diajar ar mencukupi.

PELAKSANAAN KONSEP SEKOLAH BERKESAN Yang Berbahagia Ketua Pengarah Pendidikan Malaysia, dalam Mesyuarat Peny Penyela elara rasa san n Ha Hal-h l-hal al Prof Profes esion ional al Kali Kali ke 58 pa pada da 13 Me Meii 19 1998 98 telah telah mengem me ngemukak ukakan an sepuluh sepuluh fokus fokus pen pendidikan didikan untuk dijadikan dijadikan garis panduan panduan dalam pengurusan strategi ke arah Sekolah Berkesan (Dato Dr Abdul Shukur Abdullah, 1998). Kesemua sepuluh fokus tersebut adalah seperti yang berikut:

23


24

a.

Peng Penget etua ua yang yang be berk rkes esan an

b.

Sekol ekolah ah yang yang be berk rkes esan an

c.

Guru Guru yan ang g prof profes esio iona nall

d.

Kurik urikul ulum um yang yang rele releva van n

e.

Sist Sistem em pe penil nilaia aian n da dan n Pepe Peperik riksa saan an

f.

Pemb Pembina inaan an infrast infrastruk ruktur tur sokong sokongan an pen pengaj gajara aran n dan pembelajaran

g.

Pembinaan Pembinaan sistem sistem institusi institusi pelaksanaa pelaksanaan n dan pemanta pemantauan uan yang berkesan: sistem pentadbiran pendidikan.

h.

Pemb Pemban angun gunan an hub hubun ungan gan luar luar dan ma masy syara arakat kat

I.

Pemb Pembina inaan an hu hubun bungan gan luar luar da dan n ma masy syara arakat kat..

CIRI-CIRI SEKOLAH YANG TIDAK BERKESAN Menur Me nurut ut kajian kajian yang yang dibuat dibuat pe pengk ngkaj ajii boleh boleh dirum dirumusk uskan an ba bahaw hawa a ciri-ciri ciri-ciri sekolah yang tidak berkesan adalah seperti berikut: a.

Kurang Kurang visi di kalan kalangan gan wa warga rga sekola sekolah h

Warga Warga seko sekolah lah tida tidak k be berk rkes esan an di da dapa pati ti tida tidak k be berw rwaw awas asan an,, kura kurang ng mema me maham hamii dan berpengeta berpengetahuan huan me mengen ngenai ai keperihalan keperihalan sekolah, sekolah, proses proses perubahan perubahan yang berlaku dan juga juga budaya budaya sekolah sekolah sendiri. sendiri. Penghaya Penghayatan tan terhadap terhadap matlamat matlamat sekolah tidak dapat dihayati sepenuhnya sepenuhnya dan tindakan tindakan yang diambil tidak menjurus kepada visi yang dikehendaki. di kehendaki.

b. Kepimpinan yang tidak berfokus

24


25

Sekolah-se Sekolah-sekolah kolah tidak berkesan berkesan didapati didapati me memp mpunya unyaii am amalan alan yang tidak pernah pernah beruba berubah h dan pen penge getua tua yang yang tidak tidak boleh boleh me memb mbant antu. u. Pentad Pentadbir bir kura kurang ng men enja jalan lanka kan n pe pem man anta taua uan n yang yang men enye yelur luruh uh da dan n be bert rter erus usan an.. Pera Peranc ncan anga gan n kurik kurikulu ulum m tidak tidak diran diranca cang ng de deng ngan an telit telitii selar selaras as de deng ngan an matlamat untuk meningkatkan pretasi sekolah. Guru-guru mengalami janji jan janjiji yang yang tida tidak k ditep ditepat ati, i, be bera rasa sa kece kecew wa da dan n tidak tidak lagi lagi mem empe perc rcay ayai ai pengetua mereka. Teddlie Teddlie dan Field (1993) (1993) me mendapa ndapati ti bahawa bahawa pengetua pengetua yang tidak berkesan mempunyai jangkaan akademik yang rendah berbanding dengan guru gu ru merek ereka a da dan n mem embe beri ri pe pene neka kana nan n yang yang lebih lebih kepa kepada da aspe aspek k lain lain daripada kemahiran akademik. Tindakan tanduk pengetua tidak memberi kesan yang positif.

