Organizatat Nderk Nderkombetare ombetare Pyetjet Kontrolluese nga kolokviumi i pare. Cila eshte ndarja e organizatave nderkombetare nderkombetare sipas fusheveprimit fusheveprimit te tyre? Ndahe dahen n ne organi ganiza zata ta te per pergj gjit iths hshm hme e dhe dhe te Specializuara 1.
Çka kuptoni ju me termin organizate nderkombetare? Trupa Trupa te krijuar krijuar nga me shume shume shtete, me organe organe te perhershme, me aftesi veprimi qe realizojne ne emer te shteteve dhe ne kuader te kompetencave te tyre.
.
!.
"isa nga #ellimet kryesore te $iges %rabe dhe shtetet anetare te saj? Bash Bashkr kren endi ditu turr akti aktivi vite teti tin n poli politi tik k te anet anetar arev eve e ,rua ,ruajt jtur ura a sovranitetin dhe pavarsine e tyre , perparuar ashkpunimin e anetareve ne lemin ekonomike ekonomike , sociale dhe kulturore .
&.
Cilat ishin menyrat e perfundimit te nderprerjes se anetaresise ne OK'? !isa nga menyrat e nderprerjes se anetarsis jane " Terheqja , #erjashtimi dhe pezullimi .
(.
Kur u themelua N%)O? Ne vitin $%&'&(.
*.
"all "allim imii nder ndermj mjet et Orga Organi niza zata tave ve Nder Nderk kom ombe beta tare re te Pergjitheshme dhe +ajonale Konferen,ave? !allim !allimii osht osht se organ organiza izatat tat nder nder..j ..jan an ashks ashksii shtete shtetesh sh qe krye kryejn jn funk funksi sion one e poli politi tik ke ose ose admi admini nist stra rati tive ve lidh lidhur ur me qeshtejet e interesav te perashkta dhe vitale te shteteve dhe jan te konstituara si trupa apo persona nderkomtar,Ndersa konferencat jane tuime te perfa perfaqsu qsuesv esve e te disa shtetev shteteve e me qellim qellim te shqyrt shqyrtimi imitt te ndonje qeshtje te zgjidhjes zgjidhjes se kon)ikteve kon)ikteve,te ,te harmonizimit harmonizimit te te inter interesa esav v dhe arritje arritjes s se ndonje ndonje marvesh marveshje je ne ralizim ralizimin in e qell qellim imev eve e te per perah ahsk skta ta dhe dhe push pushoj ojn n se egzi egzist stua uari ri pas pas realizimit te qellimeve.
-.
ka para#et per ju 'ashkimi /vropian dhe Keshilli i /vropes? Bashkimi evropian paraqet detyren per te mrojtur interesin e perashkt te te gjitha shteteve antare te B*+se,ndersa kshilli evropes eshte detyruar te mlidhet dy her ne vit ne qershor dhe ne dhjetor per te trajtuar qeshtjet qe kerkojn zgjidhje te shpejt
0.
Cilat konsiderohen se jane Organizata te para Nderkombetare? Ne kohen e vjeter jan -iga reke,ne kohene mesme /anza dhe #a0 1omana,dhe me von jan krijuar 2rg,tjera siq jan -idhja telegra3ke Nderkomtare viti %456,-idhja #ostale nderkomtare viti %476,Byroja per mas dhe pasha ne paris viti %476,8nioni mderkomtar per mrojtjen e #ronsis industriale viti %446, dhe yroja nderkomtare per mrojtejen e prones letrare dhe artistike %444.
