Projekt Tema:Historia e Shqipërisë përmes kalave Objektivat:Të
tregojmë se ku dhe kur janë ndërtuar kalatë në
territorin shqiptar dhe cilat kanë qenë rëndësitë e saj gjatë historisë së vendit.Të tregojmë së cilët kanë qenë sunduesit e tyre,cfarë roli kanë luajtur gjatë historisë,lidhjen e saj me të sotmen,si dhe traditat dhe zakonet e zonës,ku ndodhen kalatë.
Punoi:Lili Tashi
Lista e kalave në Shqipëri 1.Kalaja e Drishtit
20.Kalaja e Gjirokastrës
2.Kalaja e Beratit
21.Kalaja e Prezës
3.Kalaja e Badhrës
22.Kalaja e Rodonit
4.Kalaja e Elbasanit
23.Kalaja e Shkodrës
5.Kalaja e Bashtovës
24.Kalaja e Shtëpëzës
6.Kalaja e Borshit
25.Kalaja e Skelës
7.Kalaja e Durrësit
26.Kalaja e Skraparit
8.Kalaja e Grazhdanit
27.Kalaja e Tepelenës
9.Kalaja e Kaninës
28.Kalaja e Tiranës
10.Kalaja e Kardhiqit
29.Kalaja e Tujanit
11.Kalaja e Krujës
30.Kalaja e Vokopolës
12.Kalaja e Lëkurësit 13.Kalaja e Lezhës 14.Kalaja e Libohovës 15.Kalaja e Margëllcit 16.Kalaja e Peqinit 17.Kalaja e Petrelës 18.Kalaja e Pogradecit 19.Kalaja e Porto Palermos
Kalaja e Tepelenws dhe kalaja e Gjirokastrws ●Kalaja e Tepelenes ose sic njihet ndryshe,e Ali Pashes ndodhet ne veri te Tepelenes.Sundimtari I saj kryesor ka qene Ali Pashe Tepelena.Pas demeve te shumta te perballimit te luftrave historike,ku luajti rol mbrojtes,me rendesi shume te madhe ajo u rindertua ne vitin 1819.Ajo ka tre hyrje dhe 3 kulla me nje siperfaqe prej 4-5 ha. ●Kalaja e Gjirokastres daton qe ne vitin 1336.Ajo eshte sunduar nga feudale te ndryshem dhe eshte perfshire ne sundime te ndryshme ku permendet perfshirja e saj ne Epirt.Pas sundimit te saj zoterimin e mori Ali Pashe Tepelena.Kalaja eshte e ndertuar nga gur I gdhendur.Ne kala ndodhet nje oborr I gjere I drejtuar nga lindja ne perendim.Kjo kala u pushtua nga turqit ne vitin 1417 pas nje rrethimi te gjate.Me kalimin e viteve ajo luajti rol per qendrimin e sunduesit.Ajo u rindertua ne vitin 1812.
Kalaja e Beratit dhe kalaja e Elbasanit -Kalaja e Beratit ndodhet ne nje koder,ne te majte mbi gryken e Osumit.Emri I saj I lashte eshte Antipatrea qe permendet tek romaket e lashte.Ajo tregon me formen e spikatur trekendore,kulturen e ndertimit te keshtjellave.Sundimtari qe njihet pas pushtimit te keshtjelles eshte Mihali I nga Despoti I Epirit.Ne hyrje te saj per arsye sigurie e taktike mbrojtje ndodhen dy porta te ndertuara me tulla te kuqe sipas modelit bizantin.Ka sherbyer si mjet lufte e vendstrehimi. -Kalaja e Elbasanit ne ndertimin e saj ka luajtur rol kryesor ne rendesine ushtarake ne mbojtjen e qytetit.Ajo ben pjese ne kohet e hershme osmane.Ne muret e saj shume pjese e materialeve datojne qe ne periudhat romake.Sundimtar qe ende permendet eshte Mehmeti II.Kalaja ndodhet madje ne mes te vies Egnatia.Ne baze te kultures qe ende eshte trasheguar,jane gdhendjet neper mure qe ende realizohen.
Kalaja e Shkodrws Kalaja e Shkodres ndodhet ne hyrje te qytetit te Shkodres mbi nje koder.Ne te ka sunduar mbreti Gent ne kohen e ilireve.Ka sherbyer si vendstrehim ne rast luftrash,mjet lufte ndermjet mureve te saj,si depo,administrate,magazine,etj.E gjithe kalaja eshte e ndare ne tre oborre ku secili ndahet nga tjetri nepermjet portave te medha.Oborri I trete eshte me I vogel se te tjeret.Ne oborrin e dyte,ndodhet pjesa qendrore e kalase dhe me e madhja brenda saj.Depozitat e ujit qe ndodhen ne brendesi jane te shumta,gjithashtu edhe ato ushqimore ne rast qendrimi per nje kohe te gjate te izoluar.Keshtjella ne historine e saj eshte shekullore.
Gjithashtu ne te ndodhet nje galeri e vogel ne dy kate,qe vizitohet nga turiste te shumte dhe mbahen armet,mjetet e perdorura dhe informacionet historike te tyre.Ne kala ne rast rreziku kemi disa tunele me dalje ne disa sektore anembane kalase.Principata qe sundoi ne kala dhe permendet eshte ajo e Balshajve.E gjithe keshtjella eshte e veshur me gure te skuadruar.Kjo kala ka mure aq te fuqishme sa arriti te perballonte bombardimet nga ushtria turke ne shekullin e XV.
