MAKALAH EKONOMI MONETER
SUKU BUNGA SEBAGAI INSTRUMEN EKONOMI MONETER
DISUSUN OLEH KELOMPOK 9
ARI ARYA FITRIZA
1 5 0 5 2 3 0 39
RIDWAN FADLI
1 5 0 52 3 0 4 7
YAVID HIDAYAH
1 5 0 5 2 30 7 3
EKO SISWANTO
1 5 0 5 2 3 0 76
WAHYUDA PR PRATAMA
1 5 0 52 30 7 7
UNIVERSITA UNIVERSI TAS S SUMATERA UTARA UTARA FAKULT FAKULTAS AS EKONOMI EKONOM I DAN BISNIS PROGRAM STUDI EKONOMI PEMBANGUNAN MEDAN OKTOBER 2016
KATA PENGANTAR
Al!"#$l%ll!%&!''%l(!l!"%)* +$,% #!) -.$/$& /!#%&! All! SWT .!) -l!l -l!l$ $ ""' ""'&% &%/! /!) ) &!" &!"!* !* %#!. %#!.! ! #!) #!) %)!.! %)!.!N N.! .!** -%) -%)! ! /!"% /!"% #!+! #!+! ").l-!%/!) "!/!l! .!) '&,$#$l Suku Bunga Sebagai Instrumen Ekonomi -'!!% $!$!- #!&% "!! /$l%! /$l%! Ekonomi Moneter D!) %#!/ l$+! ,$! Moneter -'!!% -!l!! #!) -!l!" /!#%&! ,$),$)!) N!'% '-!& R!-$l!ll! R!-$l!ll! M$!""!# SAW .!) .!) l! l! ""' ""'! !!! /%! /%! #!&% #!&% !"!) !"!) ,!%l% ,!%l%.! .! ")$, ")$,$ $ !"!) !"!) .!) .!) &! &!) ) ')#&!)* -%)! -%) ! /%! ")!$% "!)! .!) .!) ! #!) "!)! .!) '!%l '! %l T&%"! &%"! /!-% /!-% /+!# /+!#!! 8&!) 8&!) $! /!"% /!"% .!) .!) l! l! ""' ""'-!&/ !&/!) !) #!) #!) ")#%#%/ /!"% %)! #!-! #)!) /-!'!&!)* /!-% -!.!) #!) /%/l!-!)* -&! #8! #!) $$&!) /&%)! .!) ")!l%& #"% "$,$#/!) %!%! /!"% D!l!" /-"+!!) %)%* /!"% ,$! ")$!+/!) &%"! /!-% /+!#! +%!/ .!) l! ""'!)$ #!) '&/8)&%'$-% #!l!" +).l-!%!) "!/!l! %)% T&l+!- #!&% -"$! %$* /!"% ").!#!&% -+)$).! '!! "!/!l! %)% "!-% "!-% ,!$ ,!$ #!&% #!&% /!! /!! -"+$& -"+$&)! )! '!%/ '!%/ #!&% #!&% -% -% -$-$-$)! $)!) ) /!l%" /!l%"! ! "!$+$ "!$+$) ) !! !! '!!-!).! Ol /!&)! %$* #)!) &'$/! /!"% ")&%"! -!l! /&%%/ #!) -!&!) #!&% +"'!! "))!% %-% +"'!!-!) "!/!l! %)% !!& / #+!)).! /!"% #!+! ""+&'!%/%).! A/%& A/%& /!! /!"% /!"% '&!&! '&!&!+ + -"8! -"8! "!/!l! "!/!l! Ekonomi Moneter %)% .!) '&,$#$l Suku '&"!):!! ! '!% Suku Bunga Bunga Sebaga Sebagaii Instru Instrumen men Ekonom Ekonomii Monete Moneter r '&"!):! +"'!! '!%/ #!&% /!l!)!) /!l!) !) $"$" #!) "!!-%-!
M#!)* O/8'& 2016
P).$-$)* A&% A&.! F%&%! E/8 S%-!)8 R%#!) F!#l% W!.$#! W!.$#! P&!!"! Y!;%# H%#!.!