2i klasi3kohen Organizatat Nderkombetare? 9lasi3kohen sipas shum veprimeve"Ne az te shtrirjes klasi3kohen ne 2rg,regjionale dhe 2rg,gloale,Sipas fushveprimit ne 2rg,net e prgjithshme dhe te specializuara,Sipas antarve ne 2rg ndershtetrore dhe jo qeveritare,sipas kohzgjatjes ne 2rg,te perkohshme dhe te perhershme,dhe sipas autorizimeve ne 2rg,rekomanduse,operative,mishtetrore. 14. Cilat jane elementet kryesore te Organizatave Nderkombetare? :ane"9arakteri nderqeveritar me te cilen jan krijuar,pergjegjsia e gjer nderkomtare,dhe veprimtaria e tyre ne fusha te posaqme siq jane"ekonomike,sociale,kulturore asrimore etj. 11. Cilat jane elementet kryesore per te ,ilesuar ne Organizatave Nderkombetare +ajonale? 2rganizatave regjionale u takojne ato qe i perfshijen shtetet e nje regjioni te caktuar gjeogra3k se cilit grup i takon ndonje organizat varet nga fakti nese eshte organizat e hapet per te gjitha shtetet nen kushtet e caktuara shtetetesh , te cilat i lidh afersia gjeogra3ke ,historia dhe kultura e ngjashme ose lidhje te tjera. .
Cilat ishin #ellimet e themelimit te $idhjes se Kombeve? ;ellimet" 1uajtja e rezave te ardhshem nga luftrat e tmerrshme <rojtja e te !rejtave te Njeriut 1espektimi dhe zatimi i te !rejtes Nderkometare #erparimi shoqeror dhe kushte me te mira per jetes.
1.
• • • •
1!. kur
u themelua OK'5ja dhe 6ka kishte per #ellim? 2k u themelua me =' tetor %&'6 ne momentin e hyrjes ne fuqi te paktit ne sanfrancosko ;ellimet e saj kan qen"ti ruajm rezat e ardhshem nga tmerret e luftes qe dy her gjat nje jete ,njeriu ka shkaktuar njerzimit vuajtje te papershkrueshme,Te shpallin rishtas esimin ne lirit dhe te drejtat themelore te njeriut ne dinjitetine njeriut,Te punojm per perparim shoqror dhe kushte te mira jetsore dhe liri te madhe,Te praktikojm tolerancen te jetojm ne paqe me njeri tjetrin ne nje frym te fqinjesis se mir etj. 1&. Cila eshte pro,edura dhe kushtet per anetaresimit ne OK'? Shtetet qe dojn te antarsohen ne 29B duhet ti plotsojn ' kushte "te jen shtete paqe dashes,ti pranojn d>tyrimet qe dalin nga karta,te jen te afta dhe te gatshem per ti permushur ato vendimin, per pranim e mer asamleja e pergjithshme me =?@ evotav ne az te rekomandimit te 9.Sigurimit ku nevoiten &vota te antarve te 9.te sigurimit duke perfshir aty edhe voten e te gjith antarve te perhershem te tyre. 1(. Cilat jane funksionet e Keshillit te kujdestarise? te shqyrtoj raportet qe ja parashtrojn autoriteti drejtues,shteti kujdestar te pranoj peticione dhe ti shqyrtoj ato duke u keshilluar me me autoritetin e shtetit kujdestar Te ej vizita te kohpaskoheshme ne teritoret nen kujdestari ne kohen kur meren vesh me pushtetin drejtues dhe te ndermarr aksione tjera ne pajtim me regullat e marveshjeve nen kujdestari. •
•
•
•
•
1*. Cilat
jane institu,ionet kryesore te Keshillit te /vropes? Ato jane" 9omiteti
jane parimet e Kartes se OK'5se? a(.#arimi arazise sovrane midis te gjitha shteteve antare,(.#arimi permushjes se detyrimeve me miresim,c(.#arimi zgjedhejes se mosmarveshjeve nderkomtare me mjete paqsore,d(.#arimi heqjes dor nga perdorimi forces ne mardheniet nderkomtare ose te kercenimit me forc,e(.#arimi dhenies se ndihmes se plote organizates ne qdo veprim qe merr,f(.#arimi se shtetet jo antare ne qeshtjet e paqes e te siguris duhet te veprojne ne
