WALK THROUGH SURVEY PT. DOK DAN PERKAPALAN KODJA BAHARI GALANGAN I Jakarta,14 Maret !14
KELOMPOK
D"#$#$% O&e' (
)r. *"r&"+%a *"r&"+% a )r. I)a A"#+a' )r. I%)"ra#t'" D-" A#tar" )r. I%ta% J$%"art" )r. Ka%/ A+$ A+$ S"&0"a B$)" A#"' )r. Le#tar" Le#tar " P$" A+$ )r. Lre%2 Lre%2 Nak"ta T"/a%a )r. L$3k+ Ma$&a%a S$"- )r. M$'aa) A2"# ae&a%" )r. N$r *"tr"a Ha+at"
PELATIHAN HIPERKES DAN KESELAMATAN KESELAMATAN KERJA BAGI DOKTER PERUSAHAAN Jakarta !14
I.
PENDAHULUAN
I.1 Latar Belakang Ke#e&aata% )a% ke#e'ata% kera e5$%+a" 5era%a% 5e%t"%/
)"
)a&a
5r/ra 5e%3e/a'a% ke3e&akaa%. Ke3e&akaa% kera t")ak tera)" 6e/"t$ #aa, teta5" a)a 7aktr87aktr 5e%+e6a6 +a"t$ $%#a7e 3%)"t"% 9 kea)aaa% +a%/ t")ak aa%, $%#a7e a3t"% 9 t"%)aka% +a%/ t")ak aa%, ata$ k6"%a#" ke)$a%+a.De%/a% )e"k"a% 6a'-a $#a'a8$#a'a $%t$k e%3e/a' tera)"%+a ke3e&akaa% )"a-a&"
)e%/a%
a5$
e%e$ka%
7aktr
5e%+e6a6
)"ata#, )e%/a% e&ak$ka% 5e%/aata% ata$ ")e%t"7"ka#" 6er6a/a" a3a 'a2ar) +a%/ ter)a5at )" te5at kera. A)a5$% 6er6a/a" a3a 'a2ar) ata$ 5te%#" 6a'a+a )" PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" 'a5"r #aa )e%/a% )" te5at kera &a"% +a"t$ 6a'a+a 7aktr 7"#"k, k""a, 6"&/", 5#"k##"a& )a% er/%". A)a5$% et)e +a%/ )"/$%aka% )a&a k$%$%/a% ke PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" +a"t$ )"&ak$ka%%+a -a&k t'r$/' #$r0e+ $%t$k e%/")e%t"7"ka#" 7aktr87aktr a5a #aa +a%/ e5e%/ar$'" k"%era te%a/a kera ter#e6$t )a&a '$6$%/a%%+a e%/e%a" ke#e'ata% )a% ke#e&aata% kera. Pa)a &a5ra% 'a#"& k$%$%/a% "%" #e3ara k'$#$# aka% )"#a5a"ka% 'a#"& 5e%/aata% )a% e0a&$a#" ter'a)a5 a#5ek er/%"# )a% ke#e'ata% kera.
I.2 Tujuan I.2.1
Tujuan Umum A)a5$% t$$a% )ar" -a&k t'r$/' #$r0e+ )" PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" #e3ara $$ a)a&a' $%t$k e%/eta'$" )a% e%/aat" a#5ek er/%" )a% ke#e'ata% kera )" te5at ter#e6$t.
I.2.2
Tujuan Khusus A)a5$% t$$a% )ar" -a&k t'r$/' #$r0e+ )" PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" #e3ara k'$#$# a)a&a' ( 1. U%t$k e%/eta'$" 7a#"&"ta# ke#e'ata% +a%/ a)a . U%t$k e%/eta'$" 5r/ra ke#e'ata% e&"5$t" 5rt"7, 5re0e%t"7, k$rat"7, )a% re'a6"&"tat"7
:. U%t$k e%/eta'$" $5a+a 5e%3e/a'a% HIV9AIDS )a% %ark6a 4. U%t$k e%/eta'$" $5a+a ke#e'ata% 5a)a 5ekera e&"5$t" 5eer"k#aa% ke#e'ata% a-a&, 6erka&a, )a% k'$#$# ;. U%t$k e%/eta'$" ke#e#$a"a% 5ekera )e%/a% a&at )a% &"%/k$%/a% kera <. U%t$k e%/eta'$" 5r/ra 5ee%$'a% /"2" 5ekera, a)a%+a ka%t"% )a% r$a%/ aka% =. U%t$k e%/eta'$" 1! 6e#ar 5e%+ak"t 5a)a 5e&a+a%a% ke#e'ata% >. U%t$k e%/eta'$" 5e%+ak"t ak"6at kera +a%/ tera)", #ara%a P:K, )a% 5er#%"& ke#e'ata%
I.3 Dasar Hukum Pe%era5a% K: ?Ke#e&aata% )a% Ke#e'ata% Kera@ e"&"k" 6e6era5a )a#ar '$k$ 5e&ak#a%aa%. D" a%tara%+a "a&a' U%)a%/8U%)a%/ N 1 Ta'$% 1=! te%ta%/ Ke#e&aata% Kera, Pere%aker N ; Ta'$% 1< te%ta%/ S"#te Ma%aee% Ke#e&aata% )a% Ke#e'ata% Kera )a% Pere%aker N 4 Ta'$% 1>= te%ta%/ Pa%"t"a Pe6"%a Ke#e&aata% )a% Ke#e'ata% Kera ?PK:@ . UU No 1 Tahun 1!" Tentang Keselamatan Kerja ( 1. Te5at )"a%a )"&ak$ka% 5ekeraa% 6a/" #$at$ $#a'a . A)a%+a te%a/a kera +a%/ 6ekera )" #a%a :. A)a%+a 6a'a+a kera )" te5at "t$ Permenaker No # Tahun 1$ Tentang %&stem 'anajemen K3 ( Set"a5 5er$#a'aa% +a%/ e5erkeraka% #erat$# te%a/a kera ata$ &e6"' )a% ata$ +a%/ e%/a%)$%/ 5te%#" 6a'a+a +a%/ )"t"6$&ka% &e' karakter"#t"k
5r#e#
ata$
6a'a%
5r)$k#"
+a%/
)a5at
e%/ak"6atka% ke3e&akaa% kera #e5ert" 5e&e)aka%, ke6akara%, 5e%3eara% &"%/k$%/a% )a% 5e%+ak"t ak"6at kera ?PAK@. Permenaker No ) Tahun 1*! Tentang Pan&t&a Pem+&na Keselamatan ,an Kesehatan Kerja -P2K3 ( 1. Te5at kera )"a%a 5e%/$#a'a ata$ 5e%/$r$# e5erkeraka% 1!! ra%/ ata$ &e6"'. . Te5at kera )"a%a 5e%/$#a'a e5erkeraka% k$ra%/ )ar" #erat$# ra%/ teta5" e%//$%aka% 6a'a%, 5r#e# )a% "%#ta&a#" +a%/ e"&"k"
re#"k 6e#ar aka% tera)"%+a 5e&e)aka%, ke6akara%, kera3$%a% )a% 5e%3eara% ra)"akt"7.