i
DAFTAR ISI KATA PENGANTAR............................................................................................i DAFTAR ISI...........................................................................................................ii BAB I PENDAHULUAN 11 L!!& <l!/!)1 12 R$"$-!) M!-!l!2 13 T$,$!)2 14 M!):!! P)$l%-!)2 BAB II PEMBAHASAN 21 P)&%!) S$/$ <$)!4 211 P)&%!) T%)/! <$)! M)$&$ Kl!-%/4 212 P)&%!) T%)/! <$)! M)$&$ K.)-5 22 P)&%!) S$/$ <$)! N8"%)!l #!) S$/$ <$)! R%%l= 221 S$/$ <$)! N8"%)!l= 222 S$/$ <$)! R%%l= 23 M)%$) S$/$ <$)! N8"%)!l #!) S$/$ <$)! R%%l 9 231 M)%$) S$/$ <$)! N8"%)!l 9 232 M)%$) S$/$ <$)! R%%l10 24 P)&%!) #!) F!/8&:!/8& .!) M"+)!&$% S$/$ <$)! )%-,)%- P"''!)!) S$/$ <$)! K&#%15 BAB III PENUTUP 31 K-%"+$l!)1= 32 S!&!)1= DAFTAR PUSTAKA..........................................................................................19
ii
BAB I PENDAHULUAN
1.1 Latar Bea!a"#
S$/$ '$)! !#!l! 8l8/ $/$& #!&% /%!!) +&/8)8"%!) -$!$ )!&! .!) !/!) '&%"'!- +!#! /%!!) +&+$!&!) !&$- /$!)!) +&'!)/!)* %):l!-%* %);-!-% #!) +&&!/!) "!! $!) K)!%/!) -$/$ '$)! .!) #%l!/$/!) 8l '!)/ -)&!l !/!) #%&-+8) 8l +!&! +l!/$ +!-!& #!) +!&! +)!)!" "8#!l $)$/ ""!):!!/!) "8") &-'$ $)! ")%)/!/!) +&8#$/-% #!) ")!)!"/!) %);-!-%).! S%&%) #)!) %$* !/!) '!"+!/ ,$! +!#! ,$"l! +&8#$/-% .!) '&!"'! #!) )!! /&,! .!) ,$! !/!) -"!/%) '&!"'! A/%'!).! /-+8& '&!"'! #!) ,$"l! +)!)$&!) ")$&$)* -%)! #;%-! .!) "!-$/ / )!&! &-'$ -"!/%) ")$!/!) "!! $!)).! &!#!+ "!! $!) l!%) D"%/%!) +$l! -'!l%/).!* '%l! -!,! -$/$ '$)! ")$&$)* +&8#$/-% %)#$-&% !/!) '&/$&!) /!&)! +&8#$-) !/!) ""'!!-% /&$%!) A+!'%l! ,$"l! +&8#$/-% '&/$&!)* "!/! !/!) "l"!/!) "!! $!) &-'$ K)!%/!) -$/$ '$)! -!)!l! #%/!!%&/!) 8l +!&! /&#%$& #!) %)/! +),$!l!) +&$"!!) .!) -"!/%) ")$&$) /!&)! ""'$! +!,!/ +%),!"!) "8#!l #!) /&#% +&$"!!) -"!/%) ")%)/!* !)+! #%#$/$) #!l!" /l!)!&!) +&8#$/-% #!) '%-)%- .!) ")$),!)* !/!) '&%"'!- +!#! /&#% "! E:/ +!),!) #!&% /)!%/!) -$/$ '$)! #!l!" !/$ l!"! !/!) ""'$! $!) +%),!"!) l'% "!!l P!#! %l%&!)).! /8)-$") %#!/ "!"+$ ""'!.!& /&#% A/%&).! !&! .!) l'% %)% !/!) ")!"'%l /8&'!) -'!!% #!"+!/ #!&% %):l!-% S8l$-%).! !#!l! '!)/ -)&!l !&$- ")$&$)/!) -$/$ '$)! .!) !/!) '&%"'!- +!#! +)$&$)!) !&%: #!) '$)! /&#% $)$/ ")#8&8) +&$"'$!) /8)8"% #!) /-+!)-%
1
D)!) #"%/%!)* )!&!)!&! .!) ")!!&/!) /$)$)!) &%)% +!#! %);-!-% "l!l$% -$/$ '$)!* ""'&%/!) :/ +!#! +&$"'$!) /8)8"% .!) -"!/%) '&!%&!
1.2
R$%$&a" Ma&aa'
R$"$-!) "!-!l! +!#! "!/!l! .!) /!"% '$! /!l% %)%* !/!) ""'!!)!)? 1 P)&%!) %)/! '$)! ")$&$ Kl!-%/ #!) K.)- 2 P)&%!) -$/$ '$)! )8"%)!l #!) -$/$ '$)! &%%l 3 M)%$) -$/$ '$)! )8"%)!l #!) -$/$ '$)! &%%l 4 P)&%!) #!) :!/8&:!/8& .!) ""+)!&$% -$/$ '$)! '!)/ 5 K8"+8))/8"+8)) #!l!" "))$/!) '$)! /&#% 6 >)%-,)%- +"''!)!)
1.(
T$)$a"
T$,$!) #!&% +"'$!!) "!/!l! .!) '&,$#$l Suku Bunga Sebagai Instrumen Ekonomi moneter !#!l! -'!!% '&%/$? 1 M)!$% #!) ")%$) -$/$ '$)! -'!!% -!l! -!$ %)-&$") /8)8"% "8)& 2 D!+! ")%$) -$/$ '$)! /&#% #!) '-!&).! !)-$&!) ")$&$ ,)% +"''!)!) -$/$ '$)! /&#% 3 D!+! ")%$) -$/$ '$)! )8&"!l* -$/$ '$)! &%%l #!) ")/!,% /8"+8)) .!) "))$/!) -$/$ '$)! /&#% 4 M"!!"% :!/8&:!/8& !+! -!,! .!) ""+)!&$% -$/$ '$)! '!)/ 5 M)!$% /8"+8))/8"+8)) #!l!" "))$/!) '$)! /&#% #!) ,)%- ,)%- +"''!)!)).!
1.*
Ma"+aat Pe"$i&a"
D)!) "!/!l! %)%* /!"% '&!&!+ #!+! ""'&%/!) "!):!! /+!#! +"'!! -'!!% '&%/$? 1 S'!!% #!.! !&%/ '!% +!&! +)!'$) .!) ""+$).!% #!)! l'% $)$/ #%%);-!-%/!) 2
2 S$/$ '$)! #!+! #%$)!/!) -'!!% !l! "8)& #!l!" &!)/! "))#!l%/!) +)!!&!) #!) +&"%)!!) $!) .!) '&#!& #!l!" -$!$ +&/8)8"%!) 3 P"&%)! #!+! ""!):!!/!) -$/$ '$)! $)$/ ")8)&8l ,$"l! $!) '&#!&
BAB II PEMBAHASAN 2.1
Pe"#ertia" S$!$ B$"#a
(
P!#! +&%)-%+).!* %)/! -$/$ '$)! !#!l! !&! !!- +)$)!!) $!) .!) '%!-!).! #%).!!/!) #!l!" +&-) @B $)$/ ,!)/! !/$ &)$ T!+! '!).!/ 8&% )!) -$/$ '$)!* !/!) !+% +!#! $l%-!) %)%* /!"% !).! !/!) ")"$/!/!) 8&%8&% .!) #%!)!+ +)%) $)$/ #%/!$%* .!%$ -+&% .!) #%,l!-/!) #% '!! %)%?
