LAPORAN PENDAHULUAN PENDAHULU AN DAN ASUHAN ASUH AN KEPERA KEPER AWATA WATAN N RUANG DAHLIA RUMAH SAKIT TENTARA DR. SOEPRAOEN HIDRONEFROSIS
Oleh, Prisca Triviana Yanuar NIM. 0910720069
JURUSAN JURUS AN ILMU ILM U KEPERAW KEPER AWA ATAN TAN FAKULTAS KEDOKTERAN UNIVERSITA UNIVERSI TAS S BRAWIJAYA BRAWIJAYA 2013
LAPORAN PENDAHULUAN PENDAHULUAN HIDRONEFROSIS 1. Defii!i Hidronefrosis adalah dilaasi !iala dan !erifer "in#al !ada sau aau $edua "in#al a$i%a adan&a o%sru$si !ada aliran nor'al urin 'en&e%a%$an urin 'en"alir %ali$ sehin""a e$anan di "in#al 'enin"$a ()'el*er dan +are, 2002. Hidron Hidronefr efrosi osis s adalah adalah o%sru o%sru$s $sii aliran aliran $e'ih $e'ih !ro$s !ro$si'a i'all erha erhada! da! $andun $andun" " $e'ih da!a 'en"a$i%a$an !eni'%unan cairan %ere$anan dala' !elvi$s "in#al dan ure uree er
&an" an"
da!a a!a
'en" 'en"a a$i%a i%a$ $an
a%sor% sor%si si
he%a e%a
!ada
!aren$ ren$ii'
"in#a in#all
()&lvia,199-. !a%ila o%sru$si ini er#adi di ureer aau $andun" $e'ih, e$anan %ali$ a$an 'e'!en"aruhi $edua "in#al ea!i #i$a o%sru$si er#adi di salah sau ureer a$i%a adan&a %au aau $e$a$uan 'a$a han&a sau "in#al &an" rusa$.
2. E"i#$#%i Hidronefro Hidronefrosis sis %iasan&a %iasan&a er#adi er#adi a$i%a a$i%a adan&a adan&a su'%aan su'%aan !ada sa'%un"a sa'%un"an n ureero!elvi$ (sa'%un"an anara ureer dan !elvis renalis/ elainan sru$ural, 'isaln&a #i$a 'asu$n&a ureer $e dala' !elvis renalis erlalu in""i ilian !ada sa'%un"an ureero!elvi$ a$i%a "in#al %er"eser $e %a3ah +au di dala' !elvis renalis Pene$anan !ada ureer oleh/ o #arin"an fi%rosa o areri aau vena &an" lea$n&a a%nor'al o u'or. Hidr Hidron onef efro rosi sis s #u"a #u"a %isa %isa er# er#ad adii a$i% a$i%a a adan adan&a &a !en& !en&u' u'%a %aa an n di %a3a %a3ah h sa'%un"an ureero!elvi$ ureero!elvi$ aau $ar'a arus %ali$ air $e'ih dari $andun" $e'ih/ +au di dala' ureer Tu'or di dala' aau di de$a ureer
Pen&e'!ian ureer a$i%a caca %a3aan, cedera, infe$si, era!i !en&inaran aau !e'%edahan elainan !ada oo aau saraf di $andun" $e'ih aau ureer Pe'% Pe'%en enu u$a $an n #ari #arin" n"an an fi%r fi%ros osa a di dala dala' ' aau aau di se$e se$eli lili lin" n" ure ureer er a$i% a$i%a a !e'%edahan, ron"en aau o%a4o%aan (erua'a 'eiser"id 5reero$el (!enon#olan u#un" %a3ah ureer $e dala' $andun" $e'ih an$er $andun" $e'ih, le!er rahi', rahi', !rosa aau or"an !an""ul lainn&a )u'%aan &an" 'en"halan"i aliran air $e'ih dari $andun" $e'ih $e urera a$i%a !e'%esaran !rosa, !eradan"an aau $an$er rus %ali$ air $e'ih dari $andun" $e'ih a$i%a caca %a3aan aau cedera Infe$s Infe$sii salura saluran n $e'ih $e'ih &an" &an" %era %era,, &an" &an" unu$ unu$ se'en se'enar ara a 3a$u 3a$u 'en"ha 'en"halan lan"i "i $onra$si ureer. 