I.) Pro/&l Perusahaan I.).1
%ejarah PT Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@ )")"r"ka% 5a)a ta'$% 1!, er$5aka% 'a#"& er/er ?5e%/a6$%/a%@ )ar" 4 ?e5at@ "%)$#tr" /a&a%/a% ka5a& +a%/ ter5a)$ $%t$k e%"%/katka% k"%era. 4 ?e5at@ "%)$#tr" /a&a%/a% ka5a& ter#e6$t a)a&a' ( PT Dk )a% Perka5a&a% Ta%$%/ Pr"k ?Per#er@ 6er)"r" ta'$% 1>1 )a% PT K)a ?Per#er@, PT Pe&"ta Ba'ar" ?Per#er@ )a% PT Dk Ga&a%/a% Ka5a& N$#a%tara ?Per#er@ +a%/ ket"/a%+a 6er)"r" 5a)a ta'$% 1<4. PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@ 6erka%tr 5$#at )" Ja&a% S"%)a%/ La$t N 1!1, C"&"%3"%/, Jakarta Utara e"&"k" 4 ?e5at@ Ga&a%/a% +a%/ ter&etak )" Jakarta +a"t$ Ga&a%/a% I, II, III )a% Ga&a%/a% Pa&"at #erta < ?e%a@ Ca6a%/ +a%/ ter#e6ar )" &$ar Jakarta +a"t$ Ca6a%/ Sa6a%/, Ca6a%/ Bata, Ca6a%/ Pa&e6a%/, Ca6a%/ C"re6%, Ca6a%/ Seara%/ )a% Ca6a%/ Ba%ara#"% #erta e"&"k" ?)$a@ A%ak Per$#a'aa% +a"t$ PT. AIRIN +a%/ 6er/erak )"6")a%/ )e5 5et" kea# )a% 5er/$)a%/a% #e)a%/ka% PT. K)a Terraar"% 6er/erak )"6")a%/ chemical product )a% 5er)a/a%/a% $$.
I.).2
Tujuan Perusahaan T$$a% )ar" Per$#a'aa% a)a&a' e%a&a%ka% ke/"ata% $#a'a "%)$#tr" 5erka5a&a%
k'$#$#%+a )" 6")a%/ 5ere%3a%aa%,
5e6a%/$%a%,
5er6a"ka%, 5ee&"'araa% ka5a&, a&at a5$%/ )a% k%#tr$k#" 6a%/$%a% &e5a#
5a%ta" #erta
e%era5ka%
5ekeraa%
5r"%#"585r"%#"5
a#a 5e%$%a%/
5er#era%
a%tara
terka"t
)e%/a%
&a"%
e%3ar"
ke$%t$%/a%, e%"%/katka% %"&a" ?0a&$e 3reat"%@ 6a/" 5ee/a%/ #a'a, e6a+ar 5aak 6a/" %e/ara, e6er"ka% ke#ea'teraa% 6a/" kar+a-a%, e6er"ka% a%7aat 6a/" a#+arakat #ek"tar, 6er5era% #erta )a&a 5e6a%/$%a% %a#"%a& 5a)a $$%+a.
I.).3
0&s& ,an '&s& 0&s& Me%a)" 5er$#a'aa% 5erka5a&a% )a% #ara%a &e5a# 5a%ta" +a%/ terke$ka )" 5a#ar )e#t"k )a% 6er#a"%/ )" 5a#ar re/"%a&. '&s& Me%/e6a%/ka% 5er$#a'aa% "%)$#tr" 5erka5a&a% )a% &e5a# 5a%ta" +a%/ k5et"t"7 )a% e6er"ka% a%7aat ke5a)a #take '&)er. 1. Me%/$a#a" 5a%/#a 5a#ar )e#t"k )" #ektr 5ee&"'araa% 5er6a"ka% ka5a& )a% 5e6a%/$%a% ka5a& 6ar$ #a5a" )e%/a% 4!!.!!! DWT, e&a&$" ke$%//$&a% CDS ?$a&"t+ C#t De&"0er+ a%) Ser0"3e#@. . Me%/e6a%/ka% 5er$#a'aa% a/ar $%//$& )a&a 5er#a"%/a% )" 5a#ar ASEAN )" Sektr Pe6a%/$%a% Ka5a& Bar$, Pee&"'araa% Per6a"ka% Ka5a& #9) 4!!.!!! DWT )a% Sara%a Le5a# Pa%ta" 6a"k 7a6r"ka#" 5ee&"'araa% 5er6a"ka% $%t$k #ara%a 5e%)$k$%/ 5era#"%a& ka5a& #9) :;!.!!! DWT ?SBM, SPM, )&&@ e&a&$" ke$%//$&a% CDS )a% SHE ?$a&"t+, C#t, De&"0er+ a%) Ser0"3e# Sa7et+ Hea&t' E%0"r%e%t@. :. Me%)r%/ kea5$a% 5e%/$a#aa% tek%&/" )a% kea%)"r"a% )a&a e%)$k$%/ 5e%"%/kata% kea5$a% "%)$#tr" 5e&a+ara% %a#"%a&
)a%
#"#te
tra%#5rta#"
&a$t
%a#"%a&
e&a&$"
5e%/e6a%/a% #ara%a )a% 7a#"&"ta# 5r)$k#" #erta k$a&"ta# SDM. 4. Me&ak#a%aka% re#tr$kt$r"#a#" #e3ara 6erta'a5 /$%a e-$$)ka% 5er$#a'aa% +a%/ #e'at.
