i
Karapatang-ari sa Pilipinas 2015 Rex Book Store, Inc. RBS Serye sa Filipino – Panitikan Kalinangan 9 Binagong Edisyon 2015 ISBN 978-971-23-6953-7 Klasipikasyon: Batayan at Sanayang Aklat (03-FI-00057-E) Inilathala na may karapatang-ari 2015 at ipinamahagi ng Rex Book Store, Inc. (RBSI) na may punong tanggapan sa 856 Nicanor Reyes Sr. St., Sampaloc, Manila / Tel. Blg.: 735-1364, 736-0567 Mga Sangay ng RBSI: LUZON •MORAYTA: 856 N. Reyes Sr. St., Sampaloc, Manila / Tel. Nos.: 736-0169, 733-6746; Telefax: 736-4191 •RECTO: 2161-65 Freedom Building, C.M. Recto Avenue, Sampaloc, Manila / Tel. Nos.: 522-4521, 522-4305, 522-4107, 733-8637 •RECTO (La Consolacion): Mendiola, Manila • MAKATI: Unit UG-2, Star Centrum Bldg., Sen. Gil Puyat Ave., Makati City / Tel. No.: 818-5363; Telefax: 8933744 •ROCKWELL: 1st Floor, Ateneo Professional School, Rockwell Center, Bel-Air, Makati City / Tel. No.: 729-2015 •CUBAO: Unit 10 UGF, Doña Consolacion Bldg., Gen. Santos Ave., Araneta Center, Cubao, Quezon City /Telefax: 911-1070 •ORTIGAS: G/F East Tower, Philippine Stock Exchange Center, Exchange Road, Ortigas Center, Pasig City / Tel. No.: (02) 650-4347 •CAVITE: Block 4, Lot 20 Don Gregorio Heights 2, Zone 1-A Aguinaldo Highway, Dasmariñas, Cavite / Telefax: (046) 416-1824 •CAVITE (Tanza): (Display Area) Block 5, Lot 6, City View 4 and 5, Brgy. Tanauan, Tanza, Cavite •NAGA: 1-1A Geronimo Bldg., Barlin St., Sta. Cruz, Naga City, Camarines Sur/Telefax: (054) 811-6878 •LEGAZPI: Unit 6, 3rd Floor, A. Bichara Silverscreen, Legazpi City, Albay / Telefax: (052) 480-2244 •CALAPAN: Brgy. Salong, National Highway, Calapan City, Oriental Mindoro / Telefax: (043) 288-1650 •BATANES: L. Lopez St., Kayvalugan, Basco, Batanes •TUGUEGARAO: 10 Arellano Ext., Brgy. Ugac Sur, Tuguegarao, Cagayan / Telefax: (078) 844-8072 •CABANATUAN: Fontelera Building, 1271 Del Pilar Ext., Sangitan East, Cabanatuan City, Nueva Ecija / Tel. No.: (044) 464-2151; Telefax: (044) 600-5684 •URDANETA: Zone 6, Pinmaludpod, Urdaneta City, Pangasinan / Telefax: (075) 568-3975 •ANGELES: Unit H, JMS Bldg., MacArthur Highway, Brgy. Salapungan, Angeles City, Pampanga/Telefax: (045) 8875371 • BAGUIO: Rex Hall Student Residences, Upper Gen. Luna cor. A. Bonifacio St., Baguio City, Benguet / Tel. No.: (074) 422-0574 VISAYAS •TACLOBAN: Brgy. 74 Marasbaras, Tacloban City, Leyte / Tel. No.: (053) 323-8976; Telefax: (053) 523-1784 •ILOILO: 75 Lopez Jaena St., Brgy. San Isidro, Jaro, Iloilo City, Iloilo / Tel. No.: (033) 329-0332; Telefax: (033) 329-0336 •BACOLOD: 28 Brgy. 36, Purok Immaculada, Quezon Ave., Bacolod City, Negros Occidental •CEBU: 11 Sanciangko St., Cebu City / Tel. Nos.: (032) 416-9684, 2546773, 