pajtim me karten e dhe mso nderhyrja ne punet e mrendshme. &. Cilat jane kater lirit e levizjes se tregut te brendshem te 'ashkimit /vropian? -evizja e mallrave ,e personave ,sherimeve dhe kapitalit . (. Cilat Ndryshime kryesore ka sjelle )raktati 8 $isbones Nje evrope me demokratike dhe me transparente ,per nje evrope me e3qiente ,nje evrope e te drejtave dhe vlerave,liris,solidaritetit dhe sigurise ,evropa si nje aktor ne nivel gloal. *. Kush i zgjedh anetaret e perkohshem te keshillit te sigurimit? Antaret e perhershem te kshillit te sigurimit zgjedh asamleja e pergjithshem e komeve te ashkuara per =vjet nga 6 qdo vit duke pasur parasyh kontriutin e antarve per ruajtjen e paqes dhe te siguris si dhe per qellime te tjera te organizates. -. fare nenkuptoni me pezullim te antareve te OK'5 se? #ezullimi osht apo do te thot ndalimi ushtrimit te te drejtav dhe privilegjeve te ndonje antari te organizates ne rast se ndaj ati antari osht marr ndonje mas parandaluse ose shtrenguse qe esht e percaktuar ne nenin D. 0. Cilat
jane funksionet e %samblese se Pergjithshme se OK'5se? Te diskutoj per te gjitha qeshtjet qe hyjn ne kuadrin e kartes se 29B+s dhe qe u referohen autorizimieve dhe te funksioneve te cilit do organ te parapar me karten e 29B+ s,te vendos per pranimin perjashtimin ose pezullimin e te drejtav dhe privilegjeve te ndonje antari te organizates ne az te rekomandimit te 9.Sigurimit Te diskutoj per te gjitha qeshtjet qe kan te ejn me ruajtjen e paqes dhe siguris nderkomtare,te ja terheq vrejtejen kshillit te sigurimit per situate qe mund te rrezikojn paqen dhe sigurin,te shqyrtoj dhe te aprovoj u0hetin e komeve te ashkuara etj. . 2i merren vendimet ne %samblene e pergjithshme te OK'5s? Dendimet merren me shumicen e thjesht te qe jan te pranishem dhe qe votojn,mirpo per qeshtje te rendsishme
merren me =?@ e votav,qeshtje te rendsishme konsiderohen"1ekomandimet ne lidhje me ruajtjen e paqes dhe siguris nderkomtare,pranimin e antarve te rinje ne 29B,pezullimi,perjashtimin e ndonje antari te vet,qeshtjet u0hetore,zgjedhjen e antarev te perhershem te 9.Sigurimit dhe 9.ekonomik e social. !4. Cilat funksione i ushtrojne se bashku %sambleja e Pergjithshme e OK' 9 se dhe keshilli i sigurimit? #ranimin ose perjashtimin e antarve te vet,pezulimin e te drejtav dhe privilegjeve te antarve te vet,emrimin e sekretariatit te komeve te ashkuara,zgjedhjen e gjygjtarve te :N!+s,si dhe ndryshimin e kartes. !1. Cilat
kritere duhet plotesuar per tu themeluar nje Organizate Nderkombetare? kur hyn ne fuqi marveshja me te cilen eshte parapar krijimi organizates. dhe kur themelohen organet eparshikuara me marveshje !. Cilat jane shka#et pse deshtimin e $idhjes se Kombeve? Shum shtete e paten lshuar lidhjen e komeve per shkak te mospajtimit me politiken e saje #er shkak te politikes secioniste te shum shteteve siq ishin"Amerika latine,Brazili. #er shkak se shum shtete e paten humur te drejten te jen anta rte organizates per shkak se e paten humur cilsin e shtetit te pavarur siq ishte Shqipria. !!. % lejohet terhe#ja nga OK' 9 ja? 1aporti kshilli te conferences se San+franciskos lejon mundsin e terheqjes se,se qdo shtet antar te terhiqet nga 29B+ja ne raste te jasht zakonshme,por duhet ti paraqet arsyet e terheqjes te cilat duhet te jen te atilla qe arsyetojn vendim. !&. Cilat jane institu,ionet e '/ 9 se? #arlamenti evropian,komisioni evropian,keshilli i e+s,gjykata e e+s,anka qendrore evropiane etj. !(. Cila eshte perberja e Keshillit te '/ 9 se? Samiti seviljes e reduktoi numrin e llojeve te keshillit nga %5ne & e ata jan" •
•
•
•
•
%.qeshtjet e pergjithshme dhe mardheniet me jasht =.qeshtjet ekonomike dhe 3nanciare @.drejtsia dhe punt e mrendshme '.#unsimi,politika sociale,shendeti dhe qeshtjet konsumatorit 6.konkurenca tregtia e mrendshme dhe industria 5.transporti telekomunikacioni dhe energjia 7.ujqsia dhe peshkimi 4.mjedisi &.edukimi rinia dhe kultura. !*. Cili
e