I.).)
'anagement A)a5$% ; t5 a%a/ee%t )" PT Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@ a)a&a' #e6a/a" 6er"k$t ( 1. R"r+ S+er"e) Jetta
? D"rekt$r $taa @
. Ba6a%/ W"6"#%
? D"rekt$r 'arka% @
:. N+a% S$)"a%a
? D"rekt$r 5e6a%/$%a% )a% ka5a& 6ar$ @
4. A%//"a#ar" H")rat ? D"rekt$r ke$a%/a% @ ;. Ta'+a)" Dera-a% ? D"rekt$r SDM $$ @
I.).#
umlah ,an %tatus Pegaa& J$&a' #e&$r$' 5e/a-a" PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@ a)a&a' 1;!! ra%/ )e%/a% #tat$# 5e/a-a" teta5. A)a5$% #et"a5 /a&a%/a% ka5a& 6er6e)a86e)a $&a' 5e/a-a"%+a. Pa)a 6a/"a% Ga&a%/a% I +a%/ )"k$%$%/" #aat -a&k t'r$/' #$r0e+, $&a' 5e/a-a" )" te5at ter#e6$t a)a&a' ;:> ra%/.
I.).$
am Kerja Ja kera )" PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@ #e#$a" )e%/a% UU N.1: ta'$% !1: te%ta%/ Kete%a/akeraa% 5a#a& ==8>; +a"t$ ; 'ar" kera, > a 5er 'ar" ata$ 4! a 5er "%//$. Ja kera )"$&a" Pk&.!=.:!81<.:! WIB )a% "#t"ra'at aka% 5a)a Pk& 1.!!8 1:.!! WIB.
I.).!
Asurans& Pegaa& Saat "%" 5e/a-a" PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@ )"a"% &e' a#$ra%#" ke#e'ata% BNI L"7e )a% BPJS Kete%a/akeraa% $%t$k a"%a% 'ar" t$a, ke3e&akaa% kera, 5e%+ak"t ak"6at kera, )a% 5e%#"$%.
I.).*
%ert&/&kas& Perusahaan PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@ #aat "%" te&a' ter#ert"7"ka#" &e' a%aee% $t$ ISO !!1 ( !!> )a% $%t$k a%aee% K: &e' OHSAS #er" 1>!!1.
I.# Lan,asan Teor& I.#.1
Ergonom&
Er/%" e%$r$t Ba)a% B$r$' I%ter%a#"%a& ?ILOI%ter%at"%a& La6r Or/a%"2at"%@ a)a&a' 5e%era5a% "&$ 6"&/" a%$#"a #ea&a% )e%/a% "&$ reka+a#a $%t$k e%3a5a" 5e%+e#$a"a% 6er#aa a%tara 5ekeraa% )a% a%$#"a #e3ara 5t"$ a/ar 6era%7aat )e" e7"#"e%#" )a% ke#ea'teraa%. Pa)a 5r#e#%+a )"6$t$'ka% kera#aa a%tara &"%/k$%/a% kera ?a'&" '"5erke#@, a%$#"a ?)kter )a% 5arae)"k@ #erta e#"% 5er$#a'aa% ?a'&" te'%"k@. Kera#aa "%" )"#e6$t #e/"t"/a er/%". T$$a% )ar" er/%" a)a&a' e7"#"e%#" )a% ke#ea'teraa% +a%/ 6erka"ta% erat )e%/a% 5r)$kt"0"ta#
)a% ke5$a#a% kera. A)a5$% #a#ara% )ar" er/%" a)a&a' #e&$r$' te%a/a kera 6a"k #ektr 7ra&, "%7ra& )a% tra)"#"%a&. Pe%)ekata% er/%" e%/a3$ 5a)a k%#e5 tta& a%$#"a, e#"% )a% &"%/k$%/a% +a%/ 6ert$$a% a/ar 5ekeraa% )a&a "%)$#tr" )a5at 6era&a% #e3ara e7"#"e%, #e&aat )a% %+aa%. De%/a% )e"k"a% )a&a 5e%era5a%%+a 'ar$# e5er'at"ka% 6e6era5a 'a& +a"t$( te5at kera, 5#"#" kera, 5r#e# kera. A)a5$% t$$a% 5e%era5a% er/%" a)a&a' #e6a/a" 6er"k$t( 1@ Me%"%/katka% ke#ea'teraa% 7"#"k )a% e%ta&, )e%/a% e%"a)aka% 6e6a% kera ta6a'a% ?7"#"k )a% e%ta&@, e%3e/a' 5e%+ak"t ak"6at kera, )a% e%"%/katka% ke5$a#a% kera, @ e%"%/katka% ke#ea'teraa% ##"a& )e%/a% a&a% e%"%/katka% k$a&"ta# kera#aa #e#aa 5ekera, 5e%/r/a%"#a#"a% +a%/ &e6"' 6a"k )a% e%/'")$5ka% #"#te ke6er#aaa% )a&a te5at kera, :@ 6erk%tr"6$#" )" )a&a ke#e"6a%/a% ra#"%a& a%tara a#5ek8a#5ek tek%"k, ek%", a%tr5&/" )a% 6$)a+a )ar" #"#te a%$#"a8e#"% $%t$k t$$a% e%"%/katka% e7"#"e%#" #"#te a%$#"a8e#"%. A)a5$% a%7aat 5e&ak#a%aa% er/%" a)a&a'
