Kontni Plan Za Udruzenja i Fondacije

Univerzitet u Sarajevu Ekonomski fakultet u Sarajevu

SEMINARSKI RAD

PRIMJENA KONTNOG PLANA ZA UDRUŢENJA I FONDACIJE

Predmet:

Raĉunovodstvo neprofitnih organizacija

Mentor:

Studenti:

Prof.dr. Meliha Bašić

Naza Alispahić (70422) Amina Bajrović (70424) Mahir Bjelonja

(70443) Ismet Ĉohadţić (70448) Sedin Garanović (70074) Nejra Selimović (69540)

Sarajevo, januar 2014.

Kontni plan za udruţenja i fondacije

SADRŢAJ UVODNI DIO ...................................................................................................................................................... 2 KLASA 0 - STALNA SREDSTVA ..................................................................................................................... 3 00 - NEKRETNINE, POSTROJENJA I OPREMA ......................................................................................... 3 GRUPA 01 - NEMATERIJALNA STALNA SREDSTVA ........................................................................... 27

– DUGOROĈNA FINANSIJSKA ULAGANJA ........................................................................ 29 GRUPA 02 – DUGOROĈNA – DUGOROĈNA POTRAŢIVANJA ......................................................................................... 32 GRUPA 03 – DUGOROĈNA GRUPA 04 – BIOLOŠKA – BIOLOŠKA IMOVINA ........................................................................................................... 32 GRUPA 05 – ULAGANJE ULAGANJE U NEKRETNINE ............................................................................................... 33 GRUPA 06 – STALNA STALNA SREDSTVA NAMIJENJENA PRODAJI ............................................................... 33 GRUPA 08 – DUGOROĈNA – DUGOROĈNA RAZGRANIĈENJA ...................................................................................... 34

– TEKUĆA SREDSTVA .................................................................................................................. 35 KLASA 1 – TEKUĆA GRUPA 10 – NOVAC NOVAC I NOVĈANI NOVĈANI EKVIVALENTI EKVIVALENTI .................................................................................. 35 GRUPA 11 – KRATKOROĈNI – KRATKOROĈNI FINANSIJSKI PLASMANI ....................................................................... 37 GRUPA 12 – KRATKOROĈNA – KRATKOROĈNA POTRAŢIVANJA .................................................................................... 39 GRUPA 13 – ZALIHE ................................................................................................................................... 39 GRUPA 14 – ULAZNI ULAZNI POREZ (PDV) .......................................................................................................... 47 GRUPA 18 - KRATKOROĈNA

RAZGRANIĈENJA .................................................................................. 51

KLASA 2 - TRAJNI IZVORI I DUGOROĈNE OBAVEZE ............................................................................. 53 GRUPA 20 - TRAJNI IZVORI ...................................................................................................................... 53 GRUPA 21 - DUGOROĈNE FINANSIJSKE OBAVEZE ............................................................................ 56 GRUPA 28 - DUGOROĈNA RAZGRANIĈENJA REZERVIRANJA ........................................................ 56

– KRATKOROĈNE OBAVEZE ...................................................................................................... 58 KLASA 3 – KRATKOROĈNE GRUPA 30 – TEKUĆE – TEKUĆE OBAVEZE .............................................................................................................. 58 GRUPA 31 – OBAVEZE OBAVEZE PO IZDATIM VRIJEDNOSNIM PAPIRIMA .......................... ............. .......................... .......................... ............... 59 GRUPA 32 – KRATKOROĈNE – KRATKOROĈNE FINANSIJSKE OBAVEZE ...................................................................... 60 GRUPA 32 – OBAVEZE OBAVEZE ZA PDV ................................................................................................................ 60 GRUPA 38 – KRATKOROĈNA ............. .......................... ....................... .......... 60 – KRATKOROĈNA RAZGRANIĈENJA I REZERVISANJA .......................... KLASA 4 – RASHODI RASHODI I PRIHODI ................................................................................................................... 61 GRUPA 40 - RASHODI......................... ............ .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... ......................... ............ 61 GRUPA 41 - PRIHODI .................................................................................................................................. 75

ZAKLJUĈAK ..................................................................................................................................................... 85 LITERATURA ................................................................................................................................................... 86

1


SADRŢAJ UVODNI DIO ...................................................................................................................................................... 2 KLASA 0 - STALNA SREDSTVA ..................................................................................................................... 3 00 - NEKRETNINE, POSTROJENJA I OPREMA ......................................................................................... 3 GRUPA 01 - NEMATERIJALNA STALNA SREDSTVA ........................................................................... 27

– DUGOROĈNA FINANSIJSKA ULAGANJA ........................................................................ 29 GRUPA 02 – DUGOROĈNA – DUGOROĈNA POTRAŢIVANJA ......................................................................................... 32 GRUPA 03 – DUGOROĈNA GRUPA 04 – BIOLOŠKA – BIOLOŠKA IMOVINA ........................................................................................................... 32 GRUPA 05 – ULAGANJE ULAGANJE U NEKRETNINE ............................................................................................... 33 GRUPA 06 – STALNA STALNA SREDSTVA NAMIJENJENA PRODAJI ............................................................... 33 GRUPA 08 – DUGOROĈNA – DUGOROĈNA RAZGRANIĈENJA ...................................................................................... 34

– TEKUĆA SREDSTVA .................................................................................................................. 35 KLASA 1 – TEKUĆA GRUPA 10 – NOVAC NOVAC I NOVĈANI NOVĈANI EKVIVALENTI EKVIVALENTI .................................................................................. 35 GRUPA 11 – KRATKOROĈNI – KRATKOROĈNI FINANSIJSKI PLASMANI ....................................................................... 37 GRUPA 12 – KRATKOROĈNA – KRATKOROĈNA POTRAŢIVANJA .................................................................................... 39 GRUPA 13 – ZALIHE ................................................................................................................................... 39 GRUPA 14 – ULAZNI ULAZNI POREZ (PDV) .......................................................................................................... 47 GRUPA 18 - KRATKOROĈNA

RAZGRANIĈENJA .................................................................................. 51

KLASA 2 - TRAJNI IZVORI I DUGOROĈNE OBAVEZE ............................................................................. 53 GRUPA 20 - TRAJNI IZVORI ...................................................................................................................... 53 GRUPA 21 - DUGOROĈNE FINANSIJSKE OBAVEZE ............................................................................ 56 GRUPA 28 - DUGOROĈNA RAZGRANIĈENJA REZERVIRANJA ........................................................ 56

– KRATKOROĈNE OBAVEZE ...................................................................................................... 58 KLASA 3 – KRATKOROĈNE GRUPA 30 – TEKUĆE – TEKUĆE OBAVEZE .............................................................................................................. 58 GRUPA 31 – OBAVEZE OBAVEZE PO IZDATIM VRIJEDNOSNIM PAPIRIMA .......................... ............. .......................... .......................... ............... 59 GRUPA 32 – KRATKOROĈNE – KRATKOROĈNE FINANSIJSKE OBAVEZE ...................................................................... 60 GRUPA 32 – OBAVEZE OBAVEZE ZA PDV ................................................................................................................ 60 GRUPA 38 – KRATKOROĈNA ............. .......................... ....................... .......... 60 – KRATKOROĈNA RAZGRANIĈENJA I REZERVISANJA .......................... KLASA 4 – RASHODI RASHODI I PRIHODI ................................................................................................................... 61 GRUPA 40 - RASHODI......................... ............ .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... ......................... ............ 61 GRUPA 41 - PRIHODI .................................................................................................................................. 75

ZAKLJUĈAK ..................................................................................................................................................... 85 LITERATURA ................................................................................................................................................... 86

1

Kontni plan za udruţenja i fondacije UVODNI DIO

Ovaj seminarski rad obuhvata opširnu temu pod nazivom Kontni plan za udruţenja i fondacije. Naš zadatak je bio da opišemo na koji naĉin udruţenja raĉunovodstveno evidentiraju promjene koje se svakodnevno dešavaju kod njih. njih. Poznato nam je da udruţenja pripadaju sektoru civilnog društva, i imaju sljedeće kar akteristike: akteristike: da su nevladine, nekomercijalne i neprofitne. Sva registrovana udruţenja su duţna pridrţavati se odredbi zakona relevantnih za njihovo poslovanje i aktivnosti. Jedna od najvaţnijih karakteristika je da su udruţenja osnovana bez cilja sticanja dobiti. U skladu sa osnivanjem, udruţenja imaju obavezu da u svom poslovanju i pravnim odnosima primjenjuju vaţeće zakone na teritoriji BiH, odnosno teritoriji entiteta ili kantona, izmeĊu ostalog i iz oblasti raĉunovodstva i finansijskog izvještavanja, poreza i doprinosa, radnih odnosa, obligacionih odnosa, upravljanja, kancelarijskog poslovanja i sliĉno. Upravo zbog ove ĉinjenice,

postoji poseban propisan kontni plan za udruţenja udruţ enja i fondacije. U radu smo detaljno razradili svaku klasu i grupe unutar klase za raĉunovodstveno evidentiranje promjena. Raĉunovodstvene politike udruţenja utvrĊuje posebna naĉela i pravila koja su oni usvojili za pripremanje i prikazivanje finansijskih izvještaja u skladu sa MeĊunarodnim standardima finansijskog izvještavanja. Usvojene raĉunovodstvene politike odnose se na priznavanje, ukidanje priznavanja, priz navanja, mjerenje i procjenjivanje procjen jivanje imovine, obaveza, prihoda i rashoda

udruţenja. Kontni plan ili kontni okvir je spisak raĉuna (konta) koji se koriste u raĉunovodstvu za definisanje svake klase stavki za koju se troši novac ili novĉani ekvivalenti ili se u neku svrhu prima novac ili sredstva. Koristi se za organizovanje finansijskog evidentiranja u svakom poslovnom subjektu da bi se grupirale stavke troškova, prihoda, prihoda, sredstava i obaveza u svrhu pruţanja zainteresiranim licima za bolje razumijevanje finansijskog zdravlja poslovnog subjekta.

Struktura i naslovi svake grupe raĉuna trebaju pomoći da se smisleno organizuju stavke svake transakcije. svake transakcije.

2

Kontni plan za udruţenja i fondacije KLASA 0 - STALNA SREDSTVA 00 - NEKRETNINE, POSTROJENJA I OPREMA 000 - Zemljišta 001 - GraĊevinski objekti 002 - Oprema 003 - Ostalo 007 - Materijalna stalna sredstva u pripremi 008 - Avansi za materijalna stalna sredstva 009 - Ispravka vrijednosti

Priznavanje i vrednovanje stalnih materijalnih sredstava utvrĊeno je u MRS-u 16 - Nekretnine, postrojenja, oprema i ostala materijalna stalna sredstva, MRS-u 17 - Najmovi, te dijelom MRS-u 2 Zalihe, MRS-u 20 - Donacije i MRS-u 23 - Troškovi pozajmljivanja. Standardi promatraju materijalna sredstva kao grupu, te isti paragrafi se odnose na gotovo sve oblike materijalnih stalnih sredstava; Definicija materi jalnih jalnih stalnih sredstava, koju obraĊuje MRS 16 glasi:

„ Nekretnine, postrojenja i oprema jesu materijalna sredstva: (a) koja subjekt posjeduje za korištenje u proizvodnji proizvoda ili isporuci roba ili usluga, za iznajmljivanje drugima ili u administrativne svrhe, i

(b) koja se oĉekuje koristiti duţe od jednog razdoblja.“ Materijalna stalna sredstva mogu se nalaziti kod pravne osobe i po osnovu kapitalnog najma. Prema MRS-u 17 "Najmoprimatelj u svom bilansu stanja treba priznati i kapitalni najam kao sredstvo i obavezu po iznosima koji su, na poĉetku najma, jednaki fer vrijednosti iznajmljenog sredstva ili ako je vrijednost manja, koji su istovjetni sadašnjoj vrijednosti minimalnih plaćanja 1 najma". Priznavanje materijalnih stalnih sredstava regulirano je MRS-om 16, u kojem se istiĉe: Trošak nekog predmeta nekretnina, postrojenja i opreme treba priznati kao imovinu ako, i samo ako: (a) je vjerojatno da će buduće ekonomske kor isti isti povezane sa sredstvom priticati u subjekt, i

(b) se trošak sredstva moţe pouzdano izmjeriti.

1

Prof. dr. Bašić Meliha, prof. dr. Hrvoje Šapina, mr. Lejla Jahić, Sarajevo, 2012. godine „Raĉunovodstvo udruţenja i fondacija“ 3

Kontni plan za udruţenja i fondacije Priznavanje materijalnih stalnih sredstava od kapitalnog najma kod najmoprimatelja, regulirano je MRS-om 17. Prema MRS-u 17 najmodavatelji sredstva data u kapitalni najam prikazuju kao

potraţivanje, u iznosu jednakom neto ulaganju u najam. Poĉetno vrednovanje stalnih materijalnih sredstava ureĊeno je MRS-om 16 koji istiĉe: „Pojedinaĉni predmet nekretnina, postrojenja i opreme, koji zadovoljava kriterije priznavan ja kao imovina, treba mjeriti po njegovom trošku.2“ Sastavni dijelovi troška pojedine nekretnine, postrojenja i opreme su:

(a) kupovna cijena, ukljuĉujući nepovratne poreze nakon odbitka trgovaĉkih popusta i rabata, (b) svi troškovi koji se izravno mogu pripisati dovoĊenju sredstva na mjesto i u radno stanje za namjeravanu upotrebu,

(c) poĉetno procijenjeni troškovi demontaţe, uklanjanja sredstva i obnavljanja mjesta na kojem je sredstvo smješteno, za koje obaveza za subjekt nastaje kada je sredstvo nabavljeno ili kao posljedica korištenja sredstva tokom razdoblja za namjene razliĉite od proizvodnje zaliha tokom razdoblja. Primjere troškova koji se mogu direktno pripisati troškovima nabavke su: (a) troškovi naknada zaposlenika (kao što je definirano u MRS-u 19 Naknade zaposlenima), koji direktno proizlaze iz izgradnje ili nabave sredstva nekretnine, postrojenja i opreme,

(b) poĉetni troškovi pripreme mjesta, (c) poĉetni troškovi isporuke i rukovanja, (d) poĉetni troškovi instaliranja i montaţe, (e) troškovi testiranja pravilnog funkcioniranja pogona, nakon odbitka neto koristi od prodaje proizvedenih jedinica tokom dovoĊenja sredstva na lokaciju i u stanje spremno za upotrebu (primjera radi, uzorci proizvedeni tokom testiranja opreme), i (f) naknade struĉnjacima.

Mjerenje troška je utvrĊeno i glasi: „Trošak pojedine nekretnine, postrojenja i opreme jednak je cijeni za plaćanje na datum priznavanja te imovine. Kada je plaćanje za neki predmet nekretnina, postrojenja i opreme odgoĊeno preko uobiĉajenih kreditnih rokova razlika izmeĊu ekvivalenta gotovinske cijene i ukupnih plaćanja priznaje se kao rashod kamata tokom trajanja kredita, ako nije kapitalizirana u skladu s dopuštenim alternativnim postupkom u MRS-u 23." Stalno materijalno sredstvo se inici jalno vrednuje po njegovom trošku. Komponente troška ovise

o naĉinu stjecanja:

2


Kontni plan za udruţenja i fondacije Kod nabavke:

trošak se sastoji od fakturne vrijednosti, ukljuĉujući carinu, i porez, te druge troškove izravno vezane za dovoĊenje sredstva u radno stanje za namjeravanu upotrebu, te troškova pozajmljivanja koji se mogu kapitalizirati. Kod izgradnje u vlastitoj reţiji: trošak je jednak trošku proizvodnje sredstva u skladu s Standardom 2. Kod sticania razmjenom : trošak je fer vrijednost steĉenog sredstva. Naknadni izdaci trebaju se dodati na već priznato materijalno sredstvo, odnosno njegovu

sadašnju knjigovodstvenu vrijednost, samo ako je vjerojatno da će buduće ekonomske koristi, koje nadilaze originalno procijenjene, priticati preduzeću. Povećanje ekonomske koristi moţe se manifestirati kroz produţen vijek upotrebe, povećanje kapaciteta, poboljšanje kvaliteta proizvodnog uĉinka i smanjenje proizvodnih troškova. Kod kapitalnog najma, trošak je definiran ranije citiranim MRS-om 17. Mjerenje nakon poĉetnog priznavanja utvrĊeno je u MRS-u 16: „Subjekt treba odabrati ili metodu troška ili metodu revalorizacije kao svoju raĉunovodstvenu politiku i primijeniti tu politiku na cjelokupnu skupinu nekretnina, postrojenja i opreme.“ Metoda troška istiĉe „Nakon poĉetnog priznavanja kao imovine, pojedinu nekretninu, postrojenje i opremu treba iskazati po njegovu trošku umanjenom za akumuliranu amortizaciju i akumulirane gubitke od umanjenja.“ Metoda revalorizacije naglašava: Nakon poĉetnog priznavanja kao imovine, nekretninu, postrojenje i opremu ĉija se fer vrijednost moţe pouzdano mjeriti treba iskazati po

revaloriziranom iznosu, koji ĉini njegova fer vrijednost na datum revalorizacije umanjena za kasnije akumuliranu amortizaciju i kasnije akumulirane gubitke od umanjenja. Revalorizacija

se treba provoditi dovoljno redovito tako da se knjigovodstveni iznos znaĉajno ne razlikuje od onog do kojeg bi se došlo utvrĊivanjem fer vrijednosti na datum bilansa. Amortizacija

Svaki dio pojedine nekretnine, postrojenja i opreme sa troškom koji je znaĉajan u odnosu na ukupne troškove pojedine nekretnine, postrojenja i opreme treba amortizirati zasebno. Iznos amortizacije za svako razdoblje treba priznati kao rashod, osim u sluĉaju ako je taj iznos amortizacije ukljuĉen u knjigovodstveni iznos druge imovine. Amortizirajući iznos pojedine imovine treba rasporediti sistemski tokom njegovog vijeka upotrebe. Ostatak vrijednosti i vijek upotrebe imovine treba preispitati barem jednom na kraju svake poslovne godine, te ako se oĉekivanja razlikuju od prethodnih procjena, promjene se priznaju kao promjene u raĉunovodstvenim procjenama u skladu s MRS-om 8, Raĉunovodstvene politike,

promjene raĉunovodstvenih procjena i pogreške. 5

Kontni plan za udruţenja i fondacije Korištena metoda amortizacije treba odraţavati okvir oĉekivanog trošenja budućih ekonomskih koristi imovine od strane subjekta. Metodu amortizacije primijenjenu za imovinu treba preispitivati barem na kraju svake poslovne

godine i, ako postoji znaĉajna promjena oĉekivanog okvira trošenja ekonomskih koristi u toj imovini, treba je promijeniti kako bi odraţavala promjene okvira. Takvu promjenu treba iskazati kao promjenu u raĉunovodstvenim procjenama u skladu s MRSom 8.

Razliĉite se metode amortizacije mogu koristiti za s istemsko rasporeĊivanje amortizirajućeg iznosa imovine tokom njenog vijeka upotrebe. Ove metode ukljuĉuju linearnu metodu, metodu opadajućeg salda i metodu jedinice proizvoda. Linearna metoda amortizacije rezultira jednakim iznosom amortizacije tokom vijeka upotrebe ako im je promijenjen ostatak vrijednosti. Metoda opadajućeg salda rezultira smanjenjem iznosa amortizacije tokom vijeka upotrebe. Metoda

jedinice proizvoda rezultira amortizacijom zasnovanom na oĉekivanoj upotrebi ili koliĉini proizvoda. Izbor metode koja se koristi za obraĉun amortizacije zasniva se na oĉekivanom okviru trošenja ekonomskih koristi imovine. Metode amortizacije primjenjuju se dosljedno, osim ako ne doĊe do promjene okvira trošenja budućih ekonomskih koristi imovine. Amortizacija sredstava u kapitalnom najmu takoĊer se vrši u skladu s odredbama MRS-a 16, na što upućuje MRS 17 - Najmovi: "Kapitalni najam prouzrokuje trošak amortizacije sredstva kao i finansijski trošak za svaki raĉunovodstveni period. Politika amortizacije za unajmljena sredstva treba biti u skladu sa onom za amortizaciju sredstava koja su u vlasništvu, a priznata amortizacija se treba obraĉunati prema osnovi izloţenoj u MRS-u 16.". Ovakvo rješenje je u skladu s meĊunarodnom praksom, što se moţe potvrditi narednim citatom; "Kapitalni najam mora se otplatiti, a dugovanje smanjiti tokom trajanja najma. “ Metoda otplate moţe biti uobiĉajna metoda najmodavca za amortizaciju imovinskih objekata u

njegovu posjedu. Trebalo bi naglasiti da je vrijeme otplate uvijek vrijeme najma, ĉak i ako je ekonomski vijek trajanja imovinskog objekta duţi. Komisije za nacionalne raĉunovodstvene standarde SAD-a takoĊer zahtijeva ju da se obveze kapitalnog najma smanje tijekom trajanja 3

najma po metodi "kamata". Ovom metodom se svaka najamnina razdvaja na dvije komponente:

plaćanje glavnice i plaćanje kamata. Obveza se smanjuje za iznos plaćanja glavnice. Kako bi se utvrdilo podlijeţe li pojedina nekretnina, postrojenje i oprema umanjenju, subjekt primjenjuje MRS 36, Umanjenje imovine. Ovaj Standard objašnjava kako subjekt provjerava knjigovodstveni iznos imovine, kako se utvrĊuje nadoknadivi iznos imovine, kada se priznaju ili poništavaju gubici od umanjenja.

3

J.C. Van Horne “Finansijsko upravljanje i politika – finansijski menadţment”, deveto izdanje, Mate, Zagreb 1997 6

Kontni plan za udruţenja i fondacije Iznos pojedine nekretnine, postrojenja ili opreme treba prestati priznavati:

(a) u trenutku otuĊivanja, ili (b) kada se buduće ekonomske koristi ne oĉekuju od njegove upotrebe ili otuĊenja. Dobitke ili gubitke koji proisti ĉu od prestanka priznavanja pojedinih nekretnina, postrojenja i opreme treba utvrditi kao razliku izmeĊu neto prihoda od otuĊenja i knjigovodstvenog iznosa imovine.