2.1.1
Pe"#ertia" Ti"#!at B$"#a Me"$r$t Ka&i!
M)$&$ T8&% Kl!-%/* 8&% %)/! -$/$ '$)! "&$+!/!) 8&% +&"%)!!) +)!!&!) &!#!+ !'$)!) T8&% %)% ""'!!- %)/! -$/$ '$)! -'!!% -$!$ :!/8& +)%"'!) !)!&! +&"%)!!) #!) +)!!&!) #!&%+!#! %);-!'l :$)# .!) '&-$"'& #!&% !'$)!) F$)-%).! .!) ")8),8l #!&% $!) #!l!" 8&% /8)8"% /l!-%/* !#!l! -'!!% !l! +)$/$& )%l!% #!l!" "l!/$/!) &!)-!/-%* -'!!% !l! +&$/!&!) $)$/ ""+&l!)!& &!)-!/-% '!&!) #!) ,!-!* "!$+$) -'!!% !l! +).l-!%!) $'$)!) $!)+%$!) .!) ").!)/$ "!-! #+!) T8&% /8)8"% /l!-%/ ")!-$"-%/!)* '!! +&/8)8"%!) -)!)%!-! '&!#! #!l!" /!#!!) :$ll "+l8.") D!l!" /!#!!) :$ll "+l8.") %$ -l$&$ /!+!-%!- +&8#$/-% -$#! #%+&$)!/!) +)$ #!l!" +&8- +&8#$/-% Ol /!&)! %$* /$!l% ")%)/!/!) :%-%)-% #!) ")#8&8) &,!#%).! -+-%!l%-!-% +/&,!!)* $!) %#!/ #!+! ""+)!&$% -/8& +&8#$/-% D)!) +&/!!!) l!%) -/8& "8)&* #!l!" 8&% /8)8"% /l!-%/ &+%-! -!"! -/!l% #!&% -/8& &%%l #!) %#!/ !#! +)!&$ %"'!l '!l%/ !)!&! /#$! -/8& &-'$ H$'$)!) !)!&! -/8& "8)& #!) &%%l* #!l!" 8&% /8)8"% /l!-%/ !).! #%,"'!!)% 8l %)/! !&! >%/! ,$"l! $!) '&#!& l'% '-!& #!&%+!#! )%l!%)%l!% '!&!) .!) &-#%!* "!/! %)/! !&! ")%)/!* ,%/! -'!l%/).! !/!) ")$&$) K8)-+ !'$)!) ")$&$ /l!-%/ #%/!!/!)* '!! -8&!) #!+! "l!/$/!) %! !l &!#!+ -l%-% !)!&! +)#!+!!) #!) +)l$!&!) /8"-$"-%).! .!%$? +&!"!* #%!"'!/!) +!#! -!l#8 $)!% .!) #%!!)).! K#$!* #%'l%/!) 8'l%!-% '!&$ #!) /%!* -'!!% +)$-!!* #%'l%/!) l!)-$) /+!#! '!&!)'!&!) "8#!l A-$"-% .!) #%$)!/!) #%-%)% !#!l! '!!* +)!'$) .!) &!-%8)!l %#!/ !/!) ")"+$ ,!l!) .!) +&!"! <!-!&/!) +!#! +&%"'!)!) '!! !/$"$l!-% //!.!!) #!l!" ')$/ $!) $)!% !#!l! %#!/ ")!-%l/!)
M)$&$ 8&% /l!-%/* '!! !'$)!) "!-.!&!/! !#!l! :$)-% #!&% %)/! -$/$ '$)! M!/%) %)% %)/! -$/$ '$)! "!/%) %)% +$l! /%)%)!) "!-.!&!/! $)$/ ")!'$) A&%).! +!#! %)/! -$/$ '$)! .!) l'% %)% "!-.!&!/! !/!) &8) $)$/ ")8&'!)/!) !!$ ")$&!)% +)l$!&!) $)$/ /8)-$"-% $)! ")!"'! !'$)!)).! I);-!-% ,$! "&$+!/!) :$)-% #!&% %)/! -$/$ '$)! M!/%) %)% %)/! -$/$ '$)!* "!/! /%)%)!) "!-.!&!/! $)$/ "l!/$/!) %);-!-% "),!#% -"!/%) /%l H!l %)% /!&)! '%!.! +)$)!!) #!)! @8- 8: !+%!lB "),!#% -"!/%) "!!l* #!) -'!l%/).! "!/%) &)#! %)/! -$/$ '$)!* "!/! /%)%)!) $)$/ "l!/$/!) %);-!-% !/!) -"!/%) ")%)/!