e%$r$%%+a a%/ka
ke#ak"ta% ak"6at kera, e%$r$%%+a ke3e&akaa% kera, 6"a+a 5e%/6ata% )a% k5e%#a#"
6erk$ra%/,
#tre##
ak"6at
e6a"k, a&$r kera 6erta6a' 6a"k,
kera
6erk$ra%/,
5r)$kt"0"ta#
ra#a aa% kare%a 6e6a# )ar"
/a%//$a% 3e)era, ke5$a#a% kera e%"%/kat. R$a%/ &"%/k$5 er/%" #a%/at &$a# a#5ek%+a, a%tara &a"% e&"5$t" ( 1@ Tek%"k @ *"#"k :@ Pe%/a&aa% 5#"k"# 4@ A%at", $taa%+a +a%/ 6er'$6$%/a% )e%/a% kek$ata% )a% /eraka% tt )a% 5er#e%)"a% ;@ A%t'r5etr" <@ S#"&/" =@ *"#"&/", ter$taa 6er'$6$%/a% )e%/a% te5erat$r t$6$', F+/e% $5take )a% akt"0"ta# t$6$' >@ De#a"% A5&"ka#" 9 5e%era5a% er/%" 5a)a te%a/a kera ( 1@ P#"#" Kera
Ter)"r" )ar" 5#"#" )$)$k )a% 5#"#" 6er)"r", 5#"#" )$)$k )"a%a kak" t")ak ter6e6a%" )e%/a% 6erat t$6$' )a% 5#"#" #ta6"& #e&aa 6ekera. Se)a%/ka% 5#"#" 6er)"r" )"a%a 5#"#" t$&a%/ 6e&aka%/ 0ert"ka& )a% 6erat 6a)a% tert$5$ #e3ara #e"6a%/ 5a)a )$a kak". @ Pr#e#Kera Para 5ekera )a5at e%a%/ka$ 5era&ata% kera #e#$a" )e%/a% 5#"#" -akt$ 6ekera )a% #e#$a" )e%/a% $k$ra% a%t'r5etr"%+a. Har$# )"6e)aka% $k$ra% a%t'r5etr" 6arat )a% t"$r. :@ Tata Letak Te5at Kera D"#5&a+ 'ar$# e&a# ter&"'at 5a)a -akt$ e&ak$ka% akt"0"ta# kera Se)a%/ka% #"6& +a%/ 6er&ak$ #e3ara "%ter%a#"%a& &e6"' 6a%+ak )"/$%aka% )ar"5a)a kata8kata. 4@ Me%/a%/kat 6e6a% Bera3a8a3a 3ara )a&a e%/a%/kat 6e6a% +ak%", )e%/a% ke5a&a, 6a'$,
ta%/a%,
5$%//$%/,
)&&.
Be6a%
+a%/
ter&a&$
6erat
)a5at
e%"6$&ka% 3e)era t$&a%/ 5$%//$%/, ar"%/a% tt )a% 5er#e%)"a% ak"6at /eraka% +a%/ 6er&e6"'a%.
Pe%+ak"t85e%+ak"t )" te5at kera +a%/ 6erka"ta% )e%/a% Er/%" . Se$a 5ekera #e3ara k%t"%+$ 'ar$# e%)a5at #$5er0"#" e)"# terat$r. S$5er0"#" e)"# +a%/ 6"a#a%+a )"&ak$ka% ter'a)a5 5ekera a%tara &a"% ( 1@ Peer"k#aa% #e6e&$6ekera ( 6ert$$a% $%t$k e%+e#$a"ka% )e%/a% 6e6a% kera%+a. @ Peer"k#aa% 6erka&a ( 6ert$$a% $%t$k ea#t"ka% 5ekera #e#$a" )e%/a% 5ekeraa%%+a )a% e%)etek#" 6"&a a)a ke&a"%a%. I.#.2
Kesehatan Kerja
Ke#e'ata% kera a)a&a' $5a+a 5e%+e#era#"a% a%tara ka5a#"ta# kera, 6e6a% kera )a% &"%/k$%/a% kera a/ar #et"a5 5ekera )a5at 6ekera #e3ara #e'at ta%5a e6a'a+aka% )"r"%+a #e%)"r" a$5$% a#+arakat )" #eke&"&"%/%+a, a/ar )"5er&e' 5r)$kt"0"ta# kera +a%/ 5t"a& ?UU Ke#e'ata% 1 Pa#a& :@. Ke#e'ata% kera 6ert$$a% $%t$k e5er&e' )eraat ke#e'ata% +a%/ #et"%//" t"%//"%+a, 6a"k 7"#"k, e%ta& )a% ##"a& 6a/" a#+arakat 5ekera )a% a#+arakat +a%/ 6era)a )" &"%/k$%/a% 5er$#a'aa%. A5&"ka#" ke#e'ata% kera 6er$5a $5a+a 5rt"7, 5re0e%t"7, k$rat"7, re'a6"&"tat"7.