eshte organi me i larte politik i 'ashkimit /vropian? 2rgani me lart ashkimit evropian eshte kshilli evropian,ne ket gemium perfaqsohet shefat e te gjitha qeverive kryeministrat e te gjitha shteteve antare perveq ketyre edhe ministrant epunve te jashtme te tegjitha shteteve si dhe presidenti komisionit evropian,mirpo presidenti komisionit dhe ministrant e jashtem skan te drejt vote,ky man mledhejt 'her ne vit zakonisht ne ruksel kshilli evropian nuk vendos ligje,por vetem jap direktivat udhzimet te cilat duhet ti ndjek politika eperashket ne kohen e ardhshem. !-. Cilat jane funksionet e keshillit te sigurimit? Te formuloj planet per vendosjen e nje sistemi per rregullimin e armatimit
9eshilli i 9udestarise jykata Nderkometare e !rejtesis Sekretariati . !. 2i
zgjidhet sekretari i pergjithshem i OK' 9 se? Sekretari i #ergjithshem, i cili zgjidhet me propozim te 9eshillit te Sigurismit nga Asamleja e #ergjithshme me nje mandat pesevjeEar. &4. Cilat jane Komitetet e %samblese se pergjithshme? %(komiteti per qeshtje te sigurise nderkometare dhe te qarmatimit =(komiteti special @(komiteti per qeshtje ekonomike dhe 3nanciare '(komiteti per qeshtje sociale ,kulturore dhe humanitare 6(komiteti per qeshtje te shkolonizimit 5(komiteti per qeshtje administrative dhe u0hetore dhe 7(komiteti per qeshtje juridike . &1. Cili nga institu,ionet e 'ashkimit /vropian i perfa#eson #ytetaret e /vropes ne 'ashkimin /vropian? #arlamenti evropian &. Cilat kritere duhet ti plotesoje Kosova per integrim ne '/? Se pari, kriteriumi politik" shtetet potenciale?kandidate duhet te kene institucione staile qe garantojne demokracine, sundimin e ligjit, te drejtat e njeriut, respekt e mrojtje te pakicave, ashkepunimi me jykaten e /ages dhe dialogu me Serine Se dyti, kriteriumi ekonomik" shtetet potenciale?kandidate duhet te kene ekonomi tregu funksionale dhe te munden tFia dalin mare me presionin konkurrues dhe fuqite e tregut renda 8nionit. Se treti, shtetet potenciale ?kandidate duhet te miratojne nje korpus te tere te ligjeve te B*, te njohura me termin acquis communautaire. &!. 2a
anetar i ka OK' 9 ja? %&@ shtete anetare &&. :ellimi i themelimit te OK' 9 se ka #ene; 1uajtja e rezave te ardhshem nga luftrat e tmerrshme <rojtja e te !rejtave te Njeriut • •
1espektimi dhe zatimi i te !rejtes Nderkometare #erparimi shoqeror dhe kushte me te mira per jetes. &(. 2a antare te perhershem ka Keshilli i sigurimit i OK' ? 6 anetar. &*. $istojeni shtetet anetare te '/ 9 se; Cranca ,gjermania,italia,elgjika,holanda,luksemurgu ,anglia,danimarka,irlanda,greqia,spanja ,portugalia,austria,3nlanda,suedia,lestonia,estoni,lituani,qeki ,hungary,poloni,sllovaki,slloveni,malta ,qipro,ullgari ,rumani,kroaci,dhe kosov "#. 1.$istojeni organizata sub5regjionale %merikane? Amazon cooperation treaty organization $AGT2(, Andean community $GAN(, Association of cariean states$AGS(, Gariean community$GA1G2<(, Gentral american integration system $SGA(, -atin american and cariean economic system $S*-A( , -atin american integration association $A-A!(,-atin american parliament , 2rganisation pf eastern cariean states$2*GS(, 1io roup, Southern cone commo market $<*1G2S81(. • •
.2i funksionon Komuniteti %ndean si organizate sub5 regjionale amerikane? #akti Andean u nenshkrua ne vitin %&5& nga keto shtete "Bolivia, 9ilii ,9olumia ,*kuador dhe #eru ,Denezuela ehet vendi i gjashte ne %&7@ , me pas kili u terhek ne %&75 kurse venezuela ne vitin =H%@ !.Kur eshte themeluar dhe per ,fare #ellim eshte themelu organizanat sub5regjionale amerikane
partneritetit ekonomik njohr si GA1C218< nenshkruar ne vitin =HH4 e cila " aranton te drejtat per tregti dhe investime per te gjitje qytetaret e B*+se dhe Garicom dhe gjithashtu gjykata evropiane e drejtesis zgjedh te gjitha mosmarrveshjet mes vendeve te ketyre organizatave . (.2i funksionon
N%)%@?