2.1.2
Pe"#ertia" Ti"#!at B$"#a Me"$r$t Ke,"e&
T8&% +))$!) %)/! -$/$ '$)! K.)- #%/)!l #)!) 8&% l%$%#%. +&:) K.)- ")!!/!) '!! %)/! '$)! -"!!"!! "&$+!/!) :)8")! "8)& .!) "!)! +"')$/!)).! &,!#% #% +!-!& $!) A&%).! %)/! -$/$ '$)! #%)$/!) 8l +)!!&!) #!) +&"%)!!) !/!) $!) D!l!" K8)-+ K.)-* !l&)!%: +).%"+!)!) //!.!!) %&% #!&% -$&! '&!&! (bonds) #!) $!) $)!% A-$"-% T8&% K.)- !#!l! #!-!& +"%l%/!) ')$/ +).%"+!)!) //!.!!) !#!l! +&%l!/$ "!-.!&!/! .!) -l!l$ ")%)#!&% &-%/8 #!) %)%) ""!/-%"$"/!) /$)$)!) K.)- %#!/ -+)#!+! #)!) +!)#!)!) !l%!l% /8)8"% /l!-%/ .!) ")!!/!) '!! %)/! !'$)!) "!$+$) %)/! %);-!-% -+)$).! #%)$/!) 8l %)/! '$)!* #!) +&$'!!)+&$'!!) #!l!" %)/! '$)! !/!) ").'!'/!) !'$)!) .!) &%+! +!#! %)/! +)$)!!) )!! /&,! +)$ !/!) -l!l$ -!"! #)!) %);-!-% .!) #%l!/$/!) 8l +!&! +)$-!! M)$&$ K.)-* '-!&).! !'$)!) .!) #%l!/$/!) 8l &$"! !)! '$/!) &!)$) #!&% %)% &)#!).! %)/! '$)! I! &$!"! &!)$) #!&% '-!& /%l).! %)/! +)#!+!!) &$"! !)! %$ M!/%) '-!& ,$"l! +)#!+!!) .!) #%&%"! 8l -$!$ &$"! !)!* -"!/%) '-!& +$l! ,$"l! !'$)!) .!) !/!) #%+&8l).! A+!'%l! ,$"l! +)#!+!!) &$"! !)! %$ %#!/ ")!l!"% /)!%/!) !!$ +)$&$)!)* +$'!!) .!) $/$+ '-!& #!l!" %)/! '$)! %#!/ !/!) ")%"'$l/!) +)!&$ .!) '&!&% /!!- ,$"l! !'$)!) .!) !/!) #%l!/$/!) 8l &$"! !)! #!) '$/!)).! %)/! '$)! T8&% +&"%)!!) $!) K.)- ")/!)/!) /+!#! '&!+! '-!& +&8+8&-% //!.!!) .!) #%+!) #!l!" ')$/ $!) <&'#! #)!) 8&% /l!-%/* 8&% K.)- ")!-$"-%/!) '!! +&/8)8"%!) 'l$" ")!+!% %)/! full
employment. Ol /!&)! %$* +&8#$/-% "!-% #!+! #%%)/!/!) !)+! ")$'! %)/! $+! "!$+$) %)/! !&!!&! D)!) ")$&$)/!) %)/! -$/$ '$)!* %);-!-% #!+! #%&!)-!) $)$/ ")%)/!/!) +&8#$/-% )!-%8)!l D)!) #"%/%!)* -%#!/).! $)$/ ,!)/! +)#/* /'%,!/-!)!!) "8)& #!l!" 8&% K.)-* '&+&!) $)$/ ")%)/!/!) +&8#$/-% )!-%8)!l Sl! +&/8)8"%!) '&!#! #!l!" /!#!!) full employment * '!&$l! /'%,!/-!)!!) "8)& %#!/ #!+! l!% '&+&!) $)$/ ")%)/!/!) +&8#$/-% )!-%8)!l D)!) #"%/%!) ,l!-l! '!! 8&% K.)- !#!l! 8&% /8)8"% ,!)/! +)#/ -'l$" ")!+!% full employment.
D!l!" 8&% K.)- #%/)!l %! "8%: .!) ")#!-!&% +&"%)!!) $!) "!-.!&!/!* .!%$? 1 K+&l$!) T&!)-!/-% @Transaction MotiveB Y!%$ "8%: ""!) $!) $)$/ /+&l$!) &!)-!/-% -!&%!&% <-!&).! $!) $)$/ /+&l$!) %)% &!)$) /+!#! '-!&).! +)#!+!!) 2 K+&l$!) <&,!!,!! Y!%$ "8%: ""!) $!) /!&)! !#!).! /%#!/+!-%!) "))!% "!-! #!!) M8%: &!)-!/-% #!) "8%: '&,!!,!! "&$+!/!) :$)-% +8-%%: #!&% %)/! +)#!+!!) 3 K+&l$!) S+/$l!-% Y!%$ "8%: ""!) $!) $)$/ /+&l$!) -+/$l!-% #!) ")!&% /$)$)!) -'!!%"!)! "8%: '&,!!,!!* "8%: +&"%)!!) $!) $)$/ -+/$l!-% %)% %"'$l !/%'! !#!).! /%#!/+!-%!) #% "!-! .!) !/!) #!!) K.)- ")!!/!) '!! "8%: %)% '!-!&/!) /+!#! /%)%)!) $)$/ ")#!+!/!) /$)$)!) #)!) ")!$% !+! .!) !/!) &,!#% #% "!-! .!) !/!) #!!)
6
C!"'!& @!B #!) @'B T8&% K.)- )!) T%)/! S$/$ <$)!