Pr#" ke#e'ata% er$5aka% "&$ 5e%/eta'$a% )a% #e%" +a%/ e6a%t$ #e#era%/ $%t$k e%/$6a' /a+a '")$5 e%$$ ke#e'ata% +a%/ 5t"a&, +a"t$ tera)"%+a ke#e"6a%/a% ke#e'ata% 7"#"k, e#", #5"r"t$a& )a% "%te&ekt$a&. T$$a% 5r#" ke#e'ata% )" te5at kera a)a&a' ter3"5ta%+a 5er"&ak$ )a% &"%/k$%/a% kera #e'at $/a 5r)$kt"0"ta# +a%/ t"%//". T$$a% )ar" 5r#" ke#e'ata% a)a&a'( 1@ Me%/e6a%/ka% 5er"&ak$ kera #e'at @ Me%$6$'ka% &"%/k$%/a% kera #e'at :@ Me%$r$%ka% a%/ka a6#e%#" #ak"t 4@ Me%"%/katka% 5r)$kt"0"ta# kera ;@ Me%$r$%%+a 6"a+a ke#e'ata% <@ Me%"%/kat%+a #ea%/at kera U5a+a 5re0e%t"7 )"&ak$ka% $%t$k e%3e/a' tera)"%+a 5e%+ak"t ak"6at kera +a%/ )"#e6a6ka% &e' a&at9 e#"% )a% a#+arakat +a%/ 6era)a )" #ek"tar &"%/k$%/a% kera ata$5$% 5e%+ak"t e%$&ar $$%+a +a%/ 6"#a tera%/k"t 5a)a #aat e&ak$ka% 5ekeraa% +a%/ )"ak"6atka% &e' 5ekera. U5a+a 5re0e%t"7 )"5er&$ka% $%t$k e%$%a%/ ke#e'ata% 5t"a& 5ekera a/ar )")a5at
ke5$a#a%
a%tara
5"'ak
5ekera
)a%
5er$#a'aa%
#e'"%//a
e%"6$&ka% ke$%t$%/a% 6a/" ke)$a 6e&a' 5"'ak. A5&"ka#" $5a+a 5re0e%t"7 )"a%tara%+a 5eaka"a% a&at 5e&"%)$%/ )"r" )a% 5e6er"a% /"2" aka%a% 6a/" 5ekera. G"2" kera a)a&a' /"2" 9%$tr"#" +a%/ )"5er&$ka% &e' te%a/a kera $%t$k ee%$'" ke6$t$'a% #e#$a" )e%/a% e%"# 5ekeraa% )a% 6e6a% kera ta6a'a%. G"2" kera e%a)" a#a&a' )"#e6a6ka% 6e6era5a 'a& +a"t$ re%)a'%+a ke6"a#aa%
aka% 5a/", k$ra%/%+a 5er'at"a% 5e%/$#a'a,
k$ra%/%+a 5e%/eta'$a% te%a/a kera te%ta%/ /"2", t")ak e%)a5at $a%/ aka%, #erta $&a', ka5a% )a% a5a )"aka% t")ak )"keta'$". E7ek )ar" /"2" kera +a%/ k$ra%/ 6a/" 5ekera a)a&a' ( 1@ Pekera t")ak 6ekera )e%/a% ak#"a& @ Perta'a%a% t$6$' ter'a)a5 5e%+ak"t 6erk$ra%/ :@ Kea5$a% 7"#"k 5ekera +a%/ 6erk$ra%/ 4@ Berat 6a)a% 5ekera +a%/ 6erk$ra%/ ata$ 6er&e6"'a% ;@ Reak#" 5ekera +a%/ &a6a% )a% a5at"#
<@ Pekera t")ak te&"t" =@ E7"#"e%#" )a% 5r)$kt"7"ta# kera 6erk$ra%/ Je%"# 5ekeraa% )a% /"2" +a%/ t")ak #e#$a" aka% e%+e6a6ka% t"6$&%+a 6er6a/a" 5e%+ak"t #e5ert" 6e#"ta#, 5e%+ak"t a%t$%/ kr%er, #trke, 5e%+ak"t )e/e%erat"0e, arter"#k&ert"k, '"5erte%#", k$ra%/ /"2" )a% $)a' ter#era%/ "%7ek#" ak$t #e5ert" /a%//$a% #a&$ra% %a7a#. Keter#e)"aa% aka%a% 6er/"2" )a% 5era% 5er$#a'aa% $%t$k e6er"ka% "%7ra#" /"2" aka%a% ata$ 5e&ak#a%aa% 5e6er"a% /"2" kera +a%/ 5t"a& aka% e%"%/katka% ke#e'ata% )a% 5r)$kt"0"ta# +a%/ #et"%//" t"%//"%+a. U5a+a k$rat"7 er$5aka% &a%/ka' 5ee&"'araa% )a% 5e%"%/kata% ke#e'ata% 6a/" 5ekera. U5a+a 5e%ata&ak#a%aa% 5e%+ak"t +a%/ t"6$& 5a)a #aat 6ekera er$5aka% &a%/ka' $%t$k e%"%/katka% ke5$a#a% 5ekera )a&a 6ekera, #eka&"/$# e6er" t"0a#" $%t$k 5ekera #$5a+a e"&"k" ke#e'ata% +a%/ 5t"a&. Pe%+ak"t +a%/ #er"%/ t"6$& )a&a #$at$ &ka#" 5ekeraa% )a5at e%a)" t&ak $k$r )a&a e%/a6"& &a%/ka' 5r#" )a% 5e%3e/a'a%, #e'"%//a t$$a% 5ee&"'araa% )a% 5e%"%/kata% ke#e'ata% kera 5t"a& )"&ak#a%aka%.
I.$ Alur Pro,uks& Ke/"ata% +a%/ a)a )" "%)$#tr" 5erka5a&a% PT Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@ e&"5$t" k%#tr$k#" ka5a& 6ar$ )a% re5a"r ka5a&. Je%"# ka5a& +a%/ )"ta%/a%" a)a&a' ka5a& ta%ker, ka5a& 5a##e%/er, )a% t$/ 6at. Ke/"ata% 5e6$ata% ka5a& )"&ak$ka% &e' 5e/a-a" teta5 PT Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@, #e)a%/ka% $%t$k a-a& )e#a"% ka5a& )"6er"ka% ke5a)a #$6k%traktr ?$t #$r3'"%/@. A&$r 5r)$k#" 5a)a PT Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@ a)a&a' #e6a/a" 6er"k$t ( 1. Pr#e# )3k"%/ ka5a& a. D3k 5&a% 6. Ga6ar re%3a%a /ar"# 3. Ta%k 5&a% ). B$kaa% k$&"t e. Ga6ar 5t%/a% ea%a%/ ka5a&9/a6ar k%#tr$k#" ( ")#'"5 #e3t"% )a% re5a"r &"#t
. S3r$66"%/ a. Pe6er#"'a% ter'a)a5 6"%ata%/ &a$t )a% t$6$'a% &a$t 6. Pe6er#"'a% ter'a)a5 #"#a8#"#a 3at 5era&ata% 3. Pe6er#"'a% r$a%/ $at, 5e%/er"%/a% #erta 5e6e6a#a% ter'a)a5 /a#8/a# +a%/ $)a' ter6akar )ar" )a&a ta%k" :. Pe%/$k$ra% kete6a&a% 5&at a. Pe%//a%t"a% 5&at 6. Pea#a%/a% 5&at 4. Pa"%t"%/ a. Cat )a#ar 6. A%t" kr#" 3. A%t" 7$&"%/ ;. Ra%ta" )a% Ga%/kar <. Ke$)" )a% t%/kat ke$)" =. Pr5e&&er )a% 5r# 5r5e&&er
II.