Kalaja e Krujws Kalaja eshte ngritur mbi nje koder ne qytetin e krujes.Deshmohet se ajo ka qene e banuar qe ne shekullin e III dhe kalaja ka qene e ngritur ne shkullin VI-V p.e.s.Ne cdo pjese te ndertuar te saj vihet re kultura e ndertimit arberorte kohes se atehershme.Si kryekomandant i saj per nje periudhe te gjate kohore eshte Skenderbeu ku realizoi mbi 23 beteja dhe fitoi ne shume prej tyre,ku humbi vetem ne dy.Ne kete keshtjelle eshte gjetur edhe nje kulle kembanore dhe varre i popullsise arberore.Sic e thame Skenderbeu ka qene nje prej personave kryesore jo vetem ne drejtimin e kalase,
por edhe te luftrave qe zhvilloheshin brenda dhe jashte saj,sepse ato qene te shumta,ngaqe Kruja ne ate kohe ishte kryeqendra e Shqiperise.Historia e gjate e saj permendet qe ne netor te vitit 1443 kur Skenderbeu braktisi ushtrine turke se bashku me 300 kalores shqiptare e u nis per ne Kruje,ku me 28 nentor 1443 shpalli rimekembjen e Krujes.Armiku kryesor i asaj kohe ishte ushtria osmane,ku Skenderbeu duke enjohur mire taktiken e luftes se ushtrise osmanee organizoi ushtrine e tije ne tri njesi:Njesia e vendosur ne keshtjellen e Krujes nen drejtimin e Vrana Kontit,pjesa e vendosur dhe e organizuar ne ceta nen drejtimin e Gjergj Arianitit qe do te vepronte ne luginen e Shkumbinit dhe pjesa qe do te vepronte rreth Krujes e drejtuar nga vete Skenderbeu.
Kruja ka pesuar gjate historise se saj tre rrethime.Rrethimi i pare i Krujes ishte ne korrik te vitit 1450 ku sulltan Murati II me nje ushtri prej 100 mije vetash u fut ne territoret shqiptare,ku gjate rruges pesoi deme te shumta nga Gjergj Arianiti.Faktori kryesor qe e nihmoi ushtrine shqiptare ishte terreni malor dhe njohja mire e tij.Duke e pare se ishte e pamundur ta pushtonte Krujen,sulltan Murati II i premtoi Vrana Kontit nje shume te madhe te hollash,por ai e mbrojti me vendosmeri keshtjellen,keshtu ai u drejtua me paqe nga Skenderbeu,por ai nuk pranoi.
Ne rrethimin e dyte te Krujes ne korrik te vitit 1466 sulltan Mehmeti me nje ushtri prej 150 mije vetash marshoi ndermjet rruges Egnatia.Skenderbeu mori masa te menjehershme duke forcuar mbrojtjen me shume se heren e pare,por pa ndryshuar taktike.Ushtria osmane u sulmua ne menyre te befasishme per dy muaj keshtu sulltan Mehmeti e dinte se e kishte te pamundur,keshtu ai urdheroi rindertimin e keshtjelles se Valmit,qe e quajti Elbasan.
Ne rrethimin e trete te Krujes ne maj te vitit 1467 sulltan Mehmeti II mberriti ne Shqiperi me gjithe
ushtrine e perandorise se tij.Luftime te ashpra u zhvilluan dhe gjate rruges,por pa sukses.Gjithsesi sulltani u largua ne fund te veres me humbje,duke mos arritur as kete here te marre Krujen me kalane e saj.Pas disa vitesh,me 17 janar te vitit 1468,Skenderbeu vdiq nga ethet dhe duke qene nje drejtues i zote ushtria shqiptare dhe qendresa e kalase se Krujes do te dobesohej,derisa ne vitin1478 sulltan Mehmeti II morri Krujen me gjithe kalane e saj nepermjet nje pike strategjike duke e bere Krujen e strehuar ne kala te dorezohej nga uria ndermjet detyrimit.
Pasuria Kulturore Ne te gjitha keto kala jane trasheguar kultura te ndryshme qe nga koha ilire,duke filluar qe nga gdhendja mbi gure qe vihet re ne muret e tyre,por edhe ndertimi i banesave ne territorin brenda kalase.Kjo gje vihet re fare mire na Kalane e Elbasanit,ku shihen disa shtepi brenda ne oborrin e kalase.Kultura eshte trasheguar brez pas brezi,sepse edhe ne ditet e sotme ka shume fjale e emra qe jane trasheguar qe nga koha Ilire,ku mund te permendim fjale te ndyshme gjuhesore dhe emra,si emrat e mbreterve te lashte,Agroni,Teuta,Gent,Dhimiter,Gjergj,etj. Megjithese deri ne keto kohe nuk jane perdorur shume keto emra,ka familje qe ende e trashegojne venien e emrave.Ne kala te ndryshme,shihet shume punime artizanale qe tregojne se kultura Ilire eshte autoktone dhe unike nga kultura e vendeve te tjera.Ne muze te ndryshem vihen re mire keto dhe p.sh,ne Kalane e Shkodres shohim se ende armet,pocet,tasa prej balte,jane ruajtur aty per nje kohe te gjate.Kjo verteton pasurine e madhe kulturore qe ndodhen ne to.