C!"'!& @!B ")$),$//!) $!) /!- #%+&l$/!) $)$/ -%!+ %)/! +)#!+!!)* '&!+!+$) %)/! -$/$ '$)! .!) '&l!/$ )%l!% MT #!) MP %#!/ l!-%- &!#!+ +&$'!!) %)/! -$/$ '$)! P!#! !"'!& @'B +&"%)!!) $!) $)$/ -+/$l!-% #%)$/!) 8l %)/! '$)!* .!%$? 1 A+!'%l! %)/! '$)! %)% +&"%)!!) &)#! /!&)! 8&!) l'% -$/! ""!) -$&! '&!&! -+&% 8'l%!-% #!&%+!#! ""!) $!) 2 S'!!% 8)8* +!#! &0 +&"%)!!) $!) +!#! -+/$l!-% !#!l! -'!).!/ MS1 -"!/%) ")$&$) %)/! '$)! -"!/%) '!).!/ +&"%)!!) $!) $)$/ -+/$l!-% /!&)! 8&!) l'% -$/! ""!) $!) #!&%+!#! 8'l%!-% S'!l%/).! MS+ l!-%- &!#!+ +&$'!!) %)/! -$/$ '$)! #!) ""+$).!% $'$)!) .!) )!%: S'!!%"!)! -$#! #%/"$/!/!) +!#! '!%!) !$l$* $'$)!) !)!&! %)/! -$/$ '$)! #!) %)/! !&! '&'!)#%) &'!l%/ >%/! %)/! -$/$ '$)! ")%)/!* "!/! -$&!-$&! '&!&! !/!) $&$) #"%/%!) +$l! -'!l%/).! K!&)! %$ +!#! %)/! -$/$ '$)! .!) -!)! &)#!* 8&!) !/!) )#&$) ""!) $!) /!- #!&%+!#! -$&!-$&! '&!&! S!)#!%).! ,$"l! $!) '&#!& '&!"'! '-!&* 8&!) !/!) )#&$) !+ ""%l% ""!) $!) /!- K!#!!) -+&% %)% #%-'$ +&!)/!+ l%$%#%!- @liquidity trapB -'!' -"$! $!) /!- &+&!)/!+ #%!)!) $)$/ ")%)#!&% /&$%!) #!) %#!/ !/!) '&#!& -'!!% $!) !/%:
2.2
Pe"#ertia" S$!$ B$"#a N%i"a /a" S$!$ B$"#a Rii
2.2.1
S$!$ B$"#a N%i"a
S$/$ '$)! )8"%)!l !#!l! -$/$ '$)! .!) '%!-! /%! l%! '!)/ !!$ "#%! !/ M%-!l).! +&$-!!!) ""%),!" $!) #!&% '!)/ -'-!& 100000 -l!"! -!$) +!#! -$/$ '$)! )8"%)!l 10* "!/! +!#! !/%& !$) +&$-!!!) !&$- ")"'!l%/!) +%),!"!) &-'$ -'-!& 110000 @.!%$ 100000 10B S$/$ '$)! )8"%)!l )#&$) )!%/ -%&%) #)!) !)/! %):l!-% >%/!* "%-!l).!* '!)/ ""'&l!/$/!) -$/$ '$)! 10 +!#! /-+/!-% %):l!-% -l!"! -!$ !$) / #+!) !#!l! 0* "!/! '!)/ "$)/%) !/!) ""'&l!/$/!) -$/$ '$)! 13 ,%/! /-+/!-% %):l!-%).! !#!l! 3
2.2.2
S$!$ B$"#a Rii
S$/$ <$)! R%%l !#!l! -$/$ '$)! -l! #%/$&!)% #)!) %):l!-%* @!!$ -$/$ '$)! &%%l -$/$ '$)! )8"%)!l G /-+/!-% %):l!-%B M%-!l).! +!#! 8)8 #%!!- %):l!-% .!) #%!)%-%+!-% !#!l! -'-!& 3 #!) -$/$ '$)! )8"%)!l )!%/ "),!#% 13* "!/! -$/$ '$)! &%%l -')!&).! %#!/ '&$'! @.!%$ 13 3B S$/$ '$)! &%%l -!)! +)%) #%+&%"'!)/!)
2.(
Me"#'it$"# S$!$ B$"#a N%i"a /a" S$!$ B$"#a Rii
2.(.1
Me"#'it$"# S$!$ B$"#a N%i"a
T!&%: '$)! --$)$).! @!$!lB !!$ !&%: '$)! :/%: -'-!& 36 '$l!) @8"+8$)# ! -% "8) +&%8#B* "!/! !$)!) !!$ '$)! )8"%)!l #%)%l!% -'!!% '$)! 6!$) .!) #%!)#!/!) %!+ !$) <%l! +&%8# +"'!.!&!) /$&!) #!&% 1 !$) ?'-!& '$)! :/%: @1!$)B J '$)! )8"%)!l).! 8)8 ? 1000 #)!) '$)! 36'$l!) D!l!" 1 !$) "),!#% ? F 1000 1*03 1*03 1060*9 •
•
M!/!* '$)! :/%: !#!l! 6*09* -#!)/!) '$)! )8"%)!l).! !#!l! 6 H$'$)!) !)!&! '$)! :/%: #!) '$)! )8"%)!l !#!l! ::%; !))$!l %)&- &!?
D)!)?
& )8"%)!l %)&- &! @6 006B '!).!/ +&%8# '$)! +& !$) & !&%: '$)! #)!) +&%8# /!l% +& !$)
A!& &$"$-&$"$- '$)! .!) l! #%'%!&!/!) @$'$)!) !)!&! P* A* F* #!) B '&l!/$ ,$! $)$/ '$)! #)!) +&%8# +"'!.!&!) /$&!) #!&% 1 !$)* "!/! ? H%$) #$l$ '$)! :/%: !$)!) #!&% '$)! .!) #%+&,!),%/!) @+&%8# 1 !$)B K"$#%!) '$)! &-'$ #%+!/!% #!l!" &$"$- .!) #%%)%)/!) 8)8 ? P 1000*68"+8$)## -"%!))$!ll. <&!+! F -l! 4 !$) C$)!/!) )%l!% '$)! )8"%)!l #)!) +&%8# 1 !$)* )!"$) +&%8# +"'!.!&!) '$)! #%l%+!/!) "),!#% ) 8)8 ? F 1000 @10*03B= 1000 @FP 3*=B 1000 1*267 1267 U)$/ ""'#!/!) '$)! :/%: #!) '$)! )8"%)!l* $)$/ -&$-).! #%$)!/!) ? i '$)! :/%: & '$)! )8"%)!l 2.(.2
Me"#'it$"# S$!$ B$"#a Rii 9
S$/$ '$)! &%%l l'% +! #%#:%)%-%/!) "l!l$% +&-!"!!) fiser! .!) #%)!"!/!) -l! I&;%) F%-&* -!l! -8&!) /8)8" "8)& '-!& !'!# /20 P&-!"!!) "iser ").!!/!) '!! -$/$ '$)! )8"%)!l i -!"! #)!) -$/$ '$)! &%%l ir #%!"'! #)!) %)/! %):l!-% .!) #%!&!+/!) i ir
π
π
@ir
π
?