PELAK%ANAAN
II.1 Tanggal ,an aktu Pengamatan Ke/"ata% -a&k t'r$/' #$r0e+ "%" )"&ak#a%aka% 5a)a 'ar" J$at, 14 Maret !1: Pk& !.!! 11.!! WIB II.2 Tem4at Pengamatan Ke/"ata% "%" )"&ak#a%aka% )" PT Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@ Ga&a%/a% I +a%/ 6era&aatka% )" J&. Pe%a6a%/a% Pe&a6$'a% I, Ta%$%/ Pr"k, Jakarta Utara.
III. HA%IL PEN5A'ATAN
III.1 Ergonom& 1. S"ka5 Kera Ha#"& 5e%/aata% e%/e%a" #"ka5 kera )ar" te%a/a kera e%$%$kka% 6e&$ #e#$a" )e%/a% a#5ek er/%"#, ter6$kt" )e%/a% a)a%+a( a. D"te$ka% #e6a/"a% te%a/a kera 5et%/a% 6e#" )" 6e%/ke& re5ara#" t")ak )"#erta" ea ata$ &a%)a#a% +a%/ #e#$a" t"%//" 6a)a% $%t$k e$)a'ka% 5r#e# 5et%/a% 6e#". 6. D"te$ka% #e6a/"a% te%a/a kera +a%/ e&ak$ka% 5e%/e&a#a% ta%5a e%//$%aka% a&at 5e&"%)$%/ )"r". . Cara Kera Cara kera +a%/ ka" aat" a)a )$a #"#" +a"t$ ( 5#"#" kera )a% 5r#e# kera. a. P#"#" kera 6a/"a% 5et%/a% 6e#" #e6a/"a% 6e#ar 6e&$ #e#$a" )e%/a% a#5ek er/%". 6. Pr#e# kera 5e/a-a"
+a%/ e%//$%aka% a&at 6a%t$ e#"%
5et%/a% 6e#", 5e%/e&a#a% #e3ara ke#e&$r$'a% 6e&$ #e#$a" )e%/a% er/%" kare%a ke6a%+aka% ereka 5e&ak$ka% ke/"ata% )e%/a% eak#"a&ka% 5era&ata% +a%/ a)a #aa ?"%"a&@. :. Be6a% Kera Akt"0"ta# 5era#"%a& PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@ )"&ak$ka% #et"a5 'ar" Se%"% J$at a)a&a' a !=.:! 8 1<.:! WIB. Ha#"& 5e%/aata% 6e6a% kera ter'a)a5 te%a/a kera PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@ )"6a/" e%a)" = ke&5k.
III.2 Kesehatan Kerja 1. 6as&l&tas Pela7anan Kesehatan Pa)a PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@ ter)a5at #e6$a' 5&k&"%"k +a%/ e"&"k" #at$ ra%/ )kter +a%/ 6ert$/a# #at$ ka&" #e"%//$ #et"a5 'ar" ka"# +a%/ 6er5era#" )ar" a 14.!! 1<.!!, ter)a5at #at$ 5arae)"# )a% #at$ a#"#te% ter&at"' 5arae)"# +a%/ 6ert$/a# #et"a5 'ar" #e&aa a kera 5e/a-a". P&"k&%"k "%" 6ekera #aa
)e%/a% 6e6era5a r$a' #ak"t +a%/ 6ekera#aa )e%/a% a#$ra%#" BNI &"7e )a% BPJS kete%a/akeraa% #e#$a" )e%/a% /&%/a% 5erkeraa%. 2. Program Kesehatan D"&ak$ka% t"%)aka% 5rt"7 #e5ert" 5ea#a%/a% 5#ter )" 5&"k&"%"k )a% 5e%+$&$'a% te%ta%/ 5e%3e/a'a% HIV9AIDS teta5" t"%)aka% "%" t")ak r$t"% )"&ak$ka%. Ke/"ata% 5re0e%t"7 +a%/ 5er%a' )"&ak$ka% a)a&a' 7//"%/. T"%)aka% k$rat"7 6e&$ ak#"a& 'a%+a )"&ak$ka% t"%)aka% P:K )a% 5era&ata% e)"# +a%/ ter#e)"a t")ak &e%/ka5 kare%a eraka 'a%+a e&ak$ka% 5et&%/a% 5a)a 3e)era r"%/a%, )a% $%t$k ka#$# &e6"' )ar" "t$ #e/era )"r$$k. Set"a5 e&ak$ka% t"%)aka% )" 5&"k&"%"k 5arae)"# t")ak e%//$%aka% a&at 5e&"%)$%/ )"r" )a% a&at8a&at e)"# t")ak 5er%a' )"#ter"&ka%. T"%)aka% re'a6"&"tat"7 t")ak )"&ak$ka%. 3. Pen8egahan HI09AID% ,an Narko+a Per%a' )"&ak$ka% 5e%+$&$'a% te%ta%/ HIV9AIDS )a% %ark6a teta5" t")ak 6erka&a. Skr"%"%/ %ark6a 'a%+a )"&ak$ka% 5a)a 5eer"k#aa% a-a&. ). Pemer&ksaan Kesehatan Set"a5 kar+a-a% +a%/ 6ar$ a#$k )"&ak$ka% 5eer"k#aa% MCU ? Medical Check Up@ a-a& )" PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@.