3. P&"# P&"#fi fi!i !i#$ #$#% #%ii O%s O%sru ru$s $sii !ada !ada alir aliran an nor' nor'al al urin urine e 'en& 'en&e% e%a% a%$a $an n urin urine e 'en" 'en"al alir ir %ali$ %ali$ sehin""a e$anan "in#al 'enin"$a. i$a o%sru$si er#adi di urera aau $andun" $e'ih, e$anan %ali$ a$an 'e'!en"aruhi $edua "in#al. Tea!i #i$a o%sru$si er#adi di salah sau ureer a$i%a adan&a %au aau $e$a$uan, 'a$a han&a sau "in#al &an" rusa$. O%sru O%sru$si $si !arsia !arsiall aau aau iner' iner'ie ien n da!a da!a dise%a dise%a%$a %$an n oleh oleh %au %au renal renal &an" &an" er%enu$ di !iala "in#al ea!i 'asu$ $e ureer dan 'en"ha'%an&a. O%sru$si da!a da!a dia$i% dia$i%a$ a$an an oleh oleh u'or u'or &an" &an" 'ene$a 'ene$an n ureer ureer aau aau %er$a %er$as s #arin" #arin"an an !aru !aru a$i%a o%ses aau infla'asi de$a ureer dan 'en#e!i saluran erse%u. an""uan da!a se%a"ai a$i%a dari %enu$ sudu a%nor'al di !an"$al ureer aau !osisi "in#al &an" salah &an" 'en&e%a%$an ureer $a$u. Pada Pada !ria !ria lansia lansia,, !en&e !en&e%a% %a% erser erserin" in" adala adalah h o%sru o%sru$si $si urera urera !ada !ada !inu !inu $andun" $e'ih a$i%a !e'%esaran !rosa. Hidronefrosis #u"a da!a er#adi !ada $eha'ilan a$i%a !e'%esaran uerus. !a!un !en&e%a%n&a !en&e%a%n&a adan&a
a$u'ulasi
urine
di
!iala
"in#al
a$an
'en&e%a%$an 'en&e%a%$an disensi !iala dan $ali$s "in#al. Pada saa ini, arofi "in#al er#adi $ei$a salah salah sau sau "in#al "in#al 'en"al 'en"ala'i a'i $erusa $erusa$a $an n %era %eraha! ha! 'a$a 'a$a "in#al "in#al &an" &an" lain lain a$an a$an 'e'%esar secara %eraha! (hi!errofi $o'ensaori a$hirn&a fun"si renal er"an""u ()'el*er, 2001/1882. '. M&i M&ife fe!" !"&! &!ii K$i K$ii! i! e#alan& e#alan&a a er"anun" er"anun" !ada !en&e%a% !en&e%a% !en&u'%a !en&u'%aan, an, lo$asi lo$asi !en&u'%a !en&u'%aan an sera la'an&a !en&u'%aan
a. Pasien 'un"$in asi'o'ai$ #i$a a3ian er#adi secara %eraha!. O%sru$si