Prodaja sredstava u kapitalnom najmu, sa stanovišta najmodavca, je otuĊenje, a kod dotadašnjeg najmoprimca sredstvo ostaje i dalje klasificirano kao stalno, s tim da je moguća korekcija knjigovodstvene vrijednosti ovisno o ugovoru o prodaji. Eventualni dobitak od prodaje, u odnosu

na knjigovodstvenu vrijednost ne evidentira se odmah kao prihod, nego se odgaĊa i amortizira.

Karakteristiĉne poslovne promjene nad stalnim sredstvima i njihovo raĉunovodstveno obuhvaćanje Sve poslovne promjene koje su u vezi sa stalnim sredstvima i predmet su raĉunovodstvene evidencije mogu se podijeliti u nekoliko grupa, ovisno šta bi nam bio kriterij te podjele.

Najjednostavnija i najlakša podjela bi bila ona koja nam odgovara na pitanje da li ta poslovna promjena (transakcija) za posljedicu ima uvećanu ukupnu neto vrijednost stalnih sredstava ili će ta poslovna promjena za posljedicu imati njihovo smanjenje. Ovaj kriterij podjele treba posmatrati iskljuĉivo kroz eventualno bilansiranje stalnih sredstava u osnovnom dijelu finansijskog izvještaja - bilansu stanja. Iz tog ugla posmatrano, sve poslovne promjene koje se mogu dovesti u bilo kakvu vezu sa stalnim sredstvima mogu se podijeliti u dvije osnovne kategorije, a to su: - poslovne promjene koje za posljedicu imaju uvećanu vrijednost stalnih sredstava, - poslovne promjene koje za posljedicu imaju umanjenu vrijednost stalnih sredstava.

Ovom podjelom ukljuĉene su sve poslovne promjene koje su moguće, a imaju veze sa stalnim sredstvima iz jednostavne ĉinjenice što posljedica bilo koje poslovne promjene mora se pokazati ili na dugovnoj, ili na potraţnoj strani nekog od raĉuna klase 0 (stalna sredstva). Pojedine poslovne promjene neće za posljedicu imati niti jedno niti drugo, kao npr. prodaja 100% amortiziranog stalnog sredstva.

Poslovne promjene koje za posljedicu imaju uvećanu vrijednost stalnog sredstva Ova grupa poslovnih promjena je karakteristiĉna po tome što će. za posljedicu imati povećanje bar jednog sintetiĉkog konta klase 0 (a najĉešće i povećanje ukupne klase 0).

7

Kontni plan za udruţenja i fondacije Povećanje vrijednosti stalnih sredstava moţemo podijeliti u sljedeće skupine: - kupovina stalnih sredstava, - izgradnja stalnih sredstava, - rekonstrukcija stalnih sredstava, - donacija stalnih sredstava, - naplata potraţivanja dobijanjem u zamjenu odgovarajućeg stalnog sredstva, - višak stalnih sredstava, - revalorizacija stalnih sredstava.

Kupovina stalnih sredstava

Ova grupa poslovnih promjena svakako da je najĉešći i najznaĉajniji oblik povećanja vrijednosti stalnih sredstava. Kupiti se moţe većina stalnih sredstava, meĊutim oblici te kupovine mogu da imaju odreĊene specifiĉnosti. Ova grupacija poslovnih promjena zahtjeva dodatno rašĉlanjivanje sa aspekta naĉina izmirenja obaveze. Tako je veoma bitno razlikovati izmir enje obaveza prouzrokovanih kupovinom iz vlastitih sredstava (ţiroraĉun npr.), izmirenje obaveza (dobavljaĉ za stalna sredstva) iz tuĊih sredstava (uzimanje kredita, tj. stvaranje drugih obaveza), zatim izmirenje obaveza prema dobavljaĉu prouzrokovanih aranţmanom o finansijskom lizingu. a. Kupovina stalnih sredstava iz vlastitih sredstava

U dijelu pojmovnog odreĊenja stalnih sredstava, veoma bitnu kategoriju je zauzimalo vrednovanje stalnih sredstava, tj iznos koji će biti okarakterisan kao poĉetno vrednovan je nekog stalnog sredstva koje se ponovo pribavlja. Pojmovno odreĊenje te kategorije je jako vaţno kod kupovine stalnih sredstava. Podsjetit ćemo se da bi to trebalo predstavljati skup, zbir svih iznosa koji su plaćeni (ili će biti plaćeni) sa ciljem sticanja tog stalnog sredstva u vrijeme njegovog sticanja ili izgradnje. Naravno da nije jednostavno u jednoj reĉenici objasniti pojam koji je toliko znaĉajan za posao raĉunovoĊe. Eventualna greška u evidentiranju troška sticanja stalnog sredstva za sobom vuĉe i pogrešnu amortizaciju, pogrešne rashode. Zbog toga cijeli problem oko kupovine stalnih sredstava, objasnit ćemo kroz nekoliko primjera raĉunovodstvene evidencije hipotetiĉkog NGO »X» .

Primjer br. 1

Nabavljena je oprema od dobavljaĉa iz inostranstva na osnovu fakture br. 234/05 (koja zadovoljava sve formalne i materijalne uvjete) iz koje se zakljuĉuje da fakturna cijena mašine ĉiji je identifikacioni broj ML-34-1234 iznosi 20.000 EUR-a. Troškovi prevoza mašine od mjesta dobavljaĉa do mjesta kupca (dd «X») padaju na teret kupca što je vidljivo iz klauzule koja se 8

Kontni plan za udruţenja i fondacije nalazi u fakturi. Za usluge prevoza mašine angaţovali smo dobavljaĉa «X-trans» dd, ĉija usluga prevoza iznosi 3.000 KM. Iz te fakture jasno se zakljuĉuje da se radi o prevozu kupljene opreme. Usluge špeditera («X-šped») i poslove koje je špediter uradio za navedeni uvoz iznose 2.000 KM, što je opet nedvsmisleno jasno iz njegove fakture br. 34/05. Neophodna dokumentacija koju je pripremio špediter posluţila je carinskoj ispostavi da formira našu obavezu za carinu uslijed uvoza koja iznosi 6.083 KM. Uslijed gabaritnosti kupljene mašine i nemogućnosti da istovar uradimo u vlastitoj reţiji, troškovi koji su uslijedili zbog istovara kupljene mašine iznose 500 KM, a odnose se na usluge viljuškara preduzeća «ALFA». Zbog poštivanja odreĊenih lokalnih zak onskih propisa neophodno je da se izvrši tehniĉki prijem kupljene mašine sa aspekta ekološke prihvatljivosti, što smo mi i uĉinili. Tu vrstu usluge izvršio je ovlašteni institut i za tu vrstu usluge fakturirao nam iznos od 500 KM. Montiranje kupljene opreme i probni rad, kao i obuku naših radnika izvršio je dobavljaĉ od kojeg smo kupili opremu i ovu vrstu usluge fakturirao u iznosu od 1.000 EUR-a. Iz ugovora koji je sklopljen prilikom kupoprodaje vidljivo je da lokalni troškovi montaţera padaju na naš teret (noćenje, hrana) i oni iznose 1.145 KM, a fakturirao nam ih je hotel «Bristol».

Nakon uspješnog probnog rada, oprema je puštena u upotrebu dana 31.01.2005.g. i isti dan poĉela proizvoditi gotove proizvode. 1 EUR = 1,95583 KM.

Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo:

RB

SADRŽAJ

1

Materijalna sredstva u pripremi

007

Dobavljači

300

POTRAŽUJE

KONTO DUGUJE 39.117

39.117

kupovina opreme 2


007

Dobavljači

300

3.000 3.000

usluge prevoza 3


007

Dobavljači

300

2.000 2.000

usluge špeicije

9

Kontni plan za udruţenja i fondacije 4


007

Obaveze za poreze, doprinose i dr.-CARINE

392

6.083 6.083

obračunata carina pri uvozu 5


007

Dobavljači

300

500 500

usluge istovara 6


007

Dobavljači

300

500 500

usluge tehničkog prijema 7


007

Dobavljači

300

1.955 1.955

usluge montiranja, probnog rada i obuke 8


007

Dobavljači

300

1.145 1.145

troškovi montažera 9


392

Žiroračun

101

6.083 6.083

pladanje carine 10

Oprema

002


007

54.300 54.300

stavljanje opreme u upotrebu

b. Kupovina stalnih sredstava iz tuĊih sredstava Kod ovog oblika transakcija koje za posl jedicu imaju povećanja vrijednosti stalnih sredstava

najkarakteristiĉnije bi bilo to što za period od poĉetka do kraja pribavljanja stalnog sredstva cijena korištenja tuĊih sredstava (kamata) predstavlja iznos koji će se dodati vrijednosti stalnih 10

Kontni plan za udruţenja i fondacije sredstava (kapitalizacija kamate). Obiĉno se primjenjuje za stalna sredstva ĉija je jediniĉna vrijednost izuzetno velika, i predstavljao bi udar na likvidnost kod većine preduzeća. Primjer br. 2

Udruţenje ABC je kod proizvoĊaĉa specijaliziranih teretnih vozila, naruĉilo 2 teretna vozila sa posebnim karakteristikama. U ugovoru o kupoprodaji prodavaĉ je unio zahtjev za avans za ĉitav iznos (2 puta po 500.000 KM). Ukupna vrijednost za oba teretna automobila je plaćena na taj naĉin što je udruţenje ABC uzelo dugoroĉni kredit na tri godine uz 6% kamate na godišnjem nivou. Rok isporuke je godinu dana nakon uplaćenog avansa. Nakon godinu dana ugovor je ispunjen, tj. isporuĉena su teretna motorna vozila kao što je bilo i ugovoreno. Mjeseĉni anuiteti su izmireni redovno (ukupna kamata je 3 x 36.000 KM) po amortizacionom planu otplate kredita. Obaveza za carinu je 150.000 KM, što je udruţenje izmirilo sa ţiro-raĉuna. Sredstvo je

pušteno u upotrebu. Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo: RB

SADRŽAJ

1

Avansi za materijalna stalna sredstva

008

Ostali dugoročni zajmovi

211

POTRAŽUJE

KONTO DUGUJE 1.000.000

1.000.000

dati avans iz kredita 2


007

Dobavljači

300

1.000.000 1.000.000

nabavka teretnih vozila 3

Dobavljači

300

Avansi za materijalna stalna sredstva

008

1.000.000 1.000.000

izmirenje obaveze prema obavljaču 4


007


392

150.000 150.000

obračunata carina

11



392

Žiroračun

101

150.000 150.000

izmirenje obaveza po carini 6


007

Obaveze po kamatama

2111

36.000 36.000

kapitalizacija kamate 7

Oprema

002


007

1.186.000 1.186.000

stavljanje teretnih vozila u upotrebu

Primjer br. 3.

NGO «X» se prilikom kupovine opreme izmeĊu više alternativa odluĉilo za finansijski (kapitalni) najam. Zakljuĉen je ugovor o finansijskom najmu na period od 5 godina uz sljedeće uslove: cijena opreme 100.000 KM, period otplate 10 godina. Plaćena je prva godišnja rata. Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo: RB

SADRŽAJ

1

Oprema

002

Ostale dugoročne obaveze

218

POTRAŽUJE

KONTO DUGUJE 100.000

100.000

kapitalni najam opreme 2


218

Žiroračun

101

10.000 10.000

isplata prve goišnje rate 3

Amortizacija

403

Ispravka vrijednosti

009

10.000 10.000

obračunata amortizacija

12

Kontni plan za udruţenja i fondacije Najmovi su jako znaĉajna i zanimljiva kategorija iz više aspekata. Prije svega, treba razlikovati operativni od finansijskog najma zbog toga što je totalno suprotno knjiţenje, a samim tim i posljedice na finansijske izvještaje ukoliko doĊe do zamjene pojmova su katastrofalne. Raĉunovodstveni standard koji reguliše ovu materiju jeste MRS - 17 (Najmovi), koji na samom poĉetku definiše finansijski (kapitalni) najam kao najam kojim se većim dijelom prenose svi rizici i koristi povezani s vlasništvom nad sredstvom, gdje se vlasništvo moţe, ali i ne mora prenijeti. Operativni (poslovni) najam u istom standardu se definira kao bilo koji drugi osim finansijskog najma. Veoma je bitno poznavanje razlike izmeĊu f inansijskog i operativnog najma.

U sluĉaju finansijskog najma unajmljenu imovinu iskazali bismo kao sredstvo na odgovarajućem raĉunu klase 0 (stalna sredstva), i kao neku dugoroĉnu obavezu, kao protuteţu na potraţnoj strani. Vrijednost finansijskog najma utvrdili bismo ili kao fer vrijednost iznajmljenog sredstva, ili kao sadašnju vrijednost oĉekivanih ili ugovorenih plaćanja po osnovu tog najma, u zavisnosti

od toga koja je vrijednost niţa. Osnovna i glavna karakteristika finansijskog najma u odnosu na operativni najam jeste ta što finansijski najam uzrokuje trošak amortizacije tog sredstva kojeg smo unajmili i trošak finansiranja za svako obraĉunsko razdoblje u vremenskom periodu trajanja najma. Ovaj trošak finansiranja koji je proistekao iz finansijskog najma bi po sugestijama MRS-a 17 trebao biti uprosjeĉen u svim obraĉunskim periodima trajanja najma. Za razliku od finansijskog najma, operativni najam bi se u raĉunovodstvu trebao evidentirati kao trošak najamnine za obraĉunski period u kompletnom iznosu ugovorenom tokom trajanja najma. Primjer br. 4

Udruţenje ABC je kupilo graĊevinski objekat koji se kod kupca evidentirao na kontu graĊevina (u funkciji) za iznos od 100.000 KM. Procjena ovlaštenog lica (sudski vještak graĊevinske struke) dokumentira da ta imovina vrijedi 120.000 KM. Oblik zgrade i njena unutrašnjost ne odgovara potrebama udruţenja, ali i pored tog saznanja udruţenje kupuje zgradu da bi na toj lokaciji izgradilo graĊevinski objekat koji odgovara njegovim potrebama. Rušenje zgrade i odvoz otpada koji nismo mogli unovĉiti izvršilo je graĊevinsko preduzeće „TeskereĊija" i za tu uslugu fakturiralo je iznos od 5.000 KM, koji je izmiren sa ţiroraĉuna. Nakon toga, udruţenje je primilo prvu privremenu situaciju na iznos od 10.000 KM.

Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo: RB SADRŽAJ KONTO DUGUJE 1

Materijalna stalna sredstva u pripremi

007

Dobavljači

300

POTRAŽUJE 100.000 100.000

kupovina građevinskog objekta

13



007

Dobavljači

300

5.000 5.000

faktura GP "Gradnja" 3


007

Dobavljači

300

10.000 10.000

I privremena situacija

Donacija stalnih sredstava

Donacija stalnih sredstava (prijem bez naknade) je oblik povećanja vrijednosti stalnih sredstava. Osim stalnih sredstava ovaj standard ureduje i donaciju drugih sredstava, kao i date donacije. Ne bi bilo potrebe uopće izdvajati jedan aspekt donacija (donacija stalnih sredstava),da se on totalno

suprotno ne evidentira u raĉunovodstvu od drugih oblika donacija. Suština je u tome što raĉunovodstveni standard zahtijeva da se u periodu u kojem je nastala donacija ona evidentira kao prihod, osim u onim sluĉajevima kada smo na primljeno sredstvo duţni obraĉunavati amortizaciju. U tim sluĉajevima, donacija opreme, donacija se neće evidentirati kao prihod već kao odloţeni prihod. Primjer br. 6

Fondacija MAF je od strane drţave dobila donaciju u zemljištu na kojem će izgraditi centar za pomoć ovisnicima. Procijenjena vrijednost doniranog zemljišta je 40.000 KM. Objekat je izgraĊen za 2 mjeseca i pušten je u upotrebu dana 01.03.2010. Vrijednost graĊevinskih radova je 120.000 KM. GraĊevina će se koristiti 50 godina uz linearnu amortizaciju. Ostatak vrijednosti (dio koji se neće amortizovati) je u procijenjenoj vrijednosti zemljišta. Obraĉunati amortizaciju za 2010. godinu.


RB

SADRŽAJ

1

Zemljište

000

Ostali prihodi

418

POTRAŽUJE

KONTO DUGUJE 40.000

40.000

onacija zemljišta

14


Građevinski objekti

001

Dobavljači

300

120.000 120.000

za vrijenost građevinskih radova 3

Dobavljači

300

Žiroračun

101

120.000 120.000

izmirenje obaveza prema obavljačima 4

Amortizacija

403


009

2000 2000

obračun amortizacije

Osnovni problem koji stoji pred raĉunovoĊom prilikom evidencije donacije stalnih sredstava je to da se pokušaju prebiti u istom periodu prihodi i rashodi koji su ih prouzrokovali. To se u sluĉaju donacije stalnih sredstava na koja se obraĉunava amortizacija moţe uraditi na taj naĉin što će prihodi u odreĊenom periodu biti priznati samo u onom iznosu koliko je bila amortizacija na to stalno sredstvo u tom periodu. Tim pristupom u bilansu uspjeha dobit od donacije u svim

budućim periodima korištenja tog stalnog sredstva biće jednaka nuli. MeĊutim, pošto u ovom sluĉaju vrijednost donacije odgovara ostatku vrijednosti (dio nabavne vrijednosti koji se ne amortizuje), to će se ĉitav iznos donacije priznati kao prihod tekućeg perioda.

Naplata potraţivanja putem sticanja stalnih sredstava Ovaj vid povećanja vrijednosti stalnih sredstava svakako da je rijedak u raĉunovodstvu, iz jednostavnog razloga što ĉin prodaje podrazumijeva vrlo skoru (ĉesto i odmah) naplatu tog potraţivanja na ţiroraĉun. Naravno da su poznati sistemi osiguranja naplate putem hipoteka (stavljanje u zalog stalne imovine kao garancija plaćanja obaveza), ali se taj vid osiguranja vrši ipak za neka dugoroĉna potraţivanja (dati dugoroĉni kredit). Što se tiĉe redovnog poslovanja, i redovnih potraţivanja, moramo se sloţiti sa ĉinjenicom da je to jako rijetko. Ova pojava se raĉunovodstveno gledajući moţe pojaviti u dva oblika, a to je ugovorena prodaja koja će se naplatiti putem dobijanja nekog stalnog sredstva, i neka vrsta prinudne naplate.

15

Kontni plan za udruţenja i fondacije Primjer br. 7

Udruţenje ABC je prodalo kupcu «.ALFA» d.d. robu u vrijednosti 4.000 KM koja se u knjigama udruţenja vodi po nabavnoj cijeni od 3.000 KM. (100 primjeraka našeg struĉnog godišnje almanaha ). Ugovoreni rok plaćanja je 60 dana. Nakon isteka tih 60 dana kupac nije platio svoj dug, a udruţenje saznaje da je d.d. «ALFA» u velikoj krizi, i da će se najvjerojatnije pokrenuti steĉajni postupak. Zbog naplate (barem jednog dijela) potraţivanja udruţenje pristaje preuzeti korišteni raĉunar (za koji se zna unaprijed da ne vrijedi 4.000 KM) u zamjenu za potraţivanje od d.d. «ALFA». Naplata potraţivanja je realizirana putem kompenzacije, tako što je d.d. «ALFA» fakturiralo pomenuto stalno sredstvo - opremu za iznos od 4.000 KM. Prilikom evidentiranja stalnog sredstva u kn jigama udruţenja procijenjena fer vrijednost tog stalnog sredstva je 2.000 KM, i ĉiji

vijek korištenja će biti 10 godina. Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo; RB

SADRŽAJ

1

Kupci

121

Prihodi od vlastite aktivnosti

417

POTRAŽUJE

KONTO DUGUJE 4.000

4.000

prodaja robe 2

Ostali rashodi

408

Roba

132

3.000 3.000

isknjižavanje proate robe 3

Oprema

002

2.000

Ostali rashodi

408

2.000

Kupci

121

4.000

kompenzacija

Uvećanje vrijednosti stalnih sredstava uslijed viška Višak je kategorija koja nije iskljuĉivo vezana za stalna sredstva. Ĉak bi se moglo reći da od sve materijalne imovine koja je predmet popisa, koji se vrši obavezno na kraju raĉunovodstvenog perioda, stalna sredstva i višak su samo stvar teorije. Višak je po definiciji pozitivna razlika izmeĊu stvarnog stanja i knjigovodstvenog stanja odreĊene materijalne imovine koja je predmet popisa. 16


Popisom imovine i usklaĊivanjem sa stvarnim stanjem udruţenje ABC je utvrdilo višak opreme kako slijedi: - bušilica nova 1 kom - raĉunar korišten 1 kom - printer 1 kom

UtvrĊivanjem uzroka nastanka viška, utvrĊeno je da je bušilica donirana udruţenju dana 01.10.2010. godine i da joj je fer vrijednost 1.000 KM. UtvrĊeno je i to da se nije koristila, te da je od 01.01.2011. godine u upotrebi. Vijek korištenja ove vrste opreme je 3 godine. Što se tiĉe raĉunara naknadno je utvrĊeno da se isti raĉunar prije godinu dana evidentirao kao manjak zbog propusta u prošlogodišnjem popisu. Prilikom prošlogodišnjeg otpisa imao je sljedeće iznose na pojedinim raĉunima: nabavna vrijednost 3.000 KM, ispravka vrljednosti 1.000 KM, utvrĊeni vijek korištenja sredstva tri godine, linearna metoda amortizacije. U toku 2010. g. raĉunar se normalno koristio. Fer procijenjena vrijednost kompjutera jeste 500 KM. Što se tiĉe printera utvrĊeno je da je printer amortiziran u potpunosti prije dvije godine, i da je bio prebaĉen u vanbilansnu evidenciju.

Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo: RB SADRŽAJ KONTO DUGUJE 1

Oprema

002

Ostali prihodi-viškovi

418

POTRAŽUJE 1.000 1.000

eviencija utvrđenog viška-bušilica 2

Oprema

002

Ostali prihodi-viškovi

418

500 500

eviencija utvrđenog viška-računar

Postoji nekoliko razloga zbog kojih se moţe pojaviti višak stalnih sredstava (odnosi se samo na

opremu), ali se oni svi na kraju svode na odreĊenu grešku u knjiţenjima koja se dogodila u prethodnim periodima. Neki od primjera mogu biti: propušteno knjiţenje nabavk e, neevidentlranje otpisanih stalnih sredstava u vanbilansnu evidenciju, pogrešno provedeni popis u prethodnom periodu.

17

Kontni plan za udruţenja i fondacije Uvećanje vrijednosti stalnih sredstava uslijed revalorizacije Revalorizacija stalnih sredstava, kao raĉunovodstveni pojam, kao i većina dešavanja koja su vezana za stalna sredstva pojašnjena su u MRS-u 16. Bez obzira što standard ne ulazi u kruto definiranje samog pojma revalorizacija, jasno je da revalorizacija stalnih sredstava se javlja kao

potreba zaštićivanja vrijednosti stalnih sredstava uslijed poremećaja na trţištu koji je uvjetovan inflacijom.

Vrijednost stalnih sredstava treba zaštiti ukoliko je opći indeks cijena proizvoĊaĉa industrijskih proizvoda porastao za više od 10% tokom tekuće godine ili od datuma nabavke sredstva ili datuma posljednjeg korigovanja. Treba naglasiti da se zaštićuje neto vrijednost stalnih sredstava, što znaĉi da ćemo za isti procenat povećati i historijski trošak nabavke i akumuliranu amortizaciju tog stalnog sredstva.Stalna sredstva koja nisu još u funkciji se ne revaloriziraju. Primjer br. 9

Izvještaj zavoda za statistiku za 2010. g. pokazuje da je stopa inflacije u 2010. godine bila 10%. Knjigovodstvena vrijednost stalnih sredstava Udruţenja ABC je na 31.12.2010.godine bila je sljedeća 000 - zemljište 20.000 KM 001 - graĊevine 80.000 KM 002 - oprema 70.000 KM 0090 - ispravka vrijednosti graĊevina 30.000 KM 0091 - ispravka vrijednosti opreme 40.000 KM

Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo: RB

SADRŽAJ

1

Zemljište

000

2.000


001

8.000

Oprema

002

7.000

Ispravka vrijednosti građevina

0090

3.000

Ispravka vrijednosti opreme

0091

4.000

204

10.000

Revalorizacione rezerve

POTRAŽUJE

KONTO DUGUJE

revalorizacija stalnih sredstava

18

Kontni plan za udruţenja i fondacije Ostali karakteristiĉni oblici uvećanja vrijednosti stalnih sredstava Prezentirani oblici uvećanja vrijednosti stalnih sredstava nisu apsolutno jedini, iz razloga što u strukturi stalnih sredstava postoje takvi oblici stalnih sredstava koji po svojoj karakteristiĉnosti se ne bi mogli svrstati niti u jednu grupu navedenih. Primjeri koji bi se mogli navesti su: poslovne promjene koje za posljedicu imaju stvaranje konta: osnivaĉki izdaci, patenti, koncesije,

izdaci za razvoj. Ono što je zajedniĉko za sve te oblike koji do sada nisu posebno napomenuti je to da će koristi od svih tih sredstava koje će priticati u preduzeće biti rasporeĊene u nizu sljedećih godina, te da se za ona sredstva koja tokom tog perioda gube na svojoj vrijednosti vezuje pojam amortizacije i umanjenja vrijednosti stalnih sredstava (MRS 36 FBiH). Poslovne promjene koje za posljedicu imaju umanjenu vrijednost stalnog sredstva

Suprotno od onih poslovnih promjena koje za posljedicu imaju uvećanu vrijednost stalnih sredstava svakako je da u toku poslovnog procesa moraju nastajati i suprotne poslovne promjene, tj. one koje za posljedicu imaju umanjenu vrijednost stalnih sredstava. Razlozi zbog kojih

raĉunovoĊa mora provesti te vrste knjiţenja mogu biti veoma razliĉiti. Tu prije svega treba uoĉiti razliku u tome da li je došlo do fiziĉkog otuĊenja stalnog sredstva (manjkovi, prodaja, date donacije) od situacija kada se stalno sredstvo nalazi i dalje u preduzeću na istom mjestu, istim karakteristikama, istih kapaciteta, a ipak mu treba smanjiti njegovu vrijednost (amortizacija, smanjenje vrijednosti stalnih sredstava uslijed MRS-a 36 FBiH). Sve oblike poslovnih promjena koje utiĉu na smanjenu vrijednost stalnih sredstava pokušat ćemo

podijeliti u nekoliko sljedećih grupacija: - amortizacija stalnih sredstava, - umanjenje vrijednosti stalnih sredstava uslijed MRS-a 36, - prodaja stalnih sredstava, - manjak stalnih sredstava, - izmirenje obaveze u zamjenu za davanje (prodaju) stalnih sredstava, - davanje donacija stalnih sredstava, - rashodovanje stalnih sredstava (štete, kraĊe, zastarjelost), - pad vrijednosti dugoroĉnih ulaganja.

Amortizacija stalnih sredstava

Amortizacija po definiciji predstavlja «sistematsko rasporeĊivanje amortizacijskog iznosa tokom vijeka upotrebe sredstva, gdje je amortizacijski iznos trošak nabavke stalnog sredstva, ili drugi iznos koji zamjenjuje trošak nabave u finansijskom izvještaju, umanjen za ostatak vrijednosti».

Ostatak vrijednosti predstavlja neto iznos koji pravno lice oĉekuje da ostvari od sredstva na kraju 19

Kontni plan za udruţenja i fondacije vijeka upotrebe, poslije umanjenja oĉekivanih troškova otuĊenja. Temeljna svrha amortizacije jeste princip suĉeljavanja prihoda i rashoda, a to se ostvaruje na taj naĉin što će se alocirati vrijednost nabavljene stalne imovine na troškove (rashode) u periodima u kojima će se stalno sredstvo koristiti, tj. upotrebljavati za sticanje prihoda. Veoma bitno za shvatiti je to da amortizacija nije proces procjene, već proces kontinuiranog

alociranja troškova nabavljene stalne imovine. Dakle, ni u kojem sluĉaju nije prioritetno procjenjivati tekuću trţišnu vrijednost stalnih sredstava «kvalitetnim» odabirom metode amortizacije stalnih sredstava k oje koristimo. Primjer za to moţe biti situacija ĉiji je rezultat povećanje trţišne vrijednosti zgrade koju koristimo tokom raĉunovodstvenih perioda unutar korisnog vijeka trajanja te zgrade. Priznavanje troškova amortizacije, raĉunovoĊa bi trebao nastaviti bez obzira na takva privremena povećanja trţišne vrijednosti te zgrade. Knjigovodstvena vrijednost stalne imovine koja se amortizira predstavlja razliku izmeĊu nabavne vrijednosti i akumulirane amortizacije tog stalnog sredstva. Po toj vrijednosti (knjigovodstvena vrijednost) se i prikazuje u bilansu stanja. Akumulirana amortizacija predstavlja odbitnu stavku imovine. Amortizacija se razlikuje od većine troškova (rashoda) zbog toga što ne ovisi o novĉanim isplatama u trenutku kada amortizaciju obraĉunavamo. Zbog toga

se amortizacija ĉesto naziva i nenovĉani rashod. MeĊutim, ukoliko bi se sjetili da smo tu imovinu nekada platili u neku ruku bi se amortizacija moţda mogla posmatrati kao neka vrsta unaprijed plaćenog troška. Razlozi za obraĉunavanje amortizacije su fiziĉko kvarenje i zastarijevanje, tj. njihova kombinacija. Fiziĉko kvarenje stalnih sredstava posljedica je njezinog korištenja, te izlaganja raznim klimatskim faktorima (snijeg, vjetar, sunce). Bez obzira što se vlasnici, ili odgovorni za manipuliranje stalnim sredstvima, trude da se mašine i druga oprema ĉuva i odrţava paţljivo svaka mašina na kraju dosegne taĉku u kojoj mora biti stavljena van upotrebe. Zbog toga, izvoĊenje bilo kakvih popravaka na sredstvima koji se izvode da bi se osigurao kontinuitet poslovanja ne umanjuju potrebu za priznavanjem amortizacije.

Zastarijevanje je u današnjem svijetu napredne tehnologije neminovan proces kod stalnih sredstava. Upotrebljivost stalnih sredstava takoĊer se moţe smanjiti zbog toga što brzi rast kom panija takvu imovinu ĉini neadekvatnom. Neadekvatnost imovine moţe upravu prisiliti na zamjenu bez obzira što je imovina u dobrom fiziĉkom stanju. Da bismo pravilno obraĉunali i knjigovodstveno evidentirali trošak amortizacije moramo poznavati nekoliko vezanih kategorija, kao što su: - historijski trošak nabave stalnog sredstva, - ostatak vrijednosti (eventualno), - vijek trajanja sredstva,

20

Kontni plan za udruţenja i fondacije - instalirani kapacitet sredstva, - stopa otpisa stalnih sredstava, - metod otpisa.

Ostatak vrijednosti u praksi se najĉešće zanemaruje, mada standard to zahtjeva. Pogotovo se to odnosi na razdvojeno evidentiranje vrijednosti zemljišta od vrijednosti graĊevine. Na sredstva koja nemaju ograniĉen vijek trajanja (zemljište) se ne obraĉunava amortizacija i bilo bi pravilno (a prije svega fer i objektivno) da se kod svake graĊevine u raĉunovodstvenoj praksi evidentira ostatak vrijednosti. Vijek trajanja (upotrebe) sredstva je - vremenski period u kojem se oĉekuje da će pravno lice koristiti sr edstvo, ili - broj proizvoda ili sliĉnih jedinica za koje se oĉekuje da će ih pravno lice ostvariti od tog sredstva.

„lako raĉunovodstveni standard posebno ne naglašava suštinu metoda kojima se sredstvo moţe amortizirati tokom korisnog vijeka upotrebe u teoriji, ali i praksi su prepoznatljive sljedeće 4

metode amortizacije": - vremenska metoda - funkcionalna metoda - kombinirana metoda

Ono po ĉemu se razlikuju ove tri metode amortizacije jeste kriterij po kojem će se neko stalno sredstvo amortizirati tokom korisnog vijeka trajanja.

Sam naziv «vremenska metoda» upućuje nas na to da je jedini kriterij za amortizaciju stalnih sredstava u ovom sluĉaju vrijeme. Dakle, prioritetno bi bilo odreĊeno stalno sredstvo amortizir ati u sljedećih npr. 5 godina. Tempo otpisa (amortizacije) moţe da bude razliĉit. Zbog toga u okviru vremenske amortizacije revizor mora znati da postoje tri razliĉite podmetode vremenske amortizacije, i to: - linearna amortizacija, - progresivna amortizacija, - degresivna amortizacija. Linearni metod podrazumijeva istu (proporcionalnu) stopu amortizacije u svim godinama

korištenja sredstava. Stopa linearne amortizacije obiĉno se utvrĊuje na osnovu klasifikacije iz nomenklature stalnih sredstava, meĊutim treba voditi raĉuna da nomenklatura definira, tj. odreĊuje minimalne stope što znaĉi da mi te stope moţemo povećati. U tom sluĉaju moramo imati na umu odrednice zakona o porezu na dobit u kojem je taksativno nabrojano koji su 4

Prof. dr. Mehmed Jahić, „ Finansijsko raĉunovodostvo“, Zavod za raĉunovodstvo i reviziju Federacije BiH,

Sarajevo

21

Kontni plan za udruţenja i fondacije dopustivi rashodi sa aspekta formiranja osnovice za porez na dobit. Jedan od dopustivih rashoda jeste i amortizacija. Progresivna amortizacija podrazumijeva da se stopa amortizacije iz godine u godinu povećava po nekom jasno utvrĊenom kriteriju, koeficijentu rasta (naravno vodeći raĉuna da je osnovica za amortizaciju ostala ista). Prilikom primjene ove metode uobiĉajeno je da amortizacija u prvoj

polovini korištenja sredstava ne premaši jednu trećinu ukupne vrijednosti tog stalnog sredstva. Degresivna metoda, suprotno od progresivne, zahtijeva da se u predviĊenom vremenu korištenja

stalnog sredstva iznos amortizacije umanjuje po nekom utvrĊenom pravilu (koeficijentu smanjenja).

Što se tiĉe pravila utvrĊivanja koeficijenata rasta odnosno umanjenja, to iskljuĉivo ovisi o volji i ţelji raĉunovoĊe, ali treba voditi raĉuna da se jednom utvrĊeno pravilo koje moţemo proĉitati u raĉunovodstvenim politikama ne bi smjelo mijenjati do kraja vijeka korištenja stalnog sredstva. U praksi najpoznatiji i najjednostavniji metod progresivne i degresivne metode jeste metod dijelova. Osim njega u praksi se mogu naći i npr. metod opadajuće stope na istu osnovicu. Primjer br. 10

Obraĉunati amortizaciju stalnih sredstava kod graĊevinskog objekta ĉiji su podaci sljedeći: upravna zgrada, nabavna vrijednost 100.000 KM, linearna amortizacija, vijek korištenja 50 godina oprema A, nabavna vrijednost 100.000 KM, linearna amortizacija, vijek korištenja 10 godina; oprema B, nabavna vrijednost 100.000 KM, linearna amortizacija, vijek korištenja 20 godina.


SADRŽAJ

POTRAŽUJE

1

Amortizacija

403

Ispravka vrijednosti-upravna zgrada

009

2.000

Ispravka vrijednosti-oprema A

009

10.000

Ispravka vrijednosti-oprema B

009

5.000

KONTO DUGUJE 17.000

obračun amortizacije stalnih sredstava

22

Kontni plan za udruţenja i fondacije Umanjenje vrijednosti stalnih sredstava prema MRS-u 36

Umanjenje vrijednosti stalnih sredstava uslijed zadovoljenja smjernica koje se navode u MRS-u

36 je za svako pravno lice jedno od najvaţnijih raĉunovodstvenih pitanja. Ta vaţnost i kompliciranost je sinteza nekoliko bitnih ĉinjenica kao što su relativno lagano «naštimavanje» finansijskog rezultata u ovisnosti o potrebama uprave koje su u tom trenutku, nepostojanje decidne knjigovodstvene dokumentacije koja predstavlja podlogu za knjiţenje. Pravno lice je

duţno na datum sastavljanja svakog finansijskog izvještaja, a na osnovu dostupnih informacija procijeniti da li je došlo do eventualnog smanjenja realne vrijednosti njegovih stalnih sredstava. Ukoliko se to ustanovi uprava je duţna utvrditi tzv. nadoknadivi iznos tog sredstva. Razlozi zbog kojih bi se mogla smanjiti vrijednost nekog stalnog sredstva mogu biti razliĉiti, kao što su: dokaz o zastarjelosti odreĊenog stalnog sredstva, dokaz o djelomiĉnom oštećenju stalnog sredstva, dokaz iz unutrašnjeg izvještavanja o slabijoj uspješnosti nekog sr edstva sa negativnim trendom. Svi ovi, ali i drugi mogući razlozi zbog kojih bi se mogla umanjiti vrijednost nekog stalnog sredstva ukazuju na jednu specifiĉnost koja se manifestira kroz procjenu nadoknadivog iznosa. Standard nalaţe da procjenjujemo fer vrijednost stalnog sredstva na svaki datum podnošenja finansijskog izvještaja. Gubitak po umanjenju treba biti priznat kao rashod u bilansu uspjeha, osim ako sredstvo nije knjiţeno po revaloriziranom iznosu prema MRS-u 16. U MRS-u 36 jasno se ukazuje na raĉunovodstvenu evidenciju smanjenja vrijednosti stalnih sredstava koja su revalorizovana. U njemu se navodi da «gubitak po umanjenju na revaloriziranom sredstvu treba priznati direktno na teret revalorizacijskog viška za to sredstvo do stepena do kojeg gubitak ne premašuje iznos zadrţan u revalorizacijskom višku za to isto sredstvo». Primjer br. 11

Knjigovodstveno stanje na dan 31.12.2010. za mašinu «X» je sljedeće: nabavna vrijednost 10.000 KM, otpisana vrijednost 4.000 KM. Na osnovu procijenjene vrijednosti nadoknadivog

iznosa te mašine utvrĊeno je da on iznosi 5.000 KM. Na analitiĉkom kontu postoji iznos od 500 KM koji je rezultat dosadašnjih revalorizacija ove mašine. Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo: RB SADRŽAJ KONTO DUGUJE 1

POTRAŽUJE

Revalorizacione rezerve

204

500

Ostali rashodi

418

500

Oprema

002

1.000

usklađivanje vrijenosti opreme

23

Kontni plan za udruţenja i fondacije Manjak stalnih sredstava

Manjak kao raĉunovodstveni pojam mnogo ĉešće se vezuje za tekuću imovinu (zalihe i gotovi

novac), od pojave manjka stalnih sredstava. Razlozi nastanka manjka mogu da utiĉu i na razliĉit raĉunovodstveni tretman utvrĊenih manjkova. U sluĉaju nesavjesnog obavljanja radnih zadataka moguće je da se nastali manjak evidentira kao potraţivanje od zaposlenog. Ukoliko se to ne moţe dokazati manjak će se direktno knjiţiti na rashode tekućeg perioda. Primjer br. 12 Popisom imovine na kraju godine popisna komisija Fondacije ATD je utvrdila ĉinjeniĉno (stvarno) stanje stalnih sredstava, te u poreĊujući sa stanjem iz knjigovodstva ustanovila manjak

krupnog alata ĉija je nabavna vrijednost 4.000 KM i koji je bio amortiziran 50%, te jedne mašine koja je bila 100% amortizirana, a i dalje je bila u upotrebi, ĉija je nabavna vrijednost 1.000 KM. Donesena je i odluka da se za nastali manjak tereti 50% odgovorno lice, a ostalih 50% da se direktno evidentira na rashode perioda.


SADRŽAJ

POTRAŽUJE

1

Potraživanja od zaposlenih

122

1.000

Ostali rashodi

408

1.000

Oprema

002

KONTO DUGUJE

2.000

evidencija manjka krupnog alata

Donacija stalnih sredstava

Prilikom objašnjenja poslovnih promjena koje za posljedicu imaju povećanje vrijednosti stalnih sredstava objašnjavali smo prijem sredstava bez naknade (donacija). U ovom sluĉaju se trebamo postaviti u poziciju donatora. Što se tiĉe raĉunovodstvenog evidentiranja ovo je neprocjenjivo lakša situacija jer se direktno knjigovodstvena vrijednost doniranog stalnog sredstva priznaje kao rashod perioda. Dakle nema raĉunovodstvenih problema oko utvrĊivanja fer vrijednosti, priznavanja odloţenih prihoda u korisnom vijeku upotrebe tog sredstva, kao što je bio sluĉaj sa primanjem donacije.

24


Fondacija AD donijela je odluku o donaciji vlastitog kombija lokalnoj osnovnoj školi. Nabavna vrijednost kombija je 40.000 KM, a otpisana vrijednost (amortizirana) 30.000 KM.


SADRŽAJ

POTRAŽUJE

1

Ispravka vrijednosti stalnih sredstava

009

30.000

Ostali rashodi

408

10.000

Oprema

002

KONTO DUGUJE

40.000

za doniranu opremu

Ustupanje stalnih sredstava trećim licima u cilju izmirenja obaveze prema tim licima Izmirenje obaveze prema trećim stranama na naĉin da se zauzvrat daje svoje stalno sredstvo nije tako ĉesta raĉunovodstvena operacija u ureĊenim trţištima. Takve situacije se jako ĉesto dešavaju u sluĉajevima velike nelikvidnosti pravnih subjekata, i slabog dodatnog osiguranja naplate svojih potraţivanja kao što su nefunkcionalno sudstvo, nedovoljno korištenje osiguranja plaćanja (mjenice), nepostojanje faktoringa itd. Primjer br. 14

Fondacija DFG je izmirila obavezu prema dobavljaĉu u iznosu od 20.000 KM na taj naĉin što

mu je zauzvrat dala vozilo ĉija je nabavna vrijednost 40.000 KM, i koje je: a) 40% amortizirano b) 50% amortizirano c) 60% amortizirano Dobavljaĉ se saglasio sa tim i mašina je predata u ugovorenom stanju.


25

Kontni plan za udruţenja i fondacije RB

SADRŽAJ

KONTO

POTRAŽUJE

DUGUJE

a) 1

Dobavljači

300

20.000


009

16.000

Ostali rashodi

408

4.000

Oprema

002

40.000

izmirenje obaveze-kompenzacija b) 1

Dobavljači

300

20.000


009

20.000

Oprema

002

40.000

izmirenje obaveze-kompenzacija c) 1

Dobavljači

300

20.000


009

24.000

Oprema

002

40.000

Ostali prihodi

418

4.000

izmirenje obaveze-kompenzacija

Ostali oblici smanjenja vrijednosti stalnih sredstava

Pored navedenih oblika smanjenja vrijednosti stalnih sredstava moţemo navesti da postoje još i: - smanjenje vrijednosti stalnih sredstava uslijed elementarnih nepogoda, - smanjenje vrijednosti stalnih sredstava uslijed kraĊe, - smanjenje vrijednosti stalnih sredstava uslijed štete na stalnom sredstvu, 26

Kontni plan za udruţenja i fondacije - smanjenje vrijednosti stalnih sredstava - dugoroĉnih ulaganja u dionice, - smanjenje vrijednosti stalnih sredstava uslijed otpisanih dugoroĉnih potraţivanja.