c. Hubungan yang tidak berfungsi Sekolah-se Sekolah-sekolah kolah yang tidak berkesan berkesan me mewu wujudk judkan an hubungan hubungan yang tidak memberikan kesan yang baik kepada warga sekolah. Guru-guru di dapati tidak bermaya, terlalu mengikut kata hati sendiri dan tidak menerima nasihat darip da ripad ada a pihak pihak

lain. lain. (Roz (Rozen enho holtz ltz 19 1989 89), ), men enda dapa pati ti hu hubu bung ngan an staf staf di

sekola sekolah h yang yang tidak tidak be berke rkesan san ada adalah lah tidak tidak rasion rasional, al, berpec berpecah ah be belah lah da dan n reak reaktif tif.. Kese Kesero rono noka kan n be beke kerj rja a merup erupak akan an aspe aspek k pe pent nting ing yang yang diber diberii perhatian untuk mencapai sekolah berkesan. Pentadbir harus mewujudkan hubungan hubungan yang baik dengan guru dan memastik memastikan an guru-guru tidak rasa tertekan dengan tugas yang dijalankan. di jalankan.

25


26

d. Amalan-amalan Amalan-amalan bilik bil ik darjah yang tidak efektif @Pen @Pende deka kata tan n

guru gu ru

yan ang g

tida tidak k

kon onsi sist sten en

terh terhad adap ap

kurik urikul ulum um da dan n

pengajaran.Pengajaran dan pembelajaran guru kurang kepada pendekatan `berpusat `berpusatkan kan murid’. Pengaja Pengajaran ran guru lebih kepada kepada sebagai sebagai luahan luahan ilmu pengetahuan sahaja. Keadaan ini memyebabkan memyebabkan murid kurang berfikir berfi kir untuk menganalisis menganalisis isu dan masalah. @Guru @Guru juga juga me memp mpunya unyaii jangkaa jangkaan n yang rendah rendah terhadap terhadap pelajar-pela pelajar-pelajar jar dalam dalam sekolah sekolah-se -sekol kolah ah SES SES rendah rendah.. Keada Keadaan an ini mu mungk ngkin in be berlak rlaku u di sekolah-sekolah luar bandar. @ Penekanan kepada pengawasan dan arahan mengenai amalan harian dan aktiviti yang tidak selaras, tidak dibincangkan, tidak mencabar pelajar dan tidak mempunyai rangka kerja yang jelas. @ Tahap interaksi yang rendah antara guru dan pelajar. Guru lebih menumpuka enumpukan n ma masa sa kepada kepada kerja-ker kerja-kerja ja perkeranian perkeranian,, pelajarpelajarpelajar tidak diselia disel ia dan pelajar kurang mengambil mengambil bahagian dalam tugasantugasan mereka. @ Pelajar menganggap guru mereka sebagai tidak mempedulikan mereka, tidak memuji, membantu atau menganggap belajar itu penting. @ Bilik darjah yang bising dengan banyak pergerakan yang tidak berkaitan denga den gan n pe pemb mbelaj elajara aran. n. Guru Guru tidak tidak da dapat pat me meng ngaw awal al kelas kelas den dengan gan ba baik ik terutama guru-guru yang tidak terlatih atau guru g uru ganti. @ Guru kerap menggunakan kritikan dan maklum balas yang negatif. Keadaan ini menyebabkan menyebabkan pelajar-pelajar akan merasa rendah diri terhadap pelajar-pelajar lain. Pelajar akan mengasingkan diri daripada pembelajaran dan minat untuk belajar matapelajaran akan merosot. Perkataan yang kasar dan kesat terhadap pelajar harus dielakkan.

26


27

@ Sekol Sekolah ah yang yang tidak tidak be berke rkesan san juga juga me memp mperli erlihat hatkan kan hub hubung ungan an PIBG dengan pihak sekolah tidak begitu rapat. Segala perancangan untuk meningka me ningkatkan tkan pretasi sekolah sekolah tidak dibincang secara secara bersama bersama dan teliti. PIBG PIBG hanya hanya me mengha ngharapk rapkan an pihak sekolah sekolah sahaja sahaja me menjal njalanka ankan n program program-program tersebut. Keadaan sebegini sudah pasti akan menyukarkan pihak sekolah melaksanakan sekolah yang berkesan.

KEKANGAN PELAKSANAAN SEKOLAH BERKESAN 1.

Masa Ma salah lah sika sikap p kita kita send sendiri iri..