505-4313; Telefax: (032) 254-6466 MINDANAO •CAGAYAN DE ORO: J. Seriña St. cor. Vamenta Blvd., Carmen, Cagayan de Oro City, Misamis Oriental / Telefax: (088) 858-6775, 3095881 •DAVAO: 156 C.M. Recto St., Davao City, Davao / Tel. Nos.: (082) 300-5422, 305-5772; Telefax: (082) 221-0272 •GENERAL SANTOS: Aparente St., Dadiangas Heights, General Santos City, South Cotabato / Telefax: (083) 554-7102 • ZAMBOANGA: San Francisco Loop, Mayor Agan Ave., Camino Nuevo B, Zamboanga City / Tel. No.: (062) 955–0887 www.rexpublishing.com.ph Walang bahagi ng aklat na ito ang maaaring kopyahin o i-recopy sa mga aklat, polyeto, balangkas, o sulatin—maging ito ay palimbag, mimyograp, makinilyado, kopyang panlarawan, o sa anumang porma— para ipamahagi o ipagbili nang walang pahintulot ng Tagapaglimbag at ng/ng mga May-akda. Ang lalabag ay ipagsasakdal sang-ayon sa batas sa karapatang-ari, tatak-pangkalakal, patente, at iba pang kaugnay na batas. RBSI’s Book Association Memberships: Philippine Booksellers Association, Inc. (PBAI); Book Development Association of the Philippines (BDAP); Philippine Educational Publishers Association (PEPA); Book Exporters Association of the Philippines (BEAP); Academic Booksellers Association of the Philippines (ABAP); Children’s Literature Association of the Philippines, Inc. (CLAPI); Asian Publishers Resources Center (APRC) PEPA’s International Book Association Memberships: International Publishers Association (IPA); Asia Pacific Publishers Association (APPA); ASEAN Book Publishers Association (ABPA); Philippine Book Publishing Development Federation (Philbook) Printed by
rex printing company, inc.
84-86 P. Florentino St., Sta. Mesa Heights, Quezon City / Tel. No.: 857-7777
Mula sa Tagalathala.............................................................................................................................. xi Paunang Salita........................................................................................................................................ xvii
Yunit I – Pag-unawa at Pagpapahalaga sa mga Akdang Pampanitikan ng Timog-silangang Asya Bilang ng Aralin
1
Pamagat
Saludo Ako sa Iyo
Teksto Ang Kasiyahan ng Isang Titser sa Baryo ni Nimitr Bhumi-thaworn Salin ni Medina Jr. mula sa Ingles ni Chamronzi Rutnim
Pagsusu ring Pampanitikan Dulog Humanismo
Wika at Gramatika Pakikipa nayam
Pagpa pahalagang Pangkatau han Pagganap sa Tungkulin
Integrasyon Kultura
Rubrics
Pahina
Pagsasagawa ng Talk Show Paggawa ng Larawang – Guhit at Sketch
2
(Thailand)
2
Kapwa Ko, Panana gutan Ko
Dalawang Paso ng Orchids
Dulog na Pormalismo
ni Phan Du
Pagsusuri sa paraan ng pagsasalaysay
salin ni Buenaventura S. Medina Jr.