Ke$)"a% "%"a& 1 ta'$% te%a/a kera +a%/ #eka&" ter)a5at MCU 6erka&a. J"ka #e&aa MCU )")a5atka% 5e%+ak"t +a%/ e6$t$'ka% 5e%a%/a%a% &a%$ta%, aka 5ekera aka% )"6at" '"%//a #e6$' +a%/ 6"a+a )"ta%//$%/ &e' 5er$#a'aa%. Set"a5 1 ta'$% #eka&" )"&ak$ka% 5eer"k#aa% k'$#$# 6a/" 5ara 5ekera #e#$a" )e%/a% r"#"k kera. J"ka ter)a5at
e%/a&a"
5e%+ak"t
ak"6at
kera
ata$
5e%+ak"t
ak"6at
ke#e&aata% kera, aka aka% e%)a5atka% ta%//$a%/a% )ar" BPJS kete%a/a keraa%. #. 5&:& ,an Kant&n Ha#"& 5e%e$a% ka" )" &a5a%/a% e%$%$kka% 6a'-a 5ee%$'a% /"2" 5ekera #$)a' )"&ak$ka% )e%/a% 3$k$5 6a"k &e' 5er$#a'aa%, +a"t$(. •
Maka% #"a%/ #e6a%+ak #at$ ka&" #e'ar" +a%/ aka%a%%+a )"k"r" )ar" kater"%/ +a%/ #$)a' )"t$%$k &e' 5er$#a'aa%. De%/a% &a$k 5a$k +a%/ e%3ak$5 %a#", &a$k, #a+$r )a% 6$a' #erta a"r "%$
•
*a#"&"ta# a"r "%$ 6a/" 5ekera &a5a%/a% 6"a#a%+a )"a%tar )e%/a% e%//$%aka% )r$8)r$ +a%/ 6er"#" a"r a#ak. Ya%/ )")"#tr"6$#"ka% 'a%+a #at$ ka&" #e'ar" +a"t$ 5a)a a aka% )a% 5e/a-a" e%/a6"& #e%)"r" a#"%/8a#"%/ a"r "%$ ter#e6$t.
•
Te5at aka% +a%/ )"#e#$a"ka% )e%/a% t"%/kat a6ata% 5ara 5e/a-a" +a"t$ r$a%/ aka% A, B, C )a% D. Na$% 6"a#a%+a ereka e%/a6"& aka%a% #e%)"r" +a%/ #$)a' )" 6$%/k$#, )a% 6"a#a%+a ereka aka% )" te5at kera.
•
D"#e)"aka% k$r#" a$5$% ea $%t$k aka% k'$#$# 5ara 5ea6at 5er$#a'aa%.
•
Te5at #a5a' ta%5a t$t$5 +a%/ )"#e)"aka% $%t$k e6$a%/ #a5a' aka%a% #e3ara terat$r )"6$a%/ &e' 5et$/a# 3&ea%"%/ #er0"3e ke te5at 5e6$a%/a% &"6a'. P#"#"%+a )" #$)$t8#$)$t r$a%/a%.
•
U%t$k e%3$3" ta%/a% e%//$%aka% -a#'ta7e& +a%/ a)a )" )ekat 5"%t$ a#$k.
$. Pen7ak&t Ter+an7ak Pa)a #e6a/"a% 6e#ar 5ekera &a5a%/a% ter)a5at k&"%"k. B"&a a)a 5ekera +a%/ #ak"t 5"'ak a%aee% te&a' e%+e)"aka% P:K. O6at +a%/ )"#e)"aka% ter6ata# 'a%+a 6at $$ +a%/ )"$a& #e3ara 6e6a#. B"&a tera)" ke3e&akaa% kera, 5e/a-a" ter#e6$t &a%/#$%/ )"6a-a ke R$a' Sak"t ter)ekat kare%a )"ta%//$%/ka% 5a)a Ja##tek. U%t$k kar+a-a% teta5 a)a 5e%//a%t"a% 6"a+a 5era-ata% $%t$k 5e/a-a" , "#tr" )a% : ra%/ a%ak. Ber"k$t "%" )a7tar 5e%+ak"t ter6a%+ak +a%/ )"te$ka% 5a)a 5er$#a'aa% PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@ 6$&a% Ja%$ar" !14@ a. 6. 3. ). e. 7. /. '. ". .
I%7ek#" #a&$ra% 5er%a7a#a% ak$t ?:= Ora%/@ Sak"t ke5a&a, "/ra"%e, 5$#"%/ ?; Ora%/@ Pa%a# )"%/"% ?! Ora%/@ L$ka &e3et, 6akar, ear, r6ek ?1> Ora%/@ H"5erte%#" ?1< Ora%/@ Reat"k, a#a $rat ?1< Ora%/@ Sak"t ata ke%a /ra, ata era' ?1< Ora%/@ Pe/a&85e/a&, #ak"t 5"%//a%/ )a% k&e#ter& ? Ora%/@ D"a6ete# Me&&"t$# ?> Ora%/@ Sak"t /"/", /$#" 6e%/kak ?; Ora%/@
!. PAK ;ang Terja,&< %arana P3K< Person&l Kesehatan PAK +a%/ ter#er"%/ )"a&aa" 5ara 5ekera PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" a)a&a' )erat"t"#, L$ka Le3et, L- 6a3k 5a"%, L$ka Ter6$ka, ata%+a terke%a /ra. Sara%a P:K ter)a5at )"#et"a5 6a/"a%. Na$% k$a&"ta# )a% k$a%t"ta#%+a a#"' #a%/at ter6ata# )a% t")ak #e#$a" )e%/a% t"%/kat 6a'a+a 5ekeraa%. K&"%"k +a%/ ter)a5at )"-"&a+a' /a&a%/a% 1 ter)a5at 1 6$a'. Per#%"& +a%/ ter)a5at )" k&"%"k ter)"r" )ar" 1 ra%/ )kter, 1 ra%/ a%tr" )a% 1 ra%/ a#"#te%. K&"%"k 6$ka #et"a5 'ar" )ar" a !=.:! 1<.:!. Dkter 'a)"r #et"a5 'ar" ka"# )ar" a 1:.!! 1<.!!, %a$% a%tr" )a% a#"#te% 'a)"r #et"a5 'ar". U%t$k 5a#"e%85a#"e% /a-at #e/era )" r$$k ke r$a' #ak"t ter)ekat.