Pelak Pelaksa sana naan an seko sekolah lah be berk rkes esan an am amat at be berg rgan antu tung ng kepa kepada da sika sikap p pa para ra pengetua, guru-guru dan juga masyarakat. Bagi merealisasikan sekolah berkesan, peranan pengetua mestilah mempunyai mempunyai sikap yang positif dan menjalankan menjalankan kepimpinan yang berkesan. Jika pengetua tidak menunjukkan semangat yang tinggi untuk melaksanakannya, sudah pasti organisasi sekolah tidak ti dak akan berjalan dengan berkesan. Begitu Begitu juga juga dengan dengan guru-guru guru-guru seharusn seharusnya ya me memp mpunya unyaii sikap yang positif positif dan be beritliz ritlizam am unt untuk uk me memb mbant antu u pihak pihak sekolah sekolah da dalam lam me menca ncapai pai sekolah berkesan. Jika guru tidak memberi sokongan yang kukuh terhadap para pentadbir, sudah pasti segala perancangan yang dibuat tidak akan mendapat mendapat hasil yang cemerlang. Sokongan daripada pihak PIBG juga penting. Tanpa bantuan daripada ibu i bu bapa, sekolah akan menghadapi masalah yang besar dari segi mendapat bantuan kewangan untuk menambah menambah kemudahan fizikal sekolah dan kepercayaan ibu bapa terhadap sekolah akan berkurangan. Kesimpulan dapat dikatakan di katakan gabungan ketiga-tiga ini amat penting dalam menjayakan menjayakan konsep sekolah berkesan.

27


28

2.

Masalah Masalah kekurang kekurangan an kemudah kemudahan an P & P seperti seperti kemudah kemudahan an kompute komputer, r, alatan OHP dan sebagainya.

Pihak Kementerian, Jabatan Pendidikan Negeri, PPD haruslah menyediakan segala kemudahan pengajaran dan pembelajaran yang penting untuk menjalankan inovasi dalam pengajaran. Pihak sekolah kemungkinan tidak mampu menyediakan segala kemudahan ini. Kemudahan ini penting bagi menjamin kaedah pengajaran dan pembelajaran pembelajaran guru lebih baik dan berkesan.

3.

Masalah se sekolah lah ke kekurangan gu guru te terlat latih dalam lam op opsyen

matapelajaran. Masalah ini juga boleh menyebabkan menyebabkan sesebuah sekolah tidak menjalankan pengajaran dan pembelajaran dengan berkesan. Guru ganti yang bukan opysen sudah pasti tidak mengajar mengajar dengan baik terutama matapelajaran matapelajaran B.Inggeris. Pihak kementerian seharusnya

memandang memandang serius perkara ini dan tindakan harus diambil untuk menempatkan menempatkan guru-guru terlatih di sekolah yang kekurangan guru terutama di luar bandar. Jika keadaan ini tidak ti dak diatasi pihak sekolah akan menghadapi masalah keberkesanan pengajaran.

4.

Masalah Masalah persekita persekitaran ran ma masyara syarakat kat yang yang berbeza. berbeza.

Masyarakat memainkan peranan penting dalam membudayakan kecemerlangan kecemerlangan di kalangan anak-anak mereka. Masyarakat Masyarakat di luar

bandar setengah daripadanya tidak begitu mementingkan mementingkan budaya

28


29

kecemerlangan terhadap anak mereka. Mereka cuma tahu anak mereka ke sekolah sahaja. Keadaan ini sudah pasti menyulitkan pihak sekolah

dalam melaksanakan sekolah berkesan. Sebabnya pembelajaran pembelajaran anakanak harus diteruskan di rumah r umah bukan saja saja disekolah. Bagi masyarakat asyarakat bandar, bandar, budaya budaya keceme kecemerlangan rlangan memang memang sudah sudah jelas. jelas. Mereka amat prihatin terhadap pelajaran anak-anak. Penghantaran anakanak ke kelas tuisyen adalah satu keperluan. Jika keadaan ini berlaku, pihak sekolah tidak akan menghadapi masalah besar dalam melaksanakan

konsep sekolah berkesan.

ISU DAN PERSOALAN: Konsep “Tanpa Cacat” atau “Sekolah Berkesan” Berkesan” telah diperkenalkan suatu ketika dahulu dan dalam masa yang sama kita digemparka di gemparkan n dengan pelbagai masalah salah laku sekolah. Di sekolah-sekolah dewasa ini terdapat ramai pelajar yang berasa tidak seronok. Fenomena ini dizahirkan di zahirkan melalui mesej tingkah laku seperti masalah ponteng sekolah ( Mohd Tajuddin, 1995; Thi Lip Sam, Sam, 1994; Azizah Lebai Nordin, 1997), tingkah laku lepak (Iran Herman, 1995), berlumba motorsikal, kes-kes jenayah, melawan guru dan pelbagai salah laku kecil yang lain (Mohammad (Mohammad Hj.Ikhsan, Hj.Ikhsan, 1994) dan penglibatan dalam dala m kumpulan kumpulan samseng dan gengsterisme di sekolah (Berita Harian,31 Mac 2000). Masalah kemerosotan kemerosotan akademik terutama subjek B.Inggeris,sains dan matematik kebanyakkan sekolah masih lagi belum mencapai mencapai tahap yang tinggi. t inggi. Keadaan ini juga berpunca daripada keadaan sekolah yang tidak berkesan. 1.