a$u a$u da!a da!a 'eni'% 'eni'%ul$ ul$an an rasa rasa sa$i sa$i di!an" di!an""u "ull dan !in""a !in""an". n". i$a i$a er#ad er#adii infe$si 'a$a disuria, 'en""i"il, de'a' dan n&eri e$an sera !iuria a$an er#adi. He'auri dan !iuria 'un"$in #u"a ada. i$a $edua "in#al $ena 'a$a anda dan "e#ala "a"al "in#al $roni$ a$an 'uncul, se!eri/ 1. Hi!erensi (a$i%a reensi cairan dan nariu'. 2. a"al #anun" $on"esif. . Peri$ardiis (a$i%a iriasi oleh o$si$ ure'i 8. Pruriis ("aal $uli. -. +uiran ure'i$ ($risal urea !ada $uli. 6. nore$sia, 'ual, 'unah, 'unah, ce"u$an. 7. Penurunan $onsenrasi, $eduan oo dan $e#an". :. 'enore, arofi esi$uler. esi$uler. ()'el*er dan +are, 2002 2002 b. i$a !en&u'%aan i'%ul den"an ce!a (hidronefrosis a$u, %iasan&a a$an
'en&e%a%$an $oli$ renalis ( n&eri &an" luar %iasa di daerah anara ulan" rusu$ dan ulan" !an""ul !ada sisi "in#al &an" er$ena. c. i$a !en&u'%aan %er$e'%an" secara !erlahan (hidronefrosis $ronis, %isa ida$ 'eni'%ul$an "e#ala aau n&eri u'!ul di daerah anara ulan" rusu$ dan ulan" !in""ul. d. N&eri &an" hilan" i'%ul er#adi $arena !en"isian se'enara !elvis renalis aau $arena !en&u'%aan se'enara ureer a$i%a "in#al %er"eser $e %a3ah. e. ir $e'ih dari 10; !enderia 'en"andun" 'en"andun" darah f. )erin" die'u$an infe$si saluran $e'ih (erda!a nanah di dala' air $e'ih, de'a' dan rasa n&eri di daerah $andun" $e'ih aau "in#al g. i$a aliran air $e'ih ersu'%a, %isa er%enu$ %au ($al$ulus. h. Hidron Hidronefr efrosi osis s %isa %isa 'eni'% 'eni'%ul$ ul$an an "e#ala "e#ala salura saluran n !ence !encerna rnaan an &an" &an" sa'ar sa'ar44 i.
sa'ar, se!eri 'ual, 'unah dan n&eri !eru. e#ala e#ala ini $adan" $adan" er#adi er#adi !ada !enderia !enderia ana$4ana$ ana$4ana$ a$i%a caca %a3aan, %a3aan,
j.
di'ana sa'%un"an ureero!elvi$ erlalu se'!i. i$a ida$ dio%ai, !ada a$hirn&a hidronefrosis a$an 'en&e%a%$an $erusa$an "in#al dan %isa er#adi "a"al "in#al
(. K#)* K#)*$i $i+& +&!i !i a. a"al "in#al b. +au saluran $e'ih
,. Pe)e-i Pe)e-i+!& +!&& & Di&% Di&%#!" #!"i+ i+ a. dan&a dan&a 'assa di daerah daerah anara anara ulan" ulan" rusu$ rusu$ dan ulan" ulan" !in""ul, !in""ul, erua'a erua'a %. c. d. e.
#i$a "in#al san"a 'e'%esar. 'e'%esar. 5), 'e'%eri$ 'e'%eri$an an "a'%aran "a'%aran "in#al, "in#al, ureer ureer dan dan $andun" $andun" $e'ih $e'ih 5ro"rafi 5ro"rafi inravena, inravena, %isa %isa 'enun#u$ 'enun#u$$an $an aliran aliran air $e'ih $e'ih 'elalui 'elalui "in#al "in#al )isos$o! )isos$o!i, i, %isa 'eliha 'eliha $andu $andun" n" $e'ih $e'ih secara secara lan"sun lan"sun" " a%o a%ora rao ori riu' u' Pe'eri$saan darah %isa 'enun#u$$an 'enun#u$$an adan&a $adar $adar urea $arena "in#al ida$ ida$ 'a'!u 'e'%uan" li'%ah 'ea%oli$.