GRUPA 01 - NEMATERIJALNA STALNA SREDSTVA 010 - Prava 013 - Ostala nematerijalna stalna sredstva 017- Nematerijalna stalna sredstva u pripremi 018 - Avansi za nematerijalna stalna sredstva 019 - Ispravka vrijednosti

Na ovoj grupi konta se knjiţe ulaganja u patente, licence i koncesije, zaštitne znakove i autorska prava, te akumulirana amortizacija nematerijalnih sredstava. Pozicije nematerijalnih stalnih sredstava regulirane su uglavnom odredbama MRS-a 38, smanjenje sredstava je definirano po MRS-u 36. MRS 38 definira nematerijalna sredstva, kao sredstvo koje se moţe identificirati kao nenovĉano i

bez fiziĉkog obiljeţja. Kao bitne osobine za priznavanje nematerijalnog stalnog sredstva MRS 38 navodi i sljedeće osobine: -

Prepoznatljivost (mogućnost identifikacije), Kontrola,

Buduća ekonomska korist.

Sredstvo zadovoljava kriterij identificiranja u definiciji nematerijalne imovine kad je ono: (a) zasebno, to jest ako se moţe odvojiti ili razluĉiti od subjekta i prodati, prenijeti, licencirati,

iznajmiti ili razmijeniti, zasebno ili zajedno s pripadajućim ugovorom, sredstvom ili obvezom, ili b) proizlazi iz ugovornih ili drugih zakonskih prava, neovisno o tome da li se ta prava mogu prenositi ili odvojiti od subjekta ili od ostalih prava i obaveza.

Priznavanje neke stavke kao nematerijalnog sredstva zahtijeva da subjekt pokaţe da ta stavka udovoljava: a) definiciji nematerijalnog sredstva , i b) kriteriju priznavanja. 27

Kontni plan za udruţenja i fondacije Neko nematerijalno sredstvo treba priznati samo ako:

a) je vjerovatno da će buduće ekonomske koristi koje se mogu pripisati sredstvu priticati u subjekt, i

b) trošak nabavke tog sredstva se moţe pouzdano izmjeriti. Kroz MRS 38. definiše se poĉetno vrednovanje nematerijalnih sredstava kroz razliĉite oblike sticanja nematerijalnih stalnih sredstava, i to: 

Odvojeno sticanje,



Sticanje kao dio poslovne kombinacije,



Sticanje putem vladinih donacija,



Sticanje kroz razmjenu,



Interno stvaranje,



Naknadne izdatke.

Rashodovanje i otuĊenje stalnih nematerijalnih sredstava regulisano je MRS-om 38 koji odreĊuje da sredstva treba isknjiţiti po otuĊenju, ili kada se ne oĉekuje nikakva ekonomska korist od njegove upotrebe i naknadnog otuĊenja.

Primjer br. 15

Udruţenje MMM je putem posrednika nabavilo nematerijalno stalno sredstvo- patent, ĉija struktura troška je sljedeća: - fakturna vrijednost 20.000 KM, - usluge advokata 3.000 KM, - izdaci za registraciju patenta 1.500 KM.


SADRŢAJ

1

Nematerijalna stalna sredstva u pripremi

017

Dobavljači

300

POTRAŢUJE

KONTO DUGUJE 20.000

20.000

za fakturnu vrijednost

28



017

Dobavljači

300

3.000 3.000

usluge advokata 3


017

Obaveze za poreze, doprinose i dr.

392

1.500 1.500

izdaci za registraciju 4

Dobavljači

300

23.000

Obaveze za poreze, doprinose i dr.

392

1.500

Žiroračun

101

24.500

izmirenje obaveza 5

Prava

010


017

24.500 24.500

stavljanje patenta u upotrebu

GRUPA 02 – DUGOROČNA FINANSIJSKA ULAGANJA 020 – Ulaganja u zavisna društva 021 – Sudjelovanje u kapitalu ostalih lica 022 – Ulaganje u duţniĉke vrijednosne papire 028 – Ostala dugoroĉna ulaganja 029 – Ispravka vrijednosti

Finansijska imovina ili finansijska obaveza po fer vrijednosti u raĉunu dobiti i gubitka je finansijska imovina ili finansijska obaveza koja udovoljava jednom od sljedećih uvjeta: I. Klasificirana kao imovina ili obaveza namijenjena trgovanju, odnosno ako je: a) steĉena ili nastala uglavnom u svrhu prodaje ili reotkupa u bliţoj budućnosti,

29

Kontni plan za udruţenja i fondacije b) dio portfolija identificiranih fin ansijskih instrumenata kojima se zajedniĉki upravlja i za

koje postoji dokaz o nedavnom stvarnom uzrokukratkoroĉnog ostvarenja prihoda, i c) derivativ. II. Kod poĉetnog priznavanja definirana je od strane subjekta po fer vrijednosti kroz raĉun dobiti i gubitka. Definicije vezane uz priznavanje i mjerenje:

Amortizacijski trošak finansijske imovine ili finansijske obaveze je iznos po kojem se finansijska imovina ili finansijska obaveza poĉetno mjeri, umanjen za iznos otplate glavnice, te uvećan ili umanjen za iznos kumulativnog otpisa primjenog metode efektivne kamatne stope za svaku razliku izmeĊu poĉetnog iznosa i iznosa po dospijeću, te umanjen za sva smanjenja. Metoda efektivne kamatne stope je metoda izraĉuna amortiziranja troška finansijske imovine ili finansijske obaveze i raspoĊivanja prihoda od kamate ili rashoda od kamata tokom razdoblja. Efektivna kamatna stopa je

kamatna stopa koja taĉno diskontira procjenjena buduća novĉana plaćanja ili primitke kroz oĉekivani vijek trajanja finansijskog instrumenta ili gdje je to moguće, kraćeg razdoblja, do neto knjigovodstvenog iznosa finansijske imovine ili finansijske obaveze. Prestanak priznavanja je uklanjanje predhodno priznate finansijske imovine ili finansijske obaveze iz bilansa subjekta. Fer vrijednos t je iznos kojim bi se neka imovina mogla razmijeniti ili obaveza podmiriti, izmeĊu informiranih i spremnih strana u transakciji pred pogodbom. Redovna kupnja ili prodaja je kupnja ili prodaja finansijske imovine po ugovoru, ĉiji uvjeti zahtijevaju isporuku imovine u roku odreĊenom općim pravilima ili konvencijama promatranog

trţišta.

Primjer br. 16

Proknjiţiti pad vrijednosti dugoroĉnog ulaganja za 6.000 KM, te ponovni porast vrijednosti za isti iznos.


30


SADRŢAJ

1

Rashod od otpisa ulaganja

408

Ispravka vrijednosti dug. ulaganja

029

KONTO DUGUJE

POTRAŢUJE

6.000 6.000

Za pa vrijenosti ugoročnih ulaganja 2

Ispravka vrijednosti dug. ulaganja

029

Ostali prihodi od ulaganja

418

6.000 6.000

Za poništenje paa vrijenosti ug. ulaganja

Primjer br. 17

Kupili smo 1.000 dionica d.d. «XX» za što smo sa ţiro raĉuna platili 55.000 KM (u ovu cijenu je uraĉunata i provizija brokeru). U budućnosti namjeravamo kupiti još dionica d.d. «XX» zbog ostvarivanja uticaja ili kontrole nad kompanijom – emitentom. Naš trenutni udio u emitovanom kapitalu emitenta je 30%.


RB

SADRŢAJ

1

Ulaganja u zavisna lica

020

Žiroračun

101

KONTO DUGUJE

POTRAŢUJE

55.000 55.000

kupovina dionica

31

Kontni plan za udruţenja i fondacije GRUPA 03 – DUGOROČNA POTRAŽIVANJA 030 – Potraţivanja od zavisnih društava 031 – Potraţivanja od ostalih povezanih lica 032 – Dugoroĉni zajmovi 033 – Dugoroĉni depoziti 038 – Ostala dugoroĉna potraţivanja 039 – Ispravka vrijednosti Na ovoj grupi konta se evidentiraju potraţivanja prema pravnim licima u grupi pridruţenim pravnim licima, ostalim pravnim licima, kao i ostali dugoroĉni zajmovi dati u skladu sa zakonskim propisima i aktima pravnog lica.

Dugoroĉna potraţivanja spadaju u finansijske instrumente pa se priznaju u skladu sa MRS-om 39.

GRUPA 04 – BIOLOŠKA IMOVINA 040 – Biološka imovina 047 – Biološka imovina u pripremi 048 – Avansi za biološku imovinu 049 – Ispravka vrijednosti

Subjekt treba priznati biološku imovinu ili poljoprivredni proizvod onda i samo onda kada: a) subjekt kontrolira imovinu kao rezultat prošlih aktivnosti, b) postoji vjerovatnoća da će buduće ekonomske koristi vezane za biološku imovinu ili poljoprivredni proizvod priticati u subjekt, i c) fer vrijednost, ili trošak imovine mogu biti pouzdano izmjereni.

32

Kontni plan za udruţenja i fondacije GRUPA 05 – ULAGANJE U NEKRETNINE 050 – Ulaganje u vlastite nekretnine 051 – Ulaganje u tuĊe nekretnine 057 – Ulaganje u nekretnine u pripremi 058 – Avansi za ulaganje u nekretnine 059 – Ispravka vrijednosti Ulaganje u nekretnine priznaje se kao imovina samo i iskljuĉivo u sluĉaju: a) kada je vjerovatno da će buduća ekonomska dobit pripadati subjektu, i b) kada cijena ulaganja u nekretnine moţe biti pouzdano izmjerena. Naknadni izdatak na stalnom sredstvu se priznaje kao sredstvo jedino ako je izdatak poboljšao sredstvo iznad njegovog orginalnog procijenjenog standard funkcioniranja. Ova vrsta izdataka je

veoma sliĉna izdacima za tekuće i investiciono odrţavanje tako da dokument koji će potkrijepiti jedan od neophodnih uvjeta koji su gore navedeni da bi se ulaganje smatralo rekonstrukcijom mora biti dosta jasan i nedvosmislen.

GRUPA 06 – STALNA SREDSTVA NAMIJENJENA PRODAJI 060 – Materijalna stalna sredstva namijenjena prodaji 061 – Nematerijalna stalna sredstva namijenjena prodaji 062 – Finansijska dugotrajna imovina namijenjena prodaji 063 – Ostalo 064 – Grupe za otuĊenje 069 – Ispravka vrijednosti Primjer br. 18

Odluĉeno je da će mašina ĉija je nabavna vrijednost 50.000 KM i koja je otpisana 50%. biti prodana u toku godine. Mašina je prodata za 25.000 KM, Potraţivanje je naplaćeno. Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo:

33


SADRŢAJ

1


009

25.000

Materijalna stalna sredstva namijenjena prodaji

060

50.000

Oprema

002

50.000


069

25.000

KONTO

DUGUJE

POTRAŢUJE

klasifikacija opreme u kategoriju namij. prodaji

2

Kupci

121

Ostali prihodi

418

25.000 25.000

prodaja opreme

3


069

25.000

Ostali rashodi

408

25.000

Materijalna stalna sredstva namijenjena prodaji

060

50.000

Za prodato sredstvo

4

Žiroračun

101

Kupci

121

25.000 25.000

Za naplatu potraživanja o kupaca

GRUPA 08 – DUGOROČNA RAZGRANIČENJA 080 – Unaprijed plaćeni troškovi 083 – Ostala dugoroĉna razgraniĉenja Pojavljuju se u dva oblika: 1. unaprijed plaćeni troškovi, u sluĉaju da su troškovi plaćeni u tekućoj godini, a njihov

nastanak će uslijediti u narednim godinama, 2. unaprijed obraĉunati prihodi odnose se na izvještajnu godinu, ali nisu još obraĉunati niti fakturisani, pa se anticipiraju u cilju realnog obraĉunavanja poslovnog rezultata za odreĊenu godinu. 34

Kontni plan za udruţenja i fondacije KLASA 1 – TEKUĆA SREDSTVA GRUPA 10 – NOVAC I NOVČANI EKVIVALENTI 100 – Blagajna 101 – Transakcijski raĉun 102 – Devizna blagajna 103 – Devizni raĉun 104 – Novĉani ekvivalenti 108 – Ostala novĉana sredstva Na kontu 100 Blagajna se evidentira gotov novac u pravnom licu. Udruţenja mogu da imaju

više blagajni, tako da moţe da bude jedna glavna blagajna i više pomoćnih blagajni. Na ovom kontu se evidentira gotov novac u domaćoj valuti tj. u konvertibilnim markama. Primjer br. 19

18. 01. 2012. godine desile su se sljedeće transakcije: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Primljena je uplata ĉlanarine od tri ĉlana (tri puta po 50 KM) Kupac „X“ uplaćuje u gotovini zakupninu od 1.000 KM Podignuto je u gotovini sa raĉuna 500 KM Isplaćena je akontacija za sluţbeni put u iznosu od 500 KM Poloţena je gotovina na tekući raĉun u iznosu od 1.000 KM Isplaćeno je na ime materijala za ĉišćenje 50 KM Isplaćene su transportne usluge u iznosu od 30 KM Isplaćene su usluge tekućeg odrţavanja u iznosu od 80 KM


RB

SADRŢAJ

1

Blagajna

100

Članarina

410

KONTO

DUGUJE

POTRAŢUJE

150 150

Za upladenu članarinu

35


Blagajna

100

Prihodi od vl. aktivnosti

417

1.000 1.000

Za uplatu zakupnine 3

Prelazni račun

109

Žiro račun

101

500 500

Za poizanje gotovine sa žiro računa 3a.

Blagajna

100

Prelazni račun

109

500 500

Za poizanje gotovine sa žiro računa 4

Potraživanje od zaposlenih

122

Blagajna

100

500 500

Za ispladenu akontaciju 5

Prelazni račun

109

Blagajna

100

1.000 1.000

Za polog gotovine sa žiro računa 5a

Žiro račun

101

Prelazni žiro račun

109

1.000 1.000

Za polog gotovine na žiro račun 6

Troškovi materijala za čišćenje

400

Blagajna

100

50 50

Za kupovinu materijala za čišdenje 7

Troškovi transportnih usluga

401

Blagajna

100

30 30

Za transportne troškove

36


Troškovi usluga održ.

401

Blagajna

100

80 80

Za usluge tek. oržavanja

Ekvivalenti gotovine su kratkotrajna, visokolikvidna ulaganja koja se brzo konvertiraju u poznate

iznose gotovine i koja nisu pod znaĉajnim uticajem rizika promjena vrijednosti, te obuhvaćaju: a) b) c) d) e)

ĉekove domaćih banaka primljene na naplatu, mjenice domaćih banaka primljene na naplatu, ostale ĉekove primljene na naplatu, ostale mjenice primljene na naplatu i vlastite vuĉene mjenice, tekuća ulaganja koja kotiraju na berzi i ĉije dospijeće je unutar kratkog perioda od

datuma nabavke od strane pravnog lica, f) plemenite metale, i g) vrijednosnice (marke, karte).

GRUPA 11 – KRATKOROČNI FINANSIJSKI PLASMANI 110 – Ĉekovi, mjenice i dr. 111 – Dionice 112 – Obaveznice 113 – Ostali papiri 114 – Kratkoroĉni zajmovi 115 – Kratkoroĉni de poziti 118 – Ostali kratkoroĉni plasmani 119 – Ispravka vrijednosti

Kratkoroĉni finansijski plasmani predstavljaju oblik finansijske imovine te se njihovo priznavanje i mjerenje vrši prema MRS-u 39 – Finansijski instrumenti – priznavanje i mjerenje. Ĉekovi – pisani nalozi banci ili nekoj drugoj finansijskoj instituciji da isplati sredstva koja ima nalogodavac na raĉunu kod banke. Ĉek nije novac i ne iziskuje se u prometu balagajne.

37


Udruţenje Sunce je za naplatu svoje usluge primilo ĉek graĊana. Svota na ĉeku, odnosno vrijednost usluge je 500 KM. Udruţenje ga je poslalo na naplatu, te je ĉek naplaćen u kompletnoj sumi.

Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo: RB KONTO DUGUJE SADRŢAJ 1

Čekovi

1100


417

POTRAŢUJE

500 500

Za primljeni ček 2

Čekovi poslani na naplatu

1101

Čekovi

1100

500 500

Za ček poslat na naplatu 3

Žiro račun

101

Čekovi poslani na naplatu

1101

500

Za naplatu čeka

500

111 – Dionice, prikazuju se dana.

dionice drugih pravnih lica koje NGO drţi u roku kraćem od godine

112 – Obveznice, NGO iskazuje obveznice koje je primilo po bilo kom osnovu. Obveznica je

duţniĉki vrijednosni papir kojim se izdavalac obavezuje da će isplatiti odreĊena novĉana sredstva oznaĉena u obveznici u odreĊenom roku i uz odreĊenu kamatu. 113 – Ostali papiri, to njih ostvariti.

su pisane isprave kojim je zagarantovano pravo koje se moţe samo uz

114 – Kratkoroĉni

zajmovi, vode se zajmovi dati drugim pravnim licim sa rokom dospijeća ne duţim od godine dana od puštanja kredita. 115 – Depoziti, su plasirani, pohranjeni novac kod neke osobe neko vrijeme, i da ga potom osobi koja ga je pohranila vrati. 119 – Ispravke vrijednosti,

ili banke s obavezom da ga ĉuva

sluţi za korekciju vrijednosti finansijskih plasmana.

38

Kontni plan za udruţenja i fondacije GRUPA 12 – KRATKOROČNA POTRAŽIVANJA 120 – Potraţivanja za ĉlanarinu 121 – Kupci 122 – Potraţivanja od zaposlenih 128 – Ostala kratkoroĉna potraţivanja 129 – Ispravka vrijednosti Primjer br 21.

NGO ABC organizira kongres ljekara. Lokalna tvornica lijekova ţeljela je biti generalni sponzor te je zakljuĉen ugovor o sponzorstvu u iznosu 5.000 KM s rokom plaćanja 90 dana. NGO je odrţala navedeni kongres, a sponzorstvo je plaćeno u roku. Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo: RB

SADRŢAJ

1

Kupci

121

Prihod od vlastite aktivnosti

417

KONTO DUGUJE

POTRAŢUJE

5.000 5.000

Za potraživanje za sponzorstvo 2

Žiro račun

101

Kupci

121

5.000 5.000

Za naplatu potraživanja

GRUPA 13 – ZALIHE

130 - Materijal, rezervni dijelovi i sitan inventar 131 - Proizvodi 132 - Roba 133 - Ukalkulisana razlika u cijeni 39

Kontni plan za udruţenja i fondacije 134 - Ukalkulisani PDV 138 - Avansi za zalihe 139 - Ispravka vrijednosti zaliha

Priznavanje i vrednovanje zaliha utvrĊeno je u MRS-u - 2 Zalihe. Prema MRS-u 2 Zalihe su imovina: 

koja se drţe za prodaju u redovnom toku poslovanja,



u procesu proizvodnje za takvu prodaju, ili



u obliku materijala ili dijelova zaliha koji će biti utrošeni u procesu proizvodnje ili u postupku pruţanja ustuga.

Zalihe treba mjeriti po trošku ili neto utrţivoj vrijednosti, ovisno o tome što je niţe. U trošak zaliha treba ukljuĉiti sve troškove nabavk e, troškove konverzije i druge troškove koji su nastali dovoĊenjem zaliha na sadašnju lokaciju i u sadašnje stanje. Neto utrživa vrijednost je procijenjena prodajna cijena u toku redovnog poslovanja umanjena za 5 procijenjene troškove dovršenja i procijenjene troškove koji su nuţni da se obavi prodaja.

Priznavanje rashoda ureĊeno je MRS-om 2: Kad su zalihe prodane, knjigovodstveni iznos tih zaliha treba priznati kao rashod razdoblja u kojem su priznati odnosni prihodi. Iznos bilo kojeg

otpisa zaliha do neto utrţive vrijednosti i svi gubici zaliha trebaju se priznati kao rashod u razdoblju otpisa, odnosno nastanka gubitka. Iznos bilo kojeg poništenja otpisa zaliha kao posljedica povećanja neto utrţive vrijednosti treba priznati kao smanjenje iznosa zaliha koji je priznat kao rashod u razdoblju u kojem je došlo do poništenja. Najvaţnije definicije iz MRS-a 2:

Troškovi nabavke: troškovi nabavke zaliha obuhvaćaju nabavnu cijenu, uvozne carine i druge poreze (osim onih koje subjekt kasnije moţe povratiti od poreznih vlasti) te troškove pr evoza, rukovanja zaliha, kao i druge troškove koji se mogu izravno pripisati sticanju gotovih proizvoda, materijala i usluga. Trgovaĉki i koliĉinski popusti te druge sliĉne stavke oduzimaju se kod odreĊivanja troškova nabavke. Troškovi konverzije: troškovi konverzije zaliha ukljuĉuju troškove izravno povezane s jedinicama proizvodnje, kao što je direktan rad. TakoĊer ukljuĉuju i sistemski rasporeĊene fiksne i varijabilne opće troškove proizvodnje koji su nastali konverzijom materijala u gotove 5


Kontni plan za udruţenja i fondacije proizvode. Fiksni opći troškovi proizvodnje su oni indirektni troškovi proizvodnje koji ostaju relativno konstantni bez obzira na obim proizvodnje, kao što su trošak amortizacije odrţavanja proizvodnih zgrada i proizvodne opreme, te troškove upravljanja i administrativne troškove pogona. Varijabilni opći troškovi proizvodnje su oni indirektni troškovi proizvodnje koji izravno ili gotovo izravno ovise o obimu proizvodnje, kao što su indirektan materijal i indirektan rad.