Adak Adakah ah seko sekolah lah kita kita be berk rkes esan an? ?

29


30

Secara realitinya, konsep Sekolah Berkesan merupakan merupakan satu konsep yang terlalu ideal. W alaubagaimanapun, alaubagaimanapun, konsep sekolah ini boleh tercapai jika semua indikator dapat bergabung bersama untuk menjayakannya. Tambahan Tambahan pula, pul a, isu menentukan menentukan ukuran keberkesanan keberkesanan sesebuah sekolah amat sukar. Jika dilihat masa kini, tidak banyak sekolah yang mampu melaksanakan melaksanakan konsep sekolah berkesan yang sebenar. Jika Jika ad ada a pu pun, n, kemung kemungkin kinan an sekola sekolah h tersebu tersebutt berj berjaya me menca ncapai pai kepu keputu tusa san n

yang yang

cem cemerla erlang ng

dala da lam m

pepe pe perik riksa saan an..

Nam Na mun

dari da ri

segi segi

kebe keberk rkes esan anan an men endid didik ik da dari ri akhla akhlak k da dan n moral oral yang yang ba baik ik am amat at suka sukarr dijalankan. Keadaan ini mungkin berlaku disebabkan pihak sekolah amat mementingkan kecemerlangan akademik semata-mata.

2.

Adakah Adakah sekolah sekolah ma masa sa kini hanya hanya me meme mentingk ntingkan an pencapaian pencapaian akademik semata-mata?

Sistem Sistem pen pendid didika ikan n yang yang be beror rorenta entasik sikan an pe peper periksa iksaan an me meru rupak pakan an faktor faktor utama yang menyebabkan sekolah terpaksa memberi tumpuan yang lebih ke arah arah meng engha hasilk silkan an pe pelaj lajar ar cemer cemerlan lang g dalam dalam pep peperik eriksa saan. an. Oleh Oleh itu keberkesanan sekolah untuk mendidik pelajar supaya mempunyai nilai-nilai murni mu rni am amat at sukar sukar disera diserapka pkan. n. Keada Keadaan an ini jelas jelas pad pada a ma masa sa sekara sekarang, ng, keruntuhan akhlak di kalangan pelajar semakin menjadi-jadi. Justeru, untuk melaks laksa anaka akan

kon onse sep p

sekolah olah

berk erkesa esan,

piha pihak k

sek sekolah lah

harus rus

mengimbangkan pendidikan untuk peperiksaan dengan pendidikan moral yang yang baik. baik. Di samp samping ing itu ga gabun bunga gan n ten tenag aga a yang yang bersun bersunggu gguh-s h-sung unggu guh h untuk menjayakan konsep sekolah berkesan antara pihak pentadbir dengan para guru dan masyarakat sekeliling amat penting.

30


31

3.

Baga Bagaim iman anak akah ah kese kesedia diaan an pa para ra pent pentad adbir bir seko sekolah lah dan dan gu guru ru untu untuk k melaksanakan Sekolah Berkesan?

Dalam Da lam melaks elaksan anak akan an seko sekolah lah be berk rkes esan an,, pe peng nget etua ua atau atau gu guru ru be besa sarr memainkan peranan amat penting. Tanpa pengetua berkesan, sudah pasti sek sekolah olah tidak tidak be berk rkes esan an.. Tida Tidak k ram ramai pe peng nget etua ua yang yang mam ampu pu un untu tuk k melaksanakan konsep sekolah ini kecuali pengetua yang mempunyai azam yang kuat untuk mencapai sekolah berkesan. Kebanyakan pengetua masih menga me ngama malka lkan n sistem sistem biroka birokasi si yang yang ketat ketat da dalam lam me menj njalan alanka kan n tug tugas as di sekolah. Keadaan ini akan mengongkong guru-guru dalam melaksanakan kreatif kreatif dan inovasi inovasi mereka mereka dalam pengajaran.G pengajaran.Guru-g uru-guru uru yang berkesan berkesan adalah guru yang berjaya dalam pengajaran dan pembelajarannya dengan mengaptasikan mengaptasikan penggunaan alat-alat bantuan pengajaran pengajaran yang canggih dan moden. mo den. Di samping samping me mengam ngamalkan alkan pelbagai pelbagai bentuk bentuk pengaja pengajaran. ran. Adakah Adakah keadaan ini berlaku di sekolah?