*.$istojeni organizatat sub5regjionale %frikane?
14. Kur eshte themeluar Bnioni %frikan dhe ,ilat jane shtete anetare? Bashkimi afrikan eshte nje ashkim i perere nga 6' shtete afrikane , morocco eshte shteti i vetem afrikan qe nuk eshte pjese e 8nionit , kjo organizat u themelua ne vitin %&5@. 11. Cila eshte struktura organizative e Bnionit %frikan? 8nioni afrikan eshte i perere nga dy organe politike dhe administrative , organi me i larte vendimmarres eshte kuvendi i unionit afrikan , i perere nga te gjitha kryetaret e shteteve ose qeverive te shteteve anetare te A8. Dendimet me te rendesishme te A8 mirren nga " 9uvendi i shteteve afrikane , nje takim gjysme+vjetore te kryetareve te shteteve dhe qeverive te vendeve anetare te saj , sekretariati i A8+se , komisioni i ashkimit afrikan , eshte i azuar ne A!S AB*BA *T2# . 1. fare parasheh %gjenda 4*! e Bnionit %frikan? 9jo eshte nje kuader strategjike per transformimin socio+ ekonomik te kontinentit gjate 6H viteve te ardhshme , Bazohet ne dhe kerkon per te pershpejtuar zatimin e nismave te kaluara dhe ekzistuese kontinentale per rritjen dhe zhvillimin e qendrueshme . ajo eshte ndertuar edhe ne praktikat kometare rajonale kontinentale me te mire ne formulimin e saj. 1!. u lutem perku3zojeni de3ni,ionin e 8nstitu,ioneve te spe,ializuar? nstitucionet e Specializuara jane krijuar me marrveshje nderqeveritare dhe jane pajisuar sipas instrumenteve te tyre themelore me pergjegjsi te gjere kometare ne fushat ekonomike ,sociale ,kulturore ,arsimore ,shendetsore ose fusha te ngjajshme ,lidhen me komet e ashkuara ,sipas dispozitave te nenit 5@. 1&. Cili eshte dallimi ne mes Orhanizatave Nderkombetare +egjionale dhe 8nstitu,ioneve te 2pe,ializuar sa i perketraportit te tyre me OK'? !allimi qendron se nstitucionet e Specializuara me 29B+ne kane lidhur marreveshje te veante ku jane te percaktuara menyra dhe forma e ashkpunimit te ndersjelle ,dhe fushveprimtaria e tyre eshte me e gjere se sa e organizatave nderkometare regjionale .