III.3 Penanganan 'asalah N
U%"t Kera
Pera#a&a'a% Pa)a 5et%/a% 6e#"
1
Cara Kera
ata$ 5e%/e&a#a% a&at8 a&at )a% 5r#e# kera t")ak er/%"#
:
Pe%a%/a%a% Me%+e)"ka%
Sara% D"6er" k$r#"
a&a# ea )a%
)a% &a5$
6a%/k$ ke3"&
$%t$k
$%t$k
ke%+aa%a%
et%/. Se#$a" kare%a
5ekera
'a%+a 5a)a
Be6a% Kera
S$)a' #e#$a"
K&"%"k
a 5er'ar" )"#e)"aka% k&"%"k )" &ka#" Me6er"ka%
Se6a"k%+a
PT. Dk )a% Perka5a&a%
a)-a&
)kter )a%
K)a Ba'ar" ?Per#er@
ke6era)aa%
5arae)"#
)kter )a%
5rakt"7 )a&a
5arae)"3
ea%ta$
#erta 5era&ata%
ke#e'ata%
)a% 6at86at%
5ara 5e/a-a".
#erta
O6at86ata%
ke6er#"'a%
)a% 5er&ata%
k&"%"k
#erta
'ar" kera )a% >
8
ke6er#"'a%
&e6"' )"5er'at"ka% )e%a% a)-a& 5"ket ke6er#"'a%. Pe%+$&$'a% 4
G"2"
G"2" 5erra%/a% t")ak
/"2" kera,
ter5a%ta$
e%/$k$r /"2" 5ekera
I0. HA%IL PEN5A'ATAN
I0.1 Penanganan 'asalah
Pe%+e)"aa% Cater"%/ Se'at
N
U%"t Kera
Pera#a&a'a%
Pe%a%/a%a%
Sara%
1
Cara Kera
Pa)a 5et%/a% 6e#" ata$ 5e%/e&a#a% a&at8 a&at )a% 5r#e# kera t")ak er/%"#
Me%+e)"ka% a&a# ea )a% 6a%/k$ ke3"& $%t$k et%/.
Be6a% Kera
S$)a' #e#$a"
D"6er" k$r#" )a% &a5$ $%t$k ke%+aa%a% 5ekera. Ber"ka% a#ker $%t$k 5e%/e&a#a% 8
:
K&"%"k
4
G"2"
Se#$a" kare%a 'a%+a 5a)a 'ar" kera )a% > a 5er'ar" )"#e)"aka% k&"%"k )" Me6er"ka% Se6a"k%+a &ka# "PT. DOK KODJA a)-a& )kter )a% BAHARI GALANAN 1 ke6era)aa% 5arae)"# )kter )a% 5rakt"7 )a&a 5arae)"# ea%ta$ #erta 5era&ata% ke#e'ata% 5ara )a% 6at86at% 5e/a-a". +a%/ &e%/ka5 Sara%ka% #erta e%//$%aka% ke6er#"'a% a#a 5arae)"k k&"%"k. +a%/ 6er#er"7"kat. O6at86ata% )a% 5er&ata% #erta ke6er#"'a% 'ar$# #e&a&$ )" a/a. A&at 6e)a' "%r )"#e)"aka%. G"2" 5erra%/a% t")ak Pe%+$&$'a% Pe%+e)"aa% ter5a%ta$ /"2" kera, Cater"%/ Se'at e%/$k$r /"2" 5ekera 0.
PENUTUP
0.1 Kes&m4ulan Ke#"5$&a% e%/e%a" a#5ek er/%"# )a% ke#e'ata% kera )" PT. Dk )a% Perka5a&a% K)a Ba'ar" ?Per#er@ a)a&a'(
1. A#5ek er/%" 6e&$ ter5e%$'" )e%/a% 6a"k kare%a 5ara 5ekera 6e&$ e%/eta'$" )a% 6e&$ e%+a)ar" e%/e%a" a#5ek er/%" )" 6")a%/ 5ekeraa%%+a a#"%/8a#"%/ )a% 6e&$ a)a%+a #ta%)ar e%/e%a" #"ka5 kera, 3ara kera, 6e6a% kera, )a% &"%/k$%/a% kera. . A#5ek ke#e'ata% kera 6e&$ ter5e%$'" kare%a 6e&$ )"5t"a&ka%%+a 5eer"k#aa% ke#e'ata% #e3ara 6erka&a ?5eer"k#aa% ke#e'ata% a#"' ter6ata#@, t")ak ter#e)"a%+a )kter a/a k&"%"k +a%/ #e&a&$ #ta%) 6+ )" k&"%"k, #erta k&"%"k +a%/ k$ra%/ &a+ak 6a/" 5ekera. :. G"2" 5ekera 6e&$ terk%tr& )e%/a% 6a"k kare%a 5"'ak 5er$#a'aa% e%+e)"aka% 3ater"%/ )ar" &$ar %a$% t")ak )"&ak$ka% 5e%/'"t$%/a% ka&r" +a%/ )"6$t$'ka% #e3ara #5e#"7"k $%t$k #et"a5 6a/"a% 5ekeraa%. 0.2 %aran 1. Ba/" 5ekera
+a%/ 6era)a )" &a5a%/a% #e6a"k%+a )" 6er"ka% a&at8a&at
+a%/ e%$%a%/ 5ekeraa% a/ar &e6"' er/%"# /$%a e%3e/a' $%3$&%+a 5e%+ak"t ak"6at kera )a% ke3e&akaa% ak"6at kera. . Se6a"k%+a )"&ak$ka% 5e%/a)aa% k&"%"k +a%/ &e6"' 6a"k )"a%a ter)a5at )kter )a% 5arae)"# +a%/ #ta%)86+ )" k&"%"k, )a% e%"%/katka% #tat$# kea5$a% k&"%"k 6$ka% 'a%+a P:K. :. Per$#a'aa% #e6a"k%+a e%+e)"aka% te5at aka% 6a/" 5ara 5ekera &a5a%/a% #erta 5e%+e)"aa% a"r "%$ +a%/ &e6"' &a+ak )a% &e6"' #er"%/ 5e%)"#tr"6$#"a%%+a kare%a &ka#" kera +a%/ 5a%a# a/ar e%3e/a' )e'")ra#" #erta e%+e)"aka% te5at #a5a' 6er5e%$t$5 +a%/ &e6"' 6a%+ak. Jakarta, Maret !14 Ya%/ e6$at &a5ra% 5e5r#e#a% K$%$%/a% 5er$#a'aa%, Tat"ek Wa'a-at",SE