B
M).$-$) $l!) -$/$-$/$* /%! #!+!/!) '!! -$/$ '$)! &%%l -!"! #)!) -$/$ '$)! )8"%)!l #%/$&!)% %)/! %):l!-% .!) #%!&!+/!) U)$/ "l%! ")!+! #:%)%-% %)% "!-$/ !/!l* +&!"!!"! "!&% /%! +&%"'!)/!) -$!$ -%$!-% #%"!)! /%! "l!/$/!) +%),!"!) -#&!)! #)!) %)/! '$)! 5 @i 5 B #!) /%! ")!&!+/!) %)/! !&! ")%)/! -'-!& 3 +!#! !$) &-'$ @
π
3B A/%'! "l!/$/!) +%),!"!)* +!#! !/%& !$) /%!
!/!) ""+$).!% 2 #!l!" !&% &%%l* .!%$ #!l!" !&% '!&!) #!) ,!-! &%%l !#!l! 2 ? I r 5 3 2
S'!!%"!)! #%$),$//!) "l!l$% #:%)%-% F%-&
2.*
Pe"#ertia" /a" Fa!tr+a!tr ,a"# Me%3e"#ar$'i S$!$ B$"#a Ba"!
2.*.1
Pe"#ertia" S$!$ B$"#a Ba"!
<$)! '!)/ #!+! #%!&%/!) -'!!% '!l!- ,!-! .!) #%'&%/!) 8l '!)/ .!) '!-!&/!) +&%)-%+ /8);)-%8)!l /+!#! )!-!'! .!) ""'l% !!$ "),$!l +&8#$/).! <$)! ,$! #!+! #%!&%/!) -'!!% !&! .!) !&$- #%'!.!& /+!#! )!-!'! @.!) ""%l%/% -%"+!)!)B #)!) .!) !&$- #%'!.!& 8l )!-!'! /+!#! '!)/ @)!-!'! .!) ""+&8l +%),!"!)B D!l!" /%!!) -!&%!&% !#! #$! "!!" '$)! .!) #%'&%/!) '!)/ /+!#! +!&! )!-!'!).!* .!%$ -'!!% '&%/$ ? 1
<$)! -%"+!)!)* .!%$ '$)! .!) #%'&%/!) -'!!% &!)-!)!) !!$ '!l!- ,!-! '!% )!-!'! .!) ").%"+!) $!)).! #% '!)/ <$)! -%"+!)!) "&$+!/!) !&! .!) !&$- #%'!.!& '!)/ /+!#! )!-!'!).! S'!!% 8)8 ,!-! %&8* '$)! !'$)!)* #!) '$)! #+8-%8
2 <$)! +%),!"!)* !#!l! '$)! .!) #%'&%/!) /+!#! +!&! +"%),!" !!$ !&! .!) !&$- #%'!.!& 8l )!-!'! +"%),!" /+!#! '!)/ S'!!% 8)8 !#!l! '$)! /&#% 10
K#$! "!!" '$)! '!)/ %)% "&$+!/!) /8"+8)) $!"! :!/8& '%!.! #!) +)#!+!!) '!% '!)/ <$)! -%"+!)!) "&$+!/!) '%!.! #!)! .!) !&$#%/l$!&/!) /+!#! )!-!'!* -#!)/!) '$)! +%),!"!) "&$+!/!) +)#!+!!) .!) #%&%"! #!&% )!-!'!
2.*.2
Fa!tr+a!tr ,a"# Me%3e"#ar$'i S$!$ B$"#a Ba"!
A!& /$)$)!) .!) #%+&8l '!)/ #!+! "!/-%"!l* "!/! +%!/ "!)!,") '!)/ !&$- +!)#!% #!l!" ")$/!) '-!& /%l).! /8"+8)) -$/$ '$)! H!l %)% #%-'!'/!) !+!'%l! -!l! #!l!" "))$/!) '-!& /%l).! /8"+8)) -$/$ '$)! "!/! !/!) #!+! "&$%/!) '!)/ %$ -)#%&% F!/8&:!/8& .!) ""+)!&$% +))$!) -$/$ '$)! .!%$? 1. Fa!tr Ke4$t$'a" Da"a
F!/8& /'$$!) #!)! #%/$-$-/!) $)$/ #!)! -%"+!)!) .!%$* -'&!+! '-!& /'$$!) #!)! .!) #%%)%)/!) A+!'%l! '!)/ //$&!)!) #!)!* -")!&! +&"88)!) +%),!"!) ")%)/!* "!/! .!) #%l!/$/!) 8l '!)/ !!& #!) &-'$ +! &+)$% !#!l! #)!) ")%)/!!/!) -$/$ '$)! -%"+!)!) N!"$) +)%)/!!) -$/$ '$)! -%"+!)!) ,$! !/!) ")%)/!/!) -$/$ '$)! +%),!"!) S'!l%/).! !+!'%l! #!)! .!) !#! #!l!" -%"+!)!) #% '!)/ '!).!/* -")!&! +&"88)!) +%),!"!) -#%/% "!/! '$) -%"+!)!) !/!) $&$) 2. Tar#et La4a ,a"# Dii"#i"!a"
F!/8& %)% #%/$-$-/!) $)$/ '$)! +%),!"!) H!l %)% #%-'!'/!) !& l!'! "&$+!/!) -!l! -!$ /8"+8)) #!l!" "))$/!) '-!& /%l).! -$/$ '$)! +%),!"!) >%/! l!'! .!) #%%)%)/!) '-!& "!/! '$)! +%),!"!) ,$! '-!& #!) #"%/%!) -'!l%/).! N!"$) $)$/ ")!#!+% +-!%) !& l!'! #!+! #%$&$)/!) -"%)%"!l "$)/%)