Pang-ugnay na Hudyat sa Pagsusunodsunod ng mga pangyayari
Pagmamalasakit
Pagbuo ng Maikling Dula
Pagkakaroon ng Paninindigan
Biology
Pag-uulat sa Isinagawang Pakikipanayam
25
(Vietnam) Mabuhay Ka, Anak Ko ni Pin Yathay
3
Manindigan sa Panahon ng Pagsubok
Pagsusuri ng Nobela
salin ni Ruth Elynia S. Mabanglo
Kasaysayan
Pagsasadula Pagsusuri ng Tauhan Pagbibigaypuna
(Cambodia)
Pagbuo ng Kasabihan o Salawikain
iii
50
4
Mga Taong Naghahanap ng Liwanag ng Kalunsuran
Mga Katulong sa Bahay
Realismo
Pananaliksik
ni Vei Trong Phung Salin sa Filipino ni Florentino A. Iniego
Pagbibigay ng Proteksiyon sa Kasambahay
Kasaysayan
Pagkalinga sa Kapwa
Araling Panlipunan
Pangkatang Gawain
79
(Vietnam)
5
Pagkalinga sa Kapwa, Isagawa Araw-araw
Mga Tunog ng Kahirapan ni Jacinta Ramayah
Pagsusuri ng Tula
Sabayang Pagbigkas
Pagtatanghal ng Sabayang Pagbigkas
98
Salin ni Maybel Amog (Malaysia)
6
Ang Tao ang Gu magawa ng Kaniyang Kapalaran
Apat na Katangian ng Masusuwerteng Tao
Pagsusuri ng Lathalain
Pagsulat ng Lathalain
Pagtupad sa Pangarap
Sikolohiya
Ang Debate o Pagtatalo
ni Armando T. Javier
Pagsasagawa ng Pagtatalo o Debate
116
(Philippines) Makakaya Rin Natin
7
Sariling Galing, Pa yabungin
Pagsusuri ng Napanood na Episode ng Dulang Pantelebisyon
Pagpapahayag ng Katotohanan
Paniniwala sa Sarili
Ang mga Tiket sa Loterya
Dulog na Naturalismo
Mga Pangugnay
Tapat na Pakikipagkaibigan
ni Haji Zakaira
Mga Uri ng Tauhan ng Maikling Kuwento
(Buod ng Telenobela) Ibinuod ni Shiela Marie V. Vergara
Technology and Livelihood Education
Pagsasatao
Ekonomiya/ Pagnenegosyo
Paggawa ng Kard
131
(Singapore)
8
Magandang Buhay, Hu wag Sirain
salin ni Erlinda A. Pinga
143
(Indonesia) Pangwakas na Gawain
9
Malikhaing Panghi hikayat at Book Fair
Sariling Akdang Nanghihikayat
Pagsusuri sa Isinagawang Malikhaing Panghihikayat at Bookfair
Proseso sa Pagsasagawa ng Bookfair
Pagpapahalaga sa Kultura
Sining
Malikhaing Panghihikayat at Book Fair Pagsulat ng Lathalain
iv
163
Yunit II – Pag-unawa at Pagpapahalaga sa mga Akdang Pampanitikan ng Silangang Asya Bilang ng Aralin
Pamagat
10
Kalikasan, Iyong Pa halagahan
Teksto Tanka at Haiku (Japan)
Pagsusu ring Pampanitikan Pagsusuri ng Tula
Wika at Gramatika Primary Suprasegmental
Pagpapa halagang Pangkatau han Pagpapahalaga sa Kalikasan
Integra syon Araling Panlipunan Sining
Rubrics Pagsulat ng Tanka/ Haiku Exhibit
Pahina
169
Monologo
11
Talino Laban sa Lakas
Ang PakikipagDuwelo ng Butiki sa Leopardo Adaptasyon ni Dr. Mike Lockett
Pagsusuri sa mga Pahayag Panonood ng Cartoon
Ekspresyon sa Pagpapahayag ng Damdamin
Paggalang sa Kapwa
Pananaliksik
Monologo
181
salin ni: Yñigo Miguel (Srilanka)
12
Panitikan Tungo sa Kapayapaan