. Pe& Pe&"& "&$& $&+! +!& &&& && Me/i Me/i! ! Tu#ua u#uann nn&a &a
adal adalah ah
unu unu$ $
'en" 'en"id iden eni ifi$ fi$as asii
dan dan
'e'! 'e'!er er%a %ai$ i$ii
!en& !en&e% e%a% a%
o%sru$si, unu$ 'enan"ani infe$si, dan unu$ 'e'!erahan$an sera 'elindun"i fun"si renal. 5nu$ 'en"uran"i o%sru$si urin harus dialih$an den"an inda$an nefroso'i aau i!e diversi lainn&a. Infe$si dian"ani den"an a"en ani'i$ro%ial $arena sisa urin dala dala' ' $ali $ali$s $s 'en& 'en&e% e%a% a%$a $an n infe infe$s $sii dan dan !iel !ielon onef efri riis is.. Pasi Pasien en disi disia! a!$a $an n unu unu$ $ !e'%edahan unu$ 'en"an$a lesi o%sru$if (%au, u'or, o%sru$si ureer. i$a sala salah h sau sau "in# "in#al al rusa rusa$ $ !ara !arah h dan dan fun" fun"si sin& n&a a hanc hancur ur,, 'a$a 'a$a nefr nefre$ e$o o'i 'i da!a da!a dila$u$an. a. hidronefrosis a$u 1) i$a fun"si "in#al elah 'enurun, infe$si 'enea! aau n&eri &an" he%a,
'a$a air $e'ih &an" er$u'!ul diaas !en&u'%aan se"era di$eluar$an (%iasan&a 'elalui se%uah #aru' &an" di'asu$$an 'elalui $uli 2) i$a er#adi !en&u'%aan oal, infe$si &an" serius aau erda!a %au, 'a$a %isa di!asan" $aeer !ada !elvis renalis unu$ se'enara 3a$u %. hidronefrosis $roni$ 1) diaasi den"an 'en"o%ai !en&e%a% dan 'en"uran"i !en&u'%aan air
$e'ih 2) 5reer &an" 'en&e'!i aau a%nor'al %isa dian"$a 'elalui !e'%edahan dan u#un"4u#un"n&a disa'%un"$an $e'%ali 3) dila$u$an !e'%edahan unu$ 'e'%e%as$an ureer dari #arin"an fi%rosa. i$a sa'%un"an ureer dan $andun" $e'ih ersu'%a, 'a$a dila$u$an !e'%edahan unu$ 'ele!as$an ureer dan 'en&a'%un"$ann&a $e'%ali di sisi $andun" $e'ih &an" %er%eda
4) i$a urera ersu'%a, 'a$a !en"o%aann&a 'eli!ui/ a) era!i hor'onal unu$ $an$er !rosa b) !e'%edahan c) !ele%aran urera den"an dilaor
ASUHAN KEPERAWATAN KLIEN DENGAN HIDRONEFROSIS 1. Pe Pe%+&i +&i& & 1
Mual?'unah, n&eri e$anan a%do'en > eida$cu$u!an !e'asu$an cairan, ida$ 'inu' air den"an cu$u! Tanda > Munah 4 $ivias dan isiraha e#ala > Pe$er#aan 'onoon, !e$er#aan di'ana !asien er!a#an !ada lin"$un"an %ersuhu in""i > eer%aasan a$ivias sehu%un"an den"an $ondisi se%elu'n&a 4 @li'inasi erua'a + e#ala / ri3a&a adan&a I) $ronis, o%sru$si se%elu'n&a, !enurunan haluaran haluaran urine, $andun" $e'ih !enuh Tanda / oli"uri, he'auri, !luria, !eru%ahan !ola %er$e'ih 4 )ir$ulasi Tanda / !enin"$aan T
$e'urahan, !uca 4 N&eri?$en&a'anan N&eri?$en&a'anan e#ala / e!isode a$u n&eri %era, lo$asi er"anun" !ada lo$asi o%sru$si, conoh / !ada !an""ul dire"io sudu $orovere%ral dan 'en&e%ar $e !un""un", a%do'en dan urun $eli!aan !aha Tanda / 'elindun"i !erila$u disri$si, n&eri e$an !ada area "in#al &an" di!al!asi 4 ea'anan e#ala / 'en""i"il, de'a' 4 Perse!si diri e#ala / $uran" !en"eahuan, "an""uan %od& i'a"e 8 Pe'eri$saan !enun#an" a. a%oraoriu' > 5rine / $ulur urine, urine 28 #a' %. =adiodia"nosi$ > 5)?B= a%do'en > +NO ICP > =eno"ra' ? =P > Poo horaD
2. Di&% Di&%# #!& !& Ke*e Ke*e-& -&& &"& "& 1 an""uan rasa n&a'an %erhu%un"an den"an adan&a e$anan di "in#al &an" 'enin"$a 2 an""uan !eru%ahan eli'inasi urine %erhu%un"an den"an o%sru$si saluran $e'ih Peru%ahan nurisi $uran" dari $e%uuhan u%uh %erhu%un"an den"an ina$e &an" ida$ ade$ua 'ual, 'unah 8 =esi$o in""i infe$si %erhu%un"an den"an 'enurunn&a sise' !erahanan u%uh
3. Re Re& && & I" I"ee-e e! !ii
1 an""uan rasa n&a'an n&eri n &eri %erhu%un"an den"an adan&a e$anan "in#al &an" 'enin"$a Tu#uan / n&eri er$onrol ? %er$uran" rieria hasil / !asien 'en"aa$an n&eri %er$uran" den"an s!as'e er$onrol, a'!a$ rile$s, 'a'!u isiraha den"an e!a Inervensi/ a. Baa lo$asi, la'an&a, inensias dan !en&e%aran, !erahan$an TTC =asional / %anu 'en"evaluasi e'!a o%sru$si dan $e'a#uan "era$an $al$ulus %. +anu dan doron" !en""unaan nafas, %erfo$us %i'%in"an i'a#inasi dan a$ivias era!eui$ =asional / 'e'%eri$an $ese'!aan unu$ !e'%erian !erhaian dan 'e'%anu rela$sasi oo c.