RasporeĊivanje fiksnih općih troškova proizvodnje na troškove konverzije temelji se na normalnom kapacitetu proizvodnje.

je proizvodnja koja se oĉekuje da će se ostvariti u prosjeku tokom odreĊenog broja razdoblja ili sezona u normalnim uvjetima, uzimajući u obzir gubitak kapaciteta kao posljedica planiranog odrţavanja. Normalan kapacitet

Ostali troškovi: Ostali troškovi ukljuĉuju se u trošak zaliha samo u mjeri u kojoj su stvarno nastali u s vezi s dovoĊenjem zaliha na sadašnju lokaciju i u sadašnje stanje. Primjer a radi, u troškove zaliha moţe biti primjereno ukljuĉiti opće neproizvodne troškove ili troškove dizajniranja proizvoda za odreĊene kupce. Primjeri troškova koji se iskljuĉuju iz troška zaliha, a koji se priznaju kao rashod razdoblja u kojem su nastali su:  

neuobiĉajeni iznosi otpadnog materijala, rada ili drugih proizvodnih troškova, troškovi skladištenja, osim ako nisu nuţno sastavni dio proizvodnog procesa prije iduće proizvodne faze,





administrativni opći troškovi koji ne doprinose dovoĊenju zaliha na sadašnju lokaciju i sadašnje stanje, i troškovi prodaje.

Tehnike za mjerenje troška su tehnike mjerenja troška zaliha, kao što su metoda standardnog troška ili metoda trgovine na malo, mogu se koristiti iz praktiĉnih razloga ako se njihovom primjenom dobivaju rezultati koji su pribliţni trošku nabavk e. Metoda standardnog troška uzima

u obzir uobiĉajene koliĉine materijala i dijelova zaliha, rada, uobiĉajnu uĉinkovitost i iskorištenost kapaciteta. Oni se redovito preispituju i po potrebi mijenjaju u odnosu na postojeće uvjete.

Metode troškova: troškovi zaliha predmeta koji se uobiĉajno ne mogu meĊusobno razmjenjivati te dobara i usluga koji su namijenjeni i izdvojeni za specifiĉne projekte odreĊuju se koristeći specifiĉnu identifikaciju njihovih individualnih troškova. Trošak zaliha, odreĊuje se primjenom metode prvi ulaz - prvi izlaz (FIFO) ili metodom ponderiranog prosjeĉnog troška. Društvo treba koristiti istu metodu za sve zalihe sliĉne vrste i namjene kod subjekta.

41

Kontni plan za udruţenja i fondacije Na kontu 130 - Materijal, rezervni dijelovi i sitan inventar na ovoj se grupi konta evidentiraju sirovine i materijali potrebni za poslovanje NGO, rezervni dijelovi za stalna sredstva i sitan inventar.

Na ovom kontu se knjiţe sirovine i materijal koje NGO koristi u svom poslovanju. Najĉešće se radi o nabavci kancelarijskog materijala, materi jala za ĉišćenje, materijala za odrţavanje ili nekog specifiĉnog materijala potrebnog za realizaciju odreĊenog projekta koji realizira NGO. Primjer br. 22

Fondacija Dell je izvršila godišnju nabavku kancelarijskog materijala. Prema fakturi dobavljaĉa vrijednost materijala sa PDV-om iznosi 7.000 KM. NGO nije u sistemu PDV-a. Faktura

dobavljaĉa je plaćena sa ţiroraĉuna. Za potrebe realizacije projekta ,,CCC" izdat je kancelarijski materijal u vrijednosti od 1.600 KM.


RB

SADRŢAJ

1

Materijal

130

Dobavljači

300

KONTO

DUGUJE

POTRAŢUJE

7.000 7.000

Za nabavljeni materijal 2

Dobavljači

300

Žiro račun

101

7.000 7.000

Za pl. obaveze obavljačima 3

Troškovi materijala

400

Materijal

130

1.600 1.600

Za izdati materijal u upotrebu

Na kontu 130 se evidentiraju materijal, rezervni dijelovi, i sitan inventar, s tim ukoliko preduzeće odredi da se neki rezervni dijelovi tretiraju kao stalno sredstvo tada u skladu sa MRS-om 16 Nekretnine, postrojenja, oprema se evidentiraju na odgovarajućem kontu stalnih materijalnih sredstava. 42

Kontni plan za udruţenja i fondacije Sitan inventar ĉine stvari inventara koje imaju vijek trajanja kraći od jedne godine i stvari inventara koje imaju vijek duţi od jedne godine, ali im je vrijednost manja po jedinici nabavke (vrijednost se obiĉno usklaĊuje sa zakonskim propisima).Naĉin evidentiranja troškova sitnog inventara zavisi od usvojenog metoda otpisa sitnog inventara, pri ĉemu se moţe primjenjivati:  

potpuni (100%-tni) otpis prilikom stavljanja u upotrebu, 50 % - tni otpis (50% vrijednosti sitnog inventara prilikom njegovog stavljanja u upotrebu, a 50% nakon konaĉnog potpunog otpisa, a najduţe u roku od dvanaest mjeseci od stavljanja u upotrebu).

Ako se koristi 50% -tni otpis sitnog inventara, u okviru konta zaliha sitnog inventara (130) je

potrebno otvoriti posebna analitiĉka konta za sitan inventar na zalihi (npr. 1301) i sitan inventar u upotrebi (npr. 1302). Primjer br. 33

Evidentiranje troškova sitnog inventara se vrši na sljedeći naĉin: 

primjenom metode 100% -tnog otpisa: duguje konto 400, a potraţuje konto 130, za ukupnu vrijednost sitnog inventara stavljenog u upotrebu;

RB

SADRŢAJ

1

Troškovi materijala i sitnog inventara

400

Materijal, sitan inventar, rezervni dijelovi

130

KONTO DUGUJE

POTRAŢUJE

1.600 1.600

Za 100%-tni otpis sitnog inventara

Primjer br. 34

Evidentiranje troškova sitnog inventara se vrši na sljedeći naĉin: 

primjenom metode 50%-tnog otpisa: duguje konto 400 za 50 % vrijednosti i duguje konto

1302 za 50% vrijednosti prilikom stavljanja u upotrebu, a potraţuje konto 1301 za ukupnu vrijednost sitnog inventara stavljenog u upotrebu;

43


SADRŢAJ

1

Troškovi materijala i sitnog inventara

KONTO

DUGUJE

400

800

Materijal, sitan inventar, rezervni dijelovi, u upotrebi

1302

800

Sitan inventar na zalihi

1301

POTRAŢUJE

1600

Za 50%-tni otpis sitnog inventara

1a

Troškovi materijala i sitnog inventara Materijal, sitan inventar, rezervni dijelovi, u upotrebi

400

800

1302

800

Za konačni otpis Sitnog inventara Kontni plan za NGO propisuje postojanje konta 131 - Proizvodi. Postojanje ovog konta moţe biti

logiĉno samo ako postoji djelatnost proizvodnje. Prema Zakonu o udruţenjima i fondacijama u FBiH, NGO ne mogu obavljati privrednu djelatnost, ali mogu osnovati privredno društvo koje bi se time bavilo. U takvoj zakonskoj regulativi nije logiĉno postojanje konta „Proizvodi". Pošto u dijelu europskih zemalja, (pa i zemljama u okruţenju) odreĊene NGO, pod odreĊenim uvjetima mogu djelomiĉno obavljati privrednu djelatnost, moguće je da u budućnosti doĊe i do promjene propisa u FBiH, pogotovo što prema drţavnom zakonu o udruţenjima u BiH, NGO mogu obavljati privrednu djelatnost do vrijednosti od 10.000 KM godišnje. MeĊutim, i kada bi se zakonski propisi bili izmijenjeni, sadašnji kontni plan nije odrţiv za knjigovodstveno praćenje proizvodnje, osim ako autori kontnog plana nisu smatrali da konto 131 moţe analitiĉki, procesno razraditi kao slobodna klasa. Za konto 132 - Roba, moţe se dati ista konstatacija u pogledu zakonskih odredbi kao za

prethodni konto. MeĊutim, u praksi nailazimo da NGO vrše prodaju knjiga i ĉasopisa (ĉiji su izdavaĉi ili suizdavaĉi), prodaju majica, suvenira i si. ĉesto u humanitarne svrhe. Primjer br. 35

Fondacija Health je, zajedno sa izdavaĉkom kućom Trendy suizdavaĉ struĉne knjige iz svoje oblasti djelovanja. Izdavaĉka kuća je platila sve troškove izdavanja knjige i isporuĉila fondaciji 1000 primjeraka knjige po cijeni od 20 KM. Fondacija je duţna platiti troškove prevoza do svog skladišta prema fakturi transportnog preduzeća CT u iznosu 500 KM. Fondacija je zaprimila 44

Kontni plan za udruţenja i fondacije robu u skladište. Fondacija je formirala prodajnu cijenu k njige uz ukalkulisanu razlike u cijeni 20% i ukalkulisani PDV 17%. Fondacija je prodala i fakturisala kupcima polovinu zaliha robe. KALKULACIJA BR. 1 Faktura za knjige Faktura za prevoz

Kom. 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000

Cijena 20,00 0,50 20,50 4,10 24,60 4,18 28,78

Vrijednost 20.000,00 500,00 20.500,00 4.100,00 24.600,00 4.182,00 28.782,00

OBRAĈUN PRODAJE

Kom.

Cijena

Vrijednost

Prodajna vrijednost Ukalkulirana razlika u cijeni

500 500

28,78 4,10

14.391,00 2.050,00

Ukalkulirani PDV u prodatoj robi Nabavna vrijednost prodate robe

500 500

4,18 20,50

2.091,00 10.250,00

Nabavna vrijednost (cijena koštanja) Ukalkulirana razlika u cijeni 20% Prodajna cijena bez PDV-a 17% PDV Prodajna cijena sa PDV-om KALKULACIJA BR. 2

Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo: RB KONTO DUGUJE SADRŢAJ 1

POTRAŢUJE

Roba

132

28.782

Dobavljač (za robu)

300

20.000

Dobavljač (za prevoz)

300

500

Ukalkulirana razlika u cijeni

133

4.100

Ukalkulirani PDV

134

4.182

Za nabavljenu robu

2

Kupci

121


417

14.391 14.391

Za prodatu robu

45


Ukalkulirana razlika u cijeni

133

2.050

Ukalkulirani PDV

134

2.091

Nabavna vrijednost prodate robe (analitički

4082

10.250

konto) Roba

132

14.391

Za prodatu robu

Na kontu 138 - Avansi za zalihe se knjiţe avansi dati dobavljaĉima za nabavku materijala ili robe. Za iznos plaćenog avansa dugovat će konto 138, a potraţivati konto 101 - Transakcijski

raĉun. Primjer br. 36

Dobavljaĉu San d.o.o. dat je avans za prevoz robe u iznosu 2.000 KM. Dobavljaĉ je iskoristio dati avans.

Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo: SADRŢAJ RB KONTO 1

Avansi za zalihe

138

Transakcijski račun

101

DUGUJE

POTRAŢUJE

2.000 2.000

Za ati avans obavljaču 1a

Dobavljač

300

Avansi za zalihe

138

2.000 2.000

Za izmirenje obaveze iz datog avansa

Na kontu 139 - Ispravka vrijednosti zaliha evidentira se smanjenje zaliha do neto prodajne vrijednosti. Prema MRS-u 2, zalihe se vrednuju po trošku ili neto prodajnoj vrijednosti, zavisno

od toga šta je niţe. Ukoliko doĊe do smanjenja vrijednosti zaliha na neto prodajnu vrijednost, ovo se smanjenje moţe evidentirati korištenjem konta 139 Ispravka vrijednosti zaliha.

46


Trošak zaliha sirovina i materijala je 2.000. UtvrĊena je neto prodajna vrijednost zaliha na dan obraĉuna u iznosu od 1700.


SADRŢAJ

RB 1

KONTO

Ostali rashodi

408

Ispravka vrijednosti zaliha

139

DUGUJE

POTRAŢUJE

300 300

Za usklađivanje vr. zaliha

Ukoliko je došlo do povećanja neto prodajne vrijednosti zaliha, vrši se knjiţenje povrata vrijednosti zaliha, do visine troška, tako što će se smanjiti iznos zaliha priznatih kao rashod u periodu u kojem je nastao povrat (MRS 2 Zalihe). U sluĉaju da troškovi prodaje ne pokrivaju povrat vrijednosti zaliha do visine troška, razlika se priznaje u prihod na konto 418 Ostali prihodi. Prilikom upotrebe zaliha kojima je smanjena vrijednost, potrebno je konto ispravke vrijednosti korigirati za alikvotni dio smanjenja.

GRUPA 14 – ULAZNI POREZ (PDV) Zakon o porezu na dodanu vrijednost u ĉlanu 13. propisuje koja PDV: "Lica koja, u smislu ovog zakona, podlijeţu plaćanju PDV-a su:  

lica podlijeţu plaćanju

obveznici koji vrše promet dobrima ili uslugama na koje se obraĉunava PDV; poreski zastupnik koga odredi obveznik koji u Bosni i Hercegovini nema sjedište ni stalnu poslovnu jedinicu, a koji obavlja promet dobara i usluga u Bosni i Hercegovini;



primalac usluga nabavljenih prilikom unapreĊivanja poslovanja, ako pruţalac usluga koji nema sjedište u Bosni i Hercegovini, iz taĉke 2. ovog stava, ne odredi poreskog zastupnika;



svako lice koje u fakturi ili drugom dokumentu koji sluţi kao faktura (u daljnjem tekstu:

faktura) iskaţe PDV, a koje, u skladu s ovim zakonom, nije duţno obraĉunati i uplatiti PDV; 

u sluĉaju uvoza: primalac dobara, odnosno carinski duţnik utvrĊen u skladu sa carinskim propisima; i



primalac dobara i usluga povezanih sa izgradnjom nepokretne imovine 47

Kontni plan za udruţenja i fondacije U ĉlanu 57. Zakona utvrĊeno je koja se lica trebaju registrirati za PDV: „Svako lice ĉiji oporezivi promet dobrima ili uslugama i promet dobrima osloboĊenim uz kredit u prethodno j godini prelazi ili je vjerojatno da će preći prag od 50.000 KM duţno je da se registrira prema ovom zakonu kao poreski obveznik. Kada se odreĊuje da li je ili nije preĊen prag od 50.000 KM, uzima se u obzir i promet povezanih firmi i ostalih subjekata koji su kroz posjedovanje dionica, ili na

bilo koji drugi naĉin, pod zajedniĉkom neposrednom ili posrednom kontrolom.“ Registrirani obveznici ili lica koja raspolaţu dobrima u pogledu kojih se prema ovom zakonu smatra da s njima raspolaţu obveznici zavode se u jedinstveni registar (u daljnjem tekstu: poreski registar) koji vodi UIO, a koji sluţi u svrhu provoĊenja ovog zakona. Bliţe propise o zavoĊenju u jedinstveni registar obveznika, kao i o unošenju i ispravljanju podataka u tom registru donosi UIO. Obveznik je duţan obavijestiti UIO o izmjenama podataka koji utiĉu na obraĉunavanje i plaćanje PDV-a, a koji su vezani za poĉetak, mijenjanje ili prestanak djelatnosti, osim ako nije drukĉije propisano ovim zakonom. Iz prethodnih odredbi proizilazi da i NGO treba biti registrirana u sistemu PDV-a ukoliko ostvari oporezivi promet dobrima ili uslugama i promet

dobrima osloboĊenim uz kredit u prethodnoj godini prelazi ili je vjerovatno da će preći prag od 50.000 KM.

Ĉlan 38.: Period obraĉunavanja PDV-a Poreski period za koji se obraĉunava PDV je jedan kalendarski mjesec. Obveznik je duţan

obraĉunati PDV za odgovarajući poreski period na osnovu ukupnog prometa dobara ili usluga iskazanih u fakturama u tom poreskom periodu.

Ĉlan 39. Podnošenje prijave za plaćanje PDV-a i plaćanje poreza Obveznici su duţni svoju PDV obavezu obraĉunatu za odreĊeni poreski period navesti u mjeseĉnoj PDV prijavi. Prijavu iz stava 1. ovog ĉlana obveznik podnosi do 10-og u mjesecu po isteku poreskog perioda. Obveznik podnosi prijavu za PDV bez obzira da li je obavezan platiti PDV u periodu za koji je prijava podnesena. Prijava za PDV sadrţi sve neophodne podatke za obraĉunavanje poreske obaveze obveznika. Lica iz Poglavlja III. ovog zakona, koja podlijeţu obavezi plaćanja PDV-a, takoĊer plaćaju PDV u rokovima iz stava 2. ovog ĉlana. Kod uvoza dobara, PDV koji dospijeva na njih obraĉunava se, naplaćuje i plaća u skladu s propisima zakona koje se odnose na naplatu carinskih i drugih daţbina koje dospijevaju prilikom uvoza. Oblik i sadrţaj prijave za PDV propisuje UIO prema propisima donesenim prema ovom zakonu. Iz prethodnog proizilazi da je period obraĉuna PDV-a jedan kalendarski mjesec. Obveznici PDV-a su duţni da obraĉunaju i plate PDV u roku propisanom Zakonom na osnovu ukupnog prometa dobara ili usluga iskazanih u fakturama. Za svaki promet dobara i usluga, izuzev prometa osloboĊenog plaćanja PDV-a u skladu s Zakonom, obveznik PDV-a je duţan da kupcu ispostavi PDV fakturu koja sadrţe elemente navedene u Zakonu. Obaveza za obraĉun PDV-a u

odreĊenom mjesecu nastaje kada nastupi jedna od sljedećih aktivnosti, bez obzira koja od njih nastupi ranije: 48

Kontni plan za udruţenja i fondacije 

Isporuka robe ili pruţanje usluga;



Ispostavljanje fakture; uplata ili dio uplate;





Nastanak obaveze plaćanja carinskog duga kod uvoza dobara; po isteku poreznog perioda za vrijeme kojeg je izvršen promet dobara u neposlovne svrhe ili u kojem su proizvedena dobra korištena za vlastite potrebe proizvoĊaĉa; Ispostavljanje fakture i ispravak iznosa PDV-a zbog naknadne izmjene porezne osnovice.

Iznos obaveze za uplatu PDV-a ili iznos povrata PDV-a koji potraţuje porezni obveznik za obraĉunski period predstavlja razliku izmeĊu ukupnog izlaznog i ulaznog PDV-a obraĉunatog u toku perioda.

Izlazni PDV je PDV koji se obraĉunava na osnovu izdate fakture umanjen za PDV obraĉunat za sniţenja i popuste odobrene primaocu. Ulazni PDV je PDV koji se obraĉunava na primljene fakture umanjen za popuste i sniţenja odobrene od strane prodavca u toku mjeseca. Primjer br. 38

Udruţenje DDS je obveznik po osnovu PDV-a i registriran je u sistem PDV. U maju 2007. udruţenje je fakturisalo zakupcu mjeseĉnu zakupninu u iznosu od 5.000 KM uvećanu za 17% PDV (5000KM + 850 KM PDV). U istom mjesecu udruţenje je nabavila mašinu ĉija je vrijednost, prema urednoj PDV fakturi 2000 KM + 340 KM PDV-a.


RB

SADRŢAJ

1

Oprema

002

2.000

Ulazni PDV

140

340

Dobavljači

300

KONTO

DUGUJE

POTRAŢUJE

2.340

Za nabavljenu opremu

2

Kupci

121

5.850


418

5.000

Obaveze za PDV

340

850

Za prodatu opremu

49


3

Obaveze za PDV

340

850

Ulazni PDV

140

340

Žiro račun

101

510

Za saldiranje PDV-a PDV PRIJAVA6

6

http://www.pufbih.ba/ba/publikacije - preuzeta PDV prijava

50

Kontni plan za udruţenja i fondacije GRUPA 18 - KRATKOROČNA RAZGRANIČENJA 180 - Unaprijed plaćeni troškovi 183 - Ostala kratkoroĉna razgraniĉenja

Na grupi konta 18 se evidentiraju kratkoroĉna razgraniĉenja na rok do jedne godine. Na kontu 180 - Unaprijed plaćeni troškovi se evidentiraju svi troškovi koji su plaćeni unaprijed i

odnose se na naredni period ne duţi od jedne godine. Unaprijed plaćeni troškovi se prenose na rashod u narednom periodu na koji se i odnose, odnosno kada pravno lice iskoristi usluge za koje

je izvršilo plaćanje. Primjeri za unaprijed plaćene troškove mogu biti unaprijed plaćeno osiguranje, unaprijed plaćeni najam i drugi unaprijed plaćeni troškovi. Na kontu 183 - Ostala kratkoroĉna razgraniĉenja mogu se evidentirati prihodi koji su ostvareni i obraĉunati u tekućem periodu a nisu fakturirani. Konto 183 duguje za iznos obraĉunatih prihoda, a potraţuju konto prihoda zavisno od vrste (grupa 41). Kada se ispostavi faktura konto 183

potraţuje, a duguje konto kupaca ili drugi oblik potraţivanja na osnovu kojeg je ostvaren prihod. Ĉest sluĉaj je da udruţenje zakljuĉi sa donatorom ugovor o donaciji odreĊenog projekta, a da se isplata vrši 80 % odmah, a 20 % po prijemu izvještaja o realizaciji projekta. Ugovor se najĉešće vezuje za kalendarsku godinu. Ako je udruţenje realiziralo projekat 31.12., proizlazi da je ostvarilo sve planirane rashode za realizaciju projekta. MeĊutim, udruţenje će izvještaj donatoru podnijeti tek u narednoj godini, i ĉekati verifikaciju izvještaja od strane donatora, a završna isplata slijedi najĉešće tek za nekoliko mjeseci. Prema MRS-20 Donacije, Drţavne potpore trebaju se priznati kao prihodi tokom razdoblja kako bi se nuţno prebili na sistemskoj osnovi s odnosnim troškovima za koje su namijenjeni da ih nadoknade. (U smislu ovog standarda Drţavom se smatraju vlada, vladine agencije i sliĉna tijela

bilo da su na lokalnoj, drţavnoj ili meĊunarodnoj razini.) Prema MRS -u 20:. Drţavne potpore, ukljuĉujući nenovĉane potpore po fer vrijednosti, ne

trebaju se priznati sve dok ne postoji razumno uvjerenje da će:  

subjekt udovoljavati uvjetima uz koje se daju potpore, i potpore biti primljene.