Ang Panitikan sa Pagpapasulong ng Katarungan, Kalayaan, at Kapayapaan
Pagsusuri ng Sanaysay
Pang-ugnay
Pagpapahalaga sa Katarungan, Kalayaan, at Kapayapaan
Kasaysayan
Pagpapahayag ng Opinyon o Pag-aalinlangan
Pagmamahal sa Magulang
Sining
Katangian ng Maikling Kuwento
Pananampalataya
Relihiyon
Pagbigkas ng Talumpati
195
Halaw sa talumpati ni A. Fatz (Pakistan)
13
Pinagka sundong Pag-ibig
Ang Walang Puso
Pormalismo
ni Yi Kwangsu salin ni Edgar Calabia Samar
Debate o Pagtatalo
214
(Korea)
14
RelihiyonGabay sa Buhay
Ang Templo ng Ginintuang Pabilyon
Sikolohikal
Rubric sa Pagguhit
231
ni Yukio Mishima Salin ni Galileo Zafra (Japan)
15
Kasabay ng Pagunlad ang Pagbabago ng Tao
Ang Labu-Labo sa Pamilya ni Mizu-ron Muko (China)
Kultura ng Pook
Mga Anyo ng Morpema Uri ng Morpema
v
Huwarang Magsasaka
Kultura
Pagtatalo Pagtatanghal ng Dula
247
16
Karapatan Mo, Igaga lang Ko
Meteor Garden Season 1 (Korea)
Liwanag ng Kadiliman
Anapora at Katapora
Paggalang sa Karapatan ng Kapwa
Araling Panlipunan
Pagsulat ng Pagsusunod ng Dula
265
Pagsulat ng Sanaysay Niyebeng Itim
17
Ang Pagkakabuo ng Dula
Realismo
ni Liu Hang Salin ni Galileo Zafra
Mga Hudyat sa Pagbibigay-diin
Pagmamahal sa Trabaho
Araling Panlipunan
Pagsusuri ng Sanaysay
Pagkakaisa at Pagtutulungan
Lingguwistika
Pangkatang Gawain
286
(China)
18
Pangwakas na Gawain Malikhaing Pagsulat ng Sanaysay
Malikhaing Pagsulat ng Sanaysay
Proseso ng Pagsulat
Pagsulat ng Sanaysay
312
Yunit III – Pag-unawa at Pagpapahalaga sa Akdang Pampanitikan ng Kanlurang Asya Bilang ng Aralin
Pamagat
Teksto
19
Pagpapakumbaba, Bakas ng Tunay na Kabutihan
Ang Pariseo at Maniningil ng Buwis
Alay para sa mga Namayapa
Wika at Gramatika
Pagpapa halagang Pangkatau han
Integra syon
Katangian ng Parabula
Matalinhagang Pahayag
Kababaangloob
Relihiyon
Paghahambing ng Elihiya sa Ibang Uri ng Pantulong Pampanitikan
Pagsasaling Wika
Pagmamalasakit sa Kapuwa
Pagsasaling Wika
Pagsusuri sa Pangunahin at Pantulong na mga Detalye
Mga pangugnay
Rubrics Pagtatanghal ng Parabula
Pahina
320
(Lucas 18:9-14) Mga Namayapa Kong Kababayan
20
Pagsusu ring Pampanitikan
Kathil Lubresa salin ni Myrna Cagampong at Camille Soriano
Pagsasaliksik Pagsulat ng Elihiya
333
(Lebanon) Karapatan ng Kababaihan sa Saudi Arabia
21
Tao’y Magkakapantay
Sinulat ng isang Propesora sa Batas
Paggalang sa Karapatan ng Kababaihan
Politika
Pagtatalo Pangangatuwiran
347
salin ni: Nelia Pagoso (Saudi Arabia) Saffuriyeh
22
Kalayaan sa Lupang Tinubuan
Etimolohiya
ni: Ali Al-Azhari Palestine salin ni Nelia P. Pagoso (Israel)
vi
Pagmamahal sa Bayan at Pamilya
Kasaysayan
Slogan
362
23
Bunga ng Labis na Pag-ibig
Sina Ara at Semiramis mula sa Kasaysayan ng Armenis
Pagsusuri sa Banghay ng Dula