o$si$ di ss! d. Baa PD la%oraoriu', ureu', creainin =asional / !enin"$aan ureu', creainin 'en"indi$asi$an disfun"si "in#al e. 'ai $eluhan Cu !enuh, !al!asi unu$ disensi su!ra%u%i$, !erahan$an !enurunan $eluaran urine =asional / reensi urine da!a er#adi, 'en&e%a%$an disansi #arin"an dan resi$o infe$si, "a"al "in#al Peru%ahan nurisi $uran" dari $e%uuhan u%uh %erhu%un"an den"an ina$e &an" ida$ ade$ua, 'ual, 'unah Tu#uan / $e%uuhan nurisi da!a er!enuhi rieria hasil / nafsu 'a$an 'enin"$a, ida$ 'en"ala'i anda 'alnurisi le%ih lan#u Inervensi a. a#i dan caa !e'asu$an die =asional / 'e'%anu 'en"idenifi$asi defisiensi dan $e%uuhan die %. +eri$an 'a$an sedi$i a!i serin" =asional / 'e'ini'al$an anore$sia dan 'ual sehu%un"an den"an saus ure'i$ c. Ti'%an" ++ seia! hari =asional / !eru%ahan $ele%ihan 0,- $" da!a 'enun#u$$an !er!indahan $esei'%an"an cairan d. 3asi 3asi PD la%, conoh +5N, al%u'in seru', nariu', $aliu' =asional / indi$aor $e%uuhan nurisi, !e'%aasan a$ivias era!i e. +eri$an ? ola%orasi o%a anidiurei$ =asional / 'en"hilan"$an 'ual, 'unah, 'enin"$a$an !e'asu$an oral 8 =esi$o in""i infe$si %erhu%un"an den"an 'enurunn&a sise' !erahanan u%uh Tu#uan / ida$ er#adi infe$si rieria hasil / ida$ 'enun#u$$an anda dan "e#ala infe$si a. Tin"$a$an cuci an"an &an" %ai$ !ada !asien dan !era3a =asional / 'enurun$an resi$o $ona'inasi silan" %. +anu nafas dala', %au$ dan !en"u%ahan !osisi =asional / 'ence"ah aele$osis dan $e'o%ilisasi secre unu$ 'enurun$an resi$o infe$si c. a#i ine"rias $uli =asional / e$s$orisasi a$i%a "ese$an da!a 'en#adi infe$si se$under d. 3asi anda vial
=asional / de'a' den"an !enin"$aan nadi dan !ernafasan adalah anda !enin"$aan la#u 'ea%oli$ dan !roses infla'asi e. 3asi PD la%, conoh ) =n. )3erin"en. 2000. $e!era3aan 'edical %edah, edisi 2. a$ara / @B > @ffendi has#i' )'el*er, )u*anne c. 2001. +u$u a#ar $e!era3aan 'edical %edah +runner G suddarh edisi : vol 2. a$ara /@B > Price. )&lvia nderson. nderson. 200-. !aofisiolo"i $onse! $linis !sroses !en&a$i edisi 6 volu'e 2. a$ara / @B > =a%%ins, )anle& B. %u$u a#ar !aolo"i II . a$ara /@B.