Svi troškovi projekta su nastali u tekućoj godini, pa i prihode treba priznati u istom razdoblju, kako bi se ostvarilo suĉeljavanje prihoda i rashoda, što je jedno od temeljnih raĉunovodstvenih naĉela. 51


Fondacija Dell je 20.02.2013 sklopila sa donatorom ugovor o donaciji za realizaciju projekta „A" u vrijednosti 50.000 KM. Projekat se treba realizirati do 31.12.2013.godine. Prema ugovoru,

donator je odmah uplatio fondaciji 80% vrijednosti ugovora, a preostalih 20% bit će uplaćeno po prijemu izvještaja o realizaciji projekta od strane fondacije, pod uvjetom da se troškovi ostvare u skladu sa budţetom koji je sastavni dio ugovora. Budţet troškova projekta iznosi 50.000 KM, a svi budţetirani rashodi imaju karakter humanitarnih rashoda. Fondacija je u decembru 2013. realizirala projekat. Ostvareni su svi ciljevi projekta. Za realizaciju je utrošeno 48.000 KM, a niti na jednoj budţetskoj poziciji troškovi nisu veći od odobrenog budţeta. Za troškove primljena je faktura istog dobavljaĉa, koja je odmah plaćena, i fondacija je predala donatoru završni izvještaj 15.01.14. Fondacija u februaru 2014. sastavlja finansijske izvještaje za 2013. godinu. Donator je u martu 2014. obavijestio fondaciju da u potpunosti prihvata izvještaj. Donator je razliku izmeĊu ugovorenog iznosa donacije i ukupno utrošenih sredstava projekta uplatio u aprilu 2014.

Knjiţenje u 2013. godini RB

SADRŢAJ

1

Žiroračun

101

Unaprijed naplaćeni prihodi

381

KONTO

POTRAŢUJE

DUGUJE 40.000

40.000

Za prijem 80% donacije 2

Humanitarni rashodi

406

Dobavljači

300

48.000 48.000

Za ispostavljenu fakturu za

troškove 3

Dobavljači

300

Žiroračun

101

48.000 48.000

Za pladanje fakture 4

Unaprijed naplaćeni prihodi

381

40.000

Obračunati prihod

183

8.000

Humanitarni prihodi Za obr.prihoda

412

48.000

prema

izvještaju 52

Kontni plan za udruţenja i fondacije Knjiţenje za 2014.godinu

RB

SADRŢAJ

5

Ostala kratkoročna potraživ.

128

Obračunati prihod

183

KONTO

POTRAŢUJE

DUGUJE 8.000

8.000

Za prihvadanje izvještaja 6

Žiroračun

101

Ostala kratkoročna potraživ.

128

8.000 8.000

Za prijem završne isplate

KLASA 2 - TRAJNI IZVORI I DUGOROČNE OBAVEZE GRUPA 20 - TRAJNI IZVORI 200 - Trajni izvori 201 - Rezerve 202 - NerasporeĊeni višak prihoda 203 - NerasporeĊeni višak rashoda 204 - Revalorizacione rezerve

Na ovim raĉunima bi se trebalo iskazati poĉetna, inicijalna, sredstva za rad koja su osigurana odlukom osnivaĉa, onaj dio viška prihoda kojemu nije namjena pokriće rashoda tekućeg poslovanja, revalorizaciju dugotrajne imovine. Zakon ne navodi bilo kakvu odredbu koja bi ureĊivala visinu potrebnih poĉetnih sredstava za udruţenje. Primjer br. 40

Osnivaĉi fondacije su pri njenom osnivanju, prije nego što su dobili odobrenje za rad, prema Zakonu trebati osigurati raznovrsnu dugotrajnu imovinu. Oni su je odluĉili unijeti bez ob aveze vraćanja zgradu trţišne vrijednosti 100.000 KM. Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo:

53


SADRŢAJ

1


001

Trajni izvori

200

KONTO

POTRAŢUJE

DUGUJE 100.000

100.000

Za osnivački ulog fonacije

Revalorizacija stalnih sredstava

Metoda revalorizacije opisana je u MRS-u 16 istiĉe : „Nakon poĉetnog priznavanja imovine, nekretnina, postrojenja i opreme ĉija se fer vrijednost moţe i pouzdano mjeriti treba iskazati po

revaloriziranom iznosu, koji ĉini njegova fer vrijednost na datum revalorizacije umanjena za kasnije akumuliranu amortizaciju i kasnije ak umulirane gubitke od umanjenja.“ Revalorizacija se treba provoditi dovoljno redovito tako da se knjigovodstveni iznos znaĉajno ne razlikuje od onog do kojeg bi se došlo utvrĊivanjem fer vrijednosti na datum bilansa. Za iznos revalorizacije povećava se vrijednost stalnih sredstava, a odobrava konto 204 - Revalorizacione rezerve. Konto 202 - NerasporeĊeni višak prihoda je jedan od raĉuna izvora, a rezultira iz razlike prihoda i rashoda poslovne godine. Ako su prihodi veće od rashoda, ostvaren je pozitivan rezultat, ali ako

je ostvareno manje prihoda od rashoda, tada je ostvaren negativan saldo fonda. Višak/manjak prihoda, tekuće godine moţe se utvrĊivati za svaki od fondova. Primjer br. 41

Fondacija AS je ostvarila veće prihode od rashoda za 4.000 KM. U trenutku objavljivanja (predaje) godišnjeg bilanca, nadleţni organ fondacije nije donio odluku o raspodjeli viška prihoda.


SADRŢAJ

1

Ostvareni višak prihoda

502

Neraspoređeni višak prihoda

202

KONTO

POTRAŢUJE

DUGUJE 4.000

4.000

Za knjiženje viška prihoa

54

Kontni plan za udruţenja i fondacije Primjer nastanka konta 502 - Ostvareni višak prihoda dat je uz obradu klase 50 - Obraĉun rezultata

O rasporedu viška prihoda, jedino mogu odluĉiti osnivaĉi. Moguć je niz situacija: 

Višak prihoda izvještajnog obraĉunskog razdoblja se pretvara u "trajne izvore"



Višak prihoda izvještajnog obraĉunskog razdoblja se mora vratiti osnivaĉu

Višak prihoda izvještajnog obraĉunskog razdoblja se mora vratiti osnivaĉu, ali osnivaĉ ih namjenjuje za pokriće rashoda tekuće godine 

Višak prihoda izvještajnog obraĉunskog razdoblja se ne mora vratiti osnivaĉu, ali mu nije još odreĊena namjena. 

Primjer br. 42

Fondacija AS je ostvarila veće prihode od rashoda za 6.000 KM. Skupština NGO je donijela odluku da se 4000 KM rasporedi u trajne izvore, a 2000 KM u rezerve.


SADRŢAJ

1

Neraspoređeni višak prihoda

202

Trajni izvori

200

4.000

Rezerve

201

2.000

KONTO

POTRAŢUJE

DUGUJE 6.000

Za raspore viška prihoa

Rashodi tekuće godine, godine koja slijedi izvještajnoj obraĉunskoj godini, knjiţe se uobiĉajeno. Potencijalno ostvaren manjak tekuće godine prebit će se s viškom salda fonda prethodnog razdoblja.

Prema odluci osnivaĉa manjak prihoda se moţe namiriti: 

Direktno pokriće gubitka unosom imovine



Posredno pokriće gubitka povećanjem prihoda idućeg obraĉunskog razdoblja



Direktno pokriće gubitka iz drugih trajnih izvora (rezervni fond ili drugi fondovi). 55

Kontni plan za udruţenja i fondacije Prihodi se priznaju, uz odreĊene uvjete, u razdoblju u kojem su i nastali, te se u pravilu ne moţe

staviti znak jednakosti izmeĊu priznatih prihoda razdoblja i naplaćene realizacije, jer je za priznavanje prihoda bitno da su nastali, neovisno o tome je li novac u vezi s tim primljen.

GRUPA 21 - DUGOROČNE FINANSIJSKE OBAVEZE 210 - Dugoroĉni zajmovi od povezanih lica 211 - Ostali dugoroĉni zajmovi 218 - Ostale dugoroĉne obaveze

Na kontima 210 i 211 se evidentiraju obaveze po zajmovima koje ima pravno lice a ĉiji je rok dospijeća duţi od jedne godine. Dugoroĉni zajmovi koje uzima udruţenje mogu biti finansijski i robni dugoroĉni zajmovi. Udruţenja uzimaju dugoroĉne zajmove u svrhu finansiranja ili nabavke stalnih i tekućih sredstava potrebnih za obavljanje svojih poslovnih aktivnosti. Uzimanje dugoroĉnih zajmova spada u finansijske aktivnosti pravnog lica tj. osiguranje izvora finansiranja

ulagaĉke i poslovne aktivnosti. Obraĉunata kamata na dugoroĉne zajmove se evidentira na kontu dugoroĉnih razgraniĉenja 470. Na kontu 210 Dugoroĉni zajmovi od povezanih lica udruţenje moţe evidentirati obaveze po dugoroĉnim zajmovima dobivenim od:  

matice,

pravnog lica koje su ĉlanice iste grupe kao udruţenje koja prima kredit, pravnih lica koja realiziraju zajedniĉki poduhvat sa udruţenjem.

Ukoliko se uzimaju krediti od banaka, to će se evidentirati na kontu 211 – Ostali dugoroĉni zajmovi Na kontu 218 - Ostale dugoroĉne obaveze mogu se evidentirati obaveze na osnovu uĉešća u

zajedniĉkim ulaganjima tj. zajedniĉkim aktivnostima i zajedniĉkim sredstvima.Na ovoj grupi se evidentiraju i obaveze po osnovu nabavke nekretnina postrojenja i opreme ĉiji je rok izmirenja duţi od godinu dana, takoĊer i obaveze po osnovu kapitalnog najma i ostale dugoroĉne obaveze. GRUPA 28 - DUGOROČNA RAZGRANIČENJA REZERVIRANJA 280- Obraĉunati a neplaćeni (nefakturirani) rashodi 281- Unaprijed naplaćeni (odloţeni) prihodi 283 - Ostala dugoroĉna razgraniĉenja 285 - Obraĉunata rezerviranja za identificirane rizike i obaveze 288 - Ostala dugoroĉna rezerviranja 56

Kontni plan za udruţenja i fondacije Na grupu konta 28 Dugoroĉna razgraniĉenja i rezervisanja se evidentiraju rashodi koji su unaprijed obraĉunati a nisu plaćeni i prihodi koji su unaprijed naplaćeni te za njih postoji obaveza izvršenja u budućnosti. Na ovoj grupi se evidentiraju unaprijed obraĉunati rashodi i odloţeni prihodi koji će se razgraniĉiti u periodu duţem od godinu dana. Na kontu 280 - Obraĉunati a neplaćeni (nefakturirani) rashodi se evidentiraju obraĉunati a

neplaćeni rashodi koji se razgraniĉavaju na period duţi od jedne godine. Kod Obraĉunatih a neplaćenih rashoda moţe biti obraĉunata a neplaćena kamata na dugoroĉne kredite koja se razgraniĉava na rok trajanja kredita koji je duţi od godinu dana i drugi obraĉunati a neplaćeni rashodi. Na kontu 281 - Unaprijed naplaćeni (odloţeni) prihodi se vodi unaprijed naplaćeni prihod i

odloţeni prihod za koji se preuzima obaveza u budućnosti, a nije unaprijed naplaćeni avans za robu ili usluge.

Kada pravno lice primi donaciju u stalnim sredstvima evidentirat će se tako što duguje konto sredstava a potraţuje konto 281 odloţeni prihodi. Sa konta 281 odloţeni prihodi pravno lice će svake godine prenositi iznos koji odgovara rashodu za amortizaciju doniranog sredstva na konto 412 - Humanitarni prihodi u finansijski r ezultat perioda (princip suĉeljavanja prihoda i rashoda od donacije).

Primjer br. 42

Fondacija ASA je dobila od donatora besplatno kompjutersku opremu vrijednosti 6.000 KM.

Oprema je korištena cijelu poslovnu godinu. Stopa amortizacije ove opreme je 20%. Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo: RB

SADRŢAJ

1

Oprema

002

Odloženi prihod

281

KONTO

DUGUJE

POTRAŢUJE

6.000 6.000

Za donirano sredstvo

57


2

Amortizacija

403


009

1.200 1.200

Za akumuliranu amortizaciju na kraju perioda

3

Odloženi prihod

281

Humanitarni prihodi

412

1.200 1.200

Za prenos sa oloženog prihoa

Na kontu 283 - Ostala dugoroĉna razgraniĉenja evidentiraju obraĉunati, a uplaćeni rashod koji

se razgraniĉavaju na period duţi od godine dana. Na kontu 285 - Obraĉunata rezerviranja za identificirane rizike i obaveze se evidentiraju obraĉunati a neplaćeni r ashod koji se rezerviraju na period duţi od godine dana kao što su npr. dugoroĉno rezervirani troškovi investicionog odrţavanja i druga dugoroĉna rezerviranja. Na kontu 288 - Ostala dugoroĉna rezerviranja se evidentiraju ostala dugoroĉna razgraniĉenja i rezerviranja kao što su npr. odloţene poreske o baveze..

KLASA 3 – KRATKOROČNE OBAVEZE GRUPA 30 – TEKUĆE OBAVEZE 300 – Dobavljaĉi 301 – Obaveze prema zaposlenima i drugim licima 302 – Obaveze za porez, doprinose i dr. (osim PDV-a) 308 – Ostale tekuće obaveze

58

Kontni plan za udruţenja i fondacije Na kontu 300 – Dobavljaĉi evidentiraju se obaveze prema isporuĉiocima roba i usluga. Na kontu 301 – Obaveze prema zaposlenima i drugim licima evidentiraju se obavete prema

zaposlenima kao što su obaveze za neto platu, neto naknadu plate i ostale obaveze. Na kontu 302 – Obaveze za poreze, doprinose i dr. (osim PDV-a) evidentiraju se obaveze za poreze na platu, doprinose iz i na plate, i sl. Na kontu 308 – Ostale tekuće obaveze evidentiraju se obaveze pravnog lica za naknade i

provizije koje proistiĉu iz komisionih i konsignacionih poslova, i ostale kratkoroĉne obaveze koje nisu obuhvaćene na drugim kontima. GRUPA 31 – OBAVEZE PO IZDATIM VRIJEDNOSNIM PAPIRIMA 310 – Obaveze po izdatim ĉekovima 311 – Obaveze po izdatim mjenicama 318 – Obaveze po izdatim ostalim papirima

Na kontu 310 knjiţimo ĉekove koje smo izdali na ime drugih lica radi izmirenja naših obaveza, a na 311 se evidentiraju mjenice koje je izdala NGO radi izmirenja svojih obaveza. Na kontu 318 mogu se evidentirati obaveze pravnog lica po osnovu emisije obveznica. Obveznice su dugoroĉni izvori sredstava za emitenta, odnosno vrijednosni papiri. Primjer br. 43

Fondacija AS je dobila nenamjeski kredit od svoje poslovne banke u iznosu od 70.000 KM. Rok otplate kredita je 3 godine. Planom otplate utvrĊeno je da je ukupna obaveza po pr imljenom

kreditu 90.000 KM. Obraĉunate kamate iznose 20.000 KM. Godišnji anuitet je 30.000 KM. Svota kamata koja se odnosi na izvještajno obraĉunsko razdoblje je 10.000 KM. Otplaćen je anuitet za prvu godinu.

RB

SADRŢAJ

KONTO

DUGUJE

POTRAŢUJE

Žiro račun 1

101

70.000

Ostali dugoročni zajmovi 211

70.000

Za primljeni kredit

59

Kontni plan za udruţenja i fondacije Ostala vremeneska 2

razgraničenja Kamate


083 328

20.000 10.000

218 30.000

Za primljeni kredit


211

10.000

Ostali dugoročni zajmovi

218

20.000

Žiro račun

101

3

30.000

Za otplatu anuiteta

GRUPA 32 – KRATKOROČNE FINANSIJSKE OBAVEZE 320 – Kratkoroĉni zajmovi od povezanih lica 321 – Ostali kratkoroĉni zajmovi 328 – Ostale kratkoroĉne obaveze Na kontima 320 i 3211 se evidentiraju obaveze po zajmovima koje ima pravno lice a ĉiji je rok

dospijeća kraći od jedne godine. GRUPA 32 – OBAVEZE ZA PDV 340 – Obaveze za PDV Na kontu 340 – Obaveze za PDV se knjiţe obaveze za izlazni PDV.

GRUPA 38 – KRATKOROČNA RAZGRANIČENJA I REZERVISANJA 380 – Obraĉunati a neplaćeni (nefakturisani) rashodi 381 – Unaprijed naplaćeni (odloţeni) prihodi 383 – Ostala kratkoroĉna razgraniĉenja 385 – Obraĉunata rezervisanja za identificirane rizike i obaveze 388 – Ostala kratkoroĉna rezervisanja

60

Kontni plan za udruţenja i fondacije Na grupu konta 38 se evidentiraju rashodi koji su unaprijed obraĉunati a nisu plaćeni odnosno nefakturisani i prihodi koji su unaprijed naplaćeni, te za njih postoji obaveza u budućnosti, kao i kratkoroĉna razgraniĉenja koja se razgraniĉvaju do jedne godine.

KLASA 4 – RASHODI I PRIHODI GRUPA 40 - RASHODI 400 – Materijal i energija 401 – Usluge 402 – Plaće i ostala primanja zaposlenih 403 – Amortizacija 404 – Kamate i premije osiguranja 405 – Putni troškovi 406 – Humanitarni rashodi 407 – porezi i doprinosi koji ne zavise od rezultata 408 – Ostali rashodi 409 – Raspored rashoda Na kontima 40 evidentiraju se rashodi po svojim prirodnim vrstama. R ashodi se priznaju na osnovu direktne povezanosti izmeĊu nastalih troškova i specifiĉnih stavki prihoda. Ovaj proces se naziva suĉeljavanje troškova sa prihodima. K ad se oĉeuje da će

ekonomske koristi proisteći tokom nekoliko obraĉunskih perioda, a povezanost s prihodima se moţe ustanoviti samo u širem smislu ili indirektno, rashodi se priznaju na osnovu postupaka sistematiĉne i racionalne alokacije. (priznavanje rashoda povezanih sa trošenjem sredstava kao što su nekretnine, postrojenja, oprema i sl.) Rashodi se iskazuju u onom obraĉunskom periodu na koji se odnose, odnosno kada nastane obaveza, bez obzira kada će ta obaveza biti plaćena. Rashodi su smanjenja ekonomske koristi tokom obraĉunskog perioda u obliku odliva sredstava, stvaranje obaveza što za posljedicu ima smanjenje vlasniĉkog kapitala, osim onog u vezi sa raspodjelom vlasniĉkog kapitala uĉesnicima. Na kontu 400 – Materijal i energija evidentiraju se troškovi poslovanja nastali utroškom zaliha,

koje su prethodno evidentirane na kontu 400. To su utrošci sirovina i materijala koji se direktno troše u procesu proizvodnje, pomoćnog materijala za proizvodnju ili pakiranje, pogonskog materijala i kancelarijskog materijala i sl., kao i vrijednost ukalkulisanog kala, rastura, kvara i loma sirovina i materijala koji ne prelazi utvrĊene normative i drugi utrošci sirovina i materijala.

61

Kontni plan za udruţenja i fondacije Obraĉun troškova materijala se moţe vršiti metodom FIFO, LIFO ili metodom prosjeĉne ponderisane cijene. Primjer br. 44

a. po stvarnim cijenama 1. Materijal izdat u proizvodnju 30.000 b. po stalnim cijenama 1. Poĉetno stanje zaliha materijala na poĉetku obraĉunsk og perioda 2.000 2. Nabavka materijala u toku obraĉunskog perioda 28.000 3. Zaduţenje (dugovni promet) konta zaliha materijala 101 u obraĉunskom periodu (1+2) 30.000 4. Utrošeni materijal u obraĉunskom periodu 28.500 5. Stanje zaliha materijala na kraju obraĉunskog perioda (3-4) 1.500 6. Procenat utroška materijala (28.500/30.000)x100 = 95% 7. Pozitivno odstupanje (potraţno stanje konta 108) 2.000 8. Realizovano odstupanje u obraĉunskom periodu (br.7 x 95%) 1.900


SADRŢAJ Troškovi materijala

1

Materijal

KONTO 4000

DUGUJE

POTRAŢUJE

30.000

1300

30.000

Za utrošeni mat.po stvarnim cij. Troškovi materijala 2

Materijal

4000

28.500

1300

28.500

Za utrošeni materijal po stalnim cijenama Odstupanje između stalnih i stvarnih cijena 3

Ostupanje između stalnih i stvarnih cijena

1308 4009

1.900 1.900

Za vr.realizovanog odstupanja

62

Kontni plan za udruţenja i fondacije Na kontu 400 se evidentira i utrošena energija u svim oblicima, utrošeno gorivo i mazivo za transportna sredstva, kao i energetska goriva i maziva utrošena za vlastitu proizvodnju drugih oblika energije.

Troškovi energije se evidentiraju najĉešće po stvarnoj vrijednosti, odnosno po fakturi dobavljaĉa. Uz korištenje konta kratkoroĉnih razgraniĉenja, na kontu 400 se evidentira: -

Razmjeran iznos unaprijed fakturisane energije,

-

Utrošena energija u toku obraĉunskog perioda za koju je faktura dostavljena nakon isteka obraĉunskog perioda.