Pagsulat ng Pagbabalangkas
Mabuting Pamumuno
Politika
Pagsasagawa ng Pagbabalita
Pang-abay na Pamanahon
ni Moses ng Khorene
379
salin ni Shiela Marie V. Vergara (Armenia)
24
25
Kamatayan: Isang Katotohanan sa Buhay
Ang Santo at ang Leon
Epiko ni Gilgamesh
Pagsusuri ng Epiko
ni Manuel A. Torres (Babylonia/ Iraq) Si Santo Gerasimus at ang Leong si Jordan
Leader Response Theory
Ni Yuri Klitsenko, Russia
Mga Pahayag na Ginagamit sa Paghahambing
Pagtanggap ng Kalooban ng Diyos
Relihiyon
Paggamit ng iba’t ibang Ekspresyon sa Pagpapahayag ng Damdamin
Pagtanaw ng Utang na Loob
Relihiyon
Pagtatalumpati
Pagpapanatili ng Kapayapaan
Pagguhit ng Simbolismo Pagsulat ng Sanaysay
394
Pasalitang Pagtatanghal
409
salin ni Reynante T. Villas (Jordan)
26
May Solusyon ang Lahat ng Prob lema
Ang Problema ng Palestino: Ang Pinagmulan at Implikasyon Nito
Pagsusuri sa Pananaw ng May-akda
Kasaysayan ng Daigdig
Pagtatalumpati Interpretasyon ng awit
Pagkakaisa
Pagsasagawa ng Adaptation
ni Aatisk Palikan Salin ni Nelia Pagoso
424
(Palestino)
27
Pangwakas na Gawain
Pagtatanghal ng Kulturang Asyano
Pagtatanghal
Pagtatanghal ng Kulturang Asyano
Pagpapahalaga sa Kultura at Tradisyon
Sining
Pagtatanghal ng Kulturang Asyano
440
Yunit IV – Pag-unawa at Pagpapahalaga sa Nobelang Noli Me Tangere Bilang Isang Obra Maestra Bilang ng Aralin
28
Pamagat
Mahahalagang Tala sa Noli Me Tangere
Teksto Kaligirang Pangkasaysayan ng Noli Me Tangere
Pagsusu ring Pampanitikan Sosyolohikal
Wika at Gramatika
Pagpapa halagang Pangkatau han
Kahulugan ng Noli Me Tangere
Pagmamalasakit sa Bansa
Kabanata I – Isang Pagtitipon
vii
Integra syon Kasaysayan ng mga Bayaning Pilipino
Rubrics
Pahina
Paggawa ng Scrapbook
447
29
Masayang Pagsalubong, Nabalot ng Kalungkutan
30
Halinang Balikan ang Lumipas na Kahapon
Mga Kabanata 2 – Si Ibarra 3- Sa Hapunan 4 – Erehe at Filibustero 5- Tala sa Karimlan
Pagsulat ng Monologo
Mga Kabanata
Moralistiko
8 – Mga Alaala ng Lumipas 9 – Iba’t ibang Pangyayari Mga Kabanata
31
Kapangyarihan at Kawalan ng Hustisya
12 – Todos Los Santos
Naturalismo
Pagguhit ng Simbolismo
Pagpapahalaga sa Ama
Araling Panlipunan
Araling Panlipunan
Pagbibigay ng Opinyon
Paninindigan sa Sariling Pamilya
Payo ni Pilosopong Tasyo
Paggalang sa mga Patay
Values Education
Paghahambing
Pagtatanghal ng Monologo
464
Pananaliksik
480
Pangkatang Pagmamarka
13 – Babala ng Unos
495
14 – Baliw o Pilosopo 25 – Sa Bahay ng Pilosopo Mga Kabanata 15 – Ang mga Sakristan
32
Ang Pami lya ni Sisa
Dulog Moralistiko
Pagsulat ng Liham
Pagmamahal sa Ina sa Anak
RA 9262 RA 7610
Pagsulat ng Liham
16 – Si Sisa 17 – Si Basilio
513
18 - Nagdu-rusang Kaluluwa 21 – Kasaysayan ng Isang Ina Mga Kabanata
33