11
(. K$aita& 5a%i"a"
K$!l%!- ,!"%)!) ,$! #%+&$)$//!) $)$/ '$)! S"!/%) l%/$%# ,!"%)!) @"$#! #%!%&/!)B .!) #%'&%/!)* "!/! -"!/%) &)#! '$)! /&#% .!) #%''!)/!) #!) #"%/%!) -'!l%/).! *. Ke4i)a!&a"aa" Pe%eri"ta'
D!l!" "))$/!) '$)! -%"+!)!) "!$+$) '$)! +%),!"!)* '!)/ %#!/ '8l "l'%% '!!-!) .!) -$#! #%!+/!) 8l +"&%)! A&%).! !#! '!!-!) "!/-%"!l #!) !#! '!!-!) "%)%"!l$)$/ -$/$ '$)! .!) #%%%)/!) T$,$!)).! !#!l! !!& '!)/ #!+! '&-%) -!!&! -! -. 5a"#!a a!t$
R+$!-% +&$-!!!) ,$! -!)! "))$/!) -$/$ '$)! &$!"! $)$/ '$)! +%),!"!) <8)!:%#%!- -$!$ +&$-!!!) .!) !/!) ""+&8l /&#% -!)! "))$/!) $)/!! -$/$ '$)! .!) !/!) #%''!)/!) )!)%).!* /!&)! '%!-!).! +&$-!!!) .!) '8)!:%# /"$)/%)!) &-%/8 /&#% "! #%"!-! ")#!!) &l!%: /%l #!) #"%/%!) -'!l%/).! +&$-!!!) .!) /$&!) '8)!:%# :!8& &-%/8 /&#% "! $/$+ '-!& . Pr/$! ,a"# K%3etiti+
P&8#$/ .!) /8"+%%: -!)! "))$/!) '-!& /%l).! +%),!"!) K8"+%%: "!/-$#).! !#!l! +&8#$/ .!) #%'%!.!% -!)! l!/$ #% +!-!&!) U)$/ +&8#$/ .!) /8"+%%:* '$)! /&#% .!) #%'&%/!) &l!%: &)#! ,%/! #%'!)#%)/!) #)!) +&8#$/ .!) /$&!) /8"+%%: H!l %)% #%-'!'/!) +&8#$/
.!) /8"+%%: %)/! +&+$!&!) +&8#$/).! %)% -%)! +"'!.!&!)).! #%!&!+/!) l!)!& . H$4$"#a" Bai!
<%!-!).! '$)! +%),!"!) #%/!%/!) #)!) :!8& /+&!.!!) /+!#!12 --8&!) !!$ l"'!! D!l!" +&!//).!* '!)/ ")8l8)/!) )!-!'!).! !)!&! )!-!'! $!!" @+&%"&B #!) )!-!'! '%!-! @-/$)#&B 9. Per&ai"#a"
D!l!" /8)#%-% %#!/ -!'%l #!) '!)/ //$&!)!) #!)! -")!&! "!/! %)/! +&-!%)!) #!l!" ""+&'$/!) #!)! -%"+!)!) $/$+ /!* "!/! '!)/ !&$ '&-!%) /! #)!) '!)/ l!%)).!
2.-
K%3"e"!%3"e" Daa% Me"e"t$!a" B$"#a Kre/it
K8"+8))/8"+8)) #!l!" "))$/!) '$)! /&#% ")$&$ K!-"%& @200=? 40B* .!%$? 1. Tta Bia,a Da"a (Cost of Fund)
M&$+!/!) 8!l '$)! .!) #%/l$!&/!) 8l '!)/ $)$/ ""+&8l #!)! -%"+!)!) '!%/ #!l!" ')$/ -%"+!)!) %&8* !'$)!) "!$+$) #+8-%8T8!l '%!.! #!)! &!)$) #!&% -'&!+! '-!& '$)! .!) #%!+/!) $)$/ ""+&8l #!)! .!) #%%)%)/!) T8!l '%!.! #!)! %)% !&$- #%/$&!)% #)!) !#!)!) !,%' !!$ R-&; R$&") @RRB .!) l! #%!+/!) 8l +"&%)! 2. Bia,a O3era&i
D!l!" "l!/$/!) /%!!) -%!+ '!)/ ""'$$/!) '&'!!% -!&!)! #!) +&!-!&!)! '!%/ '&$+! "!)$-%! "!$+$) !l! P)$)!!) -!&!)! #!) +&!-!&!)! %)% ""&l$/!) -,$"l! '%!.! .!) !&$- #%!)$) '!)/ -'!!% '%!.! 8+&!-%
1*
(. 7a/a"#a" Ri&i! Kre/it
M&$+!/!) !#!)!) &!#!+ "!).! /&#% .!) !/!) #%'&%/!)* !l %)% #%-'!'/!) -%!+ /&#% .!) #%'&%/!) +!-% ")!)#$) -$!$ &%-%/8 %#!/ &'!.!& *. La4a ,a"# /ii"#i"!a"
S%!+ /!l% "l!/$/!) &!)-!/-% '!)/ -l!l$ %)%) ""+&8l l!'! .!) "!/-%"!l P))$!) %)% #%)$/!) 8l ''&!+! +&%"'!)!) +)%)* ")%)! +))$!) '-!&).! l!'! -!)! "")!&$% '-!&).! '$)! /&#% -. Pa)a!
P!,!/ "&$+!/!) /!,%'!) .!) #%''!)/!) +"&%)! /+!#! '!)/ .!) ""'&%/!!) :!-%l%!- /&#% /+!#! )!-!'!).!