Primjer br. 45

a) -

Unaprijed fakturisana energija Ukupno fakturisani iznos 6.000 KM Iznos koji se odnosi na tekući obraĉunski period 4.000 KM Iznos koji se odnosi na naredni obraĉunski period 2.000 KM

b) Troškovi energije za koje nije primljena fakutra - Utrošak energije za koji nije primljena faktura dobavljaĉa 4.000 KM - Stvarni utrošak energije, po naknadno primljenoj fakturi 4.200 KM


RB

SADRŢAJ Troškovi energije Unaprijed plaćeni trošovi

1

Dobavljači

KONTO

DUGUJE

400

4.000

180

2.000

300

POTRAŢUJE

8.000

Za unaprijed f-a el.energiju

Troškovi energije Unaprijed plaćeni trošovi 2

400 180

2.000 2.000

Za ukalkul. tr. u nar.periodu

63

Kontni plan za udruţenja i fondacije Na kontu 400 evidentira se vrijednost rezervnih dijelova utrošenih u procesu poslovanja (proizvodnih mašina, postrojenja, alata i sl.), rezervnih dijelova utrošenih za potrebe odrţavanja drugih vlastitih stalnih (neproizvodnih) sredstava, te rezervnih dijelova utrošenih za potrebe odrţavanja tuĊih stalnih sredstava (kod pravnih lica registriranih za djelatnost servisiranja i odrţavan ja opreme, objekata i sl.) Na kontu 400 se takoĊer evidentiraju i utrošci sitnog inventara i alata, ambalaţe i autoguma u skladu sa usvojenom raĉunovodstvenom politikom otpisa sitnog inventara. Naĉin evidentiranja troškova sitnog inventara zavisi od usvojenog metoda otppisa sitnog inventara, pri ĉemu se moţe primijeniti:  

Potpuni (100%) otpis prilikom stavljanja u upotrebu; 50%-tni otpis (50% vrijednosti sitnog inventara prilikom njegovog stavljanja u upotrebu, a 50% nakon konaĉnog potrpunog otpisa, a najduţe u roku od dvanaest mjeseci od stavljanja u upotrebu).

Ako se koristi 50%-tni otpis sitnog inventara, u okvriu konta 130 potrebno je otvoriti i posebna

analitiĉka konta za sitan inventar na zalihi (npr.1303) i sitan inventar u upotrebi (npr.1304). Na kontu 401 - Usluge evidentiraju se troškovi svih proizvodnih, neproizvodnih, direktnih i

indirektnih usluga, po fakturama pruţaoca usluga ili po drugim osnovama. Izdaci za usluge koji predstavljaju zavisne troškove nabavke stalnih sredstava i zaliha (troškovi transporta,utovara i istovara, manipulacije, osiguranja i sl.) ne evidentiraju se na kontima ove grupe,nego predstavljaju sastavni dio troška nabavke tih sredstava na kontima klase 0,odnosno 1. a. Usluge na izradi i doradi uĉinaka Na kontu 401 evidentiraju se iznosi po fakuturama drugih pravnih lica ili fiziĉkih lica za usuge

na izradi i doradi uĉinaka, uz odobrenje odgovarajućeg konta dobavljaĉa. b. Transportne usluge

Na ovom kontu se evidentiraju troškovi svih vrsta transportnih usluga osim transportnih usluga kod nabavke stalnih sredstava ili zaliha, troškova prijevoza na sluţbenom putovanju, naknade za korištenje privatnog automobila u poslovne svrhe i troškova prijevoza radnika na posao i sa posla. c. Usluge odrţavanja

Na kontu 401 se evidentiraju i troškovi usluga tekućeg i investicionog odrţavanja stalnih sredstava, alata i inventara, uz odobrenje odgovarajuĉeg konta dobavljaĉa. d. Troškovi sajma 64

Kontni plan za udruţenja i fondacije Na ovom kontu se evidentiraju i izdaci za korištenje sajamskog prostora, dizajniranje i ureĊenje sajamskog ili izloţbenog štanda i drugi sliĉni izdaci u vezi sa nastupima i izlaganjima na sajmovima i izloţbama, u zemlji i inostranstvu. Drugi troškovi nastali u vezi sa uĉestvovanjem na sajmovima i izloţbaama (transportne usluge, reprezentacija, putni troškovi, dnevnica, PTT troškovi i sl.) ne evidentiraju se na kontu 401 nego na drugim odgovarajućim kontima, prema vrstama tih troškova. e. Zakupnine

Na kontu 401 se evidentiraju i izdaci zakupoprimca po osnovu operativnog zakupa zemljišta, objekata, poslovnog i drugog prostora, opreme ili drugih stalnih sredstava i inventara, koji se

odnose na obraĉunski period. Zakupnine koje se odnose na duţi vremeneski period potrebno je razgraniĉiti kako bi troškovi zakupnine, bili iskazani u onim obraĉunskim periodima na koji se odnose. Primjer br. 46

Zakupnina fakturirana i plaćena unaprijed za period IX/05 – II/06 18.000 KM. -

Zakupnina tekućeg perioda (IX/05 - XII/06) 12.000 KM Zakupnina narednog perioda (I/06 – II/06) 6.000 KM


SADRŢAJ

A

U tekudem obračunskom periou Unaprijed plaćeni troškovi

1

Dobavljači

KONTO

180

DUGUJE

POTRAŢUJE

18.000

300

18.000

Za unaprijed pladenu f-a zakupnine

Dobavljači Žiro račun 2

300 101

18.000 18.000

Za ukalkul. tr. u nar.periodu

65

Kontni plan za udruţenja i fondacije Troškovi usluga - zakupnina Unaprijed plaćeni troškovi

3

401

12.000

180

12.000

Za zak. u periodu IX/05 – XII/05

U narenom obračunskom periou

B

Troškovi usluga – zakupnina Unaprijed plaćeni troškovi

1

401

6.000

180

6.000

Za zakupninu za period I/06 – II/06

f.

Troškovi reklame i propagande

Na kontu 401 evidentiraju se i izdaci za usluge reklamiranja, oglašavanja i propagiranja pravnog lica ili njegovih proizvoda ili usluga, putem TV, radija, štampe, publikacija, reklamnih panoa, plakatiranjem ili korištenjem drugih prijenosnika reklamnih poruka i sadrţaja, u zemlji ili u inostranstvu, kao i utrošci vlastitih proizvoda, robe, materijala i dr.u reklamne svrhe. g. Bankarske usluge

Na kontu 401 evidentiraju se i troškovi vezani za sve vrste bankarskih usluga u zemlji i u inostranstvu (bankarske provizije, naknade za obavljanje poslova platnog prometa, i sliĉne naknade za bankarske usluge) h. Troškovi reprezentacije

Na ovom kontu se evidentiraju izdaci za usluge drugih pravnih i fiziĉkih lica za potrebe reprezentacije, u zemlji i inostranstvu, izdaci za nabavku proizvoda koji se daju u vidu poklona kao i utrošci vlastitih proizvoda, robe, materijala i usluge za potrebe reprezentacije. i.

PTT troškovi

Na ovom kontu se evidentiraju svi troškovi usluga PTT-a (otpremanje pošte, telefonske i telefaks usluge, internet konekcija i dr.) uz odobrenje konta dobavljaĉa ili konta gotovine. j.

Honorari

Na ovom raĉunu se evidentiraju i troškovi po osnovu autorskih honorara, ugovora o djelu i sl.

66


Fiziĉko lice je za potrebe udruţenja ASD po osnovu ugovora o djelu izvršilo odreĊenu fiziĉku aktivnost. Ugovoreni neto iznos je 2.000 KM, uvećano za porez na dodatna primanja. Ugovor je potpisan i obaveza izvršena u 2008. godini. Neto iznos = 2.000 KM. Porez na dodatna primanja = neto iznos x 30% = 600 KM


RB

SADRŢAJ

KONTO

Usluge – ugovora o djelu

Obaveze prema građanima 1

Obaveze za porez na ugovor o djelu Za obračun – ugovor o djelu Obaveze za porez na ugovor o djelu

2

Žiro račun

400

DUGUJE

POTRAŢUJE

2.600

180

2.000

300

600

400

600

180

600

Za pl. obveze za porez

Obaveze prema građanima 3

Žiro račun

301 101

2.000 2.000

Za pl.obaveza prema građanima

Udruţenja su, prilikom isplate plaća svojim zaposlenima, obavezni obraĉunavati i plaćati sve propisane obaveze po osnovu poreza i doprinosa.

Na kontima 402 se evidentiraju plaće i naknade plaća. U naknade plaća ubrajamo primanja za vrijeme bolovanja, godišnjeg odmora, praznika i drugo. Plaće i naknade plaća se evidentiraju u bruto iznosu, uz odobrenje konta 301 (obaveze prema zaposlenima) i 302 (obaveze za poreze i doprinose).

67


Fondacija KVL je obraĉunala neto plaće za april 2007 za vrijeme na poslu 23.800 KM za 20 radnika. Propisano pravo na smanjnje poreza u korist radnika iznosi 100 KM. Obraĉunati poreze i doprinose. Proknjiţiti obraĉun bruto plaće, isplatu neto plaće (na tekući raĉun radnika) i uplatu poreza i doprinosa.


SADRŢAJ Plaće i ostala primanja

1

Obaveze prema zaspolenima

KONTO 402

DUGUJE

POTRAŢUJE

23.800

301

23.800

Za obračunate neto plade Plaće i ostala primanja 402 Obaveze za poreze i doprinose 2

1.290

302

1.190

301

100

Obaveze prema zaposlenima

Za obračun poreza na pladu i poreske olakšice (ranicima)

3

Plaće i ostala primanja

402

Obaveze za porez i doprinose

302

11.200 11.200

Za pl. obaveza prema građanima

4

Plaće i ostala primanja

402

Obaveze za poreze i doprinose

302

4.025

4.025

Za oprinose na pladu

5

Obaveze prema zaposlenim

301

Žiro račun

101

23.800

23.800

68

Kontni plan za udruţenja i fondacije Za ispl. neto plade zaposlenim

6

Obaveze prema zaposlenim

301

Žiro račun

101

100

100

Za isplatu po poreskoj olakšici

Obaveze za poreze i doprinose

302

Žiro račun

101

11.200 11.200

7

Za uplatu po poreskoj olakšici Obaveze za poreze i doprinose

302

Žiro račun

101

4.025 4.025

8

Za uplatu oprinosa na pladu Obaveze za poreze i doprinose

302

Žiro račun

101

1.190 1.190

9

Za upl. obaveza porez na pladu

Na kontu 402 se evidentiraju i ostala primanja zaposlenih (topli obroci, prevoz na posao i s posla,

regres za godišnji odmor zaposlenih). 403 – Amortizacija

Na kontu 403 se evidentira obraĉunata amortizacija materijalnih i nematerijalnih stalnih

sredstava u obraĉunskom periodu. Amortizirajući iznos je trošak imovine ili drugi iznos koji zamjenjuje trošak umanjen za njen ostatak vrijednosti. Amortizacija je sistemski raspored a mortizirajućeg iznosa imovine tokom njenog vijeka upotrebe.

69

Kontni plan za udruţenja i fondacije Subjekt treba da odabere ili metodu troška otpisa ili metodu revalorizacije, kao svoju raĉunovodstvenu politiku i primijeniti tu politiku na cjelokupnu skupinu nekretnina, postrojenja i opreme.

Metoda troška: Nakon poĉetnog priznavanja kao imovine, pojedinu nekretninu, postrojenja i opremu treba iskazati po njegovom trošku umanjenom za akumuliranu amortizaciju i akumulirane gubitke od umanjenja.

Metoda revalorizacije: Nakon poĉetnog priznavanja k ao imovine, nekretninu, postrojenja i opremu ĉija se fer vrijednost moţe pouzdano mjeriti treba iskazati po revalorizacionom iznosu, koji ĉini njegova fer vrijednost na datum revalorizacije umanjena za kasnije akumuliranu amortizaciju i kasnije akumulirane gubitke od umanjenja.

Pravno lice odreĊuje metod obraĉunavanja amortizacije (funkcionalna, linearna, progresivna ili degresvina metoda), godišnje amortizacione stope, pojedinaĉan obraĉun amortizacije ili obraĉun po grupama odnosno dijelovima grupa stalnih sredstava.

U toku godine se vrši privremeni obraĉun amortizacije, dok se prilikom izrade godišnjeg finansijskog izvještaja ili u sluĉaju statusnih promjena vrši konaĉan obraĉun amortizacije. Amortizacija kao trošak obraĉunskog perioda predstavlja onaj dio amortizacijskog iznosa sredstava koji se odnosi na period za koji se vrši obraĉun. Obraĉun poĉinje po stavljanju stalnog sredstva u upotrebu.

Primjer br. 49

Prema godišnjem finansijskom izvještaju utvr Ċena je amortizacija: -

Nematerijalnih stalnih sredstava 20.000

-

GraĊevinskih objekata 35.000

-

Opreme 40.000


70


SADRŢAJ Amortizacija Ispravka – nematerijalna s.sredstava

KONTO

DUGUJE

402

POTRAŢUJE

95.000

019

20.000

009

35.000

009

40.000

Ispravka – Građevinski objekti

1 Ispravka – Oprema

Za obračunatu amortizaciju

404 – Kamate i premije osiguranja

Na kontu 404 evidentiraju se izdaci za kamate i drugi izdaci koji nastanu po osnovu pozajmljivanja finansijskih sredstava. Kamate, negativne kursne razlike i drugi izdaci po osnovu finansiranja evidentiraju se zaduţenjem konta 404 uz odobrenje konta kratkoroĉnih obaveza.

Na ovom kontu se evidentiraju i obaveze za diskonte, premije, provizije, naknade, pomoćne troškove i druga plaćanja koja su povezana sa pribavljanjem finansijskih sredstava, a koja se mogu ukljuĉiti u vrijednost uĉinaka. Evidentiraju se i premije osiguranja, izdaci za propisana osiguranja (osiguranje putnika u javnom prevozu, osiguranje vlasnika i sl.).Troškovi osiguranja se evidentiraju u periodu na koji se

odnose, bez obzira kada su plaćeni, uz evidentiranje unaprijed ili naknadno plaćenih izdataka posredstvom odgovarajućih konta vremenskih razgraniĉenja. 405 – Putni troškovi Na ovom kontu se evidentiraju izdaci

za prijevoz, troškovi smještaja, dnevnice za sluţbena putovanja i drugi izdaci na sluţbenom putivanju, u zemlji ili u inostranstvu, ukljuĉujući I naknade za troškove korištenja vlastitog automobile. Primjer br. 50

1. Isplaćena je putna akontacija (po putnom nalogu) 2.000 KM 2. Po obraĉunu putnih troškova: - Putni troškovi 200 KM - Troškovi smještaja 1.400 KM - Dnevnice 240 KM - Povrat u blagajnu 160 KM

71

Kontni plan za udruţenja i fondacije Raĉunovodstveno evidentiranje navedenog primjera bi bilo: RB

SADRŢAJ Potraživanja od zaposlenih Blagajna

1

KONTO DUGUJE 122

POTRAŢUJE

2.000

100

2.000

Za isplatu akontacije

Putni troškovi Blagajna 2

Potraživanja od zaposlenih

405

1.840

100

160

122

2.000

Za obr. tr. službenog puta

405 – Humanitarni rashodi

Veliki broj udruţenja ima za cilj humanitarno djelovanje. To se moţe svoditi samo na davanje

pomoći u novcu i hrani socijalno ugroţenim kategorijama. MeĊutim, danas većina udruţenja ostvaruje svoj humanitarni cilj kroz projekte pomoći odreĊenim kategorijama stanovništva, koje podrţavaju mnoge domaće i strane agencije. Takvi projekti uvijek imaju svoj budţet, a najvaţnija grupa troškova u budţetu su tzv. „Troškovi usmjereni na korisnike“ koji predstavljaju oblik humanitarnih rashoda. Knjiţenje je sliĉno kao kod rashoda materijala: -

Duguje konto 405 – Humanitarni rashodi Potraţuje konto 300 – Dobavljaĉi ili konta grupe 13 – Zalihe

407 – Porezi i doprinosi koji ne zavise od rezultata

Na ovom kontu se evidentiraju izdaci po osnovu poreza, taksa i drugih propisanih obaveza (porez na imovinu, porez na reklamu, propagandu i reprezentaciju; porez na firmu i sl. porezi; administrativne, sudske i sl. takse i dr.) koje ne zavise od poslovnog rezultata. Konto 407 se zaduţuje uz odobrenje odgovarajućeg konta obaveza, odnosno direktno odobrenje konta gotovine. 408 – Ostali rashodi

Na kontu 407 – Ostali rashodi se evidentiraju troškovi svih ostalih, ranije nepomenutih proizvodnih ili neproizvodnih usluga, te ga je neophodno detaljno razraditi (komunalne usluge: 72

Kontni plan za udruţenja i fondacije ĉišćenje, odvoz smeća, utrošak vode, usluge ĉuvanja i osiguranja, usluge revizije, zdravstvene usluge, advokatske usluge, usluge zaštite na radu, istraţivaĉke usluge i druge usluge), osim onih usluga koje predstavljaju sastavni dio troška nabavke stalnih sredstava ili zaliha. Na ovom kontu se mogu evidentirati i : -

Izdaci za propisane ili na drugi naĉin preuzete obaveze za ĉlanarine, pristupnice i druga davanja komorama, zajednicama, fondovima, klubovima, savezima, asocijacijama i sl., u

koje se NGO uĉlanjuje ili im pristupa po osnovu poslovne, ekonomske, tehnološke idi druge povezanosti ili u skladu sa propisima. -

Rezervisanja za buduće rizike i obaveze za izdatke koji mogu proistići iz prošlih ili sadašnjih dogaĊaja (u alikvotnim iznosima koji se odnose na tekući period)

-

Ukalkulisavanja svih prethodnih rezervisanja za rizike i obaveze, neovisno o njihovim

prirodnim vrstama i namjenama. Evidentiranja na kontima ove grupe najĉešće se vrši uz korištenje konta dugoroĉnih razgraniĉenja (grupe konta 08 i 28), odnosno kratkoroĉnih razgraniĉenja (grupe konta 18 ili 38). Rezervisanja po osnovu oĉekivanih rizika i drugih obaveza vrši se u osnovano pretpostavljenim iznosima, utvrĊenim na osnovu prethodnih iskustava ili što realnijom procjenom na drugi naĉin. - Alikvotni iznosi prethodno izvršenih rezervisanja za pokriće oĉekivanih obaveza po osnovu supsidijarne odgovornosti, izdataka za istraţivanje, troškova obnavljanja zemljišta i šuma, rezervisanja za naknade šteta, rezervisanja za oĉekivane troškove sudskih sporova sa partnerima, zaposlenim i dr.,

kao i ostalih rezervisanja koja se

odnose na tekući period. - Neotpisana vrijednost materijala i drugi rashodi otuĊenih i rashodovanih stalnih sredstava. Na teret ovog konta se evidentiraju rashodi u sluĉaju negativne kursne razlike izmeĊu stvarnih ili procijenjenih neto primitaka od prodaje ili drugog otuĊenja stalnog sredstva i knjigovodstvenog iznosa tog stalnog sredstva, uz isknjiţavanje vrijednosti i ispravke vrijednosti tog stalnog sredstva sa konta na kojima su te vrijednosti iskazane

prije prodaje ili drugog otuĊenja, kao i uz evidentiranje odgovarajućeg konta potraţivanja ili drugih stalnih sredstava za postignutu prodajnu cijenu ili drugu naknadu od otušenja stalnih sredstava. -

Potpun ili djelomiĉan otpis (ispravka vrijednosti) zastarjelih zaliha sirovina, materijala, rezervnih dijelova, sitnog inventara, proizvodnje, proizvoda i robe, kao i otpis i ispravka

vrijednosti zaliha koje su oštećene, neupotrebljive ili nekurentne iz bilo kojih razloga, ĉija je prodaja ili korištenje zabranjen propisom i sl., osim usklaĊivanja vrijednosti zaliha. Vrijednost utvrĊenih manjova imovine, uvećana za eventualne pripadajuće obaveze poreza na promet na vrijednost manjka, u sluĉaju kada se (po odluci nadleţnog organa ili lica) utvrĊeni manjak naknaĊuje na teret rashoda pravnog lica. Konto 408 se zaduţuje za iznos manjka zaliha ili drugih tekućih sredstava, odnosno za neotipisanu vrijednost manjka stalnih sredstva i druge obaveze, uz odgovarajuća isknjiţavanja vrijednosti nedostajućih sredstava. 73

Kontni plan za udruţenja i fondacije Kazne, penali i štete, kao što su novĉane kazne izreĉene pravnom licu za privredne prijestupe i prekršaje; penali koji se po osnovu ugovora, odluke suda, drugog nadleţnog organa ili na osnovu propisa plaćaju zbog nepoštivanja rokova ili drugih odredbi ugovora ili propisa; naknade za štetu priĉinjenu obavljanjem djelatnosti ili aktivnostima zaposlenih prilikom obavljanja djelatnosti pravnog lica, kao i rashodi po drugim sliĉnim osnovama koje snosi pravno lice. Konto 408 se zaduţuje uz odobrenje odgoavarajućeg konta obaveza, novĉanih sredstava ili dr.. - Rashodi po osnovu otpisa ili djelomiĉne ispravke vrijednosti potraţivanja, po svim osnovama, za koja se pretpostavlja da neće biti naplaćena. -

-

-

Rashod o osnovu umanjena vrijednosti stalnih i dugoroĉnih sredstava (osim ulaganja), u sluĉajevima u kojima se nadoknadivi iznos sredstava smanji ispod njihovog knjigovodstvenog iznosa. Na kontu 408 evidentiraju se svi ostali rashodi, za koje nije naveden poseban konto u okviru

grupe 40, a koji se u cjelini nadoknaĊuju u obraĉunskom periodu u kome su nastali odnosno na koji se odnose kao što su: negatvine razlike izvršenih rezervisanja, u periodu u kome se pokaţu da su stvarno nastale obaveze veće od ranije rezervisanog iznosa po pojedinim osnovama, preuzeto izvršenje tuĊih obaveza, naknadno utrvšeni izdaci, troškovi i rashodi ranijih godina, koji iz bilo kojih razloga nisu evidentirani u godini u kojoj su nastali, ostali rashodi za koje nije -

predviĊen poseban konto. Vanredni rashodi koji nastaju u vanrednim ili izuzetnim okolnostima, koji nisu uobiĉajeno vezani za djelatnost pravnog lica niti iz nje redovn o proistiĉu. Kao vanredni rashodi evidentiraju se samo oni rashodi koji se jasno razlikuju od redovnih (osnovnih, povezanih i popratnih) aktivnosti

pravnog lica i za koje se oĉekuje da se pojavljuju ĉesto ili redovno, kao što su posljedice elementarnih nepogoda, poţara, kraĊe i drugi rashodi koji nastanu u vanrednim okolnostima ili kao posljednica vanrednih dogaĊaja. 409 – Raspored rashoda

Smatra se da je naziv konta 409 – Raspored rashoda neadekvatan, jer se rashodi ne rasporeĊuju nego se samo prenose na k onta obraĉun rezultata (grupa 50). Pravilniji naziv bi bio „Prenos

rashoda“. Kategorija koja se moţe rasporeĊivati su troškovi. Prema MRS 2, oni se rasporeĊuju na troškove zaliha i na rashode perioda. Zbog toga u kontnom planu za privredna društva postoje 2 konta: -

konto Raspored troškova za obraĉun uĉinaka i konto Raspored troškova u obraĉunu poslovnog rezultata.