1(. Cilat jane karakteristikat e 8nstitu,ioneve te 2pe,ializuara? 9arakteristikat e S" a( karakteri nderqeveritar i marrveshjes me te cilen jane krijuar , ( pergjegjsia e gjere nderkometare , c( veprimtaria ne fusha te posacme ekonomike, sociale kulturore ,arsimore dhe shendetsore ose ne fusha te ngjajshme d( lidhja me komet e ashkuara . 1*. Kur eshte ini,uar themelimi i 8nstitu,ioneve te 2pe,ializuara dhe ne 6fare forme te organizimit? :ane krijuar nga shoqatat nderkometare administrative $para krijimi te 29B+se(, jane inicuar ne konferencen e !umarton K 2aks e %&'' . 1-. Cili eshte roli i Komisionit /konomik 2o,ial te OK'5se ne raport me 8nstitu,ionet e 2pe,ializuara? 1aportet e nstitucioneve te Specializuara realizohen permes keshillit ekonomik e social te 29B+se 10. $istojeni 8nstitu,ionet e 2pe,ializuara kryesore? -2,CA2,8N*SG2,GA2,B1!,8$O@D si institu,ion i spe,ializuara? -2 eshte formuar pas luftes se pare Botrore ne kuader te liges se popujve .#as -uftes Botrore 3ton statusin e instutucionit te 29B+se me seli ne jeneve. ;ellimi i kesaj organizate eshte qe me marrveshje nderkometare te siguroje kushte me te mira te punes dhe pozite me te mire te punetoreve. 4. Cili eshte #ellimi i BN/2COD si institu,ion i spe,ializuara? ;ellimi i deklaruar i kesaj organizate eshte te kontrioj per paqendhe sigurine ne Bote duke n0itur ashkepunimin nderkometare permes arsmit, shkences, dhe kultures.
. u lutem pershkruajeni antaresin e 8nstitu,ioneve te 2pe,ializuara? Ne shumicen e rasteve kemi te automatizuar antarsin, por.ka raste kur antarsimi duhet kalon neper faza te ndryshme si prsh.8nesco !. Nese nje shtet perjashtohet nga antaresia ne OK'D a eshte i perjashtuar edhe nga 8nstitu,ioni i 2pe,ializuar ? #erjashtimi i nje shteti nga 29B+ d.m.th pezullim i atij shteti nga S. &. Cilat jane aktet ne baze te ,ilave funkionojne 8nstitu,ionet e 2pe,ializuara? a(projektet e konventave dhe relegmanete nderkometare , (
. Cilat jane organet mbeshtetese per Komisionin /konomik 2o,ial per adresimin e "rejtave te Njeriut? a(komisioi i te drejtave te njeriut $8N/1/G( ,( nenkomisioni per pengimin e diskriminimit dhe mrojtjen e pakicave. !4. Cila organizate regjionale evropiane ka per mision primar mbrojtjen e te "rejtave te Njeriut? 9eshilli i evropes . !1. Cili eshte roli i Keshillit te /vropes ne raport me O27%@ ne raport me
organesh qe merren me qeshtjen e mjedisit $komiteti shkencor per efektet e rezatimit atomik , dhe komiteti per shfrytezimin e kozmosit per qellime paqesore etj( 29B+ja ka disa komitete " komiteti per shkence ,komiteti per teknologji ,$veprimtaria e te cilave ka te eje me ruajtjen e mjedisit (. !*. Cili eshte roli i Organizatave +egjionale ne mbrojtjen e mjedisit?
!0. Cilat jane organizata #e merren kryesisht me mbrojtjen e mjedisit? Iorld resources institute 8nion of concerned sciantists The sierra clu foundation 1ainforest allience 2ceana Nrdc *nviromental defense found *arthjustice Gonservation international Gonservation fund 8GN reen peace !. Cili eshte trendi ne raport me zhvillimin e Organizatave Nderkombetare? 2rganizatat nderkometare esoj qe duhet te rriten edhe perkunder qe kemi organizata funksionale ,secila organizat
mund te jap kontriutin e saj ne nje fushe te caktuar aktualisht kemi nje situat mjaft te nderlikuar sa i perket sigurse nga sulmet terroriste dhe organizata nderkomater duhet te tregojne veten apo qellimi per te cilin jane krijuar ne rend te par siguria kolektive . &4. % do te rritet apo zvogelohet numri i Organizatave Nderkombetare? u lutem jepni argumentet per se,ilin mendim? Shpresojme qe numri i tyre te mos rritet dhe vetem te zvoglohet per shkak qe nese ka nevoje per organizata nderkometare atehere ne menyre kontinuele te jep te kuptosh qe ka edhe proleme apo destailizime ne fusha te caktuara .
Pergatitur nga %rdit Aervalla