2.6
5e"i&)e"i& Pe%4e4a"a" S$!$ B$"#a Kre/it
P"''!)!) '-!&).! -$/$ '$)! /&#% #%'#!/!) /+!#! ,)%- /&#%).! A#!+$) "8# +"''!)!) -$/$ '$)! !#!l! -'!!% '&%/$? 1. Si/i"# rate
P"''!)!) '$)! -%!+ '$l!) #%%$) #!&% -%-! +%),!"!)).! -%)! ,$"l! '$)! .!) #%'!.!& )!-!'! -%!+ '$l!) ")$&$) -%&%) #)!) $&$)).! +8/8/ +%),!"!) >)%- -l%#%) &! %)% '%!-!).! #%'&%/!) /+!#! -/8& +&8#$/%: 2. Fat rate
P"''!)!) '$)! -%!+ '$l!) !+ #!&% ,$"l! +%),!"!)).!* #"%/%!) +$l! +8/8/ +%),!"!) -%!+ '$l!) ,$! #%'!.!& -!"! -%)! %%l!) -%!+ '$l!) -!"! -!"+!% /&#% &-'$ l$)!- >)%- "lat rate '%!-!).! #%'&%/!) /+!#! /&#% .!) '&-%:! /8)-$"%:
(. Fati"# rate
1-
>)%- %)% ""''!)/!) '$)! #%/!%/!) #)!) '$)! .!) !#! #% +!-!& $!) -%)! '$)! .!) #%'!.!& -%!+ '$l!) -!)! &!)$) #!&% '$)! +!-!& $!) +!#!! '$l!) &-'$ 8)8 -8!l? PT S$)!%l%! l! ""+&8l +&-$,$!) :!-%l%!- /&#% #!&% '!)/ "%&!-)%!l% R+60000000* >!)/! !/$ /&#% !#!l! 1 !$) @12 '$l!)B <$)! #%''!)/!) -'-!& 24 -!$) D%-!"+%) %$ PT -$)!%l%! ,$! #%/)!/!) '%!.! !#"%)%-&!-% -'-!& R+350000* /&#% &-'$ #!+! l!)-$) #%!&%/ -/!l%$- #!&% &/)%) %&8).!
P&!).!!)?
8'!
-!$#!&!
%$)
#)!)
")$)!/!)
"8# flat
rate #!) sliding rate ,$"l! !)-$&!) -%!+ '$l!) '&%/$ !'l +&%$)!)).!
-!&! l)/!+
>!!'? •
P"''!)!) '$)! #)!) flat rate
S-$!% #)!) +"''!)!) '$)! #)!) :l! &! "!/! -%!+ '$)! .!) #%'!.!& !#!l! !+ -!"+!% /&#% &-'$ l$)!- M)%$) +8/8/ +%),!"!) +&'$l!)?
P8/8/ +%),!"!) @P>B ,$"l! P%),!"!) >!)/! !/$ P> R+60000000* 12 P> R+5000000* M)%$) '$)! @!#% ,$"l! !)-$&!) -%!+ '$l!) !#!l! R+6200000* -l!"! 12 '$l!) 16
•
P"''!)!) '$)! #)!) sliding rate
P> R+60000000* 12 R+5000000* <$)! '$)! 1 ) @-%-! +%),!"!)B 12 '$l!)
G A)-$&!) 1 P> R+5000000* <$)! @24 R+60000000*B 12 R+1200000*
R+ 6200000*
G A)-$&!) 2 P> R+5000000* <$)! @24 R+55000000*B12 R+1100000* R+6100000* D!) -&$-).! -!"+!% !)-$&!) 12
1
BAB III PENUTUP
(.1
Ke&i%3$a"
S$/$ '$)!
E:/ +!),!) #!&% /)!%/!) -$/$ '$)! #!l!" !/$ l!"! !/!) ""'$! $!) +%),!"!) l'% "!!l P!#! %l%&!)).! /8)-$") %#!/ "!"+$ ""'!.!& /&#% A/%&).! !&! .!) l'% %)% !/!) ")!"'%l /8&'!) -'!!% #!"+!/ #!&% %):l!-% S$/$ '$)! #!+! #%$)!/!) -'!!% !l! "8)& #!l!" &!)/! "))#!l%/!) +)!!&!) #!) +&"%)!!) $!) .!) '&#!& #!l!" -$!$ +&/8)8"%!) Sl!%) %$ ,$! #!+! "),!#% #!.! !&%/ $)$/ "))$/!) %);-!-%
(.2
Sara"
S8l$-% #!&% :/ +!),!) /)!%/!) -$/$ '$)! !#!l!* '!)/ -)&!l !&$")$&$)/!) -$/$ '$)! .!) !/!) '&%"'!- +!#! +)$&$)!) !&%: #!) '$)! /&#% $)$/ ")#8&8) +&$"'$!) /8)8"% #!) /-+!)-% S'!%/).! +)!+!) -$/$ '$)! !&$-l! --$!% #)!) +&8-#$& #!) "l%! /8)#%-% #!) -%$!-% +&/8)8"%!) +!#! -!! %$ S%)! /'%,!/!) .!) #%!"'%l ')!&')!& :/%: #!) #!+! ""!,$/!) +&/8)8"%!)
DAFTAR PUSTAKA
H)#&8* #// 2014 Bank dan Institusi #euangan $on Bank di Indonsia. Y8.!/!&!? UPP STIM YKPN M%-/%)* F&#&% S 2011 Ekonomi %ang! &erbankan! dan &asar #euangan >!/!&!? S!l"'! E"+! ttp'.ka*ianpustaka.com+,-+-,teorisukubunga.tml
1
ttps'sekaranindya.ordpress.com+,-+-+,/bungaefektifdanbunga nominalekonomiteknik ttp'.ensikloblogia.com+,-0,1pengertianbungabankdanfaktorfaktor yangmempengaruisukubunga.tml
19