4.

Seja Sejauhm uhman anaka akah h PIBG PIBG mam mampu pu m mem emban bantu tu pihak pihak seko sekolah lah me menca ncapai pai konsep Sekolah Berkesan?

PIBG juga memainkan peranan penting dalam menjayakan konsep sekolah berkes berkesan. an. Sokong Sokongan an yang yang pa padu du akan akan me memb mbant antu u pihak pihak sekol sekolah ah dalam dalam men enjjayak ayakan an ranc rancan anga gan n yang yang telah telah diran diranca cang ngka kan. n. Bagi Bagi seko sekolah lah yang yang cemerlang, hubungan dengan PIBG dan pihak luar amat erat. Ibu bapa harus mengambil mengambil tahu tentang program-program yang dijalankan di sekolah. Ini akan memudahk memudahkan an para ibu bap bapa a me mema mantau ntau proses pengaja pengajaran ran dan pembelajaran pembelajaran anak-anak mereka di rumah. Tetapi masakini, kebanyakan ibu bapa tidak begitu rapat dengan pihak sekolah. Mereka cuma datang ke sekolah untuk mengambil rekod peperiksaan sahaja. Jarang mereka datang ke sekolah untuk membincangkan membincangkan soal pendidikan anak mereka.

31


32

KESIMPULAN Melihat kepada konsep-konsep, ciri-ciri sekolah, faktor-faktor keberkesanan Sekolah Berkesan, dapatlah kita simpulkan untuk ke arah merealisasikan konsep konsep sekolah, sekolah, pihak sekolah sekolah harus jelas mengenai mengenai falsafah falsafah mengenai mengenai sekolah berkesan. Juga pihak tuan pengetua harus mengetahui dari segi peranc perancan angan gan strate strategik gik yang yang perlu perlu diamb diambil. il. Keja Kejayaa yaan n sekol sekolah ah berkes berkesan an bermu bermula la dari dari bilik darja darjah h yang yang diurus diurus den dengan gan berkes berkesan an oleh oleh guru-g guru-guru uru berkesan dengan menggunakan alatan bantuan mengajar yang berkesan dan mencukupi mencukupi dan hubungan pelajar dan dan guru yang cukup mantap. mantap. Jadi dap dapatlah atlah kita ringkaskan ringkaskan,, kejayaa kejayaan n sekolah sekolah berkesan berkesan berdasark berdasarkan an model di bawah ini: SEKOLAH BERKESAN Kepimpinan Pengetua/Gur Pengetua/Guru u Besar Berkesan Guru-Guru Berkesan

Kurikulum Yang Relevan Sistem Penilaian & Peperiksaan Berkesan

Hubungan luar dan masyarakat

RUJUKAN 1.

Tan Sri Wan Mo Mohd hd Zahid Zahid Mo Mohd hd No Noord ordin, in, 19 1993. 93. `Wawasa `Wawasan n Pendidikan Agenda Pengisian’

2.

Chan Yuen Yuen Fook (Pensyar (Pensyarah ah Institut Institut Aminuddin Aminuddin Baki), Baki), 199 1999. 9. `Pengurusan Strategik Ke Arah Sekolah Berkesan.’

3.

Yaakob Yaakob Bin Ederis,Pe Ederis,Penget ngetua ua SMKB.Ta SMKB.Tama man n Dato Dato’’ Harun: Harun: “Sekolah “Sekolah Berkesan Teras Kejayaan Wawasan Pendidikan”.

32


33

4.

Sharifah Sharifah Alwiah Alwiah Alsagoff, Alsagoff, 2000: 2000: Keberkes Keberkesanan anan Sekolah:S Sekolah:Satu atu

Pers Perspe pekt ktif if 5.

Sosio Sosiolog logi. i.

Kertas Kertas Kerja Kerja Seminar Seminar Sekolah Sekolah Efektif, Efektif, 14-16 Nov 1996 di Institut Institut Aminuddin Baki: Mewujudkan dan Mengekalkan Keberkesanan Institusi Pendidikan.

6.

Seminar Seminar Kepenge Kepengetuaan tuaan 1/2000 1/2000 : Kepimpinan Kepimpinan Untu Untuk k Sekolah Sekolah Yang Sihat Dan Selamat.

33


sekolah berkesan

Recommend Documents