Konto 409 – Raspored rashoda sluţi jedino da se zatvore dugovna salda ostalih konta grupe 40 i prenesu na konta 50 – Obraĉun rezultata.

74

Kontni plan za udruţenja i fondacije GRUPA 41 - PRIHODI

410 – Ĉlanarina 411 – Prihodi iz budţeta 412 – Humanitarni prihodi 413 – Prihodi od vlastite aktivnosti 418 – Ostali prihodi 419 – Raspored prihoda

Zakon o udruţenjima i fondacijama BiH (ĉlan 46.) : „Prihodi udruţenja i fondacija mogu ukljuĉivati sljedeće: a) ĉlanarina kad je u pitanju udruţenje b) dobrovoljne priloge i poklone javnih institucija, fiziĉkih i pravnih lica, kako stranih tako i domaćih, u gotovini, uslugama ili imovini bilo koje vrste; c) drţavne subvencije ili ugovor sa drţavom, javnim institucijama, fiziĉkim i pravnim licima, kako domaćim, tako i stranim; d) prihod od kamata, dividendi, dobiti od kapitala, zakupnina, honorara, i sliĉnih izvora pasivnog prihoda;

e) prihod steĉen kroz ostvarivanje ciljeva i aktivnosti udruţenja ili fondacije, kako je odreĊeno statutom.“ Za knjiţenje prihoda vaţno je da su sredstva primljena za redovnu djelatnost i da im je izvor u skladu sa nazivom raĉuna (bitno je i da mogu biti pouzdano izmjereni i da imaju izvjenost nastanka); 410 – Ĉlanarine - izvanredan finansijski alat za organizacije sa širokom bazom i predanim ĉlanovima - plaćanje ĉlanarine donosi prihod, ali i uĉvršćuje obavezu ĉlana, te stvara oĉekivanje da će se

organizacija brinuti o njemu kroz usluge koje pruţa - na ovom raĉunu knjiţe se svi prihodi ostvareni ĉlanarinom, bez obzira da li je ĉlanarinu uplatilo fiziĉko ili pravno lice 411 – Prihodi iz budţeta - evidencija svih prihoda (na ime donacija, dotacija i pomoći) koje su uplatili razliĉiti nivoi

drţavne vlasti (drţava, Federacija, Kantoni, općine i dr. drţavne institucije) - uplata sredstava moţe biti s ciljem obavljanja redovne djelatnosti ili za realizaciju neke druge, konkretne aktivnosti - poţeljno je da se raĉuni analitiĉki rašĉlane

75

Kontni plan za udruţenja i fondacije 412 – Humanitarni prihodi - evidencija svih prihoda (na ime donacija, dotacija i pomoći) koje su na raĉun udruţenja uplatila

fiziĉka ili pravna lica; - potrebno analitiĉki rašĉlaniti raĉune zbog lakšeg i boljeg praćenja Oblici javnog finansiranja NVO od strane drţave (koji su dostupni u većini zemalja): - donacije - grantovi - nabavke - naknade NVO za usluge koje su pruţile - korištenje drţavne ili opštinske imovine Javno finansiranje aktivnosti udruţenja postaje sve vaţniji izvor njihovih prihoda i glavni elemenata odnosa sa vladom. Zbog toga je vaţno da se što prije utvrde: - pravila za dobijanje tih sredstava - oblici komunikacije u postupku u njihovog osiguravanja - pravila i duţnosti davaoca i primaoca tih sredstava u procesu njihovog korištenja;

Poseban vid podrške su poreske i carinske olakšice, kao i stimulativne mjere za one subjekte koji izraze spremnost da finansijski i na drugi naĉin pomognu udruţenjima. Postoji velika potreba za uvoĊenjem sliĉnih mjera u BiH. U nastojanju da pridobiju donatora, predstavnici udruţenja ĉesto ga pokušavaju uvjeriti u korist koju on moţe ostvariti donacijom, iako je to ponekad nerealno. Ipak, donatori daju novac i zbog drugih motiva, kao što su: osjećaj korisnosti, zadovoljstvo zbog davanja, ţelja da se popravi društvo, itd. Jedna od metoda za prikupljanje novca je izrada i prodaja projektnih prijedloga, koji se pišu na osnovu ideje i prepoznate potrebe u zajednici. Projektni prijedlog sadrţi: propratno pismo (obraćanje donatoru), naslovna strana, sadrţaj, rezime projekta, uvod, izjava o problem, ciljevi projekta, rezultati, plan aktivnosti, pregled budţeta po stavkama, priloge.

MRS 20 – Donacije – kljuĉan (412)

za priznavanje prihoda iz budţeta (411) i humanitarnih prihoda

Prema tome, drţavne potpore bi se trebale priznati kao prihodi tokom razdoblja, kako bi se suĉelili sa troškovima za koje su namijenjeni da ih nadoknade. Drţavne potpore (ukljuĉujući i nenovĉane) ne trebaju se priznati sve dok ne postoji razumno uvjerenje da će: a) subjekt udovoljavati b) potpore biti primljene

uvjetima

uz

koje

se

daju

potpore

i

76


Fondacija „XY“ sklopila je 20.02.2013. godine sa donatorom ugovor o donaciji za realizaciju projekta „XXX“ u vrijednosti 50 000 KM. Projekat se treba realizirati do 31.12.2013. godine. Prema ugovoru, donator je odmah uplatio fondaciji 80% vrijednosti ugovora, a preostalih 20%

bit će uplaćeno po prijemu izvještaja o realizaciji projekta od strane fondacije, pod uvjetom da se troškove ostvare u skladu s budţetom, koji je sastavni dio ugovora. Budţet troškova iznosi 50 000 KM, a svi rashodi imaju karakter humanitarnih rashoda. Fondacija je do decembra 2013. godine realizovala samo oko 50% planiranih aktivnosti za što je utrošeno 25000 KM, a niti na jednoj budţetskoj poziciji troškovi nisu veći od odobrenog budţeta. Fondacija je od donatora dobila saglasnost za produţetak realizacije projekta do aprila 2014. godine.

Raĉunovodstvena evidencija bi izgledala ovako: RB

SADRŢAJ

1

Žiro račun

101

Unapr. napl. prihodi

381

POTRAŢUJE

KONTO DUGUJE 40 000

40 000

Za prijem 80% donacije 2

Humanitarni rashodi

406

Dobavljači

300

25 000 25 000

Za fakturu za troškove 3

Dobavljači

300

Žiro račun

101

25 000 25 000

Za pladanje fakture 4

Unapr. napl. prihodi

381

Humanitarni prihodi

412

25 000 25 000

Za obračun prihoa

77


Fondacija „Y“ dobila je odlukom kantonalne vlade besplatno u vlasništvo poslovni prostor ĉija je vrijednost procijenjena na 100 000 KM. Poslovni prostor je korišten tok om cijele poslovne godine. Stopa amortizacije je 2%.


SADRŢAJ

1

Građevine

001

Odloženi prihodi

281

POTRAŢUJE

KONTO DUGUJE 100 000

100 000

Za donirani poslovni prostor 2

Amortizacija

403


300

Za akum. perioda 3

amort.

na

2 000 2 000

kraju

Odloženi prihod

281

Humanitarni prihod

412

2 000 2 000

Za prijenos sa odl. prihoda

Konto 417 – Prihodi od vlastite aktivnosti - priznavanje prihoda ove vrste vrši se u skladu sa MRS 18 – Prihodi - porez na promet, porez na proizvode i usluge, kao i porez na dodanu vrijednost ne smatraju se prihodima;

Prihod od prodaje proizvoda priznaje se kada su ispunjeni sljedeći uvjeti: - subjekt je prenio na kupca znaĉajne rizike i koristi od vlasništva nad proizvodima, - subjekt ne zadrţava stalno sudjelovanje u upravljanju, do stepena koji se obiĉno povezuje sa vlasništvom, niti uĉinkovitu kontrolu nad prodatim proizvodima - iznos prihoda moţe se pouzdano izmjeriti - vjerovatno je da će ekonomske koristi povezane sa transakcijom pritjecati u subjekt 78

Kontni plan za udruţenja i fondacije - troškovi koji su nastali ili će nastati, mogu se pouzdano izmjeriti

Sliĉni su uvjeti i kod pruţanja usluga, s tim što treba obratiti paţnju i na stepen dovršenosti transakcije. U sluĉaju kada se ishod transakcije, koja obuhvata pruţanje usluga, ne moţe pouzdano procijeniti, priznat će se prihod samo u visini priznatih rashoda koji su nadoknadivi. Prihodi koji nastaju korištenjem imovine od strane drugih subjekata, koja nosi kamate, tantijeme i dividende, priznaju se na sljedećim osnovama: - kamate se priznaju primjenom efektivne kamatne stope (MRS 39) - tantijeme se priznaju na raĉunovodstvenoj osnovi nastanka dogaĊaja ( u skladu s ugovorom) - dividende se priznaju kad je ustanovljeno pravo dioniĉara na isplatu;

Postoje razliĉite definicije pojma odrţivosti, odnosno samoodrţivosti NVO-a. Prema definiciji Svjetske banke, postoji operativna i finansijska odrţivost. Operativna – NVO ima mogućnost za implementaciju programa baziranu na raspoloţivim resursima NVO, u vidu opreme, vozila, ljudskog p otencijala, materijala, prostora za rad, itd. Finansijska – situacija kada NVO ima mogućnost za implementaciju programa na operativnoj

odrţivosti i raspoloţivim fondovima, kojima se pokrivaju svi direktni, indirektni i projektni troškovi. Raspoloţivi fond je onaj ko ji je proizvela NVO, svojim djelatnostima i resursima. Najĉešća praksa u BiH je da se nevladine organizacije finansiraju putem projekata koje podrţavaju donatorske (uglavnom meĊunarodne) organizacije kojih je sve manje u BiH. Iz tog razloga, da bi opstale na trţištu, sve više NVO teţi ka samofinansiranju. NVO mogu prodavati svoje usluge ili proizvode, a mogu ostvarivati prihode i korištenjem, odnosno izdavanjem materijalne aktive, a jedan od naĉina sticanja prihoda je i korištenjem nematerijalne aktive, npr. nudeći usluge svojih ĉlanova koji imaju razvijene vještine, iskustvo i sliĉno. TakoĊer, treba reći i to da, NVO paţljivim finansijskim upravljanjem mogu stvoriti fondove rezervi, pa ĉak i prikupiti sredstva za zaduţbinu. Ovaj novac se moţe investirati i reinvestirati, te na taj naĉin ostvariti prihod od kamate ili dividende. Tipiĉni primjeri prihoda od vlastite aktivnosti praksi NVO u BiH su: - sponzorstva - organizacije igara na sreću - izdavanja ĉasopisa koji se prodaju na trţištu - izdavanje graĊevinskih objekata - prodaja ulaznica za kulturne i sportske manifestacije - dobrotvorne aukcije umjetnina;

79

Kontni plan za udruţenja i fondacije 418 – Ostali prihodi - na ovom raĉunu evidentiraju se prihodi od naplaćenih otpisanih potraţivanja, prihodi od pozitivnih kursnih razlika, viškova i svi ostali prihodi - to su prihodi koji nemaju karakter redovnih prihoda , a ne spadaju niti u jedan oblik pomoći redovnoj aktivnosti neprofitne organizacije;

KLASA 5 – REZULTAT POSLOVANJA 50 – Obraĉun rezultata 500 – Rashodi 501 – Prihodi 502 – Ostvareni višak prihoda 503 – Ostvareni višak rashoda 509 – Prijenos razlike

80

Kontni plan za udruţenja i fondacije KONTNI PLAN

ZA UDRUŢENJA I DRUGE NEPROFITNE ORGANIZACIJE KLASA 0 - STALNA SREDSTVA 00 - NEKRETNINE, POSTROJENJA I OPREMA 000 - Zemljišta 001 - GraĊevinski objekti 002 - Oprema 003 - Ostalo 007 - Materijalna stalna sredstva u pripremi 008 - Avansi za materijalna stalna sredstva 009 - Ispravka vrijednosti 01 - NEMATERIJALNA STALNA SREDSTVA 010 - Prava 013 - Ostala nematerijalna stalna sredstva 017 - Nematerijalna stalna sredstva u pripremi 018 - Avansi za nematerijalna stalna sredstva 019 - Ispravka vrijednosti 02 - DUGOROĈNA FINANSIJSKA ULAGANJA 020 - Ulaganja u zavisna društva 021 - Sudjelovanja u kapitalu ostalih lica 022 - Ulaganja u duţniĉke vrijednosne papire 028 - Ostala dugoroĉna ulaganja 029 - Ispravka vrijednosti 03 - DUGOROĈNA POTRAŢIVANJA 030 - Potraţivanja od zavisnih društava 031 - Potraţivanja od ostalih povezanih lica 032 - Dugoroĉni zajmovi 033 - Dugoroĉni depoziti 038 - Ostala dugoroĉna potraţivanja 039 - Ispravka vrijednosti 04 - BIOLOŠKA IMOVINA 040 - Biološka imovina 047 - Biološka imovina u pripremi 048 - Avansi za biološku imovinu 049 - Ispravka vrijednosti 05 - ULAGANJA U NEKRETNINE 050 - Ulaganja u vlastite nekretnine 050 - Ulaganja u iznajmljene nekretnine 057 - Ulaganja u nekretnine pripremi 81

Kontni plan za udruţenja i fondacije 058 - Avansi za ulaganja u nekretnine 059 - Ispravka vrijednosti 06 - STALNA SREDSTVA NAMIJENJENA PRODAJI 060 - Materijalna stalna sredstva namijenjena prodaji 061 - Nematerijalna stalna sredstva namijenjena prodaji 062 - Finansijska dugotrajna imovina namijenjena prodaji 063 - Ostalo 064 - Grupe za otuĊenje 069 - Ispravka vrijednosti 08 - DUGOROĈNA RAZGRANI ĈENJA 080 - Unaprijed plaćeni troškovi 083 - Ostala dugoroĉna razgraniĉenja

KLASA 1 - TEKUĆA SREDSTVA 10 – NOVAC NOVAC I NOV ĈANI EKVIVALENTI 100 - Blagajna 101 - Transakcijski raĉun 102 - Devizna blagajna 103 - Devizni raĉun 104 - Novĉani ekvivalenti 108 - Ostala novĉana sredstva 11 - KRATKORO ĈNI FINANSIJSKI PLASMANI 110 - Ĉekovi, mjenice i dr. 111 - Dionice 112 - Obveznice 113 - Ostali papiri 114 - Kratkoroĉni zajmovi 115 - Kratkoroĉni depoziti 118 - Ostala kratkoroĉni plasmani 119 - Ispravka vrijednosti 12 - KRATKORO ĈNA POTRAŢIVANJA 120 - Potraţivanja za ĉlanarinu 121 - Kupci 122 - Potraţivanja od zaposlenih 128 - Ostala kratkoroĉna potraţivanja 129 - Ispravka vrijednosti 13 - ZALIHE 130 - Materijal, rezervni dijelovi i sitan inventar 131 - Proizvodi 132 - Roba 82

Kontni plan za udruţenja i fondacije 133 - Ukalkulisana razlika u cijeni 134 - Ukalkulisani PDV 138 - Avansi za zalihe 139 - Ispravka vrijednosti zaliha 14 - ULAZNI POREZ (PDV) 140 - Ulazni porez (PDV) - razrada po potrebi 18 - KRATKORO ĈNA RAZGRANI ĈENJA 180 - Unaprijed plaćeni troškovi 183 - Ostala kratkoroĉna razgraniĉenja

KLASA 2 - TRAJNI IZVORI I DUGOROĈNE OBAVEZE 20 - TRAJNI IZVORI 200 - Trajni izvori 201 - Rezerve 202 - NerasporeĊeni višak prihoda 203 - NerasporeĊeni višak rashoda 204 - Revalorizacione rezerve 21 - DUGOROĈNE FINANSIJSKE OBAVEZE 210 - Dugoroĉni zajmovi od povezanih lica 211 - Ostali dugoroĉni zajmovi 218 - Ostale dugoroĉne obaveze 28 - DUGOROĈNA RAZGRANI ĈENJA I REZERVISANJA 280 - Obraĉunati a neplaćeni (nefakturisani) rashodi 281 - Unaprijed naplaćeni (odloţeni) prihodi 283 - Ostala dugoroĉna razgraniĉenja 285 - Obraĉunata rezervisanja za identificirane rizike i obaveze 288 - Ostala dugoroĉna rezervisanja KLASA 3 - KRATKORO ĈNE OBAVEZE 30 - TEKUĆE OBAVEZE 300 - Dobavljaĉi 301 - Obaveze prema zaposlenima i drugim licima 392 - Obaveze za poreze, doprinose i dr. (osim PDV) 308 - Ostale tekuće obaveze 31 - OBAVEZE PO IZDATIM VRIJEDNOSNIM PAPIRIMA 310 - Obveze po izdatim ĉekovima 311 - Obveze po izdatim mjenicama 318 - Obveze po izdatim ostalim papirima

83

Kontni plan za udruţenja i fondacije 32 - KRATKORO ĈNE FINANSIJSKE OBAVEZE 320 - Kratkoroĉni zajmovi od povezanih lica 321 - Ostali kratkoroĉni zajmovi 328 - Ostale kratkoroĉne obaveze 34 - OBAVEZE ZA PDV 340 - Obaveze za PDV - razrada po potrebi 38 - KRATKORO ĈNA RAZGRANI ĈENJA I REZERVISANJA 380 - Obraĉunati a neplaćeni (nefakturisani) rashodi 381 - Unaprijed naplaćeni (odloţeni) prihodi 383 - Ostala kratkoroĉna razgraniĉenja 385 - Obraĉunata rezervisanja za identificirane rizike i obaveze 388 - Ostala kratkoroĉna rezervisanja KLASA 4 - RASHODI I PRIHODI 40 - RASHODI 400 - Materijal i energija 401 - Usluge 402 - Plaće i ostala primanja zaposlenih 403 - Amortizacija 404 - Kamate i premije osiguranja 405 - Putni troškovi 406 - Humanitarni rashodi 407 - Porezi i doprinosi koji ne zavise od rezultata 408 - Ostali rashodi 409 - Raspored rashoda 41 - PRIHODI 410 - Ĉlanarina 411 - Prihodi iz budţeta 412 - Humanitarni prihodi 417 - Prihodi od vlastite aktivnosti 418 - Ostali prihodi 419 - Raspored prihoda KLASA 5 - REZULTAT POSLOVANJA 50 - OBRAĈUN REZULTATA 500 - Rashodi 501 - Prihodi 502 - Ostvareni višak prihoda 502 - Ostvareni višak rashoda 509 - Prenos razlike

84

Kontni plan za udruţenja i fondacije ZAKLJUČAK Kroz ovaj seminarski rad, uoĉili smo mnoge razliĉitosti raĉunovodstvenog evidentiranja udruţenja i fondacija, od raĉunovodstvenog evidentiranja privradnih društava. Prije svega poslovanje udruţenja i fondacija ureĊuje Zakon o udruţenjima i fondacijama FBiH, dok poslovanje privrednih društava ureĊuje Zakon o privrednim društvima FBiH. Isto tako udruţenja i fondacije nemogu ili u veoma maloj mjeri mogu da stiĉu prihode obavljanjem osnovne djelatnost, tako da jedan od osnovnih prihoda udruţenja su donacije. Neprofitna organizacija moţe primati donacije u novcu, stvarima, uslugama i drugim oblicima materijalne imovine koja imaju trţišnu vrijednost, a na primljene donacije ne plaća porez. TakoĊer neprofitne organizacije ostvaruju prihode po osnovu ĉlanirana, meĊutim samo ĉlanarine nisu dovoljno da bi se pokrili svi troškovi poslovanja. Ĉlanarina, koju kao svoju statutarnu obavezu plaćaju ĉlanovi neprofitne organizacije, nije oporeziva porezom na dobit. Pri tome, ĉlanarina ne mora biti odreĊena za sve ĉlanove u istom apsolutnom iznosu, ali mora biti odreĊena po istom kriteriju za sve ĉlanove I na samom kraju svjesni smo postojanja mnogobrojih fondacija i udruţenja, koje su neophodne za razvoj svakog civilnog društva i za pomaganje razvoja i formiranja same drţave. Ljudi u takvim udruţenjima su povezani istim ciljem i rade sve u zajedniĉkom interesu kako bi ostvarili postavljene ciljeve. Ostvarivanje tih ciljeva je nemoguĉe bez raĉunovodstvenog evidentiranja promjena i posebnog kontnog plana koji je propisan za udr uţenja i fondacije.

85

Kontni Plan Za Udruzenja i Fondacije

Recommend Documents