Liwanag sa Kabila ng Agamagam
22 – Liwanag at Dilim 23 – Pangingisda
Panguna hing Ideya at Pantulong na Ideya
Pagsasalaysay
Pagtulong sa Kapwa
Pagsusuri sa Katangian ng Tauhan
Pagsasagawa ng Talk Show
Pagtupad sa Tungkulin
Pagbibigay ng Opinyon
Pagbabalik
Pagpapahalaga sa Kultura at Tradisyon
Social Media
Pagsasalaysay
Pagbibigay ng Opinyon
529
26 – Sa Gubat 27 – Takipsilim Mga Kabanata
34
Walang Lihim na Di Nabubunyag
28 – Isang Liham 29 – Sa Kumbento
Kultura at Tradisyon
Pagmamalasakit sa Kapuwa
Pagtatanghal ng Talk Show
548
31 – Sermon Mga Kabanata 32 – Panghugos
35
Mga Ibi nunga ng Pagtatalo
33 – Kalayaan ng Isipan
Politika
Pagbabalita (TV)
563
34 – Nangyari sa Tanghalian 35 – Palapalagay
viii
Mga Kabanata 39 – Doña Consolacion
36
Karapatan vs Kapangyarihan
Pagdulog Markismo
40 – Ang Kapangyarihan at ang Lakas
Pagbibigay ng Posibleng Solusyon
Paggamit nang Wasto sa Kapangyarihan o Katungkulan
Politika
Paggawa ng Plakard/ Poster/ Slogan
42 – Ang Mag-asawang Espadaña
45 – Ang mga Nagrere-belde
37
Mga Hina ing ng mga Sawimpalad
581
Pagsasagawa ng Talk Show
47 – Ang Dalawang Doña Mga Kabanata
Pagba-balita
Pagdulog Realismo
Pagbibigay ng mga Detalye
48 – Ang Talinghaga
Paggalang sa Paninindigan at Karapatan ng Iba
Karapatang Pantao
Panel Discussion
49 – Tinig ng Pinag-uusig
597
50 – Ang Kamag-anak ni Elias 51 – Pagbabago Mga Kabanata 55 – Ang Pagka-pahamak
38
Ang Dulot ng Hakahaka
Pagdulog Sosyolohikal
Mga Dapat Tandaan sa Pag-uulat
56 – Ang mga Haka-haka
Pagtulong sa mga Nangangailangan
Karapatang Pantao
Pagsasagawa ng Face–to-face
614
57 – Kaawaawang mga Natalo 58 – Ang mga Isinumpa Mga Kabanata 59 – Pag-ibig sa Bayan at Sarili
39
Iba’t ibang Uri ng Dakilang Pag-ibig
Pagdulog Eksistensyalismo
Pagsulat ng Panunuring Pampanitikan
Pag-ibig sa Bayan at Kapwa
Relihiyon
60 – Magaasawa na si Maria Clara 61 – Putukan sa Lawa
Pagsusuring Pangteatro Pagsasagawa ng Panunuring Pam-panitikan
631
Panonood ng Independent Film
653
62 – Nagpaliwanag si Padre Damaso 63 – Ang Noche Buena Pangwakas na Gawain
40
Paggawa ng isang Independent Short Film
Paggawa ng isang Independent Short Film
Panonood ng Independent Film
Paggawa ng Independent Film
Pagkakaisa at Pagtutulungan
Independent Film
Talasalitaan............................................................................................................................................... 659 Terminolohiya......................................................................................................................................... 663 Talasanggunian...................................................................................................................................... 666
ix
